Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1841.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGI^

CURSUS GOMPLETUS
61VE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

-OMICM SS. PATRCM, DOGTOBDH SGRIPTORUMQBE

ECCLESIASTICOMffl

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

FLOHUEBLUNT;
RECUSIO CHRONOLOGIGA OMNIUM QU/E
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICiS TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE S/ECULA ,
JUXTAEDITIONESACCURATISSIMAS, SE CUMQUE
IKTEIt NONNULLIS CODICIBUSMANDSCRIPTIS COLLATAS, PERQUAM
DILIGENTER CASTIGATA ;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUSOPERIBUSPOSTAMJPLISSIMAS EDITIONES QUJE TJllBUS NOVISSIMIS SjECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ,
INDICIBUSPARTICULARIBUS SINGULOS
ANALYTICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTJBUS, DONATA ;
1NTRA
CAPITULIS irSUMTEXTOM RITEDISPOSITIS,NECNON ETTITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SDPIiRIOIEM
DISTINGDENTIBDS SUBJECTAMQUE MATERJAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBDSCUMDOBIIS TUMAPOCRYPIIIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE INORDINE ADTIUDITIONEM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUSINDICIBUSGENERALIBDS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM,QDO CONSULTO, QUIDQUII)
UNUSQUISQUEPATRUM ]N QUODLIBET THEMA SCRIPSEIUT UNOINTUITU CONSPICUTCR; AI1EIIO
SCRIPTUR_S SACRJE, EXQUO LECTORI COMPERIRE MTOBVIDM QU.INAM PATRES ETIN
QUIBUSOPERUM SUORDMLOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUB SCR1PTUR_: _^
TEXTUS COMMENTAT) SINT. /'"'"'>' o
F.DITIO OMNIBUSFACILE SIPERPENDANTDR ! CIIARACTEHUM /
ACCURATISSIMA,C._TERISQOE ANTEPONENDA, NITrfll^Cf-X*
CIIART_;QDALITAS,1NTEGRITAS TEXTOS, P ERFECTIO CORRECTIONIS, OrERUM RECDSORDM TDM Vh\\hj\S,fJCO >
TOMNUMKRUS, FORMA VOLDMINUM PERQDAM COMMODA SIBIQDE INTOTO OPERISDECURSU CONSTANTpf' / —"
SIHILIS,PUETII
EXIGUITAS, PRJlSERTIMQUEISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ET CURONOLOGIc/'^/~,
SE\CENTORCM FRAGMENTORUM OPDSCDLORDMQDE IIACTENDS HICILLICSPARSORDM , VKniUnlh*/ ~~
AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EXOPERIBUS AD OMNES jBTATES , LOCOS, LINGUASH-<I O
FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. £, ' ~j
SERIESPRIMA, Ul g'
1NQUAPRODEUNTPATRES,DOCTOBES SCRIPTORESQ.UE ECCLESLELATHMJ\ \ f= /
A TERTULLL4KQ AD GREGORIUM MA&NUM. Y-^V^
ACCURANTE J.-P. MIGNE, 0Xt$MVtt flr01Up(0t01Wtt 1N SINGULOS SCIKisil^
ECCLESIASTICJS RAMOS EDITORE.

PATROLO&UE TOJHT7S XXXV.

S. x\UGUSTINI TOMITERTII PAKSALTERA.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

IN VJA DiCTA FAMBOISE, PRES L.\ ISARRIERE D'ENFEK,
ou PETIT-MONTIVJUGE.

1845.
 SANCTI AURELII

AUGUSTINI

BIPPONEMS EPISCOPI

OPERA OMNIA,

POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,

DENOO
CASTIGATA AD MANDSCRIPTOS
CODICES
GALLICOS
, VATICANOS
, BELGICOS,
ETC,

NECRONAD EDITIONESANTIQ0IORESET CASTIGATIORES,

OPERA
ETSTUDIO

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDICTI

E CONGREGATIONE
S. MADM.

(_t>Uio itotttffima, emmbafa et aucfior,

AeairanteM"*",Cursuumcompletorum
Editore.

TOMUS TERTIUS.

MXX6alteux.

PARISIIS
VENIT APUD EDITOREM1N YICO DICTOMONTROUGE,JUXTA PORTAM
INFERNl,
I
GALLICE PK_S _A BARRI_RED!ENFER.

iUL
 ^ -
ELENCHUS OPERUM

QJLE IN HOC TERTIO TOMO CONTTNENTDH.

1

IN II PARTK.
EVANGEUORDH
QD_;STIONDM LIBRIII. , 1521
1NEVANGELIUM
SEPTEMDECIM
QDiESTIONUM SECDNDDMMATTH/EDM
LIBCRDNDS. 1S6S
"
fNJOANNISEVANGELIDM
TRACTATDS CXXIV. i 1579 -
Is EriSTOLAM
JOANNIS
ABPARTHOS TRACTATDSX. 1977
EXP0SIT10 PROPOSITIONDM
QUARDMDAM EXEPISTOLAADROMANOR,
LIBERDNDS. 2065
EPISTOL/GADROMANOS
INCHOATAEXPOSITIO. : 2087
EXPOSITIOADGALATAS,
LIBERDNDS. 2105

CONTENTA IN APPENDICE.

HE MIRMIIHBVSSACR/E LIIIRIIII.
SCRIPTCR_: i 2149
"
DE BENEDICTIONIBDS
PATRIARCH.C
JACOB. 2190 -
VETERIS
QD„:STIONES ET NOVITESTAMF.NTIS 2215
fi B. JOANHIS EVPOSITIO.
APOCALVPEIM I 2417

EX TYPIS CATHOLICISMIGNE, IN TICO IJICTO MONTRODGE,

Jtixt.nporlaroInferni Parisiorum,Gallice: pres la bmricre d"Enferdc Parit
 S. AURELII AUGUSTINI

HIPPONENSIS EPISCOPI

QU_ESTIONUM EVANGELIORUM

LIBEII tDO-.

Be subsequenteopere vide librum 2, cap. 12, Retractationum, col. 634, a verbis, Sun^jteedaiar^^
expositiones, usque ad col. -635, verbis, Non ita scriptum est. M. ff^f 1 'r~T-I ^,
- I ! » ll
t sr

ft'0(0P^.
Hoc opus noii ila scriptum est, ac si Evangelium XI. Degranosiuapisquodmajusfltomnibusoleribus.
a nobis : sed XII. Defermentoquodaecepilmulier,et absconditiu
exponendum ex ordine suseepium esset farinaj'salistribus.
}>roarbilrio el lempore consulenlis,cum quo legeba- XIII. Dethesauroin agroabscondito.
xiv. Quoddixerunt Judaa, undehuic sapientialicec
tur, siquid ei videbalur obscurum. Ideoque mulla, et virtusj
et Xorlassisobscurioraproclermissasunl; quiajam ea XV. Quodambulavitin mariad discipulos.
XVI. Quidsit, munusquodcumque esl ex me,tibi pro-
ea
noveral, qui quse nondumnoverai, inquirebat, nec deril.
leneri volebaliesiinationemsuamin iis quseanleajam xvn. Quodait, omnispiantatioquamnonplantavitPa-
ler meits,eradicabitur.
sic acceperat, ul eliam assiduitaleaudiendi atque tra- XVIII.De puerocenturioniset filiaCbananaeaj mulieris.
ctandi, memoria!stabililer firmeque mandaret. Non- XIX. et el
Quidsignificentmuti, casci, surdi, et claudi,
nulla etiam bic non eodemordine iiiveniunlur expo- qui curandioblatisuntDomino.
XX. Quodait, Factovesperedicitis,serenumerit; ru-
sila, qtioin Evangelionarrala sunt; quoniamquajdam bicundvmestenimcoilum.
XXI. Quodait, Eliasquidemvcnturusest, et restituet
festinalionedilata, cum tempus daretur, relraclaban- omnia.
lur, eleoloco scribebanlur, qui vaeuus in ordinejam XXII. Deilloquissepecadebatin ignemet aliquaudoin
aquam.
eiposiiarum rerum subsequebalur.Quod posteaquam XXffl. Quodail, Ergoliberisuntfilii,cumtributum exi-
'
comperi, ne quis foite quserens aliquidlegere in Iioc geretur.
eum in movissel et ad XXIV. Quodait, Quiautemscandalizaverit unumex pu-
opere, quod Evangelio quse- siltisistis. ,
rendum excitasset, tiedioperturbaii ordinisoffendere- XXV. Quodoblatusest ei debilordecemmilliumtalen-
tur ( quandoquidemea qusecarplim, ut polerant, di- lorum.
xxvi. De divilequi noninlratin regnumDei.
ctabantur, in unum colleciaet eonlexta cognovi) ; XXVII.Quodduobusseorsumdiscipulisse passurumin-
feciut ad ordinemnumerorumprsescriplislitulis, quod dicat-
xxvin. QuodciunJerichoegrederetur, duoscaecosillu-
cuiqueopus essel, facile investigaret. minat.
TITUI.1 LlBRlPRDII XXIX.Quodait discipulis,Dicetismontihuic, Tollcel
QD_:ST10NDM jacta te in mare.'
m EVANGELltJM SECU5DDM _ATTH_.UM (6). XXX. Quodail, Et qui cecideritsuperlapidemislum,
I. Quodait, KemonovitFilimnnisi Pater. confringetur.
XXXI. De honrinerege quifeeituuptiasfiliosuo.
U. QuoddiscipuliDomini coeperunlvellerespicas,et XXXII.De sepleni fralribusqui imam uxorem habue-.
manducare. ruut.
III. Deliao fuinigaute. XXXIU. Quidsit quodait, Totalex pendetin his duobus
IV. Decascoct muto. prmcepiis.
V. Quodait, Etsi egpin neekebubcjiciodaimones. xxxiv. Quod ait, Quidenimmajusest, aurum,an tem-
• VI. Quodait, Progcniesviperarum. . plumquodsanclificatanrum?
Yll. Quodait, sicutenimfuitJonasin venlreceli tri- XXXV.Quodail, Excolantesculicem,camelumautem
busdiebusel iribusnoclibus. gtutientes.
Vfli. Quodait, cmn spiritusimmundusexierilab ho- xxxvi. Qubdait, Quolies voluicongregarefiliostuossicut
mim. gatlina?
IX. Defructu eenleno,sexageno, et triceno. xxxvii. Qiiodait, orate ne fiatfiigaveslrahiemevelsab-
- X. Qiiodait, colligiteprimoxizania. bato.
AOMONITIO PP.BE^TDICTINOKUM.
Qu_stionum Evangeliorumlibriduo emendatisunlad Mss.Viclorinos duos, ad Sorbonicum, Valicanum,Michaelinum
Cisterciensem, Arnulfensem, Corbeiensem qui annosfere 900prsafert: adlectionesvariantes L ovaniensium e" x tribusqua-
tuorvecodicibus:adedilosetiamnat.Am.Cr.elLov. ,. ,
Comparavimus prmterea eas omnes editiones initio Retr. etConfess. t. 1, memoratas. M.
(a)ScripliversusChrislixmnum 400.Horumlibrorumaelatemcolligimusnonmodoex Retraclalionum serie, ubi locum
habentinter opuseulacirciterannrmChristi400edila; sed eliamex illisAugusliniverbis,lib. 2, quajst. 45: « Jamcla-
« rifleala,inquit, Ecclesiael liberalopopuloGentiuma dominalione dsenioniorum, in abditisagunt sacrilegosrilus suos
« quiChrislocrederenoluerunt.»Qu_profectoverbasignificaut id temporisnonlicuissepalamcolereidola:quamia rem
leges anno599deditimperatorHonorius.
(fr) Qusestionum titulos ab Erasmoet Lovaniensibus immeritorejectos huc revocamusex Mss. et antiquioribus
editis.
SANCT. AUGCST.III. (Quarante-deux.)
 QU_ESTIONUM EVANGELIORUM, S. AUGUSTINIt m&
XXXVUl.Quodail, Siculfulgurexilab oriente,et pervenit inciditiu latrones.
usquein occidentem. XX. QuodMarthaexcepitillumin domumsuam,ubi
XXXIX.Quodait, /ibarboreficidiscilesimiiiladinem. Maria_sedebarad pedesejus.
XL. Quod ait de Juda, lonumeral illinonnasci, XXI. De illo qui media nocte abamieopetit tres r.ancs.
XLI. Quodtriginlaargenteisvenditusest. XXII. De pane et pisceet ovo.
XUt. Quodait, ubi fuerit corpus,illo congregabuntur xxm. - Quodait. 'julislislclavem scientim.
uquilm. XXIV. Quodait, , nima est
plus qnam.esca.
XUII. Quodait,non ~~~ hac
bibamamodo7de generalione XXV. Quodait, sint lumbi v' eslriprmcincli,et lucernm
vilis. ardentes. I
XLiv. Qubdspueruntin Jaciemejus, et colaphiseum XX\I. J)e mensuratricliei quamdat fidelisdispensator
percusserunt."" families. <
XLV. DetrinaPetrinegatione. XXVII. Quodait, cum viderilisnubemorientemab oc->
XLVi. Quoda longe seeutusesl Dominum euptem ad casu. \
passionem. XXVIII. Quodait de slaiuracofporiscui non possintali-
XLYH. Quodler Dominusoravilpriusquamtraderelur. quidaddere. |
TITULI QU.-STIONUMLI3IUII xxix. Quodait, Nolilein sublimeexlolli.
INEVAKGELIUM SECUNfiUMLUCAM. XXX. De invilatisad coenam.
I. Qupdzaehariasaudilab angelo,Exaudilaestora- XXXI. De sum],libusad'lurrem sedifieandam, et rege
iiotua. qui habel viginlimillia.
II. Quodde naviculadocetturbas. XXXII. Desaleinfatuatdet ove perdila.
IH. Quodail leprosomundato,vade, ostende.tesa- XXXIII. De duobusfiliisquorumjuniorprofectusest in
cerdoli. regionemlongiuquam. .
IY. De paralylicoquiper toctum est ad cum depo- XXXIV. Quodait, Facile<vob~is amicosde mammona i ni-
silus. quitatis. I
V. Quomodo duospatreshabere poluerilJosepb. XXXV. Quodait, si in alienofidelesnonfuistis.
VI. De sepluagmlaseplemgeneraliombus. XXXM. Quodail, Kemopoteslduobusdominisservire.
VII. Deco qui habebatdexterammanumaridam. XXXMI.Quodail, iiegmimccelorumvimpalilur.
VIII. Quod, ait, llensurambonam,confertam,et coagi- XXXVIII.De divite ad cujusjanuamjacebatLazarusulce-
latam,et superefflaew.cm dabuntin sinumve- rosus. 1
slrum. XXXIX. Quoddixeranl discipuliDomino,Adaugenobis
IX. Quodait, Numquidpolestcmcuscmcumdvcere? fidem. j -
X. Deillo qui foditin allumet posuitfundamentum XL. Dedecemleprosis.
* ,superpelram. XLI. Deilloqui in tecto esl, et vasaejusin domo.
XI. Depueris sedenlibusin foroet ad iuvicecacla- XLU. Deillo quiin agroest,ut non redeat retro.
manlibus. XLUI. De uxoreLoth. i
XII. Quodail, zemo htcemam accendensoperiteam Xi.iv. Deduobusin lectoet duabusmolentibuset duo«
vase,aut suituslectumponit. busin agro. I
XIII. Deilloin quo eral legiodaemouiorum. XI.Y. Dejudiceiniquoquemviduainterpellabat. _,
XIV. Deseptuagintaduobusdiscipulis. _r.YI. Dehomiuenobiliqui abiil in regionemlongin»
XV. Quod.ail, si quod in te estlumentenebrcesnnt, quamacciperesibiregnum.
ipscetenebrtequantmsunt? XLYII. Decameloperforamenacus.
XVI. Quodait, Nuncvos, Phariscei,quod deforisesl XIAIII. Decaecoilluminalo,cumpropinquaret-Jerichq.
calicis,et catinimimdatis. MJX. De vilasanctorum,cumresurrexerint.
XVII. De digitoDei. L. Quodail, Oratencinlrclisin tenlalionem-
XVfll. Dejeiimiofiliorum sponsi, LI. Quodscriptumest' de Domino,Fbixilse longtu&
XIX. Deillo qui deseendeusa_ Jemsalemin Jericho ife.

LIBER PRIMUS.
inEsangeliumsecundumMallh„um.
Qusesliones

QILEST.I. [MATTO. c-.xi, f 27.] Cum dicerel, Nemo
nqmtFiliumnisiPater, nondixil, Etcui volueril Pater
revelare; quemadmodumcumflicerei, NemonovhPa-
trem, nisi Filius, addidit, etcui vohicritFiliitsrevelare,
Quod non ita inielligendum csl, quasi Filius a nullo
possitcognosci, nisi a Palre solo; Pater autcm non
solum a Filio, sed oliam ab cis quibus rcvclavcril
Filius. Sic enim polius dictum cst, ul inlelliganius et
Palrem el ipsum Filium per Filium rcvclari; quia
ipse est menti nostrse liimen : ul quod poslea iniulil,
eicuivolueril Filius revelare,non tanliun Palrem, sed
etiam Filium accipias":ad loium cnim quod di\it, il-
lalum est. Yerbo enim suo ipse Patcr declaratur :
verbum autem non solum id quod pcr vcrbum decla-
ratur, sed etiam seipsum declarai.
II. [lb. xn, 1.] Quoddiscipuli Dominicwperuntvel-
lere spicas, et manducarc,quod nisi conlrieantcscas,
facere non possenl; liinc esl, Moni/icaicniembravc-
stra, qumsunl super terram: id est, quia quisque non
transit in corpus Cbrisli, nU\ carnalibus cxspoliatus
fuerit indumenlis; hinc esl ei, Exuitevosveteremho-
tninem.(Goloss.m, S-9); hinc est el, Circumcisiom
non manufactain exspolialionem carnis(Coloss.H,II).
III. [Ib. xn, 20.] In lino fumigante' notandumquia.
el deserlum iumiiie1'acitpuiorem.
IV. [Ib. xn, 22. | Tunc oblalus est ei dmmoniumha-.
bcns,cwcuset mittits: id est, qui non credit, et sub-
dituscst diabolo; qui non intelligit, el ncn conflletur
ipsam lidem , de qua diclum esj, Ore aittemconfessio
fit in salittcm(liom. x, 10J; vel qul npn dal laudem
Deo. i
V. [ Ib. \n , 27-29.] Quod dixit, Etsi ego inBeel-
zcbubejkio dmmones,etiam sectindumvestram sen-
lcntiam : igitur pervenilinjvosregiutmDei; quia re-
gnum diaboli stare non po^est,quod adversumse di-
visum esse fatemini. Regnurn Dei nune dicit, quo
damnantur impii, el a fidclibus de peccajis suis posni-
teniiam nune agentibus secernuntur. Fortem illum
appellal,
' quia ipse tenebafi,ne possenl yiribussuis ab
1 Iu edilisha3Cqua3Sliosicincipit,Arv.ndinemquassatam
Judmosdicil, propterquodet unum emntfet qb invicem
(liscrepabant:lum sequilur,'In lino fumigante, etc. Atm
Mss.omnibuscarel primailla parle; adeoquein Qusestio-
num.elenchopreenotatur,non, de arundinequassata;sed
hoceelitulo,de lino fumigante.
J52S LIBER PRIMUS. *3_fi
illo se liqmmes eruere, sed per graliamDgi. Yasa ejus rius, quia non pugnant conlra corisuetudinemcamis;
dicitomnesinfldeles. Nisi prius alligaveritfortem: al- soiet enim otium concedj sexagenariispost militiam,
ligaveril dixit, polesialem illi ademerit impediendi vel post acliones publicns: trigesimumconjugatorum,
voluntatem fideliuma sequendoCbristo, et obtinendo quia hajc esl aptas pra-Iianlium; ipsi enim babent
regno Dei. acriorem conHictum,ne libidinibus supereqtur.
VI. [Ib. xii, 34.] Progenies viperarum veosdicit, X. [Ib. xin, 2S-30.J Omnisimmunditia in segele,
quia et diaboli filios appellat. In tanium enim quis- zizania dicunlur. Qjiod primo separala zizania dicun-
que iilius ejus est, in quantum eum peccando imi- tur ', qnia tribulatione praccedenleseparabuntur im-
lalur. pii a piis : quodper bonos Angelosintelligilur fieri;
VII. [Ib. xn, 40.] Sicittenimfuil Jonas in ventreceti quia offlcjavindictfe possunt implere boni bono ani-
lr\bus diebuset tribus noctibus; sic erit Filius lipminis mo, quomodorex 2, quomodojudex; offlciavero nli-
in cprde lerm tribus diebusel tribus nociibus.Sexlse sericordia: mali iipplere non possunl.
ferise diei partem qna sepultus est cum prcelerita XI. [Ib. xui, 5I.]Granum sinapis ob fervorem lidei,
nocte, pro nocle el die accipias, hoc est pro tptodie.; vel qubd dicatur venena expellere, niajus (it pmnibus
sabbali noetem etdiem; ei noctem domipicamcujn oleribus, id esl dogmatibus. Dpgmalaanlem sunt pla-
•
eodem die illucescente: ac per boc accipiendopartem cita sectarum, id est, quod placuitsingulis sectis.
pro tolo, habes iriduum et tres noetes. Quod eniin.di- XII. [Ib. xin, 55.J Fermenlumquod accepitmulier,
cunlur decemmenses prsegnanlis,novem sunt pleni; el abscqndjtpi farinm satis trlbtts: muliercm , sapien-
sed initium decimi pro loto accipitur. El quod se Do: tiam dicit: fermentum, dileclipnem; quod fervefacit
minus ostendit in monle, post sex dies faelum dicit elexcitat. In farinse autem saiis tribus, vel Iria illa
unus evangelisla (Mallh. xvn, 1); a]ter vero post in hpmine, Ex tplp corde, el ex lola anima, et ex tola
octo dies dicit (Luc. ix, 28), parlem posleriorem mente (Matlh. xn, 37); vel tria illa fruciifera^0e%iei~f^f
primi diei in quo fulurum boc Dominuspromisit, et num, sexagenum, tricenum(Id.r xni, 8, 23J';5'"e!tria"^ '-'
parlem priprem noylssimi diei in _juocompletum est illa genera bominum, Noe, ' Daniel el J!obf'"(E-zcch.'
quodproniisit, pro lotis atque inlegris diebus annu- xiv, lt). \\r-
merans : ut inteljigas eum qui dixil, post sex dies," Xill. [Ib. XIH,'44.] Thesaurum in agr6^abscondi- -J
solos mediqs commemorasse, qni vere loti atqne in- tum, dixit duo Testamenl.alegis in Ecclesia^qli^qSiis^^
tegri compleli sunt. In Genesienim a iumine incipit cum ex parle inlellectus attigerif, sentit iliie magiia
dies, el finit ad tenebras (Gen. i, 5), ad significandum latere : et vadil et vendil oinnia sua, el einit agrum il-
lapsum hominis: nunc autem a lenebris ad lucem, lum, id est, contemptu temporalium comparat sibi
sicut diclum est, De.fenebrislucemclarescere(II Cor. 6iium,"ut sit dives cognitione Dei.
iv, 6): quia a peccalis liomo liberatus, pervenit ad XIV.' [Ib. xm,S4.]Quod dixerunt Judaei, Undehuic
lucem justiliae sapienliahmcel virlules? sapienlia in bis quaeloqu.e-
VIII.[Ib. XH..45-45.] Cum spirilusimmundusexierit batur, virlutes in bis quae operabalur. Ideoque et
qb homipe: significatquosdam ita credituros, ulferre Apostolus cum dixil ChrislumDei Virlutem, el Dei
non possinl iabores cpntinenlia?, elad saeeulumred- Sapientiam (I Cor. i, 24); virtutem ad signa retulil
iluri sinl.Quoddiptumes>,Assumilsecumalios seplem, propter Judseos,sapientiam autem ad doctrinam pro-
inlelligitjirquia cum quis ceciderit de juslitia, etiam pler Gra;eos,id est Genles.
simulaliqnemhabebit. Cupidilas enim carnis expulsa XV. [Ib. xiv, 26-33.] Quod dixerunt discipulipban-
per pcenitentiama consuetis pperibus, cum non In- lasma esse, significabidquod diGtumest, Putas, inve-
venerit in quibus delectatjonibus cprrequiescat, avi- niel fidem in terra (Lttc. xvm, 8); quia quidam qui
djusredil, etrursus qecupat nientem hominis, si cum cesseri.nldiabolo,de Cbristi advenlu-dubilabunt.Quod
pulsa esset', negligenliasubsecqta est, ul npn intrq- aulem Pelrus implorat a Dominoauxilium, ne mer-
ducerelur lanquani habilator mundatsedomui sermq galur,significai quibusdam tribulationjbus eliam post
Dej per sanam doctrinam. Et quoniam non solum ultimam persecuiionem purgandam esse Ecclesiam.
habebit illa seplem \i.tia, quoeseptem yirtutibus spi- QuodetPaulus significal dicens: Salvus erit;sic ia-
ritualibus2 sunt conlraria, sed eliam per hypocrisim men quasiperignem(I Cor. m, 15). Quod sequilur, ut
se ipsas virtuj.esbab.ere simulabit; pr.oplerea assum- adorant.es omnes qui in navi eranl, dicerent, Vere
ptis secum septeni aliis nequioribus, hoc esl, ipsa Fitius Dei es, signilicat clarilatem ejus lunc manife-
seplenaria simulatione;,redit illa concupiscentia^ut stam fuiuram, per speciejn jam videntibus, qui per-
sinl novissima homjnis pejora quam ei;ant-prima. fidem nunc ambulant.
IX; .[Ib, xnij 13, 23.J Qnoddicit, Aliudceiiteshnum, XVL [Ib. xv, S.] Munusqupdcumqueest ex -nie,ttibi
qliud sexqcjesimum,gtiud*trigesimum: cenlesjmum proderit; id est, munus quod offers causa mei, ad te
3
martyrum, prqpter salietateni xitajvel contentptuni jam perlinebit: qnibus yerbis significanl filii jam non
inqrtis.: sexagesimum virginum, propter olium inte- sibi opus esse parentum pro se oblationes, quod ad
eara setatem pervenissenl, utpgsseiit jam ipsi offerre
1 Am.Er. etLov.siccum expulsaessetjuslitia, negligen-
lia subsecutaest. Emendamus ad ocloMss.et ad editiohteni pro se. ln bac ergo selale constjljitos, ul possent pa-
~ 1 Er.Lugd.ven. Loy.habent,xizaniadicitur. Quod
Ealisponensen.
s Mss.Corb.et Sanvictbrini primo
duo, virtutumspirilibus. separatur, zizaniidiciliir. M.
3Eat.Am.Er. et octoMSS., sanclUalem. • ' '' - - 2'sicRat.et KS. cisterciensis.Atalii
codices,tex.
 .527 QUyESTIONUM EVANGELIORUM, S. AUGUSTINI
rentibus suis boc dicere, cum lioc dixissent,negabant ligantur, eum devinctum pondere suo deducat ad in-
Pharissei reos esse, si parentibus suis non prssslarent leritum.
honorem. XXV.[Ib. xviu, 24-51,] QuodoblaluseslDominode-
XVII. [lb. xv, 13.] Omnisplanlalioquamnon planta- bitor decem mittiuni lalenlofum, el jussii eum venum-
vil Pater meus cmleslis,eradicabitur: id esl, carnalis dari, ct uxoremejus, et fitios, et omniaqumhabebat,el
cupiditas, seeundum quam scntientes offendebanlur reddi: intelligendum est decem pra.ceplorum Legis
de pnelermissis rerum signis, vel eliam tradilionibus eum fuisse debilorem; et pro cupiditate filque operi-
suis; et prscceplavitaenon curabant, quoea cupidi- bus suis, tanquam uxore et filiis, posnassolvere de-
lale animum purgant. buisse, quod est pretium ejus : pretium enim vendili,
"
XVIII. [Ib. vni, 13; xv, 28.] Quodet puerum Cen- supplicium damnati intelligitur. Quod dixit, Noluit
turionis, et filiam Chanancesemulieris non veniens ignoscereconservosuo, sedhbiit et misit eumm carce-
ad domos corum, sahat; significal Gentes, ad quas reni, et reliqua; inlelligendum, tenuit conlra eum
non venit, salvas Ibre per verbum suum. Quod ipsis bunc animum, ut supplicia|illi vellet. Conserviaulem
roganlibus filii sanantur, inlelligenda est Ecclesias qui narraverunl Dominoquasfiebant, potest inlclligi
persona, quse sibi est el maler et filii: nam simul Ecclesia, quse el illum solvit, et illum ligat.
omnes, quibus constat Ecclesia, mater dicitur;sin- XXVI. [lb. xix, 23, 2S.]iQuod ait Dominus, divi-
guli autem iidcm ipsi filii appellantur. tcm non intrare in regnum Dei; el discipulidicunt,
XIX. [Ib. xv, 30.] Quod lurbae obtulerunt Domino Quis potest salvusfieri? cum pauci sint diviles incom-
mulos; qui eum non laudant, vel non confitentur paratione multiludiuis pauperum : inlelligendumquod
fidem: c_c.s;qui noninlelligunt, etiamsi oblemperant omnes qui lalia cupiunt, in eorum numerohaberi ani-
jubentibus : surdos; qui non obtemperant etiamsi in- madverterint.
teiligunl:-fados; qui prsecepta nonimplent. XXVII.[Ib.xx,17.]Quod Dominusseorsum seduo-
XX. [Ib. xvi, 2, 5.] Quod dixit Dominus, Faclo ve- bus discipulis passurum refert («), ad confirmandum
Serenum rubicundumest enhn coz- in posterum leslimoniumfecit: quia dixit, In oreduo-
spere dicilis, eril;
ruinvel trium testittmstabil omneverbum(Matlh. xvm,
lum; id est, sanguinepassionis Christi, in primo ad-
venlu indulgenlia peccatorum datur. El mane, llodie 16). Ut enim neqiie vulgarelur quod dicebat, neque
careret humani tcstimonii firmilate, paucioribus
tempestas; rubetenimcum tristitiacwlum; id est, quod
secundo adventu igne prsecedenteventurus est. Fa- quam duobus dicere non potuit. Vel ad sacramenlum
ciemergo cmlijudicare nostis; signa autem lemporum charitatis oslendendum : minus enim quam'inler
•nonpofes.is? Signa temporum dixil de adventu suo duos cbaritas esse non potest. Erat autem ille non
vel passione, cui similc esl roseum coelumvespere : necessitatedebiti propter peccatumsuum, sed ad sol-
et item de tribulatione anle adventum suum futura, vcnda noslra peccata charilate passurus.
XXVIII. [Ib. x.v,29-34.] !Ab Jericho egreditur Do-
eui simile est mane roseumcumirisiilia ccelum.
minus; jam de isla terra resurrectione discedens. Se-
XXI. [lb. xvn, 11.] Quod dixit Dominus,Elias qui- eum turbse multse;<credunt in eum populi et
quuntur
dcmventurusesl, et reslituetomnia; id est, vel eos quos
gentes. Duo autem caeci'sedentes juxta viam, signifi-
persecutio Antichristi conturbaverit; vel ut ipse re- canl de utroque
moriendo debet. populo quosdamjam cohaarentesper
stituat quse fidemdispensalioni leatporali, secundum quam Chri-
XXII. [Ib. xvu, 14, 18.] Quod dixit, Smpecadit in stus via est: et desiderantes illuminari, id est, aliquid
ignem, et aliquahdoin aquam : ignem ad iram, <juod de Yerbi aHerniiale intelligere, quod iranseunteJesu
alla petat : aquam ad voluptates carnis. Itcm quod impetrare ci.piebant, id est, per meritum fidei qua
dicunt discipuli, Quare nos non poluimusejicereeum? creditur Filius Dei et nalus homo el passus propler
ne illis miraculis faciendis extollerenlur in snper- nos. Per lianc enim dispensationemquasi iransil Je-
biam, admoniti sunt potius per bumilitatem fidei, sus, quia lalis actio lemporalis esl. Oporiebat autem
quasi per sinapis granum, elaliouem terrenam, quse ut lantum clamarent, donec resislentis sibi turba.
montis nomine significataest, curare nt transiret. strepiium vincerent; Id esl, tam perseveranler ani-
- XXHI.
[lb. xvn, 25.] Quod dixil, Ergo liberi sunt mum intenderent orando alque pulsando, quousque
filii: in omui regno inlelligcndum cst liberos esse consueludinemdesideriorumcarnaliunj,-qusetanquam
filios, id est, non esse vecligales. Multo ergo magis turba obstrepit cogilalioni lucem veritatis seternsevi-
liberi esse debent in quolibet regno terrcno filii re- dere conanti, vel ipsam liominum earnalium turbam
gni illius sub quo sunt omnia regna terrena. sludia spiritualia impedienlem, forlissima inlenlione
• XXIV. [Ib. xvm, 6.] Quod Dominus dicit, Qui au- superarent. Itaque audiens lesus qui ait, Petenti da-
lem scandalizaveritunum de pusillis islis, id est, ex bitur et qumrensinveniet,et pulsanli aperielur(Matt/i.
humilibus, quales vult esse discipulossuos, non ob- vn, 7), venientes ad se, ipso scilicet desiderii ardore
lemperando, vel etiam contraveniendo, sicul de Ale- pervenienles ad id quod desiderant, slans eos tangit,
xandro serario Apostolus dicit (II Tim. iv, 14.); alque iliuminat. Non enim sicut illa dispensalio tem-
expedit ei ut mola asinaria suspendalmicolloejus, et poralis, ita etiam Ycrbi seternitas transit, qusein se-
•prmcipileturin profundnm tnaris: id est, congruit ei ipsa manens omniainnoval (Sap.YH,27).Quapropter
cupidilas rerum lemporalium, cui stulli et c„ei col- (a) n Retract.eap.12.
1529 - LIBER PRIMUS.
quia fides incarnationis temporalis ad seterna intclli- (Matth, xxvn, 20), quia videiicet ipse non solveret
genda nos prseparat, transeunle Jesu admonitisunt ut' sabbalum, quod magnadiligenliacarnaliter observa-
illuminarenlur, el ab slanle illuminati sunt. Tempo- banl; occiderent aulem Dominum spirilualiler sab-
ralia enim iranseunt, selerna slant. balum insinuantem per misericordiam el judicium et
, XXIX. [Ib. xxi, 21.] Quod Dominus dicit discipuli fidem, quseilli maxime contemnebant. Nam et euli-
siiis; Dicelistnonlihuic, Tolle el jacla te in mare, de cis nomine non absurde Jiguratur sediliosus homicida;
superbia dixit quae ad ssecnlaresperliner: hoc sibi quia hoc animal et strependo inqtiielal, et sanguiae
servus Deidicere debet, ul eam a se repellal, quia ipsi delectatur : et cameii nomine p.opler huraiUanlem
non congruit. Vel jjuod per eorum fidem, quia per sead subeunda onera magniludinem,intelligiturcon-
eos Evangelium prsedicatum est, ipse Dominus qui gruenter Dominus.
mons appellatus est (Isai. n, 2), ablatus est a Judseis, XXXVI. [Ib. xxiu, 57.] Quod dixit Dominusad Je-
ut in Gentes tanquam inmare porro jacerelur. rusalem, Quotiesvoluicongregarefdiostuos, sicul gal-
- XXX. [Ib. xxi, lina congregat filios suos sub alas, et noluisli? hoc
44.]Quo'd,Doiniivusdicit, Etquice-
ciderit super lapidem istum confringetur: super quem genus animantis magnum affectumin filios habet, it_
veroceciderit,conlereteum: de bis dicit quod cadent ut eorum infirmitale affccta et ipsa infirmeiur; et
super eum, qui illum modo contemnunt, vel injuriis quod dfificilius in ca.teris animanlibus invenies, alis
afficiunl; ideonondumpenitus interereunt, sed tamen suis filios proiegens, conira milvumpugnet: sicetiam
conftihgunlur, ut non recle ambulenl: super quos mater nostra Sapientia Dei, per carnis susceplionem
aulem cadit, veniet illis desuper in judieio cum poena infirmala quodammodo(unde et Apostolusdicii, Quod
perdiiioni.; ideo dixit, Coniere. eos, u', sint impii inftrmumDei, forlius esl Iwminibus(I Cor. i, 25), pro-
tanqaam pulvis, queni projicit ve.itus & facie terrse tegil infirmitatemnostram, et resislit diabolo, ne nos'
(Psm.;, 4). rapiat. In qua defensione, quod illa adversus milvam
XXXI. [Ib. xxn, 2-9.] Quod Domlnus dixit, Simile conatur affectu, hsec adversus diabolum perficit.po •
cst regnumcozlorunihorniniregi qui fecitnuplias filio testate.
suo; nuplias dixit Verbum incarnalum, quia in ipso XXXVII.[Ib. xxiv, 20]. QuodDominus dixil, Orate
homine suscepto Ecclesia Deo copulala est. Quod ne fiat fuga veslra hiemevel sabbato, id est, ne impc-
dixit, Tauri mei el aitilia occisasunl: lauros dixit diinento aliquo detineamini: quia et hieme, imbribus
principesplebium; altilia vero, oinnia saginala. Quod vel frigore; et sabbalo,ln quo proficisci non licebat,
dixis Dominus,Ile ad exilusviarum, etquoscumquein- iiwpediebalurquis ab itinere. Vel aliud, ne in iri&lili*
venerilis,vocalead nuptias : vise inlelligunlur dogmata aisl lajtitia rerum temporalium quis inveniatur a dia
Gentium; quia ex omnibus illis ad nuptias venerunl, illa. , - >
id est, Christo crediderunt. XXXVIII. [lb. xxiv, 25-27.] Quod Dominus dicit,
XXXII, [Ib. xxu, 23.] Quod Saddueaeldicunt Do- Sicut enim fulgur exilab orienle, et pervenitttsquead
ur.no, Fuerunt apud nosseptemfralres,eiunnsaccepla occidenlein;ila eril et advenlusFilii hominis; orientis
uxoreobiil, el secundus, el cmleri; intelliguntur ho- ct occidentisnomine lolum orbem voiuit significare,
mines impii, qui fructum justitiaj non polucrunt af- pef quem futura erat Ecclesia, incipienle Evangelio
ferre in lerra per omnes septem mundi selates, qui- ab Jerusalem (Luc. xxiv, 47), .ecundum illum sen-
DUST"isla lerra consislit: poslea enim et ipsa lerra sum quo dixit, Amodo videbilisFilium hominis.ve-^
transiet, per quam- omnes illi quasi seplem mariti nienlem in nubibus (Mallli. xxvi, 64). Convenienter
steriliter transierunt. enim Ecclesianr 1 nunc fulgur nominavit, quod maxi-
r XXXIII. [Ib. xxii, 40.] Quod Dominus dicit, ln his me solet emicare de nubibus. Conslitula ergo aucto-
duobuspraiceplistola Lex pendet et Prophetm; pendet ritate Ecclesise per orbem terfarum clara alque ma-'
dis.it, id est, illorefertur, ibi habet finem. nifesta, consequenter discipulos admonet, alque
•" XXXIV. [Ib. xxxui, 17, 19.] QuodDominus dixit, omnes fideles, et qui in eum crederc voluerint, na
Quid enim majusesl, aurum, an templumquod sancti- schismaticis atque hsereticis credant. €numquodqueN
fical auriim?et item.dixit, Quid enim majus est, do- enim schisma, et,unaqusequehseresis,aul locum suum
num, an allare quod sanctificatdonum? intelligendum habet in orbe terrarum, partem aliquam lehens;
lemplum el altare ipsum Cbristum; aurum et donum, aul obscuris atque occullisconvenliculiscuriositatem
laudes el sacrificia precum, quse in eo per eum of- hominum decipit? Quo pertinet quod ait, Si quisvobis
ferimus. Non enimille per ha_c, sed ista per illum dixerit, Ecce hic est Christus, aut illic, quod sigmficat
sanclificanlur. terrarum partes et provineiarum : aul in penelralibas,
XXXV. [Ib. xxm, "23el 24.1 Quod Dominusdixit, aul in deserto,quod significat obscura et occulta con-
Excolanles culicem,referlur ad id quod dixit, deci- venticula hseretieorum. Quod ergo dixit, aborienle
mare illosminuta quseque.Camelumglulientes,refer- in occidentem perventurum advenlum suum, conlra
tur ad id quod dixit, Pmterilis graviora Legis; mise- illos valet qui per terrarum pariiculas nominantur, st
rkordiam, el judicium, el fidem: ut iste sit sensus, dicunt apud se esse Christum. Quod autem ait, Sicut
Minimaobservalis, niaxima contemnitis. Ex hac enira fulgur, contra illos "valet, qui occulte congregant
perversitaie etiam illud eis accidit, quo possunt ha3C "TresMss.,comenienterenimetiamnunefulgur,eto. Alg
per allegor.am referri, ut dimiilerent Barabbam totidem,convenienler elenimjam nuncfulc,nr,_lc,
 4551 PU-ESTIQNUMEVANGELIORUM, S. AUGUSTINI
.anquam ih penetralibus, et paucos tariqiiamin de- pagirie Adam, qui vctus lioino appellattir, "corpus
serto : ad manifestalionem quippe claritateinqueper-- susceperat, quod in passione iftortiiradituriis efii
.inet Eeclesise fulguris nomen, significans eliam {unde etiain per vini sacrafoentuiii e5"riirn_ridat~sari-
noctem vel nubila sseculi hujus; lunc enim fulguris guinemsuum), quidaliridridvuinVirium,nisiiriiriiofia-
"candoi1apparet. litalem renrivaloruhi cofporiiriiihte_Tigerede_eriius?
XXXIX: [Ib. xxiv. 32.] Quo_ DomihuSdixit, Ab ar- qriod eunf dicit, Vobiscumbibam, eliarii "ipsis"resur-
bore aittem fici discile similitudinem; arborem iici rectioriem corpdfum ad iridiiendairii_-mbrta'Iil„i_n_
genus humanum intellige, propter pruritum car- promitlit: Vbbiscumeniiri rion ad idem .etiiptfs,sed
nis. Cum jam ramus ejus tener fuerit; id "est, cum ad eamdem inriovalionein dictuiri accipiendtiiil est.
iilii hominum per fidem Christi ad spifituales fructus Nam etnos dieil Apostolus fesurresisseciiiii Clirisio
profeceriiit, et in eis honor adbplioriisfiliofuii Dei (Coloss. n, 12), ut spes rei futurse^aiii prseseriierii
eminuerit. Iselitiamafferat. Quod auleiri de hoc geiiiriiirievitis
XL. [Ib. xxvi, 24.] Quod Doriiinusde "Jddadixit, etiam illrid novum esSe dibit; sigriifieateaderii'iiiique
Bonuin erat U1inon nasci, ulrum ih hanc vitairi? ut corpofa resufreciufa seciindiim irindvatioiifemcoSle-
usitate locutus sit. Non enim potest bonum esse ali- stem. quso nunc secundum leffeham veiusiateniriibri-
qtiid ei, qui non est. Et si qiiisquam crihteridiiessfe turasunt. Siautemvitemdeciijus vetustatfehiiricpas-
aliquam vitain anleistam, non Judse tantuin ut na- sionis calicemhibit, ipsos JudsedsintellexerisVsigirifi-
sceretur, sed nulli expedire convincitur. An diabold eatum esl etiam ipsam geniem ad corpiis Chfisti pef
dicil non nasci ad peccalum? An etiam boriumilli erat nbvitalehi vitoeaccessuram, curii, ingressl plenitudine
ut Chfistonon nascefetur per vocatioriem, ne esset Gentium, omnis Israel salvus fiet (Rofn.xi, 2S).
apostata 1 XLIV. [Ib. xxvi, 67.] Qiibddictuni est, Exspuefunt ,
XLI. [Ib. xxvi, 15."]QuodDoriiinusiriginla"argen- in faciemejus, significavitjeos qui ejus pfa-seiiiiani •
teis venditusest, significatper Judam Judaeosiniquos, gratiserespuuril. liem tanquamcolapliiseuin"cS?d_rit,
qui sequentescarnalia et temporalia, quse ad quinque qui honores suos ei praiferunt: palmas ihTacieriiejiii
sensus pertinent cdrporis, Cliristuiii habere riolue- dant, qui perfidia csecati eum hon veriisse affirmarit,
rinil: quod quia sexla riiundi scfale fccerunt, sexies tanquairi]3r„sentiariiejus exteYmliiaiilesetrepeiieiiies,
quinos ebs * tanquam prelium venditi Dbmii.i acce- XLV. [Ib. xxvi, 09-74.] Qtibd Petriis necduitfsoli-
pissc significatumest. De qrioiempore lalibusinsultat dalus in fide, Deum ter iiegavit, videltifipsa tfiria -
prophela dieeiis, Filii hominum,quousquegravescorde? ejusriegatiopfavmn efroreiu bserelicofumdesighasse.
ttlquidditigilisvanilalem,et qumrilismendacium(Psal. Nam error haareticorum de Clirislo trilius ^eribribus
IV,3) ? ul si quinque cetalibus fuissct aliqua excusalio terniihatur :autenirn de diyiniiaie ejiis,aiiitlehuma-
sequendsevanitatis, vefsexta eomprehenderent verita- nilate, aut de utroque fallttntur '.
lem, quaeperDominum nostrum prsedicabatur,el de- XLVl.' tlb- xxvi, S8.] Quod ad passfonenVeUhiem
ihonslrabatur, sicul sexla die homo factus est ad ima- Doriiiiiuma longe sequebaitir Petfus, sigiiificatEc-
ginem Dei (Gen. 1,26). Quod quia noluerunt, habent clesiam seculuram qiiidem'f hoc est, Imilatiifahi p"a_-
sexies quini iriipressam imagitiem prineipis sseculi, sionem Domini, sed longe jdiffereiitef: Ecclesia^enim
€t non habent Cbristum per quem signatum esl 'in pro se patitur, at ille pro Ecclesia.
nobis lumen vultus lui, Domine (Psal. iv, 7). Et XLVII. [Ib. xxvi, 59,d,- 44.] Sicut ieiitatib bupi-
quia eloquiuin Domini argentum est (Psal. xi,7), illi -ditalis triha est, ila etiam|tcni_tio timofi_ tri_ur*e...
autem etiam ipsam legem carnaliler intellexeruut, Cupiditali quse in curlositale est, opponiiur tiinbr
tanquam in argento impressam ssecirlarisprineipalus mortis : sicul enim in illa cognoscendafumrefum est
juiaginem amisso Domino tenuerunt. aviditas, ila in ista metus atiiitlendse lalfe nbtiliae.
XLII. pb. xxiv, 28.] QuodDominusdicit, Ubi fuerit Gupiditati vero horiorumvei Isudis, "oppdriituftiiiioi*
corpus, illo congregabunluraquilm; id esl in ccelum, igiioriiiniieel contumeliartmi: Cupiditatiautem volu-
quo hinc secum levavit corpus in hohiine suscepto : ptatis, bpponilur timor doloris:Non absurde efgo iri-
quod etiam cadaver ideo appellatum est, quia moritu- telligilur propter' trinarii ienlalionem passidhis, ter
rris hsec loquebatur. 1116congregabunluraquitm, di- Dominuni drasse ut tfarisir.t calix; sed ita ut potitis
ctumeside spirilualibus, quiejus passionem humilita- iilipleretur voluiitas Patris.
temque imitando, taiiquam de ejtis corpore saluran- 'Lia. _iss. qnasslioquadragesimaoiunla meipit ab islis
tiir. Corpus enim proptef humilitatem pro nobis pas- \ efbis, Error hmrelicorv.ni:iiee pra._aitl_nl_rilla, Qnod
2'ctrusnecdumsoiidatus,etc^ Iiorumtamenlocoin qui-
sionemque suscepit. busdamcodicibusponitur,De Irina, vel, 2n trina Petiijie-
XLHI. pb. x .vi, 29.] QuodDominusdicit sub tem- galidne.fraeterea in edilis'Rat.Xhi. eiEr. atl istarii,qu_r
haecsulijichmtur:Noltanduin,
pus passionis discipnlis, Non bibam amodode hoc stionem. tjuod 1'etrus'seiliel
ante primumgalli cantumnegavit2)ominum,iltossignifi-
geniminevilis, itsque in diemillum, cum illud bibam cassequi chfhtuthante resUireclionein veitmtsseiionpu-
vobiscumnovumin regno Patris mei, vtilt intelligi lioe taverunt, cjus mortelurbati. liltid aiitemqitodMs"antese-
ciindumgalli cantum, eos_qui nunc in illo vel secundum
velus esse, cum illud novum dicit. Quia ergode pro- seum, velsecundumhomhlem,vetsecundumiilrumqiteer-
rant.et ideoveriiatemnegant ante Ecclesiieresurreclioiietn:
ul mimuscjallicantusiiilettigahircanitisresurrectio,Im est
t *Editio ete.
Am.,sexiesquimeos., SiceliampIericmeMss. ipsiusmmini; secundusautem ipsius,se~din cdrpqfe«in>
apridquosrursrifhpaiiloiri.ifalegebariius,.
sexiesquini ubi versmncclesim: quseabsunfalcseiefiscodieibus,bxcepto
in editishabeluiVsexiesquiuqitewipressdm,eic, «nosis.cisterciensi. [
1533 LIBER SECUNDUS.
LIBER SECITNBIfS*
EvangeliumsecundumLucam.
Quaestionesin
"QtJissT.I. [Luc;cap. i, y 15, 20.] QuodZacbarias
orans pro pbpulo, audit ab angelo, Exauditaest ora-
tio iiia; ecce Eiizabelhuxor tiia concipielel pariel fi-
lium, el vocabisnomenejus Joannem; primo-hobat-
lefidendum est, quia nbn esl verisimile, iii cuin pro
pbpuli peccalis vel salute vel redemplioheille offer-
ret, _i quidein popiilus erim exspeelabat offerentem,
quod poluerit feliclis publicis vbtis homb senex, uxo-
rerii babens anum , pro accipiehdisfiliisbrare : prse-
seriim quianeriio orat accipere, sjuodse accepturuth
esse desperat; usque adeo autem illejam se babitu-
ruih fdios desperabat, ut boc aiigelo piomiitenti
rioricfederel. Er£'oquodeidicilur, Exaudila estoralio
iua, prb populo iiUelligendumesl: cujuspopuli quo-
niam salus et redeniptio -et •peccaloriimabolilio per
Chrisiuih futura erat, ad hoc nuntiatur Zacharia. fi-
Hus nasciturus, quia pr__eursorChristi destinabatur.
Quod auiemeinohcredenti angelo, ab eodem angelo
dicitui, Et ecce 'eris tacens donec impleanlurhmcin
tetiiporesuo, inieliigenduniest significassequod pro-
plielia iisque ad Joannem, .anquain a sono sileret in-
lelligibili; qtiia nori est inteilecla, donec in Domino
cbihp.erelur.
II-. [Ib. v, 3-11.] Qriodbbmiriusde navicula docet
tbfbas, sigiiificavltIibc tempus , qriandoDominusde
auciorilate Ecclesia. docet gentes. Quod Dominus
ascendensin naiiih, "qumerat Pelri, rogal euma lerra
redticere piisillitm, significat vel lemperale uiendum
vefb'6ad turbas, ul riecterrena eis prsecipianlur,nec
sic a tefrenis ih profundiora sacrameiilorumreceda-
iur, ul ea peiiitus non intelligaiit: vel prius in prdxi-
hiis re^ionibusgeulibiisprxdicaiidum; iit quod dicit
itein Petro, Duc in alluin, el laxale retia vestrain
caplufam, ad femotiores genles, qiiibuspdslea prse-
tiicaluih est,- perliiieat : _lc_ti'Isai:isdifcit,'Totlesi-
gtuim in genles,~adeas qumprope, el ad easqumlonge
(Isai. LXII, li), 'el Lvii, 1.). Ut quod btiamretia rum-
pebanlur pisciumcopia, et naviculseimplela."sunl,ita
ut mefgererilur, sigriiiicethoiniiiuni"cafnaliumniul-
tiiudirierfitantahiiiilufamin Ecclesia, ul etiam disru-
plionepacis , exeuhtibiisinde hsefesibuset scliishiati-
fcus, tanta rehianeret, et tarita e.se,tful'ufailli amissio
fidei el bonbfurii fridruni, ut Christo dicefe videa-
tur lalis Ecclesia, Exi d ihe, quiapeccatorhohiosuin:
tanquam lufbis cariialium repleta, e't corurii riioribiis
periesubmersa, fegimen spiritiialiuiri, in quibusriia-
siriie jClifislipefsdria "emiriei,"as'e iepellalqiibaairi-
Hrodo.Non eiiim hoc voce liiigua. diciinlhoriiiriesbd-
nis minislris Dei, ut eos a se repellaiil: sed voce
inbrifmet actuuhi siiofiirirsuadenta serecedi, rieper
iibriosfegarituf; et eo vbbehiehtiiis, qub deferunt eis
liohorem., «t lameh raclis suis a se feeedcre admo-
aeiu;: tii horioriQ.eniiameofumsigriificaveritPelfus,
1334
cadens ad pedes Domini; mores autem in eo quod di-
xit, Exi a me, Domine, quia peccator liomosum.
Qiiodlairietiquia non fecitDominus; non eniin reces-
sil ab eis, sed eos subduciis navibus ad littus per-
duxit; significat' in bonis et spiriiualibus viris non
esse oport.re hanc voluntalem, ul peccatis turbafum
commoti, quo qnasi seciirius Iranquilliusipievivant,
riiuiius eccli'siasticumdeserant. Quod brgo subductis
ad terrum navibus; reliclis omnibussecttti sunt eum
Petrus et Jacobus et Joannes, polest significarefmem
temporis, quo ab bujris mundi salo, qui Christo in-
hseseriiil, penilus recessuri sunt.
III. [Ib. v, 14.] Quod Dominusdicit leprosoniun-
dalo : Vade, oslendelesacerdoli, el offer munus pro
emitndalionelua, sicut prmcepitMoyses,in ieslimonium
illis; hic videtur approbare sacrifioium, quod per
Moysenprseceplumest, cum id non receperit Ecele-
sia. Quod ideo jussisse intiiligi potest, quia nondum
esse coeperat sacrificium Sanciiimsanelorum', quod
corpus ejus est. Kondum enim in pas^ioneobtulerat
holocaustum suum, quo sacrificio coiifirmaloin cre-
dentibus populis, lemplum ipsum eversum.est, ubi
illa sacrificia offerrisolebant. Hocautem facturiiest
secundtim propbetiam Danielis (Dan. ix,- 27). Non
enim opoftebat auferri significanliasacrilicia, prius-
quam illud quod significabaturconfirnialumesset febri-
testatione Apostolorumprsedicantiurii,etfide cfedehi
tium populorum.
IV. pi). v, 18-25.] De -paralytico: potest intelligi
anima dissoluta niembris, hbc est boiiis bpefalibni-
btis, Chrislum qiisefere, id est, voluntateih Verbi
Dei; inipediri autem lurbis, riisi lecta, id est,"opefta
Scripturarum aperiai, ul per h_e sd-notiliam Ghfisti
perveniat, hoc est, ad ejris humilitatem fidei piefate .
desceiidat. Hiautem aqnibus deponitur, bonosih Ec-
fclesiadoctores possunt sigriificare.QiiodaulenV.iitii
lecto deponitur, significat ab hofnine in ista cafhe
adhuc constituto Clirisinnidebere cognosci.Quemta-
men leclum sanus postea jubetur portare, et ire in
tlomumsiiam , utreniissioriepeccatorumconvalescen-
iibus per spem bonarii ineriibrisaninise, boc cofpiis
festaurare intelligalur : utjamrion iri carhalibus-gati-
diis lanquam ih lectd requiescatinfifniitasariiiiii;'se"d
iiiagis ipsa contirieataffectioneseafiiales, et:lencl_.taS
f equiem seeretdruriicordissui.-
V. [Ib. ni, 23.] Non ribsufdequsestioproporiiiiff,
Qnomodo poiuerit duos patres habere Joseph. <Nam
Ma"ttha_u's eum dicit'*g_riilumab eo qui vbcabaiiifJa-
cob (Matth. i, 16); Lbbasvfefbfiliuiriesse dicit pjus
qui vocabalur Heli. Neijtie hoc locdilluddicipotest
qdod unus hdmo , sicut Hbhsolum _.p.idGeiifes, s.d
etiarii apud JUda_'oS acfeideresoiefe mariifestuihesi,
duo nomina habuerit. Cseteraeniih-serifegehefaiio-
IS5S QU.__ST_ONUM EVANGELiORUM,S. AUGUSTINI 1356
'
i.um , qui boc putat, facile refellilur. Quidenim de - - missiopeccatorum, quseHlpnumero significatur.Non
avis , alavis, proavis, cseterisquemajoribusdiclurus enim in baptismoDominiipsi Dominopeccata dimissa
-
est, quorum diver.a nomina singuli Evangelislsein sunl, sed ipsa ibi remissio Ipeccatorumomnium, quse
sua quisque narralione contexunl? Quid postremo de ; misericordia ejus el potesiale donata est hominibus,
ipso numero ; quandoquidemLucas a Domino usque " per illum bapiismum Domini et per illum numerum
ad David quadraginta tres generationes enumerat, gcneralionum consecrata aique signata est. Nec te-
Matthseusaulem a David usque ad Dominumviginli mere Dominuset frustra septuagesimaet septimage-
octo vei viginti septem ? Cerli enim sacramenti gratia neralione venit aboliturus omnia peccala, nisi quiaiu
usque ad transmigrationem, et ab ipsa item transmi- illo numero aliquidlalel, quod ad significaiionemper-
gratione unus bis numeratur. Quserendumigitur quo- tineat omnitimpeecatoruml Hoc aulem in undeuario
modo duos palres poluerit habere Joseph. Et mihi et septenario considerandum cst: qui ntimeri per se
quidem in prsesenliatres causseoccurruut, quarum ali- mulliplicali,ad lanlum perveniunt; nam undeciesse-
quam Evangelista seculus sit. Aul enim unus erat ptem velseplies undecim, septuaginta etseplemfiunt.
Joseph naturalis pater, etaller eum adoptaverat: aut Undecim autem transgressionem denarii sigiiificant:
more Judaebrum, cumsine filiisunus decessisset,uxo- ac si in denario perfectio, beatitudinis signifieatur,
rerii ejus propinquus accipiens, filium quem genuit unde est etiam illud, quod omnes eonducti ad vi-
propinquo mortuo-deputavit (Dcat. xxv, S, 6); ut neam,denario remunerantiir (Id. xx,2-10),quod fit
cum ab allero alteri genitns esset Joseph, convenien- cum septenaria crealura Trinilati Crealoris adjungi-
ter duos palres habere diceretur. Aut unus Evangelisla lur; manifeslum est quod transgressio denarii pecca-
patrem ejus a quo genitus est, nominavit; alter vero tum signiftcal per superbiam plus aliquid habere
vel avum maternum , vel aliquem de cognatismajori- cupieniis,el iiitegiitatemperfectionemqueamitlentis.
bus posuit, cui propter consanguinitalisvinculum,in Hoc atileni sepiiespropterea ducilur, ut motu homi-
filii loco Joseph non absurde constiluerelur, ul inde nis facta significetur illa transgressio. Ternafio enim
jam usque ad David non eumdem quem Mallhasus numero incorporea pars hominis significatur; unde
generalionum ordinem texerel. In quibus causis illa esl quod ex loto corde, et ,ex lola aniina, et ex tola
videtur infirma, quam secundo loco posuimus : quia mente jubemur diligere Deum (Deut. vi, 5, el Mallh.
cum quisque apud Judseos defunclo fratre vel pro- xxn, 57): qualernario vero!corpus; mullis enim mo-
pinquo prolem de uxore ejus exsuscital, illud quod dis quadriparlita invenilurnatura corporis.Ex his ergo"
ms-ilur nomen defuncti solel accipere (a). Ergo aut conjunctishomo constans, non absurde septenarionu-
adoptio sqlvit istam qu_estionem,aut origomajorum, mero significaiur.Molusauiemin numerisnon expri-
aut aliqua alia causa, qusenobis in praesenlianonoc- milurjcumdicimus.Unum,duo,tria, quatuor, elc; sed
currit. Quapropter tanta est eorum demenlia, qui faci- cum dicimus, Semel, bis, ler, quater : quapropter, ut
lius dilabunlur ad Evangelistarumaliquem de men- dixi,nonseplemetundeeim,_edsep_iesui)deeim,sigiii-
dacio criminaiidum, quam causas quocrant, cur di- ficalur transgressio, qusemotu facta esthomiois pec-
vcrsa patrum nomina singuli commemoraverinl, ut cantis, hoe est perfectionisbua.stabililateni transgre-
temere dicatur duas solas essecausas, quibus id rccle dientis cnpiditate amplius aliquid habendi; ut taii.o
iieri poluerit, cum tamen ad solvendamqusestionem post per prophelam animsediceretur, Sperabas, si a
vel unam invenire sufficiat. mediscessisses,aliquidamplius te habiluram? Exquo
YI. [Ib. III, 23-38.] Quid sibi velit quodseptuaginla vitio superbiseomnia peccata silvescunt: qu_elamen
septem personsesecundum generaliones, quas Lucas dimittuntur, cum septuagiesseplies ignoscendtimesse
secutus est, inveniuntur, qtiseripolest. Nam et hujus admonemur(Mallh. xvm, 22), ut intelligamusnullum
numeri mentionem Doininusfecit, cum eum Petrus peccalumexcipi, quodpoenitenliet veniam deprecanti
de dimiltendispcccaiisfratris inlerrogasset. Ait enim, per Ecclesiam, cujuspersonam Petrus geslat, non di-
non soliim seplies, sed sepluagiessepties esse dimit- mittalur.
tendum (Matth. XVHI,22). Unde recle credilur com- VII. [Ib. vi, 9.] Quod dicit DominusJudxis, de eo
memorationehujus numeri omnia peccalajussisse di- qui habebatmanum dexteram aridam, Interrogabovos
niitti; quandoquidem ipse per quem peccata omnia si licelsabbalobenefacere,ah male; animamsalvanifa-
dimissa sunl, septuagesima et septima generatione, cere,an perdere.Qussritur,cum corpuscuraverit, quare
secundum evangelislsemcmorati lcstimonium,ad ho- sic interrogaverit, animam salvamfacere, an perdere.
mines humaniler venire dignalus est. Convenientis- Yel quod illa niiracula propter fidemfaciebat, ubi sa-
simeautem, cum sit etiam alia series generationum lus est animse: vel quod ipsa sanalio manus dextera.,
quam Matlhseus explicat (Id. i, 1-17), hanc ille le- salulemanimsesignificabat,iqusea bonis operibusces-
nuit, qui baptizalo Dominogeneraliones ipsas per se- sans, aridam quodammodOidexteramhabere videba-
pluaginla et seplem personas sursum versus enume- lur: vel animam pro homine posuit, sicut dici solet;
ral. Nam el redilus estet tanqnamasceiisusadDeum, Tot animseibi fuerunt. I
cui post peccatorum abolitionem reconciliamur, cx- VIII. [Ib. vi, 58.] Quod D(ominusdicit, Date, et aa-
pressus, cum sursum versus per illas generationcs bilur vobis,mensuram bonarii,conferlamet coagitalam
ascenditur. Et utique per Baptismum iit omnium re- _. superefjluentemdabunt in sinumveslrum,ex iila sen-
(a) Retract.lib. % cap. 12. . tenlia accipipotesl, qua dicitetalio loco, Ul ipsireci-
 i357 LIBER SECUNDUS. 1358
ut ora * positas epulas, si id in tempore aut opus sit, aut -
piantros in celernatabemacula (Luc. xvi, 9): plebi
prsp.ceptumesse videatnr, quod dictum cst, Dale, el necesse sit, cum tranquillitate' aspicere, neque tan--
dabilurvobis. Secundum quanfsentenliam dicil Apo- gere. Magisergo inlerest, non quid vel quantum ali-
stolus, Communicel qui caleclrizaturverbo, ei qui se ca- menlorum pro congrueniia hominum alque personce
teehizal,in omnibitsbonis(Galat. vi, 6). Non enim di- suseet pro sfis. valetudinisnecessilate quis capiat;sed
ceret, dabuntin sinum vesirum, nisi quia per illorum qiianta facililate atque serenitate animi careat, cum
merila, quibus vel calicem aquse fiigidse in nominc his vel oporie! vel etiam necesse est carere: ut illud
discipuli dederint, mercedem ccelestemrecipere me- in animo christiani compleatur quod Apostolusdicit,-
rebunlur (Mallh. x, 42). t Scio et minus habcre, scio et abundare (in omnibus
IX. [Ib. vi, 59.] Quod Dominus dicil, Numquidpo- et in omnibus imbutus sum), el satiari ct esurirc, et
teslcmcuscmcumducere?nonneamboin foveamcaduni? abundare et penuriam pati: omnia possum in eo qui
si
fortasse hoc ideo subjunxerit, ne sperarent a Levilis me conforlat (Philipp. iv, 12, 13); et iilud,«Neque
mandueaverimus,abundabimusj neque si non man-
seaceepturos mensuram jllam dequa dixit, Dabunlin
et Non
sinum vestrum, quoniam ipsis dabant decimas. Quos ducaverimus,egebimus (I Cbr. vm, 8); illud,.
et
C33cosdixit, quia Evangelium non leuerenl-; ut illam esl enim rcgnum Dei esca et potus, sed juslitia pax
mullum gaudere
remuneraiionem per discipulos Domini potius plebs etgaudium.» Et quia solent homines
de carnalibus epulis, addidit, ... Spiritu sancto (Rom.
inciperet jam sperare : quos imitatores suos volens
Justificatur ergo sapienlia ab omnibusiiliis
ostendere. addidit eliam, Non est discipulussuperma- xiv, 17).
suis, qiii intelligunt ulendis terrenis tempora oppor-
gistrum. luna esse debere; facilitatemvero carendi lalibus, et
X. [Ib. vi, 47, 48.] QuodDominus dicit, Omnisqui amorem fruendi seternis, non .variari oporlere per
venilad me, et audit sermonesmeos, el facit eos, osten- tempora, sed perpetuo retineri.
dain vobis cui shnilissit: similis est hominimdificanti - XII.
[Ib. vni, 16.] Quod Dominus ait, Nemoautem
domiim,qui fodit in allum, et posuit fundamentumsu- lucernamaccendens operit eam vase, aul subtus leclum-
per pelratn; fodere dixit, humilitate christiana omnia ponil; sed super candelabrumponil, ul inlranlesvideant
terrena exhaurire de corde suo, ne propler aliquid lumen;
qui verbum Dei limore earnalium incommo-
tale Deumcolat. In altum autem fodere, donec ad pe- dorum abscondit,
ipsam ulique carnem pr_eponitma;
tram perveniat: in tantum Christum gralis sequi, et nifestationi
veritatis, elea quasi cooperil vcrbum, ti-
gratis eum ut
colere, nonsolum non propler superflua, mendo prsedicare: eam itaque vasis et lecti nomine
sed neepropter illa qusevidenfur huic vitsenecessaria,
appellavit, sub quo lucernam ponere ail eum qui hoc
et quse sine culpa a quovisjusto sumi et haberi pos- facit. , ...
sunt, lamen temporalia atque lerrena suni, colendus - XIII. [Ib. vui, 26-39.) Quodin regione Gerasenorum
Deus putetur. curavit Dominuseum in quo eral legio dsemoniorum,
XI. [Ib. VII,52-35.] De pueris sedenlibus in foro, significatsesunl Gentes qusemullls dsemonibusservie-
et ad invicem clamanlibus, convcrso ordine ad pro- bant. Quod sine.vestimenloeyat, non habebat fidem,
posltarespondit. Nam quod ait, Lamentavimus,el non elc. Quod in domo nori habitabat, in conscicntia sua
plorastis,ad Joannem perlinel, cujus.abslinentla a ci- non requiescebat. Quod in monumentis manebat. in
bis et potu, luclum poenitenlia.significabat. Quod au- morluis operibus, hoc esl peccalis, delectabatur. Quod
.tem ait, Cantavimuslibiisfet non salluslis, ad jpsum autem compedibnsferreis et catenis ligabalur, signi-
Dominum,qui ulendo eum cseteris ciboet potu, l_eti- Jicat graves et duras leges Genlium, quibus et in eo-
tiam regni figurabat. At illi nec bumiiiaii cum Joanne, rum republieapeccata cohibentur. Quodetiamvinculis
nec cum Chrislo gaudere voliierunl; dicenles illum talibus disruptis agebalur a dsemonioin eremum , si-
-dsemoniumhabere, istuin. voracem et ebriosum, el gnificat quod eliam ipsis transgressis legibus, ad ea
amicum publicanorum et peccatrirum. Quod aulem scelera cupiditate ducebatur, qusejam vulgarem con--
.subjungil, Et juslifwata est sapienlia ab omnibusfiliis suetudinem excederent. Quod auiem in porcos pa.
suis, ostendil filios sapientise intelligere, nec in abs- scentes in monlibus dsemoniaire permissa _unt, signi-
tinendo, nec in manducando esse jusiiliam, sed in ficat immundosel superbos homines, quibus dxmonia
a_qi.animi.atelolerandi inopiam, et tcmperantia per dominantur per idolorum cultus. Quod autem in sla
abundantiam non se corrumpendi, atque opportune gnum prsecipitati sunt, significatquod jam clarificata
sumendi vel non suniendi ea quorum tion usus, sed Ecclesia, et liberato populo Genlium a doininatione
concupiscentiareprebendendaest. Tfonenim interest dsemoniorum,in abdilis aguntsacrilegosritus suos (a),
omnino quid alimentorum sumas, ut succurras neces- quiChristo credere noluerunt, c_ecaet profunda curio-
silali corporis, dummodo congruas in generibus ali- sitate submersi. Quod aulem .pastores porcorum fu-
menlorum his <.um quibtis tibi viveiidum est. Neque gienles, isla nunliaveruut, significatquosdam etiam
quantumsumas, mullum interest; cum videamusa!io- primates impiorum, quanquam chrislianaro legem fu-
rum stomachum citius satiari, et eos lamen illi ipsi giant, potentiam lamcn cjus per gentes stupendo et
parvo quo satianlur, ardenter, et intolerabiliter, et
omnino lurpiter inhiare: alios aulem plusculo quidem 1nat.Am.et novemMss.,antehoratn.
satiari, sed tolerabilius inopiam perpeti, et yel ante Iib. (o) PostHonoriileges contra idola datas auno399.Vid.
18de Civit.pei, cap.54.
j539 QU_ESTIONUM EVANGELIORUM,S. AUGUSTINI, 1340
iiiirando'pr_edi_are.^>u_d'G_raseiii prodeunt videre et in mcerore ac luclu erunt, donee els per Spiritum
qubd.aclum esl,' etinveniunt homincm veslitum<,et sanctum gaudia consolatbria retribuaniur. Quo do.io
nieiUesanasedere ad pedes Jesu, et cogiioseentesquid pcrcepto, etiam jejunii alterum genus, quod fiet per
factum sit, rogant Jesum ul ab eis diseederel, magno lscliiiam,jamrenovali in vilam spiritualem convenien-
limore perculsf";significat mullitudinemvelusia sua lissime celebrabunt. Quod antequam accipiant, dicit
.itadelectalam, honorare quiderii, sed nolle-pati chri- eos tanquam vetera veslimenta,quibus inconvenienter
stianam legem, dum dicunt quod eam iriiplere non novus pannus assuitur, id est aliqua particula doetri-
posslnt-;adriiirariteslamen fidelem populuma prisiiiia nse, qusead novsevitse temperaiUiampertinet; quia si
perdiia eoiiversalione sanalum. Quod illecupit jam hoc fiai, et ipsa doclrina ^quodammodo scinditur, cujus
csse cum Clnislo, et dicilur ei, Redi dotnumluam, et particula qusead jejunium eiborum valel,inoppoftune
enarra quanta libi fecifDeiis; ex illa Apostoli senlen- traditur, cumilla doceal generale jejunium, non a con-
lia roctepotest inlelligi, curii ait, Dissolviet essecum etipiscenlia cibbrum tan.urii, sedab omni kelitia tem-
Clirislo,ihulto magisoptinimh;,nwnerein carne, neces- poraliiun delectalionum: cujus quasi pannum, id est
sarium pfoptefvos (Philipp.i, 23). Ut sic quisque in- parterii aliquam , qure lad cibos pertinet, dicit non
telligatpost femissionem peccatofum redeundum sibi oportere homihibiis adhiic veteri consuetudini deditis
esse hrconseieiiiiarribonam, etserviendumEvangelio Impertiri; quia el illinc quasi eonsc_ssiovidelur fieri,
piopteraliorumetiamsaluletti,ul dcinde cumCInisto et ipsi vetusiati non convenil. Dicil eliam similes eos
requlescat : ne cum prsepropere jam vult esse cum esse vcteribiisutfibus, quos vino novo, id est spiritua-
Ohristo, riegligatmlnisterium praedicaiiohis,fraternce libus prseceptis, faciliusldisrumpi,quam id continere
redemplioni accbmmodatum. dieit. Erant _.u'temjaih utres novi, cum post ascensum
XIV. [Ib. x, 1.] De septuaginta duobus discipulis: Dbmini, desideriocdiisolationisejus orando el speran-
sicutvigintiquatuorboris totus orbis peragitur, atque do innovabaniur. Tuncj enim acceperunl Spiritutri,
a sole lustrattir; ita mysterium ' illustrandi orbis pef saiiclum, quo impleti, cum bmnibm, qui de"diversis
EvaiigeliUmTrinitalis in sepluaginladuobus discipulis gentibiis aderanl, Hnguis,loquerehtur, dicli siiril fiiustb
intimatur. Yigiriliqnatuor cnim ter in sepluaginla duo- pleni (Ail. n , 1-13). Npvum ehim vinum jahi hdvis
Iius ponimus. Quodaulem binos niittii, sacrameiituin u.ribi.s venerat. ]
efslchafitalis : sive quia duo sunt charitatis pr_ecepla, XIX. [Ib. x-,~30;57.]Eotno quidain descehdebaiab
sive quia oniriis charitasiiiirius quam iriierduos esse Jerusalemin iericho i ipsb A'damintt.iiigituf in geriefe
noh putest. humano. Jerusalem, civitas pacis illa coalestis,a ciijus
XV. [Ib. xi, 55.] Si lumenquodest inte, tenebrmsuni, beaiittidine lapsris est. Jericlio, Luria inlefpretaiur, et
ipsm tenebrmquantm{Mallh.vi, 23) ? Lumen dicit bo- 'signlficalmortalitatem nbstram, pfopter quodnascitur,
nam ihlenlioneriiraeiitis, qua operamur: tenehfasau-- crescil, senescit, et oceic.il.Latrones,diaUoIuset angeli
tem ipsa opera appellat, sive quia ignoratur aba.iis cjus *: qui eum spoliaverunt immoflalitate : etyiagis
quoahimoiilalaciamus,sivequiaieorumexilum eliani impositis, peccata suadendo : reliquerunt semivivunv:
ipsi nescimus, idest, qhombdo exeant aique prove- -quia ex parte qua potest inlelligere et cognbscere
niatit eis quibus nos ea bono aiiiiho ihipendimus. Ple"- Deum, vivus esl bomo ;|ex parle qua peccalis cdrita-
funique enim berieficlisirtJSliisftiale utendo corrum- -bescitet premitur, mortuus esi, el ideo scmivivus di-
puntur, quibus nosea misefir.ordilerbenevolainten- eitur. Sacerdosautem elLeviia qui eo viso prseterie-
iiotio prsestamus. runt, sacerdolium etministeiitim Veteris Tefelamenti
X.YI:-[lb. _;i, 59.] Nuncvos, Pliarismi,qiwd'deforis signilicant, qua. non poteraiit prodesse adsaltiteni.
esl calicisel catinimundalis. Hinc 'et deinceps quod Samaritaiius, Cuslos interpretatur Tet ideolpseDo-
tlicit in-Pharisseoset Legisdociores, boc esi quoflsu- minus significaturhoc nomine. AHigatiovulneruiii, est
•periusdixit, ObfinnaveralfacieminJefusalem^Luc.fx, •cohibitiopeccatorum. Oleum, consolatio spei _ibn_e,
61), Ut eis aperle vcra"dicerelvitia otpeccata e.ruiii. propter indulgeniiam datam ad reconciliaiionem pa-
XVII..[Ib. xi',-20.]Ideo dicilur Spifitus sariclusdi- cis. Vinum , exhoitatio ad operandum ferventissimo
gilus Dei; ^propter partilionem doriorurii quaoin eo spiritu. Jumentum ejus, est earo in qua ad nos venire
danluf, unicufque propria, sivehbminum, sive Ange- dignatus est. Imponi jumenlo, est in ipsam Incarba-
lorum. In nullis enim nieinhris uoslris magis apparct tionem Ghristi credere: Slabuluni, est Ecclesia, ubi
pariilio, quam ih digitis. reficiunlur vialores de peregrinatione redeurites in
XYIH.[lb_v, 5_-3S-.]JejUniuih aut in tribulatione -seternampalriam. Alterc dies, est post rcsurrectionem
esl, anl in sgaudio: in liibtilaiionevad propiliandum Domini.Duodenarii, suntvel duoprseceptachafitatis,
-DeumpropeccatiB ; in gaudio vero, _____ tanlo minus ^uam per Spiritum sancfum accepefunl Apostoli ad
deleclaiit 'carnalia, quanlo'spirilualium niajor sagina evangelizandumcseterisi;vel promissio vitsepfEesentls
es't. Cuni ergO-Dominusinterrogatus esset cur disci- et fulura;. Seeundumenim duas proim'ssionesHictui_i
puliejus rionjejunarenl, de ulroque jejuriiofespondit. est, Accipiet... hoc smculosepliestantum 2, elm smeulo
Namque ad iilud quod in tribulatione jejunari solet, '
sicoctoMss.At editiexceptoBat.,senescit.Elindditin
pertinet quod aits spdhsi filiostunc Jejuriatufos,cum iatrones, didbolumet angelosejus.
afieisabraius fiiefit spbiisus: luncenim desolabuntur, a Edili,cenliesiantum.
AtKss.codices,sufii'ag_'nteEugyj)io,
septies tantmn. SicprofectoAugustinusin operesuperEpi-
s aat. et MS.cisterciensis,ministerium, _. stolamad Galatas,cap_,2, v. 6, etc, Fortepro grseco,eca*
j54i LIBER SECUNDUS. 4342
futuro vitam wiefndm consequeiur(MaUh. xix, 29) nb": et ianieii orando efficitlir ut aecipiat "desidefaiis
S___.__arius efgoestApostolus. Quod.superefogat,au intellectum ab ipso Deo, etiamsi homo desit pef queni
illiiii"est cbnsiliuiriquod ait,_Devirginibiisimtemprm sapientia praedicetur.
cepluhiDbtmhihon lidbeb, consiliuth auieih dri(ICoi' XXII. [Ib. ki, 12.] De paiie, pisce, et ovo, quibus
vn, 25): aiit quod etiam rifahibus suis opefatus est contrafia posuit",lapidem, serperilemret scorplonem.
ne iufirmoriiriialiqueiriin novilale'Evangeliigravafet Inlciligitur panis charitas, prbpler majorem appeti-
cufii ei liceret pasci ex Evangelio (II Thess.iu, 8, 9) tum, et tam necessarium ut sine ilia cselefaniiiilsint,
XX. [Ifi- x, 58-42.] Quod Maftha excepit illhm h sicut sine pane mensa inops ': cui contraria^esi cor-
dbthuihsuain, significat Ecelesiam qiise riuric est, ex- dis duritia, quam lapidi comparavit. Piscis autem
cipienlem Dominuriiiri cor suiim. Mafia sororejusqud intelligitur fides invisibiiium,vel propter aquam Ba-
sedebalad pedesDbniini,el audiebatverbuhiejus,signi- ptismi, vel quia de invisibilibus locis capitur; quod
flcat eamdem Ecclesiam, sed iri futurb sseculo,ub eliam fides Iiujttsmundi fluclibus circumiatrala non
cessans ab opere riiinislerioque indigehtisb, sola sa frangilur, fecte pisci comparatur : cui eontrarium
pientia pcrfruelur. Martha ergo deeupata est circt posuit serpentem, proptef venena fallacise, quse"
riiultum ministerium; quia niwc falibus operibui etiam primo homini male suadendo prseseminavit.Tn
exerceturEcclesia. Quod aulerii quefitiif quod sesb; ovo intelligitur spes ; ovum enim nondtim est felus
ror ejtts non adjuvet, occasiodatur seiiiehtla.Domini. perfectus, sed fovendo speratur : cui contrarium
qua ostendit isiam Ecclesiam sollicitain esse et tur- posuit scorpionem, cujus aculeus verienalus relro
bari circa plurima, eum sit unurii necessarium, ad timendus est; sicut spei contrarium est fetro respi-
quod per ministerii hujus merita pervcnilur. Mariam cere, ciim spes futurorum in ea quse ante sunt, se
vero dicit optimampartem elegisse, quse non aufere- extendat.
lur ab ea : et ideo intelligilur oplima, quia et per hanc XXIII. [Ib. xi, 52.] De eo quod dicit Dominus"Scri-
ad illam lenditur, et non auferetur; illavero minisie- bis vel doctoribus Judseorum^Tulislisclavemscientim;
rii, quamvis sit bona, tamen auferetur , quando indi- ipsi non introisiis, et eos qui intrabanl, pfohibuislis: -
gentia, cui mihistratur, transierit. quod in Scripiura Dei humilitalem Christi nec Ipsi
XXL [Ib. xi, 5-8.] Amicus ad quem venilur media inlelligere -, nec ab aliis inlelligi volebant.
nocle ut accommodel tres panes, utiqueadsimilitudi- XXIV. [Ib: xn, 25.]Quod Dominusdicii discipulis:
nem ponitur, secundum quam quis Derim rogat in Anima plus est quamcsca, etcorpus quam veslhnenluhii
niedia tribulatione consiitutus, ut ei liibual intelli- et utique, si boc libi dedit quod plus est, quanlo ma-
gentiam Trinitatis, qua prxsentis vita cbnsoleturla- gis dabit quod niinus est ?"
Iiores. Sed comparalio est a minore. Si enim amicus XXV. [Ib. XII,55.] QuodDoniinus-dicit, Sint-lumbi
homo suigitdeleclo, el dat, rion amicitia , sed tse- veslri accincii; propter continentiam ab amorererum
dio compulsus; quanto magis Deus dat, qui sine ssecularium: iucernm ardenles; hoc ipsum ut vero
t_edio largissime donat quod peiitur, sed ad lioc se fme et recta intentione faciatis.
?
peti vult, ut capaces donoruin ejus fiant qui petiint XXVI. [Ib. xn,-42.] QuodDominusdixitPetro, Quis,
In tribus autem panibus etiam illud significatur, unius et consti- ~
pulas, est fidelisdispensator prudens, guem
esse -subslanlueTrinitalem. Ainicus autem, quem dicit tuel Dominussuper famxliamsuam, ul del illis in lem-
ille qui petit, venissede via, et non se habere quod po- pore trilici mensuram?mensiiram dicit proplermodum
nat ante iilum,inleiligilur hominisappetitus, qui debet capacilalis quorumqiie audientium.
oblemperare rationi. Serviebal autem consuetudirii XXVII. [Ib. xn, 54, 55.] Quod Dominusdicit, C«i»
temporali, quam viam vocal, propter bmriia per tem- viderilis nubem orienlem ab occasu, carnem suam a
pus iranseuntia. Converso auiem bomine ad Detmi, morte resurgentem significat: ex illo enim omnibus
etiam illeappelitus a consuetudine revocatuf: sedsi lerris imber evangelic_eprsedicaiionis infusus*esl.
non consolatur interius gaudium de doetrina spiritua- Auslrumflanlemante sestus, tribulationes leviores ante
li, qua Creaioris Trinitas prsedicatur, magnse angu- judicium.
stisesunl in homine, quem premit _efumna niortalis, XXVIII. [Ib. xp, 26.] Quod Dominus dicit, 'Sienim
cum ab iis qttseforis deleclant, pr_ecipitur abslihen- quod minimumesl, non poteslis,cunide augenda cor-
lia, et intus non est refectio de laeliiiadoblrin_esa- poris statura diceret; minimum est enim hoc, sed
lutaris *; et ipsa aiigustia est media nox, qiiacbgiliif Deo, corporaoperari. -
veliementer instare petendo, ut accipiattres paries. XXIX. [Ib. XII, 29-] Cum diceret discfpulis, non
Quod autem ei dicilur de intus, jarii ostiiim clausuin debere haberi sollicitudinem de cibis, ait, __..nolile
esse, pueros quoqiie ejus cum eo iri citbili esse, si- in subhme exiotli. Piimo eriifrilisec 'a&nfeces.itktem
gnittcal tempusfamis verbi-, cum iritelligeriiiaclaiidi- implendam homo qua.rit: curri >auiem-hsec-abunda-
turj et illi qui evangeiicamsapienliam fanqiiairipariefri vefinl, ihcjpitel'supbrbiffe"de ialibiis. Tafe'es't ho.
eroganles, per.orbem terrse pr_edicaverunt,pueri pa- ac si 'se vulneralus quis jactet quia habet -multaem-
lrisfamilias .jam sunt iu secreta quiete cum Domi- plastra in domo , cum' hbc illi Bbiiuhiesset ift vul^
tbntaplasiona^quod .exstal Matth.cap. 19,.v.29,elMarc. . ] Lugxi.Yeri^tov.jm.Mffl esl inbps. M.d ,, ,t
cap.10, v. 30, legerat,interpres, lieptapldsimici. satva- ~sic At deliufnaht-
Rat. et Ms.'eisiercie_isis,
^BiioMss.,hpirit-tfatis. plefiqueMSS. cditijjqwdjnscriptiifa
tem. tate chrisii dicitur,quamhecipsimtelligefe.
 .45 QU-ESTIONUMEVANGELIORUM,S. AUGUSTINI 1544
nera non hab.eret, et ne .uno quidem indigeret em- dixit, qui per poenitentiamreconcilianlur beo. Quam
plaslro. , humeris suisportat,]quia~humiliando se tales erexit.
[Ib. xiv, 2,5; XIII,11-16.] (a) Coiigrucnlerliydro- Ideo aiilem illas nonaginta novem dixit, quas reliquit
picum animali quod cecidit \a puleum, comparavit; in deserto, quia superbos significant, lanquam soli-
humore enim laborabat : sicut et illam mulierem ludinemgerentes in aninio, durn solosse videri volunt,
quam decem et octo annis alligatam dixeral, et ab quibus ad perfectionemunilasdeest. Cumenim quisque
eadem.alligatione solvebat, comparavitjumento quod a vera unitate divellitur, superbiadivellitur:susequippe
solvitur , ut ad aquam dueatur. Hydropem autem potesiatis esse cupiens J non sequitur unum ,' quod'
recle comparamus diviti avaro : sicut enim ille Deusest. Ideoque el in nonaginta novem ovibus et in
quanto magis abundat humore inordinato, lanlo am- novem drachmis ponit eorum significaiionem, qui.de
plius silit; sic iste quanto est copiosior divitiis, qui- se prsesumenlespeccatoribus ad salutem redeuntibus
bus non beneulilur, lanto ardenlius talia coneupiscit. se prseponunt. Unum enim deest ad novem utdecem
IUamvero ita morbo incurvatam , ut se erigere non sint, et ad nonaginta novem ut cenlum sint. Et si
posset, animse1 * terrenis opinionibus debilitatseatque per cseleros numeros hoc cohsideres. Nam et non-
oppressae, ita ut divina cogitare non valeat. gentis nonaginta novem , unum deesl ut mille sint,
XXX. [Ib. xiv, 21, 23.] Quod de civilale adducit et ad novem millia nongento noiiaginlssiiovem,unun_
invilatos ad coenam, de ipsa gente Judseorum qui decst ut decem millia sinl. Variari ergo per brevi-
crediderunt significat, debiles peccatis; non habentes lalem et magniludinemnumeri possunl, quibu.suntim
superbiam quasi justitise, quse mendax primales eo- deesl ut perfieianlur : ipsum vero unum sine varie-
rum a gratia probibebat. Quod aulem de sepibus et late in se manens cnm nccesserit perficit, cui de-
viis alios adduei jussit, cum adhuc locus esset, Gen- putat omnes per pcenitenliam reconcdialos , qu_ehu-.
tes signifieat, propler diversasvias sectarum et spi- militale obtinetur.
nas peccatorum. XXXIII. pb. xv, 11-32.] Homohabens duos iilios,
- XXXI.
[Ib. xiv, 28-55.] Sumplus ad lurrem sedifi- Deus ad duos populos intelligitur, lanquam slirpes
candam, vires ad discipulatum Christi obtinendum : duas generis humani: unam eorum qui permanserunt
el decem millia prselialuri cum rege qui habebat vi» in unius Dei cultu , alleram eorum qui usqne ad co-
ginti millia, simplicitalem cbrisfiani dimicatuii cum lenda idola deseruerunt Deum. Ab ipso autem cxor-
duplicitate diaboli, hoc est cum dolis et fallaciis ejus, dio crealura. morlalium consideralio debel inlendi.
in affectu conslituit 1 . enuiuiantis omnibus quse sunt Major ergo filiusad cultum unius Dei pertinel. Mino-
ejus. Ila enim concludil: Sic ergo omnisex vobis qui rem in regionem longinquamprofectum esse diclt.
non renuntiat omnibusqumsunt ejus, non potestmeus Peliit enim ul sibi pars subslantioequse cum langeict,
esse discipulus. Inler quse omnia etiam ipsa tempo- daretur a patre, lanquam anima poteslale sua de-
ralis vita inlelligalur necesse est, quam oporlet sic lcclala , id quod illi esl vivere, inlelligere, memi-
possidere ad tempus , ut non te impediat ab auerna, nisse, ingenio alacri excellere: omnia ista divina
qui eam fuerit minatus auferre. Sicut autem de lurri sunt munera, quse in potestatem accipiens per libe-
non perfecta , per opprobrium deterruit dicentium , rum arbilrium, quia divisit pater Iiberis subslanliam,
Quia hic homocxpit mdificare, etnon potuil consum- minor filius in regionem longinquamprofeclus est,
mare : sic in rege cum quo dimicandum est, ipsam male ulendo naluralibus bonis, eo ipso quod pa-
pacem accusavit, cum ait, Adhucillo longe agenle, lc- trem deseruit cupidiiale fruendi creatura, reliclo ipso
galionem mittens rogal ea qumsunl pacis; significans Crealore.
etiam minas imminenlium a diabolo tentationum, Quodnoh post niultos dies dixil factum, utcongre-
non suslinere homines qui non renuntiant omnibus galis omnibus peregre proficiscerctur in regionem
qu;_possidenl, ct pacem cum eo facere consenliendo longinquam : quia non multo posl institulionem hu-
illi ad commiltenda peccata. Turrem quippe sedifi- mani generis placuil animse per liberum arbitrium
care, et conlra regem illum dunicare, esse discipu- ferre secum quamdam velut poienliam naturaesuse,
lum Christi est: habere autem sumplus ad peiiicien- el deserere eum a quo cojnditaest, prsefidensviribus
dam turrem, et habere fortia decem millia contra suis; quas vires tanto consumlt citius, quanlo eum
viginii millia regis, renuntiare est omnibus quassunt deseril a quo datse sunl. Itaque hanc vitam prodigam
ejus. vocal, amantem fundere.atque spatiari pompis exte-
XXXII. [Ib. xiv, 54, 55, xv, 4-10.] Salem infalua- rioribus, intiisjnanesceritem, cum ea quisque sequi-
turn', apostatam : Ovem perditam, omnes peccatores tur qusfcab illa proceduiii, et relinquil eum qul sibi
1Editi,refragantibusMss. addunthic, assimilavit:pro est interior. Regio itaque longinqua, oblivToDei est.
quosubaudiendum est, comparamus.EtmoxRat.Am.etEr. Famesaulemin illa regione, estindigentia verbi ve-
habent,-(. rremsopinionibus veloperibus.
s Sic Ven. et Lov,danthunclocum: viressitnl...oslen- ritatis. Unus civium regionis illius, aliquis aerius
dunisimplicilatemchristianipopuli...in affectuconstituli. princeps ad militiam diaboli perlinens. Yilla ejus,
SicetiamLugd.,ealamendiscre]antia,quoduncissejitassint modus potestatis ejus. Porci, immuhdi spiritus qui
hsevoces,sunt,oslendunt,populi. 11.
(«0Dereliqua parte hujusqusestionisnihil habel ipsius suh ipso essent. Siliqusequibusporcos pascebat, sse-
titalns in Elencho,supra, pag. 1324.Exstat tamen eliam culares doctrinse, sterili vanitate resonantes; de qui-
apudEugypium,cumlituloauctiorehis verbis: «Elde hy-
dropico,velde mulierecurvata.» bus laudes idolorum fabularumque ad deos Gentium
 1345 , LIBER.SECUNDUS.
pertinentiumvario sermone atque carminibuspercre- .plexum ejus brachium Suuni? Et brachium Domini
pant, quibus damioniadeleelantur : unde cum isle cui revelatumest (Isai. Lin, 1) ? quod est utique Do-
saturari cupiebat, aliquid solidum et rectum quod -ad niinus noster Jesus Christus. Et osculatusesl itlum.
heatamvitam peiiineret, invenirevolebalin lalibus.et Consolari verbo graliai Deiad spem indulgenlisepec-
nori poterat. Hoceslenim quod ait, Et nemoilli dabat, - - catorum , hoc est, post longa itiriera remeantem me-
In se autenireversus,jam scilicelab eis quseforin- - reri a patre osculum charitalis. Etincipil jam peccaia
secusfruslra illiciuntet sedifcunt, in conscientisein- constitulus inEcclesia confileri. Necdicit omnia quse
teriorareducemfaeiensinlentionemsuam,dixit,Quanti dicturum se esse promiserat, sed usque ad illud,
mercenariiin domopatris mei abundanlpanibus? Unde - Non sum dignusvocarifilius tuus. Hoc enim vult fieri
- lioc scire-poterat, in quo erat tanta oblivioDei, sicut ss-pergratiam, quo se indigniimesse per merita latetur.
in omnibus idololalris fuit, nisi quia ista recogitalio Non addit quod in illa meditatione dixerat, Fac me
. jam resipiscentisest, cum Evangeliumprsedicarelur? sicut unumde mercenariisluis. Cum enim panem non
Jam enim poterat talis animadvertere niultos prse- haberet, vel mercenariusesse cupiebat: quod post
dicare veritatem, inter quosquidamjjssent non ipsius osculumpatris generosissimejam dedignatur,
amore veritatis ducti, sed cupidilale comparandorum Stola prima, est dignitas quam perdidit Adam.
sseculariumcommodorum.De quibusdicebat Aposlo- Servi qui eam proferunt, reconciiiationis praidica-
lus, esse quosdainqui Evangelium annuntiarenlnon lores. Annulus in nianu, pignusSpiritus sancti pro-
caste (Philipp.i, 17), existimanles qusestum esse pler gralise partitionem ', qusedigito bene significa-
pielatem (I Tim. vi, 5). Non enim aiitid annuntia- tur. Calceamentain pedes, prseparatioevangelizandi'
bant, sieut bserelici; sed hoc quod aposlolusPaulus, ad non langenda terrena. Yitulus saginatus, ipse idem
non eo tamen animo quo apostolus Paulus : unde .Dominus , sed secundum carnem satialus opprobriis.
et mercenarii recle appellantur, in eadem quidem Quod autem imperat ut adducant eum , quid aliud,
domo eumdem panem verbi traclantes; non lamen nisi ut prsedicenteum, et annuniiandovenire faciant
in hsereditalemoeternamvocali, sed temporali mer- in exhausta fame viscera filii esurientis? Nam etiam
cede conducli.De lalibusdictumest, Amen,dicovobis, ut occidanteum jubet, hoc est, ut mortem ejus in-
perceperuntmercedemsuam (Maith. vi, 2). Ego ergo, sinuent: lunc enim cuique occiditur, cum credit oc-
inquit, hic famepereo. Deindeait, Surgatn, quiajace- cisum. Et epulemur, inquit : hoc ad Iselitiamvalet,
bat: el ibo, quia longeaberat : ad palremtneum,quia propter illa quse eonsequenler dicit, Quia hic filius
sub principeporcorum erat. Cseteraverba sunt poeni- meusmorluuserat, et revixil; perierat, el invenlusest.
tentiam medilaniis in confessione peccali, nondum El istse epulsealque festivitasnunc celebrantur, per
tamen agenlis. Non enim jam dicil palri, sed dictu- orbem terrarum Ecclesia dilalata atque diffusa.Vitu-
rum se esse promillit cum venerit. Inlelligasigitur lus enimille in corpore et sanguine Dominicoet offer-
hoc nunc accipiendum esse venire ad patrem, in tur Patri, el pascit lolam domum.
Ecclesia conslilui per fidem, ubi jam possit esse Cum inlerea major filius , populus Israel secundum
peccalorum legitimael fruetuosa confessio.Quidergo carnem, non quidem profectus in longinquamregio-
patri dicturumse dicil V Paler , peccavi in cmlumet nem, sed tamen in domonon cst. In agro aulcm est,
coram te, el jam non sum dignus vocarifitius tuus; id est, in ipsa hsereditariaopulentia Legis et Prophe-
fac mesicul unum de mercenariisluis. Ulrum hoc est tarum terrena polius operatur, et in quibuscumque
Peccaviin cmlum, quod est Coramle; ut coslumap- Israeliticis consideralionibus~. Nam mulli tales in-
pellaverit ipsam summitatemPalris : unde est eliam venti sunt in eis, et ssepe inveniuntur. Veniens de
illud in Psalmo, A summocwloegressioejus (Psal. agro donltii propinquare coepit, id est, labore servilis
xvin, 7), cum ab ipso Palre vellet intelligi? An po- operis improbato, ex iisdem Scripturis Ecclesia. li-
lius, Peccaviin cmlum,coram sanctis animis, in qui- bcrtatem consideravit. Audit symphoniamet chorum,
bus esl sedes Dei: Coramte aulem, in ipso penetrali scilicel Spirilu plenos s vocibus consonis Evangelium
interiore conscientife? prsedicare : quibus dictum est, Obsecrovos, fralres,
Et surgensvenilad patrem suum. Cumaulemadliuc per nomen Domininostri Jesu Chrisli, ul idipsumdi?
longeesset: anlequam intelligeret Deum, sed tamen calis omnes (I Cor. i, 10). Audit quoque concorditer
cum jam pie qusereret, Vidilillum paler ipsius. Im- conversanlium animam et cor untim jn laudes Dei.
pios enim elsuperbos conveuienter non videre dici- Vocat untim de servis, el inlerrogai quseilla sint:
tur, tanquam ante oeulos non habere : ante oculos sumit utique ad legendum aliquem Proplielarum,
enim haberi, nonnisi qui diliguntur, dici solent. ~El et in eo qussrens , quodammodointerrogat unde ista
misericordiamolus est : el accurrens ceciditsuper col- •fesla in Ecclesiacelebrantur, in qua se essenon yidct.'
lum ejus. Nonenim Paterunigenltiim Filium deseruit, Respondet ei servus patris prophela : Fraler tuus ve-
in quo usque ad noslram longinquametiam peregri- nit, et occidilpaler tuus vilulumsagiuatum, qttiasal-
nalionem cucurrit atque deseendit; quia Deus eral
inChristo mundum rcconcilians sibi (II Cor. v, 19): 1 Lov.,patiicipalionem. Aliicoiices,partitionem.:me~ms,
uti~supra,qusest.17.
el ipse Dominus ait, Pater in me manens ipse facit Sicl.at.et qualuorMss,AtAm.et Er., israelitisconside-
opera sua (Joan. xiv, 10). Quid est autem, super col- ratoribus.
israelilis
Lov.,israelilisconsiderationibus.Ms.Michaelinus
lura ejus cadere, nisi inclinare et humiliare in am- ~ consideratioribus.
Rat.et duo Mss.,spiritu sanctoplenos.
 154? QU__S!IONUMEVANGJ5LI0RUM, S. AUGUSTINl -1548
yutn ilhim recepjt. fn extremis enim terrse fuit frater ciini eum sabbali violalorem et pfofanalorero Legis
..Jjius. Sed -inde major exsultatio cantantium Domino exislimat, jucundari epulis ejus nonmerult: ut,<uiod
canlicppi novuni, quia.laus ejus ab extremis terraj ail, Nunquamdedistimilii hmd:um,utcum amicismeis
.jjisai. XLU, 10); et pro.pter eum qui absens erat, epularcr; tale sit ac si diceret, eum qui milii hsedus
. occisus est yir in plaga positus , et sciens lerre im- videbaiur, nunquam dedisti mihi ad epula.dum, eo
bedlliialem (Id. LHI, 3); quia quibus non esl nar- ipso mibi illum ipsum non concedens, quo mihihse-
ratum de eo, viderunt; et qui non audierunl, inlel- dus videbatur. Quod atitem dicit, cittnamicismeis,
lexerunt (Id. LH„15). aut ex persona principum cum plebe inlelligilur, aut
Sed indignatur eliam nunc, etadbucnon vult in- ex persona populi Jerosolymitani cum cseteiis po-
trjoire. Cum ergo pleniludo Genlium intraveril, egre- pulis Juda."Merelriceslautem cum quibus dissipasse
Jiet.ur, oppor.lunotemporepatcr ejus, ut el jam omnis substantiam suam filius junior accusatus est, recte
Israpl salyus lial: cui ex parte csecilasfaeta est ve- intelligunlur superstitiones, reliclo uno connubio le-
lut absenlia in agro , donec plenitudo filiiminoris gitimo verbi Dei, cum turba dsemoniorumcupiditate
longe in idolqlalria Genliumconstiluti redux ad man- lurpissima fornicari. ,
.djicaudum vitulum inlrarel (Rom.xi, 25). Erit enim Quid deinde sibi vult quod cum pater diceret, Tn
^uandoque aperta vocalio Judseorum in salutem tnecumes semper, quod jam iraclalum est, addidit,
Eyangelii. Quam manifeslationem vocationis, tan- Et omniatnea lua sunl?, Qua in re piimo cavendum
gusjipegressum patris appellat ad rogandum majo- est ne intelligas Ltadicluni, omniamea lua sunt, quasi
;rem filium. non sint et fratris, ut tanqttam in lerrena haereditate,
Deinde.quserespondelidem major filius, dua_fquse- •patiarisangustias, quoiriodopossintoniniaesse majo-
stiones liabent : quomodovidelicel accipialur ille po- ris , si habel ibi etiam junior parlem suam. Sic enim
.pulus iiunquam niandalum Dei prneter.isse; el quem a perfectis et perpurgatis, ae jam immortalibus filiis
.djeat hffidumquem nunquam accepit, ut cum amicis habenlur omnia, ut sint et omniumsingula, etomnia
iSuis epularclui'. Scd dc mandato non pi_eiergresso singulorum. Ulenim cupiditasnibil sine anguslia, i'a
fapile illud occurrit, neque de omni mandato dictum niliilcum angusliacliarilas lenet. Sedquomodoomriia.?
-e_s.se, sed de uno maxime necessario, quo nullum Num et Angelos, ait aliquis , et Yirlutes subiimes
JPeum alium prseler unum Crealorem omnium colere ac Poteslates, atque umversa coelesliaDci ministeria
jlissps est (Exod. sx , 5): neque iste filius in omni- Deus in possessionem tali lilio subjecisse pulandus
bus Israelilis, sed in his intelligilur haberepersonam, cst? Si possessionem sic accipias, ut ejus possessor
qui nunquam ab uno Dcoad simulacraconversi sunt. ipse sit dominus ; non ulique omnia.Non enimdomini
Quanquam enim lanquam in agro positus isle filius erunt, sed consortes potius Angelormn , de quibus
terrena desideraret, ab uno tameli Deo ista deside- diclum est, Entnl mqualesAngelisDei (Malilt. xxn,
rabat bona, quamvis communiacum peeoribus. Unde 30). Sin vero possessio sic inlelligitur, quomodo
in Psalmo ex persona Synagogse,.quodinlerpretatur recte dicimus possidere animas verilalem; non inve-
Asaph, convenienter accipitur, dictum, Quasi pecus nio cur non vere ac proprie accipere possimusoinuia
factus sum ad te, et ego semper lecum (Psal. LXXH, quse dicta sunt omnia. Non enim illud ita loquimur,
£3).. Quod eliam patris ipsius testimonlGcomproba- ut dominas veritalis dicamus animas , quam ab eis
_ur, cum dicit, Tu mecumes semper. Non enim quasi dicimus possideri. Aut si nomine pqssessionis ad
meniienlem redarguit, sedsecumperseveraniiamejus huncsensum impedimur, id quoque auferatur. Non
approbans , ad perfructionempoiioris alque jucun- enini ait pater, Omnia in possessionem tibi dabo,
dioris exsultalionis invitat. sive, Omnia mea possides vel possidebis; sed, Otnnia
Quis esl ergo hsedus quem nunquam accepit ad mea tua sunt. Nec tamen ila sunt ejus , ul ipsius Dei-
epulandum ? Peccator profeclo hsedi nomine signifi- Quod enim est in noslra pecunia, polesl familiseno-
cari splet. Sed absil ut Antichrisluminlelligam. Non slrse vel alimentumesse vel ornamenlum, vel aliquid
enim exitum invenio hujusce senlentise. Multumenim hujusmodi. Et certe cum ipsum patrem recte ille
absurdum esl, eumcuidicitur, Tumecumessemper,hoc posset suum dicere, non video quse ipsius recte sua
a patre optasse, utAntichristo crederet.Nequeomnino vocare non possit, diversisdunlaxat modis. Cum-enim
in eis Judseorum, qui Anticlirisio credituri sunt, beatitatem illam obtinuerimus, nqslra erunt ad vi-
istum filium fas est inlelligi. Quomodoautem epu- dendum superiora, nostra erunt ad convivendum
larelur ex illo hsedo, si ipse essel Antichristus, qui asqualia,noslra erunt ai dominanduminferiora. Con-
ei non crederet? Aut si lioe est epulari ex hsediocci- gaudeat ergo securissimus major frater, quia junior
sione, quod est de Anlichristi perditione lselari, quo- frater mprtuuserat, elrevixit; perierqt,el inyentusest.
modo dicit filius quem recepit pater boc sibi non XXXIV.[Ib.xvi, _-_9_] In villico quem Dominuscji-
fuisse concessum, cum omnes filii Dei de illius ad- ciebal de villicatu , et laudavit eum quod in fulurura
versarii damnatione lsetaturi sint? Nimirum ergo sibi prospexerit, non omtiia debemus ad imilandum
(quod in re obscurissima sine prsejudjcio dijigen- sumere. Non enim aut Dominonostro fascier.daest in
tipris inquisitionis dixerim) ipsum Dominum sibi aliquo fraus, ut de ipsa fraude eleemosynas faciamus:
negatum adepulandum conqueritur, .duni.eumpecca- aul eqs a quibus reeipi volumus in labernacula
lorem puiat. Cum enim hsedusesl illi genli, id est, scterna, tanquam debitbres Dei et Domininostri fas
im LIBER SECUNDUS. 1350
estintelligi; cum justi et sancti sigiiifieenlurboeloco, XXXYH.[Ib. xvi, 16.] Regnumcoelorumvjmpqti-
qui eosinlrodueanl in laberiiacula seterna,qui neces- tur, el qui vim faciunt, diripiuntillufl (Mq,\ll\.JJ,, 12).
silalibus suis terrena bona communicaverint; de qui- Non solumut quisque isla conteniriat, sed eliam lin-
hus eliam dicit, quod si quls alicui eorum calicem guas deridentium se talia conlemnentem: hac. enim
aqusefrigidsedederit laiilum in nomine discipuli,non vi facla invadil^qpo.danimodo^quasi praedator.yio.jpn-
tus regnuni coelortim.Hoc enim subjunxitpyange-
perdet mercedem suam (Muttli.x, 42) : sed eliam e
cnnlrariodueunlur islassimililudines,ut intelligamus, lista , cum dixisset derisum fuisse Jesuni a P-hari-
si laudari poluit ille a Dominoqui fraudem faciebat, saais, cuni de contemnendis terrenis djviliisIoqup-
quanto ampliusplaceanl DominoDeo, qui secundum retur.
ejus prseeeptumilla opera faciiinl; sicul ctiam de ju- XXXVIII. [Ib. xvi, 19-51.] Honwquidamerqtdi-
dice iniquitatis qui inlerpellabatura vidua, compara- ves, el induebalurpurpnra.elbysso,et epulaba^ur- qttoti-
tioneni.ditxitad judicem Dcum, cuiiiullaex parte ju- die sptendide, et cselera. Per allegoriain sic accipi
dex iniquus conferendusest (Luc. xvm , 2-8). Quod possunt, ut in divite intelligantursuperbi Jiijitcoruni,
autemde cenlum cadis olei, quinquagintascribi fecit ignorantes Dei~justiiiam,etsuam volentescqnsjiiuere
a debilore ; et de centuni coris tritici, ocloginta; ad (floni. x, 5). Purpura et byssus , dignitas^regniest.
riihil aliud valere arbitror, nisi ul ea qusesimilitcr at- El auferelur, inquit, avobis regnum^Dei,et dqbiluy
que in Leviias Judsei,qirisqueoperatur in Chrisli Ec- gentifacienlijusliliam (Matth.xxi, 43).Epulatiosplen-
clesiam *, abundet justiiia ejus super Scribarum et dida , jaclanlia Legis est, in qua gloriabanlurplus ad
Pharisseorum(Malth. v, 20), ul cum illi decimasda- ponipam elationisabulenles ea, quam ad neces.sitatem
renl, isti dimidias denl: sicuthon de fructibus , sed salutis utenles. Mendicusauteni noniine Lazarus ,
de ipsis bonissuis lecil Zacchseus(Ltic. xix, 8.); aut quod interpretalur Adjulus, significat inpligenleni,
certe duplicet decimam, ut duas decimasdando su- veluti gentilem aliquem aut publicanuni, qui lanlp
peret impendiaJudseorum.Mammonavero iniquitalis magjs adjuvatur, quanlo minus de suarum popia fa,-
ob hoc a Dornino appellata est isla pecunia , quain cultatum prsesumit.Tales erant duo.qpi orabant in
- possidemusad tempus, qnia Mammonadivitise inler- templo; unus publicanus, et alius pharisseus.Div.es
prelanlur, nee sunt islsedivitisenisi iniquis, qui in ergo dicit lanquam satiatus juslilia, non inlcr illos
. eis conslituunt spem atqtte copiambeatitudinissuse: bealos numerandus qui esuriunl el sitiunt jusliliam
a juslis vero cum hsecpossidenlur, est quidem ista (Id. v, 6) : Graliaslibi qgo,quia nonsum sjcut publi-
pecunia, sed non sunl illis diviiire nisi coelestesct canus iste. Panper autem qui se adjuyari desidera!,
spiriluales, quibus indigentiam suam spiritualitcr dicit: Propiliusestomihipeccalori(Luc. XVIII,10-13).
supplentesexclusaegestale miserise, bealitudinis co- Desiderat lamen saturari de micis quse cadunt de
-
pia ditantur. Biensadivilis jacens ad januam. Non.enimadmiltebar
XXXV.[Ib. xvi, 12.] Quod dicit, Si in alienofide- tur ad epulas ejus , qui npc bene illis ulebatur, nec
les non fttistis, alienas appellal lerrenas facultates; egenli dabal; tanquam Scriba claves habens.rggni
quia nemo eas secum moriens aufert. Hoe est quod coolorum,nec ipse intrans , nec alips injrare.permitj-
dicit David : Ne limueriscumdivesfaclusfuerit homo, tens (Id. xi, 52). Mica; cadentes de mensa.divitis,
el cum multiplicalafueril gloria domusejus; quoniam sunt qusedamverba Legis, quse illi jactantgs quasi
non, cummorielur,accipielomnia, nequesimuldescen- projiciebant in terram, cuni superbe populo.lpque-
detcumeo gloriaejus{Psal. XLYIII , 17, 18). rentur. Ulcera, sunt confessionespecca,loriim, v.elut
XXXVI.[Ib.xvi, 15.] Quodait, Aulunum odiel, et mali bumores a visceribus intimis foras grumpentes.
olientmdiliget;aul uni adhmrebit,el allcrunicontemnel, Canesqui ealingebant, nequissiipihomines.ainante?
non sine considerationedislinguenda sunl.Kon enim peccata, qrii lata lingua eliam laudare qqn cess.aiit
passimaut quasi temere dicta sunt. Ncmoenim inler- 'epera mala, quse in se alius gemens et confitensAe-
rogatus ulrtim diligat diaboluni, respondet se dilige- Jeslalur. SijiusAbrahse,,requiesbeatorumpauperum,
- re, sedpolius odisse : Deumautem sc diligercomnes
guorum esl regnum cceloi,um,in quo post hanc yi-
fere proclamant. Ergo aut unum odiel, et alterum tam recipiunlur. Sepuliurainferni, poenarumprofun-
diliget, ul fieri debet: odielscilicet diabolum, diliget dilas, quse superbos et immisericordes.post hanc vi-
Deum. Quodvero adjunxit, Aut alteri adhmrebil, et tam vorat. Quos lanien Dominusin isla narratjone
alterum contemnet:adhairebit scilicet diabolo, cum dicit videre.de longinquoatque se.Uire,beatorumre.
quasi ejus prsemia lemporalia sectalur; contemnet quiem, quq sane transire no.npossunt,
aulemDeum. Non dixit, odiet, sed conlemnet:sicul Quod autem linguamsibi v.ultrefriger.ari.,cum in
solent minas ejus postponere cupiditalibus snis , qui flamma,utique tplus ardergl, significatqnodjSGriptum
de bonitate ejus ad impunitatem sibi blandiunlur. est, 3tors et.vila in manibuslingnw(Pro.v.XVIII ,' 21) :
-Quibusper Balomonemdicitur : Fiii, he adjkias pec- el quiaore,cqnfessiofit ad salulem(Rom.x, 10), .quod
caiumsuperpeccalum,etdicas,MiserafioDeimagiiqest per superbiam ille non fecil.Extremumautem digiti,
-
(Eccli. v, 5, 6). vel "minimam pperationem misericordisesignjficat,
1ItameliorisnotseMss.necnpnRat.Am.et Er.,nisi qupd qua per Spirilum sanelum subyenitur. Cumauleni ei
in his editionihuspro, Ecclesiam,legitur, Ecclesia.At bonain vita lua, illud tangitur, quia
apudLov.h-ibetarsic: Qumsin\ititer.insacerdoles, atquein dicitur, Recepisti
iivitasJudmi',quhqiieoperalurin ChrisliEcclesia. felicitatem dilexit sjeculi, nec aliam yj{am;pjEseter
 l_5l QUJESTIONUM^EYANGELIORUM, S. AUGUSTINI 4552
"
fstani in qua superbus lumebat, adamavit. Lazarum recturus esset a mortuis, quibus non credendo ulique
aulem mala dicit recepisse, quia inlellexil hujus vitse nec Christo volunt credere. Multominus ergo cuilibet
""
morlalitatem, labores, dolores, et serumnas, poenas possunt credere qui a morluis resurrexerit, quando
esse peccati: dequo scriptum est, Eramuset nos na- ei noti credunt, cujus resurrectionem Moyseset Pro-
turaliter fiiii irai,sicul et cmteri (Ephes. H, 5); de phetseprsedicaverunt, quibus credere iiolunt.
~
iterum scriptum esl, nec infanlem cujus esl unius Aliter eliam intelli^i potest ista narratio, ut per
' quo
diei vila super terram mundum esse a peccato (Job Lazarum Dominum significari accipiamus, jacenlem
'
xiv, 4, sec. LXX), quia omnes utique in Adammori- ad januam illius divilis, quia se ad aures superbissi-
mur (I Cor. xv, 22), qui factus esl transgressione mas Judaeorum incarnationis humilitate dejecit: cu-
- mortalis. piens salurari de micis \qumcadebanlde mensa divilis,
- Quod autem dieit, ad ea loca in quibus torquentur quserens ab eis vel miriima
operajustitise, quse suse
"impii, justos, etiam si velint, non posse iransire, mensse, hoc est, suse potestati per superbiam non
•quid aliud signiQcat,nisi post hanc vilam ita rece- usurparent; quseopera misericordiseatque humilita-
ptis in carcere, ul non inde exeant donecreddant no- lis, quamvis minima el sine disciplina et perseveran-
vissimum quadranlem (Matth. v, 26), per incommu- tia vitse bonse, salteni interdum vol casu facerent,
tabililatem divinsesenlentise, nullum auxilium mise- sicut micsede mensa caderc solent. Ulcera, passiones
' ricordise posse prseberi a justis, eliam si eam velint sunt Domini ex infirmilate earnis, quam pro nobis
prsebere? Quo admonet scilicet ul in hac vita liomi- suscipere dignatus est. panes ergo qui ea lingebant,
nes subveniant quibus possunt, ne postea etiam si Gentes suiu, quos homines peccatores el inimundos
optime reeepli fuerint, eis quos diligunt opitulari -dicebant Judsei, et tamen passiones Dominiin Sacra-
non valeant. Illud enim quod scriptum esl, Ut et ipsi mcniis corporis et sanguinis ejus, per telum jam
recipianl vos in mleftia tabernacula(Luc. xvi, 9), non orbem suavilale .lambunt devotissima. Jam sinus
' de
superbis et immisericordibus scripium esl, qualis Abralre intelligilur secrelum Patris quo post passio-
iste dives fuisse demonstratur, quod rccipi a sanctis nem resurgens assumptus est Dominus : quo eum
in ilia tabernacula mereantur; sed de his qui sibi porlatum ab Angelis ideo dictum pulo, quia ipsam
amicos olficiosissimisoperibus miscricordisefeceiinl: receplionem qua in sccrelum Patris abscessit, Angeli
quanquam nec ipsos ju.ti velul propria potcstate annuniiavertini discipulis inluentibus. Dicendo enim,
-jquasigratificando recipianl; sed promissione atque Quidslatis aspicientesin eoslutn(Acl.i, 11)? quid aliud
-perniissione illius qui eos coiisilio proemonuitul sibi dixerunt, nisi nullo modo posse oculos hominum us=
amicos facerent, et qui seipsum pasci, vestiri, hospi- que jn illud penetrare secretum quo ibat Donilnus,
tio recipi, visitari in imoquoque minorum suorum, cum in conspectu discipulorum ferretur in coslum?
liberatoris bonitate dignalus est. Quanquam illa re- Jam ccctera secundum stiperiorem expositionemae-
e.ptio, utrum slatim post istam vitam fiat, an in fine cipi possiinl: quia secretum Patris bene inleiligitur,
sseculi in resurrectione mortuorum atque ultima re- ubi etiam ante resurrectionem justorum aiiimse vi-
tribulione judicii, non minima qusestio est : sed vunl cum Deo. Tanto enim verius ubique est Deus,
quandolibet fiat, cene de lalibus qtialis ille dives quanto nullo continetur loco, sicut et latroni diclum
insinuatur, nulla Seriplura fieri pollieclur. est, Epdie mecuin eris in paradko (Luc. xxm, 45):
• Quinque autein fralres quos httbere Sedicit in domo unde nunquam recessit Dei filius, quamvis ab homi-
patris sui, Judseos significant.Appellati enim sunt nibus per suseepiam carnem in civilale Judseoruni
quinque, quia sub Lege deiinebanlurquseperMoysen tanta paterclur.
dala esl, qui libros quinque-conscripsit. Quod vero XXXIX. [Ib. XVII,5-10.] Quod dixerunt discipuli
Lazarum petit mitti ad fratres suos, sensit se utique Domino, Adauge nobis fulem, polest quidem intelligi
indignum qui teslimonium perhibeat verilati: et quia hanc fidemsibi eos augeii poslulasse, qua creduiitur
non impetraverat paululum se refrigerarL1, mullo ea qusouon videntur : sed lamen dicitur etiam fides
minus credit relaxari se posse ab inferis ad proedica- rerum, quando non verbis, sed rebus ipsis pra_sen-
lionem verilatis. Quod Abraham dicit, Sivoluni cre- tibus creditur; quod fiiturum est, cum jam per spe-
dere, liabentMoysenel Prophelas, non islos Evangelio eiem manifestam se contemplandamprsebebil sanctis
prseposuit; sed quia Evangelium, sicut dicit Apbslo- ipsa Dei Sapientia per quam facta sunl omnia (Psul.
ius, leslimonium habet a Lege et Propbetis (Rom. cui, 24 ). De qua fide rerum lucisque illius prsesen-
aii, 21), illis credendo posse eos signifieal ad Evan- talce' forsitan Paulus apostolus dicit : c Juslitia enim
gelium pei.vehire: sicut alio locoipseDominus dicit, Dei in eo revelatur ex fide in fidem J (Rom. i, 17).
Si crederetisMoysi, crederelisel niihi: ille enim detne Dicit enim et alio loeo p « Nos auiem revelata facie
scripsit (Joan. v, 46 ).>Denique ad hoe perlinet quod gloriam Domini speculantes, in eamdcm imagincm
etiam postea dicit, Si Moysen el Prophelas non au- transforinamur de gloria in gloriam, tanquam a Do-
diuni,nequesiquisexmoiiuisresurrexerii,credent: quia mini Spirilu s (II Cor. m, 18). Sicul enim hic ait, de
euni prsenuiiliaverutu Moyses et Prophetne qui sur- gloria in gloriam; ila et ^ibi, ex fide in fidem: de gio-
rexil a mortuis, hoc ipsum eliam de illo quod resur- ria scilicet Eyangelii, quo nunc credenles illuminan-,
tur, in gloriam ipsius incommutabilis et manifesta;
1 QuatuorMss.prwsenlw
iass.pctululumsibirefriqerari.Forle, palalvmsibi, etc.
 1555 , LIBER SECUNDUS.,
veritalis, qua lunc commulali perfruenlur; ila ex PJonenirn venit minislrari, sed ministrare (Matth. xs,
fide verborum quibus uunc credimus qupd nondum .28). Dicarit ergo illi servi per sinapis granum arbori
videmus, in fidem rerum qua in selernum quod nunc huic moro, hoc est, ipsi Evangelio crucis dominicse,)
ciedimus, ohtinebimus. Secundum senlentinm lianc per ponia sanguinea, tanquam vulnera in ligno pen-
eii.sm illud dictum est a Joanne in Epistola ad Par- .dentia ,"victum populis prsebitura '; dicant ergo illi
ihos : Dileclissimi, nunc filii Dei sutnus, el nondum ul eradicetur de perfidia Juda.grum, et in mare Gen-
apparuil quid erimus: scimusquia cum apparuerit, si- lium transferatur alque plantelur . hac enim dome-
miles ei erimus, quoniam videbimus eum siculi est stica servitute esurienti et sitiehti Domino.ministra-
(I Joan. in , 2). Unde enim nunc filii Dei sumus, nisi liunt. Turic demtim quajrant escis incprruptiliilibus
quia pote-tatem dedit nobis filiosDei lieri, credpnli- in seternuriidivinse Sapientinsperfrui, cum dixeiint,
bus in nomine ejus (Joan. i, 12), ut videamus in seni- Servi supervacuisitmus, quod debuinms facere, feci-
gmate (I Cor^xni, 12)? unde autem tunc similes ei mus : nihil nobis operis restat; cursum consummavi-
erimus,nisi quoniam, utipse ait, videbimuseumsiculi mu.s,agonem"perfecimus, superest nobis corona ju-
est? Quod etiara diclum est, Tunc autem facie ad fa- stitioe(II Thn. iv, 7, 8). Omnia enim dicijpossunt cle
.ciem. iila .ineffabili perfructione veritatis :jet tanto"-niagis
Illam ergb fidem prsesenlissimseveritatis plerisque omnia dici possuni, quanlo mlnus digne dici aliquid
non inielligentibus videri potest Dominus noster, polest. Nam el lux est illuminatorum , et requies
discipulissuis non ad id.quod petiverant respondisse. exercitalorum, ei patria redeunliuni; et esca indigen-
Cum enim dixissent Domino, Adauge nobis fidem, ait .lium, et corona vineen.ium : et qusecumque bona
illis : « Si haberelis fidem lanquam granum siuapis, temporaliter' traiiseuntia, per creatuise partes error
dicerelis huic arbori moro, Eradicare et transplan- appetit infidelium , veriora in seternum manenlia
tare in mare, et obediret vobis, J>Deinde sequitur: _in,Creatore onmium simul inventura est pietas filior
'
« Quis autem veslrum babens servum arantem aut _rum. ,"-.-..-, -_• .: ' ., ':
pascentem , qiii regresso de agro dicet illi statim, XL. [Ib.xvn, 12-IS.J In decem leprosis quosDo-
Transi, reeumbe; el nondicel ei, Para quod cosnem, minus ita.mundavit, cum ait, Ite, oslenditevossacer-
el praecingete, et ministra mihi donec manducem et doiibus, multa quseri possunt quse merito, quserentes
bibam, et post haeclu manducabisel bibes ? Numquid movent. Non solum de nurnero quid sibi velint quod
gratiam habet servo illi, quia fecit quse sibi impera- decem sunt, et quod unus ex illis solus gralias agit-;
verat? Non pulo. Sie el vos cum fcceriiis omnia quse hax enim libere quceruntur, ut eliam non investigata,
praeceplasunt-vobis, dicite: Servi supervacui sumus; vel nihil vel rioii multum iuipediant-intentionem Ie-
quod debuimusfacere fecimus. >Quid hsec pertineant gentis : sed illa potius,,cur eos ad sacerdotesmiserit,
ad id quod dictum est Domino, Adauge nobis fidem, ut cum irentmuiidarentur. Nullum enim eor.um qui-
difficileapparet, nisi intelligamus exfide in fidem, id bus hsec corporalia beneficia prsestitit, invenitur mi-
est, ex fide. ista in qua minislratur Deo, in illam sisse ad sacerdotes,'nisi leprosos. Nam ,et illum a le-
fidem eos significasse transferri ubi fruanlur Deo. pra mundaverat cui dixit: Vrade,ostende te sacerdoti-
Augebitur enim lides, cum primo verbis prsedicanti- bus, el offerpro te sacrifichtmquod prmcepit Moyses,
bus, deinde rebus apparentibus credetur. Sed illa in leslimonhimillis (Luc. v, 13, -14). :Deinde qualis
contemplatiosummam quietem babet, quse in seterno mundalio spiritualis possit intelligi eorum, quos in-
Deiregno tfibuitur ; summa vero quies illa, prsemium gratos exstitisse redarguit. Secundum corpus enim
estjuslorum laborum , qui inEccIesise ministralione facileest videre posse hominem non habere lepram,
peraguntur. Etideo, quamvis in agro arel servus aut ct tamen animi esse rion honi : secundum significa-
pascat, bocest, in vila saeeulari vel terrena verset tionem autem hujus miraculi, conlurbat consideran- -
negolia, vel slullis hominibus tanquam pecoribus ser- tem, quomodo niundusdici possit ingratus.
viat; opus esl ut post illos labores domum veniat, Quserendum igitur est quid ipsa, lepra significet.
hoc est, Ecclesise societur; laboret etiam ibi mini- Non enim sanati, sed mundati dicuntur qui ea carue-
strans Dominosuo donec manducet et bibat (nam et runt: coloris quippe vilitim cst, non valeludinis aut
esuriens ille qu__esivitpomain arbqre [Maith. xxi, inlegritatis sensuum alque membrcrum. Leprqsi ergo
18,19], et a Samaritana aquam sitieus postulavit non.absurde inlelligipossunt, qhi scienliam verse fi-
[Joan. IV, 7]) : maudueel ergo et bibat confessionem dei non babentes, varias doctrinas prpfilentur erroris.
et fidemgentium, niinistrantibus, hoc est, evangeli- Nori enim vel abscondunl imperitiam suam, sed pro
zantibus servis suis. Quo perlinet etiam illud quod summa perilia proferunt in lueem, et jaetantia 2 ser-
d.e grano sinapis eis primo respondit, prius illos monis ostentant. NuIIa porro falsa doctrina est quse
iidem habere debere prsesenti vitse necessariam, quse rion aliqua vera intermisceal. Vera ergo falsis mor-
miiiima videtur quamdiu thesaurus est in vasis ficti- diiiate permixta, in una disputatione vel narratione
libus, sed vi maxima effervet et germinat. Dominus hominis, tanquam in unius corporis colore apparen-
noster Je_,usChristus, qui vult pasci ministerio ser- tia, "significantlepram; tanquam ,veris lalsisque co-
vorum suorum, hoe est, in suum corpus quasi ma-
cialos et manducaios transfeffe credeiites, eliamhic , 13Mss.nostri
Eat.et.is. cisterciensis,vinumpopulisprmbitura.
omues,juctanlium: et p&ulp
pascit eos verbo fidei et sacramento passionis suse. rum fucis, habent, calorumlocis. ~iniraprq,'_oto-
>•*
SANCT.AUGDST.III. (Quaranle-trois.J
 1355 QU.ESTIONUMfevANfeEL_0__UM, S. AUGUSTINI
lorum fucis liUmanacdrpora varianlerii aique riiacu- et eleehiosynaBejus accepta., et prebes ejus audil_e
lantem. Hi autem tain vilaridi sunt Ecclesise, ut _,i illi ab angelo huiuieniur, propler doctrinse tamen
fieri potest, lorigiusremoli magno clamore Chfistiim Sacramentdrumque unitatem ad Petrum jubetur mit-
interpellent : sicut isti deeem steleruht a longe, el le- ifere,tanqtiam illi et suis diceretur, Ite, ostendite vos
vaverunt vocem, dicentes : JesU prmceptor, miserefe sucerdotibus.Nain et ciim irent, mundati sunt. Jam
noslri. Namet quod prscceplbrfemvocant, qiid no- ehim ad eos venerat Pelrus, sed tamen ipsi liondtim
miribnescio ulruin quisqiiamDoniinumihterpellaverit acceptq IJaptismalissacramento, nondumspiritualiter
pro medicina corporali, satis pulo significareleprairi ad sacefdotes pervenerant; et lamen infusione Spi-
falsam esse doctrinam, quam bonus prsefceptorabs- filus sancti, ei admiratione linguaruth eorum mun-
tergil. dalio declarala est (Act.,x, 44).
Sacerdotium vero Judsebruihnemo fere fideliufh Qtisecum ita se hatreant, jain facileest etiam illud
dubitat figuramfuisse fuluri sacerdotii regalis , quod videre, Jieri posse ut quisque in Ecclesise socielsite
est in Ecclesia, quo conseCraniuromnes perlinentes doclrinam integram vbfariique assequatur, et omnia
ad corpusChrisli, summf et veri principis sacefdo- "secuhdumeaiiiolicas fideiregulam edisserat1, dislin-
tum. Namriuiic et omnes unguntur, quod ttihc regi- gual a Creatore creaiuram , eoque manifesletur \si-
bus tanturiiet sacerddlibus fiebat: Btquod ailPelfus rietate mendabioruHltanquam lepra 'caruisse : et ta-
ad chrislianum populum scribens, Regale sacefdo- men ingratus sit Deb etDomilifimundatori siio; quM
tium (1 Petf. n,9); utruiiique nomeii illi populo con- elatus Siiperbia, graliarum iigciidaruiiipia liumililatfe
venire declaravit, qbo illa unctio perlinebai. Cietfefa non -.l-.niUif, kimilisqueefficiturillis de quibus dicit
itaque vilia lanquamvaleludiriiset quasi membfofum Ajibstolus, Qui cum cognovissent Deum, non ut beiiifi
animseatque serisuum, per seipsuminteriiis in con- magnificaverunl,aut gralias egerunt (Rom. i, 21).
scifentiaet iiilelleclu Dominussanat et corrigit: do- Quod enini diclt ebs Deum cognovisse, oslendil qn -
ctrina vero vel imbuendiper Sacramenta, velcateclii- dem a lepra fuissfemundatos, sedtamen slaiirii accu-
zandi per Seririoiieinfeonantemalque leclionem, ubi sat ingratds. Ideoque tales ih novenafionhhier.o lan >
color quidam intelligitur vertts atque sincefus, quia quam imperJcctiremanebunt. Unum enim si addalur
iri promptu est et foris eminenlissimus(non eniiri in ad novem, qitsedameffigjes unitalis impletur : quq
Occultisebgitatioiiibus,sed in manifestis operaiioni- fit ianla complclio, ut ultra non prdgrcdiatuf nume-
bus hsec aguntur), Ecclesise proprie contributa est. fus, nibifursusad unurn redeatur; ei iisec per inli-
Itaqhe el PaUltisvoceDomini audila, Quid me perse- nitatemnumferiregula ciistodiaiuf. Novem ilkque In-
gueiis?~et, Ego sitmJesus, quemtu persequeris; ad tligehl uno, ul quadahi unitaiis forma cbagulenlur "et
Anahiamtariien inissus fest,ut illo sacerdolio qtiod ih deceiiifeint: unum autem non eis indiget ut custodiat
Ecclesiafednslitutumest, sacranienlum doctrinaeiidei unitalem Quamobrem, tit illi novenl qrii gratias noii
perGip.ret, et verus ejus approbarelur color (Act. ix, egerunt, feprobi effeeti, a consorlio unilatis exclusl
4-19). Non quia non polest per seipsurii Dominils sunt;iia unds illfequi gralias egit, unifeseEcclfesiai
omnia facere; nam quis alius hsccfacit etiam in Ee- ^ignilibationeapprobatns atque laudatus est. El quia
clesia? sed ut ipsa societas congregatorum fideliuni, illi efant Judsei, amisiske per superbiata ]3eclarali
appfobandd in invicem atque communicaridbverse suhl regnum coelorum,ubi riiaximeunitasbustoditur:
fidei 'doctrinariiin omnibus quse dicunlur verbis, Vel istfevferoqui er&l Samaritalius, qudd inlferpretatuf
Mgnanlursacrameiilis, tanquam unam speciem vefi "Otistbs,illi a quo accfepitiribuehs quod accepit, e"t
coloris obducal. Ad lidcetiampertinet quod ideni di- quodammodocantans illrid de Psalmo, Foiiiiudhieni
xit apostolus : '«Dfeindepost annos quatuordecimas~- meamad te custodiam(Psql. LYIII,10); per gratiariiiii
eendi Jerosolyhiariicum Barnaba, assumpto et Tild. actibnerii regi subjeclus, unilatem regni bumili
Ascendi autein sebuhdurii revelatioliem ; et expbsiii devotioiieservavil.
eis Evangelium quod prsedico in gentibus, sedrsum - XLI. [Ib. xvii ,51.] Quid esl quod dicil Domintis-,.
-aiiteniiis ijui videbaniiif l: ne forte ih vacuuiiicurro, -Quifuerilifi'teclo,el vasa ejus in domo, non desceniai
aut cucurri.» Et paulo post : « Cum cognovisseHt, 'tollereilta? In lecioest, qui excedens carnalia, lan-
inquil,gratiam quaedata eslmihi Jacobus, Petrus e_ qiiam in aura libera spiritualiler vivit. Vasa ejus in
Joannes, qui videbahtur coluhihi» esse, dextefas <je- Woti.Oj sunt seiisus carnales, qriibusad ihvfestigahdaui
derunt mihi et Barnabsefedcietatis(Galut.n, 1, % 9). Vfefitateniiqiiseintellectu capiiur, multi utentes peni-
Ipsa enim bollaiio uriaih uloctrinsespeciem exclusa tus erraverunl. Hujus ergo spirilualis viri jam vasa
omni varietate monstrabat : qiiod feaiubriierfetiarii isla vacant in domo; tjuia menle corpori superemi-
Corinihios • mbnel, dicfens, Obseero aiilem vbs, Sienspef &ciemiittclligenlii;lanquamin tfectopositus,
fratresi per nomen Domihihostri Jesu Chrisli, ut id- persplcuitate sapientia?vbluti coelo apertissiino friii-
ipsam dicalisomnes(l Cor. i, 10). Corneliuseliam cuin tur. Gaveatergo istfe, ne' in die tribulaliohis rursus
1Editi, videbanluressealiquid.MSS.quajuof,videntur, vila cafnali, qhse per sensus cbfporis pasciiiir, de-
-Quiebdieesj^liique e ittss.hbn addUnt,essealiquid: qiiod leclalus, : d vasa lnijusmodilollenda descendai.
etiam ab antiquisCorbeiensibusversionisvulgataeBibliis
abest; nequein grsecotexlu Apostoli estBisi,tois dpkousi, i Tres probajnota?Mss.j,secundumcatholicieregulam
id est,juxta Augustiniexpositionemin Epistolaad Galatas, edissefat';omisso,fidei.Alius,secundumcalbolicam regu-
eis qiiieminebantinEcclesia. Utmedisseral.
 ^'
1557 . LIBER SECUNDUS. 1358
XLII. [Ib. xvii, 31.] Quid estquod dictum est, Et .nas differentias,pfopter assumpliohemet relictionem;
ijui in agro fuetit, simililernonredeat relro? Qui ope- quamvis in singulis mulloesludiorum voluntatumque
faturin Ecclesia, sicul Paulus et Apollo plantat et diversitates, ad concordiamtamen upilatemquecon-
" ..
rigal (l Cor. iu, 6), non respiciat spem ssecularem, .currentes, possinlinveniri.
cui renuniiavit. - XLV. [Ib. xviu;l-8.] Quid estquodad
semper
XLIII.[Ib. xvu, 32.] Quid significavituxor Loth? orandumet non deficiendum-, de judice iniquo voluit
Eos qui in tribulatione retro respieiunt, et se ab spe .paraliolam ponere1, qui'cum Deum nontimeretj et
divina. promissionis avertunt. Et ideo stalua' salis .hominemnon revereretur, viduse tamen assidiiisin-
facta est, ut admonendohomines ne hoc faciant, lan- terpellationibuscessit, ut eam vindicarel, ne sibi ab
quam condiat cor eorum ne sintfatui. -illa tsediumfieret? Nain hoc est quod ait, Ne veniens
• "XLIV.[Ib. xvn, 54, 55] Qui stint in illa nocle duo .suggilletme: Quoniamparabolas Dominusaut secun-
in leclo, el duwtnolentesin unum, el duo in agro, de dum siniililudinem aliquampoliit; sicut de servo illo,
quibus omnibusbinis singuii assumentur, et singuli cui dominusdimisit quod fatione reddita debere in-
relinquentur? Tria genera hominumhic videntur si- ventus est, el ipse conservo suo dilaiibnemsaltem
gnificari : unum eorum qui otium et quielem eligunl, dare noluit (Mallh. xym , 23-55) ; et de feueratore-,
neque negotiis ssecularibusneque negotiis ecclesia- qui cum duobus debiioribnsdonasset quod debeb.iiu,,
sticis oecupali; quse illorum quies lecli nomine signi- ab eo plus dilectus estcui plus dona.it (Lulp.vn, 41-
ficala est : alterum eorum qui in plebibus conslituti 43); et de homine qni habebat duos fllios, majofem
reguntur a doclioribus', agenles ea qure sunt hujus in agro sibi propinquantem, miiioreinaulem iri lon-
sseculi; quos et feminarum nomine significavit, quia -gihquoluxuiiaiUem(Id. xv, 11-32); et iiinumfefabilia
eonsiliis, ut dixi, perilorum, regi eis expedit; et mo- hujusmbdi : dehisenim, iri quauium' similiasuill,
Ientes dixit, propter temporalium negotiorum orbem duciiur intellectiisejus rei, cui adhibentur, insinuaii-
atque circuilum; quas tamen in unum molentesdixit, dse aut requirendse'. Aut ex ipsu dissimiliiudineali^
in quanlum de ipsis rehus et negoliis suis prsebent uuid probat, veluiiesl illud, Quodsi fenumagri>,quod
usibus Ecclesise: terlium eorum qui opcrantur in hodie est el cras in clibanum-millilur-,Deu'ssic vestit;
Ecclesiseminislerio tanquam in agro Dei, de qua agri- iquantomagis vos, modicmfidei(Malth/mi,50)? A'd libfe
cultura Apostolus loquiiur (I Cor. ra, 9,9.). Inhis genus perlinet etiam illud quod de ..ervo^ail, cQi"dO-
ergo tribus generibus bina sunt rursus genera homi- minnsdenuniiaverat ut a vilUcaiurenioveretur_fr_ru-
num in singulis, et pro robore suaruni virium dis- dem quippe ille fecit dominosuo, ul falsatis cbifogra-
cernuntur. Cum enim omnes ad Ecclesise membra pbis , debitoribus ejus, quantum coiinnodiimvisum
perlinere videantur, adveniente tamen lentatione tri- est, relaxaret. Neque ullo modonos Dominus ulsibl
bulationis, et ex illis qui sunt in etio, el ex illis qui fraudem faeiaiuus horlatur : sed-si qui fraudandosihi
sunt in negotiis sseculi, el ex illis qui Deo ministrant providil in posterum, laudaturn etim dicil a doiriino;
in Ecclesia, aliqui permanent, aliqui cadunl : qui quanlo -majore alacriiate sibi jirovidere flebeiU ih
permanent assumuntur, quicadunireliiiquuniur. Er- _3(em.im\ilarn , quibus ut jusle opereulur jubeturde
go unus assumelur, et unus relinquelur, non quasi hianiniona iniquiialis (Luc. xvi ;'i)? quod siio 1868
4e duobus hominibus dictum est, sed de duobus e.xposUumesf(S»pra, qumsl.54). Ad boc genus pgf=
generibus affectionum, in singulis generibus triuni tinel et ille qui non propter amjciii.tm, sed ut tsedio"
professionum.In illa ergo nocle dixit, in illa tribula- carerei, jam dormiens excitalur, ut tres pariescdiii-
tione. modet amico suo. Si eriim ille inoleolia compulsus
Ad ipsa tria genera quseassumuntur ,•pertinere ar- dedil, qtianto magis Dcus, qui servos suos diligerisj
bitror etiam tria illa nomina virorum sanctorum, ut petamus horialur; dahit boi).l]ictew'ib'us se (Matth.
quos solos Iiberandos Ezechiel prophela pronunliat, vn, 7-11)? Itaque illud superius geniis his verbis ad-
Noe, Daniel et Job (Ezech. xiv, 14). Videtur enim jungi poiesl, Sicuiillud.iia el illud : hoc aiiteriipb-
Noe pertineread eos per quos Ecclesiaregitur; sicut slerius his verbis , Si illrid , quanto magis illud? autj
per illum in aquis arca gubernala est {Gen. vn, 7), Si non illrid, quanto minus illud ? sed alicubi obscurfe,
quscfiguram'gestabat Ecclesise. Daniel aulemj qui alicubi apdrte isia ponuntur. Hic ergo iniquusjudei
elegit ca-libem vitam, id esl nuptias terrenas eoniem- non ex similitudine, sed e.v.dissimilitudine adliibilus
psit, ut, sicutdicit Apostolus, sine solliciludiiievive- esl, ut ostenderel Dominusquanto cerliores esse de-
rel, cogitans quse sunt Dei (I Cor. vn, 32, 54), genus beant qui Deumperseveranier rogant,-fonlomjustitise
eorum significatqui sunl in otio, sed tamen fortissimi alque niisericordise, vel si quid excellentius dici atit
in lentalionibus, ut possint assumi. Job autem quia audiri potest, cum apud iniqnissimiimjudicem tisqtie
uxoremetfilios habuit, et amplas lerrenarum rerum ad effectiiminiplendidcsiderii valueril persevefantia
copias(Job.i, 1-3), ad illud genus pertinet, cuimo- dcprecantis.
lendinumdepulatum est, sed tamen ut sinl fortissimi Ipsa vcro vidua'potcst habere simllitudineiiiEccle-
in tenlationibus, sicul ille fuit; non enim aiiter assu- sise, quod desolata videtur donec vfeiria.Doniiiius;qui
mi polerunt. Nec pulo esse alia genera homiuum lamen in secreto etiam nunc curani ejiis gerit; Si ait-
quibusconstat Ecclesia, quam ista tfia, habentia bi- »Sic Mss.At editi, cui adhibehlwad mysteriuminii-
1j\at, elquinqueMss., docloribus. mtandieantrequircndmvcfilatis.
 I5S9 QUJESTIONUMEVANGELIORUM,S. AUGUSTINI
,tem movet cur elecli-Dei se viudicari depreeeniur, hlice proponitur ad usum necessarium salnti; Quod
quod eliain in_Apocalypsi Joannis de mariyribus di- aulem unus eorum qui bene usi sunt, decem acquisi-
citur (Apoc. vi, 10), cuni aperlissime moneamur ut vil, et alter quinque, significateos esse acquisitosin
pro noslris inimiciset persecutoribus oremus (Maith. gregem Dei, a qnibusipsa' Lex per graliam intellecta
v, 44);. iiUelligendumesl eam vindictam esse.juslo- est; sive quia Decalogojcoirtinetur, sivc quiailleper
rum, ul omnes mali pereanl: pereunl auteni duobus quem lala est, libios quinqiieeonseripsit: ad hoc per-
modis ; aut conversione ad juslitiam, aul amissa per tine.nletdecem el quinque civitales, quibus eos prse-
•supplicium polestate , qua nunc adversus bonos, ponit. Muliiplicatioenim inlelligeniise in ipsa vaiie-
quamdiu hoc ipsum bonis expedit, vel tcmporaliter tate, qua> de unoqiioqueproecepiovel de unoquoque
-aliquid valent. Itnque etiamsi omnes boniines con- libro pullulat, ad unum redacla, quasi civilalemfacit
verterentur ad Deum_,inter quos sunl etiam inimici, viventium rationumselefnarum. Est eiiim civiias, non
pro quibus jubemur orare; diabolus lamen , qui ope- quorumlibel aninianiium, sed ralionalium muliitudo,
ralur in filiis diffidentise(Ephes. 11, 2), remanerel in legis unius societale devineta. Quodautem ab illo qui
saeculifine daninandus : quem (inem justi cum venire ulinoluil, aufertur quod acceperat, ei ei dalur qui
desiderant, quamvis pro inimicissuis orent, tamen decem habcbat, significatur et illum posseamitlere
nou absurde vindiciani desiderare dicunlur. muims Dei, qui habens non habel, id est non utitur-;
- XLYI. [Ib. xix, 12-27.] Ilomo quidamnobilisabiitin et in eo augeti qui habens habel,' hoc est bene ufitur.
regionemlonghtquamacciperesibi regnum, et revetii : Inimicos ergo suos quos jubet eoram se inlerfiei,
ipseDominus nosler Jesus Christus iufelligitur. Regio significal impietatem Juiteorum qui ad eum converti --
longinqua, Ecelesia Gen.lium usque ad lines lerrse.Re- noluerunt. | - :
verti tamen se dicit: abiit enim, ulplenitudo Gentium XLVII. [Ib. xvin, 2S-27.']Quid est quod ail, Faci-
intraret; revertetur, ut omliis Lrael salvus fiat (i?om. lius eslcamelumper foramenacus transire, quam divi-
xi, 25). Per decem mnas , Legem significatprepter teminlrare in regnum Dei? DivilemMc appellal eup:-
Decalogum. Decemautem servos, qnibus sub illa po- dum rerum lemporalium et de talibus superbieniem.
silis gratia prsedieata esl. Sic enim intelligendum est His divitibus conlr.irii sunt pauperes spiritu, quorusa
eis dalas mnas ad usum, cuni intellexefunl eam ipsam esl regnum coslorum(Mhtth.v, 5). Nameo manifesta-
Legem remoto velamiue ad Evangelium pertinere. tur omnes cupidos, eliamsi facultatibus bujus nnmdi
Cives ejus qui posteum miserunllegationem, dicentes careanl, ad hoc genus divituiu quod est reprehensum
se nolle ut regnet sibi, Jud_ei.sunl,qui etiam posl re- perlinere; quia poste.t dixerunl qui'audiebunt, Et
surreclionem ejus miserunt perseculores Apostolis', quis poleril salvus fieri? Icum iiicomparabihlcr major
el prsedicaiionemEvangeliirespuerunt. Rediit auiein turba sit pauperuui: videiicei-Hlelligemesin eo "ini-
accepto regno, quia in maiiifesli.simael eminentissi- mero depulari eliam-illos qui quanquatn lalia ivm ha-
ma claritate venturus est, qui eis humilis apparuit, beanl, tamen hajiendi cupiditate rapiunlur. Sensns
cum diceret,. Regnum tneumtwn esl de lioc mundo est autem , faciliusChrislum pati pro dilecioribussse-
(Joan. xviii, 56). Quod auiem servi reddenles ratio- culi, quam dilectores sseculi ad Cliristum pdsse con-
nem ex eo quod acceperant, laudanlur qui Iucrali verti. Cameli autem nonjine se inlelligi voluii, quia
sunl, significateos bonam reddere ralioneni, qui bene humilialus onera suslulit. In quo enim manifestius
usi sunt eo quod acceperunt, ad augendas divitias Do- inlelligilur, quam in ipso, quod -scriplum est,
mini per eos qui creduut in eum. Quod qui facereno- Quantomagnus es, humilia te in omnibus (Eccli. iu,
lunt, inillo siguifica'tisuiitquimnam suam in sudario 20j? Per acum autem, punclionessigniiicat; per pun-
servavit. Sunl enim homines hac sibi perversitate ctiones , dolores in passionesnsceptos : foramen ergo
Mandieiites ut dicant : Sufficit ut de se utiusquisque acus dicil angustias passionis. Quod aiilem ait, Qua;
rationem reddat; quid opus est aliis prsedicare aut impossibilia sunt apud homines, possibilia sunt apud
minislrare , ut etiam de ipsis reddere ralionem quis- Deum; non ita aecipieudum est, quod cupidi et su-
que cogatur, cum apud Dominum eliam illi sint perbi,qui nomine iilius divilis significati sunl, m
incxcusabiles quibus Lex datanon est, nequeaudiio regnum coelorumsint intraturi cum suis cupidiiniibus
E .angeiio dorniieruni, qnia per creaturam poterant et superbia : sed possibile estDeo. ut per v.rbum
cognoscere Creatoreni , cnjns iuvisibilia, a consiitu- ejus, sicut et jam faclnmesse, et eliam qnolidie fieri
tione inundi, per ea quse facia sunt, intelieclaconspi- videmus, a cupiaitate temporalium ad charitatem
ciuntur (Rom. i, 20)? Iloc est enim quasi metere ubi selernorum, et aperniciosa siiperbia ad humilitalem
non seniinavit; id est, etiam eos impieiatis reos te- saluberrimam convertantur.
nere, quibus verbum Legis aut Evangeliinon mini- XLYIII. [lb. XVIII, 5S-45.] Possemus de 'propin-
slralum est. lioe aulem veluti periculumjudicii devi- quantibus ad Jeiicho sic intelligere, ul jam inde
tantes, pigro languore a verbi ministratione con- egressi, prope lamen adhiicessent ad eam civitatem:
quiescunl; el hoc est quasi in sudario ligare qnod quod quidem minus usitale dicitur, sed tamen'.ideri
acceperunl. Mensamquo danda erat pecunia , profes- possit hoc dictum, quonisjunMattbseus egredieiitibiis
sioiiem ip_,amreligionisaccipimus, quselanquam pu- eis ab Jericho dicit iiluminaiosdtios esecosqui juxta
viam sedebant (Matth. xx , 29-54). De munero quippe
_' Eat.et duo Mss.,immiseruntperseculionesApostolis:
moxquealiitres e Mss.,et prmdicatoresEvangelii,etc. nulla est qureslio, si altei. Evaugeli.tarum de uno ta-
 1361 LIBER SECUNDUS. • , . 1562
cuit, unius reminiscens. Nam eliam Marcus unum usque ad eum perducerent intenlionem.Legis, quse
commemorat,-cum et ipse egredientibus eis ab Jeri- scripla erat in lapide (Exod. xxxi, 18, et xxxiv, 4,
cho dicat illuminatum, cujus et nomen dixit et pa- 28). Usque ad illnm enim potest pervenire ille lapis :
trem (Marc. x, 46-82) : ut inlelligamus emn fuisse quoniam finis Legis est '
Christus , ad justitiam omni
nolissimum, allefum ignotum , ul merito ille nolus credenti (jRom.x, 4).
eliam solus decenler commemoraretur. Sed quoniam LI. [Ib. xxiv, 28.] Quodscriptum est deDomino,
quaeconsequuntur in Evaiigelio secunduui Lucam, Finxil se longhtsire, non ad mendaciumperlinet. Non
aperlissime ostendunl illud quod ipse nariatadhuc enim omne quod fingimusmendaciumest: sed quando
vi.nieniibuseis Jericho faclum esse; nihil aliudrestat id fingimusquod niliil significat,inncest mendacium.
intelligere, nisi bis esse factum hoc miraculum, se- Cum auiem fictio nostra refertur ad aliquam signifi-
mel inuno ca_co,,duin adhuc venirel in illam civila- cationem, non esl mendacium, sed aliqua figura ve--
lem , el ilerumin duobus cum inde egrederetur : ul riialis. Alioquin omnia*qua. a sapienlibus et sanclis
illud unum Lucas, illud alterum _Iallhseusenarraret; viris, vel etiam ab ipso Domino figurale dicla sunt,
neque hoc sine aliquo sacranienlo. Si enim Jericbo mendacia depulabimiur, quia secundum usitalum in-
Lunam, et ob hoc morlalitalem inlerpreiamur, morli tellectum non subsistit veritas talibus dictis. Non
propinquans Domiuus, Judseissolis lumen Evangelii enim homo qui habuit duos filios,quorum junior, ac-
jusseral praedicari, quos significavitille unus caecus cepta parte patiimonii sui, profectus est in regionem
- quem Lucas commemorat: a morte autem resurgens longinquarn, et csetera quse in illa narratione con-
atque discedens,et Judseisel Genlibus, quos duos po- lexuniur {__.-._.xv, 11-52), ita dicuntur tanquani vere
fuerit quisquam homo qui hoc in filiissuis duobusaut
pulos significare videntur duo cseci eommemoraii a
Matthseo. passussit, autfecerit.Ficlasuiitergoistaadrem quani-
dam significandam,tam longe lateque majorem, ellam
[Ib. xix, 45, 46,] («) Templum in Evangelioipsum
honiinemiiilelliges, vel etiani adjunclo cofpore ejus, incomparabiliterdifferentem,utperillum fictumhomi-
quod esl Ecclesia. Secundum autem illud quod est ca- . nemDeusverus inlelligatur.Siculaulem dieia, itaeliam
put Ecclesise, dictum est, Solvitelemplumhoc, ct in facta (inguntur sine mendacioad sliquainrem signifi-
triduo suscitaboillud. Secunduni id vero quod etiani candam : unde estetiam illud ejusdemDomini,'quod
adjuncta Ecclesia intelligitur templum , videiur di- in fici arbore quoesivitfructum eo tempore quo illa
xisse, Auferieisla hinc : scriplutnest, Domusmea do poma nondum essent (Marc. xi, 13). Non eiiim du-
musoralionisvocabitur; vosautem fecistiseam domum bitim est illam inquisitionemnon fuisse verarit : tjui-
negoliationis, vel speluncdmlalronum (Joan.n, 19, vis eiiim hominum sciret, si non divinilalc, vel lem-
16). Significavitenim futuros in Ecclesia, qui sua ne- pore, poma iilam arborem non habere. Ficlio igitur
golia polius agerent, vel receptaculum ibi haberent quce ad aliquam veritalem refertur, figura est : quse
ad occullanda scelera sua, qham ut eharitalein Chri- non refertur, mendacium est. Quid efgo significat
sti sequerenliir, et peccatorum confessione accepta quod se ire longius Dominusfmxil, curii comitaretur
venia corrigerenlur. discipulis, exptinens eis sanctas Scripturas, utrum
, XLIX. [Ib. xx, 56.] Ad id quod dixit, Non enim ipse essel ignoraniibus? quid, putamus, nisi quia ho-
ultra incipiunltnori; quia connubia proptef filios, fi- spitalitatisofficioad suamcognitionemperVenireposse
lii propter successionem, sueeessio propter morteni : homines iiiliniavil?ut cum longiusipse ab hoihinibus
ubi ergo mors non est, neque connubia. Sicut enim abscesserit super omnes ccelos, lanien ila cum eis
nunc sermo noster decedenlibus el succedentibussyl- sit qui bsec exhibent servis ejus, ut cum dieere coepe-
labis peragitur alque perficitur : ila et ipsi homines linl, Domine, quando tevidimushospilem, et adduxi-
quorum sermosest, decedendoac succedendo per- mus? tanquam eum scilicet ^qui Ionge abscesserat :
aguntalqueperficiunt ordineni hujus .sseculi,qui tem- f espondealille, CttniMJJI ex minimismeisfecislis, mihi
poralium rcrum ptilchfitudine conlexitur. In illa au- fecistis(Mallh. xxv, 58, 40). Tenel,ergo Clirislum ne
tem vita quoniam Yerbum Dei,quo fruemur, nulla longius ab illo eal, quisquis calechizalus verbo, in
decessioneet successione syllabarum completur, sed omnibusbonisei qui se calechizat communicat; sicnt
omnia quse habet semper manendo siniul habet; iia Apostolusdieit, Communicelqui catechizaturverbol,
parlicipes ejus, quibus ipsum' solum erit vila, ne- ei qui secalecltizat,in omnibusbonis(Galal. vi, C) : et
que moriendo sibi deeedenl, neque nascendo suc- alio loco cum dixisset, Necessilalibussanctorumcom-
cedent. municantes; statim subjecit, Hospitalilatemseclanles
L. [Ib. xxn,40e.41.] Quod dixit Dominusdiscipn- (Rom. xn, 15). Et isli eiiim catechizati erant verbo,
lis, Orale ne inlrelisin tentalionem: el ipse avulsusest cum eis exponeret Scripluras , et quia hospitalitatem
ab eis quantumjucius esl lapidis : tanquam boc eos sectali sunt, eum quem in ipsa expositione Scriplu-
admonueril, ut in eum dirigerent lapidem, id est, rarum non cognoverant, in panis fraciione cogno-
scunt.Non enim audilores legis jusli sunt apud Deum,
(a) Hancin templumannolationem Auguslinus in prsefixo sed factores legisjustifieabuntur(Id. n, 15).
huicoperiQuseslionum elenchonon recenset.ApudLov.
incipitsic, <_
Templumin Evangelioipsum Deumhominem ' sie Er.
faetumintelliges:» at alii codicesnec «Deuni»addunl, Lugd.ven. Lov.,et inaliislocisipseAugustmus,
c
nec factum.» In B., verbum. M.
 1565 ADMONITIO1N LIBRUMSEPTEMDECIMQU_EST10NUM SUPER MATTILEUM. 1584
pb. xxin, 11.] (d) Quo'd Dominum in passione xxvn, 28), signififeatisunt hi hsereliei, qui eum
exuerunt vesle propria, et indiierunt fucata (Matth. aiuiit non verum eorpits habuisse, sed iictum.

annolatiuncula
_(_j).lstlisec neque computaturin Eloncho tur. Abestab editisAm.et Er.AtapudRat.necnonin Ms..
superius|.roposito,hcque hicomnibusin Mss.;sedin plu- Sorbonico
perlinetad subsequentemlibrinriQusestiorium
' " ln
rimislamenatque etiamin Corbeiensiantiquissimoreperi- Malthaeuni.

ADMONITIO
j
IN LIBRUM SEPTEMDEGIM QUiESTIONUM SUPER MATTHMJM.

Ut lricexhibeatur inter Augustinigermanaopera, nec tamen ipsius, uti solet, Ahgustininomine praenotetur
iste alius Qusestionumin"Mallliseum liber, non lemerefit nequefruslra. Nempeslilum in primis et rescongruere
Augusiino censenl post Erasmum LovaniensesTlieologi.Deindefragmeiiiaejusdemlibri qusedamcum nomine
Augustiniproferl Rabanus Maurusin lib. 4 Commenlarii super Mattbsei Evangelium, qtiemipse circiler 840
Christi annum, collectis hinc inde veterum expositionibus, concinnabat. Deniquein Indiculo opertim Auguslini
Possidiano, qui pcr Joaniiem Ulimmeriumcx Yillariensi codice vulgatus est, recenscnlur png. 5 Qusesiioncs
Evangeliorum lib. 2; nioxque, Anuotaiionesaliquol in Malth_eumlib. 1. '
Atlamen, quod merito moveal, hujus tcrlii libri nibil meminitAugustinusin Relraclationibus,cumque libros
Qusestionumin Evangelia duos taiilummodorecognoscai,in eos redaclas dicit, quas tum superMatlhseumlum
superliucani qusestiones diclaverai: et monet poslmodum, quaj de supra diclis Evangelislisloca exposita
fuerinl, prologum suum adjunclis aique aiinunieraiis eisdem quseslionibusindicare. Habesretraclaiionem 1.1,
cpl. 654, el qusesiionumonniiuniElenchumsub Prologoper nos restiiutum supra, boccetomo, pag. 1521.Sicvero'
etianiin libri Qua-stionumoclogintairiumrecogniiioiic,omnesel singulasexordineiqusestiones,ne una quidem
omissa, reccnsere ipsum non piguil. Qua profeclo diligentia cavebat S. Doclor ne ejus nomine qusestiones
alias quaslibelreciperemus ; neve librarii, quod in eo scripti genere ljberius committcbant, spuriasappendices
operibus ipsius assuerent. l
Neque vero exisiimare licei lerlium hunc librum Retraclaiionibus posferius edilum, ob idque in iis nori
recensilum fuisse. Quippe zizaniorum parabola hic exponitur longe secus quam soleret ab Augustino, ex
tempore prseserlimCarlhaghiensis Coll.itionis, in qua Donalistsc, Catholicis reclamantibus, id vehemenjer
affirmabant, quod in bujiislibri quaesiioiie11, n. 1, dicilur, agrum ipsum, non Ecclesiam, sed niundum Douiino
interpretante inlelligendum esse, ut videre est in Aclis Collationis,parl. 5, capp.258, 265 et sequenlibus.Qua
~e re Angusiinus in lib. 70, cui tilulus, Post collaiionemad Donalislas, cap. 8.: Diu conlenderunl,inquif,
dicenteszizania,qumcum iriticosimulcrescereusqttead messempermissasunt, nonin Ecclesia,sed in mtindoesse,
contrainlellectummartyrisCypiianiqui dixit, Elsi videnturin Ecclesiaesse zizdnia, tiontamenimpediridebelaui
fides aulcliarilasnosira. Quidquod isle auclorin quseslione12, n. 2, responsumillud patrisfamiliaszizania ante
messem evelli proliibenlis, non modo non torquet in Donatislas more Augustini, |sed interpretalur eopacto
ut in illos torqueri non valeat? quandoquidem de non auferendis ex hac vita hominibussermonemhaberi
puiat. I
Acceditsilenlium Eugypii abbatis, qui olim, id est ineunte sexto sseculo, cum ex Augustini operibus
amplissima collectaneorumvolumina compararet. descripsil.exduobuspra_cedentibuslibris quseslionesplures,
scilicet ex primo saltem qualuor, ex secundo oclodecim: nec tamen quidquam ex hoc terlio libro decerpsisse
a nobis depreliendilttr.
Quodveteres codices spectai, quidam duos prioreslibros contineiilsine lertio; nonnullitertium liune duobus
ijlis proxime subjectum cxhibent ciim bocce tiitilo, Incipiunt qumstionesEvangejiorum,non addilo npmine
Auguslini.Istius secundigcneris exstat exemplar unum Corbeienseante ann.os,ul videtur, nongenlosscriptum:
prseler Cislerciensem codicem multo recenliorem, qui licel non eumdem litulum prseferat, hoc tamen cum
Cprbeiensi conyenil, quod prsediclumlibrum non alijibuit Auguslino.
Ad .extremumIndiculo Possidii in oplimsenolse Mss. diligenler explorato, id quod sola Ulimmerianaeditio
habet de subsequentiopere, nusquam reperimus.
 "
•
.-.
QUi_ESTIOWtM
~ SEPTEMDEGIM

m EITilJffCIELlOiFa SECUMBIJH BtATTB.

KxUt mm. i

QU.«ST.I. [MATTH. cflp.-ii;f 16.] Quoddiclum est, inaniter suseepissent; aut ut ostenderent usque
qccisosinfantesa bimatuet infra, significalumest hu- r adfeose ab ipsis nihil lerrenum quoerere, ut eiiam
. miles hahenles geminam charitalem , tanquam par- pulverem de terra eorum sibi non paterenlur adhse-
yulps bimos posse mori pro Christo. rere.
II. [Ib. x, .27.] Quoddicovobisin tenebris, id est, VIII. [Ib. x, i'~Estole ergoprudeniessicul serpen-
eum adlmc in timore carnali estis, quiain tenebris est tes : ad cavendum malum , in capite custodiendo,
Jimor; dicilein lumine',hoc est, in fiducia veritatis, quod est Chrislus. Nam serpens iotum corpus pro
accepto Spiritu sancto : Et quod in aure audilis, prm- capite objicil persequenti : vel quod per angustias se
dicale super lecia, id est, quod in secrelo audilis, cal- coarclans veteri tunica extilus innovatur. Quod imi-
.calo carnis domicilioprsedicate. lantur quibus dictum est, Intrale per anguslainpor-
IIL [Ib. x, 54-56.] Nolite arbitrariquia venerim lam (Matth. vn, 15) ; cum vetere homine exuuntur.
pacemmillerein terram; non veni pacem mitlere, sed Namsi cavenduinmalumila moneret, ul violenter re-
gladium: venienim separareIwminemadversuspalrem sistendum esset malis , non supra dixisset, Mitio vos
suum. Quiarenuntiat quis diabolo,qui fuit filius cjus. s/cHiovesin medioluporum. Simplicesautem sicut cd-
El filiamadvemismatrem suam : plebem Dei adver- lumbas esse voluit, ad nulli nocendum. Nam boc ge-
sus mundanamcivitatem, hoc est perniciosamgeneris nus avisnullum omnino animaliumnecat; nori solum
humani societatem, quam nunc Babylonia, nunc grandium , contra quse vires non habel, sed eliam
jfigyplo, nuncSodoma, nunc aliis atque aliis nomini- niinulissimorum, qnibus etiam perparvi passeres
bus Scriptura significat. Nurum adversus socrum; alunlur. Est autem omnibus irralionalibus animarili-
Ecclesiam adversus Synagogam, quse secundum car- bus una qusedamInter se societas, sicut eliam ralio-
nem Christum peperit sponsum Ecclesise.Dividuntur nalibus sua, id esl hominibus, non solum secum , sed
autem gladiospiritus, quod est verbum Dei (Ephes. etiam cum Angelis. Discunt ergo ex similitudineco-
vr, 17). Et inimicihominisdomesticiejus: cum quibus, lumbarum nulli prorsus nocere ad socielatem suam
anlea consuetudine implicatus erat. perlinenti partieipatione ralionis.
IY. [Ib. vni, 1-5.] Quodautem descendensdemonte, IX. [Ib. xi, 25.] Confileortibi, Pater, Dominecmli
posleaquamprseceplaillic discipulis el mulliludinide- et terrm.Nolandum confessionem poni in laude Dei.
dil, leprosutnslalhn, exlendensmanumsuam, curat; Non enim peccata Dominus confitebatur, quse ndllk
significal eos qui de illis implendis dubitabanl, suo liabebat, prseserlimquia eum exsullantem hocdixisse
auxilioab hujusmqdi varielate mundari. alius evangelisla commemorat (Luc. x, 21) : quaft-
" V.
[Ib. YIII, 20.] Quod Dominus dixit scribae qui -quam et verba ipsa quse dicit non Jhabeant dubi-
eum sequi voluit, Vulpes foveas habenl, et vohtcres tationem , quod in laude Dei dicanthr. Ergo confes-
coelilabernacula; Filius autem homhiisnon habet ubi sionem vocal Scriptura generaliter quidquid hiani-
capttt suumreclinet,inlelligiturmiraculisDomini cbm- feste, sicut cerni.nr, enuniialui•'.Nam et illtid"quod
niotus propter inanemjactantiam eum sequi "voluissej ail; Si quis me confessusfueril coratn hominibus,con-
quam significanlaves : finxisse aulem discipuli ob . filebor ei ego eum coram Patre meo' (Mallh. x , 52);
sequium, qusefietio vulpium nomine significata est. vel sicut alibi est, cordmAngelisDei (Luc. xii, 8) ;
Reclinaiione vero capitis humililatem suam signifif non ulique peccata eonfilelur qui Christum confile-
cavit, qusein illo simulatore ac superbo nbn habebat tur. Quod si proptcrea putant aliqui confessionfem
locum. vocari, quia pro crimine objiciatur Christi nomeh
"VI.[Ib. vni, 22.] Dhnitlemortuos sepeliremortuos tempore perseculionis ; numquid- ita etiam ChrF
suos. Motiuoshic non credentes dixit: morluosaulem sius coram Patre vel coram Angelis homineni qlii se
suos, qui nihilominussine fide de corpore exirent. Confessusfueritconfiietur? Esletiam in Ecclesiastico
VII. [Ib. x, 14.] Excutilepulveremde pedibusvcslrisV ita posiium, Et hmcdicelisin confessione, Opera D'o-
aul ad contestalionemlaboris ierreni, quem pro illis mini universa, quoniam 'ona valde (Eccli. xx'xixr2&,
ADMONITIO PP. BENJJDICTINOItUJI.
Qusestionum septemdecimin Malth.liberad eosdemcodices cpllatus est ac prajcedensopus ' Qusesl.Evang,, ex-
ceptisMichaelinoet Arnulfensi',
in qulbushicliber hbnreperitur.
Vomparavimus prceterea eas omnes editiones initio Relractatfonum, t. 1, memorata~s. M."
1567 QU.-ESTIONUM SEPTEMOECIM1N MATTIL__IJM, S. AUGUSTINI 1368
SI). Quo in loco indubitanler Dei laudes exaggeran- enimtales porlat Ecclesia,quia non ita defendunlfal-
tur. tisec dicta sunt propter imperiliam frairum, qui sitatem senlentisesuce, ut intentam niulliludinemfa-
cum legenle lectore audiunt hoc veibum, pectora sta- ciant : quod si fecerinl, tunc pellunltir. Item , qui-
lim tundunl, non attendentes quo loco dicalur, quasi cumque invident bonis, ita ut quaerant occasiones
non possit nisi peccalorum esse confessio. excludendieos, aut degradandi; vel crimina sua sic
X. [Ib. xn, 1-8.] Notandum de eo quod illicite fa- defendere parati sunt, si objecta vel prodita fuerint,
ctum videretur Judseis, quod discipulisabbato spicas ul etiam conventiculorumsegregationesvel Ecclesise
evulsissenl, unum exemplum dalum regisepoleslaiis perturbationes cogileiU excitare; jam schismalici
de David, alterum sacerdotalis de iis qui per mini- sunt, et ab uniiale corde diseissi, etiamsi non inven-
sterium templi sabbalum violant : ut mullo minus ad tis occasionibus aut occultatisfactis suis Saeramenlo
ipsum evulsarum sabbalo spicarumcrimen perlineat, Ecclesisecorporali conversationesocientui\
qui verus rex el verus sacerdos esl, et ideo Dominus 5. Quapropterillisolicatholieimalirecledeputantur,
sabbati. qui quannis vera credanl qusead fideidoctiinam per-
XI. [Ib. xm, 25-50,56-45.]!. Cumautemdormirenl tineiit, el si quid forte ' nesciunt quserendumexisli-
homines, venitinhnicusejus et superseminavitzizania ment, et salva pietate discutiant sine aliquoprsejudi-
in medio tritici, el abiil. Cum negligenlius agerent cio ipsius veritaiis, et bonos vel quos bonos putant
prsepositiEcclesisc, aut cum dormitionemmortis ac- ament atque honorenl quanlum possunt; tamen fla-
ciperenl Aposloli, venil diabolus et superseminavil giliose atque facinorose ivivunt, eonlra quam viven-
eos quos malosfiliosDoniinusiiilerpretalur. Sed recte dum essecredunt. Tales enim etiamsi prodantur aut
quseritur ulrum hoeretici sint j an male viventes ca- accusenlur, pro disciplina Ecclcsiaesalulisque sua.
tholici. Possunl enim dici filii mali ctiam hserelici, causa correpti, vel -a communione suspensi, nullo
quia ex eodem Evangelii semine cl Christi nomine modo sibi recedendum esse a communionecatholica
'
procreati, pravis opinionibusad falsa dogmata con- exislimani, quocumque perjnissi fuerint salisfa»
vertuntur. Sed quod dicit eos in medio trilici semina- clionis quaerentcslocum : et aliquando per poeniien-
tos, quasi videnturilli si^nificaviqui unius communio- liam in frumcnta mutantui', sive correpti, sive re-
nis sunt : verumtamen quoniam Dominus agrum inoti, siveeliam verbo Deinullo nominaiimaccusanle
ipsum, non Ecclesiam, sed hunc mundum interpreta- aui increpanle perterritiJ Aliquandoautem etiam sub
lus esl, bene inteHigunlur.lisereiici, quia non socie- nomine poeniteniium ita vivunt ut solenl, aut non
late unius Ecclesitevel unius fidei, sed societale so- mullo minus, quidam etiam amplius; nullo modo
lius nominis christiani in hoc mundo permiscenlur tamen a calholica unitale discedunt. Quibus ila vi-
bonis : ut illi qul in eadem lide mali suul, palea po- veniibus si mors obrepserit, palesedeptiianturusque
lius quam zizania dcputenlur; quiapalea eliam funda- in finem. Iloc eliam ipsi.creduni: nam si alitcr cre-
mentum ipsum habct cum frumenlo , radicemque dunt, et inconcusscleuent, jam inter hsereticosnu-
communem. In illa plane sagena , qua concluduiuur merandi sunl, putantes, omnibus Deum, elialn in
etmali et boni pisces (Malth. xiu , 47-50), non ab- inagna ini(|uilateusque in fiiiemvitseperseverantibus,
surde mali caibolici inlelliguntur. Aliud est eniiu tanlum quia Ecclesiae uiiiiaie.ii, non sincera dile-
mare , quod magis mundum istum significat; aliud clione (nam bene .iverenl2), sed magisposnarumti-
sagena, quse unius fidei vel tinius Ecclcsisecommu- more lenuenmt, veniam daturum. Isli ergo non lioc
nionem videtur ostendere. Intcr bsereticoset malos crcdunt, vel non firmite^opinanlur, eisi adhuc for-
catholicos hoc interest, quod hseretici falsa cre- sitan quaerunt: sed magis eos decipitspes dilalionis,
dunt, illi autem vera credentcs non vivunt ila ut dum se diulius vicluros putant, el perdilos mores ali-
creduiil. quando in melius miilaluros.Conlra quos dicitur : Ne
2. Solet autemetiam quseri,schismaliciquid abhse- lardesconvertiad Deum,t\eqitedifferasde die in diem:
relicis distenl; et hoc inveniri quod scbismaticosnon subitoenim venielira ejus, etin tcmporevindiclcedis-
fides diversa facial, sed eommunionis disrupta so- perdel te(Eccli.y, 8, 9).,IHi eiiim conveituiitiir, qui
eielas. Sed utrum inter zizanianumerandi sint, du- recle vivere incipiunl; hoc est enim ad Deumrediie :
bitari potcst. Magis autem videnlur spicis corruptis qui aulem concupiscenlias suas jieiseveranler se-
esse similiores, sicul scriplum esl, Ventoautemcor- quunlur, dorsum quodammodo habent ad Deum,
rumpetur filiusiniquus(Sap. IV, 4) : vel paleis arista- quamvisin unilale consliluli ssepe illum retorio collo
rum fraclis, vel scissis el de segete abruplis. Quo conentur aspicere. Ergo et isli, ut ail Proplicla, caio
enim altiores, id est, superbiores, eo fragiliores le- sunt, el spirilusambulanset nonrevertens(Psnt. LXXVII,
vioresque sunt. Nec lamen consequensest ut omnis 59). Sedtamen, ut diclum esl, propler eamdem fi-
hserelicusvel schismalicus corporaliler ab Ecclesia dem atque unitatem Ecclesise,,neque inler zizania,
separetur. Si enim falsa de Deo credit, vel de aliqua quoniamilla extra radicatti sunt, neque inter arista-
parte doctrinsequ_e ad fidei perlinet sedificationem, rum paleam, quse se etiam frumentis audet a.-pera
ita ul non quserenliscunctatione temperalus sil, sed ^sicMss.At editi, a communione calliolicmfidei existi-
inconcusse credentis, nec omnino scientis opinione tnant,quomodocumque, elc.
2 nat. omiitil,nambeneviverenl:quodin plerisqueMss.
atque errore discordans, hsereticus est, el foris est
reperitur.AlAm.Er. et Lov.jhabentejusloco,nisiut bene
animo, quamvis corooraliter inlus videalur. Multos vivercnt..aticanuscodex,utlbeneviverent.
 4369 . ^ -LIBER UNUS. -: 1570
riissensione el fragili. elatione superimponere, -sed nomine hoc Ioco sigiiificaios,quos etiairi bonum se-
quamvis subjeclani frumeniis, lainen intcr paleam men dicil? Nec mirumsi et'bonun^semenipsidieun-
qtiseullima -venlilaliohe separanda est,' liumeran- tur, et servi patrisfamilias : sicut el de se ait, quod
lur. el ipse sit janua, ipse sit pastor (Joan. x, 7, 11)".'Ex
4. Boni auiem calholicisunt.qui et fideminlegram "diversisenim significaiionibusuna res etiam plures et
- seqnuntur et rnores bonos : quod aulem ad fidei do- diversas siihililudinesrecipit/Prseserlim quia cum ad
Ctrinariipertinel.ila quserunt, si quid quserendumha- servos loqueretur, rion ait, In lenipbremessisdicam
bent, ut absit concerlalio periculosa , vel quaerenti, vobis, Colligile primutivzhania; sed Dicain, inquit,
-vcl ei cum quo quserilur, vel eis qui disserentes au- -messoribus.Unde inlelligilur colligendbrum zizariio'-
diunt. lla autem docent, si quid docendum habent, rum ad comburendumalia esse minisicria, nec quem-
ut usitata et confirmata securissime, ct fidenlissime, quam Ecclesiseflliumdebere arbitrari ad s'e hoe offi-
- :'
ct lenissime, ut possunt, insinuenl: inusilata vero, cium periinere.
eliamsi veritalis manifestationeliquidissima percepe- 2,Curii igiluresseqiiisquespirUualisca-peril,cogi.o-
runt, quserendi• potius quam prsecipicndi aul affir- seit errores hsereticorum,' et omliino dijudicat alque
mandi modo, propier audienlis infirmilatem.Sienim discernit quidquid atidieril aut legeril 'abhorrere a
tantum habetpondus abquod veruiri, ut vires discen- regula veritatis : se'd donec in eisdem spiritualibus"
lisexcedat; suspendendum est ut exiendat crescen- perficiatur, el quodammodo malureseal in Truclum
tem, non imponenduni ut oblerai parvulum. Inde est quem herba dedit, polest cum movere,'quare sub
Illud Domini : Sed Filius hominiscum venerit, pulas, nomiiiechristiano tam mullselisnrelicornmexstiterint
invenielfidemin lcrra (Luc.xvm, 8)? Aliquandoautem falsitates. Inde est quod servi dicunl, Nonne bonum
el occullandum cst, sed euifi spe horiaioria, utnon semenseminasii in agro luo? unde ergo liabetzizania?
faciat- desper.itio frigidiores, sed desiderium capa- Deinde cum cognoverit lianc excogilasse fratfdemi
ciores. Inde est illud ejnsdem Domini: Multa habeo diabolum, cum contra tanti nominis aucloiiialcm
vobisdicere; sed non potesiisporlare modo(Joan. xvi, nihil se valere sentiret, ut fallacias suas eodem no-
tales
12).-Quod vcroad mores pertinet, IH_Cbene et bre- mine obtegeret,; potest ei suboriri-volunlas, ut
viter dicitur : aul confiigendum esl cum amore tem- honiines de rebus lmmanis atiferat, si aliqtiam tem-
'
poraliumbonorum, ut non vincat; aut eliam edomilus poris habeat facultatem; sed ulrum facere debeat',
subditusqueesse debet, ui cum surgere cceperit, facile juslitiam Dei consulit utrum hoc ei prsecipiat, vel
reprimatur; aut iia exstinctus, ut se omninonulla ex perniillal, et hoc officiumesse liominumvelit: hinc
parte commoveat. Ex quo fit ul eliani ipsam mortem cst quod servi dicunt, Tis, hnus, et calliuimused?
propler verilatem alii foititer obean!, alii oequanimi- Quibus quia Yeritas ipsa respondet, non ita hominem
ter,,alii libenlcr. Qusetria genera fructus-sunlfertilis constilutum esse in hac vila, ut certus esse possit
terrao, triceni, et sexageni, ei centeni (Ihtith. xm , 8, qualis quisque fulurus sil pbslea, cujus iri prsesenlia
-25). Iri boruin aliquo genere inveniendus est tempore cernit errorem, vel quid eliam crror e.jus conferat
mortis-suse,si quis debac viia recle cogilatemigrare. ad proveclum bonorum; non esse (alesauferendos de
- -5. Tolerandasuulauiem nonsolumzizania usque ad haCvita,ne cum malos conattir inlerficere, bonos
messem, quse cum diabolusaspersis pravis erroribus iulerfiehu, quod.forle futuri sunt; aut bonis obsil,
falsisqueopinionibus superseminassei, boc est, proe- quibus el iuvili forte uliles sunt : sed lunc opporlune
eedenle riomincChristi hsereses superjecisset, magis fieri, cum jam in finenon restat vel tempus coihmu-
ipse.laiuit atque occultissinius faclus est; hoc esl tandse vitse,vel proficiendiad veritatem ex occasionc
enim, Et abiil: sed eliam palea usque ad venlila- atque comparatione alieui erroris; lunc auiem hoc
tionem. JSecprobaiur fortius gravitas frumenlorum, non ab hominibtis, sed rib Angelis 'fieri : inde esl
nisi pale_e perlurbationibus, quas qui comprimere quod respondel paierfamilias', IVoii;tic forle colli-
iion potueril veritate defensa, cesserit unitate ser- genteszizania, eradicelis'shnulel triticutn: sed in tem-
vata. Quanquam in.hac parabola Doniinus, sicut in pore-messis'dicammessoribus; et csetera. Aique hoc
'
ejus exposilione conelusit, non qusedam, sed omnia modo eos palieniissimo1;et tranquillissimosreddit.
scandala , el eos qui faciunt iniquitatem , zizahiorum , 5. Quseriautem potest, quod ait', Alligate fasciculos
iiomiiiesigiiificasseinteiligitur. '- ad comburendum,cur' non uniim fascem ,-aut umim
XII. [Ib. xiii,26-50.~\l.Cumaulemcre~hsetlierba',et acervum zizaniorum fieri'dixil? Nisl forte propter
fruclum fecisset, lunc apparuerunt el'zizania. Cum varietatem hserelieorum,etnon soluina tritico, verum
enim spiritualis homo esse cceperit dijudicans omnia etiam a seipsis discreparilium",ipsa uniuscujusque
(I Cor. n, 15), lunc ei errores incipiunt. apparerc: bsereseos propria convenlicula, in quibus singillalim
Servi,auiem dixorunl ei : Vis', itnus, el colligimusea? sua commimiohe devincli sunt; nominefasciculorum
Ulrum ipsi stint servi, quos paulo post mesbores ap: designavitVtii janTtunc incipiaiit alligari ad combu-
pellal? an quia in expositioneparabolsemessores dixil rendum, cum a catholica communione segregali suas
esse Angelos, nec quisquam facile dicercausus fuerit proprias quasi ecclesias habere' coeperint; ufcom-
Angelos"nescisse qnis zizania superseminaverit, et ea bustio earum sit in fine sseculi, modo alligatio fasci-
tunc apparuisseAngelis cum herba fruclum fecisset; culorum. Sed si ila esset, non jam multse resipi-
magisbporlel intelligi homines ipsos ftdelesservorum scendo, et iu Catholicamreineando ab 'errore desci-
1571 QU.ESTIONUMSEPTEMDECIMIN MATTILEUM 1572
scerenl. Quapropter et alligaiio fasciculorum in bene significetur, pretium ejus est nos ipsi: qui ad
fine futura esl, ut non confuse, sed pro modo per- eam possidendam non sumus liberi, nisi omnibus
versitatis suseuniuscujusqueerroris pertinaciapunia- pro nostra lilieraiione contemplis,quse lemporaliler
tur. possidentur. Venditis enim rebus noslris, nullum ea-
4-Ne fortecolligenteszizania,eradicelissimulel triti- rum majus accipimiispretium, quanrnos ipsos; quia
cum. Utrum quia etiam boni cum adhnc iiifirmi sunt, talibus implicaii, noslrj non eramus : ut rursus nos -
1
opus habent in quibusdam malorum commixlione, ipsos pro illa margariia demns, non quia lanti valea-
sive ul per eos pxerceanttir, sive tit eorum conipara- mus ', sed qnia plus dare non possumus.
tione magna illis exhortatio fial, ut nitanlur ad me- XIV.[Ib. XIII,15.] 1.Et oculossuosclauserunt,
nequan-
lius, quibus sublatis allitudo charitaiis quasi evulsa do octtlisvideant: id est, ipsi causa fuerunt ut Deus
marcescal, quod est eradicari? Nain sic ail Aposto- eis ocnlos clauderet. Alius enim evangelista dicit,
lus : Ul in charilate radicali el (undati, possiliscotn- Excmcavitoculoseorum. Sed ulrum ut niinquamvi-
prehendere(Ephes. m, 17, 18). An forle ideo simul deanl?an verone vel sic aliquandovideant, caecilate
eradicalur iriiicum, cum anferunlur ziz.mia, quia sua sibi displicenies, et se dolentes, etex hochumi-
multi primo zizania sunt, el poslea tritinim fiiinl? liati aique commoliad confitendnpeccala sua, et pie
qui nisi palienter, cum mali sunt, lolercnlur, ad lau- quaerendumDominum?jSicenim Marcus hoc dicit,
dabilem miitalionemnon perveniunt: itaquc si evulsi Nequandoconveiianlur,eldimitlanlureis peccata(Marc.
fueriiit, simtil eradicatur et Irilicum, quod futuri IV, 12). Ubi inielligiiiUurpeccatis suis meruisse ul
esseiii,__ieis parceretur. non intelhgereiit, etiamenhoc ipsiim misericorditer
XIII. [Ib. xin, 45, 46.] Simileesl regnwn cmlorum eis factum, utpeccala sua cognosccrent, et conversi
Itoininincgotialoriqumrentibonasmtirgarilas.Inyenta veniam mererentur. Quodautem Joaunesliiinelocum
gtttemttna pretiosa tnargarila, abiil el vendidh oinnia ila dicii. e Propterea non poteranl credere, quia ite-
qum habuit, el etnil eam. Quseslio est cur a numero rum dixit Isaias, Excsecaviloculoseorum, et indura-
plurali ad singtilaremiransieril, ul cum qusoraiho.no vii cor eorum, ut non 'videant oculis, et intelligant
bonas margaritas, tinam invenial pietiosam, quam corde, et convertantur, et sanem eos » (Joan. xn, 59,
yenditis omnibus quaahabet, emat. Aut ergo iste bo- 40); adversari videtur huic senleiuke, et omnino co-
nos homines quserens, cum quibtis utiliter vivai, in- gere ut quod hic dictum est, ISequandooculisvideant,
venit unum prse omnibussine peccalo, mediaiorem non accipialur, No vel sic aliquando oculis videant,
Dejet hominuni, hominem Cbrisluin Jesum (I-Tim. sed prorsus, Ut non videant : quandoquidem aperte
n, 5) : aut prsecepla qnserens, quibus servatis cum iia dicil, Ut octtlisnon videant.Et quod ait, Propterea
hominibus recle cqnverseiur, invenit dilectionem non poteranl credere, satis ostendit non ideo faciam
proximi, in quo uno dic.ilAposlolus omnia coniineri; illam cxca.caiionem.ut [ea commoii et dolentes se
ut, Non occides,non mmchaberis,non furaberis, non non inieliigere, converljerenluraliquando per pcenir
falsum lestimoniumdices,etsi quodeslaliud mandatum, tenliain ; non enim posscnt hoc facere, nisi priuscre-
singulsemargarilse sint, qu;_in hocsermonerccapitu- derenl, ul credendo converterenlur, conversionesa-
lantur, Diligesproximumtuum tanquamleipsum(Rom. narentur, sanilale intelligcrent: sed ideo polius ex-
xm, 8, 9). Aut bonos inlelleciushomo quserit, el in- cseealos, ut non crederent. Dicit enim aperlissime,
veiiilunum iilud quo cuncti continenlur, in principio Proplereanon poleranl credere.
Yerbum, et Yerbum apud Deum, et Verbum Deimi 2. Quodsi ita est, quis,nonexsurgal in defensionem
(Joan. i, 1), lucidum candore verilatis, et solidum Judseorum, ut eos exira culpam fuisse proclamet,
/irmilaleajternilalis, el undique sui simile pulchritur quod non crediderunt? Propterea enim non polerant
dine divinilatis, qui Deus,penetrala carnis lestudine, credere, quia excsecavitoculos eorum. Sed quoniam
iulelligendus.esl.Ille enim ad niargaritam ipsam jam potius Deus exlra culpam debet intelligi, cogiraur fa-
perveneral, quse in tegumentis mortalitalis, quasi leri aliis quibusdampeccalis ila cos excsecarimeruis-
concharum obsiaculo, in profundobujus sseculi, at- se : qua tamen pxcsecationennn potuerunt credere.
que inter duriiias saxeas Judseorunialiquandolatue- Verba enim Joannis ista sunt: Proptereanon poterant
rat : ille ergoad ipsam margaritam jam pervenerat, credere,quia iterum dixil Isaias, Excmcavitoculoseo-
qui ail, El si noyerqmusChrislumsecundumcarnem, rum. Frustra itaqtie eonamur intelligere, ideo fuisse
scd-nuncjam non novimus{II Cor. y, 16). Nee ullus csecalos,ut converterenlur2; cum ideo convcrli non
omninointellectus margaritsenomine dignusest, uisi poteranl, quia non credetiant, et ideo crcdere non
ad qnein discussis omnibus carnalibus legminibus poterant, quia excoeealierant. An forte non absurde
pervenitur, quibus sive per verba lipmana, sive per dicimus, quosdam juda_j_>rum fuisse sanabiles; sed
simililudines circumposilasoperitur, ut purus et so- tanto tamen superbisctumore periclitatos, ut eis ex-
lidus el nusquam a se dissonans, ceria ratione cerna- pedierit primo non credere, et ad hoc fuisse cseeatos,
tur. Quos tamen omnes veros et firmos et perfectos utnon intelligerentDomiriumloquentem per parabo-
inlellecius unus ille continet, per quem facta sunt 1~Mss.plerique,non
omnia, quod est Verbum Dei (Joan. i, 5). Quodlibet quia\antovalet.
Am.Er.e\.Las.,utnonconverlerentur.Expungendahinc
ajitem horum trium sit, vel si aliquid aliud occurrere negalio,qusenec esl in 5:ss.,necin antiquaediliohefia-
unius et tisponensi,nec apudttabanuni,qui hunclocumtranstulitiu
pptujjritj quod margaritse pretiosse nomine lib.4 comment.super Matthaeum.
 " - . -
45?3- LIBER UNUS. 1574 -
las, quibus non intellectis, non in pum crederenl, prie dixerit: ita ut jssepeinyemafur fotus sermp ejus
non credenles aulem, cum cseterisdesperatis crucifi- parabolis expjicatus, ttuus aujeqi jipprie dictp.snul-
gerent eum; alque iia post ejus-resurreclipnem con. lus inveniatur. Expljcatqs autem sermones dicp,,
verterentur, quandojam de reatu mortis Domini am- quando ex aliqpa occasione rerum incjpit loqui quo-,
plius humiliali, vehemenlius diligerent a quo sibi usque terniinet quidgpifl ad ipsam rpm.pertin.el, et
tantum scelus dimissum esse gauderent : -quoniani transeat ad alitid., ^tonnunqjiamspne alius eyaiigfilista
tanta erat eorum superbia , ut talj humiliatione esset contexit, quqdalips diversis temporibus dicfupi indir,
dejieienda? Quod incDngruedictiim esse quilibet ar- eat. Nqn enim pmnimodq secundum reruni gestarum
bitrelur, si-nonita contigissein ActibusApostolorum ordinem, sed secundum stiaequisque recorcjaljonis
manifestissimeIegefil (Act. n, 57), Non ergq abhor- faculta.tem, narrationeni quam exorsus.esl,ordinavi,tr
ret quod ait Joannes, Propterea non pqterant credere, -XYJ.[II}. XIII,51, 52,44.]Intellexistis hm.cpmnia?
quia excmcavitmulos .eorumut ngn videant, ab §a Dicunlei : Elianp. Ait iljis : Idep onmis sfriba doctus
sententia qua intelligimus ideo excsecalosut conver- in regno cailorum,similis'est Iwminipatrifamilias? qui.
terentur ; boc est, ideo eis per qbscuritalesparabola- pjpfert de thesqurosito npvaft vetera. Ulrppi jsta cqn-
ruin occullalas senlentiasDominl,-ut post ejus resur. clusipne exponerp ypluil qu<3pidixerit th^saurmn in
feclionem saiubfiore pcenitentiaresipiseere.it: quia agro abseonditum : quoniamsanetseScriptunc intqjli-
per ohseuritatem sermonis excaecati,dictaDomini non gwnlur, quse npifljne duorum Testamentpruni,, No,y"i.
intellexerunt, et ea non intelligendo, non in eum etYijteris, cpncluduntur; quemadmodumapud alium
credidetunt, non credendo cruciiixerunt eum; atque evangelistam, gj^fjium bis aculuip lali poncliisione,
ila post ejus resurrectionem miraculis, quse in ejus videtur exponere (Apoc.i, !6)?j4ii quia iri parablqbs*
uoniine liebant; exterriti, majorecriminisreatu com- isla loculus esl^ ej. cum qusesisselab eis ritrtim iiilel-
puncti sunl et proslrati ad poeniteriiiam,deinde ac- lexissent, responderunt se inlellexisse; fp,rlasseisija
cepta indulgentia ad obedienliam, llagrantissima di- simililudiiieultinia p^risfamilias pr,offerentisde ihe,.
lectione conversi. sauro SIIOnova et veteia, oslendere voluit euih'do-
TITNamquibus ¥on profnitllla esecitasad conversio- _ elum liabendumesse in lilcelesia^qpi etiani Scriplu-
nem, quseper linguam parabolarum fiebat, ila de il- ras vetercs parabolis explicalas intellexerit, ab istis
lis'prophela alio loco dicit, quod etiam Apostolus novis apcipieiisregulas? Quia et isla Dominus per pa-
commemoravitcum de obscuritate linguarun. ageret: labolas enuniiavil, quamvis ipse Chrisltis esset finis
In aliis linguis, et in aliis labiis Ibquaf.populoJiuic, el illoruin; id fest, iitrhi eo jlla; "velera complerenlur :
nec sic me exaudient, dicit Dominus (I Cor. xiv, 21; ut si ipse in quo illa complenlur et manifestantur,
Isai. XXYIII, 11). Non enim dicerelur, Nec sic me ex- per paraholas adliuc loquitur, donec ejus passio ve-
audienl, nisi ad hoc fierel, ut vel sic exaudirent :_id lum discindal, ut'nihil sil occultuni quod hon'r6vele-
esi, ul eis ad liuinilem confessionem, ct sollicilam tur; multo ihagis illa quse ad coihmendaridanilaiitaih
inquisiiionem, et obedienlem conversioiieni, et fer- salutem tam longe dc illo scripta sunt ,"parab61is
ventem dilectionem valeret. Est vero etiamisia ratio operta esse noveriniiis: quse cum Judsei ad littferani
medicinsc corporalis. Nam et pleraque medicamenla acciperent, ndlueiunt esse docii in regno-eoeloriim,
prius affligunj ut sanent, et ipsa collyria qusead ocu- neque transiie ad Clirislum, ut auferretur velameft
los pertinenl, si ea opus est inlrinsecus infundi, liisi quod supra cbr eorum positum fcst1. ' < »
sensum videndi prius claudant et perturbent, prodesse XVII. [Ib. xin, 55 el 56.] 1. Frdires ejus, Jacobusfet t
non possuiit. Joseph,etSimbn, et Judas, et sorores ejus;nonnecimties
4. Nee moveat quod idem projibeta dicit, Nisicredi- apud nos suht? iinde efgo huicomniaisla?'El scdndali-.
derilis,non inlelligelis(Isai. vil, 9, sec. LXX); quasi zabanlur in eo.Fratres apud Judsebsdici solere cogna-
conlrarium sll quod Joannes ait,' Proptefea non pole- tos usque adeo probatur, ul non soluriiex prOpinquo
rant credere,quia excmcaviloculoseorum;\~ est, quia generationisgradu, sicut suntfilii fratrum ielsorOruiri,
illseparabolseiia dicebantur, utab eis non possenl in- qui eliam apud nos usitatissimefralres dicuntur ;sed
telligi. Dicit enim aliquis : Si utinteiligerenl credere etiam avunculus et sororis filius, sicul sibi eranl Ja-
debebant, quomodoproplerea non poterant credere, cob etLabaii.-fratres appellati iiivenianlur^Gt-.i.xxix,
quia non intelligebant, hoeest, quta excmcavitoculos 15).Non ergo mirum est dictos esse fralres Doriiini
eorum? Sed "ouqdait Isaias, Nisi credideruis, nonin- ex-materno genere quoscumquecognatos; cum eliam
telligetis, de illa intelligenlia diclum cst, in qua sem- ex cognatione -Joseph dici potuerint fralres ejus ab
per manebilur, rerum ineffabilium: ctim autem dici- eis,:qui illum.patrem Dominiesse arbitrabantur (a).
tur quod credatur, nisi quotl dicifurintelligalur, credi 2. Geiieralemjustiliamnonviolat quis,.nisi libidihe
lion poiest. IiUelHgendasunt ergo dicta, ut credanlur transgressus fuerit aut placitum,societatis humarise,
qnsedici poluerunl: credenda antem quse dici polue- 1 In editiorieBatisponenstinseriltirhic qusestioio illa
~runt, ut intelligantur quoedici non possunt. .erbaMatlh'.cap".'24,- y. 56: Dedieaiilemillo etlioranemo
' scit, etc, sed qu» nihil differtab ea quae inter, oclogirita
'";"''- '' "'
XV. [Ib. xiu, 54.] Et sine parabolis non loquebatur tres Qiisesliories ordine'estsexagesima.
eis. Non quia nihil proprie locutus csl, sed quia nul- (a) HiclerminaturopusculuminfeditisRpt.Am:Hi. et in
lum fere sermonem explicavlt, ubi non aliquid per: Mss. vaticano,^orbonico," Gisterciehsi:pec reliquayiflimus,
, nisi apudLoy.e'"''"
t ia luss.yictorinisduobiis
' ~r"''" '''c ''"". f acurid.Corbeiensd
paraboiam sighificavit, quamvis in eo et
aliqua pro- veWstissimo. '"' ~-~n::'\?<
45.-. ADMONITIO DE SUBSEQUENTIBUS IN JOANNEMTRACTATIBUS. 137&
sicul esl furium, rapina, adulterium, inceslus, et hu- et ipse1homo qui ejusdem Sapieiiticepersonam my-
jusmodi; aut nalurarii, sicut esl conlumelia, csedes, slice et inenarrabili susceplionegeslattirus erat, in
homicidium, concubitus masculorum vel pecorum; ipsa sapienlia lanquam Dci arle sempiterna semper
aut niodum in concessis, sicul est superbum amplius eral, quamvis suis quscque lemporibusefficiat, quse,
verberare quam oportet, vel superfluumedere vei bi- perlendil a fnie usque ad finem forliter, et disponit
bere ariiplius quam opoiiet, cum ipsa conjuge con- omnia suaviter alque ijn se manens innovaf omnia
eumbere ampliusquamoportet, et similia. (Sap. vin, 1, e<vn, 27).
3. Bene inielligitur Spiritus sanclus ideo primuin 5. Item quomodoquis velit velle mori, si sic velle
linguarum donum dedisse hominibus, quse paclo el mori pervenerat, qni jam liabet sanam Ddemet vi-
placito hominuni institulse sunl, et forinsecus per del quo 'sibi per.enienuum sil, ad hoc jam proficit,.
sensus corporis consueiudineaudiendi discuntur, ut ul libenter de hac viia discedat.Non enim hoc est vi-
eis ostenderet quam facile posset sapientcs facere per dere quo sibi perveiiiendumsit, quod est etiain amare
sapieriliamDei, qusein eis interna est. illud, el ibi jam esse desiderare: qund in cujus animo
~. Ilem voluntas Yerbi sempiterni stabilis est sem- elTeclumfuerit, necesse esl ul Iibenler moriatur.
per, qriia simul habet omnia : nostra autem voluntas Frustra ilaque diciml qnidam, qui jam sanam fidem
ideo.nonstat, quia non habet simul omnia; ideo modo teneiil, ideo se nolle mori ut proficiant, cum ipse
hoe, modo illud volumus. Item sic fuerunl in illo profeclus eorum in eo| profectu sil, ut mori velint.
Verbo omnia quse facta sunt, et ipsa susceptio homi- Si ergo verum loqui vblunl, nondicanl, Ideo mori
nis sic ah eo prsecognitaest, quomodo si pictdr velit nolo, ut proficiam: scd', Ideo mori nolo, quia parum
pingere totam domum, ct cogilet vel noveril locum profeci. Itaque mori nolle fidelibusnon consiliumcst
ubi etiam se pingere debeat: lotum in arte habel, et ul proficianl, sed indicium quod parum profeceriin.
in prseparalione,et in voluntale, quamvis eerlis et Proinde quod nolunl, ut perfecti sint; velini, et pcr-
suis qusequetemporibus explicet. Sic omnis creatura fectisimt. . I

ADMONITIO |
I
DE SUBSEQTJENTIBUS IN JOANNEM TRACTATIBUS.
i@.©«:®ii_g>iS >
Haud lemcre fecisse videbimur, si Augustiniin Joannem Traelalus adscripserimus anno Christi supra qtia-
dringentesimumsexto decimo, au( proximopos( lempori. Certe quidemImnc cvangelislamcumexpoiiciet,fla-
grabat eliam tum Calholicorumcum Donatistis pugna; quando in factiosis illis revincendistam multiislamque
vehemensinibi esl.S. Doctor : pra.ierqu.imquod ad id usque temporis schismaiicumcorum aliare stabat Ilip-
pone : unde in Traclatu super ejusdemJoannis Epislolam (cui nimirum exponeiidseEpislol.r, inchoaiadudum
acinlermissa paulispcr Evangelii Iraclaiione, deditoperam), in hseeverba eoiiqiiieriiur,Quidfnciunt inhacci-
vitate duoaltaria? Quodlicet in lempora etiam anteriora Carthaginensi Collalione, quse cnni Donalistis anno
411 habila fuit, refeni queat; attamcn quia per hos ipsos, de quibus ..gimusin E .angeliumTraelatibus, non
solum Prsedesiinationisfides, uli res maxime explorata, proponilur ii. Traclt. XLV,XLVIII, LXVIII, LXXXHI, CV,
CXI,etc., sed etiam perstringuntur tacito nomine Pelagiani in Tracll. LIII,LXVII!,
LXXXI, LXXXVI,etc., Iiincpro-
fecto inlelligere licebat eosdemTractatus non ante quadiiiigentesimuinei dndecimumClnisti annum, quopri-
mum invebilur in Africam Pelagiana bseresis, editos fuisse. Sed aliud argumeiilum, quofitut in annum qua-
dringeiilesimumdecimumsextuma nobis reniitlanttir, suppetillongeexpressius ex Tract. cxx, ubi Nicodemum
ssepiusvenissead Christum, ut ejusdiscipulus audiendo fierel, probal Auguslinusliacratione : Quod ceiie,ait,
modoin revelationecorporisbeatissimiSlephani(quscvidelicetanno qtiadiingentesimo decimo quinio prope fi-
nito facta esl) fere omnibusgentibusdeclaralur. '
Diebus porro quibuslibetTractatus sermonesve hane in rem suos liabebal. Primum, exempligratia, die do-
minico, postridie seeundumse pronuntiasse in hoc ipso Tract. n indicat. Habilusitcm fuit dominicodie qua-
dragesimus sexlus, ex Tract. XLVII : pridie vero quadragcsimusquintus , ex Tract. XLVI, diclns fueral. Tri-
gesimusquartus tresque sequentes, quatuor diebtis conlinuis, ut ex cujusque!exordio ac peroratione. patet,
habili sunt, et quidem trigesimus seplimus die dominico,ex Traet. XXXVIH. Sic octavus,nonus, el decimtis :
sic landem isii quinquexix, xx, xxi, xxn el xxm, singulisingulis coiilincnler diebus pronuniiati signifieantur.
Ilocegisse Auguslinum,ute diebus habendasconcionidestinaiis niilliimprseteriret, vel hinc intelligittir. quod
unum hujuscemodiquadam occasioneomissumdiem in Tract. vm, excusat, etlin XLVI,prselecli de Evangelio
loci traclalionemdiligenlioremin reddendi sermonisdiesremiliil. In XLVII, quem dominicodie habuit, dicilsese
per temporis, ut sqlet, anguslias, quo minus orationemfusius prosequatur, minime proliibeii. Teslatur conira
nonnunquam, eo nolle se diebussolemnioribttssermonem producere, quod forle essent multi, qui polius so-
lemnitatiscausa quara sermonis audiendi desiderio convenissent: sic ad Traclalus vm finem.-Ex XLVI aulem
 1377 - PR___FATIOINCERTI AUCTORIS., - ,#37,8
aliisque eum intelligimus, quam Evangelii partem populo erat expositurus jubere solitum inter divina officia
recitari: quam prseleclampostea nitebatur explicare. Verumsi quando hoc fulurum fuisset aequolpngius, resi-
diium in aliud tempus differebat; ac lum quoquerelegi Evangeliumprseeipiebat. ,\ , , , -.
Caelerumexacta nondum hieme suam in Joannis Eyangeliumexplanationem.aggressusest Augustinus. Te-
slalur quippe iri Tract. vi, sese subveritifmne populus.a frequenlanda ecclesia frigoris vi deterrerelur. In x,
proximum significattempus immiriere, ul passionis ac-resurreclionis Dominicsesolemriitascelebrelur. In xi
autem, ut adliorlelur catechumenos, jam lempus exigere. Pridie ejus diei quo habuit xn, dicturunrse de pace
Ecclesia., vel quid egisset, vel quid adliuc agendum speraret, populo promiserat: sed prsemittere solitam de
leclione evangelica tractationem voluit, ac tum fidemsuam liberare. Quid illudporro'fuerit, quod de Ecclesise
pace dicendtimhabebat, incomperlum est; neque in ejusdem traclalionis fine conscriptum fuit. Videtur ex
xiu Tractalus exordio posse colligi, a diebus non ita paucjs intermissum ab eo fuisse Joannis Evangelium : et
reipsa illud per Pasehalia festa, qusein2 diem aprilis anno 416 incidebant, interrupit, eo quod his diebus
fixas et certas ex Evangelio lectiohes oporleref in Ecclesia recitari, quibus substituere alias non licebat: sicuti
sua in ExposilionemEpislolseJoannis prsefationedocel. Nam inlerea temporis enarrandam-hanc-ipsam Epi-
stolam suscepit: moxque ea perlractata rediitad Evangelium. In cujus explicatione Tractatum xxvn, necdum •
in Laurentii martyris, quem ibidem laudat,celehritate "exccsserat: tametsi quinque Tractalus a xix, uli jam
ohservatum est, ad xxm, diebus quinque continuis perfecisset. \~"
Ex hoc opere decerpta quam multa reperies apud Bedamet Alcuinumsuper Joannem, apud Florum in Com-
mentariis super Pauli Epistolas, Bedsenomine vulgatis, etc, necnon sententias quasdam a veteribus confir-
mandse catholicsefidei causaprolatas ex variis Tractalibus : scilicet ex n, aCassiano, lib. 7 de Incarnalione,
cap. 27; ex LXXVIU, a Leone papa in Epistola ad Leonem Augustnm oliin 97, nunc 134, elc. Recordatur ejus-
dem operis CassiodorusSenatorin lib. Inslit., cap. 7, Joamiem copiosa etinsigni exposiiione ab Augustino.il-
lustralum commendans.Possidius in Indicnlo, cap. 6, subhis yerbis.: Tractatus de EvangelioJoannisa capile
usquead finem, in codicibussex. Auguslinusipse in prsefationead Tractatus super Epistolam Joannis :-Memi-
nit, inquit, Sanctilas vestraEvangelium secundumJoannem ex ordineleclionumnos soleretractare. Rursumque
in lib. 15 de Trinitate, cap. 27, signat Traclalum in Joan. xcix, cum ail : De hacre in sermone^ qnodam profe-
rendoad aures populi christiani diximus,dictumqueconscripsimus.Plura sane, si sat vixisset,dicturus in Retra-
ctationum libris pecufiaribus, quos, uti ad Quodvultdeum,epist. 224,.scribil,in Traclatus populareshomilias-
que a se habilasmeditabatur; t ,
Opus in vetustis codicibus inseribitur, quibusdamTraclatus, aliis Sermones, nonnullis Homilisein Joannem.
Sed pauloamplior titulus est in Mss. Audoenensi, Gemmelicensi, et Pratellensi, hunc in modum : AixreliiAu-
gustiniDocloris Bippon. episc. Homilimin EvangeliumDom. Jesu secundutnJoannem incipitml,quas ipse collo-
quendo prius ad populum habuit, et inter loquenduma nolariis exceptas,eo quo habilmsunt ordine, verbumex
verboposteadictavit. Denique quod ad prsefationem hic subjeciani attinet, frustra eam quserasvel in Hss. vel
in editis Am. et Bad. Hane post Erasmum dederunt Lovanienses, qui tamen observant nec Augustini esse, nec
in ullo Ms. exstare. Habetur paucis mutatis verbis apud Bedam et Alcuinumin Joannem r ~, ,

PRJSFATIQ ITCm¥I; AUGTORI8-

Omnibusdirinse Seripturse paginis *Evange]iuniex-
cellit; quia quodlex et Prophetse fuiurum praedixe-
runt, hoc complelum dicit Evangelium. Inter ipsos
aulem Evangelioruniscriptores Joannes eminet in di-
vinorum mysleriorum profunditate, qui a tempore
Dominicseascensionis per annos sexaginta quinque
verbum Deiabsque adminiculoscribendi,usque adul-
tima Domitianipra.dicavittempora. Sed occiso Domi-
tiano, cum permittente Nerva' de exsilio rediisset
Ephesum; compulsus ab episcopisAsise, de coaeterna
divinitateChristi scripsitadversushaereticos,qui
eo ahsente irruperant in ejus -Ecclesias , <jui Chri-
iPalri ante Mariamfuisse
stum negabarit." Unde merito in
flgura quatuor animalium, aquilse volanti compara- -
lur : quse volataltius c_eteris avibus, et solis radios
irreverberatisaspicitluminibus. Cseteriquippe evan-
gelistae, qui temporalem Christi nativitatem, et tem-
poralia ejus facta quse gessit in homine, sufficienter
expoiiunt, et de divinilatepauca dixerunt, quasi ani-
malia gressibilia'ciirn Dominoambulant interra": iiic ,
aulem paucade temporalibusejus gestis edisserens,
sed divinitatis poleiiliain''sublimiuscohteriiplansj cum
Domino ad coelum volat".Qui enim supra peclus Do-
niini in coenarecubuit, coelestis haustum sapieniia^'
cseteris excellentius de.ipsq Domiriicipectqris fonte
potavil, LegeratsiquiderriEvange.ia trium .eyangeli-
starum,'et approbaveratTidemeorum etverilatem : in
quibusdeesse vidit aliqua"gestarum rerum hisloriae,et
ea maxime quse Dominus gessit primo prsedicationis
susetempore, scllicetarilequamJoannes Baptistaclau-,
deretur in carcere. Hsec ergo quasi dimissa abillis
scribil Joannes, quai-fecjt'Jesus antequam Joannes
clauderetur : sed maximedivinilatem Christi et Trini-
talis mysterium commendare curavit. Tresfsiquidem
alii evangelistaedicta etfactaDomini lemporalia,-quse
ad informandosmbres vitseps;3?,sentismax'iaie valent,"-
_i379 IN Jt)ANNISEYANGELIUM, S. AUGUSTINI
eopidsiu.pfoseeuli;eifea ablivamvliamsiinl versati: templativavirtiilfeeommfendanda,irilentiorienisuain
iri qualahoratur, ulcof inundetufadvidehdumDeum: el prsediealiohemtenuit: iii qua.'coniemplativavaea-
Joannes vero pauca Domini facla dicit: verha vero tur ut Deusvideatur.
IsjlesiquiueniestJoannes, qiiem
Domihiijua.Tfinitatis uhil-iterii,ei vitseasierriseieii- Domiriusdefluctivagamipliartimieinpestaie voca.it,
diligenliuscdnscribit; el sic ih con- el cui Matremvirginemvirginicbhiniendavit.-
citateiiiirisiiiuaiil*,

-
S_ AUB.ELII AUGUStlM .'
HIPPOHEWSIS EPISCOPI

~/VS JOANNIS EVAl^GPLIUM-'

:
TRACTATUS CXXIV^.-" .•

TRACTATUSI. inspirafus, noii ioturii qjiSdest dixit; seciqfibdpoluit

In illud Joannis,lu pfincipioefat Vefbum, etVefbum homo, dixit:
efat apud Deiim,el Deus erat Verbtim,etc, usque 2. Erai enhri iste Joannes, fraires chafissihii, de
$tttid,Ei ienebfseeamnoncomprehenderunt.Cap. i, illis inontibiis, de quibus scriptuhi est : Suscipiani
y.I-5. moniespacempopulotiio\ei coilesjitsiiiiam(P$al.Lxxi,
1-. Intiiens * qudd riiodo audivimus fexleclione 5). Monies, excelsgj ahimse surit : colIes',"par.iiise
spdslblieir,quod -tiilrtialishomo hbn p^eicipitea quse aiiima.sunt. Sed ideo. iftdntes'excipiuht pacein, uf
sririi fepiritusDei (I Cof. n, 14), el cogitaiis,in hac ColleSpossint exbiperejiistitiani. Quse est
Charitaiis vestrsenecesseesseiitmulii justitia,
prsesehii turba qoam coiles ?
exeipiunt Fidfes, qula justus ex lide
sinl~auh_ia.es,qui adhucseeundumcarnem sapiant, vivit (Mabac.n, 4; Rohi. i, 17 ). Noriaiilerii fexci-
noriduniquese possintad spiriuialeniiiitellectumeii- pereul riiiiibres aniiiisefldetri, iiisi majof_s aniinse,
gere; hsesito vehehienier, quomodo, ut Dominus" quseriibnie_!dictsclunt; abipsJaSapieiuiaiilustfare»-
dedefit, posslmdicere, vel pfo riiodtilomeo explic^fe luf, ul possint pafvblis ifajiceffequod [lossirilparvuii
qiitidlecluniest ex Evangelio, In principioerat Vef- capbre, .1 vivfefeex flde colles?quia morites paceih
buin;MlVerbuhferath)pudDeuni;et Deuserdt Verbum: suscijiiunt. Abipsis niphlibtisdiclupi est Ecclesice,
Koceiiiifiahinialfehiihibnbh percipit. Quid ergo, fra- Pax vobiseum: fei ipsi inotites pacem arinuniiahdo
tres ?silebimushinc? Quareergo legitur; si silebitur? Ecclesia.,noh diviserunts"eadvdfsuseuin a quo siis-
aut quare audilur, si non exponitur? sed ei quid eepenmt paeem (Joan-.,xx, i'~), ut yeraciter7-non
exponilur,si non intelligitur?Itaque quoniamrursum ficle nuntiarent pacem.
esse non dubito in nhmero -vfestro quosdam,a quibus S. -Siinleniih alii montes naufragosi,quo quisque
possit riori .oiuhi exposilunrcapi, sed et antequam havim cum irripiilerii, solviiur.FacilSesl enimcum
exponatur, intelligi; non fraudabo eos qui possunt videturlerra a pericliiantibuSjquasiconariad terram:
capere, dbriitinieo supefflriusesse auribus eoruni qui sed alitjuandovidelur lerra in monte, et sasa lalent
noripossuntcapere. PosiremoaderilmiserieordiaDei, sub monte; el cum quisque conaiurad montem, in-
fdrtasseut omriibussatis flat, ef capiat quisquequod clditin saxa ; etnon ibii.ivenitportum,sedpjanctum.
potest: quia ei qui loquitiir, dieit quodpolest. Nam Sic fuertint quidam montes, et magni apparuerunt-
dicereutest, quis potest? Audeo dicere, fratres mei, inter homines; et fecerimthsercseset sciiisniata, et
forsiiannec ipse Joannes dixit ut esl, sed et ipse ut divisertint EeelesiamDei ; sed isii qui diviserunt
poluit; quia de Deohomodixii: et quidemiqspiratus EcclesiamDei,nonerant illi niontesde quibusdictuin
a Deo, sed lampnhohio.Qniairispirafus,dixitaliquid: esl, Suscipiantmontes pacempqpulo luo. Quomodo
sinon inspifatusesset, dixisseti.ihil: quia vero homo enini pacemsusceperunt,qtti uniialem di\iseruul?
ABMOKITIOPP BEKEDICTIKOEbM. !
Hostractatusrecoguovimus adMss.Fossatensem optimse notse,deseriptumjussu Ingilbertiabbatiscirciterannum840,
advetijstis*simbs Germaiienses duos,ad Corbeiensem, Remi^iensem, Gemmeticerisem, Floriaeensein, Audoenensein, Be-
cUeronensem, pratellensem,Yindoclhenses duos;Carcassonensis unum, ftbnalisede Cuiluraunum.AdMbuimus
Ecclesiffl
prsetereayftrjantesleclionesBelgicomm septemcodicumper Lovanieiises collectas:necnonantiqujoreseditionesBad.-
Er.etLbv.
Comparavimus prwterea eas omnes editiones initio Relr. etCoofess. .. i,memoratus,r M. . ;
/Mss.nostrioaagttoconsensu, intuentes;eiinfTa,et cb. , -.'-,_•'
gitaritej pluralinumero,pro,intuens,..elcogitans. " - , ^-. •
HaKti i brte sdb annurii
cljrisli 4 i0. \ < - :
(d)
mi TRACTATUSI. CAPUTT.
4. Qui autem susceperunt paceni nuntiandani po- in monleni istum; idcst, erigite yos ad Evangplislani,
pulo, contemplati suiit ipsam Sapientiam, quaiitum erigite vos ad ejus sensum, Scd quia montes isti pa-
humaniscordibus potuil contingi quod npc oculus vi- cem suscipiuni, nou potesl antem esse in pace , qiji
dit,nec auris audivit,"nec in cor hominis ascendit spem ponit in homiiie; nolite sie erigere oculos in
(I Cor.n, 9). Si in cor bominis non ascendit, quomodo moniem, ul puletjs in hpmine spem vestram esse pol-
ascendit in cor Joannis? An non erat homo Joannes? locandam; et sic dicitgj Levari ocitlos meosin monles,
An forte nep in cor Joannis ascendit, sed cor Joannis unde venietauxilhtmtnilii, ul staliin subjinigatis,A\ixir
in illamascendil ? Quod enim ascenditin cor Iiominis, liutn meuma Domino,qtti fecilcpelumet-terram,(Psal.
de imo est ad Iiominem: quo autcm ascendit cor ho- cxx, 1,2). Ergo levenms oculos in moiUes; undp vg-
minis, sursum est ab homine. Etiam sic, fratres, dici niel auxiliumnobis : et lanifinnon ipsj montpssunt, in
polest quia si ascendit in cor Joannis, si aliquo modo quibusspes nostra ponendaest; aceipiuntenini monles
polest dici, in lanlum aseendit in cor Joannis, in quan- quod nobisminislrent: ergounde et moples accipiuijt,
tum ipse Joannes non erat homo. Quid esl, Non eral ibi spes nostra ponenda est. Oculos ijostro^cuiji leva-
homo?In quanlum coeperat esse angelus: quia omncs mus ad Scripturas, quia per homines minislrajse siint
sancti, angeli; quia annuntiatores Dei. Ideo earnali- Scriplurse, levamus oculos nostros ad montes-, unde
bus el animalibus non valeniibus percipere quse sunt auxilium veniet nojiis : sed lanien quia ipsi hoiniiigs
Dei, quid ait Aposiolus? Cum enhn dicitis, Ego sum erant qui scripserunl Scripturas, non de se Jucebfuit-;
Pauli, egoApollo.twnnehomineseslis(ICor.m,4)?Quid sed ille .erntliimen .ertini (Joan. i, 9), qu.i iiluminat
eos volebal facere, quibus exprobrabat quia bomines omnem hqniinem venienlem in hunc mundui.u-.Mons
erant? Vullis nosse quid eos faccre volebal? audile erat ct ille Joannes Baplisla, qui dixits -Ngnsttnpego
in Psalmis : Ego dixi, Dii eslis, el filii Excelsionmes Cln istus (Ibid., 20): ne guisquam spem in niontem
(Psal. LXXXI, 6). Ad hoc ergo vocat uos Deus, ne si- ponens,- caplerei ab illo qui montes illusirai-, el ipse
mus homines.Sed tuncin ineliusnon erinnisiiomines, confessusait, Quoniamde plenitudine,ejus opinesac-
si prius nos homines esse agnoscamtis, id est, ut ad cepinms(Ibid. i,,16). Iia debes dicerg, Levavi oculos
illam celsiludinein ab liuniilitale surgamus : ne cum meps in tnontes,unde venielauxitiumnjild, ne auxilium
putamus nos aliquid esse, ctim nihil shnus, non solum quod tibi venit, moniibus imputes; sed -sequaris, fet
non accipiamusquod non sumus, sed et amiiiamus dicas, Auxiliumtneum a Domino, qui fecil cmlum~et
quod sumus. terram. ...
5. Ergo. fratres, de his monlibus et Joannes eral, 7. Ergo, fratres', ad hoc ista monuerim, ul quando
qui dixit, In principio erat Verbum, et Verbum erat erexistis cor ad Sciipluras, cum sonargt EvarigeliUm,
apud Dettm, et Deus erat Verbitm.Susceperat pac.em ln principio eral Verbum,et Verbumerql apud Deum,
monsisie, conlemplabalur divinilaiem Yerbi. Qua- et I)eus erat Verbum,'ji' cselera quselefiia sunt j iniel-
lis iste mons erat? quam excelsus? Transcenderat ligatis vos levasseoculosad monles. Nisi pnini monles
omnia cacumina terrarum, transcenderat onmes jsla dicerent, unde omnino eogilaretis, non inyeni-
campos aeris, transcendferal omnes altitudines si- relis. Ergo ex montibusvenit vobis auxilium, uj,lisec
derum, transcenderal onines.choros et legiones An- vel audirelis : sed nondum ^iolesiis Intelligere quod
gelorum. Nisi enim transcenderet ista omnia qu_e audislis. Inyocale auxilium a Dominp, qui fefeit
creata sunt, non perveniret ad eum per quem facta coelumet ^erram : quia montes sic pptuerunt loqui-,
sunt omnia. Non potestis cogitare quid Iranscendeiit, ut non possinl ipsi illuminare ; quia et ipsi illpniinatt
nisi videalis quo perveneril. Quseris-decosloelterra? sunt audiendo. Inde qui haecdixit, accepil Joannes
facla sunl. Quserisde bis qu_e sunt in cceloet lerra? jlle, fratres, qui discumbebat super pectus>Domini
Utique multo magis et ipsa Jacta suut. Quccrisde spi- (Joan. XIII,25), et de pectore.Domini bibebat quod
ritualibus crealuris, de Angelis,Arehangelis,Sedibus, propinaiet npbis. Sed propinavil verba,; intellectum
Dominationibus, Viriutibus , Principaiibus? el ipsa autem indedebes capere, unde el ipse hiberafqui
factasunt. Nam cum enumeraret htrc omnia Psalmus, tibi propinavit: ul levesoculosad montes, unde auxi-
conclusitsic: Ipse dixil, et factasunt; ipsemandavit, et lium.veniet libi, ut indelanquam calicem, id.esl-,
4
crealasunl (Psal. CXLVIII, 5). Si dixit, et facla sunt, per verbum jiropinalum acciperes ; et lamen.quia auxi-
Verbum facta sunt: si aulem per Verbumfatfa sunt, lium luum a Domino,qui fecit coelumet lerram, inde
non potuit Joannis cor pervenire ad id quod ait, In impleres pectus, unde implevit ille: unde dixistj.,
principioeral Verbum, el Verbumeral apud Deum,et Auxiiiummeutn a Domino, qui fecit cmlumet terrapi :
Deuserat Verbum;nisi transcendissel omnia qusesunl ^qui potest ergo, impleat. Fratres, boc dixi ~: leyet
facla per Verbnm. Qualis ergo iste mons, quam san- quisque cor suum quomodoillud videt idoneum, et
Clus, qiiam altus inier illos montes qui susceperunt capiat quod dicilur. Sed forte hoe dicetis, quia ,ego
paceni populo Dei, ut colles possent suscipere justi- vobis sum prsesenlior quam Deus. Absit. Multo est
tiam? ille prsesentior: nam ego oculis vestris apparpp/ille
6. Videleergo -,ffalres, ne forte de ipsisinoniibus conscientiis vestris prsesidet. Ad meaures., ad illum
est Joannes, de quibus paulo ante canlavimus, Levavi cor, ul utrumque impleatis. Ecce opulos vpstrog et
oculasweosin montes,unde venietauxiliummihi. Ergo, 1 m plerisqueMss.,verbo. .:. . _.'.,.•- _.._:-._-
Ifaires mei, si vultis intelligere, Ievate oculosvestros s sicMss.At editi,ergo,Fratres,impleathoequoddixi.
 1385 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl 1381
sensus istos corporis levatisad nos; nec ad nos, non insit consilium quasi prolcs mentis tute, quasi filius
enim nos de illis monlibus, sed ad ipsum Evange- cordis lui. Prius enjm cor generat consilium,- ul ali-
lium, ad ipsum Evangelistam: cor aulem implendum quam fabricam conslruas, aliquid amplnm in terra
ad Domiimm.Et unusquisque sic levet, ut videat moliaris; jam natum est consilium, et opus nondum
quid level, et quo level. Quid dixt. Quidlevel, et quo completumcst: vides iu, quid facturus es; sed alius
level? Quale cor levet, videat; quia ad Dominumle- noii miralur, nisi cum feceris et conStruxerismolem,
vat: ne sarcina voluptalis carnalis praegravatum,ante et fabricam illam ad exsculplioncmpericelionemque
cadat, quam fuerit sublevatum.Sed videl se quisque perduxeris : attendunt bomines mirabilem fabricam,
gestare onus carnis? det operam per conlinentiam, et mirantur coiisilium fabrieantis; stupenl quod vi-
ut purget quod levet ad Deum. Besli enim mundi denl, et amant quod rion vident: quis est qui potest
corde, quoniam ipsi Deum vidcbunl (Matih. v, 8). videre consilium? Si ergo ex magna aliqua fabrica
8. Nam eccequid prodest, quia sonueriint verba, laud.iturlnimanuniconsiliuni, vis videre qualeconsi-
In principioeral Verbum,el Verbumeral apud Deum, lium Deiest DomiimsJestis Christus, id esl, Verbum
et Deus eral Verbum?Et nos diximusveiba, cum lo- Dei? Aitendc fabiicamSistammuiidi; vide qu.e sint
queremur. Numquid lale Verbum erat apud Deum? facta per Verbum, el tunc cognosccsquale sit Ver-
Nonne ea quasdiximus, sonueiunt aique transieruni? bum. Attendehaecduo mundi corpora, coelumetler-
Ergo et Dei Verbumsonuil et peractum est? Quomodo ram : quis explicat verbis ornatum coeli?quis explicat
'omniaper ipsum facla sunt, el sine ipso factum esl verbis fecunditatemterrse ? quisdigne collaudat lem-
nibil? quomodo per illud regitur, quod per illud porum vices? quis digrie collaudat seminum vim?
creatum esl, si sonuit et transiit? Quale ergo Verbum Videlis qu3etaceam, ne diu comniemorandoparum
quod el dicitur, et non transit? Intend.U Cbaritas dicam forle, quam polestis cogitare *. Ex fabrica
vestra : magna res est. Quolidie dicendo verba vilue- ergo isla animadvertile qualo Verbum esl per quod
rtint nobis , quia sonando verba et transeundo vilue- facta est: et non sola fact.i est. Oiiiniaenim isla vi-
runt, el niliil aliud videntur quam verba. Est verbum dentur, quia penincnl ad sensum corporis. Per illud
et manet intus : nam soniis Veibum et Angeli faeli sunl; per Illud Verbum et
' in ipso homine, quod
procedit ex ore. Esl verbum quod vere spiritualiter Arcbangeli facli sunt; Potestaies , Sedes, Domina-
dicitur, illud quod intelligis de sono, non ipse sonus. tiones, Principatus; ppr illud Verbum facla sunt
Ecce verbum dico, cum dieo, Deus. Quam breve est omnia: bine cogilate quale Verhumest.
quod dixi, qtiatuor lilteras , et duas syllabas! Num- 10. Respondet milii modo forte nescio quis : Et
quidnam hoc totum esl Deus, quatuor litlerse, el duse quis hoe Verbum eogitat? Noli ergo tibi quasi vile
syllabas? An quantum hoc vile est, lantum cbarum aliquid formare, euni audis Verbnm, el conjicere
est quod in eis inlelligilur ? Quid factum est in corde verba quoeaudis quolidie , Ille talia verbadixit, talia
-tuo, cum audisses , Deus? Quid faclum est in corde verba loculus est, lalia verba mihi narras : assidue
meo, cum dicerem, Deus? Magnaet summa qusedam enim dicendo nomina verborum, quasi viluerunt,
substantia cogitata est, quse transcendat omnem mu- verba. Et qiinndoaudis, In principioerat Verbum,ne
tabilem crealuram, carnalem et animalem. Et si vile aliquid pulares , qttale consuevisticogilare, cu.n
dicam tibi, Deus commutabilisest, an incommula- verba Iiumana soleres audire, audi quid cogites:
bilis ? respondebis statim , Absit ut ego vel credam Deuserat Verbum.
vel sentiam commulabilem Deum: incommutabilis 11. Exeat nunc nescio quis infidelis Arianus, et
esl Deus. Anima lua quamvis parva , quamvis forte dical quia Verbum Deifactiim est. Quomodo potest
adhuc carnalis, non mihi poluit respondere nisi in- fieri ul YerbumDei factum sit, quando Deusper Ver-
commutabllemDeum; omnis autem creatura mula- bum fecit omnia? Si el VerbtimDei ipsum factumesl,
bilis : quomodocrgo poluisti scintillare in illud quod per quod aliud Yerbumfactiimest? Si hoc dicis, quia
est super oriinem.crealuram, ul certus niihi respon- est Verbum Verbi, per quod faclumest illud, ipsum
deres incommulabilemDeum? Quid est ergo illud dico ego unicum Filium Dei. Si aulem nondicis Yer-
in corde tuo , quando cogitas quamdam substantiam bum Verbi, concede nojn factum per quod facla sunt
vivam , perpetuam , omnipotentem, infinitam, ubi- omnia. Non enim per scipsum fleri potuit, per quod
:
que prsesentem1,ubique toiam , nusquam inclusam? facta sunt omnia crede ergo Evangeiisise. Polerat
Quando isla cogitas, lioc est verbum de Deoin corde enim dicere, In principio fecit Deus Verbum : quo-
•tuo. Numquidaulem hoc est sonus ille qui quatuor modo dixil Moyses, ln\principiofecil Deus cmlitmet
~
TitteriS'Constat, " etduabus syllabis Ergo quseeumquo lerram; et oniniasic enumerat, Dixit Deus, Fiat, et
dicunlur et Iranseunt, soni sunt, lilterse sunt, syllabse^ factum est (Gen.i). Si dSxit, quis dixit? Utique Deus.
sunt.Ilocverbum lransit,quod sonat: quodauternsigni- Et quid factum est ? Creatura aliqua. Inler dicentem
fleavit sonus, et in cogitanie est qui dixit, et in intel- Deum et faciamcreatuwm quid esi per qtiod facium
ligente est qui audivit, manel hoc transeunlibussonis. esl, nisi Yerbum? quia dixit Deus, Fiat, et factum
'
9. Refer 'animum ad illud verbrim. Si "tu potes esl. Hoe Verbumincommulabile: quamvismutabilia
habere verbumin corde luo, tanquam consiliumna- per Verbuni fiaiu, ipsum incommutabilecst.
tum in meiile'tua; ut mens tua pariat consilium, et 1OnusBecheronensis codex, et minusquampotestisco-
gitare. Hinccum aliissexueeimMss.omissaparlicula,ex,
1JuxtaLov..,refert. M. - - prosequilursic: Fabrica ergoisla animadversa,quale,etc.
 " ' '
1S8S' TRACTATUSI. CAPUTI. 1588
12. Noliergo eredere factum, per quod facta sunt bum.Quare hoc factum est propler te ? Ut ssugeres,
oninia: ne non reficiarisper Verbum, per-quod re- qui manducare non poteras. Omninbergo, fralres ,
ficiunturomiiia.Jam enimfacttises per Yerbum,sed sic accipile, Omniayperipsumfactasitnt, el sineipso
oportet le reficiper Yerbum : si autem mala fuerit factitm est nihil, Universa enim creatura per ipsum
fidcslua de Vcrbo, non poleris refici per Verbum.Et facta esl, major, minor: per ipsum facia sunt su-
si tibi contigitfieriper Yerbum,ut per illudfactussis, pera , infera; spiritualis, corporalis, per ipsumfacta
per te delicis: si per le deficis, ille te reficiat qui te sunt. Nullaenim forma, nulla compages, nulla eon-
fecit: si per lc deterior efliceris, ille le recrecl qui te cordia partium, niilla qualiscumquesubslantia, quse
creavii. Quomodo le aulem recreet per Yerbum, si polest habere pondus, numerum, mensuram, nisi
male aliquid sentias de Verbo? Evangelfsta dieit, per illud Verbum esl, el ab illo Verbo creattre, cui
In principio erat Verbuih; et tn dicis, In principio dictum esl, Omniain mensura, et mtmero, et pondere
factumesl Verbum.Ille, Omniaper ipsumfaelasunt, disposuisli(Sap. xi, 21).
dicit; el tu dicisquia el ipsum Verbum factum est. 1_.Nenio ergo vos fallat, quandofdrte tsediumpa-
Poterat dicere Evangelisla,In priiicipio factum est timiniad niuscas '. Etenim aliqui derisi sunt a dia-
Verbum: scd quid ail? In principioerat Verbum. Si bolo, et ad nniscas capti sunt. Solent enim aticupes.
eral, non est factum, ut isla omniaper ipsuiniierent, ponere in muscipulamuscas,ut esurientes aves decu
el sine ipso nihil. Si ergo eral in principio Verbum,ct piaiil: sic et- isti ad muscas a diabolo deceptisunt.
Verbumeral apud Dettm, elDeuseral Verbum:si non Nam nescio quis tsedium patiebaiur ad muscas :
potes cogitare quid sit, differ.ut crcscas. Ille cibus invenit illum ManicbseustsedioalTectuni; et cum di-
cst, accipelac ul nutriaris, ut sis validusad capien- cerel se non posse pati muscaset odissevehementer
dum cibum. illas, staiim ille, Quisfecithas? Et quia.scdioaffectus
13. Sane, fralrqs, quodsequitur, Omniaper,ipsum erat, el oderat illas, non ausus est dicere, Deusillas
fdclasunl, el sineipsofacium est nildl, videte ne sie fecit: erat aufem catholicus.Ille stalim snbjecit: Si
cogitetis, quia niliil aliquid est. Solent enim multi Deus.illasnon feclt, quis illas fecit? Plane, ait ille,
male intelligeiites, sine ipso factum est nihil, putare cgo ercdo quia diabolus fecit muscas. Et ille slalim :
aliquid esse nihil. Peccatum quidem non per Ipsum Si muscam diabulus iecit, sieut ie~video confiteri,
faetumesl: et manifestum est, quia peccatum irihil quiaprudenlerintelligis, apcm quis fecit, qusepaulo,
est, et nihil fiunl bomines cum peccant. Et idolum amplior est musca? Non ausus illc cst "dicere quia
non per Yerbum lactum est: habei quidem formam Deus lecil apem, et muscamnon fecit; quia res erat
quamdam humanam, sed ipse liomo pcr Verbum proxima. Ab ape duxit ad locuslam, a locusla ad la-
factus est; nam formahotninisin idolo,non per Ver- certum , a lacerto ad avem, ab ave duxit ad pecus.
hum faclaest; etscriptum est, Scimusquia nihil est inde ad bovem,inde ad elepliantem,postremoad ho-
idoluni(I Cor. vui, i). Ergo isla non sunt facta pcr minem; et persuasit honiiniquia nona Deofactusest
Verhum; sed qusecumque naturaliter facta sunt, hoino.Ila illemiser cum tsediumpiissusest ad nmscas,
qusecumquesunt in creaturis, omniaomninoquseflxa musca factus est, quem-diaboluspossidercl. Beelze-
in coelosunt, qusefuigenldesuper, qusevolitant sub bali quippe interpretari dicitur princeps nuiscarum:
coelo, et qusemoventnrin ' universa natura rerum, de quibusscriptumest, Mitscm-moriturai% exterminanl
omnisomninocrealura: dicam planius, dicam, fra- oteumsuavilalis(Eccle. x, 1).
Ires, ut inlelligatis, ab angelo usquead vermicttlum. 15. Quidigitur, fralres? quare ista dixi? Claudile
Quid prseciariusangelo in crealuris? quid exiremius aures coidis veslri adversusdolos inimici; intelligiie
vermiculoin creaturis ? Per qtiemfaclusest angelus', quia Deusfccit omnia, el in suis gradibus collocavit.
per ipsum factus est et vermiculus: sed angelus di- Quare aulem patimur mulla mala a creatura quam
gnus coelo,vermiculuslerra. Qui creavit, ipse dispo- fecit Deus? Quia offeridimusDeum? Numquid lisec
suit. Si poneret vermiculumin coelo, reprehenderes; Angelipaliiintur? Forlassiset nos in vita isla illa non
si vellet Angelosnascide putrescentibuscarnibus, re- timeremus.De poenatua peccatumtuum accusa, non
prehenderes: et tamen prope hoc facil JDeus,et non jtidicem.Tiampropter supciijiam mstiluit Deusistam
est repreliendcndus. Nam omnes homines de carne creaturam minimam et abjectissimam'-, ut ipsa nos
nascenfes, quid sunt nisi vermes? et de vermibus torqueret: ul cum supcrbusfuerit homo, et se jacla-
Angelos faeil. Si enim ipse Doniinus dicit, Ego au- vciil adversns Deum; et, cum sit mortalis,moiialem
iein sum vermis, et non homo (Psat. sxi, 7); quis terrueriljef, cum sitbomo, proxiniumbominemnon
dubilat hocdicere quodscriptumesl el in Job, Quanlo agnoverit; cum se erexerif, pulicibussubdatur. Quid
magis Iwmo pulredo, ei filius hominisvermis (Job estquod tc inflashumana superbia? Homo tibi dixit
xxv, 6) ? Primo dixit, hoinopulredo; el postea, filius conviciiim,et tumuisti, el iratus es; pulicibusresiste
Jiominisvermis: quia vermis de putredinenascilur,
ideo homopulrcdo,el filius hominisvcrmis.Ecce quid 1Editi.paiiminia muscis: et pauloinfra,
iiem a paliebalura
lieri vo'uit propler te, illud quod in principio erat muscis; postea, passus est muscis. A t Mss.omnes
constnter bal>enl,ad tnuscas: scilicetphrasiquadamAfris
~Verbum, el Verbumerat apud Deum, et Deuserat Ver- usitata, uti meritovisumest Lovamensirius.
2Lov.,morientes : cujusloeoeditiaiiiet Mss.,tnorilurm.
3lu plerisqueMss., inslituitut ista creaturamininwet
1Hiein plerisqueMss.nonest prsepositio, in. abjectissima.
SAXCT. AUGUST.III. (Qnarante-quatre.)
 <• *
1587 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1588
ut dormias : cognosce quisis. Nam ulnoveiitis, fra- esl parvulus ad quemrespicib, ut dicam. Capiat quis-
tres , propier superbiam uosirain domandapi creata que ut potest, in quantum polest : et qui non potest,
ista, qiue molesla nobis essent: populum Pharaonis iiutriat cor, ul possit. Unde nuiiiai? De lacte nutriat,
superbuin potuit Deus domare de ursis, de leonibus, ut ad cibum perveniat. A Chrislo per carnem navo
de serp.-Uibus; muscas el ranas iilis immisit (Exod. non recedat, donec .perveniat ad Christum ab-uno
vui, G,2,1),ut rebus vilissimissupcrbia domaretur. Palre natum, Yerbum iDeuiii apudDeum, per quod
16. Omnia ergo, fralres, otnnia oiiinino per ipsum facta sunl omnia : quia jilla vita est, ^juaein illo est
el sine esl niliil. Sed quomodo lux Iiominum*. " '
facia suni, ipso facium
in illo
pcr ipsuin facta sunt 'onmia ? Quod faclum est, 18 Hoc enim sequitur, El vila erat lux hominum;
viia esl. Polest cnim s-.iedici, Quodfaclumeslinillo, ct ex ipsa vila homines iiluminantur. Pecora non
vita esi : crgo lotum vita est, si sic proiiuntiaverimus. illuminanlur, quia pecora non habent rationales men-
Quid enim nou in illo facium esl? Ipsc est enim Sa- les quoe possint videi'e sapientiam. Homo autem
pieuiia Di-i; etdiciturin Psalmn, Omniain Sapieniia faclus cst ad iniaginemDei, habel rationalem'menlerii
fecisii(Psal. cm, 24). Si ergoCbrisl tisest SapienliaDei; per qiiam possit percipere sapienliam. Ergo illa viia.
etPi-alinusdicil, Omniuin Sapienliafecisii;omniasicut per qtiam facta sunt omnia, ipsa vita iux est: etnon
in qtiorumque aiiimalium,sed lux bominuin. Undepaulo
per illum faela, ita in illo facta suiit. Si ergo qmnia
illo, fraircs ciiuriSMini,et quod iu illo faetuiuesl, vita post dicil, Erat litmen verttm, c/uod illuminat omhem
est; ergo'el lerr.i \ilacsl,ergoetlignum vita esl.Dici- hominemvenieniemin Ititncmunditm.Ab illo lumine
mus quidem ligntmivilam, sed secundum iniclleclum illuniinaius esl Joannes Baptisla^ r_b ipso et ipse
iig.mm crucis, unde aceepimus vilam. Ergo cl lapis Joannes evangelisla. Ex ipso lumine plenus erat qui
vila est. IulioncSium cst sie inlclligcre, "nerursum dixit : Non sum ego Chrislus; sed qtti poslmevenit,
nobis subrepat cadem-snrdidissima secla Manicbseo- citjus nonsum ego dignuscorrigiamcatceamenlisolvere
rum, ei dicatqtii,! habei vitam lapis, cthabet animam (Joan. i, it, 20, 27). Ab illo liimine illuminalus erat
panes, ei reslicula habel animam, et lana el veslis. qui dixil, hi principio eral Verbutn, et Verbiimerat
. Solenl enim delirantes dicere, el cum repressi fue- apud Deum, el Deus erat Verbuni.Ergo, illa vila iux
riiii 2 el lepulsi, quasi de Scripturis proferuui dicen- est hominum. ,
les : Uiquid diciuin esi, Quodfacium est in illo, vila 19. Sed forie stulta corda adhue eapere istam lu-
esl? Si ciiiiu oninia in ipso facia suni, omnia ^ita cem non possunt, quia pcccaiis suis aggraYantur,ut
sunt. Non te abdiicant : pronuntia sic, Quod factum eam videre non possinl.Non ideo cogilent quasi-abs-
esi; bic subdisiiuguc, et deinde infer, in illo vha est. eiUem esse lucem , quia eam videre non possunt:
Quid esl lioc? Facta cst terra, sed ipsa lerra qusefacta ipsi enim propier peccaia lenebroesunt. Et Ittx Hi
est, i.oneslvita : csiauteminipsaSapientiaspiriliiali- tenebris ivcel, et lenebrmeam noircomprelienderunl.
ter ratio qutedam qua terra facla cst; bsccvita cst. Ergo, fralres, quomodo homo positus in sole csecus-,
17. Quomodop.issum, dieam Cbaritati vesirse. Fa- proesensest illi sol, sed ipse soli _bsens'esl; sic omnis
ber facil arc.un. Primo in arte babel arcam : si enim siultus, omnis iniquns,oiiinis impius, csecusest corde.
in arte arcum non haberet, unde illam fabricando Prsesens esl sapientia, 'sed etim eoecoprsesens est-,
proferret? Sed arca sic esi in arte, ut non ipsa arca oculis ejus abscns esl: non quia ipsa illi abscnsest,
sit qttscvideiur oculis. In artc invisibiliter csl, in sed quia ipse ab illaabscns est. Quid'ergo faciatistc?
opcre visibiliter cfit. Ecce facta est in opere; num- Mundet unde possit videri Deus.'Quomodo si pro-
qtiid desiilit esse in anc? Et illa in opere facia cst, et -pterea videre non posset, quia sordidos et saucios
iila manei quse in arle cst: nam potesl illa arca pu- oculos baberel, irruentc pulvere vel pituita velfumo,
trescere, et iterum ex illa quse in arie est, alia fabri- dicerel illi medicus : Purga de oculo luo quidqnid
cari. Atlcndite ergo arcarnin artc, e.tarcam in operc. mali est, ut possis videre lucem oculorum iuorum.
Arca in opere non cst vita, arca in arte vita est; quia 'Ptilvis, pituita, fumiisj peccata et iniquitales suiit;
Yivit :\nima arlificis , ubi siint ista omnia anlequam tolle inde isia onmia, et videbis sapicnlianrquicprse-
profcranlur. Sicergo, fratres cbarissimi, qnia Sapien- sens est : quia Deus est ipsa sapienlia; et dictum
lia Dei, per quam facla sunt omtiia, sccundumarlem est, Beali mundo corde, quoniainipsi Deuin videbunt
contiiict omnia, anlequam fabricel omnia; hinc quse (Mallk. v, ~). J
fiunt per ipsam aiicm, non coniinuo vita sunt, sed TRACTATDSII.
quidquid faclum est, vila in illo esl. Terratn vides ; De eoquod scriplum esi, Fuit homomissusa Dco.eui
esi ih artc lerra . ccelum vides; esl in arte ccelum: nomen eral Joannes', etc., usque ad id, plentim
solem et lunam vides; sunt el ista in arte : sed foris gratise etvcrilalis. Oap. 1, f . -6-14..
eorpora sunt, in arle viia suni. Videle , si quo modo 1. Bonumcst, fraircs , ullexlum divinartimScri-
potestis; magna enim res dicia est: et si non a me pturarum, ct maxime sancti Evangeiii, nulltim lo-
magno, aul iion pcr me magnum, lamen a magno. cum prselermitlenies perlractemus, ut possiimus;'et
Kon enim a me parvulo dicla sunt hjec : sed ille non pro noslra capaeilate pascamur, et minislremus vobis
unde et nos pascimur.) Capilnlum piinium prseterilo
1 sie omnesMss.et antiquioresediti.AtU>v.:Potestetiam. 1 TresMss.,qitia illa vita qaminillo est, lux hominum
8 AliquotMSS., etcumrepMiensifueriiit. est. !
i
 ' ^ ' "
15S9 TRACTATUSII. CAPUTI. 1390
die dominicoIraclatum esse meminiinus, id est, « In vestris : si vultis pic et cluisiiaue vivere, Iiscr,etc
piincipio"erat Yerbiim, el Yeibuni eral apud Deum, Chrislo secundum id quod pro nobis factus est,'ul
cl Dcus erat Yerbum : hoc erat in principio apud perveniatis ad eum secundum id quod esl, et se-
Detim.Gmnia per ipsum facla sinit,, et sine ipso ia- cundum id quod eral. Accessit, ut pro nobis boc fie-
cttini est nihil. Quod faclum est, in illo vita est; et ret^jquia hoc pro nobis factus est, ubi portentur
vila crat lux hominum; el lux in tcnebris lueel, et infirmi, et mare sseculi transeant, el perveniant ad
lenebrte eam non conipreliciiderTinl.J HUCusque patriani; ubi jam navi nonepuserit, quia nullum
iraclalum esse credo,: recordamini omnes qui ad- mare transitur. Melius est ergo rion"viderementc id
fuislis; el qtii non adfuislis, erediie nobis,.et Iiis quod est, et tamen a Cbrisli cruee non recedere,
qui adesse voluerunl. Nunc ergo qnia non possunius qtiam videre illud menle, et crucem Chrisli con-
semper omnia replicarc, propler eos qui boc volmit lemncre. Bonum est super hoc etoplimum, si fieri
audire quod sequitur, cl oneri .sl illis si repetantur potcst, ut et videatur quo eundum sit, et ieneattir
priora ciirn dcfraudaiioiieposleiiorum ; dignentur el quo portetur qtti pergil. Iloc poluei _inlmeiiles ma-
qui uon aJerant non pr.elerita cxigere, sed cum his gnai montium , qui monles dicti sunt, quos maxime
qui aderant et ntinc audirc pr.rspnlia. illustrat liiinen justili.e : potuerunt, et vidertint illud
2. Sequitur, Fuit liomomissusn Deo , cui nomcn quod esl. TJamvidens Joannes dicebat, In principio
erat Joannes.f~\\ewmea qu,<>dicta stiiit superiu ., fra- eral Verbutn, el Verbumcral apud Dettm, el Deuscrut
tres charissimi, de dhinil.ile Cbrislidicla sunt ineffa- Verbum.Vid.runt lioc, cl ul pervenirent ad id qtiod
hili, cl prope ineffabiliter,Quis enim capiel, hi prin- videbanl de longe, a cnice Christi non reccsscriint,
cipio erat Vcrbum, el Verbumeraiapud Deum? Et ne et lnimililaiem Christi non contcmpsermit. Parvuli
vilescat tibi iioinen Yerbi, per consuetudiucmquoti- vero qui hoc non possunt intelligere, non rccedentcs
dianorumverborum , El Deus erat Verbum.Iloc Yer- a cruce et passione et resurrectione Cbristi, jn ipsa
bum idipsum esl, undc Iiesterno die multum loculi navi perdticuiUiirad id quod non videnl, in qua navi
sumus : el prscslilerit Dominus, ut vel lantum lo- perveniunt el illi qui vident.
queudo aliquid ad corda vcsira perduxerimus. In A. At vero quidam pliilosopliihujus -mundiexsti-
principiotrul Veibum.Idipsum est, eodcm modoesl; terunt, et inquisierunl Greatorem per creaturam _:
sicut est, seniper sic cst; mulaii non polest:hoc quia potest inveniri per crealuram, evidenter di-
est esl '. Quodnomcn suuni dixil famtilosuo Moysi: centc Apostolo, Invisibilia enim ejus, a conslilu-
Ego sum qui sum; cl, Misil me qui esl (Exod. m, 14). lione mundi, pcr ea qumfacla sunl, inteileila conspi-
Quis ergo lioc capiet, cum videalis otiiuia monalia ciunlur; sempilerna qitoquevirtus ejttsel divinitas,
mutabilia; cuni videaiis non solum corpora variari lil sint inexcusabiles.Etsequitur, Quia cuin cognovis-
per quaiilales, liascendo, crescendo, deliciendo,mo- senl Deum: non dixit, Quia non cognoverunt; sed,
riendo, sed eliam ipsas animas _peraffeclumdiversa- QniacutntognovisscniDeum, non sicul Deumglorifica-
rum voluntalumdislendi atqne discindi: cumvideatis verttnt, avugraliaszgeruitl; sed evnnueninlin coqilalio-
homines et perciperc posse sapieniiam, si se illius nibns suis, el obscumlumesl insipienscor eorittn.Unde
luci et calori admoverint; el amillcrc posse sapien- obscur..lum? Sequiltir, el riicit apertitis : Dkentes
tiam, _i indemalo.aifeciu rfecesserini?Cum vidcaiis enimse essesupimtcs,shtlli fuclisunt(Roin. i, 20-22).
ergo ista omnia esse niulabilia; quid csi quod esl, Yideruni quo venicndum cssel; sed ingraii ei qui il-
nisi-quodtranscendit omnia qua: sic sunt nt non sint? lis prccslitil•quodvidertinl, sibi voluerunt tribuere
Quis ergo IIOGcapial ? Aui *]uis, quoinodocumquo quod viderunl; cl facii superbi amiseruni quod vidc-
irilenderifvires meniissuse, ut atiingat quomodopo- bant, et conversi "suut inde ad idola et simulacra ct
lestidquod esl, ad id quod ulcumque mente aitige- ad culittras daemoniorum, adorare creaturam , et
rit, possit pcrveuirc ? Sic est cnim lanqtiam videal conlemnero Creaiorem. Sed jani isli elisi isla feco-
quisquedelonge paliiam, et mare inteijaceat; vidct runl : ul atilem cliderentur, siiperbierunt; cum au-
quo eal ,_SGd hon habet qtia eal. Sic ad illam stabili- tem superbirent, sapientes se esse dixenml. Ili crgo
talem nqstram tibi quod est est, quia hoc solumsem- dequibus dixit, Qui cumcognovissent Deum, videruiit .
-persicest ui est, volumus pervenire; inlerjacej.mare boc quod dicit Joanncs, quia pcr Veii.um Dei facta
hujus S-eeiiliqua imtis, etsi jam videmus quo imus : sunl omnia. Nam inveniuntur et ista in Iibris philo-
nain multi nce quo eanl videnl. Utergo essel et qua sophorum : ct qtiiaunigenilum Filiumhabet Deus,
iremtis, veuit inde ad quenvire volebamus. Et quid per quem stint omni... Illud potueriuil videre quod
fcctt? Instiluit lignum quo mare transeamus. Nemo esi, sed viderunl de longo: noliieruni'iencre liumili-
enim polesl iransire mare hujtis sa_culi, nisi cfuce talcm Cbristi, in qua navi secmi pervenirent ad id
Clirisfi portatus. Hanc crtieem aliquando amplectilur qiiod longc .idcre pnluerunl; el sorduil eis crtix
et inlirmus oculis -: et qui non videt longe quo eat, Clnisli. Maretraiiseundumest, et ligiuun contemnis?
non ab illa recedat, et ipsa jlkim perducet. 0 sapienria superba! irrides cruciflxum Chrisium;
3. Itaque, fratres mei, hoc insinuaveilm cordibus ipse cst quem lo:ige vidisii : ln principioeral Verbum,
1 EditietMss.,'hocest neusest: exceplo codiceBech,, 1Iiaediti.AtMss.intevpunguntsic: EVsecundum id quod
a ~quoabesl vox. oeus. erat accessit,v.tpro nobis Itoc fieret; addilque hic Bech.
SicSLSS.
Al edili,ct infirmitsocitlus codex:quodnonerat.
 "
4591 1N JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI
et Verbumerat apud_Demn.Sed qnare cruciflxttscst >? omnem hominem venienlem, et ipsum Joannem.
Quia lignum libi humililalis cjus necessarium erat. lpse ergo illuminabat, a|quo se deinonstrari volebat.
Superbia enim tumueras, el longe ab illa palria pro- Intelligat Charilas vesira : veniebat enim ad mcntcs
jecluseras; et iluclibus bujtis sseculiinlerrupta est infirmas, ad corda saucia, ad aciem animselippientis.
via, el qua transeatur ad patriam non est, nisi ligno Ad boc vcnerat. Et unde posset anima videre quod
porleris. Ingrale, irrides eum qui ad te venit ut re- perfecie esl? Quomodo-plerumque fit tti in aliquo
deasI Ipse factus est via, el hoc per mare : inde in corpore radiato eognoscalur orlus esse sol, qtiem
mari amhuiavit (Mallh. xiv, 2H), ut ostenderet esse oeulis videre non possumus. Quia et qui sauciosha-
in mari viam. Sedtu, qui quomodoipse ambulare in benl oculos, idonei sunljvidere parietem illuniinaiuiii
mari non potes, navi portare, ligno poriare : crede et illuslralum a sole,vel moiitem vcl-arborem, a.il
in crucifixum, etpoteris pervenire. Propter lecruci- aliquid lnijusmodi idonet sunl videre; et in alio illu-
(ixtisesl, ut humililatem doceret; et quia si sic ve- stralo demonslraiur illisorlus ille, cui videndoadbuc
nirct ut Deus, non agnoscerelur. Si eiiimsic veniret minus idoneam asiem gerunt. Sic eigo illi omnesad
ul Deus, non veniret eis qui viderc Deum non pole- quos Chrislusvenerat, mlnusidoneieranleum videre :
rant. Non enim secundum id quod Deus est, aul radiavit Joanncm; et per illum coiifilentemse radia-
venit, aut discedit; cum sit uhique prsesens, et nullo tum ac seilliiininalum esie, non qui radiaret et illu-
loco contineatur. Sed secundum quid venit? Qtiod minarei, cognilusesl ille quiilluminal,cognilusesi illc
apparuil homo. qui illuslrat, cogniius est qui implet. Et quis est? Qui
5. Quia ergo sic erat bomo, ul lateret in illoDeus, illuminal, inquit, omneimltominein venienicmin mun-
missus est ante illum inagnus homo, per cujus tesii- dum. Nam si illinc non^recedfrei, non essel illumi-
monium invenirelurplus quanihomo. Et quis esl hic ? nandus : sed ideo bic illuininandus, quia illincreces-
Fuit Itotno.Et quomodoposset iste verum de Deo di- sil, uhi homo semper poleral csse illumiiiatus.
cere ? Missusa Deo. Quid vocabalur? Cui notnenerat 8. Quid ergo? Si venitiiuc, ubi eral? ln hoctmindo
Joannes. Quare venit? llic venil in tesiimonium, ul te- erat. Et hic erat, el huc venil: hic erat per divinila-
stimoniumperhiberetde lumine, ul omnescrederenlper tem ; Imc venil per carnem : quia cum hic esset per
illum. Qualis isle qui testimonium perhiberct de lu- divinitatem, ab sliiliis ei cseciset iniquis videri non
mine ? Magnumaliquid iste Joannes, ingens meiitnm, poleral. Ipsi iniqui lenebi_esunt de quibusdiclumest,
magna gralia, magna cclsiludo! Mirare, plane mi- Lux lucelin lenebris, el tencbrmeumnoncomprehende-
rare; sedtanquam niontem.Mons aulcm in lenebris runi (Joan. i, S). Ecce hicesl etmodo, elhicerat^et
est, nisi luce vestiatur. Ergo lantum mirare Joan- secaper hic est; et nunquamrecedit, nusquam rece-
nem, ul audias quod sequilur, Non erat ille Ittmen: dit. Opus est ut babeas unde videas quod libi nun-
ne cum monlem pntas lumeii esse, naufragium in quam reredit; opus est ut lu non recedas ab eo qui
monle facias, non solaliuminvenias. Sed quid debes nusquam rccedit; optts est ut lu non deseras, et non
niirari? Monlem lanquam monlem. Erige aiilem le desereris. Noli cadere, et non libi occidet. Si tu fecc-
ad illum qui illuminat niontem, qui ad hoc erectus ris casum, ille libi facit occasum : si autem tu slas,
est, ut prior radios excipiat, et oculis tuis nunlict. prsesensest tibi. Sed non slelisti: recordare unde ce-
Ergo, non eral ille himen. cideris, undc te dejecit nui prior le cecidil. Dejecit
6. Quare igilurvenil? Sed ut leslhnoniumperhi- eiiim te, non vi, non hhpulsu, sed voluntalelua. Si
bereLde lumine.Ulquid hoc? Ulomnes crederenlper eiiim malo non consentires,slares, illuminatusma-
illum.Et de quolumine leslimoiiiumperliiberol? Eral neres. Modo aulem quia jam cecidisti, et factus es
. lux vera. Quare addilumest, vera? Quia et homo il- saucius corde, unde videri illa lux poiesl1, venitad le
luminalus dicilur lux; sed vera lux illa est quse illu- talis quaiem posses videre; el talem se hominem
niinat. Nam etoculi nostiidicunlurlumina; et tamen prscbuit,ul ab bomine qusereret testimonium.Ab ho-
nisi autper noclcm lucernaaccendaliir, auiper diem mine quseril teslimoniumDeus, et Deustesiem hahet
sol exeal, lumina isla sine causa patenl. Sic ergo et hominem; hahet Deus lestem hominem, sed propter
Joannes erat lux, sed non vera lux: quia non illumi- hominem: lam inflrmisuriius! Per lucernam quseri-
natus, lenebrse; sed illuminaiione facius est lux. mus diem: quia lucerna [dictusesl ipseJoannes, Do-
Nisi auiein illuminaretur, tenebroeerat, sicul onines mino dicenle: Ille eral lucernaardenset lucens,el vos
impii, quibusjam credenlibus dixit Aposlolus,Fuislis voluislisexsuliaread horamin lumine ejus; ego aulem
aliquando tenebrm. Modo aulcm quia crediderant, habeoieslimoniummajus\Joanne(ld. v, 5S, 56.)
quid? Nuncaulem lux, inquit, in Domino(Epltes. v, 9. Ergo osiehdit quia propter hominesvoluit per
8). Nisiadderet, hiDomino, non inlelligeremus.Lux, lucernam demonslrari ad fldem credenlium, ut per
inquit, in Domino: tenebrie non in Domino eratis. ipsam lucernaminimiciejus confundereniur. Illi eniin
Fuistis cnimaliquandotencbrm: ibi non addidit , in inimiciqui illum tentabarit, et dicebant,Dic nobis,In
Domino. Ergo tenebrse in vobis , lux in Domino.Sic qua poteslalcisla facis? Intcrrogabovos el ego, inquit,
et illenon erat htx, scd ut testimoniumperhiberel de unum sermonem: dicite milti, buptismusJoannis unde
lumine. esl? deccelo,an ab hominibus?Et turbali sunt, el dixe- -
7. Ubi autem esl ipsa lux ? Eral Ivx vtra, qum illu- 1 Editi,twnpoiest.Abest,hon,a Mss.sensus
minatomnemhominemvenientemin liunc mnndnm.Si rideriillamlucemnon oculo,sed corde. Augustiuiesl,
 "
1593 TRACTATUSII. CAPUT I.
rmit apud semelipsos,Si dixerimusde cceio; dicturus mundus pereum^faclus est,el mundus eum non co-
esl nobis,Quareergononcredidislisilli?(quia illeCliri- gnovit.
sto perliibuerat tesiimoniiun,'el dixerat, Nonsumego 12. In sua propria venil: quia omnia isla per eum
Christus,sedille[Jpan.1,20 27]) Si autemexhominibus facta sunt. Et sui eumnonreceperunl.Qui sui? Homi-
dijcerimusesse, thnemus populum ne lapidet nos;quia nes quos fecit. Judseiquosprimitus fecit super omnes
tanqiiampropheiamhabebunlJoannem.Timenles Iapi- gentes esse. Quia alisegentes idola adorabaut, et dse-
daiioncin, sed plus timentes veritatis confessionem, monibns serviebanl; ille autem populusnatus erat de
lesponderuni mendacium veritati; et menlita eslini- semine Ahrahsc: et ipsi maxime sui; qriia et per
quilas sibi (Psal. xxvi, 12). Dixerunlenim : Nescimus. carnem quam suseipere dignatus est, cognati. ln sua
Ei -Doniinus,quia ipsi contra se clauserant, negando propria venil, et sui eum non receperunt.Non recepe-
se scire quod noverant, necipseillis aperuil, quia non runt omnino, nullus recepit ? Nullus ergo salvus fa-
pulsaveiunl. Diclum est enim : Pulsate, et aperielur ctus est? Nemoenim salvusflet, nisi qui'Chrislum re-
vobis(Mailh. vn, 7). Non solum autem illi non pnlsa- ceperit venienlem.
verunl, til aperireinr; sed negando, ostium ipsum 13. Sed addidit: Quolquotautem receperuut eum.
conira se obstruxerunt. Et ait eis Dominus : Ncc ego Quid eis prsestilit? Magna benevolentia! Magna mi-
dicovobisinqua poleslaleistafacio(Mallh. xxi, 25-27, sericordia! Unicusnatus est, et noluit manere unus.
Marc. xi, 28-55, et Luc. xx, 2-8). Et confusisunt per Mullihomihescumfiliosnon habuerint, peracta setale
Joannem; impleiumque in illis est, Paravi lucernam adoptant sibi; et voluntate faciunl quod natura non
Chrislo meo; inhnicos ejtts induam confusione(Psal. potuerunt : lioc faciunt bomines. -Si aulem aliqttis
cxxxi, 17, 18). haheat filiuin unieum, gaudet ad illum magis; quia
10. In mundo erat, el mundus per eum factus est. solus omnia possessurus esl, et non habebit qui cum
Ne pufes quia sic eral in mundo, quomodoin muiido eo dividathsereditaiem,ut pauperior remaneat. Non
est lerr.i, in mundo est ccelum, in mundo esl sol, sic Deus : Unicumetimdem ipsum quem geriuerat, et
luna ct stelle, in mundo arbores, pecora, homines. per qneni cuncla creavcrat, misit in buncmundum,
Non sic iste in mundo erat. Sed quomodoerat? Quor ut non esset unus, sed fraires haberet adoptatos.
modoailifex, regens quod fccit. Non enim sic fecit, Non enim nos nali suniusde Deo, quomodoille Uni-
quoniodo fticitfaber. Foriuseciis est arca quam facit, genitus, sed adoplati per gratiam ipsius. Illo enim
el illa in alio loco posita est, cum fabricalur; et venit Unigenitussolverc peccaia; quibus peccalis im-
quamvis juxla sit, ipse alio loco sedel qui fabricat, plicabamur, ne adoptaret nos propter impedimentum
et extrinsecus est ad illtrihquod fabrieai.- Deusau- eorum : quos sibi fratres facere volebat, ipse solvit,
lem muudo infusus fabricat, ubiquepositus fabricat, et fecit cohseredes. Sic enim dicii Apostolus, Si au-
ct non recedit aljquo, non extrinsecus quasi versat temfilius, el haires per Dettin(Galat. iv, 7): et ite-
niolem quani fabricat. Prsesentianiajestalisfacit quod rum, Ilmredes qitidemDei, cobmredesautem Cltristi
facit; praesentiasua gubernat quod fecil. Sic ergo (Rom. vin, 17 ). Non timuil ille babere cohsere-
eral in mundo, quomodoper quem inundus faclus est. des; quia hserediias ejus non fit angusta, si inulti
Per ipsitm enim mundttsfaclusest, el tnunduseumnon possederinl. Illi ipsi certe illo possidenle fiunl
cognovit. hserediias ipsius, ct ipse vicissim fit hscreditas
11. Quid est, mundus faclusestper ipsitin?Crelum, ipsortim. Audi quomodo ipsi fiaiil hsereditas ipsius :
terra, mare et omnia quse in eis sunl, niundus dici- Dominttsdixit ad me,Filius mcuses lu) egohodie ge-
tur. Iterum alia siguilicaiione,dileclores mundimun- nui-le. Poslula a me, el dabo libi genles hmrediiatem
dus dicunlur. Mundus per ipsum faclitsest, el mundus luam (Psal. n, 7, 8). Ille quomodo fit hsereditas eo-
eum non cognovit.Nnm enim coeli non cognovcrunt rum'? Dicit in Psalmo : Dominuspars limrediiatismece
Creatorem suum, aut Angeli non cognoveruntCrealo- et calicismei (Psal. xv, S). El nos illtim possideamus,
rem suum, aut non cognoverunt Creatorem sutim si- et ipse nos possideat: ille nos possideat, sicul Domi-
dera, quem eonlilentur daimonia?Omnia undique te- nus; nos illum possideamiissicutsalufem, nos possi-
silmonium perhibuerunt. Sed qui non cognoverunl? deamussicut luccm. Quid crgo dcdit his qui recepe-
Qni amando mundum dicti sunt niundus. Amando rnnl illtim? Dedileis polcslatemftliosDei fieri, his qui
enim habitamus corde: amando aulem, hoc appel- credunt in homine ejtts : ut leiieant lignum, et mare
lari meruerunt quod ille ubi babilabant. Quomododi- transeant.
cimus, Malaest illa domus; aut, Bonaest illa domus: 14. El quomodoilli nascuntur? Istiquia filiiDeifiunt
- non in illa quamdicimus nialani, parietes accusamus; el fralres Christi, uiique nascunlur. Nam si non nas-
aut in illa quam dicimus bonam, parietes laudamus: cuntur , filii quomodo esse possunt ? Sed filii homi-
sedmalam domtim,inhabitanies malos; ei bonam do- num nascunttir ex carne et sauguine, et ex volunlale
mum, inhabitanlesbonos. Sic et mundum,quiinhabi- viri, et ex complexuconjugii. Illi autem auomodo ei
tant amandomundum.Quisunl? Quidiliguntmunclum: nascuntur ? Quinonex sanguinibus: tanquam maris et
ipsi enim corde habitanl in mundo. Nam qui non dili- feminse.Sanguina ' non est latinum : sed quia grsece
gimt mundum, carne versantur in mundo; sed corde positum est pluraliler; maluitille qui interpretabatur
iuhabitant coelum, sicul Apostolus dicit: Noslra au- sic ponere, et quasi minus latine loqui secundum
iem comwrsaiioin cmlis est (Philipp, m, 20). Ergo 1 Codicesaliquot,sanguines;a secundamanu.
 1593 IN JOAJ.NISEVANGEHUM,S. AUGUSTJNI I . 1396
grammaticos, et tamen explicare veritalemsecundum te sanat. Carnalisenim ariimafacta erateonseiuiendo-
audilum infirmorum.Si enim diceret sanguinerrisin- affectibus carnalihus ; inde fuerat oculuscordis cse- _
gulari nunicro, non explicaret quod volebat: ex san- catus. Verbamcaro faclumest: medicusiste tibi fepit
guinibus enini homines_nasciiniurmaris et feminse. collyrium.Et quoniam sic venit ul de carne vitia ear-
Dicaniusergo, non limeamusferulasgrammalicorum; nis exsiingueret, et de morte oceideret mortem; ideo
dum tamcn ad veritalem solidamet cciiiorem perve- faclum est in te, ut quoniam Verbumcaro factumcst,
niamtis. Reprehendil qui inlelligil, ingratus quia in- tu possis dicere, Et vidimus gloriam ejus. Qualem
lcllf5.il. Non ex mnguinibus, nequecx volunlalecar- gloriam? Qualisfacius est lilius liominis? Illa humili-
nis , neqite cx Dohmlateviri. Carncm pro femina po- tas ipsius est, non gloria ipsius. Sed quo perducta est
suit : qiiia dc costa euiii lacia cssei, Adam dixit, acies hominis, curala pef carnem ? Vidimus,inquit,
Hoc nttnc os de ossibusmeis, cl caro de carne mea gloriamejus, gloriamquasi Unigenilia Palrc, plenum
(Gcn. n, 23); et Aj oslolus ail, Qui diligit uxorem gralia el verilale. Degralia.el verilate alio loco ube-
suam , seipsumdiligil; ncnp enimunqiiumcarneinsuam rius in ipso Evangelio, si Dominus dignatus fuerit
odio habel (Ephcs. v , 28ct 29). Ponilur ergo caro pro donare, tractabimus. Haeenunc sufficiant, el spdifi-
uxore, quomodo et aliquando spiiiius pro marilo. caminiin Chiisto, et coriforiarniniin fide, el vigilate
Quare ? Quia ille regit, hsec regilnr : ille imperare in bonis operibus ^ et a ligno noliie recedere, per
debel, isla servire. Namubi caro imperat, et spirilus quod posbitismare transire.
servit, perversa domus esf. Quid pejus domo, ubi fe-
niina habel imperium super virum ? Recta autem do- TRACTATUS
i III
mus, ubi vir imperat, femina oblemperal. Rectus Abeo quod scriplumesf.jjoannes testimoniiimperhi--
ergo ipse homo , ubi spirilus imperal, caro servit. beideipso, eic, usqtteadid, UnigenitusFilius, qui
18. Ili ergo non ex voluntalecarnis, nequeex volun- eslin sinu Patris, ipse enarravit. Cap.i, f . 1S-18.
iiitevhi, sed ex Deonali sunl. Ui aulem homiiiesna-
scerenlur ex Deo, primo ex ipsis natus est Deus. 1. Graliam et veritatem Dci, qua plemis sanctis
Chrislu. enini Deus, el Clirisliis nalus ex bominibus. apparuit unigenilus Filius Dominusel Salvalornosler
"Non qu.isivit quideni nisi matrem in terra, quia jam Jesus Chrislus, distingueiidama Yeleri Testamfento,
res est NoxiTeslamcnli, suscepimus in no-
patrem liabfbat in coslo: natus ex Deo , per quemef- quoniam
mine Domini, et vestr.e Chariiaii promisimus. Ade-
ficeremur; et natus ex feniina, per qtiemreficeremur.
Noli ergo mirari, o lionio, quia eflicerisfilius per slote ergo inteiui, ut et quantuni capio, donet Deus,
et quanlum capilis, aiidiatis. Reliqunmenim erit, ut
gratinm, quia nasceiis ex Deo seciindum Verbum
ejus. Prius ipsumYerbum voluit nasci ex homine, ut si semen quod spargitur in cordibus vestris, non abs-
tu sectirus nascereris ex Deo, et diccres libi : Non tuleiint aves, nec spirise pracfocaverint, nee seslus
sine causa Deusnasri ex homine voluil, nisi quia a!i- exusseril, accedente pluvia cohortaliimumquotidia-
eujus momeiui me existimavit, ut immortalemme nariim, et cogitationibusveslris bonis quibushocagi-
faceret, el pro me mortaliier nascereiur. ideo cum tur in corde, quod agitur in agro rastris, ul gleba
dixissel, ex Deo naii sunl; quasi ne miraremur, et frangalur, el semen operiatur et germinare possit :
exhorieremtis lantain gratiam , ul nobis incrcdi- ul afferatis fructum ', Jad quem gaudeat et Isetetur
hile viderelur quia honiines ex Deonati sunt, quasi agricola (Maiih. xm, 3 25) Si aulem pro seniinebono
securtim te lacicns, ail: El Verbttmcaro faclumesl, et et pro pluviabona, nori fructtim, sed spinas atluleri-
habitavhin nobis. Quid ergo niiraris quia hominesex mus; nec semen accusabitur, nec pluvia erii in cri-
- Deo nnscunlur? Attende ipsum Deum natumexho- mine, sed spinis ignis debitus prseparatur.
, minibus : El Verbumcaro faclum esi, et habitavitin 2. Homines stimus,quod pulo nnn diu esse suaden-
-nobis. dum Cliarilali veslrse,! christiani; et si christiani,
16. Quia vero Vcrbitmcaro facium esl, et habilavit utique ipso nomine ad 1Christum perlinenles. Htijus
hi nobis, ipsa nalivifale collyriumfecit, unde lerge- signum in fronte gestamus : de quo non erubesci-
rcnlur oeuli eordis nostri, ct possemus videre maje- mus, si et in cordegestemus. Signum ejus csthumi-
slalem ejus per ejus liumilitalem'. Ideo faclumest litasejus.PerslelIameuinMagicognoveruni{/d. \\,~);
Verbumcaro, elhabitavilin nobis; sanavil"oculosno- el eral hoc signum de Dominodatum, coelesteatque
Slros : et quid sequilur ? Et vidhnusgloriamejus. Glo- prseclarum: noluit stellam esse in fronte fideliumsi-
riam ejus nemo posset videre, nisi earnis humililate gnum suum, sed crueem suam. Unde humiliatus,
- sanareiur. Unde non poteramus videre?Intendat ergo inde glorilicatus: itide erexil humiles, quo humiliatus
Charitas vesfra, el videle quod dieo. Irruerat homini ipse descendit.Perlinemusergo ad Evangeliuni!, per-
quasi pulvis in oculum, imieral terra, sauciaverat linemiisad NovumTestamcntum.Lexper Moysendala
oculum , videre non polerat lucem : oculus iste est, Gralia aulem el vetilaspcr Jesum Chrislumfacta
saucialtis inungitur; terra saucialus efat, et terra est. Interrogamus Aposlolum, el riicil nobis quoniam
illuc mitiilur ul sanetur. Omniaenim colljTia el me- non sumus sub Lege, jsed sub Gratia (Rom.vi, li).
: dicamcntanihil sunt nisi de terra. De pulvere csccatus Misit ergo Filhtm suumfaclumex muiiere,factumsub
es, de pulvere sanaris : ergo caro le csecaverat, caro 1Er.Lugd.et ven. hic habent,ut -afferatfructum. M,
1iu .mmbuspropeMss.,per ejitshumanitatem. s PleriqueMss.:pertinemusenimaa Evanqelium.
 1597 TRACTATUSHF. CAPUTI. - 1398
Lege, ul eosqui sub Legeerant, redimerel, ut adoptio- facta sttnl, et siiie ipso factumest niidl. Quomodopef
vem filiorum reciperemus (Galal. IV, _, 5). Eccead ipsum orania sunt facta? Quia qiiodfaclum ~csl,in
hoc venii Cliristus, ut eos qui sub Lege erant redi ipso viia erat: el antequam (ierel, vita erat. Quod
merel : ut jarn non simus sub Lege, sed snb Gralia. faclum est, non est viia : sed in arle, h_c esi, in
Quis ergo dedil Legem? Hlededit Legeni, qui dedii et Sapieniia Dei, antequam fieref, vita erat-.Quod fa-
Graii-im : sed Legem per servum misit, ctim Gralia ctum est, transiit: quod cst iu Sapientia, Iransirc
ipse dcscendit. El unde facii eranlhomines subLege? non polest. Yrita ergo in illo erat, quod factum esl.
Non implendo Legem. Qui enim.legeriiimplet, non Et qualis vita? Quia et anima corporis vita-est:
es! sub lege, sed eum lege : qui aulem snb lege est, corpus noslrum habet vitam suam; quam eum ami-
non sublevalur, sed premilur Iege. Omncs itaque serit, mors est corporis : lalis ergo erat illa vita?
homines sub Lege conslitutos , reos facit Lex; et ad Non : sed vita emt lux hominum.Numquidlux peco-
hoc illis super caput est, ut ostendat peccata , non rum ? Nam ista Inx et hominum ct peeorum est. Esi_.
iollat. Lex efgo juliet, dator logis miseretur in eo qusedamlux Iiominum : .unde dislanl homines a pe-
quod jubei lex. Connntes homines implere viribus suis coribus videamus, et lunc intelligemus-quid sit Iux
quod a legepra_ceptumest, ipsa sua temeraria et prso- hominum. Non distas a pecore, nisi inlclleclu : noli
cipiti praesumptionececiderunl; et non sunt cum aliunde glori-iri. De \iribus prsestimis? a bcsiiis vin-
iege, sed sub lege facti sunt rei : el quoniam suis viri- ceris : de velocitate pra^sumis? a niuscis viuceiis :
bus implere non -poterani legem, facti m sub lege, de pulcbiitudine pnesumis? quanla pnlcbritudo esl
imploraverunt liberatoris auxilium;etreatuslegislecit in peunis pavonis? Unde ergo melior cs. Ex iinagine
"aegriludinemsnperbis. JEgriluclo supetborum ,-iaeta Dei. Ubi imago Dei? In mente, in iiuellettu. Si ergo
est confessio humilium : jam eonfitentur segroli quia ideo nielior pecorc, quia habes mentem qua inlelli-
legrotant; veniatmedicus, et sanet segrotos. gas quod non potest pecus intelligere; inde autem
5. Medicus quis ? Dominus noster Jesus Cliristus. homo, quia melior pecore; lux hominum est lux
Quis Dominusnoster Jesus Clirisius? Ille qui visusest menlium. Luxmeniium supra meiUes est, et cxcedit
et ab eis a quibus crucilixus est. Illc qui apprebensus, omnes mentesrlloc erat vita illa per quam facta sunt
colapbizatus, fiagellaius, sputis illitus. spinis corona- omnia.
lus, in cruce susjiensus, mortuus, lancea vulneratus, -S. Ubi erat? bic erat; an apud Palrem erat, et liic
de cruce depositus, in sepulcro posiius. Ille ipse Do- non erat ? an quod verius est, ei apud Palreni erat,
minus nosler Jesus Chrislus ; ille ipse plane , et ipse et bic erai? Si ergo hic cral, quare non videbaluf?-
est lotus medicusvulnerum nostrqrum , crucilixusille Quia lux in lenebrislucel, el lenebrmcam non compre-
cui insultatum est, quo pendente persceut _rescaput henderunt. 0 homines, noliie esse lenei.r.e, nolile
agilabanl, et dieebant, Si filhts Dei est, descendatde esse infideles, injusli, iniqui,rapaces, avari, amatores
cruce (Malth. xxvn , 59, 40) : ipse esl lolus medicus sseculi : iue sunt eiiimlencbfsc. Lux non est absens,
noster, ipse plane. Quare ergo iion oslendit insuitan- sed yos absentes esiis a luce. Coecusin soie proeseti-
tibus, quia ipse erat Filius Dei: ut si s_epermisit in tem habet solem, sed abscns est ip.e soli.Nolile ergo
crucem le\ari, salfem cum illi dicerent, Si filius Dei esse. ttenebrse.Hacc cst enim forte gratia, jie qua di-
esl, descendatde cruce; tuiic doscenderet, et ostende- clurus sum, ut jam non simus tenebrae,el dicaf nobis
rel e':sverum se esse Filitim Dei, quem illiausi fuerant Apostolus: Fuistis cnhn aliquandolenebrm;nunc au-
irridere ?Noluit"Qtiafe noluil ? nuniquid quia non po- tem lux in Domino(Epltes. v, 8). Quia ergo rion vi-
l.uit? Potuit plane. Quid esl enim amplius, de cruce debatur lux bominum, id esl lux menlium, opus er.it
descendere, an de sepulcro resurgerfe? Sed pertulit ul homo dieeret de luce toslimonitim, hon quidem
insuliantes: nam crux non ad potenlisedocumenium ', tenebrosus, sed jam illuminatus. Nec lamen Cjuia
'
sed ad cxeniplum palientisesuscepta est. Ibi vulnera iiluminatus, ideo ipsa lux; sed ul testhnonium peilti-
lua cnravit, ubi sua diu pei lulit : ibi te a morle sem- beretde lumine. Nam non eral ille lux. Et quse erat
piterna saiia_vit,ubi [emporaliter mori dignatus est. lux? Erat lux vera, qumiliumhfalomnemhominemve-
Et mortuus est, an in illo mors mortua est ? Qualis nientem in hunc mundum. Et ubi erat ista? In hoc
mors, qusemortem occidit? ttmndo crat. Et quomodo in hoc mitndo erat? nmn-
4. Ipse est lamen Dominus npster Jesus Chrislus quid sicut ista lux soiis, Iuna., lucernariim, sic et
lotus, qui videbalur, et tenebatur, et crucifigebalur? isla lux in mundo-esl? Non. Quia mundus per ettm
' Nuni totus 2 hoe
ipse est? Ipseestquidem, sed iion facius esl, et -mundus euni twn cognovii : hoc esi,
totus illud quod viderunt Judai; non boc est tolus lux in tenebris lucet, el lenebrm eam non compre-
Cliristus. Et qujd est. In principio erai Verbum.In henderunt. Mundus enim tenebrse; quia dileciores'
quo principio? Et Verbitm erul apud Demn. Et quale mundi, mundus. Nrim enim creaiura non aghovii
Yerbum? Et Deus erai Verbum.Numquidforle a Deo Creatorem suum? Tesllmonlumdedit coelumde sicl-
fiiclum est hoe Verbum? Non. Hoc enim eral in prin- la (Mallh. n, 2); leslimohium dedit rnafe,. porfavit
cipio apud Deum. Quid ergo? Alia quse fecitDeus ambulantem Dominum (Id. xiv, 26)-; testimoniuhi
non simiiia sunl Verbp ? Non : quia omniaper ipsum dederunt venli, ad ejus jtissum quievertint (Id. vm, '
i Mss.aliquot,probaenotse,arfimpolenlim docutnentum. 27); lestimonium dedit ferra, illn crucifixo contre-
» sicplures MSS.Ateditihic et inifa, totum. muit (Id. xxvn, 51) : si omnia ista lestimoniuin de-
im m JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTIM
nisi mo accepimus? Fidem. In fide ambulantes,in gratia
derunt, quomodo mundus eum non cognovit,
ambulamus.Unde enini hoc meruimus? qnibusno-
quia mundus dilectores mundi, corde habilanles
mundum? Et malusmundus, quia mali habitaiores stris prsecedenlibusmerilis? Nonse quisque compal-
mundi: sicut mala domus, non parielcs, sed inha- pel', redeat in conscieiUiamsuam, quserat latebras
bitantes. cogitationumsuarum.redeat ad seriemfactorumsuo-
• 6. In propria venil,id est, in sua venit : el sui eum rum : non atlendat quid sit, si jamaliquid esl; sed
non receperunt.Quseergo spes est, nisi quia quolquot qttid fuerit, ul esset aliquid; invenielnon se dignum
fuisse nisi supplicio. Si ergo supplieiodignus fuisti,
receperunleum, dedit eis poleslatemfiliosDei fteri? Si
iilii fiuni, nascuiUur: si nascuiiiur,quomodonaseun- et venit ille qui non peccala puniret, sed peccata
tur? Nonex carne, non ex sanguimbits,non ex volun- donaret; gratia tibi data est, non merces reddila.
tate carnis, non ex volunlateviri; sedex Deonatisunt. Unde voeatur graiia? buia gratis datur. Non enim
Gaudeantergo, quia ex Deo nali suiu ; prsesumant prsecedenlibusmeritis emisti quod accepisti. Hanc
se pcriinere ad Deum; accipianl documentuin,quia ergo accepit gratiam pjrimampeccator, ut ejus pec-
ex Dco nati sunt: Et Verbumcaro faclumesl, et ha- cala dimiitercninr.Quidmeruit? Interrogetjusiiiiam;
bitavit in nobis."Si Verbum non erubuil nasci de invenit po__nam: interroget misericordiam; invenit
homine, erubescunt homines nasci dc Dco?Hoc au- gratiam. Scd boc el promiseratDeusper Prophetas :
temquia fccil,curavii: quia curavil, videmus. Hoc itaque cum venit dare quod promiserat; non solum
enim quod Verbumcaro faclutnest, el habilavilin no- graliam dedit, sed el iveritalem.Quoinodo exhibila
' est verilas?
bis, medicamentum nobis ractum est, ul qtiia terra Quia factumest quodpromissumest.
csecabamur, dc lerra sanaremur : et sanali quid vi- 9. Quid est ergo, gratiampro gratia? Fide prome-
deremus? El vidimus,inquil, gloriam ejus, gloriqm rennir Deum; et qtii digni non eramtis quibus pec-
lanquatn Unigcnilia Patre, plenum gratia et verilale cata dimiiterentur; ex eo quia lantum donum indigni
(Joan. i, 1-14). accepimus, gratia voealur. Quid est gratia? gralis
7. Joannestestimoniumperhibel de ipso, et clamat dala. Quid est gratis dala ? Donata, non reddita. Si
ditens, Ilic erat quemdixi, Quipost nie venit,anie me debebalur, meicesredditaest, non gratia donata; si
faclus est. Post me venit, cl prseccssilme. Quidest, autem vere debebatur,Jbonus fuisti : si aulem 2, ufc
onletne faclus esl? Prseccssil nie : non, factus est verum esl, malus fuislij credidisli auiem in eum qui
antequam faclus essem ego; sed, anleposilus est juslificat impium (Rom.IV, 5) (Quidest, qui justi-
niihi : hoc est, ante me faclus esl. Quare aniote fa- ficat impium?Eximpio facit pium);cogita quid per
elus est, cumposl te venerit? Quiapriormeeral. Prior legem libi imminere debebat, el quid per gratiam
te, o Joannes? Quid magnum, si prior te ? Bene, conseculussis. Conseeutusautemisiam gratiam fi-
quia tu illi perhibes testimonium : audiamus ipsum dei, eris justus ex fide (Justus cnim ex fide vivit)
dicentem, Et anle Abraliamegosum (Joan. vm, SS). (Habac.n, '; Rom. l, 17); ct promereberis Deum
Sed el Abrahamin medio genere humano ortus est;- yivendo ex fide : cum, promerueris Deum vivendo
mulli ante illum, mulii post illum : audi vocemPa- ex fide, accipies prsemiumimmortalilatem,el vilam
tris ad Filium, Anteluciferumgemti te (Psal. cix, 5). selernam.Et illa graiia' est. Nam pro quo merito ae-
Qui anle luciferumgenitus est, omnes-ipseilliiminal. cipis vitam seiernain?Pro gratia. Si enim fides gra-
Dictus est enim qtiidamlucifer qui cecidit: erat enim lia esl, et vita seterna quasi merces esl fidei: vide-
angelus, et factus est diabolus; et dixit de illo Scri- tur quidem Dcus vilam aiternam tanquam debitam
plura, Lucifer qui tnane oriebatur,cecidit(Isai. xiv, reddere (Cui dehitam? Fideli, quia promefuit illam
12). Unde lucifer? Quia illuminaltis lucebat. Unde per fideni); sed quia ipsa fides gratia esl, et vita
autem tenebrosusfactus? Quia in veriiate non slelit .eternagralia est pro gralia.
(Joan. vin, __). Ergo ille anle luciferum,ante omnem 10. Audi Paulum aposlolumconDlentemgratiam,
iiluminalum : siquidcmante omnemilluminalum"sit etpostea debilum expetentem. Confessiogratiscquse
necesse est, a quo illuminanluromnes qui illuminari est in Paulo? Qui priusifui blasphemus,el persecutor,
possunt. et injuriosus: sed misericordiam,inquit, conseculus
8. Ideo hoc sequitur: Et de plenitudineejus nos sum (I Tim i, 13). Indignunise dixit qui conseque-
omnes accepimus.Quid accepistis? El gratiam pro retur : consecutum tamen non per merita sua, sed
gratia. Sic enim habent verba evangelica_,collala per misericordiamDeiJ Audi illuni jam flagilaiitem
cum exemplaribusgrseeis.Non ait, Et de pleniludine debitum, qui primo indebitam susceperat gratiam :
ejus nos omnes accepimus,graliam pro graiia; sed Ego enim,inquit, jam immolor,et tempusresolulionis
Sicail, Ei de pleniludineejus nos omnesaccephntts,et meminslal. Ronutncertamencerlavi,cursumconsum-
gratiam pro gratia, id est, accepimus: ut nescio quid mavi,fidemservavi:de cmlerorepositaestmihicorona
nos voluerit intelligere de plenitudineejusaceepisse; justiiim.Jam debitum llagitat, jam debitum exigit.
et insuper gratiam pro gralia. Accepimusenim de Nam yide verha sequentia: Quammild reddet Dotni-
plenitudine ejus, primo gratiam; et rursnm accepi- nns in illa die, juslus judex (II Tim. iv, 6-8). Ut
mus gratiam, graliam pro gralia. Quam gratiampri-
1Ms.Fossatensis, quisquam palpet; a secundamanu.
1 Mss.tres, quia terra.Aliitotidem,quiaa lerra. unus, 2Editiinterponebanthic, nonmeritotuo; quodabest
quiade lerra. a Mss, l
i
 1401 TRACTATUSIII. CAPUT I.
ante suseiperet gratiam,"misericordem patrem opus aif, Ecce venil princepshujus mundi, et in me nildl
liabebat : ut praemiuriigratise, judicem juslum. Qui invenit. Quare ergo moreris? Sed ut sciant omnes
non damnavit impium, damnabit fidelem?El tamen quia volunlafemParis mei facio, surgite, eamus hinc
si bene cogites, ipse dedit fidem primo, _qua eum (Joan. xiv, 30el 51). Non habebat ille quare morere-
promeruisii : non enini de luo promeruisti ut libi tur, et mortuus est: lu habes quare, "etmori dedi-
aliquid deberetur. Quod ergo prsemiuriiimmortali- gnaris ? Dignaresequoanimo pali per merilum luum,
talis postea tribuit, dona sua coronat, non merita quod ille pali dignatus est, ul te a sempiterna morte
tua. Ergo, fraires, oumesde pleniludineejus accepi- liberaret. Homo,eiliomo: sedille, nonnisihomo; isle,
mus : de plenitudine misericordiseejus, de ahun- Deus homo'. Ille homo pecc.ui, iste jusiitise.Mortuus
danlia bonitalis ejus accepimus. Quid? Remissionem es in Adam,resurge in Chrislo: nam ulrumquedebe-
peccalorum, ut jusfificaremur ex fide. Et ihsuper tur libi. Jam credidisti in Christum, reddes lamen
quid? Et gratiampro gralia; id est, proliac gratia in quod debes de Adam. Sed non te in aucrnuni tenebit
qua ex fide vivimus, recepluri sumus aliam : quid vinculumpeccati; quia mortem tuam seternamoccidit
tamcn nisi graiiam? Nam si dixero quia et hoc de- mors temporalis Doinini lui. Ipsa est graiia, fratres
betur, aliquid-miliiassigno, quasi cui debealur..Co- - mei, ipsa est ei veritas, quiapromissa et exhibita.
ronat autem in nobis Deusdona misericordisesuse: 1_. Non erat ista in Veteri Testamento, quia Lex
sed si in ea gralia quamprimam accepimus,perseve- minabafur, non opitulabatur; jubebat, non sanabal;
ranler ambulemus. la.nguoremostendebat, non auferebat: sed illi prse-
- 11. Lex enhn Moysendala est: qusereos tene- parabat medico venturo cum
per gratia et veritale; lan-_
liat. Quid enim ait Aposlolus? Lex subintravit, ut quam ad aliquem qucm curare vult medicus, miltat
abundaretdelictum(Rom.v, 20). Hoc proderat super- primoscrvum suum, uiligalum illum invcnial. Sanus.
bis, ut abundaretdeliclum: muliumenim sibi dabanl, non erat, sanari nolcbal, ct ne sanaretur, saniim se
et quasi viribus suis multum assignabanl; et non po- esse jactabat: missa Lex esl, ligavit eiim; invcnit se
terant implere justiliam,. nisi adjuvaret ille qui jus- reum, jam clamai de ligatura. Veiiit Doiniims,curat
serat. Superbiamillorum volens domare Deus, dedit amaris aliquaiiiuni et acribus medicanienlis: dicit
Legem, tanquam dicens : Ecce implete, ne putelis eiiim «'grotu,Feiio; dicit, Tolera; dicit, Noli diligere
deesse jubeiilem. Non deesi qui jubeat, seddeest qui mundum, Iiabeto palientiam, curel te ignis continen-
jmpleat. tise, ferrum perseculionumtolerenl vulnera tua. Ex-
12. Si ergo deest qui impleat, unde non implel? pavescebasquamvis ligatus : liber ille et non ligalus
Quia nalus cum traduce peccati et mortis. De Adam hibit quod fibi dabat; prior pSssuseslut te consola-
natus, traxit seeum quod ibi conceptumest. Cecidit retur, lanquam dicens,Quod times pali pro le, prior
primus homo; et omnes qui de illo nali sunt, de illo patior pro te".Ha_cest gratia, el magnagratia. Quis-
traxerunt concupiscentiam carnis. Oportebat ut na- illam digne collaudal?
scerelur alius homo qui nullam traxit concupiscen- 15. De humilitate Cliristiloquor, fratres mei.Ma-
tiam. Homo,et honio: homo ad mortem, ethomo ad jeslatem Clnisti cl divinilatemChristi quis loquitur?
viiam. Sic dicit Aposlolus: Quoniam quidetnper ho- In explicandoet dicendout quoquomodohumilitatem
minem mors, et per hominemresurrecliotnorluorum. Christi loqueremur, non sufficimus,imo deficimus:
Per queni hnminemmors, et per quem hominemre- loium cogitaniihuscommittimus,non audieiuibusad-
surreciiomortuorum ? Nolifeslinare : sequiiur, el di- implemus.CogitatehumilitatemCliristi. Sed quis no-
cit: Sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic el in bis, inquis, eam explieat, nisi tu dicas? llle intus di-
Christoomttes vivificabuntur(1 Cor. xv, 21, 22). Qui cal. Meliusillud dicit qui inlus habilat, quam qril fo-
perlinent ad Adam? Omnesqui nali sunl de Adam. fis clamat. Ipse vohis ostendat graliam humilitalis
Qui ad Chrislum?Omnes quinaii suntperChrislum. suse,qui ccepithabitare in cordibus vestris. Jamvero.
Quare omnesin peccato? Quia neino nalus est prseter si in ejus humilitateexplicandaet erogandadeficimus, .
Adam. Ut autem nascefenlur ex Adam, necessitalis majestaternejusquisloquatur? Si Verbumcgrofactum
fuit ex damnationc : nasci per Christum, voluntalis conlurbat nos, In principioerat Verbumquis explica-
est et grati.e. Non cogunlur homines nasci per Cbri- bil? Tenele ergo, fralres, soliditatemistam.
"sfum:noii quia voluerunt,nati sunt ex Adam.Omnes 16. Lex per Moysen dala esl, gralia et veritas per
lamen qui ex Adam, cum peccatopeccatores : omnes Jesum Chrislum facta est. Per servtimLex data est;
qui per Ciiristum,justificaliet justi, non in se, sed in reos fecit: per Imperatorem indulgentia data est; „
illo. Nainin se si inlerroges, Adamsunt: in illo si in- reos liberavit. Lex per Moysendata esl. Non sibi ali-
lerroges, Cbristi sunl1. Quare?-Quiaille caput Domi- quid amplius servus assignet, quam quod per ilhun
-nus noster Jesus Clnislus, non cum traduce peccati factumest. Eleclus ad magnumministeriumtanguam
venit: sed lamen venil cumcartie mortali. fidelisin domo,sed lamenservus, agere secundttmLe-
13. Morspeccatorumpcenaerat5 : in Dominomu- gem potest, solverea reatu Legis non potest. Lex ergo
nus misericordiseerat, non poenapeccati. Non enim per Moysendala est, Graliaet veritasper JesumChri-
aliquidhabebal Dominusquare juste morerelur. Ipse slumfaclit est.
^carcassonensisMs., chrislussitnt.
s MSS.quatuor;Norsin AdampomapecettQrum erat. 1Editi,Deuset homo.Expungilur,ett auc{orilate Mss,
 1103 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINII 1{0I
i
17. Ei nefoiie aliquisdicat, El Graiiaet veritas non 19. Expellile ergo de^eordibusye.strisearples cq.
est faclaper Moysen,qui vidit Deum?staiim subjeeit, gitafiones. ut vere silis sub gratia, ut ad NovumTes^
DeumnemoviditunquanuEl unde innotuiiMoysiDeus? lamentum pertineatis. Ideo vita a_terna promitlitur
Quia vevelavit servo suo Domimis. Quis Dominns? in Novo Testamenlo. Legite Veltis,TeBlameiiiuin, et
IpseClirislus, qui_pr.eiiiisitLegeniperservum, utve- videte quia carnali adbue populo ea quidem prsecipife
niret ip->ecnm Gratia et veril.uc. -Detmicnim nemb bantur qu.e nobis. Nam lunumDeum cqlere, el nobis
vidil unquain.Et unde illi servo quantum capt.re pos^ prsocipilur.Non accipiesin vanumvomeii Dqmini Dei
selapparuit? Sed unigenilus, inquil, Filius qv.i esl in lui, el nobis prsecipitur : qyod esl secundum prtece-
sinu Pairis, ipse enarravil. Quid est, in sinu Patris? In pltim. Qbservadiem sabbali, magis nobis praecipitur:
secrolo Pairis. Non eniuiDeus habet sinum. sicul nos quiaspiritualilerobservaridumprsecipilur.Judsfcienim
habemus in vestibus, aut eogilandus est sic sedere iservilUerobservant diern sabbali, ad luxuriam, ad
quomodo nos, aut for.e cinetus esl ut sinum liaberet: ehrielatem. Qtianto meliiis feminse eoruni lanam fa-
sed quia sinus noster intus est, secrctuin Patris sinus cerent, quam illo die in Imaenianis* salt?renl? Absit,
Palris vocatur. In secrelo Pairis, qni Patrem novil, fralres, ut illos dicamus observare sabbatum. Spiri-
ipse euarravit. -NamDeum neino vidil unquttm.Ipse tnaliier observat sabbatum clnistianus^ abslinens se
ergo venit, et narravit quidquid vidit. Quidvidit Moy- ab opere servili. Quid est enim ab opere servili? A
ses? Moysesvidit iiiibem, vidit angelum, vidit ignem: peccato. El nnde probamus? Dominum inierrog,. :
omnis illa crealura esl; typum Domiui sui gerebat, Omnisguifacit peccalum,\servttsest peccati(Joan. YIII,
non ipsius Domiui pr.esentiam exliibebat. Namque 3_). Ergo et nobis prsecipilurspirilualiior observatio
aperte babes in Lege, El loquebaiurMoysescum Do- sabbati. Jam illa omnia pi_ecepla nobis magis prseei-
mino, contra in contra sicul amicuscumainicosuo. Se- piunlur, et observanda sunl: Notf occides.,Non mee*
*querisSiipsam Scripluram, et imenis Moysen dicefl- chaberis, Non furaberis, Non falsutnlestimoniu.m diccsj
teni, inveni graliam in conspeciuluo, ostenuemilti Iionora palretn el mairem, Non concupiscesrem proxi^
teipsum manifeste, ut videam te. Et •parum est quia mi Ivi, Non concupiscesu'xoremproximilitt (Exod. xx,
dixil : responsum acecpil, Non yoles videre faciem 5-17). Nonne ista omniajel nobis prsecipiuntur? Sed
meam (Exod. xxxiu, 11, 15, 20). Loqnebalur ergo, qusere mercedem, et invenies ibi dici :LIl£xpclIanlur
fratres mei, eum Moyseangeliis, poiians typtim Do- iiostes a faeie tua, et accipialis terram quani prqmisit
inini': et illa oninia quae ibi per angeimn facla suni, Deus patribus vestris (Levlt. xxvi, 1-13). Quia non.'
futuram istam graliam et verit.ilem promiticbant. potei-int capere inyisibilia, per visibilia tenebanlur.
Qu! bene serutantur Legem, iioverunl: el cum op- Quare tenebanltir ? Ne penitus interirent, et ad idola
pprtunum est, ut el nos aliquid inde dicamns, t;nan— iabercnlur. Nam fecerunt hoc, fralrps niei, sicul legi-
tum Dominus levelat, non lacenius Charifali vestrse. tur, obliti tanta miracula qusefecjt Deus.coramoculis
18. Illud autem scialis, quia omnia qus corporali- eoruni. Marediscissum est; via facta est in mediis
ler visa sunt, nou erant illa substaiuia Dei. Illa enim fluctibu.; sequenles hosfes eorum eisdem aquis opprti
oeulis Ciirnisvidemus : Dei snbstanlia unde videtur? sunt, per quas illi tran.ierunl (Exod. xiv, 21-31): et
Evangeliuni intcrroga : Beati mundo corde; quia ipsi cum Moyses honio Dei recessisset ab oeulis eorum,
~Deumvidebunl(Matlh. v, 8). Fuertinl homines (o) qui idolum pelierunt, et dixerunt: Fac nobisdeosqui nos
dicerent Tanilate sui eordis deeepii, Pater invisibilis prmeant,quia ille homodimisil nos. Tota spes eortim
esf, Filius autem visibiiis est. Undc visibilis? Si pro- in homine posita erat, nbn in Dco. Ecee morluus est
plercarnem, quia suseepit carnem; manifeslum est. homo : numquid mortuus est Deus qui eruerat eos ~e
llli enim qui carneni Chrisli viderunt, aliqni credide- terra jEgypti? Et cum feeissent sibi imaginem vilulj,
runt, aliqui erueifixeriinl: et qui crodidorunt, illo adoraveruni, et dixerunt,' Hi sunl dii tui, hrael, qui te
erucilixo nulaverunl; cl nisi ipsam post resurrectio- liberaveruntde terra Mgypli (Id XXXJI , 1-i). Quam
nem palparent, fides ad cos non revocareiur.Si ergo eito obliti tani rqaniiestam2 graliam ! Quibus ergo
proptef carncm visibilis Filius; cl nos concedimus,et modis teneretur populus Jalis, nisi promissis earna-
est catbolica fides : si autem anle carnemsicut ipsi libus? . !
dicunt, id est, anlcquam incarnaretur; mulium deli- 20. Ea ibi jubenlur in decalogoLegis quaeel nobis;
rant, et multuni crr.uil. Facta enim sunt illa visibiHa sed noiiea promiliuntur qu.e liobis. Sobis quid pro-
eorporaliter per crealur.im, in quibus lypus osiende- miililur? Vi|a seterna. Hmcest ajilem vita celerna, vt
retur : non iitique feubstanfiaipsa demonstrabatur et cognoscant(e unuin verumDeun\, et quemmisistiJesum
manifeslahatur. El boc altendat Cbaritas vestra lene Clirislum {Joan, xvn, 3J- Cognitio Dei promitlitur :
documeiUum*. Sapientia Deivideri oculis non potest. jpsa est gratia pro gratia. Fratres, modo credimus.
Fratres, si Christus Sapienlia Oei, et Yirltis Dei non vide.mus: pro ista Itide prsemium gril, videre
(1 Cor. i,'2_); si Clirisius'Verbum Dei; verbhm ho- quod credjmus. Ifoverant hoc Prophetae,sed occnlium
minis oculis non videtur, Verhum Dei videri sie po- erat aniequam veniret. Nam quidam suspirans amator
lest? in Psahnis ait: Unam pefii a Doniino, hanc reqmrum.
1 MSS. 1 Editi,neomeniis: corruptepro, tnmnianls,.quodnostri
plerique, levedocumenlum: forte pro, brevedo- omnesMss.],r_eferunt,M»manavetefes vocantjiofiiilos,
cmientum. seua domorumsolaria. I
{a) Ariani. &lili, magnifisam.MssJpmues,ttumifestam.
 _IOS TRACTATUSIV. CAPUT I. . 4406
Et quserisquid petat? Forte enim terrani pelil fluen- - TRACTATUSIV.
lem lacle et melle camaliler, quamvis spirilualiter Ab eo quodscriptumesl,El hocest teslimoniumJoan-
.sta quserendasil et petenda : aut foile subjeclionem nissquandn niiseruniJudseiab Jerosolymissacerdo-
hobliumsuortim, aut mortem iiiimicorum, aul impe- les, etc, vsquead id, Ipse esl qui bapiizal in Spi-
ria et facultaleshujus s.rculi. Ardet enim amore , et ritu sancto, etc. Cap.i, f . 19-35.
niultum suspiiat, el a_sluat, et anhelat. Yideamus i. Ssepissimeaudi.itSaiielilnsveslra,etoplime.no-
quid pelat, Unatn pelii a.Domino,h anc recjitiram.Quid stis, quoniamJoannes Baptistaquanlo prseclariorerat
est hoc quod requiril? Ui inliabitem, inquii, in domo
in natis mulierum, et quanlo humilior ad cognoscen-
Domini,per omnesdiesvitmmem.Et pnta qtiia habiias dum
-udomo Domini,unde -ibi erit-gaudium luum? Ut Domiiium, tanto mcruit esse amicns sponsi;
deleclationem Domini Psal. sponso zelans, non sibi; non suum honqrem quse-
coniempler, inijuil , ( rens, sed judicissui, quem lanqunmprscco prseibat.
XXM,i). de Chri-
21. Fratres mei, iinde -clamatis, unde cxsultalis, Ilaque Proplielis prsecedenlibusprsenuntiare
sto futura concessumest; liuic aniem digilo osten-
undc anialis , uisi quia ibi est scintilla hujus charita-
dere. Sicut enim ignorabalur Christus ab his qui
tis? Quid desideraiis, rogo vos? Yideri potest octilis?
Prophetis non erediderunt anleqtiam veniret, sic nb
?
tangi potest pulcbriludoaliqua"esl quse oculosde- eis
lectnl? Nonne niartyres amati sunt vehenienter; et ignorabalur et praesens.Vonerat enim huinililer
eos inardescinius amore? primo el occullus; lanto occultior, quanio btunilior:
quando eommemoranius, auiem spefnentes per superbiam suam humili-
Quid in illis ainanms, fralres? Membralaniaia a fe- populi tatem Dei, .erueifixerunlSalvatorem suuni, et fece-
ris? Quid foedius, si oculos carnis interroges? quid
runt daninalorem suum.
pulchrius, si oculos cordis inlerrogcs? Qnid libi vi-
2. Sed qtii primo venit occtillus, quia venit humi-
ueturadoleseenspulcberrinius fur? Quomodohorrent
oeuli lui?Numquid oculi carnisiiorreiil? Si ipsos in- lis, numquid deineeps non est venlurus manifestus,
nihil illo niliil ordiua- quia excelsus? Audistismodo Psalmum : Deus ma-
"terroges, corpore composilius, Deus nosier el non silebil. Siluit ut ju-
tins'; cf parilitas membrorum, et coloris delectatio tdfeslusveniel,
iilicit oculos : et lamen cum audis quia fnr est, fugis dicarelur, non silebil cum coeperit judicare. Nou
hominemaninio. .'ides ex aliaparle seneni curvum, diceretur, manifestusveniet, nisi primo venisset oc-
Jiaculoinnitentem,- vix se moventem, rugis undique cullus; nec diceretur, non siiebit, nisi quia primo
• exaralum : quid vides quod oculos dcleclet? Audis siluit. Quomodo siluit? Interroga Isaiam : Sicul ovis
ad occisioncmductus est, et sicvl agnus coram eo-f/»*
quia jusfus est j-amas, amplecteris. Talia nobis prse-
mia promissa sunl, fratresmei: lale alirjuidamale, se tpnderet', fuitsine voce, sic non apcruil os simm
lali regnosuspirate, lalem palriam desiderate; si vul- (Isai. mi, 7). Venietautem manifeslus,el nonsilebit.
iis pervenire ad id cum quovenil Dominusno _ler,id Quomodo manifcslus? igtds ante eum prmibit, el in
est, ad graliam el veritalem. Si autem eorporalia circuitu ejus tempestasvalida (Psal. XLIX,3). Tem-
prsemia concupieris a Deo, adhuc stib Lege es, et pestas illa tollere habet totam paleamde area, quse
ideo ipsam Legem nnn implebis. Quando euim vide- modo triturnlur; et ignis incendere quod tempestas
ris abundare isla lemporalia in eis qui Deumoffen- abstulerit. Modo autem lacet : tacet judicio, sed non
riunl, nuiant gressus lui, ei dicis tibi : Ecee ego colo tacet pneccpto. Si enim tacet Chrislus, quid sibi
volunl hsec Evangelia? quid sibi vplunl voces apo-
Deum,quolidie ad ecclesiameurro, genua mihi friia
sunt in orationibus; et assidue segrolo : bomicidiafa- stolicse, qt|id cantica Psalmortim, quid eloquia Prp-
eiuni homines, rapinas faciunl; exsultant cl abun- phelarum ? In bis enim oinnibusCbrislus noii lacet.
dant, hene esl illis. Talia ergo quserebasa Deo?Cerle Sed tacet "modo,ut non vindicel : non lacet, uf non
ad graliam periinebas -. Si graliam ideo libi dedil moneat. Veniet aiitem prteclarus in vindiclam, et
Deu ., quia gralis dedil, gralis ama. Noli ad prsemium apparebit omnibus, el qui ineum non credunl. Modo
- Jiligere Detiin; ipse sit prsemiumtuum. Dicatanima vero quia etprsosens occultus erat, oportebal ul con-
tua, Unanipetiia Domino,hanc requiram, ttl inhabitem lemneretur. Nisi eniin contemnerelur, non crucifige-
in domoDomihiper omnesdies vitmmcm,ut conlempler retiir : si non crueiligeretur, non funderet sangui-
-delcctaiionem Dotnhii.Nolitimerene fastidio defieias: pem, quoprclio nos redemit. Ut autem daret prelium
lalis,eril illa deleciatio pulchritudinis, ul semper tibi pro nobis, crucifixiis esl; ut cruciligerelur, contem-
liumilis apparuii.
prsesenssit, el nunquam salieris; imo semper saiie- plus esl; ul coniemneretur,
iris, el nunquam satieris.-Si eujm dixero quia non 3. Tamen quia quasi in nocle apparuit in corpore
.saiiaberis, fames erit; si dixero quia saliaberis, fa- mortali, lucernani sibi accendit unde viderelur. Ipsa'
stidium limeo : ubi nec fastidium erit, nec fames, lucerna Joannes erat (Joan. v, 5S), de quo jam mulia
: el prsesenslectio Evangelii,verbn Joan-
quid dicam nescio; sed Deus babel quod exhibeat audivistis
non invenienlibus quomodo dicanl, el credentibus nis conlinet, prinio, quodpra_cipiiumest, confitenlis
quod accipiant. quia non ipse ernt Chrislus. Tania autem cvcellenlia '
erat in Joanne, ut possel credi Christns : et in eo
probala est humiliias ejus, quia dixit se non esse,
1 Editi,onmtius.SedmeliusMss.,ordinathts.
*Eas.GermanensiS) nonpertmebas. t Editi,tondet.At MSS.,tonderet-
 '""
U07 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI
cum posset eredi esse. Ergo, Hoc est lestimonium scipiili : Qitomodoergo dicttnlScvibce,id esl perili Le-
Joannis, qvandomiserunlJutlmi ab Jerosolymissacer- gis, quia Eliam opoiiet primuinvenire?EOait Domi-
dolesel Levitasad eum, ut htlerrogarenl eutn, Tu quis nus : Elias jam venit, el feceruntei qumvoluerunl; el
es? Non amem millercnl, nisi movereiitur excellcnlia si vullisscire, ipse est Joannes Baptisla ( Matth. xvn,
'
aucioiitalis ejus, quia ausus esl baptizare. Ei confes- 10 13, et xi, 11-14). IDominusJesus Chrisius dixil,
stts esl, et non neqnvit.Quid confessus esl? Et con- Elias jam venit, el ipse esl Jonnnes Baplisla: Joannes
fessusest, Quia non sittn ego Chrhtus. aulem interrogatussicse confessusest Eliamnon esse,
k. El inlerrogavertinletnn, Quid ergo? Elias es tu? qtiomodonec Cliristum esse. Et utique sicut verum
Noveianl enim quia prsecessuruseral Elias Chrislum. eonfessusest Christumisenon esse, sic verum confes-
Non cnim alicni iiicognitum erat nomen Cbrisli apud sus esl nec Eliam se esse. Quomodoergo comparabi-
Judieos. Islum non ptitaverunt esse Christtim : non niiis dicta praeconis cum dictis judicis? Absit ut pne-
omnino Clirislumnon esse venitirum. Cum sperarent co mentiatur : hoc enini loquilur quod audita judice.
veiiturutn, sic onenderunl in prseseniem,offenderunt Quare eigo ille, Non sitmElias : et Dominus,Ipse est
tanquam in humileni lapidem. Lapis enim ille ndhuc Elias ? Quia in eo DominusJesus Christus prsefigurare
parvus erat, jam quidem prsecisusde monie sinema- voluit fufurum advenfum suum, ethoc diccre, quia in
nibus :"sictitdicit Daniel propheta, vidisse selapidem spiritu Elise efat Joannes. Et quod erat Joannes ad
prsecisnmde moutc sine manibus.Sed quid sequitur? primum advcntum, hoc erit Elias ad secundum ad-
El crevit, inquit, lapis ille, etfaclus esl monsmagnus, veiitiim. Quomododuoadventus judicis, sic duo prse-
et implevilnniversam faciemlerrm ( Dan. u, 34, 5S ). cones. Judex quidemipse, prseconesautem"duo: non
-Yideal ergo Charilas vestra quod dico : Cliristus anie duojudices. Oportebatenimjtidieemprimo venireju-
Judseosjam prsccisuser.il de monie. Montemregimm dicaiidum.Misit anie se primum praeconem, vocavit
vult iiilelligiJudieorum.Sed regiium Jtidseorum non. illum Eliam'; quia hoc cril in secundoadvcnlu Elisst
impleveral universamfacicm lerrse. Indo praicisusesl quod in primo Joannes.!
ille lapis, quia.inde nalus est in praesenliaDominus. 6. Namqtie intendat Charilas veslra-quam verum
Et quare sine manibus? Quia sine opere virili Yirgo dicam. Quando conceplus est Joannes, vel politis
peperit Cbristum. Jani ergo erat lapis ille prsecisus quando naius est, Spirilus sanctus hoc de illo Iiomine
sine mauibiis, ante octilos'Jud.rorum : sed liurnilis implendum prophetavit : Eteril, inquil, prmcursorAl-
eral. Non immerilo ; quia nondumcreverat lapis ille, tissimi, in spiriiu elvirtitteElim (Luc. i, 17). Non ergo
et implevernlorbem lerrarum : quod oslendit in re- Elias, sed in sphilu el virtuleElim. Quid est, in spiritu
giio suo, quod est Ecclesia, qua implevit totam faciem etvirtuie Elim? In eodem.Spiritu sancto vice Elise.
terrsc. Quia ergo nondiim creverat, offeifderunt in Quare vice Elke?Quia quod Elias secundo, hoc Joan-
illuin (atiqnamin lapidem : et factum esl in eis quod nes primo adventui fuit. Recte ergo modo Joannes
scriptum est, Qui cecideiit super lapidem islum, con- proprie respondit. Nam Domiimsfigurate, Eiias ipse
quassubitur;et super quos cecideril lapis ille, conterel esl Joannes: iste aulem, utdixi, proprie, Nonsum
eos (Lvc. xx, 18). Primo super humilem ceciderunt; ego Elias. Si figuram prjecursionisadvertas, Joannes
excelsus super illosvenlurus est: sed ul eos venlurus ipse est Elias : quod enim ille ad primum advenium,
excelsus conteral, prinio eoshnmilis quassavit. Offen- hoc ille ad secundum erit. Si proprietatem person_e
derunt in eum,et quassali sunl; non contriti, sed interroges, Joannes Joannes, Elias Elias ; Dominuser-
quassali : veniet excelsus, et conteret eos. Sed igno- go ad prsefigur..tionemreele, Ipse esl Elias : Joannes
scendum estl Judieis, quia offenderunlin lapidem qui autem vecle ad proprietatem, Non sum Elias. Nee
nondumcreverat. Quales sunl illi qui in ipsum mon- Joannes falsum, nec Dominusfalsum: nec prtcco fal-
lem offenderunl? Jam de quibus dicnm cognoscilis. sum, nec Judex falsnm; sedsi inlelligas.Quis nutcm
Qui negant Ecclesiamtolo orbe diffusam,non in hti- iiiteHigel?Qui imilatus ftterit humilitatem prseconis,
nlilem lapidem,sed in ipsummoniem offcndunt: quod et cognovcril celsiittdinemjudicis. Nihil enim humi-
faclu. es! ille lnpis dum cresceret. CseciJudaiinon vi- lius ipso prsecone.Fratres mei, nullum tanlum nieri-
derunt Iiumilemlapidem : quanla csecitasest non vi- lum Joannes habuit quam de ista humiiitate, quod
derc luontem? cum posset fallere hominbs, et pulari Clirislus, et ha-
5. Ergo viderunt humilem, et non cognoverunt. heri pro Cliristo (tantsc enim gratise laiitsequeexcel-
Demon.irabalur illis per lucernam. Nam primo ille, lentisefuit), conressusest lamen aperie, el dixil, JYon_
quo nmjor nemo stinexerat in nalis mulierum, dixit, sum egoClirislus.Nitmquidtu Elias es?Jam si diceret,
Nun sum ego Chrislus. Diclumqueilli est, Numqttidlu Elias sum; ergo jam in secundoadvenlu adveniens
cs Elias? Respondii,nonsum.Christus eniin praeroittit Clnisius judicaret, non adliuc in prinio judicaretur.
ante se Eliam • el dixit, Non sum, el fecilnobis quse- Tanquam dicens, YrenturusesletElias; Noji sum, in-
slionem. Timendum esl enim ne minus intelligenles, quit, Etias. Sed observaie humilem, ante quem venit
coiurnria pulent Joannenidixissequain Cbrislusdixit. Joannes, ne sentiatis exeelsum ante quem venturus
Quoikimenim loco, cum DominusJesus Clirislus in est Elias. Nam el Domiriusita complevit : Ipse esl
Evangelio qusedamdiceretde se, responderunt illi di- Joannes Baptista qui venliirusest. Ipsa pi_efiguratione
venitisle, qua proprielale venturus est Elias. Tunc
* vetus codexRemigiensis:siignoseendumnones(. Elias per proprielatem Elias erit, nunc per similitudi-
U~- TRACTATUSIV. CAPUT I.
nem Joannes erat. Modo Joannes per proprielntem tum elcvatus esl; quoniamqui se liumiliat, exaltabiiur
Joannes, per similitudinemElias est 1. Ambo pr.rco- (Luc. xiv,-H). Unde debel videre.Sanctitas vestra,
_ncssibi dederimtsiniilitudinessuas, el tenuerunt pio- tjiiia _iJoannes sic se humiliavil, ut dicerel, Non sum
priftales suas : unus autem Dominusjudex, sive illo ego dignus corrigiam solvere; quonfodo Iinbent hu-
pncconeprsecedenle,sive illo. miliari, qui diciint: Nos baptizamus,-nos qnod damus
7. Et hilerrogaverunleum- Quid ergo? Elias es lu? noslrum est, et quod nostrumest, sanclum esl. Ille
Et dixil: Non. Et dixerunlei: Propbeld es lu ? El re- dicit, Non ego, sed ille : illi dicunt, Nos («). Non
spondit? Non. Dixenintergoei; Quises iv.? ut respon- est dignus Joannes solvere corrigiam calceamenli
sum demushis qui miseruul nos. Quid dicis de teipso? ejus: quod si digmim se diceret, quam buniilis essel?
Ail: "Egovox clamanlis in deserto. Isaias illud dixit Et si dignum se dicerel, etsic diceret, IIlc venit p >si
(Isa., XL, S) Iti Joanne prophetia ista impleta est, me, qui ante-me faetus est, cujus tanlummodocorri-
Ego vox clamaniisin deserto. Quid clamantis? Dirigite giam calceamenii dignus sum solvere; multiimsc hu-
viamDomini,rectas facilesemitasDei nostri.Nori vobis miliasset. Quando autem nec ad hoc dignum se dicit,
videtur prseconisesse dicere, Exile, facite viam? Nisi vere plenus Spirilu sancto cral, qui sjc servusDomi-
quod praeo Exite dicil: Joannes dicii, Venite. A ju- num agnovil, etex servo amieus ficri meruil.
dicerepellit pr.vco, ad judicem vocat Joannes. Imo 10. Hmcin Rellianiafacla sunl irans Jordanetn, ubi
voeat Joannes ad humileni, nejudex sentialur excel- eral Joannes baplizans. Allera die vidit Joannes Jesum
sus. Ego voxclamantisin deserlo,dirigiteviamDotnini, venienlemad se, cl ait: Ecce Agnus Dei, eccequi totlii
sicut dixil Isaiuspropheta.Non dixil, Ego sum Joannes, peccalummundi.Nemo silii arrogcf, el dical quia ipee
ego sum Elias, Ego sum propheta. Sed quid dixit'?Hoe auferat peccatum mundi. Jain intcndite'1, conlra quos
voeor, Yoxclamanlisin deseiio,DirigiteviamDomino: superbos inleiidebal digitum Joannes. Nondiim erant
ego sum ipsa propbelia. naii haTetici, el jam ostendebantur : conlra iilos cla-
8. Et quimissi fuerant, erant ex Pharismis : id est, mabat tunc a fluvio,, conira quos modo clamat ex
ex principibus Judseorum. Et interrogaverunl,el dixe- Evangelio. VenilJesus ; et quid dicitille? Ecce Agnus
runt ei: Qnid crgo baplizas,si tu non es Chrislus,neque Dei. Si agnus innocens, cl Joannes agnus. An non
Elias, nequeprophela? Quasi audacise videbatur esse et ipse innoccns? Sed quis inuocens? quaiUum inno-
baptizare, quasi, In quapersona? Qtiserimus ulrum ecns ? Oimiesex illa traduce veniunt el ex illa pro-
lu «s Christus; tu dicis te non esse : quserlmus ne pagine, de qna canlai gemens David: Ego in iniqui-
forte prsecursor illius sis, quia novimus ante Christi late conceplussitm, el in pcccalis maler tnea in ulero
adventum veniurum esse Eliam; negas te esse: quse-' tne aluil ( Psal. t, 7). Solus ergo iile Agnus, qui non
rimus ne forle aliquis multum prseveniensproecoes, sic venit. Non cnim in iniquilaie conceptus, esl;
idestpropheta, et accepisiihanc-poteslatem; necpro- quia non de mortnlitate conceplus est: nec eum^in
phetam le esse-dicis. El non erat propbeta Joannes ; peccatis mater ejtis iri utero aluit, quem yirgo con-
major erat quamprophela. Dominusde illo tale lesti- cepif, virgo peperit; quia fide concepit, et fide susce-
monium dedil: Qtddexislisindesetiumvidere? Arun- pif. Ergo ecce Agnus Dei. Non habet iste traducem
dinetn venlo agilari. Ulique, Non venlo agilari, sub- de Adam : carnem tantum sumpsit de Adahi, pecca-
audis; quia non lioc erat Joannes, quasi qui a venlo lum non assumpsit. Qui non assumpsii de noslra
niovereiuf: qui eiiim a vento.movelur, circuiiiflatur massa peccatum, ipse est qui lollit nostruni peccalum.
omni spiritu seductorio. Sed quid existis videre?IIo- Ecce AgnusDvi, eccequi lollil peccalumtnundi.
minetn ntoliibus vestilum? Ycslit-baiur eniin Joannes 11. Nostis quin quidam homines dicunt aliquando:
asperis, id csl, lunica fucfa de pilis cameii. Ecce qiti Nos tollimus peccata liominibus, qui sanctrsumus :
mollibus vesihtulur,in domibttsregum stinl. Non ergo si enim non fuerit sanclus qui baptizat,vquomodo
exislis videre homiiiem niollibus vestitum. Sed quid lollil peccatum alterius, cum .sit homo ipsc plenus
existisvidere? Prophetam? Itadico vobis, major quam peceato ? Conira isias dispulntionesverba noslra non
prophctaldc (Mattli.w,T,8,~) : quia proplietoelonge dicamus, hunc legamus: EcceAgnusDei,eccequitollit
ante pramunliaverunt, Joamies prsesenlem demon- peccalum mundi. Non sit prsesumplio lioininibus in
strabat. homines : non Iransinigretpasser injiionlcs, in Do-
9. Qttidergo tu bapli&as,si lu non es Chrislus, nc- mino confidai (Psal. x, 2); et si levat oetilos in mon-
qite Elias, neque prophela? Responditc'is Joannes, et tcs, unde veniet auxilium ei, intelligat quia auxilium
dixil: Ego baplizoin aqua; mediusaiilem veslrumslelit ejus a Domino,quifeciueoelum et terfam (Psal. cxx,
quemvos nescilis.Htimilisenim non videbatur, et pro- 1,2). Tanise excellenliajJonnnes, dicilur ei, Tu es
pterea lucernaacceiisaesl. Videtc quomododatlocum," Cbiislus ? Dicit, Non. Tu es Elias ? Dicil, Nori.Tu es
qui aliud possel pulari. Ipse esl qui posl me venil,qui prophcta? Dicit, Non. Quare ergo baplizas? Ecce
anleme factusest. Sictit jam diximus, id esl, aulepo- AgnitsDei, eccequi toilil peccatummitndi: hic est de
situs-estmibi. Cujusegonon sum dignusul solvamcorri- qvo dixi, Posl tne venit vir qui ante me faclusest, quia
giamcalceamentiejus.Quanlumse abjecit? Et ideomul- prior tne efat. Post me venil, quia posterius natits est:
1 sicomnesMss.Atediti: mmcper siinilitudinem Joannes 1 SicMss.prope omnes.Atediti: Auferalpeccala. Onde
Eliaserat. ModoJoannesper proprietatemJoannesest,tvnc jam intendite.
-persmhtitndinem EliasJoannes'eril. (#) Donatislarumsuperbia.
 .1414 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 4412
ante tne faclus esl, qnia prselaius est-mthi : pnor me diniilteretnr, nec quod in ailo Iavaretur, suscepit a
erat, quia in principio erat Verbttm, cl Yerbum erat servo baplismum; el lanqnam .allocu-us est filium
apud Deum, et Deas eral Vefbum. suporbienlem et extolknfem se, ac dedignanleniforle.
12. « El ego nesciebam eum, dixil: sed ut manife- aeciperc cum idiotis unde ei possit salus vcnire, ct
slarelur Isracli, propterea veni ego in aqua baptizans. quasi dicens : Quanlum te extendis ? quantum extol-
Et tesiimonium perhibuit Joannes, dicens, Quia vidi lis ? quania esl cxcellenlia tua ? quanta gralia tua ?
Spiritum de coelo"descendentemqunsi columbam, et major potest esse quam mea ? si ego veni ad servum,
mansit super eum: et ego nesciebam eum, sed qui lu dedignaris venire ad Dominnm? si ego suscepi
me misit baplizare in aqua, ille fnihi dixit, Snper baptisnium servi, tu disdignarisa Dominobapiizari ?
quem videris Spiritum descciidentcm et inanenlem 14. Nam ut novenliis, fr^lres mei, quia non ex ne-
stiper eum, hic est qui baplizat in Spirilu sanelo t et cessilate alicujus .vinculi peccali Dominus ve-iebat
ego vidi, ei lestinionium perhibtii quia hic esl Filius ad ipsum Joannem; picut dicunt alii evangelisi.c,
' Dei. i Ititendat modicuin Chariias veslra : Joaunes cum ad illuin veniret baplizandus Bominus, ait ipse
qunndo didicit Cbristum ? Missusest enlm _tlbnptiza- Joannes : Tu att me veids? ego a te dcbeolaptizari. Et
ret in aqua. Qusesiiumest quare? Ul nwmifestaretur quid ei ipse respondil? Sine modo; hnpleatur omnis
Quid profuil bnpiismus Joannis ? Fra- justitia (Matlll. m, 14,15). Quid esl, implealurvmnis
Israeli, _ii__.it.
tres mel, si profuit aliquid, cl modo mnnerel, el jiistilia ? Mori veni pro Iiominibtis. baplizari non
baplizarenlur homlnes baplismo Joannis; et sic ve- habeo ]iro Iiominibus?>Quidesl, hnplealuromrdsjusli-
nirent ad baplismum Cbrisii. Scd quid ail ? 'Ul mani- tia ? Impieatur omnis bumilitas. Quid ergo ? non erat
festarelw Israeli: id esl, ipsi Isiaol, populo Israel ul susceplurus bapltsrnum a bono ser\o, qui passkmeui
Eianifeslarelur Chrislus, venit b.iptiznre in a.|tia. Ae- suscepit a servis mnlis? inlendile ergo. Baptizalo
ceplt miliislerium baplismalis Jouiines, in aijUapcsni- Domino, si proplerea ibaptizavitJoannes, ul in ejus
teiiti.e par.ire viam Domino, non exisiens Dflnlintis: baptismo Dominus ostendcrei humilitaiem, nemo
at tibi cognitusest Domlrius, superiluo ei via paraba- alius hnplizaretur baptismo Joannis? Multi atitem
ttir ; quia cognosceiUibusse ipse faclus esl via : ila- baptizali sunt baptismo Joannis ; baplizalus est Do-
que non duravit diu bnpilsmns Jonnnis. Sed quomOdo niiiius bapiismo Joannis, et cessavil baptismus Joan-
<!emonsir.UuseslDomintis?11imiil.s;ulideo accipcret nis : inde jam missus est in carcerem Joannes ; dein-
baplisma Joannes, in quo baplizareltir ipso Dominus. eeps ncmo bnpiizatus.invenittir illo hapiismale. Si
15^ Et opus erat Doniino bapliznri? Et ego inter- ergo proptcrea \enit et Joannes baptiznus, ut Domini
rogans eilo respondeo : Opus er.it Domino nasei ? Jiumiliias nobis -dcmonkrareluf, ut quia ille suscepit
opus erat Domino crucifigi? opus eral Dominoinori ? a servo, nos non dediginaremursusciperc a Domino;
_>puserat Domino sepeliri ? Si crgo tantam suscepit Dominum sokun Joanncs baplizarel? Sed-si solum
pro nobis huiiiilitaiein,bapli-mum non erat susceplu- DominumJoaniics baplizaret, non deessenl quiputa-
TuS? Et quid profnit quia suscepii bnplismuin servi ? rent sanctius fuisse bnpiisma Joannis quam Cluisti.
. Ul lu non dedignareris susciperc baptismum Domini. quasi hajitisninte Joannis soius Ohristus merutsset
intendal Charitas vcstra. Futuri erani aliqui In Eccle- baptizari, bajuismate nutem Clirisli genus bumnnum.
•Si_ excelsioris gralise calcchumeni. Fit eniin ali- Inlendat Cliaritas veslr... Bjplismaic Clnisti hapiizaii
quando ut videas catecliuinenuinabsiinentem ab onini sumus, non taiutim nos, sed et .iniversusorbis ter-
concubilu, valefncientemsvculo, renuniianiem omni- -rarum, et bnpiizntur usque in iinem. Quis jiostrum
Iws quse possidebat, disnibiientem pauperibus; ct potest ex aliqua parte compafari Chrisio, ctijus se
ealechuniemis est, insiructus etiam forte doctrina sa- Joannes dixil indigmirn solvere eorrigiam caleea-
luiari sujira multos fideles. Timendum est huic ne menti? Si ergo illc Cbristus tantie cxcellemise homo
fiical apud semelipsuhi de Baplismaie sancio qiio Deus, solus baptizarejtur, baplismo Jo.uinis, qiiid
peccala dimittunlur : Quid plus acceplurus sum? dieturi erant hoiniiies ? Qualem bnpiismum ba-
Ecce ego melior siim'illo fideli el ilio fideli: cogitans buit Joannes? Magnuni baplismum babuii, ineffa-
fideles aut conjtigatos aut forte idiotns, aut habentes hile sacramentum : vide, quia solus Clirislus me-
Bt possidontesres suas, quas ipse dislribuit jam pau- ruit baplizari Joannis baptismo. Atqite ila major
peribus, et meliorem se esse arbiirans quam ille qui viderelur baplismus servi, quam bnptismus Domini.
jam baptizaitis e-l, dedignelur venire ad Bjplismum, Bnptizali stiiU ct alii bapiismo Joannis, ne melior
'dicens, Uoc sum aecepturus quod habet ille et ille ;' baptismus viderelur Joannis qnain Ghristi; biipiizalus
et proponat sibi illos quos conlemnit, et qtiasi sor- auteni et Domiims, ut Dominosuscipienie Laptihimim
deat ±11 i hoc accipefe quod acceperunt inferiores, quia servi, iiondedigiiarenluraliiservisubciperebapiijiiiuni
fam videtur ipse sibi melior : et lamen omnia peccata Domini: ad hoc ergo missus eral Joaunes.
^uper illum sunl, et nisi vcnerit ad salutarcni Bn- 15. Sed noverat Cliristnm, au non noveral ? Si
ptismum, ubi peccata solvunlur, cum omni excelleiilia non noveral, quare dicebal quando veriit ad fltivium
sua non-potest iutrare in regnum coelorum.Sed ut Christus : Ego a le debeobapiizari? hoc est, Scio qui
illam excellcntiam invitaret Dominusad baptismum sis. Si ergo jam nover.it, cerle tunc cognovitquando
suum, ul peccala illi dimitlerenliir, venitipse ad ba- vidit colnmbam descendentem. Manifesiumest quia
plismum servi sui; et curii ipse aon haberet quod ei Columbanon dcscendit super Dominum, nisi postea-
 ' " ' '
uig TRACTATUSV, CAPUT I. *fU
bomhnis fcaplifcaliis "21 cl 22). .Si jam haplizatum cognovit, venienti :td
quam ascendit ab aqua baptismi.
te debeo baptizari?
ascendit ab aqua, aperii siu.teosli, et vidil supef eum baplisnia quomodo dicil, Ego u
.hahc vobiscum
-columbam. Si ergo post bapiismuin-desceridil cO Hanc vobiscum inierim ruminale-,
Dominus, dixitilli conferte, hanc vobiscum tractale. Pra>stetDominus
lumba, efanlequam bnplizarelui' vestrum
~Tu ad me venis' ego -aie 'debeo baplizari? Deus iiosterutantequamarne audiatis,alieui
Jonnnes,
eam revelet. Tamen, fratres, hoc scialis, quia
anle, iiltim "noveral,cui dixit, Tu-ad me venis? ego a priori
le defeo bapiizari? xjuOriiodoeEgo elixit, _ Et ego ne- per islinsquseslionissolulionem, vocem pars ©onali
obtendunt imperitis,
sciebam eum ; _ed .jui me rnisil ..aptizarein 'aqlia, de -Baptismigratia, ubi nebulas
lia-
illc mihi dixit, Siiper quem videris Spiriturii descen- el retia tendunt 4vibus vblantibus , si frontem. -
denlerii sicut columbani, el iiianeiiiein snper eum; heaiit, omnino non habebunt: omnino eorum ora
claudentur.
ipse est qttil.apiizal in Spiritu sancio? J Non parva
frairesmei. Si .idistisquseslionenv, non TRACTATUSV.
qu_eslioesl,
paf um vidistis: supeiesl ut ipsius solulioneii.Domi- Rvrstimin illud, Et ego-nesciebam eum, etc. Quid
nhs det. Tamen iilud dico, ssi vidislis qusesiioneni, novi Joannes <didiceril•deDomino per -columbam.
'
non est parum. Ecce positusesl Joannes anteoculos Cap.k, f: 33.
veslros,. sians ad fluvium Joannes Baplista ; ecce 1. Sicul Dominusvoluif,ad diempromissionisnoslrse
veiii--Dominus.-dhuc-hap-izandus,iiondu!iibapiizalus: pervenimus: proeslabiteliam hoc, ut ad ipsins promis-
audi voeem Jo.innis, Tu ad me venis? ego a le debeo sionis redditionem Tunc euim ea
pervenire possimus.
baplizari; ecce jam coglioscit Dominum, a quo vult quse dicimus, et nobis el vobis si utilia sunl, ab ipso
baplizari. Bapiizaius Domiimsascendit nb aqua, ape- sunt: qiiaenutemab Iioniinesnril,mendaciasunt: sicul^
_ rimuur cceli, descendit Spiritu _, m«do illuiii cogno- ipse dixit Dominusnosler Jesus Cliiislus, Qui loquitur
scil Joannes : si modo illum cognoscit, quid dixit mendacium,desuo loquilnr(Joan. vni, 44). Nemo ha-
anlea, Ego 'fl le debeobaplizaii? Si aulem noii etim bel de suo, nisi mendaciumet peccatum. Si.quid au-
modo cognoscil,quin jam iioveratejim, quidest quod lem bomo hnbel veritalis alque justjtise, ab illo fonte
dixit, «Non noveram eum ; scd qui me misil-bnpli- est, qtiem debemus siiirein hac eremo, ut ex eoquasi
zare in aqua, ille mihi dixil, Snper quem videris gultis quibusdam irroraii, et in hac peregrinatioue
Spiriium descendentem , ct manenteni super eum inlerim consolnii, ne dcliciamusin vin, venire ad ejus
slcut eolumbam, ipse esl qtii -bnpiiznt in Spirilu requiem satietaieinqtiepossimus.Si ergoqui loquilttr
sancto? i i tncndacium,desvo loqitilur;qui loquilur veritalem, de
~~16.
Fialres,lsla qusosiioBi hodie solvatur, gravat Deo loquilur. Verax Joanncs, veriias Cliristiis; verax
vos, non dubilo, quia jam mulin dictn suiit. Scialis Joannes, sed oninisverax a ver-italeverax est: si ergo
aulem lalemislam qu^.slioneme.se, ut lueesola per- verax osl Joannes, el verax esse homonon poiesi,
imnl-pariem Donaii. Ad hoc dixrChariia.i ve^tr.e; ut nisi a vcntaie; a quo ernt vorax, nisi ab eo qui Jixil,,
inlentos \os facerem, -similiterul soleo; simulul ore- Ego sumverilas(ld. xiv, 6)? Non ergo, posset.dicere,
lis pro noliisel vobis, -uiet .i..bis'del -pominiisdigna anlveritas conlra veraccni, aui ver-ixconlra verita-
loqui, et vos digna capere mereamini. fnteiim Iiodie lem. Yeracenrveritns misil; et ideo verax erat, quo-
dignaminidiffcrre.Sed hbcbreviter dico iiUerim,:do- niam a veritatemissus erai. Si veritas Joannem mise-
ncc solvaiur : inlerrogaie patilice, sine rixa, sine con- rat, Chrislus eum miserat. Sed quod Chrislus cum
tenlione, sirie alterealionibus, sine inimicitiis; el vo- Patfe facil,'Paier iacit : ct quod Pater cum Cluisto
biscum quicrile, et alios-inlerrogaie, et dicite, ilane facil, Christus facit.Nec seorsum Paler alirjuid "facit
qu_estionempropnsuil nohis bodie cpiscoptts noster-, sine Filib ; nec seorsum aliquid Filius sine Paire :
aliquando si Dominiisconcesserii.soluiurnseain. Sed inseparabilischariias, inseparabilisuniias, inseparabi-
sive solvalur sivenon sohaiur, putate mepr-oposnisse lis majestas, inseparabilis"poteslas, sccundum hsee
quod me movet •: moveor ciiim multum. DicitJoan- verba qu.nelpseposui!,Ego elPater umtm sumus(ld.
l\es,J~go a tc dcbcobaplizari; (anqunmCbristo cttgni- x, '50). Quis crgo niisit Joannem? Si dicamus, Pater,
lo. Si cuim noii noveral eum a quo volcbatbnpiizari, verum dicimus; si dicamus, Filius, verum dicinius:
temere dicebai, Ego a te debeobaptizari.Noveratergo manlfesiius autemut dicamus, Pater ei Filius. Quem
ctim. Si noverat eum , quid cst crgo quod dicii, Noti misit aulem Pater ct Filius, unus Deus niisjt; qiiia
noveranicitm; sed qui me misit baplizarein aqua, ipse Filius dixit, Ego el Paterunum sniiius.Quomodo,ergo
. tnild clixil,'Superquem videris Spiritum descendentem nesciebat euin a quo missus est? Dixit cnim, Ego
et manenlemsuper eum. sicul eolumbam,ipse eslqui nesciebamauin; sed quime misit
buplizarein aqua,ipse
baptizati'n Spiritu sancio? Quid dictivi sumus? Quia mihi dix~a.Iiiterrogo Jonnnem,Qui le misit baplizarc
non sciniusquando vencrit columba?-Ne-forle ibi ln- in aqiia, quid lilh divil? Super quem videris
Spiritum
leant ', legantur alii evangelisttc, qui planius illud descendentcm,sicui columbam,el manenlem
super eum,-
dixeruiU: cl iiiveniinusnpenissime lunc dosccndisse ipse esl quibapiizal in Spiriht sanclo. Hoc tibi, o Joan-
eoiimibam, euih Dohiinus _ab aqua ascendit- Snpcr nes, dixit qui ie misii? Manifestumquia "hoc. Quis
baptizalum cnim <ipefli'siinlearfi, ei vidil •Spirilum ergo te misii?FortePaler. Verus DeusPater, elveri-
descendeniem (Matth. ni,' 16, Marc. i, 10, ei Luc. -m, tasDeusTilius: si PalorsineFilio le niisit, Deussine
^'BxUti^.atefti/MK.,_fttedi!.';..i!icel,T)oiialistEe. veriiate te misit: _i'ideo;au(emverax es,-quia"verlta
 . '
__IS IN JOANMS EVANGELIUM,,8. AUGUSTINI . 1416
tem loqueris, et ex veritate loqtieris; non te misit Joannifedictus est: solustale donum accepit: nullus
Pater sine Filio,1 sed simul te misit pater et Filius : ante illum justorum, nullus post illum,~utacciperet
si ergo el Filius te misit cum Patre, quomodoncscie- baptismum, qui baptismus illius dicereturl. Accepit
haseum a quo missttses? Quemvideras in veritate, quidem; non enim a se posset aliquid : sienim a se"
ipse le misit ut agnoscerelur in carne, et dixit, Supcr quis loquitur, mendaciumde suo loquilur. Et unde ac-
quemvideris Spirilum descendenlemsicul columbam,et cepit, nisi a DominoJesu Christo ? Ab illo ut bapti-
manenlemsuper eum, ipse est qui baplizat in Spiritu zare posset aecepit, quem poslea baptizavit. Nolile
sanc\lo. mirari : sie enim hoe fecit Chrislus in Joanne, quo1
2. Hoc audivil Joannes, ut nossct eum quem non modo quiddam fecit m matre. De Christoenim diclum
noverat, ati ut plonius nosset qucm jam noverat? Si est, Omniaper ipsum facla sunt (Joan. i, 5) : si omnia
enim omni ex parle non nosset, non venienii ad flu- per ipsum, el Maria per ipsum facta est, de qua poslea
vtum ul bapiizarelur diceret, Ego a te debeobaplizari, natus esl Christus. Intendat Charitas vestra,'Quomodo
eltu venisad me (Matth.m, I4)?noveralergo.Quando ereavit Mariam, et crealiis est perMariam; sic dedit
autem columba dosccndit? Jambaptfzalo Domino, el haptismuni Joanni, et baptizatus est a Joanne.
ab aqua ascendenle. At si ille qut eum misit, dixif, 5. Ad boc ergoaccepit-bapiismuma Joanne, ut acci-
Super qttemvideris Spirilnmdescendenlemsicul colum- piens quod inferius eratjab inferiore, ad id quod su-
bam, et tnanenlemsuper eum, ipse esl qui baplizat in pefius erat hortaretur interiores. Sed quare non solus
Spirilu sancto; et non noverat eum, scd columba ipse baptizatus est a Joanne, si ad hoc missus erat
descendeiilecognovit eum ; columba vero tunedescen- Joannes, per quem bapiizaretur Chrisius, ut pararet
dil, quando Domiimsab aqiia ascendil; lunc aulem viam Domino, id est ipsi Christo? Et hoc jam dixi-
cognoverat Joannes Domintim, quando ad eum Do- mus; sed commemoramus,quia necessarium est prse-
minus ad aquam veniebal: manifestalur nobis quia senti qusestioni.Si Dominusnoster Jesus Ghri-
solusj
Joannes secundum aliquid noverat, secundtimaliquid" stus baptizatus esset baplismaie Joannis : tenele quod
nondum noverat Domiimm.Nisi r.ulemboc intellexc- dicimus; non lantum valeat
sseculum,ut deleat e cor-
rimus, inendax erat. Quomodo eral verax aguoscens, dibusvestris quod ibi scfipsit Spiritus Dei;- non tan-
qui dicit, Tu ad tne venisbaplizari, el ego a le debeo tum valeant spinse curarum, ut effocent semen quod
bqptizari? Yerax est ciimhoc dicit? Et quomodorur- seminatur in vobis: quare enim cogimui'eadem re-
sus verax cst cum dlcit, Ego non noveram etim; sed petere, nisi
quia de memorla conlis vestn securi non
qttimisit tne baplhare in aqua, ipse mihi dixit, Super sumus?siergosolus Dominus bapiizatiis esset
bapli-"
quem videris Spirilum descendcniem sicut columbam, ei smo Joannis-, non deesseni qtii sic cuni haberent, ut
manentemsuper eum, ipse esl qui baptizal in Spirilu putarent joannis nuijorem cssc, quam est
baptisnium
sancio? lniiotuit per columbam Dominus, non ei qui
baptismfts Christi. Dicerenl enim ; Usqtie adeo illud
se non noverat, sed ei qtii in eo aliquid noverat, baptisma majus est, ut jsolus Christus eo baptizari
aliquid non noverat. Noslruni est ergo quserere meruisset. Ergo ut daretur "nobisa Doininoexemplum
quid in eo Jo.innes nondum noverat, et per columbam humilitalis, ad salutem baprismatis,
didicit. percipiepdani
Clirislus suscepit quod ei opus non erat, sed propter
3. Quare missus est Joannes baptizans? Jam me- nos
opus erat. Et rursusi, ne hoc ipsum quod,accepit
mini nie quantum polui dixisse Cbarilafi veslrse. Si a Joanne
Christus, praeponeretur baplismati Christi,
enimbaptismusJoannisnecessnriuseratsaltitinostrse; permissi sunt et alii bapiizari a Joanne. Sed qui bapti-
et modo debuit excrceri. Non cnim modo non sal- zati sunla Joanne,non eis suffecit:baplizatisnnleniin
vantur homines, aut non modo plures salvantur, aut baplismo Christi; quia non haplismus Chrisii erat
alia lunc salus erat, et alia modo. Si mutalus est baplismus Joannis. Qui accipiuntbaptismum Christi,
Clirislus, mutala esl el salus : si salus in Christo est, b3plismum Joannis non quseruul: qui acceperunl ha-
el idem ipseChristus est, eadem nobis salus est. Sed ptisniumJoannis, baplismum Cbristi qusesieruni.
Ergo
cpiare missus est Joannes baptizans? Quia oportebal Chrislosuffecil baplismus Joannis. Quomodonon suf-
baptizari Cbristum. Quarc oportcbat baptizari Cliri-
ficeret, quando nec ipse| erat necessarius?l_li enim-
slum?-Quare oportuitnasciClirislum? quare oportuit nullus baptismus erat necessarius; sed ad horlandos'
crucifigi Cbristum (a) ? Si cnim viam humilitatis de- nos ad bapiismum suumJ suscepit bnptismum servi.
monstraturus advenerat, et seipsum fneturus ipsam Et ne
ab eo erat hu- proeponereturbaprismus servi baptismo Dnnu-
liumililaiis viam; iu omnihus implenda ni, baplizati sunt alii baplismale conservi. Sed qui
militas. Auctorilatem dare baptismo suo hinc dignatus sunt baplismate conservi, oportebat ut ba-
baplizali
est, ui coguoscerenl servi quanta alacritale deberent piizarenlur baplismale Domini : qui autem baptizan-
currere ad bapiismum-Domini, quandoipse non de-
dignntus esl suscipere baptismum servi. D.onalum 1 Er. el Lugd.sic legitnl hunc locum: Saptismumquod
enim erat hoc Jonnni, ut ipsius haptismus diceretur. boannisdictutnest. Nullttsantc
accepitJoannes,l>aptismum
4. Hoc altendat, el distingual, et noverit Cliaritas illumjustorum,ntillusposfillumul acciperetbaptismum,
veslra. Baptismus quem accepit Joannes, baptismus quod baptismum ipsiusdiceretur,accepit:etsoluslaledonum
accepilquidetn.QuibussuffrpganlurYen. Lov.,ea tamen
(a) inlerrogaridorespondetquseslioni,ut supraTract.4, inter se ferant. discrepantia,ut ven., baptismaflm. autem, ba-
tt. 13, plismum M. I
 1417 - TRACTATUSY. CAPUTI. . .418
lur baptismale Domini, non opus habent baplismate quid in eo nonnoverat?"Qtiiasibi retenturus eratba-
eonservi. ptismalis sui pofesfalrm, et non eam Irnnsmissurus
6. Quoniamergo acceperat Joannes haplismum, et translaturus iu nliquemservum: sej si"e bapiiza--
qui proprie Joannis diceretnr; "Dominusaulem Jesus ret in ministerioservus bonus, sive bnptizaret in mi~
- Christusnoluit baplismum suum alicui dare, non ut iiislerio servus malus,non sciret sc ille qui baptiza-
nemo baplizarelur baplismo Domini, sed ut sernper retur baptizari, nisi .i. illo qui sibi lenuit bnpiizandi
"ipseDominusbaptizarel: id actum est, ul el per mi- poleslaieni. Et ut noveriiis, fratres, quia boc in illo
nistros Dominusbaplizaret, id est, iit quos minislri non noverat Joannes, et hoc didicit per columbam:
Domini baplizaturi erant,-Dominus bapiiznret, non Dominumenim noverat, sed etiinbaptizandi sibi po-
iili. Aliudest enim baptizare per ministeiiuni, aliud tesialem relenturum, et nii.Ii scrvo eam daturum,
baptizare per potestatem. Baptisma enim lale est, nonduni noveral; secundumboc dixit, Et egonescie-
qualis est ille in cujus poteslaledalur; non qualis est bameiim.Et ut no.eritis quia ibi hoc didicit, atlen-
ille per cujus minisleriumdalur. Talis crat baptismus dite sequentia : Sed qui misil me baptizare in aquar,,
Joannis, qualis Joannes : baptismus justus tanquam ipse mild dixil, Super queni videris Spirilum descetir-
Justi, lamen hominis; sed qui acceperat a Domiiio denlem,quasi columbam,et manenlemsuper cum, ips^
islam graliam, et tantam gratiam , ul dignus esset est. Quid ipse esl? Dominus.Sed jam noverat Dorhi-
prseirejudicem, et eum digito oslendere, et implere num. Ergo pulate huc usque dixisse Joniineio., Ego
vocempropbetiseiliius, Voa;clamantisin deserlo,pa- nonnoverameum; sed qui memisit baplizare )n aqua,
rale vianiDomino(Isai. XL,5). Tale autem baptisma ipse mild dixit. Quserimusquid dixeril? Sequilnr,
Domini,qualis Dominus:"ergo baptisma Dominidivi- Super quem videris Spirilum descend'e>uein,quasi
num, quia DominusDeus. columbam, el manenlem super eum. 'Non dico se-
7. Potuit autemDominusJesus Chrislus, si vellet, "queniia; interim alteridile: Super quem videris Spi-
dare poleslatemalieuiservo suo, ut daret baplismum rilutn descendentem,tanquamcolumbam, el maneniem
suum tanquamvice sua, et transferre a se baptizandi super eum, ipseesl. Sed quid ipse esi? ;quid me
poteslatem,et constiluerein aliquo servo suo, et lan- voluit per columbam docere qui me misii? Quia
_tam vimdare baptismo iranslalo in servum,quanlam ipse erat Dominus? Jarn noveram a quo missus
vim haberet haptismus dalus a Domino.Hoc noluit eram : jam noveram eum cui dixi, Tu ad me venis
ideo, ul iu illo spes esset baptizatorum,a quose bapti- baplizari ? ego a le debi>obaplizari : iisipie adeo
zatos agnoscerent.Noluil ergo servum ponere spem ergo noveram Dominum, ui ego ab eo vellem b;i-
in servo. Ideoque clamabat Aposlolus,"cum videret ptizari, non ul-a me ipse bapiiznreiur : et.innc
liominesvolentes ponere spem in seipso: Numquid mihi dixil, Sine modo; implealurotnnisjusiiiia (Malllu.
Paulus pro vobis crucifixusest? aul in notninePauli ni, 14,15); pali veni, baplizari non venio? iinpleiitur,-
baptizati estis (\Cor. i, 15)? Bapiizavit ergo Paulus omnisjuslilia, ait mihi Deti» meus; ini| h.nlur omnis
_ lanquamminisler, non tanquamipsa potestas: bapti- juslitia, doeeam jilenam humilitalem: novi super-
zavit autera Dominus lanquam poteslas. lniendiie. Mentes in futuro popnlomeo, novi «liquos in aliqua
Et potuit hanc potestatem servis dare, et noluit. Si excellenliorigraiia futuros homines,ut cum vkieritit
cnim daret hanc potesiatemservis, id est, ul ipsorum idiotas aliquosbaplizari,illiquia meli.iressibi videntur,
essel quod Doininierat; lol essenl bapiismi quoi es- sive coniineniia, _ive eleemo.ynis,sive & cirina, de-
senl servi; ut quomododictum est baptismaJoannis, dignenlurisli fortasse accipere quod .lli inf-riores ac-
sic diceretur baplisma Pelri, sic baptismaPauli, sic eeperunl; oportel tit sanem eos,-ut non dedigi.eniur
baptismaJacobi, baplismaThomsc,Mailhsei,B.irlho- venire ad baptisma Doniini, quia ego voni ad bapli-
lomaei: illud .enimbaptismaJoannis dictuniest. Scd sma servi.
forte aliquisresislit, et dicil: Proba nobis quia illud 9. Jam ergo hoc no/.erat Joa.ines, et noveral I)o-
bapiismaJoanuis dictumest. Probabo, ipsa Veritnle minum. Quidergo docuit columba? quid ,oluit per
dicente,quando inlerrogavit Judaeos,BaptismaJoan- columbam, id est, per Spiriiiimsancium.sic venien-
nis unde est? de cmlo, an ex hominibus(Matlh~\x\, tem docere, qui misernt euin, cui ail, Super quem
25)? Ergo ne tot baptismaladicerentur, quot essent viderisSpiritum descendenlem,lanquamcoluivbam,et
servi qui baptizarentacceptapotestaiea Domino;sibi manentemsuper eum, ipse esi? Quis ipse esi? Domi-
lenuiiDommusbaptizandipoiestatem,servis ministe- nus. No.i. Sed numquid hocjani uoveras, quia Domi-
rium dedit. Dicitse servus baplizare; recte dicit, sicut nusiste baplizandi habens potcslatein, eam poiesta--
Apostolusdicil, Baptizaviautemet Slcphanmdomum tem nulli servo daturus esl, sed sibi eam reteniurus
(I Cor.1,16): sed tanquamminisier.ldeo si sit el ma- esl, ut omnis qui baptizaiur per servi niinisterium,.
lus, et contingat illi habere niinisierium, et si eum non imputet servo, scd Domino?numqtiid hoc jami
homines non norunt, el Deus eum novit: permiitit noveras?Non hoc noveram: adeo quid nnhi dixit?."
Deus baptizari per eum, qui sibi tenuit poleblalem. Super quemviderisSpirilumdescendenlem tanquamco-
8. Hoc aulem Joannes non noverat in Domino. lumbam,el munenlemsupereum, ipse est qui baplizal'
Quia Dominuseral, noverai; quia ab ipso debebat in Spiritu sancio.Non ail, Ipse est Dominus;non ait,
baptizari, novorat: et confessusest qnia veriias erat ipse est Christus; non ail, ipse est Deus; non aitr
ilie, et il!everax mis=usa veriiate; hocjnoverat.Sed ipse est Jesusj nou ait, ipse est qui natus est de vir»
S.AI.CT,AttGTIST. III. (Qiiarante-vmq.)
 1419 IN JOANMS EYANGELIUM,S. AUGUSTINI 1420
gine Maria, posterior te, priov le: 11011 ail hoc; jam nianifcstedantis disciplinam ad tempus, ne damnet in
raiim ii6_ hoverat Joannes. Sed quid non noveral? ajternutn, si eam non cognoverint, seque correxerint,
Tantam potestalemBaptismiipsum Dominumhabitu- llli vcre persequunlur Ecclesiam, qui dolis perse-
runl ct sibi retenlurum, sive prsesenlemin terra,sive quuntur; illigravius eor feriunl, qui lingusegladiu fe-
absentcm eorpore iu coeloet prsesentemmnjestate, riiint; illi acerbius sangiiinemfunduni,qui Chrislum,
- sibi reienturum Baptismi polestaiem : ne Paulus di- quantum in ipsis est, in homine occidunt. Perterriti
ccrel.-Baptismusmeus; ne Pelrus diceret, Bapiismus videnltir qtiasijudicio poicstalum. Quid tihi facit po-
nieus.Ideo videte, intendiievoces Aposlolorum.Nemo tcsias, si bonus es? Si auteii mahis es, time potesia-
Apostfflovmudixit, Baptismiis meus. Quamvisunum lem : Non enimfruslra gladiumporlal, dicil Apostolus
omnium essel Evangelium, bfmen invenis dixisse, (Rom._xm,4). Tuuni glidium noli educere, quo per-
Evangelium meum : non invenis dixisse, Baplisni3 culis Clirisluni. Chrisliane, quid lu persequeris in
mettni. christiano? qnid in te persecutus esl imperalor? Car-
10. Iloc ergo didicit Joannes, fratres mei. Quoddi- nem perseculus est; lu in chrisliano spiritum perse-
dicit Joanhes per columbam, discamus ot nos. Non qtieris. Non occidis tu barnem. Et tamen nec carni
enim columba Joannem docuit, et Eeclesiarnnon do- parcunt: quoiquot potuerunl cajdendo nec.verant;
euit, cui Ecclesisedictum est, Una esl colvmba mea nec suis nee alienis pepercerunt. Notumesl hoc om-
iCant.vi, 8) .Columbadoceat columham;noverilcoium- nibus. Invidiosacst potesl.is, quia lcgiiimaest: invi-
baqu <tdJoannesdidicit per columbam.Spirilus sancius diose facit, qui jure faeit: sine invidia facil, qui prte-
in specie columbscdescendit. Hoc autem quod di- lcr leges facil. Altendalpnusquisque veslrum, Ifalres
scebat Joannes in columba. quare in columbadidicit? mei, quid liabeat cluishanus. Quod Iiomoest, cotm-
Oportehat entm ut disceret: nec boc forie oporiebatj mune cum muliis : quod cbristianus est, secernitur a
Jiisi (ut per eolumbamdisceret. Quid dicani de colum- mullis; et plus ad illum pertinet quod clirisiiaiius,
Jia, fratres _nei?aul quando mibi sufficitfacullnsvcl qtinniquod bomo.Namqtiodclirislianus,renovalur a.~
eordis .velJingua;, dieere quomodovolo?Et lorle non imaginemDei,a quo bomofactusest ad imaginemDei,
jdignovoloquomododicendum est; nec si lamcn pos- (Col. III, 10):quodaulemiiomo,possclelmalus,pos-
sum dicere quomodo volo : quanto miiius quomodo seieipaganus, possel * el idololnlra, Iloctu perseque-
dicenduiu.est? Ego a meliore hoc audire vellem, non ris in chrisiiano, qnod irieliushabel: hoc cnim illi vis
vobis dicere. aufene unde vivil. Yivitjeiiim lcmporaliter secundum
11. DiSGitJoannes eum quem noverat: sed in eo spirilum viLe, quo corpus animatur; vivit aulem ad
discitin quo eum non noverat; in quo noverat non seieriiilatemsecundumBaptisma quod accepit a Do-
discit. Etquid noveral? Dominum. Quidnon noverat? mino : hoe illi rislollere, quod accepit a Domiuo;
Poleslatein dominici baptismi in nullum liominema hoc illi vis tollerc unde vivil. Lalrones eos quos vpr
Dominotransiiurnm, sed ministcriumplanb traiisifu- lunt exspoliare, sic volunt, u! ipsi -plus babeant, et
rum : potesialem a Dominoin neminem, ministcrinm illi niliilliabeant: lu et tollis huic, et apud ie non erit
et in bonos et in malos. Non exhorreat columbami- plus; non eniin plus liblfit, quiahuic lollis. Sed vere
nislerium malorum, respiciat Domini poiestatem. boc fiiciuni, quod hi qui lollunl animam; el alteri iol-
Quidtjbi facitmaltis minister, ubi bonus est Domintis? lunt, et ipsi duas nnimasnon habeiit.
Quid te ipipedit malitiosus prseco, si est benevolus 15. Qtiid eigo vis auferre? Unde iibi displicetquem
judex? Joaimes didicit per colunibanihoe. Quid est vis rebaplizare? Dare non potes quod jam babel, sed
quod didieit? ;Ipse repetal: Ipse tnilii dixii, iiitjuit, facis negare quod habel. Quid acerbiusfaciebat paga-
Supcr guem videris -Spiritumdescendentem , tuttquam nus, perseculor Ecclesise?Exserebanlurgladii adver-
colnnibam,et inaftcnlpmsnpereum, idc esl quibapiizat sus martytes, emiliebanlurbeslioe,ignes admoveban-
in Spiritu sancio.Non ergo te decipiant, o columha, tur : ulquid ista? Ut diceret qui isla patiebalur, Non
seduclores,qui.dicuut, Nos toapfeamus(a). Columba, sum cbrisiiaiius. Quid doces tu eum quem vis reba-
agnosce quid docuil jcoluniba. Hic est qui baplizai in plizare, nisi ut primo dical, Non sum cbristianus? A'd
Spirilu sancto. Per columbamdiscilur quia hic est; et quod aliqtiando persecutor proferebat flammnm, ad
tu ejps ppteslate pulas le baptizari, cujus ministeiio hoc tu producis linguam : seducendo facis quod ille
baptizaris? Si hoc putas, nondum es 5n corpore co- occidendonon fecit. Et quid est quod claturus es, et
lumbae; et si non esin corpore columbse,nonmiran- cui daturus es? Si libi verum dicat, et non seduclusa.
dum qtija simpljcitatemnon habes. Simplicilas enim le menliainr, dicturus est, Habeo. Interrogas, Habes
maxime per eolumbam designatur. Baplisma? Habeo, dicif. Quamdiuhahep dicjt, in-
12. Quaie per simplicilalemcolumbsedidicitJoan- quis, non sum daturus. Et noli dare: quod eifim vis
nes, quia hic esl qtd baptizat in Spiritu sancto, fralres dare, hserere in me non polest; quiaquodaccepi, au-
- moi, nisi quia columbaenon erant qui Ecclesiam dis- ferri a me non potesi. Sed lamen.exspecla; videam
sipaveruiil? Accipitres crant, milvi erant. Non laniat quid me vis docere. Dic|, inquit, primo, Non haheo.
columba. Et vides illos invidiamnobis facere, quasi Sed hochabeo : si dixerp, Non habeo, meniior; quod
de perseculionibusquas passiSunl.Corporalesquidem enim habeo, habeo. Non habes, inquit. Doco quia non ,
passi qunsipei'sectiliones,dim essent flagella Domini 1 Possidei,pro posset,ter legit Morel,Element.crilic
{<_)Donaiistte. pag. 241. 61.
 • ' ' '
im . . TRACTATUSV.. CAPUT I. , 1122
habeo. Maiustibi dedil. Si malusGhristus, malus mihi .fundatinimieos suosper.Iucernam.suam. Inlerroge.
dedil. Non, inquit, malus Chrislus: sed non libi Ghri- mtts et nos quod DominusJud.eos.inlerrogemus et dit
stus dedit. Quis ergo mihi dedit?_responde: ego me eamus,Bapiisma J.aimjs unde est-?de coslo,an CYIIOT
a.Ghrisio scio aecepisse. Dedit tibi; inquil, ?ed tradi- niinibus ? Quid dicturi sunt,'videte, si non el ip5i tan-
tornescio quis, non Ciiristns. Yiclero quis luerit-mi- guam inimici de lucerna.coiifiinduinur. Qpid dicturi
aister, videro quis fueril prseco; deofficinli non.djs- sunt? Si dixerinl, Ex hominibus; ei ipsi sui eos lap.d_~
puto, judipem attendo.: et/ortequqd objicis officiali, bunt: si aulein dixerini, De.coelo; dicamus eis, Quavn
menliris : sed nolo disculere-, causam pfficialissui cor ergo non credidistis ei ? Dicnni fortasse, Credimus >i-
gnoscat Dominus.aniborum : forle si exigam ut pro- Qtiomodoergo dicitis quia vos baplizatis, et Joa.me..
bes, non prpbas;-inio menlirisj probalum esl te pro- dicil, Hiceslqui baptizat? Sed. mhiistros,, inqiiiniit.-
bare nonpotuisse (a): sed non ibi pono causam meam,- tantijudicisjustos oportet esse, per, quos ha])lizalur.
ne cum studiose cnepero.defendere homines hinocen- Et ego dico, el omnes-dicimusy quia .juslos oporlel
tes, ptites me spem meam vel in hominibus iiinocen- esse lanti judicis minislros : sint minislri justi, sivo.
tibus posuisse ; fuerint bomjnes",qua.leslibel, ego a lunl; siautem noluerintesse justiqui cathedram Moysi
Christo accepi, ego a Christo baplizaius sum. Non", sedent f, securum iiiefecit,magister-meus„.'de quo
inquit, sed.ille episcopusle baptizayit.ej ille episcopus Spiritus ejiis dij_.il,Ilic est qui baplizaf Quomodcse-
illis communicat.AChristo sum haptizaius, ego noyi.' curum me.fecit? Scribm., inquit,, et Pharisali calhe-
Unde nosti? Docuit me columba quam vidif Joahnes. dram,Moysi sedenl; qum dicunl, facite; qumauleni fa-
0 milve male, nonme. dilanias a visceribus columbse:• ciunt, facere nolile: dieunt enhn; el non faciunt (Matllu
in columhse membris numeror; quia quod columba xxni, 2, 5). Si fuerit minjslcr. justus,'comput0illum
doeuit, hoc npvi. Tu mihi dicis, Ille te baplizavit,aut cum Paulo, cumputoillum cum Petro; cumislis com,-
ille te bnptizavil; per columhammihi et.tibi dicilur, pulo jiistqs.miuislrbs : quia verejusti minlstii gloriam
Hiceslqui baptizat;cm credo, milvo, an columb*?. suam non.quserunt; minislri enim sunt, pro judicibus
14. Cerle tuniihi dic, utper iliam lucernamcon* haberi noluni, spem in.se poni exhorrescnnl,: efgo
!
fundaris, qua contusi sunl etpriores inimici, -pares - compulo cum Panlo ]'ustum.minislrum.Qiiideniiri.di-
tui pharissej,qui eum interrogarent Dominum,!in qua - eit Psmlus? Ego plantavi, Apollorigavitj-sed Deusnri-
-potestale isla faceret : Inlerrogabo et ego vos, inquit, crementum dedit: neque qui plantatest aliqidd, -ne'que
islvm sermonem, Dicite mild , BaplismaJoannis unde qui rigat; sed qui incrementumdat Z_e«s_(I Cw.ni,. 6,
esl? de cmloan ex Jwminibus?Et illi qui prseparabant 7). Qui vero fuerit superbus minister, eum zabulo 5
jaculari dolos, irretiti sunt qusestione,coeperunt vol- cOmputatur: sed non conlaminatttr -donum''CIirislis
yere apud semetipsos , et dicere, Si dixerimusquia de quod per illumfluitpurttm, quod per illuni transit li-
cmloest, diclurus esl nobis,-Quare noti credidislis ei? quidum.venit ad fertilemlerram. -Puta quia ipse lapi-
Joannes enim dixerat de Domino., Ecce Agnus Dei, deus esl, quia ex aquafructum fefre rion' potest :'-et-
ecce qui,lollit peccatntnmundi (Joan. i, 29). Quid ergo per lapideum canalem lraiisit'aqua, tfansit aqoa>ad
quseritis, in qua poleslale facio? 0 lupi, in potestate areolas 3; in canali' lapideo nihil generat,' sed tameh
Agni faclo quod facio. Sed ut nosselis Agnum, quare hortis 4 plurimum fructum affert. Spiriiualisenim vir-
npn credidisiis Joanni, qui dixil, Ecce Agnus'Dei, tus Sacramenti itaest ht luxiet ab illuminandis-pufa
eccequi lollit peccatmn mundi? Seientes ergoilli quid excipitur,"etsi'per immundos iranseatJ,noh inquina-
dixisset Joannes de Domino, dixerunt apud se, Si - tur.- Sintplane minisiri justi, el gloriam' suam Tion
dixerimusquia ___cmioesl baptismus Joamiis, dicelno- quserant, sed illius cujus rninislri sunt: non dicaiit^
bis,Quare ergo noncredidistisei? Si dixerimusquia ex Baptisma meum esl; quia non est ipsorum. Aitendant
hominibusest., lapidablmur a populo-;quia prophetam ipsum -Joannem: Ecce Joannes plenris eraV Spifitri
JiabentJoannem.Hinc limebant homines, hinc verila- sanclo; elbaptismum de coelo habehat, non ex \vo-~
t.emfateri eorifundebanlur.-Tenebraelenebrasrespon- minibus : sed quatenus iiabebat? Ipsedixii', Parate
derunf, sed a Iuce superalse sunt. Quid enim respon- viam Domino (Joan. i, 25J. Ubi aulenv c'ogiiitus'es8
derunl? Nescimus: quod Sciebant,dixerunt, nescimus. Domihus, ipsefnctus est via ; non janr opus erat ba^
Et Domiims,nec ego vobisdico, inquil, in qua poleslate' ptismate Joamiis, quo pararelur via Dohliho.' '"
istafacio (Mallh.xxi, 25-27). El-confiisi sUntprimi ini- 16. Tameri quid ndbis soleni dicei-e? Ecee post
mici. Unde? Delucerna. Quisefat luceina? Joannes. Joannembaptizaium est. Antequam eriim beiieista"
Probamus quia Iueema erat?'Probamus. Dominus qusestio traciarelur in Ecclesia catholica, mulli irr ea
enim dicit: Ille erat lucerna ardens et lucens (Joah. v, errjverunt", ei magni et boni (a)': sed quia demem-
35). Erobamus quia et de ipso conlusi-sunt inlmici? bris columbseerani, non se praicidertint, ei factuiiii,
Psalmumaudi : Paravi, inquil, lucernamChrislomeo;' esi in eis quod dixit Apostolus, Si qhid_alil'efsapitis,,
inimicosejusinduam confusione(Psak cxxxt, 17, 18). 1 SieLov.cum8 Mss.;at juxtaEr. Lugd".Ven. Iegendum,,'
15. Adliuein hujus vita; tenebris ad lucernam fidei in ~cathedramotjsisedenl.. M. ,. _ • .
In Mss.loeo,iabuli, estubiqueriomen,diabofi,
ambulamus: teneamus et nos Iucernam Joannem, 8 Er.[luflbus
Lugd.etven. habent,per lapideum.cariuletnprans''',
eonfundamuset inde inimicos Christi; imoipSe:eon- it aqua ad areolas. M.
4 in omnibusMss.,Iiortus.
- , ,-
1 DnusParcensisMs.,palres. , *,
in
(a) Cyiirianuni primis subintelligit,cumqueipso car-<
(o) TangitcausamCseciliani.Conferepistolas43, 88, thaginensemsynGdttm, de qua in libb. de Baptismocontrar
f8a, etc Donatistas6et7.
 im IN JOANNISEVANGEIJUM,S. AUGUSTIWI UU
hoc quoquevobisDeu$revelabii(Philipp.ni, 15). Unde- paleretur, quia baptizabatplures quam Joannes: de-
isti qui se separaverunl, indoeilesfacli sunt. Quidergo inde adjunctum est, Quamvisipse non baplizaret, sed
solent dicere?'Ecce posl Joannem baptizatum est; discipuliejtts (Joan. iv, ,1,2). Ipse, et non ipse: ipse
post ha-relicos non baptizalur? Quia quidam qui ha- poteslate, illi ministerio; servitulemad baptizandum
bebanl baptisma Joannis, jussi sunt a Paulo baptizari illi admovebant,potestas baptizandiin Christo perma-
(Act. xix, 3-5 ) : non enim habebant bnplisma Chri- nebat. Ergo haptizaban|tdiscipuli ejus, et ibi adhuc
sti. Quld ergo exaggeras merilum Joannis , et quasi erat Judas inter diseipulosejus : quos ergo baptizavit
abjicis infelicitatembsereiicorum?Elcgo tibi concedo Judas, non sunt ilerumjbaplizaff; et quos baplizavit
sceleratos esse hserelicos : sed hserelici haptisma Joannes, iternm baptizati sunt? Plane iterum, sed-non
Christi dederimt, quod baptisma non dedit Joannes. iterato baptismo. Quosenim baptizavil Joannes, Joan-
17. Reeurro ad Joannem, et dico: Hiceslqvibaplizat. nes baptizavit: quos autem baptizavit Judas, Cbrislus
Sic enim melior Joannes quam hserelicus, quomodo baptizavit. Sic ergo quos baptizavil ebriosus, quos-
melior Ji.annes quam ebriosus, quomodomelior Joan- baplizavit homicida, quosbaplizavit aduller, sihapli-
nes quam bomicida. Si post deteriorem baptizare de- smus Christi erat, Cbrislus baptizavit. Non timeo ad-
bemus, quia post meliorem baplizaruntApostoli;qui- ulterum , non ebriosum , non homicidam; quia co-
cumque apud ipsos haplizati fuerint ab ebrioso, non lumbam atlendo , per qiani ktnihidicitur, Hic est qui
dico ab homicida, non dico a salellite alicujus scele- baplizat.
rati (a), non dico a mptore rerum alienarum, non 19. Cseterum, fratres imei, delirum est dicere qula
dico ab oppressore pupillorum, non a separatore con- meliorismeriti fuit, nonj dico Judas, sed quilibel ho-
jugum; nihil horum dico : quod solemne esf dico, minum , quam ille de quo dictum est, In nalis tnulie-
quod quolidianumest dico, quo vocanlur omnes dico, rum nemo exsurrexil major Joanne Baplista (Malth.
et in ista civilale, quando eis dicilur , Alogiemus', xi, 11). Non ergo huic qiiisquam servus, sed bapiisma
bene sit nobis, el tali die fcsto Jnnuariarum non de- Domini etiam per servum malum datum, baptismali
bes jejunare; ea dico ievia, quotidiana : ab ebrioso etiam amici servi prsepohilur. Audi quales commemo-
homine cum baplizalur, quis esl melior, Joannes an rat apostolus Paulus falsps fratres, invidia prsedican-
ebriosus? Responde, si potes, quod ebriosusluus me- tes verbum Dei, el quid de illisdicit: Et in hocgaudeo,
lior sit quam Joannes : nunquam hoc audebis. Ergo sed el gaudebo. Chrislum enim annuntiabant, per in-
lu quia sobrius es, baptiza posl ebriosum tuum. Si vidiam quidem, sed tamen Ghristum (Philipp. i, 1S-
enim post Joannem bnptizaverunl Apostoli, quanlo 18). Non per quid, sed quem vide : perinvidiam tibi
magis debet post ebriosum sobrius baplizare ? Au di- prsedicatur Cliistus? vide Chrislum , vita invidiam.
cis,In unitate mecum est ebriosus? Ergo Joannes Nolil imilari malum prsedicatorem, sed iinitafe bonum
amicus sponsi, non erat in unitate cum sponso? qui tihi prsedicatur. Cbristus ergo a quibusdamper
iS. Sed libi ipsi dico, quisquis es : Tu es melior, invidiam prscdicabatur.El quid esf invidere? Horren-
an Joannes? Non audebis dicere : Ego sum melior dum malum. Ipso malo zabolus~dejeclus esl, ipsum
1
quam Joannes. Ergo post te bapiizent lui, si te fticrinl dejecit multuni rnalignapeslis : et habebant illam
meliores. Srenim posl Joaimem haptizaium est, eru- quidam Christi prsedicalores, quos jamen prsedicare
besce quia post te non baptizatur. Dicturus es, Sed pennitlit Aposiolus. Quare? Quia Chrislum pra?dica-
ego baplismuin Christi habeo, et docco. Aliquando bant. Qui autem invidet, odil; el qui odil, quid de illo
ergo agnosce judicem , et noli prsecosuperbus esse. dicilur ? Audi aposiolumlJoanncm : Qui odil fralrem
Baplismuni Christi das , ideo noii post te baptizatur : snum, homicidaest (I Joan. m, 15). Ecce posl Joan-
post Joannem ideo bapiizalum cst, quia nou Christi nem bapiizalum esl, posl homicidamnon baplizatum
baplismum dabat, sed suum; quia sic acceperal ut esl; quia Joannes dedit baj tismum stium, bomicida
ipsius esset. Non ergo lu melior quam Joannes : sed dedil baptismum Clnisii. Quod Sacramenlum tam
baptismus qui per te dalur, melior quain Joannis. sanctum est,ut nec homicida ministranle polluatur.
Ipse eniin Chrisliest, iste auiem Joannis. Et quod 20. Non re .puoJoannem, sed poiius..credoJoanni.
daba.ur a Paulo, et quod dabatur a Petro, Chri- Quid credo Joanni? Quod didicil per columbam. Quid
sli est : el si daliim est a Juda, Christi erat. De- didicit per columbnm? Hic esl qui baptizatin Spirilu
dit Judas, et non baplizatum est post Judnm; dedit sancto.Jam ergo, fratres, tenete hoe, et cordibus ve-
Joannes, et baptizalum est post Joannem : quia si stris infigite. Si enim bbdie voluero plenius dicere
. dalus esl a Juda baptismus, Clirisli erat; qui auiem quare per columbam, lempus non sufficit. Quiaenim
a Joanne dalus est, Joannis erat. NonJudam Joanni, res discenda insinualaesl Joanni per columbam,quam
sed baptismum Chrisii etiam per Judoenianus dalum, non noverat in Christo Joannes, quamvisjam nosset
baptismo Joannis eliam per manusJoannis dalo recte Christum , exposui quanlum arbitror-Saneiitaii ve-
pra_ponimiis.Etenim dictum esl de Domiuoanlequam slrse : sed quare hanc ipsam rem per columbnmopor-
4 Bad. et Am.,alongetnur. tuit demonslraii , sibreviter dici posset, dicerem: sed
Lov.,alogietnur.Mss.aliquot
probajnolse, alogieinus. Yerbumducturiiesl ab alogia,qu_e quia diu dicendum est, el onerare vos nolo, quomodo
dicitur,Augusliaoia episi.56 ad casidanum,
ut a
n. 2, inlerpre- adjutus suin orationibus
ycstris, u. illud quodpronrisi,
taute, «cum epulis indulgetur, ralionistramile de-
o vietur.» 1 Edili,quod.AtMss.,qu(: recte, namreferturad Chri-
(«)itbsj.icitad Thamugadensem episcop, oplatum,'qui stum. ;
s in aliquotMss.,ipsodejecitmullos,
Gildoiiissatefiesdictus est. conferepist.87, ad Emeritum. mdigtta.pesttsett.
 142.. TRACTATCSVI. GAPUTI.
implerem; adjuvanteetiam atque eliam pia intenlione prscgravali, velcarceribus inclusi, vel catenis colli-
et volisbonis, et illud apparebit vobis, quare Joannes gali, vel fluctibusmaris jactati, vel aliquibusinlmied-
quod didicit in Domino,quia ipse est qui baptizal in rum insidiis circumsepligemunt: sed non columbse
Spiritusanclo, et nulli servo suo iranslegavilpotcsta- geniitu gemunt, non ainoreDei genmnl, non sjiirilu
tem baplizandi,nondebuildiscere nisi per columbam. gemunt. Ideo lales cum ab ipsis pressuris fiierini li-
TRACTATUSVI. berati, exsullantin grandibus vocibus : ubi apparel
In eumdemEvangeliilocum. Quare Deus per columbm quia corvi sunt, non columbae.Meritode arca missus
oslenderevoluerilSpirilum sanclum.Cap. i, est corvus , et non est reversus; missa est columba;
"speciem et reversa est: illas duas aves misit Noe (Gcn. vui,
f f . 52, 53.
1. FaieorSanctilativestrse, limuerani nefrigus hoc 6-9). Habebat ibi corvum , habebat el columbam;
frigidos vbs ad conveniendumfaceret: sed quia ista utrumque hoc genus arca illa conliiiebat: et si arca
celebritate et frequenliavestra,"spiritu vos ferverede figtirabat Ecclesiam, videlis utique quia necesse est
monstratis, non dubito quia etam orastis pro me, ut ut in isto diluviosaieuliutrumquegenus continealEc^
debitumvobis exsolvam.Promiseram enim in nomine clesia, el corvum, et columbam.Qui sunt corvi? Qui
ChrisiLdisserere liodic, cum angustia temporis lunc sua quserunl.Qui columbse? Qui ea quseChrisli suiil
impediret, ne id posscmusexplicare tractando, quare qaierunt (Philipp. n, 21)".
Deus per columbsespeciemostendere volueril Spiri- 3. Propterea ergo cum mitteret Spirittim sanetuni,
tum sanctum. Hocut explicetur, illuxit nobisdies ho- duobusmodiseum oslenditvisibiiiter';percolumbam,
diernus; et senlio audiendicupidilateet pia devolione et per ignem : per columbam, super Dominum ba-
vos celebrius congregalos. Exspeclaiionem vesiram ptizatum; per ignem, super discipuloscongregatos.
Deus impleat ex ore nosiro. Amastis enim ut venire- Cum enim aseendissetDominusin coeliimpost resur-
lis : sed amastis, quid? Si nos, el hoc bene; nam vo- rectionem, peraclis cum discipulissuis quadraginta
lumus amaria vobis, sed nolumusin nobis. Quia ergo diebus, impleto die Penlecostes, misit eis Spirilum
in Chrislo vos amamus, in Christo nos redamate, et sanctum, sicut promiserat. Spiritusergo tuncveniens
amor noster pro invicemgemat ad Deum: ipse enim implevit Iocumiilum, factoqueprimo soniiude eoelo
gemitus columbseest. tanquam ferretur flatus vehemens, sicut in Actibus
2. Si ergogemitus columbseest, quodomnesno- Aposlolorumlegimus, Vism, inquil, illissunt lingum
vimus, gemunt auiem columbseinamore; audilequid divisaevelulignis,qui ct insedilsuper unumquemque eo-
dicat Apostolus, el nolite mirari quia in columbse rutn-; el cmperunllinguisloqui, sicut Spiritusdubateis
Specievoluitdemonslrari Spiritus sanclus : Quidenim pronunliare(Act.n, 1-4). Hac vidimuscolumbamsu-
oremus,sicul oportet, inquit, nescimus: sed ipse Spi- per Dominum, hac linguas divisas super discipnlos
rilus interpellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus congregalos: ihi simplicitas, hic fervor ostenditur.
(Rom.Yin,26). Quidergo, fratres mei, lioc dicturi Sunt enim qui dicuntur simplices,et.pigri sunt : vo-
sumus, quia Spiritus gemit, ubi perfecta ei oeterna cantur simplices, sunt autem segnes. Non talis erat
bealitudo est ei cum Palfe et Filio"? Spiritus enim Stephanusplenus Spiritu sanclo : simplexerat, quia
sanclus Deus, sicut Dei Filius Deus, et Pater Deus. nemini nocebat; fervenserat, quiaimpios arguebat.
Ter dixi Deus, sed non dixitres deos : magis eniin Non enim tacuit Judseis : ejus' sunt verba.illa flam-
Deusler, quam dii tres; quia Pater et Filius et Spi- mantia , Dura cervice, et noncircumcisicordeel auri-
ritus sanctus unus Deus: hocopthne noslis. Nonergo bus, vossemper reslilistisSpirilui sattclo. Mngnusim-
Spiritus sanclusin semelipsoapud semetipsumin illa petus : sed columbasine fellessevit.Nam ul noveritis
Trinilale, in illa beaiitudine, in illa seternilatesub- quia sine fellesseviebat;illiaudilis his verbis qui corvi
stantise gemit: sed in uobis gemit, quia gemere nos erant, ad lapides slatim adversuscolumbamcucurre-
facit. Nee parva res est, quod nos docet Spirilus san- runt; ccepit Stephanus lapidari : el qui paulo ante
clus gemere: insinuatenim nobis quia peregrinamur, fremens et fervens spiritu, tanquam in inimicosim-
et docet nosin patriamsuspirare, et ipso desiderio petum fecerat, et lanquam violenlusinvecluserat in
gemimus.Cui _>eneest in hoe sseculo, imo qui pulat vefbis igneisatqueila flammanlihus,utaudistis, Dura
quod ei bene sit, qui lselitia rerum carnalium, et cervice,'et non circumcisicordeel auribus: ut qui ea
abundanliatemporalium, etvana felicitate exsullat, verba audiret, pularet Stephanum,-siei Iicerei, slalim
habetvocem corvi: voxenim corvi clamosaest, non illos velle consumi: venientibus in se lapidibus ex
gemehunda.Qui aulemnovitin pressura se essemor- manibus eorum , genu fixoail *, Domine, ne statnas
talitatis hujus, et peregrinari se a Domino (II Cor. v, illis liocdeliclum(Act.yw , 51, 59). Iuhaeseralunitati
_ 6), nondum tenere illam perpeluam qusenobis pro- columbse.Prior enim illud fecerat magisler, super
missa est bealiludinem, sed habereillamin spe, ha- quem descendit columha; qui peudensin cruceail,
bilurus in re, cum Dominus.veneritin manifestatione Paler, ignosceillis, quia nesciuntquid faciunt(Ltic.
prseclarus,qui prius in humilitatevenit occultus; qui xxin, 34). Ergo ne Spiriiu sanciifioaiidolum li.tbeant,
hocnovil, gemit. El quamdiu propter hoc gemit, in columbademonstratumest: ne simpliciiasfrigida
bene gemit: Spirilus illumdocuit gemere, a columba remaneat, in igne demonslratum est. Nec niovcat,
didicitgemere. Multienim gemunt in infelicilateter- 1 Siclegendumex Mss.[cujus."]
rena, velquassati damnis, vel segritudine.corporis s ApudEr.lujjd.ven, u\., genufkxi)ail, K.
 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl i428
quia linguse divisa.sunt. Dislant cnim linguso, ideo Christum, aut vero et hoe non noverat quia ipse ba-
jiivisis linguis apparuit. Lingum, iiiquit, divismvelul plizalurus essct in aquaetSpirilu sancto; namethoc
ignis,qui etihseditsuper unuinquemqueeorum. Disiani noverat: scd quia ita ut sibi teneret ipsam potesta-
inter se linguaj, sed linguarum distanlia * non sunt tem , et in nuliuni ministrorum eam iransferret, hoc
schismafa. In lingtiis-divisisnolidissipalionemtimere, est quod didieil in columba. Per haneenini potesla-
unilatem cognoscein eolumba. tem, qttam Chrislus solus sibi tenuit, ei in neminem
~. Sic ergo, sie eportcbat de.monstrari Spiritum ministrorum transfudif, quamvis per minislros suos
sanetum venientem super Dominum, ut intelligat baptizare dignalus sit, per hancsfal unilas Ecclesice,
unusquisque, si habel Spirilum sanclum, simplicem qusesignificalurin columba, de qua diclumest : Una
se esse deberesicut columbam; habereeum fralribus estcolumbamea, una i__.malri sum (Cant. vi, 8). Si
yeram pacem,'quam significnntoscttla.columbarum. enim, utjamdixi, fratres niei, transferreiur potestas
Habent enim osculaetcorvi, sed in corvisfalsa pax, a Dominoad minislruhi, lot baptismntaessenl, quot
in columba vera pax. Nononinis ergo qui dicil, Pax jminislri essenl, et jam non slaret unitas Baplisini.
vobiscum, qnasi eolumba atidiendusest. Unde ergo 7. Inteiidiie, fratres : antequam veniret Dominus
discernuntur oscula eorvorum ab osculis columba- aioster Jesus Christusad baptismum (nam post bapti-
rum? Osculantur corvi, sed laniaui; aianiatu inno- smum descendil columba in qna eognovit Joannes
censesl nalura eolumbarum: ubi ergo laniatus , hon quiddam proprium, cum ei dietum esset, Superquem
est vera in osculispax; illi habent veram pacem, qui videris Spiritum descendenlemsicut-columbnm,et ma-
Ecclesiamnon laniaverunt, Namcorvi de mor.e pa- neiitemsvper eum, ivseesl qui baptizatin Spiritu san-
scunlur , Iioceolurabanon habet; dc frugibus lerfse elo), noveral quia ipse bapiizat in Spirilu saticto ; sed
viyit, innocensejus viems est: quodvere, fratres^ •quiatnli proprietate , ul potestas ah eo non transiret
mirandum estin coiuniba. Sunt passeres brevissimi, in allerum , quamvis eodonante, hoeibl didicit.Et
vel inuscas occidunt : nihil- lior-uni.col.imba; noh unde probamus quia jam et hoc noverat Joannes,
enini de morle paseilur. Qui laniaverunt Ecclesiam, quia baptizaturus eralJDominusin Spiritu sancto; ut
de morlibns pascuntur. Polens esl Deus, rogemus ut hocinielligalur didicissein coluinba; quod ita crat
revlviscant qui devoraniur ab eis et non sentiunt. b.iptizaturus Doininusin Spiritu sancto , ul in nemi-
Mulli.agnoseuiU, quia reviviscunt; nam ad eorum nem alium Ii.mineni'potestas illa transiret? unde
adventumquotidiegralulamui' in nomineChfisli. Vos probamus? Columba ,jambaptizato Domhio deseen-
tanturii sic estote simplices,. nl siiis ferventes ~; et dit: ante autem quam veniiel Dominusulhaptizare-
fervor vestei'in linguissil. Nolite lacere; ardewibus tur a Joannein Jordano; diximusquia noverat eutn,
linguisloqucnles, accendiie fiigidos. . illis vocibusubi ail: T-uiid me venis, haptizari'?ego&
5. Quid enim,-fralres-mei? quis nonvideat quod te debeobapdzari.Sed ecceDominumnoverai, noverat
illinon vident? Kec .liifum ;_quiaiqui indereverii 110- Filium Dei : undc pi obamus quodJam noverat' quia
lunl, sicut eorvusjqui dearca emissus est 3. Quis ipse baplizarcl in Spiritu snncto? Antequam veniret
enim non videat quod __iinon vident? EtSpsi 'Spiritui ad fluvium, eum mulli ad Joannem eoncurrerent ba-
sanclo ingrati -suift. Ecee eolumha descendit super plizari, ail illis, Ego qmdembapiizovosin aqua : qui
BGniinumvel'_'upef Dominumbaptiza.um; etnppa- auiempvst mevenit, riiajortne est, cujns non sum di-
ruit ibi sancla iila et vera Trinitas, qusenobis unus gnus-corrigiamcatceamentisolvere; tpsevosbaplizabilin
Deus est. Ascenditenim Dominusab aqria, sicul in Sptritu 'sancloet igni {Mailh.,n, _4, .!') : jam el Iioc
Evangelibflegimus: E. ecceapertisnrit ei cwli,_.vidil noverat. Quid ergo pef columbamdidicit, he inendaK
Spiriium descehdentem velutcolumbam,-elmansilsuper posleaiuvcniatur(qtiodavertata noiiisDeusophwri);
eum : etslatim voxcorisecutaesl, Tu es Filius meusdi- nisi quamdaiiiproprielatemin Gliristotalem-futur.-m,
lectus, ... quomilu coniplacui^Mtttlh. m, 16 el 17). Ap- ut quamvisniulli 'liiinislribaplizaturiesserit,sive jusli,
parct manifestissimaTrinitas, Pater invoce, Filiusin sivelnjusli, non tribueretur sanclifas Bapiisim, nisi
homine', SpMlus "in columba_In isfa Trinifate quo illi super quem descendit coluhiba, de quo dictum
missi sunl Aposioli, videamus quod videmus, et quod eSt, Ilicesl qui baplizaiinSpiritu sancio? Petrus !ja-
jnirum estquia illi non vident: non enim vere non vl- plizet, hic est qui "baplizat: Paulus baptlzet, liic est
dent, sed ad id quod facieseorum ferit, oculosclau- qui baplizal;Judas baptizet, hieest qui baptizat.
dunt. Quo iiiissi sunt eliscipuli, in nomine Patris et - "8.'Na'msi pro divefsitateinerltofuniBapiisniasan-
Filii elSpiriius'sa'ncii, ab illo de quodictum 'esi, Hic clumesl, quia diversa suntmerita, diversa erunt
est qtii bapiizal. Dictumest enim ministris ab eo qui baptismata; ei tanlo quisquenliquid melius pufatur
sibi tenuit hane poteslalem. aceipere, quanloa meliore videluraecepisse. Ipsi saii-
6. Hocenimin IHovIditJoannes, etcognovit qtiod cli, inlelligite'fratres, boni-periihenles-adcolumham,
non noverai : non ijuin etim non noverat Filium Dei, periinentes ad sorteiri civitatis illius Jerusalem, ipsi
aut eum non noverat 'Dominum, aut non iiovefal boni in Ecclesia, de quilius dicit Aposlolus, Novit
iliditi, distantim.AtMss.,distaniia. Dominus qv.isunt ejus (II Ttm. n, 19j-; diversarum
2uditi: ct silisprudenteset ferventes.Abesla Mss.,pru- gratiarum sunt, non omnes pafiaiiierita habent: sunt
denteset.
s Er. etLov.:Nectnirum;quia indereveriinoknt,sicvt aliialiis sanctiores, sunt alii aliis meliores.Quareergo
cormsqttide arca emims esi, M, si unus abillo, vorMfratia, justosanctoliaptizeiur,
 1429 TRACTATUS VI. CAPUT I. MW
alius ab alio inferioris meriti apudDeum , inlerioris quidam homines, velutadversusDeum se.munire co-
gradus, inferioris continentise, inferioris vilse, unum , nantes, quasi aliquid essel cxcelsum Deo, anl aliqtiid
lamen et par et sequaleest quod acceperunt, riisiquia lulum superbisc, erexerunl turrim *; quasi ni?diluvio,
hicest qui baptizat? Quomodoergo cum baptizal bonus si poslea fierel, delereniur. Audierant enim et recen-
et nielior, non fdeo iste bonum accepif, et ille melius; suerani quia omnls iniquiias crat deleia diluvio: ab
sed quamvis bonus et melior fuerint minislfi, unum - iniquilale teniporare nolebant; _>Hitudinem jfurris/con-
^et sequaleest quod acceperunt, non est meiiusin illo, tra diluvium requirebanti aidilicaveruntturrim cxc^I-
"el inferius in islo : sic et cum baptizat malus ex all- sam. YiditDeus superbiam ipsorum>et JiunceiTorem
qua velignorantiaEcclesise, vel toleraritia (autenim illis immilli fecit, ut non se cognoscerent loquentes;
ignoranlur mali, aul tolerantur, toleratur palea, quo- ,el factsq sunt diversse linguoe-perEupefbiam'2 (Gen.
"usque in ullimo ventiletur area), illud quod datum xi, 1-9). Si superbia fecildiversitaleslinguaruin/hU-
~esl, unum est, nec impnr propter impares ininistros; mili.asChrisii congregavildiversiiates lingunmm. Jam
;sed par et aequale,propter, Hic esl qui baptizal. quod illa turris dissociaverat, Ecclesia coliigit. De una
- D.
Ergo, dileclissimi, videamus<quod videre illi lingua factsestml niullse; noli mil-ari, superbia hoc
iiolunt; non quod jion videant, sed quod se videre .fecit: de multis iinguis fit nna; noliniirari, charitas
.ioleaiit: quasiclausnm sit contra illos. Quoinissi sunt hoe fecit. Quia etsi soni diversi linguarum sunt, in
^discipuli.,in nomine Palris el Filii el Spirilus sancli, corde unus Deus invocalur,-unapax cuslodiiur. Unde
irt baptizarenl tanquam ministri ? quo niissi sunt? Ite, debnii ergo, charissimi, demonslrai. Spiriius sanctus,
Hixil, baptizalegentes. Audistis, frnlres, quomodo ve- unilateni quamdam designans, nisi per columbam, ut
nit illa hsereditas, Poslula a tne, et dabo libi genles pacatse Ecclesiie dicerelur, Una esl columba mea?
iimreditatemluam, el possessionemtuam lerminosterrm Unde debuit bumUitits, nisi per avem simplicem et
i(Psal. n, 8). Audistis quomodoa Sion prodiit lex, et gementem , non per avem superbnin et exaltantem se
verbum Doihiniab Jerusnlem (Isai. ji, 3) : ibi enim sicut corvus?
audierimt discipuli, Ite, baplizategenlesin notninePa- 11. Et foiie dicenl: Quia ergo columba, et Unaeo-
iris elFilii et Spirilus sancii (Malth. xxvni, 19). Intenti lumba, prseler unani eolumbam Bapiisnms esse non
Tacli sumtis, cum audiremus, Ile, baptizategentes.Jn potest: ergo si apud ieest columba, vel luescolum-
'cujus nomine? I)i noniine Palris et Filii el Spiriius •ba, quando ad le venio, ituda mibi>(]uodnon hnbeo.
sancli. Lle unus Deus, quia non, in nominibusPatris Scitis hoc ipsorum esse : modo vobis iipparehit non
etFilii et Spirilus sancti; sed, in nomine Patris et esse de vocc columhse, scd de ciamore eorvi. Nam
Filii el Spirilus sancli. Ubi unum nonien andis, unus pnululumaltendat Charitss vostra, el tiniele insidias:
est Deus : sicut de semine Abrahse dictum esl, et imo cavete, et excipite verba 'contradiceiifiumre-
exponit Paulus aposiolus, In seinineluo benedicentur sptienda,-non iransgluiienda et visceribus danda. Fa-
omnes genles : non dixil, In seminibus, lanquam in cile inde quod fecit Dnminus, quando illi oblulerunl
vmllis; sed tanquamin uno, El seminetuo, quod est amarum polum; guslavit,eirespuit (Maith. xxvn, 34):
Christvs(Gen. xxti, 18 ; Gal. m, 16). Sicul ergo quia sic et vos, audile, et ahjicile. Quid enim dicunl. vi-
ibi non dicit, in seminibus, docere te voluilApostolus, deamus. Ecce, inquif, tu es columba, o Cathoiica, tibi
quia unus est Chfistus: sic el hic cum dicluin est, in diclum esl, Una >estcolumbamea, una est tnatri sum:
nomine, non, iu nominibus; quomodo ibi, in semine, libi certe riiclum est. Exspecta, noli me inlerrogare:
non, in semlnibus; probalur lihus Deus Pater et Fi- si mihi dictum est, proba prinmm; si milii dictum est,
lius el Spiritus sanclus. cito volo audire. Inquit, Tibi diclum est. Respondeo
10. Sed, Ecce, inquiuiUdiscipuli ad Dominum,au- voce Calholicse, Mihi. IIoc autcm , fralres,-quod oie
divimus in quo"nomine baptizemus, minislros nos meosolius sonuit, sonuil, utarbitror; etdecordibus
fccisti, ct dixisli nobis, Ite, baplizalein nominePatris vcstris, et omiies pariter diximus, Ecclesisecalholica_i
el Filii et Spiiifus suncti : quo Ibimus? Quo? non au- dictum est, Una esl columbamea, utta esl malri sum.
disiis? Ad hseredilalemmeam. Interrogatis, Quo ibi- Prscter ipsam columbam, inquit, Baptismus non est;
mus? Ad id quod eml sanguine meo. Quo ergo ? Ad egopweter ipsam columbamsum baptizatus; ergo non
gentes, iiiqiilt. Pulavi quia dixil, Ile, baptizate Afros haheo Baplismum : si Baptismum non habeo, quare
in nomine Palris et Filii et Spirilus sancti. Deo gra- mihi non das quando ad le venio?
tias 1: solvit Dominus qusestionem, docuit columba. 12. Et ego interrogo : inierim sequestremus,-cui
Deo gratias : ad gentes Apostoli missi sunt; si ad diclum sit, Una est columbamea, ima esl malri sum;
genles, ad omnes linguas. Hoc significavit Spirilus adhuc quserinms: aut mihi dictumesi, aut tibi dictum
sancius divisus in linguis, unilus in columba. Hac cst; sequesiremuseui diclum sil. Hoc ergo qusero, si
linguse dividuntur *, liac columba copulal. Linguae columha est simplex, innocens, sine felle, paeata in
gentium coneordarunt, e'luna lingua Africsediscorda- oseulis, non ssevain unguibus; qusero ulrum adhujus
vit? Quid evidentius, fratres mei?In columba unitas, eolumbsemembra peiimeanl avari, rapiores,_subdoli,
in linguis gentium societas. Aliquandoenim el linguse ebriosi, flagiiiosi : membra suntedluinbsehujus? Ab-
per superbiam discordaverunl, et lunc sunt factaj
1 sicMSS. Atcditi, aut aliquidtutum,superMaerexenmt
linguse ex una multse. Post 4ilu.ium enim superbi turrim.
* m quaiuor_iss,,dividuM, ' '
M_;,rrope pr_i_.es.
dhtdi iingtmxiesuperbia.
 M3i IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI I 1452
sil, inquil. Et revera, fralros, quis hoc dixerit? Ut autem quando dico, Veni|ad me, dico quia non babes
niliil aliud dicam, raptores solos si dicam ,' membra tu, qui faieris quia li^beo : quare dicis , Veni
accipitris possunl esse, non membra columb-e: milvi ad me?
•rapiunl, accipitres rapiunt, corvi rapinnt; columba. 14. Doeetnos colunibri.Rpspondelenim de capite
'non rapitml, non dilaniant : ergo rnplores non sunl Doniini, et dicil : Baplistniimhabes, cbaritaiem au-
membra columbse.Non npnd vos fuil vel iinus raptor? tem qua gemo non habes; Quid esl hoc, inquit, Ba-
*
SQuaremanet Daptismusquem dedil acciprter, non co- ptismum habeo, charilaiem non habeo? Sacramenta
iumba? Quare non baplizalis apud vos ipsos post ra- habeo , et char.taiem non? Noli clamare; ostende
plores el.adulieros el ebriosos, pusl avaros apud vos mihiquomodobabeatchaijitatem,qui dividitunitaiem.
ipsos? An isti omnes membra columbse sunt? Sic Ego, inquit, liabeo Baplismum.Hnbes,sed Bnpiismus
dehoneslatis columbam vestram, ut ei inembra vul- ille sine charilaie niliil tibi prodest; quia sine chari-
sturinafacialis. Quid ergo, fralres, qtiid dicimus?Mali tate lu nihil es. Nain Baptismus ille, eliam in illo qui
etboni sunt in Ecclesiacalh<>lioa : ibi aulem soli mali nihil est, non est nihil: Baptismaqnippe illud aliquid
suul. Sed forieinimico ai.inio liocdico : el hoe postea est, et magnumaliquid est; propter illum de quo di-
requiraiur. Ei ihi corie dicunt quia simtboni et mali: ctum est, Hic est qid baptizal. Sed ne putares illud
nam si dixerint solos.bonos sc habere; credant illis quod mngnumesl, tibi aliquid prodesse posse si non
sui, el subscribo. Non sunl npud nos, dicnnt, nisi fuerisin uuilale, stiperbaptizatumcolumbadescendit,
sancli, jusli, casti, sobrii; non adulteri, non fenera- tanquam dicens : Si Baplismum habes, esto in co-
4ores, non fraudalores, non perjuri, non vinolenti: lumba , ne non libi prosiliquod habes. Veni ergo ad
dicant; non enim atiendo linguas ipsorum, sed tango columbam, dicimus: non ut incipinshabere quod non
•oordaipsorum. Gumatilem noli sint nobis et .obis et habebns , sed ut prodesse libi incipial quod habebas.
suis, sicut et vos et vobis in Catholica et illis noti Foris enim habebas Baptibmumad perniciem : intus
eslis; nec nos eos reprehendamus, nec illi se palpent. si habueris, incipit prodesse ad saluiem
Nos falemur in Ecclesia et bonos el malos esse, sed 18. Non enim tanlum tibi non proderat Baptisma,
tanquam grann el paleam. Aliquandoqui baplizatur a et non eliahi oberat. Et sancta possuiilobesse : in bo-
grano, palea est; et qui bnptizalur a pnlea, granum nis enim sancla ad salulrim insuiit; in malis ad ju-
esl. Alioquinsi qui bnpiizntur a grano, valel; et qui dicium. Cerle enim , fratres , novimus quid accipia-
iaptizalur a palen , non valel: falsum est, Hic esl qui mus, et utique sanctumesl quod accipimus, et nemo
iaptizai. Si auiemverum e»l, Hic esl qui bapiizat : et dicit, non esse sanctttm : el quid ait Aposlolus? Qtd
•quodab illo dalur, vnlet; el quomodo columba, ba- autemmanducatel bibilincligne,judicium sibi mandu-
ptizat. Nonenim maliisille columba est, aut ad mem- cat et bibit (I Cor. xi, 29). Non ail quia illa res mala
bra columbsepertinet: nec bic poiesldici in Caiholica, est : scd quia ille malus, male accipiendo,ad judicium.
nec apud illos, si illi dictint, columbnmesseEcclesiam aecipit honum quod acoipif. Num enini mala erat
suam. Quid ergo imelligimus, fratres?'Quoniam ma- buccella quse tradila cst Judse a Domino (Joan.
_nifestumest, el oinnibiis nottim, et si nolint convin- xm , 26)? Absit. Medicus non dnret venenum : sa-
cunlur : quia et ibi qtiando danl mnli, non post illos lutem medicus dedit; sed indigneaccipiendo,ad per-
bapiizalur; et hic qoando danl mali, non posl illos niciem accepit qui non pacalus accepil. Sic ergo et
1-aptizatur.Columbanon baptiznt po-4 corvnm: cor- qui baplizalur. Habeo, iitqult, inihi. Faleor, Jmbes :
vus quare vult baptizarepost columbam? observa quod habes; eo ipso qnod babes damnaberis.
15 IntendntCliarilasvcstra : el cpiaredesignatum Quare? Quia rem columb.fipnctcr columbani liabes.
est nescio quid per columbam, ut b piizato Domh.o Si rem columbsein columbahabeas, securus habes.
venirel columba, id est, Spiriius saucius in specie Puia le esse militarem : si characlerem imperaloris
eolumb.e, cl mnneiel super eum, cum in adveniu co- tui inlus habeas, securus Imililas; si exira habeas,
lunibsehoc cognoscerelJoannes, proprinm quamdam non solum libi ad mililiamlnonprodeslrharacterille,
potestaiem in Dominoad b ipliz.uidum? Quiaper hanc sed etiam pro deserlore punieris. Yeniergo, veni, et'
propriam poieslalem, sicul dixi, pax Ecelesisefirmata noli dicere : Jam liabeo, jam sulficitmihi. Veni; co-
esl. El poiest fieri ut hnbeat aliquis Bnpiismumprse- lumba le vocat, gemendo te vocat. Fralres mei, vobis
ter coliimbam: ut prosil ei Baptismusprseler colum- dico; gemendovocate , non rixando : vocate orando,
bam , non potest. Intendat Chaiitas vestia , el intel- vocate invitando, vocnte jejunando; de charitale 2
ligai qnod dico : nam ei ista circumveiilione ssepe intelligantquia doletis illos'..Nondubito, fratres nici,
seduciinl Iraires nostros qui pigri et frigidi stint. quia si vidennt dolorem vestrum, confundeniur, et
Simus simplicioreset fervcniiores.Ecce , inquiunt, reviviscenl. Veni ergo , veni : noli timere ; time si
ego accepi, an non accepi? Respondco, Accepisli. non venis : imo non lime,| sed plange. Yeni, gaude- -
Si eigo accepi, 11011 est quod inihi des; securtis sum, bis si veneris : gemes quidem in tribulationibus
etiam lesiimonio luo : el ego enim me dico necepisse, peregrinafionis; sed gaudehis in spe. Veni uhi est
etlu mefntcrisnccepisse;uiiiusquelhiguasecurumme columba, cui diclum est, Una esl columbamea , una
facit: quid ergo mihipromittis? quare mevis catholi- 1Editi,sacramentum. Mss.,sacramenta.
cum facere,quandononmiliialiquidd.ituriisesamplius, 2 Editi,vocalejejunando in clutritate.AtMss.habent, dt
el mejam accepissefateris quod le habere dicis? Ego cliaritate; etomittuat, vocatejejunando,excej,tispaueis.
 1433 TRACTATUSVI. CAPUTI. _ 1454
est tnalri sum. Columbam unam vides super cnput qui erant Jerusalem; missi sunt ad illos Petrus et
Clirisli, linguas non vides in tolo orbe lerrarum? Joannes, invenerunt multos baptizatos: et quia nullus
Idem Spiritus per columbam, idem et per linguas : si ipsorum adliuc acceperat Spiritririi snnclum, sicut
per columbam idem Spiritus, et per linguas idem tunc descendebat, ad bslendendam significntionem
'
Spirilus , Spiritus sanetus orbi terrarum dalus est, geniium crediturarum, ut linguis loquerenlur in quos
a quo le prsecidisli,ul clames cum corvo, non ut ge- descendebatSpiritus sanctus; imposuerunt illis ma-
mas cum columba. Veni~ergo. nus orantes pro eis, et acceperunt Spiritum sanctum.
16. Sed sollicitus es forle, et dicis : Foris bapli- Simon ille, qui non eral in Ecclesia columba, sed
zalus, limeo ne inde sim reus, quia Ibris accepi. Jam corvus,'quia ca qusesua sunl qu.erehal, non quseJesu
coepisiicognoscerequidgemendum sil : verum dicis, Christi (Phiiipp. n, 21); unde inChristianispotenliam
quia rcus es; non quia accepisli, sed quia foris acce- magis amaverat quam justiiiam, vidit per imposilio-
pisli. Tene ergo quod accepkti, emenda quod foris nem manuum Apostolorum"ctari Spiriium sanctum
accepisti: accepislirem columbse,pr.vter columbam: (nonquia ipsi dabant, sed qriia ipsis orantihus
duo sunl qu'* audis; Accepisti, ei, Prseler columbam datus esl), ct ait Apostolis, Quid vuilisa tne accipere
. accepisli : quod accepisti, approbo; quia foris ac- pecunim,ui el per impositionemtnanuumtnearumdelur
cepisli, improbo. Tene ergo quod accepisti; non mu- Spirilus sanctiis? Et ait illi Pelrus, Pecunia tua lecum
lalur, sed agnoscitur: character est Regis mei, non sil in perditionem;quoniamdonutnDei pulasli pecunia
ero sacrilegus; corrigo deserlorem, non immuto comparandum.Cui dicit, Pecuniatua lecumsit in per-
characterem. ditionetn? Utique bnptizato. Jam Baptisma babebat:
* 17. Noli de
Baptismate gloriari, quia dico, ipsum sed coltimbseviscoribus non hserebat.Audi quia non
est; ecce dico, ipsum est; tota Catholicadicit, ipsum hscrebat; verba ipsa Pelri apostoli adverle : sequitur
est : adverlit columba, et agnoscit, et gemit, quia eiiim , Non esl tibi pars nequesors in hac fide; in.felle
- ipsum foris babes; videt ibi quod agnoscat, videt et enimamariludinisvideo le esse (4<_."vm,5-23). Co-
qtiod conrigat.'Ipsumest, veni. Gloriaris quia ipsum lumba fel non habet : Simon habebat; ideo separatus
. est, et non vis venire? Quid ergo mali, qui non per- erat a columbsevisceribus. Bapiismn illi quld prod-
-tinenl ad cohimbnm?Ait tibi columba : Etmaliinter erat ? Noliergo de Bapiismale gloriari, quasi ex ipso
. quos gemo , qui non pertinenl ad membra mea , et salus tibi sufiicial : noli irasci, depone 1'el, veni ad
necesse esl ut inter illos gemam, nomie habent quod columbam; hic tibi proderit quod foris non solum
. te habere gloriaris ? nonne niulti ebriosi liabent Ba- non proderai, sed eliam oberat.
- piismum?nonne mulii avari? noiine mulli idololatrso, 19. Neque dicas : Non venio, quia foris sum ba-
el quod est pejus, furlim?noniie Pagani ad idola eunt, ptizalus. Ecce incipe habere charitatem, incipe habere
. vel ibant publice? nimc occulie Christiani soriilegos frtictum , inveuiniurin te fruotus, miitei 1 te columba
. quserunt, niaihematicosconsulunl. Ei isii IinbentBa- inlro. Invenimus hocinScriplura.Imputribilibuslignis
-plismum, sed columbagemil inler corvos. Quid ergo arca fuerai fabricata (Gen. vi, 14): imputribilia ligna.
gaudes , quia babes? hoc habes quod habet el malus. sancii suni, fideles peiiineiiies ad Chrislum. Quo-
.habetoliumiliialem,cbaritalem,pacem : habetoboniim modo enim in lemplolapides vivi de quibus sedifica-
quod nondumhabos, tit prosit libibonum quod habes. lur tompltim, homiues fideles dicli sunt; sic ligna
18. Nam quod habes, habuii et Simon mngus : imputribiliaIiomines perseverantes iu fide. In ipsa
Actus Appstolorum tesles suni, ille liber cauonicus ergo arca ligna imputribilia erant; arca enim Eccle-
omni anno in Ecclesin reeitandus. Anniversaria so- sia est : ibi bapiizai columba; arca enim illa in aqua
lemniiate post passionem Domininostis illumlibrum feiebatur : ligna imputribilia inlus baplizala sunt.
recitari, ubi seriplum estquomodo conversussil Apo- Invenimus qusedamligna foris baplizata,"omnes ar-
stolus, et ex perseculore pnvdiealor factus (Act. bores quseerant in mundo. Ipsa tamen aqua erat,
ix, 1-50)': ubi etiam die Pentecosles missus est Spi- non erat altera : omnis de ccelovenerat, et dc abys-
ritus saiictusin linguis divisis velut ignis (Id. n, 1-4). sis foniium : ipsa erat aqua in qua baptizata sunt li-
Ibi legimusmultos credidisse in Samaria per praedi- gna impuiribiliaquseerant inarca, in qua baplizata
calionem Philippi : inlelligitur aulem siveunus ex sunt ligna foris. Missa est columba, el primo non
Apostolis,sive ex diaeonis; quia scptem ibi diaeonos invenit requiem pedibus suis : rediit ad arcam; plcna
legbnus ordinalos , inler quos esl etiam nometi Plii- enim erant aquis omnia, et maluit redire quam re-
lippi (Id. vi, 3-6). Per Piiilippi ergo prsedicationem baptizari. Corvus aulem ille emissus est anlequam
.erediderunlSamaritse; Samnria coepilabundare hde- siccaret8 aqua : rebaptizatus redire noluil; mortuus
libus : ibi eraliste Simon mngus; per magicas faclio- est in his aquis. Avertat Deus corvi illius moriem.
.nes suas dementaverat populum, ul eum virlutem Nnmquare non estreversus, nisi quia aquis interce-
.Dei pulareut :eommolus tamen signisqua. a Philippo plus est? At \ero columbanon inveniens requiem pe-
flebanl, eliam ipse credidil; scd qiiomodoipse cre- dibus suis, cum ei undique clamaret aqua, Veni, venl,
.diderit, posleriora sequeniia demonstraverunt: ba- hic lingere; quomodo clamant isti liseretici, Veni,
plizatus esl autem et Simon. Audierunt boc Aposloli, veni, hic babes : non inveniensilla requiem pedibus
• -» Editi: spirtlus sanctusper orbemterrarum.AtMss., 1 Editi,millat.Mss.,mittel.
orbilerrarwn. s sicin Mss.Atin editis,siccaretur.
im m JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINI im
suis, reversa est ad arcnm. Et rnisit illam Noe iie- "Hsec si pro Cluisio pateremini, non pro ironoribus
rum, sjcur.osmittil arca, ut loquamini illis : etquid vestris. Audite quod,sequitur ; jaciant se enim ali-
fecit postea columba? Quia erant ligna foris bapli- quando, quia eleemosynas multas faciunt, dant pau-
zaiaj reportavit ad arcam ramum de oliva. Ramus periljus; quia patiuntiir molestias : sed pro Donato,
ille et folia et Jruclum habebat (Gen. viu, 6-11) : non non pro Christo. iVidequoinodo patiarls : nam si pro
sint in te soja verba, non sint in le sola folia; sit Donato pateris, pro superbo pateris; non es in co-
fructus, et.rcdis ad arcam, uon per leipsum, co- lumba , si pro Donatopateris. _Noneral ille ami-
lumba le revocat. Gemiteforis, ulillos inlro revoeelis. cus sponsi •: nam si ainicus esset sponsi, gloriam
20. .Etenim fruclus isle olivse, si disculiatur, in- sponsi qiuereret, nonsuam {Joan. m, 29). Vide ami-
Veniesquid erat. Olivsefructus, charitatem significat. cum sponsi diccnlemj Hic est qui baptizat. Ille non
Unde hoc probamus ? Quomodoenini oleum a nullo eratamicus sponsi, pro quo pateris. _Nonhabes ve-
liumore preniiljir, sed disruptis omnibus ex^ijit et , slem nuptialem; elsi adconvivium venisti, foriishabes
supereminet : sic et charilas non potesl premi in : milli (-Matih.xxu» 11-15); imo quia foras missus es,
ima; necesse est ui ad superna eminoal5, Propterea ideo miser es : rcdi aliquando , el noli glpriari. Audi
de illa dicit Apostolus, Adhuc superemineiiiiorem viatn quid dicat Aposlolus,: Si distribueroomnia tnea jpau-
vobisdemonstro.Quia diximus de oleo, quia super- peribus, el ircididerocorpus meumid ardeam, chatila-
eminet, ne forte non de charilale dixerit Aposlolus, tetit auiemnon habeam.Eefcequod .non.habes, Sitra-
Supereminentioremviam vobis demonslro\ audiamus didero, inquit, corpusmeum ul ardeam; el uiiqtiepro
quid sequitur : Si linguis Itominumloquar et angeio- nomine Christi : sed quia sunt mulli qui jaeiari.er
rum, charilalem autem non habeam, factus sum tan- illud faciunt, non euni charitate, ideo, Si mdidero
quam wramentumsonans,aul cymbalumtinniens(I Cor. corpus meumut ardeam, charitatemmiiemnoniiabeam,
xii, 31, xin, 1). I nunc, Donatc, cl clama, Diser- mldimild prodest{l€or. xm, 2, 5). Charitatefecerunt
lus sum : i nunc, et clama , Doctus sum. Quantum niartyres illi qui in tempore persecutionispassi sunt;
disertus? quantum doelus? numquid linguis Angelo- cbaiiiaie fecemnt: isliautem deiumore et de super-
rum locutus es? Ettamen si linguis Angelorum lo- bia fflciunt; nam cum persecutor desit,seipsos prscei-
quereris, charitatem non habens, audircm sera so- piiant. Veni ergo, ul habeas charitatem. Sed nos ha-
nanlia el cynibala tinnientia. Soliditatem aliquam bemus martyres. Quos mariyres ? Non sunt columbw,
qusero, fructum in foliis inveniam : non sint sola ideo volare conati sunt, et de petra ceciderunt.
verba, iiabeani olivam, redeant ad arcam. . _!4,-Omniaergo, fratres mei, videlis, quia clamant
21. Sed, inquies, habeo sacrameiHtmi.Verum di- adversus illos, omnespaginse.divinse,omnisprophe-
cis : Sacramenlum Uiviiiuniest; habes Baptisma, et ^lia, totum Evangelium^ omnes apostolicse litlerse,
ego coniileor. Sed quid dieit jdem aposlolus? Si ejiniis gcmiius columuse; et nondtim evigilant, 11011-
sciero omnia sacramenla, et habuero propheliam et dum expergiscuntur.Sed sicolumbasumus, geinamus,
omnemfidem, Ua itt montestransferam: ne forle et ioleremus, spercmus,;'aderit misericordia Dei, ulef-
hoc diceres, Credidi, sufficitmibi. Sed quid dicit Ja- . fervenl jgnis Spiritus isanctiin shnplicitatevestra; et
cobus? Et dcemoneseredunt, et conlremiscnnt(Jacobi venient. Non.est desperandum ; orate, prsedicate, di-
\\, 19). Magna est fides, sed nihil prodest si non ha- iigite; prorsus poiens est Dominus.Jam coeperuntco>
beatcharilatero. Confiiebanturetda.moiiesGhrislum. .gnoscere froniem suam.: mulli cognoverunt, niulli
ErgO/credendo, sed non diiigendo dicebant, Quid erubuerunl; aderit Christus, ut eognoscaiitet cseteri.
nobis et iibi (Marc. \, 24)?Fidem habehant, charila- Et certe, fratres mei, vel palea sola ibi remaneat,
tem uon habebant: ideo daemoneserant. Noli de fide omnia grana eollignnlur : quidquid ibi frticlificavit,
gloiiari; adhuc d_emonibuseomparanduses. Noli di- redeat ad -arcam per coiumbam.
cere C)iristos, Milii et iibi quid est? Unitas enim 2S. Modo deficientes ubique, quid nohis propo-
Cbristi libi loquitur. Veni, cognoscepacem, redi ad nunt, non invenientes quid dieant? Villas nostras tu-
viscera columbse. Foris baptizafus es; habeto fru- lerunf, fundosnostros luierunt. Proferunt le .tamenta
eluni, el redis ad arcam. -Iiominuai._Eeceubi Gaius Seius donavit fundutn-Ec-
22. Et tu : Quid nos quceritis, si mali sumus? Ut clesise, cui praerat Fausfinus. Cujus episcopus erat
bonisitis. Ideo vos quaerimus, quia mali eslis: nam Fatistinus Ecclesia;? quid'est Ecclesia? Ecclesise,
,si mali jnonesselis, inyenissc-musvos, non vos qiue- dixit, cui pneerat Faustinus : sed non Ecclesiseprae-
.reremus. Qui bonus est, jam invenlus est : qui ma- erat Favistinus, sed parli prseerat. Columba autem
lus est, julhuc qiKcrjtur. Ideo vos qusarimus; rodiie Ecclesia esl. Quid elamas? Non devoravimus villas,
ad arcam. Sed jam IiabeoBaptisrnum. Si omnia sa- -columbaillas babeal: quseralur qusesit columba, «t
cramenta sciero, et liabueropropheliam et omneip fi- ipsa babeat.Nam nostis,fratres mei, quia villseisiaenon
dem, iiaulmonles iransferam, cliarilatem aulem non sunt Augustini :et sinon noslis, eipulaiis megaudere
habeam, mikil snm. Fructumibi videam, -olivam ibi -inpossessione villarum, Deusnovii,ipsescitqnidego
.videam, el revocaris ad arcam. de illis %illissenliam, yel quid ibi sufferam; novit ge-
25., Sedquid ais?Ecce nos multa mala patimur. mitus meos, si mihi aliquid de columba impertire di-
1In omnibusfere Mss.,emicet. gualus est. Ecce sunt jvilla:: quo jure defeudis villas?
8 -ic-Hss.M editi; wfi diocres..i_ft'«.w. "ciiYJiioanhumano ?Eespondcanf; JOJYinuinjus inS.ri=
 1437 TRACTATUS VII. CAPUTI.
- ' ptufis habemiis,humanumjus Inlegibusreguni.Uride betis, non unius liominis, et iamen unins
iioniims:
?
quisquepossidetquodpossidet nonnejure httmano? non unius, quia fidelesmulli; multa gfana inier pa-
_Namjure divino, Domlni est terra et plenitudo ejus leas gemenlia,diffusatoto orbe lerraruni: unius au-
(Psnl. xxm, 1): paupereset diviies Deusde unolimo "tem , quia membraChristi omnes; ac per hoc unu"i
fecit, el pauperes el divitesuna terra supportat. Jure '"corpus.Iste ergo populus inops et pauper, non imvi!
tamenhumanodicit, Hsecvilla niea esi, hsec domus gauderede sseculo: et dolor ejus intus est, el gnu-
mea, hic servusmeus esl. Jure ergo humano, jtire ' dirim ejus intus est, ubi norividet riisi illequi exau-
imperaiorum.Qnare? Quia ipsaj'ura humanaper im- dit gemientem,et coronat sperahtem. Lsetitia sseruli,
peratores et reges saeculiDeus.distribuil gencri hu- vanilas.Gunimagnaexspectatiohesperatur utvenial,
mano. VultislegamusIeges imperatorum, et secun- etnon pofest teneri cum venerit. Isle enim dies qui
dum ipsasagamusde villis? Si jure Iiumano vuliis Isetusesf perdiiis hodiein isla civitaie, cias, ulirjue
possidere, recitemus leges imperatorum : videamus iion erit: neb iidem ipsi cras hoc erunt quod hodie
si voluerunlaliquid ab hsereticispossideri. Sed quid sunt. "Etiranseunt omnia, et cvolant orrihia,el sicut
mihi est iniperalor? Secundum jus ipsius possides fumusvancscunt: ct vsequi ariiantlaiia! Oiuriisenitii
~terram. Aul lolle
jura imper,.torum, et quis audet anima sequitur quod amal. Omnis caro fenum , et
dicere : Meaest illa villa, atit meus est ille servus, oinnis iionor carnis quasi flos feni; fenum aruit, flos
aut doniushsecmea est ? Si auiem ut teneantur ista decidit : Verbum aulem Donijnimanet in setcrnum
_ibhominibus,jura acceperuniregum, vultis recile- (Isai. xh, GT~).Ecce quod ames, si vis manere in
mus leges, ut.gaudealisquia yelunum hortum habe- seternum.Sed "dicerehabebas : Unde possum appre-
tis, el rionimpuleiisnisi mansiietudinicolumhse,quia hendere Verbum Dei? Verbumcaro factum es., et
vel ibi vobis permitliturpermancre? Legunlur enim hahitavit in iiobis (Joan. i, 14).
legesmanifestse,uhi prseceperuplimperalores,eosqui 2. Quapropier, charissimi, ad inbpiamnbslfam et
prseterEcclesisecaiholicse eommunionefnusurpant sibi paupeiiateriinbsffam perlineat et quodillos dolemus
noinenChristianum, nec volunlin pace colere pacis qui sibl abundare'videntur. Gaudiumenim ipsorum
auctorerii, nihil nomineEcclesiteaudeantpossidere. quasiphrciieticorinnest. Quomodoauienfphrenelicus
26. Sed quid nobisel imperatori? Sed jam dixi, de gaudet in insania plerumque, et ridet; et plaiigit
jure humanoagilur.El tamen Apostolusvoluit seniri illuhi qui sanus esl : sic et nos, charissimi, si rece-
regibus, voluil lionorarireges, el dixit : Regemreve- pimus niedicinam de coelo venientem, quia ethos
reniini(I Petr. n, 17). Noli dicere : Quid jnllii et 'omnes phrenelici eramus, tanquamsalvi facti, quia
regii Quid libi ergq et possessioni'?Per jura regum ea quse diligehamus non diligimus, gemamus*ad
possidenlurpossesslones.Dixisti,Quid miiii et regi ? Deum de iis qui adhuc insaniunt. Polens est enim
noli dicere possessionestuas ; quiaad ipsa jura hu- ut et ipsos salvos faciat. Et opus est ut re-
^manarenuntiasli, quibus possidentur possessiones. spiciant se, et displiceantsibi. Speciare voluirt*, et
§>eddedivinoj'ureago, ait. Ergo Evangeliumr,ecite- -."spectarese non noverunt. Nam si aliquanlumocu-
mus; videamusquousque Ecclesia caiholica Christi ios ad se 'converlanl, vident confusionem stiam.
esl.super quemvenit columba, quse docuit, Hic est "Quoddonec fiat, alia sint sltidia nostfa, alia siiit
qui baptizat.Quomodoergojure divino possideat,qui avoeamentaanimsenostrse.Plus valet dolor' nbster,
.dicit, Egobapiizo^ cum dicat colnmba, Hic est qui "quamgaudiumilloruni.Quanlum peftinet ad nume-
baplizat; cum dicat Scriplura , Una esl colutnbamea, rum fratfuin, difficileestut quisquam illa celehrixale
.una est mairi ,sitm?Quare laniaslis columbam? Imo rapttis fuerit ex viris : quantum autem ad soTorum
.Iaijiastisvisceraveslra : nam vobis Ianiatis, columba jiumeriim, conlrislat nos, et lioc magis doieiidum
integra perseverat. Ergo, fratrcs mei, si ubique non .- est, quianon ipssepoliusad Ecclesinmcurrunl, qtias
habenl quod dicant, ego dico quod faciant : veniant debuit si non timor, cerle verecundiade puhlicore-
ad Calholicam, el jiobiscum ,habebunt jion solum vocare. Viderithoc qui videt", et aderil niisericordia
terram,' sed ^ " eliam illtim qui fecit coelumet
" lerram, ejus, ut sanef omnes. Nos autem qui convenimus,
" . TRACTATUSVII. pascamur
; epulis Dei, et sit gaudium hostrunl sermo
Abeoqttodscriptumest, Et ego vidi, et testimonium ipsitis. Invitavit enim nos-ad Evangeliuuisuum : et
-
perhibtiiquia hic,esiFilius Rei, usquead id, Amen Ipsecibus nosler esl, qrio nlbil-dulcius; sed si qtiis
dico vobis, udebitis ccelum-apertiim, et Angelos liabct palatuni sanumin'corde. >-
ascendentes et descendentes super Filium homi- 5. Berieautehi arbitfor mcminisseCharitatemve-
nis. Cap. i, f . 54-51. '
stram hoc Evaligeliumleclionibiiseoiigniis ex 'Ordine
1. Congaudemus frequentise vestfse, quia ullra feciiari:i et pulo vobis non excidisse quse jamtra-
quam sperare potuitnus, alacriter convenislis. IIoc ''claia siiiH/niaximerecentiorade Joanne et-coltiuiba.
estquod noslsetificat,et consolatufin omnibuslabo- De Joanne scilicef, quid-novum didicerit in 'Do-
ribus, et periculis vilsehujus, amor vester in Deiim, hiino ' per colunibam, qtiijam noverat DominUiii.Et
etpium stpdium, et certa spes, ,et fervor spiritus. boc ' invcntumost inspirante Spiritu Dei, q,uodjain
Audistiscum Psalmus legeretur, quia inopset pau- ''•quidem'Joannes novefal Dominum; sed "quod-ipse
_perclamatad Deum.in hoc sasculo(PsaL LXXIII, 21). Bominusita esset baplizalurus, ut bapiizandi pote-
ves enim est f ut SEpiusaud&tisr et meminigse_Q- '
'Mss-tsp'ectari'vi~l'mt,
 IN JOANNISEVAN6ELIUM,S. AUGUSTINI 1440
statem a se in neminem transfunderet,hoc didicitper et quam ingrati sunt?]Raptum est aurum, dicunt,
columbam, quia diclum ei erat, Super quein videris de atire mulieris, et cueurrit sanguis, et positum est
Spiritum descendentem velut columbam,et manenlem . aurum in trutina vel st'aiera, et prtepondcravitmul-
vtpcr enm, Iticesl qui baptizalin Spiritu sanclo(Joan. tum de sanguine. Si pnndusad incliifnndumaurumha-
\, 55). Quid est, hic est? Non alius, elsi peralium. buitsanguismulieris, quale pondnshabet nd inclinan-
Quare autem per coiumbam? Multa dicla sunt, nec dum mundumsanguis Agni,per quem factusest mun-
possum,necopus estomnia retexere : prsecipuetamen dus ? Et quidem ille spiritus nesoio quis, ul premeret
propter pacem; quia el ligna qusebaptizata sunt foris, pondus,placalusest sanguine.Immundispiritusnove-
quia fruclumin eis invenit columba,ad arcam atiulit: rant venlurum Jesum Chrislum, audieraul ab An-
sicut meminisiis columbaincmissam a Noe de arca, gelis, andierant ex Propheiis, et sperabant eum
quse diluvio nalabat, el baptismo ahlucbatur, non veuturum. Nam si non sperabant, unde elamaverunt,
mergebatur. Cum ergo esset emissa, attulit ramum Quidnobiset tibi est?venislianle tempusperdere nos?
olivse: sed non sola folia habcbal, habebat elfructiim schnusqui sis, Sanclus I)ei(Marc l, 2_). Venturum
(Gen. viii, 8-11). Ilaque lioc optandum est fralribus sciebanl, sed tcmpus ignorabant. Sed quid audislis
noslris qui foris baptizanlur, ut bnbeant fructum : in Psnlmo de. Jerusaleni? Quoniam beneplaciliimlia-
non illos sinet columba foris, ni .i ad arcain redtixe- bveruntservi ttd lapidesejus, et pulverisejus misere-
rit. Fructus autem est tofus chnritas, sine qua nihil buntur: lit exsurgens,iiiquit, misereberisSion, quo-
cst homo, quidquidaliud habueiit. Et lioc uberrime uiam veuil lempusut miserearisejus (Psal. ci, 15, 14).
ah Aposlolo dictum coiiimemoravimusel recensui- Quando venit lempus ut misererelur Deus, venit
mus. Ait enim : i Si linguis homiuiim loquar et An- Agnus. Qunlis Agnusquem lupilimenl? qualis Agnus
gelorum, charilalem autem non habeam, fnctussum est qui leunem occisus qccidit? Dictusest enini dia-
velutaeramenlumsonans, aut cymbalumtinniens : et bolus Ieo circumiens et rugiens, quserens quem de-
si habuero omnem scientiam, et sciam omnia sacra- voret (I Pelr. v, 8) :sanguine Agni viclus.est leo.-
nienta.et Iiabeam omneni prophetiam, et habuero ' Ecce spectacula Chrisiianorum.Et quod est amplius,
omnem fideni,»(fidem autem qubmododixit oninem?) illi oculis carnis videiilvaniiatem, nos cordis oculis
«ul montes transferam, charilateinaulemnon habeam, "verilntem.Ne putetis, fratres, quod sine speclaculis
nihil sum. Et si dislribuero omnia mea pauperibus, nos dimisil DominusDeus nosler : nam si nulla sunt
et si tradidero corpus meum ut ardeam, cbariiaiem speclacnla, cur hodie conveiiistis?_Eccequod dixi-
autem non liabeam, nihil rnihi prodesli (l Cor. xiu, niiis, vidisiis, et exclamastis: non exclamaretis,nist
1-3). Nullo modo autem possunt dicere se hahere vidisselis. El magnimi est boc speciare per lotura
charitatem,qui dividunt unilatem. Hsec dicta sunt : orbem lerrarum, vicium leonem sanguine Agni,
sequentia videnmus. educta de dentibus leonum membra Christi, el ad-
4. Perhibtiit Joannes testimonium,quia vidit. Quale junciacorpori Christi. Ergo nescio quid simile imila-
lestimoniumperhibuit? Qtda ipse estFilius Dei. Cpor- 'ttis est quidamspiritus, ut sanguinesimulacrumsuum
tebal ergo ul ille baptizaret qui est Filius Dei unicus, emi vellet, quia noverat|]iretioso sanguinequando-
non adoptatus. Adoptati filii, minislri sunt Unici: cumque redimendmiiesse genus humanum. Fingunt
Unicushabel poteslalem, adoplati mimslerium. Licct enim spiriius mali umbras qtiasdam lionorissibimet-
baptizet minister non pertinens ad numerum filio- ip .is, ut sie decipiant eos qui seqnunliir Christum.
rum, quia m.ile vivit et male agil, quid nos consola- U_-queadeo, fratres mei, lit illi ipsi qui seducunt per
tur? Hicest qui baplizat. ligaluras, per prsccantationes, per machiiianienla
5. Allera die iterum stabal Joannes, el ex discipulis inimici,misceanlprmcantationibussuis nomeuChrisli:
'ejus duo, el respiciens Jesum ambttlanlemdicit, Ecce quiajnm non possunt seducere Clirislianos, ut dent
Agnus Dei. Utique singolariler iste Agnus : nam et venenum,addunt mellis aliquid, ut perid quod dulce
discipuli dicli sunt agni, Ecce ego millo vos sicut est, Iateat quod amarum | esl, et bibatur ad pemi-
agnosin medio luporum(Malth. x, 16). Dicii sunt et ciem. Csque adeo ut ego noverim aliqtiotemporeil-
ipsi lumen , Yoseslis lumen tnundi (ld. v, 14): sed iius Pilleati sacerdotem solere dicere, Et ipse Pil-
aliter ille de quo dielum esl, Erat lumenverum,quod Ieatuschrislianus est. Ut quid hoc, fratres , nisi quia
illuminalomnem liominemvenientemin Jwncmunduni aliter non possunl seduci Christiani?
(Joan. i, 9). Sic el Agnussingulariler, solussine ma- 7. Ne qua_ratisergo alibi Christum, qtiam ubi se
ctila, sine.peccalo ; non cujiis maculseabstersse sint, vobisvoltiit prsedicari Chfistus; el quomodo vobis
sed cujus maculanulla fuerit. Quid enim ? quia dice- voluit prsedicari,sic illum tenete, sie in corde vcslro
batJoannes deDomino, Ecce AgnusDei, ipse Joan- scribile. Murusest adversus omnes impetus el adver-
nes non erat agnus? non erat vir sanctus? non erat sus omnesinsidias inimici.| Nolite timere, nee lemat
amicus sponsi? Ergo singulariter ille, Hicest Agnus ille, nisi perniissus fuerit: eonstat illumnihil facerej
Dei; quia singnlariter hujus Agni sanguine solo ho- nisi permissus fuerit aut misstis. Mitlilur tanquam
mines redimi poluerunt. angelus malus a poleslaie Idominante; permittitur ,
- 6. Fralres mei, si agnoscimus pretium nostrum quando aliquid petit: et ho;c, fratres, non fit, nisi ut
quia sanguis est Agni;qui sunt illi qui hodiecele- probenlur jusii, puniantur 'injusli. Quid ergo times?
brant festivilalem sangujnis, nescio cujus mulieris? Ambula in Domino Deo tuo, certus esto ; quod (e
,144$ TRACTATUSVII. CAPUT I. 1442
non vult pali, non pateris; quod te permiserit pali, ut inhsererent illi : nam manifestumest qnando illi
flagellumcorrigeutis esl, non poenadamnantis. Ad inhseserunt, quia de navi eos vocavil. In bris enim
haerediiaiemsempiiernam erudimur, el flagellarfde- -duobus erai Andreas, sicut modo audisiis; Andreas
dignamur! Fralres mei, si recusnrel quisquam puer auiem frater Petri "erat : et novimus in Evangelio
colaphi.aut flagellisca-di a patre suo, qiiomododice- quod Petriim el Andream Dominusde navi vocavit,
relur superbus, desperatus, ingraius palernaj disci- dicens, Venileposl me, cl fuciamvos piscatoreshohd-
plin;e? Et ulquid erudit paier homo filiumh.iiiihu-m? num (Maltli. iv, 19). Et ex illo jam inh_eseruiuilli, _if
Ut possitnon perdere lempnr.iliaqux- ilii aequisivii. iion reeederciii. Modoergo quod illum sequimlur ist,
quseilli collcgit,quse non vult eum pcrdere, qua;ip .e duo, non quasi non recessuri sequuiilur; •-edv;dere
qui reiinquit, non ]ioluit in seiiipiiernunitenere. Non volueiunl ubi habitnret, et facere quod scr.ptnui est,
docet filiumcum quo possideat,..ed qui post eum pos- Limen osiiorumejus exterat pes tuus; surge ad illum
sideat. Fratres inei, si fiiiumdoceipaier successorem, venireassidue el erudireprmceplisejus (Eccli. vi, 56,
el quem docei et ipsum similiier per ilia oniniatraus- -37). Osteudit eis ille ulii maneret: venerunt et fue-
ituruin, qua el ille qui monehal transiturus est ; runt cum iilo. Quam beatum diem duxernnt, quam
quomodo vultis erudiat nus Pater nostcr, cui non beatam noctcni! Quis esl qui nobis dicat quse audie-
suceessiiri,sed ad nuemaccessuri suinus, elcuniijuo rint IIIIa Domino?^Edilicemuset nosiiietipsiin corde
inseteriiuiiimaiisuriin lisei'ediiaie,qu_elionm.uce^cil, noslro, et faciamus donium quo veniat ille, et doceat
nec moriiur, nec gr.uuliuemnovii? t_t ipse hseredi- nos; colloquatur nobis.
tas el ipse Pnter est. Huuc possidebimus,et erudiri 10. « Quid quserilis? Qui dixerunlei: Rabbi, (quod
non debemus? Stiileraimis ergo erudiiionemPatris. interprelalum dicilur Magister), ubi habitas? Dicit
Non quandonobis dulel capul, curramiis ad prsecan- eis : Venile, et videle. El venerunt, et viderunl libi
talores l, ad sortilegos el remedia vanilniis. Fraires maneret, el anud eum mansefuntdie illo : liora auteiii
mei, non vosplangam? Quolidieinvenio ista ; et quid erat quasi decima. » Nihihie arbitramur pertiuuisse
faciam? Nondum persu.tdeo Chrislianis in Chrisio ad Evangelistam", dicere nobisquoia hora erat? Potest
spem esse ponendam. Ecce, si cui factum est.reme- fieri ut nihil ibi nos animadverlere, nibil qinerere
dium, morialur, (quam mulii enim ctiin remediis -volueril? Decimaerat hora. Numerusiste legem si-
morlui sunt? etquam mulli sine remediis vixerunl?) gnificat, quia in decem prseceptisdata est lex. Yene>
qua fronte exiit anima ad Deum? Perdidit signum rat aulem tempus ut impleretur lex per dilectionem;
Chrisli, accepit signumdiaboli. An forle dicat: Non quia a Judseisnon polerat impleriper limofem.Unde
perdidi signum Chrisii ? Ergo signum Chrisii cumsi- Dominusdicit: Non veni solvere legem, sed implere
gnodiabolihabiiisli.NonvultChiistus communionem, (Matlh. v, 17). Meritoergo decima horaeum secuti
sed solus vuit possidere quod emit. Tanli emit ut sunt ;id teslimoniumamici sponsi duo isti: et dccima
solus possideat: lu facis ei consoiiem diabolum, eui hora audivit, Rabbi, quodinterpretatur Magisier."Si
te per peccatumvendideras.Vseduplici corde (Eccli. decima hnra RabbiDominusaudivit, et decimusnu-
n, 14)! qui in corde sun partem faciunt Deo. partem merus ad legem perlinct; magister legis non est nisjl
faciuntdiabolo. Ir.HusDeus, quia fit ibi pars diabolo, datorlegis. Nemodicalquiaaliusdedit legem, elaliu?
discedil, et totum dinbolus possidebit. Npn frustra doeetlegem : ipseillam docet qui illam dedif; ipseest
ilaque Aposlolus dicit : Ne-iue delis locutn diabolo magisterlegis suse,et docel illam.Et misericordiaesl
(Ephes. iv, 27). Cognoscamusergo Agnum, fratres ," in lingua i]>sius,ideo misericorditerdocet legem, sic-
cognoscamusprctium nostrum. • ' . ut dicium est de sapienlia, Legemaulemet tnisericor-
8. Slabat Joannes, et-ex discipulis-ejusdvo. Ecce diam hi linguaporlal[Prov. xxxi, 26). Noli limere, ne
duo de discipulis Joannis : quia talis erat Jonnnes implere legem non possis, fuge ad misericordiam.'Si
amicus sponsi, non (]userebaigloriamsuam, sed tesli- multum est ad te legem implerc, uiere pacto illo ;
monium perhibebal veiilati; numqiiid volttit apud utere chirographo, utere precibus quas libi constiluit
se remanere discipulossuos, ut non sequerenfur Do- et composuitjurisperitus coelestis.
miiium? Magisipse ostendit discipuiis suis quem se- H. Qui enim liabent causam, et volunt supplicare
querenlur. Habebantenimillum lanquamAgnum : et imperaiori, quserunlaliquem scholasticumjurisperi-
iile, Quid me allenditis! ego non sum Agnus; Ecce tum, a quo sibi preces componantur; ne fortesi.ali-,
AgnusDei: de quo eiiam superius dkeral, EcceAgnus ter petierint quam oportel, non solumnon impelreiH
Dei. Etquid nobis prodest Agnus Dei? Ecce,ail, qui quodpeiuiil, sed et poenampro beneficio.consequan-
tollil peccalummundi. Seculi sunt illum, bocaudilo, tur 1. Cumergo quaTerenl supplicareApostqlf,et non
duo qui erant cum Joanne. invenirent qnomodoadireni imperatorem Deum, di-
9. Videamussequentia.Ecce AgnusDei: hoe Joan- xerunt Cbristo, Dotnine,docenbs orare: Iioc esl, Ju-
nes. c Et audierunl eum duo discipuli loquentem, et risperile nosler, assessor,imoconsessorDei,compone
seculi suut Jesum. Conversusautem Jesus,.et videns nobis preces. Et docuit Dominusde Iibro juris coe-
eos sequentesse, dicit eis : Quid quariiis ? Qui dixe- leslis, docuitquomodoorarent: et in ipsoquod docuit,-
runt: Rabbi (quod dicilur inlerpretaliim Magisler); posuitquamdamcondilionem: Dimittenobisdebilano-
obi habitas' » Non sic iilum sequebantur quasijam itra, ticuiei nosdiitiiltimusdebiloribusnostrii (Luc, xt _
-* Ia plerisqueMss,,pwcmMiones, -*
PleritjueHss.,mereanlwr.
im IN JOANNISEVANGELIUM,S: AUGUSTINI . i $'444
i-4). Si non secundum legem petieris, reus eris. Con- trnliit manus mediciartiflciose secantis? 111© clamat j
tremiscis imperatorem faclus reus ? offer saerificium ille "secat.Crudeiis quiinon audit clamantem, an po-
humililalis, qffcr sacrificiummiserieordia., dicjn pre- tius misericors.quiviilnus persequitur ul sanet segro-
eibus, Dinijite mihi, quoniam et ego diroitto. Sed si lum? Hsec,fratres meij ideo dixi, ne quis quseral ali-
dicis, fac. Quid enim facfurus es, quo iiurus es,si quid pra:ter auxilium Dci. quando forte in aliqua cor-
mentitus fueris in precibus? Non quomodo diciturin replione Dominisumus. Videte ne perealis, \idetene
foro, carebis bencfieio .rescripii; sed nec rcscriptuni ab Agnorecedalis, et a leone devoremini. '
impetrabis. Juris enim forensis esl ui qqi in precibus 15 Diximus ergo quare hora deeima : sequentia
mentitus fueril, non illi prosit quod impetravil, Sed videamus. Erat Andreas frater ShnanisPetri unus ex
lioc inler homines, quia polest falli homo; poluitMIi duobusqui audierant ablJoanne, el seculi fuerant eum.
imperalor, quando preces misisli : dixisti enim quod Invenit-lticSimonem fratrem suum , et dicil ei, Inve-
voluisti, elcuijtlixisti, nescilan verum sil ; dimisit te nimus Messiam; quod est inlerpreialumChristus. Mes-
adversario tuo convincendum, utsi ante judicem con- sias hebraice, Cbristus grsece est, latine Unclus. Ab
victus fueris de.mendacio, quia 11011potuit ille nisi unetione enim diciturl Christus. ~S.fVij).'j. utielio est
prsestare, nesciens an fuerismenlitus, ibi carebisipso grsece; ergo Cliristus, uncttis. Itla singularitef unctus,
benefieio rescripti, quo perduxisti rescriptum. Deus prcecipueunctus; unde onuics Chrisiiani ungunlur,
autem qui novit uirum mentiaris, an verum dieas, ille pr.ecipue. Quomod.9in Psalmo dicit, audi : Pro-
non facit ul in judicio libi non prosit; sed nec impe- pterea unxil le, Dcus,.Deus'luusoieo exsutlalionis,prm
trare te permiltil, quia ausus es nieniiri verit.iii.' parlicipibus tuis ( Psal. xnv , 8). Parlicipes enini
12. Quid ergo facturus es? dic lnihi. Implere le- ejus omnes sancti; sed illesingulariier Saiictus san-
gem ex omniparte, ita utin.nullo offendas, difficile ctorum, singnlariter -upcliis, singulariter Christus.'
esl: reatus ergo certus est; remedio uti non vis ? 14. El dvxit euin ad Jcsum. Inluilus autem eum,
Ecce, fralres mei, quale remedium posuit Dominus Jesiisdixit' TuesShnon filius"Joannis, tu vocaberis
contna segritudines^nim-e.Quod ergo? Cuni caput libi Cephas; quodinlerpreiatitr Pelrus. Nori ma*gnumquia
dolel, laudamussi Evangelium ad caput libl posueris, Dominus di.it cujus lilius esset isle. Quid magnuni
etnon ad ligaturam cucurreris. Ad lioc enim perdu- Domino? Omnia nomina sanctorum suorum sciebat,
cta est infirmitas hominum, et iia plangendi suntjio- quos ante constitutionem mundi prsedeslinavil; el
mines qui currunt ad ligaturas, ut gatideamusquando miraris quia dixit uni liomini, Tu es filius illius, et
videmus liominem in leeto suo .conslitiuum; jaciari lu vocaberis illud? Mngnum quia mutavit einomen;
febribus et doloribus, nec alicubi spem posuisse, nisi et fecit de Simono Peirtim ? Petrtis autefli a pelra',
ut sibi Evangelium ad caput ponerel: non quia ad pctra vefo Ecclesia : ergo in Peiri nomine figurata
lioc faotum est,-sed quia prselatum est Lvangelium estEcclesia. Et quis securus, nisi qui sedificatsuper
ligaluris. Si ergo ad caput poniiur ut quiescal dolor pelram ? Et quid ait ipse Dominus? « Quiaudit verba
capifis, ad cor ,non ponitur ut sanetur a pecealis ? mea hsec el facit ea, similaho eum viro prudenfi,
Fiat crgo. Qtiid fial ? Ponalur ad cor, sanelur cor. Bo- sedificanlisuper petram 1 (11011 cedit tentaiionibus) :
uumest, bonum,ul de salute corporis non salagas, t descendit pluvia, venerunt flumina, flaverunl venli,"
nisi ut a Deo illam pelas. Si scit libi prodesse, dabit et impegerunt in domum illam, et non eecidil,;fundaia
jllara : si non tibi dederit, non proderat habore illam. enini eral super pelraml Qui audil verba mea et non
Quam multi aigrolant in lecto innocenles; et si sani fncit ea > (jam unusquisquenostrum linieat et caveat),
fuerint, procedunt ad sGeleracommittenda? Quam t similabo eum viro slulto qui sedificavitdomumsuaih
inullis obest sanitas ? Latro qui procedit ad faucem super arenam : descendit pluvia, venerunt flumina,
occidere hominem, quanlo illi melius erat ut segrota- flaverunl venli, el impegerunt in domum illam, elce-
rel? Quinoelu surgitad fodiendumparietem alienum, cidit; et facla esl ruinajejusmagna J (Matth. vu, 24,
quanlo illi melius si febribus jaclaretur? Innocentius 27). Quid prodest quia inlrat Ecclesiam, qui vull su-
segrotaret, scelerale sanus est. Novit ergo Deus quid per arenam sedificare?Audiendoenim el non faciendo,
nobis expediat: id agamtts lanlum, ut cor nostrum sedificatquidem, sed super arenam. Si enim nibll au-
sanum sil a peccalis";et quando forle flagellamur in dil, nihil sedificat: si aiilem audit, x.dific.U.Sedquse-
corpore, ipsum deprecemur. Rogavit eum Paulus rinms, ubi. Si enim audit et facil, super petram : si
apostolus, ,ul auferret stimulum carnis, et noluit au- audit el nonfacit, supbrarenam. Duo sunt genera
ferre. Numquid perturbatus cst? numquid conlrista- ajdifieantium; aut supeiVpelram, aut super' arenam.
tus dixit se desertum ? Magisse dixit non desertum, Quid ergo illi qui non audiunl? securi sunt? securos
quia non ablatuiji est quod volebat auferii, ut illa eos dicit, quia nihil sediiicant?Rudi sunt sub pluvia ,
infirmitassanaretur. IIoc enim invenil in voee medici: anle ventos, ante flumina : cum verierintIsta, ante
Sufficil.libigralia mea; nam vhiusin inftrinitateperfi- illos lollunt, quam domos dejiciant. Ergo una est se-
citur [II Cor. xii, 8, 9). Unde ergo seisquod non vult curilas, et sedificare, et super petrain a_difieare.Si
te sanare-iDpus? Adhuc libi expedit flagellari. Unde audire vis et non facere, aidificas; sed ruhiam mdifi-
scis quam putr e esl quod secat medicus, agens ferrum cas : cum aulem veneril tentaflo, dejieit domurii, et
per pulria? Nonne iiovff mpdum, quid faciat, quo cum ipsa ruina lua te tollit. Si autein non audis, nu~
usque faciat? Nampid ululatus ejus qai secatur, re- dus est illis fentatlonibus fu ipse traheris. Audi ergo,
1415 _ ^ TRACTATUSVII. CAPUTJ. ,
etfac; unum est remedium, Qnanti forte hodieau- dolus »o)2est. Qtiairitur causa? quantum Bominusin-
diendo et non faclendo rapti sunt fluvio celebritalis timat, probabiliter inveriimns.Intfelligereenim debe-
bujus? Audiendoenim et non faeiendo, venii fiuvius mtis. ips.um Nalhanaelem!erudifuni el peritum Legis
ipsa eelebrilas anniversaria, "impletus est lorrens, ..fuissc : propterca noluit illum Dominusinter disciriu-
transiturus est et siccaturus : sed vse illi quern tulp- Ios ponere; quiaidiutas.elegit, unde cohfunderetmurt-
ril! Illud ergo noverit Chariias vestra, quia nisiquis dum; Audi Apostolumdicentem isla i ."Videte enim,
ef audint et faciat, non asdificalsuper peiram , et 11011 inqnil, yocalionem vesiram, •fratres, quia non mtilli
perlineiad nomen tam magnum, quod sic commen- potenles, non multi nobiles : sed infirma mundi elegit
davit Domhius._Inlentum eiiim te fecit. Nam si hoc _Deus, ut confqndat foriia ; et ignobilia mundi et cori-
ante Pelrus voeaielur, nou ila .videres mysierium temptibiha elegil Deus, et ea qusenon smit, fanquam
pelrse; et puiares casu eum , sic vocari, non provi- qtiai sunt, utea quae sunt evacuenlur J (I Cor. I, 2(j-
dentin Dei : ideo voluit eum aliud prius vocari, ut ex 2S).' Sidoelug eligeretur, fortasse ideo se diceret
Ipsa comnmialione nominis, sacramenli vivacitas elcctum, quia doctrina ejus meruit, eligi. Doriiinits
con-ihendarelur.- , , nostcr Jesus Chrislus volens 'superboruni frarigere
iS. El in craslinumvoluit exire in Galilmatn, et in- cervices , non qtncsivitper oralorempiscaiorem; sed
venil PJdlippuni. Dicil ei : Sequereme. Eral aulem de de piscaiore lucralus est imperatorem. MagnusCy-
civilaieAndrcmet Peiri. El invenitPJdlippus Naiha- .prianus oraior, sed prior.Petrtis piscatof, perquerii
naelem : jam vocalus a DominoPbiiippus. Ei dixii ei: postea crederel non tanium oralor, sed et imperator.
QuemscripsitMoysesin Lege, et Propltelm, invenhnus Nulius nobijis.primo eleclusest, nullus doctus ; quia
Jesum filium Joseph. Ejus filius dicebatur, cui de- infirma mundi.elegilDeus, ut confunderetforiii. Erat
sponsata erafmaler ejus. Nani quod. ea inlacia con- ergq isle magnus et sine dolo : hoc solo noneleclns,
ceplus et nalus sit, "bene npverunl omnes Chrisliani ne cuiquam vidcretur Dominusdoctos elegisse. Ef ek
exEyangelio. Hoc Philippus dixit Nathanaeli; addidit ipsa dpctrina Legis veniebat, quod cum audisset a
et locum, a Nazareth. El dixil ei Nathanael: A Na- Nazarelh : scrutatus enim erat Scripturas, et sciebat
zorelltpolestaliquid' boni esse. Quid intelligiturr Fra- quia inde eral expectandus Salvalor, quod non fit-
.res? Non quomodo.aliqui pro-iunliant : nam el sic cile alii Scribseel Pliarisseinoverant : iste efgo doctis:
solet pronuiiliarl, A Nazarclh polestatiquid bonicsse? simtis Legis, cum audisset Philippum diceniem1,
Sequilur enim vox Philippi, etdicit, V-eni,elvide. Ipvenhnus Jesum, quem scripsit Moyses in .Lege, et
Anibas autem pronunliationes potest ista vox sequi, Propkeiw, a Nazareth, fiiiumJoseph; ille qul oplime
sive sic pronunties lanquam confirmans , A Nazareth Scripiuras noverat, audito nomine Nazareth; "erectus
potest dliquidboniesse; et ille, Yeni, M vide : sive sic eslin spem, et dixit, A Nazarelh potesl aliquid boni
"dubilans,"et toium inierrogans, A.Nazareth polest esse.- >
aliquid boni esse? Yent, el vide. Cum ergo sive illo ,18. Jam.csetera de ipsovideamus, Ecce vere Israe'
modo, sive isto pronuntieiur, non repiignent vcrba iita, in quo dolus non esJ.Quidest, in quodolusnon eslt
sequentia; nostrum est qttserere quid potius inlelliga- Fortemon habebat peccatum? forte non erat seger?
mus iri liis verbis.' , forle illi medicus non erat necessarius? Absit. Nemo
16. Qualis fuerit Nalhanael isle, in sequesuihus hic sic nalus est, ul illo medico non egeret. -Quidsibi
probamus. Audite qualis fuerit : Dominus ipse periii- ergo vult, in qito doltts non esl? Aliquanto intenlius
bet tesiimonium.MagnusDominus cognilus leslimonio quseramus; apparebit modo in nomine Domini. Do-
Joannis : bealus Nathanaei cogniius tesiinioiiio veri- lum dici.t Dominus; et .omnis qui verba latina inlel-
talis. Quia Dpminuselsi lesiimonio Joannis non com- ligit, £cit quiadolus est, cum aliud :agitur et aliud
mendarelur, ipse sibi perhibebat tesiimonium; quia fingitur. Inlendal Charitas veslra. Nondolus ddlor
sufficitsibi ad tesliriioniumsuttm veritas. Sed quia ve- est : propterea dico, quia muiti fratres imperitiores
riiatein non potei-anl capere homines, per lucernam lalinltalis ioquuniur sic, ut dicanl, Dolus illum tor-
quaerebantveriiatem : etideo Joannes per quem Dq- quet, pro eo quod est dolor. Dolus fraus est, simula-
minus osterideretur^missus est. Audi DominimiNa- ito est. Quando aliquis aliquid in corde.tegit, ct aliud
tbanaeli testimonium perhibenlem : Et dix\t ei Nathci- loquitur,,dolus esi,, et lanquam iduo'cordajiabet :T
nael: A Nazarelh polestaliqidd boniesse.Dicit eiPhi- unum qttasi sinum cordishabei, ubi videi verilatem ;'
lippus : Yeni, etvide. Et vidit Jesus Natlianaelemve- eliilleruui sinpm, ubi .oncipil mendacium. Etutlio-"'
nientemad se, el dicitde eo : Ecce vere Israelita ,-in veritis hunc esse dolum, dictum esl in Psalmis, Lribid1
qtxodolusnonest. Ma.gnumlesiimonium! hocnec An-. dolosa. Quidest,' Labiadoiasa? Sequitur, Iri cordeel
dresedictum, nec Petro dictum, nec Philippo, quod cordeioculi sunt mpla (Psal. xr,-3). Quidest, lncorde
diclum est de Nathanaele : Ecce vere Israelita, in quo et cot\de; nisi duplieicorde ? Si ergo dolus.in islo nbii-
dolusnon est. eral, sanabilem illum m.edicusjudicavit, non sanurii.
17. Quid ergo facimus, fratres?-Deberei isle pri- Aliud est enim sanus, aliud sanabilis, aliud insana-
mus esseiri Aposiolis?_Nonsolum primus non inyeni- bilis : qui segrotat cum _pe, sanabilis dicituf; ,qui
tur In Apostolis, sed nec medius, nec ultimus inier. segrotat cum despeiatiope^ Insanabilis; ;qui' ariteni;
dubdeeimMathariaelest, cuitanlum leslimonium per-. j'am snnus est,.non egcf medico. Medicus"ergOqui?
KibulfFilius Dei, dicens, Eccevere Israelita, in qiio venerat sanare, vidit istum _sanabilem,qu.a-dolos in
im m JOANNISEVANGELIUM;S.AUGUSTINI 1448
SUonon erat. Quomodo dolus in illo non eral? Si priusqttam le Philippus vocarel. Nam talem vocem
peccator est, fatetur se peccatorem. Si enim peccator protulit, Tu es Filius Dei, iu es rex Israel; qualem
esi, et jusluin se dicit; dolus est in ore ipsius. Ergo tanio post Petrus, quando ei Dominusait, Beaiuses
in Naihanaeleconfessionempeccati laudavil, non j*u- Simon Bar Jona, quia nonlibirevelavilcaroet sangids,
dicavit n<messe peccalorem. sed Paler meusqui esl incmlo(Malth. xvi, 17j Etibi
19. Proplerea cum Pharissei qui sibi videbantur nominavitpeiram, et laudavil firmanieiuumEcclesise
jusli, reprehenderent. Dominum quia miscebatur in ista lide. Hic jam dicil, Tu es Filius Dei, tu es rex
aegrolismedicus, el dicerent, Ecce cum quibus man- Israel. Unde? Quia dictum est ei, Anleqitamte Pld-
ducat, cum publicatdsel peccaloribus; respondit mc- lippus vocaret, cutnessessvbarborefici, vidi te.
dicus phreneticis, Non est opus sanis medicus,sed 21. Quserendumest.an aliquid signillcel ista arhor
male habeniibus: non veni vocarejustos, sed peccato- fici. Audile enim, fralres mei : Inveiiimusarborem
res (Mallh. ix, 11-13). Hocest dicere,Quiavos justos fici 'malediciam, quia sola folia habuit, el fructum
diciliSjCiim sitis peccatores, sanos vos judicatis1, non hnbuii ( Id. xxli, 19). In origine humani ge-
cum langueatis, medicinamrepellitis, non sanitalem neris Adam el Eva cum peccassent, de foliis ficul-
tenetis. Unde ille pharisseusqui vocaverai Dominum neis succinctoriasibifeceru.,1 (Gen.m, 7): folia ergo
ad prandium, sanus sibi videbatur: segrota autem ficulnea inlelligiiiiturjpeccala. Erat auiem Natlianael
illa mulier irrupil in domum, quo non .eral invi- sub arbore fici, lanquam sub umbra morlis. Vidit
tala.et desiderio salulis facla impudens, accessit, enm Dominus, de quo dietum est, Quisedebantsvb
non ad capui Domini, non ad manus, sed ad pedes; umbramorlis, lumenortum est eis (Isai. i\, 2). Quid
lavit eos lacrymis , tersit capillis, osculala est eos, ergo dicitimest Naihanaeli?Dicis mibi, o Naihannel,
unxit unguenlo, pacem fecit cum vesligiis Domini Undetne nosti? Modoijam loqueris mecum, quia vo-
peccatrix. Reprehendit ille tanqunmsanus medicum, oavit le Philippus. Jani quem vocavit per apostolum,
ille pharisseusqui illie discumbebat; et ait apud se : ad Ecclesiamsuam vidil perlinere. 0 lu Ecclesin, o
Hic si csseiproplteta, scirel qummulierilli pedesleli- tu Israel, in quo dolus non est; si es populus Israel
gissel.Ideo aulem suspicaluseral eum ignorasse,quia in quo dolus non esl,.modo jam cognovisiiChrisium
non illam repuiit, quasi ne immundismanibus lan- per Apostolos,quomoiloNntliaiiaelcognovitChiistmn
gerelur : noveral auiem ille, permisit se langi, ut per Philippum. Sed niisericordia sua ante le vidit,
lactus ipse snnnret. Dominus videns cor Phnrissei, qnam tu eum cognosceres*,cnm sub peccato jaceres.
proposuit similitudinem: « Duo debitores erant cui- Numquid enim nos pfius qusesivimusClirisium, et
dam feneralori; unns ei debebat quinquaginladena- non ille nos quaesivit? Numquidnos veniniusscgroti
rios, alter quingenlos: cum non haberent unde red- ad mcdicum, et non medicusad aHgrotos? Nonneovis
dorenl, donawt ambobus; quis eum plus dilexif? Et illa perierat, et reliclis nonaginta iiovempastor quai-
ille : Credo, Domine, cui plus donavit. Et conversus sivitillam etinvenil, quani l.elus in humeris repor-
ad niii.-eiem, dixit Simoni: Vidcs islam mulierem? tavil? Nonne perierat draclimailla, elaccendit mulier
Inlravi in domum luam, aquam mihi ad pedes non lucernam, -'iqusesivitin tota domosua donecinvenit?
fi \iisli; illa autom incrymislavit pedes meos, el ca- Et cum invenisset, CoUmluininindld,ait vicinis suis,
oiilis suis lersii: osculum niilii non dedisii; illa non quia inveni drachmamquatn perdideram (Lttc. xv, 4-
desliiii pedes meos osculari: ol um miliinon dedisti; 10). Sic et nos sicut ovis perieramus, ct sicut drach-
illa pedes meos unxit unguento. Propterea dico tibi; ma perieramus : el pastor noster invenil ovem,sed
dhniltunlur ei peceala multa, quoniam dilexit mul- qusesivitovem ; mulier invenit dracliniam, sed qu.e-
lum : cui autein modicumdimitiitur, modicum dili- sivii draclimam.Quseesl mulier?CaroCliristi.Quseest
git > (Luc. vn, 36-47). iioc esl dicere , Plus segrolas, lucerna? ParavilucernamChrisiomeo(Psal. c.xxi, 17).
scd samim le pulns : modicumputas libi dimitli, cum Ergoqusesitisumus,ut inveniremur;inventi luquimur.
plus dehitor sis. Bene ista, quia dolus in illa non Non superbiamus,quia iuitequaminveniremur,perie-
erat, pieruit inedicinam.Qnid est, dolus in illa non ramus, si non qua-reremur.Nonergo nobisdicant quos
erat? Coiifitebatur peecala. Hoc el laudat in Naiha- ainamus,ot volumusIucrari paci EcclesiseCLilIiolicse :
naele, quod dolus in illo non erat: quia multi pha- Quidnosvultis?quidnosquserilis,si peccaloressumus?
risrei qni abundabant peccaiis, justos sediccbanl, Ideovos qiiserimus,ne pereatis : quserimus,quinquse-
et doluni afferebanl, per quem sanari non pole- sili sumus; invenirevos volumus,quia invenli siimus.
rant. 22. llaque Naihanael|cum dixisset, UndemehostiV
20. Vidil ergo jam istum in quo dolus non erat, et ait illi Dominus,Priusqitamle vocarelPhilippus, cutn
ait: Eccevere Israelila, in quo dolttsnon esl. Dicilei essessub atbore fici, vidi le. 0 lu Israel sine dolo,
Nalhanael: Undeme nosli? RespondilJesus, el dixit: quisquis es, o popule vivens ex fide, anlequam teper
Priusquam le Philippusvocarel, cum esses sub ficu, Aposlolosmeos vocarem, cum esses sub unibra mor-
vidi le; id est, sub arbore (ici. Rcspondiiei Naiha- tis, et lu tne non videres, ego le vidi. Doiiiinusdeinde
nael, el ait : Rabbi, tu es Filius Dei, tu es rex Israel. dicit ei: <Qnia dixi libi, Vidi te sub arbore Dci,
Aliquidmagnuinpoluit Nalhanael iste inielligere, in credis: majus his videbis. . Quid est hoc, « majus his
60 quod dicttim est, Cumessessub fictarbore, vidi te, videbis? Et dicit ei: Amen, amen dico vobis, videbi-
*im., vrcedicaiis. *Hiss.nostriomaesomittunt,quamtu ewn cognosceres.
 1449 „ TRACTATUSVIII. CAPUT II..
tis ccelumapertum, et Angelos ascendentes.>et de- - tes sumus, vobis t (II Cor. v,
15)! Quid est, cmenle
sceiidentessiiperFilium hominis.j Fratres,nescioquid excessimus, Deo?» Ut illavideamus equa. noolicetho-
nmjus dixi, qnam est, sub arbore fici vidi te. PIus enim . mini loqui. t Qiiid est, c teniperanles siiinus, vohis?
est quod nos Dominus voeatos justilicavit, quam Numquidjudicavi me aliqtiid scire"iuteV
vos, nisi Je-
quod vidit jacentes sub umbra morlis. Quid enim no- . sum Chrislum, et hunc crucifixum t (1 Cor. n; 2)?
_bis proderat si ibi remansissenms, ubi nos vidil? Siipse Domimis ascendil et
des'cendit;iriaiiifestum'
Nutoquidnon jaceremus? Quid est hocmajtis? Quando - est quia et pnedicatores ipsius ascendtinl
vidimus Angelos ascendentes et descendentes super . desccndiiiit.prcedicntione. " irnltatioiie,
--'
Filium iioininis? . " 24. Et si aliquanlo vos diulius consilii
23. Jam aliquando de his ascendentibusef descen- fuit ut iinportunse liorse transireiit .enuinuis, : arbiiramur jnni
dentibus Angelis dixeram; sedne oblili fuerilis, bre- - illos ' peregisse vanilalehi suam. Nos
viter dico tanquam commemorans: pluribiis enim di- quando pasti sumus epulis aulem, fralres,
resiani
cerem-si non commemorarem, sedmodo insinuarem. , agamus, ut diem dominicumsalutarihits,'qnse solemniler iniploaniusin,
Scalas vidil Jacob per somnium, el in ipsis scalis gaudiis spiriiualibns, el
eomparenms gnudin veriialis
.vidit Angelos ascendentes et descendenies; et lapi- eum gaudiis xanitafis : et si horremus, doleamus; si
dem quem sibi posuerat ad eaput, unxit (Gen. xxvm, dolemus , oremus; si oramus, si exaudi-
exaudiainur;
12-18). Audislis quia Messias Christus est, audistis mur, et illos lucramur. - -
quia unctus Chrislus esl. Non enim sic posuit Iapi- TRACTATUS VIII. ~
dcm unctum, ut veniret el adoraret: alioquin idolo- !
Ab eo Evangeliiloco, El die tertia nuplise faetaesunt
latria esset, non significalio Christi. Facta esi ergo
lieri in Cana Galilsese;usquead id, Quid niilii et libi
significalio. quo usque oporluit significalionem , esf,
mulier? iiondum venil hora mca. Cap. n, f. 1-4.
et significattisest Chrislus. Lapis unctus, sed non in
" idolum.
Lapis unctus : lapis quare? Ecce pono in Sion 1. Miraenlumquidem Dojnini noslri Jesu
Cliristi,
et crediderit de vinum
' lapidemelectum, preliosum, quiI Petr. inillum, quo aqua fccit; non est mirum eis qui no-
non confnndetur(Isai. xxvm, 16; n, 6). Quare verunt quia Deus fecit. Ipse enim fecit vinuni illo die
unctus? Quia Chrislus a chrisniale. Quid auiem vidit in nupiiis in sex illis bydriis/quas impleri aqua
prse-
luncin scalis? Ascendentes et descendenles Angelos. cepit (Joan. n, 6-11), qtii omni anno facit hoc in vi-
est el Ecclesia, fsaires : Angeli Dei, boni prsedi- _tibus. Sicut enim quod miserunt ministri in hydriss',
' Sic
calores, prsedieaiilesChristuni; hoc est, superFilium in vinum conversum est opere Domini; sic et quod
. liominis ascendunl "etdescendunt. Qiiomodo ascen- nubes fuiidiint, in vinum .converfitur ejusdem opere
dunt, et quomodo desceiidunt? Ex uno habemus Domini. Illud auiem non miramur, quia oinni anno
exemplum : audi aposlolum Pauliim; quod in ipso fit: assiduilale amisil admirationem. Nam ei conside-
Iiivenerimus, hoc de caueris verilaiis prsedicaioribus ralionem mnjorem invenit, quani id quod faetumest
credamus. Vide Paulum ascendeniem : t Scio homi- in hydriis aqu*. Quis est enim qui consideral opera
nem in Christo anle annos quatuordecim rapium Dei, quibus regilur et administraiur iotus hic mun-
fuisse tisque in tertium coslum,-sive in corpore, sive dus, el non obstupeso.itpbruiturque miraculis ?- Si
exlra corpus nescio, Deus scil: et audisse ineffabilia consideret vim uniusgrani, cujuslibet seminis, ma-
verba qu.e non licel liomini loqui i (II Cor.xn, 2-4). gna qusedam res -esi, horror est consideranii. Sed
Aseeiideniemaudistis,descendeniemaudite.« Nonpo- quin hoinines in, nliud inteiili perdiderunt considera-
tulloquivobisquasispiiilualibus,sed quasicarnalibus: lionem operum Dei, in qua darenl Iaudem quotidie
quasiparvulis in Cbrislo lac vobis potum dedi, non Crealori; tanquamservavitsibiDeus inusitalaquxdani.
- escam > (I Cor. m, 1, 2). Ecce descendit qui ascen- qusefaceret, ut tnnquam dormienics-homincs, ad.se
derai. Quserequo ascenderat. Usquein lertiumcoelutn. colendum mirahilius excitarel. Monuus resurrexit,
Qusere quo dcscenderit. Usque ad lac parvttlis dah- niirati sunt homines : lolquolidienascunliir/et nemo
dum. Audi quia desccndit : Factus sutn parvulus, miraiur. Si consideremus prudeniiiis, majoris mira-
inquit, in mediovesirum, tanquam si nulrix foveatfi- culi est esse qui non erat, quam reviviscere qui erat.,
lios suos(I Thess.n, ,7). Videmus enim et nultices et Iderii tamen Deus Pater Domini noslri Jesu Christi
niatres descendere ad parvulos : ct si norunt laiina per Verbum suum facitomnia hsec,,et regit qui crea-
verbadicere, decurtant illa, etquassantquodammodo vit. Priora miracula fecit per Verbum suum Deum
linguam suam, ut possinl de lingua disert.i fieri blan- apud se : posteriora miracula fecii per ipsum Verbum
dimentapuerilia; quia si sic dicant, non audit infans, suum, incarnalum, el propter nos hominem factum.
sed nec proficit infans. Et diserlus aliquis paler, si Sicul .miramur quse facta sunt per hominem Je-
sit lafilus orator ul lingua illius fora concrepent, et sum,"miremur quse facta sunl per Deimi Jesum. Pef
tribunalia conculianlur; si habeat parvulum filium, Deum Jesiun fapla sunl coelum et terra, mare, et
cum ad doniuin redierit, seponit forensem eloquen- omnis ornalus coeli, opulenlia lerrsc , fecundiias ma-
tiam quo ascenderat, et lingua pueriii descendit ad ris; omniahsec qua; oculis adjacent, per Jesum Deum.
parvulum. Audi uno loco ipsum Apostolum ascen- facta sunt. Et videmus ha;c, et si est in nohis Spiri-
dentem et descendenlem, in una sententia : « Sive * Mss,meliorisnotse,illas : fortequod mulierespolissi-
enim,inquit, mente excessimus, Deo :sive temperan- mumspectaretista celebritas..Videsupra,nn. 2 et6.
SAWCT.AcaiisT. III, - (Quarantesix.) ,
 A.si IN JOSKNIS F.MNGELIUM, S.~AUGUSTIM
4us,ipsius,, ^iCfnobisfplacenf,utai_ifexlaudetur: iton latel. Pulsemus'ul apfiriat, et -de vinb hivisibili iri-
_ui,ad oper_a«eonversi,ab,artifice;aver_amur,<e_ Caoiem ebriet H'OS. quiaet-tves aqua eramus, et vmum-nos
qjipdamrnodo.ponenies,ad 3easqusDfecit/dorsufii fo- -feoif, sapienles nos feclt; sapiintis-etiimfidemipsius,
napms ad-eum quiiecil. quiprius insipienteseiamus. Bi Torte aU 'ipsam sa-
2..EtJisec quidem videmus., et adjacent oculis pieniiam petiinet, -cumiionore <Dei,e. -cum -laude
qqid illa .qusenon videmus,, -sioulsunt Angeli, Vdr- majeslatis ejus, el cflhi «harilate polcniissima; mi-
.lules^,J?,o.leslales,, Deminationes,, 'Omnisquehabitator sericordise<ejus,lnleMigere quMsit-geslura inhoc mi
- :
fabricsehujus supercceleslis.,,non sadjacensioculisaio- iraculo.
;slris? Qtiau.quam>sa_spe ,et Angeli., quando .opoftuit,
&. Dominusiiivilatus ad aiuptias yenit. Quid mirum
.dompnstraverunt tse iiominibus. Noime Beus et per si ,in illam doniuni ?ad
nuptias vcnit, qui in hunc
Verjium^uum, id ests unioum-Filium suum Domi- jnunilum ad
nupiiag veuit?Si enim.non yenit ad ,nu-
pumnostr-umJesumiGSiristumfecitihsecomnia?-Quid ptias, non hic habet sponsam. El .quidest
quod ait
jp^a ,_animaJuunana3'quse 'non videtur, et per opera Apostolus,
exhibet in admirationem Aplavi vos uni viro, virginem-caslam-exlri-
^quae carne, -magnara.prsobet bereChrislo?Quid est quod timet ne virginitas spons_e
liene -consideratHibus, ,a xjuofacta est, nisi a Deo et ?
Christi per asttitiam.diaboli corrumpalur ? Timeo, in-
per -qu_m facfa ,est, nisi per Filium Dei? Nondum
dico deanima bominis. Cujusvispecoris ailima -qtio- veslrm quif, ne sicttt scrpensEvam-seduxiluslulia $ua , sicet
menles corrumpanlurM simplmlateel caslilate
modo regil molem suam,! sensus «mnes exseril, ocu- est in Chrislo (II Cor. xi, 2, 5). Habel ergoiilc
ad aures ad nares ad gum
. los videndum, audiendum,, per- sponsam quam -redemit sangiiine suo, et cui
pignus
cipiendum odorem , oris judicium ad sapores discer- dedit
membra ad offieia Spirilum sanctum (Jd. i, 22). Eruit eam «de
jiendos, denique ipsa peragenda diaboli : moriuus est propter delicta-ejus,
sua. Numquid h_ec corpus, et non anima, id est, ha- mancipalu
resurrexit projiter jusiificaiionein.ejus,(_3om.iv, 2.5).
bifatrjx CQiporisagit^Eec tamen -videlur eculis, et offeret tanla srionsa' suse? Ojferanl homines
,ex bis admirationem inovet. Aeeedai Quis,
jjuseiagit, jahi ornameiUa4errarum; aurum, .argenlum.,la-
ttiaeliam ad an.mani cui tri- quselibel
eonsideraMo bumanam,
iuit Deps liiUeliecluii.eognoseendi Crealorem.suum, pides pretiosos., equos, -mancipia, fundos., prsedia :
iniferbonum et numquid aliquis offerje!sanguinem suum? Si enim
.dignpscendi et-distjnguendi malum, suum sponssc dederit, non erit qui ducat
et :
hocesl jnlcr justum injustum quanta agitpcr cor- sanguinem
uxorem. Dominusautem securus moriens, dedit satt-
pus-J Altendile,umversum.oii_em lerrnrum ordinatum
suum pro ea quam resurgens haberet, quam
ii,i ipsa ihumanarepubiica •:quibus administrationibus, guinem
sibi jam conjunxeral in utero Virginis. Verbum enim
-quibusordinibus potestatum^conditionibus civilalum, et sponsa earo humana; et utrumque unus
artfbusl Hoc lotum mimam sponsus,
legibus., mioribus, per
el liasc visanimse non videtur. Cum subtra- Fijius Dei, et idem filius hominis : ubi factus esl ca-
geiitur, ille ulerus virginis Marise thalamus
Jiitur corpori, cadaver jacet: eum autem adest cor- _pitt Ecclesise,
ejus, inde proeessit tanquam sponsus de llialamo
pori, pr.imo «011411 quodammodo pulOres. Corrupti-
bilisestenim omnisearo, in putredines defluii, nlsi suo, sicut Scripiura priedixii,, Ei ipse ianquam spon-
sus procedens de thalamo suo, exsullavil ut gigas ad
quodam «condimeiitoanimse leneatur. Sed hoc com-
currendamviam (Psal. jxvm., £); de tiialamo pi'oces-
mune illi est cum pecoris anima : illa niagis miranda
sil velul sponsus, elinvitatus venil ad nuptias,
quse dixi, quse ad mentem e't intellectum peiiinent;
ubi etiam ad imaginem Crealoris sui renovatur, ad §. Cerii sacramentigratia, vldeturmatrem dc qua
cujus imaginem facius est homo (Co.oss. m, 10). -sponsnsprocessit, non agnoscere, et dicere iili, Quid
Quid eril hsec _is animse, cum et corpus hoc induerit 'tnild el libi esl, mulier'? nondumvenil horamea. Quid
incorruptionem, et morlaie hoc induerit immorlalita- est hoc'? ideone venit ad nuplias, ut doceret malres
lem (I 4__or.xv, -33,Sl)? Sitanta potesl per ca.nein conlemni ? Uiique afl cjujusnuptias veneral, ideo .du-
corruplibileni, quid poterit per corpus spiriiuale post cebal uxorem , uX filios procrearet; et ab eis «quos
resurreclionem mortuorum? Hsec tamen anima, ut ul procrearel optabal, utiqtielionorari cupiehat : lile
di-xi, adm_rabflisnalurse aique substanlise, invisibilis ergo 'vcnerat ad nuptias , ul -exlionoravetmatrem,
res est ei intelligibilis: ethseetamen per Jesum Deum cum propler filioshnbendos,«pilbusreddere honorem
faclaest, quiaipse esl VerbumDei. Omnia per ipsum pareiiiibus imperat Deus , ipste uupllse celebrentuf,
facla^sunt, el sine ipso faclilm est niliil 'Joan. 1, 5). el ducan.uf nxorcs. P)'oetil dubio, fralres , lalet ilii
3. Ciun ergo tanta videamus facla per Deum Je- aliquid. Nam tanl.i res est, utquidam, -quos-cavendos
sum , -quid miramur aquam in vinum conversam per pr_emonuitAposlolus, sicul supra commemoravimus,
honiinem Jesum"?Neque enim sic factus est hoino, ut dicens , Thneo ne sicut serpensEvam seduxit -aslutia
perderel quod Deus erat : accessit illi homo , non Sua , sic el vcstrmmenlescorruinpantur a shnplicitale
amlssus est Deus. Ipse ergofeeit hoc, qui illa omnla. et casdtale qum esl in Chrislo , derognniesEvangelio,
Non iiaque wiiremtir quia Detis f<_eU;sed amemus el dicentes quodJesus non sit natus deMaria Virgine,
quia inier nos fecit, et propter TiostramTeparaiionen. hinc argumemum somere conarenlur erroris sui, ut
feeil. Aliquid enim ©t in ipsis faclis innuit -«.bis. dicereni, Qtiomodoerat maier ejus, cui A\xil3_Quiti,
Puto quia non siue causa venit nd nupttas. 'Excepto niihi et tibi esl, mttiierl^Respondendum ergo est e\i,
miraculo, aliquid in ipso facto ni3'sleriiet sacramenli et disserendum quare hoc dixefit Domlnus; ne sibi
i
 '
__oa TRACTATUSVIII., CAPUT II. . UU
-aliquid adversus sanani' fidem insanienles invenisse atrumque veriim est? Illi autem in eo volunt eredere
videantur, unde sponssevirginis easlitns corrumpa- Evangelisise,'qnod na.rrntJesuin dixisse ,mairi, Qttid
tur, idest, undefides Ecclesiseviolelur. Rcvera enim, mihi el libi esl,-mttlier?.eXin eo jmlunt crcdere Evan-
fratres, corrumpilur fides eorum qui prseponuntmen- gelislsequodail, Erat ibhnaler Jesuj.et, Dixil eimaler
daciumveiilati. Nam isti qui videnlur sic honorare ejus. Quis est auleni,qui resisiit serpenti ct lenet ve-
Cliristum, ut negent eum cainem habuisse, nihil ritatem , cujus -virginiias cordis non corrumpitur
aliud eum quam mendacem praadicaiil. Qui ergo asiutia diaboli ? Qui iitrumque verum credil; et quia
mendaciumsadificanlin hoiniiiibus, quid ab eis ex- erat ibi maler Jesu , et quia illud respondit mairi
pellur.i, nisi verilatem? Immiiiunt diabolum,exclri- Jesus. Sed si nondum intelligitquemadmodumdixe-
dunl Chrislum; immitlunl adulterum, excludunfspon- ril Jesus , Quid tnihi eliibi est, midier? interiiii cre-
sum : paiariymphi seilicet, vel potius lenones scr- dal quod dixcril, el quod matri dixcrit. Sil primo
'
pentis. Ad hoc enim loquunlur ut serpens possideat, pietas in credente, et erit frttctus in intelligente.
Cbristus excludalur. Quoniodo possidet serpens? 7. Inlerrogo vos, ofideles Christiaiii, Eratibi ma-
Quando possidet mendacium. Qunndo possidet fal- ler Jesu? respondcte, Eral. Unde scitis? respondete,
sitas, serpens possidel : quando possidet veriias, llpc loquitur Evangelium. Quid respondit matriJe-
Chri.slus possidel. Ipse enim dixit^ Ego sum verilas sus ? respondete, Quid mildel libi esl, tnulier? non-
(Joan. xiv, 0) : de illo autem dixit, Ei in veritalenon dum venilhora mca. Etjioc unde scitis? respondete,
sleltt, guia verilasnon est in co (Id. \m,'M). Sic est Hoc loquitur Evangelium. Nullus vobis corrumpat
autem veiilas Christus, ut iolum"".erum-accipiasin iianc fidem, si vultis spunso servare caslam virgini-
Chrisio. Yertim Verbum, Dcus sequalisPalri, vera tatem. Si autem quseritur a vobis, eur Iioematri re-
anima, vera caro, verus homo, verus Deus, vera na- sponderit; dical qui intelligit : qui autem noiidiim
tivitas', vera passio, vera morsi vera resurrectio. intelligit, firinissimetamen credat, hoc respondisse,
Si aliquid horum dixeris falsum f intrat pulredo, de et lamen matri respondisseJesum. Hac pietaie mere-
veneno serpeniis iiaseuniur vermes niendaciorum, et bilur eliam intelligere cur ita responderil, si orandq
niliilinlegrum remanehit. pulset, et non rixando accedal ad ostium veritatis.
C. Quid esl ergo , inquit, quod"ait Dominus, Qttid Tantuin caveat, ne dum se putat scire, aut erubescit
mild ellibi esi, mulier? Forle in eo quod sequilur nescire cur iia responderil, cogatur, credere aul
ostenditnobisDominus quare Iioc.dixerit : Nondvtn, Evangelistam fuisse menlitum qui ail? Erai ibi maler
Inquif, .venithora mea.Sic enim ait, Quid mildel libi Jesu : aut ipsum Chrislum falsa mo.rte passum pro-
est, mulier? nondum venii hora mea. El hoc cur di- pler dclicta nostra,et-falsas cicalricesosiendissqpro-
ctum sil/fequirendnm ost. Prius ergo hinc resislamus pler justiiicationem noslram; falsuriique dixisse, Si
hsereiicis. Quid dicitsefpens velernosus, venenoruni manseriiis in verbo meo, vcre discipulimei eslis; et,
Iiisibilator el inspiralor anliquus? quid dicil? Non cognoscelisverilalem,el verilasliberabilvos(Jqan. yni,
habuit matrem feminam Jesus. Undeprobas? Quia 31, 52j. Si enim falsa mater,-falsa carq; falsa mors,-
dixit, iuqult, Quid mihi ei libi esl, mulier? Quishoc falsa vulnerapassioniSjfalssecicatricesresurrectionis;
narravit, uicredamus qriia hoc dixil? quis Jioc narra- nonveriias credontesin eum, sed poiius falsitaslibera-
vii? Nempe Joannes evangelisia. At ipse Joamies bit. Imo vero falsilas cedat veritati, el confuudanlur"
"evangelisladixil, El erat ibi malerJesu. Nam ila nar- omnes qui propierea se volunt videri veraces, quia
ravil : Ailera die nuplimfaclmshnt in Cana Galilmm, .Chrislum conanlur demonstrare fallacem; et nolunt
et erat ibi maler Jesu. Yenerat attlemilluc invilalusad sibi dici, Non vobis credimus quia men.imini,; cum
nuptias citmdhcipulis suis. Tenemus duas senlenlias ipsamveritaiemdicant cssemeniiiam. Quibus tamen
ab Evangelisla prolatas. Erat ibi maierJesu, Evan- si dicamus, Undenoslis dixisse Christtim, Quid ndhi
gelisla dixit: quid dixerii malri suaeJesus, ipse__van- et tibiest, tnulier? Evangeliose credidisserespondeiit*
gelista dixit. Et quomodo dixil respondisse malii Cur, non credunl Evangelio dicenii, Erql, ibi male)-
suaaJesum , ut primo diceret, Ait illi tnaier cjvs , vi- Jesu; et, Dixit ei tnater ejus ? Aul si. lioc meniitur
dete , Iratres, ul adversus linguam scrpentis muni- Evangelium, quomodo ei crcdiiur quod dixerilJesus.,
"lam virginitalem cordis habentis. Illicin ipso Evan- Quid mihi et libi est, mutier? Cur non polius miseri, '
gelio eo ipso evangeiista narranle dicitur, Eral ibi ,et quod ila non exiranese,sed mal.riDominusrespon-
malerJcsu ; el, Dixil illi mater ejus. Quis hoc narra- deril, fideliter credunl; et cur fta responderit,-pie
vii? Joannes evaifgelista. Ei quid rcspondil matfi quserunl? Multumenim-interest intereumqui dicit,
Jesus? Quid mildel libiest, muiier? Quis hoc narrat? Volo scire quare Clirislus hoc niatri responderit; et
idem ipse Joannes eyangelisla. 0 Evangelislafidelis- eum qui dicit, Scio quod hoc Clirisius non. matri' -
sime el veracissime', tn mihi narras dixisse Jesum', responderil. Aliud cst jhtelligere veile quod clausun-i
Qttidmihiet tibi est,'mulier? cur ei apposuisli nialrem est, aliud nblle credere quod aperium est. Qui dicit,
quam non agnoseit? Nam lu tiixisli quia ibi eral ma- Scire volo cur iia Christus malfi responderit, aperiri1
ler Jesu, et quia dixit ei maler ejns : cur non potius sibi vtilt Evangeliumcuicredil : quiautem dicit, Scto1
dixisii, Erat ibi Maria; el, Dixil ei Maria?Lirumqite quod lioc Christus non malri responderit, ipsum
lu narras, ei, bixil cimater ejtts; el, Respondilei Je- Evangeliumarguil de niendacio , ubi credidit quo^,
sos, Quid ndldel libiesl, «wfier? Quare hoc, nisi quia Clirislus iia respondefit.
 im m JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 4458
8. Jam ergo si plaeet, fratres, illis repulsis, et in divlnitalis,sedmoriebaturinfirmilascarnis.Illudergo
sua csecilaleerrantibus semper, nisi humiliter sanen- respondil. discernens in fide credenlium, quis, qua
tur, nos quseramus, quare Dominusnostersie matri venerit. Venit enim per matrem feminam, Deusel
resptmderit. Ille singularilernaius de Palre sine ma- Dominus coeli ct terrpe. Secundum quod Dominus
ire, de matre sine patre ; sine maire Deus,sine patre mundi, quod Dominus|coelicl terrse, Dominusulique
bomo; sine malre ante tempora, sine patre in fine etMarise; secundumquod creatorcceliet terrse, crea-
temporum. Quodrespondit, malri respondit: quia, tor et Marise:secundumauiem quod diclum est, Fa-
Erai ibimalerJesu; el, Dixiteimater ejus. Hoe lotum clumex muliere,factuthsub Lege(Galat.IV, _), filius
Evangeliumloquitur. Illic novinms quia eral ibi tna- Marise.Ipse DominusMarios,ipse filittsMarise:ipse
ter Jesu, ubi novimus quod dixerit ei, Quidmiliiel crealor Marise,ipse erealusex Maria.Nolimirari quia
tibi est, mulier? nondumvenithora tnea. Tolum cre- et flliuset Dominus:sicut enim Marise,ila et David
damus, et quod nondum intelligimtisrequiramus. dictus esl filitts;etideo Davidfilius,quiaMarisefilius.
El primum hoe videte, ne forle jjuomodo invene- Audi Aposlolumaperte dicentem, Qui facluseslei ex
ruut Manichseioccasionem perfidisesuoa, quia dixit setnineDavidsecundum.carnem (Roin.i, 3). Audi eum
Dominiis, Qnidtnihiet tibi est, mulier? sicinveniant et DomiimmDavid;dicathoc ipse David:Dixit Domi-
maibemalici occasionem fallacisosuoe, quia dixit, nusDominomeo,Sedeaddexterammeam(Psal. cix, 1).
Nondumvenithora mca.El si hoe secundummaibe- Et ipse Jesus hoc proposuitJudseis,et eos inde eonvi-
malicos dixil, saerilegiumfecimusincendendo codi- cit (Maith. xxu, 45). Quomodoergo David et filius
ces eorum.Si nuiemrecle feeimus,sicut Apostolorum el dominus; filiusDavijdsecundum carnem, dominus
lemporibus factum est (Acf.xix, 19); non secundum David secundumdivinftalem:sic Maricefiliussecun-
eos dixif Dominus, Nondumvenil hora mea. Dicunt dum carnem, et Marisedominussecundummajesiatem.
enini vaniloquiel seducliscdtictores, Videsquia sub Quia ergo non erat illa,mater divinilalis, et per divi-
falo eral Christus, qui dicit, Nondumvetdlhoramea. nitatein funirum erat miraculuin quod petebat; re-
Quibusergo prittsrespondendumest; hserelicis, an spondit ei, Quid mihiel libiest, mutier? sed ne putes
malhemniicis? Utrique cnim a serpenle iilo veniunl, quod le negem malrem, Nondumvenilhora mea: ibi
volentes corrumpero virginiiaicm cordis Ecclesiae, enim le agnoscam,cum pendere in cruce coeperiiin-
quam liabet in inlegra fide. Primosi placel, eis quos firmitascujusmater es. probemussiverumest. Quando
. proposueramus, quibusquidomjam ex magnaparte passuseslDominus, sicul idem evangelista dicit, qui
respondimus. Sed ne arbilrcntur nos non habere noveratmairem Domiui,et qui nobisinsinuavitetiam
ijhid dicamus de his verbis qusuDominusmalri re- in bis nuptiis matrem Domini,ipse narral: Eral, in-
spondil, vos mngis adversus illos inslruimus : nam quil, illic circacrucemmaler Jesu, el ail Jesus malri
illis relellendis, puto quod^sufficiant quse jam di- sum. Mulier, cccefilius tuus: el ad discipulum,Ecce
cta sunt. tnalerlua (Joan. xix, 25-27). Commendatmalremdi-
9. Cur ergo ait malri filitis,Quid mihiet libi est, scipulo: commendatmatremprior malre morilurus,et
mulier?nondumvenilhora mea. DominusnosterJesus ante matris mortemresurrecturus; commendathomo-
Chrisliis, et Deus eral el homo: secundumquod Deus bominiliominem.Hoc JpepereratMaria. Illa hora jam
erat.mairem non habebat; secundiimquodhomo erat, veneral, de qua tuncdixerat, NondumvenilIwramea.
babebat. Maler ergo erat carnis, mater humaiiilaiis, 10. Quaniumarbitror, fratres, responsumesl hse-
maler infirmitatisquam suscepitpropter nos. Miracu- relicis: mathematicisrespondeamus.Elipsi unde co-
lum aulem quod facluruserat, secundumdivinitatem nantur convincerequia subfalo erat Jesus? Quiaipse
facturus erat, non secunduminfirmltatem;secundum ait, inquiunt, Nondum\venithora tnea. Ergo illi cre-
quod Deus eral, non seeundum quod infirmus nalus dimus; el si dixisset, Horam non babeo, cxclusisset
erat. Sed infirmumDei forliuscst liominibus(1 Cor. mathemalicos: sed ecce, inquiunl, ipse dixit, Non-
i, 25). Miraculumergo exigebnl mater; at ille tan- dum venithora mea. Si ergo dixissel,Iforamnon ha-
quam non agnoscit viscera huniana, operaturusfacfa beo, exclusisset malhematico., non esset uude ca-
divina; tanquamdicens,Quod de me facit miraculum, lumniarenlur: nune vero quia dixii, Nondum venit
non lu genuisli, divinitalemmeamnon tu genuisli: horamea, conlra ipsius verba quid possumusdicere?
sed quia genuisti infirmilatemmeam, tunc te cogno- Mirumest quod malhematicicredendo verbis Chri-
scam, cum ipsa infirmitaspendebit in cruce: hoc est sti, conanlur convincere Christianos quod suh hora
enim, Nondumvenithora mea. Tunc enim cognovit, fatalivixerit Christus.iCredantergo Chrisio dicenii,
qui utique sempernoverat. El anloquamde illanatus Potestatemhabeoponendianhnammeain,eliterum su-
- csset, in praidestinalione noverat matrem";el anie- mendieam: nemo lollileam a tne, scd egoponoeatna
quam ipse Deuserearet, de qua ipse homo crearelur, meipso,el ilerumsutnoeam (Id.x, 18). Ergone isla
noverat malrem : sed ad quamdamhoram in mysterio polesiassub (atoest? Ostendanthominemqui polesla-
non agnoscit; ct ad quamdamhoramqusenoiidumve- lem habeat quandomoriatur, quamdiuvivat: omnlno
nerat, in mysteriorursus agnoscit. Tunc enim agno- non ostendenl. Credanjlergo Deo dicenti, Poteslatem
vit, quando illud quod peperit moriebatur.Non enim habeoponendianimamlmeam,el iterumsumendieatn:
moriebatur per quod facta eral Maria,sed moiiebalur et quserantquare sitdicium, Nondttmvenilhora mea;
quod factumerat ex Maria: non'moriebalurteternitas nec ideo jam sub fitioipoiiar.tcondMorem cosliferea-
 1457 TRACTATUSIX. CAPUT II.
lorem atque ordinatorem siderum. Quia si essel falum iuntatis, non conditionis, scd polcslatis.
de sideribus, non poteralesse sub necessilalesiderum. 13. Quid ergo, fratres, quia illis et illis resprmdi-
conditor siderum. Adde quia non.solum Chrislus non mus, nihi! dicemus quid sibi velint hydrise, quid aqua
habuit quod appellas fatum; sed nec tu, aul ego, aut in vinum conversa, quid arcliitriclinus, quid sponsus,
ille, aut quisqiiamliominum. quid mater Jesu in mysterio, quid ipssenupti»? Di-
11. Verumlamen seducti seducunt, et proponunt cenda sunt omnia, sed onerandi non estis. Volui qui-
fallacias hominibus: tendunt ad capiendos homines, dem in nomine Christi el hesterno die, quo solet
ct hoe in plaleis. Nam qui tendunt ad capiendas fe- sermo deberi Charilati vestrse, id agere vobiscum, setl
ras, vel in silvis atque in solitudine id agunt: quam nbn sum permissus necessitatibus quibusdam impe-
• infelicitervani sunt
homines, quibuscapiendis in foro dienlibus. Si ergo placet Sanclilati vestrse, hoc quod
lendilur! Nummosaccipiunt,cumsehomines homini- ad mysterium perfmel hujiis facli, in craslinum diife-
I bus veiidunt; dant isti nummos, ut se vanitatibusven- ramus, et non oneremus et vestram el nostram infir-
dant. Intrant enim ad mathematicum, ul emant sibi mitatem. Sunt forte hodie multi qui propter solemni-
dominos, quales malhematico dare placuerit; vel Sa- tatem diei, non propter audiendum sermonemconve-
turnum, vel Jovem, vel Mercurium, vel si quid aliud nerunt. Craslino qui venienl, veniantaudituri: uf nec
sacniegi nominis.Intravit iiber, ut nummis dalis ser- fraudemus studiosos, nec gravemus faslidiosos.
vus exiret. Imovero non inlraret, si liber esset: sed TRACTATUSIX.
intravitquo eum dominus error, el domina cupiditas In eamdem
traxit. Unde et Veritas dicit: Omnisqui facilpeccalum, Evangelii leciionem.Quid myslerii sii in
.miraculo factoinnuptiis apud Cana Galilmm.Cup. u,
servusest peccati(Joan. vm, 34).
12. Quare ergo dixit, Nondumvenithora mea? Ma- t-l-H.
gis quia in polestaie liabebat quandomoreretur, non- -1. Adsit DominusDeus nosier, ul donel nohis rcd-
dum videbatesseopportunum utiila potestate utere- dere quod promisiinus. Hesterno eninfdie, M nieini-
tur. Quomodonos, fralres, verbi gralin, sic loquimur, nit Snnclilas ve.lra, cinn lomporis exeluieremur an-
Jam certa hora esi, qua cxeamus ut celebremus sa- guslia, ne sermoueni incboalum inipleremns, in ho-
cramenta ? Si ante exeamus quam opus esl, nonne diernum distulinius.utea qusein hocfacto evangolicss
perversi et praeposlerisumus? Quia ergo non facimus, lectionis mystice in sncramenlis positn essont, ipso
nisi quando opporltinum est; proplerea in his agen- adjuvante aperirentur. Non itaque opus est jnm im-
dis, cum iia loquimur, falum consideramus? Quid est morari diutius in coinmeiidandoDei mii.srulo. ipse
ergq, Nandumvenilhora tnea? Quandoego scio oppor- est enimDcusquiperuniver .amerealuram quoli .iana
tunum me pali, guandopassiomea utiliserif, nondum miracula facil, qusc Iioininibusnon faolliiate, sed as-
venit ipsa hora; lunc volunlnte patiar: ut utrumque siduitate viluerunl:"rara auteni quse faeta suntabeo-
'serves1, et, Nonduin venil hora mea; el, Peteslatem dem Domino, id est a Verbo propter nos incartiato,
habeoponendianimam meam, el iterumsumendieam. majorem sluporem hominibus altulerunt: noii quia
Venerat ergo habens in potestate quando moreretur. majora erant, quam sunl ea qusequolidie in crcaiura
At si ante morerelur quam diseipulos elegissef, certe facit, sed quia ista qnaaquolidie fiuiit, lanquam na-
prseposlerumessef: si esset homo qui non haberet in turalicursu peragunlur; illa vero efficacia potentise
potcstate horam suam, posset ante mori quam disci- tanquam prsesentisexhibilavidentur oculis liomirnim.
pulos elegisset; et si forle moreretur jameleclis eru- Dixlmus, sicul meminislis, resurrexit unus morluus,
dilisque discipulis, prsestaretur ei, non ipse hoc face- obslupuerunl homines-,cum quotidie nasci qtti non
ret. At vero qui veneral in manu hahens quando iret, erant, nemo miretur. Sic aquam in vinum conversam
quando rediret, quo usque excurreret, cui palerent in- quis non miretur, cum hoc annis omnibus Dcus in
feri, non lanlum morienli, scd et resurgcnti, ut nobis vifibus faciat? Sed quia omnia qme fecit DominusJe-
oslenderet spem immorlalitatis Ecclesise suse, in ca- sus, non solum valent ad excitanda corda nostra mi-
pite ostendit quod memhra exspectare deberent. Re- racnlis, sed etiam ad sedificanda in doclrina fidei;
surget etiam in caeieris membris, qui resurrexit in scrulari nos oportetquid sibi velinl illa omnia, idest,
capite. Hora ergo nondum venerat, opportunitas non- quid significent. Horumenim omnium significationes,
dum erat. Vocandierant discipuli, annunliandum erat sicut recordamini, in hodiernum distulimus.
regnum coelorum, faciendseerant virtules, commen- 2. QuodDominusinvitatus venit ad nuptias, etiam
.danda erat divinilas Domini in miraculis, commen- excepla mystica sigriificatione,confirmare voluil quod
danda eral humanilas Doniini in ipsa compassione ipsefecil nuptias '. Futuri enim erant, dequibusdixit
mortaliiatis. IUe enim qui esuriebat, quia homo erat, Apostolus,prohibenles nubere (I Titn. iv, 5), et di-
pavit quinque panibus tot millia, quia Deus erat: qui centes quod malum essenl nuptise, et quod diabolus
dormiebat,quia Iiomo erat, venlis et iluctibus impe- eas fecisset: cum idem Dominusdicat in Evangclio,in-
rabat, quia Deuserat. Hsecomnia commendaiidaerant lerrogatus ulrum liceat hominidimiltereuxorem suam
prius, utessetquodscrlberentEvangclistse, quodprse- cx qualibelcausa, non lieere exccpta causa fornicatio-
dicarelur Ecclesise.Al ubitanlum fecii, quantum suf- nis. In qua responsione, si meministis,hoc ait : Qiiod
ficere judicavit; venit hora non necessitatis, sed vo- Deus conjvnxit, homonon separet (Mallh. xix, 3-6 ).
1ia aliquotJfcs.,et ittnmtttveventme~st. «HSS,BO-Keddunthie,mpfm.
 '
«S9 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIM
Ef qui bene erudjli sunt in fide catholica, noverunt surreclionem dixerunf,, cum quosdam eorum trtsles
quod Deus feGerit nuplias, et sicul conjunclioa Dco, invenissel in via : n Tu solus peregrinaris In Jerusa-
ila divortium a diabolo sit. Sed proplerea in causa lem, el non cognovistiqusefacfa sunt iu illaisiis dic-
fornicalionis licet uxorem.giniitlere, quia ipsa esse bus? llle autem dixil eis : Quse?Illi autem dixerunt :
usor prior noluit, qua1,fidem conjugaleni-marilo non De Jesu Nazareno, qui fuit vir prophela, poiens in fa-
servavil. Necillse qute virginilatem Deo voverit, quan- ctis et diciis in conspec^uDei et universi populi,quo-
quam ampliorem gradum bonorisel sanctitalis in Ec- modo bune tfadideruntl sacerdoieset principes nostri
clesia teneant, sine nuptiis sunl:iiamelip_se perlinent iii damnalionem mortis, et cruei eum fixeruni. Nos
adnuptias cum toia Ecclesia, in quibus nupliis spon- aulem sperabanms, quia ipse erat qui redemplurus
sus esi Chrisius.' Ac per hoc ergo Dominusin .iiatus esset Israel; et nunc tetiius dies agiiur hodie l, ex"
venit ad _nuptias,ut conjugalis castiias firmaretur, et quo hsccfacta sunl. n Hsecatque alia cumdixisset unus'
oslenderetur sacramentuni tiupliarum : quia et illa- ex duobus quos invenit, in via euntes ad propinquum
rum nupliarum sponsus personam Domini figuiabat, castellum; respondil ipse et ait : <_Oinsensnti ei tar-
cuidictum est, Servasli vhivmbonumusqueadltuc.Bo-. di corde ad credendum super omnia quse locuti sunt
num enim vinum Chrisius servavit usque adhuc, id Prophelse! iionnehsccomnia oporlcbat pati Clirisium,
est, Evangeliumsuum. et introire in clariiau.ni suam"?Et fuit incipiens a
5. Jam enim ineipiamusipsa saeramenlorum operta Moyseet omnibus Prophetis, inlerpfeians illis in om-
detegere, quantum ille donat in cujtis nomine vobis nibus Scripluris, quse de ipso eranf. J Itcm alio .loco,
promisimus. Erat propheiia antiquis lemporibus, cl a chm etiam palpari se nianibus discipulorurrivoluil, ut
prophetisedispensatione nulla lempora cessaverunl: crederenl quia in corpore resiirrexerat : t Hi suht,
sed illa prophelia, quando in illa Christus non intelli- inquit, sermones, quosloctilussum ad vos, cumadhuc'
gebalur, aqua erat.In aqua enim vinttm quodammo- cssem vobiscum , qtiiajoporlerel in.pleri omjiia qiise
do latct. Dicit Apostolus quid intelligamus in ista scripta sunt in Lege Moysi, el Propheiis, et Psalmis
aqua : i Usque ad hodienium, inquit, diem, quamdiu deine. Tunc adnperuitiillis sei.sum, ut inlelligerent
legilur Moyses, idipsum velamen super cor eorum Scripturas, et dixil illisi: Quin sic scripttim est, pali
posiium esl; quod non revelatur *, quia in Chrisio Cliristums, et restirgere a mnrluis lerlia die, ei prscdi-
evacuatur. Et cum transieris % inquit, ad Dominum, cari in nomine cjus pocnileiitiamet reii-issionenipec-
auferetur velamen » (II Cor. m, 14-16). Velamen dicit catorum in omnes geiues, incipieusab Jerusalem. J
adopertionem propbelise,ut non intelligeretur. Tolli- 5. His ex Evangelio.qua: cerie manifeslasunl, intel-
tur velnmen, cum iransieris ad Domiiium : sic tolli- Ieciis, patobunlilla omnia mysteria qusein isio miracii-
tur insipientia, cum transieris ad Domintim, et quod id Dominilatenl. Videtequidaii, qtiinoportelwl iniple-
aqua crat, vinum tibi fit. Lege libros omnes prophe- ri in Chiistoqusedeillosciipia stmt. Ubi seripiasunl?
ticos, non intelleclo Cbristo, quid lam insipidum et InLege, inquil, el Prophelis,el Psalmis.~\i\hl Scriplu-
fatuum invenies? Intellige ibi Christum, non solum rarum veteruni pi.elerini.il. Lla eral aqna; el ideodi-
sapit qtiodlegis, sed etiam inebriat; inulans meniem cli sunt illi a Dominoinsensnti, ipiia eis ndltuc aqua
a corpore, ut prseteriia obliviscens, in ea quaeante sttnt. sapiebat, non viiitim. Qnoniodo aulem focit de aqua
extendaris (Philipp. m, 15). vinum? Cum aperuil eis.sensuni, elexposuit eis Seri-"
4. Ergo prophelia ab antiquis temporibus, ex quo pluras, incipiens a Moyseper onines Prophetas. Cnde
prorsus currit ordo naseentiumin genere liumano, de jam incbriati dicebant, Nonnecor nosirumerat ardens
Chfisto non tacuit: sed occullumibi erat; adhuc enim ih via,cutn aperirelnobisScriplttras(Litc.xxiv, 15-17)? i
erataqua. Unde probamus quod omnibus temporibus IiuellexeriinieniniChrisiiim in liisLrbrisiiiquihuseiiin /
superioribus usque ad _etalem qua Dominus venit, non noverant. Mutinitergo aquam in \inum Domiiius
proplietiadeillonoii defuit?Ipso Dominodicente.Cum nbster Jesus Cllrisius, et ppit qnod non sapiebnt, in-J
enim resurrexisset a mortuis, invenit discipulos dubi- ebriatquod noiiiiiebriabat. Sienhnjussisselihdeaquam]
tantes de ipso quem secuti erant. Viderunt enim eum effundr,etsicipsemitteret vinum exocculiis creatursej
mortuum, el non speraverunt resurrecturum, et tola sinibus,undefeciietpanemquaiidosaturnvitlolmillia:
spes eorum concidit. Unde ille latro laudatus, ipso non enim quinque panes habebantquinque millium'
die meruit esse in paradiso? Quia in cruce fixus tunc homihum saturilalem, aul sallom duodecim cophinos
confessuseslChrislum (Luc. xxiu, _0-_5), quando de plenos (Mallli. xiv, 17-21), sed onmipotenlia Domini
illo discipuli dubitaveruiH.ErgcinveniteosnutaiUes,et qhasi fons panis crai; sicpossel et effusa aqua vinuiri
quodamniodoarguenics seipsos quod iuillo rcdempiio- infundero : quod si fecisset, \ideretur Scripturas ve-
nem speraverant. Dolebant lamen eum sine culpa oe- teres improbasse. Cum autem ipsam aqu-imcoiiveiiif
cisum, quia noverant innocentem. El hoc ipsi post re- in vinum, ostendit nobis quod et Scripiura vetus ab
ipso e»l : nam jussu ipsius impletse sunl liydriae.A
1 Lov., nuna revelalttr.At editialii et siss.
babent, non Doininoquidem et illa Scriplura; sed nibil ' sapii, "si
reveialur; pro quo'apudApostolum legilur in vuig., manet i
non revelatum. 151ss. i
- Yulgata,convefsusfuerii. At plures, iertiumdiem hocliz."juxlagrsoc.,Iriten
Auguslimis nonhic solurn, iuutenemertdiagei sctneion. cgit
sedetiamlil.ro12 conlra Fatistum,cap. i, et alibiscribit, - Cr.Lugd.Yen.Lov.:Quiasic
transieris: forie""gr_ec__m a bnt scriplumest, ct sic opoiie-
epistrepsesumpsit
. erbgm. dio,secundapersonct» inlerpres pati cltristum.Ahesl a hiss., cl sic oportebat,\.\l Lov.
animadvcrlunt-W.
 -
ml TRACTATUSIX. CAPUT II.
non ibiChristus intelligalur. 8. Quisquisitaque nominalPalrem et Filium, op«f-
6. intendite aulem quod ipse ait, Qhmscripta sunt tel ibi intelligat lanquam chniiiatem i.i.icem. i?-_.iris
in Lege, et Propheds, 'et Psalmis ~d'eme. Novimus ei Filii, quod.estSpirilus sanetus. Ferlassis euim dis-
autem Legem ex qtiibus lemporibus narret,"id est, ab cussse Seriplura. : quod non sie dico, ulhoiiit. doeone
exordiomundi : In principiofecitDeuscmlumellerram possim , aul quasi aliud inveniri non possit :. sed; la-
(Geu.i, 1). Inde usque ad hoc tenipusquodnunc agi- lnen -forlassescrulatse Scripiurseindicanl quod Spiri-
iiius, sexla selasest,,ut ssepe audisfis et nostis. Nam tus sanctus charitas est. Et ne pulelis vilem esse
prima setas computatur"abAdam usque ad Noe : se- charitaiem. Quomndoautem vilis est, qunndo omriia
ciinda a Noe usque ad Abraham : et sicut Matlb_eus quse dicunltir non vilia, chara dicuntur? Si ergo quse
Evangelista per ordinem sequitur el dislinguil, lerfia non sunl vilia, chara sunt; quid est charius ipsa cha-
ab Abraham ustjue ad David _ quarla aDavid usque rilale ? Sic aulc-mcoinmendatur chaiiias ah Apostolo,
ad iransmigralionem in Babyloniani: quinta a irans- ut dical : s Supereminenilorem viam vobis' demon-
migratione in Rabyloniam usque"ad Joannerii Bapti- slro. Si linguis hominumloquar et Angelorum, cha-
sfain (Malth.i, 17) : sexfa indeusque ad finem sse- rilaicm auiem non habea n , facius sum seramentum
culi. Proplerea et sexla die fecit Deus hominem ad sonans, aut cymbalum tinniens : et si sciero emnia i
ihiaginem suam (Gen. l, 27) : quia sexta Isla setate sacraiiienla et omnem scienliam, et habuero prophe-
manifestatur per Evangelium refonriatio meiitis nd- tinm et omneni fidem, ita ut monies transferam, ciia-
strse, secundumimaginemejus qui creavilnos (Coloss. rilatem autem non liabeam , nihil sum : et sl dislii-
ni, 10); el convertiuir aqua in viuum, ul jam mani- •buero omnia mea pauperibus, et tradidero corpus
fesiatum Chrislum in Lege el Prophelis sapiamus. meum ul ardeam, cbariialemautem non babeam, ni-
ideo erant ibi sex hydrim, quas jussit impleri aqua. hil mibi prodest > (I Cor. xn, 51, xm , 1-5). QuaiUa
Sex ergo illse hydrise, sex aetates significant, quibus est ergo cliaritas, qusesi dcsit, fruslra hahentur ca_-
non defuit prophetia. Illa ergo tempora sex, quasi ar- tera; si adsit, recte *habeiiiur omnia? Tamen-charita-
ticulisdisiribnla alque distincla, quasi vasa essent ina- iem Iaudans apostolusJPauIuscopiosissimeatquo ubcr-
nia, nisi a Christo implerenliir. Quid dixi, tempora rime, minus deilla dixit quani quod aitbfeviter apo-~~
quseinaniler currerent, nisi in eis DominusJesus prse- stolus Joannes, cujus eslhocEvangelium.Nequeeiiint
dicaretor? Implelse sunl propheline, piense suiit hy- dubitavit dicere, Deus charilas esl (I Jodu. iv, 16).
drise : sed ut aqua in vinum convertatur, in illa tola Scriptum cst etiam, Quia charilasDei diffusaeslin ior-
' -dibusnoslris per Spiritum sanctumqui datus est nobis
prophetia Christus inlelligatur.
7. Quid est ergo, Capiebanlmelrelas binas vel ter- (Rom. v, 5). Quis ergo nominet Pairem et-Filium, et
Hfls^Mysleriumnobismaximeista loculiocommendal. non ibi intelligal charitalem Patris etFilii ? Quam cuin
Mctrelas enim dicit mensuras quasdnm, tanquam si habere cceperit, Spirilum sanclum babebit : quam si
diceret urnas, amphoras, vol si quid hujusmodi. No- non habuerit, sineSpiritu sancto crit. Et quomodo -
nien mensurseest melrefa, et a mensura accopitnomen corpus tuum sinespiritu, quod esl anima lua, si fueiit,
isla mensura. Ml.p._ enim mcnsuram dicunt Grseci: morluum est; sic anima tua sine Spirilu sancto, id est,
inde appellatsemelrelse. Cnpiebantergo metrelasbinas slne charitate si fueril, mortua deputabitur. Ergo me-
vel ternas. Quid dicimus, fratres?f_i ternas tanlum di- tfelas binas capiebanthydrim,quia in omnium lempo-
ceret, non curreret animus noster nisi ad mysterium rum prophetia Pateret Filius prsedicaiur : sed ibiest
Trinilaiis. Sed forle nee sic debemiisinde ciio j"am et Spirilus sanctus; ideoqueadj'unctumest, veltemas.
sensum averiere, quia dixit bina$vel ternas: quia no- Ego et Paler, inquil, unum sumus (Joan. xt 30) : sed
miiiaioPalre el Filio, consequenier el Spiritus san- absil ut dosit Spirilus sanctus , ub| audimus , Ego et
ctus inlelligendus est. Spirilus enim sanctus non est Pater ttnum sumus. Tamen quia Patrem et Filium
Palris tantummodo, aut Filii tantummodo Spirilus; nominavit, capianl hydrimbinas metretas; sed audi,
§ed Palriset Filii Spirilus. Seriplum est enim, Si quis vel ternas : Ite, baptizalegenles in nomine Palris el
dilexeritmundum,nonesl Spirilus'Palris in illo (I Joan. Filii el Spiritus sancli (Malth. xxviu, 19). Itaque in
n, 15) : item scriplum esf, Quisquis avtem Spirilum eo quod dicuntur binse, non exprimilur, sed hitolligi-
Clirisiinon habct, hic non csl ejus {Rom.vm, 9). Idem tur; in eo'vero quod dicuutur vel temse, eliam expri-
aulem Spirilus Patris et Filii. Nominaio itaque Patre milur Trinilas.-
et Fijio, inlelligilur elSpirituS sanctus; quia Spiriius 9. Scd est el alius intellectus non prsotermiitendus,
est Patris el Filii. Cum aulem nominalur Paler ol.Fi- et ipsum dicam : eligal quisque quod. placcl; nos
lius, tanquam dusemetrelse nomhianlur : eum auiem quod suggeritur non subtrahimus. Mensa enim Do-
ibiintelligiiurSpiritiissauclus, tres melretse. Ideonon mini est, et non oporlet mlnistrum fraudare convivas,
dictum est, cnpieniesmetretas alisebinas, alisalernas : prnasertimsic esurientes, ut apparcat aviditas veslra 2.
sed ipsa: sex iiydrisecapicbanlmetreiasbinasveltcmas. Prophetia quseab anliquis teinporibus dispensatur ,
Tanquam diceret, El quando dico binas, etiani Spiri- i~ salitlem omnitnn gentium pertinet. Ad solum qui-
iumPatrjselFilii cum liis inlelligi volo : et quando dem populum Israel missus cst Moyses,et ei soli po-
dico ternas, ipsam Trinilalemjnariifestiusenunlio. ,puloper eum Lex dola est, cl ipsi Prophetseex iho
• * sie omnescodfces,At 1 in Eiss.omittilur,rectc.
.itlgata, dmitas ; cbuseiuieiue "
E^sco. Apudli'. Lugd.Yeu,fov., vt apparetavidtt-asvcstra,
M.
IJ,§5 1N JUAMMS E.YAL_-.E-L.
ipopulofuerunt, et ipsa distributio temporum secun- mystice. Neque cnim vcre non poteral Deus vigilanli
•dumeunidem populum distinctn esl; unde et hydrise- cosinm educere, feminamqtie"formare. An forte ne
•dictmtnr secundumpuiificalionemJudmorum : sed ta- doleret lalus qunndo costa detracia est, propter hoc
cmenquodilla propheiia eliam cseterisgeiitibusnunun- oporiebai ut ille dormirel ? Quis esi qui sic dormial,
tiabalur, manirestum est; quaudoquidemChristus in ut ei ossa non evigilanli evellanlur? An quia Deus
eo occultns eini, in quo benedicuntur omnes gcnies , evellebat, propterea homo non sentiebat? Poterat
sicut proinissum est Abralne diconle Domino, Inse- ergo et vigilanlisine dolore evellere, qtii potuil dor-
tnfne tuo benedicetiluromnes gentes (Gen. xxn, 18). mienii. Sed procul dubib hydria prima implebntur :
Nonduin autem inlelligebatur, quia nondum aqua prophctia illius temporis de fuluro isto lempore dis-
conversa erat in vinum. Ergo omuibus gcnlibus dis- pensabatur. i
pensabatur prophetia. Quod ut emineal jucimdius , 11. Christus eliam figuratus est in Noe, et in illa
de singulis setalibus,lanquam de singulishydriis, pro arca orbis ierrarum. Quare enim in arca inclusa sunt
iempore qusedamcomniemoremus. omnia animalia (Gen. viij, 7-9), nisi ut significaren-
10. In ipso exordio Adamei Eva parenles omnium tur omnes genies ?Non ehini deerat Deo rursus creare
geniium erant, non tantiimmodoJudxorum ; et quid- omne gentis nnimalium. Quando enim omnia non
qu.d (igurabaiurin Adarnde Christo, ad omnesulique erant, nonne dixil, Prodvcal lerra, et produxit lerra
genles perlinebat, quibu-,salus est in Chrislo. Quid (Id. i, 24) ? Unde ergo luncfecit, inde reficeret; verbo
ergo poiissimumdicnm de aqun primsehydrisc, nisi fecil, verbo reficcrct: nisi qtiia mysterium commcn-
quod Apostolusaii de Adam ei Eva? Nemo enim me dabnl, et secundam hydrinm prophelicie dispensatio-
dicet prave inlelle.is^e, quando intclleciuni non nis implcbat, ut per ligiium liberaretur figura orbis
meum, sed Apostoli proforo, illud crgo unuiii quan- lerrarum ; quia in ligno pgenda erat vita orbis terra-
luni inysleiiiiiiideChristo conlinei, quod commemo- runi ? .
rat Apostolus, dicens, El erttntduo ht larne tttia : sa- 12. Jam in teriin hydria, ipsi Abrahse, quod jam
crameulvmhoc magmnn esl (Ephes. ni, 51e(52)?El commemornvi,diclum esl, ln seminetuo benedicentitr
ne quis iiingniiudinem isiam satrameiUi in singulis omnesgentes. Et quis non vident cujus habebat figu-
quibusque liominibii^uxores haljoiilibusintelligerel, ram iinicus ejus , qui sibi ad sacrificium, quo ipse
Ego aulem, inquil, dicoin Chrisloelin Ecclcsia.Quod imniolnndiisduccbatur, hgna poriabal? Portavitenim
esl hoc sacr.tmeiilum ningnum, Eruitl duo in carnc Dnniinns crucem suam , sicut Evangelium loquitur
tma ? Cum de Adam et Eva Scripiura Genesoos lo- (Joan. xix, 17). Hoc de lerlia hydria commcmorasse
querelur, undc veiiluin est ad hiec verba , Proplerea suffecerii. i
relinquel homo palrem el malrem, el ndhmrebituxori 15. De David aulem , quid dicam quod ad omnes
sum; el erunl duo in carne una (Gen.n, 24). Si cigo genlcs pertinebal propiieliaejus; quando modo audi-
Chrisius ..dh-esii Ecclc.ise, ut essent duo in carne vimus Psalmum , et diffieile est ut dicatur psalmus
una, quomodn rcliqtiii Pnirem ? quomodo mntrem? ubi hoc non sonet ? Sed certe, ul dixi, modocantavi-
Reliquil Palrem, quia ciim in fonnn Dei essel, non miis, Sttrge, Deus,judicallerram; quoniamtu hmredi-
rapinnm arbilratu . Vsl esse soqualis Deo , ted semet- tabis in otnnibusgentibus(Psal. LXXXI, 8). El ideo Do-
ipsuui exinanivil, fonnam seni accipiens (P/tilipp. isatislselanquam projecli de nupiiis : sicut ille homo
II, 6, 7). Hoc esl enim,'reliqtiil Pairem, non tjnia de- qui non habebatvesicm nuptialem, invitalus est elve-
seruit et recossit a Patre; sed quin non ea in foima nit, sed projectus est denumero vocatorum, quia non
appartiit hominibusin qua t.qualis esl Palri.Quomodo habebat vestem ad sponsi gloriam; qui enim suam
reliqiiilmntrem'? RelinquendosynagognmJudseorum, gloriam quserit, non Chrisii, non habet vestem nu-
de ijua secundiim cariiem natus esi; ei iiiliscrendo plialem : non enim volunl consonare voci illtus qui
Ecclesise, qunm ex omnibns geiUibus congregavit. amicuserai sponsi, et ait, Hic est qtti bapiizai (Joan.
Ergo el jirima hydria habebat prophelianide Chrisio : l, 55). Nec immcrilo illi qui non habebat vestem nu-
sed quando isla quse loquor non pr.rdicabaniur in po- pii.ilcm, hoe per increpaiionem objectum est, quod
pulis, adhuc aqua orai., in vinum mtitata nondum non eral. : Amice,quidhuc venisli?Et sicul ilie obmu-
erat. Et quia illuminnvii nos jier Apostolum Domi- tuii (;._«(....xxn, 11-13),
ijlaelisll. Quid enimprodest
nus, ut Oi-ienderetnobis quid ibi quxreremus in ipsa strepitus oris, muto corde ? Noverunt quippe inlus
una sentenlia , Erunl duo in carne unu; sacrainenlum apud semelipsos non se liabere quod dicanl. Intus
magnuminChrisloelinEcclesia; jam licet nobis ubique obmuluerunt, foris perslrepunf. Audiunt, velint no-
Chiismm quscrere, et de omnibus hydriis vinum po- linf, eliam apud se cantari, Surge, Deus, judica ier-
tare. Dormit Adam ut fiat Eva : moritur Chrislus ut ram; quoniam tu hmredilabisin omnibus genlibus:
fiat Ecclesia. Dormienti Adse fil Eva de latere (Gen. et non communicandoomnibus.gentibus, quid aliud
II, 21): mortuo Chrislo lancea perculiiurlatus (Joan. quam se exhseredafos esse cognoscunt?
xix, 5i) , ut proflu.uilsacrainenla , quibus formetur ii. Quod ergo dicebani, fratres,quia ad omnes
Ecclesia. Cui non appareal quia in illis tunc faclislu- genics peninet prophefia : volo enim alium sensum
tura figurata sunt, qunndoquidem dicil Aposiolus ostendere in eo quod dictum est,
Capientesmeireias
ipstim Adam formam luluri esse ? Qui est, inquit, binasvel temas: ad onines, inquam, genfes peninet
forma futuri (Rom. v, 14). Prajfigurabantur omnia prophetia; modo
commenipiavimusdemonslratunun
1465 TRACTATUSX. CAPUT II. iifiQ
Adam, qui esl formafuturi. Quis autem.nosciat quod .homines Deum adorare, quid audiunt? Ut sitis fitii
de illo exortsesunt omnes gentes ; el in ojus voe_ibu!o Pntris veslri qid in cmlisesl, qui solemsuitm facil oriri
qualuor liileris, qualuor orbis terraruin paries per super bonoset malos, el pluil super justos et injustos
grsecas-appelialionesdeinonsirantur? S.ieuini grsece (Maith. V, 45). Quapropiersi ei fif homosim<Ji_. quom
dicantur, Oriens, Occidens, Aquilo, Meridies, sicut adorat; quid esl, Potens estDeus de lapidibtts istis
eas plerisque locis sancta Scriptura comniemorat; in suscitare filiosAbrahm?Nos ipsosinlerrogeinus, et vi-
capitibus verborum invenis Adam : dicunliir enim demus quia fnctumest. Nosenimde gentihusvenimus;
grsece qualuor memoratsemundi parles &•_-«•-•)-;, $<KIS, de genlibus autem non veniremus, nisi Deus de lapi-
Sfy.-zos, Ista qualuor noinina si tanquam ver- dibus suscilassetfiliosAbrahse.Facti sumusfiliiAbra-
ptt-niiSpix-
sus qualuor sub invicem scrihas , in eorum capitibus hseimiiando fidem, non nascendpper carnem. Sicut
Adam legilur. Hocin Noe propter arcam figuraium enim illi degenerando exhseredati; sic nos imilaiido
est, in qua eranl omnia animalia, quai significnbant adoptali. Ergo, fratres, ad omnes gemes perlinebat
omnes genles: hoc in Abraham, cui apertius dictum etiam isla sexla; hydria; propheiia; el ideo de omui-
est, In semineiuo benedicenluroinnes genles: hoc in bus dictum est, Capienlesmelretasbinasvel ternus.
David, de cujus Psalmis, ut alia omitlam, modo can- 17. Sed quomodoostondimusomnes genles perti-
tavimus, Svrge, Deus,judica lerram; quoniatntnhm- nere adhinas vel ternas mclretas? ^Esfmiantisenim
redilabisin omnibusgenlibus.Cui enim Deo dicitur, fuit quodammodo, ul ipsns dieerci. binas, quas dixe-
Surge, nisi ei qui dormivil? Surge, Deus, jttdicater- rai ternns, adcommendandumscilicel sacramenlum.
ram. Tnnqiianidioerelur, Dormisli, judicatus aierra ; Quomodosunt binsemelrela_? Circumcisioel prscpu-
surge, ut judices terram. Et quo pertinet illa pro- tium. IIos duos populos Scripiura commemorat, et
phelia, Qunniamlu hmreditcbisin omnibusgcntibus? nullum prsetennitiit hominmn gemis, quando dicit,
15. Jam vero in quinla setaie, lanquam in quinia Circutncisioel prmpulium (Coloss.m, H); in duobus
hydria, Danielvidit lapidem prsecisumdemonte sine istis nominibiisiiabes omnes gentes: binse melrelae
nianibus, et fregisse omnia regna terrarum ; et cre- sunt. His duobus parielibusde diversovenientibusad
visseillumlapidem, elfaclum essemontein magnum, paccm in seipso fnciendnm, lapis angtilaris factus est
ila ul implerel universamfaeiem lerrse (Dan. n , 54, Cliristus (Ephes. n, 14-20). Osiendamus el ternas
55). Quidapenius, fralres mei? Lapis de monle prse- .metreiasin eisdemipsisomnibusgenlibus. Tres erant
cidiiur : ipse est Iapis queni reprobavorunt sedili- filii Noe (Gen.v, 5i), per quos repnraium esl genus
cari.es,.el facius est in caput anguli (Psal. cxvu, 22). ' Iiumanum.Unde Dominusait: Simileest regnum cte-
De quo iiH-nleprsecidilnr, uisi de regno Judseorum, lorum fermenlo, quodaccepittnulieret abscondilin fa-
unde Dominus noster Jesus Chrislus secundum car- rinm mensuris tribits, quoadusquefermenlarelvrlotum
nem naius esi ? Et pra-ciditur sine manibus, sine (Luc. xni, 21). Quseest ista mulier, nisi caro Do-
opere humano;quia sinc amplexu marilali de vir- niini ? Quod est fermentum, nisi Evangelium? Quse
gine exoitus cst. Monsille unde prsccisusest, non sunt tres mensurse, nisi omnes gentes, propter tres
impleverat universam faciem terrse : non enim lenu- filios Noe?_Ergosex liydrimcapientesbinasvel lernas
eratreguum Judseorum omnes gentes. At vero rc- nietrelas, sex sunt telales lemporum , capientcs pro-
gnum Clnisti, universum orbcm lerrarum cernimus pbetiam perlinenlem ad omnes genles,. sive in duo-
occupare. bus generibus hominum, id est, Judseis ct Grsecis,
16. Jam ad sextam setatem perfmet .ToannesBa- sicul ssepeApostolus commemorat (Rom.n, 9; 1 Cor.
ptisla, quo nenioexsurrexit mnjor iu nalis mulieruni: i, 24, elc.); sive in tribus, propter Noe tros filios,
dequo diclumest, Major quam propliela (Mattli. xi, signilicaias. Figurata est eniin prophetia peiiingens
11, 9). Quomodoct ipse ostendit, quia omnibusgen- usque ad omnes genles. Nam in co quod perlingit,
tibus missus est Chrislus? Qunndo Judseivenerunl ad dicta est metrela, sicttt dicit Aposlolus., Accepitnus
eum ul bapiiznreiuur, et ne superbirent de nomine mensurampertingendiusquead vos(\\ Cor. x, 13). Gen-
Abraham, Generatio, inquil, viperarum, quis oslendit tibus enim evangelizans, lioc ait, mensurampetiin-
vobisfugcccab ira venlura? facile ergofruclumdignum gendiusque ad vos.
pmiiiteniim;id cst, humiles eslole : superbis enim
TRACTATUSX.
loquebnliir. Unde auiem erant superbi? De genere
caruis, non de fructu imitalionis pairis Ahraliam. Ab eo Evangeliiloco, Post hsec descendil ad Caphar-
Quideis ait ? Nolile dicere, Palrem IwbeinusAbraltam: naum ipse et mater ejus, etc, usquead id, Ille au-
polens esl enim Dcus de lapidibus istis suscilarefilios temdicebatde templocorporissui. Cap.u, f . 12-21.
Abrahm(Id. m, 7-9). Lapides-dicensomnes gentes, 1. In Psalmo audistis gemitum panperis, cujus
non proplcr firmilalem, _icut lapis dicius est quem membra per lolam terram Iribulationes pnliunlur
reprobaveruni sediCicantes ; sed propter sloliditaiem usquein finemsseculi. Snlis agite, fratres mei, esse
et duriliam stullilise, quia eis quos adorahant similes in his membris et dc his membris : nam tribulalio
iaolicrant : adorabautenim insensata simulacra, pa- lota transitura est. Vsegaudenlibus(Luc vi, 25)! Ve-
riier insensati. Unde insensaii? Quonlam in Psnhno rilas .fiicit: Beati lugenles,quoniamipsi consolabuntur
dioitur, Similesiilis fiantqui faciunl ea,'el otnnesqui (Mailli.v, 5). Deus homof.tctusesl: quid fulurus est
confidunt in eis (Psal. cxm, 8). Ideo cuni cosperint homo, propter qitem Deusfaclus est homo?Ifec spes
 1467 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTiNI 1468
' consoletur nos in omni tribulationeet lenlalione hujus Ires. Unde, nisi quia eognali? Item Jacob Laban
Syrum
vitse. Non enim cessat inimicus persequi; el si non liabebat avunculum : frater enim erat Laban mairis
apertessevit, insidiisagit. Quidenimagil 1?Et superiram Jaeob, id est Rebeccaeuxeris Isaac (Id. xxvm, 2). Lege
doloseagebanl(Psal. xxxiv, 20). Inde dictus estleo et Scripluram, et invenies quia fratres dicuiitiir avuncu-
draco. Sed quid dicitur Chrislo?Et conculcabisleonem lus el sororis filins (Id. xxix, 12-15). Qua regula co-
et draconem(Psal. xc, 15). Leo propterapertam iram, gnita, invenies omnes eonsanguineos Maiisefratres
draco propter occultas insidias. Draco ejecit Adam esse Cbrjsti. ,
de paradiso, idcm ipse leo perseeutus est Ecclesiam, 5. Sed illi ilisoipuii|magis erant fraires; quia et
•dicenle Pelro , Qida adversarius veslerdiabolus sicut illi cognati fralres non essent, si discipulinon essent:
'
leo rugicns circnit, quwrensquemdevoret(I Peir. v, -8). el sine causa fratres , si magistrum non agno .cerent
Non libi ssevitiamSuaih'perdidisse diabolusvideatur: fralrem. Nam quodnniIpco ciim ei nuntinfi essenlma-
. quando blandiiur; tunc magis cavendusest. Sedhiler ter ct fratres eji.s foris,siantes ,-iIIeautem cunidisci- '
has omnes insidias eiejus iculaticnes, quid faciemus, pulis suis loquebalur ,-ait : Qum tnihi maler, vel qui
nisiquodibi audiumus, Egoanlem, citm tnihi molesii [ralres? El cxlcndensmanumsuper discipulossuos,di-
essenl,indvebamme cilicio,el humiliabaminjejunio ani- xil, Ui sunl fratres mei\: cl, Quicumquefcceritvolunla-
-riw.nimeam. Esl qui exaudiat, ne dubileiis orare : qui tem Palris mei, ille mihi maler, et fraler, et sorar est
aulem exandit, inlus manel. Non in monlem aliquem (Malth xu, 40-50). Ergo et Maria, quia fecii volunla-
• oculos dirigatis, non faciem in stellas aiU solem tem Patris. llocin ca magnificavitDominus,
quia fecit
aul lunam lovetis. Non. lunc exnudiri vos arbilremini, volhiualcm Patris, non quia caro genuit carnem. In-
-quando supor mare oraiis : imo delesiamiiii tnles Mendat Charilns veslra. Propterea cuni Dominus in
.'orationes. Mundatantum cubiculumcordis : ubi fueris, lurba admirabilis viderelur, faciens signa ct prodigla,
rubicumque oraveris, intus est qui exandiat, intus in et osteiidens quid iateret in oarne, admirata; qusedam
.secreto, quem sinum vocal cum ait, Et oraiio mcain animsedixerunt: Fclixvenler qui lc porlavit. Et ille :
'sinu meo convertetvr(Psai. xxxiv, 13). Qui tcexaudit, 1mo feticesqui audiunt verbumDei, -elcustodiunl(Luc.
non est prseier le. Non Ionge vadas , nec le extollas, xi, 27, 28). IIoc est dicere, El mater mea quam ap-
:ut quasl atlingas illum manibus. Magissi le extuleris, "pellaslis felicem, indeielix quia verbum Dei custbdit:
cades : si te buniiliaveris , ipse appropinquabit, Hic non quia in illa Verbum earo factum esl, el habitavit
Dominus Dcus noster Verbum Dei, Yerbum caro in nobis (Joan.i, 14j ; sed quia custodit ipsum Ver-
•faetuni, Filius Palris, Filius Dei, -Filius>Iioniii.is : bum Dei per quod fncta est, el quod in illa caro fa-
-excejstis ut nos faceret, hmnilis ut nos reficeret, clum est. Hominesnon gaudeantprole lemporali, ex-
•ambulans inter homines , palicns liumana, abscon- sullenl si spirilu junguiiiur Deo.Ha_cdiximus propter
d.ns divina. "id quod ait Evangelista, quia cum malre sua et
%'DescenditfvX dicil Evangelisla, in Capharnaum, frntribus suis et discipulis habitavll in Capliarnauin
ipse etmater ejus, el fralreslejtts, et disciputi ejusfet paucis diebus. ]
ibi manscriml non muilis diebus.Ecce liabcl matrem, '. Inde quid sequitur? El prope eratPascha Judmo-
habet fratres, habet cl discipulos : inde fralres, undc rum, et ascendilJerosohjinam.Aliam rem narrat, sicut
-matrem. Fralres enifn Scriptura noslra, non eos-solos se habebat rccordalio amiuntianlis. <iEt hivenit in
appellare consuevit, qtii nnscuntiir ex eodem viro et templo vendentes boves et oves el columbas, elnum-
femina, autex eodem utoro,ant es codem palre, qiiam- mularios sedenles : et ctim fecissetj]uasi fingellumde
vis diversis matribus; aut eeiie cx eodem gradu, velut resticulis, omnes ejecit de lemplo; boves qnoqueet
eompalrueles aul cdnsobrinos: non solum hos fralres "oves,et nummulariorumeffudit xs, et mensas subver-
flovit dicere Scripiura nostra. Quomodoloquitur, sic lit; et his qui coluinbas vendebnnl,dixil, Auferteisla
inlelligcnda est. Habet linguam suam : quicutr.que Iiinc, et nolite faccre domum Palrismei donuim ne-
hanc linguanvnc_ci., turbatur, et dicit, Undc fratres gotialionis. » Quid audivimus, fratres ? Ecce lemplum
Domino'?Num ciiim Mariailerum peperit? Ab'~i(.Inde iliud figura adhuc erat, et ejicit inde Doniinus omnes
coepitdignitas virgimam. Illa femina mater esse po- qui sua quserebant, qui ad nundinas venerant. Etquse
tuit, nmlier esse non potuit. Dicia est atitem mulicr " Ibi vendebaiitilli ? Quseopus habebaiUhomines in.sa-
secundum femineumsexiun, non secundum corruptio- criliciis lllius temporis. Novil enim Charilns veslra
nem integrilalis : et hoc cx lingua ipsius Scripturse. quod sacrificiailli populopro ejus carnalitaie el corde
Nam et"Eya stalim fac.a de Liierc \iri sui, irondum adhuc Iapideo lalia dala sunt, quibns tenerotur ne in
contacta a viro suo, noslis quiamuiier nppeliata est: idola defiueret; el immolabant ibi sacrificia, boves,
Et formaviteam in mulierem (Gen.w, 22). Unde crgo oves et columbas : nostis, quia legislis. Non ergo ma-
fratres? Cognali Marijc fralres Domini, de qnolibet gnum peccatum, si boc vcndeliant in templo, tjuod
gradu cognali. Unde probnmus? Ex ipsa Scriplura. emebafur ut offerretur in lemplo; cttamenejocit inde
Frater Abrahsediclus est Lot (Id. xm, 8, et xiv, 14); illos. Quid, si ibi ebriosos invenirel, quid facerot Do-
filius erat f.airis ipsins. Legc, ei invenies quia Abra- niiniis; si vendenles ea quselicita suut, el contraju-
ham palruus eratLol(_frf. xi,27,3I),et dicti sunt fra- sliiiam non sunl (quas enim bonesle cmuntur, non il-
licile venduntur), expulit tamen, et non est passus
' domuta oralionis iieri domum negoliafionis? Si nego-
Maxima pare Mss.;Quidenimait ? Bl svperiram,
 1469 TRACTATUSX. CAPCT II.
liationis domus non debet fieri domus Dei, polalionis 18,19);et pulabat Aposlolos mercatores tales esse,
debel fieri? Nos autem quando isia dicimus, siridunt quales Dominus de lemplo flagelloejecil. Talis eriim
denlibus suis adversus nos : et consolatur nos psal- ipse erat, et quod venderet emere volebat : de illis
mus quem audislis, Striderunt super me denlibvssuis. erat qui columbas vendunt. Etenim in columbaappa-
Novimuset nos audire unde curemur, elsi ingeminan- ruit Spiritus sanclus (Matih.m, 16). Qui crgo yendunt
tur flagella Chrislo, quia flagcllatur sermo ipsius: colunibas,fratres,qui sunl, nisi qui dicunt, Nosdamus'
Congregatasunt, inquil, in me flageila, el nescierunt*. Spiritum sanctum? Quare enim hoc dicunt, et quo
Flagellatus estflagellisJudseorum, flagellaturblasphe- preiio veadtmt? Pretio honoris sui. Accipiuntpretium
miisfalsorumcliristianorum : multiplicantilagella Do- calhedras temporales, ut vidcanlur ipsi vendere co-
mino suo, et nesciunl. Faciamtis nos, quanlum ipse jtimbas..Caveant a flagello de resliculis. Columbanon
adjuvat, Ego autem, cttm miliitnolesli essent,indncbam csl venalis : gralis daiur , quia gratia vocalur. Ideo,
tne cilicio, et humiliabamhi jejunio anitnam meani fratres mei, quomodovidetis eos qui vendunt,propo-
larios *, quisque quod vendit laudnt : quot propo-
(PsaL xxxiv, 15-i6).
, 5. Dicimuslamen, fralres (non enim ei ipse peper-. sitn fecerunt? Allerum propositum hahel Carthagiiie
cit illis.: qui flagellanduserat ab eis, prior illos fla- Primianus , allerom babel Maximiaiius,alierum ha-
gellavii), signum quoddam nobis osiendit, qtiod fecit ibet in Mnuritania Rogatus, alterum iiabent in Nu-
flagellumde resticulis, el*inde indisciplinatos, nego- niidiailli el illi, quosjam nec nominare stifficinius(a).
liationem de Dei lemplo facienles, flagellavil. Eie.iim Circuit ergo aliquis emere colitnibam^uuu^quisque
unusqti-isqueinpeccnlis suis reslem sibilexil. Prophela ad proposilum suum laudal quod vendit. Averlattir
dicit, Vte Jiisqui Irahunl peccala sicitl restem longam! illius cor ab omni vehdenie, veniat ubi gratis ac-
(isfli.v, 18, sic LXX). Quis facit rcstem longam? cipilnr. Nec sic eruhebcunl, fratres , quia per ipsns
Quipeccaio addit peccntum. Qtiomodoadduntur pec- dissensiones suas amaras et mnliliosas.,cnm sibi tii-
cala peccatis? Cum peccala quse facia suiil, coope- buunt quod non _»unt,cum eUO-luiHur].utanies se
riimlur aliis peccatis. Furtum fecit, ne inveniatur aliquid esse cum niliilsinl (Galat.vi, 3), tot paries de
quia - fecit, quserit malheinalicum. Sufficeret fur- se feccrunt. Sed quid in eis impleiumesl quod nolunt
lum fecisse; quare vis adjungcre p ccalum .pcccato? corrigi.nisiquodaudistis in Psalmo, Discissisunt, nec
ecce duo peccala. Cum ad mathematicum prohiberis compunctisitnl?
accedere, bbisphemas episcopum : ecce tria peccata. _ 7. Qui ergo boves vendunt? Boves inlelligunlur
Cumaudis,Mue illuni foras de Eccleria ; dicis, Duco qui nobis Scripliiras sanclas dispensavertini. Boves
nie ad parieiu Donati : ecce addis quarium. Crescit erant Aposipli,bovesorant Prophetse.Unde dicit Apo-
resiis : lime restem. Bonum est tibi ut hic inde cum siolus : i Bovi irituranli os non hifrenabis. Num.quid
flagellaris, corrigaris; nc in fine dicatur, Ligate illi de bobus pertinet ad Deum? An propter nos dicit ?
pedesel munus, el projicile eutnin tcnebras exteriores Pfopter nos enim dicil; quia debei in spe qui arnt
(Malth. xxu, 15). Criniculisenim peccalorumsuorum arnre, el iriluransin spepnrlicipandi s (l Coi".tx,i), 10)'.
unusquisqueconstr'mgilitr(Prov.x,'~~). Illrid Dominus Ergo illi boves reliquerunt nobis memoriam Scriptu-
dicil,"illud alia Scriplura dieit,- sed ulrumque Doriii- rarum. Non enimde suo dispensaverunl, quia glo-
nusdicit. De peceatis suis ligantur homines, etmit- fiam Domini quscsierunl. Quid enim audislis in ipso.
tuntur in tenebras exteriores. Psalmo? El dicant semper,MagnificelttrDominvs,,qui
6. Qui sunt tamen qui \endunt boves? ut in figura iiolunl pacemservi ejus (Psal. xxxiv,-16, 27). Servus
-qua'ramus mjsicrium facti. Qui sunt qui oves vendunl Dei, populusDei, EcclesiaDei. Qui volunl pacem Ec-
el columhas?.I]isi suulqtii sua quserunl in Ecclesia, clesiaeipsius, magnificentDominum,non servum ; et
l.ionqua. Jesu Cliristi (Philipp.n,21). Venale habent dicant semper,MagnificeturDomittus. Qui dicanl? Qtti
totum, qui nolunt rcdimis : eminolunt, et vendere voluntpacemserviejus. Ipsius populi, ipsius servi vox
voluni. Bonum est enim eis ut redimantur sanguine esl illa evjdens, quam in lameiHationibus audistis in
Cbrlsti, ut perveniant ad pacem Chrisii. Quid enim Psalmo, etmovebaminicum audiretis, quia inde esfis.
prodesl acquirere in hoc s.-eculoqtiodlibet temporale Quod cantabafurabuno, de omnibtts cordibus resona-
e.ttransitorium, sive sit pecunia, sive sit voluptasven- bat. Feiices qni se in illis vocibus lanquam in speculo
..Irisei gulturis,sive sit honor in laude humana? Nonne - s In tribuscodicibus,popularios.Sed melius in cseteris,
omnia fumus et venlus? nonne omuia iranseunt, cur-- propolarios,id esl, propolas;quam vocemoriginegra^cam-
alii putant,duciama verbo poleih, vendere : Augustinus
mni? Et vsehis qui hseserint transeunlibus, quia si- veroIiic latinamomliinoesse, et natam ex eo significat,
mul transeunl. Nonneomnia fluvius pr_ecep'scurrens quodvenditor<juisquemercesadproposilumlaudal.
in mare ? El vsequi ceciderit, quia in mare Irahelur. ihter (e) Capitaindicalfactionumaliquot, quibus Donalislae
sei]si disciudebaiilur,adeouliactioqua^quejactaret
Ergo tenere debemns omnes affectus a talibus concu- _5aplismui_o integrum validumquenonnisiapudse rej.eriri.
Qua de re
piscenliis. Fralres mei, qui talia quaTiinl, vendunt. tisias,cap.Augustinus in-iih. 1 de Bapiismocontra Dona-
6 : « Eadem,ait, pars Donatiin multamiuutissi-
Nam et Simon ille ideo volebat cmere Spirilimi san- (sma frusta conscissa est, quai omnes minutajparticulae
« hancunammullograndidrem,iu qua Primianusest, de
cium.quiavenderevolebatS^iiiiumsaiictuinf Acl.vm. «reoepto niaximianisiarum rej rehehdunt, et sin-
Bajitismo
« gulaeconanturasserere apud se tanlummodo verumBa-
.J Ediii,nesciebant.»is's.,nescierunt.ii Yulgata,ignoravi, « ptismumremansisse.»De Primianoet Maximiano consule;
-stov., qui. C__terieodiees,_<7!«ff. Enarr.2 in Psal. 2 .
56,-sei'JB- n, '18-23;de
. * Hss,,quianohmtredimi. ad ' Rogato,epist.
95, YmceHihitu^ .. .
im IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINf . ~__7_i
cognoscebant. Qui ergo volunt pacem servi ejus, pa- quies sine fine, debes pati quantum in te est, si quid
cein p.ipuli ejus, pacem unius quain dicit ttnicatn, el loite perversum videris1?Verbi gratia, vides frairem
quam .nll erui a leone, Ente de manu catitsunicam eurrere ad theairuin ? prohibe, mone, cnnirhlare, si
meam (Psal. xxi, 21 el~~) ? Qui dicunt semper, Ma- zelus domus Dei comedit le. Vitles alios cunere et
gnificeiurDominus.Ergo boves illi Doroinummagnifi- inebriari velle, et hoc \elle In locis sanclis, quod nus-
cavcrunt, non se. Videte bovcm magiiificantemDo- quam decet? proliibe quos pntes, tone quos pntes,
minum sutim, quia agnovit bos possessorem suum terre quos potes, quibus poles blandire; noli tamen
(Isai. 1, 5) : attendite bovem timentem ne deseraiur quiescere. Amictisest? admoneatnrleniler. Uxoresl?
possessor bovis, et in bove praesumatur; quotnodo severissime refrenelur. Ancilla cst? etiam verberibus
expavescil eos qui volunt in illo ponerespem: .Num- compescatur. Fac quidquid potes, pro persona quam
quid Paulus pro vobis crucifixus esl? aul in nomine portas; et perficis, Zelus domuslum comedit me. Si
Pauli baptizafi estis i (I Cor. i, 15) ? Quod dedi, non autem fuerisfrigidus, marcidus, ad lesolum speclnns,
cgo dedi: gratis accepistis, columba de coelo descen- et quasi libi sulficiens, et dicens in coidc luo, Quid
dit. c Ego, » inquit, « planlavi, Apollo rigavil; sed mihi est curare aliena peccata ? sufficit niihi anima
Deus incrementum dedit: neque qui planlat est ali- mea; ipsam integram servem Deo : ein, non libi ve-
quid, neque qul rigai, sed qui incrementum dat nit in mentem servus ille qui abscondil lalenlum, ei.
Deus (Id. m, 6, 7). El dicant semper, Magnificelur noluit erogare? Numquid enim acctisatus ost quia
Dominus, qui voluntpacem servi ejus. _ perdidit. el non quia sine lucro servavit (Maith.xxv,
8. Isti aiitem de Scripturis ipsis fallunt populos, ut 25-50) ? Sic ergo audite, fralres mei, ut non quiesca-
accipiant ab ipsis honorcs et laudes, et non convcr- lis. Ego vohisconsilium|daturus sum : del ille qui in-
tanlur homines ad veritalem. Quia vero ipsis Scriplu- tus est; quia etsi per me dederil, ille dal. Noslis qmd
ris fallunt populos, a quibus quserunt honores; ven- agalis unusquisque in domo sua cum amico, cum in-
dunt bovcs, vendunt et oves, id est ipsas plebes. Et quilino, cum clienle suq, cum mnjore, cum minore :
cui vendunt, nisi diabolo? Namque, fralres niei, si quomodo dal Deus aditum, quomodo aperit januani
Christi unicaEcclesia est, et una est; quidquid inde verbo suo, nolite quieseere lucrari Chrisio; quia ltt-
prseciditur, quis tollit, nisi leo ille rugiens el circum- erati eslis a Christo.
iens, quserens quem devoret ([ Pelr. v, 8)? VseIiis 10. « Dixerunl illi Judsei: Quod signmn oslendis
qui pra.cidunlur! nam illa inlogra permanebit. Novit nobis, quia hsee facis? nEl Dominus: « Solvils lem-
enim Dominus qui sunt ejus (II Tim. n, 19). Tamen plum lioc, et in tribus diebus excitaboillud. Dixerunt
quanium in ipsis est, vendunt boves et oves, venduiit crgo Judari: Quadraginta et sex annis sedificatumest
et columbas : observcnl flagellum peccalorum suo- templum boc, et tu dicis, In tribus diebus exciiabo
rum. Cerle quando aliquid lale pntiiuuur propter illud ? > Caro erant, carnalia sapiehanl: ille vero lo-
istas iniquitates suas, agnoscanl quia Dominusfecit quebatur spirilualiter. Quis autem posset intelligere
flagellum de resticulis, et ad hoe admoneleos ut niu- de quo lemplo dicebal? ~ei non mullum quserimus;
tent se, ut non sint negotiatores: nam si se hon mu- per Evangelistam nobis Japeruit, divii de quo lempio
taverinl, audient in iine, Ligate illis manus et pedes, dicerel: Solviteicmplumhoc, et in tribus diebusexci-
et projicitein lenebrasexteriores. tabo illud. Quadragintaiet sex annis mdiftcalumcst
9. Tunc scriptum esse,Zelusdomuslumcomedilme, iemplum,et triduo snscilabisillud? Diccbat autem, ait
recordali sunt discipuli: quia zelo donms Dei ejecit Evangelisla, de tcmplo corporissui. Et manifeslum
istos de lemplo Dominus. Frntres, unusquisque chri- esl, occisum Dominum!post triduum resurrexisse.
slianus in membris Christi zelo domus Dei eomeda- Hoc modo omnibus noliis notum est : el si Judseis
tur. Quis comedilur zclo domus Dei? Qui omnia quse clausmn esl, quia foris stanl; nobis lamen aperlum
forte ibi videt perversa, snlagil corrigi, cupit enien- est, quia novimusin quem credimus. Ipsius templi so-
dari 1, non quioscit: si emendnre non polesi, tolerat, Ititionemetresedificationem,anniversaria solcmniiatc
gemit. Non excutitur de area granum, suslinet pa- celebraluri sumus : ad quam vos exbortamur, ut prse-
leam; ui intret in horreum, cum palea fuerii separaia. parelis vos, si qui esiis catechunieni, ut accipialis
Tu anie horretim, si granum es, noli exculi de area; graliam; jam nunc lempus est, jam nunc parluriatur
ne prius ab avibus colligaris, quam in horreum con- quod tunc nascatnr. Ergo illud novimus.
gregens. Aves enim coeli aerise poiestales exspeclant 11. Sed forle hoc exigitur a nohis, utrum habeat
aliquid rapere de area, et non rapiunl nisi quod inde aliquod sacramenlum quadraginta sex annis tediliea-
fuerit eveussum. Ergo zelns domus Dei comedat te : tum teniplum. Sunt quidem mulla qusc hinc dici pns-
uiiumquemque christianum zelus domus Dei com- sinl; sed quod brcviter dici polest et facile intelligi,
edat.in qua domo Dei mcmhrumesl. Non enim magis hoc iiiterim dicimus. Fralres, diximus jam, nisi fallor,
esl domus lua, quam donius ubi habes salulem sem- hesierno die, Adam unum hominem fuisse, et ipsum
piternam. Domumtuam iiuras propler requiem tem- esse lolum genus humanum. Nam ila diximus, si me-
poral _!i_;domum Dei inlras propter requiem sempi- minislis (In superiori Traclatn). Quasi fractus est, et
tcruam. Si ergo in domo lua ne quid porversum sparsus colligilur, et quasi conflalur in untim so-
fiat saiagis; in domo Doiubi salus proposita est el re- ciciate atque concordia spirituali1. El gemit unus
1 sicMss.Atcditi,satagilemendarc,cupilcorrigere. 1 SicMss.At edili,in unamsocietaiematque cemordiam
im TRACTATUS XL CAPUT II. UU
pauper modo ipse Adam, sed in Christo innovatur : Christus de Adam corpus accepit, non de Adam pec-
quia sine peccato venit Adam, ut peccaluui Adam sol- catum traxil; tcmplumcorporeum inde sumpsit, non
veretin carne sua, ei ul redintegrarel sihi Adam ima- iniquilalem quse de templopelienda e.U: ipsam auiom
gineih ' Dei. De Adam ergo caro Chrisli :de Adani carnem quam traxilde Adam (Maria enim de Adam,
ergo lemplumquod destruxernnt Judsei, olresnseita- et Dominiearo de Maria), Judsei crucifixeruiit; et ille
vil Dominustriduo. Rcsiiscilavit enim carnem suam: resuscilalurus erat ipsam carnem in triduo, quam
videle, qula Deus erat a-qualis Patri. Fratres mei, di- illi in cruce erant occisuri: illi solvertint templum
cit Apostolus, Qui eum exciiivit a motiuis. De quo di- quatiraginta sex annis ajdificatuin, et ille in tridun
cil? DePatrc : « Fuclus,»inquit,« obediensusquead . resusciiavit illud.
mortem, moriem auicm crucis : propicr quod etDeus 15. Benedicimus DominusDeo nostro, qui ad lseli-
illum excitavil a liionuis 2, ct dedit ei nomen "quodest tiam spirifrialemcongregavit nos. Simus in humilitate
super omne nomen J (Pliilipp. u, 8, 9). Resuscitalus cordis semper, et gaudium noslrum penes ipsum sit.
et exallaluseslDomuius. Rcsiisciiavii eum, quis?Pa- Non de prosperilale aliqua bujus sseculiinflemur,_sed
ter, cui dixil in P.-almis, Exciia' me, el reddctmillis. noverimus felicitaternnosiram non esse nisi cum isla
(Psal. XL,11). Ergo Paler cumresuscitavil. Non se transierint. Modo gaudium noslrum, fratres mei, in
ipse? Quid autem facit Pater siile Verbo? quid facit spe sit: neinogaudeal quasi inre prsesenli,nehscreat
Paler sineUnico suo? Nam audi quia et ipse Deus in via. Tolum gaudium de spe ftilura sit, lotum desi-
erat: Solvitetemplum hoc, ct in tribits diebitsexcitabo derium vitse auernsesit. Omnia suspiria Christo anhe-
illud. Numquiddixil, Soivitelempltim,quod tridtioPa- lent: ille unus pulcherrimus, qui et foedosdilexit ut
"
ler resuscitel? St-d quomodocum Paler suscitat, elFi- pulcliros faceret, desidereiur; ad illum unum curra-
lius suseitat; sie cuin Filiussuscitat, el Paief susciiat: tur, illi ingemiscatur; ei dicant semper, Magnificelur
quiaFiliusdixil, EgoetPaterunumsumus(Joan. x,30). Dominus,qui volunt pacemservi ejus.
12. Quid ergo sibi vult numerus quadragenarius TRACTATUSXI.
senarius ? Inlerim ipse Adam quia per totum orbem
Ab eo quodscriptumest,Cum autem essel Jerosdlymis
lerrarum est, audistis jam hesterno die in quatuor lit-
in Pascha in die fosio, multicrediderunl in nomine
teris grsecis qualuor verborum grsecorum. Si enim
ejus; usquead id, Nisi quis renatus fuerit ex aqua
isln verba qualuor scribas sub invicem, id est, nomina et Spiritu, non potestiiiiroireinregiiumDei. Cap.n,
qualuor parlium mundi," Orienlis, Oecidentis, Aquilo-
unde dicit Do- f . 23-2S, et cap. m, f . 1 S.
nis et Meridiani, quod est totus orbis;
minus a quaiuor ventis c«lleclurum se eleelos suos, 1. Opporiune nobis Dominus procuravit hodierno
-
cnni venerit ad judicium (Marc. xni, 27): si enim f.i- . die leciionis hujus ordinem : nam qtiia ex ordine
cias isia quatuor nomina grseca, KVKTO).;., quod est Evangelium sccundum Jonnnem considcrare atque
Oriens; Sirac;,quod est Occidens; Kfw.o.,quod est tractare suscepimus. credo quod adverterii Charitas
Seplenirio; ptsiniSpiv.,quod esl Meridies : Anatole, vestra. Opportuneergo occurrit ul^hodie audirefis ex
dysis, arctos, mesembria, capita verborum Adamha- Evnngelio, quia Nhi quis renalus fueril ex aqua et Spi-
benl. Quomodo ergo ibi invenimus et qnadragena- ritu, non videbilregnumDei. Tempus est enim ul vos
rium senaiium numeriim? Quia caro Chrisii de Adam exhortemur, qui adhtic estis catechumeni : qui sie
eral. Ad litter.is numeros compuiani Gra.ei. Quod nos credidislis in Christum, ul adhuc vestra peccata por-
fat.imiisa lilteram, ipsi lingua sua ponunl alpha «, et leiis. NuIIus aulem regnum coelorumvidehii oneraius
voealur alpha « iiiiiim. Lbi autem in nuni(.ris scri- peccalis; (juia nisi cui dimissa fuerinl, non regnabit
bunt bcla js, quod est b ipsornm, vocatur in numeris ciini Chrisio : dimiiti' aulem non possuni, nisi ei qui
duo. Ubi scrihunl gamma •/, vocalur in nqmeris ijiso- renntus fueiil e\ aqua ei Spiiitu sanclo. Sed omiiia
rmn tria. Ubi scrihiint delia S, voc.iiur in ninneris verhn qneniadniodiim se hnbeant adverlamus, ul hic
ipsorum qunluor : et.sic per omnes litieras numeros iiivcniant qui pigri sunt, quanta sollicitudiue s>bi fe-
habeiit. M, quod nos dicimus, el illi dicunt my /_.,qua- stinandum sit ad onus deponendiim. Quia si ferrent
draginta siguifical: dicunt enim my /i T2.._.fKzi;vr«. aliquam sarcinam gravem, aut lapidis, autligui, aut
Jarn \idele islselitterse quem numerum haheant; et alictijus etiam lucri. si frumeiilum poriareiil, si vi-
ibi invenietis quadraginla sex annis Ecdificatumlem- num, si pecuniani, currerenl ul deponerent onera :
plum. Ilaheieniin Adam alpha K, quodest unum : ba- poriant sarcinam peecatorum, et pigri sunt currere.
bet delta S, quod surit quatuor; habes quinqiie : habet Ciiirendum est til deponatur bsecsarcina; premit, et
iterum alpha K,quod esi unum ; habes sex : habet et mergit. . .
niyu,quodeslquadraginla;habesquadraginlasex.Hsec, 2. Ecce audistis quia cum esset Dominus Jesus
fralres mei, elinm abaiUerioribusmajiribusnostiisdi- Christus Jet osolymisin Pascha in die festo, multi cre*
cta sunl, etinvenlus esl istenumerus inlilteris quadra- diderunt in nomineejus, videntessigna ejus qum facte-
genarius senarius («). Et quia Dominus noster Jesus bal. Muld crediderunl in nomine ejus : et quid sequi-
tur? Ipse aulem Jesus lion credebat semelipsum eis.
spiritualem.
1 MS.Fossatensis,inimagmem. Quid sibi ergo hoc vuli, Illi credeiiant in nomineejtts;
sTresMss.,exaltavil,amortuis. el, Ipse Jesus non credebat semetipsumeis? An forta
(a) Yid.lib, demontibus sinaet Sioncontra Judseos,inter
C§fj-_niopera. non.crediderant ei, et fingebaiitse credidisse, et pro-
ttiS IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIM . . $m
i L
ptcrea Jesus 11011 se credeliat eis; Sed non diceret noDiineejus, el Jesus^qn credebat semelipsumillis?
Evangelisia, iftifii credidernntht nomineejfis,,nisive- Sequenlia videamus.. I
rum illis iesiimonium perhiberet. Mngnaergo res„ et 3. Erat aulem Jiompcx Plmrismis,Nicodemusno-
mira res : credunt homines in Chrisium, et Chrislus mine, princeps Jmdmonim: hic venitad £tim nocte, et
noii se credit homlnihus. Prseserlim quia Filius Dei dixil ei, Rabbi.Jam lioc nosiis, quia Kabbi magistcr
est, uiique volens passus est; el si nollet, nunquam dicilur. Scimusquia aDeo venislimagisler;nenioenhn
pateretur; quisi nollet, nec nasceretur : si aulem hoc polesl hmc-signafacerequm tu facis„ nisi fuerit Deus
solum vellet, ut iiascerelur lantum, et non morcretur, cum eo. Ergo istc Nicodcmusex his eialqui credide-
et quidquid vellet, facerel; quia omnipotenlis Pairis rant in nomine ojus, ivideniessigna el prodigiaquse
Filius omhipolens est. Ex ipsis rebusprobemus.Quia faciebai. Superius enim hoc dixit : CHHImttem -esset
cum voluissenteuin tenere, discessll ab eis ; loquitur Jerosolymisin Pascha in4ie feslo, mulli crediderunlin
"Evangelium: Et cumvoluissentcum de veiiice mgnlis nomineejus. Quare crediderunt? sequilur ,el dicit, vi-
prmcipiiare, discessilab eis illmsus(Luc. iv, 29, 50). denles signa ejus quw faciebat.Et de Nicodemoquid
El quando veneruni ad eum comprchendendum,jam dicil? Eral princcpsJvdmorum,nomine Nicodemus:
venditum a Juda traditore, ctmillle pularet in pole- hic venilad eitmnocte, cl ail iili^ Rabbi, sciinusqma a
slate se habere, "tradere magistrum el Dominum Deovenistimagisier.EUsle ergo crediderai in nomine
suunr, et ibi ostendit Dominusvoluntale se pati, non ejus. Et ipse unde crcdiderat? Sequitur, Netnoenhn
necessllate. Nam cum eum comprcbendereJudseivo- polesl Itmc signa facere qum lu facis, nisi fneiil Detts
luissenl, dixii illis : Qitem qumritis^At itti dixentnt: jciimeo.Si ergoNicodeinusde illis muliis erat qui cre-
Jesttm Nazarenttm.El ilie: Ego sum. Hac voceavdiia, diderant in nomiiie cjtt^,jam in istoNicodemoatten-
redierunlretro, el cedderunt ( Joan. xvm, _-6 ). In eo damus quare Jesus non se credebat eis. RespondhJe-
quod eos respondens dejecii, oslendil poieslaiem ; ut sus, cl dixil ci: Amcn,\amendico libi, nisi qvis nalus
in eo quod ah eis comprehensus esi, oslenderet vo- fueril denuo, non polesividere regnumDci. Ipsis ergo .
luiilalem. Ergo quod passus esi,,misericordiso fuit. se credit jesus, qui natf fuerinl deuuo. Eccc illi crc-
Traditus est enim proplcr deliclaiioslra, et resurrexit _ diderant in eum, et Jesus non se credebai eis. Tales
propler juslificalionem-noslram{Hotn. iv, 2S ). Audi sunt omnes calechumeni: ipsi jnm credunt in nomine
verba ipsius : Poteslalcmhabeoponendianimammeam, Chiisti, sed Jesus non se credit eis. Inlendat et intel-
ct polcslalemhabeo ilerum sumendieatn : nemo tollit lignt Chaiitasvestra. Si dixcrimus catecliuineno,Cre-
eam a me, sed egoponoillam a meipso,ttl iterumsumam dis in Christum?respondet, Credo, et signat se : jam
eam (Joan. x, 18). Cum ergo haberel tantam potesta- crucem Chrisli poriat iri fronlel, et non erubescit de
lem , cum eam diclis prsedicarel, faclis ostenderet; cruce Doniinisui. Eccc credidit in nomineejus. Inter-
quid sibi vult quod non se credebat eis Jesus, quasi rogcmus euin,liandueas carnem Filii homlnis, el bi-
aliqttid nolenli nocituris, aut aliquid 'iiolentifacturis, bis sanguinemFilii hominis?nescil quiddicimus,quia
prseserfnriquia jam crediderant in nomine ejus? Et Jesus non se credidil ei.
de ipsis dicit Evangelista, Crediderunlin nomineejus, i. Cum ergo ex eo niimeroNicodemusesset, venit
de quibus dicit, Ipse autem Jesvsnon credebatsemet- adDominum : sed nocie venlt; et hoc forte ad rem
ipsmn eis. Quare? Quod'ipsenossetomnes,el quiaopits pertinet. Ad Dominumvenit, et noclevenil: ad lueem
ei iton eral ui quis leslimoniumpaidberet de homine; venit, et in tenebris venil. Renali aulem ex aqua et
ipse enitnsciebatquid esselin homine.Plus noverat ar- Spiritu , quid audiunt ab Apostolo. Fvisiis aliqvando
lifex quid essel in opere suo, quamipsum opus quid tenebrw; nunc aulem lux in Domino: sicui fiiii lucis
essetin semetipso.Creaior hoininisnoveratquid esset ambttlate (Ephes. v, S)!: et itertini, Nos aulem qui
in homine,quodipsecreatushomo nonnoverat. Nonne diei sumvs, sobriisiimts(I Tltess.v, 8). Qui ergo re-
lioc probamus dc Petro, quia ndn novcral quid in nati sunl, noclis fuerunlj el diei sunt : lenebrse fue-
Ipso esset, quando dixit, Tecum ttsqtie ad motiem? runi, el lumen stuU.Jnm cieditseillis Jesus, et non
Audi quia Dominusnoverat quid esselin homine:Tu nocie veniunt ad Jesum sicut Nicodemus, non in le-
•mecumusqueadmorlem? Amen,amendicolibi, prius- nebris qu_.runl diem. Tales enim jam cliam profi-
quatn gallns cantel, '._. me negabis(Mailh. xxvi, 55, tentiir : accessit ad illos Jesus, fecit in illis snlutem :
54, el Luc. xxn, '55, 3'4'•).llomo ergo ncsciebat quid qula ipse dixit: Nisi quis tnanducaverilcarnemmeam
-esset -in se ; sed Crealor homiiiisnovera'1quid esset el biberil sanguinemineum, non liabebil in se vitam
-lniioiiihuvCrediderunltamen in nomine ojus-mulii, (Joan. xi, 34). Et quod signum crucis habent in
et ipse Jesus non se credebat eis. Quid dicimus, fra- fronle calechumeni, jnm; de domo magna sunl; sed
'tres? _?ortc-consequenliaindicabmu nobis-quid sibi fiantex seivis fiiii. Non'cnim mihil sunl qui jam ad
-vull mysterium 'Verborumistorum. Quia ciediderant doimim magnam peilinjenl. Quando autem mamia
in eum homines, -mahifestumesi, verum est: nemo manducavitpopulus Israel? €um trjnsisset mare ru-
'duhitat,Evangeliumloquilur, verax-E-vangelista lesia- brum. Mare aitiem rtibrum qoid significef,audi Apo-
tur. Item quia ipse -Jesus non -credebat semeiipsuni slolum :Nolo autem vos ignorare, fralres , qttia omnes
i
illis, et iiocmanifeslum est, et >nulluscliristianusdu- 1 Sic plerique Mss.cum editis Bad. etAni.At Er. ef
9jital';'quin et hoe Evangelium loquilur, et idem verax secruce chrhli, portal,etc. Konnulhe Mss.,
t».., sigimt
1-Yangelisla lestatur.:Quare-ergOiCredideruntilliin portans. ,
 urr TRACTATUSX. CAPUT 1T. *:m
paires woslri sub nnbe fucrunt, et omnes per mare tti, qttoniambonorummeorutn non-eges.Siiueris-sj _o
.rmisierinif.tJtquIdper mare Iransierunl, quasi qme- 'Deo, minor eris; si fueris -cum Deo, major Deus uoii
-reres:ab illo; secutus ait, Et bmnesper Mvysen.bapli- erit. "Nonex te ille major, sed tu ,sine illo minor.
z ii swii in nube et inmari (I Cor. x, 1, 2). Si eigo Cresce ergo in illo, noli le subirabere, ut quasi ille
~
iigura mnris taniuni valuil, species Raptismiquanliim deiiciat. Reficieris, si accesseris; deficies, si recesse-
valebit? Si quod.gesium est in figura , irajeci.umpo- ris. Integer manel leaccedenle, jnleger manpl et le
priliim ad manna peiduxit; quld exhibebil Chrjsius.in cadente. Cum ergo dixisset discipulis, JSumquid el
vorilale haplismi sui, trajeclo per .cum pqpulo.suo? vosvullisabire? respondit Petrus, peira illa, voce om-
~Per baplismum suum trajicit credenles, eceisis omni- nium , Domine, ad quem ibimus?Verbavitmmternm
"bus peecniis, tanquam hostibus conseqiientibus, sicut habes. Bene sapuit in ere ipsius caro Domini.Dqmi-
in illo mari omnes JSgyptii perieniiit. Quo trnjicil, nus.autem exposuit eis, el dixit, Spiritus esi-quivivi-
fratres mei? quo trajicil per RaptismumJesus, cujus ficat: cum dixisset, Nisi quis tnanducaveritcamem
figtiranitmic gereb.ntMoyses, qui per mare irajicie- meam,,el biberit sanguinemtneitm, non habebitin-se
bat? quo trnjicil 1? Ad manna. Quod osl manna? vilam; ne carnaliter iiilelligerenl, Spiritus esl, in-
Ego sutn , inquit., panis vivas,, qui de <cmlo.descendi quit, qui vivificat^caro autemnihil prodesl; vcrbaqum
(Joan. vi, "Si). Manna accipiunt fidelcs , jam trajecti locutus sum vobis, spirilus esl et vila (Joan." v,i,
per mare rubrum. Quare mare ruhrum ? jam mare, '54-69). . ', ,
"
quare et,rubruin,?Signifioabatmare illud ruhrum ba- .6. Hune spirifum el hanc vitam non sapiebat jsle
ptisnium Chrisli. Underubet bapiismus Chrisli, nisi Nicodemus, qui jiocle venerat ad Jesum, Aitei Jc-
Christi sangiiineconsecraius?Quo.eigo perducilerc- sus : Nisi qitis nalus fucrit demto, non videbit regniun
denles et bnpiizalos? Ad.maiina. Ecce dicoTiianna: Dei. El ille carnem suam sapiens, in cujus ore non-
notum esl.quid aGceperinlJudsei, populus iste Israel, dum sapiebnioaro Cl.risii : Quotnodo, inquii, potest
nolum esi quid' iliis pluisset Deusdc toelo.; et nc- homo, cum sil senex, .ilemm nasci?~Numquidpolesljtn
sciuut cniechuineuiquid accipiant Christiani. Erubc- veniremmalris sum ilerum introire, el nasci? Nonno-
scantergo, quianesciunf;transeanl per-mareruhminn, verat isle nisi .unariiliaii.iialem ex Adam et Eva; ex
manducenlmanua : ut quomodo credidcrunt in no- Deoet Ecclesia nondum novcral : non noverat nisi
mine Jesu „ sic se ipsis credat Jesus. • ' eos parenles qui generaiu ad morieni; nondumnove-
-S.Jdeoinlendile, fralres mel, ,guidjespondeat-isie rat eos paronies qui generant ad vitam : noii noverai
gui nocte venit ad Jesum.-Quamvis ad Jesum veneril, nisi eos parenles qui- generant succcssuros ; -nondum
tamen quia nocte \enil/5 adhucdeienebris __ar,nis suse noverat cos qui semper vivenles generaut permnjisu-
loguilur. Non intelligit quod audit n Domino,, no.ii ros. Ctmiergo sintduse naiivitates, ille unam intelli-
iulelligilquod audit a Juce, quaeilluminalomi.em ho- gebai. Una cst de terra, alia decoelo-; una esi de
minein venienlem in bunc.mundum (id. _/,-9).Jam ci came, alia de Spirilu ; una est de mortalilalc, ^lia de
Dominusdixil, Nisi qids nalus ftterit Aemto,nwnvide- setcrniiate; una esldc masculo,ei femiiiu,.<.lia_de Deo
'bil regnumDei, Dicil ad -eumNicodetnus: QttomoXlo et Ecclcsia. Sed ipssedusesingulsssunl; nec illa po-
poleslliomonascicum sit senex? Spiritus eiJoquifui'., lest rej.eii, nec iila. Recte iniellexit Nicodemiis.nati-
et ille carnem sapii. Carnein-suamsapit, quia carnem vitaiem carnis : sic et lu inlellige nativilatem spirilus,
Chrisii,nondum_snpit.Cum cnim >dixisselDominus quomodo inteliexit Nicodemus nalivilatem earnis.
Jesus., Nisiquis thanditcaverii.carnenimeam, el--biberii Quid Nicodemus intellexit? Numqitid polest itomo
mnguincm-meutn, nonJiabebit in se ivitam; scnndali- dentto in venlrem matris sitm inlrare, et nasci? Sie,
zati _sunt quidam qui eum senuebaiUur, et dixcrunt quicumquetibi dixerit ut spirilualiter iterum nasca-
apud semetipsos, Diirus est Jtic sernw; quispoiestettm ris . rcsponde quod dixit Nicodemus, Numquidpolest
ctttfh-e_?_Pulabant enim hocdicere Josum, quod-eum homoiieriim in.ventrem malrissum inlrare, .et nasci?
possent concisunisicul agnuin coquerc,, et mandu- Jam natus sum de Adam, non mepolestilerum gene-
care: abhorrentes a verbis cjus, reeesserunt,-el.am- rare Adam : jnm nalus sumde.CIiristo.,, non.me po-
plius eum non .sunt secnti. Sic Evangelisla loquitur : tesl iterum gencrare Chrislus. Qnomodo tilerus non
El Dominusipseremansil cnm duodecim: el illi ad polest repeli, sicjiecBap]ismus.
eutn^ Domine, ecce illi dhnisenuntte;-£l ille, Nuin- 7. Qui nn.eilur deEcclesia.catboliea., tanquam de
'
quidet vos vullisabire 3? Qslendere volens-quiaipse Sara nascitur, de libera nasciiur : quinascitur.de '
illis eral necessarius,inonilli erant;Christo>neecssarii. hseresi, tanqunm de ancilla nascitur, sed ex semine
Ne quis terreat Christuni, .quandodicilur ut sit chri- Ahraham. Adveriat Charitas vesfra qnatn mngnumsa;
stianus; quasi beaiioreritCIiristus,si,tu fueiiischri- eramenlum. Teslatur Deus, el dicit, EgosumDcus
Jsljanus. Bonum est -ibi-, -utsis -chrisliauus: namsi Abraham, et Deuslsaac, et DettsJacob.Non erantalii
non fueris, malum Christo iion erif. Audi vocem patriarchse? nonerat anle islos sanclus Noe., qui so-
Psalmi : Jlixi Domino,Deusmeusestu , quoniambono- lus in tologenere humanocum lola.domo.sua.meruit
.rum meonimnon,eges{Psal.K\,-~),Meo:Deusmevses de diiuvioJiberari, in quo cl in filiis ej"us.figuralaest
1__3iti, Ecclesia?Ligiioportanieevaduntdiluvium(G'_H.VH,7).
At
IrajicieVat. Mss.,trajicil.
5 Quatuor MSS.,chrislusei loqnitur. ' -. "-. ; Deiiideposica-magniquosjiovimus,'guos sancta Scri-
sMss^Iiioe£in!rari«(fffeire. m Mss.Meet alihiconstaufer,Sarra, cumduplicin.
 U1~ IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 14.0
ptura commendat, Moysesfidelis in tota domo ejus clesia , ut non ibi sint palea, sed frumentum. Quam
(Num. xii, 7). El illitres nominanitir, quasi eum soli enim multi sint, novit Charitas vestra. Per malos
promeriierinl, Ego sumDeitsAbrabam, el Deus Isaac, boni : aliquando haptizat adulter, et qui bapiizatur
- el DeusJacob : hoc tnihi tiomenest in mlernuin(Exod. juslilicatur. Perbonos mali: aliqunndoqui baptizant,
III. 6, 15). Sncramentum grnnde! Polensest D.mi- sancti sunt; qui bapilzaniur , tenere viam Dei no-
nus et ora noslra aperire, of corda vesira , ut dicere Iunl. j
possimussicul revelare dignalus est, et capere possi- 9. Puto, fratres, nojtumesse in Ecclesia, et quoti-
tis sicut expedit vobis. dianis exemplis manifesiari ea quse dicimus : sed in
8. Tres ergo isli pntriarchse, Abraham, Isaac, et prioribus noslris patribus ea consideremus , quia ha- ,
Jncob. Jam nostis lilii Jacob quia duodecim fuerunt, buerunt el illi ista qualuor genera. Per bonos boni :
et inde populus Isnacl : quia ipse Jacob Israel, et po- AnaniasPauluni bnplizavit (Acl. ix, 18). Quid per
pulus Israel nibus duodecim, pertinenles ad duodc- malos mali? Dicit Apostolus quosdam prsedicatores
cim filiosIsrael. Abraham , Isnac, et Jacob , tres pa- Evangelii, quos dicit<non caste annuntiare solere
tres, et populus unus J Tres palres lauquam in prin- Evangelium, quos lolerat in socieiate chrisliana , et
cipio populi; irespatrcs in quibus figurabaftir popu- dicil, Quid enim? dvm oinid modo, sive occasione,
lus : el populusipseprior, pi_esenspopulus. In populo siveverilateChristusannuntielur,et in hoc gaudeo(Pld-
eiiim Judseorumfigiiratusest populus Chri.-tianoruin. lipp. l, 18). NumquidImalevolus erat, el de alieno
Ibi figura, hic veritas : ibi umbra, hic corpus, di- malo gaudebat? Sed quia et per malos verum praedi-
cenle Aposlolo, Hmcaulem in figura contingebanlil- cabatur, ot per malorumora Christus prsedicabalur;
lis. Voxest Aposloli : Scripta sitnt, inquit, propter si qnos isli sui shniles bapiizabaul, mali malos bapti-
nos, in quos finis smculorumobvenit(I Cor. x, 11). zabant: si quos isli bapiizabanl lales, quales admonet
llecurrat iuinc animus vester ad Abraham , Isaac, et Dominuscum dicit, Qttmdicunt facite; qumaulem fa-
Jaeob. In istis iribus inveiiimusparere Hberas, parere chtnl, facere nolite (Matth. xxm, o), niali bonos ba-
et ancillas : invenimus ibi pailus liberarum, inveni- ptizabaiU.Boni malos baptizabant, quomodoa Phi-
mus ibi et parlus ancillarum. Ancilla nihil boni si- lippo sanctoSimon magusbaptizalusesit-4o«.vm,15).
gnificat: Ejice ancillam, inquit, et filtum ejvs; non Notasunt ergo ista quatuor genera, fralresmei. Ecce
enim kmreseril filius ancillmcumfilio iiberm. Aposto- iterum ea repeto, tenete ilia, numerale illa, advertite
lus hoc cornmemorat; el in illis duobus filiis Abraho., illa; cavete qunemala sunt, tenete quai bona sunl. Per
dicit Aposiolus fuisse figuram duorum Tesiamenio- bonos boni nascuntur, cum per sanclos saneii ba-
rum .Veterisel Novi. Ad Velus Teslanientumperli- ptizanlur : per malos mali, cum et qui baptizant et
ncnl dilectores iempora_um, dilcctores sseculi: ad qui baptizantnr, inique et impie vivunt: per malos
NovuiiiTesl.imeniumdiiectores vitse;e'.ornse.Idooilla boni, cum mali sunl qui bapiizant; et boni qui ba-
Jerusaleni in lerra, unibra era; coeleslisJcrusalem plizanlur : per bonos niali, cum boni sunt quibapti-
malris omniiim no .trum , quso est in coelo : et hoec zanl, et mali qui bapiizanlur.
Aposioliverba sun! (Gen.xxi, 10; Galal. IV,22-50). 10.Quomodoinvenimusistain tribusistis nominibus,
El de ista civiiate unde peregriuauiur, nuilla nosiis, Ego sum DeitsAbraham, Deus Isaac, et DeusJacob?
multa j*ainaudistis. Iiivcniniusnulem rem miram in Ancillas accipimus in malis, hberas accipiinus in bo-
Sslispartubus, id est in istisfeiibus , in istis generatio- nis : pariunt liberse bonos ; Sara peperit Isanc (Gen.
nibusliberariim el ancillnrnni, qualtior scilicelgenera xxi, 5) : pariunt ancilhri malos; Agar peperif Ismael
homintini : in quibus quntuor g. neribus, completur (Id. xvi, 1S). Ilabemus in uno Abrabam et illud
figtira futtiripopnli chrisliaai, ul non sil mirum quod genus cum per bonos boni, et illud genus cum per
in illis tnbtis dicinm est, Ego sumDeus Abraham, et hialos mali. Per bonos mali ubi liguralisunl? Libera
DeusIsaac , el DeusJacob.In oiiinibiiscnim Christia- erat Reb.cca uxor Isaac : legite, peperif gominos,
nis , fratres inlemlite, aut per mnlos nnsciintur boni, unus erat bonus, alter malns. Habes aperleScriplu-
aul per bonos nasciinliir mali, aul per bonos boni, ram dicentein Dei vocej Jacob dilexi,Esau aulctnodio
i
aul per malosmali : amp.itis isiis quniuor geiieiibus habui (Malach. I, 2, 5; Rom. ix, 15). Istos diios'ge-
non pole.lis inveniie. Qiweiteruin repelnm, adverlite, nuit Rebeccn, Jacob et Esau : unus inde eligilur,
relineie; exculite corda veslra, nolite pigri csse : ca- alius ropiobaliir '; uiius succedil in hneredilatem,
piie, ne c.-piainini,quomoio quniuorgenera sunt om- aller exh_eredatur.Non|f.icii po]iulumsuuni Deus de
nium Chrisiia loruni. Aul per bonos nascuntur boni, Esau; sed fncit de J.tcob. Semen unuiu , diversi qui
aut per malos nascunl'ir inali, aurper bonos mali, concepli sunt : uterusunus, diversi qui naii sunt.
aut per malos boni. Pulo quia planum csl. Pcrbonos Numquidnon libera peperil Jacob, quseliberapeperit
boni : si el.iui haptizani, boni sunl; et qui baplizan- Esau? Luclabanlur in venlre nintris suse, el diclum
tur, recle oredtmt, et iu mcnihris Chrisii rcete nu- est Rebeccte, cum ibi Iuciarentur, Duo popuii snnl in
mcrnniur. Pei malos m.ili : si el qui bapiizaiu, mali utero luo (Gcn. xxv, 22-24). Duo hoinines , duo po^
sunl; et qui bnplizantur, duplici cordeaeedunl ad puli; honus populus, malus fmpulus : sed inmen in
Deum, et non teiienl eos mores quos audiuiilin Ec- uno ventre luctantur. Quanli mali suni in Ecclesia ,
1 InMss.hic poslvocem,Jacob,non additur,tres palres; et untis uterus portat, donec in fine discernaniur : ef
ueque»mus, post voees,et populus. *Mss,,improbatur.
 " '
1481 TRACTATUSXI. CAPUT II. 1482
iioniadversus malos clamant, et mali adversus bonos nam, gratis colenlesDeum.Ludunt, etdicll Apostolus
reclanianl, et in unius visceribus utrique luclanlur. persecutionem. Nam posteaquam dixit hscc verba
Numquldsemper simul erunl? Iti firieexilur ad lucem, Apostolus , El sicut iunc ille qui secundumcarnemna-
declaraiurnativilasqusehicin sacramento figuraliirj et tus erat, persequebalureum qid secundumspirilum, ila
lunc apparebil, Jacob dilexi, Esau aulem od'of'habui. et nunc; secutus esl ,"et ostendit de qua persecutione
11. Jam ergo invenimus, fratres, etdebonisbonos, dicerel : Sed quid dicit Scriptura? Ejice ancillam et
de libera Isaac : el de malis malos, de ancilla Ismael: filium ejtts; non cnimhmreseril filius ancillmcumfilio
et de bonls malos>,Esau de Rebecca. De malis bonos meo Isaac (Gen. xxi, 9-12; Galat. iv, 29, 30). Quse-
ubi inveniemus? Restat Jacob , ut in tribus palriar- rimus ubi hoc dicat Scriptura, ut videamus ulrum
cbis quatuor generum islorum perfectio eonclu- aliqua persecutio prsecesseril Ismaelis in Isaac : et
dnfur. Habuit uxores Jacob liberas, habuitetancillas : invenimus hoc dictum esse a Sara, quando vidit pue-
pariunt liberse, pariunt et ancillse, et fiunt duodecim ros ludentes simul. ^Juam lusionem dicit Scriptura
filii Israel (Gen.xxix, xxx, xxxv). Si numeres omnes vidisse Saram , hane persecutionem dicit Apostolus.
de quibiisnati sunl, non omnes de liberis, non omnes Plus ergo vos persequunlur qui vos illudendo sedu-
de ancillis : sed lame.n omnes ex uno seinine. Quid cunt : Veni, veni; baplizare Iiic , hic habes verum
ergo, fraires mei?"numquidqul natisunt de aneillis, baptismum. Noli ludere, unus est verus; ille lusus
non simul possederunt terram promissionis cum fra- est : seduceris *, et isla persecutio gravis libi eril.
tribus suis? Inveniriiusibi bonos filiosJaeob natos de Meliuslibi erat ut Ismaelemtu Iucrareris ad regnum;
ancillis , et bonos filios Jacob naios de liberis. Nihil sed non vult Ismael, quia ludere vult. Tene tu hsere-
illis obluit nativiias.de uteris ancillarum , quando in diiatem patris, et audi : Ejice ancillamet filium ejus;
patre cognoveruntsemen suum , el consequenter re- non eniinhmreserit filius anciilmcutn filio meo Isaac.
gnum cum fratribus tenuerunt. Quoinodoergo in filiis 13. Isii eiiam audent dicere qniapersecutionem so-
Jacob non obfuit illis qui nali sunl de ancillis, quo- lent paii a catholicis regibus, aut a catiiolieis princi-
minus lenerent regnum , etterram promissionis cum pibus. Quam persecutionem tolerant? AfQictionem
fratribus ex sequoacciperent; non illis obfuerunt na- corporis : si lamen aliquandopassi sunt, aut quomodo
tales ancillarum, sed prsevaluitsemen paternum : sic passi sunt, ipsi sciant, et conveniant conscientias
quicumqueper malos baplizanlur, tanquam de ancillis suas; lamen afflietionem corporis passi sunt: perse-
videnlur nati; sed tamen quia ex semine verbi Dei, cutio quam faciunl gravior est. Cave quando vult lu-
quod figuratur in Jacob, non contrisientur, simul hse- dere Ismael cum Isaac, quando libi blanditur, quando
rediiatem cum fratribus possidebunt. Securus ergo sit offeft allerum baptismum : rcsponde, Habeo jam Ba-
qui de semine bono nascitur; tantum non imitetur ptismum. Si enim verus est iste Jiaptismus, qui tibi
aneillam , si de ancillanascituf. Ancillam malam su- vult dare alierum, illudere le vult. Cave animse per-
perbientem non imiteris. Cnde enim filii Jacob de an- seculorem. Nam si a principibus calholicis aliquid
cillis nati, possederunt lerram promissionis cum fra- passa est pars Donati aliquando , secundum corpus
tribus, Ismael autem de ancilla nalus, expulsus est ab passa est, non secundum illusionem spiritus. Audile
hsereditate? Unde , nisi quia ifle superbus_erat, illi et videte in ipsis veteribus factis , omnia futurarum
Iiumiles?Erexit ille cervicem, et voluit seducere 1'ra- rerum signa et ind.cia.Inveniiur Sara afflixisse Agar
Irein suum, ludens cum illo. ancillam : Sara libera esl : posteaquam superbire
12. Magnum ibi sacramentum. Ludebant simul coepitancilla, qucsta est AbrahseSara, et dixit, Ejice
IsmaeletIsaac;viditilIosSaraludentes, etalt Abrahse: ancillam; erexil adversumme cervicemsttam. Et quasL
Ejice ancillamel filium ejus; nonenim hmreseril filius ab Abrabam fieret, de Abraham questa est mulier.
ancillmcum filio meoIsaac. Et cum conlristalus esset Abraham vero qui non in ancilla libidine abutendi
Abraham, confirmavitei Dominusdictum uxoris ejus. tenebalur, sed officio^enerandi, quoniam Sara ei de-
Jam hic manifeslum esl sacramenlum, quia nescio derat unde prolem susciperet, ait ei : Ecce ancilla
quid fuluruin parluriebat illa res gesta. Ludentes vi- lua, ulere ea siculvis. Et afflixiteam graviter Sara, et
dil,- el dicil : Ejice ancillam et filium ejus. Quid est fugit a facie ejus. Ecce libera afflixit anclllam, et non
Jioc, fialres? Quid enim mali fecerat Ismael puero illam vocat persecutionem Apostolus; ludit servus
Isaac, quia ludebal cum illo ? Sed illa lusio, illusio etim domino, et persecutionem vocat : afflielio ista
ernt; illa lusio deceptionem significabat. Nam ma- non vocalur persecutio, et lusio illa vocaiur perse-
gnum sacranientum aitendat Charilas vestra. Perse- cutio. Qnid vobis videtur, fratres ? Nonne intelligitis
cutionem illam vocat Apostolus; ipsam lusionem, quid significatumsil? Sic ergo quando vult Deus con-
ipsum lusum perseculionem vocat : ail enim, Sed ciiare polestates adversus hsereticos, adversus schi-
sicut tunc ille qui secundumcarnem naius eral, perse- smalicos, adversus dissipaiores Ecclesise, adversus
quebatureutnquisecundumspirilum,ila elnunc; id est, exsufflalores Christi, adversus blasphemalores Ba-
qui secundum carnem naii sunt, persequunlur eos ptismi, non mirentur; quia Deus concitat, ut a Sara
qui secundomspirilum nali sunt. Qui sunt secundunf verberetur Agar. Cognoscat se Agar, ponat eer-
carnem naii ? Dilectores mundi, amatores sseculi.Qui vieem : quia cuni humilialadiseederet a domina sua,
suiit-secuiidum spiritum nali? Amalores regni coe- occurrit ei angelus , et dixit, Quid esl, Agar ancilla
Iorum, diiectores Chrisli, desiderantes viiam seter- 1 In tribus Mss.,lususest seducens.In uno, seductoris^
SANCT.AUGTJST.III, (Quarante-sept.J
 '
1483 IN JOANNIS EVANGEtiUM, S. AUGUSTINI! 1484
Sflra1?qum conquesta essel de doinina , quid audivit sil gesium nescio : tameh quid tradunt tioslrl? Quia
ab Angelo?Revetieread dominmnluam (Gen. xvi, S-9). ipsi se prsecipitaverunt, et potestates infamaverunt.
Ad hoc ergo affligitur , ut revertaiur. Atque ufuiam. Reeordemur consuetudinem potesfatum Romanarum,
reverfatur; quia proles ejus , sicut (ilii Jacob , cum et videamuscui credendum sit. Diethit nostri illos se
fralribus bseredilatem tenebit. proecipitasse : sl non jsunt ipsi discipuli ipsorum qni
14. Miranlur auiem quia eommoventur poteslnies se modo de saxis nullo persequente prsecipilant, nen
cbristianseadversus detestandos dissipatoresEcclesise. credamus : quid eiirum, si feeerunl illi quod soleiu?
Non ergo movereiUur? Et quomodo redderent ra- Nam potestates Romanse nunquam talibus suppliciis
tionem de imperio suo Deo ? Iniendat Charifas vestra usKsunl. Num enim non polerant occidere .aperle?
quid dicam, quia periinel hoc ad reges sseculichri- Sed illi qui se mortuos coli voluerunl, famosiorem
slianos,-ut iemporibus suis pacatam velinl matrcm mortem non invenerunt. Poslremo quidquid illud esl,-
stinm Ecclesiam, unde spiriluahier naii sunl. Legimus non novi. Et si passa es, o pars Donali, corporalem
Danielis visiones el gesla prophetica. Tres piieri iu afflictionem ab Ecclesia calholica, a Sara passa es
igne laudaverunl Domiiium : miralus est Nabucho- Agar; redi ad domhiainiuain.Loeus quidem necessa-
donosor rex laudantes Deum pueros, et circa eos rius aliquanto. diulius nos tenuit, ut texlum tolun?
'igjicm innoceniemJ; et cttm xidmiratus esset, quid evahgclicoe leclionis exponere minime valeiemus.
aif Nabuchodonosorrex, non _elJudaeusvel circum- Fralres, sufficiat interimCharitaliveslrae, neiisec quse
cistis, ille qui statuam suam erexeral, ct ad eam ado- dicia sunt, dicendo alia, exclttdanlur de cordibus
randam omnes coegeral; lamen laudibus irium puc- vestris. Ha_c tenete, talia dicite, flammanies illuc
rorum commotus, ubi vidit majestatem Doi prcesenlis procedite, accendiie frigidos.
In igne, quid ail? « Et ego proponam decretum omni-
TRACTATUSXII. -
bus tribubus et linguisin omnilerra. J Qualedecretum? _ r
_Ouicumque dixerini blasphemiam in Deum Sidrac, Ab eo Evangelii toco, Quod natum esl de carne, caro
Misac, et Abdenago, in interitum erunt, et domus est, etc, vsque ad id, Qui athem facit verilatem,
eorum in perdiiioneui * (Dan. m). Ecce quomodo venit ad lucem, ut maiiifeslentur ejus opera,
ssevit rex alienigena, ne blaspbemetiir. Deus Israel, quia in Dco suni fnctn. Cap. mff . 6 21,
quia potuit tres pueros de igne liberare : et nolunt 1. Ex eo qnod hesterno die inlentam fecimus Cha-
ul ssevianlreges christiani, quia Cliristus exsuffialur.. liiatem veslram, inlelligimus vos alacrius et nume-
a quo non ires pueri, sed orbis terrarum pum ipsis rosius convcnisse : sed interim leetioni evangelicsecx
regibus a gehennarum igne liberatur? Nam tres illi ordine sermonem debitum reddamus, si plaeet;
-pueri, fratres mei, liberali sunt ab igne lemporali. deinde audiel Ghariifts vesira de pace Ecclesisevel
Numquid non ipse est Deus Machnbroorum,qui et quid egerimus, vel qriid adhuG agendum speremus.
trium puerorum? Illos ab igueliberavit : illi in tor- Nunc ergo tota inientio cordis adEvangelium fefatur,
mentis igneis corpore defecerunl, sed in legilimis nemo aliunde cogiiet] Si enitn qui totus adest, vix
mandatis animo permanserunt. Illi aperte liberati eapi!; qui se per cogiiationes diversas dividit, nonne
stint, illi oceulte coronati sunt (II Machab. vn). Plus et quod ceperat fundit? Meminil aulem Chariias ve-
est liberari de flammageliennarum, quani de fornaee stra Doniinieo prseterilo, qiianlum Dominus adjuvare
.poleslalis humanse. Si ergo Nabuchodonosor rex Inu- dignalus estj-disseruisse nos de spirituali regenera-
davit el pwedicavit et gloriam dedil Deo. quia libe- tione (In superiori Traclalu) : quam lectionem vohis
ravit de igne ires pueros, el tantam gloriam dedil, ut iterum legi fecimus, ul quse ttitic non dicta suut, In
decrelum miUeref per regnuni suum, Quicumquedixe- Chiisti nomine adjuvaritibus oralionibus vestris im-
rint blasphemiam in Beum Sidrac, Misac, et Abde- jileamus. i
naqo, in interitum erunt, el domuseorum in perditio- 2. Regeneralio spiritualis una est, sicul generatio
nem: quortiodo isti reges non moveantur, qui non carnalis una est. Et qiiod NicodemusDominoait, ve-
tres pueros attenduni liberatos de flamma, sed se- rumdixit, quia non potest homocum sit senex, redirc
ipsosliberalos de gehenna, quandovideni Christum, a rursum in uterum matris suse, eljiasci. Illequideui-
quo liberaii suiit, exsulflari in Christianis, quando dixit, quia liomo cum sit senex, hoc nonpotesf,.
audiunt dici chrisiiano, Dic te non esse chrisiianum ? quasi, et si infans esset, posset. Omnino enini non
Talia facere Yplutit, el saltem talia pali nolunt. potest, sive recens ab utero, sive annosa jam teiate,
15. Nam videte qualia laciunt, et.qualia patiuntur» redire rursum in materna viscera, el nasci. Sed sicut
Occidunt animas, affliguntur in corpore : sempiter- ad nativitatem carnalem valenl muliebria viscera ad
nas morles faciunl, et temporales se perpeli conque- semel pariendum; sic ad nativitalem spiritualem va-
runlur. Et iamen quas patiunlur ? Pj'oferunt nobis lent viscera Ecclesine,ui semel quisque baplizetur.
nescio quos in persecutione suos niarlyres. Ecce Propterea ne quis forte dicat, Sed isle in hseresi na-
Marculus de petra praaGipiiatusest: ecee Donatus tusesl, etiste in sehismate natus est; amputata sunt
Bagaiensis in puleum missus est. Quando potestates omnia, si meiniiiisiis, qusevobis disputatasunt de tri-
RomanaJ lalia supplicia decreverunt, ut prsecipita- bus patribus nostris, quorum Deus dici voluit, non
rentur bomines? Quid autem respondent nostri? Quid quiasoli eranl, sc-d quia in solis expleta est integritas -
1Editi,<non nocentem,MSS., innocentem. significandi populi futiiri. Jnvenimus' euim naium de
I
 J485 TRACTATUS __II. CAPCT III.
ancilla exhseredatum, natum ,de .libera hseredem : lam tet filiumejus; non enim 'hmres 'erit filius antiilm
rursum inyenimus jatum de Jibera exliasredaium, Vumifiliomeo Isaac (Gen.xxi, 9, 10). 'Nonergo iilum
jialum de ancilla haeredem. Natus de aiieillaexhsere- viscera ancillse ejecerunt foras, sed~cervix servilis.
datus Ismael .(Gen.xxi, 10), nalus de lihera hsertes Etsi liber superbus sit, sefvusest; et qnod.pejusest,
Isaac (Id. xxv, 5); patus de Jibera exhseredalus inalse -domhise, ipsius superhlse. Iiaque, fraires mei,
Esau_(/d. xxvii, 55), nati de ancillis hseredesfiliiJa- - respondetc homini non posse rursus nasci hoininem;
cob (Id. XLIX). In illis ilaque itribus patribus, iespondeie securi non posse rursus nasci hbminem.
oinnts futuri jiopuli iigura perspeeta est; nec imme- ^Quidquiditerum Jit, illusioest; TjuidquidHerurii
fit,
lito Deus inquit, Ego siim Deus Abraham, el .Deus -lususest. Ismael ludit, foras mitlatur. Animadvertit
lsaac„ et DeusJacob; hoc mi/d, inquit, nomen esl in enim eos Sara ludentes, ait"Scriplura, etdixilAbra-
.aternum (Exod.m, 6, 15). _Magis'meminerimusquid htejJSjice ancillam el fiiiumejus. DisplicuitSaroelusus
promissum sil ipsi Abrahse.:hoc enim promissumest pnerorum; aliquid novum vidit pueros ludere. Nonne
Isaac, hoc promissum est el Jacob. Quid invenimus ? -oplairtlioc !quse filios habent, videre ludentes iilios "
In semine luq .benedicenturomnes genles (Gen. xxn, suos? Vidit ilia, et improbavit. Nescio quid viilit in
18). CredidU iunc unus quod nondum videhat: vi- ltisu :-iIIusionemvidit in illo Insu, aiiimadvertit servi
.dent homiiies, et excsecanlur.Completum est in geh- superbiaiii';displicuit illi, ejecit foras. Nati de aneillis
tibus quodpromissum esl .uni : et 'separanlur a eom- iinprobi mitluniuf forns 1, et naius de libera millilur
jnunione gentium, qui el quod impletum est videre foras Esau. Nehio ergo prsesumat quia de bonis na-
iiolunt. Sed quid illisprodest quia videre liolunt? Vi- -sciiur, nenio prsesumal quia per sanctos Jiaplizalur.
dent, velint nolint; aperta verilas et clausbs oculos Qui per saficios bajjiizatur, adhuc caveat ne -non sit
ferit. Jncob, sed Es-au.Hoc ergo, fratres, dixerim : melius
5. Responsum est Nicodemo, qui ex eis erat qui. est ab lioniinlbus sua quaerenlibus et mundnm dili-
credideranl in Jesum, et ipse "Jesusnon se credebnt gentibus, quod significat noinen ancillse, baptizari el'
eis. Quibusdam enim non se credebat, cum jain inv spiritunliier hnerediiatemquasrere Chiisli, xtt sittan-
illumcredidissenl.Sic habes scriptum : _Multi credi- qtiani filius Jacob de ancilla, quam baplizari per
derunt in nomme ejus, videnles signa quse faciebat. sanctos et suporhire, ut sit Esau foras miltendus,
Ipse aulem Jesus non credcbat semetipsum illis. Non unamvis nalus ex libera. Hsec,fratres, tenete. Non
enimttpus hahebat ut quisquani testimonium pcriii- vos palpamus, nulla spes vestrain nobis sil: nec"no-
beret de homine; ipsecnim sciebat quid esset inho- bis blandimur, >necvobis; uuusquisque suam sarci-
mlnej (Joan. n, 25-25). Ecce jam illi credebaht in nam jiorlai.' Nostrum esl dicere, nemale judicemur :
Jesum, et ipse Jesus 11011 se crcdebat eis. Quare ? vestrum esl audire, et corde audire, ne exigalur
Quia nondum erant renali ex aqua et Spiritu. Inde quod damus; imo quandoexigitur, lucrum inveniatur,
lioriati sumus, et horlamur fraires nostros cateehu- iion detrimentum.
nienos. Si enim inleiroges eos, jam crediderunt in 5. Dicit Doniinus Nicodemo, et exponil ei: Amen,
Jesum : sed quia nondum .cainem ejus et sanguinem umen dico tibi, nisi quis renalus fueril ex aqua et Spi-
accipiunt, nondum se illis eredidit Jesus. Quid fa- rilu, non poiesl introire in regnum Dei. Tu, inquit,
ciant, ul se illis cfedat Jesus? Renascanlur ex aqua carnalem generalionem inlelligis, eurii dicis, Num-
et Spiritu, proferat Ecclesia quos parturit. Concepti quid poiest-homoredire in visceramatris sttce? ex aqua
sunt, edanlur inluccni : liabent ubera quibus mitriaii- elSpirilu oportel ut nascaiur propter regnum Dei. Si
fur, non .imeanl ue nati suffocenlur, ab uberihus propter hiereditaiem patris bominis temporalemnasci-
maternis non reeedant. lur , nascatur ex visceiibus malris carnalis : si pro-
4. Nullus potest homo redire in matris riscern, et pter hsereditalempniris Dei sempiternam, nascatur
ilermfl nasci. Scd de ancilla nescio qtiis natus est? ex Yisceribus Ecclesise. Generat per uxorem fiHiim'
Numquid tune qui nati suiil de ancillis, -redieriint In patcr moiiturus successurum : generat Deus de Ec-
utefum Jiberarum, ut denuo nascerentur? Semen' clesia filios non successuros, sed secum mansuros,
Abraham et in Ismael; et nt posset Abraham facere El sequitur :JQuodriatumest de carne, caro est: el quod
filium de ancilla, uxor auctor fuil. Nalus est ex se- natum esl de Spirilu, spiritus esl. Spirilualiter ergo
mine viri, el non utero, sed solo plncitouxoris (Gen. nascimur, ef In spirilu nascimur verbo et sacramenio.
xvi, 2-4). Numquid quia de ancilla, ideo exhsore- Adesl Spiritus/ut nascamur: Spiritus invisibiliier
datus? Siproplereaexb-Bredalusquia deanciila natns ndest unde nasceris, quia et tu invisibiliter nasceris.
est, jaulli ancillarum fllii admiilerentur ad hairedi- Sequilur enim, el dicit .• Non mireris quia dixi tibi,
tatem. Fi'ii Jacob admissi suiit ad Iiserediialemf oportel vos nasci denuo: Spirilus ubi vult spiral, et
Ismael aulem, non quia ex ancilla natus, exhscreda- vocetnejits audis, sed nescis unde veniat, aul quo vadai.
tus, sedquiasuperbusmatri, superbus in filium ma- Nemo \idei Spiritmn : et quomodo audimus vocem
tris; mater enim ejus mngis Sara quam Agar. Ilhus Spiritus? Sohat Psalmus,-vox est Spiritus; sonat
uterus accommodatus, ililus voluntas accessit; non Evarigelium, vox est Spiriius; sotiat sermo divinus,
faceret Abraham quod Sara nollet: magis ergo llle vox est Spiritus. Vocemejus audis, £t nescisunde ve-
filius"Sarae. Sed quia superbusin fratrern, et superbus i TresMSS.:Tfatide tmcillisad iwreditaiemadmttturitur
ludendo,- quia deludendo; quid ait Sara? Ejice ancil- filii Jacob,et natus de libera,ete.
1487 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI
niat, et quo vadat. Sed si nascaris et lu de Spirilu, dixerit Dominus, dum ait, Si.terrena dixi vobis, et
hoc eris, ut ille qui non est adhuc natus de Spiritu, non creditis; quomodo, si cmlesliadixero, credetis?
non scial de le unde venias, et quo eas. Hoc enim Cum ergo qusererelur a quibusdam, quid ierrenum
secutus ait: Sic esl el omnis qui nalus esl ex Spirilu. dixerit Dominus, angustias passi dixerunl, Quodait,
6. ResponditNicodemus, el dixit ei: Quomodopos- Spirilus ubi vvlt spiral, et vdcemejus audis, et nescis
sunl hmcfieri? El revera carnaliter , non intelligebat. unde venial, el quo eat, de isto veiitodixit. Quid
In illo fiebat quod dixeral Domlnus, vocem Spiritus enim nominavif terrenum? Loquebalur de genera-
audiebat, et nesciebat unde venerat et quo ibat. Re- lione spirituali: secutus ait, Sic est omnis qui nalus
spondil Jesus , et dixil ei: Tu cs magislerin Israel, et est ex Spirilu. Deinde, fratres, quis nostrum non
limc ignoras? 0 fratres, quid, putamus Dominum videat, verbigralia, jaustruni euntem de meridie ad
buic magistro Judseorum quasi insultare voluisse? aquilonem; aul alium venlum venientem ab oriente
Noyerat Dominusquid agebat, volebal illum nasci ex ad occideiilem? quomodo ergo nescimus unde veniat
Spirilu. Nemoex Spiiitu nSscilur, nisi humilis fuerit: et quo eat? Quidergd dixit terrenum, quod non cre-
quia ipsa humilitas facit nos nasci de Spiritu; quia debant homines? An illud quod de templo resusci-
prope est Dominus oblritis corde (Psal. xxxm, 19). tando dixcrat ? Corpus enim suum de lerra acceperat,
llle mngisterio inflalus eral, el alicujus momenti sibi et ipsam terram de terreno corpore susceplam para-
esse videbalur, quia doctor crat Juda_orum: deponit bal suscilare. Non ei creditum est lerram suscitaturo.
ei superbiam, ut possit nasci de Spiritu : insuliat Si terrestria, inquit, dixi vobis et non creditis: quo-
tanquam indoclo; non quia superior vull videri Domi- tnodo, si cmlesliadixero, credetis? Hoc est, si non
nus. Quid inagnum, Deus ad honiinem, veritas ad crcdilis quia templum!possum resuseitare dejectuma
mendaeium? MnjorChristus quam Nicodemusdici de- vobis ; quomodo credetis quia per Spiritum possint
bet, dici polest, cogiiandum esl? Si diceretur major homines regenerari ? i
Cbrislus qtiam Angeli, rideiiduin erat: incomparabi- 8. Et sequilur : Et nemo ascenditin cmlum, nisi
liter enim major onini crealura, per quem facta est qui dcscendilde cmloJ Filius hominisqui esl in cmlo.
omnis creatura. Sed exagitat supcrbiam hominis , Ecce hic erat, el in ccelo eral: hic erat carne, in
Tu es magisterin Israel, et hmc ignoras? Tanquam ccelo erat divinitato.; imo , ubique divinitale. Natus
dicens, Ecce nihil nosli, princeps superbus , nascere de matre, non recedens a Patre. Duse nativitates
ex Spiritu : si enim nalus fueris ex Spirilu , vias Dei Christi inlelliguniui';{ una divina, altera humana :
lenebis, ut Christi hnmilitalem sequaris. Sic enim una per qtiam efficeremur, alteia per quam reficcre-
allus est super omnes Angelos, quia cum in fortna mur: ambse mirabiles ; illa sine malre, isla sine
Dei esset, non rapinam arbitratus estesse (equalisDeo; patre. Sed quia de Adam corpus aceeperat, quia
sed semeiipsumexhtanivit formatn servi accipiens, iti Maria de Adain , ipsuniquecorpus suscilaturus erat:
similitudinem hominutnfactus , et habitu inventvsut lerrenum quiddnm dixerat, Solvitetemplumhoc, etin
Itomo: humiliavilsemelipsum,faclus obediensusquead iribusdiebussuscilaboillud (Joan. n, 19). Ccelesleau-
morlem (et ne mortis genus tibi aliquod placeat), tem quiddam d.ixit, A7isiquis renatus fuerit ex aquaet
mortem aulem crucis (Pldlipp. n, 6-8). Pendebal, et Spiritu, non videbil regnumDei (Id. m, 5). Eia, fra-
insullabatur- ei. De cruce descendere poterat; sed tres, Deus voluil esse filius hominis, et homines
differebat, ut de sejmlcro resurgeret. Pertulit super- voluit esse filiosDei. Ipse descendil propter nos, nos
bos servos Dominus; medicus segrolos. Si hoc ille , ascendamus propter ipsum. Solus enim descendit et
quid illi qoos oporlet nasci ex Spiritu ? si hoc ille ve- ascendit, quihocait, Ncmo ascendit in cmlum, nisi
rus magisler in ccelo, non bominum lanluin , sed et qui descendil de cmlo. Non ergo ascensuri sunt in
Angelorum. Si enim docli sunl Angeli, Verbo Dei eoelum quos facit lilios Dei? Ascensuri plane: hsec
docti sunt. Si Verbo Dei docli sunt, quserile nnde nobis promissio est, Erunt mqualesAngelisDei (Malth.
docti sunl; et invenielis, In principioerat Yerbum,et xxu, 50). Quoiuodoergo nemo ascendit, nisi qui de-
Yerbumeral apud Deuiti, el Deuserat Yerbum(Joan. scendit ? Quia unus descendit, unus ascendil. Quid
I, 1). Tollilur homini cervix , sed aspera et dura, ut de caueris? quid inlelligendum, nisi quia membra
sit lenis cervix ad portandum jugum Christi, de quo ejtis erunl, ul unus ascendal? Propterea sequitur,
dicitur, Jugttni meumiene est, el sarcina mca levis Nemo ascendilin cmlvm, nisi qui de cmlo descendit,
esl (Matth. xi, 50). Filius hondnisqui csl in cmlo.Miraris quia et hic erat
7. Et sequilur: Si lerrena dixi vobis, el non cre- el in ccelo? Tales fecil,discipulossuos. Paulum audi
dilis; quomodo, si dixero vobis cmleslia, credetis? apostolum dicentem , \Nostra autem conversaiioin
Qu;e terrena dixit, fratres ? Nisi qttis nalus fueril de- cmiisest (Philipp. m , 20). Si homo Paulus apostolus
nuo , terrenum est? Spirilus ubi vult spiral, et vocem ambulabat in carne in terra, et conversabalur in coslo,
Deuscoeli et lerrse non poterat esse et in coeloet in
ejus audis, et nescisunde veniat, el quo eat, terrenum
esl ? Si enim de isto vento diceret, sicut nonnulliin- terra ? j
tellexerunl («), cum qusererelur ab eis quid terrenum 9. Si ergo uemo, nisi ille, descenditet ascendit,
quse spes est cseteris? Ea spes est cseteris, quia ille
(n) Devento acceperunt Cyrillus,Chrysost.Theophylact. propterea descendiltit in illo el cum illo unus* essent,
el auctorQuajst.Vet. elKov.'rest., q. S9.AtAugustinocon- 1Edili,tinum.Mss.,
sentit Amil).,lib. 2de Fide,cap. o. 7unus.
1489 TRACTATUSXII. CAPUT III. _ 1490
qui per illum ascensuri essent. Non dicii, Et semini- ligno exaliatum attenderet. Factum est: mordeban-
bus, aif Apostolus,tanquam in mulds; sed lanquamin tur homines, intuebanlur, et sanabanlur (Nutn. xxi,
uno, Et seminituo, quod esl Chrislus.Et fidelibusait: 6-9). Quid sunt serpentes mordentes? Peccata de
VosaulemChristi; si auiem Chrisli, ergosemenAbra- morlalilate earnis. Quis est serpens exallatus? Mors
hm estis(Galat. m, 16, 29). Quod dixitunum, hocdi- Dominiin cruce. Quia enim a serpenle mors, per ser-
xit omnes nos esse. Ideo in Psalmis aliquandoplures penlis effigiemfigurata est. Morsus serpenlis letha-
cantant, ul ostendatur quia de pluribus fit unus ; ali- lis, mors Dominivitalis. Altenditur serpens, ut nihil
quando unus cantat, ut oslendatur quid fiat de pluri- valeat serpens. Quid est hoc ? Attenditur mors, ut ni-
bus. Propterea unus sanabalur in illa piscina (Joan. hil valeat mors. Sed cujus mors ? Morsvitse : si dici
v, 4); et quisquis alius descendebat, non sanabalur. potest, Mors vilse; imo quia dici potest, mirabiliter
Ergo isleunus commendatunitatem Ecclesise.Vseillis dicitur. Sed numquid non erit dicendmn quod fuit fa-
qui oderunt uniiatem, el parles sibi faciunt in homi- ciendum? Ego dubiiem dicere quod Dominus pro me
nibus I Audiantillum qui volebat eos facere unum in dignatus est facere? Nonnevita Christus? et lamen
uno ad unum : audiant illum dicenlem, Nolite vos fa- in cruce Chrislus. Nonne viia Chrislus? et tamen
cere multos : egoplantavi,Apollorigavit; sed Deusin- mortuus Cbristus. Sed in morte Christi mors mortua
cremcntumdedit :•sed nequequi planlat esluliquid, ne- esl; quia vita morlua occidit morlem, pleniludo vitse
que quirigal, sed qui incrementnmdal Deus (i Cor. m, deglulivit mortem : absorpta e_stmors in Chrisli cor-
6, 7). Illidicebant: Ego svm Pauli, egoApollo, ego pore. Sic et nos dicemusin resurreciione, quandojam
Cephm.Et ille : Divisusesl Chrisius(Id. l, 12,15)? In triumplianles canlabimus, Ubi esl, mors, conlenlio
uno esiote, unum estote, unus eslote : Neitw ascendil lua ? ubi est, mors, aculcus tuus (I Cor. xv, 54, 55) ?
in ccclum,nisi qui de cmlodescendil.Ecce volumusesse Interim modo, fratres, ut a peccato sanemur, Chri-
lui, dicebanl Paulo. Et ille : Nolo silis Pauli, sed ejiis stum crucifixum intueamur; quia sicut Moyses, in-
esiole cujus est vobiscumPaulus. quit, exaltavit serpenlemin eretno, ila exallari oportet
10. Descendit enim et moriuus est, et ipsa morle Filiutn hominis; ttt omnisqui credil in eum, non per-
liberavit nos a "morte: morte occisus, mortem occi- eal, sed habeal viiam mlernam. Quomodoqui inlue-
dit. Et noslis, fratres, quia mors isla per diaboliinvi- bantur illum serpenlem, non.peribant morsibus ser-
diam inlravil in mundnm. Deusmortemnonfecit,Scri- pentum; sic qui intuentur fide mortem Christi, sanau-
plura loquitur; nec imtalur, inquit, in perdiiionevivo- tur a morsibus peccatorum. Sed illi sanabanlur a
rum: creavitenim ul essenlomnia (Sap. i, 13,14). Sed mortead vilamtemporalem: hic aulemait, ul habeantvi-
quid ibiait ?Invidiaautemdiabolimorsinlravitin orbem tam ailernam.Hoe enim interest inier figuratamimagi-
terrarum (Id. n, 24 ). Ad morlem a diabolo propinn- nemetiemipsam: figuraprsestabatvitamtemporalem;
tam non veniret homoviadduelus : non enim cogendi res ipsa cujus illa ftguraerat, prseslat vitam seternam.
potentiam diabolus Iiabebat, sed persuadendi versu- 12. Non enim tnisil DeusFilium suumin mundum,
tiam. Non conseniires, nihilinvexeratdiabolus : con- nt judicel mundum, sed ul salvelurmundus peripsvm.
sensio lua, o liomo, le perduxit ad mortem. A mortali Ergo quantum in medico est, sanare venil segrotum.
morlales nali, ex iinmortalibus moriales facti. Ab Ipse se inlerimit, qui prsecepla medici observare non
Adam omneshomines mortales : Jesus autem Filius vult. Venit Salvalor ad munduni: quare Salvator di-
Dei, Verbum Dei, per quod facla sunt omnia, unicus ctus est mundi, nisi ut salvet mundum, non ut judi-
sequalisPatri, mortalis faclus esl; quia Verbum caro cet mundum? Salvari non visab ipso; ex te judicabe-
factum est, et habitavit in nobis (Joan. i, 13, 14). ris. Et quid dicam, judicaberis? Vide quid ail: Qui
11. Ergo mortem suscepit, el mortem suspendit in credil in eum , non judkalur; qui autem non credit:
cruce; et de ipsa morte liberantur mortales. Quod in quid dicturum speras 1 nisi, judicatur? jam, inquit,
figura factum est apud anliquos, conimemoratillud judicalus est. Nondumapparuit judicium, sed jam fa-
Dominus : Et sicut, inquit, Moysesexallavitserpenlem ctum esl judicium. Novitenim Dominus qui suiit ejus:
in eremo,ita exaltari oporlet Filium hominis;ut omnis novit qui permaneant ad coronam, qui permaneant ad
qui credilin eumnon pereal, sed habeatvitammternam. flammam; novit in area sua trilicum, novil paleam ;
Magnum sacramentum, et qui legerunt, noverunt. novit segetem, novit zizania. Jam judicatus est. qui
Deindeaudiant vel qui non legerunt, vel qui forte le- non credil. Quare judicalus? Quia non credidit'.in
ctum siveauditumoblitisunt. Prosternebalurin eremo nomineunigenitiFilii Dei.
populusIsrael morsibus serpentum, flebatmagna stra- 13. Hoc est autemjudicium,quia lux venit in mun-
ges mullarummortium 1 : plaga enim Dei erat corri- dum, el dilexerunlhominestnagistenebrasquam lucem:
pientis, et flagellantis, ut erudiret. Demonstratumest eranl enim mala opera eorum. Fratres mei, quorum
ibi magnumsacramentumrei futurse,ipse Dominuste- opera bona invenit Dominus? Nullorum : omnium
slatur in hac leclione, ulnemo possit aliud interprelari mala opera invenit. Quomodoergo quidam fecerunt
, quamquodipsaveritas deseindical. Dietumestenimad veritalem, etvenerunt ad lucem? Ethoc enim sequi-
Moysena Dominoulfaceretseneumserpentem, etexal- tur: Qui auleinfacitverilalem,venitad lucem, ut tnani-
tarel in ligno in eremo, et admonerel populum Israel, fcstenlvropera ejus, quia in Deo sunl facta. Quomodo
ul si quis morsus esset a serpente, illum serpentem in 1 MSS. duodecim,pulas.Aliitres, sperabas.
a Sic eliam Iegebaturin antiquisCorbeiensibusBibliis,
*InMss.,stragesmultorummotiuorum. Atmmcin Vulgataest, credit.
juxta gra-cum,pepisleuken.
 I4S1 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI |
quidariidpus bonum fecerunt, ut venirent ad lucem, linguse, aut cogitationum, aut immoderationisin re-
id est ad Chrislum ? el quomodo quidam dilexerunl bus eoncessis, facit verilalem confessionis, et venitad
tenebras? Si enim omnes peccatores Invenit, el om- lucem in operibus bonis : quoniam minuta plura pec-
nes a peccato saiiat,' et serpens ille in quo figurata est cata si negligantur, occidunl. Minutresunt gutt_oquse
mors Doii.ini, eos sanal qui morsi fuerant, el propter flumina implent : minuta sunl grana arenbe; sed si
morsum serpentis ereems est serpens, id est mors multa arena imponatur, premit atque opprimit. IIoc
Domini, propter mortales homines, quos invenitinju- facit senlina neglecta, quod facit fluctusirruens : pau-
stos ; quomodointelligitur, Hoc estjudieium, quia lux ialim per sentinam intrat; sed diu intrando et non
venit in mundum, el dilexerunl hominestnagis lencbras exhauriendo, mergit. navim. Quid est autem exhati-
qttatnlucem : erant enitn mala opera eorum? Quid est rire, nisi bonis operibus agere ne obruanf peccata,
hoc? quorum enim erant bona opera ? Nonne yenisti gemendo, jejunando, tribuendo, ignoscendo? Iler au-
utjustifices impios? Sed dilexerunt, inquit, lenebras tem iiujus sseculimolcstum cst, plenum esl lentalio-
magisquam lucem. Ibi posuit vim : multi enim dilexe- nibus; in rebus prosperis.ne extollal, in relms adver-
runtpeccala sua, muiti confessisunfpeccaia sua: quia sis ne frangal. Qui tibi dedit felieitatem hujus sscculi,
' ad consolationemtuam dedil, non ad corruplioneru.
qui confiletur peccala stta, el accusatpeecala suajam
cum Deo facit. Accusat Deus peccata lua : si et tu ac- Rursus qui te flagellat in isto sseeulo,ad emendatio-
cusas, coiqungeris Deo. Quasi dtise res snnt, homo et nem, non ad damnaiionem facii. Ferto patrem eru'
peccalor. Quod audi. homo, Deusfecit: quod andis dientem, n'e sentias judicem punientem. Hsecquolidie
peccalor, ipse homo fecit. Dele quod fecisti, ut Deus dicimus vobis, et ssepe'dicenda sunt, quia bena et sa-
salvet quod fecit. Oportet ui oderis in le opus tunm, lutaria sunt. !
el ames in te opus Dei. Cum aulem eceperit tibi dis- TRACTATUSXIII.
inde bona Abeo Evangeliitocd, Posl haecvenit Jesus et discipuli
plicere quod feeisii, incipiunt opera lua,
ejiis in Judseam terram, etc, usque ad __,,Amicus
quia accusas mala opera lua. Initium operum bono- aulem sponsi, qui stat et audil eurii, gaudio gaudet
rum, confessioest opertim mnlorum. Facis veritatem,
el venisad Iucem. Quid est, Facis veritatem?Non te propter vocem sponsi. Cap^m, y.22-29.
palpas, non tibi blandiris, non te adulas1; non dieis, 1. Ordo lectionis evangelicse secundum Joannem,
Justus stira, cum sis iniquus, el incipis facere verita- sicut potestis meminisse, qui curam geritis profeetus
tem. Venis aufem ad lucem ut manifestenfur opera vestri, ita sequitur, ut hsec quse modo lecta esi, ho-
tua, quia in Deo sunt facta; quia et boc ipsum quod die nobis traclanda propohalur. Ab ipso principio us-
tibi displicuit peccatum luum, non libi displiceret, queadhodiernam lectionem, qusesupra dicta sunt,
nisi Deustibi lucerel, et ejus veritas tibi qstenderet. meministis jam esse tractala. Et si forte inde mulla
Sed qui et admonittis diligit peccata stia, odit admo- estisobliti, certe vel officiumnosti-ummanet in vestra
nentem lucem et fugit eam, ut non arguantur opera memoria. Qu_ehinc audieritis de bapiismoJoannis, et-
ej'usmala qusediligil. Quiautero facit veritalem, accu- si non tenelis omnia, audisse vos tamen credo quod
sat in se mala sua; nou sibi parcit, non sibi ignoscif, teneatis : quse dicia sunt etiam, quareSpiritussancIus
ut Deus ignoscat: quia quod vult ut Deus ignoscal, in eolumbaespecie apparuerit; el quomodo illa nodo-
ipse agnoscit, et venilad lucem; cuigratias agit, quod sissima quaesliosoluia sit, quiaiiescio quid quod noie
jlli quid in se odisset ostenderil. Dicit Deo, Averiefa- noverat, didicit Joannes in Dominoper columbam,
ciem iuam a peccatis tneis : el qua fronte dicit, njsi cum jam eum nossei, quando venienti ut baptizaretur,
iterum dical, Quoniamfacinusmeum ego cognosco,et ail, Ego a iedebeobaplizan, et lu venisad me? Quando
peccatummeum coramme est semper(Psal. L, 11,5)? ci Dominusrespondit, S!ne modo, ui hnpleatur otnnis
' '
Sit ante le quod non vis esse ante Deum. Si aufem juslilia(Matlh.m,lAetiS).
post te feceris peccatum tuum, reforquet illud tibi 2. Nunc ergo ad eumdbm Joannem cogit nos ordo
Deus ante oculos tuos; et tunc retorquet, quando leclionis reverti. Ipse est ille qui prpphetatstsesi per
jam poeniteiuisefructus nullus eril. Isaiam, Voxclamaniisin-eremo, Parate viamDomino,
14. Currite, ne tenebrsevos eomprehendant (Joan. rectas fncite semitas ejus (Isa. XL, 5). Tale lesfi-
xu, 35), fratres mei: evigilale' ad salutetu vestrnm , monium reddidit Domino.suo, et (quia ille dignnliis
evigilate dum tempus est; nullus retardetur a lepiplo cst) amico suo : Dominusqueipsius et amicus ipsius
Dei, nullus relardetur ab opere Domini, nullus nvo- perhibuit et ipse lestimoniuni Joanni. Dixit euini de
celur ab oratione coniinua. nullus a solila devotione Joanne, In nctlismutierumnonexsurrexiimajor Joanne
fraudelur. Evigilate ergo cum dies est: lncct dies, Baptisla. Sed quia illi se prscpostiit, in hoc quod plus
Chrislus est dies. Paratus esl ignoscere, sed agnoscen- erat Jonnne, Deus eral. Qtti auiemminor est, inquit,
tibus; punire auiem defendentes se, et juslos se ja- in regnocmlorum,tnajor eslillo (Matlh.xt,11). Minorna-
Clanles, et putantes se esse aliquid, cum nihilsint. In thitale, major polestaie, major divinilale, majeslate,
dileclione aulem ejus et in misericordia ejus qui am- claritate : tanquam in principioerat Yerbum,el Yer-
bttlat, etjam liberatus ab illis Ietbalibus et grandibus butnerat apttd Deum, et Deuseral Yerbum.Sic autem
peccaiis, qualia sunt facinora, homlcidia",furta, adul- pei itibueralin superioribus lecfionibusJoannes Domi-
teria; propter illa quai minuta videnlur esse peccala no lestimonium, ut Filium Dei quidem dicerel, Deum
1SiCMss. At editi, tibiadularis. . non diceret, nec tsmen negaret: lacuerat Deum, non
 H93. TRACTATUSXIII. CAPUT III.
negaverat Deum, sed non omnino tacuit Deum : for- Beus; subjecitslatim, Psallite 'ntelligenler,.Quod enim
tassis enim invenimushoc in hodierna leetione. Dixe- dico, Psallite Deo nostro, psallile; Dgum dico regem
ral Filium Dei: seddicti sunl.etl-ominesf_._iDei. Di- nostrum. Sed regem i.oslrum inter Iiomines vidistis
xeral tanlse excelientiseillum fuisse^ ut non esset tanquam hominem, vidistis passum,-_cnicilixum, niorr
ipse dignuscorrigiam calceamenli ejus solyere {Joan, tuum: latebat aliquid in il.laearne quam ocuiis cnrneis
i, 1, 54, 27). Jani magnitudo isla mullumdaf inlelli- videre polutslis_, Quid ihj lalcbat? Psallite intelligen-
gi,cujus nonerat dignuscorjigiamcafceamenti-solvere, Jer; nojite oculis quserere quod njente conspicilur..
ille quo nenio surrexerat major in nalis mulieruni. Psallite lingua, quia inter vos caro; sed quia Verbttm
Plus enim eral omnibus hominibus et Angelis. Nam caro faelum<esl,et habitavit in nobis, reddito sonum
angclum invenimus prohibuisse, ne homo illi ad pedes earni, reddile Deomenlis obtulum. Psailile intelligen-
caderet. Ciim .enirn qusedam in Apocalypsi Angelus ier, et videtis quia Verbumcaro faclumest, el itabitavit'
ostenderet Joanni, qui scripsit hoc Evangelium, con- in nobis.
lerritus mngnitudinevisiojiisJoannes cecidit ad pedes 4. Dicat et Joannes testimonium: Posl hmcvenit
Angeli. Et ille : Surge , videne fecerishoc; Deumad- Jesus et discipuliejus in Judmamterram, el illic demo-
orad nam ego conservusiuus sutn et fralrum luoritm rabalur cum eis, et bapiizabat.Baptizalus baplizabat.
(Apoc xxn, 8,9). Cadere "ergo sjbi ad pedes homi- Non eo baptismo baptizabat quo baplizatus est. Dat
nem angelus prohibuit. Nonne manifestum,esf quia bapiismum Dominus baptizalus a servo, ostendens
super omnes Angelosesl, cui tplis homo, quo major humiliiatis viam, et perducens ad baptisnium Domini,
nemo sui-rexitin nalis muljerum, dicit indignum se hoc est baplismumsuum, prsebendohumilitatisexem-
•esse solvere corrigiam calceamenli? plum, quia ipse non respuit baptismum servi. Et in
5. Tamen aliquid evidenlius dicat Joannes, quia baplismo servi via prseparabaturDomino, et baptiza-
Densest Dominusnosler Jesus Chrislus. Inveniamus tus Dominusviam se fecilvenientibus 8. Ipsumaudiar
Jioc in prsesenti leetione„ quia forle et de illo ean- mus : Ego sum via, verilasel vila (Joan. xiv, 6). Si ve-
invimus, Regnuvit Deus super omncin lerram : con- riialem quseris, viam lene: nam ipsa est via quseest
tra quodsurdi sunt, qui pulant eum in Afrieasola re- veritas. Ipsa est quo is, ipsa cst qua is; noiiper aliud
gnare. Non enim non diclum esl de Christo, cum di- is ad aliud, non per aliud veuis ad Chrislum: per
clum est, RegnavitDeus super omnemterram. Quis est Christum ad CJirislum venis. Quomodoper Christum
enim alius rex noster, nisiDominus noster Jesus Cliri- ad Christum? Per Cluistum bominem ad Christtim
stus? Ipse estrex noster. Et quid audistis in ipsoPsal- Deum: perVerhum carnem facium, ad Verbumquod
mo, receiui versu modo cantato? Psallite Deo nostro, in principio eral Deus apud Deum• ab eo quod man-
psailite: psatliieregi noslro, psaliite.Quem dixit Deum, ducavit homo, ad illud quod quotidiemanducanlAn-
ijisum dixil regem noslrum : Psallite Deo nostro, psal- geli. Sic eiilm scriptum esl, Panem crnlidedil eis: pa-
lile: psallile regi nostro, psallileintelligenler.Ne in una nemAngelorummanducavilhomo(PSA/.LXXVH, 24e125).
parle velis inlelligere cui psallis: Quoniamrex omnis Quis est panis Angelorum? Jnprincipio erat Verbvm,
terrmDeus (Psal. xivi, 3, 7, 8). Etquomodo estomnis et Verbttmeral apud Deum, et Deuseral Yerbum.Quo-
lerra_Lrex,qui visus est in una parle terrarum, in Je- modo panem Angelorum manducavit homo? Et Yer-
rosolyma, in Judsea, ambulans inter bomines, natus, bumcaro faclumest, et habitavilin nobis (Joan. i, 1,14),
sugens, crescens, manducans, bibens, vigilans, dor- 5. Sed quia diximusmanducare Angelos, fralres,
miens, faligatus ad puteum sedens, comprehensus, ne puletis morsibus fleri. Nam si hoc inlellexerilis ,
flagellatus, sputis illilus, spinis coronafus, ligno sus- quasi dilaniatur Deus quem manducant Angeli. Quis
pensus, lancca perctissus, morluus, sepultus? quo. dilaniat justiliam ? Sed rursum mibi aliquis dicit: Et
modo ergo rex omnis .terrse?Quod videbatur in loco, quis est qui manducat jusiiliam ? Undeergo, Reati qui
caro erat:oculis carneis caro apparebat; in carne esuriunt el siliuntjttstitiam, quoniamipsi saturabuniur
mortali majestas immorlalis occultabalur.J_t quibus (Matth. v, 6) ? Cibus qtieni manducas per carncm, ut
oculis majestas immortahs penetrata compagecarnis reficiaris tu, ille deficit;.ul reparet te, consumiiur :
poterit intueri ?fist alius oculus, est interior oculus. nianduca jtislitiam, et tu reliceris, et illa integra per-
Non enim uullos oculos habebat ,et Tobias, .quando severat. Quomodo videndo istam hicem corpo]eam
csecus oculis corporeis filio' dabat prsecepla vitse reficiuntur isti oculi nostri, et res est corporea qusa
(Tob. IV).Ille patri manum tenebat, ut pedibus am- videlur oeulis corporeis. Multienim cum fuerint diu-
bularet: ille iilio consiliumdabat, ut viam juslilise le- tius in lenebris, infirmalur acies ipsorum, quasi jeju-
nerct. Et hac oculos video, el hac oculos jnlelligo. nio lucis. Fraudati oculi cibo suo (luce qnippe pa-
Et meliores oculi -dantisvitse consilium, quam oculi scuntur), defatigantur jejunio el debilitanlur . ita ut
ten.entis manum. Tales oculos quserebat el Jesus, ipsam luceni qua reficiuntur, videre non possinl : et
quando ait Philippo, Tanlo tetnpore vobiscumsum, et si diulius abfuerit, exslinguuntur, et lanquam mori-
non cognovislisme? Tales oculos quserebat, cum ait, lur in eis ipsa acies lucis. Quid ergo ? quia tot oculi
Philippe, qui videt me, videl el Palrem (Joan. xiv, 9). quotidie ista luce pascunlur , minor fit? Et illi refi-
Isti oculi in intelligentia sunt, isli oculiinmenlesunt. ciunlur, et ipsa integra permanel. Si hoc potuit Deus
Ideo "cumdixisset Psalmus, Quoniatnrex omnislerm -J SicMss.Atediti,quodoculiscameisviderenonpolitislis.
a Mss.quatuor, viam fecitad se venienlibus.Tres alii,
1PleriqueMss.,illumadora,'JioceslDeitm. viamse fecifad sevenientibus.
 I
1495 1N JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI| UU
de luee corporea corporcis oculis exbibere ; non exhi- 7. Sed dicel aliquls : Sufficiebatergo ut baptizaref
bel mundis cordibus lucem illam infatigabllem, inte- Dominum Joannes; quid opus eral ut alii baplizareir
gram perseverantem, nulla ex parle deficientem?Quam tur a Joanne? Et hoc diximus, quia si solus Dominus
lucem ? In principio erat Verbum,et Verbumeral apud bapiizaretur a Joanne, hon deesset ista cogitatio ho
Deum. Videamus si lux est. Quoniam apud te est fons minibus, quod melioreriihahebat bapiismum Joanne?
vitm, el in lutnine tuo videbhnuslumen (Psal. xxxv, quam Dominus. Dicerenl enim : Usque adeo niagnus
10}. In terra aliud est fons, aliud Iunien. Sitiens quse- eral baptismusquem habuit Joannes, utsolus Christus
ris fontem, et ut pervenias ad fonlem, quaerislucem : _. illo fuerit dignus baptizari.Ergo utostendereiur me-
el si dies non cst, accendis lucernam, ut ad fontem lior baptismus quem daiurus cral Dominus, et Hle
pervenias. Fons ille, ipsa est lux; sitienti fons est, ianquam servi inlelligeretur, ille tanquam Domini,
cseco lux est: aperianiur oculi ut videant lucem, ape- baptizatus est Dominus , ut prseberet humililatis
riantur fauces cordis ul bibanl fontem; quod bibis , exempltim : non solus.autem baptizatus est ab eo, ne
hoc vides, hoc audis. Totum tibi fit Deus; quia horum baptismus Joannis mellpr baptismo Dominividereluf.
quse diligis, totum libi est. Si visibilia altendis, nec Ad boc aulem viam prsebuit Dominus nosfer Jesus
panis est Deus, nec aqua est Deus, nec lux isia est Cbrisliis, sicut nudislis, fratres, ne quis arrogans qutsd
fDews, nec vestis est Deus, nec domus est Deus. haheat abundantiam alicujus grafise, dedignelur ba-
Omnia enim hsee visibilia sunt, et singula sunt : quod plizarj baptismo Domirii. Quantumcumque enim ca-
est panis, non hoc esl aqua; et quod est veslis, non techumenus proficiat, adhuc sarcinam iniquilnlis suas
boc est domus; et quod sunl ista, non hoc esl Deus: porlal : non illi dimitlltur, nisi cum venerit ad Ba-
visibilia enim sunt. Deus libi toium est : si esuris , plismum. Quomodo non caruit populus Israel populo
panis tibi est; si sitis, aqua libi esi; si in tenebris es, J5gyptiorum , nisi cum venisset ad mare rubrum
Iumen libi est, quia incorrupiibilis nianet; si nudus (Exod. XIY); sic pressura peccalorum nemo caret,
es, immorialitatis vestis libi esl, cum corruplibile nisi cum ad fonteni Baplismivenerit.
Iioc induerit incorruplionem, et mortale hoc induerit 8. Facta est ergo qitmsiioex discipulisJoannis ciim
immortalifatem (I Cor. xv, 55, 54). Omiiia possunt Judmis de purificatione.Bapiizabat Joaimes, bapuza-
dici de Deo, et nihil digne dicitur de Deo. Nihillalius bat Chrislus : moti sunt discipuliJoannis; concurre-
bac inopia. Quseris congrutun nomen, non invenis; batnr ad Ghiistum, veniebatur ad Joannem J. Qui
quserisquoquo modo dicere, omnia invenis. Quid si- enim veniebam ad Joniiriem, inittebaf illos ad Jesuin
mile, agnus et leo ? De Chrislo utrumque dictum est: bapfizari; non miilebaii.urad Joanneni, qui a Chrislo
Ecce agnus Dei (Joan. i, 29). Quomodo leo ? Vicilleo baptizabanlur. Turbati sunt discipuli Joannis, el cce-
de tribu Juda (Apoc v , 5). perunt qusestionem iiaclarc cum Judseis, quomodo
6. Audiamus Joanncm : Bapiizabat Jesus. Diximus solet fieri. intelligas dixisse Judneos majorem esse
quia baplizabal Jestis. QuomodoJesus? quomodo Do- Christum, et ad ejus baplismnni dehere concurri. llli
imnus?quomodo Dei Filius? quomodo Verbuni ? Sed nondum intelligentes, deiendebanl baplismuin Jflaii-
Verbum caro facluin cst. Eral aulemel Joannes bapii- nis. Ventum est ad ipsum Joanuem, ul solverel
zans in Mnon juxla Salhn. Lacus quidam Mnon '. quseslionem.Intelligal Charitas vestra. Et hic ufililas
Unde in.telligitur quia lacus erat? Qitia aqummullm ipsa humilitaiis agiioscitur, et osfenditur uirum in
erant ibi, et veniebanl,el baplizabantur.Nondntnenitn ipsa qusestione cum errarent homines, gloriari apud
missuserat in carceretn Joannes. Si meministis (ecce se voluerit Joannes. Foriasse enim dixit: Verum di-
iterum dico), dixi quare baptizabal Joannes : quia citis, lecte contendilis, baptismus meus est m<.ior.
oportebat ut Dominus baptizareiur. Et quare oporte- Nam ut noveritis quod baptismus meus esl nielior $
bat ut Dominusbaptizaretnr ? Quia multi contempluri ipsiim Christum ego baptizavi. Poteral hoc dicere
• eranl
Baptismum, eo quod j"ammajorc gralia prsedilt Joannes, baplizato Christo. Quantum, se si vellet
-viderenlur, quam viderent alios fideles. Verbi gratia, extendere, habebat v,b\,se cxtenderet? Sed melius
jam conlineuter vivens calechumenus, contemneret noveral apud quem se humiliaret : quem se no-
eonjugalum, et diceret se meliorem quam ille sit fi- verat nascendo anteceflere, illi voluit confitendo ce-
delis. Ille calechumeims posset dicere in corde suo : dere; salutem suam intelligebat in Chrislo esse. Jam
Quid mihi opus est Baplismumaccipere, ut hoc ha- dixerat superius, JVTos omnes de pleniludine ejus ac-
beam qttod et iste, quo jam melior sum? Ne ergo cepimus(Joan. i, 16) ': et hoc confileri Deum csl.
cervix isla prsecipitarel quosdam de meritis justitiaj Quomodoenim onines homines de plenitudine ejus
suse plurimum elatos , baptizari vpluit Dominus a accipiunl, nisi ille sit Deus ? Nam si sic ille homo ut
servo; tanquam alloquens filios capilales : Quid vos non Deus,depleniludine Dei accipit eiiamipse, et sic
extollitis? quid erigilis, quia habelis, ille prudentiam, noti Deus est. Si aulem omnes homines de plenitu-
ille doclrinain, ille castitatem, illc fortitudinem pa- dine ejus accipiunt, ille est fons, illi bibeiiles. Qui
tientia3?-Numquid tanlum habere poteslis, quanlum bibunt fonlem, et silire jpossunt et bibere; fons nun-
ego qui dedi? Et tamen ego baptizalus sum a servo, quam sitit, fonsseipso npn egel. Fonte egent bomiiies ;
vos dedignamini a Domino. Hoc est, Ut implealur aridis visceribus, aridis faucibuscurrunt adfontem ut
omnisjuslitia (Matlli. m, 15). reficiantur : fons fluit ut reficiat; ila DominusJesus.
1m aliquotMss.,salim locusquidam,Mnonlacu*, 1 ~Mo~&ss.}.veniebaturaJoanne.
 iffl TRAGTATUSXIII. CAPUT III. . im
-9. Videamus ergo quid responderit Joannes : Ve- esl, qui quod dico non sentiat. Ponite aliquem per-
nerunt ad Joatmem, el dixerunt ei : Rabbi, qui erat egre profeclum , commendasseamico suo sponsam
tecutn trans Jordanem, cui tu teslimoniumpetidbuisli, suam : Vide, qusesole, charus meus es, ne forle me
eccehic bapiizat, el otnnes venitin'ad illum : hoc est, aWnte pro me aliquis amelur. Qualis ergo ille, x\\\\
Quid dicis? non sunl prohibendi, ut ad le polius ve- _ ciistodiens sppnsam velu\orem amici sui, dat quidem
nianl? Respondit,et dixit : Non poteslhbmoquidquam operam iiiiinlltisalius ametur,sedsiseamariproamico
accipere, nisi ei dalum fneritde cmlo.De quo puiatis voliierit, et uli voluerit commendaia sibi, quam de-
hoc dixisse Joannem? De r-eipso: Quasi liomo ac- tesiandus iiniverso humano generi apparct? Videat
cepi,ail, de coelo.Intendat Charitas veslra. Non polest illam aliquanto petulanlius per fenestram allendcre.
homoqiddquamaccipere, nisi fueril ei dalum de cmlo. . aut jocari cum aliquo, prohibet tanquam zelet: video
Ipsi vos tnild leslimoniumperltibelisquod dixerim, Ego zelaiuem, se'dvidcam cui; utrum amico absenti, an
non sumChrislus. Tanquam dicens, quid vos fallilis? _sibi prresenli. Putale hoc Dominum-noslrum Jesum
vos ipsi mihi quomodo proposuistis islam quseslio- Christum fecisse. Commendavitariiico suo sponsam
. nem? Quid mihi dixislis? Rabbi, qui erat tecutn irans suam , peregre profeclus est accipere regnum, sicut
Jordanem, cui tu tesihhoniumpcrhibuisli. Noslis ergo dicil ipse in Evangclio (Luc xix, 12), et lamen prse-
quale testimonium illi perhibui : modo diclurus sum sens est majestale. Fallalur amicus qui trans mare
non esse illum quem dixi esse? Ergo quia * aliquid profeclus esl; et si fallilur, vse illi qui fallit! quid
accepi de coelo ut aliquid essem, irianem me vultis Dcum fallere connntur, Doum inluentem omnium
esse, ul loquar conlra veritatem? Non potest hotno corda, el omniuin secreta rimantem ? Existit aliquis
acciperequidquam, nisi fuerit illi datum de cmlo.Ipsi hsereticus, et dicit': Ego do, egosanclifico, egojusti-
vosmild testimonhtmperhibelisquod dixerhn, Ego -ion fico, nolo eas ad illain sectain. Bene quidem zelal,
sum Chrisius. Non es tu Chrisms : sed qtiid, si major sed vide cui. Non eas ad idola, bene zclal : non ad
. illo, quia lu illum baplizasti ? Missussum : ego prseco sortilegos, hene zelal. Videamuscui zelat : Ego quod
'
sum, ille judex est. , do sanclum est, quia ego do; ego quem baptizo ba-
10. Et audi testimoniummulto vebementius, mullo plizalus esl, quem non baplizo non est baptizaius.
expressius. Videie quid nobiscum agitur; videte quid Audi amicum sponsi, disce zelare amico ttio : audi
amare debeamus ; videle quia aliquem homiiiem vocem illius, Hic esl qui baptizat. Quare libi visarro-
amare pro Cliristo , adulterium esl. Quare hoc dico ? gare quod tuum non esl? Usque adeo absens estqui
Atlendamus vocem Joannis : polerat iu illo errari, hic reliquit sponsam suam ? Nescis quia ille qui a
poteral ipse putari qui non eral; respuit a sefalsum moiiuis resurrexit, ad dexleram Patris sedet? Si con-
honorem, ut teneat solidam veritatem. Videte quid tempserunt eum Judseiin ligno pendentem , tu con-
dicat Cbrislum, quid se : Qui habet sponsatn, sponsus lemnis in coelo sedenlem? Noverit Charitas veslra
est. Casti estole, sponsum amate. Quid Jiulein lu es, magnum dolorem me pati de hac re : sed, ut dixi,
quinobis dieis, Qvi habel sponsam, sponsus esi? Ami- dimitto csetera cogitalionibus veslris. Non eninrdico,
cus aulem sponsifqtd slat et audil ettm, gaudiogaudel si loquar tola die; si plangam lota die, non sufficio :
propter vocemsponsi. Aderit DominusDeos noster pro non dico, si Iiabeam, sicut dicit prophela, fontem la-
motu cordis mei, multo enim gomitu pleiium esl, di- crymarum(Jerem. ix, 1); sedsiconverlar iulacrymas,
cere quod doleo : sed obsecro vos per ipsum Chri- el laerymsefiam', in linguas, et lingusefiam,parum est.
.slum.ulquod dicere non potuero, vos cogitetis ; novi 12. Redeamus, videamus quid dicit iste: Quihabet
enim dolorem meum exprimi satis digne non posse. sponsam, sponsus est; non est mea sponsa. El non
Multosenim adulleros video, qui sponsam tanto pre- gaudes in impliis ? lmo gaudeo, ait : Amicus autem
lio emplam , amalam foedamul ptilchrn fieret, illo sponsi,qui slat el audil eum, gaudiogaudet propter vo-
emplore,illo liberalore, illo deeoratore, possidere vo- cem spqnsi.Non, inquit, gaudeo propler vocemmeam,
lunl; et id agunt verhis suis, ut pro sponso amentur. sed propter vocem sponsigaudeo. Ego sumin audien-
De illo dictum esl,Hic esl qui baplizat (Joan. i, 55). do, ille in dicendo: ego sum enim illuminandus; itle
Quis huc exit et dicit, Ego baplizo? quis huc exit et lumen ; ego siiin in aure, ille Verbum. Ergo amictis
dicit, Ego quod dedero, hoc est sanclum ? quis hue sponsi slat el audit eum. Quare slat? Quia non cadit.
procedit qui dicit, Bonum est libi ut nascaris ex me ? Quare noncadil? Quia humilis esl. Vide stantem in
Amicum sponsi audiamus, non aduiteros sporisi : au- solido; Non sum dignus corrigiam calceatnenliejtts
diamus zelantem, sed non sihi. solvere(Joan. i, 27). Bene te humilias, merilo non
11. Fralres, regredimini corde ad vestras domos , cadis, merito stas, merito audis eum, el gandio gau-
carnalia loquor, terrena loquor; humanum dico, pro- des propter vocem sponsi. Sic et Apostolus amicus
pler infirmilalem carnis veslrse (Rom.vi, 19). Multi sponsi, zelat el ipse, non sibi, sed sponso. Audi vo-
habetis conjuges, multi habere vuliis, mulli eisi non cem zelantis : Zelo Dei voszelo, dixit; non meo, non
vulfts, habuistis; multi qui omnino conjuges habeie mihi, sed zelo Dei.Unde? quomodo? quam zelas, vcl
non vullis, de conjugibns patrum vestrorum naii cui zelas ? Desponsavienimvos vni viro, virginemca-
eslis : nullum eor esl quod non isle langnt affeelus ; stam exldbereClttisto.Quid eigo limes? quare zelas?
nullus in rebus humanis tam avius a genere liumano
1In pluribusMss.,egoqui. 1Mss.prope omnesomittunt,»?lacrymasetlaerymwfiam.
 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI
Timeo, inquit,-«e dcut serpens seduxit Evatn astutia 14. Sed quid dicam, fralres? Aperie -videamusquid
sua, sic et vestri ^ensus corrumpantur a castilale qum emerit. Ibi enim emil, ubiJ prelium dedit. Pfo quanto
cslin Clirislo(II Cor. xi, 2, 3). Omnis Ecclesiarir- dedit? Si pro Africa dedit, simus Donalistse, et non
go -appellata esl. Diversa esse membrn Ecclesise,di- appellemur Donatistae, sed Chrisliani; quia Christus
versis donis pollere videiis atque gaudere : alii con- solam Africam emit: quanquam el hic non"soli Do-
jugali, aliseconjugatse,alii vidunli uxores ullra non naiislse. Sed non lacuiljin commcrciosuoquid emerit.
quserunl, aliseviduatse maritos ultrn non quairuiH, Fccil tabulas : Deo'gratias, non nos fefellit. Opus est
•alii integriuuem ab ineunic aetate conservant, alise ul audiat illa sponsa , et ibi i.itelligat eui voveril vir-'
virginitafem suam Deo voverunl; diversa suntmune- giniialein. ibi in ipso psalmo ubi dictumesl, Fodervnt
ra, sed omnes isti una virgo est. Ubi est ista virgini- mdnnsmeaset pedes, dinumeraveiunlomnia ossa tnea;
tas ? non enim in corpore *. Paucarum feminarum ubi passioDominiapertissime declaratur: qui psalmus
est, et si dici virginitas in viris potest, paucorum vi- omni anno legilur novissima hebdomada intento uni-
'rorttm sancla iiitegritasetiam corporis cst i . Ecclesia, verso populo, imminente jiassiono Christi, et apud
et honorabilius membrum est : alia aulem membra nos, et apud illos psalmus iste legitur. Intendite, fra-
nori"in corpore, sed omnia in menle serv.vu virgini- tres, quid ibi emii; recileniur labulseeommereiales;
talem. Quseest virginiias meniis ? Lilegra fides, soli- quid lbi cmil, audite : Commemorabunturel converten-
daspes, sincera chaiilas. Hanc virginitalcin limebat tttr ad Domhutm universi fines terrm; el adorabunlin
ille, qui zelabat sponso, a serpenle corrumpi. Sieut conspecluejus umversmpalnm genthtm: quoniamipshts
enim membrum corporis violalurin quodam loco, sic est regnuhi, et ipse dominabilur genlhtm (Psal. xxi,
seductio linguse violat virginitaiem cordis. In menle 17-29). Ecce quid emitJ Ecce quoniamrexomnis term
non eorrumpatur, quse non vuli "sinecausa tenere Deus est sponsus tuus. Quld ergo ad pannos vis deduei
corporis virginitatem. lalem divitem? Agnosce : toium emit, et tu dicis,
_3. Quid ergo dicam, frnlres ? Et hterelici habent Pai tem hic habes. 0 si iplaceres sponso, o si non cor-
virgines, etmultse suiUvirgineshrereiieorum, Videa- rupt-aloquereiis, et corrupta, quod pejus est, corde,
mus si sponsum amant, ulvirginilas isla custodiatur. noii corpore! Amas hominem pro Christo, amas di-
Cui custoditur ? Christo, inquit. Videamtissi Chiisfo, eenloju, Ego baptizo : aniicumsponsi non audis dicen-
non Donato : videamus cui servettir ista \irginitas ; tcm, Uicesiqitibaptizat;,nona.\i<ihdicentem, Quihabet
cilo probare poleritis. Ecce ostendo sponsum, quia sponsam, sponsus esl. Ego non habeo sponsam, dixit:
ipscse ostendit : perhibet illi tesljmonium Jonnnes, sed quid sum ? Amicus auletn sponsi, qui stat et audit
Hic est qui baptizal. 0 lu virgo, si sponso iiuic servns eum, gaudiogaudet propler vocemsponsi(iCor. xiu, 1).
15. EvideiUer ergo, fplres mei, nihil prodest istis
virginilatem iuam, quare curris ad eum qui dicil, Ego
bapiizo; cum amicus sponsi liii dicat, Hic esi qui ba- servnre virginifatem, liabere continentiam, eleemosy-
plizat ? Deindesponsus tuus tolum orbem tenet; quare nas dare; omnia illa qtiselaudantur in Ecclesia, nihil
lu in parte eorrumperis ? Quis esl sponsus ? Quoniam illis prostinl: quiaconscindunt unitalem, idest, tuni-
rex omnislerrmDeus (Psal. XLYI,8); Ipse sponstis ttitis cam illamcharitatis. Quidfaciunt?Diserti sunlmulti in
tolum tenet, quia totum emii. Vide quanti emerit, ut ter illos, magnsclinguoej flumina liiiguarum.Numquid
inlelligas quio emeril -. quod protiuin dedit? Sangui- angelice loquuntur? Audiant aniicum sponsi zelanlem
nem dedit. Cbi dedil, ubi ludit sanguinein suiim? In sponso, non sibi: Si iinguis hominumloquar elAngelo-
chariialemaulcm nqnhabeam, faclussum ttl wra-
passione.'Nonne sponso tuo cantas. aut canlare le rum,
iingis, quando emptus e__ltolus orbis : Foderunt ma- menlumsonans, aul cymbalumlinniens(\Cof. ztm^i).
nus measet pedes, dinumeraverttntonhda ossamea: ipsi 16. Sed quid dictinl? HabemusBaplismuiii. Habes,
vero consideraverunl, el conspexerunlme; divisemnt sed non luum. Aliud est habere, aliud dominari.
sibi vestimenlamea, el supcr veslem meam miserunt Baptismum habes, quia| aceepisti ut baplizaius sis,
sortem? Sponsa es, agnosce \eslem sponsi fui. Super accepisti tanquam illuniinatus; si tamen a te non
tenebratus : et quando das, minisler das, non pos-
quam veslem missa esl sors? Iiiierroga Evangelium;
(vide cui desponsaia sis, vide a quo nrrbas accipias. sessor; proccoclamas, non judex. Per prseconemlo-
et in actis tamen non scribitur, Pneco
Interroga Evangelium; vide quid tibi dicat in passione quilur judex,
Domini. Erat ibi iunica : videamus qunlis : desuper dixil; sed, Jndex dixil. Proinde vidc si luutn esf quod
lexta. Desuper texta tunica quid significat, nisicbari- das, potestnie. Si autem accepisti, confitere.cumamico
talem? desufier texta tunica quid significat, nisi uni- sponsi, ISTOH potesi homoiaccipere quidquam, nisi da-
tatem? Hanc lunicam attende, quam nee persecutores lum fueril ei de/cmlo.Gonfiterecuni amico sponsi, Qui
Christi diviserunt. Ait enim : Dixerunt inier se, Non habet sponsam,sponsusesl; amicvsaulemsponsi stal et
dividamuseam, sed sotiem super eam ndltamtts (Joanl audil eum. Sed o si slares etaudires eum, et non ca-
ut audires le! Audiendo enim eum , slares et
xix, 23, 24). Ecce unde audistis Psalmum. Vestem deres
audires : nam loqueris, el tibi caput inflas. Ego, in-
persecutores non consciderunt: cliiisliani Eeclesiam
dividunt. quit Ecclesia , si sponsa jsum, si arrhas accepl, si
1 SicaliquotMss.At editi:Nonenimin corpore.in corpore pretio sanguinis illius redempta sum, audio vocem
paucurumfembtarumest. Etposllooo,sanctaintegtilas,ha- sponsi ;i et vocem anrici sponsi luuc.audio, si sponso
beni, sanctitas,integrilas. sEr., ibi. M. Ii
 1501 TRACTATUSXIV. CAPUTIII. 1S02
meo det gloriam, non sibi. Dicat amicus, Qui habet lumdal Deus (I Cor. m, 7).Etjquisquamnostrumdicit
sponsam, sponsusest: amicusaulem sponsislai et au- quia aliquid esl? Si dixerimusquia aliquidsumus, et
dit etim, el gaudio guudelpropter voceinsponsi.Eece non illi gloriam dederimus,' adulteri sumus; nos
habes Sacranienla, et ego concedo. Habesformam, aniari volumus, non sponsum. VosChrislum diligite,
sed sarmenliim es de vite prsecisum; tu formam el nos in illo, iu quo et vos a nobisdiligimini.Invi-
osiendis, ego radicem qusero: dc forma fructus non cem' se diligant niembra , sed omnia snb capile vi-
exit, nisi ubiesl radix ; ubi aulem est radix, nisi in vant. Dolorequidem, frntres mei, multa coactussum
charitate?Et audi forniam sarmentorum; Pauluslo-' dieere, et parva dixi: ieclionem finire non potui V
aderit Dominusut opportune finiatur. _NoIuienim
qualur : Si sciam,inquil, omniasacramenta,el lutbeam
otnnem propheliam el omnetn fidem (el quanlam amplius onerare corda vestra, qusevolovacaregemi-
fidem?), ita vl montes Iransferam, charilalemautem libus,' el.orationibuspro his qui adhuc surdi suiH,et,
non habeatn,niliil sutn (I Cor.xm , 1, 2). non intelliguiit.
17. Nemo ergo vohisfabulas vendal. Et Ponlius TRACTATUSXIV.
feeit miraculum; et Donatus oravit, el respondit ei Ab eoEvangeliiloco,Hoc ergo gaudiummeum imple-
Deus de coelo.Primo, aul falluniur autfallunt. Po- tuni est, cic, usqueadid, Qoiaulem inci'edulusest
slremo, fac illummontes transferre . Cliaritatemau- .Filjo, non videbit vilam, sed ira Deiinanet super
tem, inquit, non habeam, nihil sum.Videamusulrum cum. Cap. lii, f . 29-36.
habueritchariialem. Crederem, non si divisissetuni-
!_.Lectio ista de sancto excellentiam
talem. Nam et conlra istos, ut sie loquar, mirabilia- divinitaiisDomininostri JesuEvangelio
et humilitatem
rios eautumme fecit Deus meus , dicens: In novissi- bominis meruit diciamicusChiisti,
ms Jemporibus exsurgent pseitdopropltelm,facicnles
qui sponsi, nos docet;ut
vt in erroremindttcant, s i dislinguamusquid iniersitiiHei- hominembominem,
signa el,prodigia, fieripotesif el hominem.Deuni.Quia homp Deus Dominusnosler
edatneleclos: ecceprmdixi vobis (Marc. xm, 22, 23). Jesus
nosfeeit et miraculis Christus, Deusanle omnia ssecula, et homoin
Ergocautos sponsus,quia decipi nostro soeeulo: Deus de Patre homo de
,
non debemus.Aliquandoenim et desertor terreipro- unus tamen Virgine,
alque idein Dominus et salvator Jesus
vincinlem;sed ufrum in caslris sif, et aliquid illi
in hoc nltendit Christus, Filius Dei, Deus et homo. Joannes vero
prosit character ille quo signatus est, excellentis gratisemissusanle ipsum; illuininaliisab
qui terreri et"seduci non vull. Teneamus ergo miita- MIoqui lumen est. De Joanne enim dictum est, Non
tem , fratres mei: prseler unilntem, el qui facitmi- eral ilte lumen,sedul tesiimonium
perhiberelde lumine
racula nihil esl. In uniinle enim erat populusIsrael, (Joan. j, 8), Potest quidemdici liimen etbene dici-
,
el notifaciebatmiracula : prseler unitalemernntmagi lur et ipse lumen; sed illuminatum non illuniinans.
,.
Pharaonis, elfaciebanl similia Moysi(Exod. vn, 12, Aliud cst eniin lumen quodilluminat, et aliudlumen
22, el vni, 7), Populus Israel, ul dixi, non faciebat: quod illuminaiur : nam el oculi nosiriiumina dicun-^
qui erant salvi apudDeum; qui faciebant, an qui non tur, et tamen in lenebris palent, et non vident. Lu-
faeiebanl? Pelrus aposiolus resusciiayil morluum meii auiem illuminans a
fecit seipso lumen est,et sibi
(Act. ix, 40); SimonMagus mulia(I_J.vm, 10): lumen est, efnon indiget aiio lumine utlucere
pos-
erant ibi quidam christiani qui non polernnl facerej sit, sed ipso indigenlctetera ut luceaiit.
nec quod faciebatPetrus, nec quod faciebat Simpn• 2. Confessusest ergo Joannes, sicut audislis, quia
sed undegaudebanl?Quia noniinaeorumerant scripta cum discipulosmultos facefel Jesus. et
perferrelur
in coelo. Nam et redeuiuibus discipulis, Dominus ad eum velutiut instigarelur; quasi invido enim nar-
noster Jesus Christuspropter fidemgentium hoc ait. raverunt, Ecce ille facit plures
discipulosquamtu :
Dixeruntenim gloriantesipsi diseipuli,Ecce,Domine, ille confessusesl quid csset, eliiide nieruit ad
in notnineluo eliamdmmottianobissnbjectasunt.Bene periinere, quia nou esl ausus se dicere ipsum
dc.ulcrunt honoreni quod esl ille.
quidem eonfessi sunl, nomini Hoe ergo dixit Joannes, . Non
potest homo accipere
Chrisli; et tamen quid ait cis? Nolitein hoc gloriari, quidquam,nisi datum illi fueril de coelo.J Ergo Chri-
quia dmmoniavobissubjecla sunl; sed gaudete, quia slusdal, homoaecipil.«Ipsivosmilii lestimoniumper-
nominavestrascriplasitntin cmlo(Luc x, 17-20).Pe- hibelis quod dixerim, Ego non sum sed
Christus,
trus dsemoniaexclusil; nescio quse anicula vidtia, quia missussum ante illum. Qui babet
sponsam,
hescio quis homo quahscumquelaicushabenschari- sponsus est: amicus autem sponsi,, qui slat et audit
tatem, tenens integritatem iidei, non facil hoc : Pe- eum, gaudiogaudet propler voceinsponsi t
(ld. m,
trus in corpbre oeulus est, ille in corpore digilus; 26-29). NOJIsibi gaudiumfecit de se. Qui enim vult
in eo tanien corpore est, in quo el Petrus; et si gaudere de se, trisiis erit: qui autem de Deo
minus valet digitusquam oculus, non esltamen prse- gaudere, semper gaudebit; quia Deus vjilt
sempiternps
cisus a corpore. Meliusest esse digiium efesse in est. Vishabere gaudiumsempiternum? Inhtere illi
qui
corpore,quam esse oeulumel evelli de corpore. sempiternus est. Talem se dixitJoannes. Propter vo-
18. Proinde, fratres mei, nemo vos fallat, nemo cem sponsi gaudet amicus sponsi, ait, non
amate propter
, vosseducal: pacem Chrisli, qui pro vobiscru- vocemsuam :et stat, etaudil eum. Si ergdcadit, r,on
cilixusest, eum Deus esset. Paulus dicit, Nequequi 1
- plantat est aliquid, nequequi rigat, sed qui intremen- nonsic Mss.Atediti,et paueadixi': leclionem iamenGnira
poiui.
 1503 INJOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI iaOi
I
audit eum : de illo enim quodam qui cecidit, dictum confessusest accepisses'e, et gaudere se dixit propler
est, Et in veritalenonstelil (Joan. vm, 44); de diabolo vocem sponsi, et ait, jfJocergogaudiummeumhnple-
dictum est. Ergo stare debet amicus sponsi et audire. tum est.
Quid est stare? Permanere in gratia ejiis quani acce- 4. Illum oportelcrescere,meaulemminui. Quid esl
pit. Et audit vocem ad quam gaudeat. Sie erat Joan- hoc? Illum oportel exahari, me auiem humiliari.
nes : noverat undegaudebat, non sibi arrogabat quod Quomodocrescil Jesus^^quomodocrescit Deus?Per-
_ipse non erat; sciebat illuminalum se, non illumina- feciusnoii creseil. Deus;autem nec crescit, nec mi-
torem. Erat aulem lutnenverum,ait Evangelista, quod nuitur. Si eiiim crescil, perfectus non esl : si mintii-
illuminalomnemhominemvenientemin huncmundum tur, Deus non esl. Jesus autem Deus quomodo cre-
(Id. 1, 9). Si ergo omnem hominem, etipsum Joan- scil? Si ad solatem,quiadignatus est esse homo, et
nem; quia et ipse de hominibus. Elenim. quamvis fuit puer; et cum sit Verbmn Dei, infans in prsesepi
nemo exsurrexerit major Joanne in natis mulierum jacuil, et cum ipse matrem suam condiderit, lac in-
(Malth. xi, 11), unus tamen et ipse ex his qui nali fantisede maire suxit: quia crevit ergo Jesus aelale
sunl ex mulieribus. Numquidcomparandusest ei qui, cnrnis, ideo forie diclumest, Ilhim opotiet crescere,
quia voluit, nalus est; el ideo novo partu, quia no- meattleminintti. Sed quare et hoc? Joannes ei Jesus,
vus nalus? Ambte enim generaliones Dominiinusi- quod ad carnem perlinet, coseviernnl : sex menses
tatse sunt, et divina et humana : divina non habet inler se bnbebani (Luc\i, 36), pariter creveranl; et
matrem, humana non habet patrem. Ergo unus de si diutius an!e morlem Dominus nosier Jesus Chri-
cseleris Joarines, sed tamen majorisgratisc, ila ut in stusvellel hic esse, el ipsumJoannemhic sectimesse,
natis mulierum nemo exsurgeret major illo, lanlam quomodopariter creverant, ita pariter senescerepo-
testificalionemtribuit Dominonoslro Jesu Christo, ut lerant : quare ergo, Illiim opotielcrescere, me atitetn
illum dicat sponsum, se amicuni sponsi, non dignum tnittui? Primo, quia jam el Dominustrigiiila annorum
tamen solvere corrigiamcalceamentiipsius. Hinc au- - eral (Id. m, 25): numquid juvenis, si jam triginta
divil jam multa Charilas veslra : quod sequitur vi- annorum sit, adhuc crescil? Jam ab ipsa setate ver-
deamus; aliquanlum enim spissum est ad intelligen- gere incipiunl homines, et declinare ad graviorem
dum. Sed quoniam dicit ipse Joannes, quia non po- selalem, et inde ad senectutem.Sed et si pueri essent
testhomoacciperequidquam,nisi dalum illi fueril de ambo, non diceret, lllum oportet crescere, me aulem
cmlo; quidquid non inlellexerimus, rogemuseum qui minui; sed diceret, Siniulnos oportet crescere. Nunc
dat de coelo: quia homines sumus, et non possu- aulem trigiula annorum ille, triginta et ille : sex
mus accipere quidquam, nisi ille dederil qui homo menses qui intererant,! nullam dislinguunt selaiem;
non esl. . magis illudinvenit lectio quam aspeclio.
3. Hoc ergo sequiiur, et dicit Joannes, Hoc ergo 5. Quidergo est, lllum oportelcresccre, me aulem
gaudiummeutnimplelumest. Quodest gaudiumipsius? minui?Magnumhoc sacramenlum! inlelligat Charilas
Ut gnudeat ad vocem sponsi. Impletum esl in me, veslra. Anlequam venirel Dominus Jesus, homines
habeo gratiam meam , plus mihi non assumo , ne et gloriabantur de se : venil ille bomo, ul niinueretur
quod accepi amittam. Quodesl hoc gaudium? Gaudio hominis gloria, el augeretur gloria Dei. Etenim venit
gaudel propler vocemsponsi. Inlelligat ergohomonon ille sine peccaio, el invenil omnes cum peccaio. Si
se gaudere debere de sapienlia sua , sed de sapieutia sic venil ille ut dimitleret peccata , Deus Iargiatur,
quam accepit a Dco.Nihil plus quoerat, ol non amit- homo eonfiteaiur. Eienim confessio hominis, liumi-
tit quod invenit.Mullienim ideofactisunt insipientes, litas hominis : miseralio Dei, altitudo Dei. Si ergo
quia dixerunt se esse sapienles. Arguit illos Aposto- venil ille dimiitere liomini peccata, agnoscathomo
lus , et dicit de ipsis : . Quia quod notum est Dei, humiliialemsuam, el Deusfaciat misericordiamsuam.
manifeslumeslillis: Deuseiiimillis manifestavil.t I//«m oporlelcrescere,me aulemminui: hoc esl, i.lum
' ait,
De quibusdam ingralis, impiis, audile quid dicat: oportel dare, me autcm accipere; illum oporlet glo-
i Deusenim illis manifeslavit.Invislbilia enim ejus,a rilicari, me aulem eon.iteri. Inlelligal homo gradum
crealura mundi, per ea quai facla sunl, inlellecla siiiun, et confileatur Deo, et audial Apostolum di-
conspiciunlur;sempiterna quoque virtus ejus ac divi- ceniem honiini superhienli et elato, extollo.rese vo-
nitas, ulsint ipsiinexcusabiles.»Quare«inexctisabiles? lenli : Quidenhn liabes quod non accepisli? si autem
QuiacognoscentesDeum;» non dixit, quia non cogno- accepisli,qttidgloriarisquasi non acceperis (I Cor. iv,
verunt; _cognoscentesDeum,non sicut Deumglorifi- 7)? Intelligat ergo homo quia accepit, qui volebat
caverunl aut gratiasegerunl; sed evanuerunt in cogi- suum dicere quod non1est ejtis, ct minualur : bonum
laiionibussuis, el obscuralumestinsipienscor eortim: est cnim illiut Deus in illo glorificetur. Ipse in se
dicentesenimseessesapientes,stultifaclisunt s (Rom. minuatur, utin Deoaugeatur. Hscetesiinioniaet hanc
l, 19-22). Si enim Deumeognoverant, simul cognove- \erilatem, stiam passionibus suis significaverunt
rant quia non eos fecerat sapienles nisi Deus.Non Chrislus ei Joamies. Nam Joannes capiie minutus,
• crgo sibi iribuerenl quod a se non habebant, sed ei a Chrisius In cruce
' exaltatus; ut el ibi appareret quid
quo acceperanl. Non aulem agendogratias insipienies esl, I//HMI oporleicrcscere,meauletnminui.Deindena-
facti sunl. Ergo Deus quod dederat gralis, lulit in- tus est Cliristus cuni|j"aminciperent crescere dies,
gratis. Noiuitesse hoc Joannes, gratus esse voluii: natus est Joannes quando coeperunf minui dies. At-
 iS05 TRACTATUSXIV. CAPUT III. iS06
testata est ipsa creatura et ipsse passiones veibis nemoaccipit. De cmlovenit, supra omnesest, Dominus
Joannis dicentis, lllum oportet crescere,meautem mi- nosler Jesus Christus-: de quo superius dictum est,
-nui. Crescat ergo in nobis gloria Dei; et jninuaiur - Netnoascendit in cmlum, nisi qui de cmlo.descendk,
gloria noslra, ut in Deo crescat et nostra. Hoc enim Filius hominis,quieslin cmlo(Joan. ui, 15).. Est au-
dieit Apostolus, hoc dicit Scriptura sancta : Qui glo- tem super omnes; el quoimdit el audivit, hoc loqui-
- lur. Habet enim el Palrem ipse Filius Dei; habet et
riatur, in Dominoglorielur (I Cor. i, 31, et Jerem, ix,
25, 24). In te vis gloriari? crescerevis : sed malo luo Palrem, et audit a Palre. El quod audil a Patre.quid
male crescis. Qui enim niale crescit, juste minuilur. esl? quis hoe explicat? Quando lingua mea, quando
Crescat ergo Deus _quisemper perfeclus est, crescat eor meum sufficere potest, vel cor ad intelligendum,
in te. Quanto enim magisintelligisDeuni, et quanto ,vel lingua ad proferendum.quid estquodFiliusaudi.it
magis capis, videtur in te crescere Deus : in se autehi aPatie?ForteFilius VerbumPalrisaudivit?Imo Filius
non crcscit, sed semper pcrfeclus.esl. Inlelligcbas Verbum Patris esl. Videtis quemadmodum hic fatige-
beri. modicum, intelligis hodie aniplius, intelliges- tur omnis conatus humanus;_ videlis quemadmodum
cras multo amplius : lumen ipsum Dei erescit in le ; . hic deficiat - omnis conjeciura pecloris nostri, et
iia velulDeus crescil, qui se.mper jierfectus manet. omnis intentio mentis caligantis. Audio dicenlem
Quemadmodum si curareniur alicujus oculi ex pri- Scripiuram quia Filius hoc loquitur, quod audit a
stina csccilale, el inciperet videre paululum lucis, et -Patre; el rursus audio dicentem Scripturam quia
alia die plus videret, el lertia die amplius, viderelur ipse Filius Verbum Pairis est: In principio erat Yer-
illilux crescere : lux lamen perlecla esl, sive ipse butn, et Verbumerai apud Deum,el Deuserat Verbum,
videat, sive-non videat. Sic est el- inlerior homo : Nos loquimur vefba volantia el Iranseunlia : mox ut
proficil quideni in Deo S et Deus in illo videtur cre- sonuerit ore luo verbum tuum, transil; peragit slre,-
scere; ipse tamen minuitur, ut a gloria sua decidal, et pilum suum ef transit in sileiitium. Numquid potes
in gloriam Dei surgat. sequi sonum tuum, el tenerexut slet ?Cogitatio tamen
6. El dislinctejam et manifesieapparet quod modo tua manet, el de ipsa cogitatione manente dicisniulla
audivimus. Qui de sursuni venil, supra omnesesl. Vide verba transeunlia. Quid dicimus, fralres? Deus cum
quiddicat de Christo. Quid de se? Qui est de terra, de Ioqueretur, adhibuil voeem, .adbib.uitsonos, adhibuit
lerraest, etde lerraloquilur. Qui de sursum venit, su- syllabas ? Si adhibuil ista, qua lingua locutps est ?
pra omnesest; Chrislusesl : Qui aiilem est de lerra, Hebrsea, an grseca, an lalina ? ibi;iiecessarise linguaj,
de lerra est, el de tetra loquitur; Joamies est. Et hoc ubi distinctio gcniium. Ibi autem nemo polest dicere,
est totum, Joannes de lerra est, et de lerraloquilur? illa lingua, vel illa lingua loeulum esse Deum. Cpr
totum testimoniumquod perhibet de Christo, de tefra tuum atlende. Quando concipis verbum quod Jlicas:
loquilur? non voces Dei audiunlur a Joanne, ubi te- dicam enim, si potero, quod in nobis altendamus,
stimonium perhibet de Chrislo? Quomodo ergo de _ non unde illud comprehendamus : quando ergo con-
lerra loquitur ? Sed de homine dicebat. Quantum ad cipis verbum quod proferas!, rem visdicere, et ipsa
ipsum bominem pertinet, de lerra est, et de terra lo- rei conceplio in corde tuo jam verbum est; nondum
quitur : si autem aliqua loquitur divina, illuminatus processit, sed jam nalum esl in corde, et manel ut
esf a Eeo. Nam si non esset illurhinatus, terra terram procedat : attendis autem-ad quem procedat ,-cum
loqueretur. Ergo seorsum est gratia Dei, seorsum na- quo loquaris; si Laiinus est, vocem latinam quseris;
tura hominis. Modo naturam homiuis inlerroga : na- _si Grsecusest, verba grajca medilaris; si Punicus est,
sciluret crescit, usitataista hominuni.discit. Quid no- attendis si nosti linguam punlcam; pro diversitaleau-
vit iiisi lerram de terra? Humana loqiiitur, humana ditorum diversas linguas adbibes, ut proferas verbum
novit, humana sapit; carnaliscarnalitersestimal, car- coiiceptum : illud aulem quod eorde coneeperas, nulla
naliler suspicatur : ecce esl tolus homo. Veniat gra- lingua tenebaiur. Cum ergo Deus loquehs, linguam
tia Dei, illuminet lenebras illius. sicut dicit, Tu illu- non qusereret; el genus locutionis J non assumeret,
mitiabislucernammeam, Domine; Deus meus,illumina quomodo audittts est a Filio, ciim ipsum Filium slt
tenebrasmeas(Psfl/.xvn, 29); assumatmeiitem huma- Iocutus Deus ? Quomodo enim tu verbum quod lo-
nam, converlals ad Iucem suam : incipit j'am dicere, queris, in corde habes, et apud te est, et ipsa con-
quod Aposlolusdicii, Non ego autem, sed gratia Dei ceptio spiritualis est (nam sicut ariima tua spiritus
mecurii(lCor. xv, 10); el, Yivoautemjam non ego, vi- est; ila et verbum quod concepisli, spiritus esl;
»it auteminme Cliristus(Galat. n,20). lloc esl, II- noiidum enim accepil sonum utper syllabas_divida-
lum oporlelcrescere, me aulem minui. Ergo Joannes, tur, sed manet in conceplione cordis et in .speculo
quod ad Joannem perlinet, de terra est, et de lerra nientis 2) : sic Deus edidit Verbum, hoc est, genuit
loguilur : si quid divinum audisli a Joanne, illumi- Filium. Ettu quidem ex lempore gignis verbum eliam
nanlis est, non recipieritis. in corde : Deus sine lempore gehuil Filium, per
7. Qui de cmlovenit, supra omnesest; et quod vi- quem creavit omnia tempora. Cum ergo Verbum De
dit et audivil, hoc-lestificatur; et teslimonium ejus Filius sil, Tilius autem locutus est nobis-, non ver-
1 vindocinensisMs.,in Deum.
s Editi, convertalur. MeliusMss., convertat;scilicet. i m omnibusMSS., ehculionis.
' " -
gratia. pleriqueMSS.,"_.spectaculomentts.
 1507 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1508
bimi suum.sed VerbumPatris, se nobisioqui voluii, esl Deus verax, ei misii jlluni Deus: Deus misit
qui Verbum Patris loquebatur. JIoc ergo quomodo Deum.Junge ambos, untisDeus, Deusverax missus
,-decuit,et oportuil, dixit Joannes : quomodo polui- a Deo. De singulisinlerroga , Deus: d
et de ambobus
inus, nos exposuimus.Cuiad cor nondumpervenit di- inierroga, Deus.Non singuliDeus et ambo dii, sed
gnus de lania re intellecfus, habetquo se converfat, singulus quisque Deus et ambo Deus. Tanta enim
habet quopulset, babet a>quoquserat, habet a quo ibi est eharitas Spiritus sancti, tanta pax .unilaiis,
petat, habet ;>quo accipiat. utde singulis cum mt.rrog_fur, Deus tibi respon-
'8. Um"rie cmlovenit, supraomnesest : et quodvidit _.eatur; de Trinitale eum interiogatur, Deuslilii re-
el audivit, hoc tesiatur; •_£lestimoniumejus nemoac- spondeatm'. Si enhn spiriius hominisquandqinhseret
cipit. Si neirio,ulquid venit? Quorumdamergo nemo. Deo unus spiritus est J aperte Apostolodiccnte, ~Qtd
Estquidam pojjuliispneparatusad iram Dei,damnan- adhmretDomino,unusspirilusest(ICor.vi, 17); quanlo
duseuiii diaholo: hortim' nemo acoipit teslimonium magis Filius sequalisadhoerensPatri simul cum illo
Christi. Namsi omnino nemo, nullus bomo; quid unus Deusest? Audile alterum tesiimonium.Nostis
est quod sequitur, Quiaulemaccepilleslimonium ejus, quam mtilti crediderunt, quando omnia qusa habe-
signavilquia Detisvcrax est? Certe ergo non uemo, bant, ad pedes Apostolorumvendita posuerunt, ut
si tu ipse dicis, Qui accepitlesiimDnmm ejus, signavit distribueretur unicuiqubsicut opus erat: et de illa
quia Deusveiaxesl. Responderet ergo fortasse Joan- congregalionesanctorujmquid dicit Seriptura? Erat
nes iiitorrogntus,el diccret, Noviquid dixerim,nemo. illis anima-unael cor vhtimin Domino(Act. rv , 52).
Est enim quidam popultis natus ad iram Dei, et ad Si chariias de tot animisfecit animam unam , el de
hoc prsecognitus.Qui sinl eiiim credituri, et qui non tot eordibusfecit cor unum , quanta esl charilasin-
sint crediiuri, novilDeus; qui sint perseveraturiin _ler Palrem et Filjum? Majorulique potest esse quam
co quod eredideiunt. el_quisiul lapsuri,-jiovitD,eus: inter illos homines quibuserat cor uiium. Si ergo
et nwnerati sunif)eo.omnesfiifuriin vitamxelernam; mulioruni fratrumcor ununi propter charitatem, et
etnovitjam illum populum dislinctum. Elsi jpse jnullorum fratrum anima una propier eharitatem;
novil, el Prophetis dedit uosse per Spiritum suum, Deus Paier et Deus Filius, dicturuses quia duosunt?
dedif ei Joanni. Ailendebatergo Joaunes., non oculo Si duo dii sunt, non esl ibi summaeharitas. Si enim
*uo; nam quanliimad ipsum perlinet, ferra est, et bic lanta charilas est, ul animamtuam et animam
de terra loquitur : sed in ea gratia Spirilus , quam amici mi unam animamfacial; quomodoibi „ionest
accepit a Deo, vidit quemdampopulumimpium, in- unus DeusPater et Filius ? Absit ut Jiocsenlial fides
iidelem ; attendens illum in infidcliiate sua, ait, Te- non ficla. Prorsus quantum excellat charilas illa,
stimoniumejus qui venitde cmlo,nemouccipit.Quorujji Mne intelligite. Multse'animsesunt mullorum homl-
nemo? Eorum qui ad sinislram fuluri sunt, eortiMi num, el si se diligunt, una anima est; sed possunt
quibus dioelur, Itein ignem.mlernum,qui pmparalus dici el' multscanima3,possunt in Iiominibus,quia noji
,esl'diaboloet •angeiisejus. Qui crgo accipiunl? llli esl laiita conjunctio: ihi autem, unum Deum licet
qui ad dexieram futuri sunt, illi quibusdicetur, Ye- dicas; duos aut tres deos non Jicet dicas. fiinc tibi
ttile, benedictiPalris mei, percipiteregnumqnodvobis eomm.endatursupereminentiaet summilascharitalis
paralum est ab ariginemuncli(Mallh. x.vv, 41, 34). tanta, ut major esse nori possit.
Atlenditergo .inspiritu.divisionem, in genere autem 10. HuernenhnmisitDeus, verbaDei loquitur. Hoe
humano-commixlionciii;el.quod nondunilocis sepa- utiquede Chjisto dicebat, titseab illo distinguerej.
rntuni esl, separavitinlellectu, separavilcordis aspe- Quidenim? ipsum Joarinemnonne Deus misitj An
clu; et vidil duospopulos, fideliumet jnfidelium: jiou ipse dixit, Missussum anle eum (Joan. jn , 28] ,
atlendil .infideles, et ail, Qui de cmlovenit, supra et, Qui me misilbaptizarein aqua (Id. l, 33) ; et de
omnes,esl,: el quodvidit et audivil,fioc iestalur*; et illo dictum est, Ecce tmllo angelummeumanle _.<.„, st
lesthnoniumejus nemojaccipit. Deindetranstulit se a pmparabit viamluam?Nonne etipse verba DeiJoqui-
sinistra, el aspexit ad dexteram, el seeulus ait, Qui lur , de quo etiam dictumest qtiodsit amplius quam
accepittesiimoniumejus, signavitquia Deusveraxest. propheta (Malach.m, 1,; Matih. xi, 10, 9)? Si ergo
Quid est, signavilquia Deusvemx est, nisi, homo et ipsum Deusmisii, et jverbaDei loquitur; .quomoio
mendax est, etDeus verax esl? Quia{iiemoliominum „addisiinctioneni, de Christo eum dixisse accipimus,
; potest .dicerequod verilalis ,est, nisi .illumineturab Quemeriunmisit Deus, verbuDei loquilur? Sed _jde
eo qui mentiri.non polest. Deus ergo ve.rax,Chrislus quidadjungat: Non enimad mensuramdal DeusSpi-
aulemDeus. Vis probare? Accipe lesfmioniumejus, ritttm. Quid est hoc, Non enimad meiisuramdal Deus
et inveiris: Quienim>aceepil lestimoniutn>ejus,sigmvit Spiritutn? Invenimus quia ad mensuram d.U Deus
quia Deus veraxest. Quis? Ipse qui de coelovenit et Spirilum. AudiAposiolumdiceiHem,Secundummeti-
supra<omnesest, Deusverax esf Sed si,iiondumillum suratn donationisChristi (Ephes.iv, 7). Ilomiijibus
inlel!.igisi)euin,nondum.accepistiteslimoniumejus : ad mensuram dat, unicp Filio non dat ad niei.suram.
accipe;ict .signag,iprsestimenterintelligis, delinienter Quomodohominibusad inensuram? Aliiquidemdalur
agnoscisquia Deusverax est. per Spiritumsermo sapientim; alii sermoscienlimse-
9. Quemenimmisit Deus, verbaDei loquitvr. Ipse cundumeumdemspiritufn; qlii fides Ineodemspiritu,
1Mss.,loauilur; el post, loco,iransluiit,hahent,tulit. 1sic oranesMss.At sbigulidii.
editij:_V0n
IS09 TRACTATUSXV. CAPUT IV. 1510"
alii prophelia, atii dijudkalio spirituum, aiii genera sam carne_ Manens enim Deus apud Palrem , apud
lihguarum, alii donaliocUralionum.Nutnquid otnnes homines faclus esl homo", ui tu per illum qui ad le
apostoii? numquid omnes prophetm? numquid omnes factus est bomo, fieres _alisqualis capitDeum. Non
doclores?numquidomnesvhiulcs?,numquidomnesdona enim homo poleral capere Deum : videre poterat
itabenl sanitalum? numquid omneslinguis loquunlur? homo bominem, capere Deumnon polerai. Unde non
nttmquid omnes inlerpreiantur~(\ Cor. xn,8, 9, 10, polerat capere Deum? Quia ocultim cordis undc ca-
29, 50) ? Aliud habel iste, aliud ille; et quod habet peret, non habebat. Erat ergo aliquid intus saucium,
ille , non babel iste : mensura est, divisio qusedam etaliquid foris sanuni: corporisoculoshabebat sanos,
donorum est. Ergo hominibus ad mensuram dalur, et cordis ocuioshahebal saucios. Faclus eslillehomo ad
concordia ibi unum corpus facit. Quomodo aliud ac- corporisoctilum; ut credens in eum qui videri corpora-
*
cipit manus utoperetur, aliud oculus ut videat, aliud lilcr poluit, curarcris ad eum ipsum videndumquem
auris ut audiat, aliud pes ul ambulet; anima lamen spiritualiierviderenon poleras. Tanlo lemporevobiscum
una est qnse agit oninia, in manu ut operetur, in sum, einon cognovislisme, Philippe? Quitnevidil,viditel
pede ut-anibulet, in auie ut audial, in oculo ut vi- Patrem. Quare illi non lihimvldebant? Ecce videbant
deat: sic sunl eliam diversa dona fidelium, lanquam illum, elPatrem nonvidebanl: videbant carnem, sed
membris ad mensnram cuique propriam dislributa. majeslas Ialebat. Quod videbanl discipuiiqui amave-
Sed Chrislus qui dat, non ad mensuram aceipit. runl, viderunl et Judsei qui cruciUxerunl.Inlus ergo
11. Audi enim adliuc quid sequitur ; quia de Filio erat toius iile, el sic inlus in cnrne, ut apud Patrem
dixerat, Non enim ad tnensuramdat DeusSpiritum : manerei: non enim doseruit Palrem quando venit
Pater diligil Filium, et omniadedilhimanuejus. Adje- ad carnem.
cil, Omnia dedlt in manu ejus, ut nosses et hic qua 15. Carnalis cogilalionon capit quod dico : differat
distinctione * diclum sit, Pater diligil Filiutn. Quare inlellectum , et incipiat a fide; audiat quod sequitur :
enim? Paler non diligit Joannem? et lamen non Qui credilin Filiutn , habelvilammlernam: qui autetn .
omnia dedit in nianii ejus. Paler non diligjtPaiiltim ? incrediihtsesl Filio , non videbilvitam, sed ira Dei ma-
et lanieu non omnia dedit iu manu ejus. Pater diligit ncl super eum. Non dixit, ira Dei venit ad eum ; sed,
Filium : scd quomodo Pater Filium , non quomodo ira Dei mattel super eum. Omncs qui nascunlur mor-
dominus servum ; quomodo Unicum , non quomodo tales, IiaheiUsecuiniram Dei. Quam iramDei?Quam
adoptaium. Ilaque omnia dedil in manu ejus. Quid accepil primus Adam. Si cnim peccavilprimushomo,
esi, omnio? Ut lantus stl Filius, quantus esl Pater. cl audivil, Motie morieris (Gen. n, 17); factus est
Ad sequalilaiemenim sibigcnuit eum, cui rapina non mortnlis ille, et coepimus nasci moriales; cum ira
esset in forma Dei esse nequaleniDeo (Philipp. n, 6). Dci nati sumus. Venil indo Filius non babens pecca-
Paler diligit Filhtm , el omnia dedit in manu cjus.' fiim , et induius est caniCj indutusestmortalilale. Si
Ergo cum ad nos dignatus est miltere Filium , noii ille nobiscum communjcavitiram Deij nos pigri su-
putemus aliquid minus nqbis niissum quam eslPater. mus cum illo communicare grntiam Dei ? Qui crgo
1'aler mittcns Filium, se alterum misit. non vult crederein Filium , ira Bei manel stiper eum.
12. Namque putanles adhuc discipuli quia Paler Qii.e iro Dei? De qua d.icitAposiolus , Fuimus.cl nos
aliquid majus esl quam Filius , videntes carnem et naivra fiiii irm sictil et cmteri (Ephes. n, 5). Omnes
non inlelligenlesdivinitaiem , dixerunl ei : Domine, ergo lilii ira. ; quia de maledicto mortis venienles.
ostendenobis Palrem, et sufficilnobis. Tanquam dice- Crede in Chrislum faetum jiro le mortalein , ul illum
rent, Jam novimus le, el benedicimus te, quia novi- capias imjuorlalem : quando enim ceperis ojus im-
mus te : gralias enim libi agimus , quia oslendisii te morlalitaiem , nec tu evis mortalis. Vivebal, morie-
iiobis; sed Patrem nondtim novimus : propterea cor haris : mortuus est, ut vivas. Attulit graliam Dei,
nostrum ardet, et satagiiconcupisceiiliaquadain sancla abslulit iram Dei. Deusvicit mortem, neniors vince-
videndi Patris tui qui te niisil; ipsum nobis ostcnde, rct bominem ~.
et nihil ampliusa te desiderabimus : sufficilenim no- ,_ . TRACTATUSXV. ,
bis cum ille fuerit demonsiralus, quo major esse *
Ab eo Evangelii loco, Ul ergo cognovit Jesus quia au-
nemopolesl. Ronaconeupisceiitia.honum desiderium; '
sed parvus liuclicclus. Alleiidens eniin ip _e Dominus dierunlPI.arisseiVquIaJesus )jlures discipulosfacit,
Jesus parvos magnaquserentes, ct seipsum magniim ctc, usqne ad id, Etsciriius quia hic estvereSalva-
tor mundi. Cap. iv , f . 1-42. .
inter parvos , el parvum inler p.irvos, ail Phiiippo
1. Non rude est auribus Charitatis vestrse; evan-
qui hoc dixerat, - uni ex disci]mlis : Tanio tempore
vobiscumsnm, et non cognovistisme, Philippe ? Possel gelistnm Joannemvelut aquilam volafe altius, caligi-
hic Philippus respondere, Cognovimusle; sed num- nenique terrse iranscendere, et lucemverilatis firmio-
ex" E\angeliq
quid.diximus libi, Ostende nobis to? Te cogliovimtis, ribus oculis inlueri. _Mullaenim jam
sed Patrem quserimus.Subjecil staiim : Qui mevidtt, ejus per niinisierium nostrum Dominoadjuvante tra-
vidit.el Patrem (Joan. xiv, 8, 9). Si ergOioqualisPalri ctata sunl: ex ordine aulem sequiiur hsecieclio, qusc
missus esl, non eum sesfimemusex infirmitaleeariiis, 1 Editi,curreres.ConsentiuntMss.,exceptisduohus qui
sedeogilemusmajesialemindulamcarne, non oppres- ferunt, curareris.
2 sic aliquotoptimaenotse'Mss.Atediti,bibitmortem,ne
1 Remigiensis MS.,quiaad dislinclionem. ntorsbiberethominem.
 1511 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI I 1512
hodie recilata est. Ea quse diclurus sum Dominodo- siam, et seipsum tradidit pro ea, mundans eam lava-
nante multisic audituri eslis, ut magis recognoscatis cro aquse in verbo, ui exhiberet ipse sibi gloriosam
quam discatis. Non ideo tamen pigra debei esse in- Ecclesiam , non habenlem maculam aut rugani, aut
tentio , quia non est cognilio, sed recognilio. Hoc le- aiiquid luijusmodi J (Ephes.v, 25-27). Mundans eam.
clum esi,, el hanc leetionem iraciai.dam gestamus in Unde? Lavacro aqum in verbo: Quid est baptismus
maiiibus, quodDominus Jesus ad puteum Jacob lo- Chrisli ? Lnvacrum aqua. in verbo. Tolle aquam, non
quebatur cum Samarilana muliere.Diclaenimibisunt esl baptismus : tolle verbum , non cst baptismus.
magna m.ysleria, et inagnarum similitudines rerum ; 5. Jam ergo his prsejaciis, per quse venil ad collo-
pascenles animam esurientem, reficienteslanguenleni. culionem ciim illa mulierej videamus qttae restant
2. Domiuus enim hsec « ctim audisset, cognovisse plena mysteriis, et gravida sacrameiitis. e Oponeiiat
Pharisseos quod plures discipulos faceret qti-tmJoan- autem, inquit, eum transire per Samariam. Venii
nes, et plures bnplizarel (quanquapi Jesus non bapti- ergo in civitatem Samanse qusedicitur Sichar, juxta
zaret, sed discipuli ejus), reliquil Judseam terram , prsedium quod dedit Jacob filiosuo Joseph. Erat au-
et abiit iterum in Galilseam.»Hincdiutiusdisputandum tem ibi fons Jacob. t Pttteus erat: sed omnis puteiis
non est, ne imtnorantes in manifeslis, anguslias tem- fons, non omnis fons puleus : Ubi enlm aqua de lerra
poris paliamur nd obscura serulanda et aperienda. manat, el usui prsebetur hauiieiilibus, fons dicitur :
Utique Dominus si sciret Pharisseosita dc se cogno- sed si'in promplu et superficie sit, fons tantum dicL
visse, quod plures discipulos facerei, el quod plures tur; si aulem in allo el profundb~sit, ita puteus voca-
baplizaret, ut hoc eis ad saliitemvaleret sequendi lur, ut fonlis nomennon amitiaf.
eum , ul et ipsi cssenl discipuli, ct ipsi vellent ab co 6. Jesus ergo fatigalus ex itinere, sedebalsic super
baplizari; magis non relinqtterel Judtcam tcrram , sed foniem. Horaeral quadsexla. Jam incipiuntmysieria.
propier illos maneret i!>i: quia vero cognovit eorum Non eiiim frusira faligUur Jesus; non enim frusira
scienliam , simul cognovil et invidenliam, quia non fatigalur Yirlus Dei; non enim frusira fatigatur, per
hoc propterea didiceruiit ut sequerentur, sed ut per- quem fatigaii leeroantur; non enim frustra fatigamr.,
sequerenlur; abiil inde. Poferal quidem ille et pra:- quo deserente faligamur, quo prsesenie firmamur.
sens ab, his non teneri, si nollet; non occidi, si nollel; Falignlur tamcn Jesus ; el fatigatur ab itinere, el se-
quia potuit et non nasci, si noJIel: sed quia in omni det, et jtixtn puteum scdcl, et hora sexta fatigatus
re qiiain gessit ul homo, hominibns in se eredituris sedet. Omnia ista iniiuiinl aliquid, indicare volunt
praiiebai exemplum (quia unusquisque ser\ us Deinou aliquid; intentos nos faciunt, ut pulsemus horiantur.
peccat, si secesserit in alium locum, videns Jurorcm Ipse ergo aperiat et no)jis el vobis , qui dignatus est
forto persequenlium se, aul qusoreiilium in jiialum ila bortari utdiceret, Prilsale, elaperieturvobis(Malth.
animain suam ; viderctur autcm sibi servus Dei pec- vn, 7). Tibi faiigalus esl ab itinere Jesus. lnvenimus
care si faceret, nisi in fnciendo Dominus proecessis- Virtutem l Jesum, et invenimus infirmum Jesum ;
sel), fecit hoc illc magislcr bonus ui doceret, non foitem el infirniumJesuni : fortem, quia in principio
quod timerel. erat Verbum, el Yerbvmieralapud Detimfel Deuserat
3. Fqrtassis cliam hoc movcnl, cur diefum sit, Yerbum : hoc eral in principioapud Deum. Vis'videre
Raptizabal Jesus plures qttam Joanues; el posteaqiiani quam iste Filius Dei fortis sit ? Omnia per ipsutnfacta
dictum esl, Rapiizabai, siihjcclum est, Qiianquam sunt, el sine ipso factumleslnildl; et sine labore facta
Jesus non baplizabal, sed discipuli ejus. Quid eigo? sunl. Quid ergo illo fortius, per quem sine labore fa-
falsum diclum erat, et correctum es!, ctim addilum cta stint omnia ? Infirmiim vls nosse ? Verbumcaro
est, QttanquamJesttsnon baplizabat, sed discipitliejus ? fctctuniest, et habilavil\hi nobis (Joan. i, 1, 5, 14).
An utrumque verum est, quin ei Jesus baptiznbat, el Foiiitudo Chiisti te creavil, infirmitas Christi te re-
non baptizabal? Baplizabai enhn, quia ipse munda- creavit. Fortitudo Christi fecit u( quod noc erat es-
Jiat; non baplizabai, qtiia non ipse fmgebat. Prsebe- set : infirmitas Chrisli fecit ut quod erat non periret.
bant discipuli minislerium corporis , prsebebat ille Condidit nos forlitudine sua, qusesivit nosinfirmi.
adjulorium mnjeslalis. Quandoei.im cessaret a bapti- tate sua.
zandp , quamdiu non cessat a n.undando? De quo di- 7. Nulrit ergo ipse infirmus infirmos , tanquam
clum est ab eodem Joanne, per Joannis Baptistseper- gallina pullos suos; hriic enim se similenf fecit :
sonam dicentis, Hic est qui baplizai (Joan. 1, 53). Quoties volui, inquit ad Jerusalem , congregarefilios
Ergo Jesus adbuc bapiizat; et quo usque bapiizandi tuos sub alas, tanquamgallina pullossuos, el noluisti
sumus, Jesus baplizal. Securus homo accedat ad in- (Mallh. xxin , 57) ? Videtis autem, fratres, quemad-
feriorem ministriim ; liabet enim superiorem magi- modum gallina infirmetur cum pullis suis. Nulla alia
slrum. avis quod sit mater agnoscilur. Videmus nidificare
4. Sed forte ait aliquis : Baptizat quidem Christus passeres quoslibet ante pculos nostrosj hiruudines,
in spiritu , non in corpore. Quasi vcro alterius dono ciconia», eoiumbas quolidie videmus nidificare ; quos
quam illius , quisquam efiam sacramento corporalis nisl quando in nidis videmus, parenles esse non agno-
et visibilis Baptismaiis imbuatur. Vis nosse qnia jpse scimus. Gallina vero sic infirmatur in pullis suis, ut
baplizat, non solum spirilu, sed etiam aqua. Audi eliamsi ipsi pulli non sequanlur, filios non videas,
Apostolum : _ Sicut Christus, Inquit, dilexit Eccle- 1 Mss.quatuor,fortem. \ -
 _S1_ TRACTATUSXV. CAPUT IV." .1514
matrem tamen agnoseas. Ita fit alis demissis, -plumis nas lerras incolerent. Longum est originem Samari-
liispida, vooe rauca , omnibus membris demissa et tanorum retexere, ne riosmulta teneant, et necessaria
abjecla, ut quemadmodum dixi, eliamsi filios noa non loquamur : sufficit ergo ut Samarilanos inter
videas, matrem lamen intelligas. Sic ergo liifi.miis alienigenas depulemus. Et ne hoc audacius nie arbi-
Jesus, fatigatus ab itinere. Iter ipsius esl caro pro Iremini dixisse quam verius , audite ipsum Dominum
nobis assumpta. Quomodo enim iter habet qui ubique Jesum, quid dixerit de illo Samaritano, uno de de-
esl, qui nusquam deest? Quo it, aut unde it, nisi cem leprosis quos mundaverat, qui solus rediit ul
quia non ad nos venirel, nisi formam visibilis carnis gralias ageret: Nonne decein mundati sunl? et novem ,
assumeret ? Quia ergo veuire ad nos co modo dignatus ubi sttnt ? non erat alius qui daret gloriamDeo, nisi alie-
esl, ul in forma servi assumpta carne apparerel, ipsa nigena isle (Luc xvn, 17, i$). Pertinet ad imaginem-
carnis assumptio est Iler ipsius. Ideo fatigaius ab ili- rei, quod ab alienigenis venit ista mulier, quselypum
nere quid est aliud, quam faligatus in Garne? Inlir- gerebat Ecclesise: ventura enim erat Ecclesia de Gen-
intis in carne Jestts : sed noli iu infirmari; in illius tibus, alienigena a genere Judscorum. Audiamus ergo
infirmitate lu fortis esto, quia quod infirmum ea Dei, in illa nos, et in illa agnoscamus nos , et in illa gra-
fortius est hominibus (I Cor. 1, 25). lias Deo agamus pro nobis. Illa eniin figura erat, nou
8. Sub hac rerum imagine Ad.tm qui erat forma veritas; quia et ipsa prseinisit figuram, et facta cst
futiiri (Rom. v, 14), prsebuit nobis mngnum indicium veritas. Nam credidit in eum, qui de illa figuram no-
sacramenti; imo Deus in illo prsebuit. Nam el dor- bis prsctendebat. Venil ergo haurire aquam. Simplici-
miens meruit accipere uxorem , el de costa ejus facta ler venerat baurire aquam , sicut solent -vel viri vel
cslei uxor (Gen. n, 21): quoniam de Chrislo in cruce feminse.
dormientcfulura erat Ecclesia de latere ejus, de la- 11. t Dicit ei Jesus : Da mihi bibere. Discipuli
tere scilicet dormienlis; quia et de latere iu crttcc enim ejus abierant in civitatem , ut cibos emerent.
pendentislaneea percusso (Joan. xix, 54) Sacramenta Dicit ergo ei mulier illa Samaritana : Quomodotu Ju-
Ecclesise profluxerunl. Sed quare hoc dicere volui, dseuscum sis, bibere a me poscis, quse sum mulier
fralres ? Quia infirmitas Ciirisli nos facit fortes. Ma- Samaritana? Non enim coutuntur JudseiSamaritanis.>,
gna ibi imago prseeessit. Poluit Deus caruem detra- Videtis alienigenas: omnino vasculis eorum Judsei
here homini unde faceret feminam, et magis videtur non utebantur. Et quia ferebat secum mulier vascu-
quasi congruere potuisse. Fiebal enim sexus infir- ium unde aquam haurirel, eo mirata est, quia Ju-
mior, et magis de carne inlirmitas fieri debuit quam dseus petebal ab ea bibere, quod non solebanl facere
de osse : ossa enim in carne firmiora sunt. Non de- Judsei. Ille autem qui bibere quserebat, fidem ipsius
traxit carnem unde faceret muliercm; sed detraxit mulieris sitiebat.
os, el delracto osse formata cst mulier, cl in locum 12. Denique audi quis pelathibcre. RespondiiJesus,
bssis caro adimpleta est. Poterat pro osse os reddcre, et dixit ei: Si sciresdonttmDei, el quis estqui dicit libi,
potcral ad faciendam muliercm non costam, sed car- Da tnihibibere, lu forsitan peiissesab eo, el dedissellibi
nem dc.trahere. Quid igilur significavit ? Facia est aquam vivam. Petit bibere, et promitlil bibere. Eget
mulier iu cosla lanquam fortis : factus est Adam in quasi accepturus, ct affluit tanquam satiaturus. Si
carne tanquam infirmus. Chrislus est et Eeclesia, il- scires, inquit, donum Dei. Doiium Dei est Spiritus
lius infirmitas nostra est forlitudo. sanctus. Sed adhucmulieri lecle Joquilur, et paula-
9. Quare ergo hora sexta ? Quia setatc sseculisexla. lim inirnt in cor. Forlassis jam docet. Quid enim ista
Computa in Evangeliolanquam unam horani, unam horlaiione suaviiiset benignius ? Si scires donumDei, -
aUaiem ab Adam usque ad Noe; sccundam a Noe et sciresquis est qui dicil libi, Da mihi bibere, tu forsi-
usque-ad Abrsham; lcrliam .ab Abraham usquead titn peleres, el darct libi aquam vivam-:Iiuc usque sus-
David; qunrlam a David usque ad iransmigrationem pendit. Viva aqua dicitur vulgoilla qusede fonleexit.
Rabylonise; qusntam a iransmigratioiie Dabylonice -Illa enim quse colligitur de pluvia in lacunas aut ci-
usque ad baptismum Joannis : inde sexla agitur. sternas, aqua viva non dicitur. Et si de fonte mana-
Quid miraris? Venit Jesus, el humiliando se venil ad verif, et in loco aliquo collecta steterit, nec ad se il-
puteum. Fatigatus venit, quia inlirmam carnem por- lud unde manabat admiserit, sed interrupto ' mealu.
lavii. Hora sexta,qula setale sscculi sexta. Ad pu- tanquam a fonlis tramite separata fuerit; non dicitur
teiim , quia ad profundilatem hujus habitationis no- aqua viva1: scd illa aqua viva dicitur , quse nianans
slr:_. Uude dicitur in Psalmis , De profundis ciamavi. excipitur. Talis aqua' erat in illo fonle. Quid"ergo
ad le, Domine( Psal. cxxix, 1). Sedit, ul dixi, quia promiilebaf quodpetebal ?
humiliaius esl1." 15. Tameri mulier suspensa ail: Domine, nequein
10. Et venilmulier.Forma Ecelesise, non jam jusii- qno Itaurias hctbes,el puleusaltus esl. Videle quomodo
fieaue, sed jam justifieandsc: nam hoc agit sermo. intellexerit aquam vivam, aquam scilicet quse erat in
Venit ignara, iuvenit eum, et agitur cum illa. Videa- illo fonte. Tu mihi vis dare aquamvivam, et ego fero
mus quid, videamus quare : Yenil mulier de Samaria unde hauriam,-et tu non fers. Aqua viva hic est, quo-
haurire aqttam. Samarilani ad Judoeorum genlem non modo mihi daturus es ? Aliud intelligeiis et carnaliter
perlinebant: alienigenseenini fuerunl, quamvis vici- sapiens quodammodopulsat, ut aperiat magister quod
1sic Mss.cuuiBad.et Am.AtEr. et Lov.,Immilisvenit. '
Mss.,inrnpto;sivc, irrupto.
S.4KCT.AUGUST.III. (Quarante-huit.J
_S13 IN JOANNISEYANGELtuM, S. AUGUSTINI 1516
clausum esl. Pulsabat ignoranlia, non sludio; adhuc lier: Domine,da mild hanc aqiidiri,ul non sitiatn,neque
nfbcranda^ non dum insiruenda. veniatnhuc haurire. Ad Iaborem indigenlia cogebat,
14. Dlcit aliquid evideniius Dominus de illa aqua ct laboreni infiriuitas recusabal. Utinam audirel, Ye-
viva. Dixeral enim mulier, Numquid lu major espa- nite ad tne, omnes qtd laboralis ei onerati eslis, et ego
tre noslro Jacob, qui dedii nobis pulenm, et ipse ex eo vos reficiam (Matlh. xi, 28). Hoc enhn ei dicebat Je-
bibit, el fitii ejtts, ct pecora ejus? De hac aqua viva dare sus.utjamiionlaborarel: sedilla nondum intelligebat.
mihi non poies, quoniam haurilorium non habes: 18. Denique volens ut intelligerel, dicit ei Jesus :
forte nliunrfoiitem promiltis? Patre noslro nielior Vade,vocavirumluum,el venihuc Quidest, Vocavirutn
potes esse, qui hunc puleum fodil, et Ipse cum suis tuiitn? Per virum suum.ei volebat aquam illam darc?
usus esleo? Dominu. crgo dicat quid dixerit aquam An quin non intelligebat, per virum suum eam volebat
vivam. - Respondit Jesus, ei dixlt ci: Omnis qui bi- docere? Forte qtiomodoait Aposlolus de mulieribus,
berit ex aqua bac, silietiierum : qui aulem biberit ex Si qtdd autemvolunldiscere,domivirossuosinterrogenl?
aqua quam egodabo ei, non sitiet in selernum;sed aqua Sed ibi dicilur, domiivirossuos interrogent, nbi non
quani ego dabo ei, fiel in eo fons aquse salienlis in est Jcsus qui doceat: denique diciiur muiieribus quas
vilam setcrnam.» Aperlius locutus cst Dominus, Fiet prohibebat Aposlolusloqui in Ecclesia (ICor. XIY,55,
inco fonsaqum salientisin vilam miernam. Qtti biberil 3i). Ctun vero ipse Dominus aderai, et prsesenspnse-
de aqua isla, non sitiel in miernum. Quid evidentius, senli loqueliniur ? quidlopus erat ui per virum ejus ei
quia non aquam visibilem , sed iny.isibiiempromitte- loqiiereiur-? Numquidjper virum suum loquebaiur
bat? quid evidentius, quia non carnaliter, sed spiri- Mariaescdcnii ad pedes suos, et excipienti verbum
lualiter loquebaiur ? suum, quando Marihaeirca multumminislerium etiam
15. Adhuc tamen illa mulier cariiem sapil: dcle- de sororis suse folicitnte occnpaiissima murmurabal?
clala est non"sitire, el puiabal hoc secundum carnem (Litc. x, 59, 40). Ergo, fratres mei, audinmus et jntel-
promissnm sihi csse a Domino. Quod quidein fiel, sed ligamus quod ait Domims, Vocavirumluum, mulieri.
in resurreclione morluorum. Jam hoc volebat illa. Forle enim et anininenosiraa.dicit, Voca virumiuitm.
Dederal enim Deus aliquando servo suo Elia:, ut per Quseramusel de viro aninne. Cur jam non ips.eJesus
quadraginta dics nec esuriret, nee sitiret (III Reg. viranimse verus est? Adsil intelleclus,quoniam quod
xix , 8). Qui hoc potuit dare pcr qundraginta dics, diciuri sumiis, vix capitur nisi ab inlentis : adsit
non potuit dare sempef?Suspirabat tamen illa, nolens crgo intellectus ut capiatur., el ipse intellectus erit
indigere, nolens lnborare. Assidue venire ad illum forfasse vir auinise.
lonteni, oneraiipondore, quo indigenlia suppleretur; 19. Videns ergo Jesus quia mulier non jnlelligchat,
et finilo quod hauserar, rursus rcdirc cogebatur : et et volens eam intelligefe, Vocn, inquil, virum tttum.
qtiolidiauus ei Jiiil iste labor;,quia iiidigcntia illare- Ideo enim nescis quod dico, quia inlelleclus tuus non
ficiebaluiv, non cxslinguebatur. Deleclala ergo ilali adosl: loquor ogo secundum spiritum, lu,aiidisseoun-
inunere, rogat ut ei aquam vivam darei. dtim carnem. Quseloquor, nec ad voluptntem auriuin
16. Verumtamen non prsetereamus , quoniam Do- pertinent, nec ad oculos, necad olfnclum, nccad gu-
mlnus spirituale aliquid pr-omittebal.Quid est, Qui sltim, nec ad taclum;mcnte sola capiunlur, inlelleclu
biberitde aqua hac, silietiterutn? Et verum est secun- solo hauriuntur : ille iniellecius non libi ndesl, quo-
dum banc aquam ; ei vcrum est secundiim qnod si- modo capis quod dico? Voca virum ttititn, prsesenla
gnificabatilla aqua. Etenim aqua in puteo, voluptas intellecltim tuum. Quid1libi est enim animam habere?
sseculi est in profunditale tenebrosa : hine eam hau- Non esl niagimm, nam ef pecus habel. Unde lu me-
riunt bomines hydria cupidilatuni. Ciipidilalemquip- Iior? Quia intellectum habes, quod pecus non habet.
pe proni subniittunt, ut ad voluptatem hausiani de Quid est ergo, Vocavirumtuum?Non me capis, non mc
profundo perveniant ; et fruunlur voluplaie, prsece- intelligis : de dono Dci libi loqtior, lu autem carnem-
dente et pricmissa cupiditate. Nam qui non prsemi- cogims; secundumcarnem sitire non \ is, ego spiriiuin
seriteupidilatem, pcrvenire non potesiad voluptatem. alloquor: absens esl inlelleclus tuiis, Vocaviriimtuitni.,
Pone ergo hydriani, ciipidifaiem; el aquam de pro- Noli esse sicul equns et mulus, quibusnon est iniel-1
fundo, voluplatem : cum pervenerit quisque.ad vo- lectus (Psal.xxxi, 9). -Ergo, fratres mei, animam ba-'
luplatem sseculi hujus, cibusesi, poius e_.l,lavacrum bere, el intellccliini non habere, hoc esl, non adhi-
est, speetaculum esi, cbncubitus est; nuniqnid non bere, nec secundum eum vivere, besiialis est vifa.
iterum siiiei? Ergo de hac aqua qui biberit, iterum, Est enim in nobis quiddam bestiale quo Jn carne vi-
iuqtiit, siiiet: si atitem acceperil a me aquani, noti vimus, sed inlellectu rcgcndum est. Motuscnim ani-
siliet in mternum.Satiabimur, jnquit, in bonisdomus msesecundnm carnem se moventis, eiiiidelicias car-
tum (Psal. LWY,5). De qua ergo aqua daturus est, nisi nales immoderaie diffluere cupienlis., regit desuper
de illa cle qua.diclum est, Apud te esl fons ri.«_?Nam intellectus. Qui dehet dici vir? qui regit, an qui regi-
quomodo silienl qui inebriabunturab ubertaie,domus tur? Procul dubio cuni ordinata vitn est, intellectus
tum (P-sal. xxxv, 10, 9)? animam regil, ad ipsam animam perlinens. Non enim
17. .Pronnttebat ergo saginam qu..mdam elsatieta- aliipiid aliud c-slquam anima , sed .aliquid animneest
lem Spiritus sancti,: et illa .nondiim intelligebat;,el iniellocttis: quomodonon-aliquid.aliudquam caroest
non iuielligens, quid respondehat? Dicit ad eutn mu- ocuius, secl aliquid cariiis est oculus. Cum autemcar-
 ' "~
ISi? TRACTATUSXV. CAPUT IV.' -' - J5i8
nis aliquid sit oculus, solus tamen luce perfruilur : prius vivit anima; quia isiisTegitqr."Quareaulom viri
cseleraauiem membra carnalia luce perfundi possunl, djcli siml ? Quia legilimi- A Deo quippe Jitcii, et a
lucem senlire nqn possunl; solus ea oculus et per- Deo donntimiimse. Infirnia est adhuc quse istis quinr
fiiudilur ei perfruiiur. Sic in anima nostra quiddam que sensibus regitu.r, e\ sqh istis gtiinqne-viris agit:
est quod intellecius vocalur. Hoc ipsttm animcoquod at tibi venerit ad annos"exserendse rationis, si eam
intelleclus elmcns dipitur, illuminalufiuce superiore. susceperil opiima disciplina el dQctrina sapienlise;
Jam superior Illa lux, qua mens humana illuminatur, quinqne illis viris ad regepdum non succedit, nisi vir
Deus esl; Eral enim verum lumen, qnod illttminat verus legilimus.et illis nielior, cf qui melius regat, et
omnem Iwmiiieinvenieniemin hunc mundntn (Joan i, qui ad seternitatem regal, ad selernitatem expolat,"ad
~)\ Talis lux Chrislus eral, lalis lux cum muliere lo-r oeternitatem instruat. Nam nisi.quinquesensus non.
quebntur-.el illa intellectu non adorat, qui illa luce ad.33lcrnit.ntemno.s regupl, S.edad ista teriiporaliavel-
illumiiiaretur, nee taiitum periunderelur, verunieliam appetenda vel fpgienda. Ubj v.erojiilelleefus sapienlia
frueretur. Ergo Dominus tpnquam diceref, Illtislrare imbutus regere coeperitanimam, scit jnm nou solum
volo, el non adesl quein ; Voca, inquit, virum lunm: fugere foveapi, et ambularein sequaliquodoculi osten-
adhibc intellectum per quem doccaris, quo regaris. dunt aniinic infirmS!: nee lantum canoras yoces sua-
Ergo constitue animam cxcepto iniejlectu tanquam viter audire, dissonasque repellere ; vel blandis odo=
feminam: intelleciiim auiem habere. tanquam virum. ribus deleclari, putoresque. resppere; aul dulcedinc
Sed islo vir non bene regit fominam suam, nisi cum capi, et aniariludine offendi; apf l.enibusm.ulceri, ei
a superiure regilur. Caput enim mulieris vir, capul asperis lsedi. Ista enim omnia infirmseanimse stint uer'
autem \iri Chrisius (lCor. xi.5). Loqnebatur capul cessaria. Quid ergo regiminis adhjbetur per illum in-
viri cum fcmina, et non ader.U \ir. Et tanquam dice- telleclum ? Non allia et nigra discreturus est, scd
rel Dominus, Adhibe rapul tuum ul ille suscipiat ca- j'usla et injiista, bonact majai ulil.ia et inutilia, casli?
put suuni : crgo voca virtitu luitm, el veni huc; id esl, latem et impudioiiiam, hane ut amet-, isiam ut vitel;
adesto, priesens esto : vclnl enini absenses, dum non charilatem et odium, in hac ut sit, in illo.ut non sit..
intolligis prsesentis vocein veritaiis ; prsesens esto, 22. Hie vir quinque ihis vuis in Jsta -muliere noii-
sed noli sola ; etinf viro luo adesto. successerat. Ubi enim non succe.dit illc, ensr-do_u
20. El adhuc iila nondtim adyocaio "illoviro , non minatur. Nam cum cQ-pprit aiiima capax esse ratio.
inlelligifadliiie carnem sapil; nbsens est enim vir : nis, aut.a snpiente mente regjtur, aut ab errore:
Non habco, inquil, vtnim. Et Dominus sequitur , et sed error nqn regit, secjperdit. Post istos ergp'qui.n-
TnysterJa Ioquitur. Inlelligas revera istam mulierem que sensus nnilier illa adiiue grrabat, et eiror enm
non hahuisse tunp Yirum; sed cnutebatur riescio qpq yeniil;ibat. Error aulem isjc non erat legitimus vir,
TionJcgiiimo \iro. aduliero magis quatif \iro,' Et Do- spd aduller : ideo ei Dominus, ajt, Rene dixisti,.
tninvsei: Renedixisii, Quia nonhabeo virum. Unde er- Quia non habeo v\rum, Quinqueenim viros Imbuisti:
go tu dixisti, Vocavirumiuutn? Et audi qtiia (lene nqvit quinque te sensus carnis primo rexeruut; vehisii
pominus eain non Iiabere virum, Dicit ei, elc. Ne forte ad seiatem ulendie rationisi nec ad s.apieiilianiper-"
pularel mulier idcodixisse Dominum,Beiiedixisli,Quia venisti, scd in errorem incidisli. Ergo post ilios
iion habeo virum, jquod hoc a muliere didicerit, non quinque viros, isle qnem ha(ies, non e_stUtus vir. Et
quodipse istud divinitaie cognoverit, audi aliquid quod quid erat, si vir non eral, nisi adulter ? Vocq itaiiuo
non dixisti: Quinqueenim viros habuisti, et isle quein non adullerum, sed yirum tuuni; utinte.lieciu me ea-
habes, non eslvir tuus, hoc vere dixisli. pias, non errorede me aliquid falsuui senlias.- Adhuc
21. Iterpm cogit de istis quinque virissubtilius enim errabat mulier, quseaquani illaiu pogilab.at;cum
aliquid perscrutari. Multf quippe Intellexerunt, non jam Doniinus de ^Spiriiusancto Iqqueretur..Quare er-
gtiidem pbsurde, nec usquequaque improbabiliter, rahat, nisi quia adulter,um,non vjrum hnbebat? Tolle
qninqiieviros mulierisliujus, quinque libros Moysi(a). ergo bine istum adulteruni qui le cprrpmpil, et vade,-.
Utebanlur enim eis Snmaritani, et sub eadem Lege voca vjrumluum. Voca, cl veni, i;t injelligas ma^
eranl: nam inde iilis et circumcibioinerat. Sed quo? 25. Dicit ei mulier : Domjne, videoqvia prophela es
niani angpstat nos quod sequitur, Et nnnc queinhabes, to.Ccepit venire yir,nondum plene yenii. P.rophe-.
nonesi vir tuus; videtur mihi faciliusnos posseaccipere tam pominum puiabat. Eratqpidem ef grqpheta.,:nnpr
quinque yiros priores anima%quinque sensus corporis de seipso ait, Nqn est prpphela sine ho.tore, uisi in pa-
esse. Qtiando enipi quisque nascil.ur, antequam uti tria sua (Luc. iy,24). Itpm de iilo dicium est ad Moy-
possit mepte atque ra!ione? non regittir nisi sensibus sen , Propheluni eissuscilabo de fralribus'eorimi,jimi-
earnis. Anima in puero parvulo, guod auditur , quod lem iui (Deut.xvm,i~). Simjlem scjjicct ad formam
videlur, quod olel ? quod sapjt, quod tactp sentitur, carnis, non ad eminenliani jnajeslalis. Ergo ioveiii-
hoc appelilaut fugit. Appefit quidquid mulcet, fugii nms DominumJesum dictuin prophelam. Proindc jam
quidquidoffendilhps quiiijjjipsensus. Hosenim quin- hon niullurii errat mjilier ista. Video, inquit, quia.
que sensps muleet voluptas, oifondil d.olor.-Secunr prophela es lu. Incipit voeare virum, adulienmi ex-
dum hqs quinque sensus, tanquaqi quinque viros, cludere : Videoquia prophetats lu. Et ineipit qwrrere
illam solelmovere.Contentioquippefueial intei;
-, (a).SicmtellexitAmbroslusinI.uc, capp. 14et 20. At quod
OrigtnicuiuAugustiuo\isuni est significarisens.uscorporis. Samarilanos el Jtid_eos,quiaJudtci ii] templo aSalo-
 ma IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGOSTINI I • 152fl
mone fabricato adorabant Deum; Samarilani longe aliqnem iocum sanctumj inlus exhibe te templum Deo.
inde positi, non in eo adorabant. Ideo Judsei meliores Templum enim Deisanctum est, quod estis vos (I Cor.
se essejaclabant, quia in lemploadorabal Deum. Non ni, 17). In tcmplo vis orare ? in te ora. Sed prius esto
enim coulunlurJitdmi Samaritanis : qnia difcebanteis, lemplmnDei, quia ille in lemplo suo exaudiet orantem.
Quomodo vos j'aclatis, et ideo vos meliores nobis esse 26. Yenii ergo hora, einunc est, quando veri adora-
perhibelis, quia templum habetis quod nos non habe- tores adorabunt Patretn in spiritu et veritale. Nos ado-
mus ? Numquid palres nostri. qui Deo jilacuerunt in ramus quod scimus,vos adoralis quodnescitis; quoniam
illo Lemplo adoraverunl ? nounc in monle islo ado- salus ex Judmis est. Mullum dedil Judneis :. sed noli
raverunt, ubi nos stimus? Meliusergo nos, inquiunt, isios reprobos accipere. Parielem illum accipe. cui
in hocmonle Deum rogamus, ubi patres nostri roga- adjunclus est alius, ul pricati in lapide angulari, quod
verunt. Contendebanl utrique ignari, quia virum non est Christus, copulenlur. Unus enim paries a Judseis,
habenles : illi pro lemplo, illi pro monle inflabaiitur unus a Genlibus : longe a se isti parieles, sed donec
adversus invicem. in angulo conjunganlur. Alienigenccautem hospiles
24. Dominus' tamen niodo quid docet mulierem, erant,! el peregrini a lesianieniis Dci (Ephes. u,
lanquam cujus vir eo_perilprsesens esse ? Dicii ci tnu- 12-22). Secundum hoc 3rgo diclum est, Nos adora-
lier : Domine, video quia propheta es tu. Patres noslri mus qnod scitnns. Ex persona quidem Judsoorum
in monlehocadoraverunt,el vosdicitisqttiaJerosolymis dictum esl, sed non omnium Judseorum, non repro-
est locusubil adorare opotiel. Dicil ei Jesus : Mulier, borum Judseorum: sed de qualibus fuerunt Aposloli,
crede mihi. Veniet enim Ecclesia , sicul dictum est in quaies fueruiil Prophcise, qualcs fuerunl illi omnes
Canticis canticorum, vetrielel petiratisiei ab inilio fidei sancii, qui omnia sua jendiderunt, et pretia rerum
(Cant. iv, 8, sec LXX). Veniet ut pertranseal, et per- suarum ad pedes Aposiolorum posuerunl (Act. IV,
transire non potest nisi ab inilio ftdci. Merilo jam 54, 35). Non enim repiilit Deus plebem suam quam
prsesente viro audil, Mulier, crede miltirJam enim est prsescivit (Rom. xi, 2).i
In le qui eredat, quia prtesens est vir iuus. Cospisli 27. Audivit hoe mulier ista, et addidit. Jamdudum
adesse inlelleclu, quando me prophetam appellasli. prophetam dixerai; vidil lalia dicere eum cum quo
Mulier, crede tnihi: quia nisi crediderilis, non intelli- loquebatur, qusejam plus essent ad jiropheiaml; et
gells (isai. vn, 9, sec LXX). Ergo, Mulier, credemilti, quid respondit, videte]: Dicit ei mulier, Scio quia
qtda venielhora, quando neque in monte hoc, -nequein Messias ' veniet.' qui
' dicitur Chrislus : cum crqo veneril
I
Jerosolijmis adorabitis Palretn. Vosadoralis quod ne- itle, oinnia nobis demonslrabil. Quid cslhoe?Modo,
sciiis, nos adoramus quod scimus; quia salus ex Judmis inquit, de lemplo coiiteiidunt Jtidsei, et nos de monlc
est, Sed venielhora. Quando? Et nitnc esl. Quse ergo contendimus : eum ille yenerit, ot monleni spernet,
hora ? Quando veri adoratores adorabunt Patrem in ct lemplumevertef; docebit nos isle omnia, ul in spi-
spiritu et verilale; non in monle islo, non in lemplo, rilu et veritnte noveriinus adorare'. Sciebal quis eam
sed in spiritu el verilate. Nam el Paler lales qumril, posset docei_ysed jarn docenlem nondum agnoscebat.
qtti edorenl eum. Quare Paler tnles quseritqui ndorent Jam ergo digna erat cui manifesiarelur. Messiasautem
eum, noii)iii monle, non in teniplo, sed iu sjiiritu et unctus esf; uncltis grsece Cbristus est; hebraiceMes-
veritate? Spiritus estDeus. Si corpus csset Deus, opor- sias est: uude et punicej Messedicitur unge. Cognaise
tebal eum adorari in nionle, quia corporeus cst mons; quippe sunt linguse islse'el vicinse, hebraica, punica,
oportebat eum adorari in tetnplo, quia eorporeum est et syra. j
lemplum. Spirilus esi Detts; eteos qui adorant eusn,in 28. Ergo dicil ei mttlier, Scio quia Messias veniet,
spirilu et verilale oportel adorare. qui dicitur Chrislus: cum crgo venerilille, nobisanv.un-
25. Audivimus, et manifesium esl; foras ieramus, tiabil omnia. Dicil ei Jesus : Ego sttm qui loquor lecutn.
inlro missi sumus. 0 si invenirem, dicebas, moiiteni Vocavitvirum suum, factus est vir ejus caput mulie-
aliquem altum et solitariutn ! crcdo enim qttia in alto ris, factus est Christus caput viri (I Cor. xi, 5). Jam
est Deus, magis me exaudit ex alto. Quia in monte es_, niulier ordinatur in fide,:et regitur-bene victura. Post-
propinquum te Deo putas-, el cito te cxaudiri, quasl eaquam audivil hoc, Ego sum qui loquor tecum, j'am
de proximq clamantem? In excelsis babilat, sed hu- ultra quid dicerel; quando Clnistus Dominus mani-
sniiiarespicit. Prope est Dominus. Quibus? forte altis? festare se voluii mulieri, cui dixerat, Crede mihi?
His qui oblrivervnt£or (Psai. xxxin, 19). Mirares esl: 29. Ei coniinuovenerutl discipuliejus, el mirabanlur
et in altis habilat, el humilibus propinquat : humiiia quia cinn muliere loquebatur.Quia quserebatperditam,
respick, excelsaaulem a longecognoscil(Psal. cxxxvn, qui vencral quserere quod perieral, Iioc illi miraban
6); superbos longe \idcl, eo illis minus propinqual, lur. Bonum enim mirnbanlur, non malum suspicaban-
quo sibi videntur altiores. Quserebas ergo niontem? tur. Nemotamen dixit: Quid qumrisaut quid loqtteiis
'
descende ut attingas. Sed aseendere vis? ascende: cum ec 'i
noli montem quserere. Ascensiones, inquit, in corde 50. Rdiquit ergo hydriam suam mutier. Audito, Ego
ejus (hoc Psalmus dicil), in convallepiorationis(Psai. sum qui loquor lecum, el recepto in cor Cbristo Do-
ixxxm, 6, 7). Convalli,.humilitaiem habel. Ergo intus mino, quid faceret, nisi j'am hydriam dimiiteret, et
age lolum. Et si forte quseris aliquem locum altuin, evangelizare eurrerel? Projecit cupiditalem, e.t oro-
' in Mss.
oniittitur.est locusubi. 1 in sex Mss.,plus esseta propheta.
 4521 TRACTATUS XVI. CAPUT IV. . 1522
peravit annuntiare veritatem. Discant qui volunt messis parata erat. Meriloibi tanquam matura seges
evangelizare, projicianl hydriam ad puleum. Recor- fuit, quando lot hominummillia pretia rerum suarum
damini quid superius dixcrim de hydria : vas erat afferebant, ei ad pedes Apostolorumponenies, expe-
undeaqun linuriebatur, grscco nomine appellalur liy- ditis humeris.a sarcinis ssecularibus,Christum Domi-
dria, quoniam grsece .-->,..nqua dicilur; lanqtiam si num sequebanlur : vere malura messis. Quid inde
aqitariiim diceretur. Projecit orgo hydriam, qusejam' factum est? De ipsa messe ej'ecta sunt pauca grana,
non usui, sed oneri fuit : avida quippe desiderabat cl seminaverunt orbem terrarum, el_surgitalia messis
aqua illa sntiari. Ut liunliarel Chrislum, onere ab- qnsein finessecnlimetenda est. De ista messe dicifur,
jccto, cucurrit ad civilalem, et dicil illis hominibus: Qui sendnant in lacrymis, in gaudio melent (Psai.
Venite,el videtehominetnqtd mihidixit omniaqumcum- cxxv, 5). Ad istam ergo nicssem non Appstoli, sed
que feci. Pedetentim , ne illi quasi irascerenlur, ct Angeli miltentur : Messores, inquit, Angeli sunt
indignarenlur, et perscquereutur. Veritte, et videte (Maltb.xni, 39). Ista ergo messiscrescil inter zizanin,
hominemqui dixil mihi omnia gumcumqitefeci: nutn- el exspeclalpurgari in fine. Illa vero messis j'am ma-
quidipse esl Chrislus?Exierunt de civilale, el veniebant tura eral, quo prius missi suntdiscipnli, ubi Propholcc
ad eum. laboraverunt. Sed lamen, fratres, videte quid dietum
51. El inlerearogabunteumdiscipulidicentes:Rabbi, sil : Simul gaudeat et qui seminulet qui melil. Dispa-
manduca. Ierant enim emere cibos et venerant. Ille res* lcmporis labores habuerunt: sed gaudio pariter
aulemdixit : Ego Itabeocibummanducarequemvosnon perfruenlur, mercedem simul accepturi sunt vilam
scilis. Dicebanl ergo discipuli ad invicem: Niimqtdd seternani. ....
aliquis attulit ei manducare? Quid mirumsi mulier illa 55. Ex civilateautemilla muld credidemnt in eum
non inlelligebataquam?"ecee distipuli nondtimintel- Samarilani, propter verbutn mutierisleslimoniumper-
.ligunt escam. Audivit autcm cogilaiionesillorum, et hibenlis, Qitia dixil mihi omnia'qumcumque feci. Cutn
jam inslruit ul magisfer; non per circuitum, sicut venissenlautem ad ettmSamaritani, rogaverttnlut apud
illam cujus adhuc virum requirebat,' sed jam apertc : eos manercl, et mausit ibi duos dies. El mullo plitrcs
Jleus, inquit, cibusesl nl faciam volunlalemcjus qui_ credideruntproplersermonemejus : etmulieridicebanl:
misitme. Ergo et potus ipse.cral in illa.muliere, ut Quiajam nonpropterluam loqnelamcredimus;ipsienim
faceret volunlatem ejus, qui miseral eum. Ideo dice- nos attdivimus, et schnus qida hic est vcre Satvalor
bat, Siiio, da mild bibere; seilicet ut fidemin ca ope- mundi. El hoc pnululum animadvertendum esl, quia
raretur, el fidem ejusbiberet, eteam in corpus suum lectio lerminataesl. Mulier priinuni nuntiavit, et ad
trajiceret: corpus enim ejus Ecclesia. Ipse esl ergo, in- mulieris tesiimonimumcredideriinlSamaritani, etro-
quit, cibus meus ut faciatn voiuntatemejus qui me gaverunt eum ut apud eos maneret, et mansitibibi-"
misil. duo, et plures crediderunt: et cum credidissent, di-
52. Nonne vos dicilis quod adltuc qtutiuor menses cebant mulieri, Nonjam propler verbtimtuutn credi-
sunt, et messisvenit? In opus fervehat, et operarios tnus, sed ipsi cognovimus,el scitnus quia vere Idc est
mitlcre disponebat. Vos quatuor menses compulaiis 'Salvaiormundi; primoper famani ~, poslea perjirse-
usqae ad messem; ego vobis aliam messemalbam et. sentiam. Sic agiturhodie cum eis qui foris sunl, et
paratam ostendo. Eccedicovobis,levateoculosveslros, nondum sunl cbristiani: Chrislus niintiatur per chri-
el videtequiajam albmsunt regionesad messem.Ergo stianos amieos; tanquamilla muliere, hoceslEccIesia
messoresmissurus est."lnhoc enim estverbumvervm, annuntiante, adChristum veniunt, credunt per istam
qttid alhts est qui metil, alius qui seniinat: ul et qui famam; manel apud eos biduo, hoe est, dat illis duo
seminatsimvl gaudeal el qvi metil. Ego misivos-metere prsecepla cbaritalis; et multo plures et iirmius in eum
qitod vos non laboraslis: alii laboraverunt, el vos itt credunl, quoniam vere ipse estSalvalor mundi.
laboremeoruminlroistis. Quid ergo? messores misit, TRACTATUSXVI.
non semi.ialores? Quo messores ? Ubi jam alii labo- Ab eo
Evangeliiloco,Postduosautem dies exiit inde, et
. raveruni. Nam uhi j'am laboratum erat, ulique semi- abiit in Galilseam;usquead id, Et credidil ipse, et
natum erai; et quod seminalum erat,.jam malurum dornus ejus toia. Cap. iv, f . 43-53.'
. erat factum, faicemet Irituram desiderabat. Quoergo
1. Hodierna evangelicalectio, hesterni diei sequiiur
erant messores mitlendi? Ubi jam Propheta. prsedica-
nobis ad disputanduni proponilur. In
. vcraul; ipsi enim seminatorcs. Nam si ipsi non semi- leclionem, quse
qua quidem scnsus non sunt investigalione difficilcs,
nntores, unde ad illam mulierem pervenerat, Scio
sed digni prsedicatione,'digni admiralione el laudn-
quia Messias venict? Jam ista mulier fruclus maturus tione. Proinde locum isium-Eyangelii cum commen-
. crat, et eranl albsemesscs, el falcem quserebant.Misi
datione commemorenmspotius, quam cum difficullate
vosergo : quo? Melerequod non seminasiis: alii semi-
tractemus. Abiitenim Jesus post biduiim quod fecerat
naverunl, et vosin laboreseorumintroistis. Qui labo-
' in Samaria ... Galilmamubi nulrilus erat. Seoutus au-
, raverunt? Ipse Abraham, Isaac, et Jacob. Legile la- tem
- bores eorum : in omnibus laboribus eorum prophetia Evangelista ait: lpseenim Jesus leslimoniumper-
liibuil quia propheta in patria-sua honoremnon habet.
Cliristi; el ideo seminatores. Moyses et cscleri Pa-
trjarcbse et omnes Prophelse, quanla pertulcrunt in 1iu tribusMss.,Dispans
illo frigore quando semiiiabant? Ergo jarri in Judsea 2 i.ov.,per feminam':dissentientibuseditisaliiselMss.
 «K23 IN JOANNISE VANGELlUM, S. AUGUSTINI im
Non proplerea posl biduum discessil Jesus de Sama- 1-41) : et utique plena erat donms tufbis cohvivan-
ria, xjuia-Uonorem in Samaria non babebat : non lium. Faetum est lam magnum miraculum, et nOhin
ei.im Saniaria patria ipsius erat, sed Galilsea.Cum eum credideruiu nisi discipuli ejus. Ilanc civitnlem
crgo istam deseruisset tam cilo, el ad Galiloeamve- Galilsesemodo repelivit. E. eccequidamregulus,cujus
mssel ubinulritus erat> quomodoaltesialur qttiapro- fiiiusinfirmabalur, ~Venitad eum, el rogare ccepilul
pheta in palria sua honorem non habei? Magisvidelur descenderel,ad illam civitatemvel domum, el sanaret
altestari potuissequod proplieia in patria sua hono- filiumejtts; incipiebat enim mori. Qui rogabal, non
rem nonJiaheret, si conlemneret pergere inGalilseam, credebat? Quid a me exspecias audire? Dcminumin-
et in-Sartiaria remansisset. terroga quid de illo senserit. Rogatus enim lalia re-
2. Inlendat ergo Charitas veslra insiniiatum nobis spondit: Nisi signa et "pfodigiaviderilis, non credf.tis.
t.on modieum «acrameiitum, suggerente Domino et Arguit bominehi in fide tepidum, aui frigidum, aut
donanle qiiodioquar. Quseslionempropositam cogno- oinninonullius fidei : sed tenlare cupienlem de sani--
vislis, solutioiieinejtis exquirite. Sed repelnmuspio- late filii sui, qualis essei Cliristtis,quis esset, quantum
positionem, ut solutionem desiderabi.eni faciamus. posset. Verbaenim rogaiitisaudivimus,cor diffidentis'
Movof nos cuf Evangelista dixerif, Ipse enhn Jcstts non videnius : sed ille pjronunliavit,qui et verba uri-
teslimonhtmpefldbuitquodproplieiain palria sua hono- divit ct cor inspexil. Dehique et ipse Evangelista
reih nonhabei.Iloc permotireleximusverba superiora, testimonionarrationis suseostendit quia liondumcrc-
ut ir-venianmscur hoc Evangelisladicere volueril; ei dideiat, qui venire ad domum suam Dominum cii-
invr.ninius superiora verba ejtis ita narrantis, quo- piebai, ad sanandum filium ejus. Nam posteaquamei
iriam pcistbiduum profectus esi de Samaria in Gali- nuntiatum esl sanum esse filium ej'us, el invenit ea
Iseam. Propierhoc ergodixisii, o Evnngelista, testi- hora sanatum, qua hofa Dominusdixerat, Vade,filius
iiioninm pcrhibuisse Jcsum quod prophela in patria tvtts vivit; cl credidil, inquit, ipse, el dointisejui toia.
sua honorem non haberet; quia post biduuni reliquit Si crgo propterea credidit ipse et domus ejus lota,
Samariam-, el properavit venire in Galihram? Imo quia nunlintus esl ei iiliiis ejus-sanus,"cl comparavit
vero qUasivideorftiihi congruenliusintelligere, qtiia horam nuniiahlium hone praenuniianlis; quando ro-
si honOieni in patria sua Jesus non haberel, non ad gabat, nondum ciedehat. Samariiani nullum signum
cnmdem relicfa Samaria festinarel. Sed ni fallor, imo exspectaverani. verho ej'uslaiiluhimodocredideratit:
quia vei-umesi, el non fallor, melinscnim quam ego, cives aulem ejus audireiliieruerunl, Nisi signa el pro-
-vidit Evangelisla quid dicerel, melius me veritnlcm digia videritis, non creditis; et ibi lamen facto lanlo
videbai, qui eani de pectore Dominibihebat. Ipse est mirnbulo, non credldit nisi ipse ct doinris ejus. Ad
euim Joannes cvangelista, qui inter omnes discipulos solum sermonem crediderum plures Samariiani : ad
supelr pcclus Dominidiscumbebal; et quem Dominus illud miraculum sola illa domus credidit, ubi facttini
chariiaiem debensonmibus, tamen prse cseteris dili- esl. Quid igitur, fratres , quid hobis coinmendat Do-
gebat (Jo.ii. xm, 25, et xxi,20). Ergo ille fallere- minus? Tunc GalilseaJudseaipatria eral Domini,quia
tur, et_ ego recla senlireni? Imo si piesapio, obe- ibi nutritus est : ntiiic yero quia jiorlendil aliquid rcs
dieuter audiam quod dixili iil merear sentirequod illa; non eriim sine causa dicia sriiif prodigia, nisi
lensit. quia aliquid poriendunlj: prodigium eiiim appellalum
5. Aceipiteitaque, charissmii-j quid hic seniiam, esl quasi porrodicium%qubd porro dicat, porro si-
sine prseuidicio,si vos Uieliusaliquid senseritis. Ma- gnificel, ei aliquid futurum esse porlendnt: quia crgo
gislruin cnim unum omnes habemus, et in una schola aliquid illa omuia porlendebaiil, aliquid illa omnia
"condlscipulisumus.Hocergo sentio-,cl videle si non prsedicebant, faclamusmodo nos palriam Domihi no-
aul verum est, aut propinquat veritati quod senlio. stri Jesu Cluisti secundumcarnem (non enim habuit
In Samaria biduum fecit, ei credideruni in eum Sa- palriam in lerra, nisi secundum carnem, quam acce-
maritani : Iol dies in Galilsea fecit, et non in eum pit in tefria); faciamus ergo patriam Dohiini populuin
crediderunl Galilnei.Retexile vel recolile inemoria Judseorum. Ecce in patria sua honorem non liabet.
heslerni dieiet iectiohehi el sermonehi. Venil in Sa- Modoattende Judasoriimturbas, attende jam geiitein
niariam, ubi eum primo mUl.erllla prsedicaverat-,cum illam dispersam loto orbe lerrarum, et evulsamradi-
qria ad puleum Jacob lociilus erat magua mysteria: cibus suis; allende ramos fractos, concisos.dispersos,
eo vi^o Saniaritani et auditocrediderunl in eum pro- aridos, quibus fractis jinseri meruil oleasler (Rom.
ptbr verbum mulieris, el firh.iilBtrediderrinl projuer xi, 17): vide lurbam iJudseorum-,qnid dicit modo?
verbum ejus, el plures credidehiht: sie scripfumesl. Quem colitis, quem adoratis, fraler noster erat. Et
Ibi lacio biduo fquo nunieio dieiurnmysliceeommen- nos-respondeamus, Propheta in palfiasua honorem
daius est duorum numerus praeceptorum-,in quibus iionhabet. Denique illi ambulahiem DominumJesum
dtiobuspra?.ceptistola Lex pendetel Prophetse[Matth. hi lerra, facienteniqtiemiracula; csecosilluminaniem,
xx», 37-10] ,*sicul hesle.nb • die bos Wmmlehdasse surdis aureslaperienifem, hiutorum ora solvenlem,
meminisiis), pergil in Galiloeam,el Yenitin civiiatem paralyiicorum.niembra|slfingentem, supei*mare am-
Canam Galilseae,ubi aquam viniim fecil. lbi aulem bulantem, venlis imperanlem et fluctibus, mortuos
quando aquam in vinum fcohvet-tit,sicut scribit ipse suscitanlem; tanta signa facienlem viderunt, etvix
Joannes, crediderunt in eum discipuli ejus (Joan, n, 1 m plerisqueMss.,prpdicium.
 "" TRACTATUSXVI. CAPCTIV. 1526
i523
inde paucicrediderunt.Populo Dei loquor : tammulli lu de signis credere: ceiUurioalienigenacredidil me
credidinius, qusesigna vidhnus?Illud ergo quod fa- verbo posse facere, et aiilequemlacerem credidil;
"ctum est iu:ic, boc quod nunc agitur portendebat. vos, nisi signa et prodigiavideritis,non creditis.Ergo
Judseifueruiit vcl stuit similes Ga!ila;is;nos simiies Siita est, frangantursuperbirami, humilis inseratur
"illisSamarilanis.Evangeliuni audivimus, Evangelio oleaster: manealtamen radix, illis prsecisis,istis re-
coitsen_-imiis, per Evangeliuin in Christum credidi- ceptis. Ubi manet radix? In Patriarchis. Etenim pa-
mus; nulla signa viditnus, nulla exiginms. tiia ChristipopulusIsrnel, quia ex eis venitsecundtim
4. Quamvisenlmunus ex duodecimeleetis el san- carnem : sed bujus arhoris radix, Abraham,Isaac, et
""ctis,tamen Israelila fuit, de gente scilicet Domini, Jacob, patriarehsesancti. El ubi isti? In requie apud
Thomas ille, qui in loca vulnerum digiloscupiebat Deum, in honore magno: ut in Abrahsesinum adju-
mitiere. Sic eum arguit Dominusquomodoistum re- tusJ ille pauper post corporis exitum levaretur, et
gulum. Huie dixii, Nisi signa el prodigia viderilisnon in Ahrabsesinu de longinquoa superbo divitevidere-
credilis: illi aulem dixit, Quia vidhti, credidisli.Ad tur (Luc. xvi, 22,25). Ergo radix manet, radix lauda-
Galilssosveneral, post Sam.rilanos qui sermoni ojus tur: sed rami superbi el prsecidiet arescere nierue-
"credidorant,apud quos nulla miracula fecerat, quos runt; oleasterautemhumilisillorumprsecisioneinve-
firmos in fidesecuruscito dimiserat, quia divinitatis hit Ioeum.
-jirsesenlianon dimiserai. Ergo quandodicebat Domi- 6. Audi ergo quemadmodumprsecidanturrami na-
Tius Tliomse,Yeni,millemanum tuam, el noli essein- lurales, quemadmoduminseralur oleaslcr, cx ipso
credulus, sed fidelis; et cum ille exclamaret, laclis eenturione, quem propler comparationem hujus re-
vulneriimlocis, eldiceret, Momitmsmeus, ei Deus guli commemorandimiputavi. Ainen,inquit, .dicovo-
mcus: increpntur et dieiUir ei, Quia vidisli, cre- bis, non inveniiantam fidem in lsrael: proplereadico
didisli.Quare, ri\s\-qiiiuprophela'in patria stla Iwno- 4>obis,quiamulliab orienteel occidenle.Quarnlaie ter-
rem non liabel? Quia vero apud aliciiigenas pro- ram occupaveratoleaster!Amarasilvamundushicftiit:
pheta iste honOremhabet, quiclsequilur? Reali qui _sedpropter humililalem, propter Non sum dicjnusut
honvideruntel credidenml*(Joan. xx, 25-29). Prse- sitb tectvm meumintres, Mulli ab orienleel occidente'
diclisumusnos; ef quod Dominusante laudavit, ot in venient.El puta quiavenienl: quid de illis fiel?Si
nobis implere dignaius est. Viderunl qui crucifixe- enim venient,jam prsecisisunt de silva: ubi inserendi
runl, palpaverunt, et sic pauci crodiderunt: nos non sunt, ne arefecanl?Ei recttmbent,inquit, eum Abra-
vidimus,non contrectavimus,audivimus,credidimus. ham, et Isaac, el Jacob.In quo convivio;ne forle non
-Fiat in nobis, perficialur.in nobis benlitudo quam invitesad sempervivendum, sed ad multum biben-
promisil; el liic, quia-patriDeipsius praelalisumus; dum? Recunibenlcum Abraliam, el Isaac, el Jacob.
et in fuluro steculo, -quiapro ramis fraclis inserti Ubi? In regno,inquit, cmlorum.Et quid erit de illis
-sumus. qui venerunt de siirpe Abrahse? quid liet de rarnis
5. Hosenimramosse fracturumesse monstrabat, quibusarbor "plenaeral? Quid, nisi quia prsecidcn-
-et hunc oleaslrum inseiiurum, quando commoius lur, ut isli inserantpr? Doce quia prsecidemur;
" CeiHurionis
fide, qui ei dixil, « Non stiin dignus ut Filii autem regni ibunltin tcnebrasexleriorcs (Mailh.
sub lectum meum intres; sed laiituindic verbo, et vm, 5-12). , - ,
Sanabiuirpuer meus: nam el ego homo sum sub po- 7. Habeat ergo apud nos honorem Propheta, quia
leslale constiiutus, habens sub me mililes, et dico non habtiit honorem in patria sna. Nonbabuir-hono-
huic, Vade,et vadit; etlmic, Veni, et venil; et servo rem in palria, in qua condilus esl; habeat honorem
-meo, Fachoc, et facit. .Conversusad cos qui se se- in patria quam condidit, In illa enim condilus est
iquebantur, dixit, Amen dico vobis, non inveni tan- conditor omnium,condilus in illa est seciinduinfor-
tam fidemin Israel. i Quare non invenit tantamfidem mani servi. Namipsam civilatemin qua conditus es!,
-in Israel? Quia propheta in paltia sua honoremnon ipsam Sion, ipsam Judaeorumgenlem, ipsam Jerusa-
iiabei.Numquidnon.et ilii ceuiurioni polerat dicere Iem , ipse condiditcum esset apud Patrem Verhum
Dominus,quod dixit hulc fegulo, Vade,puer tuusvi- Dei: Omnia enim per ipsutn facla sunt, et tiue ipso
vil? Videle distinclionem: regulus isle Dominumad faclumesl tiildLDe illo ergohominede quo hodie.au-
domumsuamdescendere cupiebat; ille ceniurio indi- .divimps,-.unusmcdiator Deiel homin.umhomo Chri-
- gnum se essedicebat.Tllidicebatur, Ego venio" elcu- slus Jesus (I jfifli.ii, 5), etiam Psalmus prselocuius
rabo eum; buicdictum esl, Yade, ftliustuus vivil.Illi esi.-dicens, Mater Sion» dicet homo.Quidam Iiomo,
prsesentiampromillebat; hunc verbo .sanabal.Isteia- ipediator Dei et hominum liomo, Mater Sion dicif.
nien prajsentiamejus extorquebat; ille se prsesenlia . Quare MaterSion/dicit?Quia inde aocepit carneni,
ej"usindiguuniesse dicebat. fliccessum e_t elalioni; inde virgo Maria,de cnjus uteroserv» forma suscepta
illicconcessumest liumiliiaii. Tanquamhuic diceret, est, in qua dignatus est apparei'ehumillimus..Mater
Yade, filiusluus vivit, noli uiihi- tsediumfacere. Nisi Sion-dicitiiomo, el homo iste qui dieil.MaterSion,
signa et prodigiaxideritis, non erediiis: pra-.senliam factus est in ea, homofactus eslin ea. NamDeuserat
meam vis in domo tua, jiossum et verbojubere; uoli 1EdiiiAni.Bad.et Er.,justus,vindocinensisMS.,ad ju-
1Mss.,quinonvidentetcredunt. stos.Atliss. alii cum Lov.,adjutus: qUodnomenipsum
a
. Lov.,Egoveniam.raaeri libri,sgo venio. Lazariest interpretatum,
 mi IN JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINI | 1S2S
ante eam, et bomo faclus est in ea. Qui homo fnctus j'uspeccata dimitlere venerat, ad cujus languoressa.
esl in ea , ipsefundaviteatnAldsshms (Psal. LXXXVI , nandosse humiliaveral', de boc languidosanatoma-
5), non Iiumillimus.Homofactvsestin ea humillimus; gnum signum dedit. Gujus rei et cujus signi pro-
quia Yerbumcaro faclumesl, el habilaviiinnobis: ipse fundum sacramentumj1 quantum Dominus donare
fundavit eatn Altisshniis;quia i« principio eral Ver- dignatur, atlentis vobis et orando adjuvantibusinfir-
bnm, et Verbumerat apud Deum; el Dcrn erat Ver- mitatem nostram, loqnar ut potero. Quidquidautem
bitm: omniaper ipsumfacla sitnt (Joan. i, 1, 5, 14). non possum, stipplebitin vobis ipse, quo adj'uvante
Qitia vero condidit istam palriam, hic habeat hono- facio quodpossum. i
rem. Repulit eum p.ilria in qua generatusest; susci- 2. Dc hac piscinaqusequinquoporlicibuscingeba-
piat eum patria quamregeneravit. tur, in quibus j'acebatmagna mulliludolaiiguentium,
assidue nos tractasse memini; el rem dieturus sura
TRACTATUSXVII.
quam mecumpiures recoguoseantpotius quam co-
Ab eo quodscriplumest, Post hsecerat diesfeslus Ju- gnoscant. Vertim niliibesl ab re, etiam nota re-
dseorum, el ascendit Jesus Jerosolvmam; vsquead pelere, ut et qui non noverant inslruantur; et qui
id, Quserebanteum Judseiinlerficere,quia non so- noveranl confirmentur.!Proinde languam nota bre-
lumsolvebatsabbalum, sedetpatrem suumdicebat viter perslringenda suiH, non otiose inculcanda.
Deum, sequalemsefaciensDeo. Cap.v,f . 1-18. - Piscina illa et aqua illa populum mihi videtursi-
1. Mirumnon esse debet a Deofaclummiraeulum: gnilicasse Jtidseorum. Signifieari enim populos no-
mirum enim essei si bomo fecisset. Magisgaudere mine aquarum, apeiie nobis indicat Apoealypsis
Dominusnoster et Joannis : ubi ei cum oklenderenluraqusemultse, et
quam mirariJ debemus, quia sal-
vator Jesus Chrislus homo faclus esl, qiiam quod di- inlerrogasset quid esseni, responsuni aecepit, popu-
vina inlcr homincsDeusfecil. PIus esl enini ad salu- Ios esse (Apoc XYII, 15). Aquaergo illa, id est popu-
lem nostram quod faclusest proplcr homines, quam lus ille, quinque libris Moysi,lanquam quinque por-
licibus claudebalur.Setl illi libri prodebant langui-
quod fecil inter liomincs: el jilus est quod vitia sana-
vit animarum, quamqttndsanavitlanguorescorporum dos, non sanabant.Lex enim peccatorescomincebat,
moriturorum. Scd quia ipsa animanon cum noverata non absolvcbat.Ideo littera sine grnlia reos faciebat,
conlitenlesgralia Iiherabat.Nam hoc dicit Apo-
quo sananda eraf, et oculos hnbebal in carne uiidc quos
facta corporalia-viderot, noiidum habebat sanos in slolus : Si enim dala essetlex qum possel vivificare,
ex
corde, unde Deum latenfcm cognoscerel; fecit quod omnino Lege esset justilia. Quare ergodata est
videre potcrat, ut sanaretur imdevidere non polerat. Lex? Sequilur, etdicil : Sed conclusilScriplura om-
nia sub peccalo,ut promissioex fideJesu Chrislidare-
Ingressus est locumubi jacebat magna multiludolan tur '
credenlibus (Galat. m, 21, 22). Quid evidentins?
guenlium, csecortim, claudorum, aridorum; et cum
esset medicusel animarumet corporum,et qui venis- Nonneverbn hsecexposuerunt nobis et quinquepor-
set sanare omnes animas crediltirorum, de illis Jau- licus, etlangueniiummultiludinem?Quinqueporticus
Lex esf. Quare quinque porticus non sanabant lan-
guenlibus unum elegit quem sanaret, ut unitaiem si-
si data essel lex qum posselvivificare,
gnificaret. Si mediocri corde, et quasi liumanocaptu guentes? Quia
et ingenioeonsidereinusfaeieiitem,elquod ad poiesta- omninoex Lege essetjiistilia.Quare ergo eoiuinebant
tem pertinet, non niagnumaliquidperfecit; el quod quos non sanahani? Quia conclusit Scriplttra omnia
ad benignitatem, parmn 2fecit. Tot jacebanl, et unus sub peccalo, vt promissioex fide Jesu Christidarelur
curatusest, cum posset uno verbo omnes eiigcre. credentibus. j
5. Quidergo fiebatuliin aqua iila turbala jsanaren-
Qtiidergo intelligendumesl, nisi quiapoleslas illaet
bonitas illa magis agebat quid aninisein faeiis ejus lur, qui in porticibus sanari non poleranl? Subilo
enim videbalur aqtia turbata, et a qjio lurbabaturj
pro salute sempiterna iiUelligereuf, rpiam quid pro
non viclcbatur.Credas boc angelica_virtule"fieriso-
temp^oralisalute corporamererenlur? Corporumenim
salus qusevera exspeclalura Domino, erit in fine in lere, non tamen sine significanlealiquo sacramento.
resurrectione morluorum: tunc quod vivel, non mo- Post aquam lurbatam niiltebat se unus qui poterat,'
rietur; lune quod sanabitur, non segrolabit; turic el sanahalur soltis: post illuni quisquis seniitteret,
quod satiabitur, non csurietaut siliet; tunc quod re- frusira faceret. Quid sibi ergo hoc vult, nisi quia
novabitur, non veterascet. Nunc vero in illis factis venit unus Christus ad populumJudseorum; et fa-
Domini et salvatoris nostri Jesu Christi, et csecorum ciendo magna,-docendq utilia, turbavit peccaiores,
aperli oculi, morte clausi sunt; et paralyticorum turbavit aquam pra.sentrasua, et excifavitad passio-
membra constricta, morie dissoluta sunt; et quid- nemsuam? Sed laiens llurbavil. Si enim cognovis-
quid sanatumest lemporaliterin membrismortalibus, sent, nunquam Dominumglorisecrucifixissent(I Cor.
in fine delecit: animavero quse credidit; ad vilam ii, 8). Desceudcre ergo!in aqttamturbatam, hoc est
se.ernamtransitum fecit. Animseergo crediturse, cu- humiliter crcdere in Domini passionem. Ibi sanaba-
tur untis, significansunitatem; postea qnisquis veni-
1-SiceditietMss.ferunt.Fortelibrariorumlapsu, pro,et ret, non sanabatur : qtiia quisquis praHer unitntem
admhari, sive uti olimscribebant,et ammirari.substitu-
tumfuit, quammirari. fuerif, sanarinon polerit.
2in Mss.,panmm. 4. Videamus ergo quid voluerit significarein illo
1529 TRACTATUS XVII. CAPUT~V_. 1530
uno, quem eiiam ipse servans <unitatis mysterium, Signilicationibuspascimur, ut ad res ipsas perduran-
sicul pr-cloeutus sum, de tol laiiguenlibus umiro tes pervenire possimus. Operarii enim sumus, et
sanare dignatus est. Invenit in annis cjus numerum adhuc in vinea laboramus : finito die,' finilo opere,
quemdam langfmris : Triginta octo annos habebat in merces restituetur. Sed quis operarius perdurat ad
infirmilate.Hic numerus quomodo magis ad languo- accipiendam mercedem, nisi qui paseiiur cum Jabo-
rcm perfineaf, quam ad sanitatem, paulo diligenlius rat? Non enim et tu operario luo mercedem solam
exponendum est. Intentos vos volo; aderit Dominus, dalurus es : non eliam afferes illi undc vires reparet in
ut congrue loquar, et sufficienlcr audiatis. Quadra- labore? Pascis uliqtie cui meroedem dalurus es.
genarius numerus sacralus nobis in quadam perfe- Proinde et nos Dominus in islis Scripturarum signi-
ctione commendalur. Nolum esse arbitror Cbariiati ficationibus laboranles pascil. Nam si ista inlelligen-
vestrse : teslantur soepissiinedivinse Seriplurse. Jeju- dorum sacramentorum loelilia sublrahatur a nobis,
nium hoc numero consccralum est : benc nostis. deficimus in labore, el non erit qui pervenial ad
Nam et Moyses quadraginta diebus jejunavit (Exod. jiiereedem.
xxxiv, 28), et Elias-tolidem (III Reg. xix, 8), et 6. Quomodo ergo quadragenario ntimero perfici-
ipse Dominus noster et salvaior Jesus Christus hunc lur opus ? Fortasse ideo, quia Lcx in decem prsece-
jejonii numerum implevit (Matlh. IV, 2). Per Moysen ptis data est, el per totum mundum prsedicanda erat
significaliir Lex, per Eliam significaiittir Prophetse, Lex : qui totus mundus quatuor parfibus commen-
per Dominum signilieatur Evangelium. Ideo in illo dalur, Orienle el Occidente, Meridie et Aquilone,
monle trcs apparueruht, uhi se discipulis ostendit unde denaiius per qtmtuor mul.iplicatus, ad quadra-
in clarilate vultus ct vesiis suse. Apparuit enini me- genarium pervenit. Vel qnia per Evarigelium quod
dius inler Moysen et Eliam (Id. xvu, 1-3), tanquam quatuor libros habet, impletur Lex : quia in Evan-
Evangelium testimonium baberet a Lege et Prophe- gelio diclum esl, Non veni solvere Legem,sed adim-
tis (Rotn.ni, 21). Sive ergo in Lege, sive in Prophe- plere{Malth. v, 17). Sive ergo illa, siveista causa, sive
lis, sivc in Evangelio, quadrageiiariiis numerus rio- alia aliqua probabiliore, quacnos latel, docliores non
bis in jcjunio commendatur. Jejunium atilem magnuni latet; cerlum est lamen qundragenario nuriiero signi-
et genernle esi, abstinere al) iniquilatibus el illicitis ficari quamdam perfeclionem in operibus bonis, quse
volnptatibus sseculi quod est perfcclum jejunium : maxime opera bona excrcentur in ahslinonlia qua-
ut abneganles impielatem et smculares cupiditales, dam ab illicilis cupiditatibus ! saieuli, hoc est, gene-
temperanler, el juste, el pie vivamus in hoc smculo. rali jejunio. Audi elApostolum dicentem, Plenilvdo
nuic jejunio qtiam mercedem addit Aposlolus? Se- Legis charilas (Rom. xiu, 10). Chariias unde ? Per
ijuitur, et dicil: Exspeclantes illam bealam spem, ef graiiam Dei, per Spiritum sanctum.Non enini hahe-
manifeslationemglorim beali Dei, el salvatoris nosiri remus' illam ex nobis, quasi faeientes illam nobis.
Jesu Chrisli (Tit. n, 12, 15). In Iioc ergo saxulo Dei donum esl, el niagnum donum : Quoniam chari-
quasi Quadrngesimam abstinentise celebramus, cum tts Dei, inquit, diffusa est in cordibusnostris per Spi-
bene vivimus, cum ab itiiquitalibus et ab illicitis rititm sanclum qui dalus esl nobis {Id. v, 5).'Charitas
voluplatibus abslinemus. Sed quia Iisec abslineniia ergo implel Legem, et verissime diclum esf, Pleni-
sine mercede non erit, exspectamus beatam illam -U./o£cgis_/-ar..as.Qu-era_rius_ianccl_ari_alem, quem-
2
spetn, el revelalionemglorim magni Dei, el salvaloris admoduni commeudaiur a Domino; Memenlote
noslri Jesu Christi. In illa spe, cum fuerit de spc fa- quid proposuerim : numerum triginta octo annoruiu
cta res, accepluri sumus mercedem denarium. Ipsa in illo languido volo exponere, quare riumerus ille
enim merces reddilur operariis in vinea laborantibus trigesimus octavus languoris sil potius quam saniln-
secundum Evangelium (Matlh. xx, 9, 10), quod vos tis. Ergo, ul dicebam, charitas implel Legem. Ad
credo remiiiisci : neqiie enim omnia cornmemoranda plenitudineni Legis in omnibus operibus pertinet qua-
sunt, tanquam rudibus et imperitis. Denarius ergo .dragenarius numerus : in cbaritalc autem duo prse-
qui accepil nomcn a numero decem, redditur, elcon- cepta nobis commc-ndanlur. Intuemini, obsecro, et
junclus quadragenario fit quinquagenarius : unde cum figile memorise quod dico; ne sitis contempiores
labore celebramus.Quadragesimamanle Pascha; cum verbi, ne fint anima vcslra via, ubi grana jacta non
Isetilia vero, tanquam aceepta mercede, Quinquage- germinent: Et venient, inquil, volalilia cmlifet colli-
simam post rascha. Nam huic tanguam salutari la- gent ea {Marc. IV,4). Pereipite, ct roeqndite iii cor-
bori boni operis, qui perlinet ad quadragenarium dibus veslris. Chariiatis praicepta duo sunt a Domi-
nuiuerum, addiiur quielis et felicilalis denarius, ut Jio commendata : Diliges DoniinumDcum tittim ex
fiat. ' loto cordejuo, el ex tola anhna lua, el ex lota mente
quinquagenarius ,
- 5. Significavit hoc.et ipse DoniinusJesus multo lua; el, Diligesproximittnttmm tanquam leinsum. In
aperlius, quando post resurrectionem. quadraginla his duobus prmceptis lola Lex pendel et Prophetm
diebus eonversalus esl in lerra cum discipulis suis (Matth. xxn, 37-40). Merito et illa vidtia omnes f.i-
(Act. l, 5); quadragesimo autem die cum ascendisset cultates suas, duo miiiiita misit in d'3na Dei (L%c.
in coelum, peracli.s deccm diehus misil mercedem xxi, 2-4) : mcrilo et pro illo languido a latroiiibus
Spiritus sancti (Id. n, 1 4). Significala sunt isla, et 1~MSS., voluplatibus.
quibusdam sigpificalioiiibusres.ipste prseYeijlse s unt. l.ov.,quwadinedum.cajferilibri, quemadmodum, ,
 1531 1NJOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl' .^2
saucialo, stabularius duos nummos accopit unde sa- alienum omnino a.Deo|videndoesse arbitreris : Deus,
narelur (Lvc x, 55) : nierito apud Sainaritanos bi inquil, charilas est; eiqui tnanet in charitale, in Deo
duuni fecit Jesus, ul eos cbaritnle firmaret (Joan. iv, manet(I Joan. iv, 16). Diligoeigo proximum ; et in-
40). Binario ergo isto numero cum aliquid boni si- tuere in le unde diligis pioximum ; ibi videbis , tit
guificnlur maxinie biparliia charilas commendaiur. poteris, Deum.Incipe ergo diiigere proximum.Frange
Si orgo quadragenarius numerns habel perfeclionem esurienlipanem luum, cl egenumsine lectohiduc in do-
Legis.ei Lex non impletur nisi in gomino prcecepto mum luam : si viderishudutn, vesli, et domeslicosse-
charitalis ; quid miraris quia languebat qui ad qua- minislui ne dcspexeris.,Faciensauioin isiaqtiid conse-
draginla, duo minus habebat? queris?Tunc erumpelvelulmalulinaiitxttta (Isai. Lvijf,
7. Yideamus proinde jam quo sacramenlo islc 7, 8). Lu _ lun Deus tuus e .1, libi matutina, quia post
lnngttidus curetnr a Domino.Yenil cnim ipso Domi- iioeicin steculi libi vcniei: narn ille ncc oritur, nec
nus, charitntis doctor, charilale plenns, brevians,sicut occidit; qtiia scmper manel. Erii libi maiufmus red-
de illo pra'diclum esl, verbnm super ierrain (Isai. x, eunti, qui tibi occnsum fecorni percunti. Ergo, Tolle
23, et xxvm, 22; Rom. IX, 28) : et osiendit iii dtio- grabaiitm tttuin, milii jvidelur dixisse, Diiige proxi-
bus proecepliscliaritaiis pendere Legemet Prophetns. mum tuum. >
lnde crgo pependii Moyses quadragenario suo, inde 9. Seclclnusum esl adlmc, et expositione indiget,
Elias cum suo, Ininc numerum attulit Dominus in quantum arbilror, quai-ein iollendo grabato dilectio
lesfimoiiio suo. Curatur iste languidus a prscsente proximi commendelur : nisi forte hoc nos offendit,
Doinino; sed prius quid ei dicit? Vis sanus fieri?\~e- qnodiper grnbalum, rem quamdamstolidam etinsen-
spondit ille homiiiem se non habere, a quo in pisci- sniain, proximusconimend.Uur.Non irascaturprpxi-
nam initlaldr. Yere necessariiis erat illi homo ad mus, si coinnieudatur trobis per rem quse sine aniina
saiiitalem, sed homo ille_qui-et Deusest. Untts enim elsine sensu esl. Ipse Dominuset salvator noslcr Je-
Deus, ttnus el mediatorDei et homhluin,liomoClitislus sus Chrisltis lapis aiigularis dictus esl, ut duos con-
Jesus (\ Tim. \\, &). Venit ergo homo qui erat neces- deret in se (Epltes.n, 14-20). Dictus estetpeira, unde
sarius : qunre sanitas differrelur? Sttrge, inquit, lolle aqua prolluxit: PetraaulemefatChrislus (lCor. x,2).
grabalttm luwn, el ambulu. Tria dixit, Sttrge, lolle Quid ergo inirum, si Pelra Chrisius, lignuin proxi-
grubalum liium, cl ambitla. Sed Surge, iton operis hius? Noii (amen qualecumquelignum : quomodonec
iitiperium fuil, sed operntio sanilalis. Sano autem illa qualisctimquepelra, sed unde aqna prolluxerat si-
dtio imperavil, Tolle grqbalumliium, el ambula. Rogo lienlihus; hec qnaliscumqueInpis, sed angularis, qui
vos, cur non sufficerel, Ambula? aut ccrle cur non In semelipso copulnvit duos [larietes e diverso ve*
sufficeret, Surge? Neque enim ille cum sanus sur- iiienles. Sic nec qualecumqueJignurii proximnm.ac-
rexisset, inlocoremansisset.Nonnead hoe siirrexisset ceperis, sed griibaium. Quid ergo in gfabato, obseero
ut abiissct? Movet ergo nie etiam quod duo pfaecepit, te? quid, nisi quia illo latiguidiisgrabato jiortabatur ?
qui illum j'aceiUemduobus minus irivenit: lanquam Sanus autem grabalum poriat. Quid diclum esl ab
enim duo qusedamjubendo, quod minus eral implevit. Apostolo? Invicemonera vestra portale, elsic adhnple-
8. Qnomodo ergo inveniamusiii fcisduobus Domini bilis legem Christi ( Gitlat. _i, 2). Lex ergo Christi
jussis , tluo illa proeceptasignificala charitatis ? Totle, chariias est, nec cliaritlasimpleturnisi iiivicemonera
inquil, grabaittm luutn, et atnbuia. Qusesunl illa duo hoslra portomus. Sufferentes,iriquil, htviccmhi dile-
prsccepta, fratres,- recolile mecuhi. Nolissimaenim clione,sludentesservarejmitaiemspirilttsin vinculopa^
esse ciebenl, nec modo tanlufh venire in meiitemcum ris (Eplies. iv, 2, 5). Cum esses languidus, poriabat
commemoraiiiur a nobis, sed deleri nunquam debenl te proximus luus; sanus factus es, porta proximum
de cordibtis veslris. feemperomnino cogitaie diligen- luum : Invicemonera vhstraporlale, ~etsic adimplebitis
dum esse Deumel proximum•: Deiimi.__tolocorde, ex lcgemChristi. Sic adiuiplebis, o lioriio, quod tjbi de^
totd anima, et ex lola menie; el proximumtanquumse- rrat. Tolle ergo grabalhmluum. Sed cum lUieriSjnoli
ipsttm. Hsecsemper cogitanda, haacmeditanda , hseb remanere, ambvla. Diligendoproximum, et cm_miha-
rclinenda , hoec agelida , hscc iinplenda suhl. Dei di- Iiendo de proximo luo, iter agis. Quo iter agis, nisl
leclio prior esl ordine prsecipieiidi;proximi aulem - ad DominumDeum, ad eum qhem diligere debemus
dileciio prior est ordine faciendi. Neque enini qui libi "extotocordc, ex lola anima, ex tola menle? AdDo-
prseciperet dileoiionem islam in duobus praiceptls, minum enim rioudumpervenimus, scd proximumno~-
prius libi commendarct proximum , el postea Deum; biscilmhabemus. Portaergb ehni, cum quoanibula_i";
setl prius Deum, postea proximum. Tu autem qUia utad eum pervenias,, cum qtio manore desideiits.
Deum nondum vides, diligehCloproximum prome- Tolie ergo grabalumlunm, et ambula.
rcris qiiem vidons ; diligendo prosimum purgas ocu- 10. Fecil boc ille, et scandalizali sunt Judaji. Vi-
lum ad videndum Deum, cvidenier Joanlie diconie, debanl eiiihi Iiomineniidiesabhali portanlem gfaba.
Si fralremqitemvidesnon diligis,Deuiliqltemtwn vides tum suum, nCccalumniabaniur Domino quod sariuni
qiiomodvdiligerepoleris (Uoan. iv, 20)? Ecce dicilur eum fecerat sabbato, ut eis respondere possei quia si
libi, Dilige Deum. Si dicas milii, Osicnde imhi quem cujusquam eorum jumenlum in pulfum cecidisseli
diligam; quid respondebo, ni_i quod ail ipseJoannes, utitjue die sabbati erueret illud, elsalvaret jumentum
Dewntllmo vitlit wiqltum \Joan. i, 18)? Et ne te suum (Luc. Xiv,S): non ilaque jam illi objiciebanl
 1553 TRACTATUSXVII. CAPUTV. 1554
quod die . abbsli sanus factiis esset homo; se.d quod opcratur, et cgooperor-.Misilin eos magnum tumul-
porlnbalgrabaluiu siium. Si sanitasnon eral diffeteiir tum ; ndventn Doininilurbalur aqua , sed qtti lurbal,
da. iiuinqiiidel opus fue.ratimperancium?Non licel laiel. Tamen sanandusesi iurbata aqua scgcrunus ma-
tibi, inqtiiiint,facereqiiodfacis, tolleregrabatumiuum. gmis, passo Dominotoius mundus.
\l\ ilie aucbirem sanilatis suoeobjiciebal calumniato- 14. Videamusefgo fesponsionem Verilatis : Palet
rihtis: Qid, inqtiil, 1110fccil sanum, ipse mild dixit, mevs usquemodooperalur, el egooperor. FaLum ergo
tolle gfabatumlitum, el ambttla.Non aociperem jus- dixit Sciipltira quia Deus requievilab otnnibitsoperi-
sinnem aquo receperam sniiitalem? Et ilii : Qttisest btts svisin die septhno (Gen. n, 2 ) ? cl conlra hanc
iileItonibquilibi'dixil,Tolle grqbalum luum, elatnbtda? Scripluram per Moysenministralam, Ioquilur Domi-j
11. Sed qui sanus eral facius nesciebatqnis essel,a nus Jesus, cuni ipse dicat Judseis, Si credereiisMoysi,
qlib hoc audiernl. Jestts atilem, cmii hoc fecisset, et crederctiset mihi: de me enim ille scripsit (Joan. v,
jussisset, declinavefalab eo in tttrba. Videle quemad- 46)? Videie ergo ne aliqnid voluitsignificare.Moyscs,
moddm et hoc. implealur. Portamus proximum, et quod Deitsrequievilin die sepiimo.Non enim defece-
ambulamus, ad Deum; sed eum ad quem ambula- rat Detis operando creaiuram suam, eljndigebnt rc-
lhlis, nondiiin-videmus : ideo el ille hbhdtini nove- quie sicut homo. Quomodo defecerat qui-verbo fe-
rat Jesum. Saciamenturii hoc commeridatum est, cerat ? Tanien el illud verum esl, quia requievitDeus
quia in eum credimus quemnondum videmlis : et ut ab operibussuis in die septimo;et hoc verum cst quod
iion videatur, declitial in turba. Difficileesl in lurba ail Jesus, Paler meus usque modooperalur. Sed quis
videre Chrisium : solitudo qusedam necessafia est explicet verbis, homo hominibus, infirmus infirriiis,
hienti noslrse; quadam soliludiiie intenlionis videtttr indoctus discere cupicnlibus, ct forle si quid sapit,
Detis.Turba slrepilum habet; visioista secietum de- promere et explicare non vnlcns iiominibus, difficile
siderat. Tolle grabatum tuum , porla porlalns proxi- forte cnpicntibus, etiam si explicnri possil quod capi-
hium tuum; ei ambula, ut pervenias.' Noli Jcsum lur? Quis, Inquam, fratres mei, ex])licelverbis quo-
qusererein turba, non est lanquam unus de lurha : modo Deusel qnietus operelur,,et operans quiescal?
•
pfoevenil omnem turbam. Prior ascehdit de mari Obsecro yos, ut lioc vobis proficienlihus differatis;
piscis ille magnus, et ih coelissedet interpellans pro visio enirn isla lemplum Dei quseritssanclum locum
hohis : tanquam sacerdosmngnus;uhus inlravit in in- _quserit: poriale proximum et ambulaie; ibi eum vi-
teriora veli: turba foris stnt. Ambula tu, qui portas dehitis, ubi.verbahonnnum non qu_p.ratis.
'
proximum tuurn; si didicisti portafe, qui siilebhs pbf- 15. Hoc forle potius dicere valemus, quia et in
iari. Denique modo noiidum nosli jesum, nonduin eo qtiod Deusin dieseplhnorequievit,ipsum Dominuin
vides Jesuhi : quid postea sequitur? Quoniam non el salvalorom nosirum Jesum Christum, qui hseclo-
-destitit illc tollendo giabalum shum , el ambtilando, quebatur et dicebal, Paier meus ttsquemodooperalur,
Yidit ium postea Jesus hi lemploiIn turba lion eum ct ego operor, magno sacramento significavit.Quia et
vidit, lh ieniplo vidit. Dominus quidem Jesus el in pominus Jesus tilique Deus.Ipse est enimVerbum
.urba eiitii v idebaf, et in templo : ilie ahiem langui- Dei, el nudistis quia in principio erat Yerbvtn; et non
dus Jostim in turba non cogno.cit, in lemplo cogno- qualecumque Verbum, sed Deus ^erat Verbum, ct
scit. Pervehit ergo ille ad Dominum; vidit eum in omnia per ipsumfacta ,sunt (Id. I, 1,3): forle signi-
templo, vidil eum in Ioco sacrato, in loco sanclo. Et ficatus ost requieturus in dic soptlmo _h omiiibus
ijUid ab eo "audil?Eccejam sanus facius es; noli pec- operibus suis. Legiic enini Evangeliuin, et videle
iare, n~equid tibi detefhtSconlingat. quanla operatus sit Josus. Operalus cst salulem no-
12. Tuiic ille, posieaquam vidil Jesum, el cognovit .stram in cruce, ul implerentur in eo qmnia prsedicta
Jesiihi auclorem sanilatis suoe,'non fuit pigerin evan- Propheiarum : coronaius est spinis, susponsus est
gelizando qdem videfai : Abiit, el nuntiavit Judmis Jigno; dixit, Siiiq, accepil acelum in spongia, ut
essel qui eiim s'qnumfecerat. llle aimunlia- impleretur quod dictum es(; Et h siti mea potave-
" quia Jesus
bat, et illi ihsaniebant: ille «aluiem stiam pfsedica- runt meaceto (Psal. LXVIH,-22). At tibi irnplela smU
bat, illi salufem feuamnon quoerebant. omnia opera ejus, sexta sabbati inclinato capiic red-
13. PersequebdnhtfJudmi-Dominum Jesum,~quia didil spiritiim, et in sepulcro sabbalo requiovii ab
hmcfaciebatin sabbalo. Quid efgo Domiuus modore- omnibus operibus suis (Joan. xix). Ergo tanquam
spondil Jtid-fiis,audiamus. De snriis factis hominibus dieeret Judseis, Quid exsp'eclalisut non operer sabba-
snhbaiu,dixi quid soleal respondere ,"quia jumenla lo ? Sabbati dies vobisad significalionemmeam proe-
sua non cbnlemribbaiit sabbato, vel liberando vel ceplus est. Opera Dei attenditis; ego ibi eram cum
Jtlendo. De poruttograbato quid respondil? Manife- "fierenlj per me facla sunt omnia, cgo novi : Pater
siuui opii_ corporalel.icttim erat aiile bculosJUdseo- tneus usque triod'0operalur. Operatus esl Paler lucem;
riim : ndh sairiins corporis, sfed operatio corporis; sed dixit ut fieret lux (Gen. i, 3J : si dixit, Verbo
qu;e h<n-'videbaiur ita riecessaria , quemadmoduni operatus est; Verbum ejus ego eram, ego sum : per
•sanilas. Aperte ergo Dominus dicat sacrainentuni nie factus esl mundus in iilis operibus, per me regitur
snbiwti, et signtimobservandi unius diei nd tempus mundtts in isiis op ribus. P.iiei',nieus el tunc opera-
daiuni esse Judseis; impleiionem vero ipsam sacra- tus esl cttni fecil mutidum, et usque nunc opera-
meiiliiriillo v.nissfe. Paler meits,inquit, usquemodq tuf ctifri fegit niimdulii *:fergOet perme fecitcum
 JjggS 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI L.36
focit, et per meregit cum regit. Dixit h-ee, sedqui- proprium doimm accepit a Domino (super cujus
bus? Surdis, coecis,claudis, languidis, medicumnon pectus in convivio djscumbebat(Joan. xm, ut
25),
agnoscentibus, el lanquam in phrenesi mente pcr- per hoc significaret quia secreta altiora de iniimo
diia oceidere voleniibus. ejus corde potabai), ut ea diceret de Filio Dei quse
16. Proinde quid secutus Evangelista dixit? Hhtc parvulorum mcnics fortassis intentas excitai-e
pos-
ergo magis qumrcbanl eum Jttdmi interficere,quia non . sint; implere autem, nondum capaces nonpossinl:
solumsolvebat sabbalum, sed et pairem snum dicebat grandiiisculisautem ojuibusquemenlibus et ad oeia-
Deuiti.Non quomodocumque: sed quid? Mqvalem se lem qiiamdam inlerius virilem
pervenienlibus, dat
jaciens Deo. Nam omnes diclmus Deo, Paler noster aliquid verbis his, qtio el exerceantur, et pnseanlur.
qtti cs in cmlis (Maiih. vi, 9) : Iegimus el Judoeos Audislis cum legerelur, cl unde sermo iste venerit
dixisse, Cutnitt.sispaler nosle.r(Isai. LXIII,16 el LXIV, meminislis. Ilesterno enim die lectum est, quod pro-
8). Ergo non hinc irascebanlur, quia patrem suum plerea volebanlJesttm Jttdmi interficere,quia non so-
dicebal-Deum; sed quod longc alio modo quam lio- titm solvebatsabbatum,sed eliam patrem suum dicebal
mines. Ecce inlelligimt Judoei quod non intelligunt Deiint, mqualemse faciensDeo
(ld. v, 18). Quod Ju-
Ariani. Ariani quippe inoequnlem P.Uri Filiiun di- dseis displicebnt, boc ipsi Pniri pltcebnl. IIoc sine
cunt, et inde bseresis est pulsa de Fcclesia *. Ecce dubio placet eliam eis qui honorificarit Filiiim, sic-
ipsi cscci, ipsi iiileiieclores"Cliris.i,intellexeriint la- ut IionorificaiU Palrem; quia si ois non plaocat,
men verba Clnisii. Non eum inlellexerunt esse Chri- displicebunt. Non eniin Deus eril
iliajor, quia placet
slum, nec eum inlellexeruni Filiiim Dei: sed lamen libi; sed tti minor, si displicet libi. Adversushanc
intellexerunl in illis verbis, quia lalis commendare- auiem eorum caltimniam, vcnicntem vel de
ignoran-
tur Filius Dci, qui sequalisessei Deo. Qttis eral ne- lia, vcl de malifia, Dominus non omniiio
sciebant; lalem lamcn Ipquiliir
prsedicari agnoscebant, quia quod cnpiant, scd uiide agitentur et coiilurbenltir,
patrem sttum dicebal Deitm, mqualcmse faciens Deo. et fortasse vel conturbaii medicum quoerant. Dicebat
Non erat ergo sequalis Deo? Non ipse se faciebat autem
illuni quoe scribereiilur, ut eiiam a nobis postea
aequalem, sed ille genuerat a.qualein. Si se ipse legereiUu.. Viderimus ergo qnid in Judseorumcor-
facerct sequaleRiDeo, caderet per rapinam. Qui enini dibus fnctum
sil, cum hsec audirent : qttid in nobis
se voluit oequalem facere Dco cum non esset, ceci- fial cum hsec
audimus, amplhts cogitemus. Neque
dit (Isai. xiv, 14, 15), et cx angclo factus est dia- enim natae snnt
hsereses, ct qua^dnmdogmala per-
bolus : ct hanc superbiam Iiomini propinavil, unde versitatis
esl. Nam hoc dixit cui slanii illaqueaniia aniinas el in profundum proe-
ipse dejeclus homini,
et erilis sicul dii : cipilanlia, nisi dum Scriplursc bona. intelliguiilur non
lapsus invidil, Gvstate, (Gen. m, 5)
facti non bene; et quod in eis1 non bene inteUigilur, etiam
id esl, ustirpatione rapite quod eslis; quia
lemere el auciaetcr asseriiur. Ilnque, charissimi,
et ego rapiendo dejectus sum. Non hoc prodehal,
valde caule Ii.cc audire debemus, ad quse capienda
sed hoe suadebat. Christus autem ajqualis Patri na-
et corde pio et cum iremore, sicut
tus erat, non faetus : nalus de subslantia Patris. parvuli sumus;
hanc terieulcs regtilam sanilatis, ut
Unde illum sic commendat Aposlolus : Qui cutn in scriptum esl,
non arbilralusest esse quod secundum fidem qua imbuii sumus, intelligere
forma Dci essel, rapinatn mqua- de cibo gaudeamus : quod
lis Deo. Quid est, non rapinam arbittalus esl?~~on valuerimus, tanqunml
auiem secundum snnam fidei regulam intelligere non-
usurpavit sequalitatem Dei; sed eral in illa, in qua dum
natus erat. Et nos ad seqiinlemDeum qnomodoper- poluerimus, dubitalionernauferamus, inlelligen-
veniremus? Semelipsumexinanivilformam servi acci- tiam differamus;hoc est, ut etiamsi quid sil nescimus,
Non se exinanivit amii- bonum tamen et vcrum esse mininie dubilemus. Et
piens (Philipp. n., 6, 7). ergo
tens quod ernl, sed nccipiens quod non erat. Hanc ego, fratres, qui suscep)loqui vobis, cogitandussum a
formam servi conteninenles Judsei, DominumCliri- vobis quisusceperim, et qusesuseeperim: suscepi enim
stum sequnlemPatri intelligere non poteranl; quam- traclanda diviua homo, spiritualia carnalis, auerna
vis eum hoc de se dicere minime dubitabant, et ideo mortalis. Eiiam a mej charissimi, longe sit vana
s;cviebanl : et adhuc lamen eos ille perferebat, et prsesumptio,si volo sanus in domo Dei eonversaii,
saiiitateni sa_\ientium requirebat. quse est Ecclesia Dei vivi, columna el firmameiUum
veritatis"(I Tim. iu, 15) : pro modulo meo capio quod
TRACTATUSXVIII. vobis appono; ubi aperitur, pascor vobiscum; uhi
lii euinEvangeliilocum,Amen, amen dico vobis, non clauditur, pulso vobiscum.
poiosl Filius a se facere quidquam, nisi quod vide 2. Commoii sunl ergo Judoei,et indignati sunt;
rii Pairem facieutem : quoeeuniqueenimille fecerit, merito quidem, quod audebat homo sequalem se fa-
....coi Films similiter facit. Cap. v, y . 19. cere Deo : scd ideo immerito, quia in homine non
1. Joannes evangelistainter consorles et compar- intelligebant Deum. Carnem videbant, Deum n.escie-
licipes suos alios evangelistas, hoc prsecipuum et banl : habitaculum cernebanl, habitatorem ignora-
Caro illa templum crat, Deus inhabitabatin-
1 sicvelus codexCarcassonensis, et meliusfnaminfra, bant.
Traet.25, n. 6,ubi sermoestde Apolliiiarislis, sic loquitur: tus. Non ergo Jesus carnein oequabatPatri, non for-
f Rioruuleuimquidamhaeretici,el pulsisuntabEcclesia;» niam servi Domino comparabat; non quod faeltim
et hoc Ioquendimodopassimutitur. [ct indeItmresispulsat
EcclesiamJ. est propter nos, sed quod erat quando. fecit no_.
 153? TRACTATUS XVIII. CAPUT V. .1558
Quis namque sit Christus, Calholicis loquor, uoslis, toneo : sed illeDeus major, illeDeus minor. Jam
quia benecredidistis: non Verbum tantum, nec caro nescio quid paganum redolet: cum cliristiano me lo-
•jnium; sed Yerbum caro faclum est, ut habiiaret qui aibitrabar. Si est Deus major, et esl Deus minor;
. i uobis. Recenseo de Verbo quod nostis : 1n prin- duos deos eolimtis, non unum Deum. Quare, inquil?
e~pio erat Yerbum,el Verbum erat apud Deum, et et lu non duos deos dicis oequalessibi? Hoc ego non
D,ms eral Yerbum: hic sequalilas cum Palrc. Sed dico : oequalilatemcnim istam sic inielligo, ut ibi in-
Yeibumcaro faclumest, ct halilavit in nobis (Joan. i, lelligam eliam individuam charilaterii; el si indivi-,
1-14) : hac carne maj'or esl Paler. Ita Paler et duam charitniem 1, perlectam uniiatem. Si enim cba .
aequalis, et major : oequalis Verbo, major carne; rilas quam misit hominibus Deus, de mullis Jiominum
se.qualisei per quem fecit nos, major eo qui factus cordibus facil coruiumi, el mullas hominum anintas
est propter nos. Ad hanc regulam sanam catholicam, facil animam unam, sicut de credeniibus seseque in-
quam praicipue nosse debetis, quam tenete qui vicein diligentibns soriplum cst in Aclibus Apostolo-
nostis, a qua prorsus iides veslra labi non.debet, rum, Etai illisaritmauna, el cor ttnumin Denm(Act.iv,
quse nullis hominum argumenlis extorquenda est 52): si ergo anima mea el anima lua, cumidem sapimus
cordi veslro, dirig..mus ea quse intelligimus; el nosqtie diligimus, filanima una : quanto magis Paler
quse forte non intelligimus, dirigenda ad haric regu- Deus et Filius Deusin fonte dileclionis Detis.unus est?
lam quandoque differamus, cum idonei fuerimus. 5. Veruin nd lioecverha, quibus comnioitiuiesi cor
Novimus ergo sequalemPalri Filitim Dei, quia novi- tuuni, iniende, el rccole meouin quod de Yerbo re-
mus in jirincipio Deum Verbum. Qtiid ergo Jitdmi quirebamus. Jam tenemus , Deus eral Vcrbum: ad-
volebant evm inlerficere? Quia tton solum solvebal jiingo aliud, quia ctimdixissel, Hoceratin principi)
sabbdlum, sed et palrem suum dicebalDeinn, mqitalem apud Dcvm, conlinuo subjeeitEvangelisla, Omniaper
se faciensDeo : videnles carnem, non videntes Ver- ipsutnfacla sttnl. Nune le quocrendo exagito, nunc ie
bum. Loquatur ergo el contra eosVerbumpercar- contrn tc moveo, el leconlra te interpello : tene tan-
nem, et interior hahitalor sonet per habitaculuin tum menioriler ista de Yerbo, quia Deus erqt Verbuin,
suum; ut qui potest, noveril quis intus babitet. cl omnia pef ipsuin facla sunl. Audi jam verba quihus
3. Quid ergo eis dicit? Respondit ilaque Jestts, el coimnoiuA cs ,.ut minorein diccrcs Filiuin , nempe
_ dixit eis, commotis quod ocqualem.se faceret Deo, cjuiadi\it, Non potestFilius a se facere quidquam,nisi
Amen, amen dico vobis, non polesl Filius a se faccre qttodviderit Patrem facienlem.Ita, inquil. Expone hoc
qtddquatn, nisi quod viderit Palremfacientem. Adhsec mihi paululum : sic, qiianluni opinor, inielligls, quo-
quid respoiiderini Judari, scriptum n.on est: et for- niam qiia.dhmfaeit Patel^FjIius nuiem nltendit qtiem-
tasse tacuerunt. Qtiidam lamen, qui chrislianosse ha- adniodtim faciat Paler, ut possit et ip.e ea facere
beri voluni, non tacent, et quodammodo ex his vcr- qusovideritPnirem facientein. Duos quasi fabros con-
bis concipiuritqusedamdicenda contra nos : qu;e con- sliluisli : ita Pnlrem ti Filiuni, ul efianr mngisirum
temnenda non sunt, ei propter ipsos el propter nos. et discipttliim , quomodo solent patrcs labri docere
Ariani quippe hasrelici dicenles, non percarnem, scd filios suos artem sunm. Ecce desceudo Jid cainnlem
ante carnem, Filium ipsum qui suscepit cnrnem, mi- seiisum tuum, ita inierim cogilo iit tu : \ideamus si
norem esse quam Pater esl, et non esse ej'usdemsuh- cogitntio luec nostra inveniat exilum secunduui illa
stanlise cujus Pater est, capiunt ex his verbis ansam quoe jam de Verbo pnriler locuti siuntis pnriterque
calumuise,et respondent nobis : Videlis quia Dominus senlinius, quin Detts Yerbtim, ei omtda pcr ipsum fa-
Jesus, cum animadyerteret Judseos ex hoc moveii, cla sunt. Pone igilur Pafcremtanquam fobrtim , qui. -
quodPalri Deo-a'quaIemse faceret, lalia verha sub- dam opera facienlem, Filiuni aulem lanquam discipu-
junxif, ut se sequalemnon esse monstraret. Movebat lum, qui non polest facere quidquam, nisi quod viderit
enim Judseos,alunl, adversus Cbrislum, quia sequalem Palrem facienlem: inlendit enim quodanimodoin ma-
se faciebat Deo; el volens eos corrigere ab hoc liiotu nus Pafris, ut quomodo viderit eum fahrioare, sic ot
Chrisius, et eis demonstrare Filium non esse sequa- ipse tale aliquid fabricet in operibus suis. Sed Pal.-r
lem Patri, id esl, sequalemDeo, aii, quasi dicens,Quid isle omnia illa.qute facil, et vult ut attendat cuni Fi-
irascimini? quid indignamini? Non sum sequalis, quia lius et talia et ipse facial; per quem facit 2 ? Eia nunc
fiou polestFilius a se facerequidquam,nisi quod viderit esl ut adsis senlenlkc tusepriori, quam mecum receiir
Patrem facientetn.Qui enim non potesl, inquiunt, fa- suisli mecuinque lenuisli, quia in ptincipio Verbum,et
cere a se quidquatn,nisi qubd videril Palrem facienlem, apud Deum Verbum, et Deus Vcrbum, et omnia per
uiique minor est, non sequalis. ipsum facla sunt. Tu ergo cum iiiecum lenueri. quia
4. In hae regula cordis sui distorla et prava, hoere- per Verbum facta sunt omnia; ritrsum caiuali sapore
_icusaudiat nosnondumobjurgantes, sed adhucquasi et puerili motu facis libi in animoDeum facientem, ct
quserentes, et explicet nobis quod senlit. Puto enim, Verbum attendentem, ut cum fecerit Reus, facialel
o quisqnis ille es (faciamus enim eum tanquam proe- Verbuni. Quid enim facit Deus prseler Verbum ? Si
seniem adesse), tenes nobiscum quia in principio erat enim facit, non omnia per Verbuin facta sunt; perdi-
Verbum. Teneo, inquit. Et quia Yerbum eral apud s Duodecim Mss.,_.sic individuatnchaiitalem.
Deum?Et boc, inquil, teneo., Sequere ergo, el hoc - Lov.sic hahenthunclooum: sed rater iste otnniailla
fortius tene, quia Deus erat Y.erbuni.Et Iioc, inquit, qumfacit, vullut alteniat eum i iliusel lalia et ipsefaciat,
per quemfacil. M.
 " '
'
«89' IN JOAtfNB EVANGELIUM,S. AUGUSTINI\ iS4fl
disti quod lenebas : si aulorhonmia per Vorbimifncla lnm vesirum, novi larrienmeuni. Si efgc placet, non
stint, corrige quod malo intelligobas. Feoii Paier, e! diuiius immoromur, percurramiis Jeclionem,efviden-
non fccit nisi per Vorbum : qtiomodo atlendii Ver- mti. verbis-Dominilurbari cordacarnalin ;-ad hoc tur-
binn, utvidoa! Pafrem facientem sine Verbo, quod si- bnri, ne in eo quod tenenl rcmaiieaut. Extorqueniur
mililcr faciat Vcrbum? Qtiidquid feeit P.iter, per lanqiinmpueris liidioriim nescio qtiid, qiio se mnlo
Vorbiiinf>cit: aut falstim esl, Oiiiniaper ipsnm facta nvicauf, ui possint iiiseii uiiliora grandiorihus, ut
sunl. Sedverum esl, Oinniaper ipsmnfacla sunl. Parum po=sinlproficcre qui repebnui iu lerra. Surge, qusere,
foriassc libi videbalur? Et shte ipso factvm est nildl. suspira, aiihela desiderio, ei ad clnusa pulsa. Si au-
6. Rccede crgo abisla carnis prudontia, el qurera- tem nondum desiderarims, nondiim inliiainiis, non-
mus quemadmodumdicltinisit, Non poteslFUhtsa se dum suspiramus, margariias qiiibuscumqueprt-jeciiiri
facere qiridqitnm, nisi quod videritPairem facienlem. sumus, nut maigariias qualescumqne nos ipsi invpn-
Qusernmus, si digni sumus qui apprehendanius. Fa_ tuii sumusrMoverimergo, cliarissimi,' desitlerium in
teor eiiim, mngna res esl, ardua omninp, videre Pa- cordc veslro.'Mores perductml ad inlejligeiili.-un^ge-
Irem Incientcmper Filitim, non singula opera facien- nus vitse perducil nd gcnus vitaj. Alia vita tprrcnn,
lem Pntrem et Filium • sed quodlibelopus Palrcm per aiia vita coelestis; alia vila ]iecoi'um, alh. viin bomi-
Filium, ul nulla opera fiant vel a Patre sine Filio, nuni, aliavita Angelorum. Yiln pecorupi lcrrenis vo^
Vel a Filio sine Palre: quia otntiia per ipsttm facla luptatibus oestuat, sola lcrrena conquirit, i|| ea propa
_.ml, cl sine ipsofactumestniliil. Quibusin funtlameulo atqucprojecia esl; vita Angclorumspla coelesjis: viti|-
fidei (irmissimeconstitulis, jam qualcesl vidcre, quia bomiuum mcdia est inier Angelorumel pecorum. Si
nonpolesl FHhts a se facere qvidquam,nisi qttod viderit vivil lioniosecundum earnem, pecoiibuscomparaLur:-
Patretn facientem?Quscris, utopinor, nosse Filium fa- si \ivil secundiim Sjiirittun, Angdi. socintur Quattdo
cienlem; qiiscre prius nosse Filium videnteni. Gcrle secundiim .spiriliuii\jvig, qiucre eljom jn ipsaange-
enim quid ait? JVonpotest Filius a se facereqiiidqtiam, lica vita utrtun ptjrvus an giandis sis. Si enini adhpc
nisi quodv.derit Palretn facicnlem.Intcnde qnod dixil, pnrvus es, dicunt tibi Angcli : Gresce; nos panem
Hfstquod viderit Patrem facicnlcm.Pr.ecedil visio, ef mandijcanius, tu Jncte nutrire, licle fidci, ul perve-
sequitur effeelio : vidot enim ut fnciat. Tu qiiid quae- nins atl cibuni spociei. S>aiitom adhuc inbialur sordi-
ris jam nosse quomodo facial, dum nondtim scias clisvolupialibus, si adhuc frapdes cogitnnlui', sj men.
quomodo videal ? Quitl cnrris nd id qtiod poslorius dncin non vjlaniur, si mendnciaperjuriis CiunulanLui';
•esi, relicloquod prius csi? Videntem sc dhit ct f.t- (am iiiiiiiunJum cor auciel dicerc, Ex]ilica mihi quor
•cienlem; 11011,facientcm el videnieni : quia nou po- modo vidolVerhuin; cliapi si possim , eiiam si ego
'test a se facere qvidquam,nisi qitod viderit Patrem fa- jani yidc-im?Porro autem si forie ego ncjnstim iji bis
cienlem.Vis ut expliccm libi qmmiodofncial?Tu milii inoribus, eiiamen nbista visionelonge sum; quajilum
explica quomodo videal. Sijioc tu explicnre rion po- ille (|tii nontliim islo superuo desiderio rapitur, ierre-
'tes, nec ego illud : si hoc lu porcipere nontluni os nis dcsideriis prsegrpvalus? Mulium inlcrest inlor
idoneus, neccgo illtid. Clerque e.gonostruni qtioeral, aycrsaiitemetdesidoraiiteni : et ileruin niuUumjiHer-
uterque pulsel, ul tilorque accipere mcreatur. Quid _eslintcr desiijuranlem el IVueiiieni.Vi.isut jiecora,
quasidoctus calumliiaris indoclo? Ego ad fncientlum, avcrsaris : AjigoliporfrmnUur. Tu autom si non vivis
Ui ad. _jdemhmi, axobo iuducii a magisiro quteramns, ul pecora, jnm uon aversaris : desitlerns nliqind, el
non in schola ejus pueriiiier liligcnius. Tamen siniul noii capis; inclioastjipso desiderio yijnui Angeiorum.
sunt. Ergo Croscat in to, el periiciniiir in le; et c_ipiasIioc uon a
-jam didicimus quia omnia per ipsumfacla
nianifesium est quia non alia opcra facil Pater, quse me, sed ab illo qui et nle fecit el le.
videatFilius, utipse facial similia : sed eadem oporn S. Tamen non uiciimque nos dimisii et Dominus,
facil Paler per Filium, quia omnia per Verbiim facia qui voluil intelligi qt^ia in eo quod di\it, IVOJI potest -
sunt. Jam quomdd»)fncinl Deus quis novil,?Non dico Filhts a se facere qnidquain,msi qttod videiil Patrem
feceiitoeu-
quomodo feceiil munduni, scd cjuomodo facieniem, non alia opera Paier farii qu.r. \ident
liim luum, cui carnaliter inhsereiis, visibilia invisibi- FilinSjCl alia Filiuscnni viderii Patrpni fncientem;
-libns comparas. Tnlia enim de Deocogitas, qualia liis sed e^dem opera ipse el Pater el Filitis. Secfitijs
oculis vtdere coosuestj. Si aulem istis oculisvideri pos- enini ait : Qiimcumqueenhn ille fecerit, Itmc ei Fi-
set Dens,nondicerel, Realimttndocordc, quiaipsiDe\tm iius similiier facii. Non ppm ille I.eeril , _aha Fi.ms
videbunl(Malih. v, 8). Ergo hnhes octiluincorporis ad simililer" facil; sed aumchtiiqiicille feceril, Umcci Fi-
. idendum f.ibrum,sed nqijdumliabcsoeulutnco|'dis ad lius siinililer[acil. Si hoec facil Filius quscf ceiit i'h-
vidondumDeum: ideo quodsolesvidere in fabpo,trans- ter, per Filipin lacil Pnler : si per Filiiun lacii (;iic
ferre vis ad Deum.Pone iu lerra lerrena, sursum cor. facil P.iler, rion aliaPaier , alia Filuis Iacil;sed ea-
7, Quid crgo, chaiissimi ? explicaiuri sumus nos dem opera sunt Pntris et Filii. El quomodo eadem
quod iiucrrogavinius, quomodovideal Verbuni, quo- facit et Filius ? Et eadem et similiier.Ne forte eadem
modo Pater videalur a Verbo, quid sit videre Verbi? sed dissimiliter : Eadem, ijiqtiil, ei shnililer. Et quo-
Non suni iam audax, tam lemerarius, ut hoc explica- modoposset eadeni non siniiliicr?Accipiteexemplum,
re pollieear el uie ei vos : ulcuniquc suspicor modu- qupd pulu ad vos non sii grande : cum seribiniuslit-
faciteas primo cor nosttum, ct deinde manus
neriquc ..ss., nonsmgvlaoperafacicntePatre et Filto. tci'as,
 iUi TRACTATUSXVIII. CAPUT V. 1542
nostra. Certe unde, omnes acclamasii'-, nisi quia co tlium : sed eorpus tiipm noij fjyod COTtuum; dimiite
gnovislis? Certum estquod dixi, el manifesium omni- et corpus tuuni, rcdi nd cor luum. In corjiore liioin-
bus nohis. Liltersefiunt jfrijno a corde noslro, deinde veniebas alibi oculos, alibi aurcs": in corde (uo nuni- '
a corpore noslro ; manus servit imperanli cordi, eas- quid hoc invenis ? An iu corde luo non hnbes aures ?
dem liiteras facit et cor et manus: numqtiid alias cor, De quibus ergo Dominus dicehai, Qui habel aitres au-
aiias manus?Easdem qjiidero facil manus, sed npn si- diendi, audial (Lttc, vm, 8)? An in corde non Iiabes
mililer : cor enim nostrum faci.t eas intelligibiliier, oculos ? Unde dicil Apostolus, Hluminatosocttids cor-
manus antem visibililer. Ecce quojnodo fiunt eadem dis veslri (Ephes. i, 18). Rcdi ad cor; vide ihi quid
dissimiliter. Unde partnn fuil Domino diceie, Qum- senlins forte de Deo, quia ihi esl imago Dei. In inle-
cumquePater fecerit, hmc et Filius fpcil, nisi adderef, riorc Iiominehabilal Christus (Id. IJI, 16, 17), in in-
el similiter. Quid sj enim hoc modo inlclligeres quo- leriore homine renovaris ad imaginejnDei, in jmagine
niodo qusecuinqiie cor facil, hoecet manus fncit, sed stia cognosce auctorem ejus. Vide queniadmodiim
non simililer? Hic vero addidit, kmcet Fiiius similiter omnes corporis senms coidi intro nuniienl qjiid sen-
facil. Si el hsecfacil, el similiter facit, expergiscere, serinl foris : vide quam multos minisiros habeal unus
stringaiuf Judaus, credaf Chrislianus . convincafur inlcrior imperator, et quid apud se ptiam sine his mi-
ha-.reficus;«.qualisest Patri Filius. nisiris jagat. Renuiitiantoculi cordi alba et nigra ; rc- "
9. Pctier enim.diligilFilivm, el omnia demonslrat ei nuniianiaures eidem cordi canora etdi.ssona ; renun-
qumipse facit(Joan.v,~~). Ecce esiillud, demon- liant nares eidem cordi odora et puientia : renuntinl
slral. Demonsiratqtiasi cui? Utiquequasi videnli. Re- guslus eidem cordi amara el dulcia; reuunlial tacuis
dimus ad id quod explicare non possumus, quomodo eidem cordi lenia el aspera : renuutiat et sibi ipsum
Verbum videal. Ecce homo faclus cst per Verbum; cor justa el injusfa. Cor tuum et videl ei audii, et
sed homo habet eculos, habet aui*es, lmbei manus , cajtcra sensibilia dijudieat; et quo non aspirant cor-
diversa jnembra in corpore: per ooulos polesl videre, poris sensus, jusia et injtistn, mala et bona disccruil.
per aures potest audire, per mnnus opernri; diversa Osiende niihi oculos, aures, i.ares cordis lui. Diversa
jnembra, diversn niembrorum officia Non potesl illud sunl quse ad cor lutun referuntur, eldiversa ibi niem-
membrum quod potest .alterum : tamen -propler cor- bra noninveuiunlur. In carne lua nlibi ajidis, alibi vi-
iporis uiiitalem, oculus el sibi et auri yidei, ct auris des : in corde tuo ibi audis, ubi vides. bi hoc iuiago,
sibiel oculoaudif. -Numquidlale aliquid in Verbo ar- quanio poleniiuh ille cujus imago? Ergo et audil Fi-
liilrandum est esse, quoniam omnia per ipsum? El lius, el videt Filius, el ipsa visio el audilio Filius: ct
dixit Scriptura in Psalmo, Jnteiligile, qui insipienles hoc est ijli iiudire quod esse, et hoc estllli videre quod
£Slisinpopvlo; e,lstulli,,aliquandosapite. Qui plantavit esse. Tibj nonhoc cst viderc quod esse : quia ci S' per-
auremnon audiet?jml qui finxit oculuin\tonconsideral das visum,polesesse; et siperdas auditum, potesesso.
{Psal. xcui, ,8, 9)?_Si ergo finxii oculum Verbum, 11. Putamusne pulsavimus? Erectum esl aliqtud
.quiaomnia per Verhum; si plar.iavit aurem Verbuni, in nobis quo vo.l tenuiler suspicemur -undo IUIUCJI
juia omnia per Verbum : non possumus tlicere, Non vonial nobis? Puto, fratres , quia cum loquiiiiur
.audit V.ri.um, aion vidol Vorbum; ne .objurgel nos isla, et cuni nietliiainur,exercemus nos.^Etcum e\er-
Psalunis, ctdical, Slulli, aliquando sapile. Itaquc si ceinus lios a:i ipsis, el rursus quasi refleclhnur pon-
audit yerhum el videt Yerbum, audit Filius el videt derejioslro ad ista consu.eta,.laies sumus qualcs lip-
Filius : jiuniquid tameii el in ipso divcrsis locis qnne- picntes, cum pioducun.tu.rad videndum lumei^ si
jsituri sumus oculos et aurcs? Aliunde audit, aliunde forte antea .visuqiomnijio non habebant, el incip.iinl
videl; el auris ejusjtion p test-quod.ociilus, et oculus scuniclemvisum ,per diljgenliani medicorum uicumque
non polesl quod potesi.auris ? An tolus ille visus est; reparare. El oum probare vult medicus"quanjiumstt-
eltolus audiltis.?.Forie ;ia_: imo non forle, sed vere Julis eis iccesserit, tentat cis oslenderc ,quod vidcrc
iia; dum tamen et jpsum ejusviderc, et ipsttm ejtis desiderabant, el non jpoteranl cuin cseci esseut: ej
,audire,Jonge,aliomodo quam jioslrum sii. -Et .videre redeun.te jaui .utcumquejieie oculonim, pioduouiiiur
et audire -simujiu Verbo es.l, nec aliud est ibi audire, ,ad Jucem ; et cuni yiderinl, lulgbre ipso rcverherau-
,ei aliud videie; sed.audi.tusvisus, et visus.audiius. ,tur quod.immodo,et respojideui medico demonsiraiui,
10. Et nos quj -.alileraudimus, nliler videmus, boc Jam jam yidj, sed vjderejion possuin..Quid ergo facit
unde novjuius? Redimus fovle ad nos, si noii sumus .medicus?Revocat ad«olita, ei,atIdit.eol!yritiin,ui ad
pr_jvaricatorcs,4]uibusdictum est, Rcdile, prmvanca- illud ijiiod.visumeU,,et-videji jjon.poiu.ii, desjderiuni
lores, ad cor (Isai. xivi, 8). Redile ad cor : quid iiis .nulri.it,, et ex ipso desjderio cureiitT plenius; ct si
st vobis, etperitis ex vobis? quidjlis soliludinis ylns? _quamordaciareparaiidte.sjuiiali nclliibeuinh,foiiilcr
Erralis vagajido; redi.te. Quo_ Ad Dominum. Cilo Jernt, ut,auioi.ejUiiislii(:is,aceensus.dicnt sibi: Quando
cstl: primo redi ad cor luum, exsul a te vagarisj'o- eril ul illud Jirmis oculis vj.tleam,"quodsauciis iiiiir-
ris; teipsum non nosli, et qtueris a quo facius es I miisque non polui? Urget medioum, etr.gat ut curct.
Redi„ rodiad cor, lolle le a corpore : .corpus ttiuni J.rgo, fratres, si forte lale ,ali(]ui,dfactu"inesl in cordi-
diabiiatiotua esl.; cor tuum seiii.ileiiam per corpus Jius vcstris, si ulcumqtie .erexistis co.r ycsirum ad
' io\.,TtdDominumtilo;omisso,.sf,quoddel.ri codices vidcndum Verbuni, el ipsius lucereveiborati ad so-
.habent. lita recidislis; rogate medicum uf adhibeai collyiia
 1545 IN JOANNISEVANGELIUM;S. AUGUSTINI . 1544
mordacia, prseccpla j'ustilise. Est quod videas, sed Verbo. Omnia quippedicta sunt hic, quse si IiUelli-
non esl unde videas. Non mihi antea credehas quia ganlur secundumhumanum sensum carnaliler, nihil
est quod vidcas : duee quadam ratione adduclus es: aliud nobis facit anirria plena phanlasmatis, nisi
propinquasti, intendisii, palpitasti, rcfugisii. Scis qtiasdam imagines velut duorum hominum Patris et
certe esse quod videas, sed idoneum non le esse qui Filii, uirius oslendeiilis; aiterius vid.ntis; unitis lo-
videas. Ergo curare. Qusesuntcollyria ? Nolimenliri, quentis, alterius audicntis : ijuaeomnia idola cordis
noli perjurare, noli adulterare, noli furari, noli frau- sunl; qusesi jam dejecla sunl de tcmplis suis, quanlo
-dare. Sed consuesii, el cum aliqtio dolore a consuelu- magis dejicienda sunt de pectoribus christianis ?
diue revocaris : hoc est quod mordet, sed sanat. Nam 2. Non polest, inqu.il,Filius a se facereqnidqttam
dico libi liberiti3,'ex fimore et nieo ct luo : si curari nisi qtiod viderilPalrem facicntetn. Verum est hoc ,
deslileris, el esseidoneus ad perfruendumhacluce ne- tenetehoc: dum lamen non amittatis quod in ipsitis
gle\eris,valetudineoculorinn tuorum; lenebrasamabis; Evangelii exordio tenuistis, quia in principio erat
clamaudo tcnebras, in lcuebrisi'cmanebis; elremanen- Yerbum, ct Verbum eral apud Deum, el Deus eral
do in lenebiis, eliam in lenebras exleriores projicieris: Veibum;et pr.ecipuc quin oinniaper ipsuin facta sunt
ibi erit llelus el stridor dentium (Matlh. xxn, 13). Si (Joan.i, 1, 5).Quod nunc enim audishs, conjungiie
nihil in lo faciebal amor lucis , f cinl limor doloris. illi audilui, el utruriique concordet in cordibus
12. Sufiicienier me locultim arbiiror, ci lectionem vestris. Sic ilaque non poiesl Fiiiusu se facereqtdd-
tanien evangcUcaninon fmivi: si dicamjeliqua one- quam, nisi quod viderii Palrem facienlem, ul tanien
rabo vos, et timeo ne elium quod hauslum"cst effun- Pater cn qu.c facit non faciat nisi per Filinm, quia
dalur ; suifieianlergo isla Charitnti veslrse.Dobitores Filius est ejus Vcrbum : et « in principio erat Ver-
sumus , non nunc , sed scmpcr quamdiu \ivimus; buin, et Verbum ernt aptid Deum, et Deus eral Ver-
quia propler vosvivimus.Verunitamenvitam noslram bum, » ct « omnia per ipsiim factasunt. Qusecumque
islam infirinam, lnboriosam, periculosam, in hoc cnim ille fccerit, hsecet Filius similiter faeit: s nou .
mundo cons lamiui bene \ivendo,nolile nos conlii- alia, scd hec; nec dissimiliter, sed siniililer.
sfare el atlerere malismoribusveslris. Cumenimoffen- 5. Pater eiiim diligitiFiliutn, et omniadetnonslratei
d.mur malavila vestra, si refugiamusavobis,elsepare- qttmipsefacil. Ad hoc [qttodsupra dixil, nisi quod vi-
musnos a vobis,el advosnonacccdamus;nonnecoiique- deril Pairein facientetn, videlur psrlineie et quod
romini, eldicetis: Etsi languebamus, curarelis; et si omti.ademonslral ci qvm ipse facit. Sed si Pater de-
infirmnbamur, visilarciis? Ecce curamus, cccc visita- monstrnl quse fncil, nec Filius poleblTacerenisi Paier
nius sed non nobis liat quomodo audislis ab Apostolo, demonslravcril, Palercjue dcmonstrare non potest
Thneo nesine causa laboraverimiuvos1(Galal. IV, 11). nisi feceril; consequeris erit ut non per Filium faciat
TRACTATUSXIX. omnia Paler : porro si fixum alque inconcussum le-
Filium oninia Pater facil, antequam
Ab eo quod scriplutn est, Non potest a se Filius facere neinusquia per
nisi viderit Patrem facientem; us- faciat, demonstrat Filio. Nam si Pnler cum foce-
quidquam, quod rit demonslrat Filio \ ut Filius demonsli'ata laciat
ad
qtie id, quia non qusero voiuntalem meam, sed
demonslrata jam facla sunt; aliquid proeuldu-
volunlalem ejus qui misit me. Cap. v, f . 19-50. qute
bio Paler sine Filio facit. Sed non facit Palcr aliquid
i. Sermoneprislino, quantum nostrum movit affec- sine Filio, quia Filius.Dei Verbum Dei esl, et omnia
tum el inleliigendi paupertalem, locuti sumus, ex peripsum (\iclasunl. Remanef igitur fortasse ut quce
occasione verborum evangelicorum, ubi scriptum Paier facturus esf, demonslret facienda, ul per Fi-
esf, Non polesl Fitius a se facere quidquam,nisi quod lium sinlfacla. Nam si Filius ea facil qusePalftrfacta
mleril Patrem fucienlem, quid sit vidcre Filii, hoc demonslrat; ea qusePalerfacla demonslral, non utique
test, videre Verbi, quia Filius Verbum : et quia per perFilium fecit.Monslrarienim noiiposseiHFilio nisi
¥erbum facla sunl omnia, quomodo jiossit intelligi fncta; facere Filius non possel, nisi moiislrala :.ergo
quod vident Filius primo Patrem facienicm, tunc sine Filio facla. Sed verum est, Omniaper ipsumfacta
demum et ipsc faciat quse facta conspexerit; cum ntnl: crgo anlequam facla, monstrata sunt. Sed hoc
Pater nihil nisi per Filium feceril. Omniaenim per iixiniusdifferendum esse,quo redeundumsifporeursa
ipsumfacla sunt, el sine ipso factum est nilril. Non lcclione,si, utdiximusjaliquid vel lemporis vel viritim
tanieu explicalum aliquid diximus; sed quia nee lobis remanserit, ad ea quse distulimus relractauda.
explicalum aliquid inlelleximus. Aliquando quip- 4. Amplius audite el diffieilius: Et majora his,
pe sermo deficit, ubi etiam inlelleclus proficit; inquit, demonslrabilei opera, ul vosmireinhii. Majora
quanlo magis sermo palilur defectionem, quando in- his: quibus majora? Facile occurrit, iis quas modo
tellectus non habetperfeclionem? Nunc iiaque, quan- mdistis, curaiionibus languoriimcorporalium. Deislo
tum Dominusdonat, breviter percurramus iectionem, jnim qui triginla el octo annos habehat in infirmiiate,
et vel hodie expleamus debitum penstim. ~Si quid jl Christi verbo sanaius esl, nata esi huj'us occasio
forte remanserit vel temporis vel viriuni, retractabi- ota sermonis : el propler hoc Dominusdicerepoluit,
mus, si potuerimus (quantum et a nobis et apud vos iSajorahis demonstrabitei opera, ut vosniiremini.Sunt
fieri polesl), quid sil videre Verbi, quid demonstrari iuim opera majora quam ista, et demonstrabit-.ea
1Lov.,in vobis.Editialiiet Mss.,in vos:juxla grsecum. PaterFilio.Non d__aonsi_a.il, lauquam de prjeterito;
 161$ TRACTATUS XVIII. CAPUT V. , 4546
sed demonstrabit,de futuro, boc est, demonslraturus nes honorificent Filiuni, sicut honorificant Patrem.
est. Rursus difficilisoritur quocstio. Esl enim aliquid Qttid si inveniunlur qui-Patrem honorificaiU, et non
apud Palremquod Filio nondum demonstratum sil? esl bonorificaiil Filium? Non polest, inquit,-fieri: Qui
aliquidapudPa.remquodadhucIatebalF_lium,quando non honorificat Filium; non honorificat Patretn qui
ista Filius loquebalur ? Si enim detrionstrabit,hoe est, misil illum. Non potest ergo dicere aliquis, Ego Pa-
demonstraturus esl; nondum demoristravit; et Filio trem honorificabam, quia Filimn non noveram. Si
tiincdemonstraturus esfquando etislis: sequilurenim, iiondum Filium Jionqrifieabas,nec Patrem honorifica-
ul vosmiremhd.Et hoc difficileesf videfe, quomodo bas. QuidestenimlionorificarePatrem, nisi quodhabeat
tanquamlemporalUerFillocoseternoaliqna demonslrat Filium? Aliud est enim cum tibi commendalur Deus,
aHernus Pater, omnia scienli quoesunt apud Palrem. quia Deus esl; et aliud estcum tibi commendatur Deus,
5. Quse sunt lamen illa majora? Hocenim forie quia Patcr est. Cum tibi quia Deus est commendatur,
facile est inlelligere. Siculenhn Pater, inquit, suscital creator tibi eommendatur, omnipolens tibi commen-
morluos, el vivifical; sic et Filius quos vufl vivifical. datur,spirilusquidani summus, aHernus,invisibilis, in-
Majoraergo sutil opera mortuos suscitare, quam lan- commulabilis tibi commendalur : eum vero libi quia
guidos sanare. Sed sicul sitscilal Pater tnortuos el vi- Pater est commendalur, niliil lihi aliud quam etFi-
quosvultvivificat-Alios ergo Pater,
vificat, sie .._JFIVJHS lius commendatur; qula Pater dici non.po.esl, si Fi-
alios Filius. Sed omnia per ipsum : ipsos itaque liuni non habet; sicut-nec Filius, siPatrem nonlia-
Filius, quoset Pater; quia non alia^ nec aliter, sed bet. Sed ne forte Patrcm quidem lionoroficcs fan-
limcet Filius simililer facit. Ila plane inlelligendum quam majorem, Filium vero laiiquam minorem, ut
est, et ita lciiendiiiu : sed niemenldle quia Filius dicas mihi,HonorifieoPatrem, scio enim quod habeat
quosvitll vivificat.Tenete hic ergo non solum pole- , Filium; et non crro in Patris nomine, non enim Pa-
slaiem Filii, verum etiam voluutatem. Et Filius quos trem intelligo sine Filio, honorifico tamen etFilium.
vult vivificat, et Pater quos vult vivilicat; et ipsos tanquam minorem : corrigit tc ipse Filius, et revocat
Filiiis quos et Pater : ac per hoc eadem Patris el Filii le dicens, vl omnes honorificenlFilium, non inferius,
cl polesias esl et volunlas. Quid est ergo quod sequi- sed sicul honoriftcanl Palrcm. Qui ergo nou honorifi-
lur? Neque enim Pater judicat quemquam, sed judi- cat Filium, non honorificat Palrem qui misit illum.
chtm omtiededit Filio, ttl omnes honorificenlFilium, Ego, inquis, majorem honorom volo dare Palri,
sicut honorificanl Palrem : quod ila subjunxit, tan- niinorem Filio. Ibi tollis honorem Patri, ubi mino-
quam rationem reddeus superioris sentenlise. Mtiltum rem das Filio. Quid enim alitid libi videtur ita sen-
movet, intenti estote. Filitts quos vult vivifical, Paler 'tienli, nisi quia Pater ajqualem sibi Filium generare
quos vult vivificat: Filius suscitat mortuos , sicut aut noluit, aut non potuit ? Si noluit, invidit; si tion
Paler suscilat mortuos. Neque enim Pater judical poluit, defecit. Non ergo vides quia Ila senliendo,
quemquani.Siin judicio suscitandi sunt mortui, quo- ubi mnjorem honorem vis dare Patri, ibi es contume-
modo Pater suscilat mortuos, si non judicat quem- liosus in Palrem ? Proinde sic honorilica Filium, quo-
- quam? Omne quippejudkium dedil Filio. In illo au- modo honorificas Patrem , si vis bonorilicare et Pa-
tem j'udiciosuscilantur mortui; et resurgunl alii ad trem etFilium.
vilam,alii ad poenam:quod totum si Filius facil, 7. Amen, atnen dico vobis,qtda qui verbummeumau-
Paterauleni ideo non facit, quia_Paler nori judicat- dit, el credil ei qui tnisit me, habelvilam mlernam; et in
qiteinquam,sed omne judicium dedit Filio, contra- judiciutn non venii, sed iransiit, non nunc iransit, sed
rium videbitur ei quod clictumest, Sicut Pater susci- jahi transiil a motie invilam. Et hoc atlendite, Qui
tal moriuos et vivifical,sic ct Filius quos vuli vivificat. verJtutnmeumaudit : et non di.xil, Credit mihi; sed,,
Simul ergo suscilant. Si simul suscitanl, simul vivi- credit ei qui me.misit. Yerburii ergo Fiiii audwt, ut
ficant. Simul ergo judicanl: quoniodo ilaque verum Palri credat. Quare verbum audit luum, et credil al-
est, Neque enim Paler judicat quemquam, sed omne teri ? Nonne cum verbum alicujus auditiius, eidem
judicium dedil Filio? Moveanl iiHerim propositse verbum proferenli credimus, loquenli nobis fitlem
qua.sliones",prseslabit Dominus ut solufe delcctent. aecommodanius? Quid ergo \oluit dicere, Qui verbutn
Ita esl, fratres; omnis quseslio nisiiiHcntum fecerit ineum audit, el credit ei qui misit me; nisi, qtiia ver-
pro]iosita, non delectabit exposila. Sequatur ergo bum ejus est in me ? Et quid est, audit verbummeuin,'
ipse Dominus,. neforte in iis qusesubnectit, aperiat nisi,audit me? Credit auteni eiqui misil ».e;quia cuin
-.se aliquantum.Subtexil enim n.ubilo lucem suam ; et illi eredit, verbo ejus credit: ctim autcm vei'bo ejus
difficile esl aquilse morc volare super omnem ncbu- credit, mihi credit; quia Yerbum Pairis ego sum. Pax
lam qua tegilur omuis lerra (Eccli. xxiv, 6), el videre ergo in Sciipluris, et omnia disposita, nequ.quam
in verbis Domini sincerissimam luceni. Ne forleergo rixanlia.Tu abjicelitem cordis lui, intelligeconcortiiam
" ealore radiorum suorum discutiat
caliginem nostram, Scriplurarum. Nuniquid conlraria sibi dieerol verilas?
. etaliquanlum se in conseqiienlibus aperire dignetur, 8. Qui verbummeumaudit, et crcdilei qui misil me,
dilalis islis sequenlia videamus. habel vilam wtemam; et in judicium non venit, sed
6. Quinon honorificalFilium, non IwnorificatPalrem transiit a tnorle in_vitam. Meminislis quod superius
qui misit illuni. IIoc verum est et planum est. Otnne posueramus, quia sicul Pater sttscilatmortitoset vivi-
quippe judicium dedit Filio, sicut supra dixit, •_<. otn- ficat, sk el Filius quos vult vivifical.Tncipitjam ape-
SASGT. AUGIOK^Jfi. (Q uarant e-nc uf.j
 '
J5.7 "IN JOANNIS S.
EVANGELIUM, AUGUSTINI . 1S48
.ire se, el Ioqui de resurrecfione mortuorum, el ecce ctamus. Sed ei nune in asfernamvilam resurreximus,
jani resurgiinl morlui. Qui enim verbvm mevmaudit, si in fide ipsa persoveratuermanemu .; el limc in seler-
et creditei qui misil me, habetvilam ailernaiii,elinjudi- nam vilarn rosurgemus,,qtiamloAngeli. coioqunbimur
ciuttrnon veniel.Proba quia rosurrexil. Setl transiit, (Lvc xx, 36). Ipse ergo dislingtiat, ip .e nj.crial .|und
inquit, amorte invilam. Qul transiil a morle advilam, loqui ausi suiiins : quomodofiat resuriCGtioante re-
nullo dubitante ulique resurrexil. Non enim transirel surreciionem, non alioi-imelaliorum, sed eorunidcm;
de moiie ad vitam, nisi primo cssef in morte, et non nec talis qualis Lazari, sed invitnm stternam. Aperiel
essel in vita : cum aulem transierit, orit in .viia, et plane. AudiiGdilucesceittomiiiagislrum,etillnbentom
non erit in morle. Mortuus ergo eraf, et revixit; cordibus noslris solem nostrnm ; non quem dcside^
perieral, et invonftr-cst (Lvc. xv, 32). Fit proinde rant oculi carnis, sed cui sestunntaperiri oculi eordis.
jam qusednm resurreclio , et Iranseunl homines a Ipsum ergo aiidiamus j: Atnen, atnen dico vobis, quia
morfe qtiadam nd quamdam vitam : a morte infide- veniihora, ei nuricest, qixntdomortid, videte exprimi
lilalis, ad viiam fidel; a morte f.ilsiiatis ad vilam resurreciioncm, quando mortui uudient vocetn Filii
veritalis; S morie iniquilatis", ad vilam juslilioa. Est Dei, el qvi audieiint vivent.Quare addidit, Qtti oudi-
crgo et isla qu.rdani rosurreelio niortuorum. erinl vivenl?Possent eliirn audire nisi viverenl? Suffi-
9. Aperint ilhim plenius, et dilucescat nobis, ul ccret ergo,Venil horaf el nuiic cst, quando motiui au-
Coepit.Atnen, amcn dico vobis,qttia venil liora, et niinc dient vocemFilii Dei. Jam nos inlelligercmusviventes
esi. Nos cxspeciabamus in fineresurreciionem mor- eos; quando nisi vivcrent, audire non possent. Non,
tuorum; nam iln crrdidimus : irno non exspectaba- inqiiii, quia vivunl audiunl, sed audiendo revivisctint:
mtis, sed plaoe oxspeclarc dcbcmus; neque enim audient,ei qui audierinlvivenl.Quid est ergo, audienl;
falsum crcdimus in fme niorluos rcsurreciuros. Cnm nisi, obaudioiit?Quanltimonini peitinel ad auris audi-
ergo \ellel Domiiui-Jesus insinuare nobis quamdam tum, non onines qui audient vivcnl: multi eiiim au-
resurrcclioncm iuorluorum anie resurreelioiiein mor- ditint cl non creduiil; audiendo ot non credendo non
tuoruin; non sictitLnzari (Joan. xi, 43,44), vel filiiil- obaiidiuiu: non obaodiendouonvivuul. Ilaque hic, qui
lius .idusc (Litc. vi, 14, 15), vel filia; arcbKynngogi andient, nihil cstalind quam qni obaudicnt. Quiergo
(Marc. v, 41, 42), qui resurrexerunt morituri (nnrn obaiidicriiit,vi.enl: certigint, secuii siul, viveui.Proc-
el ipsoium inoiiiir.iiim quscdnmrcsurrociio fncla cst dicaiurChristus VerbumDei, Filius Dei, per quemfa-
antc resiirrectioncm niorluoruni): scd sicul hic dicit, cta suiUomnia,cerie («) dispensalionisgratiaassunipla
Habel, inquil, viiatnmiernam; et in judiciutnnon venil, carne ntilus ex Yirguie, infans in carne, juvenis in
scd iransiil a morle ad vitam. Ad quam vilam? Ad cnrne, pntieus in carne, moriens in carue, resurgens
seternam.Nonorgo sicut corpus Lnzari: transiil enim in cnriie, ascendens in carne, promitlens resurrc-
et ille a morle sepulcri ad vitani honiinum, sed non ctionem carni, proiiilttens resurreciionem menii,
aHernain, itorum moriturus; resurrocturiaulcmin finc nieiiii ante carncm, canii post inoiuem. Qtii audit et
ssccnli morttii, in vitnm oelernain Irnnsibunt. Cum obaudil, vivel. qui midit cinon obnudil, id esl, audit
ergo vellet Dominusnoslcr Jesus Chri.tus, magisicr et coiilemnil,- nudit cjt non credil, non vlvei. Quare
cceleslis, VerbiimPatris el Veritas, deinonsirare no- uonrivet? Quia non audit. Quid esi, non audil?No,n
bis quanidam restirreciionem inortuorum in a_leinam obaudit. Ergo qtti audierini. vivenl.
vilam, aiue resurrcclionem morluorum in soternam il. Allende liunc (juod dixoiamus differcndum,ut
vllam : VeritlItora, inqtiit. Tu procul dubio imbtttus , nunc , si fieri poitieril, nperiatur. Suhjecit coniinuo
lide resurreclionis carnis, exspectnbas horam illam de hac ipsa resurrcclibnc. Sicul enim Pater liabetvi-
finis ssoculi.dicip judicii, quam ne in isto loco exspe- ~tainpi semelipso,sic dedil el Filio vilttin haberein se-
claros, addidii, et niinc est. Qnod ergo dicil, Yenit nteiipso.Quitlesl, Itabelvi:am Paier in semetipso,'Non
Itora, non dicil de illa hora novissimn, ubi injitssu cl alibi habel vitam, sed in semetipso. Vivere qtiippe
in vocearcltangeli, el in luba Dei Dominitsipse descen- suum in illo csl; non aliunde, nbn alienumesl: non
del de cwlo, el morlvi in Christo resnrgenl prhno : quasi niuliialur vitam, ncc qunsi paiticeps fit vitse ,
deinde nos viventesqtd reliqui sumits, simul rapiemur ejus vif.e qme non est quod ipse; sed habel vilamin
cumillis in nubibusobviamChrisloht aera, eiita sentper semeiipso,ut ipsn viia sibi sit ipse. Si potueio adhuc
cvm Dominociimus (\Thcss. IV, 15el 16). Veniel illa niodicum quid inde dicere , exemplis propositis ad
liora, sed non cst nunc. Hora vero isla qusesit, ad- iiiieliigentinm vostiam informandam, Dominoadju-
veriiie : Venilhora, et nunc cst. Quid in ea fit? Quid, vante prtero, el pietaie inienfionis veslrae-Vivit
nisi resurreclio niorluorum? Et qtialis resurreclio? Dcus, vivit ct anima : sed viia Dei immulabilisest,
Ut qui resurgtnu, in aUernum vhanl. Iloc orii el in vila anima; mitiabilisest. Deus nec proficit, necdeli-
novissima hor^. cit; sed ost ipse semper in se, esl itn ut est: non aliler
10. Quid jgitnr? quomodo iiitelligimusduas istns nimc, aliier poslea, laliier aniea. Aniinse vero vi-
resurrectinnes? Numquidforte qui nunc resurguiii, tn , v.ddc aliter atriue alilcr : vivebat stulla, vivit
tunc non resurgcnt; ut aliorum fiat nunc resurreclio, sapiens ; vivebnt iniqua, vivit j'usta : nunc memi-
aliorum lunc? Moncst ita. Nam isln resurrectione, si nil, uune ohliviscilur;;nuiic discit, nunc diseere non
recio credidimus, resurreximus; el nos ipsi qui jam pot.-st; nunc pcrdit iquod didicerat, nunc percipit
Tesurrexiinus, alleram in fine resurreclionem exspe- (e) seu certm. j
 ^ '
" "*=-•
1549 — -TRACTATUS XIX. CAPUT ¥, iggO
quod amiserat: mulabilis vila animse.'Et cnm vivit Nonne amhulnnt, operaptiir. yident, audiupt, lo-
anima in iniquilale, mors ejus est: cum aulem fit quunlur er stulli, et impii, et injusli?Cum yero se
,Jusla, fii pariiceps alteritis vitse, quse non est quod erigil ad aliquid qtio.d jpsa non esf. et quod supr.i
ipsa, erigendo se quippe ad Deum et inhoerendoDeo, ipsam est, et a quo ipsa esl, percipit sapientinm ,
ex illo justificatur. Diclum esl enim : Credenliin cuit} juslitjam, pietalem : sine quibus cum esset, moriua
qui juslifical hnpiuiu,depulalur fides ejus ad justitiam erat, ;nec viiam habebnt qtja ipsa viveret, sod qua
(Rom. iv, 5). Deficiendoab illo fitiniqiia, proficiendo corjius vivilicaret. Aliud esl cnim in anima nnde cor-
ad illum fit jusla. Nonhe videtur libi quasi aliquid pus vivificalur, aliud unde ipsa vivilicalur. Mcliu.
frigidum igni admotum fervescere, remotum ab igne quippe est quam corpus; scd tnelius quani ipsc est
torpescere ? nonne videlur tibi quiddam tenebrosum, Deus. Est ergo ipsa, ctiamsi #il insipiens, injusla,
admolum luci clarescere, renioium a luce.nigrescere? impia , vita eorporis. Qnia ypro vila ejus estDeus,
Tale qujddam est anima,nontale aliquid Deus. Potest quomodo eum ipsa est in .ep.rpore;prsestal illi vigo-
el homo dicere, babere se lucem nunc in oculissuis. rem, decorem, niQbiliiniem, pfficia membronim;
Dicanf ergo quasi qtiadam voce propria oculi tui si sic cum vita ej'us Deus in ipsa esf, proestal illi sapien-
possunl: Habemus lueem jn nobis ipsis. Conlra dici- tiam, pietalem, j'usiitiam, ehariialcni. Aliud est
lur:Non proprie diciiis habere vos lucem in vobis ergo quod proest.aUircorpori de nnima; aliud quod
ipsis : habelis luccm, sed in coslo; habetis lucem, si prsesjatur animse de Dco : vivificat, cl vivilicaiur;
fprtenoxesl, sed in lunn, in lucernis, hon in vobis mprlua vivificai, si ipsa' npn vivificatur. Yenienle
ipsisniainclausijunutilis, quod aperii percipitis. Nou itaque verbo et iijfusoaudieniibus , Jactisque illis norj
in vobis ipsis habelis lucein : sole occidenle lenete solum audienlibus, sed etiam obedienfihiis, resuj-git
lucem, si potestis : nox est, el lumine nocturno per- anima a morle sua ad vilam suam; boc esl, ab ini-
fruimini; subducta lucerna lenele lucem : cum vero quitate, ab insipicniia, ab impieiate ad Deumstnini,
subliacta lucerna in tenebris remanetis , non Iy- qui esl illi sapienlia, justilia, clarilas. Surgat ad il-
cem in vobis ipsis habetis. Hoc est ergo babere lu- Ium, illuniinelur abillo. Accedile,inqiiit, adeum. Et
cem in semetipso, non indigere luce ex altero. Ecce quid nobis eiil? Et illuminamini (Psal. xxxui, -5). Si
nbi, si quis intelligat, osiendit Filium scqualemPairi, "ergo accedendoiiluminamini, et recedendo tcnebra-
ubi aii, Sicul habel Paler vilam in setnelipso,ste dedit niini; non erat in vobis lumen veslrum , sed in Deo
et Filio vilatnhabere in semelipso: ui hoc solum in- vestro. Accedite, ut resurgatis : si rccesseriiis, mo-
tersil inier Patrem et Filium, quia Paier habel viinm riemini. Si ergo accedendo vivitis, recedendo niori-
in semeiipso, quam nemo ei declit; Filius autein ha- mini; non eraiin vobis vila vestra. Ipsa est enim vija
bel vitam in semelipso, qiiam Paler dedit. vestra, quoe est lux vesjra. Quoniamapud lc csl fons
12. Sed etiam hicoritur aliquod nubilum discu- vitm,et in luinhietuovidebhnuslumen(Psal. xxxv, 10).
tiendum. Non deficiamus, iiHenti simus : pascua 13. Non ergo sictil anima aliquid aliud cst ante-
mentis sunt, non fasiidiamus, ul vivamus. Ecce, qnam iiluminetur, et fit jmeliuscum illuminalur par-
inquis, fateris ipse qtiod vilain Filio Pater dedit, ut ticipalionenielioris; ita et Yerhum Dci, Filius Dei,
babeat eam quidem in semelipso, sieut habet Pater aliquid aliud erat anlequam. acciperet viiam, ut par-
vilam in se.meiipso, non indigens ille, non indigeal lieipandohabeatvitam : sedvitam habetin semeiipso;
et iste; ul sit ille vita , sit et isle; et ulrunique con- ac per hoc ipse esl ipsa vita. Quid e.rgo nit, Dedit
junclum una vita, non duse; quia unus Detis, non Filio vitam habere in semetipso? Crevitcr dixerini,
duo dii: el hoc ipsum sil esse vitam. Quoniodo ergo Genuit Filium. Neque enim erat sine vita, el accepit
dedil Filio vitam Paler? Non sic quasi ante fucrit viiam; sed nascendo vita est, Pater vjra esl non
Filius sinevita, atque ul vherel a Paire acceperil nascendo; Filius vita esl nnsecndo. Paler de nullo
vitam : nam si hocesset, non haberet vilani in se- patre, Filius de Deo Palre. Pater quod est, a iiullo
melipso. Ecce de anima loquebar. Est anima : etsi cst: quod autem Pnier esl, propier Filinm est. Filius
non sitsnpiens, eisi non sit justa, animaest; eisi - vero el quodFilius esl, propler Palrem cst; el quod
non sii pia , anima esl. Aliud illi ergo est esse ani- est, a Palre esl. Hoc ergo dixit, Vilam dedit Filio ,
mam» aliud vero esse sapienlem , esse jusf.tm, esse ut haberet eapi in semetipso; tanquam diceret, Pater
pinm. Est ergo aliquid quo lioiidumest sapiens, non- qui esl vila in semelipso, genuil Filium qui esset
dumjusta, nondum pin; non Umen niiiil est,non vila in semetipso. Pro eo enim quod cst genuii, voluit
tn.men nulla vifa esi.: nam ex operibus quibusdnm intelligi dedit. Tanquam si cuiquam dicoremus, DediJ
suis oslendit se vilam *, elsi non se oslenciilsnpien- libi Deus esse. Cuideilil? Sialicuij"nm exislenti dedit
tem, jiinin, jiistam. Nisi eniin vheret, corpus non esse, noji ei dedil esse; quia eral, anlequani ei dare-
- mpverei; pedilms grossum , nianibus opus, oculis lnr, qui posset accipere. Cum ergo audis, Dedir^libi
iiiluitum, aurib.usaudilum non iinperaret; non ape- esse, non erns qui accipcres, et exisfendo accepisli
riret os nd .vocem, lingtiam ad disiinclioncm vocum ut esses. Dedit slruclor domui htiic ut esset. Sedquid
iipnnioverci. liisilaque operibus vivere se ostcndit, ei dcdit? Utdomus esset. Cui dedil? Huicdomni. Quid
et esse nliquidqiiod sit cofpore nieliiis : sed munqnid ei dedil?Ut domus esset. Quomodopotuii dnre clomui
bis operibus, sapienlem , piain, jusiam se oslendil? ut domus esset? Elenim sidomus etat; cui darel,
1 Er. Uigd.Yen.Lov.j.ro, vilam,forunl,vivam. _, ul domus esset, quando jam donui6 erat? Quid est
5S51 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI' 1552"
ergo, Deditei ut domus esset? Fecit ut domiis esset. ergo sibi credi omnes qui inslifuerunt alictijus etiam
Quid ergo Filiodedit? Dedit ei ut Filitis cssct, genult falssercligionis sectauu ncgareisfam meiiliumiesur-
ul-vita esset: boc est, Deditei haberevitamin semet- reclionem non poluerunl; cmnes de illa consensc-
ipso, ul essct vita non cgens vita, ne participando rtint: sed mulii carnis resurreclionem negaverunl;
intelligalur babere vitam. Si enim participando habe- dixerunl in fide jam .fnclain esse resurrectionem.
ret vilam , possel et amittendo csse sine vila : hoc in Tnlibus resislil Aposlolus, dicens : Ex quibus est Hy-
Filio ne accipias, ne cogites, ne credas. Manet ergo meiimuset Phiietus, qui circa verilutemabcrraventnt,
Pater vila , manel et Filius vita : Pater vita in semel- dicentesresttrreclionemjam factam esse, el fidettiqtto-
ipso, non a Filio; Filius vila in semeiipso, sed a ruindam subvertunt(UTim. n, 17, 18 ). Jam faclam
Patre. A Patre genitus ut esset vila in semetipso : csse resurrectionem dicebnnl, sed eo modo ut alia
Pater vero non genitus vita in semeiipso. Nec mino - non sperai-elur : et rcprchendebant homines qui spe-
rem Filiuni genuit, qui crescendo fieret a.qualis. Non rabant resurreclionem 'cnrnis, velut jam resurreclio
enim ad sui perfectionem adjulus est tempore , per quse jn-omissa erat, credendo impleretur in mente.
qtieni perfcclum creala sunt lempora. Ante omnia Reprcliendil cos Apostolus. Cur eos reprohendit?
tempora Patri cooeternusesl. Non enim unquam Pater Nonne boc dicebant quod modo Dominus loquebalur,
sine Filio : oelernusauteni Paier est; ergo cooeternus Venilhora, ct nunc esl, quando moiiui audieiitDocem
et Filius. Quid lu,anima? Morlua eras, amiseras Filii Dei; et qid avdierint, vivenl? Sed de vila mcn-
vitam, audi Patrem per Filium. Surgc, recipe vitam; lium loquor adhiic, ail libi Jesus : nondnni loquor de
ut in eo recipias vitam quam non habes in te, qui vila corporum; sed loqiior de vita \iise corporum,
babel vitam in semelipso. Vivificat ergo te Pater, et id esl, de aiiiniariim, in quibus esl vila corporum :
Filius; et agilur prima resurreclio, quando resufgis nam scio esse corpora in momimentis jaceniia , scio
ad parlieipandam vitam quod tu non es, et partici- el corpora vestra in montimenlis fulura; nondum de
pando efficeris\ivens. Resurge a morte lua in vitam illa restirrectione loquor : de ista loquor, in isla re-
luam , qui esl Deus tuus; et transi a morlo in vilam surgile, ne ad poenamjn illa resurgatis. Sed ut no-
teternam. Habet enim vilam sclernani Pater in seme- verilis qnia de illa loquor, quid addo? Sicut enim
lipso; et nisi Filium lalem generaret, qui haberet habet Paler vitam in semctipso, sic declitel Filio ha-
vitam in semetipso, non sicut Patcr suscilat mor- berevilamht semelipso.Ilsec \i(a quod Palcr est, quod
luos etvivificat, sic el Filius quos vellet vivificaret. Filitis est, ad quid pcrlinel? ad animam, au ad cor-
14. Quid ergo de illa resurrectione corporis? Nam pus?Non enim viiam illam sapienfioe sentit corpus,
isti qui audiunt el vivunt, unde , nisi audiendo , vi- sed mens ralionalis. Nam nec omnis aiihna polest
vunt? Amicusenim sponsislat et audil eum, et gaudio senlire sapienfiam. Uabelenini et pecus animam; sed
gaudet propter vocemsponsi (Joan. 111,29), non pro- pecoris anima non potesl scnfirc snpienfinm. Ergo
pter vocem suam ; boc esl, parlicipando. non exi- animn humana potest seniire isiam vitam quam habct
Stendo audiunt cl vivunt: ct onnies qui audiunl, vi- Palcr in semefipso, et dedil Filio vilam hahere in
vunt; quia omnes qui obediunt, viviint. Dic aliquid , semetipso; quia illud esl venun lumenquod illuthiniii,
Domine, eliam de resurrectiouc carnis. Fuerunt enim non omnem aiiimam, sed ontiiem Iwmhiemvenienlem
qui eam negarent, et dicerent quia isla sola est re- in liitucmttndum. Cum eigo ipsi nieiili loquor, audiat,
surreclio quse fit per fidem. Cujus resurreclionis id est obediat, et vivai. I
modo Dominus fecil coniniemoralionem, et inllam- 15. Noli ilaque, Doniine, tacere de resurreclione
niavit nos, quia quidam l tnortui audienl vocemFilii carnis; nc non cam credant homines, et remaneanius
Dei, et vivent.Noneorum qui audierint alii moriciUur, nos'argiimeiilalores, non pr.Tdicalores.Ergo sicut Iw
et alii vivent; sed omnes qui audierint vivent, quia bel Paler viiamin semeiipso, sic dedit el Filio habere
onines qui obedierinl vivenl. Ecce videmus resur- vitamin semetipso.Iiilellignntqui audiunt, crednul uj
reciioncm nieniis : non ergo amittanuis fidemde re- inlelligant, obedinnt ut vivnnl. Audianl adhuc aliud ,
suireeiione carnis *. Etnisi tu, Doniine Josu, dixcris ne hicfinitam essej'esui|rectionem jiutenf. Et dedit ei
eam, qucm oppoiieiuus contradicioribus? Omnes poteslalemeljudichtm facere. Quis? Palcr. Cuidedil?
cnim secloe, quse se aliquam rciigionem honiinihus Filio. Cui enim dedit habere vitani in semetipso, po-
inserere s prsesuiiipserunt, non ncgaverunt istam testatem dedit ei et judicium facere. Quia filhts hond-
meniium resurrectioncm : ne tlicerelur eis, Si non nis est. Iste enim Chrisiiis, cl Filius Dei cl (ilius ho-
resurgit anima, quare mihi loqueris? quid in me fa- minis esl. ln principio <eralVerbum: el Verbumerat
cere vis ? si non facis ex deteriore meliorem, qtiare apud Deiim,el Deus erat [Verbum;hoc eral in principio
loqueris? si non fncis ex iniquo juslum, quare loque- apud Deuni. Ecce quomodo dedit ei vitam bnbere in
ris? si aulcm facis ex iniquojusiiun , ex impio pium, semetipso. Sed quia Yerbvtncuro faclumest, el habila-
ex stullo sapientem, fateris resurgere a.timam nieam, vit in nobis (Joan. i, 9, _, 2, 14), ex virgine Maria
si lihi obiemperavero, si libi credidero. Yolenies homo fnclus, filius honiinis est. Proinde quia filius
hominis esi, quid accepit? Poleslatem et j'udiciumfa-
1 in qualuorMss.,qtddem. cere. Quod judicium ? In fine sseculi: et ibi cfit rc-
2 Mss.magnoconsensu:Nonergoamiltamusde re- surrcclio mortuorum sed
surreclionem fide , eorporum. Animas_ergo
3 sioMss.Acarnis.
t editi: se aliquarcligioneltominibusinserere.suscitat Deus, per CliristumFiJium Dci: corpora sus-
 1553 TRACTATUSX!X. CAPUT V. 1554
citat Deus, per eumdem Christum filium bominis. non habet Pater. Et quale judicium? NolUe mirati
Dedii ei poleslalem.Hanc potestatem non haberet nisi hoc; quia venit hora : non ea quse nimc cst, utTesur-
acciperej, et esset homo sine poteslate. Sed ipse est gant animoe; sed qusefuturaesl, ul resurganl corpora.
filiu. homhiis, qui-el Filius Dei. Hscrendo enim ad 17. Expressius hoc dical, ut calumniam hoerelicus
uuilalem personsefilius homiuis Filio Dei, facia est negator resurrectionis eorporis noii inveniat: quan-
una persona , eademqticFilius Dei, quse et filiusho- -quamjam inlellectus elucescat. Cum superius dictnm
minis. Quid autem propler quid habeat, dignoscen- esset, Vcnithora; addidit, et nuncesl: modo auieni,
dum est. Filius liominishabei animani, habel corptis. Venit hora; r.on addidit, etAiuncesl. Tnirjen omnes
Filius Dei, quod esl Verbum Dei, habet liominem, ansas , omnes claviculascalumniarum , omnes nodos
tanquam anima corpus. Sicul anima babens corpus, laqueorum aperta verilale disrumpal. Nolite~mirari
non facil duas personas , sed unum hominem ; sic hoc; quia venithora, in qtta otnnesqtd in monumenlis
Verbum habens hoininem, non facil duas personas, sunt. Qui(levidentius'?quid expressius ? Corpora sunl
sed unum Chrislum. Qtiidest homo? Anima raliona- in monumeiUis: animsenon sunt in monunienlis, nec
lis iiabehs corpus. Quid est Chrislus ? Verbum Dei justorurii, neciniquorum. Justi anima in sinu Ahrahre
babeiis honiinem. Video de quibus rebus loquar, et fuit, iniqui anima apud infeies torquebatur (Luc.
quis loquar, et quibus loquar. . xvi, 22-25): in monumcnlo, nec illa, nee illa. Supe-
16. Nunc audile de resurrectione corporum , non rius quando ail, Venit hora, el nunc est; obsecro ,
me, sed Dominumlocuturum , jiropler eos qui resur- iniendile. Noslis, fraires, quia ad panem ventris cuni
rexerunt surgendo a morte, inhcerendovitse.Ctiivitse? labore pervenitur; quanlo magis ad panem meiitis?
Quse non novii morteni. Quare non novil mortem? Cum labore slatis, et auditis; sed nos cuminajore
Quia nescit mulabililalem. Quare neseit mutabilita- stamus, et loquimur. Si Iaboramuspropter vos, col-
tem ? Quiavila est in semelipso. Et poteslatem dedil laborare non debelis propter eosdemvos? Superius
ei el judicium facere, quia filius liominisest. Quodjii- ergo cum diceret, Venit hora, cl addcrel, et nune est,
dicium, qualejudicJiim? Nolite tnirari hoc, quia dixi, quid subjecil? Quando morlui audient vocemFilii
Deditei poteslalemet judicivmfacere. Qttiavenil bora. Dei, el qai audierinlvivent.Non dixit, Omnes morttii'
Non addidit, et tiunc est : ergo boram quamdam vull audient, el qui audierint vivent : morluos enim ini-
insinuare in fine sseculi.Hora nunc esl '.Hresurgant quos volebatinielligi. Et numquid onines iniqui obau-
morlui, hora eril in fine socculfut resurganl niortui : diunt Evangelio? Aperte dicit Aposfolus, Sed non
sed resurganl nunc jn menle, tuncin carne ; resur- omnespbaudiunlEvangelio(Rom. x, 16). Tamen qui
gant nunc in menle pcr Verbum Dei Filium Dei, re- audiunt, vivent; quia omnes qui obaudiunt Evange-
surgant lune in carne per Verbum ,Dei carnemfa- lio, iransient ad vitam oelernamper fideni : non ta-
clum, filitimhominis. Neque enini ad jiidicium vivo- men omnes obaudiunt, et hoc nunc est. At vero in
rum et mortuorum Pafer ipse veniurus est: nec ta- fine, omnesqui sunt in tnonumenlis, hoc est justi et
raen recedit a Filio Pater. Quomodoergo non ipse injusti, audientvocemejus, et procedent.Quomodono-
venlurus esl? Quia non ipse videbitur in judicio. Yi- luit dicere, el vivent?~Onmesenim procedenl, sed
debunlin quempupugcruni(Joan. xix, 57).Forma illa non omnes vivenl. In eo quippe"quod supra dixit,
erit judex , quse sletit sub judice; illa judicabil quse Et qui audierinl vivenl; in ipsa obaudilione vilam
judicala est : judicala esl enim inique, judicnbit selernam intelligi voluit el beatam, quam non omnes
j'usle. Veniet ergo forma servi, et ipsa apparebit. habebuni qui de monumenlis procedeut. Jam ergo et
Elenim forma Dei quomodo appareret justis et ini- commemoraiione monumentorum, et expressione
quis? Nam si judicium non fieret nisi inter solos j'u- processionis de monunientis , aperte intelligimuscor-
stos, apparerel lanquain juslis forma Del : quia vero porum resurreclionem.
judicium fiiiurum esl justorum et iniquorum, nec li- 18. Audienl omnesvocemejus , el procedenl.Et ubi
cel ut iniqui videanl Dcum ; Reali enini mundicorde, judicium , si omnes audient, el omiies procedenl?
quouiamipsi Deumvidebunl(Mallh. v, 8); talis appa- . Quasi tolum confusum est; nihil video discrelum.
rebit judex, qualis videri possit et ab eis quos corona- . Certe accepistipolesiatem judicandi, quia filiushomi-
lurus est. et ab eis quos daninaiurus est. Forma crgo nis es; ecce aderis in judicio, resurgent corpora': de
servi videbitur, occulta erit formaDei. Occultus erit ipso j'udicio dic aliquid', hoc est de discrelionc malo-
in servo Filius Dei, et apparebit lilius hominis; quia rum el bonorum. Et hoc audi : Qui bona fecerunl, in
'
poleslatemdedit ei etjudiciumfacere, quia filhts hotni- . resurrectionevilm; qui mala egerunt, in resurrectionem
\ds est. Et quia ipse solus apparebit in forma servi, judicii. Superius cum de resurreclione riientium et
Paler autemnon apparebit,quia nqn esl indulus forma animarum loqueretur, numquid lecit discretionem?
servi; ideo superius ait, Pater non judicat quemquam, Sedomnesqui audient, vivenl; quia obaudiendo vi-
sed omnejudiciumdeditFilio. Rene ergo dilatum est, vent. At yero resurgendo et procedendo de monunien-
ut ipse esset exposilor qui proposilor. Superius enim tis, non omnes ad vitam seternam ihunt, sed qni
occultumerat; nunc jam, ut arbilror, manifeslumest bene fecer.unl: qui aulemmale, ad judicium. Hic
quia dedit eipolestatem eljudicium facere, quia Pater enimjudicium propcena posuit. Et erit diremptio, et
non judicalquemquam,sedomnejudicium dedil Filio : non qualis modo est. Nam ef modo separamur non
quia j'udiciumper illam foriaam fulurum est, quam locis, sed moribus, affeclibus, desideriis, fide, spe,
 '
155S IN JOANNIS EVANGELIUM, S . AUGUSTINl 1556
charitnte. Simul enim cum iniquis vivimus; sed non infundam quod non bene digeratis. Proinde liujus
una .ila est omiihmi: in occulto diiimimur, in oc- promissioiiisquam ad hodiernum tempus, si super-
culto separamur; quomodograna inarea.non quo- esset, distuleram, tenele me adjuvante Domino in
modo grana in horreo. Ei separantur grana in area , crastinum debitorem.
et miscenlur : separantur, cum a palea exspoliantur; TRAGTATUSXX.
miscentur, qtiia iionditm venlilantur. Tunc aperta Rursumin illud, Ameii, anicn dico vobis, non poiest
rrit separalio, sicul morum/sic el Yitcc;sicutsapien- Filius a se facerequidquam,nisi quodvideriiPalrem
ii_e, ifa ei corporum. Ibunl qui bene fecerunl, vivere facienlem : qu.rcunique enim Paler facil, hsec ea-f
ctim Angelis Dei : qui male egerunl, torqueri cum dem ei Filius facit similiter. Cap. v, f . 19.
diabolo el angelis ejus. Et ir.insiel forma servi. Ad 1. Verba Domini nqslri Jesu Chrisli, niaxime qu.e
boc cnim se prsesenlaveratut faceret judicium : post Joannes coinmemoralcvangelisla,qui non sine causa
judicitiinpc-rgethinc , ducet secom corpus cui capul super peclus DominiIdiscumbebat{Joan. xin, 25),
esl, el offeret regnum Dco (I Cor. xv, 24). Tunc plaue nisi ul sccrela altioris sapientiseejus ebiberct, et quod
videbltur forma illa Dci, qtue non poluitvideri ab ini- amando bihernl, evaiigelizancloruciarei, ila seerela
1
quis, quorum visioni forma servi exhibenda erat. suntet prolimdaintelligeniisc ,ut onwes tuibeui qui
Dicit et alibi sic : lbunt isli in aiiibusiionemmternam perverso sunl cordc, etomnes exerceant qui recto sunf
(de quibusdam sinistris); jusli aulem invitam mier- corde. Proinde animadvertaiCharitasveslra ad bsec
nam (Mallh. xxv, 46) : de qua alio loco dicit, Hmc pauca quso lecia sunl. Videamussi quo modo possu-
cst aitlemviia mlerna, nt cognoscant te uttum verttm mus donanie et adjuvanie ipso qui verba sua nobis
Deum, el quemmisisliJesum Cltrislum(Joan. XMI,5). voluit rccilari, quoe lunc audiin aique conscripla
Tunc ibi apparebit qui citm in forma Dei essel, non sunt, uf modo legereniur , quid sihi velit quod eum
_rapinam arbilrclttsest csse mqualisDeo (Philipp. n, audistis modo dicerej Amen,amettdico vobis,non po-
"
6) : tunc se osloiidct quomodo se dilecioribus suis tesl Filius a se facerehiddquam, nisi quodvideritPa-
ostensuiuni promisit. Qtti enini diligilme, ait, man- trein facienlem; qumcumqueenitnPaler facil, hmcea-
data mea cuslodil; el qtd diligiltne, diltgelttra Paire demet Filhts facil simihler.
meo, cl egodiligameutn, el ostendammeipsumilli. 2. Undeatilem natus sil serino isle, coinmemorandi
Quibus loquebatiir, prsesenseis erat : scd furmam cslis propler sttperioralectionis, ubi curavcrat Domi-
servi videbant; formamauiem Dei non videbant.Por nus quemdam inter illos qui in uuinque pnrticibus
junienlum ad slabulumducebanliircurandi; sedsanaii piscinx illitis Salomonisjacebanl, cui dixerat, Tolle
\idobuiil; quia osiendanij incjuil, meipsumilli. Quo- grabaium luum, ct vadein doinumivatn. lloc aulem
modo oslenditur oequalisPatii? Cum tlicit Pbilippo, fecernt sabbntis • unde periurbnii JucLci caltimnia-
Qui mc videl, videlet Palrem meum(Joan. xiv, 21, 9j. bantur, qunsi cveisqrem et pnovaiicalorom Legis.
1%. Non possttm ego a tneipsofacerequidquam: Tunc eis dixeral, Pater tneus usqventodooperalitr, et
sicut audiojttdico, el judiciittnmeitm justumesi. Quia cgo operor (ht. v, 8, 17). Illi enim cnrnaliter acci-
dicimi illi eramus, Tu judicabis, et Pater non judi- - pienies sabhnli obseivaiionem,puiabaiil Doum post
Cabii, quia otnne judicium dedit Filio; non Crgosc- laborem fabricaii niiincliusque ad bunc diem quasi
cundutn Palreni judicabis : adjecit, Non possttmego doi-mire; ct propierca sanclific.sse illum diem, ex
a meipsofacbreqnidqiiam: siculaudiojndico, el judi- quo coepiiveltit a laboribiisroquiescere. Esi autem
citiin tneumjuslum cst; quia non qumro volunialem sacramenlum sabbali antiquis p.ilribus nostris prae-
'neain, sed voiulilalemejus qui misil me. Cerie Filius ceplum (Exod. x\,-8-ll), quod nos Chrisiianispiri-
quos viili vivificnl.Non quserit voluntalem suam, sed lualiler observamus,,ul ah omni senili opere, id est
voliinlalemejus qui misit illnm. Non meain, non pro- ab omiii jjeccnlo(quia Dominusdicit, Omnisqtd facit
prinm; non meam, non filii hominis; non meam , peccatum,servitsest peccali(Joan. vm, 34 ), ab-linea-
qiioe resistat Deo. Faciunt enim boniinesvoltinlatem . nius nos, et habeanius quielemiii corde nostro, id est
suahi, non Dei, qtiando fnciuul quod volunl, non tranquillitalemspirittialein.El quamvisin hoe sa;culo
quodjubet Deus quando auient ita faciunlquod vo- id conemur, ad eam lamen requiem perfeciam non
luni, ut lamen sequanlur voluiilatem Dei, non fa- perveniemus, nisi cum de bac vila exicriinus. Sed
cinnt voliintatemsUam,quamvisquod voluntfaciant. ideodictum ost Deuinrequievisse.quiajamcreaiuram
Volensfac qnod juberis; aiqne iia ei hoc facics qnod nulbm condebat poblquam perfecia sunt omnia.
vis, ct iion volunlntemluam facies, sed jubenlis. Quielemvero proplerea appellavitSciiplura, ut nos
20. Quid ergo? Sicui audio, ilh jttdico.AudilFilius, admoneret post boiia"opera reqiiieturos. Sic eriim
et deinonsirat ei Pater, el videt Filius Patrem fa- scriplum habemus iin Geuesi, El fecil Deus omnia
cienlem. Et isla disfuleramus paulo enucleatius pro bonit valde, et reqidevilDevsdie septimo(Gen. i, 31,
viribuspertraclare, si iempusnobis peracta leclioneel el II, 2) : ul lu homocum atlendis ipsuin Deum post
viies lemansissent. Si dicam me posse loqui adhuc, bona opera requievisse, non tibi speres requiem,
forte vos nudire jam noh polestis. Item foite avidiiate nisi cum bona fueris operaius : et quemadmodum
audiendi diciiis , Possunius. Melius est ergo ut ego Deus posteaquamfccit honiinem ad imaginemel si-
infirmitatem meam falear, qui_tjaiii fatigatuslotmi mililudinemsuomsexto die, ctin illo perfecil omnia
non possum,quam ul Yobisjam bene satiatis, adliuc '-Er. Lugd.et ven. legunt,profundwintelligentia;.M.
 «_7 TRACTATUSXX. CAPUT V. ._?,..«
opera sua l)0iia valde, requievit seplinio die; sie et Verbumetcujus estVerbum.unuseiUiiicus,Deusunus
tibi reqtiiem non speres, uisi cum redieris ad simi- Paler etFilitis chari.a.econiplexi, unusquOcharitaiis
litudinem in qtia iacius es, quam peccando pei'di- Spiritus eorum est, ut fiat Trinitas Paler el Filius e\
disti. Non eiiim Deus laborasse dicendus est, qui Spiritus snncins.Non ergo tnntumPatris et Filii, sed ei
dixil ci (acta sunl. Quis esl qui post taiitani operis Spiritus sancti, sicut osqitalitasel insepnrabililasper-
inclliiaicni quasi posrlnborem velit requiescere? Si sonarum, iia eliam opera inseparabilia siinl. Adhuc
iussil ei aliquis ei restilil, si jussit et non est faclum, planiusdicam quid sil, operaingeparabiliasuni. Nont
et m fiorel lalmravit; merito dicaiur post laborem dieilcathoiicafidesquiafecitDeusP.ueraliquid,etfecit
.requievisset cum vero el in ipso lihro Geneseos Filius aliquidaliud : sed qDodfccit Palei-,liocet Filius
legnmus, Dixii Deus,Fiat ittx; el facta esl lux: dixil fecil,ho"cet Spirilus sanctus fecit. Per Verb.umeiiim
Deus,'Fial ftrmamentum;et factum esl firmamenluin iacta sunt omnia: qiiando dixit et facti sunt, per Ver-
(Gen.i, 3, 6, 7); et c>tera in verbo ejtis conlinuo biim facta sunt, per Ghiislum facta stint. In principio
faeta : cui aiiestaiur et Psahnus dicens, Ipse dixit, eiiimerut Verbutn,el Verbitmeral apud beum, et Deus
cl facla sunt;-ipse mandavil, el crealasuttt (Psal. erat Verbttm:omltihper ipsttmfacttt sitnl(Joan. i~\, 5).
xxxil, 9, ei CXLVUI, 5) : quomodopost niundum fa- Si omnia per ipsum facta suiil; dixii Deus, Fial lux;
ciiifn requieiiiquasi ut cessaret reqtiirebat, qui in et facta esi litx ; in Ycrliofecii, p6r Yerbunifecit. "
jubehdo nunquam laboraveral? Ergo illa myslica 4. Eoce crgo nunc audivimus Evangelium, .cuth.
Sunt, et propterea ila posita, ut nohis requiem spe- responderct siomachnntibusJudseis, qtliu non soltttn
remus post hanc viiam, sed si bona opera fecerimus. sblvebalsabbtitam,sed eiiatnpalremsuutndiccbalDeum,
Ideo Doniinusretundens im])udentiamel errorem Ju- mqualem^efaciensDeo (ld. v, i~) : siccninl scriptuih
dteorum, cl osiendens eos non recte snpere de Deo , estin su|)erioricapilulo. Cum ergo tali eoriim erranti
ait illis scandnlizaiisl qu.:d sabbato operabalurhomi- indignalioni DeiFilius et Yefitas responderet,- ait,
nunfsaniialeni,Palermeususque modooperatur,ct ego Ameti, amen clicovobis, nOnpolest Filius a se facere
operor : nolitc ergo iioc putare quia sabbnio ita re- qtddquam, nisi qtwd videril Palrem facientenuTah-
quievitPaier meus, ut 6x illo non operetur; sedsicut qtiam dicere!, Quid scandalizali estis, quia Pairefn
ipse ntti.c oporatur, operor et-ego. Sed sicut Paler meum dixi4)eum, et quia oequalemme fncio Deo? Ita
sine labore, sic et Filius sine labore. Dixil Deus , sum sequalis,ut ille me genuerit: ita sum oaqualis,ut
el fa la sunl : dixif Chiistus languenli, Tolle gra- non ille a nie, sed ego ab illo sim. IIoc eniin inielli-
balimiluum, el vddein domumtuam, el factum e..t. gitur in his verbis,' Non pblestFilius a S« facerequid-
3. Catholicaautem fides habet, quotl Patris 'eiFilii quatn, nisi qiiod viderit Ptltreni facienlem.Hoc 6st,
opera hon sunt separahilia. Hocest quod volo, si pos- ^_. quidqiiidFilitis hahetutfaciai, a Patre habet ut faciat.
sum, loqui Charitaii veslra.: sedsecundumilla vorba Qunre hnbet ,1 Patre ut f.ibinl?Quia a Paire habet
Domini, Qtd poiesl caperecapial (Mattli. xix, 12). ut Filius sit. Quare a Patfe habei nt Filius sit? Quia
Qui -iiileihcapere non potest, eon mibi adsCribal, a Patrehabei ut [iossit,qiiia a Paii _.Iiabel ul sil. Filio
sed tUrdilali sna.; et conveiial se ad illurnqui cor eliimboc est esse quod posse.-Homiiiinoh iia cst. EK
apefit, ut infundal quod donal. Poslremoet si quis- comparafioiiehuinanseinfiriiiitntisjloiigeinfrajacentis,
quam propterea noh intollexeiil, quia non a me sic utcmnquecorda susiollite; el ne forie aliqhis nostfum
diclumest ut dicidebtiil,ignoscatbumansefragililati, altiiig.ilseeretttm, et qu.isi coruscationetnngiuelucis
et supplicel divinoebonilati. -Habemus enim intus horrescensi sapiat nliquid,ne insipiensreniaiieat: tion
r-iagi-irumChristum.Quidquidperaurem vestram, et tahien se loluhi snpere pulet, ne _upefbiiil, et quOd
Osliiemtica])ere noii potueritis, in corde vesiro ad siipuil aihiilat. Homoaliudesl quod esi, aliud quod
cuin conveiiimini, qui et me docfit quod loquor, ct potest. Aliquandognirii et est hdmo, el non pstest
Vobis quemadinodtimdignntur distrihuil. Qui novit quodvult; aliquando autem sic est homo, ut p0ss.t
^uid det, cl ctii dei, aderitpfetenli,et aperiel pulsanli. quod vult :itnque aliud est esse ipsius, alind posse
Et si forieuOndederit, nemose dicatdeserium. Fbrle ipsiuS-Si eiiim hoc esset esse ipsfus, qiiod'ci,t posse
c.i.n aliqliid dare "differt,sed neminem esurieniein ijisius; Cumvellet possei. Deusautemeui non est alia
substanliaut sh, et alia potefelaSut possit, sed cbfi-
"relmquii. Si eniin ridndat ad horam, exercel quseren-
leri-, non contemnit pelenlenl. Videte ergo eistlen- subslanlialeilii estquidquid Ojusesl,-etquidquid est,
dile quid velimdicere, btsiforlOnoiipossiiii.Calholica qnia Deus est ', hdn alio modO'dst," et alio hibdo
fideshoc habet, firniata Spirilu Dei in sanctis ejus, polest; Sed esse et pbsse sifliul habei, cjuiavelle el
conlfa ouinem hsereticam pravilaLem, quia Patris facere simul hnbet. Quia ergo potentia Filii de Paife
et Filii opera inseparabilia sunt. Qiiid est quod esl, ideo el SubslanliaFilii de Patre esi ' et qtiia
dixi? QuomodoIpse Pater et Filius inseparabiles subsianiiiiFilii de Patre, ideo potentia Filii de Patre
' suill,
sicetojiera Patris et Filii insepafabilia sdht. esl.'Non alid potentia est in Filio, ei alia snbstaiitisi:
QuomodoPater et Filius insepafabiles siirit? Qiiia sed ipsa eStpoionlia quse cl substfiniia';siibsiantia.it
ipse dixil, Ego -el Paler unim sumusfJoan. t, 30). sit, poientia ut possii. Ergo quia Fiiius de Pntre est,
Quia Pater ei Filius non sunl duo dii, sed unus Deus, 1 Mss.oclOjsed consubsianliale
iliiest quidquidejuscst,
1Mss.,scdndalizantibus. et est
quidquidejus quod est, auia Zieuseit. Bernigianus
Sicetiaminlra constanterpro, vero addit,est,hocloco,et quiaquidejus est, esl quodest,
scandalizalis. tflritipeits esl: nocmmusrecte.
 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI '
15S9 4S60
ideo dixit, Filius non polesla se facerequidquam.Quia nec Pater Filium deseruil, nec Filiusa Patre discessit.
non est Filius a se, ideo non polest a Se. Ita quidquid f.icil Filius, non facil sine Patre ; quia
5. Videlur enim quasi minorem se fecisse, cum qiiidquid facil Paler, non facil sine Filio.
dixit, Non polest Filiusase facerequidqitam,nisi quod 7. Exiium est liinc. Yidele quia recte nos dicimus
viderit Palrem facientem.Hic erigit cervicem hscrclica insepnrabiliaesse opera Pnuis el Filii et Spirilus sancti.
vaoitas, eorum sciliccl qui dicunt Filium minorem Nam quomodo tu inielligis, ccce fecit Deus lucem, et
esse tjuam Patrem, minoris poteslatis, mnjeslalis, viditFiliiisPafremfacientemlucem, secundumcarna-
jiossibilitatis, non intelligentes mysterium verborum lcni intellecfumluum, qui ideo\is minorem intelligere,
Christi. Atlendal autem Charitas veslra, et videte quia dixil, Non potestFilhtsase facere quidquam,nisi
tjiiemndmodum in carnali suo intellectti modo lur- quod viderit Patrem facientetn.FecitD.eusPalerlucem;
f)i.nliir in ipsis vorbis Chrisli. Hoc autcm paulo anle" quam luccm aliam fecitFilius?Fecil DeusPater firma-
prseiocutus sum, quia omiiia perversa corda perlurbai, nienium, ccelumiiUeraqtuis el aquas, vidil eum Filius
sicul pia corda exercet VerbumDei, maxime quod per secui)cliiniiiilollig'n!iam!uain!ardametgrossam:quia
Joaiinem evangelistam dicitur. Alta enim per illum vidit Filius Patrem facientcm firmamcntum, et dixit,
dicuntur, non qualiacumque, non qnna facile iiUclli- Non pjlc&lFilius a se facerequidqtiam,nisi quod viderit
gaiiliir. Ecce j'am luereiieus si forte atidit verba isla, Patrem facienlein,da mihialterum lirmamentum.An fu
erigit se, cl dicil nobis : Ecce minor est Filius quam amisisli fiindameiilmii?Super__difi-aliautemsupra fun-
Pater, ecee audi verba Filii, qtii dicit, Non potest damentum Aposlolornmei Prophetarum, ipso summo
Filius a se facereqiiidquatn, nisi qnod vidcrilPalrem lapidemigiilariexistcuieChristo Jcsu, pacanltirin Chri-
facientem. Exspccta, quemadmodum scriptum est, slo (Ephes.n, 14-20); nec coniendunt et erranl in h_>
Esto mansttelusad mtdicndumverbum, vt intelligas resi. IntcIIigimuscrgo lucem faciama Dco Patre, sed
(Eccli. v, 15). Ptila euim me conlurbalum esse his perFiliiun; firmameiilumfactuma Deo Palre, sed jier
verbis, quoniam dico xqualem poleslalem majesla- Filium. Omniaenini peripsum facla suni, el sineipso
temqtte esse Palris et Filii, cum audivi, Non potesl faciumcstnildl.Excuie inielligeniiamluam; necinlelli-
Filius a se facere quidqitain,tiisi qttodviderit Palrem gciUiamvoc.ndam, sed plnneslultitiam.DcusPaterfecit
facientem.Turbatus his verbis qurero abs le, qtii jam munduiii: qnciiifocitFiiliusalleriun muiidum? damihi
tibi viderisintellexisse : Novimusin EvangelioFilium mundiimFilii. Iste in quo sunius^cujus est? dic nobis,
.ambulasse super mare (Malih. xiv, 25); ubi Pairem a quo faelus esl? Si dixeris, A Fiiio;vnon a Patre;
. vidil ambulassesupermai e? Hicjam illelurbalur. Pone errasti a Palrc : si dixeris, A Paire, nona Filio; re-
tergo quod intellexeras, el simul quseramus.Quid crgo spondet libi Evangelitim, Ei mundus per eum factus
facimus?Verba Dominiaudivimus, Non poiestFilhts a est, elimtndusevmnoncognovit(Joan. j,3,10). Agnosce
se facerequidquam,nhi quod videritPatrem facientepi. ergoeum pcr queni fac^usest mundus,et noli esse inter
Ambulavil ipsesuper mare, Paicr nunquam ambulavit illos qui cum qui fecit Biundumnon cognoverunl.
supcr marc. Cerle non facil Filius quidquam,nisi quod 8. Inscparabiliasuiit ergoopera Patris el Filii. Sed
viderit Patrem facienlcm. hocesl, Non polesl Filivs a se quidquamfacere, quod
6. Redi ergo mecum ad id quod dicebam, ne foiie esset si dicoie!, Non est Pilius a se. Etenim si Filius
sic inlelligenduin sil, ul de quseslioneambo exeamus. esl, natus est: si natusjesl, ab illoesl de quo natus est.
Nam ego secundum fidem catholicam video qtiomodo Sed lameii ocqualemsibi genuit. Non enim defuil ali-
exeam sinc offensione, sine scandalo : tu autem cir- quid geiioranli, aut tempus qusesi.il ut generarei, qui
cumclusus, quseris qua exeas. Qua intraveras vide. genuit coneternuin;aut matrem quajsivil ut generaret,
Forle non intellexisti el iioc quod dixi, Qua intra- qui dc se prolulit Verhum; aut Pater generans seiate
veras vide : ipsum audi dicentem, Ego sum janva pracesseral Filium, ut miiioremFilium generarel. Et
(Joan. x, 7). Non sine causa ergo qiioerisqua excns, forie dicit aiiquisquia post multasseculnin senectasua
et non invenis, nisi quia non per janunm inlrasti, sed Deus snseepit Filium. SicutPater sine seneclule, sic et
per maceiiam cecidisti. Ergo qiiemadmodumpoies, a Fi]iussineiiicremenio:iiccillesenuitiieciIIecrcvii;scd
ruina tua collige te, et intra per januam, ui sine offen- aequalissequalemgenuit, _elcrmis_eternum.Quomodo,
sione intres, el sine crrore exeas. Per Cliristum veni, inquit aliquis, selernus aiernum? Quomodo flamma
nec ex corde tuo afferas quod dicas; sed quod ille temporalis generat lueem lemporalem. Cosevaestau-
oslendit, hoc loquere. Ecce fides calholioa quemnd- lem flammagcnerans luci quam gener.it, nec prsecedit
modum exit de ista proposilione. Ambulavil Filius lempore flamma generans lucem generatam; sed ex
super mare, pedes carnis fluclibus imposuit; caro quo incipit flnmma, ex illo incipit lux. Da mihl flam-
ambulabat, etdivinilasgubernabat: quando ergo cnro niam sine luce, et do libi Deum Palrem sineFilio,
ambulabatet divinitas gubernahnl, Patcrabsens crnt? Hoc esl ergo, Non potestFilius a se facerequidquam,
Si absens eral, qnomodoipse Filitisdicit, Pater attlein nisi quod videritPatrem facienlein; quia videre Filii,
in me manens, ipse facit opera sua (Id. xiv, 10)? hocestnatum essedepatre. Non aliavisioejus etalia
Si ergo Paler in Filio manens, ipse facil opera sua ; subslaniia ejus: nec ajia polentia ej"us,alia substantia
ambulalio illa carnis supra mare, a Patre fiebal, per ejus, Totum quod est, de Paire est; totum quod
Filium fiebnt. Ergo illa ambulatio optts cst Patris et potest, de Patre est: {juoniamquod polest et esl s
Filii inseparabile. Ulrumque ibi operantem video : - boc unum est; et de Palre tolum est.
 !S61 TRACTATUS XX. CAPUT V. 1S62
9. Sequitur et ipse in verbis suis, et male intelli- Paier temporalia, hoec eadem fecit Filius temjvo-
gentcs conturbat, ul ad reclum inlelleeium -revocet ralia; quia non solum ipsa fecif, sed et similitcr .fe-
erranles. Cum dixisset, NGUpotesl Filius a se facere cit. Paler enim fecit per Filium , quia per Verbum ' I'c-
quidquam,nisi quod videritPalrem facienlem: ne forle clt Pater omnia. , .,
carnalis subreperet inlellectus, et averteret mentem, 11. Qunerein Palre el Filio separalionem , "nonin-
"ct fnceret sihi homo quasi duos fabros, unum magi- vcnis: sed si assurrexisli, func non invcnis; si nf-
sirum, alterum discipulumquasi atlendentem ad magi- quid supra menlem tuam tetigisli, ttinc non iinenis."
strum, verbi gratia, facieiitem arcam; ulquomodo ille Nam si in his vcrsnris , quoesibi errans animiis facit;
fecit arcam, facial el iste alteram arcam secundum ctim imaginibiis luis loqueris, non ctiin Verbo Dei :
visionem quam inspexit inmagislro operanle . sed ne fallunt te imagincs luse.Transcende et cojpus,'el sape
tale aliquid sibi duplicaret in illa simplici divinilale aniirium : Iransceiidc et animuni, et snpe Detim.
intelleciuscarnalis, seculus ait, QumcumqueenitnPater Non langis Deum, nisi el aniinuin trnnsieris : quniv.o
facit, hmc eadem el Filius facil similiter. Non facit minns langis, si in carne mnnsoris?Illi ergo qui sa--,
Paler alia, elaliaFiliussimilia, scd eadem similiter. piunt carnem, qunm longe suiit u" snpiendo quod
Non enim ait, Qusecnmquefacit Pater, facit el Filius Deus est? quia non ibi essenl, etiam si aiiimum sape- .
alia siniilia : sed, Qumcumque,inquit, Pater facil, rent. Recedil homo mulium a Dco qnando sapit car-
hmc eadetn el Filius facit simililer. Qusd ille, hoec et naliler, el mullum inleresl inter carnem ct auimum :
ipse : niundum Paler, mundum Filius, munduni Spi- plus lamen intcrest inler animum et Deum. Tu si in
ritus sanctus. Si tres dii, tres mundi: si unus Deus animo es, in medio es : si infra allcndis, corpus esl:
PaterelFiliusetSpiiiiussanclus, unusmundus faclus si supra aitendis, Deus csl. Atlolle te a cqrpore,
est a Patre per Filiinn in Spiritu sanclo. H;ec ergo irausi eliam lc. Vidc cnim quid dixitPsalmus, el ad-
facit Filius, quse facit et Pater, et non dissimiliier moneris queniadmodtim sapiondus sit Deus : Faclm
facil: et hoecfacit, et similiter facit. sunl, inquit, mihi lucrymm mcmpanes die ac nocte,
• 10. Jnm dixerat, hmcfacit; quare addidit, shniliter cuindicitur milii quoiidie,Ubiest Deus titus? Tanquam
facil? Ne alius pravus inlelleclus.vel error in animo Pagani dicant: Ecee clii nostri; Deus vesler ubi est"?
nascerelur. Vides enim hominis opus; animus esl in Oslenduiu onim illi quod vidctur; uos colimus quod
iiomine et corpus : animus imperat corpijri, sed mul- nonvidetur. El cui ostendninus? homini qui non ha-
lum inierest inter corpus et animum : corpus visibile bet unde videat? Nam utique si ipsi deos suos vident
est, animus jnvisibilis; ihter potenliam viiiulemque oculis; habemus et nos alios oculos, unde videamus
animi, et cujusvis Iicetccejesliscorporis multum in- Deum noslriim. Ipsi oculi mundaiidi suiit a Dep no-
tercst. Imperal lamenanimus corpori suo,et facil cor- slro, ut videamus Deum noslrum : Reali cnim mundo
pus: et quod vidctur animus facere, hoc facit et cor- corde, quia ipsi Deutn videbunt(Maith. v, S). Ergo
pus. Videlur ergo corpus iioc idem facere quod ani- cuni se coniiirbatuin dixisset, ciim dicitur illi quo-
mus, sed non similiter. Quomodohoc idem facit, scd tidic, Ubi cslDeus luus? Hmcmemoralussitm,inquit,
non simililer ?Facit animusverbum apud se, jubel lin- quia dicitur tnild quolidie, Ubi esl Dettslutts? el quasi
guse,etproferl verhum quodfecilanimus:fecilanimus, volens apprthcndere Dciim suum, Hmc ntemoraius
fecifet lingua; feeit dominus corporis, fecit ei servtis: sum, inquit, el effudisvper me attimam nieam(Psal.
sedulfacerelservus, a domino accepit quodfacerel, et XLI, 4, 5). Ut crgo aftingcrem Deum metini, de qtio
jiibentedomino fecif. Hocideinabulroquefaclum esl: milii dicobatur, Ubiesl Deusluus? non effudianim..m
sed numquid simililer? Quomodonon similifer, ait ali- meam super carnem meani, sed stiper me : Iran-
quis? Ecce verbum qnod fecitanimus meus, manelin scendi me, ul illum langerem. Ille eiiim cst super m"e,
me : quod feeit lingua mea, percusso aere transiit, qui fecit me : nemo cumallingit.nisiqui transierilsc.
et non est. Cum dixeris verbum in animo tuo, et so- 12. Cogila corpus; moiiale est, lerrenum cst, fra-
nuerit per linguam tuam, -redi ad animum tuum, et gile est, corruplibile esl: abjice. Sedfurfe caro tem-
vide quia ibi esl verbum quod fecisli. Numquidsicut poralis est. Alia corpora cogila, ccelestia corpora co-
"mansit in animo luo, mansii in liugua lua? Quod so- gita; majora, meliora, splendida suiil : atlende ct
nuit per linguam tuam, fecit lingua sonans , fecit ani- ipsa , volvuntur ab orienie ad occidentem, non stnnl;
muscogitans : sed quod sonuit lingua, transiit; quod videntur oculis, non solum ab homine, sed eliam a
cogitavit animtis, permanct. JIoc ergo fecit corpus, pecorc : transi et ipsa. Et quomodo, inquics, trans-
quodfecil animus; sed non similiter. Fecit enim ani- eo ccelesiia corpora, cum ambulo in terra ? Noncarne
mus quod leneat animus; fecit autem lingua quod so- transis, sed menle. Abjice et ipsa : quamvis luceant,
nat, et per aereni aurem verberat. Numquid sequeris corpora sunt; quamvis de coelo fulgeant, corpora
-
syllabas, et facis ut maneanl? Non ergo sic Paier et sunt. Veni, quoniam forte non le putas babere quo
Filius; scd hoeceadem facit, et similifer facit. Si fe- eas, cura consideras isla omnia. Et ultra coelestia
cit Deuscoeliimquod manet, hoc iecit Filius eoelum corpora qub iiurus sum, inquis, et quid menle trans-
- quod manet. Si fecit Deus Pater hominem
qui mori- ilurus sum? Considerasti ista omnia? Consideravi,
lur, eumdem Filius liominem feeit qui moritur. inquis. Unde considerasti? Ipse considernlor appareat.
Quoecumquefocit Pater staniia , ha.c fecil el Fi- Ipse enlm consideralor istornm.oninium, discrimina-
lius stnjiiia; quia similiter fccit: et gu;_cumquefecit lor, distinctor el quodammodo appensor iu libra sa -
 1563 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI' m£
pientias, animus esl. Sinc dubio meiior esl animus tus sancti. Cseleraqusecoiisequuhtur, quai pertinent
quo ista omnia-cogilusii,qunm isln oninia qua: cogi- ad sermonem ipsius Domini noslri Jesu Christi in
lasli. Aniinus ergo isie spirilus csl, non eorpus : Evangelio, quoniam |et crastino die sermo debelur
Iransi e( ipsum. Compara ipsum auimum primo , ut vobis, adestote nt audiatis.
videas quo Iranseas; compara illum carni. Absit, ne TRACTATU5XXI.
digneris comparare. Compnra iiiuin liiigorisolis, 1u-
Ab eo quodscriptumest, Pater enim diligit Filium, et
na3, stellarum : major fuigor est animi. Primo cclc- ornnia demonslrat ei quoeipse facil; usque ad id,
ritatem auimi ipsius vide. Vide si non#veliemeutior
scimilla esl animi cogitantis, quam splendor solis lu- Qni non honoriiicalFilium, non lionorificalPatrem
centis. Solem orieniem tu vides anirno : motus ipsius qui inisil ilium. Gapl v, f * 20-23.
quani lardus esl ad animum tuum? Cito tu potuisli 1. ilcstorno die quantum Dominus donare dignatus
cogitare quod factuiusesi soi. Aboriente ad occiden- esl, qua poluimus facullate tractavimus, et qua po-
tem venturus osi, jam c\ alia parle cras oritur. Ubi tiiimus capacitale iiitclleximus, quomodo insepara-
Iioe feeil cogitatio lua, adhiic ille lardus est, el tu bilia sunt opera Patris el Filii; nec alia facil Pater,
omnia peragr.isti. Marna crgo res esi animus. Sed alia Filius, sed dnmia Paier fdcit perFilium, lan-
quomodo dieo, esl? Tiansi el ipsttin; quia el ipse quam per Ycrbum suuni, de quo scriptum est, Omnia
animus mutabiiis esl, quantvis melior sit omni cor- per ipsum facta sunt, el sine ipso factum esl niliii. Se-
pore. Mudo novit, modo non novit; modo oblivisci- quemia verba liodie videamus, et ab eodem Domino-
lur, modo recordalur; modo vult, niodo non vull; cjus miseiicordiam cti deprecemur, el speremus.ut
modo peccat, modo jusius esl. Transi ergo omnem prinium si digiiumipse judicai, intelliganiusqtiod ve-
mul.ibili1.ilcm;non solum omnequod videtur, sed et rum est: si autem hoo non poiuerinius, non eamus
omne quod mulatur. Transisti enim carnem qu.e vi- in' illtid.quod falsum ;est. Mclius est enim ncseire,
detur, transisli ccelum,solom , lunain, et sieilas quse qtiam errare : sod scire cst mfjiiusquam nescire. Ita-
videnlur; transi el omne quod uiuialur. Jam eniin que antc omni.iconari .dcbemusut sciamus : si polue-
isti.stransactis veneras ad animum luiim , sed et ibi rimus, Deo giatias ; Mjautemnon poiuerimus interim
invenisti ntntabilitatem animi tui. Numquid mutabilis pervenire Sd veHtatem( non eamus ad falsitalem.
esl Deus? Tr.iusi ergo ol animumttium. Effundesu- Quid enim sinius, etquid Uaciemus, considerare de-
por le animam iuam , ut contingas Deum, de quo libi liemu.s.Ilomiiies sunms cariiem portantes, in hasvila.
dicitur, Ubi cslDeusJuus? amlmlaiiics: ct si jamde semine verbi Dei renati, la-
15. Nc putes te aliquid factiiritm quod homo non mcn ita in ChrKto innovati,'ut nondum penifusab
possil. Hoc fecit ipse Joannes evangelisia. Transcen- Adam exspnliati. Quod cnim nostruni mortale et cor-
dil carnem, iraiisccndil tcrram quam calcabat, tran- riiptibile aggravat animain (Sap. ix, 1S), ex Adam
scenfiit maria qu:e videbat, transccndil acrem ubi esseapparet, et manifesttimest: quod autem ndstrum
aliles \oliiant, trunscendil solem, Iranscendil limam, spiriinale subleval animam, ,de Dei dono el de mise-
transeendit stellas, traiiscendit omnes spiritus qui ricordia cjtis, (|iii Unicum suum niisil commtinicar.e
noii videulur, transccndil nienlem suam ipsa ralione l nobiscum inortem.noslrarii, et ducere nos ad immor-
aniini sui. Transcendens ista oinaia. super sc effim- -lalil'item suam- Hunclliabemus niagistrum, vl non
dens animam suam, quo pcrvcnit? Quid \idit? In priu- peccemus; et defensorem, si peccaverimuset confessi
cipio erut Yerbum,el Verliumeral apud Deum. Si ergo altjue convcrsi fuerimtis; et interpellatorem pro no-
scparationem non \idcs in lnce, quid separationeiu bis, si quid boni a Domino desideraverimus; el da-
qturris in opere? Yide Deum, vide Verbnm ejus in- torem cum Paire, quia DeusunuseslPateret Filius.
JiaerereYerbo dicenti -: quin ipsc dicens uon syllabis Sed ioquebatur isla Iiomobominibus; Detis oecultus,
dicil; sed splendore sapienlte fulgerc, boc est dicere. boiiiomanifestiis, ut miinifestoshominesfaceret deos;
Qnid dictum esl de Sapiculia ipsifis? Candoresl lucis et Filius Dei, lactus Jiominisfllius, ut liominuinlilios
atcrnai (Sap vu, 20). Attende candorem solis. In faceret fllios Dei. Qha |hoc arte sapienliiiesua>faciat,
cceio est, el expandil candorcm pcr terras omnes, per iu ejus verbis agnoscimus. Loquitur enim parvulis
maria bninia: el ntique corporalis iuv esl. Si separas paivus : sed ipse ita parvus ut el magnus; Jios autem
candorem solis a sole, separa Yerbum a Palrci De par\i, sed in lllomagnij: loqullur ergo tanquam fovens
sole loijuor. Lucernte una flamrnula tcnuis, qtix tlno ,et nutrieiis Iactentes, et amando crescenles.
flatupissit exstiugui, spargit lucem suam supei' cunrta 2. Dixerat, Nonpotest Filius ase facerequidquam,
quoe subjaceul. Yides luceln sparsam a flamniula ge- -nisi quod videril Palreiii facientcm(Joan. v,19). In-
neratam, emissioncm vides, separalioiicfflnon vidcs. telloximusaulcm quia non seorsumaliquid Paler.facit,
Intelligite ergo, fralres eharissimi, Palrem ef Filium tjuod curii viderit Filius, faciat el ipse aliquid lalc in-
et Spiriluin sanclUm iuscparabiliter sibi coli.vrere, specto opere Patris sui; sed quod dixit, Non polest
Trinilalem bane uuum Dpum; cl omnia ojiera unliis Filius a se facere qmdquam, nisi quod videritPalreni
Dei, h.ecesse Patris, ITKCes^e Filii, Iiaix esse Spiri- faciemem.quia de Pairt est lolus Filius, et tota sttb-
stantia et potcnlia ejns ex illo est qui gemiil.eum.
i Dnuscodex,ipsamralioncm.Alitts,ipsamqverationem.
8 sic s:ss.Atediti, lide verbumejus : inluere verbo di- Modoautem cmn dixisset se baecfacere similitenqiiae
cenli. facit Pater, ui. non inlelligamus alia facere Patreih,
 15U3 TRACTATUSXXI. CAPUT Y. 1566
alia Filium, sed simili polentia facere Filkun eadem summoPatre suo.^Paternosler : sed aut, Pater mcus,
ipsa quasPaler fauii,cuni Pater f.icit per Filium; secu- dixit; aut, Paler vesier. Pater nosler non dixii, us-
tus ait quodliodieloetumaudivimus, Paler enimdilicjit que adeo ut qiiodamloeo poncret h»:c duo : Vado ad
Pilium, el omniadeinonslralei quceipsc facil. Rursus Deum mci.m,~iuquil, el Deum veslrum. Quare'non
mortalis cogilalio perliirbatur. DemonsiratPalerFi- dixil, Deiimnoslium? Et Patreni ineumdixit. e'lJ?n-
lio qua3ipse facil . ergo , ait aliquis, seorsum Patcr trein vcslrum(Joan. xx , 47); non dixit, Paireni nd-
facit, ul possit Filius viderc quod lacil. Rursus occur- slrum. Sic jiiugit ut dislinguat, sic dislinguitut noii
runt liumanj! cogilaiionilaiiquam arlifices.duo,velut sejungat. Unum nos vull esse in se, iinmnatilein Pii-
' " '
»i faber doceal (iliumsuum arlem suam, et demon- (trem el se. - - ,
stret ei quidquid facil, ut possit eliam ipse facerc: i. Quantiinicumqueergo intelligamuset qiianiimi-
Omnia, inquil, dcmonslratei quceipsefacil. Cum ergo cumque vidcamus, eliam cum. Angelis'oequatifueri-
Pater facit, Filins non facit, ul possit videre Filius mus, non videbimussiciil videt Filius. Nos -eiiimcl
quod Paier facit? Cerle omnia per ipsum faciasunl, quando non videmtis,sumusaliquid. El quid.aliiidsu-
et sine ipso facium est niliil. Hunc videmus quemdad- nms qtiando non videinus, nisi non viderites? Sumus-
modum Pater demonstrat Filio quod facit; cum Pa- tamen vel non"videnlcs; el ul videamus,coiivcrtimus
ter nibil facial, nisi quodper Filium f.tcil. Quid focit nos ad etim quom videamus; et fit in nobis visio qmu
Pater? Munduni. Itane f.iclum mundtini demonslra- non eral, quando nos tamen eramus. Esl enim liomo
vit Fiiio, ul el ipse tale aliquid facercl? Delur ergo non videns, et idem' ipse etim videril,' dicilur bomo
mundus nobis quem fecil et Filius, Sed, el omnia per videns. Non ergo Iidcest illi videre, quod essehomi-
ipsum facla sunl, el sine ipso factumesl nihil, et mun- nem :nam si hoc illiesset viderc quod csse bomiiiem,
dus per eumfactusest (Joan. i, 5,10). Si factus per eum nunquam essel-homonjsi videns. Gumvero est bomo
est mundus, et omnia per ipsum facta sunt, el nihil non videns, et quceritvidere quod uon \idel; c t qtti
iacit Pater quod non per Filium facial; ubi demon- quasrat, et est qui se eonvertal ut videat: el~cum se
strat Filio Pater quod facit, nisi in ipso Filio per iienc convert&ritet vidcril, fit lionio videns, qui prius
quem facit? Quis enim locus ubi demonstretur opus erat liomonon videns. Yidereergo accedit illi, el recc-
Palris Filio, quasi exlra facial cl exlra scdeat, et Fi- dit ab iilo : accedit illi cum se convertcril, reccdil ab
lius allendat manum Palris quemadmodum faciat? illo cum se averteril. Numquid ita Filitis? Absit.
Ubi est illa insepaiabilisfriuiias ? ubiesf Yefbumde Nunqtiamfuit Filius nou videiis, et poslea faCliisest
quo diclum esl quod ipse est Yiitus el Sapienlia Dei videns : sed videre P„trem , Iioe illi e-l esse Filiiim.
(1 Cor. i, 24) ? ubi qttod de ipsa Sapientia Scriplura Nos enim avertendo ad peccalum, amiuimus illiimi-
dicit, Candoresl enhn luciscelerna;(Sap, vii, 2G)? ubi nalionem ; ci convcrtcndonos ad Deum, porcipimiis
quod de iila ilerum dicitur, Allingit a fme usque ad illuminatioiiom. Aliudesl eiiim liiinen quo illumina-
fmemforiiier, et disponitomnia sttaviler (Id. viu, 1) ? inur, alitid nos qtii illuuiinatnur.Lumen atitcm ipsuin
Si quid facit Paler, per Filium facit; si per Sapien- quo iilumiuamiir, nec avertitur a se , ncc pordil Iti-
liatn suam, ei Yirtutem suam facit: non extra illi cem l, quia iux cst. Sic ergd demOnstralPatcr rcfn
oslenditqttodvideal, sed in ipso illi ostenditquod facit. quam facil Filio, ut in Palie Uileai omnia Filius, ct
5. Quid videt Paler, vel potius quid videt Filius in in Patre sit omnia Filitts. Yidendoeniin nalus est, et
Palre ut faciat el ipse ? Possim forle dicere ; sed da nascendo videt. Sed non aliquando non erat nalus,
s
qtu possit capere: aul forte possim cogilare, nee di- et poslea naius esi; sicul non aliquando non viiiil, et
cere;aut forte nec cogitare. Exeedil enim nos illa postea vidit: sed in co quod csl illi vidcre, iu co est
divinitas lauquamDeus bomines, lanqtiamimmorlalis illi csse, in eo esl iili iiatum esse,' in eo est illi pcf-
mortales, lanquamaiternus lemporales.Inspiretet do- inahere, in eo ost iili noii nmiari, in co"est ilii siile
nei, de fonte iilo vilsenunc aliquid irrorare dignettir initio et sine iiue persistore. Non cfgd carrialiter ac-
et dislillare in silim nostram , ne in hac eremo are- ' cipiamusquia sedel Paier, et iacit opus,'el demOnstrat
scamus. Dicamus ei, Domine, cui didicimus dicere, Filio ; ot videt Filius opus quod Pa;er facil, elfacit
Pater. Audemusenim hoc, quia ipse voluil ul aude- 'illud in alio loco, aul ex alia materia. Oinniacninrper*
reinus : si lamen sie vivamus, ut non nobis dical, Si 'ipsum facla sunl, el sine ipso factulnesfniliil. Yerbuin
Paier sum, ubi esl honorineus?si Dominussum, ubiest PatrisestFilitts, nihil dixit Deus quod noiidixit iriFi-
timor meus (Mcdaclt.i, 6)? Dicamus ergo illi, Pater -lio. Diccndoenim in Filio quod 1'aCluruseratper Fi-
noster. Cuidicimtts, Pater noster? Patri Christi. Qui lium, ipsiim Filiuui gcnuit per quem facerel oninia;
ergo Palri Chrisli dicit, Pater jioster, quid dicit S. Kt majorttliisclemoiistrabileibpera, itt vosmire-
-Chrislo,nisi, Fraler noster.? Noirtamen sieut Chrisli mini. Rursus hielurbal. Et-quis est qtii digno'pcr-
Pater, ila et nosler Pater : nunquam cnim Chrisius scrutettir boc tanittm secro.tum? Sed jam quoniam
ila nos conjunxil, ut nullam dislinctionemfaceret in- nobis loqui dignatns esl, ipse operit. Noqueenimvel- .
ter nos et se. Ille enim .Filius asqualis Patri , ille let dicere quod nollet iutelligi : quia dicerc digiialus
seternuscum Palre, Patrique eoxlernus : nos autem est, sine dubio exciia\il audienliam ; riuniquid quem
faeti per Filmm , adoplati per Uuicum. Proinde nun- excitavit ut audiret, excitaliun deserit ? Diximus",ut
quam audiluiii est de.dre Domininostfi Jesii Christi, potuimus, non temporaliterscire Filium, nec aliud esse
euni adaiscipulosioquefeturydixisse illum de Deo 1 m decemMss.,necperdilkcere, •'
 11.67 1N JOANNIS EYAiSGELSUM, S. AUGUSTINI 1S6S
Filii scientiam, alitid ipsumFilium; cl aliud esse Filii habebal discere ul resuscitaremur? Quid est ergo quoJ
visionem, et aliud ipsum Filium : sed ipsam visionem vultdiccre? ;
esseFilium, et ipsam scieniiam vel sapienliam Paliis 7. Descenditenim ad nos, et qui paulo ante loque-
esse Filium, eamque sapienliam et eam visionemrjelcr- Latur ut Deus, coepilIoqui ut homo. Ipse est taineii
nam esse ab selerno, et ei a qtto esl coaaternam'; nec liomo qui Deus, quia Deus factus esi homo : sed fa-
ibi per tempus aliquid variari; nec aliquid nasei quod ctus quod non erat ,rnoh amiitens qnod erat. Ergo
non erat; nec aliquid perire quod erat. Diximus, ut accessit liomo Deo , ut csset homo qui erat Deus:
potuimus. Quid ergo hic modo facit tempus, ul di- non ul jam Itomo essel, el non esset Deus. Audiamus
ceret, majora his dcmonstrabil ei opera? id est de- ergo eum et fratrem , quiJ audiebamus condiloi'em:
monslralurus esj., hoc est demonstrabit. Aliud est condilorem, quia Yerbum in principio; fratrem,
demonstravit, aliud esl dcmonstrabit: demonstravil, qtiia natum ex virgine Maria : conditorem ante
de praeleritodicimus ; demonstrabit, de futuro dici- Abraham, ante Adam,iante lcrram, anle ccelum, anlc
mus. Quid ergo hic agimus, fraircs?Ecce quem dixc- omnia corporalia et spiritttalia; fratrem aulem ex se-
. raniusPaiiieo33ternum,nihilinillovariariper tempus, mine Abrahre, ex tribu Juda , ex Yirgine Israeli-
nihil moveri per spatia vel momcntorumvel Iocorum, tica. Si ergo novimusjiune, qui nobis loquilur, et
nianere semper cum Patre videntem, videnlem Pa- Deum el hominem, intelligamusverba Deiet hominis:
trem el vidcndo existentem, rtirsus nobis lempora no- aliquando enim talia nobis dicit qure perlineant ad
niiriaus, demonslrabitei, inquit, his majora. Ergo de- majeslatem , aliquando qure pertineant ad Immilita-
monstraturus est adhuc aliquid Filio, quod non novit tem. Ipse enim excelsus , qui humilis ut nos bumiles
Filius ? Quidergo facimus? quomodohoc intelligimus? faciat excelsoss. Quid|ergo ait ? Denwnslrabil mihi
Ecce Doniinusnosler Jesus Christussursum cral, deor- Pater his mctjora,ut vos miremini. Ergo nobis est de-
sum est. Quandosursum eral? Quandodixit, Qumcum- monstralurus, non illi.,Cum ergo nobis sit demon-
quefacitPaler, hwccademcl Filius faeil simililer. Unde straturus Paler; propterea dixit , ul vos miremini.
modo deorsum ? Majora his clemonslrabilei opera. 0 Exposuit eiiim quod voluit dicere, Demonslrabitmihi
DomineJesu Christc, salvator nosler, Yerbuin Dei per Paler. Quare non dixiit, Demonstrabit vobis Pater;
quodfacta simt omnia, quid libi Paler demonsiraturus sed, denwnsirabiiYiYm'! Quia ct nos membra sumus
csl quod adhuc nescis? quid te lalet Pairis? quid le Filii; et nos membra tanquam quod discimus, ipse
lalel inPalre, quem non lalet Pater? qtia: opera tibi discit quodammodo in membris suis. Quomododiscit
niajora demonsiraturus est? aul quibus operibus ma- in nobis? Quomodo palitur in nobis. Unde probamus
jora sunt qurc demonslr.ttiirus est? Cum euini dixit, quia patilur in nobis? E\ illa voce de ccelo : Saule,
majora his. debemus prius intelligere quibus major.i. Saule , cjuid me perseqneris(.Ul. ix, 4)? Nonne ipse
0. Rccordemtir unde sermo iste processil. Quando est qui judex in line s.eculi residebil, el justos ad
curalus est ille qui iriginla et oclo annos liahebat in dexteram ponens, iniquos auiem ad sinistrarii, diclu-
inflrmiiate, etjussiteum sahum tollere grabattim rus e:i, Venile,benedicliPatris mei, percipilerecjnum:
suuni, et irc in domuni suam. llincenim Judrei COIK- esurivi eniin, el dcdi^tisinihi manducare? cumque illi
nioti, cum (|uibus loquehatur : loquebatur verbis, et responderinl, Doinine,quando lc vidimusesurienlem?
taeehat intelleetti; qnodammodoinnnebat intelligen- dicturus csl eis , Cuin uni ex miuimismeis dedislis,
tibus, celabat irascentibus : hinc ergo cum essent ntihi dedislis (Matlh. xxv , 51-40). "Qui ergo dixit,
coromoli Judrei, quia hoc sabbato Dominus faceret, Cum uni ex minimis meis dedislis, mihi dedislis; et
dederunt oecasionem sermoni liuic. Non crgo sic au- nunc iiucrrogctur a nobis, et dicamus illi ,'Domine ,
diamus hoeclanq&amoblili qua: stipra dicta suiil, sed qnando eris s discens, cum tu doceas omnia ? Staiim
respiciainusilluni languidumliiginta et oclo annorum enim nobis in flde nostra rcspondet, Cum unus cx
subilo facluni sanum, admiraniibus Judaris el ira- minimis nieis discit, ego disco.
scenlibus. Qurerebant lenebras magis de sabbato, 8. Ergo gratulemur et' agamus gratias, non solum
quam lumen de miraculo. Ilis ergo indignanlibus lo- nos cbristianos factos esse, sed Chrislum. Intelligitis,
* qucns, ait hoc, Majora his demonslrubilei opera. Ilis fratres , gratiam Doi super nos capitis? Admiramini,
majora : quibus ? Quod vidistis liominem factum sa- gaudete, Christus faclisuinus. Si enim caput ille, nos
num, cujus languor duraverat usque ad triginta et membra; totus liomo, illeet nos. Hoc cst qudd apo-
octo annos, liis majora Palcr dcmonstralurus est Fi- slolus dicit Paulus : Ut ullrajam non simus pcirvuli,
lio. Qu33suni majora ? Sequiiur, ei dicil: Sicut eniin jaclali cl circumdaliomni^vehlodoclrince.Superius au
Pater suscitulmortuosct vivifical,sic el Filius quos vult lom dixcral : Donec orcurramus omnes in unilalein
vwificat.Plane majora sunl isla. Yalde enim pltts c.il ftclei, el in acjnilioneinFilii Dei, in virum perfcclumin
ul resurgat mortuus, quam ut convale.-eat a'groliis : mensuramcetatispleniluclinisChristi (Ephes. iv, 14,
majora smil ista. Sed quando ea Paier denioiulratu- 15). Pleiiiludo ergo Chrisii, capul et nicmbra. Quid
capui et mcmb:a ? Christus et Ecclcsia.Arrogare-
rus est Filio? Nescit cnitn ea Filius ? ct iile qui loque- C.-.1,
balur, non noverat mortuos suscilare ? adlmc habebat 1In duomis\lss., quem. '
* bienad.Am.r.r. el seiitem KSS.At Lov., qui humiles
discere resuscitare. inorluos, pcr qiicm (acta simt excekos.
omnia? qui fecitul \iveremus, qui non eramiis, adiiuc facit 3 Lov.,esuris ; et infra, intdligitis,fratres, graiiam
1Hss,ab mlernoetiamcuiest cooMrna. Dei super nos? rapitis , jacimiramini, elc. -Emendatur-
uterque locusad editionesantiquioreset ad Mss.
i
 JSC9 TRACTATUSXXI. CAPUT V. 4570
mus enim nobis hoc superbe, nisi ips? dignaretnr lius quos vult vivificat, ut ostenderet ibi volunlalem
liocpromitlere, qui per aposloluin etnndemdicit: Yos suam : et ne quis diceret,~ Suscitat Pater mortuos
auteniesliscorpus Chrisli etmembra (l Cor. xn, 27). per Filium, sed iile lanquam polens, tanquam po-
9. Cum ergo oslendil Paler membris Christi, Chri- testateni habens, isle tanquam ex alicna potestale,
sto ostendit. Fil quoddam miraculum niagnum , sed l.inquam minister facilaliquid, sicutangeltis; polesla-
tamen verum : ostendilur Cliristo quod no\erat Cbri- lem significavitubi ail, Sic el Filius quos vult viiiifical
stus , et oslenditnr Citrislo per Christum. Res mira Non enim vull Paler aliud quam Filius ; sed sicul iilis
est el magna, sed Scriptura sic loquitur. Conlradicturi una substantia, sic"et una voiunlas est.
sunius divinis eloqulis, et non potius intellecturi, el 11. Et qui sunt isti mortui quos vivilical Paler et
ex_ipsius dono ei qui donavit graiias aciuri? Quid est Filius? An ipsi suntde quibus diximus, Lazarus, vel-
qudd dixi, demonslratur Cliristo per Chrislum ? De- < filitis illius vidurc (Luc. vn, ii, 15), veUilia arclii-_
nionstratur_niembris pcr caput. Ecce vide illud in te : synagogi (Id. vm, M, SS) ? novimusenim istns a Chri-
pone te clausis oculis velle aliquid tollere; nescit ma- sto Domino suscitatos. Aliud aliquid nobis vull insi-
nus quo eal, et ulique niantis tua inembrum tuiim nuare , resurreclionem scilicet morliiornm ,' quam
esl, non enim a corpore luoseparata est; apeii ocu- omnes exspeciamus; non illam quamquidam babue-
Jos, videt jam manus quo eal, dcmonstranle capiie runt, ul crederenl creleri. Resurrexit enim Lazarus
membrum secutum csl. Si ergo in le poluil inveniri moriiurus, resurgemus nos semper vicluri. Talem,re-
tale aliquid, ut corpus lutim osienderel corpori tuo, sttrreciionem Pater facit, an Filius? imo vero Pater
el per corpus tuum demonstraretur aliquid corpori in Filio. Ergo Filius , et Pater.in Fiiio. Undeprpba-
luoj noli mirari quia diclum est, demoristratur Chri- mus quia de ista dicit resurreclione ? Cum dixisset,
sto per Chiistum. Demoiislral enim capul utmcmbra Sicul enim Pater "suscilatmortuoset vivifical,sic et Fi-
vidcant, ct doeet eapulut membra discanl: unus ta- lius quos vull viviftcat; ne inteliigeremus illam mor-
rtien homo capul el inembra. Noluil se separare, sed luorum resurrectionem quam facit ad miraculum, non
dignalus esl agglutinari. Longe a nobis erat, et mul- ad vitam reternam, secutus ait, Neque enim Paler ju-
lum Jonge : quid tam Ionge , quam conditum cl con- ilicai quemquam, sed cmne judiciumdedil Filio. Quid
ditor? quid lam longe, quam Deus ei homo?quid hoc est ? De mortuorum resurrecllone dicobat, quia
(amlonge, quam juslilia el iniqtiilas? quid tam longe, skui Paler snscitalmorluosel vivifwal,sic el Filius quos
quam reternilas el morlalilas? Ecce quam longe crat vitlt vivifwal: unde conlinub tanquam rationcm subje-
Yerbum in principio Deus apud Deum, per quem cit de judicio, dicens, Nequeenim Pater judicat quem-
facla sunt omnia. Quomodo ergo lactus est prope, ut quam, sed omnejudicium dedil Filio, jrisi quia-de ilia
esset quod nos, el nos iu illo ? Verbumcaro \aclum resurreclione mortuorum dixeral, qure futura est in
est, ei habitavilin nobis (Joan. -1,-14). judicio?
10. Hoc ergo est nobis demonstraturus : boc de- 12. Neque enim, ail, P/tler judical quemquam, sed
monstravit discipulis suis, qui eum in carne viderunt. omnejudicium dedii Filio. Paulo ante putabamus ali-
Quid est Iioc? Sicut Paler suscilat morlnoset vivifical; quid facere Pairem,-quod non facit Filius; quando di-
sic elFilius quos vull vivifical.AliosnePaler, aliosne cebat, Puter enim.diligitFilium, el omniademonklraiei
Filius ? Certe omnia per ipsum facta sunl. Quid dici- ' qiiai ipse fctcit : tanquam Paler fieiebat, et Filius
mus, fratresmei? Lazarum suseitavil Chrislus: quem videbat. Siceral stibrepens menti nostnc intelle-
morluum suscifavit Paier, ul videret Cliristus quem- ctus carnalis, quasi Pater faceret quod Filius non fa-
admodum Lazarum suscitaret? An quando rcsusci- ceret; Filius autem vidercl Pairem demonstranlein
lavit Lazarum Chrislus, non eum restiscllavit Pater , quod flerel a Patre. Ergo velttl Paler faciehal quod
et sine Palre fecit Filius solus? Legile ipsam lectio- Filius non faciebal; modojam vidcmus aliquid facere
nem, et videte quia Patrem ibi invocat nt resurgat Filituh, quod non facit Pater. Quomodonos versat, et
Lazarus (Id. xi, M-ii). Siculhomo, in\ocat Patrem : inenlem nostram pertraclat; huc alque illuc ducif,
sicut Deus, facit cum Palre. Ergo et Lazarus qui re- uno cainis loco rcmanere non sinil, ut versando exer-
surrexit, et a Patre et n Filio suscitatus est in dono ceat, exercendo imuidet, mundando capaces reddat,
et gralia Spiritus .sancll; et illud mirabile optts Tri- - capaces faclos impleat! Quid de nobis faciunl verba
lirec? quid loqtiebatur? qtiid Ioquilur? Paulo ante di-
jnilas fecit. Nonergo sic intclligamus, Sicut Pater sus-
\cilat morluos et vhifical, sic el Filius quos vull vivifi- "cebat quia demonslral Filio Palei' quidquid facit; vi-
:cai, ut alios a Patre resuscilari el vivificari, alios a debam quasi Patrem facientem,Filium exspectanteih:
' Filio
exislimemus : sed eosdem quos Pater suscitat et modo rufsus video Filitim faeientem, Patrem vacan-
viviflcal, ipsos et Filius suscitat el vivificat; quia leni; Non enimPater judical qkemquam",sed omneju-
omniaper ipsumfacta sunt, et sine ipso faclum est ni- dicium dedit Filio. Quando ergo Filius jiidicaturusest,
hil. £l ut ostenderet habere se quamvis a Patre da- "Pater vacabit et non judicabil? Quidest hoc? qiiid iu-
-larn ', tamen parem potestatem, ideo ait, Sic et Fi- lelligam"?Domine, quid dicis? Yerbum Deuscs, homo
suni. Dicisquia Paternonjudicat quemquam,sedomne
1 Ita Mss.quatuor. Alii plures cum editioneLovaniensi judicium dedil Filio? Lego alio ldco le dicentem, Ego
omittunt,dalam; Iiatienlque,lamen apud raltem potesta- non judico quemquam; esl qui quwral et judicel (Joan.
tem.Atapud Am.-Bad.et Er. legitur sic, datam lamenra-
tris potestatem. vni, 15, S0): de quo dicis, Est qui quceralet judket,
 iS?I IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI| isn
nisi de Palre? Ille qnrprilinjurias luas. iile judical dc runt: lancea non percuiitur Yefbum : hoc ergo im-
injuriistuis. QuomodoIiie Paternonjudicatqucmtptam, pii videre pntcrunl, riiiofiet vulncrare potucrunl. La-
scd omne judicium dcdit F/lio? Inierrogomuset IV- tentem Deumiu corpore non videbanl: postjudicium
Irum, audiamusenm loqiiciilcniin Episiolasna ; Chri- videjiilurab bis.qui ad dextcj'am erunt. Uoe esl ergo
stus pro nobis passusest, jnquil, relinquensnobiscxem- qtiod ail, Pctternonjndicat qnemquam,sed omncjudi-
1
plum, ut scquamurvcttigia ejus : qui pcccalnmnon fc- ciumdedil Filio : quia mauifcslus ad judicium veniet
cjt, necdohisinvenluscst in oreejus; qui cummaledice- Filius, in hiimanocorpore ajiparcns Iiominibus, di-
rclur, non remaledicebat, cuiujnjitriam acciperct, non cens dextris, Venile, benedicliPalris mei,percipile.re-
minabatur,sedcommendabal illi quijnsle judicut(1Petr. gnum; direns sinislris', Ile in igwm wternum,qui pa-
II, 21-25). Quomodovenim esi quia Pater nonjudicat ralus est diaboloet angelisrjus (Mallh. x\v, 51,41)-
qucmquam,scd omncjudicium dedU Filio ? Turbamur li. Ecce vidcbitur lorma hominisa piis clirnpiis,
I)ic, ttirbati desudemus, desudantcs puigcmur. Conc- a ju-iis et ab iujusiis, a fldelibus et ab iufidelibus,a
ninr utcmnque, don.mle ip^o, peneiiare alja sccj-ela gaude.itibus et a plangenlibus, a coniisiset a confu-
verbojum ist;rui)i. Temere iortassefacimus, quia dis- sis : ccce videbitur. Cum visa fueril illa forma in ju-
cujere et scriiiari xilumus verbi Dei, El quaje dicla dicio, et fueiit peractumjudicium, ubi diclum est Pa-.
sunl, nisi ut sciaiUuj'? quare sonuerunl, nisi ut au- trem non.judicare quemqiiam, sed omne judicium
dianiur? quare audita stiiit, nisi ul inielligantur? Con- dc.disseFilio, ob hoeJquia Filius apparcbii in judicio
fortel ergo i>o%et donet nobis aliqtiid quantum ipse in forma quam ex nobis accepit, qtiid posiea fuiurum
digiiaiur; ol si nondiim penctramus ad fontem, de ri- esl"?Quandovidebitur forma Dei, quam sitiunt omnes
yulo bi.iamus.Eece jpse.joannes nobis tanquam riyu- fideies? quando videbiltirillud quod eral in prineipie
lus cmanavit, perduxit ad nos de alto Yerbum, humi- Yerbum,Deus apud Deum,pcrquod factasunlomnia?
liavil, et quodanimodostra\it, ut non borreamus al- quando videbitur illa forma Dei, de quadicit Aposto-
|um, sed accedainiisad hun.jlem. lus, Cum in jorma Dei esset, non rapinam arbilratus
15. Oniniiiocst quidaminlellectus verus, forlis, si est essewqualisDeo (Philipp. n , 6) ? Magnaenim illa
quo modo eum lenere possumus, quia Patemonjudi- forma ubi adbuc a:qualilas Patris et Filii cognosci-
catcjncintjuam,sedoimiejudiciumdedilFilio. Hocenim tur : ineffalrilis,incnmprehensibilis,maxime panulis,
djcium est. quja homiuibus iu jmlicio non apparebit Quandovidebitur? Eccc ad dexteram suut jusli, ad si-
iiisi Filius. Pater occtillus orii, Fibus manifcsius.In nisiram snnt injusii; omnes pariler bominem vident,
_quoeritFiliusmanifestu^? In forma qua ascendit. Nam Filium Iiominis vidont, qui punctus esl vident, qui
jn forma Dei cuni Palre occultus est, in forma servj crucifixuscst vident, Iiumiliatumvident, nalum ex
bominibus manifesius.Non orgo Pater jndicat quem- Yirgiuevidenl, Agnumde tribu Juda videnl: Vcrbum
quam, scd oinnejudicinmdeditFilio, sod manifesliim: Deiiniapud Dcumquando videbunt? Ipse erit cl lune,
in quo nr.mifestojijdioioFilius judicabit, qnia ipse jn- scd formascrvi apparcbii. Formaservi scrvis demon-
dioandis sipp.reliii. Evidontins imbis osicndil Scri- sirabilur : formaDeiflliisservabilur. Fiaul ergo servi
plura qtiia ip-e apparebil. Qua.lrageskno die post re- filii; qui sunlad dextcram, eanl in releriiamiirercdi-
surrectionem suam asceiiditin cadum, videntibusdi- tatem olim promissairi, qtiam non vidcnles martyces
scipulissuis: el voxillis angolic.i,Viri,inquii, Galilcei, credideruiil, pro cujus promissionesanguinemsuum
,(juidstatis aspicieniesin cxlum? Isic qui ubsumptusest sine dubilatione fuderuul: eant iliue ot vidoant ihi.
a vobisiwcmlum,bicvenielquenutdmodiim vidistiscum Quando illuc ibunt? Dicat ipse Douiinns: Sic ibunlilli
euntemin ccelum(Acl. i, 5, 9, 10,11). Quomodoeum in ambusiionemwternam,justi autemin vitamwternam
videbatit ire? In carne, quam leligertint, quam palpa- (Malih. x\v, 46).
J
verunl, cujus eiiam cicalrices langendo probaverunt, 15. Ecce vitam relernamnominavil.Ixumquidhoe
jn illo eorpore in quo cum e;s intravil et exivit per nobis dixit, quia ibi 'yidebimus el cognoscemusPa-
quadraginta dies, nianifes-iausse eis in veriiaie; non trem et Filium? Qtiid, si vivemus iu reternum, sed
in aliqua falsiiate : non phaniasma, non unibra, non illiimPatrein et Filiuinnon videbimus? Audialio loco
spiritus; sed quemadmodtun ipse dixil non faliens, ubi vitam reternam nominavit, et expressit quid sit
- Palpate, et videte,quia spirilus caniem el ossa non ha- viia roterna.Noliliniere, non te falio : non sinc causa
1
bet, skul mevidelishabere(Luc. xxiv, 59). Esl quidem promisi dilectoribus meis riicens, Qui habet mandala
'illud jani eorpus diguumeoslestihabitalione, non sub- meaet scrval ea, ille<eslqui diiigitpie : et qui me dili-
Jacens niorti, non mulabile per rclales. Non enim s;c- gil, diligelura Palre meo,et ego diligameum, et osten-
uud illam rjetalemnb infajuja creverat, sic ab reiale dum meipsumilli(Joan.xiv, 21). RespondeamiisDo-
quaejuvenlus eral, vergil in seneclutem : manetsicut mino, el dicamus : Quid, Domine Deus'nosler. ma-
ascendit, venturus ad eos quibus antequam venial, gnum ? quid magnum ? Nobis demonslralurus es
. verUumsuum voluit prcedicari.Sieergo yenielin for- teipsum? Quid enim, el Juda:is le non demon^lrasti?
ma bumana: Jianc videbunt et impii, videbunt el ad non te viderunl et qui crucifixerunl?Sed demonstra-
, dexleram posili, videbunlet ad siuisiram separati; sic- bis le in judicio , cuimsiabimus ad dexteram luam :
ul «ej-iptumest, Yidebunlin quem pupugerunt(Zach. numqiiidel ilii qui ad sinistrjm stabunt non ie vide-
SH, 10; Joan. xix, 57). Si videbuiilin quem pupuge- biiiit? Quid est quod demonsirabis nobis teipsum?.
,runl,-coj'pusipsum \idcbunt,"quod lancea percusse- Nune enim non te videmuscuin loqueris? RespondeJ.,
 1573 . . TRACTATUSXXII. CAPUT Y, - 1574,
Demonslrabo meipsum in forma Dei. vide.tls nv.,-do vis ducere exempla ad res divinas. Homo qmmiuit,
formam servi. Non le*fraudabo, o homo fidelis; cre- manel ipse, et pergit ille qiii mittiiur: ntimquid per-
dequia vidcbis. Amas, et non vides : amor Ipss non git liomo cum eo quem niittit? Pater aulem <iuimisit
Je pcrdiicel ul videas? Ama, persevera iri amando : Filium, non recessil a Filio. ipsum Dominumaudi
noii fraudabo, inqtiit, amorem liium, qui mnndavi eor dicenlem, Ecce venietJwra, ul unusquisquediscedatad
luum. Uti.uid enim inunda\i cor luum, nisi utDeusa sua, et me solumrelinquatis :' sed nonsolus sum, quia
te possit videri? Beaii eniur muhdo corde, quia ipsi Pater mecumesl (Joan. xyi, 52)'. Quomodo eum misit
Dcumvidebunt( Maitli. v, 8)'. Sed boc, iiiquit servus cum quo venit ? quomodo eumniisil a quo nonreces-
tauquam cttmDomino dispulans, non expressisti cum sil VAlio loco riixif, Pater aulem in me manens' facil-
dixisti, Ibunl jusli in vilam wlemam : non.-dixisti, opera sua. (Id. xiv, 10). Ecce in iilo esl, occo ope-
Jbunt ul videant me in forma Dci, \i.leant Patrem cui ralur. Non recessil a misso mittens, quia mlssus et
requalis suin. Alibi allcndequid dixil : Ececesl aulem mittens unum sunt.
vitacelema, ul cognoscanlleumtmveruniDeum, et quem TRACTATUSXXII.
misisliJesum Chrislum (Joun. xvn, 5). Abeo quod scnplum esl, Amen, anien dicovobis quia
16. El modo crgo 'posl conmiemoralumjudicium,
dcditFilio Paternon qui yerbum nieum audit, ct credit ci qtii misit me,
quodomne judicans quemquam, habet vitam rclernam ; .usque ad id, Quod non
quid fulurum est? Quid sequilur? Ut omnes honorifi-
cent Filium, sicut IwnoiijicaniPalrcm. Judreis bonp- qurcro volunialem meam, sed vblimtaicm ejus qui
me misit. Cap. v, f . 24 50,
rificalurPaier 5, coiileinnilu: Fiiius. Filius enim yide-
Jialur ut servns, Pater hantiiifieabalurut Deus. Appa- 1. Nudiusteriiani et hesterni diej sermones red-
rebil et Filius «equalisPatri, ut omnes honorificenlFi- ditos yobis sequitur liodierna ev.angelicalectio, quam
littm,sicutlionorificamPatrem. Modocrgo liociiabemiis ex ordine perlractemus, non pro ejus.dignilalq , sed
in iide. Nec dicai Judrcus : P.itrem bqnoriiico; quid pro viribtis nostris; quia el vos non.pro it.undantjs
-mihi estcum Filio? Resjiondeal illi. Qui nonhonoiifi- foniis largilale.sed pro vestro modulp capitis. El nos
cat FUiam, non honorificatPatrcm. Mentiris omnino, non lantuni dicimus in aures vestras , quanlum jpse
Filium blasphemas, ct Patii iacis injuriam. P.itor fons maiial; sed quanliHn capere possumus, quod in
enini Filium misil, tu contemnis quem niisil : quo7 vestros sensus Irajiciamus, .abundanliusoperante ipso
modo Iionorificasiiiitienlem, qui biaspbcmas missum? in cofdibus ^esiris, quam nobis in auribus vestris,,
17. Ecce, inquit aliquis, misstts osi Filius ; ct Ros cnim magna traclatur , et non a jnagnis , jrao
major est Pater, quia niisit. Recede a carne. Yetus multum parvis : spem lanjen et fidiicianj dal nobis ,
homo snggerit velnslaiem 3, lu in novo agnosce novi- qui magnus piopter uos factus est parwis. Si enim .ab
lalom. Novus tibi a sreculo amiquus,_ "perpeluus, ilio non cxlioriareniur, nec inviiareinur,ad eum intel-
revocetad hoc intelleclum. Minor eslFilius, ligendum, scd desercret nos lampiani eontemptibiles; •
sclernus,
quiamissus diclus esl Filius? Missionematidio, non se- qtiia cajjerejion possumusdiviniiaicm ipsitis, si 41011
parailcmem.Sed hoe, inqnit, videmus in rebus huma-. caperct ipge jnortalitaicm- nostram, et pervenirel nd
nis, quia major est qui mitlil, quam ille qui millitur. nos utloqucrelur nobisEvaugelium; si quod innobis
'
Sed rcs liumana:fallunt honjinerii, rcs divinrepurgaul. abjectuiii et l.niiiimiim est, noluisset coinmunicare
Noli allendere ad res hum'an.is, ubi major videlur qui nobisciim ; pjnaremus cum noluisscnobis darc ma-
millit, et ininor qui mitlitur : quanqiiativel ipsrc res giuim stiuiu, qui suscepit parvttm iiostrum. IIa:c dixi,
liumanre dicunl conlia"lc testimonifjiri. Yelut, verbi ne qiiis vel nos reprehendat ista iractaiues, quasi
gratia, si qnis uxorcm velil petere, el per se non multuni audaces^ vel de sedesperet quod possilca-
possit, amictnn n.ajorem millil qui ei pelat. Et sunt pere dono Dei, quod illi dgnatus estloqui Filius Dei.
multain quibus ipse major cligiiur, qui miltatur a Etujoquod Ioqui nobis dignalus est, debemus cre-
rriinore.Quidergo jam calumniam \isfacere, quia ille dere, quia voluit ut intelligamus. Sed si noiipossu-
niisil, ille missuscsl? Sol radium miitil, et non inus,prreslalinlelleclum rogalus,qui verlium pr.estitit
scparal; luna splendorcm mittil, et non separat; non rogalus.
iucerna luineu iiindit, elnon separal: videoibi mis-' 2. E-ccequre verborum ista secrelasinl, atlenditc.
sionem *, el liullanrvideo separalionem. Narii si de Amen, anien dico vobis, quia qui verbmnmeumaudit,
rebus bumanis qureris ex:empla, o breretica vanilas, et credit ei qui misil me, habel vitam wlernam. Ad
quauquam, sicul p.iuloame dixi, et ipsre resbumanrc vitam certe aUernam omnes lendimus; et ait, Qui
in quibusdam cxenipliscoargunntel convincunt le ; verbum meum audil, el credil ei quimisiljne, habet
tamerialicnde quam sit aiiud in rebusiiumanis; unde vilamaiternam. Numquidergo audire>nos voluit ver-
' J'ss. i lures, Lt quomqdoirgo"post.Aliivero, E(qnomo- biim suum, et jnlelligere noluil? Quandoquidem si in
do? Erqo '" - - - '
* sic iagejiuiimjuxla Er. Ltjgd.et ven., viodoIwnorifwant audiendo etcredendo viia -reierna est, multo masds
elpost.
Pulrem, et. »'. in inlelligendo. Sed gradus pietatis est fides-, fidei
• 3 sic'ti-estMss.AliiaulemJiabeiH,-wtefS(g;vel eumedi- frucius intellectus, ul
tis, cetustbti.raulo,posijn ediiis legilur, novustibi, saiculo tibi non nobis pefveniamus ad viiam relernam,
(inlvpius,absqueJIEE_ osilione,a, qure lameriest in omui- Icgalur Evangelium; sed ille qui nobis
busTiisslDeniijueiua'aLov.habel, revocclabhoeintsUeclu-: modo Evangelium dispensavit, remotis omnibus le-
rerragantiijus editissiliiset Mss.
*Mss.,eiitissionem. ciionis paginis, ct vpce lcctoris ct traclatoris, appa •
 1575 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AtGUSTINI | 1S76
reat omnibussuis purgalo corde assistenlibus, et in tere quia in judicium non venies, Absit, inquis , nt
corpore immortali j'am nunquam moriluris, mundans ego niihi lioc promillere audeam : sed credo promii-
cos, et illuminans viventes, et videnles quod in prhi- lenti. Salvator loqtiitur|, Veritas pollieciur, ipse dixit
cipio erat Verbum, el Verbumerat apud Deum (Joan. niihi, Qui audil verba mea, ct creditei qui nie misit,
1, 1). Nunc crgo qui sumus atlendamus, et quem habetvilamwlernam, el transitnmfacil de morlein vi-
audiainus cogilemus. Deus est Cbristus , et cum bo- tam, el in judicium non veniet.Ego ergo audivi verba
minibus loquitur: capi se vult, facial crtpaees; videri Domini mei, credidi; jam infidelisciun essem, faclus
se \ult, aperiat oculos. Non lamen sine causa loqut- sum fidclis: sicut me monuit, ir.msii a moriead vi-
tur nobis, nisi quia verum est quod promitlit nobis. tam, ad j'udiciumnon venio ; non pr.csumptionemea,
S.Verba mca, inquit, qui audii, el credit eiqui me sed ipsiuspromissione.,Paulusaulem conlra Clnistum
misil, habel vilam ailernam, el in judicium non venicl, loquiiur, servus conlra Dominum, discipuius contra
sed transiit a morle xtd vilam. Ubi, quando venimus magistrum, bomo contra Deum, ul cum Dominiisdi-
de moite ad vitam , ut non in judicituri veniamus? In cat quia 171«audit el credil, transit a nwrle ad vitam,
liac vita transilur a morle ad vitam; in hae vita qure el in judicium non vcniel,dicat Aposiolus, Oportet nos
noiidum esl vita, hinc transilur a morte ad vitam. omnesexhiberianle tribunalClirisii?Aut si ad jiidicium
Quis esl ille transitus? Qui audil verba mea , dixit, et non venit qui ad liibunal exhibelur, nescio quomodo
credil ei qui misilme. Servans ista crcdis , el transis. intelligam. I
Et est qui stando transit ? Plane est: slat enim cor- S. Revelat ergo Dominus Deus nosler, et per
pore, transit menle. Ubi erat, unde transiret, et quo Scripturas suas admonet nos quomodo inlelligalur,
transit? Transil a morte ad vilam. Vide unum homi- quando dicilur judicium. Hoiior crgo ul attendatis.
nem sfanlem, in quo agalur lolum hoc quod dicitur. Aliquandojudicium poenadicitur : aliquandojudiciuni
Stat, audit; forte non credebat, audiendo credit: discriminatio dicitur. pecundum illum lnodum quo
paulo jmle non credebat, modo credit; quaside re- dicitur jtidicium discrirriinalio,.oporfcfnos omnesexlti-
gione infidelilatis ad regionem (ideilransilttm fecit, beri anle tribunal Chrisli, ut illic recipiat homo qum
moto corde, non moto corpore, moto in melius ': per corpus gessit, sive bonum sive nialum: ipsa est
quia iterum qui deserunt fidem , movenlur in dele- enim discriminaiio, ut bonis bona, malis mala dislri-
rius. Ecce in Iiac vita, qure, sicut dixi, nondum cst buantur. Nam si judicium semper in malo accipere-
- vita transitur a mortead vitam , ul in
, judicium non tur , non diceret Psalmus, Judica mc, Deus. Audit
veniatur. Quarc aiilem dixi qtiia nondum esl vita? Si forte aliquis dicenlcm, Judica me, Deus, et miratur.
vita esset isia, non diceret Dominus cuidam, Si vis Solet enim homo dicere, Ignoscat mibi Deus; Parce
venire ad vitam, servamandala (Mallh. xix, 17). Non mibi, Deus : quis est qui dicat, Judica me, Deus? Et
enim ait iili, Si vis venire ad vitam relernam ; non aliquando in Psalmo verstis ipse in diapsalmaleponi-
addidit reternam , sed tanluni dixil, vitam. Ergo ista tur, qui prrebeatur a lcctore, et respondeatur a po-
ncc vita nominanda est, quia non cst vera vila. Quae pulo. Non fbrtealicui cor pcrcutilur, et timei cantare
csi vera vita, nisi qure est rctcrna vita ? Audi Aposto- Deo etdicerc, Judica'me, Deus? El lamen canlat
ium diccntem ad Timotheum: Prwcipe divitibushujus populuscredcns, nec pulal se male optare quod didi-
sceculi, non superbe sapere, neque sperare in incerto cit a divina lectione : el si parum iutelligit, credit
diviliuruin; scclin Deo vivo, qui prwstat nobis onmia aliquid boni esse quod cantat. Et lamen et ipse Psal-
abundanterad fruendum: bene faciant, divilessint in mus non dimisit bominem sine inlellectu. Seculus
opcribus bonis, faciletribuant, commnnicent.Utquid enim, verbis posterioribus ostendit qualc judicium
Jioc ? Audi quod sequilur: Thesaurizenlsibi funda- diceret; quia non est damnationis, sed discrelionis.
tnentum bonum in futurum, ui apprehendanl veram Ait enim, Judica me,\ Deus. Quid esl, Judicame,
vilam (I Tim. vi, 17-19). Si debent sibi thesaurizare Deus? Et discernecausam meama gente non sancta.
fundainenlum bonum in futurum,ut apprehendant Ergo secundumboc j'udiciumdiscreiionis, oporleinos
veram vilam; profecto isla in qua crani, falsa viia onmesexhiberi anle tribunalChristi. Secundum judi-
esl. Nam ulquid velis apprebeitdere veram, si jam cium aulem damnationis, Qui audit verba mea, inquit,
tenesveram? Apprcbendcnda est vera? migrandum el crediiei qui niisit nie, habel sitam wternam, el in
cst a falsa. Et qua migrandum? quo ? Audi, crede; judicium non veniel, seciIransilumfacil a mortead vi-
et transitum facis a morle ad vitam, et in judicium lam. Quid est, in judicium non veniel? In damna-
non venis. tionem non veniet. Probemus de Scripturis quia
- 4. Quid esl boc, El in j'udiciumnon venis? Et
quis diclum est judicium ubi poenaintelligilur: quanquam
meliorerit Paulo aposlolo, qui ail: Oporlelnos exhi- et in liac ipsa iectione paulo post audietis ipsum ver-
beri omnesanle tribunal Chrisli, ttl illic recipiat unus- bumjudicii non positum nisi pro damnalioneel poena
quisquequw per corpusgessil. sioe bonumsive maluin (Infra, n. 15). Tamen Aposlolusdicit quodam loco ,
(II Cor. v, 10) ? Paulus dicit, Oporlct uos exhiberi scribens ad"eos qui Corpus quod fideles nostis, male
omncsante tribunal Clnhli; el tu libi audes promit- tractabant; et propter^quodmale traclabant, corri-
1 rcditi:Transitmnfecit,motucordis,nonmotu piebantur fiagello Doinini-. ait enim illis, Proplerea
notuin melius.At Mss.,motocorde,nonmotocorpore, corporis, multiin vobis inftrmi el wgrolidormiunl sufficienterl.
moto
tn melius. 1 Sicomnescodices, iicet apudApostolum sit, nouikanos,
 "
4577 TRACTATUSXXIL CAPUT V. i57»
Multi enim propterea etiam moriebantur. Et seculus secundum veram fldem agunt, vivunt et morlui non
est, Si enimnos ipsosjudicaremus, a Dominonon ju- sunt: qui autem vel non credunl, vel sicut dremones
dimremur: lipc est, si nos ipsos corriperemus, a credunt, tremenles (Jacobi n, 19) et male viventes,
Domino non corriperemur. Cttmjudicamur aulem, a Filium Dei confitentes ei cbaritatem non babenles,
Domino coniphnur, ne cum hoe mundo damnemur morlui polius deputandi sunt. Eltamen agitur adhuc
(l Cor. xi, 50-52). Sunt ergo seeundum prjenam qui hora ista. Non enim hora de qua locutus est Domi-
judicantur hic, ut parcatur illis ibi; sunt quibus par- nus, una erit hora de duodecim lioris unius diei. Ex
.citur bic, ul abundanlius lorqueantur ibi: sunt autem quo locutus est usque ad hoc tempus, et usque
.quibus distribuuntur ipsre pcenresine flagello pcenre, ad finem sseculi, ipsa una hora agitur, de qua dicit
si flagelloDei correcli non fuerint; ut cum hic con- in Epistola sua Joannes, Filioli, novissima hora est
tempserinl patrem verberanlem, ibi senliant judicem (Uoan. n, 18). Ergo nunc est. Qui vivit, vivat:
punienlem. Ergo est judicium quo missurus est Deus,' qui mortuus erat, vivat;audial vocem Fiiii Dei qui
id est Filius Dei, in fine diabolum et angelos ejus, et mortuus jacebat, surgat, et vivat. Clamavit Dominus
ornnes infideles et impios cum eo : ad hoc judicium ad sepulcrum Lazari, et qualriduanus mortuus resur-
non veniet, qui modo credens transituni facit a rexit. Qui puteliat, in auras processit; sepultus erat,
morte ad vitam. lapis superpositus erat, vox Salvatoris irrupit duritiam
. 6. Eienim ne pulares credendo te non morilurttm lapidis: et cor luum ita durum est, ut nondum illa
secundum carnem, et accipierido carnaliler diceres vox divina le rumpat! Surge in coi-de tuo, procede
tibi, Dominus meus mihi dixit, Qui audit verba mea, de sepulcro tuo. Elenim mortuus in cofde tuo tan-
el credii ei qui misil mc, transiit a morle ad vitam; ergo o.uamin sepulcrojacebas, el lanquam saxo malrecon-
ego credidi, non sum morilurus: scias te mortem sueludinis gravabaris. Surge, et .procede. Quid est,
quam debes supplicio Adam, persoluturum : accepil Surge, et procede ? Crede, el confitere. Qui enim cre-
enim ille, in quo tunc omnes fuimus, Morte morieris didit, sui-rexit; qui confitetur, processit. Quare pro-
(Gen. n, 17); nec potest evacuari divina sententia. cessisse diximus confileiitem?Quia anlequam confite-
Sed cum persolveris niorlem veteris hominis,-susci- retur, occultus erat; cum autem conflletur, procedit
pieris in vilam reternamnovi bominis, et transituin fa- de tenebris ad lucem. Et cum confessus fueiit, quid
ciesamoiieadvitam.Modo interimfactransitum vilre. dicilur ministris ? Quod dictum est ad funus LazarL
Qurcesl vitalua?Fides: Juslus exfide vivit(Habac.u,i; Solvile illum, et sinile "abire(Joan. xi,
58-44). Quo-
Rom.i, 17). Infideles quid? Mprtui sunt. Inter tales modo? Dictum esl ininistris Apostolis, Quw solveritis
mortuos erat ille corpore, de quo dicit Dominus : Di- interra, soluta erunlel in ccelo(Mallh. xvm, 18).
milte morluos, sepelianlmorluossuos (Mallh. vm, 22). 8. Venithora, el mnc est, quandomdrtui audientvo-
Ergo et in hacvita sunt morlui, sunt vivi, et quasi cein Filii Dei, el qui audierintvivent.Unde vivent ? De
omnes vivunt. Qui suntmorlui? Qui non crediderunt. vila. De qua vila ? De Christo. Unde probamus quia
Qui sunt vivi? Qui crediderunt. Quiddicilur mortuis de vila Christo? Ego sum, inquil, via, veritas et vita
ab Apostolo?Surge, qui dormis.Sed somnum, inqiiit, (Joan. xiv, C). Ambulare vis? ego sum via. Falli non
dixit, non moiiem. Audi sequentia: Surge,qui dormis, vis? ego sum veritas. Morinon vis? ego sum vita.lloc
el exsurge a morluis.Et quasi diceret, Quo ibo? Et il- dicit tibi Salvator tutis : Non esl quo eas, nisi ad me;
luminabitte Chrislus (Ephes. v, 14). Jam cum le cre- non est qua eas, nisi per me. Nunc ergo ista hora
deniem illuminaveritChristus, transitum facisa morte agitur, hoc et agitur piane, et omnino non cessatur.
• ad vitam : mane in eo quo iransisli, cl non venies ad Surgunt liomines qui mortui eranl, trauseunt ad vi-
judicium. tam, ad vocem FiliiDei vivunt, de illo, perseverantes
„ 7. Exponit illud jam ipse, el sequilur : Asnen, in fide ipsius. Habet enim Filius vitam, undc vivant
anien dicovobis.Ne forte quia dixit, transiil a mortead credentes habet.
vitam;intelligamus hoc in futuraresuiTectioue, osten- 9. Et quomodo liabet? Sicut habet Paler. Audi
dere volens quomodo transit qui credit: et hoc esse ipsum dicentem, Siculenim Palerhabet vilain in semet-
transire de morle ad vitam, transire ab infidelilatead ipso, sic dedil et Filio vitamhabere in semelipso.Fra-
fidem, abinjustitia"ad justitiam, a superbia ad humi- tres, ut potero dicam. Hrec sunt enim illa verba qure
Jitatem,- ab odio ad charilatem : ntine ail, Amen, parvum intellectumperturbanl. Quareaddidit,!»seOTe<-'
amen dico vobis,quia venil * hora, et nunc est. Quid ipso? Sufficeret utdiceret, Sicul enim Pater habel vi-
evidentius? Jam certe aperuit quod dicebat, quia lam, sic dcdil el Filio habere vilam. Addidit, in semel-
modo flt quo nos Christus borlalur. Venit hora. Qure ipso : liabet enim in semetipso Paler vitam, babet ej
hora? El nunc est, quando nwrlui-avdientvocemFilii Filius in semelipso. Aliquid intelligere nos voluit, in
DA, el qui audierinl vivenl.Jam de his mortuis iocuti eo quod ait, in semetipso. Et hic secretum in verbo
sumus. Quidpulamus, fralres mei? in ista lurba qure boc clausum est: pulsetur, .ut aperiatur. 0 Domine,
me audil, nulline sunt morlui ? Qui enim credunt et quid est quod dixisti? In semelipso,quarc addidisti?
sed iclianoi,sufficientes,
sivemulli. Etenim Patilus aposlolus quem vivere fecisli, non ha-
sufficienler;
* Ia bacvoceversiculi 26, vix uaum codicemreperias bebat vitam? Habebat, inquit. Quantumhomines mor-
sibi ipsiconsentienlem: namediti etMss.aliasliabent,ve- tui ut reviviscant, et ad verbum tuum
tiiet; alias,venit.Sicrostea etiamin 28vers. ejusdemca- eredendo irans-
pitis 5 Joanuisvocemistam, inconstanterpermutaat. eanl: cum transierint, non in le habebunt vitam?
~
SASCT. ACOUST. III. (Cinquante./
1S79 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINIj 3580
Habebunt; nam et ego paulo anledixi, Quiauditverba sine luce, cum ipse sit jSapienliaPatris, de qua dictum
mea, el credil ei qui .me misil, hubelxAtamwlernam. est, Candorcst luciswlernm(Sap. vn, 26) ? Ergo qtiod
•Ergo iili qui in te credunl, babent vilam : et-non dicitur, dedit Filio, tale est ac si diceretur, genuit fl-
dixisti, in semelipsis. Cum autem de Palre loquere- lium : geuerando enimjdedit, Quoniododedit ut esset,
ris, Sicv.1Pater habetvilamin semelipso: rursus, cum sicdedil ut vila esset, el sic deditul insemelipso vita
dete loquei'eris, dixisli, sic elFilio dedit haberevitam esset.Quidest, in semelipsovitaessel?Nonaliundevita
in semetipso.Sicul babet, sic dedit habere. Ubi liabel? indigeret, sed ipse esset plenitudo vitre,unde creden-
In seinetipio.Ubi dedit babere? In semetipso.Paulus tes aliiviverentdum viverent. Dedit ergoilli haberevi-
ubi habel? Non in semelipso, sed in Chrislo. Tu fide- lamin semelipso,-dedit tanquam cui? TanquamVerbo
Jis ubi habes? Non in lemelipso, sed in Chrislo. Yi- suo, tanquam ei qui inprincipio eral Verbum,et Yer-
dcamus si hoc dicit Apostolus: Vivoaulemjam non bum eral apud Deum. I
ego, vivitveroin me Cltristus(Gttlat.n, 20) Yila no- •' 11. Deinde quia homofactus, quid iHidedil? Et
slra lanqtiam noslra, id est, dc voluntale propria no- poteslalemdedil ei judicium facere, quoniam filius
stra, non eril nisi mala, pecc.ilrix, iniqua : vita vero hominisesl. Secundum.quod Filius Dei est, siailha- -
bona de Deo in nobis est, non a nobis; a Deo nobis bet Paler vitam in. semelipso,sic et dedit Filio vitam
dauir, non a nobis. Chrislus autem in semetipso ha- haberein semetipso: secundumaulem quod filiusho-
loei vitam sicul Pater, quia Yerbum Dei. Non modo minis esl, poteslalemdedil ei judicium faciendi. Hoc
mala vivit, et modo benc vivit: homo autem, modo esl quod liesterno die exposui Charitati vestrre, quia
male, modo bene. Qtti male vivebat, in vita sua erat: in judiciobomo videbitur,Deus aulem non videbilur :
fa- sed posl judieium videbilur Deusab bis qui viceriut
qui bcne vivit, ad vilam Chiisli transiil. Particeps
clus vilre, non eras quod aecepisii, et eras qui acci- in judicio; ab impiis aulem non videbitur Deus (In
sine superioriTraclalu). Quia ergo homo videbitur in ju-
peres : Filitis aulem Dei non qnasi primo luii
vita, et accepit viiam. Si enim sic iliani aeciperet, dicio formailla, qua sic veniet sicut ascendit, ideo
noneam baberel in semetipso.Quidest enim, insemel- supra dixeral : Pater nonjudicat quemquam,sed omne
ipso ? Ut ipsa vila ipse essel. judkium dedit Filio (Joan. v, 22.).Hoc etiam in isto
10. Adhuc aliud planius fortasse dicam. Lucernam lGcorepelit, cum dicit, Et poteslalemdedii ei judi-
OTiisqueaccendit: exempligralia,lucerna (a) illaquan- cium faciendi, quoniam filius hominis est. Tanquam
tum pertitiet ad fiammulamqure ibi lticel, ignis ille diceres lu, Polcstaiem dedit ei judicium faciendi,
habet lucem in scmeiipso; oculi auiem tui qui lu- quai-e? Quando non hkbuit istam polestatenijudi-
cei'na absente jacobant el nihil videbanl, jam et ipsi cium faciendi? QuandoIin principio erat Verbum, et
Iiabent lucem, sed non in semetipsis. Proinde si se a Verbum eral apud Deum, et Deuserat Verbum,
lucerna averierint, lenebraiiiur; si se converleiint, quando omniaperipsumfaclasunl(ld.i, l,3)numquid.
illuminaiiliir. Al vero ille ignis qiiamdiu est, luce^: iion habebal potestaiem judicium faciendi?Sed se-
si volueris illi lucem tollere, simul ct ip^um exslin- cundumIiocdico, Poteslalemdedileijudiciumfaciendi,
guis-; nam sine luce non potcsl remancre. Sed lux quia filius hominisesl: secundum boc accepitpotesla-
Cbrislus inexslinguibilis el coreiernus Palri, semper lem judicandi, quia filius hominisest. Namsecuudum
candens, semperlucens, semper fervens : nam si non quod Dei Filius esl, semper babuit hanc polestatem.
ferveret, nuroquid diceretur in Psalmo, Nec est quise Accepitqui crucifixusest. Qui fuilin morle, eslin vila:
abscondal a calore ejus (Psal. xviu,7)? Tu aulem in Yerbuin Dei nunquam in morte, semper in vita.
peccato ttio frigiduseras, converleris ut fervcscas: si 12. Jam ergo de resuiTectione forte aliquis no-
recesseris, Irigescis. In peccalo tuo lenebrosus eras, slrum dicebat: Ecce resui-reximus; qui audit Chri-
convertetisulillumineiis: si averteris te, obscuraberis. stum, qui credit, ei iranpitde morte advitamet in ju-
Proinde quia in te tenebrreeras, cumilluminabcris,non dicium non veniel; venit hora, et nuuc est, ut qui
_erislumen, quamvissis in lumine. Ait enimAposlolus: audit vocemFilii Dei, vival; morluus erat, audivit,
Fuislis aliquandolenebrw;nunc aulemhtx in Domino ecce resurgit: quid cstquod dicilur postea'resurre-
(Ephes. v, 8). Cumdixisset, nunc aulemlux: addidil, in ctio futura? Paree tibi,|noliprrecipitare sentenliam,
Domino.in teergo lenebrre, htxinDomino.Lux quare? ne pergas post iilani. Est quidem isia resurreclio
Quiaparlicipalionelucisilliusluxes. Siaulema luce qua qure fil nunc : mortui erant infideles, mortui erant
illuminavis, recesseris, ad tencbras luas redis. Non sic iniqui; vivunt justi, transeunt a morle infidelilalis
Chrislus,nonsicYerbumDei.Sedquomodo?Sicuthabet ad vilam Ddei: sed noli ivide credere nullam fu-
Pater vitam\n semetipso,s[cdeditcl Filio hctberevilamin turam postea resurreclionem corporis, crede fulu-
semetipso:ut non participationevival,sed incommuta- ram et resurrectionem corporis. Audi ehim quid se-'
Lililer vival; et omninoipse vila sit. Sic deditet Filio quatur posl commendalainresurreclionem istamjqure
haberevilam.Sicul babet,sic dcdit. Quidinterest?Quia fit per fidem, ne quis pu|tareristam solam esse, etin-
illededit, isteaccepit.Numquid jam eratquandoacce- cideret in ill.un desperalionem et errorem hoininum,
pil? NumquidintelligimusCbristum aliquando fuisse qui perverlebant alioruin sensus, dicentes resune-
clionemjam factam essej de quibus dicit Apostolus,
btincsermonemse adlucernam Et
<a)Subobscure'signilicat
dixisse,cumeumlamenrestalehabuerit,utiexxxvnTracta- fidem quorumdam'pervertunt (II Tim. n, 18).
lu in Laurenliimartyriseelebritatepronuntiatocolligitur. Credo enim quia talia verba illis (licebant; Ecce Do«
JJKOI CAPUT V. TRACTATUS XXIII. 458&
jiiiius ubi ait, Et qui credil.in tne, trgnsiit a morle ad judicium meum juslum esl. Nam si nihilTacis ex le, o
titam; jam facta est. resiirreetio in hominibus fldeli- Domine Jesu, quojnodosenliunl carnaies; sinihilfa-
bns qui fuerant infidcles : quomodo altera dicitur re- cis ex te, quoriiodopaulo antedixisti, Sic el Filius
surrectio? Gralias DominoDeo nostro; fulcit nulan- quosvult vivificat? Modo, dicis, Ex nie facio nihil.
Sed quid commendat Filius, nisl quia de Palre est?
tes, dirigit brcsitantes," confirmat dubitantes. Audi
esl de Patre, rion est.de se. Si de se Filius esset,
quid sequilur, quia non habes unde tibi facias caligi- Qui
nem mpriis. Si credidisli, totum crede. Quid toluin, nori esset Filius : de Patre est. Paler ut sit non est de
inquis, credo? Audi <juid dicit: Noiile mirari hoc, Filio, Filius ut sit de Patre est. J5qualis Patri; sed
fine tamen isle de illo, non ilie deisto.
quia dedil poleslatem Filio faciendi judieii.ln
dico, ait. Quomodo in fine? Nolite mirari hoc; quia 1S. Quia non quwro volunlatemmeam, sed volunta-
venithora. Hic non dixil, el nunc esl. In illa resurre- iem ejus qui misitme. Filius unicus dieit, Non quwro
ciione fldei quid djxit? Venit hora, el nunc est. In ista voluntalentmeam; ct liomines volunt facere volunla-
fesurrectione quam commendat futuram corporum tefn suam! llie tanium se bumiliat qui ajqualis est
niorluorum, Yenithora, dixit;'non dixil, nuncesl; Patri; et tantum se extollit qui in imo jacei, et nisi ei
. , . manus porrigatur, non surgit! Faciamus ergo volun-
qriia in finesreculi venlura est.
13. Et unde, iriquis, riiihi probas quia de ipsa re- latemPaliis, voluntatem Filii 1, volunlalem Spiritus
surrectione dixit? Si patienler audias, lu ipse libi sancti; quia Trinilatis bujus una voluntas. una pote-
riiodoprobabis. Sequamur ergo: Nolile mirqri hoc;quia stas, una majestas est. Ideo tamen dicit Filius, Aro»j
venil hora,, in qua omnesqui.in monumenlissunj,.^Quid veni facere voluntatem meam, sed voluntatemejus qui
evidentius istaresurrectione? Jam dudum non dixerat,, mibit me; quia Christus non esl de se, sed de Patre
suo est. Quod auiem habuit ut liomo appareret, de
quiin nwnumentissunt;sed, morlui audienl vocemFilii
Pei; ei qui audierint, vivent. Non dixit, alii vlvent, creatura assumpsit quam ipse formavit.
alii damnabuntur-; quia pmnes qui credunt vivent. - TRACTATUSXXIII.
De monumentis autem quid dicit ? Omnesqui sunl in Jn illam leclionemEvangelii, Si ego testimonium per-
monumentis, audient vocem ejus, el proccdent. Non liibeo de ihe, elc, usquead id, Et non vultis venire
dixit, audient et vivent. Si enim male vixerunt etja- ad me, ut yitani liabeatis. Tum eliam repelunlur su-
cebanf in monumentis, ad mortem surgent, non ad periores leclionesjam ante tractatw, scilicelab kis
vitam. Ergo videamus qui procedent. Licet panlo verbis,Amen, amen dico vobis, non potest Filius a
arile, mortui audiendo et credendo vivebant, non ibi se facere quidquam, etc. Cap.y, f . 19-40,
facta estdiscreiio ; non dictum-esl, Audient mortui 1. Quodam loco in Evangelio Dominusait, pruden-
vocemFitii Dei, et cum audierint, alii vivent, alii tem auditorem.verbi sui similem esse debere liomini
damnabuntur; sed, Omnes qui audierint, vivent: quia qui volens redificare, fodit altius, donee perveniat ad
qui credunt vivenl, qui liabent charilatem vivent, et fundamentum stabililalis petrce, et ibi securus consti-
nemo niorietur. De monumentis aulem, audienlvocem,, tuat quod fabricat adversus iinpelum fluminis: nt
elprocedentquibenefecerunt,adreswreclionemvila};qid - ciim vengrit, reperculialur potius flrmitate fedificii,
male fecerunt, ad resurreclionemjudicii. Hocest judi- qnam impulsu suo ruinam faciat illi domui (Malth.
eium, paena illa dequa pauloante dixerat, Qui credil vn, 24, 25). Putemus Scripturam Dei ianquam
iii me, transiil a nwrleadvitam, el injudicium nonveniet. agrum essp, ubi volumusaliquidredificare. Non simus
14. Non possum ego a meipso facere quidquam: pigri, necsuperficiecontenti; fodiamus aitius, donec
sicutaudiojudico, eljudicium meumjuslum est. Si sic- perveniamus ad pelram : Petra autem erat Christus
ut audis judicas, a quo audis ? Si &Palre, certe Pa- (I Cor. x, 4). -
ter non judicat quemquam, sed omnejudipium dedit 2. Hodierna lectio de testimonio Domini nobis
Filio. Quando tu quodammodo prreco Patris, quod' locula est, quia non habeat neeessarium ab bominibus
audis, lioc dicis£ J Quod audio Jioc dico, quia quod teslimonium, sed habeat majus quam sunt bomines;
est Paler, Jioc sum : dieere enim meum esse est; alque id leslimonium dixit quid sit: Operci' inquif,
quia Verbtim Palris sttm. Hoc enim tibi dicit Chri- quw ego facio, tesihnoniumpcrhibent.de me. Deinde
stus.Inde de tno. Quid est, Sicut audio; itajudico, nisi, adjunxit: Et teslimoniumperhibelde me, qui misit me
Sicut sum? Quomodo enim audit Cbrisltis? Fratres, PMer. Jpsa quoque opera qua: facit, a Patre se acce-
qureramus,rogovos. AudilChristusaPatre? Quomodo pisse dicil. Teslimonium ergo perhibenl opera, testi-
illi dicit Paier? Utique si dicitilli, verba ad iilum- monium perhibel Pater. Nullumne teslimonium perhi-
facit: omnis enimqui.aliquidalicuidicit, verbo dicit. buit Joannes? Perbibuit plane, sed tanquam lucerna,
QuomodoPater Filio -dicit, quando Filius Yerburn non ad saliandos amicos, sed ad confundendos inimi-
Palris est? Quidquid nobis Pater dicit, Yerbo suo cos 2:jam enim anlea prredictum erat a persona
dicit ^YefbumPalrisFilius est, ipsi Yerbo quo alio, Patris, Paravi lucemam Christo meo : inimices ejus
verbo dicil? IJnus estDeus, unum Verbum babet, in induam confusione;super ipsum aulein efflorebitsuncti-
uno Yerbo omnia continel. Qu.idest ergo, Sicul au-, ficaliomea(Psal.txyxi,i7 et 18).Esto tanquamin nocte
dio, ita judico ?Sieut de P.ali-e sum, ita judico. Ergo 1 m omnibus'Mss.,volunlalemcliristi.
* Er. Lugd.et ven. plusculasbie ferunt differentiasjsic. a m B., non ad satiandosamicos,^ed confundendos ini-
ewmle%\m.i:Quoniam lu quodamnwdoprwco Palris, ut micos.LocumhunerestitmmusexEr. e.tLov.,quorumlectio
quodaudisdicas. M. videturconcinnior. M.
4583 IN JOANNIS feVANGELIUM,S. AUGUSTINI | fSgjJ
positus, attendisti in lucernam, el miratus es lucernam, exsfmguerentur; cum dixissel, Vos eslislumenmundi,
et exsultasti ad lumeii lucernre : sed illa lucerna dicit conlinuo subjunxit, Nonpotesl civitas abscondisupra
esse solem, in quo exstiltare deheas; et' quamvis montemconsiituta, nequeaccenduntlucernamet ponunt
ardeat in nocte, diem te jubet exspectare. Non ergo eam sub modio, sed supercandelabrum,ut luceqtomni-
quia illius bominis lesiimonio non erat opus. Nam bus qui in domosunt. Sed quid, si Aposlolos non dixit
utquid mitteretur, si non erat opus? Sed ne in lucerna lucernam, sed .accensbres lucernre quam ponerent
remaneat bomo, el lumen lucernresuffieere sibi arbi- super candelabrum ? Audi quia ipsos disit lucernam.'
tretur; ideo Dominus nec locernam illam superfluam Sic luceal, inquit, lumenveslrumcoram hominibus, ul
dicit fuisse, nec tamen te dicit in lucerna debere rema- videntes bona opera vestra glorificent, nonvos, sed
nere. Dicitaliud leslimonium Scriptura Dei: ibi utique Patrem veslrumqui in ccelisesl (Matlh. v, 14-16).
Deus perhibuil lestinionium Filio suo, el in illa Scri- i. Ergo et Moyses perhibuil lestimonium Chrislq,
ptura Jttdrei .spein posuerant, in Lege scilicet Dei, el Joannes perhibuit testimonium Christo, et creteri
ininistrata sibi per Moysonfamulum Dei. Scrutamini, Propbelre et Aposloliperliibuerunt lestimonium Chri-
inquit, Scripiuram , in qua vos pulatis vitam wlernam sto. llis omnibustestimoniisprreponil testimoniumope-
habere; ipsa leslinwniumperldbelde me : el nonmllis rum suorum.Quia et per illos nonnisi-Deus perhibuit
veniread me, ut vilamhabealis.Quidvos putalis habere teslimonium Filio suo. Sed perbibet alip modo Deus
in Scriptura vitain reternam? ipsaminterrogate, cui per- teslimonium Filio suo: per ipsum Filium suum indicat
Iiibet lestimonium; etinleiiigile quresit vita reterna. Et Deus Filium, indicat se per Filium. Ad hunc si po-
quia propler Moysen volebant repudiare Christum, luerit bomo pervenire, nec Iucernis indigebit, et vere
lanquam advcrsarium inslilutis pi'rcceplisqueMoysi; fodiendo altius, redificium perducet ad pelram.
rursus eosdem ipse convincit tanquam de alia lucerna. 5. Facilis est ergo, fralies, hodierna leclio: sed
5. Omnes enim ltomines lucernre, quia et accendi propter heslernum debitum (scio enim quid distu-
possunl el exstingui. Et lucernaequidem cum sapiunt, lerim, non abstulerim, et Dominusdignatus est donare
luceiit, ei spiritu fervenl: nam eisi ardebant et ex- etiamihodie loqui ad vos), recordamini quid reposcere
siinctrc siinl, etiam putent. Permanserunt enim servi debeatis, si foite aliquo modo servata pietate etsalu-
Dei lucernsebonre ex oleo miscricordire illius, non ex bri bumilitate, extendamus nos non adversus Deum,
viribus suis. Gratia quippe Dei gratnita, illa oleum sed ad Deum; et levemus ad eum animam nostram,
lucernarum est. Plus enimillis omnibus laboravi, ait eflundentes eam superhos, sicul ille.in Psalmo, cui
quredam Iuccrna; et ne viribus suis ardere videretur, dicebatur, Ubi est Deuslluus? Hwc, inquil, medilaius
adjbnxit, Non ego autem, sedgralia Dei mecum(ICor. sum, eteffudisupcr meanimammeam(Psal. XLI,i el 5).
xv, 10). Omnis ergo prophetia anteDominiadvenlum, Levemus crgo animam ad Deum, non contra Deum;
lucerna esl :_de qua dicil Petrus aposlolus, Habemus quia et Iioe dietum est,\Ad te, Domine, ievavianimam
eeriioremprophelicumsernwnem,cui benefacitis inlen- meam (Psal. xxiv, 1). El Jevemusadjuvanie ipso; nam
denles,quemadmodumiucernwlucentiin obscuroloco, gravis est. Unde aulenngravis est? Quia corpus quod
donec dies lucescal, el lucifer orialur in cordibusveslris corrumpilur, aggravat |animam, el deprimit terrena
(II Peir. I, 19). Lucernre itaque Propbetre, et omuis iiihabilalio sensum multa cogitanlem (Sap. ix, 15).
proplictia una magna lucerna. Quid Apostoli? non Ne forte ergo possimus sensum nostrum a multis
lucernre etiam ipsi ? Plane lucernre. Solus enim ille colligere ad unum, et evulsum a multis relevare ad
non lucerna. Non enim accendilur el exslinguitur : unum (quod quidem nori poterimus, ut dixi, nisi ad-
quia sicul Paler habel vilam in semetipso, sic dedit juvet SUequi ad se vult levari animas nostras), et
Filio habere vitamin semeiipso.Lucernre ergo et Apo- contingamus ex aliqua parte, quomodo Verbum Dei
stoli; et gratias agunt, quia el accensi sunl lumine unieus Patri, corcternus et requalis Palri, non faciat
Yeritatis, el fervent Spiritu charitatis, el suppetit illis nisi quodvideril Palrem facientem, cum tamen Pater
oleum gratire Dei. Si non essent liicernre, non dicerel ipse non faciat aliquid nisi per Filium videntem.
illis Dominus, Vos enis lumen mundi. Nam poslea- Yidelur mihi quoniam Dominus Jesus in hoc ioco
quam dixit, Vos eslis lumen mundi, oslendit ne tale magnum quiddam insinuare volens intentis, et infun-
lumen se putarent, quale dictum est, Eral Iumen dere capacibus, incapaces autem excitare ad studium,
verum, quod illuminat omnem Iwmincmvenientemin ut nondum iiUeiligentesbene vivendo capaces iiant,
hunc mundum. Tunc autem hoc de Doinino diclum insinuavit nobis animam humanam et menlem ratio-
esl, cum a Joanne distingueretnr. De Joanne quippe nalem, qure inest homini, non inest pecori, non vege-
Baptista diclum erat, Non eral ille lumen, sed itt tesii- tari, non beatificari, non illuminari, nisi ab ipsa
monium perhiberel de lumine (Jean. i, 9, 8). Et ne subslantia Dei : eamque animam facere aliquidper
diceres,'Quomodo lumen non erat, de quo Chrislus corpus el de eorpore, atque liabere subjeeium corpus,-
dicil, quia lucerna erat? In comparatione alterius lu- et per corporalia mulceri posse sensus corporis vel
minis non erat lumen. Eral enim verum lumen, quod offendi, el propter hoc, id est prbpter consortiurii
illuminatomnemIwminemvenientemin hunc mundum. quoddam animse et corporis in hac vila atque com—
Ergo cum et discipulis diceret, Vosesiislumen mundi, plexu, deleclari animam lenitis, vel conlristari oifensis
ne sibi aliquid tributum putarent, quod de solo Ghristo corporis sensibus; bealiludinem tamen ej'us qua flt
Snlelligendumesset, et ita lucerni» vetilo superbice beata ipsa anima, non fleri nisi p.articipalioiieiiijuS;
 !58o TRACTATUSXXIII. CAPUT Y. 1S86
vitte semper vivre, incommulabilis', rclernreque,sub- .pulsi sunl ab Ecclesia,'qui pularent nonbabere men-
stantire, qure Deus est: ul quomodo anima qure infe- .tein ralionalem corpus Christi, sed quasi animam
rior Deo est, idquod ipsa inferius est, hoc est corpus, Jielluinam (a) : excepla quippe ralionali riienle-, vita
facitvivere; sic eamdem animam non faeiat beale -belluina est. Sed quia expulsi suht, et vefilate expulsi
vivere, nisi quod ipsa anima est superius. Superior sunt; accipe totuin Christum, Yerbtim, mentem ralio-
enim anima quara corpus, et superior.quam anima .nalein, et carnem. Hoe iolum Christus est. Resurgat
Deus. Prreslat aliquid inferiori, prrestatur illi a supe- anima lua ab iniquilate per id qttod Deus est, rcsurgat
riore. Serviat Domino suo, ne conculcetur a servo corpus tuum a corruplione per id quod homo est.
suo. Hrecest, fratres mei, religio cbrisliana, qure prre,- .Proinde, cbarissimi, audile magnam Iectionis huj'us,
dicatur per lotum mundum, borrentibus inimicis; et quantum mihividetur, profundilatem; et videie quem-
ubi vincunlur, murm.uranlibus; ubi prrcvaleitt,srevicn- admodum loqualur hic Clirislus, niliil alind quam
tibus. Hree esl religio chrisliana, ut eolalur unus quare veneril Christus, ut resurgant animre abiniqui-
Deus, non multi dii; quia non facit animam beatam tate, resurganlcorpora a corruplione. Jam dixi animre
nisi unusDeus. Participatione Dei flt beata. Non par- per quid resurgant, per ipsam substantiam Dei; cor-
ticipalione sanctre animre fit beata infirma anima, nec pora per quid resurganl, per dispensationem buma-
participafione angeli fit beata sancta anima : sed si nam Domininostri Jesu Cbristi. _,
qureritbeata esse infirma anima, qurerat unde beata - 7. Amen, amen dicovobis, non polesl a se Filius fa-
sit sanctaanima. Non enim beatus efficeris ex angelo cere quidquam, nisi, quod viderit.Palrem facienlem;
tu ; sed unde angelns, inde et lu. qucecumque enimille fecerit, hmcctFilius simililerfacit.
6. His prremissis atque firmissime constilulis, ani- Coelum, terram, mare, qure in coelo, qure in terra ;
mam rationalem non beatificari nisi a Deo, corpus qure in mari, visibilia, invisibilia, aninialia in tenis,
non vegetari nisi per aiiimam, alque esse quamdam frulela in agris, nataniia in aquis, iri aere volanlia,in
medielateminter Deum et eorpus, "animam; intendile ccelo lucentia ; prreter hrec omnia, Angelos, Y7irtutes,
etrecolitemecum; non hodiernam, deqtia sufficienler Sedes, Dominationes, Principalus, Polestates: omnia
loeuli sumus, sed hesternam lectionenij quam ecce per ipsum facta' sunt (Joan. i, 5). Numquid Deus
jam tridud versamus aique traclamus, et pro viribus omnia brec fecit,- et demonstravit ea facta Filio, ut et
fodimus, donec ad pelram perveniamus. Yerbum ipse faceret altei'um mundum his omnibus plenum?
Christus, VerbumDei Christus apud Deum, Yerbum Non ulique. Sed quid ?•Quwcumqueenimille fecerit,
Clirislusel Deus Yerbum, Christus.et Deus etYerbum hwc, non alia, sed liwcel Filius, nec dissimiliter, sed
unus Deus. Illuc perge, anima, contemptis creteris, simililer facit.- Paler enim diligit FUinm, et omnia de-
vei etiam transcensis; illuc perge. Nihil polentius monstrat ei qumipse^facit. Demonstrat Pater Filio ut
ista creatura",qure mens dicitur ralionalis, nihil hac animre suscitenlur,. quia per Palrem etFilium animre"
creatura.sublimius : quidquid supra islam est,jam suscitantur : nec possunt vivere animrr, nisi carum'
Creator est. Dicebarii aulem quia Yerbum Chrislus, vita sit Deus. Si ergo non possunt vivere animrc, nisi
et Verbum Dei Christus, et Deus Yerbum Chrislus; earum vita sit Deus/sicut ipsre.sunt vita eorporum ;
sed non tanlum Yerbum Christus, quia Verbumcaro quod demonstrat Pater Fjlio, id est quod facit, per
factumest, el habitavitin nobis (Joan. i, 14):" ergo et Filium facit.Non enimfaciendo demonstrat Filio, sed
Yerbum et caro Christus. Cum enim in forma Dei demonslrando facit per Filium. Yidel enim Filius
'essel, non yapinam drbitralus est esse wqualis Deo. Et Patrem demonstrantem antequam aliquid flat, et ex
quid nos in imo, qtii non poleramus inflrmi et humi demonstratione Ratris ct visiono Filii fit qtiod fit a
repentes •allingere Deum, numquid relinquendi era- Patre per Filium. Sic.animresuscitanlur, si potuerint
mus ? Absit. Semelipsumexinanivitformam servi acci- videre islam unilatis conjsmctionem,Patrem demon-
piens (Philipp. n, 6,7). Non ergo formam Deiamittens. strantem, Filium videnlem, et per Patris demonstra-
Faclus est ergoliomo qui erat Deus, accipiendo qtiod tionem el Filii visipnem iieri creaturam :-atque id fieii
non erat. nonamittendo qnod erat: ita factus est liomo per Palris demonstralionem. et Filii visionem, quod
Deus. Ibi habesaliquid propter infirmilatem tuam, ibi- nec Pater sit nec Filius, sed infra Patrem et Filium ,%
habes aiiud propter perfeclionem tuam. Erigat le Chri- quidquid flt a Patre perFilium. Quis boe videt ?
stus per id quod homo est, ducal te per id quod Deus S.JEcce iterum ad carnales sensus, eece rursus
homo est, perducat le ad id quod Deusest. El lota prre- humiliamus nos, et descendimus ad vos, si tamen
dicatio dispensatioqueper Christum hrcc est, fralres, aliquid aliquando ascenderamus a vobis. Yis demon-
et alia non est, ut resurgant animre, resurgant et cor- strare aliquid filio tuo, ut faciat quod facis : facturus
pora. Utrumque quippe riiortuum erat; corpus ex es tu, et sic demonstralurus. Quod igitur facturus es
infirmilate, anima ex iniquitale. Quia utrumque mor- ut demonstres filio.non utique facis per filium: sed tti
tuum erat,resurgal ulrumque. Quid utrumque? Anima solus facis quod ipse factum videat, el aliud tale si-
et corpus. Per quid ergo anima, nisi per Deum Chri- mililer faciat. Non est hoc ibi : quid pergis ad simili-
!stum? Per quid corpus, nisi per bominem Christum? tudinem tuam, et deles in te similitudinem Dei? Ibi
Erat^nim etin Christo anima humana, lola anima : pmninenon esthoc.Inveni aliquid, quomodo demon-
non irrationale tantiim. animce, sed etiam ralionale stres filio tuo quod facis, antequam facis; ut cum de-
quod mens dicitur. Fuerunt enim quidam haeretici,et_ fo5.Apollinaristre. . , ".
 ^ ""
5587 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIM' m&
monstraveris, per filium facias lioc quod facis. Jam quandoque. Nuncsi !non potestis eomprehendere
forte quasi occunit libi: Ecce, inquis, cogito facere quid sit Deus, vel hoc eomprehendile quid non
domum, et volo ut per filiummeum fabricetur : ante- sit Deus : multum profeceritis, si non aliud quam
quam eam ipse fabricem, oslendo filio nteo quod fa- est, de Deo senseritis. Nondum potes pervenire ad
cere volo; el facit ipse, atque ego per ipsum, cui quid sil, perveni ad quid non sit. Non est Deus eor-
ostendi volunlatem meam. Recessisti quidem a pri- ' pus, non terra, non ccelum,non luna, non sol, non
stina similitudine, sed adhuc jaces in magna dissimi- -slellrc,non corporalia ista. Si enim non coelestia,
litudine. Ecee enim antequam facias domum, indicas quanlo minus terrena? Tolle omne corpus. Adhuc
fiiio tuo, et demonstras quid facere velis; ut te de- audi aliud : non est Deus mulabilis spirilus. Nam Xa-
monslrante antequam facias, faciat ipse quod demon- teor, el fatendum est, quia Evangeliumloquitur, Deus
straveris, et lu per ipsum : sed verba diclurus es filio spiritus esl. Sed transi omnem mutabilem spifitum^
tuo, inter te et ipsum. verba cursura sunt; et inter transi spiritum qui modo seit, modo nescit, modo me-
demonstrantem et videntem, vel loquentem et audien- mlnit, cl obliviscitur; vult quod nolebat, non vult
tem sonus articulalus volat, qui non est quod tu, non "quodvolebat; sive patiatur jam islas mutabilitates,
est quod ipse. Sonus quippe ille qui exit de ore tuo, sive pati possit : transi brec omnia. Non invenis in
et verberato aere tangit aurem filii tui, el impleto Deo aliquid mutabilitatis, non aliquidquodalilernunc
seiisu audiendi perducit ad cor cogitationem tuam ; sii, aliter paulo anle fuerit. Nam ubi Jnvenis aliter et
sonus ergo ille, non est ipse tu, non est ipse filius aliter, faeta est ibi qurcdam mors : mors enim est,
tuus. Signum datum est ab animo luo animo filii tui, non esse quod fuit. Immortalis dicilur anima : est qui-
quod signum non sit nec animtis tuus, nec animtts dem, quia vivil semper anima, et est in illa quredam
iilii ttii, sed aliud aliquid. Itane puiamus Patrem lo- vita permanens, sed mutabilis vila. Secundum muta-
ciilum esse cum Filio? Fuerunt verbainter Deum et bililatem vitre hujus el mortaiis dici potest: quia si
Yerbum? quomodo istud est? An quidquid velletPa- vivebal sapienler, et desipit, mortua estin* detedus ;
ter dicere Filio, si verbo vellel dicere, ipse Filius est si vivebat Insipienier, et sapit, mortua est in melius.
Yerbuia Palris ', numquid per verburii loqueretur ad Nam esse morlem in deterius, esse mortcm in melius
Yerbum ? An quia Filius magnum Verbum, minora Scriptura nos docet. Ulique in delerius morlui eranl,
veiba cursura erant inter Patrem et Filium? Sonus de quibus dicitur, Sine mortuos,sepeliantmorluossuos
aliquis et quasi creatura quredam temporalis atque (Mallh. VIJI,22); et, Sur/ge, qui dormis, et exsurgea
volatica, exitma erat ex ore Patris, et percussura au- morluis, el iiluminabitteChristus (Ephes. v, 14); et de
rem Filii? Numquid habet Deus corpus, ul quasi ex baclectione, Quandomorluiaudient, ei qui audierintvi-
ejus labiishoc proeedat; et iiabet aures corporis Yer- vent. In deterius mortui erant, ideo reviviscunt. Revi-
bum, in quas sonus venial? Remove omnia corpora- viscendo moriuntur in'melius,'quia et reviviscendo
lia, simplicitatemvide, si simplexcs. Quomodoautem non erunl quod erani :,11011 esse autem quod erat,
eris simplex ? Si te non mundo implieaveris, sed ex mors est. Sed forte, si in melius esl, non appeifalur
mundo explicaveris : explicando enim le simplex mors ? Appellavit illam jmortem Apostolus : Si aulem
eris. Et vide si potes quod dico, aut s'i non poies, mortuiesliscumChrisloab elemenlishujus mundi, quid
ci-ede quod non vides. Dicis fllio tuo, verbo dicis ; adhuc velul viventesde hoc mundodeccrnitis(Coloss.n,
verbum quod sonat, nec tu es, nec filius tuus. 20)? eiilerum, Moriuienim estis,el vitavestra abscon-
9. Habeo, inquis, aliud quo ostendam : ila enim dita est cum Chrislo in Deo (Jd. m, 5). Morinos
est eruditus filius meus, ut nec loquente me audiat, vult ul \ivamus, quia viximus ut moreremur. Quid-
sed nutu ostendo ei quod facial. Ecce nutu oslende quid ergo ct a meliore in deterius, et a deteriore in
quod vis, cerle animus luns vull oslendere quod in se melius morilur, non est liocDeus : quia neque in me-
habel. Unde facis nulum ? De corpore, scilicel, labiis, litts ire polest summa bonitas, ueque in deteiius vera
vultu, superciliis, oeulis, manibus. Hrec omnia "non -felernitas.Yera enim retbrnilas esl, ubi temporis niliil
sunt quod animus luus; etiam isla mcdia sunl : in- est. Eral aulem modo hnc, et modo illud? jam tem-
lellectum esl aliquid per lirec signa, qure non sunt pus admissum est, reternumnon esl. Nam ut noveri-
quod animus tuus, nec quod animus filii tui : sed hoc lis quia non sic Deus quomodoanima : cerle immor-
tottiin quod corpore agis, infra animum tuum esl, et falis est anima ; quid ei'go est quod ail Apostoius de
inlra animum liliilui ; nec potest cognoscere animum Deo, Qui solus habel immorlalilalem(ITHH. VI, 16) ;
tuum filius ttnis, nisi dederis ei signa de corpore. nisiquia hoc aperte dixit, Solus habct incommutabili-
Qnid igilur facio? Non est h&eibi, siinplicilas ibi tatem, quia solus habel veram reternilatem? Ergo ibi
esl. Pater ostendit -Eilio quod faoil, et oslendendo nulla muiabilitas. !
~
Filium gignil. Video quid "dixerim: sed quia video 10. Agnoscein le aliquid, quod volo dicere, iuius,
et quibus dixeiim, flat in vobis"iniellee.us iste intus in te; non in te quasi in corpore tuo, nam et ibi
1 Edd. babent bic nonnullaslectionumTarietales,qure potesl diei in le. In te est enim sanitas, in te qureli-
potissimumepuneialionisdiversUate nascuntur.LeguntEr. bet retas, sed secundum corpus; in te est manus,
L«g.el ven., fuernntverbainier petanet verbum,quomodo
? St Pa- pes luiis : sed aliud esl fn le inlus, aliud iri te lan-
istudest ? •u quidquamvsltel Puter dicereTilio
Uis. Numquid.Lov.:.-.nquidquamvelletPuterdicereFiiio? quam in vesle lua. Sed relinque foris et veslem tuam
si velletverba dicere,ipse FUiusest rerbum Pairis. hum-
quid, etc. M. et carnem tuam, descendein te, adi secretafiumluum,
 1589 CAPUT V. TRACTATUS XXIII. 1590
nienlem tuam, et ibi vide quod volodicere, si pptue- videres cogitando cum velles, etiam eum ab istis cor-
ris. Sienim tu ipse a te longe -es,"-Deopropinquare jporis oeulis abfuissent.Yidisti enim Carlbaginem eum
imde poles? Dicebam deDeo; el intelleeturum le ar- esses Cartliagini, accepit speciem per oculosanima
Mtrabaris: deanima dico, de te dico; intellige, ibi le lua; hrec species recondita est in memoria tua , et
probabo. Non enim valde longe pergo in exempla, servasti aliquid inlus homo apud Cavlhaginem con-
ipiando de mente"tuavolo aliquam similitudinem dare sfitulus, quod posses apud levidereetiam cumibi non
ad Deum tuum; quia utique non in corpore, sed In .esses. Hrec omnia forinsecus accepisti. Paterqure de-
ipsa mentc factus est homo ad imaginem Dei. In si- monstrat Filio, non accipifexirinsecus : intustotum
militudine sua Deum qureramus, in imagine sua Crea- agitur ; quia nihil creaturarum esset exlrinsecus, nisi
iorem agnoscamus. Ibi intus, si potuerimus, invenia- boc Patcr fecisset pcr Filium. Creatura omnis a Deo
mus hoe quod dicimus; quomodo demonstret Palcr ifaela est; antequam fleret non erat. Non ergo faeta
Filio, et Filius videat quod demonslrat Pater, ante- visa est et retenta memoriter, ut eam Paler Filio tan-
quam fiat aliquid a Patre per Filium. Sed cum dixero quam memoria cogilationi monstraret : sed facien-
et intellexeris, nec sic pules jam illud aliquid tale tlamPater monslravit, faciendam Filius-vidil; el eam
esse, ut serves ibi pielatem , quam volo a te servari, Pater demonslrando fecit, quia per Filirim vidontem
*et prreeipue moneo : id est, nt si non vales compre- fecit. Et ideo movere non debet, qttia dictuni est,
liendere Deus quid sit, parum non tibi putes esse nisi quod viderit Palrem facientem: non dictum est,
seire quid non sit. demonstranlem. Per iioc enim signifleatum est, Id
11. Ecce in rrienle tua video aliqua duo, memo- esse Patri facere, quod est demonstrare; ut ex hoc
Tiam tuam et cogilalionem luam, id est, quasi aeiem intelligalur per Filium videntem omnia facere. Nee
•quamdamet obtutum animrc lure. Vides aliquid, et illa demonslratio, nec illa vlsio temporalis est. Quia
per oculos percipis, et commendas memorire: ibi est enim per Filium fiunt omnia tempora , non utique ali-
intusquod memorire coriimendasti.in abdito recondi- quo tempore possenfei demonstrari facienda. Sic au-
"furii quasi in horreo, quasi in thesauro, quasi in se- -teni demonstratio Patris Filii visionem gignit, quem--
cretariequodametpenelraliinteriore. Cogilasaliunde, -admodumPater Filium gignit. Demonstratio quippe
intenlio lua alibi est; illtid quod vidisti in memoria generat visionein, non visio demonslralionem. Quod
tua est, et -nonvidetur a te , quia cogilatio tua in si purius et perfectius intueri valeremus, fortasse in-
tiiiud intendituri Modo probo, scientibus loquor : veniremus nec aliud esse Patrem, aliud ej'us demon-
Carthaginem nomino , omnes modo intus quicumque stralionem; nec aliud Filium , aliud ejus visionem.
eam nostis, vidistis Cartliaginem. Numquid tot sunt -Sed si vix hoc cepimus, vix explicare potuimus, quo-
Carthagines quot animre vestrre ? Omnes vidistis per modo memoria qtiod cepil extrinsecus, ostendat co-
nomen hoc : per quatuor has syllabas -notas vobis, git ttioni; quantominus c«pereaut expiicare poterimus, .
erampentes ex ore meo, tactre sunt aures vestrre, quoniodoPaler Deus demonslral Filio quod non ha-
"laclusest sensus animreper corpus, et ab alia inlen- het aliunde, vel quod non est aliud quam ipse? Par-
tione refiexus est animus ad id quod ibi erat, et vidit vuli sumus; ioquor vobis quid non sit D us, non
Garthaginem. Numquid lunc est ibfCarthago facta? «stendo quid sit: ergo ul capiamus quid sit, quid fa-
Jam ibi erat, sed latebat. Quare ibi Jatebat ? Quia eiemus? Numquid a me, numquid per me poterilis?
animus tuus in tdiud attendebat: eum vero reilexa Dicam hoe parvulis , el vobis et mihi : est per quem
est cogitalio tuaadid quod_erat in memoria , inde possimus; modo eanlavimus, modo audhimus, Jacta
formata est, et visio quredamanimi facta est. Antea in Dominumcuram luam, -etipse le enutriet(Psal. LIV,
' non eral visio, sed erat memoria : reflexa cogitalione -25). ldeo enim non poles, ohomo, quia parvulus es :
ad memoriam; facla est visie. Dempnstravit erge me- si parvulus es, nulriendus es : nulfitus, grandis eris;
Tvjprialua ccgilatipni ture Carlhaginem, et quod in et quod parvulus non poteras, grandis videbis : sed
"illaerat antequam intenderes, converscead se inteii- ut nutriaris , Jacla in Dominum curam luam, el ipse te
tioni -eogilationisostendit. Ecce facta est a memoria mutriet
demonstralio, facta est in cogitatione visio; eliiulla 12. Modo ergo percurramus breviter qure restant,
"verba in medio cucurrerunt, nullttm ex corpore si- .et videte hic qure commendavi, quomodo Dominus
gnum datum est: nec innuisti, nec scripsisti, nec so- inslnuel. Paler-diligit Filium, el omnia demonstral ei
nuisli; et tameneogilatio vidit quod memoria demon- quwipse facit. Ipse suscitat animas, sed per Filium ,
slravit. Ej'usdeni autem substantire est, et qure de- -ut ifuantur animre suscitatsesubstanlia Dei, boc esi
monstravit, et cui Jemonstravit. Sed Carlhaginem ut rPalris et -Pilii. El majora his denwnslrabit ei opera
liaberet memoria tua, per oculos hausta est imago ^Juibus majora? Sanitatibus corporum. Jam et antea
hree : vidisli enim quod in memoria reconderes. Sic -traclavimus (In Trdctalu 19 , nn. i, 5, et Tract. 21 ,
arborem quammeminisiividisti, sic montem, sicflu- n. 5-10), nec immorari debemus. Major est enim re-
- vium, sic amici faciem, sic inimici, sic palris, ma- surrectio eorporis in reternum , quam Iiree qure ad
Iris, fratris, sororis, fllii, vicini; sic litterarum in lernpus facta est in illo languidp^sanltaseorporis. Et
codice eonscriplarum, sic ipsius codicis, sic hujus majora his demonstrabitei opera, ut vosmiremini.De-
basiliere: omnia ista vidisti, et visa quia jam erant, monstrabU, quasi temporaliter : ergo quasi liomini
memorire commendasti; ettanquam posuisti illic quae facto in lempore, quia Verbum Deus nori est factus_,
m m JOANNISEVANGELIUM,.S. AUGUSTM Mm
per quem ohinia facta sunl tempora: sed homo factus quimisit illum. Et injudiciumnon veniet, sed transiit
Cbrislus in tempore. Apparet quo Consule, quo die a mortcad vitam: sed ex Patre vivificalur, eui eredit.
conceptum de Spiritu sancto virgo Maria peperit Chri- Quid, tu non vivificas?(Yide quia et Filius quos vult
stum : ergo homo factus est in tempore, per quem vivifical.Amen,amendipovobis,quia venilhora, quando"
Deum facta sunt lempora. Ideo tanquam in tempore morlui audient vocemFilii Dei, el qui audierint Divent.-
demonslrabit ei opera maj'ora, id est, resurreclionem Hic non dixit, Credent.ei qui misitme, et ideo vivent;
eorporum, ut yos miremini factam per Filium resur- sed audiendo vocem Filii Dei, qui audierint, hocest
reetionem corporum. obaudierint Eilio Dei, pivent. Ergo et ex Patre vivent,
'15. Deinde redit ad illam resurrectionem anima- cum credent Patri; et cx Filio -vivent,'cum audient
rum : Sicul enim Pater suscilalmoriuos et vivificat, sic vocem Filii Dei. Quare et ex Patre vivent et ex Filio
el Filius quos vult vivificat, sed' secundum spirilum. vivenl? Sicut enim habet Paler vilamin semelipso,sic
Yivificat Paler, vivificat Filius; quos vult Paler, quos dedit Filio haberevilaniin semetipso.
vult Filius : sed ipsos Paterquos Filius ; quia omnia 15. Implevit de resurreetione animarum; restat
per ipsum facta sunt. Sicul enim Pater suicital mor- evidenlius dicere de resurrectione corporum. El *po-
tuos et vivificat, sic - elFilius quos vult viviflcat. De leslalemdedit ei et judicium facere: non solum animas
resurrectione animarum dictum est hoc : quid de per fidem et sapientiam suscitare, sed et judicium fa-
resurrectione corporum? Redit, et dicit, Neque cere. Quare aulem hrec? Quia filius hominisesl. Facit
enim Pater judicat quemquam, sed omne judicium ergo aliquidPater perFilium hominis,quodiion facitex
dedil Filio. Restirrectio animarum fit per sub- substantia sua cui requrilisest Filius; sicut ipsumnasci,
stariliam Patris et Filii reternam el incommulabi- sicut ipsum crucifigi, sicut ipsum mori, sieiit ipsutu
Jern : rcsurreelio verocorporum fit per dispensalio- resurgere : non enim laliquid horum Palri contigit.
nem humaniiatis Filiitemporalem, non Patri eoreter- Sic et resuscitationem corporum. Namresuscitationem
nam. Ideo cum ccmmemoraret<judicium, ubi fleret animarum ex substanlia sua,Pater facit per substan-
resurrectio corpornm, Non enhn Paler, mquil,judi- liam Filii 1, qua illi requalis est; animre quippe fiunt
cat quemquam,sed oinne judicium dedit Filio : de re- participes illius ineommutabilis Iucis, non corpora;
surrectioneaulem animarum, SicutPaler suscilatmor- resuseitationem autem corporum Pater facit per
tuos el vivificat, sic et Filius qitos vult vivificat. Hlud filium hominis. Et poteslatemenim dedit ei et judi-
ergo simul Pater et Filius : hoc aulem de resurre- cium facere, quia filius' hominis esl : secundum illud
clipne corporum , Non judicat Pater quemquam, sed quodsupra dixit, Neqtie enhn Pater judicatquemquam.
omne judicium dedil Filio. Ut omnes honorificenlFi- Et ut ostendat quia de resurreclione corporum hoc
lium, sicut honorificantPalreni. Hoe redditum esl re- dixil: Nolile mirari hoc, quia venithora. Non nunc esU
surrectioni animarum. Ut omneshonorificenlFilium. sed venit Iwra, in qud\omnes qui in monumentissunl
Quomodo? SicuthonorificantPalrem. Animarum enim (jam boc et liesterno die satiatissime audislis [In su-
resurrectionem sic operatur Filius, quomodo Pater : periori Tractalu, n. 15]), audientvocemejus et proce-
sic viviflcat Filius , quomodo Pater. Ergo in anima- dent. Etubi? In j'udicium : Qui benefecerunt, in resur-
rum resurrectione omneshonorificenlFilium, sicut ho- rectionemvitw; qui male egerunt, in resurrectionemju-
norificcmtPatrem.^Qmd de lionorilicatione propter dicii.\E\. tu hoc facis solus, quia omne judicium Filip
resurrectionem corporis? Qui non honorificatFitium, Paier dedit, et non j'udicat quemquam ? Ego, inquit,
non honorificatPairem qui misitillum. Non dixit, sicuf; facio. Sed quomodo facis ? Non possum a me facere
sed, honorificat, et honorificat. Honoratur enim homo quidquam: sicutaudio jiidico, et judkium meumjuslum
Christus, sed non sicut Paler Deus. Quare ? Quia sc- est. Cum agerelur de iresurrcctione aiiimarum, non
eundum Jioc dixit, Paler major meesl (Joan. xiv, 28). dicebal, Aurfio;sed, video.Audio enim, lanquampra>
Quando autem honorificatur Filius, sicut bonorificatur cipientis Palris imperium. Jam ergo sicut homo,-sic-
Palcr?Cum in principioerat Yerbum, et Verbumeral ut quo major est Pater; jam ex forma servi, non ex
apud Deum , el omnia per ipsum facta sunl (Id. i, 1, fonna Dei, sicul audio,judico;el judiciummetimjuslum
5). Et ideo in hac honorificationesecunda quid ait? esl. Unde est judiciumjustum hominis? Fratres mei,
Qui non honorificatFilium, nec honorificatPalrcm qui altendite : Quia non quwro vohmtalem meam, sed va-
misit illum. Non est missus Filius, nisi quia factus est luntalem ejusqui misil me.
liomo.
TRACTATUSXXIV.
14. Amen, amen dico vobis.Iterum redil ad resur-
reclionem animarum, ulassidue dicentem capiamus : Ab eo quodscriplumest, post hrecabiitJesus trans mare
quia velut volanlem sermpnem sequi nen poteramus; Galilrere,quod est Tiberi3dis; ttsque ad id, Hic est
eece immorafur nobiscum sermo Dei, eece quasi ha- vere prophela qtii venit in mundum. Gap. vi, f.
bitat cum infirmitatibusnostris: redil rursura ad com- - 1-14.
j
mendationem resurrectionis animarum. Amen, amen
dico vobis, quia qui verbummeumaudit, et credit ei qui 1. Miracula quse fecit Dominus noster Jesus Chri-
me misit, habet vitam wlernam: sed tanquarn ex Pa- stus, sunt quidem divlria opera, et ad intelligeiidum
tre. Quia qui verbummeum audit, et credilei qui misit 1In undecimMss.,ex substantiasua Pater, ex substantia
me, ex Patre habet vitam wlernam, credendo in eum , :ua Fitius,qua UU,etc., omissoverbo,facit. -
 JS93 TRACTATUSXXIV. CAPUT VI. 1594
Deumdevisibilibusadmonenthumanammentem.Quia quia Dominus in monte Verbum est in alto. Proinda
enim illenon est lalis substanlia qurcvideri oculis pos- non quasi bumililer jacet quod in monle faclum est;
sit, ei miracula ejtis quibus totum mundum regil uni- nec transeunler prrclereundumest, sed suspiciendum.
versamque creaturam administrat, assiduitate vilue- .Turbasvidit, esurientes agnovit, misericorditer pavit:
runt, ita ut pene nemo dignelur altendere opera Dei non solum pro bonilale, verum eliam pro polestale.
mira et stupenda in quolibet seminis grano; secun- .Quid enimsola prodesset bonitas, ubi non erat panis,
dum ipsani suam misericordiam servavit sibi-qure- unde lurba csuriens pascerelur? Nisi bonilati adesset
dam, qurcfaceret opporluno tempore prseter usilalum poleslas, j"ej"una illa turba et esuriens remaneret. De-
cursum ordinemque nalurrc, ut non majora, sed iri- nique et discipuli qui erant eum Domino in fame, et
soiita videndo stuperent, quibus quolidiana viluerant. jpsi turbas volebant pascere,ut nonremanercnt inanes,
Majus enim miraeulum est gubernalio totius mundi, sed unde pascerent non habebant. interrogavit Do-
quam saturatio quinque millium hcminuni de quinque niiiius uude emerentur panes ad lurbas pascendas.
panibus: et tamen hrcc nemo miratur : illud mirantur El ail Scriptura, Hoc aulem dicebat tenlans eum;di-
homines non quia majus est, sed quia rarum esl. Quis scipulum scilicet Philippum, quem interrogaverat.
enim et nunc pascit universum mundum, nisi ille qui Ipse enim sciebat quid essel facturus. Cui ergo bono
de paucis granis segeles creat? Fecit ergo quomodo. tentabat, nisi quia ignoranliam discipuli demonslra-
Dcus. Unde enim multip'licatdepaiicis granis segetes, bat? El forle in demonstralione ignorantirc discipuli
inde in manibussuis multiplicavit quinque panes. Po- aliquid significavit. Apparebit crgo, ctim ipsum sa ,
testas enim erat in manibus Christi : panes autem illi cratneiitum de quinque panibus cosperit nobis Joqui,
.quinque, quasi semina erant, nen qtiidem ferrre man- et quid significet indicare : ibi enim videbimus quare
<tal3, sed ab en qui terram fecil mulliplicala. HPC Dominus in boc facto ignorantiam discipuli \oIuit in-
ergo admotum est sensibtts, quo erigeretur mens, et lerrogando quod sciebat, oslendere. Nam inlerrpga-
exhibilum oculis ubi exercerelur intellectus, ut invi- mus aliquando quod nescimus, audire volentes ul di-
iibilem Deum per visibiiia opera iniraremur, et erecti - scamus; aliquando interrogamus quod scimus, scire
ad fidemet purgati pcr fidem, etiam ipsum invisibili- volentes utrum et ille sciat quem inlerrogamus:
ter videre cuperemus, quem derebus visibilibus invi- utrumque hoc noverafDominus ; el quod interroga-
sibilem nosceremus. bal' sciebat, quid enim esset facturus ipse noverat; et
2. Nec tamen sufficitbrccintueri in miraculis Chii- hoc nescire Philippum sciebat similiter. Quare itaque
sti. Interrogemus ipsa miracula, quid nohis ioquan- interrogabat,- nisi quia illius ignoraiiliaih demon-
tur de Christo : liabenl enim si intelligantur, linguam slrabat? Et hoc quare fecerit, ul dixi, postea intelli-
suam. Nam quia ipseChristus Verbum Dei est, etiam gemus.
factum Verbi, veibum nobis est. Hocergo miraculum, 4. Andreasait: Esl hic puer quidam qui habet quin-
sicut audivimus quam magnum sit, qureramus eliam que panes, et duos pisces; sed hmc quid sunl ad lanlos?
quam profundum sit: non tanlum ejus superficie de- Cum dixisset Pbilippiis inlerrogatus, dttcentorum de-
lectemur, sed etiam altitudinem perscrutemur. Ha- nariorum panes non sufficere, quibus lanla illa turba
bet enim aliquid intus, hoc quod miramur fbris. Vidi- reficeretur, eral ibi quidam pucr poiians qninque pa-
mus, spectavimus magnum quiddam, prrcclarum nes bordeaceos el duos pisces. Et ait Jesus : Facite
quiddam, cl omnino divinum, quod fieri nisi a Deo hominesdiscumbere.Eral aulem ibi fenum mullum, el
.non possit: laudavimus de facto factorem. Sed quem- discubuerunlfermequinquetnillia hominum.Accepilau-
admodum si litteras pulcliras alieubi inspiceremus, lem DominusJesus panes, gralias egil, jussil, fracti
non nobis sufficerel laudare scriploris articulum, sunt panes, positi ante discumbentes. Non jam quin-
quoniam eas pariles, requales decorasque fecit, nisi que panes, sed quod adjccerat, qtii creaverat quod
etiam legeremus quid nobis per illas indioaveril: ila .auctum erat. El de piscibus quuntum suficiebat. Pa-
factum hocqui tantum inspicit, deiectatur pulchritu- rum • est turham illam fuisse. satiatam, eliam fra-
dine facli ut admirelur artificem; quiautem intelli- gmenta resederunt: el ipsa colligi jussa stint, ne per
git, quasi legil. Aliler enim videtur pictura, aliter irent; et impleverunt duodecim"cophinosfragmenlo-
videnlur litlerrc. Picturam cum videris, boc est to- rum.
lum vidisse, laudasse : lilteras cum videris, non hoc 5. Breviler ut curramus, quinque panes irilelli-
est tolum; quoniam commoneris et legere. Elenim guntur quinque libri Moysi : merito non triticei, sed
dicis, cum videris litteras, si forte non eas nosti le- hordeacei; quia ad Velus Testamentum portinent.
gere,Quidputamusessequod hic scriplum est?Inlerro- Nestis autem herdeum ita crealum, ut ad medullam
gas quid sit, cum jam videas aliquid. Aliud libi de- ejus vix pcrveniatur : vestitur enim eadcm medulla
' monstraturus
est, a quo qureris agnoscere quod vidi- tegmine palere, el ipsa palea tenax et inhrcrens , ut
sli.Alios ille oculos babcl, alios -lu. Nonne similiter cum labere exualur. Talis est littera Yeleris Testa-
apices videlis? Sed non similiter signa cognoscitis. menti, vestita tegminibus carnalium sarramerilorum •
Tu ergo vides el laudas: ille videt, latidat, legit et in- sed si ad ejus meduliam pervenialur, pascit el satiat.
- teiligit. Quia ergo vidimus, quia laudavimus, legamus Ferebat ergp puer quidam quinque panes et dues
et iutelligamus. pisces. Si qurcramus quis fuerit puef isle, ferte po •
3. Dominus in monle: mullo magis intelligamus pulus Israel erat: sensu pueriliporlabal, nec man-
 IH95 IN JOANNISEVANGELICM,S. AUGUSTM 4596
ducabat. Ula enim qure portabal, clatisa onerabant, Prophetarum, impletor Prophetarum, sanctificator
aperta pascebanl. Dtto auiem pisces, videntur nobis Prophetarum, sed et prophela : nam et Moysidiclum
significare duas illas in Yeteri Testameuto sublimes est, Snscitaboeis prophelamsiinilemfto.Similem se-
personas, qure ungebantur ad populum sanctifican- cundum carnem, no.u secundum maj'eslalem. Et de
dum et regendum, sacerdotis et regis. Et ipse in ipsc Clnisto illam Domini pi omissionemhabere in-
myslerio venil aliquando, qui per illas signiiicabatur: telleelum, apeiie in Aclibus Apostolorum cxponitur
ycnit aliquando qui per meduliam hordei oslondeba- 'eliegilur (Deui. xviu. 18; Act. vn, 37). Et ipseDo-
tur, per paleam vero hordei occuitabatur. Yenit ipse iiiinus de se ait, Non esi propheta sine honore, nisi in
unus ulramque personam in se portans, saeerdolis et palria sua (Joan. iv, 44). Prophela Dominus, et Yer-
regis : sacerdotis per victimam, quam seipsum ob- bum Dei Doininus, et hnllus prophela sine Yerbo Dei
tulil pro nobis Deo; regis, quia regimur ab eo : el propbetat: cum Propbetis Yerbirm Dei, el propheta
aperiuntur qure clausa portabantur. Gratias ilii; im- Verbuni Dei. Meruerunt priora tempora Prophetas
plevit pcr se quod per Yetus Testamenlum promitte- afflatos, erimplelos Yerbo Dei: meruimus nos pro-
"Jjatur. Et frangi jussit panes : frangendo multiplicati pheiam ipsum YerbuniDei. Sic auiem prophcla Clni-
sunt. Nihil veritis. Quinque enim illi libri Moysi, slus, Dominus Proplietarum; sicut angelus Chrislus,
qtiam mullos libros, cum exponuntur, tanquam Dominus Angelorum.iNam et ipse diclus est magni
frangendo, id esl disserendo,cfecerunt? Sed quia in consilii Angelus (lsai. IX, 6, sec. LXX). Yerumtamen
illo hordeo ignorantia primi populi tegebatur, de quo alibi quid dicit pj-ophela? Quia non legalus neque
primo populp diclum est, Quamdiu legitur Moyses, angelns, sed ipse veniens salvesfaciet ecs (Jd. xxsv,
velamensupra corda eorum positumest (II Cor. 111,15): i): id est, ad salves eos faciendcs ncn mittet lega-
nondum enim ablaluni erat velamen, quia nondum tum, npn mittet angelum , sed veniel ipse. Quis ve-
venerat Cbristus; nondum velum templi fuerat illo nicl? Ipse angelus. Certe non per angelum, nisi quia
in crucc pendente conscissum : quia ergp ignorantia iste sic angeius, ut eliani DominusAngelorum.Elenim
populi eral in Lege, propterea illa Domini lenlaiio Angeli latine nunlii sunt. Si Christus nibil annun-
ignorantiam discipuli demonstrabat. tiaret, angelus non diceretur : si Clnislus nihil pro-
6. Nihil igilur vacat, omnia innuunl, sed inlelle- phelaret, prophela non diceretur. Exhorlalus est nos
clorem requirunl: nam et iste numerus pasti populi, ad fidem, elad capessendam vilam reternam : aliquid
, popultim significabatsub Lege constitutum. Cur enim prresens annuntiavil, aliquid fulurum prredixit :ex eo
quinqne millia erant, nisi quia sub Lege erant, qure "quod prrcsens annuiuiavit, angeliis erat; ex eo quod
Lex quinque libris Moysiexplicatur? Uude et quinque futurum nrredixil, propbela erat: ex eo quod Yerbum
illis porlicibus languidi prodebanlur, non sanabaniur. Dei caro faetum est, el Asigelorum el Prppbetarum
Ille aulem ibi curavit languidum (Joan. v, 2-9),,qui Dominus crat. !
et hic turbas de quinque panibus pavil. Nam et super
TRACTATUSXXY.
fenum discumbebant: carnalitcr ergo sapiebant, et
in carnalibus quiescebant. Omnis enim c.iro fenum Abeoquodscriplum est, Jesus ergn cum coguovisset
(Isai. XL, 6). Qure sunl atitem illa fragmenta, nisi quod venissentutraperent eum ; usqueadid,F.lego
resuscitabp eum in novissimodie. Cap.vi, f. 15-44.
qurc populus non potuit manducare? Inlelliguntur
ergo quredam secivtiora intelligentire,qure niultittido {. Hesiernam ex Evangelio lectionem, ista est
non potest capcre. Quidergo restat, nisi ut secretiora fiodierna qure sequilur? unde liodiernus sermo debe-
intelligentire, qure non potest capere multitudo, illis tur. Facto ilio miraculp, ubi quinque iuillia hominum
credanlur qui idonei sunt et alios doce_re,sicul erant de qtiinque panibuspavi!Jesus, cum admiratrc essent
Apostoli? Unde duodecim cophini impleti sunt. Fa- turbre, et eum magnum Prophetam dicerent qui venit
clum csl hoe ei mirabiliier, quia magnum faclum est; in mundiim, sequilur hoc : Jesus ergo cum cognovissel
et ulililer, quia spirilualc facuim esl. Qui tunc vide- quia veneranlnl raperenl eum , el facerent eum regem,
runt, adn.irati sunt: nos autem non miramur cum fugit iterum in montemiipsesolus. Daiur ergo intelligi
audimus. Factum est enim ul IIIIviderenl, seriptum quod Dominiis cum sederet in monie cum discipulis
estautem ut nos audiremus. Quod in illis oeuli value- suis, et vidoret lurbas ad se venienles, descenderat
runt, hoc in nobis fidcs, Cernimus qnippe animo, de monle, ct circa inferiora loca lurbas pavcrat. Nam
quod oculis non potuimns : et prrelali sumus illis, qtiomodoFieripolest ut rursus illuc fugeret, nisi aute
quomam de nobis dictum est, Beaii qui non videnl, de monle descenderet? Significatergo aliquid, quod
el creduut [Joan. xx, 29). Aiido anlem quia forle et Dominusde alto desceriditad pascendas turbas. Pavit,
inlellexlmus qttod illa turba non intellexit. Et vere el ascendit. I
nos pasli sumus, qui ad medullam hordei pervenire 2. Quare autem aseendit, cum eognovisset quod
potuimus. eum vellent rapere et fegem faeere? Quid enim? noii
7. Denique hominas illi qui viderunt hoc, quid erat rex, qui timebat| fieri rex? Eral omnino": nec
putaveruni? Illi, inquil, hominescum vidissenl quod talis rex qui ab homimbus fieret, sed falis"qui-homi-
feceral signum, dicebanl, Quia hic est vere prophela. nibus regnum daret. Numquid forte et hic atiquid
Forte adhuc idep Cbrisluni prophetam putabant, quia signifieatnobis Jesus, lcujus facta verba sunt? Ergo
guper fenum discubuerant. Frit autem il'e Dominus in hoc quod voluerunt eum rapere et regem facere_,
 ~
n«i* TRACTATUSXXV. CAPUT VI. j,KQo
et propter hoc fugit in montem ipse solus, hoc in lerrw (Aci. i, 6-8). Yultis ut jam exhibeam regnum;
illo faclum tacel, nihil Joquilur, nihil significat'? An prius"colligam quod exhibeam : altitudinem amatis,
forte hoc erat rapere eum , prxvenire velle tempus et altitudinem adipiscemini; sed per humililatem me
regni ejus?Etenim venerat modo, non jam regnare, sequimini. Sic de iilo etiam prrcdictum est, Et con-
quomodoregnaturus estin eo quod dicimus, Advenial gregalio populorumcircumdabille, et propter hanc in
regnum luum (Matlh. vi, 10). Semper quidem ille altum regredere(Psal. vn, 8); id esl, ut circumdet te
cum Patre regnat secundum quod est Filius Dei, congregatio populorum, ut multos eolligas, regredere
Yerbum Dei, Yerbum per quod facta sunl omnia. in altum. Sic fecit;' pavit, et ascendit.
Prrcdixerunl aulem Prophetre regnum ejus, etiam 4. Quarc aulem diclum est, fugit?-
Neque enira
secundum id quod homo faclus esl-Gliristus, et fecit vere si nollet teneretur, si nollet raperelur, qui si
iideles suos Christianos. Erit ergo regmim Christia- nollet nec agnoscerelur. Nam ut noveritis hoc my- -
norum quod modo colligilur, quod modo comparatur, stice factum , non ex neeessitale , sed ex significante
.quod modo emitur sanguine Chrisli : crit aliquando dispositione, modo in consequenli videbitis; quia
•manifestumregnum ejus, quando aperta ef it claritas eisdem lurbis qure eum qurerebant apparuit , et
sanctorum ejus post judicium ab eo faclum ;.-quod cum eis Joquens muita eis dixit, niulta dc pane
judicium supra ipse dixit quod filiushominis faclurus ccalesli disputavit: nonne cum ipsis de pane dis-
sil (Joan. v, 22). De quo regno etiam Apostolus dixit: putans eral, a quibus ne lenerelur aufugeral?
Cum tradiderit rcgnumDeo'ct Palri (I Cor. xv, 24). Non ergo et lunc polerat agere ut non ab eis com-
Unde etiam ipse ail : Venile, benedicli Patris tnei, "prehenderelur, quemadmodum postea quando cum
percipile regnum quod vobis paratum est ab initio eis loquebalur? AJiquid ergo significavit fugiendo.
mundi (Matth. xxv, 54). Discipuli aulem et turbrc Quid est, fugit? Non potuit intelligi altitudo ej'us.
eredenies in eum, .putaverunt illum sic venisse ut Quidquidenim nonintellexeris, Fugitme,, dicis. Ergo
j"amregnaret : hoe est velle rapere et regem facere, fugit iterumin tnoniemipse solus. Primogenilusa mor-
prrevenire velle tempus ejus, quod ipse apud se oc- luis (Coloss.i, 18) ascendens super emnes ccelps, et
cultabat, ut opportune proderet, et opportune in fine inierpellans pro nebis (Rom.vm, 34).
sreculideclararet. - 5. Inierea illn sursum posito solo'sacerd(ile
magnp,
5. Nam ut noveritis quia regem eum volebant fa- (qui intravit in interipra veli, feris pppulp coiistiluto
cere, id est, aiilevenire, eljam habere manifestum liunc enim sacerdos ille in Lege veleri significavit,
Clirisli regnum, quem primo oporlebai judicari, et qui boc semei in anno faciebat [Iiebr. ix, 12,]): illo
deiude judicare : ubi crucifixus est, et illi qui ineum jergo sursum posito, discipuli iu navicula quid patie-
sperabant, spem resurrectionis ejus perdiderant, rc- bantur? Nam iiloin altis eonslituto, navicula illa Ec-
surgens a inorluis invcnit inde duos cum despera- clesiam prresignabat. Si non boc primo in Ecclesia
lione sibi sermocinanles, etcum gemitu qure gesta intelligimus, quod illa naviculapatiebalur; non erant
fuerant coiloqtteiUes; et npparens cis velut incogni- illa significantia,sed simpliciter transeunlia : si autein
tus, cum oculi eorum tenerentur ne «b eis agnosce- videmus exprimi in Ecclesia veritatem illarum signi-
retur, serrnonem Iraciaiuibns miscuit : al illi nar- ficationum; manifestumest quia facta Christi genera
ranies ei unde sermociiiarentur, dixerunl quia ille suntloculionum. Ul autemsero faclum est, inuuil, de-
magnus propheta ia faciis et.diclis occisus esset a sccnderuntdiscipuli ejus ad tnare: el cum ascendissenl
principibussacerdotum; Et nos, inquiunt, sperabamus naviculam, venerunttrans mare in Capharnaum. Cito
quia ipse essel redemplurvsIsrael (Luc. xxiv, 13-21). dixit finilum quod postea factum est. Yenerunltraus
Recte sperabatis , verum sperabalis : in illo est re- mare in Caphamaum. Et redit, ut exponal quomodo
dcmpiio Isracl. Sed quid festinatis? Rapei'e vuliis. venerunt, quia per slagnum navigantcs transierunt.
Illud etiam indical nobis hunc sensum, quia etim ab Et dum navigarent ad cum locum quo eos venisse jam
eo qurcrerent discipuli dc fine, dixerunt ei: Si hocin dixi!,recapilulando exponit quid acciderit : Tenebrm
temporeprmsenlaberis>-,<!t quando recjnumIsrael? Jani jam factw crant, et nonveneratad eos Jesus- Merito
enim esse cupiebant, jam volebant; hoc esl rapere tenebrrc, quia lux non venerat: Tenebrwjam faciw
velle, etregem faeere. Sed ait diseipulis, quia adhuc erant, et non venerat ad eos Jesus. Quanlum accedit
solus ascensurus eral: Non, inquil, est vestrumscire Jinis mundi, cre^cunt errores, erebrescuut terro-
tempora velmomenta^^quw Paier -posuitin sua po- res, crescit iniquitas, crescit infidelitas : Iux doni-
lesiate: sed accipietisvirluiemex alio, Spirilum san- que qux cbaritas apud Joannem ipsumevangelistam f
clumsupervenienlem 3 inj)os, et erilismilii lestesin Je- salis apeiieque demonslralur, ila utdiceret, Qui odit
rusatem,4t in emni Judwa et Samaria, et usque in fines fralremsitum,in lenebrisesl(I Joan. H, ll).creberrime
exstinguilur : crescunt istre lenebrre odiorumfrater-
* in editis: Siin Iwctemporeprmsentabis. Sedlegendum norum, qnotidie crescunt; et nondum venif Jesus.
utin MhS.,Sihocin temporeprmsenlaberis-. Sic eniminfra
'JTacl.10in Epist.Joaa.,n. 9. Undein Tracl.101in Evan- Unde apparet quia crescunt? Quoniam abundabilini-
geliumJoan.,n. i -.« interrogatus,ait, quandoprresenta- quitas,refrigescetcharilastmtiorum. Crescunt tenebrre,
retuf » jsi liocin ttmporeprmsentabis']. et nondum venil Jesus. Crcscentibus tenebjis, refri-
2Mss.,sciretemporaqucaPater posuit;
omisso,uti solent, gescente cbaritale, abmidante iniquitaie,
velmomenia.
3 DuoMss.:spiritusancto ipsi sunt
superveniente. fluctus navemlurbantes: tempestates et venli, elamo--
 ""
1S99 - " IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1600
res sunl maledicoram. Inde charitas refrigescit, inde expavescilis? Quid timetis? Ego ista prredixi, ego
fluctus augentur, et lurbatur navis. facio, necesse est ut fianl. Ego sum, nolite timere.
6. Vento magno flante tnare exsurgebat. Tenebrre Yolueruntergo eum acciperein navim, agnoscentes ac
crescebant, intelligeniia minuebatur, iniquitas augc- gaudentes, securi facii. El slatim fuil navis ad lerram
batur. Cum remigasscntergoquasi sladia vigintiquin- in quam ibant. Faclus est finisad terram : de humido
que aut triginta. Interea ambulabant, proinovebant, ad solidum, de turbalo ad firmum, de itinere ad
nec venti illi el lempestales et fluctus et lenebrrc id finem. '
agebant, ut vel navis non promoverelur, vel soluta 8. Allera die turba \qumstabal trans mare, unde illi
mergerelur : sed inler illa omnia mala ibat. Elenim venerant, vidit quia naviculanon erat ibi nisi una, el
quia abundavit iniquiias, et refrigescil charitas mul- quia non inlroisselcum discipulis suis in navem, sed
torum, crescunt fluctus, augeiUttrtenebra:, srevit ven- soti discipuli ejus abiissenl: alim vero supcrvenerunt
tus : sed lamen navis ambulal. Qui enim perscvcrave- navesa Tiberiade, juxla locumubi manducaverunlpa-
ritusquein finem, hicsalvuseril (Matth. xxiv, 12,15). ncm, graliasagentes Domino.Cum ergo vidissentlurbw
Nec ipse sladiorum numerus contemneudus est. Ne- quia Jesus non essetibi, neque discipuliejus, ascende-
que enim vere possef nihil significare quod diclum runt in naviculas, el «enerunt Capharnaum qumrenies
est, Cumremigassenlsladia vighiliquinqueatil triginla, Jesum. Insinuatum tamen esl illis tam magnum mi-
litnc ad eos venilJesus. Sufficeret viginliquinque, suf- raculum. Viderunt enim qued discipuli scli ascendis-
ficeret trigiula, maxime quia rcslimantis erat, non senl in navem, et quia alia navis nen ibi erat. Yene-
aflirmantis. Numqttid periclitarelur verilas in resti-_ runt autem in.deet nayes j'uxta lneuin illum ubi man-
manie. si' diceret siadia ferme triginla, aut stadia ducaverunt panem, in quibus eum turbre secutrestint.
ferme vigiuti quinque? Sed ex viginti quinque feeit Cum diseipulis ergo non ascenderat, alia navis illic
Iriginia. Qureramus numerum vigesimum quintuni. non erat: unde subilo trans mare factus est Jesus,
Unde constat, unde (il? De quinario. Quinarius iile nisi quia super mare ambulavit, ul miraculum mon-
numerus ad Logem pertinet. Ipsi sunt quinque libri slraret? '
Moysi, ipsro sunt quinque porticus illre languidos 9. Et cum invenissenleum turbm. Ecce prresenlat *
ctmtiiienles, ipsi quinque panes quinque millia ho- se lurbis, a qttibus se rapi timuerat, et in monlem
minnm pascentes. Ergo Legem significat numerus vi-. fugorat. Omnino conlirmat et insinuat nobis in my-
gesimus quinlus : qnoniam quinque per quinque, id sterio dicta essc illa oninia; el facta in magno sacra-
est, quinquies quini, faciunt viginti quinque, quadra- menlo, ul aliquid siguificarent. Ecce cst ille qui in
lum quinarium. Sed huic Legi antequam.Evangelium niontem fugerat lurbas: nonne cum ipsis lurbis lo-
. veniret, decral perfectip. Perfectip aulem in senario quilur? Modo leneant. modo regem faciant. El cum
uumero coniprehenditur. Propterea sex diebus Deus invenissenteum trans mare, dixerunlei: Rabbi,quando
mundum perfecit (Gen. i), et quinque ipsa per sex huc venisii?
multiplicantur, ut Lex per Evangelium adimplealur, 10. Iile posl miraculi sacramentum, el sermonem
" ut
flant sexies quini triginta. Ad eos ergo qui implent infert, ut si fieri potesl, qui pasti sunt, pascantur, et
Legem, venit Jesus. El venit, quomodo? Calcans flu- quorum satiavit panibus ventres, satiet et sermonibus
clus; omnes lumores mundi sub pedibus Iiabens, menles; sed si capiunt. Et si non capiuut, sumalur
onmes celsitudines sreculi premens. Hoc agilur quan- quod non eapiunl 2, ne fragmenta pereant. Loqualur
lum additur tempori, et quanlum acceditretas sreculi. ergo , et audiamus. RespondilJesus, et dixit: Amen,
Augentur in isio miindo tribulatioues, augenlur mala, amen dico vobis, quwrtlistne, non quia vidistissigna,
augenlur contriliones, exaggerantur hrec omnia : Je- sed quia manducaslisex panibus tneis. Propter carnem
sus transit, calcans fluctus. ine qureritis, non propler spiritum. Quam mulli non
7. Et tamen lanlre sunt tribulaliones, ul etiam ipsi qurorunt Jesum, nisi lut illis faciat bene secundum
qui crediderunl in Jesum, et qui conanlur perseve- lempus! Alius negotiumhabel, qurerit intercessionem
rare usque in Dnem, expavescant ne deficiant: Cliri- clericorum ; alius premitur a potentiore, fugit ad ec-
sto fluctus calcanle, sreculi ambitiones et alliludines clesiam; alius pro se vult interveniri apud eum apud
deprimenle, expavescit christiantis. Nonne lirec illi quem parum valel: iile sic, illesic; impletur quo-
prredicta sunl? Meriloet Jesu in fluctibus ambulante, lidie talibus ecclesia. Vix qureritur Jesus propter Je-
timucrunl : quomodo Christiani quamvis habentes sum. Qumrilisme, non quia vidistis signa, sed quia
spem in fttturo sreculo, quando viderint deprimi alti- tnanducaslisex panibus\tneis.Operamininon cibumqui
tudinem sreculi hujiis, plerumque conlurbanlur de peril, sed qui permanelin vilam mternam. Qurcritis me
conliitione rerum humanarum. AperiuntEvangelium, propter aliud, qurerite ine propter me. Seipsum enim
aperiunt Scripturas ;'el inveniunt ibi ista omnia prre- insinuat islum cibum, quod in consequentibus illuce-
dicla; quia hoc Dominusfacit. Deprimit celsiludines scit. Quem Filius hominis dabit vobis. Exspectabas,
sreculi, ut ab humilibus gloriflcelur. De quorum alti- credo, iterum panes manducare, ilerum discumbere,
tudine prredielum est, Civitalesfirmissimasdestrues;
1
et, Inimici defeceruntframewin finem, et civitatesde- 2 JuxtaEr. I.ugd.et veu., reprmsentet. M.
Mss.:Et si noncapiunt,sumanlquodcapiunt.
strhxisti (Psal. ix, 7). Quid ergo limelis , Christiani? sed Plerique
forte meliusalii tres: Et si non capiunt,sumantqut
Chtistus loquilur : Ego sum, nolite timere. Quid hroe capiunl. j
:*GOI TRACTATUSXXV. CAPUT VI. *GOi
jterum saginari. Sed dixerat cibum non qui perit, sed nonquw peril, sed qum permanet invilam wternatn.
qui permanetin vilamwternam: quemndp dictum fue- Quid facienms,inquiunt? quid observando, hocprre-
rat mulieri illi Samarilanre, Si scires qui peiit a le bi- ceptum implere poterimus? ResponditJesus, et dixit
bere, lu forsilanpostulassesab eo, et daret libi aquam eis : Hoc est opus Dei, ul credalisin eumquem misit
vivam: cum ilia diceret, Unde libi, quandoquidem ille. Hoc esl ergo manducare cibum non qui perit, sed
non habes haurilorium, et puteus altus est? Samari- "qui permanelin vilammternam.Utquid paras denleset
"
laure respondit: Si scires qui a te peiit bibere,lu,pe- "ventrem? crede, et manducasti. Diseernitur quidem
tissesab eo, el darel tibi aquam, unde qui biberil, am- ab operibus iides, sicut Apostolusdicil, justificari ho-
.plius nonsiiiet: nam de hac aqua qui biberit, siiiet ite- tninemper fidemsine operibusLegis(Rom. m, 28) : et
rum. El gavisa esl illa, et voluit accipere, quasi non "sunt opera qure videnlur bona, sirie fide Christi; et
passura sitim corporis, qure labore hauriendi fatiga- non sunt bona, quia non referunlur ad eum finem ex
batur; et sic inter bujusmodi sermocinaliones perve- HJIIO sunt bona : Finis enim Legis Christus, ad jusli-
nit ad potum spirilualem (Joan. iv, 5-26) : omnino liam omnicredenli (Id. x, 4). Ideo nolriit discernere
isto modoet hic. ab opere fidem, sed ipsam fidemdixit esse optis.Ipsa
11. Hunc ergo cibum, nonqui perit, sed qui per- est enim fides qurc per dileetionem operatur (Galat,
manel in vitammlernam,quemFilius hominisdabilvo- v, 6). Nec dixit, Hoc est opusvestrum; sed , Hoc est
bis : hunc enim Pater signavitDeus. Islum filiuhlho- opus Dei, ut credalisin eum quem misil ille; ut qui
minis nolite sic a.ccipere,quasi alios filios hominum, gloriatur, in Domino glorielur (I Cor. i, 51). Quia
de quibus diclum est, Filii aulem hominum in pro- ergo invilabat cos ad fidem, Jlli adhuc qurerebant
leclionealarumtuarum sperabu.nl(Psal. xxxv, 8). Isle signa quibus crederenl. Yide si non Judrei signa pe-
filius bominissequestralus quadam gratia Spiritus, et tunt. Dixerunt ergo ei, Quodcrgo lu facissigniim, ut
sectindumearnem filius hominis, exceptus a numero videamus el credamustibi? quid operaris? Parumne
bominum; filius hominis est. Jste iilius liominiset erat quod de quinqtie panibus pasti sunl? Sciebant
Filius Dei esl, isle bomo etiam Deus est. Alie IPCO hoc quidem , sed huic cibo manna de coeloprrefere-
inlerrogans discipulos ait: Quem me dicunl esse ho- batit. Dominusautem Jesustalem sedicebat, ulMoysi
mines Filium Iwminis? Et illi : Alii Joannem, alii prreponeret. Non enim ausus esl Moysesde se dicere
Eliatn, alii Jeremiam,aut itnumex Prophelis. El ille : quod daret cibum non qui peril, sed qui permanel in
Yosvero quemme dicilis esse? ResponditPelrus : Tu vilam wlernam. Aliquid plus isle promittebat quam
esChrislus Filius Dei vivi (Matih. xvi, 15-16). Ille Moyscs.Per Moysenquippepromittebatur regnum, et
dixil se Filiuin hominis, et Petrus eum dixit Filium terra fluens lac et mel, temporalis pax, abundantia
Dei vivi. Oplime ille commemorabat quod miseri- filiorum, saius corporis, et crelera oninia, temporalia
corditer exhibuerat: ille commemorabatquod in cla- quidem, in figura lamen spiritualia : quia veteri ho-
rilate permanebal. Yerbum Dei commendat bumili- mini in Yelere Testamenio proniittebantur. Aliende-
tatem siiam, homo agnoscit claritatem Dominisui. Et bant ergo promissa per Moysen; et atiendebant pro-
revera, ffalres, puto quia juslum est; humiliavitse missa per Christum. Ille plenum ventrem promitie-
propter nos, glpriflcemusillum ncs : non enim filius bat in terra , sed cibo qui perit: isle promiltebat ci-
hominispropler se est, sed propler nos. Ergo erat bum non qui peril, sed qui permanet in wternum.
filius bominis illo modo, cum Verbum caro faclum Altendebanteum plus promitlentem,el quasi nondum
esi, el habitavitin nobis(Joan. i, 14). Ideo enim hunc videbanl majora facienlem.Allcndebant itaque qualia
DeusPaler signavil. Signare quid est, nisi proprium fecisset Moyses, et adhuc aliqua majora volebant
aliquidponere? Hoc eslenim signare, imponeie ali- fieri ab eo qui lam magna pollicebalur. Qnid, in-
quid quodnon confundaturcum creleris. Signare, est quiunl, facis, ut credamus tibi ? Et ut noveris quia
signumrei ponere. Cuicumquerei ponis signum, ideo miracula ilia huic miraculo coiiiparabaiit, el ideo
ponis signum, ne confusa cum aliis, a le non possit quasi minora isla Judicabantqure faciebatJesus : Pa-
agnosei. Paler ergo eum signavit. Quid esl, signavit? tres, inqtiiunl, noslrimanna manducaveruntin deserio.
Proprium quiddam illi dedit, ne crcteris comparetur Sed quid est manna? Forte coiilemnitis. Sicut scri-
hominibus. Ideo de illo dictum est, Unxille, Deus, plum est, Deditillis manna manducare. Per Moysen
Deusiuus oleoexsuliationis,prmparticipibustuis (Psal. patres nostri panem de coeloaceeperunt, et non eis
XLIV,8). Ergo signare quid est? Exceplum habere: dictum est a Moyse, Operaminicibumnon qui peril.
hoc esl, prm parlicipibusiuis. Itaque nelite, inquit, Tu promittis cibumnon qui perit, sed qui permanetin
me contemnere, quia filius sum hominis; et qurcrite vilammlernam, et non talia opera operaris qualia
a me cibum non qui perit, sed qui permanel in vitam Moyses. Paneshordeaceos ille non dedit, sed dedit
mlernam.Sic enim filius hominis sum, ul rion sim manna de coslo.
unus ex vobis : sic sum filius hominis, ut Pater Deus 15. Dixitergo eis Jesus : Amen, amendico vobis,
me signaret. Quid est, signaret? Proprium aliquid non Moysesdeditvobispanem de cwlo, sed Paier meus
mihi daret, quo non confunderer cum genere hu- deditvobispanem de cwlo. Verusenim panis est qui de
mano, sed per me liberarelur genus humanum. cmlodcscendit, el dat vitam mundo. Yerus ergo ille
12. Dixemnl ergoad eum: Quidfaciemusul opere- panis est qui dat vitam mundo; et Ipse eibus est de
muropera Dei? Dixerat enim illis, Operatniniescam, quo paulo ante locutus sum, Operaminicibumnon qui
«605 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl! - 1604
perit, sed qui permanetinvilam wternam.Ergo et illud dicitur morlali, accinctopannis earnis , prregravato
manna hoc significabat, et illa omnia_signa mea pondereeorporiscomiptibilis, el lamen extollentise,
erant. Signa mea dilexistis; qui signiflcabalur, con- el obliviscentiqua pelle veslitus sit, quid ei dicit
temnitis?,Non ergo Moyses dedit panem de coelo : Scriptura? Quidsuperbitterra el cinis? Quidsuperbit?
Deus dat panem. Sed quem panem ? forte manna? Dicatquidsuperbit. Quoniamin vitasua projecitintima
Non, sed panemquemsigtiificavitmanna, ipsum sci- sua (Eccli. x , 1S, 14, 9 et 10). Quidest, projecil, nisi
licelDomintimJcsum. Paier tneusdal vobispanemve- porro jecit? Hoc est exire foras. Eteiiim intrare
rum. Panis enimDei est qui desccnditde cmlo, el dat inlro, appetereintima; projicere intlma, forasexire
vilammundo.Dixerunlergo ad eum : Dondne; da no- est. Inlima projicil superbus, inlimaappelit humilis.
bissemperpanemhunc. Quomodomulier illa Samari- Si superbia ejicimur, jjiumilitaleregrediihur.
tana, cui dictum est, Quibiberitde hac aqua, non siiiet 16. Caput omnium morborum supcrbia est, quia
unquatn; continuo illa secundum corpusaccipiens, capul omnium peccaiorumsuperhia. Medicusquaudo
sed tamen carere indigentiavolens,Damihi, inquit, aagritudinemdiscutit, si curet quod per aliquamcau-
Domine,dehac aqua ; sic et isli, Doniine,da nobispa- sam factum est, et ipsamcausam qua faclumesl non
nemhunc, qui nes refleiat, nec deficiat. curet, ad temjius vidotur mederi, causa manente
14. Dixilaulemeis Jesus: Egopum panisviiw : qui morbus repelitur. Yerbi gralia, expressius lioe di-
venitad me,non esuriei; el qui creditin me , non sitiet cam : bumor in corpore scabiem vel ukera gignit;
unquam. Qui venitad me, hnc est qucd ait, el qui cre- in corporefit magna1febris, et non parvus dolor :
ditinme; et qued dixit, non esuriel, hcc intelligen- exhibentur qurcdaiumedicamentaqure scabiem com-
dum esl, nonsiliet unquatn.Utroque enimiila signifi- pescant el fervoremillum ulceris sedenl; et adbi-
calur reterna satielas, ubinulla est egestas. Panemde benlur ct proficiunt : vides hominem qui luil ulce-
ecelpdesideralis; anleVPShabelis,et nonmanducatis. rosus ct scabiosus, sanatum; sed quia humor ille
Seddixi vobis, quia et vidislistne, et noncredidislis. non ejectusest, rursus ad nlcus reditur. Cognoscens
Sed non ideo ego populum perdidi. Numquid enim boc medicus, purgat htimorem, delrahit causam, et
inlidelitas vestra fidemDei evacuavit(liom. ni, 5) ? nullaerunt ulccra. Unde-abundaliniquiias? Per su-
Vide euim quodsequilur : Otnneqiwddatmihi Paler, perbiam. Cura superbiam" el nullaeiiliniquitas. Ut
adineveniet; el eitmqui venerit ad me, non ejiciam ergo causa omnium morborum curaretur, id eslsu-
foras. Quale est inlus illud , unde non exilur foi-as? perbia, descendit et bumilis facttis est Filius Dei.
Magnumpenetrale, et dulce secreluni. 0 secretum Quid superbis , liomo? Deus prepter te humiiis fa-
sine tredio, sine amaritttdinemalarum cogitationum, ctus est. Puderet te fortasse iniilari humilem hemi-
sine interpellatione tentationum et dolorum! Nonne nem, sallem imilare humilemDeum.YenitFiliusDei
illud secrelum est quo intrabil ille, cui diclurus est in hemiiie, et Immilisfactus est: prrccipilur tibi ut
Dominusservp bene merilo, I»fra in gaudiumDomini sis bumilis, ncn libi' prascjpiturut ex Jiominefias
tui (Mallh. xxv, 25)? pecus : ille Deus factusesi homo; f u, homo, cngnosce
15. Et eum qui venietadme, non ejiciamforas. quia es homo : tota Iiumilitastua , ut cognoscasle.
Quia descendi de cwlo, non ut faciam voluniulnn Ergo quia humiliialemdocelDeus, dixit, Nonvenifa-
tneam,sedvolunlatemejus qui misit me.Ideoergo eum cerevoluntalemmeam, sed ejus volunlalemqui misit
qui veniet ad le, nonejicies foras, quia descendMide me. Ilrcc enim commeiidaiiohumilitatisesl. Super-
ccelo, non facerc voltiniatemttiam, sed volunlatem bia quippe facit voluntatem suam; humilitas facit
ejus qui te misil? Magnum saeramenlum! Obsecro volmitalemDei. Ideo qui ad me veneril, non ejicium
vos, simui pulsemus; exeat ad nos aliquidquod nos foras. Quare? Quianok venifacerevoluntalem-meatn ,
pascat, secundumquod nos delectavit. Magimmillud sedvoluntalemejus quimisitme. liumilis veni, humi-
et dulce secretum : Qui venietad me. Altende, atten- liiatem docere veni, magislcr humililatis veni: qui
de, el appende: Qui venietud me, non ejiciamfo- ad me venit, incorporatur niiiii; qui ad me venit,.
ras. Ergo, qui veniet,'mq\i\l,non ejiciamforas.Quaie,? huniilis fit; qui niibi adhrerel, humiliseril; quia non
Quiadesceudide cmlo,twn til faciamvolunlatemmeam, facit voluntatemsuam, sed Dei; et ideonon ejicieiur
sedvolunlatemejus qui misitme. Ipsa est ergo causa foras, quia cum superbusesset, projectus est foras.
17. Yide illa inierioia' commendari in Psalmo :
quai-enon ejiciaseum foras quivenil ad te, quia non
-voiuntatemluam facere descendislide ccelo, sed vo- Filii aulemhominuminmroleclione alarum luaruni spe-
lunlatem ejus qui le misil? Ipsa. Quid qurerimus rabunt. Yidequid sil ire intro, vide quid sit ad illius
utrum ipsa sit? Ipsa est, ipsc loquitur. Nonenirnno- protcctionemconfugere, videquid sil etiamsub ver-
bis fas esl alitid suspicariquam loquitur: Qui veneril bera patris currere : Iflagellat enim omnem hiium
adme, non ejiciamforas. Et quasi qurereres, Quare? quem recipil. Filii aulem Jwminumsub legmineala-
Quia nonvenifacerevolunlatemtneam, sed vohtnlalem rum luarumsperabunt.\Elquid eslinlus ? Inebriabun-
ejus qui niisit me. Timeo rie foras proplereE exieiit tur ab uberlatedomusluw.Cum miseris inlro,inlran-
anima.aDeo, quia superbaeral; imo non dttbito. tesin gaudiumDominilsui; inebriabmilurab uberiale
Scriptum eslenim, Jniiiumonmispeccalisuperbia;et, domus iuw, et torrente voluptalis lum potabis .eos.
Initium superbiwIwminisaposialare a Deo. Scriptum Quoniamapud te esl fons vilm.Non forisextra te, sed
est, firm.umesl, verum est. Deindequid de superbo intus apud te, ibi estfous vilre. Ei in lutnineluovide-
1695 TRACTATUSXXYI. CAPUT VL 1606
bimus Mmen.Prwtende miscricordiamtuam scienlibus lilejugum meutnsuper vos, et discitea me quiamitis
te, etjustiiiam tuam his qui reclo suni corde. Qui se- sum et humiliscorde; el cum hoc didicerilis, invente-
quunlur voluiitalemDominisui, non qurei'entessua, lis requiemanimabusvestris (Mallh. xi,28<2/29),-unde
sed qureDomini Jesu Christi, ipsi sunt recli corde, non ejiciamini foras : quia desceridide coito, non ut
ipsis non commoventur pedes. Ronus enim Deus .faciam volunlatemmeam, sed votuntalemejusqui misit
Israel reclis corde. Mei autem, inquit ille, pene com- me; humilitatcm doceo, ad me venire non polest nisi
moli sunt pedes. Quare ? Quia zclaviin peccaloribus^ humilis. Non mittil foras nisi superbia : quomodo
pacem peccalorum inluens (Psal. LXXII,1-5). Ergo exit foras quiservat Immilitalem, et non Jabilura vc-
quibusbonus esl Deus, nisi rectis coi'de?Nam mihi rilate ? Dicta sunt quarita dici potuerunl de abscon.
lorlo corde displicuit Deus. Quare displicuil? Quia„ dito sensu, fratres : satis enim hic lalet sensus,^et
dedit felicilatemmalis : et ideo niitaverunt mihi pe- iiescio utrum eongruis verbis a me sil depromptus et
des, quasi sine causa servissem Deo. Ideo ergo mei exsculplus, quare Ideo non ejiciat foras qui venil ad
pene commoti sunt pedes, quia non fui reclus corde. illum, quia noirvenitfacere voluntatem suam, sed vo-
Quid est ergo reclus corde? Sequens voluntatemDei. lunlatem ejus qui misit eum.
Felixest ille, laboral ille: ille male vivil el felix est, ille 19. Hwcest autem, inquit, voluntas ejus qui misil
jusle viyit etiaboral. Non indignetur j'usle vivens et me Palris, ul omnequoddedil mihi, non perdamex eo,
laborans; intus habet quod felix ille non habel: non Jpse illidatus est, quiservaihumiiitatem;4iunc acci-
ergo tristelur, non maceretur, nondeficial. Felix ille pit: qui non servat humilitatem, longe est a magi-
habel ipse aurum in arca, isle Deum in conscienlia. slro htimilitalis. Ul omne quod dedil mihi, non perdam
Compara nunc aurum et Deum, arcam et.conscien- ex eo. Sic nonestvoluntasin conspecluPaltis veslri, ut
tiam. Ille iilud habet quod perit, et ibi liabet unde pereal unus de pusillisislis. De tumentibus potest per-
perit; isle Deum liabet, qui perire non polesl, et ibi ire, de pusiliis nihil perit : quia nisi fueritis sicut pu-
habet unde auferri non polest: sed si sit rectus cor- sillitsiste, non intrabilisin regnumcwlorutn(Id. xvni,
de; lunc enim intrat, etnon exit. Ided ille quid di- 14, 4). Omne quod dedil mihi Paler, non perdam em,
cebat? Quonictmapudie esl fons vitm: non apud-nos. eo; sed resuscitaboillud in novissimodie. Yidetequeni-
Ideo inlrare debemus ut vivamus,nen quasi nobis admodum el hic geminam illam resurrectionem de-
sufficere ut pereainus, non quasi de noslro velle sa- lineet. Qui venit ad me, modo resurgit humilis factus
tiari ut arescamus: sed os ad ipsum fonlem ponere, in membris -meis: sed el resuscitabo eum in twvissi-
ubi aqua non deficil. Quia voluil SUPcpnsilinvivere modie-,secundum carnem. Hwcesi enim volunlasPa-
Adam, et lapstts cst per eum qui anle ccciderat per tris mei qui misil me, ut omnis qui videl Filium, et
superbiam, qui ei calicem ipsius superbircprcpina- credilin eum, habealvilam mlernam; et ego resuscilabo
vit. Quia erge apud te est fons vilw, el in lumine tuo eutnin novissimodie. Superius dixit, Qui audil ver-
videbimus lumen; inlus bibamus, inlus videamus. bum meum, el credil ei qui tnisil me : modo autem,
Quareenim inde exitum est? Audiquare : Non veniat Qui videl Filium, et credil in eum. Non dixit, Yidet
milii pes superbiw.Ergo ille exiil, cui venit pes su- Filium., el credil in Patrem : hoc eslenim crederein
perbire. Ostendequia ideo exiit, Et manus peccalorum Filium., quod etin Patrem. Quia sicul habelPater vi-
non moveant me : propter pedem superbirc. Quare tam in semelipso,sic dedil el Filio vilamhaberein se-
hoc dicis?lbi ceciderunlomnesqui operanluriniquita- melipso (Joun. v, 24, 26). Ut omnisqui videlFilium ,
tem. Ubi ceciderunl? In ipsa superbia. Expulsi sunl, cl credilin eutn , habeat vilam mlernam: credendo et
nec potueruntstare (Psal.xxxv, 8-13). Si erge su- transeundo ad vitam, lanquam prima illa resurre-
perbia expulit eps qui nnn pptuerunt stare; humiiilas ctione. Et quia non esl sola, el resuscilaboego eum,
intrpmitlit, qui possint in perpetuum stare. Ideo et- inquit, in novissimodie.
enim ille qui dixit, Exsullabuntossa humitiata; pra>
TRACTATUSXXYI.
dixit, Audiiuimeodabisexsultalionemel imittiam(Psal.
L, 10). Quid est, audiluijneo? Audicndote felix sum, Ab eoquod scriplumest, Murmurabanl ergo Judrei de
de voce lua felix sum; intus bibendo felix sum. Ideo illo, quia dixisset,Egosumpanisqui de ccelodeseen-
non cado, ideo exsultabuntossa humiliata : ideo atni- di; usquead id, Qui manducat hunc panem, vivet
cus sponsi&ial,el audit eum (Joan. m, 29); ideo stat, in relernum. Cap. vi, f . -41-.59.
quia audit. De inleriore fonle bibit, ideo stat. Illi qui 1. Cum Dominus noster Jesus Chrislus, sicul in
iioluerunt de interiore bibere, ibi cecideruni; expulsi Evangelio cum legeretur, audivimus, panem se esse
sunl, necpoltierunlslare. dixisset, qui de ccelo descendit, murmuraverunt Ju-
18. Doctoritaque humilitatis venit non facere vo- drei, et dixerunt, Nonnehic eslJestts filiusJoseph; cu-
luntatem suam, sed voluntalem ejus qui misit illum. jus nos novimuspairem el malrein? Quomodoergo hic
Yeniamusadeum, intremus ad eum,' incorporemur dicit, Quia descendide cwlo?Isti a pane de C03I0longe
ei, ul nec nos faciamusvoltintatem nostram , sed vo- eranl, nec eum esurire noverant. Fauees cordis Ian-
Junlalem Dei : et non nos ejiciet foras, quia inembra guidas habebanl, auribus apertis sttrdi erant, vide-
ej'us sumus, quia caput nostrumesse voluitdocendo hant et crccistabant. Panis quippe iste inlerioris bo-
humilitatem. Adextremum , ipsum audite concionan- minis qurerit esuriem : unde alio loco dicit, Reati qui
tem; ~Ve>)Ue ad me, qui laboraliset onerati estis: lol- esurhmtei siliuntjusiiliam, quoniamipsi saturabuntur
 '
i$Q1 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTMI 4608
-
(Matlh. v, 6). Justitiam vero nobis esse Christum Pau- mus qurestionem, Nemo venilad me nisi Pater qui mi-
lus apostolus dicit (I Cor. i, 30). Ac per hoc qui esu- sit me, traxeril euml j
rit hunc panem, esuriat juslitiam; sed justitiam qure 3. Si trahilur, ait aliquis, invitus venit. Si invitus
de coalo descendit, justiliam quam dat Deus, non venil, neccredit; si non credit, nec venit. Non cnim
quam sibi facit homo. Si enim nullam sibi homo face- ad Christum ambulando eurrimus, sed credendo: nec
ret juslitiam, non diceret idem apostolus de Judreis, molu corporis, sed voluntalecordis accedimus.Ideo illa
lgnorantes enimDei jusliliam, et suamvolenlesconsli- mulierqure fimbriam lctigit.magis teligil quam turba
tuere, jusliliw Dei non sunt subjecli(Rom. x, 3). Inde qureprossit. Ideo Dominusdixit, Quisme leligil? (Luc.
eranl isti qui panem de coelodescendentem non inlel- vin, 44-46). Et miraiitesdiscipuli,dixerunt:Ttt?i>(Eis
ligebant, quia sua justitia salurati, justitiam Deinon comprimunt,et dicis, Quis me leligil? Et ille repetivit:
esuricbant. Quid est hoc, justilia Dei etjustitia liomi- Teligit tne aliquis. IIla[ langit, lufba premit. Quid est
nis? Justilia Dei hic dicitur, non qua justus est Deus, teiigit, nisi credidit? Unde et mulieri illi postresurre-
-sed quani dat hornini Deus, ut justus sit homo per ctionem dixit volenli se miltere ad pedes ej'us: Noli
Deum. Qure aulem erai illorum j'ustilia? Qua de suis me langere; nondum enim ascendiad\Pairem\(Joan.
viribus prresumebant, et quasi implelores Lcgis se- xx, 17). Quod vides, hoc solum me esse pulas; noli
ipsos ex sua virlute dicebanl. Nemo autem implet Le- me tangere. Qiiid esl? Hoc solum me esse putas quod
gem, nisi quem adjuverit gratia, id est panis qui de libi appareo, noli sic eredere: hoc est, Noli me tan-
coelo descendit. Legis enim plenitudo, compendio ut gere; nondum enim ascendi ad Patrem; tibi non
ait Apostolus, charilas est (Id. xm, 10) : charitas non ascendi, nam inde nunquam recessi. In terra non taa-
nummi, sed Dei; charitas non terrre, non cceli, sed gebat slanlem, quomodo laugeret ad Patrem ascen-
ejus qui fecit coelumet terram. Unde isla cbaritas ho- dentem? Sic lamen, sic se langi voluit : sic tangilur
mini? Ipsurn audiamus : Charitas, inquit, Dei diffusa ab eis a quibus bene liangitur, ascendensad Patrem,
est in cordibusnonlrisper Spirilum sanclum.qui dalus manens cum Palre, sequalisPatri.
est nobis (ld. v, 5). Dalurusergo Dominus Spiritum " 4. lnde et hic si advertis, Neino venil ad me, nisi
sanclum, dixit se panem qui de coelo descendit, bor- quemPater atlraxerit. Nolite cogilare invitum trahi':,
lans ut credamus in eum. Credere enim in eum, boc trahitur animus et ambre. Nec limere debemus ne ab
est mandueare panem vivum. Qui credil, manducat -. liominibus qui verba perpendunl, el a rebus maxime
invisibililer saginatur. quia invisibililer rcnaseitur. divinis inlelligendis longe remoti sunt, in hoc Scri-
Infans iutus est, nevus intus esl: ubi novellalur, ibi -pturarum sanctarum evangelicoverbo forsitan repre-
satiatur. hendamur, el dicaturnobis, Quomodovpluntate cre-
. 2. Quid ergo talibus murmurantibus respondit Je- de, si trahor ? Egp dicc : parum est vcluntale, etiani
sus ? INolile murmurare ad invicem.Tanquam dicens, voluptate traberis. Quid est trahi vpluptate? Delectare
Scio quare non esuriatis, et istum panem non intelli- in Domino,et dabil libilpetitionescordis tui(Psal. xxxvi,
gatis neque qureratis. Nolile murmurare ad invicem: i ). Est quredam vpluplas ccrdis, cui panis dulcis est
nemo polest veniread me, nisi Pater qui misil me, tra- ille ccslestis. Porre si ppelrc dicere licuit, sTrahit sua
xeril eum. Magna gratire commendatio ! Nemo venit « quemque voluplas J (Yirg. Eclog. 2); non necesst-
nisi tracltts. Quem trabat el quem non trahat, quare tas, sed vcluplas; non obligaiio, sed delectatio :
illum traliat et illum non trahat, noli velle judicare, quanlo fortius nos dicere debemus trahi liominem ad
si non vis errare. Semel accipe, et intellige : nonduni Christum, qui delectatur veritate, delectalurbeatitu-
traberis 1? ora ut traharis, Quid bic dicimus, fratres? dine , delectatur jusliiia, deleclatur sempiierna vita,
Si trahimur ad Christum, ergo inviti credimus; ergo «juod lolum Christusl est? An vero habenl corporis
violentia adhibetur, non voluntas excilatur. Inlrare sensus voluptales suas, elanimusdeserituravclupia-
quisquam ecclesiam potest nolens, accedere ad altare tibus suis? Si animus jnonbabet voluptates suas, unde
potest nolens, accipere Sacramcntum potest nolens: dieitur, Filii av.lem hominum,sub legminealarum iua-~
credere non potest nisi volens. Si corpore crederetur, runvsperabunl: inebriabunlurab uberlate domusiuw, et
iierel in nolentibus : sed non corpore creditur. Apo- torrenlevoluplatisiuw polabiseos; quoniamapud le est
stolum audi : Cordecredilur ad juslitiam. Et quid se- fonsvilw, et in lumineluo videbimuslunien(Psal. xxxv,
quilur? Ore aulemconfessiofit ad salnlem (Id. x, 10). 8-10)? Da amantem, ,et sentit qued dico. Da deside-
De radice cordis surgit ista confessip. Aliquando au- rantem, da esurienlem -, da in ista soliludine peregii-
dis confitenlem, el nescis credentem 2. Sed nec debes nanlem alque sitienlem, et fontem reterrirepairire su-
vocare confitentem, quem judicas non credenlem. spirantem: da lalem, e^ scilquid dicam. Siautem frigido
IIoc est enim confileri, dicere quod habes in corde: loquor, nescit quidloqiipr, Tales erant isti qui invicem
si autem aliud in corde habes, aliud dicis; loqueris , murmurabant. Pater, inquit, quemtraxeril, venit ad me.
non conflteris. Cum ergo in Chrislum corde credatur, S. Quid est autem. Palcr quem traxeril; cum ipse
quod nemo utique faeii-invilus, qui autem trahitur, Christus trahal? Quar^ vcluit dicere, Paier quemtra-
tanquam invilus cogi videlur; quomodo isiam solvi-
1 MSS.plures: hotitecogitaremvilumtrahi invitum.
1 Edili,nontraheris. Mss.,nondumtralieris. 2 Plerique Mss., da fermntem.Pauloque post omues.
2 AmBad.et Er. addunt,vocasconfitentem, et nescis cre- omisso,nescit,haberit ita: si autemfrigido-loquor,Jiuid
denlem. ioquor? -
 «fintt TRACTATUS XXVI. CAPUT VL 1610
rceriff Si trabendi sumus., ab illo trabamurcui dicit qui intus est, quid dico, autquid loquor? Exteriei?
qurcdam qurediligit, Post odoreinimguenlorumluorum cultor arboris, interior est Creator. Qui plantat et
curremus (Cant. i, 5). Sed quid inlelligi voluit, adver- qui rigat, extririsecus operalur : hoc facimus nos.
tamus, fratres, et quantum possumus capiamus. Tra- Sed neque qui planioi est akquid, neque qui rigat; sed
hitPatcradFilium eos qui proplerea creduntinFilium, qui incremenlumaat Deus (I-Cor. in, 7) : hoc est,
quia eum cogitanl Palrem habere Deum : Deus enim Erunt omnesdocibilesDei. Qui, omnes? Omnisqui au-
Paier rcqualemsibi genuit Filium : ui qui cogitat, at-" divita Palre et didicil , venitxtd me. ,Yidete quomodo
que in fide sua senlitet ruminat rcqualem esse Palri trahit Paler : docendo delectat, non necessitalem
eum in quem eredidit, ipsum trahit Pater ad Filium. imponende. Ecce quomodo trahit. Erunt omnesdoci-
4rius eredidit erealuram, npn eum traxil Patcr; quia biles Dei : trahere Dei est. Omnis qui audivil aPalre
*on considerat Patrem, qui Filium non eredit requa- et didicit, venit ad me : trahere Dei est.
tem. Quid dicis, o Ari? quid^hrcretice, loqueris? quid 8. Quid igitur , fratres ? Si omnis qul audivit a Pa-
ast Cliristus? Non, inquit, Deus verus; sed quem fecit tre et didicil, ipse venit ad Christum , Christus nibil
Deusverus. Non le traxit Pater; non enim intellexi- hicdocuil? Quid quod Patrem magistrum homines
stiPatrem, eujusFiiium negas : aliudcogitas, nohest non viderunt, Filium viderunt ? Filius dicebat, sed
Ipse Filius; nec a Balie traheris, uec ad Filium (ralic- Paler docebat. Ego cum homo sim,,quem doceo?
ris : aliud est enim Filius, aliud quod lu dicis. Photi- quem, fraires, nisi eum, qui audivit verbum meum"?
nus dixit: Homo solum est Christus, nen est el Deus. Si ego cum homo sim , illum"doceo qui audit verbum
Qui sic credit, non Pater eum traxit. Quem Pater meuni ; illum docet et Pater, qui audit Verbum ejus:
Traxit, Tues, inqtiil, ChrislusFilius Deivivi. Non sic- si illum docel Paler qui audil Verbum ejus ; qusere
ut propheia, non siculJoannes, non sicut alinuisma- quid sit Christus , et inveniesVerbum ejus : In prin-
gnus justus; sed sicul unicus, sicut requalis, tu es cipio eral Verbutnr^on, In principio fecit Deus Yer-
ChrislusFilius Dei vivi. Vide quia tractus esi, el a Pa- bum; quomodo, In prjncipiofecil Deus cwlumelter-
tre tractus est. Realus es JSimonBar-Jona, quia non ram (Gen. i, 1) : ecce quia non esl crealura." Disce
tibirevelavitcaroel sanguis, sed Pater meusqui in cmlis trabi ad Filiuin a Patre; doceat te Pater, audi Yer-
est (Malth. xvi, 16, 17). Ista revelatio, ipsa est allra- bum ejus. Quod Yerbumejtts, inquis, audio? ln prin-
ctio. Ramum viridem ostendis ovi, et trahis illam. cipio erat Verbum; non facluraest, sed erat : Et Ver-
Nuces puero demonstranlur, etirahitur : et quo cur* bum erat apud Deum, el Deas erat Verbum. Quomodo
ritl trabitur, amando traliitur, sine lrcsione corporis homines in carne constiluli audiant tale Yerbum ?
trahilur, eordis vincuio trabitur. Si ergo ista qure in- Quia Yerbum caro factum est, et habilavit in nobis
ter delicias et voluptales terrerias revelanlur amanli- (Joan. i,l, 14).
Jius, trahunt; quoniam verum esl, i Trabitsua queno- . 9. Exponil hoe et ipse, et oslendil nobis quid dixe-
que voluptas; J iion trahit revelatus Christus a Patre? rit, Qui audivit a Paire el didicit, venil ad tne. Con-
Quid enim forlius desiderat anima quam veritatem ? tinuo subjecit quod cogitare possemus : Non-quia Pa-
Que avidas fauces habere debet, unde eplare ut sa- Irem vidil quisquam, nisi is qui est a Deo, hic vidil
num sii inlus palalum vera judicandi, nisi ut mandu- Palrem. Quid est quod ait?JEgo vidi;Patrem , vos
cel.et bibat sapienliam, justitiam, verilatem, relerni- non vidislis Patrem ; et tamen non venitis ad
mc,
tatem ? ' nisi trahamini a Patre. Quid est autem. vos trabi a
6. Ubi autem hce? Ibi melius, verius ibi, plenius Patre, nisi discere a Palre?quid est discere a
Pati-e,
ibi. Nam hic facilius ppssumus esurire, et hec si bc- nisi audire a Paire ? quid est audire a "Patre , nisi
nam spem habemus, quam saliari : Beati enim , in- audire Ycrbum Palris, id est me? Ne forte ergo cttm
quit, qid esuriunlelsiliunt justiliam,~&e& hic; quoiiiam dieo vobis , Omnisqui audivil a Palre et didicit, dica-
saiurabunlur (Id. v, 6),,sed ibi.ldeo cum dixisset, tis apud vos, Sed nunquam vidimus Patrem ; qttomodo
Nenw venitad tne, nisi Paler qui tnisit me, traxeril eum, discere putuimusa Patre? a meipse audile : Non
quia
quid subjeeit? El ego resuscilaboeuniin novissinwdie. Patrem vidil quisquam, sed qui csl a Deo, Ivicvidit
Reddo illi quod amat, reddo quod sperat; videbit Patrein. Egp.novi Patrem, ab illo sum : sed qttomodo
quod adiiuc non videndo credidit; manducabit quod verbum ab illo cujus est verbum; non quod sonat
esurit, saturabilur co quod silil. Ubi? In resurrectione el transit, sed quod manet cum dicente, et trabit
lnortuorum, quia ego resusciiaboeum in novissimodie. audienlem.
7. Scriplum esl enim in Prophelis, Et erunt omnes 10. Admeneat qued sequitnr : Amen,- amen dico
docibilesDei. Quare hoe dixi, o Judrei ? Pater vos vobis, qui credilinme, habelvitam wiernam. Revelare
hon docuit; quomodo poleslis me agnoscere ? Omnes se voluit quid esset: nam compendio dicere potuit,
regni illius homines docibiles Dei erunt, non ab ho- Qui credit in me, babel me_Ipse enim Christus verus '
minibusaudient. Efsiab hominibus audiuut, tamen Deus est et vila teterna." Qui crgo ci'edit in me, in-
quod intelligunt, intus dalur, inlus coruscat, intus qttit, it in me; et qui it in me, habet me l. Quid est
revelatur. Quidfaciuntiiominesibrinsecus annuntian- autem habere me? ilabere^vilam reterriam. Vita
tes? quid facio ego modocum loquor ? Strepitum ver- 1 vindocmensisMs.,vivitin me, et
qui vivitin me.AtAm.
Jjoruni ingero auribus vestris. Nisi ergo revelet ille Bad.et Er, care.nthacsententia: Quicredilin
in el il in me, inquit,it
- * me; qui me, habelme : qure tameu exstat m
AhquotMss.,Et quodcurrit.'- crcteriscodicibus,
-SAINGT.AUGUST.Ilf. '- - (Cinqmnle-une.J ,
 «II . „ IN 30ANNIS-EVANGELIUM,S. AUGUSTM m%
auerna mortem assumpsil, vita retcfna moii voluit; rum 1, id est, mali palres malorum, infideles palres
sed de tuo, -nou de suo : acoepil a le, ubi morerelttr infidelium , murmuralores patres murmuratorum.
pro le. Ab hominibus enim carnem assumpsit, sed Nam de nulla re magis Dominumoffeudisseille populus
jiou more liominum. Nam Palrem liabeus in coelo, dicftis est. qu3m contra Deum murmurando. Ideoet
niatrem elegit in terra : et iliicnaius sine matre, el Dominus eos volens osteudere talium filios, bine ad
Jiic sine Patre. Assumpsit eigo vita morlem, ul vita eos coepil :-~Qaidmurmuraiisin invicem, niurmuralo-
occidarcl moiiem. Nam 'qui in mecredit, iiiquil, ha- res. filii murmuratoium ? Patres veslri manna tnaiu
bel vitani wlcrnam : nrili quod patct, sed quod latet. ducaverunl, et tnorlui sunt: non quia nialum efat
Yitaenim reterna Verbum:in principioerai aptid Deum, manna, sed quia male mandueaverunt. -' '
el Deus eral Verbumel vila eral iux hominum (Ibid. 12. Hic esl panis qui de cwlo descendit. Iluric pa-i
2, 4). Jpse vka seterna, dedit etcarni susceptre vitam nem significa\it manna, bune panem significavit
rctcrnam. Mori venit, sed die tertio resurroxil. Inier altare Dei 2. Sacramenta illa fuerunl: in signis di-
Yerbum suscipiens , et carnem resuigentem , mors versa sunt, in re qure significalur paria sunt. .Apo-
media consumpta est. slolum audi : Nolo enimvos, inquit, ignorare, fratres,
11; Ego sutn, inquit, panisvilw. Elunde illi super- qitia pctlresnostri omnessub nube fuerunt,' el omnes
hicbaiit?, Patres vestri, inquit, manducavcnintin de- mare Iransientnt, el \omnesin lioysen s baptizali sunt
serlo mcinna,el tnoriuisunt. Quid est unde sttpcrbilis ? in nube el in tnuri, et omneseamdetn£scam spiritna-
Manducuveruntmanna , el morlui sunl. Quare mandiir tem manclv.caveruni. Spiiitualem utique eamdem; nam
caverunt, el moriui sunt? Quia quod videbanl, cre- corporaicm alleram ,' quia illi manna , nos aliud :
debant : quod non videbant, non intelligcbant. Idep spirilualem vero , quam nos. Sed patres riosiri, non
patres ve^lri, quia similes estis illorum J. Nam quan- palres illorum : quibus nos similes sumus, non qui-
tum pertinet, fralres, mei, ad morlem isxamvisibilem bus il!i similes fuerurit. Et adjungil: Et omnes eum-
el corporalem, numquid nos non morimur qui man- dem poiumspiriivulctn biberunt.Aliud illu aliud nos;
ducamus pancm de coelo desccndentem? Sic sunt sed spccic visibili, quod tamen boc idem significaret
nimiui et illi, quenwdmodum nos sumus moniuri; vi-tutc spiriluali 4. Quomodo euim eumdempolum?
quanlum altinel, ut dixi, ad moiiem hnjus corporis Bibebaat, inquii, de\spiriluali sequenlepelra : pelra
visibilem aique carnalem. Quanlum aulem perlinel atttem erai Chrislus (IiCor. x, 1-4). Inde panis. inde
ad illam mortem, de qua terrcl Domiuus, qua mor- potus. Petra Chrisius in signo, verus Christus in
lui sunt patres istorum; mandiieavil manna et Moyses, Verbo et in carne. Et quomodo biberunt? Percussa:
manducavit nianna et Aaren , maiidueavit nianna et esl potra de virga bis (Num. xx, 11) : gemina per-
Phinecs , manducaverunt ibi mnlti qui DomiiiPpla- cussio , duc ligna ertteis significai. Hic esl ergp panii
cuerunt, et morlui non sunl. Quare? Quia visibilem dc cwlo descendens, kt si quis tnanducaveritex ipso,,
eibimi spiritualiier intclJexeruiit, spirilualilcr esutie- twn morialur. Sed quod pertinef ad virtulem Sacra-
- runl, spirilualiter gustaverunt, ul spirilualiler satia- meiui, non quou pertinel ad visibile Sacramentum %
rentur. Nam el uos iiodic accipjmus visibilem cibum : qui mauducai intus, non foiis; qui manducat incorde-,
sed aliud est Sacrameiilum, aliud virlus Sacramenti. nbniqui premit denic^
Quam mulii de aliari aceipiunl et moriuntur, el acci- 15. Ego sum paniskivtts, qui de cwlodescendi.Ideo
piendo moriuntur? Unde dicil Apostolus, Jtnlichtm vivus , qiiia de coelodescendi. De crelo descendit et
sibi mcmducalet bibil (I Coi\,xi, 29). Non enim buc- manna : sed manna uinbra erai, iste veritas est. Si
eella Dominicaveneiuim fuit Judrc 2. Et tamen acce- cjuis manducaveritex hoc pane, vivel in mlernum: et
pit, et cum accepil, in etim inimicus intravit : non panis qncm egodabo, caromea esl pro mundi vita. iloc
qtiia nulum accejiit, sed quia bonum male malus quando capei'Ct caro , quod dixil pancm , carnenf ?
accepii. Yidetc ergo, fratres, panem coiestem spiri- Yoealur caro . quodj non capit caro : et ideo magis^
lualilor manducate, innocenliam ad allare apportate. non capit caro , qma vocalur caro. Hoc enirn exhor-
Peccata elsi sunl quolidiana? vel non sint morlifera. ruerunt , lioc ad se mullum esse dixerunt, hoc non
Antequamad altare accedatis, atlendite quid dicatis : posse fieri pulavcrunl. Caro vieaesl, inquit; pto mundi
Dhnille nobis debita noslru, sicul el nos dhnitlimmde- viia. Noiunt fiueles corpus Chrisii, si corpus Cbristi-
biioiibus nostris (Matth.yi, 12). Dimiuis , dimiltetur essc non ne_rl;g.nt. Fiant eorpns Clirisii, si vo-
tibi : securus accede, pauis est,' 'iion venenum. Sed ltmt vivere de Spiiilu-Chrisii. De spiriiu Cbrisii
vide si dimitiis : nam si non dimitlis , mentiris, et non v:\ii, nisi corpus Chiisii ^. InloJiighe, fra-
ei menliris, quem non fallis. Menliri Deo potes, Deum • Er.
3. Intus te vi- 'a Lugd.ven. cl Lov.pro, aulem,ferunt,ergo.^ M.
'fallere non potes. ;NoviliUe quid agai 3 Mss.plcrsque,sigmficatcdlareDci.
det, intus te examinat, inlus inspicit, inius judical, in hoysen,Edili,per iLoyseh.AliquotMss.,mKoyse.Aliiplerique,
%xta grrLciim,etston ibusen : id est, Chnso-
inlus aut damnat, aul coronat. Palres aut.em islo- stonioiulerprete, Iharrisantesib ilbasei sciiicet Moj-si fi-
1 Hicin decernMss.additur,et inftdeliumfiliormninfide- denles lbraelila:, sub nube el _er mare iler ingressisuirt,
ipso|.rreeuQte: ac sie nbs, qui in thristumcredfcniesliapti-
les palres. prresigQarual. I
~ sic Bad.Am.et oinnesvss. Al Er. et I ov., nonnebttc- .zamur
* sicEr, et \ en., sed-specievisibihquidemtiimen
Lugd.
cellaDominicavenetmmfv.ilJudm? \ ide su_ra, Tract.6, hocidem b
virlniesphituuli. M.
sig,iificutite
n. '13. OnmesMss.,de sphiiu christi nqnvivet,msi sil corpus
Er.'etLev., agas: refragautibuseditis aliisel Mss. Chrisli. I
i
 1613 TRACTATUSXXVI, CAPUT VI. 161*
tres mei, quid dixerim. Homo es, et spiritum ha- sttmpserint moriantur. In hoc vero ciboet potu, id cst
bes, et corpus habes. Spiriturn dico qure anima vo- corpore el sanguine Domini, non ila est. Nam et qui
catur, e_uaconslal quod-liomo es : constas enim ex eam non sumit, non habet vitam : el qui eam sumit,
anima et corpore. Habes itaque spiritum Invisibileni, -babet vitam, et hanc ulique reiernam. Hunc ilaque
corpus visibile. Dic milii quid ex quo vivat: spiritus cibum el potum societatem vult intelligi corporis et
" luus vivit ex corpore tuo, an corpus tuum ex spirltu membrorum suorum, quod est sancta Ecclesia in
tuo? Respondel omnis qui vivil :•qui autem hoc non prrcdestinalis et vocatis, et justificatis, et glorificatis
potest respondere , nescio si vivit: quid respondet sanctis, et fidelibusejus. Quorumprimum jam faclnm
omnis qui vivii? Cdrpus utique meum vivit de spiritu est, id est, prredeslinatio : secundum et tertium fa-
meo. Yisergo eltu vjvere de Spiritu Cbrisli? In cor- etum est, et lil, el fiet, id es!, voealio el justificaiio :
pore estp ChrLti. Numquid enim cerptis meum vivit quartum veronunc in spe est, in re aulem fulurum
despirilu lue? Meumvivit de spiritu mec, et tuum est, id esl , glorificalio. Hujus rei Sacramenlum, id
de tue. Nun ppiest vivere ccrpus Chfisti, nisi de est, unilatis corporis et sanguiriis Cbristi alicubi quo-J
Spiritu Cbristi. Inde est. qued cxppnens nobis app- tidie, alicubi certis inlervallls dierum in domiiiica
SlplusPaulus liunc panem, Unus panis, inquit, ttnutn nsensa prreparalur, et de mensa dominica sumitur;
corpus mulli sumits (l Cor. x, 17). 0 .Sacramentum quibusdam ad vitam, quibusdam ad exilium : res vero
pielatis! o signum unilalis! o vinculum charitalis! ipsa cujus sacramentum est, omfiihomini _advitam,
Qui vult vivere, habet ubi vival, habel-unde vivat. nulli ad exituim, quicumqueejus parliceps fueiit.
Accedat, credat, *; incorporeiur, ul viviflcelur.Non 16. Ne aulem putarcni sic in isio cibo et potu pro-
abhoreat a compagemembrorum,non sil putre mem- mitli vitam rcternam, ut qui eam sumerent, jam ncc
Jjrum quod rosecari merealur, non sit dislortum de corpore morerentur; huie cogitationi dignatus est
quo erubescalur : sitpulchrum, sitaplnm, sitsanum; occurrere. Nam eiiin dixisset, Qui manducaltheam
hrereal corpori, vivat Deo de Deo : nuiic laborel in carnem, et bibil meum sanquinem, hubeivitamwler-
lerra, utposiea regnel in coelo. nam; conlinuo subjecit, ,Et ego Ycsuscilabocumin
14. Liligabant ergo Judwi ad invicem, dicentes: novissimodie, Ut habeat interim secundum spiritum
Quomodopoteslhiccarnemsuam nobisdare ad mandu- vitamasternam in requie, qure sanctorum spiritus sus-
cqndum? Litigabanl ulique ad iuvicem , quoniampa- cipil: quod autem ad corpus altinet, nec ejus vita
nem coneordirenon intelligebant, nec sumere vole- reterna fraudetur, sed in resurrectionc mortuorum
bant: nam qui manducant lalem panem, non Iitigant novissimodie.
ad invicem; ^juoniam unus panis, unum corpus mnlii 17. Caroenimtnea, inquil, vereesl cibus, et sanguis
sumus. Et per htinc facit Deus uniusmodihabilarein tneusvere est poius. Cum enim cibo el potu id appe-
domo(Psul. LXVII,?). tant homines, ut non esuriant, nequo '.siiianl;"hoc
.15. Quod auiem ad invicem liliganles qurerunt, veraciter rion prrcslat nisi iste cibus et poltis, qui eos
quoraodopossit Dominus cariiem suam dare ad man- a quibussumilur, immortales ct incorruplibi!es facits,
ducandum, non stalim audiunt: sed adliuc eis dicl- id estsocielas ipsa sanclorum , ubi pax erjt et unitas
tur, Atnen,amendicovobis, nisi manducavcritiscainein plena atque perfecta. Propterea quippe , sicut etiam
F.itiihomjnis, el biberilisejus sanguinem, non habebi- -ante nos hoc intellexerunt honiines Dei, Dominiis
lis vilamin vobis.Quomodo quidcm edatur, et quis- noster Jesus Cliristus corpus et sanguinem smim In
nam modus sit manducandi islum panem, ignoratis; eisrebuscommendavit, qure ad unum aliquid fedigun-
veruinlamen nisi manducaverhiscarnem Filii liotni- lur ex multis. Namquealiud in unum ex multis granis
nis, el biberiiis cjus sanguinem, twn habebilisvilam confit : aliud in unum ex mtiltis acinis confluit (a).
"in vobis. ilrec non ulique cadaveribus, sed viventi- 18. Deniquejam exponit quomodoid fiat qnod lo-
bus loquebalur. Unde, ne istam vitam intelligentes quitur, el quid sit manducare corpus ejus, et sangui-
et de hac re Iiiigarenl, secutus adjunxit, Qui man- nem bibcre. Qui manducaf carneni meam, el bibit
ducat tneam carnem, el bibit tneum sangtiinem,habel tneumsanguiuem,in me muhel, el ego in iilo. Hoc est
vitamwternam.Ilanc ergo nqn habet, qui istum panem ergo manducare illam escam , et illum bibere potum,
non maiidiical,necistum saiiguinembibit: nam tempo- in Christo manere, et illum manentem In se babere.
ralem vitamsine illo liaberc hemines ppssunl, auernam Ac per boc qui non .manel in Cbrislo, et in quo non
vero omniiio non pessunt. Qui ergo non manducat manet Christus, procul dubio nec maiidueai [spirilua-
ejus carnem, necbibit ejus sanguinem, non babetin liler] carnem cjus, nec bibit ejus saiiguiriem, [licet
sevitara : et qui manducat ejus carncm, el bibil ejus carnaliter ct visibiliier premat dentlbus Sacramentum
sanguinem, habel viiam. Ad utrumque autem.re- corporis et sanguinis Clnisii: ] sed magis taiurerei
spondet quod dixit, wiernam.Non ila e->t_inbac esca, Sacramentum ad judiciuni, sibi inanducaf et bibit/
quam sustentandre hujus temporalis vitre causa sumi- quia immundus prrcsumpsit ad Clnisti accedere Sa-
raus. Nam qui cani non sumpserit, non vivel:jiec la- craraenla, qure aliguis non digne sumit,, nisi qui
men qui eam sttmpserit, vivet. Fieri enim potest ut se- mundus est; de quibus dicltur, Reali mundocorde
nio, ve! morbo. vel aliquo casu, plurimi el qui eam '
1 MSS. Mss.,faciat.
decem, eredat, itvsatin Deo, de Deo; incorpore- («) ita cyprianusad Crccilium,
epist. 65, et ad Magnuin,
tur, etc. epist. 76.
161S IN JOANNIS EYANGELIUM,S. AUGUSTINI\ 16HJ
quoniamipsi Deum videbuntl (Matlh. v, 8). prislinum consequunlur, audivimus. ilinc sermo de-
19. Sicut, inquit, misil tne vivensPater, el ego vivo betur auribus et mentibus vestris, et hodierno diei
propler Patrem; et qui manducat tne, et ipse vivetpro- non importunus est : est enim de eorpore Domini,
ptcr tne. Non ait : Sicut manduco Patrem, et ego vive quod dicebat sc dare ad manducandum propler reter-
jiropler Patrem; ct qui mandttcalme, et ipse vivet nam vitam. Exposuit aulem modum altributionis hu-
propter me. Non enira Filius participatione Patris fit jus et doni sui, quomododaret carnem-suammandu-
melior, qui est liatus rcqualis; sicut parlicipalionc Fi- care, dicens, Qui tnanducat carnem tneam, et bibit
lii per unilalem corporis cjus el sanguinis, quod illa sanguinemtneum, in me manet,el ego in illo (Joan. vi,
manducaiio polalioque signilicat, nos enicimur 2 me- 57). Signumquia manducavitet bibit hoc esl, si ma-
liorcs. Vivimus ergo nos proplcr ipsum, manducan- net et mahetur, si babitat et inhabilatur, si breret ut
leseum; id est, ipsum accipicntes rclernam vitam, uon deseratur 1. Hocergo nos docuit et admonuit
quam non babebamus ex nobis : vivit autem ipsc pro- myslieis verbis , ut simus in ej'us corpore sub ipso
ptcr Patrem, missus ab eo; quia semelipsum exina- capite in niembris ejus, edenles earnera ejus, non
nivit, faclus obediens usque ad morlem crucis (Phi- relinquentes uniiatem | ejus. Sed qui aderant plures
lipp. II, 8). Si enim sccundum id accipimus, Vivo non intelligendo scandalizati sunt: non enim cogita-
piopier Putrem, quod alibi ait, Pctter major me esl bant brec audiendo, nisi carnem, quod ipsi erant.
(Joan. xiv, 28); sicut et nos vivimuspropler ipsum, Apostolusautem dicit, et verumdicit, Sapere secun-
qtii major esl nobis : hoc ex eo quod missus esl, fa- dumcarnem, mors esl (Rom. VIII, 6). Carnem suam
ctum est. Missio quippe ejus exinanilio suimetipsius dal nobis Dpminus manducare, et sapere secundum
esl, 'et formrc servilis aeceplio : quod recte intelligi- carnem tnors esl; cum de carne sua dieat, quia ibi est
tur, servata eliam Filii cum Patre a:qualitate naturre. vita retcrna. Ergc nec carnem debemus sapere secun-
Major enim est Pater homine filio, sed rcqualcm ba- dum carnem , sicut in bis verbis :
bet Deum Filium : cum idem ipse sit el Deusel homp, 2. Mttlti itaque audienles; nen ex inimicis, sed ex
Dei Filius et bominis Dlius, unus Christus Jesus. In dicipulisejus, dixerunt: Durus esl hic sermo; quis po-
quam senientiam si recle accipiuntur brcc verba, iia tesl eiim audire? Si discipuli durum habuerunl istum
dixit, Sicut memisil vivensPules, cl ego vivo propler sermonem, quid inimici? Et tamen sic oportebat ut
Palrem; et qui manducat me, cl ipse vivelpropler me: diccretur , quod non ab omnibus intelligcretur. Se-
ac si diceret, Ut ego vivam propler Patrem, id est, cretumDei intentos debet facei'e, non adversos. Isti
ad illum tanquam majorem referam vitam meam, exi- aulem cito defecerunl, talia Ioquente Dominp Jesu :
nanilio mea fecit, in qua me misit; ut auiem quisque non crediderunt aliquid magnum dicentem , et verbis
vivat propter me, paiiicipatio facil qua manducai mc. illis aliquam graliam coopericnlem; sed prout volue-
Ego itaque humiliatus vivo propter Patrem, ille ere- ruiit ila inlellexcrunt, et more homirium, quia poierat
ctusvivit propter me. Si aulem ita dictum esl, Vivo Jesus, aut hoc disponebat Jesus, carnem quia indu-
propler Patrem, quia ipse de illo, non ille de ipso tum eiat Verbum, veluli concisam dislribuere cre-
est; sine detrimenlo rcqualitatis diclum est. Nec ta- dentibus in se. Durus esl, inquiunl, hic sermo; quis
men dicendo , et qui tnanducal tne , et ipse vivelpro- polesl eum audire?
pter tne, eamdem suam et nostram requalilalem signi- 5. Sciensautem Jesus apud semelipsumquia mur-
ficavit; sed gratiam medialoris ostendit. murarent de eo discipuli ejus. Sic enim apud se isla
20. Hic est panis qui de cwlo descendil: ul illum dixerunt, ut ab illo nonj audirenlur; sed ilie qui eos
maiidticandovivamus, quia reternam vilam ex nobis noverat in seipsis, audiens apud semetipsum, respon-
habere non possumus. Non sicui, inquit, manducave- dit, et ait, Hoc vos scimdatizal: quia dixi, Carnem
runl patres veslri tnanna, el tnorlui sunl : qui mandu- riieam de vobis nianducare, et sanguinem meum bi-
cal hunc panem, vivetin wlernum. Quod ergo illi mor- bere, hoc vos nempe scandalizat. Si ergo viderilisFi-
lui sunt, ita vult intelligi, ut non vivaut in rcternum. lium hominisasccndeniemubierat prius? Quid est hoc?
Nam temporaliter et Iii profecto morientur, qui Cliri- Hinc solvit quod illos raoverat? hinc aperuit unde
stum nianducatit : sed vivtintin rcternum, quia Cbri- fueranl scandalizati? Hincpiane, si intelligerent. 111/
stus esl vita reterna. enim puiabant eum erogalurum corpus suum; Ule
TRACTATUSXXVII., autem dixit se asceiisurtipiin coelum,utique integrtim.
Ab eoquodscriptum esi, Hrccdixit in synagcga dpcens Ciim videritis Filium hominis ascendenlemubi erai
sabbalp in Capbarnaum ; uscjue ad id, lile enim prius; cerie vel lunc \idebilis quia non eo modo quo
traditurus erat eum, cum esset unus ex dttodecim. pulatis, erogal corpus suum ; certe vel lunc intellige-
Cap. vi, f . 60-72. tis quia gratia ejus non consumitur morsibus,
• 1. Yerba Domini ex Evangelio. qurc scrmonem
4. El ait: Spiritus esllquivivificat,caro tton prodest
* Sicediti quidam;at Mss.nostriomneshabentliocmo- quidquam.Hoc anlequam exponamus, ut Dominusdo-
do: Kecmcmdttcatcarnem ejus, nec bibit cjus sanguinem,
eiiamsilanimrei sacramentumad judichtmsibi mundncet nat, illud non negligenter prauereuiidum esl, quod
et bibat.sicut,inquiUmisitmevivens''tffer, etc.. careutque ait, Si ergo videritis Filium hominis ascendenlemubi
veiviiscrcteris, qurebic ausuliscoiiduduntur; qme verba eral
nulloetiam e suis Mss.coutinerileslanUu'Lovanienses: prius? Filius enim hominis Cbristus, ex viigine
habentur ipsa iit Bedre et AlcuiniCommeniariissuper Maria. Ergo filiusbominis bic coepitesse in lerra, ubi
Joannem. 1 Er. lcgit, el nondescreiur. M.
sIn omnibusfere Mss.,noscfficil.
 1617 , TRACTATUSXXVII. CAPUT VI. , 1<3_8
carnem assumpsitex terra. Unde prophetice dictum num suum. Spirilusergo est qui vivifieat,caro auiem
erat, Vcrilasdeterraorlaesl(Psalm. LXXXIV,12). Quid non prodeslquidquam: sicutilli intellexerunt carnem.
sibi ergo vull quod ail ,.Cum videriiisFilium hominis non sic ego do .ad manducandumcarnem meam.
ascendenlemubi erat prius ? Nulla enim esset qurcstio 6. Proinde, Yerba,inquit, quwego locuiussum vo-
si ita dixisset, Si videriiisFilium Dei ascendenlemttbi bissspirilusel vilaest. Diximusenim, fralres, boc Do-
eral prius? cum vero Filitim boniinis dixit ascenden- minum commendassein manducatione carnis sure et
tem ubi eral prius, numquid Filius bomiuis in coelp potatione sanguinis sui, ut in illo maneamus, et ipse
eral prius, qnando in lerra esse coepit? Ilic quidem in nobis. Manemusaulemin illo, cum sumus membra
dixit, ubi-cratprius, quasi ttinc non ibi essct quando ejits: manel autem ipse in nobis, cum sumus tem-
hrcc loquebalur. Alio aulem locoail, Nemo ascendil plum ejus. Ut autemsimus membra ejus, unitas nos
in cwlutn,tiisi quidecwlodescendii,Filius hominis,qui compaginal.Ut compaginelunitas, qurefacit uisi cha-
eslin cwlo(Joan.s\\\,15) : non dixit, erat, sed, Filius, ritas? £t charitas Dei unde? Apostolum interroga :
inquit, hominisqui esl in cwlo. In terra loquebatur, et Charitas, inquit, Dei diffusaesl in cordibusnostris per
in ccelose essedicebat. Et non ila dixit: Nemoascen- Spiritum sanclumqui dalus est nobis(Rom.v, 5). Ergo
dit in caelum,nisi qui de ccelp descendit, Filius Dei, Spirilusest qui vivificat: spirilus enim facit viva mem-
qui est in ccelo. Quo perlinel, nisi ut inlelligamus, bra. Nce viva membra spirifus facit, nisi qurc in cor-
quqd eliam prislino sermone commendavi Cbaritati pore quodYegetatipse spiritus, invenerit. Nam spi-
vestrre, unam personam esse Cliiisiiim Detimel lio- lilus qui estin te, o homo, quo constasui homo sis,
minem, non duas; ne fides noslra non sit Trinitas, numquid vivifiealinembrum quod separatum ip.vcne-
sed quaternitas? Cbristusergo unus est: Yerbum,ani- ril a carne tua? Spirilum luum dico animam luam ;
ma et caro unus Christus : Filius Dei et filius Iiomi- anima tua non vivificainisimembraquresuntin carne
nis unus Chrislus. Filius Dei semper, filius hominis tua ; unum si lollas, jam non vivificatur ex anima
ex tempore; famen unus Clnistus secundumbnilaiem tua, quia unitati corporis tui non copulatur. Hrecdi-
personre. In coeloerat, quando in tei'ra loquebatur. cunlur ut amemus unitatem, el (imeamus separalio-
Sic eral filiusbominis in coslo, quomodo Filius Dei nem. Nihilenimsicdebelformidarecbristianus,quam
eratin terra; FiliusDeiiii terra in susceptaearne, filius separari a' corpore Chrisli. Si enim separatur a cor-
honiinis in creio in unitalepersonrc. pore Chrisli, non est membrumejus ; si non est mem-
5. Quid est ergo quod adjungit, Spirilus csi qui vi- brurii ejus, non vegelatur Spiritu ejus : Quisquisau-
vificat,caro twn prodeslquidquam?Dicamusei (pati- lem, inquit Apostoltis,Spiritum Chrisliiton hctbel,Mc
.lur enimnos non coniradicenles,sed nosse cupientes): non eslcjtts (Id. vm, 9). Spirilus ergo esl qui vivificat,
0 Domine,magister bone,, quompdo caronon prodest ce.roauiem non prodestquidquam. Yerbaqum egoio-
quidguain,cum lu dixeris, JVisiquismanducavcrilcar- ctilussum vobis,spirilus et vila sttnl. Quid est, spiritus
.nemmeatn,el biberilsanguinemnieum, non habebitin elvitasunt? Spiritualiterintelligendasunt. Intellexlsti
rse vitam?An vita non prodest quidquam? et proptcr spirilualiter? spirilusel vita siml. Inlellexisti carnali-
quid sumusquod sumus, nisiut habeamusvitamrcter- tcr? etiam sic illa spiriluset vila sunl, sed libiiion sunl.
,-iiahi,quam tua carne promillis ? qtiid est erge, non ~ 7.' Sed sunl qttidam, inquit. in vobis qui non cre-
.prodeslquidquamcaro? Npn prodesl quidquam, sed dunl. Non dixit, Sunt quidam in vobis qui non intel-
quomodoilli inlellexerunt: carriem quippe sic intel- ligunt; sed causani dixil, quare non intelligant. Sunt
lexerunt, quomodoin cadavere dilaniatur, aut in ma- enimquidaminvobisquinoncredunl; el ide,onon intelli-
cellovenditur, non quompdpspiritu vegelalur. Prein- gunt, quia noncredunt Prppheta enim dixil, Nisicredi-
desic dictumest, Carononprodeslquidquum;quomodo derilis,nonintelligelis(Isai.vn,'9, sec.LXX).Per fidem
diclum esl, Scieniiainflal. Jam ergo debemusodisse copulamur,perintellectumvivificamur. Prius hrerea-
scientiam? Absit. Etquidest, Scicntia inflat? Sola, mus per fidem,ut sil quod vivificeturper intellectum.
sine cbarilate : ideo adjunxil, Charitas vero wdificat Nanfqui non hreret, resistit; qui resislit, non credit.
(I Cor.vni,i). Addeergo scientircchaiiiatem, et utilis Nam qui resistit, quomodo vivificatur? Adversarius
erit scienlia; non pcr se, sed per cbaritatem. Sic estradio lucis,quo penetrandusest: non avertitaciem,
eliam nunc, caro noti prodestquidquam,sed solacaro: sed claudit mentem. Siint ergo quidainqui noncredunt.
. accedal spiritus ad carneni, quomodoacceditcbaritas Credant et aperiant, aperiant ct illuminabuntur.Scie-
. ad scientiam, et prodesl pliirinium. ISiamsi caro nibil bal'enimab inilioJesus qui essenlcredenles,et quis tra-
_ prodesset, Yerbuni caro uon fierel, ut inhabitarcl in diiurusesseleutn.Ibi enim erat et Judas. Nam quidam
_ nobis. Si per carnem nobis muluim profuit Christus, scandalizatisunt: ille autem mansit ad •insidiandum,
quomodocaro nihil prodesl ? Sed per carnem Spiri- non ad intelligendum.Et quia ideo manserat, nori de
_ lus aliquid pro salule nostra egil. Carovas fuit; qubd • illo tacuit Dominus. Nonillum expressit, sed nec-si-
iiabebatallcnde, non quod crat. Aposiolimissi sunt; iuit; ttt cmnes timerent, quamvis unus periret..Sed
-
numquid caro ipsorum riihil nobis profuit? Si caro posteaquamdixit et dislinxit credentes aiien creden-
Apostoloruninobisjirpfuit, carp Dominipotuit nihil tibus, expressitcausam quare non credant: Propterm
prodesse?Unde enim ad nos sonus verbi,nisi'per vo- dixi vobis,inqttitj quianemo' potestveniread tne, nisi
cem carnis? unde slilus, unde conseriplle.? Isla omnia - fuerii ei daluma Palre tneo. Ergo et credere datur
opera carnis sunt, sed agitante spiritu tanquam orga- nobis: non enim niiiil est credere. Si aulem magnmn
 I
1619 IN JOANNISEVANGELIUM.S. AUGUSTINI , 1020
aliquld esl, gaude quia crcdidisti, sed noliextolli: quid operibus Dei; sic eontra Deus bene utitur malis opc-,
enim Iiabes quod non acccpisli (I Cor. iv, 7) ? ribus bominum iniquofurn. Quam boniim est membra
8. Ex hoc multi discipuiorumejus abierunt relro, et corporis ita esse. quemadraodum disponi non pos-
iam noncumillo ambulaverunl.Abierunlrelro, sed post sunl nisi ab artifice Deo! Pelulantia tamen quam
satanam, non post Cluistum. Nam aliquando Domi- male utilnr oculis? Fallacia quam male utitur lingua?
nus Chrislus Pelrura appellavit satanam, magis quia Falsus leslis nonne lingua sua et animam suam prius
volebat pracederc Domiiiumsuum, et consiliumdare trucidat, et alterum lrcdere se peremplo cnnatur?
ne moreretur ille , qiii vcnerat ut morcretur, ne nos Maleuiiiur lingua, nec ideo malum est lingtia : opti<?
in aiernum moreremur ; et ai. illi: Redi post me, sa- Pei est lingua, sed bono opere Dei male utitur illa
tanas; non enhn sapis quwDei sunt, sed quw hominis nequilia. Quomodo uluntur pedibus qui currunt ad
sutil (Mailh. xvi, 25). Non illum repulil retro ire post scelcra? quomodo utuntnr manibus homieldro? et
satanam, el appellavit satanam; scd fecit post se ire, illis adjacenlibus forinsecus bonis crealnris Dei quam
ut non esse. satanas ambulando post Dominum. Isii male ulunlur mali?'Auro judicia corrunipunl, inno-
aulem sic rcdiortmt retro, quomodode quibusdamfe- centes oppriniunt. Luceista mali maleutuiitur : male
minis dieil Apostolus : Quwdam enim conversmsunt vjvendo enim etiam ipsam liicem qua vident, ad mi-
relro poslsalunam(ITint. v, 15). Ulterius cum illo non nisterium scelerum stiorum usurpant. Jens enim ut
anibulaverunl. Eece prrccisi a corpore viiam perdi- faciat aliquid maii malus, iucere sibi vult ne offendat,
derunt. quia forte in corpore nec fuerunt. lnler non qui jam inlus offendil et cecidil: quod limet in cor-
eredenles et ipsi depulandisunl, quamvisdiscipuli di- pore, jam incurrit in corde. Omnibusergo bonisDei,
cerentur. Abierunl retro, nonpauci, sed multi. Hoc ne per singula currere(longum sit, male ulitur ma-
forte faclum est ad consolatioiiem,quoniam aliquando Jus:contra, malis bominum malorum bene ulilur
I
coiilingil ut dical liomo verum, et quod dicit, pon ca- bonus. Etquid tam bonum quam unus Deus? Quan-
piatur, atque illi qui audiunl, scandalizenlur et disce- doquidem ipue Dominus dixit, Nemo bonusnisi unus
dant. Poenitet autem hominem dixisse quod verum Deus (Marc. x , 18 ). Quanto ergo ille melior, tanlo
est: dicit enim apud se homo, Non debui sic dicere, melius utitur et malis nostris. Quid Juda pejus? Inler
non hoc dicere debui. Ecce Domino contigit; dixit, omnes adhcerenles Magislro, inter duodecim, loculi
et perdidit multos, remansit ad paucos. Sed non tur- illi commissi sunt, et dispensatio pauperum dislri-
habalur ipse, quia ab initio noverat et qui credenles buta : ingralus tanto beneficio, bonoii tanto, accepit
cssenl, et qui non credentes : uos si nobis conlingat, pecuniam , perdidil jusiiiiam : tradidit vitam rnor-
pcrturbamur. Solalium in Domino inveniamus, et la- .tuus: quem ut discipulus secutus , ul inimicus perse-
men caute verba dicamus. eutus esl. Totum hoc malum Judre; sed maio ej'us
9. Atque ille ad paucos qui remanseraiu : Dixit bene usus est Dominus.iTradise pertulit ut redimeret
ergo Jestts duodecim; id esl illis duodccim qui reman- nos. Ecce malum Judre in bonum ccnversiun est. Sa-
serunt : Numquid el vos, inquil, vuttis ire? Non dis- tanas quantos martyres persecutus est? Si salanas
cessil nec Judas. Sed quare manebaf, Domino jam persequendo cessaret, hodie tam gloriosanrcoronam
«j.parcbat; nobis postea manifestalus est. Respondit sancli Laurentii ncn celebraremus. Si ergo ipsius
Petrus pro omnibus, unus pro mtiliis, nniias pro diaboli malis operibus bene ulitur Deus : quod facit
universis : Respondil ergo ei Shnon Pelrus: pomine, maltis, male utendo, sibi nocet; non bonitati Dei
ad quem ibimus? Repellis nps a le, da nobis allerum contradicit. Artifex illo utilur; et rnagnusLarlifex,
te. Ad quemibimus? Si a le recedimus, ad qucm ibi- si illo uli non nosset, nec eum esse permiiteret. Ergo
mus ? Verbavitcewterncehabes.Vidotc quemadmodum unus ex vobis diabolusesl, ail, cum ego vos duodecim
Petrus, danie Deo.recreaiite Spirilu sancto , intel- elegerim. Potest et sic' inlclHgiquod ait, duodechu
lexil. Unde, nisi quia credidit? Ycrba vilm wlernm elegi, quia sacratus est numerus. Non enim quia pe-
Iiabes,Yilam enim aUernam habes in ministratione riit inde unus, ideo illius numeri honor dcmplusest:
, cofporis et saitguinis tui. Et nos credidimus,el cogno- nam in locum pereuntisl, alius subrogatus est (Acl. i,
vimus. Non cognovimus, el credidimus, sed crcdidi- 26). Mansit numerus consecratus, uumerus duode-
nms, et cognovimus.Crcdidimuscnim ut cognoscere- narius; quia per universum mundum,hoc est per
mus : nam si prius cognoscere, el deinde credere quatuor cardines mundl, Trinitatem fuerant aiinun-
vellenius, nec cognoscere nee credcre valeremus. lialuri. Ideo ler qualerni *. Se ergoexterminavil Ju-
Quid credidimus, et quid cognovimus? Quia tu es das, non duodenarium numerum violavit: ipse de-
Cltristus Filius Dei; idcst, quia ipsa vita aienia lu seruit prreceptorem, nam Deusilli apposuit sueces-
' -
es,- eliiion das in carne el-saiiguine tuo nisi quod es. sorem.
' 10. Ait 11. Hec lctum qupd Domimisde carne et de san-
ergp Dpminus Jesus: Noime ego vos duo-
dechn elegi, el nnus ex vobis diabotusesl ? Ergp, Un- gtiine sno locutus est, e. quod in ejus distributionis
decim elegi dicerel : aneligilur et diabolus, et in gralia vilam nobis promisit aiernam,'et quod hiuc
eleotis est diabolus? Electi in laude, solent dici : an . voluit intelligi manducatores et potatores carnis et
electus esl et ifile, de qtio iiolente et ne,scienle ma- «jaiiguiuissui, ul in illo maneanl et ipse inillis, et
gnum aliquid bonifieret? Hocest proprium Dei; cpn- dEditi hactenus, ideo^kt qualerni. emendanturliicad
trarium iniquis, Sicut enim iniqui male utuntur bonis MSS. '
 '
'mi TRACTATUSxxvm. CAPLITVII.' _ im
' '' ~-f RACTATUS.XtVIII.
non inleilexerunt non crediderurit, et quod , ", . .
quod qui
jgpifitualia carnaliler sapiendo scandalizati sunt, et Ab eo loco Evangelii, Et post hrec ambulabat Jesus in
quod eis scandalizatls ct pereuiuibus, consolationi Galilream; usqueud id. Nemotamen palam lo([ue-
Dominus adfuit' discipulis qui_remanseranl_ ad quos baiur de eo.propler.metumjudrcorum.
' - ' ' Cap. vn,
probandos intorrogavit, Numquid et vos vullisjrel ul f. l-15i ,
responsio, permansionis eortim innolesecret nobis; i. In Isio Evangelii capitulo, fratres, Domintis
,nam ille noverat quia manebaiit : hoc ergo tolum ad riosler Jesus Chiislus secunduni hominem se
pluri-
bocjipbis valeat, dileclissimi, ul carnem Cbrisii et miiin coinmendavli lidei nosirre.
uon edamus tanlum in Sacra- Eienim.semper hoe
sanguinem Christi
agit dictis el faciis' Btiis, ui Deus credalur et homo :
mento, quod et mulli mali; sed tisqne ad spiritus Deus
manducemus etbibamus, ul in Do- qtii nos fecit, homo qni nos qiucsivll; Deus cum
parlicipalionem Pittfe semper,-homo nobiscumex lempore. Noh ciiiiti
.mini corpore lanquam membra maneamus. ut ejus
et non scandaiizemur,-etiam si "'qiirefevetquem fecerat, liisi fieret ipsfeqtiod fecef.il.
spiritu yege.lemur, Yefum hdc menicntote, et de' ccrdibus"vestrfs ndlUe
muiti modonobiscum manducaiuci bibunt tempora- dimiliere sic esse Cliristiim iieiriinem
, faeium,tit
Jiler Sacramenta^ qui liabebunl in iine ^relerna tor- iion desiiterit Deus esse. ManensDeus hohii-
Modo enim mixtum esl lan- accripit
men[a. corpus -Chri.sti
area novit Domiuus sunt ejus (II nein, qui fecit hominem. Quando ergo latuil ut hoino,
-quam in ; sed. qni non potentiam perdidissO,putandtis "esi, sed exem-
Tini: ~v~19). Si.tu nosti quid tiiluras,- qtria ibi cst
jjlunrinfirmiiati prxbttisse. llle eniin quando volui.
latens massa, nep ecnsumit trlmraiio quod purgalura detentus est, qutindo vbluit oc-cisus6s't. Sed quonialn
-est venliiatie;cerli sumus, fratres, quia omnes qui iiilura eraht membra
manemus in ul el ejus ,-Id esi' fideies ejus, qui
sunius in corpore Domini ,,et i-ilo,- ntin haberciu, illaih potestatem qiiarii habebai ipsa
in
.ipse maneal nobis, iu hoc sreejilo necesse babemus
intcr malos Non inler jllos Deusiioslef; qhod latcbat, qupd selaiiquaih nOocci-
usque in fmem yivere. deretuf occuliabat, hoc iiidicabatfactiira ess"emeiii-
.dicOmaIos,ijui_blaspIiemarilCliristiim : rrrri enini jam bi'a sua ,!in quibtts utiqUe membfis su.is ipse eral.
-inveniuiiturqui Iinguablasphemant, sed mulii qui vila.
Nrin enim Cbristus in'capite el noi) in coipore, sed
Necesse est ergo ut inter illos usque in finemvivamus.
'Ciiristusiotus iu capilc et in eorpore. Quo"dergo mcin-
'•
- "42. Sedqutd est qiiod ait, Qiii manel inme, et ego
Jji-acjits,ipise: quod atitem ipse,-nonconliiiubriieinbra
I» illo (JoUti:vi, S7, -et xv; S)? Quid,. nisi quod mar- Nam si lion ipise essent mcinbraejus, non dice-
ejus.
- tyres -i\io\iebsnl,~Quiyerseverave)itusqiie in fincm. hic ret :
Saule', cfuid me persequeris (Act. i\, _)?Non
salvuserii (Malth. xxiv, 15)5 Quomodo mansil in illo cnini Saulus ipsuni, sett metnbra ejus , id est iidelos
sarielus Latirehiius, cujus hodie festa: cclebramus' ejus,in terra perseqnebatur. Neltiit lameii/dicere,
-Mansit usque ad-tenialionem.-mansil usqtie ad ly- sabctos meos, sfervosmehs; piistremb iioiiorabilihs,
-jannic&m inleitogationem , mansit usqtie ad acerri- fralres meps*: sed, iue, boc esfmembra mea, quibus
mam cbfnminaliotiehi, hiansit iisqiie ad peremplib- egd sum caput. "
•iiem : parum est,-iisque-ad immanem excfuciationem 2. Ilis prrwdiclis,'pblo nbs in hoc capitttio quod
- mansit. Non enim occlsus-est cito, sed cruciatlis est modo lecturii
" in e-,t, noh esse laboralufbs : sa:pe. euim
igne : ditt vivefe rSermissusest; imo iiori-diu vi- SighilicalumeSi in capiie,-qudQiuluruni erat in cor- .
vefe permisstis esl,-sed tarde mori compulsiis est. In jibfe. Post liwc,inquit, ambulabal Jesus in Galilwam:
illa ergo longa morle,iri illis tormentis , quia bene tion eniriivplebatiti Judceam ainbulure, quiarjucerebtinl
' rhanducaveratelhehe bibcrat,
lariquam illa escasagi- eniiijndwi inierficere. Hoc est quod dixi; Infirmiiali
- naius et illo caiiee febrius, rrirmentoiiohseusit. Ibi
iioslra? prrebebat exeniplunl. Nori ipse' perdideral po--
eiiim" erat qul eixit, Spiritus"eit tjui VivifieW,Gflro "iesiateih, sed noslram coiisolabatur fragilitatem. Fu-
• teriim'ardcbat, sed spirilus -anirhaiii/vegelabat. Non iuruin enim erat," ut
dixi, iitaliquis fideiis ejus abs-
eessif, et in fegnurii successit. DheivU autem illi ebnderet se, hc a pefsecutofibus iriveriiretur; ct ne
- Xystus martyr saiicius -,ciij'u's5 diem quiiitb ab" liinc jlii proeriiiiine^bbjiceielilr latibuiuiii,
pnvcessit iu
'relfo dieeelebra\imus": k Noli *iiioer6re, filu » Epi- "capitc^quod,"ihriicmbfo eorifirmaretur. SIc eiiiin di-
• Seopus enim efathieyisie diiigoniis. i Noli hicefeve clum esl, Nolebaiambulare inJudmaih,
' Tfidituni-riiilem quin qvmn'-
"inquit; sequeris ffleposllriduufn. baiit eumJudwi ocddere : quasi rion jiosset Cbristii.-,el
" dixit niedium inter diem
passibiiis skncti -Xysti. et ambnlare inter Jiidrcos, ei nofi "occidia Judais. (iaii.
triiem hodiernre-passiohis %aricti-Laufcnlii."-l!r!diiiim eiJlriijpolehtiarii, quaridd voluit,"demoiistravit: nani-
•est medium.*:0 eonsbialio Hioh 'ait/Noli-mrercFe'. 'chrii eu'm jampassiifuni lenrireyeiierit, attiitis, Quem
ftli*,desiriet pefsecuiio';'et %ecunis eris': sefl.'Noli quwrilis? '.Respondefuni: Jesuiti. Et ilje : Ego' suin;
"iiice.ere.qud ego prieeede, tti seijufeiisfhijdcbrise- ' iion^se.octuliahs," se"d maiiifeuahs. Ad,eam lanien
-eniio tua differtur: ifidiidni^niediiim efit; et mectim hianifesiationem ilfi hbn suBsiiterurit, sed redeiintes
-eris: Accepit oractilurii. \'icit diabbliihivperveiiUlid reiro cecideriitil
- '• <.:-.-- •' .<'•-. ?" Ur (Joan xvni," 1-6). El tameriijiiia pali
trluinplium, veneral, surfexefuiit', teiiueniiit, ad jiidicem adduxe-
furit, et occiderunt. Sed "quid feceruiu? Quod ait
1 SicHss.EditiverS, cdnsolatioDdinmddfuit'" qiircdaritScriptura, Terra iradila eri in tnanus impii
 4.625 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTIMI 1624
(/06 ix, 24): caro data est in poleslalem Judreis. Et fralres, quoanimo illi Ioquebanlur, qui quasifralrem
lioc proplerea, ut quasi sacculus conscinderetur, un- suum monere videbantur. Dabant ei consiiium conse-
de nostruni pretium manaret. quendre glorire, velulji steculariier et lerreno affectu
5. Erat aulem in proximo, dies feslus Judmorum monenles, ne esset ignobilis et latilaret: quod ergo
Scenopegia. Quid sit Sccnopegia, Scripturas qui Ie- ailDoroinus, Tempus,meum twndum venit, illis re-
gi-runt, noverunt. Faciebant die feslo labernacula, spondit qui ei consilium de gloria dabant, Tempus
MIsimilitudinem tabefnaculorum in quibus babitave- glorire mere nondum venit. Yidete quam profundum
r nii cum ex_Egyplo educli peregrinarenlttr in cremo. sit: de gloria illi. admonebant, sed ille voluil altitu-
iste erat dies -feslus, raagna solemnitas. Celebrabant dinem humilitate praeedere, et ad ipsam celsiludinem
hoe Judrei, velut reminiscentes beneiicia Demini, qui per Iiumilitatemviam1slernere. Nam et hii discipuli
occisuri erant Deminum. Hoc fergc die feslp (quia utique gloriam requirebant, qui volebant sedere unus
plures erant dies fesli; sic enim appellabalur apud ad dexteram ej'us, et alter ad sinislram : altendebant
Judreosdies fe-ius, ut non esset dies unus, sed plu- quo, et non videbantqiia; Dominuseos, utordinateve-
res) locuti sunt frdtres ejus ad DominumCliristum. nirent ad patriam, revocavit ad viam. Excelsa est
Fratresejus sicaecipite, sicutnoslis : non enim 110- enim patria, humilis via. Patria est vita Christi, via
vum est quod audilis. Consanguinei virginis Marirc, est mors Cbristi : palria est mansio Christi, via est
fralres Domini dicebantur. Erat enim consuetudinis passio Christi. Qui reeusatviam, quid qurerit patriam ?
Scripturarum, appellare fratres quoslibet consangui- Denique et illis boc respondit, qurerenlibus allitu-
neos et cognatipnis propinqiios, el exlra usum 110- dinem : Poteslisbibere calicemquem egobibiturussum
slrum , non quo niore nos Ioquimur. Nam quis dicat (Matth. xx, 21, 22)? Ecce qua veniltir ad celsitudi-
fralres avunculum et filium sororis ? Scriptura lamen nem quam desideratisJ Calicem quippe commemora-
ctiam hujusmodi eognalinnes fratres appellat. Nam bat humilitatis alque passionis. 1
Abraham el Lot fratres sunt dieii, cumessel Abraliam 6. Ergo et hic, Tetnpus tneum nondum venit; tem-
patruusLol (Gen.xi27, 51, XIH,8, et xiv, 14) :etLaban pus autem veslrutn, id est, mundi gloria, setnper-est
et Jaccb fratres sttnt dicti, cum essetLaban avttncu- paratum. Hoc est tempus de quo in prnphetia' Io-
ius Jacob (Id. xxvm, 2, efxxix, 10,15). Cum ergo quitur Chrislus, id estj corpus Chrisli: Cum accepero
auditis fratres Domini, Marire cogitale consanguini- lempus, ego juslilias judicabo (Psal. LXXIV, 3). Modo
tatem , non ilerum parieniis ullam prepaginem. Sicut enim non est tempusjudicandi, sed iniquos tolerandi. •
enim in sepulcre ubi pesitum est corpus Demini, nec Ferat igitur modo corpus Chrisli, el loleret iniquila-
antea nec postea morluus jacuil; sic uterus Marire tem male vivenlium. Habeat tamen juslitiam modo,
nec antea nec"posteaquidquam mortale concepil. antequam habeat j'udicium : per jtisliliam enim per-
i. Diximus fralres qui fuerint; audiamus quid veniet ad judicium. Tolerantibus quippe membris
dixerint. Transi hinc, et vade in Judwam, ut et disci- iniquitatem sreculi hujus quid Scriptura sancla dicit
pulilui videani opera'lua, qum lu facis. Opera Do- - in Psalmo ? Non repellelDominusplebemsuam. Labo-
mini discipulos non latebant, sed istos Iatebant. Isti . rat quippe plebs ej'us inter indignos, inler iniquos,
cnim fratres, id est consanguinei, Ciiristum consan- inlcr blaspliemanles, inlermurmurantes, detrahentes,
guineum babere potuerunt, credere autem in eum ipsa insectantes, el si lieeat,, perimenles. Laborat quidem;
propinquitale fastidierunt. Dictum est in Evangelio : . sed noii repeltet' Dominus plebem suam, et hwre-
iion enim hoc nos audemus opinari, modo audistis. ditatemsuam non deretinquel,quoadusquejuslilia con-
Addunl, et nionenl: Nemo enim in occultoquid facit, verlalur in judicium 2 (Psal. xcm, 14, 1S). Quoad-
et qtiwrit ipse in patatn esse: si hmcfacis, manifesla usquejustitia qure modp est in.sanctis ejus, converta-
teipsmnniundo. Et conlinuo : Neque enhn fratres ejus tur injudicium; cum implebilur quod eis dictum est,
credebanlin eum. Quare in eum non credebanl? Quia Sedebilis super duodecim sedes, judicanles duodechn
humanam gloriam requirebant. Nam et quod eum iribus.Israel (Mallh. xix, 28). Habebat justiliam
videntur monere fralres, glorire irsius consulunt: AppstpJus, sed iiondum iliud j'udicium de qup. dicit,
Facis mirabilia, innolesce; id est, appare omnibus, ut Nescilis quotiiamangeiosjudicabimus (1Cor. yi, 5) ?Sit
laudari possis ab omnibus. Loquebalur caro carni: ergp mpdo tempus jusle vivendi, postea erit tempus
sed caro sine Deo, carni cum Deo. Loquebatur enim eos qui male vixerinl, judicandi. Quoadusquejusiiiia,
prudentia.carnis Yerbo quod caro factum est elliabi- inquit, converlaturin mdicium. Hoc erit lempus j'u-
tavit innobis (Joan. 1, 14). dicii, de quo Dominusmodo dixit, Tempus meumnon-
5. Quidad brcc, Dominus?Z)_«7ei'_/oeisJesus: Tempus dum fienit. Erit enim tempus glorire, ut qui venlt
meumnondumvenil, tempusatitemvestrumsemperesipa* in humilitate, veniat in' alfitudine. Qui venit judican-
ratum. Quid est hoc? Nondumvenerat tempus Christi? dus, veniet j°udicaturus|:qui venitoccidi a mortuis,
Quare ergo Christus venerat, si tempus ejus nendum veniet judicare de vivis|et mortuis. Deus, inquit Psal-
venerat? Nenneaudivimus Apestolum dicentem, Cum mus, tnanifeslusveniet,Deus noster el non silebil (Psat.
auienivenilpleniludo temporis,misil Deus Filium suuni xiax, 5). Quid est ,manifestus veniet? Quia venit qc-
(Gulat. iv, 4)? Si ergo in plenitudine temporis missus cullus*.Tunc non silebit: nam quando venit occulms
est; quandodebuitmissus est, quandooportuit venit: 1 PleriqueMss.,dequoinprophetaloquilur.
quid esl, Tempus meum nondum venit? Inlelligite, s Mss.,bocloco et pauloinferius,adjudkium.
 1625 TRACTATUSXXVIII. CAPUT VII. 162G
sicut ovis ad immolandumduclus-est, et sicut agnus tempus, id est gloriremere, nondum venit. lpse erit
coram tondente se non apcruit os suum (Isai. 1,111, diesfestus meus, 11011 diebusistis prrecurrens et trans-
7). Yeniet et non silebit. Tacui, inqnit, numquid iens, sed permanensin rcterhum: ipsa erit fesiivitas,
semper lacebo(Id. XLII,14, sec. LXX)? gaudium sine (ine, relernitas sine labe, serenitas sine
7. Modpautem qiiid necessarium est eis qui habent nube. Hwc cum dixissel, ipse mansitin Galilwa. Ul
jusliliam? Quod iii illo ipsopsalmo legitur, Qttoad- autemascenderuntfrdtres ejus, lunc et ipse ascendildd
usqueptstilia convertalurin jttdicium;el qui habenleutn, diem festum; non manifeste,sed quasi in occullo.'Ideo
omnesrecti corde. Qurcrilis forlasse qui sunt recti nonad diem fesiumhunc, qiiia hon gloriari lemporali-
corde? Illos Invenimus in Seriplura recios corde. lcr, sed aliquid docere salubriter, corrigereliomines,
"qui mala srcculi tolerant, et non accusant Deurri'. de die feslo teterno admonere, amorem ab hoc sre-
Yidete, fratres; rara avis est Ista quam loquor '. Ne- eulo avertere, et in Deum convertere cupiebat. Quid
scio qiio enim mndo quando evenit homini aliquid est aulem, quasi lalenterascenditad diemfestum?Non
mali, Deura curritaccusare, qul deberelse. Quando vacat et hoc Domini1. Videlurmihi, fratres, eliam.
henialiquld agis, te laudas : quando mali aliquidpa- hinc, quod quasi lalenter ascendit, aliquid significare
teiis, Deumacciisas. Hoc est efgo cor lortum, non voiuisse: nam corisequentiadocebunt sic eum asceh-
reclum. Ab istri distoiiipne e! pi-avilatesi cerrigaris, disse mediato'die festo, id est mediatis illis diebus,
conveiielur'in conlrarlum quod faciebas.Anteaenim ut eliam palam doceret. Sed quasiialenter dixit, ne-so
quid faciebas? Laudabaste in bonis Dci, accusabas ostenderet hominibus.Non vacat quod latenierascen-
Deum in nialis tuis : converso corde et directo; Jau- dit Chrislusad diem festum, quia ipse lalebatin illo
dabis Deumin bonis suis, accusabistc in malis tuis. die feslo. Adhuc etiam ego quod-dixi, in latibuloest.
Isti sunt recti corde'.Deniqueille nondumrecto corde, Manifesteiurergo, tollatur velum, et appareai quod
cui displicebal felicitasmalorum et labor bonnrum, eratsecretum.
ait correclus : Quam bonusDeus Jsrael rectis corde! 9. Omnia qurc dicta sunt anliquo populo Israel in
ilei autem, quaiido non cram reclo corde, penecom- multipliciseriptura sancueLegis,qureagerent _ivein
moli sunlpedes, pauto minus effttsi sttnl gressustnci. sacriiiciis, sive in sacerdotiis, sive in diebus festis, e,t
"Quare?'Quia'zelaviin peccatoribus,pacempeccaiorum onuiino in quibuslibet rebus quibus Deumcolebant,
intuens(Psul: LXXII, 1-5). Yidi, inquit, malos felices, qu.rccumqueillis dicta et prrecepta sunt, umbrre fuc-
el displicuit mihi Deus:h_oc"enim velebam, ul non runt futurorum. Quorum futurorum? Qure implentur
permitteret Deusmalbs esse felices. Inlelligat homo : in Cbrisio. Unde dicit Aposlolus, Quotquolenim pro-
nuriquam hoc permittit Deus; sed ideo malus felix tnissionesDci, in illo eliam (H Cor. 1, 20 ) : id' est,
pulatur, quia qiiid sitfelicilas ignoralur. Sinius ergo inlllo iinpletre sunt. Deinde dicil alio loco : Omnia
recli corde: tempus glorire nostrre nohdiim venit. in figura conlingebunlillis; scripla sitnl atitem propter
Dicaturamaloribushujus sreculi, quales eraht fratres uos, in CJUOS finis swctilotumobvenil(I Cor. x, 11').
Doinini, Tenipusvesirum semperesl paralwn; tempus Dixit el alibi : Finis enim'LcgisChrisltisest ( Rom.,
"nostruninondumDewVAudeamuseuim hoc dicereet x, &)• Item alio loco: Nemovosjudicet iti cibo, aut
iios. Et quoniam corpus Domini nostfi JesuChrisli in polu, aul in parte diei festi, aul neomeniw,aui sdb-
suinus, quoniam membra ejus sumus, quoniam capul balorutn,quodcst utnbra fulurorum(Coloss.}\,16, 17).
nostrum gfatanler agnosciinus, "dicamus prbrsus; " -Si ergo omnia iila umbrre fuerunt futurorum ; et Sce-
quoniariiproplernos et ipse hoc dignaius esi.dicere. nopegia umbra erat fuluroiuim.Hic ergo dies fcstns,
Quaiidonpbis insultant amatores lnijus~sreculi,dica- qureramuscujus fiiluriumbra erat. Expbsuiquid erat
mus eis, Tempusvesiritmsemper esl paratuni-;lempus Scenopegia : celebralio erat tabernaculorum,"pro-
noslrum nondumveitit.Nobis enim dixit Apostolus, pferea quia pepulus deiEgypte liberatus tendens per
Morttii enhn esiis, el vita vesira abscondila esl- cuin desertum ad lerram premissionis,in tabernaculisha-
ChrisloitiDeo. Quandoveniet tempus hostrum? Ciiro .bitavil. Quid sit animadverlamus,el nos erimus; nos,
Chris.us,inquil, apparueritviia vcslra., lunc el vos ap- "inquam,qui membra Christi sumus, si suinus 3; illo
parebiliscumipso in gloria (Coloss.nr, 5, 4). autem dignante sumus, non nobis promerentibus.
8. Quid deinde addit? Non,polesl mtindus odisse Allendamus ergo nos, fratres : educti sumus "de
vos. Quid csl boc, rilsi, Non potest mundus odisse _Egyplo,ubi diabolo lanquamPharaoni serviebairius:
aniatores suos, falsos testes? Bona enim dicitis qure ubi lutea opera in terrenis desideriis agebamus, et in
mala sunt, el mala qurc bona sunt. Me autemodit, eis multumlaborabamus. Etenimnobis Cbrisius quasi
quia ego teslimonium perhibeo de illo, quia opera lateres facientibusclamavit: Venitead me, omnesqui
ejus tndta sunt. Yos ascendite ad diem feslutn hunc. 'lubdralis.etoneralieslis ( Mallh. XI",28). Hinc cducti -
Quid esl hiinc? Ubi gloriam humaimm qiirerilis!Quid "per Baptismumlanquam per mare Rubrrim, ideri ru-
est hunc? TJfaiextendere vultis carnaHa gaudia, non brum, quia Chrisli sanguine consecralum,_ mortuis
rcterna cogilare. Ego non ascendo' qd dieni feslum omnibus inimicis nostris qui nos insectabahtur, - iid
huuc, quia tneumtempusnondumimplelumest. In die -
festo liocgloriam vos humanam qureritis; nieum vero i-Er.et Lugd.ferunt, nonvacalet hocabintellectu.Ti-
detur, etc. M.
' s
. Er.iJigd.ven.sichabenthunelocum:Raracausaestista 3 Sic
Er.
Er., in illoesl. M.
quarnloquor. M.- - . , Lujjd.ven. ita legunt,qui membraChristisumus..
'Si sumus,tlloautem. M.
 1627 1N JOANNISE\ANGEL1UM,S. AUGUSTlNi; 1628
est, delelis omnibus peecalis «osiris., ii-an-jecti su- mihimanducare: in alia vero parte, hoe est In dex-
m«s. Moooer^o antequam ad patriaui j romissionis, tera , apparebil f cundiias fnicluum , dignilasquefo-
iii est, ielernum regnum .veniamus, iu deseiio m la- lii.rum; vindilas, uicrnilas eiii. lllis ergo lanquam-
hernaculis sumus. Qui ista agnosctiiil, in laberincu- aridis dicelur, he ik ignem wlernum (Matlh. xxv,
lis suiit. futurum enim erat tit quidam boc agno- 42, 41). Ecce enim, inqiiii, securis'ad.radiceiiiarbbiwn
scerenl. llle enim .est. in labernaculis, qui se esse in positqesl. Omnis ergo arbor qnmnon fucil fruciumbo-
mundo intelligitperegrinuin. Ulese iiUelligilperegri- num, cxcidelitr, el in ignein milielttr (Id. lii, 'iO). Di-
naniem, qiiisevidetjialrirc susphanlem. Cum autem cantergo de le, si proficis in C.hrislo,dicant homines,
eorpus Chrisli est in labernaculis, Christusesl in la- "Seducitturbas. De ipso, de lolo corpore Cbristi hoc
bernaculis. Sed tunc non evidenlcr. sed lalenier, dicitur. Cogita corpus Christi adbuc in mtindo, cogila
Adbuc enim umbra lucem obscurabat: venieiue luce, corpus Chrisli adhue in area; vide queinadmodum
umbra remota est. Christtis erat in oeculto, in Sce- blasjjhemetui a palea. Simul quidem iriturantur; sed
mopegiaOirislus eral, sed lalens Gbrislusi Modojam palereconleruntur, IrumenUapurgantur. Quoddiciuui
cum manifestata sunt isla, agnoscimus nos iter agere est ergo de Domino, valet ad consolaiibneni,'de ijuo-
in eremo: si enini agnoscamus, in cremo sumus. cumqne boc dietum fuerit chrisliano.
Quid est in eremo? In deserto. Quare in deserio? 12. Nemo tamen palam loquebalur de illo, propler
.Quiain isto mundo, ubi sitilur.in via inaquosa. Sed tnelumJudworum. Sed qtti non loquebanlur de ilio
siliamus, ut saturcmur. Beati enim qui esurkml.oi si- propter meitim Judreorum? Utique qni dicebant,
tiuntjusliliam,quuiiiamij)sisaturabuiUui'(iWflH/i.v,G). Bonusesl: non qui dicebant, Seducitlutbas. Qui dicc-
Etsitisnostra de petraimpleturineiemo : Peira enim bant, Seducit lurbas , iscnilus epruiii audiebatur lan-
eral Christus, el virga percussa est, ut aqua manaret. quam aridorum foliorum. Seducil turbas, claiius so-.
Utautemmauaret, bispercussaesl (I Cor. x,4; Nuin. nabaiit; Bonusesi, pressius susurrabani. Modoautem,
xx, 11 ); quia duo ligua sunt crucis. Omnia ergo iirec fralres, quamvis nondum venerit illa gloria Ghristi,
qure (iebanlin figura, manilestanlurinnobis. Elnon va- qurc nos reiernosfaclura est; modo tameriita crescit
cat quod de Domino diclum est, Ascenditad diem Ecclesia ejus, ila eani ilignatus esl pei' cuncla diffun-
feslum, non manifeste,sed lanquamin occullo.Figura- dcre, ut jam susurretur," Seduciliurbas;et elarius pef»
lum enim erat jpsum in occuilo, quia in ipso die fesio sonet, Bonusesl.
Cbristtis latcbat; quia ipsc dies feslus, Gbrisii mein1- TRACTATUSXXIX. !"
bra peregrinatura significabat. i)i illud Evangelii, Jam autem die festo mediante,
10,, Jttdwi ergoquwrebunicnm in die feslo: aute- ascendit Jesus in templum ;,usque ad irf, Qui misit
quain ascendercl. Priores eniin fratres ascenderunt, ilitim, hic verax est, el injusiiiia in illo non est.
et ncn tunc ascendit ille , quando illi putabanl et ve- Cap. vn, f. 14-18.1
Iebanl; ut etiam hoc implerelur quod ait, Aro»ad 1. Quod sequilur de Evangelio el bodie leclum est,
iittnc, id est, ad.qnem vos vullis. primum vel secun- conseqtienler et nos vidcamus ; et quod Dominusdo-
dum diem. Ascendit aulcm postea, ut Evangclium naverit, binc dicamus. Heslerno die buc usque le-
loquilur, medialo die feslo; td cst, cum jam iilins dici ctum erat, quia licet non vidissent DominumJesum
festi lot dies jirreteriissciUquod remansissenl. Ipsam in templo per diem feslum , loquebantur iamen de
enim festivilalem, quanlum inteiligenduin est, diebus illo :,El alii dicebant,',Bonus esl; alii aulem, Non, '
pluribus celebrabant. sed"seducitlurbas (Joan. vn , 12). Dictum enim hoc
U. Dicebanl eryo: Ubi esl ille? Ei piurmur mullnm est ad eornm solatiuml, qui ppslea pnedicaiites vef-
de eo erat in lurba. Uude murmur.? De conlcniione. bum Dei, futuri erant ul seductoresct veraces (li Cor.
Qurefuilconlcnlio? Quidaipcnhiulicebaiil,Quia bonus VJ, S). Si enira seducere decipere est; nec Christus
est; alii aulem, Non, sed tedncitlurbas. Do omnibus soductdr, nec Apostoliejus; nec qttisquamseduclor
servis ejtts intelligendum : hoedicilur modo. Quiciim- debet esse cbrisiianus : si autem seducere, aliunde
queenim eminueril in aliqua gratia spirituali, profeclo aliquem ad aliud persuadendq ducere est, qurcren-
alii dictinl', Ronus esl; alii, Non, sed seducittitrbas. dum est unde et quo : si a malo ad-bonum , bpiius
Unde hoc? Quia vila noslra abscondttaestcum Chrislo seduclor esl; si a bono ad malumt malus seduclor
in Deo (Coloss.m, 5). ideo licet diceie homiriibusper est. In hanc ei;go parleip qua seducuniur liomines de
hiemem, Mortua est ista arbor, verbi gratia, arbor malo ad bonum, utiuam omnes sec(uctoi'esel voceinur
fici, arbor piri, cl Jiujusmodipomorum, similis esl et simus! |
aridre; et quamdiu hienisest, non app.tret. Jilstas 2. Ascendilergoposlea Dominusad diem festum, me-
probal, judicium probat. _£slas nostra, revelatioChri- diante die feslo, el docebal.El mirgbanlurJudmi di-
Stiesl: Detis manifeslusvenicl,Deusnoslerel non sile- cenies : Qiwmodoliic tilleias scii, cum non didiceril?
bil (Psal. XLIX, 5); ignis anle eum prwibil ; isie iguis Ille qui latebat, docebat; et palam loquebatur, et
inflammabit inimicos ejtts ( Psal. xcvi, 5); aridas non leriebaiur. lllud enini ul lateret, erai caiisa
arbores ignis comprebendet. Tune enim aridre appa- exempli, boc poteslatis. Sed ctim doceret, miraban-
rebunt, quando cis dicetur, Esurivi, et non dedislis tur Judwi. Oihnes quidem, quantuin arbitror, mira-
13uxtaKr.Lugd.ven. legendumest, in aliquagratiaspi- hantur; sed non omncs convertebahtur. El unde
tuali profeclu,alii dktmt. M. admiralio ? Quia multi noverant ubi haius, quemad-
 jfiso TRACTATUSXXIX. CAPUT VII. _G_0
modum fueril educaius ; nunquam eum viderant lit- "adoramus,' et addtias bfeyes syllahaspervoiiiredesi-
teras discenlerii. audiebant aulem de Lege disptilan- deraimis^rqufeperieaiiledesln-iints.onare,quam coepe-
tem . Legis teslimonia prolerentcm, qupenemo posset rini ; npoin eissecimd.i' locus est, iiisi prima trans-
proferre nisi legisset, nemo legere nibi lilleras didi- ierii. Mauet ergo aliquid magiuimquod dicilur Deus,
cisset: et ideo mirabaiitur. Eorumautem admiratio quam\is non nianeat sonus curivdicilur Deus. Sic in-
Magislrofacta est insinuandrealtius vciitatis occasio. tendite -doclrinam C!nisti,el pervenietis ad Verbum
Ex eorum quippe admiralione et verhis, dixit Donii- Dei-: eiim atilein pervcherliis ad VefbumDei, inten-
nus profundum aliquid, et diligentiusinspj'ciet dis- ' dite, Deus eral Verbtim;cl yidebitis verurii-diclum
cuti dignum. Propler quod intenlam facio Charilalem essc, niea doctrina: UiteniJitectiamcujus esl Verburii;
vestrara, non solum ad audiendum \n-o vobis, sed 'et videbilisrecic dictum csse, non est tnea.
eliam ad orandum pro nobis. 5. BreViierergo dieo Cbaritativestrrc ; lioc videlur
5. Quid ergo Dominusrespondit eis admiranlibns - mihi dixisse DomimisJcstis Christus, Blea doclrina
quomodo sciret liileras quas non didieerat? Mea, ~non est mca, ac si diceret, "Egonon sum a meipso.
inquit, doctrinanoneslmea, sed ejusqid misilme.Jlxe QuamvisonimFiliuinPatri dicariutselcredamusrequa-
est pro.undiias prima : vidclur eiiim paucis vorbis lem, i!ecullamineises.senaiurresubstaiuia:quedistan-
quasi conlraria locutus. Non enim ait, Ista doctrina tiam , nec inter generantemaiquo generaium aliquod
non est mea ; sed , Mea docirinanon esl mea. Si non inlerfiii'.sc tcinporis intorvalliim; tamen boc servato
tua, quomodo lua? Si tua, qttomodo non tua ? Tu et cuslodilo ista dicimus, quod illePater ost, ille
enim dicisiilrumque : ci, tnea dorlrina; et, nonmca. Filins.' Paior aulom hffn esl, si non habcalFiiium ;
Namsi dixissel, Isla doctrina non est mea, nullaosset ct Filitis noiiesl-, si nouiiabeaiPairem : sed lamen
quresiio.Nuncvero, fratres, primiius inleiidite quro- Filius'Detisde Paire ; Pater autem Deus , sed non de
sticnein, et sic ordine exspectale solutionem.Nam Fiiio."Paier Filii, noti Deus tic Filio : iile autem Fi-
qui non videt qureslionemqure proponilur, quomodo JiusTatris, el Deus de Paire. Dominusenim Cbristus
inlelligilquode^ponitur ? Iloe est ergo in qiirestione, dicitur Lumon ex Lumine. Lumen orgoqtiod non ex
qnod ait, meatwn mea: hoc videiur esse couirariiim, liimine, et Lumen fcquale qtiod ex Lumine, siniiil
quomodotiiea, quomodononmea. Si ergo intueamur unuih Lunien, noiiduo Iiiinina.
diligenterquod ipse.in exordio dicii sanctus Evange- "6. Si intollexiinus, Deo graiias : si quisautem pa-
lisla", In principioeral Verbum, el Verbumerat apud rum inlellexit, fecil liomb quo"usquepoluit,"crctera
Deum, el Deuserat verbitm(Joan. i, 1) ; inde pendet videat unde speret. Foiinsecusutbperarii possumus
hujus solutio qurestionis.Qure est ergo docirina Pa- plaiitare el jigare , sed Dei est 'incremciilum'dare
tris, nisi VerbumPatris? lpse ergoChristusdoctrina (I Cor. Hi, 6). Mea", inqull, doclrinanon'est meu,
Patris, si VeibumPatris. Scd quia Verbtimjuonpo- sed ejus qtti thisitmc. Audiatconsilium, qui4ici(, Non-
leit esse nullius, sed alictqus : et suam doclrinam dum intellexi. Miignaqtiipperesei jirofunda^cumfuis-
dixit, scipsum; el non suam, quia Pafris est Yerbum. seldicla, vidit titique ipsc DomihusCbrislusiioelain
Quid enim tam liium quam lu?-cl quid tam non tuum profitndum'iidribmnes iriieilecliiios,ei JIIconse.juaiui
quaiii lu, si alicujus ebl quod es ? : dedit consilium. iiitc!ligere'vis?credo. Deusenini
jjcr
4. Yerbum ergo et'Deus esl, et doclrinre stabilis prophctam di.vit : Nisi cfediderilis, non inlelligelis
Yerhum est, non sonabilis per syllabas et volatilis, (Isai. vn, 9, sec. LXX). Ad hoc pertinet quod etiam
sed "manenliscum Patre , ad quam *converlamurma- hicDomitius secutus adjunxii": Si qids"volueriivotutt-
nentem, sonis transeuntibus admquiti. Non enim nos lcilemejusfacere, cognosceldedoclfma, ulruin exDeo
itaadmonet quodtransit, ut ad transiloria vocet. Ad- sii, an ccjoa meipsoloqiwr.Quid esl iioc , Si quis vo-
monemur ul diligamusDeum. Totum boe quod dixi, lueiit voluniuiem ejus [acere? Sed ego dixeiam, Si
sjllabrc fuerunt; percussumagrem verberaverunt, ut " quis crediderit; el iioc consiliumdederam. Si non in-
,ad sensum'2 yeslrarum aurium pervenircnt, sonando tellejisli, iuquam, crcde. liitellectusenim nierccs est
Iransierunl: non lamen illud quodvos admoriui,traris- fidei. Ergo noli quierere intelligere.-ui.credas^sed
ire debet; quia ille quem vos diligere admonui, non crede ut intelligas; quoniam nisi crediderilis, non-in-
tracsit; et cumtranseunlibus syllabisadmonili, con- lelligelis.Cumergo aJ possibililatcniintelligendicon-
.versi ad eum fuerilis, nec vos trarisibitis, sed cum silium dederim obediciiliamciredendi_,et dixerim.Do-'
manentemanebitis.Hoc est ergo in dbctrina magiium, niinumJesum Christumlioc ipsum adjun-xissein .bon-
, allum et reternum qtiod manet; quo vocants omnia - sequeiiti soiilentia , iuvonimuseum dixhse,iSi auis{
quaetemporaliter transeunt, quando benc sigmfieanl, voluerilvoluntatemejus facere, cognoscelde doctrhta.
nec mendaciter proferunlur. Omnia quippesigna.qure Quid est, cognoscel? Iloc est intelliget. Quod estau-
proferimus sunis, aliquid significant qund npri est tem , Si quis voluerilvoluntalemejus facere, hoc est
sonus. Nen enim dure breves syllabrc Deus est, et credererSod quia cognoscet,hoc est intelligel,' omnes
duas breves syllabas eolimus, et duas breves syllabas ' inlelligunt',:quia vero quod ititj 'Si quisvoluerilvolun-
talem cjus facere, boc perlinet ad cfedere, utdihgen-
" *s i.ov.,adad
quem: refragantibuseditisaliiset Mss.
sonum.
tius inlelligatur, opus esl nobis ipsoDomino nostro
-- a Mss.,ul
sicMss.At ediliAm.Bad.Er., quod wcani. Lov.,quo -expositore', ut indicet nobisnirum revera ad.credere
tocantur. pertineal facere voluntmemjPalvisejus. Quis^iesciat
 ' •
4651 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI .032
hoc esse facere voluntatem Dei, operari opus ejus, Deo, Deus apud Deum, coreternus, immorialis, parU
id est, quod illi placet?Ipse autem Dominus apcrte ler incommutabilis_ pariter sine tempore, pariter
alio loco dicit : Hoc est opus Dei, ul credalisin eum creator el dispositor lcmporum; tamen quia venil in
quemillemisit (Joan. vi, 29). Ut credatisin etim; non, tempore, et formam servi accepit, ot babilu est in-
ul credafis ei. Sed si creditis in eum , creditis ei : non vcntus ul homo (PMlipp. n, 7), qurerit glcriumPatris,
auteni continuo qui credit ei, credit in eum. Nam et non siiam : quid tu , bomo _ facere debos, qui
quando
drcnnmes credebant ei, et non credebant in cum. aliquid boui lacis, gioriam tuain qureris;
quando au-
Rursus eliam de Apostolisipsius possumus dicere, lem aliquid mali facis, Deo calumniam mediaris? ln
Credimus Paulo ; sed non , Credimus in Patilum : tende libi; creaiura es , agnosce Creaiorem : servti-
Credimus Petro; sed non, Credinms in Pelrum. Cre- es, ne conteninas Dominum: adoptaiiis es,'scd non
denli enim in eum quijuslificatimpiiim,depulatitrfides meritis tuis; qurere ejus gloriain, a quo liabes liaric
ejus ad jusiitiam(Rom, IV, 5). Quid est ergo eredere gratiam, homo adopialus, cujiis gioiiam quresivilqui
in enm? Credendo amare, credendo diligere, cre- est ab ilio unicns nalus. Qttiautem quwiil gloriamejus
,dendo in eum ire, cl ejhs mcmbris incorporari. Ipsa qui tnisitiltum, hic verctxest, ct injublitiain ilto twn esl.
est ergo fides quam de nobis exigii Deus : et non in- In Anlie.hrisioauiem injustilia e«l, ei verax non est;
venit quod exigat, nisi donaveril quod inveiiial. Qurc quia gloriam suam qiircsiitirus esl, non ejnsa-quo
fides , nisi quam definivitalio looo Aposlolusplenis- missus est: rion enim1esi lnisstts, sed vciire permis-
sime dicens : Neque circnmcisioaliquid valei, neque sus. Omnes crgo perliiicnies ad corpus Ciuisti, ne
prwpulium, sed fides quw per dileciionem operatur inducamur in laqucos,Anliclirisli, non quroramusglo-
(Galat. v, 6) ? Non qualiscumqtie fides , sed fidesquw liam noslram. Scd-si'illc qurcsivil gloriam ejus qui
per dileclioncmoperatur : lirccin te sil, el inieliiges de eum misit, quanto magis nos ejus qui nos fecit?
doelrina. Quid enim inlelliges? Quia doctrinaista non
TRACTATUSXXX.
esl tnea, sed ejus qui misil tne : id esl, intelllges quia
Chrislus Filius Dei, qui est dcelrina Patris, IIPIIest Abeo loco, Nonnc Muyscs dedit vobis Legem, et nemo
ex seipse, sed Filius est Patris. e.\ \oIiis lacil Legem? -usqiiead id, Noliie judicare
7. Sabellianam brcresim sentcntia ista disselvit. sccundum faciem, Iscd jo.lum judicium j"udicale.
Sabelliaui enim dicere ausi sunt ipsnm esse Filium Cap. vii, f . 19-2.1
qui esl elPater; due esse nomiiia, sedunam rem. Si 1. Evangelii sancti Icctioiiem, de qua pridemCha-
duo essenl nomina, et res uiia, non dicerelur, Mea rilati \eslr;c loctiti suinus, ista qure modo lecta est,
jdoctrina non esl mea. Utiqne si tua doptrina non est hodieina consequitur. I)oininuin loi|uenlem audiebant
tua, o Domine,"cujusest, nisi allus silcujtis sit? Quod el disi ipuli cl Judrei; veriiatem ioqiientemaudiebaut,
dixisli, Sabelliani non intolligunl : non enim Trini- et veraccs el mendaces; cliariiatem loqueniem audie-
lalem viderunt, sed sui cordis errorem socuti stint. Jjani et amici ct inimici; bonum loquentemaudiebant
Nos cuItores.Trinitatis el unitatis Patris el Filii el el boni ctmali. Illi audicbant, sed illc discernebat;"et
Spirittis sancti, et unius Dei, intelligamus de doctrina qutbtis serjno prodessct et p.-ofiilurus essel, videbat
Christi, quoniam non est ejusl. Et ideo dixii non se cl prrevidebal. Jn illis cnim qui tunc erant videbat,
, a seipso loqui, quoniam Christus Patris cst Filitis, et in nobis qui futuri eramus pxrevidebat.Nos ilaque sic
Pater Cbrisli est Pater, el Filius de Den Paire Deus aiidiamus Evangelium,' qtiasi prrcsenfem Dominum;
est: Paterautem Deus, non de Filio DeoDeusest. nec dicamus, 0 illi folices qui cum videre poluefunl!
8. Qiiia semelipsoloqitilur,gloriampropriamquwrit: quia multi in cis qui viderunl, el oceiderunt; multi
Hoc erit ille qui vocalurAniichrisius,ea;(o/.«i_se, sic- auteni in nobis qui non viderunl, et crediderunt. Quod
ut Apostolus ait, snpra otnne quod dicitnr Deus, et enim preliosum sonabal de ore Domini, el propler
-quod colilur (II Tliess.n, 4). Ipsum quippe nnnunlians nos scriptum cst, eliiobis servatum , et propfcr
Dominus gloriam suam.qurcsiturum, non gloriam Pa- nos rocilatum l, et recitabilur eliam proplor posteros
tris, ait ad Judrcos : Ego veniin noininePatris inci, et nostros, eldonec srccuium finialui-.Sursum est Do-
non suscepislis tne : alius veniet in nominesno, hunc niiniis : sed eliam liic est veiiias Doniintis. Corpus
enim Domini 2 in quo resurrexit, imo loco
suscipielis'(Joan. v, 45). Significavil eos Aiuiehrisium csse"po-
tcst : verilas cjus nbiqiic diffusaesi. Bomimim ergo
suscepluros, qui gloriam nominis sui quresiturus est,
inflatus, non soiidus; et ideo non stabilis, sed utique audiamus, el quod ipse donaverit de verbis ej'ns,'ct
ruinosus. Dominusaulem noster Jesus Christus ma- nos dicamus. .
2. Nonne Moyses,inq.iif, dedil vobisLegem,eVhemo
gnum exemplum nobis prrebuit humilitatis : nempc
exvobis fccilLegcm? Quid me quxrhisintrrficere?Ideo
requalis est Palri, nempe in principio erat Verbum,el
Verbumeral apud Deutn, el Deuserat Verbum; nempe enim qurerilis me iiiterficere, quia nemo cx vobis
ipse dixif, et verissime dixit, Tdnto temporevobiscum 1 Er. I.ugd.et ven. ferniil,recilotnr. M.
sum, ct non cognovististne? Philippe, qui vidil tne, - ftoncuuico.licesomitiuut,Domini:at postea in veiijis
vidit et Patrem (Id. xiv, 9); nempeipse dixit, et veris- islis, uno locoesse potcst,j editiet Ms^.quos consiJerare
nobislieuit, omnt-scomeniual : tametsit\o Decr., p. 2,
6ime dixit, Ego el Paler unum sumus (ld. x, 50). Si c. 8; Graliaaiis, de Cousecr.dist. 2,c. rrima qviiem;l\'~.-
ergo ille eum Patre imum, requalis Patri, Deus de gisler, i senl.,dist iO, c. I;' poslqueilics Tiioir.asAquinai-,
5 j)., q. 7S, a. ., sicseutentiamhaucreferant,unolocoesse
* JuxtaEr. Uigd. ven, lov., quomodononestejus. M. opertet. I
 1655 TRACTATDSXXX. CAPUT YJI. 1634
"
. facit Lc-gem: nam si Legem faceretis, in ipsis lilteris ad bonos pertinet, quos.appellavit filios lioniinum;
Christum agnoscerelis, el prresenlem non occideretis. curn supra dixisset, Hominesel juinenta salvosfacies,
El illi rcsponderunl': Respondh ei lutba. Respondil Domine. Quid enim? illi homines non erant filii ho-
qttasi -lurbanon.perlinentia ad ordinem, sed ad per- minum, ut cum dixisset, Hoptines,sequeretur et dice-
lnrbalionem : denique lurba turbata videte quid re- ret, Filii aulem hominutn; quasi aliud erant homines,
sponderit: Dwmoniumhabes; quis le quwrit occidcre? et aliud filii hominum?Nen tamen arbitror sine.aliqua
Quasinon pejus fuerit dicere, Dwmoniumhabes,quam significaiionedisiiiiciipnis hcc dixisse Spirilum san-
eum occidere. Ei quippe diclum est quod drcmonium ctum. Homines ad primum Adam, filii hominumai
haberet, qui dremones expellebat. Quid possit aliud Christum. Forte enim hominesperlinent ad primum
Micere turba turbulenla? quid possit aliud olere coe- hominem : filii aulem hominum perlinent ad Fiiium
num commettim?Turba lurbata est; unde? Averilatc. hominis.
Turbam lippiludinis turbavit clarilas lucis. Oculi enim 4. Unum opus feci, el otnnesmiramini. Et coritinuo
non habcnies sanitatem, non possunl ferre luminis subjungit : Proplerea Moyses dedil vobis circumcisio-
clarilatem. nem. Bene faclum est ut accipereiis circttmcisionein
. 5. Dominus autem non plane lurbalus, sed in sua a Moyse. Non quia ex Moyseesl, scd exPalribus. Abra-
veritale tranquillus, non reddidit malum pre nialo, bam quippe primus accepit circumcisionema Domino
nec malediclum pro malediclo (1 Pelr. m, 9). Quibus (Gen. xvn, 10). El in sabbalo circttmcidilis.Convicit
sidicerel, Dremoniumbabelis vos; verum utique di- vos Moyses. in Lege accepistis ul circumcidalisoctavo
ceret. Non enim talia illi veritati dicerent, nisi cos die (Levit. xn, 5); accepistis in Lege ut vacelis septi-
diaboli falsitas irrilaret. Quid ergo respondit? Audia- mo die (Ercod.xx, 10): si octavus diesillius qui natus
nius tranqttille, et tranrjuillum bibamus : Unttmopus est occurrei ad diem seplimum sabbati, quid facietis?
feci, el onmes tniramini. Tanquam dicens, Quid si Vacabitis, pt scrvelis sabbatum; an circumci8elis, ut
omnia opera mea videretis? Jpsius enim opera erant impleatis sacramenlum dieioctavi? Sed novi, inquit,
qurc in iniuidovidebanl, et ipsum qui fecit omnianon quid faciatis. Circumciditishominem.Quare? Quia cir-
videbant: fecit unam rcm, el iurbali sunt, quia sal- cumcisio pertinel ad aliquod signaculum salutis, et
vum fecit hominem sabbaio. Quasi vero si quisquam non debeiit bomines sabbato vacare a salule. Ergo
regrotussabbato sincerarel 2, alius ilium sanum fccis- nec mihi irascamini, quia salvutn feci tolum homineni
set qtiara ille, qui eos scandalizavit, quia unum liomi- sabbato : si circumcisionem,inqnit, accipit hotno in
ncm s.lvum fecilsabbato. Quis eiiim alius aliossalvos sabbalo, ut twn solvatur lex Moysi (aliquid enim per
fccii quam ipsa salus; qui illam saluiem quani dedit Moysen in illa constilulione circumcisionissalubriler
huic hcmini, dat et jumentis ? Salus enim corporalis insiiiuium esi), mihl operanti salutem in sabbato
eral. Salus carnis et reparatur, et morilur; et cum quare indigiiaiuiiii?
reparatur, mors differtur, non auferlur. Tamen, fra- 5. Forte enim illa circumcisio ipsum Dominumsi-'
tres, eliam ipsa salus a Domino est, per quemlibet giiificabaf, cni isti cttranti el sananti indignabanlur.
deiur : quocumque euranlc el minislrante imperlia- Jussa est eniin adliiberi oclavp die circumcisio: et
tur, ab illo dalur a quo esl omnis salus, cui dicitur in quid ost circumcisic, nisi carnis cxspolialip? Sigriificat
Psalmo, Homines el jumenla salvos facies, Domine; ergo isla circumcisio exspoliationema cofde cupidila-
sicul tnultiplicaslimisericordiamtuam, Deus. Quia enim ttnn carnalium. NOJIergo sine causa data est, et in eo
Deuses, mulliplicala misericordia tua pervenit etiam membro j"ussa (ieri; quoniam per illud membrum
ad salutemcarnis humanrc, pervenil eliam ad salutem procrealur creatnra mortalium. Elpcr unum homineni
mutorum animalium: sed qui das saiutem carnis hb- mors, sicut per unum hominem resurrectio niortuo-
mihibusjumenlisque eomniunem,numquid niillasalus rum (ICor. xv. 21): elper unum hominem peccatum
est quam servas hominibus? Est certe aiia qure non intravit in mundum, et per peccaium mors (Roni. v,
solum communis non esl hominibus et jumenlis, sed 12). Ideo quisquc cum prrcpulio nascilur, quia ornnis
nec ipsis hominibus communis est bonis et malis. honio cum vitio propaginis nascilur : et non mundat
Denique cum ibi de isla salute dixisset, quam com- Deus sive a vitie cum quc nascimur, sive a vitiis qure
-muniter accipiunt pecera el homines; propter illam male vivende addimus, nisi per cultellum petrinum,
salulem quam sperare debent bemines, sed boni ho- DeniitiumChristum. Pelra enim erat C.hristus(I Cor. -
mines, secutus adjunxit, Filii ctutemIwminumsub x, &).Cultellisenim petrinis eircumcidebant, et petrre
tegmine alarum tuarutn sperabunt : inebriabuniur ab nemine Chrisium figurabant: ct prresentemncn agnn-
' uberlaledotnus tum , el torrente voluplalistum potabis sccbanl, sed insuper eum cccidere cupiebant. Quare
1
eos; quoniamapud te est fousvitw, et in luminetuo vi- aulem octavo die, nisi quia post septimum sabba"ti_
debimuslumen(Psal. xxxv, 7-10}. Hrecest salus qurc Dominus die dominico resurrexit? Ergo resurrectio
1 ApudEr.Lugd.ven. omittvmlurverba, ci non liabent; Ciiristi, qure facta est lertio quidem die passionis, sed
- sed addilurcontiuuo:sesponditenim turba. Lov.lectioab octavodie in diebus hebdomadis, ipsa nos circumci-
illa differtsolumeo quodterant,'respondilei, pro, respon- dil. Audicircumcisosvera petra, Apostolpadmonente:
dil' enim. M.
iu tribusMss.,mgrolumsabbatosinceraret;in creteris, Si ergo resurrexisiis cum Ghrislo; quw sursum sunt
mgrotussabbatosincerarel; id est seipso, neque riiedici quwrite, ubi Cltrislus est in dexteraDei sedens; quee
accedenteopera, sanusfieret. —Er. feri, wgrqtussanare-
tur, ubi mgd. Ven.legunt, wgrotntnsanaret. u. sursum sunt sapite, non quw super terram (Coloss. m,
 1655 _ IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINlj {6SG
1, 2). Gircumcisisloquilur :Resurrc\itChiisius, abs- pariendi, multiplicaliofiliorum, abundantia fructuum,
luiil vobis dcsideria carnalia, absiuiit eoncupiscen- qua: iliig omnia a Deo qnidem vero et bouo, lamen ut
tias maias, abstulit superfluum cum qiio naii eratis, c>riialibus promissa sutU, omuia brsc feceriml illis
et muilo pejus quOd inale vivendo addider.uis; cir- Yotus Tesiainentum. Quid esl Yetus Tesiamentum?
cumeisi per pelram quarc adluic j-apiiis terram? Et Quasi hrereditas iiertinens ad hominem veterem. Nos
lad exiremuiii quia Legem dedit Moyses,'st circumci- iiuipvali sumus, homo novus facli sumus; quia el ille
'difis bominem sabbaio, iiilelligile hoc siguificaviOJJUS honio novus venit. Quid tam novum-quam nasci de
bonum, quod ego feei lotum hoiniuem salvum sab- virgine? -Quiaergo non erat miid J in illo innovaret
baio; quiaet curatus esi ut sanUsebset tn corpore, et prrcceptum, quia nullum habebat peccalum; novus
credidit ut sanus esset ih anima. partus est datus. -Inillo hartus nevus, in nobis liomo
6. Nolite judicare personaliler, sed rectnnljudicitim no\us. Quid estiiomo iiO\us? A vettisiaie innovatus.
judieate. Quid esl hoc? Modoqui pcr legem Moysicir- Ad quam rem innnyaius? AJ desiflcranda eoslestia,
cumcidifis salibato, non iraseiminiMoysi; et quia ego ad criiictipiacendaScnipiterna, ad pairiam quresurstun
die sabbali salvum feci hoininem, irasciniitii mihi, est et hostcm uon tiriiet, desiderandanj, ubi non per-
Personalilcr judicalis, veriiatem attendile. Ego iioa dimus amicuni, non timenms inimicum ; ubi vivhrius
rae prrefero Moysi, ait Dominus, qui eral el ipsius cum bono affeclu, sinol -ullodelectu; ubi nemo nasci-
Moysi Dominus. Sic atleudite quomodc bomiries nos lur, quia ncmo moritur; -ubi-nemo jam proficil, -et
duos_.tanquam ambos homines :,judicate inler nos, ueino dcficit; ubi lioii esurilur, et non silitur, sed sa-
sed vernm judicium judicite; noliie me liondralo il- tietas esl immortalitas, ct cibus vcriras. Jtec baben-
lum damnare, sed illo iniellecto me honorate. lloc tes promissa, cl ad NovumTeslamenium periinentes,
enim eis alio loco dixil: Si cre"dereds"Moysi, crederelis et novrebrcrcditalis f.icli brcredes , et ipsius Domini
de tne eifimitle Joan. 16 -
uliqiie ei tnilii; scripsii ( v, ). cohreredes, aliam spcni valde hahemus : non persona-
Scd hoc looonoluit lioc diccre, lanquam se el Moyse Iiter judiccmus, sed reclum jndicium tencamus.
ante illos consiiiutis. Propler logem Moysi circumci- 8. Quis est qui nonjjudicat persorraliler? Qui diiigit
dilis, qtiando etiam sabbalem occurrcril; et ego sani- rcqtialiter. Dileclio requaiisfacii nou -acceplaiijiersc-
lamm faeiendarcm beneficeiitiamnon vultis utexbi- nas. Non eum liomincs diverso modo pro suis gradi-'
beam per sabb.ilum? Quia Domimiscircumcisioniset bus honoramus, tune (imendum estne personas acci-
Dominus sabbati, salutis est aueior: ot ser\iba opera piamus. Sed quando inler -duos judicamus, el a!i-
prohibiil cstis facere sabbato;si vere intellig.uisser- quando inler necessanios, fit nonnunquam judieinm
vilia opera, nQn peccatis. Qui enim iacit peccai.um, inter palrem et fiiiuin; queritur pater de malo filio,
servus osl pcccali (Id. viu, 54). Numqtiid ser\ile opus aut queriiur filius dejdufo patre : servamus bonori-
est, homlnem sanare' por sabbaittm? Mandttcatis et ficeniiam patri, qurej debetur a filio; non ocqtiamtts
bibiiis (ul aliquid dicam ex admonitione Domininostri filitim patri in bonore; scd praeponimus, si bonam
Jesu Cbrisli, el ex verbis ejus); utiqtic quare mandu- causam habet nHiuni requemus patri in veritate; et
cruis et bibitis in sabbaio, nisi quia perlinci ad saiu- sic tribuemus honoren debitum, ut uou perdat rcqul-
lem quod faeitis? Perlioc ostenditis ppera sriiuiisnon las meritum. Ila verbis Domini proflcimus, etut pro-
esse ullo mododie sabbati omittcnda. Ergo notiie per- ficianrosgralia iilius adjuvamur.
sohniilerjudicare, sed reclumjudicinmjudicate. Alten- TB.ACTATUSXXXf.
dtte me quomodo hominem, atlendile Moysenquo- Ab eo Dicebanl erge quidam ex Jerosolyinis,
: si secundum vciiiaictn loco,
modo hominem judioeiis,
et Nonne hic esi queiii qurcrebaiilJudrci iiiterficcre;
neqne Moyscn, neque irie coivdemti.ibhis; verilale
usque ad id, Qureretisme, et non invenielis; et nbi
eognita me cognoseetis, qula ego snm-veritas (Id.
sumegn,\ps non polesiis venire. Lap. vii, _. . 25-56.
xiv, 6).
-' 7. lloc vitium, fratres, quod Dominus notavil lioc 1. Meniinil Ciiariias Vestraiprislinis sermonibus et
Jecltimcssc in Evangelio, el a nobis ul potuimus
loco, e\adere in hoc sreeulomagni lahoris est, non
personaiiter judicare, sed reclum judicium reiinere. disputaium, quod Domimis Jesus idoo velut occulle
"Admonuil quidem Dominus Judioos, sed monuit et ascendiUid dicm festupi, non quia tiriiebat ne lenerc-
crat ne tctierelnr; sed ut significa-
hos iillos convicit, nos instruxit; iilos redarguii, nos tur, cujus poteslas
exaciiit. Non putemus hoc nobis non ideo dictum, quia ret eiiam in ipso die festo^quicelebrabatur a Judrcis,
iuric ibi iion fuimus. Scripium esl, legitur, cum reci- sc occuitari, eisuum osse mysterium : bodierna ergo
larelur audivimus; sed lanquaiii Judreis dieium andi- leciione ajiparuit polesias, qurc pulabatur limiriitas ;
vimus: non nos ponamus post nos,-el quasiintueamur i-oqiicbaiurenim jpnlam in die,fesio, iia ut mirarentur
inimicos repreliendore, et ipsi ncs faciamus quod in lurba», ci diccrent quod audivitnus, cum Jectio lege-
hic esl iquem qumrebantinierficere?Et
nobis veritas ipsa reprchenclai. Judrei quidem perso- relur, Nonne
cccepalam loqttilur, el nihit illi dicunt: numquidvcre
"YialUer,judicibani, sed ideo non peTlinenl ad Novum
hic est Ciirisius? Qui nove-
Tcslameiilum, ideo nrin liabenl iri"Christe rcgnum cognoven/miprhicipesquia
srr\ilia qiia:rebalnr,-miTabanturqua potcntia
coelorum, ideo non juiigunlur sanetorum soeietati ranl qtia
non teiiebaitir. Deiudc non plene intelligeiUes illius
Angelorum : lerrena qurereliant a Domino; terra
enim promisslonis", victoria ab iniiiiicis, fecundilas >JuxtaEr. Uigd.venJlov., quod. M.
.6S7 H.ACTATUS.XXXI. CAPUT VII. ' 1658
pp;en>ian.,putaveruntpnncipumesse scienliam,ghod seclesl verus qui me tiiisit, qitemvosnescitis: sed ui
ipsi eognoveiaiit eumdem"esse Christum: ideo pe- eum scialis, creditc in eum quem riiisit, et sciotis.
psrceiunt.ei, quem taritopereoccidendumqurcsierunt. Deum enim ncnw vidil tinquam, nisi unigenilus Filius
2. Deiade illi ipsi apud seipsos, qui dixerant, quieslin shiu Patris, ipse enarravil (Joaii. i, 18) : el,
Nwiqaid cognoverunt'principesquia hicesl Chrislus? Palrem tion cdghoscitnisi Filius, et cui vohterflFitius
fecerunt sibi qurcslionem qua eis videretur non ijise fevelare(Mallh.xi, 27). .
esseChrislus : adjungentes enim dixerunl,' Sed istum i. .Denique.eum dixisset, Sed esl verus qtti tnisil
nevimusunde _if; Christus dutemcum benerit, nenio tne, quetnvos.tnesciiis ; ul pstenderet eis unde posseni
scit unde sh. Ilrcc opinioapud Judrcosunde hala fue- scirequod nesciebant, subjecit, Egoscio eum. Ergo a
ril, quod Chrislnscutnvenerit,hemoscit unde sil (noii me quicrile., ut sciatis euin. Quai'e autein scio etim ?
eriimirianiternataesl); si considereinusScripluras, in- Qiiiciabijiso sum, el ipsetne iiit.it. Maguificculru.mquo
venimus,'fratres, quoniam sauclrcScripttira: diverunt moristra.vil.Ab ipso, inquit, si(m;quia Filius de Pa-
de Cbristo, quoniamNazarwtis vo.cubitur(Mxtllh.u, tre, el quidqriid est Filius, de, illo est cujus est Fi-
25). Ergo prrrdixertmlunde sii. Rursns si Iocum na- lius.Ideq DomiuuiriJesiimdicimus Detimde Deq; Pa-
tivitatis ejus qureramtis, tanqtiani inde sil ubi natiis trem rion dieimusDeuiii dc.Deo, sed tanlum Deum:
est; nee hqc laiebal Jud.cos, propter Seripturas qurc etdicimus pbminum Jesum Ltimen de Lumiue; Pa-
ista prrcdixerani.Nain enm cum visa siella 51agiqure- lreni__iio.fi dicimusLumeiide Lumine, sed tanlum Lu-
rerent adorafe, yenerunl ad Herodem, ol dixerunt mejV;Adlioc ergo.pertinet, quoddixit, Ab ipso sum.
qtii.dqua:rerent el qttid vellent: ille aulem convocatis- Qubd autem videtis me in carrie, ipse me misit. Ubi
eisqtti Legem sciebant, quae.hii.ab eis ubi Christus audis, ipse memisit, noli intelligere naturredissimili-
nasceretur : ilii dixeriml, In BelhleitemJttdw; el te- ludinem , sed generanlis auctorilatem.
slimoniumetiam propbelicum prolulerunl (Maith. n, h.~Qitwrebantergo ettm apprcltcndcre,el netnomisit
1-6). Si ej'go'Propliel;e prrcdkcranl et loeiim unde in illum manits, quia nondum veneral hord ejus : hpc
erat origo carriis ejus, et lucuni ubi eum peperit ma- cst, quia nolehat. Quid cst enini, nondumvenerathora
ter ejus; unde naia esl ista epinio apnd Judreos, ejits? Non enim Dominus^subfato.natus est. Hoc nec
quam modoaudivimus,Cliritluscumvenerii,nemoscit de te crcdcndum esl, nedum de illo l per quem fa-
upde sil, uisi quia ulrumque pr.cdicaveraul et prrc- ctus es. Si tua hora voluniasest illius; illius hora qure"
nunliaverant Scripturrc? Secundum boniinem prrc- est, njsi voluntassua? Nori ergo boram dixil qua co-
diveranl Scripturreundc csset; secunduiuDeumlale- geretur moii-fscd qua dignaretur oecidi. Tempus
bat impios, et qua:rebal pios. Ad hoc enim el isti enim cxspcclabal'quo moreretur, quia et tempus
dixeruu!,,Chrisluseutttveneril,iiemoscilunde sii; quia exspeclavit quo nasccretur. Dehoc teriiporeAposto;
hanc illisopinioneingcneraverat quodper Isaiam di- lusjoquens, ail : Cumautcmvetiilpietiitudolemporis,
Cltimest,-Gcnerqiionemautem ejusquisenarrabil(Isai. misit Deus Filinin suutn(Gttlai.iv, £). Ideo niulli di-
Liu, 8)?Dei.iiqueelipseDominusad ulruinqne rcspon- cunt' : Qnare non anle venil Cluistus? Quibus re-
dit, et quia noverant eum unde essel, et quia non no- sppndendumest",quia riondum venerai plenitudo lem-
verant; nt ailestarelur propbetirc,sanctre qurc de illo poris, moderarile illo per quem facta sunt iempora :
ante prredicta est, etsecundum humaniiatem infirini- sciebat enim qttando venire deberet. Primo per.mul-
tatis, el secundum divinitalem majestatis. tam sericm temporum et annorurii prredicendusfuit;
5. AuditeergoYerbumDoniini, fiatres, videteque- non enitn aliquid parvum venturum fuit : diu fuerat
madmodumconfirmaviteis et quod dixerunt, s Istum prrrdiceiidus, semper tenendus. Quanio major judex
novimus uftde sit; i et quod dixcrunt, « C.lirislus veniebal,'tanto prreconumloiigiof series prrccedebat.
cum venerit, nemp scit unde sit. Clamabat ergo do- Denique ubi .venil plenltudo temporis, venit el ille
cens in temploJesus : Et ine scilis, cl unde sim sci- qui nos liberaret aiempofc. Liberati ciiima lempofe,
tis;- et a meipsoIIOJIveni, sed esl verus qui nie mjL- venluri sumus ad relcrnitalem illam, abi no,nesl temi
sitj quem vos ncseilis. » Hoc est dicere, Et mc sci- pus : nec dicitur ibi, Quando veniel iiora; dies est
tis , et me nescitis : hoc esl dicere, El unde sim sci- enim seiiipitej-nus,qui nec prrrcedilur hesteriio, nec
tjs, etunde sim nesciiis. Undesjm.scitis, Jesus a Na- excluditur craslino. Iri lioc ruitem srccule yplvuiitur
zareth, cujus eliam parentes noslis. Solus enim in dies, et alii transeunt, el alii veniuht; nullusmaiiel :
liac causalatebat virginisjjarlus, cui tamen iestiserat ct momenta quibus loquimui', invicem se expeilunt,
marilus : ipse enim hoc jjoteral fideliler-indicare, qui nee stat prima sjilaba", tit sonare possit secunda. Ex
possei.raarilaliteret zelare l. Hoc ergo excepto virgi-, quo loquimur aliquaiUumsenuimus, et sineiilla dubi- •
1
nis partu, lotum noverant-in Jesu quod ad Jipminem tatioue senior sum ihodo quaiiimarie : ita nihil stat,
pertinel: facies ipsius ucta erat, patria ipsius nota nihil fixuinmanet iii tempore. Amare itaque debemus
crat, genusipsius noium crat, nbi natus est sciebatur. per qucm facta sunttempora, qtliberemur a lempore,
Recte ergo dixil, Ei me ttoslis, el unde sitn scitis, se- el figaraur in reierniiate, ubi jam-nulla est muiabili-
cimdumcaruem el efiigiem bominis quam gerebat : tas lemporum.Magnaigilur misericei'diaDpmini no-
secundum.autemdiviniialein, Etame ipsonon veni, sifi Jesu Cbristi, iaclum esse etim propter nos iri tem-
LsicKSS.cumeditis Am.et Bad.AtEr.etLpv-.Uabent, pore, per quem facta sunl tempora ; faclum esse in-
et celare.
quijpolmttharitaliter. 1 Er. tugd. ven. el Lov.sie, quantomihusdeitlo. M:
 1659 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl! ma
ter emnia, pef quem facla sunl emnia : faclum esse facturi eslis, sed non modo; quia modo nolo. Quare
quod fecil. Faolus est enimquod feceral; faclus est adhuc modo nolo ? Quia adhuc tnodk-nn tetnpusvobis-
enim homo qui homineinfecerat, ne periret quod fe- cum sum : el luttc vado ad eum qui me tnisit. Implere
cerat. Secundum banc dispensationem j'ara venerat debeo dispensationem meam, et sic pervenire ad
liora nalivilatis, et nalus erat: sed nondum venerat passionem meam. !
hora passionis, ideonondum passus eral'. 9. Quwrelisme, et noti invenieiis; el ubi sum ego,
6. Denique ut noverilis non necessiiatem, sed po- vos non poteslisvenire. Hic j'am resurreciionem suam
iesiatem morieniis (a) : propter nonnulios hoc lo- prredixit : noluerunl enim agnoscere prresenlem, et
quor, qni cum audieriut, nondum venit hora ejus, poslea qnresierunt,cum videruntin eum multitudinem
a^difieanlurad credenda fala , et fiunt corda eorum jam credentem. Magnaenim signa facla sunt, etiam
fatua : ut ergo noveritis potestatem morienlis, ipsatn cum Dominusresurrexit, et ascendilin ccelum.Tunc
passionem recolile, crucifixum intuemini. Dixit in per diseipulos"facta suiil magna; sed ille per illos, qui
lignopendens, Sitio. Hlihoc audilo , in arundine per et per seipsum : ipse^quippe illis dixerat, Sine tiie
spongiam oblulerunt ei acetum in cruce : accepit, et nihil poteslis facere (Joan. xv, 5). Quando claudus
ait, Perfectutn est; el inclinato eapile, reddidit spiri- ille qui sedebat ad portam , ad vocemPelri surrexit,
lum. Yidetis potestalem morientis, quia hoc exspe- et stiis pedibus ambulavil, ita uthomines mirarentur,
clabat, donec omiiia complerenturqure de illo prre- sic eos allocutus est Petrus, quia non in sua poteslate
dicla fueranl anle niorfem futura. Dixerat enim pro- ista fecit, sed in virtute illius quem ipsi occiderunt
pheta : Dederuntin escammeam fel, el in siti mea po- (Ach m, 2-16). Mullicompunctidixerunt:" Quid facie-
laverunt me acelo (Psal. LXVIH,22). Exspeclabat ut mus (Id. II , 57) ? Yidcrunl eniin se ingenti crimine
lirec omnia complerentur : posleaquam completa impietatis astrictos , quando illum occidermit, quem
sunt, dixit, Perfectum est; et abscessit poleslale, quia venerari et adorare debuerunt: el Iioc pulabant esse
non veneral necessitale. Ideo quidamplus mirati sunt inexpiabile. Magnumenim facinus erat, cujus consi-
istam potestaiem morientis, quam potenliam mira- deraiio illos faceret desperare : sed non debebanlde-
cula facientis. Yenlum est enim ad crucem, ul cor- sperare, pro quibus in cruce pendens Dominusest
pora deponerenlur de ligno , quoniam sabbatumillu- dignalus orare. Dixerat enim : Paler, ignosceiltis,
cescebat; et invenli sunllatrones viventes.Supplicium quia nesciunt quid faciunt (Luc. xxiu, 3i).Videbat
quippe crucis ideodurius erat, quia diutius cruciabat, quosdam suos inter mtiltos alienos; illis jam petebat
et omnes crucilixi longa morte necabanlur. Illi aulem, veniam, a quibus adhuc accipiebatinjuriam.Non enim
ne remaiierenl in ligno, cruribus fractis coacti sunt allendebal quod ab ipsis moriebatur, sed quia pro ipsis
mori, ul possent inde deponi. Dominusautem inven- moriebatur. Multumest quod illis concessumest, et a'b
tus est mortuus (JOOH.xtx, 28-55), et admirati sunt ipsis, et pro ipsis; ut nemode sui peccati dimissionede-
liomines : et qui cum vivum conlempseruiU, mor- speret, quandoilli veniammcruerunt,qui Chrislumoc-
tuum sic admirati sunt, ut dicerent quidam, VereFi- ciderunl. Morluusest Christus pro nobis; sed numquid
lius Dei esl hic (Matlh. xxvn, 54). Unde est et illud , a nobis?At veroilli viderunt Christumsuoscelercmo- -
fralres, ubi ait qurercntibusse, Ego sutn; et illi relro rientem ; et credideruril in Chrislum suis sceleribus
redeuntes onines ceciderunl (Joan. xvm, 6). Erat ignoscentem. Quousque biberent sariguinem quem
ergo in illo polestas summa. Nec hora cogebatur fuderant, de sua salule desperaverunt. Ergo hoc dixit,
mori; sedlioram exspectabat, qua opportune fierct Quwrelisme, et non invenieiis; et ubi sum ego, vos non
volunlas, non qua inviti impleretur necessilas. poleslisvenire : quia quresiluriillum erant post resur-
' 7. De lurba auletn mulli crediderunlin cutn. Humi- rectionem compuncti. Nec dixit, ubi ero; sed, ubi
les et paupefes salvos faciebat Dominus. Principes simi. Semper cnim ibi erat Cbrislus, quo fueral red-
insaniebanl; etideo medicumnon solum non agnosce- dilurus : sic cnira venil, ul non recederet. Undeaiio
bant, sed etiam occidere cupiebant. Erat qurcdam loco ail, Neino ascenditin cmltim,nisi.qui descendildc
lurba qurc suam regritudinemcito vidit, ct illius mc- cwlo, Filius hominis, qui esl in cwlo(Joan. m, 15) :
dicinam sine dilalione cognovit. Yidete quid sibi iion dixit, qui fuit in coelo.In terra loquebatur, et in
dixerit turba ipsa commota miraculis : Numquid coelose esse dicehal. Sic venit, ul inde non abscede-
Chrisluscum venerit, plura signa facturus esl? Ulique ret : sic rediit, ut nos rion derelinqueret. Qiiid mira-
si duo non erunt, hic est. Crediderunt ergo in eum mini? Deus hoe facit. Homo enim secundum eorpus
dicentes isla. in loco est, ct de loco migral; et cum ad alium Io-
8. Principes vero illi audila multiludinisfide, el eo cum veneril, in eo loeo unde venit non eril: Deus
murmure quo Christus glorilicabatur, miseruut tni- aulem implet omnia, et ubique lotus esl; non secun-
nislros, ul apprehenderenleum. Quem apprehende- dum spatia tenelur locis. Erat tamen DominusChri-
rent ? Adhuc nolentem ? Quia ergo non polerant ap- stus secundum visibilem carnem in terra, secundum
prehenderenolentem, missi sunl ut audirent docen- invisibilem majestatem ih cceloet in terra : ideo ait,
tem. Quid docenlem ? Dicil ergo Jesus : Adhucmodi- Ubi egosum, vos non poteslisvenire. Nec dixit, non
cum tempusvobiscumsum. Quod modo vullis facere, poteritis; sed, non poteslis: lales enim tunc erant qui
1 Edili-':ideononpassuruserat. Al Mss.,passus. non possent. Nam ut sciatis non lioc ad desperatio-
(a) conferTracl. 37, n. 8-10. nem dictum, et discipulis suisdixit tale aliquid, Quo
 im TRACTATUSXXXII. CAPUT VII. 1642
egovado, vosnon potestisvenire (Joati. xm, 55); cum quwperierunt domusIsraet; quomodo habet alias-oves
pro illis orans dixerit, Pater, voloitt ubi ego sutn , el ad quas non esl niissus, uisi quia significavitprresen-
ipsi sintmecum(Id. xvn, 24). Denique boc Peiro ex- tiamcofpnralom non se missum exbibere nisi solis
. posuil, ct ait illi : Quo ego vado, jwn polcs tne 'seqili Judrcis, qul viderunt et occiderunt? Et multi tamen
modo; sequerisaulem postea(Id. xm, 56). inde et aniea et postea crediderunt. Messis prima de
- 10. Dixeruntergo Judmi, non ad ipsum;sed, ad cruce ventilata est, ut esset semen unde alia messis
seipsos: QuoMcilurus esl, quia noninveniemus cuin? consurgerel. Nunc vero cum fama Evangelii et bono
numquidin dispersionemGentiuniiturus est, cl doclti- ejus odore excilali credimt fideles ejus per omnes
rus Genles?Non enim sciebant quod dixerunl; sed genles, erit exspectatio gentium , quando veniat qui
qttia ille voluit, prophetaverunt. Ittirus enim erat jam venif (Gen. XLIX,10); quando abomnibus videa-
Dominus ad Gentes, npn prresentia corporis sui, sed tur, qui lunc a quibusdam visus non esl, a quibusdam
lamen pedibus suis. Qui erant pedes ejus? Quos pe- vistis esl; quando veniatjudicaturus qui venitjudican.-
des conculcare volebal persequendo Saulus, quando dus;quandoveniatdiscreturus,qui venit tilnon discer,-
ei caput clamavit: « Saule, Saule, quid me jierse- neretur. Non enimab impiis Chrislusest discretus, sed
queris» (Act. rx, 4)? cQuis est hicsermo, quem dixit: cum impiisjudicatus : deillo enini dictum est, Lnter
Qurcrelis me, et non invenielis ; et ubi ego sum , vos iniquosrepulalusesl (Isai. xm, 12). Lalro evasit : Chri-
non poteslis venire ? > Unde boc dix.itDominus, ne- slus damnatus esl (.Ma.c. xv, 15; Joan. xvm,40). Ac-
scierunt, eltamen aliquid quod fuiurum erat, nescien- cepil in dulge.niiamcriminosus, damnalus est qui om-
tes prrenuntiaverunt. Dixitenim hoc Dominus, quia nium crimina confuentitim rclaxavit. Tamen et ipsp
locum, si tamen dicendus cst Iocus , id esl sinum Pa- crux, si attendas, tribunal fuit: in medio enim judice
tris unde nunquam discedit unigenitus Filius, ncn constituto, unus lairo qui credidit liberatus (Lttc.
illi noverant; nec cogilare idonei erant ubi erat XXIII,45), alier qui insuliavii danmaius ost. Jani si-
Clnistus, unde non recessit Christus; quo redilurus gnificab.itquod factmus est do vivis etmorliiis; alios
erat Clnistus, ubi manebat. Christus. Unde hoc cordi positurus ad dexleram, alios ad sinistram : similis ille
humano cogitare, nedum lingua explicarel ? Hoc ergo lalro fuluris ad sinislram, similis alier fniiiris ad dex-
illi nullo modo intellexerunt; el tamen ex bac oeca- teram. Judicabatur, eljudicium minabatur.
sione salutem nostrani praedixerunt, quod Dominus TR4CTATUS XXXII.
ilurus esset ad dispersionemGentium, et impleturus Abeo
non loco, In novis-simoautem die feslivitatis siabat
qued Jegebant el inlelligebaiit, Populus quem Jesus et -clamabat, dicens, Si quis silit, veniat ad
noncognovi, servivil mihi, in obauditu anris obau-
me, ei bibal; usque ad id, Nondum enim- eratSpi-
divit mihi (Psal. xvn, 45). Uli non audierunl in ritus datus, quia Jestts nondum iuerat aiorilieaius
miorum oculis fuit; illi audierunl in quorum auribus • Cap. w\,-f . 57-59.
sonuit.
11. lllins enim Ecclesirevenlurre de Gentibus ly- 1. Iuler dissensioneset dubiiaiiones ,]i!'i: onini de
pum gerebat mulier qure fltixumsanguinis patiebatur: DominoJesu Chrisln, inler ca-lera qu- dixii , qiiilms
tangebat, el non videbatur; nosciebatur, et sanaba- alii coiifunderenlur, alii docereulur; twvissiino illius
tur. Figura quippe crat, quod Dominus inferrogavit, feslivitalisdie (iunc enim isia agobantur), qn.c a_ipcl-
Quis me tetigit? Quasi ignorans ignoralam sanavit latur Scenopegia, id esi labornacuiorimi consiructio,
(Liic. vm, 45-48) : sic fecit et Gentibus. Non eum de qua festiviiate jam"anlea mcminit Charius vestra
didicimusin carne, et meruimus carnem ejus man- fuisse disserlum, vocat Dominus Jesus Chnsius, eL
ducare, el in earne ejus membra esse. Quare? Quia hoc non utcumque loqiiendo , sed cl.unando, ut qui
misil ad nos. Quos? Prrecones suos, discipulos suos, silit veniai ad enm. Si silimus, veniamus; et non pe
servos suos , redomptos suos quos creavit, sed quos dibns, sed affeciibus; nec migrando , sed amando
el redemit fralres suos : lotum parum dixi: niembra veniamus. Quanquamsecunduminteriorem hominem.
sua, sipsuni; misit enimadnos membra sua, elfecit el qiii amat migrat. El aliud est migr.ireeorpore, aliud
nos membra s*ia. Tamen secunduin speciem corporis corde : migrat corppre qui mptu ccrpofis niuiat lo-
quam Judrvi vsdertint et coniempseruiit, non apud cum; migral corde, qtii molu cordis mutat affectum.
nns fniiChrisius: quia et hoc de illo diclum eral, slc- Si aliud anias, alitid amabas, non. ibi es ubi eras..
i!t ot Apo«lolusdicil, Dico enim Cliristumminislrutn 2. Clamat ergo nobis Dominus : Slabat enim, eV
ftthse chrtimcisionispropler verilatemDei. ad confir- clamabat, Si cjuis sitil, veniat ad'me , el bibat. Quk
mandas promissionespalrum. Ad illos -debuit venire, credilin me, sicut dicit Scriptura, flumina de venlre
a qtmrumpatribus et quorum palribus est promissus: ejtisfluentaqumvivw.-QniAhoc esset, quando Evan.'
ideo et ipse sie ail, JVOH summissus nisi ad ovcs qum gelistaexposuit, immorari non debemus. Unde enini-
perkrttnl domusIsrael (Matth. xv, 24). Sed quid dicit dixcrit Dominus, Si qttissilil, veniat ad tne, el bibal,
Apostolusin seqnenli? Genlesnulemsuper misericor- el, Qui crediiin me, ftumina de venlreejus fluenluquce.
diu glorificareDeum (Rom.xv, 8, 9). Quid et ipse vivw;consequenterexposuit Evangelista, dieens : floc
Dominus? Habeoalias ovesquw nonsiint ex hoc ovili aulem dixil de Spirilu quem accepluri eranl credenles
(Joan. x, 16). Quidixerat, Non sumtnissusnisiadoves in eum. Nonduin enimeral Spiritus datus , quia Jesus
*Er., Kngua.juxta Lugd..ven.Lov.,lingum. H. nondum eral glorificalus.Esl crgo sitis interior et veu«
SjttVCT.AUGUST,III. f Zinquan te-deux.J
 Uh M JOANNIS EVANGELlUM,S. AUGUSTINI' mi
• tef
" inleiior, guia est homo interior. Et ille quidem enim nosdeseritfons, si non deseramusfontem.
inferior invisibilis, exteiior aulem visibilis : sed m.e- 5. Exppsuit Evangelista, vt djxi, iwde Dominus
lior interipr quam exlerjor. Et quod non videtur, hoc clamassei, ad qualem potum invjtasset, quid bibenti-
plus amatur : ccnstal enhn JJIUSamari hominem in- bus propiuasset, diceiis, Hoc autemdicebatde Spiritu
teriorem quani exteriorem. Unde hoc constal ? Unus- quemaccepluri eranl credentesin emn. Nondum enhn
guisque in seipso probet. Quamvisenhn qui male vi- erat Spifilns datus, quia Jesus nondutn eral glorifica-
vunt _ animos SUPScprpori addicant; vivere jamen tus. Quemdicil Spiritum, nisi sanclnm Spiritum ? Nam
velunt, quod non est nisi animi, magisque seipsos nnusquisque homo habct in se proprium spirilum,
Indicant qui regunl, quam iiia qurc regunlur. Regnut de quo loquebar cum aiiimum-commendarem.-Animjis
enim animi, reguntur corpora. Ga.udetquisque volu- enim cujusque, proprius esl spiritus ejus : de quo
ptate, et capit de corpore voluptalem: sed separa ani- dicil Paulus apostolus , Quis enim spit Jfominumquw
mum, nihil restat in eorpore quod gaudeal; et si de sitnl hominis, njsi spiritus hominis,qtti in ipso esl?
corpore gaudet, animus gaudet. Si gaudet de domo deinde adjunxit, Sic e) quw Dei suni, peino scil, nisi
sua, de se non debet gaudere ? et si habet aniinus Spirilus Dei (I Cor. u, li). Noslr.a nemo scif, nisj
unde obleclelur .extrinseeus, sine deliciis manet in- sjjirilus nosler. Non lenininovi qttid cogijas, aut tu
trinsecus ? Omniiio cpnstat plus amare bominem ani- quid cogilo : ipsa enim siinf propria nostra, qure in?
mam-suam quam corpus suum. Sed el in alio homine teritis cogjtamus; el cogilalionum uniuscujusqiie ho-
plus amal iiomo animam quam corpus. Quid enim minis ipsius spiriius lestis est. Sic et guw Dci sunt,
amalur in amico, ubi es.tamor sjnceiior et castior ? nemo scit, nisi Spiritus Dei. Nos cum spirilu nostro.
Quid amalur in amico ; animus, an corpus ? Si fides Deus cum isuo : ita tamep ul Deus cum sup Spiritti
amatur, animus amatur : si benevolenlia amatur, be- scialbliam quid agaiur in nobjs; nos ajitem sine ejus
nevolentire sedes animus est: si hoc amas In altero, Spiritu scire non possumus quid agatur in Deo. Deu-s
quia et ipse amal te, animuni amas ; quia non caro, aulem scjt in nobis et quod ipsj nescjnms in nobis.
sed animus amat. Jdeo ejiim amas , quia te amat: Nam inlirmitatem suam Pelrus n.esciebat,qiiando a
qurereundete amet, et vide quid ames. Plus ergo Domiiio quod ter esset negaturus audiebat (Mqllh..
amalur, et noti videlur. xxvi, 55-55), et rcger se ignprabat; medicus a^grum
5. Aliquid eliam volo Jicere, ubi magis apparcal sciebat, Sunt erge quredamqure Deus novij. ip nobis,
Dilgctionivestrrc quaiittmi amelur animus, et quem- nescienlibus nobis. Tamen qpaiUuinad.Jiomines per,-
sjdmeduin corpori prreponalrir. IUi ipsi lascivi ama- tinet, neme sic se npvit quombdo ipse homo : alius
teres, qui pulchrjludine eorporum delectantur, et nescit quid jn ilio agatur, sed spiriius ejus novit,.
forma inembrorum accpndunlur, lunc amant ajnplius Accepto aulem Spiri.tu Dei, discimus et quid agatim
quando amantur. Nam si amet el senlist quia odio in Deo : nen tolum, quia non accepimus totum. De
liabetur, magis irascilur quam diligit. Quare magis pignore muUa novimus : pignus efijin accepimus, et
iraseitur quam diligit? Quia non ei redditur quod lmjus pignoris plenitud.p postea dabitur. lnj.er;m ia
impendit. Si ergo ipsi corporum amalores redamari bac peregriuali.cne pignus nes coiisolelur, quia qui
se volunt, et hoc eos magis delectat si amentur; nos dignatus esl oppignerare, mullum parafus est
quales sunt amalores animorum ? Et si magni sunt darc. Si lalis csl arrlia. quid est cujus es,t aiTlia?
amatores animorum, quales sunt ainatores Dei, quj 6. Sed quid est quod ait, Ngn 'enitn erat Spirilus
pulehros animns faeit? Sicut enim auimus facitdecus datus,'quia Jesus nondumeral gtorificalus?ln evidenti
in ccrppre, sic Deus in animo. Non enira facit cor- esi iiitellectus. Non eijim non eiai Spiritus Dei, qui
pori unde ametur nisi animus : qui cliin migraveiit, eral apud Detim ; sed nondum erat in eis ^jui credi-
cadaver horrescis; et quantumcumque pulchfa llla deranl in Jesum. Ita enim disposuil Deminus Jesus
membra dilexeris, sepelire festiuas. Decus ergo cor- non eis dare Spiritum istum de quo loquimur, nisi
poris; animus : decus animi, Deus. post resurrectionem suam; et hoc non slne causa.
4. Clamat ergo Dominus ut veniamus el bibamus, Etforte si qureramus, amiuet ut inveniamus; et si
siintus siliamus; et dicit quia cum biberinius, fiumi- pulsemus, aperiet ut inlremus. Pietas pulsat, non
na aqure vivre fluenl de venlre nostro. Yenler inle- manus : quanquam pulbat el manus, si ab operibus
rioris hominis eonscientia cordis esi. Bibito eigo isio misericordire non cesset nianns. Qure igitur eausa
liquore vivescil purgala conscienlia; et liauriens, est cur Dominus Jesris Chrislus statueril nonnisi
fontem babebit; eliam ipsa fons erit. Quid est fons, cum esset glorificatus, dare Sjiiritum sanctum? Quod
e't quid est fluvius qui manal de venlrc interioris antequam dicaraus ut | possumus, prius qurerendum
hominis? Benevelenlia, qua vull censulere prcximo. est, ne quem forte moveal, quomodo uondum erat
Si enim putel quia quod bibil soli ipsi dcbet suffi- Spirilus in bominibus jsanctis, cum de ipso Domino
cere; nenfiuil aqua viva de ventre ejus : si auiem recens nato legatur in Evangelio, quod eum in Spi-
preximo ieslinat cpnsulere; idee JIPU siccat, quia ritu sancto agnoverit Simeon, agnoverit ptiam Anna
manal. Videbimus nune qtiid sit qund bibuni, qni vidua propbetissa (LMC.III, 25-58); agnoverit Joannes
credunl in Dnmiup; quia utique Chrisliani sumus, et ipse, qui eum baptizavjl (Joan. i, 2,6-54) i impietus
si eredimus, bibimus. Et unusquisque in seipso debet Spiritu sancto Zacharias inulta dixil (Luc. i, (37-79);
aiciiosceresi bibit> et si vivit ex eo qiiod bibit : non Spirilum sanctum ipsa Marja, ui Domiriumeojicipe^
 1645 TRACTATUSXXXII. CAPUT VII. im
ret, accepit (Ltcc. 35). Multa ergo mdicia prrece- tres; quanlum quisque amal Eeclesiam Christi, tan-'
dentia Spirilus sancti habemus, aniequam Dominus lum babet Spiritum sancluih. Dalus esl enim Spiri-'
glorificarelur ^resurreetione oarnis sure. Nen enim lus, sicut Aposlolus dicil, ad tnanifeslalionem.Quam
afium spinium etiam Prephetre babuerunt; qui Chri- ihaiiifestalionem? Sicutipse idom dicit, Quia alii da-
stum venturum prrenuntiaverunt. Sed modus quidam tur pep Spirilutn sermo sapienliw, alii sermo scien-
fufurus erat dationis hujus, qui ommno anlea non liw secUndtinieumdem Spirilutn, alii fides in codem
apparuerat: de ipso liic dicitur. Nusquam enim legi- Spiritu, alii donalio curatiotium in uno Spirilu, alii
mus antea congrogatos homines accepto Spiritu san- operatio virtutum in eodemSpirilu; Mtiita enim dan-
clo, linguis omnium gentium loculos fuisse. Post tur ad manifestationem, sed tu forsitan coriun
resurrectionem autem suam,"primum quando appa- omnium qure dixi nihil liabes. Si amas, non nibil
ruit discipulis suis, dixit illis : AccipileSpirilum san- liabes : si enim amas unitatem, etiarii lihihabet quis-
clutn. De hoc ergo dicttim est, Non erat Spiritus dalus, quisin illa habet aliijuid. Toile iiividiain, el tunm est
quia Jesas nondum erat glorificalus. El insufflavil'"m quod habeo : tollam-ihvidiarri, et rheum est quediia-
faciem eorum(Joan. xx, 22), qui flaluprimum homi- bes. Livpr separat, sanitas"jlingit. Oculus srilus videt
nem vivificavil, et de limo erexil, quo flatti animam in corpore : sed numquid soli sibi oculus videf ? Et
membris dedit (Gen. n, 7); signifioans eum se esse manui.vidct; elpedi videt, efereteris me.iibiis videt:
qui insuffiavii in faciem eorum, ul a luto exsurge- nori enim si aliquis iclus in pedem veniat, avertit se
refit, et luteis operibus renuntiarent. Tunc primum oculus inde ut non prrecaveat. Rufsus sola manus
post resurreciienem suam Deminus, qtiam dicitEvan- operatur in corpore; sed nunifjuid sibi soli operatur?
gelisla glbrilicationem, dedil discipulis suis Spiritum Et oculo operatur :'nam si ictus aliquis veniensiiori
sanctum. Deinde commnratus cum eis quadraginta eat in manum, sed tahtum in faciem,-numquiddicit
dies, ut liber Acluum Apostplprum dempuslrat, ipsis' manus, Non me mov.eo,quia non teridit ad me? Sic"
videntibus, et vidende deducentibus, ascendit in cce- pes ambulando omnibus"membris mililat: mombra
lum (Act. i, 5 el 9). Ibi peractis decem diebus, die crctcra tacent, et lingua omnibus loquitur. Habemus
Fentecosfes misit desuper Spirilum sanctum. Quo, ergo Spiritum sanctum, si amamus Ecclesiam : ama-"
sieut dixi, qui fuerant in unb locp congregati, acce- mus aulem, si in ejus compageet eliaritale' consi-
pto impleti, omnium genlium linguis locuti sunt (Id. stimus. Nam ipse Apostohis cum dixisset diversa"do-
ir, 1-6). na dari diversis hominibus, lanquam officia quorum-
7. Quid ergo, fratres, quia modo qui baptizalur in que nieinbrofum, Adhuc, inquit, supereminehiiofem
Christo, et credit in Chrislum, non loquitur omnium viam vobis demonslro, et erepit ioqui- de chariiaie.
gentium liflguis, non esl eredendus aceepisse Spiri- Pi'reposu'ueam liriguis hominum et Angelorum, prfc-
tufn sanctum? Absit ut ista periidia tenttiur cor no- posuit miraculis fidei, prreposuit scienlireet prophe-
slrum. Cerli sumus omnem hominem aecipere : sed tire, prrcposuil etiam illi magno operi misericordire,
quantum vas fidei atlulerit ad fontem, laiitum im- qtto sua qurc possidel distribuit quisque pauperibus;
plels Cum ergo' et mridb accipialur, dixeril aliquis, et ad exlremum prrcposuit eam etiam corppris pas-
' quarenerno loquiuir linguis omiiium geiilium? Quia sioni : his omnibus tam magnis rebus praeposuit cha-
jafh ipsa Eeclesit linguis omnium geiiliuihloquiutr. rilaiem (1 Cor. xu, 7-xin, 5). Ipsam habeto, et cun-
Antea in u.uagente eral Ecclesia, ubi omnium linguis cla habebis : quia sine illa uihil proderit, qiiidquid
loquebafur. Loquendo Iinguis omiiium, significabal babere potueris. Quia vero ad Spiritum sanciuHiper-
fulurum ut cresccndo per gentes, loquefelur linguis linet charilas de qua loquimur (qurestio eiiim morloin
omnium.-In liac Ecclesia qni non est, nec modo ac- Evangelio de Spiritu sancto relractatuf), audi Apo-
cipil Spirilum sahclum. Prrecisus enim et divisus ab stoium dicentem, CharitasDei diffuia esl in cordibus
unitale membrorum, qure unitas Jinguis"omnium lo- noslris per Spirilum sanctum,qui dalus eslnobis(Roni,
quitur,-renunliet sibi; non liabet'. Nam si habet, v, 5).
det signum quod tune dabatur. ^Juid est, det signum 9. Quare ergo Dominus Sjiiritum, cujus maxima
quod tunc dabatur?'Loquatur omnibus linguis; Re- beneficia stint in nobis, quia cbaritas Dei per jpsum
spondet mihi : Quid enim, tu loqueris omnibus lin- diffusa est in cordibus noslris, post resurrectionem
guis ? Loquor plane, quia' omnis lingua- mea est, id suam dare voluit? quid significavil? Ut in .resurre-
est,-ejus coi'poris cujus membrum sum. DiffusaEc- ctione noslra charitas nostra ilagret, et ab arriorei
clesia per geriies Ibqtiitur omnibus"lihguis; Ecciesia' sreculi separet, _ut lota" currat in Deum. Hic eriint
esl eiirpus Chrisli, i« lidc"corpore membrum es : euni naseininr et moririiur," hoc non ameihus : cliaritate
ergo membrum sis ejtis corporis quod loquitur omnl- migremus, cbaritate sursumhabilenius, cbaritate illa
bu« linguis, crede le ioqui onmibus linguis. Unitas qua diligimus Deum. Nihil aliud in hac vitre nostrre
enim membrorum charitaie concordat; etipsaunitas peregrinalione nieditemur, nisi quia et hic non sem-
loquitur qtiomodotunc unus homo loquebalur. erimus, et ibi nobis Iocum bene vivendo prrepa-
; 8. Aecipimus ergo et nos Spiritum sanclum, si per
rabimus, unde" nuiiquam migremus. Dominus enim
amamus Ecclesiam, si charilate compaginamur, si - noster Jesus Chrislus, posteaquam resurrexit, jam
catlniiioe nomine et fide gaudemus. Credamus, fra- non morilur; mors itli ullra, sicut Aposlolus dicit,
1ui plerfsmieMss.fmtuniieisi nonliabel. non dominabitw(Id.-ji f 9).EccequOd-afmehiusiSivi'
 •
.m m JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIKI \ 464S
dabit gem, ipsi credebant in |eum qui miserat Legem; efc
vimus, si in ipsnm credimus qui resurrexit; eum qui miscrat Legem, contemnebant illi qui doce-
nobis, npn quod hic amant homines qui Deum non
bant Legcm : ul impleretur quod dixerat ipse Domi-
amanl, aut lanto pius amant, quanto illum minus
amani : tanto aulem lioc minus amanl, quanto illum nus, Ego.veni ut non videntesvideant, et videnlescwci
non fianl (Joan. ix, 59). Crcci enim facti suntPharisrei
plus amant. Sed videamus quid nobis promisit:
diviiias icrrenas et temporalos, non bpnores et ppte- doctores, illuminali sunt populi nescientes Legem, et
states in sreculo isto; videtis enim omnia hrec dari in auctorem Legis credenies.
et hominibus malis, ne magnipendaniur a bonis. Non 2. Nkodemustamen unus ex Phariswis, qui ad Do-
minumtwcte venerat, et ipse non quidem incredulus,
ipsam postremc corporis sanitaiem : non quia ipse
- illam non dat, sed quia, ul videlis, et pecoribus dat. sed timidus; nam ideo nocte venerat ad lucem, quia
Non vilam longam. Quid est enim longum quod ali- illuminaii volebat, et sciri timebat: respondit Judrcis,
Lexnoslra judkal hominetn,nisi audierit ab
quando finitur? Non pro magno nqbis credentibus Numquid
et cognoveril quid faciai? Volebant enim
promisit longrevitatem, aut decrepitam seneclulem; ipso prius
de illa illi perverse anle esse damnatores quam cognitores.
quam omnes cplant antequam veniat, pmnes
cum veneiit murmurant. NPIIpulcbriludinem curpp- Sciebai enim Nicodemus, vel polius credebat, quia si
ris, quam vel cerppris mprbus, vel ip«a senectus qurc tantummodo eum vellenl patienter audire, forte si-
optatur exterminat. Vult essc pulclier, et vult esse miles fierent illis qui niissi sunt lenere,-el maluerunt
senex : ista duo desideria sibi invicem concordaro credere. Ilti responderunt, ex pracjudiciocordis sui,
non possunt: si senex eris, pulcber non eris : quando quod el illis : Numquid lellu Galilwuses? Id est, quasi
senectus venerit, pulchriludo fugiet; el in uno habi- a Galilrcoseduclus. Dominus enim Galilrcus diceba-
tare non possunt vigor pulchritudinis, et gemilus se- tur, quoniam de Nazaretli civilate eranl parentes ejus.
nectutis. Omnia ergo ista non nobis promisit, qui Secundum Mariam dixijparentei, non secundum vi-
rile semen : non enim qusesivitin lerra nisi matrem,
dixit, Qui credit in tne, veitial, el bibat; el fluminade
venlre ejus fluent aquwvivm.Vitam rcternam promisit, qui j'am habebat desuper Patrem. Nam utraque-ejus
ubi nibil timeamus, ubi non conlurbcmur, unde non nativilas mirabilis fuii; divina sine malre, humana
migremus, ubi non moriamur; ubi nec decessor plan» sine patre. Quid crgo illi quasi Legis doctores ad Ni-
lale est eodemum dixerunl ? Scrutare Scripiuras, et vide quia
gaiur, noc successor sperettir. Quia ergo
quod nobis promislt amanlibus, et Spiritus sancti prophela a Galilwanon surgit. Sed Dominus Prophe-
charitale "lerventibus; ideo ipsum Spiritunr noluit tarum inde surrexit. Revcrsisuni, inquit Evangelisla,
dare, uisi cum esset glorilicatus : ut in suo corpore unusquisquein domumsuam.
ostenderet vitam, quam modo non habemus, sed in 5. Inde Jesus perrexil in monlem: in montem au-
resurrecliene speramus. lem Oliveli, in montein frucluosum, in montom un-
TRACTATUS XXXIII. guenli, in montem cbrismatis. Ubj enim decebal do-
cere Christum, nisi in monte Oliveti? Cbristi enim
,A6eo loco Evangelii, Ex illa ergoturba eum audissent
nomen a chrismate dictum est : xpl,~i'aautem grrece;
hos sermones ejus, eic, usqtte ad id, NeCego te
laline unctio nuncupalui;. Idee auiem nos unxil, quia
el
condemnabo ; vade, amplius noli peccare. Cap. luctatores conlra diabolum fecil. El diluculo ilerum
. et
vii, y 40-55, cap. vm, y . 1-11.
venit in lempium, ct omjtis populus venit ad eum, el
4. Meminit Charitas vestra, sernione pristino ex sedensdocebateos. Et non tenebatur, quia nondum
occasione leclionis evangelicrelocutos nos esse vobis pati dignabalur.
de Spirilii sanelo. Ad hunc potandum cum Dominus . 4. Nunc j'am altendite, ubi ab inimicis'tentata sit
invitassel credcnles in se, loquens inter ens qni illum Domini mansuetudo. « Adducunt aulem illi Seribreet
tencre eogilabanl, ei inierficere cupiebant nec \ale- Pharisrci mulierem in adulterio depreiiensam, etsta-
banl, quia ille nolebat : cum ergo hrec loculus esset, luerunt eam in medio; et dixerunt ei : Magister, hrec
nala est de illo in turba disscnsio, aliis pulantibus mulier modo deprehensa est in adulierio. in Lege
quod ipse essel Chrislus, aliis dicenlibus quia de Ga- aulem Moyses mandavit nobis hujusmedi lapidare :
. lilrca non exsurgel Christus. Qui vero missi fuerant. lu ergo quid dicis? Hrec aulem dicebant, lentantes
1
;ut eum tenerent, redieruut immunes a crimine, et eum,ulpossentaccusareleum.. Undeaccusare?Num-
pleni admiralione. Nam et testimonium perhibuerunl quid ipsum in aliquo facinore deprehenderant, aut
divinre doclrinre ejus, cum dicerenl a quibus missi illa mulier ad eum aliquo modo pertinuisse diceba-
fuerant, Quare hon adduxisits eum? Responderunt tur? Qtiid est ergo, tentanteseum, ul possenlaccusare
euim nunquam se audisse hominem sic locutum : eum? Inlclligimus, fratres , admirabilem mansuetu-
JYonenitn quisquamsic loquitur homo. Ille autem sic dinem 1in Domino prrraninuisse. Animadverterunt
loculus est, qttia Deuserat et homo. TamenPbarisrci eum nimium esse mitem, nimium esse mansuetum :
testimonium eorum rcpollenies, dixerunt eis : Num- de illo quippefucrat ante prrcdictum, Accingeregladio
quid-et vosseducli eslis?Videmus enim delectatos vos luo cirpa femur tuum, polen'iissime ; specie tua et pul-
esse sermonibus illius. Numquid nliquisde ptincipibus chritudine lua inlende, iprospereprocede, et regna :
credidit in eunt, uui ex Phariswis? Sed turba hmcqum propler veiilalem el mansueludinemel juslitiam. (Psat,
tion novitLegem,maledictisunt. Qui non uoverant Le- XLIV,i elB). Ergo atluiit veriiatem ui docfor, mansug-
m9 TRACTATUSXXXIH. CAPP. Ylf ET YIH. 1650
tudinem ut liberator, justiiiam ut cogniior. Propter enim qtii sitl : quia neme scit hominum qure sunt
hrec eum esse regnaturum in Spirilu sancto propheta liominis, uisi spirilus liomiiiis, qui in ipsoest (I Cor.
prrcdixeral (Isai. xi). Cum loqueretur, veritas agno- ii, H ). Unusquisqtie in se intendens, peceatorcm se
scebatur : cum adversus inimicos non moveretur, invenit. Ila jjlane. Ergo aut istam dimiltite, aut si-
mansuetudo laudabatur. Cum ergo de duobus istis, id mul cum illa pcenam Legis excipile. Si dicorei, Nun
•
estde verilate et mansuetudine ejus, inimici livore lapideluradultera; in.usius-convinccreiur sidicerei,
et invidia torquerentur; in lertio, id est justitia, Lapidetur; mansuetus nori videretur : dicatquod di-
scandalum pcsuerunt. Quare? Quia Lex jusserat cere dcbet, el mansuetus et juslus, Qui sine peccato
adulteros lapidari; el utique Lex quod injustum erat est veslrum, prior in illam lapidemmiilat. Hrec vox j'u-
jubere nen ppterat : si qiiis aliud diceret quam Lex slilire est: Punialur peccalrix, sed non a peocalori-
jusserat, injuslus deprebenderelur. Dixerunt erge bus; impleatur Lex, sed non a prrrvaricalorilms Le
apud semetijisps: Yerax putatur, mansuelus videlur; gis. Hrccvox omninojustilire esl: quajnslilia i'.Iilan-
dejuslitia illi qurerenda calumnia est. Offeramusei quam trabali lelo percussi, sese ijispioientos i fo<-s
inulierem in adulterie deprehensam, dicamus quid de invenientes, unus postunum omnesrecesserunt.RePeii
illa in Lege praaceplum sit: si eam jusseritlapidari, sunt duo, misera el misericordia. Dominus aniem
mansuetudinem nen babebit: si eam dimitli censuc- cum eos illo lelo justiliie percussisset, nec .dignatus
ril, jusliliam riontenebil. Ut autem mansueludinom, est cadentes attendere, sed averso abeis obtulu, rur-
inquiunl, non perdat, in qua jam populis amabilis sum digito scribebatin terra.
faclus est, sine dubioeam dimilli debere dicturus est. 6. Relicla autem sola illa muliere, omnibusqtie
Hinc nos invenimus aecusandi occasicnem, et reum abeunlibus, levavit oculossuosadmulierera. Audivi-
facimus lanquam Legis prrevaricalorem : dieentes ei, mus vocem juslitire, audiamuset mansuetudinis. Plus
Hostis es Legis, conlra Moysen respondes, irao cou- enim, credo, lerrita eral illa mulier cum audisset a
tra eum qul per MoysenLegem dedit; reus es mortis, Dominodictum, Qui sine peccaloesl vestrutn, prior in
cum -illa et lu ipse Japidandus. Posset his verbis illam lapidemmiltal. Illi ergo aitendentes se. et abs-
atque his sententiis inflammari invidia, fervere accu- cessti ipso confessi de se, reliqiierant mulierem cum
satio, flagilaridamnalip.Sed cui bce? Perversitas re- grandi peccato, ei qui eral sine peccato. Et quia illa
ctiludini, falsitas verilati, ccrruptum cnr ccrdi rectp, hoc audierat, Qui sine peccaloest, prior in illam lapi-
slullilia sapientire. Quando illi laqueos prrepararent, dem mitlat; ab illo se sperabat puniendam, in quo
in quos non prius ipsi caput injicerenl? Ecce Dominus peccatum inveniri non poteral. Ille aulem qui adver-
in respondendo et juslitiam servaturus est, et aman- sarios ejus repuleral lingua juslitire, levans in eam
sueiudine nen recessurus. Non est captus cui tende- oculos mansuetudinis, interrogavit eam : Netno te
halur, sed potius capti sunt qui tendebant; quia condemnavit? Respondit illa : Domtne, nemo. Et ille :
in eum qui eos pesset de laqueis eruere, nen crede- Nec ego le condemnabo; a quo te fortedamnari timui-
bant. sti, quia.in me peccalum non invenisti. Nec ego te
5. Quid ergu respondit Dominus Jesus ? quid re- damnabo. Quid est, Domine ? Faves ergo peccatis?
spondit verilas? quid fespondit sapientia? quid re- Non plane ita. Atlende quod sequitur : Vade, dein-
spondil ipsa cui calumnia parabatur justilia? Non di- cepsjam noli peccare.Ergo el Dominusdamnavit, sed
xit, Non Iapidelur; ne conlra Legem dicere videre- peccatum, non hominem. Nam si peccatorum fautor
tur. Absit aulemul dicerel, Lapidelur: venit enim non essel, diceret, Nec ego le damnabo; vade, vive ut vis:
perdere quod invenerat, sed qurerere quod perierat de mea liberatione eslo secura;- ego quantumcumque
(Luc. xix, 10). Quid ergo respondit ? Videte quam peccaveris, te ab omni poena etiam gehennre et infer-
plenum sit justitia, plenum mansueludine et veriia- hi lerlpribus liberabo. Nen hee dixil.
te ! Qui sinepeccato est veslrum, inquil, prior in illam 7. Intendant erge qui amanl in Deminp mansuetu-
lapidem miliat.0 responsio sapienlire!Quomodoeos dinem, et timeant veritatem. Etenim dulcis el rectus
inlromisit in se? Foris enim calumniabantur, scipsos Dominus(Psal. xxiv, 8). Amasqued dulcis est, linie
intriiisecusnon perscrutabantur : adulteram videbant, qued rectus est. Tanquam mansuelus dixit, Tacui:
se non perspiciebant.PrrevaricatoresLegisLegem im- sed tanquam justus, Numquid semper tacebo(Isai.
pleri cupiebant, et lioc calumniandp; -npnvere, lan- XLII,14, sec. LXX)? Miseticorset miseralorDotninus.
quam adulteria easlilate damnandc. Audislis,Judrci; Ita plane. Adbuc adde, longanimis; adhuc adde, et
audistis, Pharisrei; audislis, Legis declpres, Legis mullummisericors: sed time qued est in nevissirap,
custodem, sed nondum intellexistis Legislatorem. et verax (Psal. LXXXV, 15 ). QUPSenim medp susti-
Quid vobisaliud significat, cum digiloscribitin terra? net peccantes, j'udicalurus est ccntemnenies. Andi-
Digito enim Dei Lex scripta est ; sed propler duros vitias longanimitalis el mansucludinis ejus contemnis,
inlapide seriptaest (Exod. xxxi, 18 ). Nuncjam Do~ ignoransquia patienliaDei ad pmnilentiamte adducit?
ininus in terra scribebat, quia fructurn qurerebal. Au- Tu aulem secundumduritiamcordis tui el cor impmni-
distis ergo, Impleatur Lex, lapidetur adultera : sed tens, thesaurizastibi iram in die irm el revelalionisjusti
uumquidin illa punienda, Lex implenda esta punien- judicii Dei, qui reddel unicuique secundumopera sua
dis ? Consideretse unusquisque vestrum, intretin se- ( Rom. ii, 4-6). Mansuetus Dominus, longaiiimis Do-
metipsum, ascendat tribunal menlis sure, conslituat
se anle conscienliam suam, cogat se confiteri, Scit 1 ApudEl\, quu Sit. 151,
^
 'i
.651 IN JOANNISEVANGELIUM, AUGUSTM S . 1«52
-minus, misericprs pominus : sed ,el justus Dominus, TRACTATUS XXXIV.
elverax Dpminus..Largitur libi spatium.cprrectipnis : Jn illud, Ego sum lux -mundi : qui scqailur -me, mu
sed tu pltts anias dilation.emquam emendationem. Ma- ambulat in tijnebris, j=edliabebit lumen vitafc.£a%.
lus fuisli beri ? bodiebonus csto. Et hodiernum diem
vm, f . 12. i
in malitia peregisti? vel crasmulare, Semper exspe- . I
ctas, et de misericordia Dei tibi plmimum polliceris; i. Qu.ndmpdpaudivjmus et intenti aecepimus, cum
J
quasi ille qui libi per posnitentiam promisit indulr smictum EvangeliumIegeretur,uendubitoquodpmnes
gentiam, promiserit libi eliam prolixiprem vitam. Un- eiiam intelligere eonati sunius : et quisque nostrum
descis quid.pariat eraslinus dies? Recte dicisin cer- de re tam magna qure lecta est, pro suo modulp ce-
de luo : thtando me correxero, Deus mihi omnia pee- pit quod potuil; et positP pane verbi, iiemo est qui
caia dimittel. Negare non possumus quod eorreeiis se queratur nihil gustasse, Sed iterum nun dubilp,
alque convers.is iiidulgenllam DeusjJromisit. Nam in quia difficile quisquam est qui tplum intellexeiit. Ta-
quo jirophctn mihi legis quia promisit correcto indul- men etiamsi est qui.omnia verba Domini nostri Je,su
go itiam, non mihi legis quia promisit libi Deris lon. Christi modo ex Evangelio recitata satis intelligat;
S"m-sii.iio. loleret ministerium nostrum, quousque,, si possimus,
8. Ex uiroquc igilurlioniines periclitantur, et spe- illo adjuvante traclando faciamus utvel omnes vel
(onilo e) desperando, contrariis rebns,"conlrariis affe- multi inlelligant, quod se pauei intellexisse Iretantur.
ctioiiibns S,ieraiidti qui decipitu.r? Qui dicil \ Bonus 2. Quod ait
Doniinus.jEgo sum lux mundi, elarum
est Deus, miscricors est Deus, facinm quod mibi pla- puto esse eis qui habenl cculps, uhde hujus lucis
cct, quod libel; laxem habenas cupiditatibus meis., parlicipes fiant: qui autem nen babent oculos nisi -in
Impleam desideria animrc mere. Quar.eboc? Quia mi: sola carne, mirantur quod dictum est a Dominp Jesu
sericors est Deus, bonus est Deus, mansuetus est Dens. ChristP, Ego sum lux mundi. Et fprle nen desit qui
Spe isli pcriclitanlur. Despei'.atipneauleni, qui cuni dicat apud semeiipsum : Numquid" forfe Dominus
incidi rint in grayia peccata, putautes sibi noq posse Christus est sol iste, quiortu et occasu peragit diem ?
j'amignosci pcenitentibus, et siaiu_eni.esse' ad damna- Non enim deiuerunt brcreticiqui ifsla senserunt. Ma^
lionem sine dubio deslinatos, dicunt ajmd seipsos, hichrei soiem Isluni oculis carnis visibilem exposi-
Jam damnaiidi sumus 3, quare npn quud vpiumus fa- tum el publicum non laiilum hominibus, sed etiam
cimns? animo gladiatprum ferrp desliiialorum. Ideo pecoribus ad videndum, Chrislum Dominum esse
hiolesti sunt desperati: jam enim quod limeanl non putaverunt. Sed catholicre Ecclesite jecta fidps
babenl, el vchemenler timendi sunt. Islosdesperatio improbat tale cpmmentum, et diabolicam doctrinam
- necat,
spes illos. Inter spem el dcsperationem flu- esse cognoscit: n.ec solum agnoscit credendo, sed in
elnat animus. Metuendum est ne te occidat spes, et quibus potest convincitetiam disputando. lmprobe-
cum multum sporas de miseiicordia, incidas in j"udi- nius itaque hujusmodi errorem, quem sancla ab ini-
cium : meiuendum est rnrsus ne te occidal desperafio, iio anathematizavit Ecclesia. Non a.-bitremur Domi-
et cum pulas jam tibj iionignosci qurc gravia commi- num Jbsum Christum hunc esse solem quem videmus
sisti, non agas poenitentlam, etihcurras in judicem oriri ab erienle, occidere in occidente; cujus eursui
Sapientiam, quredicii, Et egoyeslrw perditioni sttper- riox succedit, cujus radii nube obumbrantur, qui
ridebo( Prov. t, 26). Qtiid ergo agit Dominus cum certa de locc in locum motipne~cemmigrat: nen est
periclitantibus ntroquemorbo? Illis qui spe perich- bpc Dominus 1
Cbrislus. Non esj. Dominus Christus sol
iantur, hoc dicit: Ne tctrdesconverliad Domhtum,ne- factus, sed per quem spl factus 6st. Omnia enim per ip^
que differas de diein diemfsubilo enim venielira illius, sum facta sunt, .etsineipse factumestnihil (Jotwi.1,5).
et in iempore vindiclm aisperdet le (Eccli. y, 8, 9). 3. Est ergo lux qure fecit hanc lueem : hanc ame-
Illis qui desperaiione pericl.ilantur, quid dicit? Jii mus, hanc intelligere cupiamus, ipsam sitiamus; ut
quacumque die iniquns conversus-fuerit,omjiesiniquitar ad ipsam duce ipsa aliquando veuiamus, et jnilla ita
tes ejus obliviscar( Ezech. xvm, 21,22, 27). Propter vivamus, ul nunquam omnino moriamur. Ista enim
illos erge qui desperarionepevielilantur, proposuit in- lux est, de qua prophelia olim prrcmissaila inPsalmp
dulgentireportum : propter illos qui spe periclitanlur cecinit : Homines et juinenlq sgtvos facies, Domitte;
et dilalionibus
- illuduntur, 'fecil"diem_morlis' incertuni. sicul multiplkala est miserkordia tua, Deus. Psaimi
v' _ '.
Quando veniat ultimusdies, nescis: Ingralus es, quia saiicli ista verba sunt j: advenile quid de tali Iuce
iiodiermim habos; in quo corrigaris ? Sic ergo ad istani antiquris sanctorum hominum Dei sermo prremiserit.
mulierem, Nec ego le damnabo; sed facla secura d,e J3oj;iincs, inquit, et jutnenla salvos facies, Dotnine;
prrelo.rilo,cave futura.- Nec ego te damnabo: deleyi sicul multiplicata est miserkordia iua, Deus. Quoniam
quod commi^isli, obscrva quod prrecepi, ut invenias enim Deus es, et habes multipliceni miserieordiam;
~\n.d pr 'uiisi. pervenit eadem mmiiplicitas misericordire lure, jion
splum ad bomines qups creasti ad imaginem tuam,
' --^<.'-i. '-a - *-Kii-i<"s. t ct uvi libri, pcr patientiam. sed eliam ad
'li-,.- i u ,j i-jlr , qtd dcci>,itsir,qiddicil.Er» pecora qiirehominibus subdidisti, A qup
Lugd. \eu. etLov. secutisumus. M. enim salus hpminis, ab illo salus et pecoris. Non eru-
8 in duobus*'ss.,jam datnnatiswnus. beseas hoc seniire de Dominp Deo tuo : imo prresu^
mas ctfidasj et caveas pe aliter seniias. Q'ii salyum
i§& IRACTATUS XXXIV, CAPUT YJIL . 3.QM
fa.citle, ipsp s.alvumfacit equum tuum, ipse ovem temnere nubem carnis : nube tegilur, non ut. pbscji-
tuamra3.hiini.ma drariino".veniafhus, .Ipsegaiiiriain retuf",sed ut temperetuf,
tuamilfohiirii est saliis (Psal. iii.U), et ista Detis sal- S. TJoquens"ei^o per nubeih cariiis lumeji jiirleil-
vat. Moyei.te, ihterfogas; mifof qiiiddubilas. Dedigna- eiens, lumen sapiejitire, aitiicminibtis, E'go"sutri hx
bifuf salvafe",qiii djgnaius est cretfe"? Domiriiest sa- mnhdi: qdi sequilurme, twn umuulabiiin tetiebris;\sed
lusArigelofum, iiomintim, peeorurri;' Dcinifiiest sa- liabebitluriieiivilw. Qiipraodple abstulit ab oculis car.-
lus. Sieutnemb' esf a seipsp, ita nsmo sa'lvhs-e|;ia se-, liTs","etrevdcavit ad dculos cordis?"TSfoneriim sullicij.
ipso. Proinde verissinie Psalmus alqtie optime ai_t, "dicefe,Qui ijie sequilur, non anibiilabTtin tenebris, sect
Hotninesetjknienla salvos faties,'DoMine.Quafe?Sicul liabebil iutnen; addidit ^ehim, viice; sicut ibidic,tujh
inutiiplicata esi misericordia liia, DeUs-.Tu ehim es esi, Quoniain ap'udte /OJIS iiito :.Videte ilaqueVlraif.es
Deus, tu creasti, tu salvas : tu dedisti esse, tu Jlas mei. quomodoverba Domini cum iilius psalmi vgri-
.....
srmum esse." late cdncordant :.et ibi lumen pbsilurii est eum foijte
4. Siefge sieutmultiplicataest riiisericoiijiaDei^ vltre, et a Domiriddictuni esl litmen vltw,.In istis au-
ahllioiioihines elj'umerila salvahluf; .norinehomi- tem usibus corporalibus aliud esl luriien, aliud fons ;
iies haherit aiiquid aliud qii&deis "Deiispfresiet crea- JTonferafiaucesqurerunl, lumen ocitlii qtiando siijmus
tor, quod jiimentis npn pffesiaT? Niiilane discrelio qusefinius foritem; quarido jn leiiebfis stimus, qurc-
est inter animal faClnriiad imaglnehi Dei, ei animal rimus lumeri; et sifprtenocte ^iliamus, lumen accen-
subdiium imagirii Der? Est plafie: prrcter saititem dimus ut ad fonlem veniamus. Non sic apud Deum :
ist&mcohimunem riobis cum" aniriiaritibus fiTjitis,est rjuodliimen est, hoe est fons;quitibi'Iucet ut yidea.s_,
quod riobis praestet Deus , jilis" auiem non prreslat. Ipse tibi nianal ut bibjs.
Quid esthoe? Sequefe iri eoderii psalfrio : Filii aulem 6.. Yidetis ergo, fralres mei, videlis, si intusvide-
liominuni sub tegintne dlarum iuartim speraburit. Ha- tis, quale hoc lumen est de quo Dominiis dicit, Qui
henles modo saiuiemconimurieriicuhi peeoribus suis, me sequilur, nonximbulabitin lenebris. Sgquere isium
Filii homiiiutiisy.b tegh\ine dtarum tiiarum sperabunt. soleni, videanius si non ambujaljis in lenebris. Ecce
AHamhabeni salutem iri re, aliam iri spe. Salus is(a , oriundo exit a.dte : ille cursu sup ad occidentem per-
qUreiii piresehil est, iiomiriibus pecoribusque eorii* gil; libi forle ad erienlem .profectio est : jiisitu iri
"muhisest: sed est alia quam spefanl hojnines; et eontrariam pariem pergas, non quaiiletendit, sequeh-
acciptunt qiii speraiit, riori accipiunt qui desperant. do eum prpfeclp errabis, et pro prienle pccidentem
Fitii eriim hdininumsub'tegtuine, inquit, alarum tua- tenebis, Tu eum in terra si sequaiiSj errahis: nauia
rhm spefdbutit.' Qui aulem perseverariief sperarii, a si eum in maii sequalur^, erfabil. Peslreme videiur
te "pfeteguniiif, ne despe' a diabolp dejielantur : sub tibi sequendum esse selem, et tendis etiam ipse ad
te§mineaiafum ludruin 'sperabiirii. Si ergosperabunt, eccidentem, qtip el ille lendjt: v"ideamus,cumeccide-
quid speriahunt,"hisiquoa pecori iidn habebunl? In- rit, Jsijicn ambulabis in tenebris. Yide quemadmp-
ebfiuburilura'buberlatedoinits triai; el ibrrente volupla- dum elsi nplueris eiim tu deserere, ipse te deseret,
tis hiw pblabis ebs. -Qualevhiurii est, uiide inebriarj servilutis sure-ngcessitate peragens diejn. -Dpminus
laudabile est? quale vlrium est, guod non tui'ba~t,$ei autemjioster Jesus Chfistus interim ei cum per car-
ilhigirmehtem? qtiafe vinuhiest, qiiod facil perpetuo nis ntibem non praiiibtis apparebat, per sapientia.
sanum, iieh Inebfiaiidp"facitihsanuni? Inebriabuniur. peleslatem omnia tenebat. Deustuus ubiquptotbs'est;
Unde"? Ab uberlale dothus tum';el torrente voluptalis simon ab illo facias casum, nunquam .a te ipse facit
~uwpoidbis eos. TJridet Quoniamdpud te~fons vilw. occasum.
Ipse-fons vitre"amhulabatlri iefra.ipsedicebai, ]Jui 7, Quiefgow, inquh, sequitur, non anibulcibilitj,
siiit, veiiidtadihe (Joan. vif, 57).EcceTons. Sed nos de tenebris; sed habebil lumen vilm. Quod prpmisit, fu-
lumirielbqiii coepefamus, et propositam ex Evangelio turi lemporis verbg posuit: rjpn enim .ait,.habet;
quBestiorierii de Iumine tractabanius. Lectuni est enjjn sed, Jiabebii,inqujl,- iumeh vilte.Nec ajt tamen, qui
hdbisdicente Doijihip, Ego suthlux hmndi. jijde sequeturme; sed, jqui sequilur me. In ee quodfacere
qureftio, he quis camaliter sapienssblem istum jjjtej- debemus, prsesens tempus posuit: quod auiein pro-
ligeridumputaret : venimus jnde ad Rsalmum., quo inisit facienljbus, futuri. temporis verbp sigiiificavit,
considerato, intenimus injeriin Dominum fontem Qui sequilur habebit. Modo sequitur, post habebil:
vitrc. Bibe et vive. Apud le, inquit, fons vitw; ideo modo sequiiurperfidera, post liabebjt perspeciem.
sub umbraculo abarum tuarumiperant jljjiiiominum, Quamdiu enim sumus in corpore, ait AposloJus, per-
inebriari istofpntequrerentes, Sedde hjmine dieeba- egrinamur a Domhio: per fidctn enim ambulamus,n\on
"mus. Sequere ergo : nam Propheta cum dixisset, per speciem (II Cor. v, 6, 7). Quando perspeciem?
Apud \e fonsvitw, secutus adjunxit, hilumine tuo vi- Cum habuerimqs lumen vitrc, cum ad illam visionem
debimuslutneii{Psal. xxxy,' 8, Ifij; Denni de D,eo.Ju- v.enerimus, qttando nox isla transierii.. De illo quippe
nien de lumine..Per hoc lumep facium esl solis lumen: die qtii cxorturus esl, dielum esl, Mane asiabotibi, ,<?_
et lumen .qurid foeit sofem, J5ub"quofocij.et nos, fac- contemplabor (Psul. y , 5). Quid cst, manf ? trans-
tura "est sub sole propter nos. FiieLumest, inquam, acla nocie ,sa:culi hujus, Jransaeijs ierroribus tenta-
propter nossubsolelumenquod fecit solem.jNolicon- tionum, superato illo leone quinoete rugiens eircjiit,,
quem devorct qurereijs j[ l Pelr. v. 8 ).- Mane mtabo
 S655 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI | 16S6
tibi, et contemplabor.Nunc vero quid putamus, fratres habemus. Miscuitsalivam eum terra: Yerbumcaro fa-
liuic lempori congruere, nisi quod rursus in Psalmo ctumesl,et habitavitin npbis(Joan. \, 14). Miseuitsali-
dicitur, Lavubo persingulas nociesleclutn tneuin,lacry- vam cum terra; ideo prredictum esl, Veritds de terra
mis meisstratum meumrigabo(Psal. vi, 7) ? Per sin- orta esl (Psal. LXXXIV, 12): ipseautem dixit, Ego sum
gulas noctes, inquit, flebo : desiderio lucis ardebo. via,~verilaset vita (Joan.\xiv, 6). Yeritate perfruemur,
Yidet Dominusdesiderium meum; quoniam dicitilli cum viderimus facie ad'faciem; quia ct hoc promitti-
alter psalmus, Anle leestomne desideriummeum, et tur nobis. Nam quis auderet sperare quod Deus non
gemitus tneus a le non esl absconditus (Psat. xxxvn, dignatus esset vel polliceri vel dare? Yidebimusfacie
10). Desidorasauium? videri potes ; qurerens enim ad faciem. Aposlolus dicit : Nunc scio ex parte, nunc
aurum manifesius eris hominibus. Desideras frumen- in mnigmaleper speculum,tunc autem facie ad faciem
Sum? iuterrogas qui habeat; cui etcupiens pervenire (I Cor. XIII,12). Et Joarines apostolus in Epislola sua:
ad id quod desideras, indicas. Desideras Deum? quis Dileclisshni, nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit
videt, nisi Deus? A quo enim poiis Deum, sicutpa- quid erimus : scimus quia cum apparuerit, similes ei
nem, sicul aquam, sicutaurum, sicul argcntiim, erimus; quoniamvidebimuseumsicutiesl (l Joan. m, 2).
sicut Irumenttim? A quo peiis Deum, nisi a Deo? Hrrc est magna piomissio; si amas, sequere. Amo,
Ipse peliiur a . eipso,, qui promillil seipsum. Exten- inquis- sed qua sequor? Si dixisset tibi DominusDeus
dat animacupidiiatem suam ; el sinii capaciore qure- tuus, Ego sum veriias el vita; desiderans veritalem,
rat cbmprobendere quod ocnlus uon vidil, nee auris concnpiscensvitam, viarii qtia ad hrec pervenire pos-
audivit, nec in cor hominis aseeiidit (I Cor. n , 9). ses profecto qurcreres, el diceres tibi: Magna res ve-
Desiderari potest, concupisii p-itest, suspirari in rilas, magna res viia; si esset quomodo illuc perve-
jilud potest; digne eogii.iri, et verbis explicari uon niret anima mea! Qureris qua? andi eum dicentem
potest. primo, Ego sumvia. Antequam diceret tibi quo, prre-
8. Ergo, fratres mei, quoniam Dominus breviter misit qua : Ego sum, inquit, via. Quo via?Et veritaset
ail, Ego sum lux mundi; qui me seqvitur, non atnbula- vila. Primo dixil qua venias, poslea dixit quo venias.
bit in tenebris; sed habebiltumcn viiw: quibus verbis Ego sum via, egb sum veritas, ego vita. Manens apud
aliud esl quod jussit, alind quod promisit: faciamus Patrem, verilas et vita : tnduens se carnem, faclus est
quod jussit, ne impudenti fronle desideremus, quod via. Non libi-dicitur, Labora qurerendoviam, ut per-
proihisil; ne dicat nobis in judicio suo, Fecisti enlm venias ad veritatem et vitam; non hoc libi dicitur.Pi-
<juodjussi, ul expeias quod promisi? Quid ergo jus- ger, surge; via ipsa ad te venit, et te de somnodor-
sisti, Domine Deus noster? Dicit tibi, Ul sequereris mientem excitavil, si tamen exeitavit: surge, et am-
me. Consilium vitsepeliisti. Cujus vitfc, nisi de qua di- bula. Forte conaris ambulare, et non poles, quia do-
clum esi, Apud te fons vilm? Audivit quidam, Vade, lent pedes, Undedolentpedes? an jubente avaritiaper
vendeomnia quat hubes,el da pauperibus,et hubebisthe- nspera, eucurrerunt? Sed Dei Verhum sanavit et clau-
saurutn in cmlo; et veni. seqneretne. Tristis abscessit, dos. Ecee, inquis, sanos habeo pedes, sed ipsam viam
nonestseculus: quresivilmagistrum bonum, inlerpel- non video. Uiuminavilet crecos.
lavit doctorem, et contempsit doeentem: trislis abs- 10. Hoc tolum per fidem, quamdiuperegrinamura
cessit, ligatus cupldilatibus suis; irislis abscessit, ba- Domino, manentes in corpore: eum autem perambu-
bens grandem sarcinam avaritire super humeros suos laverimus viam,et adipsam patriam venerimus, quid
(Mallh. xix, 16-22). Laborabat, restuabal; et qtti ab eril nobis Irelius? quid erit nobis beatius? Quia nlhil
illo sarcinam deponere voluit, non esl sequendus pu- pacatius: nihil enim adversus hominem rebellahit.
tatus, sed deserendus. Posiea vero quani Dominusper Nunc vero, fralres, difficile sine rixa sumus. Ad con-
Evangelium clamavii, Ycnitead me, omnesquilaboratis cordiam quidem vocati sumus, jubemur pacem liabere
et oneratiestis, el ego vos reficiam; lollilejugum meum inter nos; ad hoc conandum est, omnibusque nilen-
super vos, cl discited me quia milis sumet humitiscorde dum viribns, utaliquando veniamus ad perfeclissimam
(ld. xi, 28 ct 29): quam mulu fecerunl andito Evan- pacem: modo autem litigamus plerumque cum eis
gelio, quodex oreijjsius audilum dives ilie non fecil? quibus consulere volumus. HJe errat, tu vis duceread
Ergo modo faciamus, seqnamtir Dominum; solvamus viam; resistit libi, liligas: resislit paganus, dispulas
.compedes quibus impedimur sequi. El quis idoneus contra errores idolorum pt dsemoniorum: resistit hre-
solvere lales nodos, nisi ille adjuvel cui dictum est, reticus, disputas contra alias doctrinas dremoniorum:
Disrupisli vhiculamea (Psal. cxv, 16)? De quo alius malus catholicus non vult bene vivere, eorripis eliam
psalmus dicil, Dominussolvitcotnpedilos,Dominus eri- interiorem fratrem tuum: tecum manet in domo, et
gileiisos (Psat CXLV,8). perditas vias qurerit; rcstuas quomodo corrigas, iit de
9. Et quid sequuntur soluti et erecii, nisi lumen a illobonamralionem Dominoambortimreddas. Quantre
quo altdiiinl, Ego sum lumen tnundi: qui mesequilur, undique rixarum necessitales? Plerumque homotre-
non ambulabilin lenebris?quia Dominus illuminatcre-, dio affeetus, dicit apud semelipsum : Quid mihi est
cos. llluminamur ergo modo, 1'ratres,habenies eolly- pali eontradictores, pati eos qui reddunl mala pro bo-
riim fldei. Prrecessit enim ejus saliva cum teiTa, unde nis? Ego volo eonsulere] illi volunt perire: consumo
inungerelur qui crecus est naius (Joan. ix, 6).Et nos vitam meam litigando ; pacem non babeo : inimicos
de Adam creci nati sumus, ei illo illuminante opus insuper facio, quos amicbs habere deberem, si bene-
 16S7 TRACTATUSXXXV. CAPUT VHi. 4658
volentiam consulenlis attenderent: quid mibi esl isia hibuissel, respondit eis: Interrogabo et ego vos u.-ium
p.rpeu? redoam ad me, mecum ero, Deum metnn iri- sermonem : dicitemibi, Baptismus Joannis unde est?
vocabo. Redi ad teipsum, ibi invenis ri\am : si coe- de cqelo, an ex hoininibus? Turbali ilii intra semet-
pisti Deumsequi, ibi invenis rixam. Quam rixam, in- ipsos cogitabant, quia si dicerenl, Ab hominTbus, la-
quis, invenie? Carp ccncupiscitadvei-sus spiritum, et pidari po-senta turba, qure Joannem prophetam esse
spiritus adversus carnem (Galat. v, 17). Ecce tu ipse credebat: si dicerent, De coelo, responderet eis, llle
es, ecce lu solus es, ecce tecum es, ecce alium nullum quem confitemini de coelobabuisse prophetiam, mihi
hominem pateris: sed vides aliam legem in membris . lestimoniura perbibuit, et ab illo audistis in qua ego
tuis, repugnanlem legi mentis ture, et caplivantem te ista faciam potestale. Yiderunt ergo, quodlibet ho-
jn lege peccati, qure est in membris luis. Exclama rum respendissent, in laqueum se casiiros; et dixe-
ergo, et a rixa interiore clama ad Deum, uttibi paci- runt, Nescimus.Et Deminus eis: JVCCego dico vobis,
ficet le: Miser ego homo, quis tne liberabit de corpore in qua poteslaleisla facio (Matth. xxi, 25-27). Nen.vo-
moriis hujus? Gralia Dei per Jesum Christum Domi- bis dicp quud scic, quia ncn vullis faleri qued scitis.
num noslrum (Rom. vn, 25-25). Quia qui me, inquit, Justissime utiquejepulsi, cenfttsi abscesserunt: etim-
sequitur, non ambulabit in lenebris; sed habebilliimen jilotum est qued inPsalmn per Prophetam dicit Deus
VHCB. Finiia lola rixa, immortalitas consequetur, quia .Paler, Paravi lucernam Chrislo?tneo, id esi, ipsum
novissimainimica deslruelur mors. Et qualis pax erit ? Jeannem ; inimicos ejus induam ^onfusione (.Psal.
Oporlelcorruptibilehqcinduereincorruptionem,el mor- cxxxi, 17, 18).
lalehocinduereimmortalitatem(I Cor. xv, 26, 55). Quo 5. Habebat ergp Dominus Jes>usChrlstus teslimo-
ut veniamus, quia tune erit in re, nunc sequamur in nium Prophetarum ante se prreniissorum, prrcconum
spe eum qui dixit, Ego surn lux mundi: qui me sequi- judicem pr.ccedentium; habcbat testimonium a Joan-
tur, non ambulabitin ienebris; sed habebit lutnen vilm. ne: sed ipse majus' teslimonium er.it, quod sibi per-
TRACTATUSXXXV. hibebat. llli autem infirmis oculis lucernas quicrebant,
Ab eo quod legiiur, Dixerunt ergo Pharisrei, Tu de te- quia diem ferre nonpoterant: nam Joannes idem ipse
_ ipso lestimenium.perhibes, etc., nsque ad id, Ye- ^poslolus, eujus Evangelium in maiiibtis habemus. in
, rum est testimonium meum, quia scio unde veni, ipsius Evangelii sui^-capiteait de Joanne,« Eral bomo
et quo vado. Cap. vui, f . 13, ,14.. TMSSUS a Deo, cui nomen erat Joannes : hic venit in
1. De verbis Domini nostri Jesu Chrisii, ubi ait, testimonium, uliestimpniumperbiberet de lumine,
Ego sttmlux mundi: qui mc sequitur, non ambulabitin ui enines crederent per eum. Non erat ille lumen,
tenebris; sed habebillumen vilm (Joan. VIII,12), lie- sed ut testimonium perhiberel de lumine. Erat lumen
sterno die qui adfuistis, diu disputalum esse memi- verum , quod illuminat omnem bominem venientem
nislis: et si adhue velimus de illo lumine dispntare, in noundum.- Si omnein,ergo ei -Joannem. Unde dicit
diu ioqui possumus; nam non possumus explicare ct ipse Joannes. Nos omnes de plenilttdine ejus acce-
eompendio. Ifaque, fralres mei, sequamur Christum pimus (Joan. i, 6-9, 16). Discernite ergo ista,|ul pro-
lunien mundi, ne ambulemus in lenebris. Tenebrm ficiat mens vestra in (ide Christi; ne semper infaitles
meluendre sun.t, morum, non ociilorum; et si ocuio- silisubera qurcrenles, et a cibo solido resilientes.
'
rum, non exteriorum, sed inleriorum, unde discerni- Debetis apud matrem sanctam Ecclesiam Clirisii nu-
lur non album el nigrum, sed justum et jnjustum. triri et ablactari, et ad oscas solidiores accedere,
2. Ctim h;cc ergo dixisset Dominus noster Jesus mente, non ventre. Hoc ergo disceniite, alind esse
Cbrislus, responderunt Jud.ci: Tu de te lesiimonium lumen quod ilhimmat, aliud esse qttod illuriiinatur.
dicis; leslimoniutnluum non esl verum.Anlequam ve- Nam et oculi rioslri lumina dicunlur; et uiiiisquisque
nirot Dominus noster Jestts Christus, multas anle se i(aj'urat, tangens oculps SUQS,perlumina sua, Sicvi-
lucernas propheticas accendiEet misit. De his etiam vant lumina mea : usitata juratio est. QureIumiria si
erat JdannesBaptisia, cui lam magimm ipsumlumen, lumina sunt, desit ltimen in cubiciilo luu clauso, pa-
quod est Dominus Chrislus, perhibuil leslimonium, tcanl et luccant tibi: non ulique possunl. Quiimodo
qualenulli hominum: ait enim, In nalis mulierum non ergo istain facie qu;e habemus, et lumina nunciipa-
surrexit major Joanne Baptista (Mallh. xi, 11). Hic la- mus, et quando sana sunl, et quando paienf, indigent
men, quo nemo erat major in natis mulierum, dicit cxlrinsecus adjulorio luminis; quo ablato atit non il-
de Domino Jesu.Chrislo: Ego quidem baplizo vos in lato, sana sunt, aperla sunt, nec lamen videnl: sic
aqua; qui aulem venil,foilior me est, 'cujus-nonsntn raens nostra, qui est octilus ariimre, nisi vorilatis lu-
dignus calceumenlumsolvere (Joan. i_ 26, 27). Videte rnine radietur, et ab illo qui illuminaf.nec illiimina-
quemadmodum se lucerna diei submitlat. Lucernam lur, mirabililer illustrctur, nec ad sapieiitiam nec-ad
vero ipsum Joannem fuisse Dominus ipse teslatnr: iustiiiampoterilpervenire. Ipsa esi enim via'nostra
Ille erat, inquit, lucerna ardens et tucens; et vos volui- juste vivere. Quomodoantem non offendatin via, cui
stis ad horam exsultare in tutnine ejus (Id. v, 55). non lucet luinen?.Ac per hoc in tali via videre opus
Quando autem dixerunl Judrei Domino, Dic nobis, in est, in tali via videre magnum est. Nam Tobias in
qua^potestaieisla facis? sciens Dominus quia Joannem facie .oculos clausos habebat, el filius patri manum
Baptistam pro magno haberent, et quod ipse quem 1 Lov, ipsummajus.At Am. Bad.et Er., ipse. Sieetiam
pro magnohabebant, eis de Domino leslimomurn per- Mss.e quibuspleriquelocomajus,habent, magis,.
 1659 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1660
dabat; pater filio viam prrecipiendomoriStrabal(To_. genilus FHius, qui est in sinuPatris, ivse enarrdvit
II, 11, IV). (Joan. i, 18). Non dixit, Ftiit insiriu Palrls,quasi ve-
i. Respoinlerunlergp Judrri, Tu de ie icslhnonium niendo deseruerit sinum Patris. Hic loquebatur, et
dicis; teslimomumluum non esl verum.Yideamus quid ibi se esse dicebat: qui et Iiinc diseessurus, qirid
aiidiant: audiamuset IIPS,sed IIPIIsicut illi. lili con- .dixit? Ecce ego vobiscumsumusque ad consutnmalio.-
'
temnenles, nos credenles : illi pceidere Christum vc- nemsmculi(Mallh. xxvm, 20).
lentes, nos ^ier Christum vivere eupienics. Interiiu 6. Ergo verum est lesiimonium luminis, sive se
iiia distantia distingtiat aures nientesque nostras, ct ostendat, sive alia;-quia sine Ittminenon p6tes videre
aiidiamus quid JudreisresponderitDominus. Respondil lumcn, et sine ltimine non potes videfe quodlibfetaliud
JeSus, el dixil eis. Etsi egode tneleslhnoniumperhibeo, quod non esl lumen. Si idoneum est lumen ad demon-
'Verumesl leslhnoniummeum; quia scio unde veni, et stranda ea qure non sunt luriiina, numquid in se de-
ijtto vado.Lumen elalia demonslral el seipsum. Accen- -ficil? numqnid se non aperit, sine quo alia patere
-dis lucernam, verbi gralia, utqurerastunicam, et prrc- non possunl? Locutus est Propbeta verum ; sed unde
JSlailibi ardens lucerna ut invenias Uuiicam:numquid Iiaberet, nisi de fonte veritatis hauriret? Loculus est
-accendislucernam ,ul videas ardentem luccrnam ? Lu- Joannes verum; sedl unde lociuus est, ipsum inter-
eerna quippeardensidoneaeslet aliaquretenebris ope- roga : Nos omnes,inquit, de pleniludineejus accephnits.
.riebantur nudare , et seipsam tuis ocrilisdemenstrare. Ergo idoneus est Dominus noster Jesus Christus qui
Sic et DomiimsCbristuset inlef iidelessuos, el inimicos £ibi perhibeat testimpnium. Sed jilane, fratres mei, in
Judrcos, tanquam inter lucem el tenebras distingue- -nocte bujus sreculiaudiamus et jjropheiiam intente :
, bat; tanquam inter illos quos radio fidei perfundebat, modo enim ad fragililalem nostram liocturnasque
et illos quorum clausos oculos circumfundebat. Nam cordis nostri intimas lenebras humilis voluil vcnire
eliam sol isie et videntis faciem illustrat, et creci: Dominusnoster. Hcmo venit eontcmnenduset hono-
ambo pariler stantes, el faciem ad solem Iiabentes j-nndus, veriit neganduset confitendus; cOiilemnendus
jlluslraiilur in carne, sed non ambo illuminantur in et negandus a Judreis , honorandus et conGlendusa
acie; videt ille, ille non videl; ambobus sol prresens nobis : judicandus-el judicalums; judicandus injusie,
est, sed prresenli soli unus est absens. Sic et Sapien- judicaturusjuste.Talis ergo venit, ut oporterei ei lucer-
,tia Dei, Yerbum Dei, Dominus Jesus Cliristus ubi- nam leslimoniumperbibere. Nam quid opus erat ut
que prresens cst; quia ubique est veritas,ubique est Joannes tanquam lucerna perhiberet testimonium diei,
sapientia. Intelligil quis in orienle jusliiiam; inielli- si dies ipse ab infirmitale nostra posset videri? Scd
gil alius in occidenle jusliliam : numquid alia est JIOIIpoleramus: inflrmus factus est iufirmis, per in-
justilia quam ille inielligii, alia quam iste? Separati firmitatem sanavit inlirmitalem; per merlalem car-
sunl corpore, el in nno babent acies mentium sua- -nem, carnis absluliLmortem; de corpore suo coily- ^
rum. Quam video jusiiiiam bic constitutus, si justitia rium fecil luminibusnoslris. QuiaergoDominusvenit,
est, ipsara videt justus nescio quot mansionibiisa ine el in nocte saiculi adbuc sumus, oporiet ut el pro-
.earne sejunclus, el in illius jusiitire luce conjunctus. pheiias atidiamus. ,
Ergo . csiimoniumsibi perbibet inx: aperit sanos ocu- 7.Namde propbelia convincimuscoiuradicentesPa-
Jos, et sibi ipsa testis est, ut cogno-.caiur lux. Sed ganps. Quis est Christus, dicii Paganus ? Ctiirespende-
quid agimus de infldolibus? numquid illis non est mus : Quem pr.enunliaveiunl Propheire. Et iUe : Qui
prresens? Esl praasens el illis sed quibus eam vi- Prcphelre? Recitamus Isaiam, Danielem, Jeremiam,
deani, oeulos uon habent cordis. Audi de illis ex alipssanclesPrpphelas; dicimnsquam lpngeanleilliim
Evangolio ipso prolatam senleiitiam : El lux lucet in venerint,quanto tempore adventumejus prreeesserinl.
lenebris, ci tenebrmeatn non comprehenderuni(Joan. i, -Hecergo respondemus: Prrcvenerunl eum Pfbpbetre,
5) Eigo ail Dominus, et verum ait, Etsi ego de me prrcdixerunl eum esse venlurum.Respondet aliquis eo-
lestimonium perltibeoj,verum esl teslitnoniunimeum; rum:Qui Prophelfe^KosreciiamuSjqui iiobis^juoiidie
quia seio unde veni, et quo vado. Patrem volebatintel- recitanUir. Etille: Qtti sunt hi Prophelrc? Nosrespon-
Jigi; Palri gloriam dabatFilius. JSqualis gloriflcateum demus: Quiet pra'dixerunt eaqurefierividcmus.Etiile:
a quo est missus: quantum debel homo glorificare Yos, inquil, vobisisla finxistis,vidisliseafieii, el quasi
eum a quo est creatus? venUira jjrrcdicta essent, in libris quibus voiuistis
5. Scio unde veni, ct quo vado. Isie qui in prresen- conscripsisiis. flic contra inimicos Paganos eccunit
lia \obisloquiliir, babet quod non deseruil, sed lamen nobis aliorum teStiirioniuminimicorum. Proierimus
venil: non enim veniendoiude discessit, aul redeundo codices a-Judteis, et respoiidemtis : Nempe et vos ct
nps dereliquil. Qtiid miramini? Deus esl. Nen potest illi1,fidei nosirse estis inimici. Ideo sparsi stini per
hoc fieri ab hcniine; non potest hoc fieri ab ipso sole. geutes, ut alios ex aliis convincamus inimicis Codex
Quando pergit ad occidentem, deseril orientem, et Isaire proferalur a Judreis, videamus si non ibi lego.
donec oriiurus redeal ad orienlem, non est in orienle: ii Sicul ovis ad immolandumducttts est, ct sicut agnus
Pominus autem noster Jesus Christus et vcnit, et ibi coram tondeiue fult, sine voce, sic non aperuit os
est; el redit, el Jiicest. Audi ipsum Evangelistam suum.Jn iiumililate judicium^ejussublatum est; livore
alio lo.eodicentem, et si poles, cape; si non potes, cjussanali sumus; «nines -uthves erravimus, et ipse
crede ; Deutn, inquit, nemo vidit itnquam, nisi uni- traditus e"sl pro ^eccatis nostriSJ {IM, LUI-,-5-8).
 1661 , TRACTATUS XXXVI. CAPUT VIII. ~am
Eece lueerna una. Alia proferafur, Psalmus aperia- iuhc praesente tali die lucernfe udfi eTuiitmeeessafirfii
tur, eliam inde prredicfa.passioChrisiirecilclur. c Fo. uonJegeiuriiobis Propbeta, non aperietur -eode-xApo*
-rjerunt manus meas el pedes meps, dinumoraverunt sloli, non requiremus teslimonium Joaunis, non ipso
omnia ossa mea : ipsi vero-consideravenmt et eon- indigebimus Evangelip. Ergp pmnes Scripturre M-
spexerunt me, diviserunt sibi vestimenla"mea, et lentur de medio, qure nobis in hujus srrculi noGte
super vestimentum menm nliserunt sorlem. Apud te tanquam lucernrc accendebantur, ne in tenebrisre-
laus mea; in JJcclesia magua cojifitebor libi. Comme- maneremus : islis omnibus sublatis, ne quasi nobis
morabuntur el convertentur ad Dominum universi luceani indigenlibus, el ipsis homioibus Dei, jier quos
fines terra?-:ct adorabunl in conspectu ej'us universre hrec minisfrata sunt, uobiscum Jumen illud verum
patriic genlium ; quia Domini est regnum, et ipse do?. clarumque videntibus, remofis ergo his ndjumentis
TQinabilurgeniium J {Psal. xxi, 17-29). Erubescat quid videbimus? uude pascelur mens noslra? unde
unus -inhnicus,quia codicem mihi miuislraL alius iai- oblutus ille lretabitur? unde erit illudgaudium.quod
micus. Sedecce de eodicibus prolatis ab uno inimico nec oculus vidit, necaurisaudivit, necin corlnminis
allerum vici: ct ipse qui mihi codiceni protnlit, non ascendit(ICoi'.ii,9)?quidvidebimus?Obsecrovos,ama'
relinquaturj ab illo proferatur, unde et ipse vincaiur. fem'ecuni,eurrite credendomecum: patriam supernam
Lego alium prophelam , elinvenio Domiuumloquen- desideremus, snpernaepatrise suspiremus, peregrinos
tem ad Judrcos : Non esl mild volunlas in vobis, dicit rios esse hic sentiamus. Quid-tunG videbimus ? Dicat
Doininus,nec accipiamsacrificiuml demanibus vestris; nunc Evangelium : In principioerat Yerbutn, el Vtr-
quoniam ab orlu solis usqve ad occasum, sacriftcium biimerat apud Demn,~etDeusJsralV-erJmm'{Jbait.-\, 1).
mundum gfferlurnomininteo(Malach.i,Wet ll).Mon Unde libijros inspersusest, ad fontem venies : unde
venis, Judree, _adsacrificium mundnni; convinco lc radius per.obliqua -et per anfractuosa tibiad cnr tene-
immundum. hrosum missu.sestv-nudam ipsam lueem videbis, eui-
_ 8. Ecce _et lueernrc perhi,bent leslimonium diei videndse ferendreque mundaris.- Dikctissiriiij quod et
propler infirmitatem noslram, quia diei clafitatem heslerno commemoravi, Joannes ipse -dicit,fitii Dei
tolerare et videre non pobsumus. Nam et nos ipsi sumus, et nondum apparuit quid witiius : Stitnus quia
Christiani in comparaiipne quidem infidelium lux jam cum apparuerit, similes ei erimus, qUoniamVidebinuis
sumus; unde dicit Aposlolus, Ftdslis enim aliquando eum siculi esl (1 Joan. m, 2). Sentio vestros affeclus
lencbrm; tiunc autetn lux in Domiuo, skul filii lucts attolli mecum in superna : ^ed porpus"quod corrum-
ambulate (Ephes.v, 8) : el aljbi dixit, Nox'prmccssil^ pif.ur, aggraval animam; et deprimitlerrena inhabi-
dies auiemappropiiiquavit: abjkigmus ergo-operatene- tatio sensum multaeogilantem (Sap. ix, 15). Deposi-
brarttm, el induamusnos arma lucis; sicul in diehoneste turtis sum et ego eodicem istuin, discessuri estis ei
ambulemus(Rom. im, 12, 15). Tiimcn quia in com- vos quisque ad sua.iBene nobis fuit in fuce communi;
paratione illius meis ad quam vcnturi sumus, adhuc bene gavisi sumus, bene -exsultavimus: sed curn -ab
IIPXest eliam -diesin quo sumus, atidiPelrum aposlo- inviceih recedimus, ab illo non recedamus.
Ium ; delalam dicil DominoQhristo vocem de iriagnj- TRACTATUS XXXVL
fica polestate, Tu es Filius meus dilcclus, in qup betie Ab eo quod scriptum esl, Vossecundnm carnem j'udi-
-se«si. Hancvocem, inqnil, nos decceloaudivimus"dela- -Palis; egonon judico quemquam; usqueM id, Ego.
tatn, cutn cssemuscum illo in nwnlesanclo. Sed quia sum qui teslimonium perhjbeo'-de nleipso, et.lesti-
nos non ibi fuimus, et istam vocem de. ccelolufijeneri nionium perhibet Ae me, qui misit ine Pater.. €ap.
audivimus; ait ad nos ipse Petrus, El habemus cer- , vni, 'f. 15-18.
liorem prophctictunsermonem.Non audistjs voc§m de . 1. In qualuor Evangeliis, vel polius quatuor libris
ccelo delatam, sed eertiorem habetis prophelicum ser- unius Evangelii, sanctus Joarines apostolus, nou
monem. Prrevidens enim Dominus Jesus Chrjstus* iriimerito secimdum intelligehliam sjiirittialem aquilre
impiosquosdam jfuturos,qui miraculis ejus caiumnia- comparatus, altius mulloque sublimius aliis tribus
renlur.. magicis arlibus ea- tribuendo, Prpphelas anle eresit prrsdicationeriisuam; etin ejus erectione etiam
pramisii. Numquld.enim, si magus erat et magicis ccrda ncstra erigivpluit. Nam creteri tres evangelistre,
artjbus iecit ut colerelur et moriuus, magus erat tanquam cum hemine Demhtp in.lerra ambulabani,
anlequam naltis? Propbetas audi, o homo mortue, et dc diyinitate ejus pauca dixerunt : islum autem >quasi
vermescendocalumuiose, Propiietas audi: lego, audi piguerit in terra ambulare, sieut ij^soexordie sui ser-
qui ante TDominumvenerunt. Habemtjs, iuquil upn^ mohis inlonuit, erexit se,. non solum super terram et
stolus Petrtts, cenioretn prophelkum -sermouem, cui super omnem ambitum aerjs et coeli,sed super omnem.
bene facilis allendentes, skui lucernmin. obscuro loco, eliam exercilum Angelorum, omnemque conslitutio-
donec dies lucescat,et tucifer oriatur
' ' cordibusvestri& nem invisibilium polestatura, et pervenit ad eum per
in
(\lPelr. i, 17-19). . •. . .* quem lacla suntomnia.dicendo, J» prhwipioerat Verb-
9. Quande ei'go Dpmiims noster.Jesus Chrislus «.», el Verbutnerat apud Deumr.ct Deuseral Verbum:
venerit, ei, sieul dicit eii.im apcsiplus Paiilus, illumi- hoc erat in principioapud Deum. Omniaper ipsumfacla
naveril ecculta tenebrarum,*et manifeslavcril cogila- 'sunl,- et sine ipso faclum est nihil (Joan. i- 1-3). Huic
tiones eordis, ut laus sil unicuique a Deo (i Cor. iv, 5); tantre sublimilali principii eli_amcrctera congrua prre-
'*MagnoeonsensuMss.,sacriflcia. dicavit, et de Domini divjnitale, quomodo^ullusaliuSf,-
1665 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl mi
est Iecutus. Hoc ructabat quod biberal. Nonenim sine ego de me testimonium perbibeo. Omnis enim homo,
causa de illo in istp ipsp Evangelio narratur, qtiia et quando de se vuli periiibere testimonium laudaliile,
in ccnvivip super pectus Dcmini discumbebat (Joan. aiToganset superbus videtur. Ideo scripinm cst, Non
xnij 23). De illn ergp peetore in secrelo bibebat: sed te tuudet os luinn, sed iaudet te os proximi iui (Prov.
qttod in secreto bibit, in manifeslo eructavil, ut per-r xxvn, 2). Sed hoc homini dictum est. Infirmi enim
veniat ad omnes gentes non solum incarnatic Filii sumus, el apud infirmos loquimur. Verum dicerc el
Dei, et passio, et resurrectio; sed etiam quid erat meniiri possumus :'eisi verum dicere debemtts, et
ante incarnationem Unicus Patri, Verbum Patris, meitliri tamcn possumus cum volumns. Lux menliri
corelernus generanli, a?qualisei a quomissusesl; sed non potesi : absil ut, in lucis divinre splendore lene-
in ipsa missione minor factus, quo major esset Paler. brre mendacii reperiantur. Loquebattir ille tanquam
. 2. Quidquid ergo liumiliter positum audistis de lux, loquebatur laiiqnam veritas; sed lux in tenebris
DominpJesu Chrislo, susceplre carnis dispensalionem lucebat, et lenebrje eam non compicbenderunt: ideo
cogilate; qualis faetus cst propter nos, non qualis secundum carnem judicabanl. Fos, inquit, secundum
erat ut facerel nos : quidquid aulem sublimeet supra carnemjudicalis.
omnes creaturas excelsum atque divinum, et Patri k. Ego non jttdico quemquam. Non ergo judicat
sequaleatque coretcrnum de illo audieritis in Evan- quemquara DominusiJesus Chrislus? Nonne ipse est
gelio poni, vel legeritis, scitote vos hoc legere quod quem confilemur resttrrexisse terlia die, aseendisse
ad formam Dei perlinet, non quod ad formamservi. in ccelum, ibi sedere ad dexteram Pairis, inde esse
Quia si istam regulam tenueritis qui capere potestis; venturum ad judicandes vivos et moriues? Npiineipsa
non autem omnes capere peteslis, sed emnes credere est fides nestra, de iqua dicit Aposiolus, Corde cre-
debetis : si ergp hanc regulam lenuerilis, adversus ditur ad jusliliam, oi]e aulem confessiofit ad salutein
calumniasienebrarumbrcrelicarum,ianquaminlumiiie (Rom. x, 10)? Ergd quando ista confilemur, con-
ambulantes, secnri pugnabitis. Ncn eniin defuerunt LraDominumloquimur? No; dicimusventurum judi-
qui sela evangelica testimpnia legendo seciarenluiv cem vivorttm el morluorum; ipse autem dicit, Ego
qure de humjlilale Christi posila sunt, qui adversus non judko queinquam. Qurcstio ista duobus modis
ea teslimonia qure diviniiaiem ejus locuta sunt, surdi solvi potesl; ul aut hoc inteUigamtis, non judico
fueruut : Ideo surdi, ut male verbosi. Item quidam - quemquam, id esl, modo : sicut dicil alio hico, Ego
illa sola atiendcntes qnrcde Dominisublimitate dicta non veni ut judiccm \mundum,sed ut salvum faciam
sunt, eliam ipsi niisericordiam ejus, qua homo faclus mundum(Joun. xn, 47); nnn judicium suum negando,
est propler nos, et si legerunl, non crediderunt, et ab sed differendo. Aut cerle qtna diveral, Vos secunduni
hominibus inducta, atquefalsa esse pulaverunl; cen- curnemjudkatis; ita subjunxil, Ego nou judko quem-
lendenles Deumtanlummodofuisse Doniiiiumnoslrura quatn. ut subaudias, sectindumcarnein. Nullus ergo
Cbrislum, non cliam hominem. Alii sic, alii sic; utri- nobis conira lidem qiiam lenemus ot amiunlianius de
que in errore. Calholicaauiem lides ex uiroque verum judice Chrisio, scrupulus dubilalionisin corde rcma-
lenens quod tenel, et pncdicans qncd crcdit, el Deum neat. Yenil Cbristus, sed primo salvare, postea judi-
Cliristum inlellexit, et hominemcredidil : utrumque care : eos judioando in pmiiam, qm salvari noluerunl;
eniin scriptuni esl, et ulrumque verum est. Si Deum eos perducendo ad vitam, qui credendo salulem non
lautum dixeris Chrislum, medicinamnegas quasana- respuerunl. Prima ergo dispeusatio Domini nosiri
lus es : si hominem laiitum dixeris Clirisinm, poten- Jesu Chrisii medicinalis esi, non j'udicialis: nam si
liam negas qua creatus es. Uirumque igitur tene, primo venisset judicaturus, nemineni invenisset cui
anima fidolisetoor catliolicum,ulrumque lehe, ulrum- pramiia jusliiire redderet. Quia ergo vidit omnes pec-
que cecle, uirumi.uc fidoliierconliiere. Et DeusChri- catores, et omnino neminemesse Immunem a morte
S3..KI, et homo Chrislus. Qnalis Deus Chrisius? peccati; prius eral ejus miserieordia prrcroganda, et
_E(:naliSPatri, uiium cum Patre. Qualis bomo Chri- posl exserend.un judicium : quia de illo canta\erat
siiib? Ue virgine natus, irabens de boniine morlali- Psalmus, Misericordiumel jndkium canlabo libi, Do-
laleiii, non iraheiisiniquilaiem. tnine (Psal. c, 1). Noii eiiimjudicium aif et miseri-
5. Isti ergo Judiui videbant hominem, nec intelli- cordiam; nam si primoesseljudicium, nulla esselmi-
gebaut nec credebant Deum : alque inter cretera sericordia : sed primo misericordia, postea judicium.
audistis jam quemadmodtimei dixerint, Tu de te tcsli- Qurc est primo misericordia? Crealor hominis, homo
tnoniutu dicis; teslimonhimluutn non est verum (Id. esse dignalus est: faclus est quod fecerat, ne periret
VIII,15). Audistis eiiam quid ille responderit, cum quem fecerat. Quid huicmisericordire addi potesl?El
hesterno die lectum esset, et pro nostris viribus tamen addidil. Parum fuit ei hominem fieri; scd
1
dispulatum. Hodie verba ejus hrec lecta sunt, Vos eliam ab hominibus reprobari: parum erat repro-"
secvndumcarnemjudkaits. Ideo, inquit, mihi dicitis, bari; et exhonorari: parum erat exhonorari; et oc-
T-ude le teslimoniumdicis ; teslimoniutnluumnon est cidi : sed et hoc parum est; morte crucis. Nam ei
veruin, quia secundumcarnetn judicalis; quia Deum cuin ejus obedienliam usque ad morlem faclatn com-
non inielligilis, et bominetn videtis, et homiiiein mendarel Aposlolus, parum illi fuit dicere, Factus
persequendo, Deum lalenlem offenditis. Ergo sccun- 'l Lugd.ven. Lov.legunt, sedvoluileliam.m B., ad niar-
dumcarnemjudicatis. Ideo vobis arrogansvideor, quia ginemamiolalur,supple,ADMMT. H,
 itfes TRACTATUSXXXVI. CAPUT VIII. 1666
obediensusque ad mortem: uon enim qualemcumque slas inlelloxerunt. Leonerii pre rege posituin, que-
mortem, sed addidit, morlemautemcrucis (Philippl n, niam vidclur leo rex esse qnodammodo bestirum,
8). llia.morle pejusnihil fuit inter oinnia genera mor- propler poieitliam el lerribiiem fortitudinem. Hrec
lium. Deniqueubi dolores acerrimi exagitaht, crucia- persona tributa est Matthreo, quia in generationibus
tus vocaiur, a eruce nominatus. Pendentes enim in li- Domini regiam seriem prosecutus esl, quemadmo-
gno erurithi, clavis ad lignum pedibus manibusqtie dum esset Dominus per stirpem regiam de semine
confixi, pioducia morte iiecabantur. Non enim cruci- David regis. Lucas autem quoniam coepit-a sacerdo-
_ figi hoc erat occidi : sed diu vivebatur in cruce; tio Zacharirc sacerdotis, faciens inentionem patris
non quia longior vila eligebalur, sed quia mors ipsa Joannis Baptistre, vitulo depuiaius est; quia'magna
prblendebalur, nc dolor cilius finiretur. Mofi voiuit victima vituius erat in sacrifieio sacerdotum.' Marco
pro nobis : parum dicimus, crucifigi dignatus esl, homo Christus merilo assignalus est, quia neque de
usque ad mortem crucis nbediens factus. Elogit ex- regia potesiate aliquid dixil, neque de sacerdolali
tremum el pessimunigonus morlis, qui omnem fuerat ccepit, sed tantum ab homine Chrisio exorsus est. III
ablalurus morlem : de morle pessima occidit omnem omnes prope de terrenis, id est_de iis qure in terra
morlem. Pessima enim cral non iiUelVigentibus Ju- gessil Dominus noster Jesus Chrislus, non recesse-
drcis; nam a Domino elecla eral. Ipsam enim crttcem runL: de divinilate ejus perpauca locuti sunt, tari-
suam signum Iiabiturus eral, ipsam crucem de dia- quam in terra cum illo ambulantes. Restat aquila :
bolosuperalo tanquam Lroprcumin-fronlibus fidelium ipse est Joannes, sublimium prredicator, et lucis in-
posilurus, ul diceret Aposlolus: Mihi autem absit gio- ternse atque relernre fixis oculis coniemplator. Di-"
riari nisi in cruce DomininoslriJesu Chrisli, per quem cuntur enim et pulli aquilarum a parenlibus sic pro-
mihi munaus crucifixus esl, el ego mundo (Galat. vi, bari, palris scilicel ungue susp .ndi, el radiis solis
ii). Nihil erat tnric in carue intoIerabilius,.nihil est opponi : qui firme conlemplatus fuerit, filius agnosci-
nunc in fronte gloriosius. Quid servat fideli suo, qui tur; si acie palpitaverit, lanquam adulterinus ab un-
lalem honorem dedit supplicio suo? Deniquemodo in gue dimitiitur. Jam ergo videte quam sublimia loqui
poenis reorum non esi apud Romanos : ubi enim Do- debuit, qui est aquila. comparaius : et tamen etiam
mini crux hoiiorata est, pulatum est quod et reus ho- nos humi repentes, infirmi et vix ul.liusmomenli iu-
noraretur, si crucifigeretur. Qui ergo idee venit, ne- ter homincs, audemus tractare ista, et ista exponere;
minem jiidicavii; et males passus est. Perlulil inju- et puiamus nos autcapere pbsse eum cogiiamus,,aut
sluni judicium, ut agerel juslum. Sed in ee qued capi dum dicimus.
perluiit injuslum, misericordirefuit. Denique ita hu- . 6. Quare isla dixi? Forte enim post hrec verba
milis factus ut veniret ad crucem, distulil qnidem po- quisquam mihi jusje dicat: Pone ergo codicem. Quod
tentiam, sed publicavit misericordiam. Unde djslulit excedit raensuram tuam, quid sunris inmanum tuam?
polenliam ? Quia de cruce noluit descendere, qui po- quid ei commillis linguam tuam? Ad hoc respondeo:
tuit de sepulcro resurgere. Unde publicavit misericor- Mulli hrerelici abundant, et ad hoc eos Deus abun-
diam ? Quia pendens in cruce dixit: Pater, ignosceil- dare permisit, nesemper lacle nutriamur, et in bruia
tis, quia nesciunl quid faciunt (Luc. xxm, 34). Sive infanlia remaneamus. Quia enini non intelieXerunt
ergo propter lioc, quia non venerrUjudicare mun- quomodp ccmmendaretur divinitas Christi„sapuerunt
dum.sed salvaremundum, dixil, Ego nonjudico quetn- sicul vnluerunt: iipn aulem recte sapiendo,,fidelibus
quatn : sive quemadmodum commemeravi, quoniam calhoiicis quresiiones molestissimas inlulerunt; coe-
dixeral, Yos secundumcarnemjudicalis, addidil, Ego perunl exagitari et flucluare ccrda lidelium. Jam tunc
'lon judico quemquam; ut inlelligamus Chrislum non necessitas facta est spiriiualibus viris, qui aliquid,se-
seeundum carnem judicare, sicut ab hominibus judi- cundum divinilalem Demini nPslri Jesu Cbristi, non
calus est. i.olum legerant in Evangelio, sedetiam intellexera^nt,
5. Nam ut agnoscalis jam et j'udicem Christum, ul conlraarma diaholi Christi arma profei'renl: et de
audite quod sequitur : Et sijudko ego, judkium meum Clnisti divinitate adversus falsos fallacesque.doctor
verumesl. Eccebabes et judicem, sed agnosce salva- res; quantis possenl viribus, apertissima conflicta
torem, ne senlias judicera. Quare autem dixit judi- tione pugnarent; ne cum ipsi taeerent, alii perirent.
cium suum verum esse? Quia solits, inquil, non sutn, Quicumque enim senserunl Dominum noslrum Jesnm
sed ego et quimisiitnePater. Dixivobis, fratres, quia Chrisium, autdiversresubslantire esse quam Pater-est,
Joannes isie evangelista sanclus multum alle volal: aut lanlum esse Cbrisium solum, ul ipse sit Pater,
vix est eum mente comprehendere. Mysleriuin au- ipse sil Filius,,ipse sit Spiritus sancius : quicumque
lemaltius volanlisepus est ut commemorcm Chariia- eliam seuiire voluerunl hominem fuisse solum, non
lem veslram. Et apud Ezechieiem prophetam, et in Doum faclum bominem, aul iia Deum ut in sua divi-
=_Apocalypsiipsius Joannis, cujus est hocEvangeliuni, nitate mutabilem, jiut ila Detimut non et hominem ;
commemoratur animal quadruplex, habens quauior a fide naufrag.iverunl, el de porlu Eccjosire projecti
personas; hominis, vituli, leonis, aquilre (Ezech. i, suut, «e iiiquioiudiiiesua naves secum positasjrange-
5-10; Apoc. iv, 6, 7). Qui ante nos Scrlplurarum rent. Qme res coegil uleiiam ims ininimi, jufuan
sanclarum mysterla iractaverunt, plerique iu hoc ani- lum ad nosperlinel .irorsus iiidi^m, *jiiautni[i-.'—., ad
mali, vel potiusia his animalibas quatue-rEvangeli- Btrusjniserieordiamin aliquodi?peiu.aioiu"mejusnu-
, 1667 • IN JOANNIS EVANGEOUM, S. AUGUSTINf - fm
- mero eoristituli, non vobis taceamus quod aut intelli- tecuiii esi"?
gatis, mecumque g.iudeatis; aut si inlelligere nondum ii9.Unde ergo vefuni estjudicium ejus, nisi quia ve-
vaielis, credendo securi in porlu maueatis. rus est Filius ? Hoc enim dixit, El si iiidico, veritm
7. Dicam ergo; capiat qui potesl, credat qui non esl judkhtm tneum; quia solusnon suai, sed ego et qui
- potcsl: tamen dicam quod ail Dominus, Yos secun- misil me Paier- Tanquamdicefei, Verumesi judicium
dum carnein judkatis; egc-hon judico quemquam, aut meutn, quia Filitis Dei sum. Unde probas quia Filiiis
modn. atit secundum carnem. Sed et si egojudico,ju- Dei es ? Quia solushwn sum, sed ego et qui inisit ine
dicium meumverutn esl. Quare judicium tuum veium Pater. Erubesee, Sabelliane, audis Filium, audisPa-
esl ? Quia solusnon sum, inquit, sed ego et qui tnisit trem. Pater, Paler esl; Filius, Filius est. Non dixil,
me Pater. Quid ergc, Dpmine Jesu ? Si solus esses', Ego sum Pater, et ego ipse sum Filius; sed , soms
falsum esset judicium tuum; et ideo verum judicas, non sutn , inquit. Quare solus non es? Quia mecum
quia solns non es, scd (u ct qui te misit Paler? Quid est Pater. Ego sum, et quitnisitme Paler : audis, Ego
responstifus sum? Ipse resppndeal : Verutn est, in- sum, et qui tne misiti No perdas personam , distingfie
quit, judkium trieum. Quare ? Quia solus twn sum, sed personas. Distingue iiuelligontia, noli separare perfi-
ego el qui tnisit me Pater. Si lecum est, quomodp te dia; ne ilerum quasi fugiens Chaiybdim, in Scyllam
misit ? Et te misil, et tcciim est ? Itanc et missus ncn incurras. Yorabat enim te gurges impietaiis Sabellia-
recessisli ? itane el ad nos vonisli, ct ibi mansisti ? nerum, ut diceres ipsum esse Palrem qui esl Filius :
Quomodo istud credilur ? quomodo capitur? Ad hroc medo didicisli, Solits non sum, sed ego et qtti tnisil me
dup respondeo : Quompdp eapitur, recte dicis; quo- Pater. Agnoscisquia Pater, Paier est; ei Filius, Fi-
modo crediLur, non recle dicis. Imo ideo bene credi- lius est. Bene agnos'cis : sed noli diccre, Pater major
lur, quia non cilo capitur : nam si cilo eaperetur, est, Filius minor esl; noli dicere,-Paier aurum est,
non opus erat ul crederetur; quia viderclur. Ideo cre- Filius argentum esl. Una substanlia osl, una divinitas,
dis, quia non capis ; sed credendo lis idoneus ut ca- una corelernifas, perfecia rcqualitas, dissimililudo
pias. Nam si npii credis, nunquam capies ; quia mi- nulla. Nam si lantunimodo alterum ci'edideiis esse
nus idoneus remanebis. Fides crgo mundei le, ut in- Cluislum, non eum qui Pater esl, in aliquo lamen di-
tellectus impleat le. Verum est, inquil, judkium stantem seeundum Inaturam esse putaverls; a Chri-
meutn; quia solusnon sum, sed ego el qui tnisit mePa- rybdi quidcm evasisti, sod in Scyllrcisscopulis nau-
ter. Erge , Domine Deus noster Jesu Chrisle, missio fragasti. In medio naviga,^utrumque perieulosum la-
tuaincarnatio lua est. Sic video, sic inlelligo: poslremo lus evita. Paler , Paler est; Filius , Filius est. Jaih-
sic credo, ne arroganiirc sit dicere, Sic intelligo. Pror- dicis, Pater , Paler lest; Filius, Fillus est :'bene pe-
sus et bic est Dominus noster Jestis Christus; imo liic riculum absorbenlis gurgitis evasisti; qttid \is ire
eral secundum carnem, modohic esl secundum dhi- in alieram partem ,"ul dicas , Alitid cslpater, Filitis
nitalem : et cum Palre erat, el a Paire non lecesse- aliud ? Alhis est, recie dieis ; aliud, uon recte. Alins
ral. Quod ergo dieilur missus venisse ad nos, incarna- enim est Filius, qiiia non est ipsc 'qui Pater; et
tio ipsiuscommendatur, quia Paternen est incarnatus. alius Pater, quia non ipse qul Filius ; non lamen
8. Nam Sabelliani dicti sunt quidam hrereliei, qui aliud, sed boe ipsum esl et Pater et Filius. Quid est,
vocanlur et Patripassiani, qui dicunt ipsum Patrem -lioc ipsum est? Uniis Deus est. Audisli, Qnia non
passum fuisse. Neli tu, ealliplice : si enim fueris pa- sum solus, sed ego el qui misit tne Paler; -aud'1quo-
tfipassianus, non eris sanus. Erge iniellige missionem modo credas Patrerii et Filium, audr ipsum Fi-
Filii nominatam incarriaticnem Filii : Patrem autcm lium : Ego et Pater unum sumus (Joan. x, 50). Non
incarnatum esse non credas, sed a Filip iucarnato dixit, Patcr ego sum; aut, Ego et Pater unus estJ •
Patrem reeessisse non eredas Ille carncm pos-tabat, sed cum dicit, Ego et Pater unum suinus: utrumquc
Hle cum Filio erat. Si in ccelo Paler, in terra Filius; audi, el unuin, el sfimus, el a Cliarybdi et a Scylia
quomodpPater cum Filie erat? Quia ci Patef el Filius liberaberis. In duobus istis verbis quod dixii ,
ubique erant: nen enim in coelesie est Deus, ut non vnutn, liberal le ab Ario : quod dixif, -iutntts, liberat
sit in terra. Audi illum qui vclebat fugere judicium te a Sabellio. Si iinum,non ergo diversnm; si sumus,
Dei, el nen inveniebat qua : Quo abibo, inquil, a spi- ergo et Paler et Fiiius., Sumus enim, non diceret de
rilu luo, ei a facie tua quo fugiam? Si ascenderoin cm- uno; sed elnnum non diceretde diverse. Ergo ideo
lum, lu ibi es. De terra eral qurcstie; audi quid sequi- tienoji esl, inquit, judicium tneutn, breviter ut audias,
tur : Si descenderoad infernum, ades (Psal. cxxxvm, quia Filius Dei sum. Sed sic libi persuadeo, inquit",
7, %).Si erge et in inferne dicitur quod adsit, quid rc- qnia Filius Dei sum, ,ui inlelligas quia mecum est Pa-
rum remanet ubi non sit ? Yoxenim Dei est apud pro- ter : non sic sum Filius ul' ipsum deserueriin; noj.
phetam, Cwlumet terfam egoimpleo(Jei-.Hi.xxm,24). ita hic sum, ul cum ipso non sim ; non ita ibi ille esf,
Ubique ergo est, qui nullo clauditur loco. Noli ab illp ut mecum non sil: fprmam servi aecepi (Phitipp. ir,
averli, et leGumest. Si vis ad eum pervenire , noli 7,) sed -formam Dei non amisi; Solus efgo , inquit,
piger esse amare : non enim pedibus , scd affectibns '
curris. Uno Ioco manens venis, si credis ct diligis. diversk. Edili,vnumest : et paulo infra, unnmncn dicereld'
UMss. omneshaheat. un&esi, et josiea, dc m.-
Ergo ubique esl : si ubique est, giiomodu cum Filio ticrso; quit.us Cidiajjus icl a^et quodiii tra^L.57, a '••
: tt froa ergo diversiuu, quia iiuUjiiiHOiiuuus,
oon est? Itane eum Filio non est, qui, si credis, et iiigiiur
quia c sumus.» ]
 4669 _- TRACTATUSXXXVII. CAPUT VIII. • tm
ntm sum, sed ego et quijtnisil me Pater. 22). Jam in eisdem verbis Evangelif dispulavimus, et
_. 40. Dixerat d,ejudiGip; ie leslimonio yu), djcer.3. iiurie admenemus ,'non lioc ideo dictujn , quia Pater
4n Lege, inijuit, vpsfrascriplumesl quiq duprtifflhomi- jion gril cjmi Filio judicante; scd quriniam JroniS"et_
jimn teslimoniumverum£st. Ego supi quj de me testi- malis in judicio solus Filins apparebit, in ea forma
moniutn perhibeo,et testimoniumperhibetde me qui mi- in qua passus esl, et resurrexil, etascenditin CGelum.
sji me Pater. Exjiosuil illis et Legem, si ingratj non Discipulis quippe iunc conspicienlibus ascendenteni,
_essenl. Magna enim qusestioe§t, fratresmei, et valrJe vpx angelieasoiiuit, Skveniet, quemadmodumitidisjis
jmihividej-urin myslerio.res esse censtituta, ubi Deus eum euniem in cwlum (Act. i, 11) : id esf, iirlorma
dixit, ln ore dugrumvel irium lestium slabit qmnever- -hOminisin qua judiGatus est judicabil, ut etiam illud
bum (Deui. xix, 1S ; Matih. xvm, Ijl). Veritas qurcri- propbeticum impleatur, Videbuntin quem pupugerunt
tur per duos testes ? Ifa plane, sic se Jjabei bumani (Zach. xn, 10; Joan. xix, 57). Cum vero eimlibus
generis consuetudo : sed tamej) fi.eri pofesi ut el duo juslis in vitam reternam, videbimuseum sicuti est;
mentiantur. Susanna .casla duobu.s falsis teslibus ur- non erit iilud _ndiciumvivorum et mortaorum , sed
.gebalur : nuniquid quia duo erant,' ideo falsi tesle.s prrcmium tantummodovivorum.
non erant ? De duobus dichjius aiit de .ribjis ? univer- 15. Itera ne moveat quod ait,Jn Legeveslra scriptum
JSHS populus menlilus esl cpiUj-aChristum"(Luc. xxm, est qnia duorutn hominum lestimonhimverum est _ et
1), Si ergo populps constans ex magna hominum - ideo quisquamexislimei non fuisse illam legem Dei,
-multitudine, falsus teslis invenlus est; quomode acci- quia non dicium est, In lege Dei: sciat ita dielum esse,
piendum est,- In ore duormn vei trium testium stabjt ln Lege vesira, tanquam dicerel, in Lege qure vobis
onine verbutn: nisi quia hce jnodo.per mysiefium est data ; a quP, nisi a Deo?'Sicut dicimus, Panem
Trlnitas comjjjendalaest, In_quae_3t-perpetjiastabilitas nostrum quoiidianwn: et lameri dicimus, Da nobisho-
verilatis ? Yis habere bona.m causrjm ? HabetP dups die (Mallh.vt, 11'). '
vel trcs tesles, Palrem et Fiiium et Spiritum saiir
TRACTATUSXXXYH.
clum. Denique quando Susaima casta femina fidelis-
Ab eoquod sctipium cst, Dicebant ergo, Ubj esl pater
que conjux duobus falsis testibjis jirgebatur, Triniias
illi in coiiscienfia alque in occulio suiT.agabaiur : illa tutis ? usque ad id. ELnemo apprehendit eum, qjiia
Trinitas de oecullo unum testem Danielemexcitavit, . nondum veneral Ijpra ejus.Coyj,yui, -f . 49, 20.
et duos convieit (Dan. -xni, 56-62). Ergo quia in Lege 1. Qupd in sancfp Evangelie breviter dicitur, ncri
yestra seriptam est_ duorum homjnum tcstimonium - breviier nportetexpani, ut quo.dandilur, inielligaiur.'
rerum esse, accipite nostrum teslimoninm , ne sen- Yerba enim Domini pauca, sed magna sunt; non nu,-
tiatis judicium. Ego enjm_ inquil, nonjudico quem- mero restimanda,sed pondere: nec idee contemnenda;
quam, sed teslhnoniumperhibeode ttie : differa judi- quia pauca ; sed ideo qurereiida, quia magna. Qui ad-
cium, non differo iestimenium. fuislis heslerno die, audistis, nt potuimus disputavi'
11. Eligamus npbis, fratres , contra linguas liomi- mus ex ep jjuod -ail Doininus, Fos secundumearneni
num, contra' infirmas suspiciones generis bumani judkalis; ego nonjudko quemquam.Sed et sijudko
Deum jiidicem, Deum teslem. Non enim dcdignattar ego,judkium meum verumesl; quia solusnon sum, sed
teslis esse qui j'udexesl, aut prompvetur cum fit ju- ego et qui misil tne Paier. In lege veslra scriptum est
dex; queniam qui leslis esi, ipse judex erit. Quare quod duorum hominumteslimoniumveruinesl. Ego sum
ipse testis ? Quia hen qurerit alirim unde cngnoscat qui leslimoniumperhibeo de me, el tesihndriiumperhibet
quisls. Quareipse judex ? Quia ipse babet potestatem de me qui tnisit mePaler (Joan. vm, 15-18). Ex his
moriificandi et-vivificandi,-damnandi et absolvendi, verbis heslerno, ut dixi, die redditus estsermo auri-
in gehennas prascipitandi et in ccelos levandi, diaboio bns et menlibus veslris. Hree cum Dominus dixisset;
coiijungendi et cum Angelis eoronandi. Cum ergo ipse illi qui audierunt, Vos secundumcarnemjudlcalis, ma-
habeal hanc potestatem , Judex est. Qhia vero ui te nifestaverunt quod audierunt. Respenderunt cnim Dp-
eognoscat uon qurerii alium tesiem ; qui lunc judica- minp loquenti deDeo Patre suo, el-dixerunt, Ubi esl
bitiei modovidet le : non esl unde ilium lallas, cum paler iuus ? Palrem Clnisti carnalifer aeceperunl,
creperit judieare. Ncn enini adhibes libi aliquos falsos quia verba Cbrisli secundum earnem judieaverunt.
testes, qui judicem iilum possint" circumvenire, Erat autem qui loquebalur in aperto cato, in oeeultb
quandu ie eoeperit j'udicare. Deus hoeitibi dicit: Verbum : homomaiiifestus, Deus oecultus. Yidebant
Quando contemnebas, ego videbam; et quando non indumentum, et contemnebant indutum : conlemne-
credebas, senteniiam meam non frustrabanr: differe- bani, quia nesciebant; nesciebanl, qiiianon videbant; '
bam, non auferebam. Noluisti audire quod prreeepi, non videbant, quia crccierant; crcci erant, quia ncn ""
senties quod prredixi. Si auiem audias quroprreeepi, credebant. - - ,
;
non mala sentles qure prredixi, sedbona percipies 2. Videamus ergo et ad hrec Dcmiriusquidrespen-
•• ~
qurepromisi. derit. Uhi est, Inquiunt, pater tuus? Audivimus enim
12. Ne aliquem sane moveal qued ait, Yerum est te dicere, 5O/MS twn sum, sed ego et qui misitine Paler:
judkiuni meum; quia solus non sum, sed ego el qui mi-' nes solum te videmus, palrem luum tecurriiicn vide-'
sit me Paler; cum alibi dixerit, Pater non judkal rous; quemodo le dicis solum non esse, sed cum pa-
qsemquamf sed-omne-jifdiciumdediC.FUio (Joan.~~T ire- tuo esse-? aut ostende nobis tecum esse patrern
«6?! IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI ten
tuum. Et Dominus : Numquid me videtis, ut P.Urem cogitabas dixisli; et ut ad me perveniret quod apud
ostendam vobis? Hoc enim sequilur, boc suis verbis le latebat, syllabas sonuisti : sonus syllabarumpe.r-
ipse re. pondit, quorum vcrborum expositionem nos duxit ad aurem meam cogilationera luam ; per aurem
anle praunisimtis.Yidete enim quid dixerit, Neque tne meam descendit in cor meum cogitalio tua, somis me-
scilis, nequePalrem metnn. Si tne scirelis, forsilan el dius transvolavit: verbum vero illud quod assumpsil
Palrem meutnsciretis. Dieilis ergo, Ubi esl Patertuus? sonum, antequam sonares, erat apud le; quia sonuisii,
est apud me, el non recessit a te, Hoc allende, quis-
quasi jam me scialis; quasi totum hoc sim quod vide-
tis. Ergo quia me non noslis, ideo vobisPalrem meum quis es examinalorsonorum. Verbum Dei contemnis,
non osiendo. Me quippe liominem pulatis, ideo Pa- qui yerbuin hominis non compreliendis!
trem meuro hominem qumitis, quia secundum car- 5. Scit ergo omnia per quem facta sunt nmnia, et
nem judicatis. Quia vero sccundum quod videtis tamen dubitando increpal : Si me sciretis, forsilan et
aliud sum , el aliud secundum quod non videlis; Palrem meum scirelis. Increpal infideles. Nam lalem
Patrem autem meum loquor occullus occultum : sententiam dixil discipulis : sed ibi non est vcrbum
pritis est ut me neverilis; tuncet Patremmeumscie- dubitationis, quia non fttit causa increpandre infideli-
tis. latis, Nam qund nipdp dixit Judreis, Si me scireiis,
5. Si enhn me scirelis, el Palrem meumforsilan sci- forsilan et Patrem nteutn scirelis : dixit et discipulis
retis. Ille qui omnia scit, quando dicii forsiian, non quande eum Philippus inlerrogavil, imo poslulavil et
dubilal, sed increpat. Atlende enim quompdp incre- ail, Domine, ostendenobis Patrem, el sufftcii nobis:
pative dicatur ipsum forsiian, quod videtur esse ver- quasidiceret, Et ipslte jam novimus, apparuisli nobis,
bum dubitalionis. Sed dubitalionis verbum esl quando vidimus te, dignalus es eligerenos, seculisumus le,
dicilur ab homine, ideo dubitanle quia nesciente : cum mirabilia lua vidimus, verba salutis audivimus, prrc-
vero dicitur a Deo verbum dubitalionis, cum Deum cepla suscepimus, promissa speramus; multumnobis
nihil uliquelateat, illa dubitatione arguilur infideliias, conferre prrcsenlia tua ipse dignatus cs : sed lamen
non opinatur divinitas. Ilomines enim de bis rebus cum le novei imus, quia Patrem nondum novimus, in-
quas certas babent, aliquando increpalive dubitant, flammamur desideiio illius videndi quem nondumno-
id est, verbum dubitationis ponunt, cum corde non vimus : ae per hociquia te novimus, sed non nobis
dubitent : velul si indigneris servo luo et dicas, Con- sufficit, dunec el Palrem ncverimus; oslende nobis
temnis me; considera, forsitan dominus luus sum. Pairem, ei sufficitnobis. El Dominus ut scirent non
Hinc et Apostolus ad quosdam conlemplores suos lo- se nosse quod se pulabant j'am nosse : Tanlo icmpore
quens ail: Pulo anicm, el ego Spirilum Dei habeo(l vobiscutnsutn,et tnetiescilis? Philippe, qui mevidil, vi-
Cor. vn, .50). Qui dicit, puio, dnbitare videtur : sed ditel Patrem (Joan. xiv, 8,9). Numquidbabel ista sen-
ille increpabat, non dubifabal. Et ipse Dominus Chri- lentia verbum dubitationis? numquid dixit, Qui me
sttis aho loco increpans infidelitaiem futuram generis vidit, forsitan vidit el Patrem? Quare? Quia fidelis
lnimani: Cumvenerit,inquil, Filius hominis,putas, in- audiebat, non fidei persccutcr : ideo non erat Domi-
venielfidemin levra (Ltic. xvni, 8) ? nus increpator, sed doclor. Qui me vidit, vidhei Pa-
4. Jam, quantum existimo , iniellexislis quomodo trem ; el bic, Si me scireiis, et Patrem mcutnscireiis :
sit positum forsiian : ne quis verborum appensor et tollamusverburn quo notala esl infidelitasaudientium,
sjilabarum examinalor, veluli laline loqui sciens, re- el ipsa sententia est.
prebendat verbum quod dixit Dci Yerbum; et repre- 6. Jam heslerno die commendavimnsCharilati ve-
he .dendo Dei Yerbum, non eloquens, scd mutus re- slrre, el diximus senlentias Joannis evangelislre,qui-
manoat. Quis enim loquitur sic, quomodo loquilur bus nobis narral quod a Domino didicil, nec discu-
Yerbum quod eral in principio apnd Deum? Noli ver- tiendas fuisse si fieriipossel, nisi brereticorum com-'
ba ista considerare, et ex bis verbis assuetis illud menta compellerenl! Breviter ergo liesterno die,
Verbummetiri velle quod Deus est. Audis enim Ver- insinuavimus Charitati vestrre, esse hxreficos qui
bum et conlemnis; audi Deum cl lime : Itt principio vocantur Patripassiani, vel a suo auctore Sabelliani:
erut Verbutn. Tu revocas ad usum scrmocinationis hi dicunt ipsum esse Palrem qui cst Filius; nomina
lure, el dicis apud te, Quid est verbum ? quid magnum diversa, unam vero esse personam. Cum vult, Pater
est verbum ? sonal et transit; verberalo aere aurem est, inquiunt; cum vull, Filius : tamen unus est.
percutil. poslea non erit. Audi adhuc, Verbum erat Ilem sunt alii hreretici qui vocanlur Ariani. Genuieu»
apud Deum: manebat, non sonando transibat. Adlnic tur quidem unicum Palris Fdium Dominumnostrum-
forte contemnis : Deus erat Yerbum (Joun. i, 1). Jesum Chrislum, illuni Pairem Filii, isium Filium Pa-
Apud leipsum, o bomo, cum est in corde tuo verbum, tris; eum qui Pater est non esse Filium, eum qui Fi-
aliud est quam sonus : sed verbum quod est apud te, lius est non esse Patrem : conuienlur generationem,
ut transeat ad me, •sonum quasi vehicnlum qurerit. sed neganl requalitatem. Nos, id esl, catholica fidos
Assumitergo soniim, imponit sequndammodo in ve- veniens dedoetrina Aposlolorum, planlata in nobis,
hiculum, transcurrit aorem, venil ad me. nee recedit per seriem successionis accepta, sana ad posteros
a te. Sonus aulem ut veniret ad mo, lecessit a le, transmiitenda, intcr iitrosqne, id est, inter ntrumqtie
nec persiifu apud me. Verbum orgo quod erai in enoreni tenuil veriiatem. In erroro Saboliianorum
eo.detuo,numquid soiir^n-.utenunleprajteriii? Quod unus esi solus, ipse est Pater qui Filius : in errore
1675 TRACTATUSXXXVII. CAPUT VIII. 1674
Arianorum, alius est quidem Paler, alius Filius; sed el aicunl: Ecce Christushabebat fatum. 0 si cor luum
ipse Filius non solum alius, sed eliam aliud est: tu non esset faluum, non crederes fatum! Si fatum,
in medie quid? Exclusisli sabellianum, excludeet sicul nonntilii intellexerunt, a fando dicium esl, id
arianuin. Pater, Pater est; Filius, Filiusest: alius . ' esl a loquendo; Yerbura Dei quomodo habet falum,
iicn aliud; quia ego el Puler, inquit, unum sutnus quando in ipso Yerbo omnia sunLqure condita sunt?
(Joatt. x, 50); sicufeliam lieslernc die. quanfumpo- Non enim aliquid Deus couslituil quodanle neseivit;
lui, commendavi.Cum audit, sumus, abscedal eonfu- in Verbo jpsius erat quod factum est. Mundusfactus
sus sahellianiis; cum audil, utium, abscedat confusus est; et faclus esl, et ibi erat. Quomodoet facttts est,
ariauus :guberneteatbolicusinlerulrumquefideisure et ibi erat? Quia domus quamrcdificatstructor, prius
navigittm,quoniam cavendum est-in utroque naufra- in arte erat; et ibi melius erat, sine velustate, sine
gium. Dic ergo tu, qucddicitEvangelium, Ego etPa- ruina : tanlen ul ostendal ariem,.fabricat domuur; et
ier untim sumus.Nun ergo diversum, quia unum; non precessii quodammododomus ex domo; el si domus
unus, quia sumus. . rual, arsmaiiel. Ita apud Dei Yerbuin erant omnia
7. Panloantedixil, Judkiummeumverum est; quia .qtire condila sunt; quia omnia in sapienlia fecit Deus
solus non sum, sed egoet qui misitme Pater : tanquam (Psal. em , 24), et f uneta nola fecit : non enitn quia
dicerei, Ideo judicium meum esl verum, quiaFilius fecit didicit, sed quia noverat fecit. Npbis quia facta
Dei sum , quia verum loquor , quia ipsa veritas ego sunt, nnia sunt; illi nisi nota essenl, facla non essenl.
fSum. Isti carnalilei; inlelligentes, dixerunt, Ubi est Prrecessit ergo Yerbum. Et-quid ante Verbum Dei?
paler iuus? Modo audi, ariane: Neque tne scilis, neque Nihil omnino. Nam si esset aliquid ante, non diclum
Pairem meum; quia si tne scirelis, et Palrem meum essel^ In principio eral Verbum; sed, In principiofa-
scirelis. Quidesl, si mescirelisel Pulretn, meumsciretis, ctum esl Verbum. Deniquede mundo quid ait Moyses?
nisi, ego et Paler unum sumus?Quando vides aliquem In principio fecil Deuscmlumct lerram (Gen. i, 1).,Fe-
alicui sirijilem: hiteiidat Cliaritas veslra, quolidiana cil quodjion eral: si ergo fecit quodnon eral,anle
loculio esl; non sil.vobis arduum quod esse adverlllis quid erat? In principio eral Verbum.El unde cmlum
usitaluin : quando ergo vides aliquem alicui similem, et lerrS? Omnia pef ipsutn facla sunt (Joan. l, 1, 5).
et nosti Lucui similis sil, admirans dicis, Quomodo Tu ergo ponis Christum sub fato? Ubj sunt faia? In
isle bomo siiniiis est illi homini! Hoc non diceres, coslo, inquis, in ordine et conversionibus siderum.
nisi duo essent. Hicille qui eum ignorai, eui tuislum Quompdo ergo fafum habet, por quem faclum est
similem dicis : Ilane, inquit, similisest? Et tu ad eum: ccelum et sidera; cum tua voluntas, si recle saptas,
Quid enim , lu illum non nosii? Al ille : Non novi, transcendat et sidera? An quia nosti Christi carnem
inquil. Jam tu, ut illum quem nescit, ei nolum facias fuisse sub ccelo, ideo putas et polestatem Christi sub-
ex prrcsenle quem cernit, respondes et dicis : Hunc ditam crelo?
vidisti, jllum vidisti. Non ulique _quia hoc dixisti, 9. Audi, stulte: Nondumvenerathoraejus, non qua
imum esse asseverasti, et duos negasti: sed propter cogereluf mori, sed qua dignaretur occidi. Ncverat
shniiitudinem tale dedisli responsum, Isium nosti et enim ipse quande deberel meri: intendit Pinnia qure
illumnosli; valde enim similis est, et nihil jdistat prsedicta sunt de illn, et exspeclabat finiri omnia quse
omniiio. Hinc et Dominus, Si me, inquit, scirelis, et prrcdicla sunt ante ej'uspassionem fulura; ut cum im-
Patreiit tneuinscireiis, non quia Paler esl Filius, sed pletaessent, lunc venirel el passio , disposilionis or-
quia Patri similis Filius. Erubescat ariauus. Gralias. dine,nonfalaIinecessitate.Deniqueaudite, utprobelis:
Domino quia et ipse arianus recessit ab errore sabel- inter cretera qure de illo propbetata sunt, scriptum est
liano, et non est palripassianus : non Uicit ipsum Pa- eliam, Dederuntin escammeanxfei, ei in siii mea po-
tremindutum came venisse ad homines, ipsum esse taverunl me acelo (Psal. LXVIII , 22). Quomodo facta
passtim, ipsum resurrexisse, et quodammodo~adse sint, in Evangelio novimus. Prius dederunt fel; acce-
ascendisse; hoc 11611 dicit: agnoscit mecum Patrem, pit, guslavit, et despuit: poslea in cruce pendens, ut
Patrem esse; et Filium , Filium esse. Sed, o frater, omnia prsediclacomplerenlur, ail, Sitio : acceperunt
evasisti illud naufragium, quare lendis in allerum? spongiam aeeto plenam, in arundiiie ligaverunt, et
Pafer, Pater est; Filius, Filius est_: quare dicis dissi- admoverunt pendenli; accepitille clail, Perfeciutnesl.
milem? quare diversum? quare aliam substantiam? Quidest, Perfeclum est? Impleta sunt omnia qure anie
Si dissimilis esset, numquid dicerel discipulis suis, passionem riieam fueranl pfophetala : orgo adhuc
Qui me vidil,vidit et Palrem? numquiddiceret Judreis, quid hic facio? Deniqueposleaquam dixlt, Perfectum
Si me scirclis, el Patrem meumsciretis?Unde hoc ve- esl, inclinatocapite lfadidiispirilum(Joan. xix, 28 50).
rum esset, nisi etillud verum, Ego et Pater unum Numquidilli lalrones juxta conlixi, quando voiuerunt, -
sumus? exspiraverunt? Tenebanlur vinculis carnis , quia non
8. Hwc verba locutus esl Jesus in gazophytaciodo- erant creatores carnis : clavis confixi diu eriiciaban-
censin templo: magna fiducia, sine timore. Non enim lur, quia irifirmiiatinon dnminabantur. Dominus au-
pateretur quod nollel, qui nee nascerelur si nollet. tem quando voluil, carnem in uiero virginali aoeepit;
Denique quid sequilur? El nemoapprehenditeum,quia quando voluil, ad bomines prooessit; qu.inidiu volnii,
nondumveneralhbra ejus- Hoe ilem nonnulli cum au- inter bemines vixil; quando \oluil. a catnc discesbil:
diunt, .sub falo fuisse Dominum Chrislum credunt, hoc est poteslalis, nen necessilatis. Hanc ergp b.pram
SAKCT. AuffUST.III. fCinquante-trois.J
 1678 IN JOANNISEVANGELJUM,S. AUGUSTINI\ 1676
ille exspectabat, non fatalem, sed oppoftunam et vo- ejus; ne positum Christum sub'aliqua necessitate
Jtuuariam : ut prius omnia cpmpleretUur, qure ante fatali ulla impielas auderel improbe suspieari. Non-
passienem ipsius compleri opciiebat. Nam quoniodo dum enim venerat bera qua ex ordine SUP,secun-
sub fali necessitate pesilus erat, qui alio loco dixil: dum ea quaeprrcdicta sunt de ille, npn mori cogeretur
Potestalem habeoponendi animam meam, et poiestateth ihvitus, sed occideretur paraius.
habeoiierum sumendi eam : nemototlil eam a me, seal 2, Modoautem de ipsa passione sua, qure posita
ego ipse pono eam a me, et iterutn sumoeam (Joan. x, erat non in ejus hecessilate, sed polestate , loculus
18)?Osiendii hanc potestatem, quando eum Judrei est Judreis dicens : Ego vado. Chrislo enim Domino
qurcrebant. Quem quwrilis, inquit.' Et illi: Jesum. Et mors profeclio fuit illo unde venerat, et unde non
ille : Ego sum. Qua voce audila, redierunt relro el ceci- discesserat. Ego, inquit, vado, et quwretis me : non
derant (Id. xvm, 4-6). desiderio, sed odio. Nam illum posteaquam abscessit
10. Dicit aliquis, Si hrccin illo poiestas erat, quare, ab Pculis hominum, inquisierunl et qui oderanl et qui
cum Judir.iinsultarenl pendenli el dicerent, Si Filius amabant : illi persequendo, ilii babere cupiendo. In
Dei esl, descendalde cruce (Malth. xxvn, 40), non de- Psalmis ait ipse Dominus per propbelam, Periil fuga
scendit, ul eis suam potesiaiem descendendo mon- a tne, el non esl qui requiral anhnatn meam (Psal.
straret? Quia palientiam docebat, ideo potenliam CXLI,5) : et ilerum ait alie IPCOin Psalmo, Confun-
differebal. Si enim quasi commolus ad eoruin verba danltir el revereanlurrequirenlesanimam meam (Psal.
descenderet, victus conviciorum dotore putaretur. xxxix, 15). Culpavit qui non requirerent, damnavit
Prorsus npn deccendit, fixus permansil, quando veilet qui requirerent. Malumest enim non qurerere animam
abscessurus. N un quid ei magnum fuit de cruce de- Christi, secl quomodo eam quresierunt discipuli; et
scenderc, qui poluii de sepulcro resurgere? Inleiliga- maium est qu.erere animain Chrisii, sed quomodo
mus ergo nos quibus hoc minislralum est, potenliam eam Juda:i qnresierunl1: illi enim ul haberenl, isli ut
Domini nostri Jesu Chrisli occullam lunc, raanifeslam perderent. Deniqueisti quia sic qurerebantmore malo,
luturam in judicio : de quo dictum esl, Delis manife- corde perverso, quid secutus adjunxit? Quwreiisme ,
slus veniel, Deus nosler et non silebil (Psal. XLIX,5). cf,iie putetis quia bene me qurerelis, in peccalovestro
Quid est, manijeslusvettiei?Quia venit occullus, veniet moriemini.Hoc esl Chrislum male qurerei;e,in peccato
inanifeslus Deus noster, hoc esl Christus. El non sile- suo mori : hoc est illum odisse, per quem posset so-
bil: quid est, non silebil? Quia primo siluit. Ubi si- lum salvus esse. Cuni enim homines quorum spes in
luii? Quando judicatus esl; ul etiam hoc impleretur, Deo est, non debeant mala reddere nec *pro malis,
quod et prcphela prredixerat, Sicut ovisad immolan- reddebant isti mala pro bonis. Prrcnuntiavit ergo illis
dum 'ducius esl, el sicul ugnus coram tondentese sine Dominus, dixitque senteiUiamprrescius, quod in suo
voce,sic non aperuil os suum (lsai. iiu, 7). Si ergp peccato morerenlur. Deinde adjungit : Quo ego vado,
pati iipllel, nen paterctur ; si non pateretur, sanguis vos non poleslis venire. Hoc et discipulis alio loco
ille non funderetur; si sanguis ille non funderelur, dixit; nec iamen-eis dixit, In peccato veslro morie-
mundus non redimcretur. Agamus itaque gratias et mini. Quid autem dixit? Quod el istis : Quo ego
potestaii diviuilalis, ei miseralioni infirmilaiis ejus: vado, vos venire non poleslis (Joan. xui, 55). Non
et de occulla potenlia quam Judrei npn noveranl, unde abstulit spem, sed prredixit dilationem. Quando enim
illis modo diclum est, Neque tne nostis, nequePatretn hoc discipulis Dominusloquebatnr, tunc non polerant
meutn; ei de earne suscepla quam Judrei noverant, et venire quo ille ibai, sed postea venluri eranl: isli
cujus palriam scicbanl; unde illis alio ioco dixit, Et aulem nunquam, quibus prrcscius dixit, In peccato
me nosiis, et utidesimnoslis (Joan. vn, 28). Utruraque vestromoriemini.
noverimus in Christo; ct unde requalis cst Patri, et 5. llis autem audilis verbis, quomodo solent car-
unde illo major est Pater. Illud Verbum est, illud nea cogitanles, et secundum carnem judicantes, et
carc; illud Deus est, illud hemp : sed unus est Chri- lolum carnaliter audientes atque sapieuies, dixerunt:
sius Deus ei homo. Numquid inlerficiet semetipsum; quia dixit, Quoego
vado, vos non poleslisvenire? Stulta verba, el omnino
TRACTATUSXXXYHI. insipientire plena. Quid enim? non poterant illo venire
Ab eo quod scriplum est, Dixil ergo eis Jesus : Ego quo ille perrexisset, si jnlerficerei semetipsum? Num-
vado, et qurerclis mc; usque ad id, Dixit eis Jesus: quid ipsi non eranl moiiluri? Quidesl ergo, Numquid
Principium, quia el loquor vobis. Cap. vin, f. inlerpckt semetivsum;' quia dixit, Quoego vado, vos
21-25. non polesth venire? Si de morte hominis dicerel, quis
honiononmoritur?Ergo quoego vado dixii, non cum2
1. Leclio sancii Evangelii qure prrecessit liodier- itur ad mortem, sed quo iiiat ipse post moiiem. lili
nam, ila concluserai, quia loculus esl docens in ga- itaque non intelligentes, ista responderunl.
zophylacioDominus, qure voluil, et qurc audistls: 4. Et Dominus ad eos qui lerram sajiiebant, quid
et nemoapprchenditetim,quianondutnveneralhoraejus ait ? El dicebaleis : Vos de dcorsumeslis. Ideo terram
(Joan. VIII, 20). Ilinc disputatum est dominico die, sapitis, quia sicut serrienles lerram mandueatis. Quid
quod ipse dpnare dignaius esl. Inlimavimus Chari- 1 Abest,nec, ab omnibusMss.
tali veslrre quare dictum sit, Nondum veneralhora 2 AliquotMss.,nonquo.
 1677 TRACTATUSXXXVIIL CAPUTVIII. 1678
est, terram manducatis? Terrenis pascimini, lerrenis addidimus,magisquede mundofaetisumus, quam Innc
deleetamini, terrenis inhiatis , sursum cor non habe- quando de pareiilibus noslris nati sumus. Et ubi es-
tis. Vos de deorsumestis : ego de supernis sutn. Yos semus, si ille non veniret, qui non habebai omnino
de mundohoc eslis: ego non sumdehoc mundo.Quo- peccalum ', ul solveret orane peccalum ? In quem
modo enim erat de mundo, per quem factus est Judrei quia non credebam, merito audierunt, Moric-
mundus? Omnes de mundo post mundum; quia prius mini in peccaiis veslris : quia non habere~poccatum
mundus, et sic homo de mundo : prius autem Chri- nullomodo poluisiis, qui cum peccato nali estis ; se.d
stus, deinde mundus; quoniam ante mundum Chri- tamen si in me, inquit, credideritis, cum peccaloqui-
stus, ante Christum nihil: quia in principio erat Ver- dem nali estis, sed in peccaio veslro moritmi non
bum;omnia per ipsutn facta sunt (Joan. i, 1, 5). Sic estis. Tota ergo infelicitas Judreorum ipsa erat, non,
ergoerat ille de supernis. Dequibussupernis ? Deaere? peccalum habere, sed in peecatis mori. Hoc esl quod
ABsit : ibi et aves volitant. De ccelo quod videmus? debet fugere omnis christianus : propter hoc ad
Et hoc absit; ibi et slellre el sol et luna circumeunt. Rapiisnium curritnr; propter hoc qui regritudine vel
- De Angelis?Neque hoc intelligatis : per illum el An- alitmde periclitaniur, sibi dosideranl subveniri; pro-
geli facli sunl, per quem omnia faciasunt. De quibus, pter hocetiam su.ens parvulusa malre piis manibus
ergo supernis Christus? Ab ipso Patre. Nihil illo Deo ad Ecclesiam fertur, ne sine B.iplismoexeat, et in
superius, qui Verbumgenuit requale sibi, corelernum' peccalo quo natus cst moriatur. Infelicissimacon-
. sibi, unigenitum, sine tempore , per quem conderet ditio, misera sors istorum, qui de ore veridico au-
tempora. Sic ergo accipe Chrislum de supernis, ut dierunt, In peccatisveslrismoriemini.
excedas cogitatione lua omnc quod factum esl; uni- 7. Undetamen hoceis contingat, evponit: Si enim .
versam omnino creaturam , oinne corpus , omncm non credideriHsquia ego stitn, morieminiin peccatis
conditum spiritum, omnem rem quoquo modo mu- vesiris. Cred<i,fratres, in illa multiiudine qua: Domi-
tabilem : totum excede, sicut excessit Joannes, ut num audiebal, ei eos fuisse qui crediluri erhnl. Quasi
conlingeret, Inptincipio erat Yerbum,el Yerbumerat aulem in omnes processeralseverissimaillaserilenlia,
apud Deum, el Deuseral Verbum. In peccatoveslromorietnini; ac per hoc et illis qui
5. Ego ergo, inqtiil, de supernis sum. Vos de hoc- creditiiri erant, spes eral ablala : illi srcviebant, illi
mundoeslis : ego non sutn de hoc mundo. Dixi ergo timebant; imo non limebanl, sed jam desperabant.
vobisquia morieminiin peccaiisveslris. Exposuitnobis, Revocavit eos in spem; adj'unxit enim, Si non crcdi-
fratres, quid intelligivoluerit, Vosde hoc tnundoestis. deriiis quia ego sum, morkmini in peccath vesiris.
Ideo quippe dixit, Yos de hoc mundo csiis, quia pec- Ergo si eredideritis quia ege sum, IIPIImnriemini
catores eranl, quia iniqui erant, quia infideles eranl, in peecatis vestris. Reddita est spes desperamibus .,
quia terrena sapiebant. Nam quid vobis videlur de exciiatio facta esi dormienlibus, cordibus evigilave-
sanclis Aposlolis? Quanlum inlererat inter Judxos runt: inde plurimi crediderunl, sicul Evangeliiipsius
et Apostolos? Quantum inter tenebras et luceni, coiiseqiioniia teslanlur. Erant enini illic membra
quantum inler fidem et inlidelitalem, quanluminler Chrisli, qure nondum adiireserant corpori Chrisii :
_pietatem et impielatem, quanlum inler spem el de- et in illo populoa quo crucifixus esl, a quo in ligno
speratioiiem, quanttim inler chaiitatem el cupidila- suspenstts esl, a quo pendensirrisusesi, a quo lancea
tem: multum ergo inlererat. Quid ergo? quia tanium 'vulnerafus est, a quo felleet aceto potaius esl, erant
intererat, Apostoli de mundo non erant? Si cogites menibra Cbristi, pro quibus dixil, Paler, ignosceillis,
quomodonati sint, el unde venerinl; quia omnesex quia nesciuntquid fuciunt. Quid atitem converso non
Adam venerant, de hoc mundo eranl. Sed quid '
eis ait ignoscitur, si fusus Christi sanguis ignoscilur? Quis
ipse Dominus? Ego vos de mundo elegi (Id. xv, homicida desperet, si in spem redditus est a quo eliam
19). Qui ergo jle mundo erant, facti sunt non de Chrislus occisusest? Credideruntinde niulli; donaius
mundo, el perlmere coeperunt ad eum per quem est eis sanguis Christi, ut magis eum biberenl quo
factus est mundus, Isli aulem remamerunt csse de liberarentur, quam rei de illoeffuso lenerentur : quis
mundo, quibus dictum est, Moriemini hi peccatis desperet? Et si in cruce latro salvatus esi, aiue pau-
vestris. ' lulum homicida, post paululum accusalus, con-
6. Nemo ergo dicat, fratres, De hoc mundo non vicius, damnatus. suspensus, liboratns; noli mirari.
sum. Quisquis es homo, de hoc mundo es : sed venit Ubi convictus, ibi damnalus : sed ibi liboratus, ubi
ad te qui fecit mundum, el liberavil le de hoc mundo. mulatus (Luc. xviu, 5i-45). In hoc ergo p^pnlo cui
Si delectat le mundus, semper vis esse immundus; Dominusloquebalur, erani qui in peccalo suo fneranl
si aulem jam non te deleclat hic mundus , jam lu es moriluri : eiant etiam qui in ipsum qui loquebatur ,
mundus. Verumtamen si per aliquam infirmilatem fuerant creiiitmi, et ab omni peccalo libera di.
adhuc le delectat mundus, habitet in te qui mundat, 8. Tamen boe allende quod ail DomiiiusCbristus :
et eris mundus. Si aulem fueris mundus, non rema- Si non crediderilisquia ego sutn, moriemini in pec-
nebis in mundo; nec audies quod audierunt Judrci, catis veUris. Quid esl, Si tton credideriiis quia ego
Morieminiin peccalisvestris.Omnes enim cum peccato sum? Ego sutn, qnid? Nihil addidil; et quia nihil
nati sumus; omnes vivendoad id quod nati eramus addidit, multum esl quod commendavit. Exspeeta-
1Mss.,EgovosdeItocmundoelegi. 1 Mss.,qui tionhabebalpeccatum;prrctermisso,omning.
 4679 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 1680
hatur enim ut diceret quid esset, nec lamen mine Deus noster, quid est quod aisti, Nisi credideri-
dixit. Quid exspeclabatur ut diceret? Forte, Nisi cre- lis quia ego sum? Quid enim non est eorum qurefe-
diderilis quia ego sum Chrislus; nisi crcdiderilis quia cisti ? Numquid co.luni non est ? numquid terra non
ego sum Dei Filius; nisi crediderilis quia ecjosutn est ? numquid non sunt ea quse in terra et in ccelo
Yerbum Patris ; nisi credideritisqttiu egosttmcondilor sunt ? numquid homo ipse cui loqueris non est? num-
mundi; 'tiisicrediderilisquiaego sumhominisfprmalpr quid angelus quem millis non est? Si omuia sunt brec
el refprmator, crealor et recreator, factoret refactor : qure per te facta sunt. quid 'est quod libi proprium
nisi hoc credideriiisquia ego sum, moriemini in pec- quiddam tenuisti ipsum esse, quod aliis non dedisti,
calis vesiris.Multum est quod ait ipsum, Ego sutn ' : ul tu solus esses? Nam quomodo audio, Ego sum qui
quia sic dixcrai el Detts Moysi, Ecjo sum qui sum. sum; quasi alia nonsiiil? et quompdp audio, Nisi
Quis digue eloqualur quid sil, sum? Miltebal Dcus credideriiisquia ego siim? Illi enim non ei-anl qui au-
per angelum suum, servum suum Moysenad liberan- diebant? Et si peccatores erant, homines eraiu. Quid
dum ex JSgyplo populum suum (legistis qtiod au- ergo f.tcio? Quid sil ipsuni esse, dical cordi, intus
dislis , et nostis; conmiemoro lamen): millebal tre- dicat, inlus loqualur; bomo inierior audial, mens ca-
meutem; excusaniem , sed obedientem. Cum ergo piat vere esse : est enim semper eodem modo esse.
excusarei, ait Deo, quem loqui in aiigeloiiilelhgebal: (Res enim aliqua, qurelibet omnino : quasi coepidis-
Si dixerit mihi populus, Ei quis esl Deus qui misit putare, et desliti qurerere; fortc quod audivi volo
te, quid eis dicam ? Et Dominusad eum, Ego sum loqui, auditui mec del exsultalioneiu el veslro cum
qui sum : e.Lrepeiivil, Dicesftliis Isracl, Qui est, tnisit loquor) : res cnim qurelibel, prorsus qualicumque
me ad vos. Non ait _et ibi, Ego sum Deus; aut, Ego excelleniia, si mulabilis esi, nou vere est; non .enim
sum mnndi fabiicalor; aut, Ego suui omnium re- esl ibi verum esse, ubi est el non esse. Quidquidenim
rum erealor; aul, Ego sum ipsius populi liberandi niulari potest, mutalum non est quod erat: si uon est
propaqalor : sed hoc tanlum, Ego sum qui sum; et, quod erat, mors quredam ibi facta est; peremptum"
Dicesfiliis Israel, Qui est; non addidil, Qui est Deus est aliquid ibi quod erat, et non est. Nigredo moriua
estin capite albescenlisjsenis, pulchritudo inorluaest
vestor, qui esl Detis palrum vesirorum, sed lantum
hoedixil, Qui esi, misii me ad vos. Forte mullum eral in corpore fessi ei incuiyi senis, niorture sunt vires in
et ad ipsum Moyson,sicut multum esi el ad nos , el corpore langueiuis, mortua est statio in corppre am-
multo magis ad nos, iiitciligere quid diclum sit, Ego bulantis, mPrtua est ambulaiio In corpore stantis ,
suin qui sum; cl, Qui esl, tnisit tne aclvos. El si forte moriua est ambul.uio cl slatio in corpore j'acentis,
caperet Moyses , illi ad quos miitebatur quandn niorlua esl Joculio in lingua tacentis : quidquid mu-
caperenl? Distulil ergo Dominus qtiod capere homo talur el est quod non erat, video ibi quamdam vilani
non posset, et addidit quod capere pusscl : adjunxit in eo quod esl, et mori sm in eo quod fuii. Denique
enim et ait, Ego sum Deus Abraham, el Deus lsaac, de mortuo cum dieitur, iUbi est homo ille? responde-
et DeusJacob (Exocl. m, 15-lS). lloc jioles capere: tur, Fuit. 0 veritas qure vere es ! Nain in omnibus
Nam Ego sumqui sum , qtire mens potest capere? actionibus el moiibus nostris, et in onini pi'orsus agi-
9. Quid ergo nos ? audebimusne aliquid dicere ex tatione creaturre duo tempora invenio, prreteriium et
lioc quod dictum esl, Ego sum qttisum : vel potius ex futurum. Prresens qua.ro, nihil slat : qtiod dixi, jam
lioc quod Domimtmdicere audistis, Nisi credideritis non est; quod dicturus sum, nondum est : quod feci,
quia ecjo sum, morieininiin peccalisveslris? Itane liis jam non esl; quod facturus sum, nondum est: quod
viribus meis tantillis el pene nullis, audebo disputaie vixi, jamnonesl; quod victurus sum, nondum est.
quid sil quod aiLDominus Chrisius, Nisi credideritis Prreleritum el fulurum invenio in omni motu rerum :
auia ego sutn? Audebo ipsum Doininum interrogare : in verilale qure iiianel,iprreteiitum el futurum non
attdile me inieri oganlem potius quam dispuiantem , invenio, sed solum prresens, el hoc incorruplibiliter,
magisqurerenlem quam prrcsumeiuem,potius disccn- quodin creatura non est. Discuiererum mulationes,
tem quam docentem, et cerle in me vel per me eiiam invenies Fuii ct Eril : cogita Deum, inveniesEst, ubi
vos intei rogate. Praesio est etiam ipse Dominus qui Fuit et Erit esse non rjossii. ULergo et tu sis, tran-
ubique esl, audial interrogandi affectum, et inielli- scende tempus.Sed quis transcendei.viribussuis? Le-
gendi pncstet effeclum. Nam ego quibus vcrbis, et si vel illue ille qui Palri dixit, Volo ut ubi ego sum, et
forle aliquid capio, perducere possum quod capio ad ipsi sinl mecum. Hoc itaque promittens ne moriamur
cohla vosira? Quisnam sulficil sonus? qure suppelit iu peccatis nosiris, nihil aliud Dominus Jesus Chri-
eloqnentia? qure vires intelligendi? qure facultas pro- stus mihi videlur his verbis dixisse, jYisicrediderhis
lerendi ? quia ego sum : jjrorsus nihil aliud mibi videtur his
10. Dicam ergo Dorninonostro Jesu Christo, di- verbis dixissequam hoc, Nisi credideriiisquia egoDeus
cam, el audial me ~. Credo prrcsenlem, omnino non sutn, tnorietniniin peccatisvestris. Bene, Deo gratias,
dubilo; ipse enim dixit, Ecce ego vobiscumsutn usque quia dixit, Nisi crediderilis: non dixit, Nisi ceperilis.
in consummalionemsmculi(Mallh.xxvm, 20). 0 Do- Quis enim lioc.capiat? Aut vere, quia ausus sum di-
1 Sic F.r.Lugd.ven. Lov.:mnllumest quod .... inse Eqo cere, el visi eslis intelligere *, aliquid de (anta inef-
sttm. M. a
2ApudEr. Lugd.et ven., audietme. M. 1 Lov.jei nisi.Atediti alii et
Mss., tisi.
 1681 TRACTATUS XXXIX. CAPUT YIIL 1682;
fabilitate cepistis ? Si ergo non capis, fides-te liberat. et judicare; usquead id„ Etuon eognpverunt quia
Ideo et Dpminus non ait, Nisi ceperitis quia"_ego sum; Patrem ejusdicebal Deum. Cap. vm, f . 26, 27.
sedquod poterantdixit, Nisi crediderilisquiaegosum, 1. Ycrba Domini nostri Jesu Chri-ti qure habuit
morieminiin peccalisveslris. cum Judreis, ita moderans loquelam suam, ul creci
11. Et illi semper terrena sapientes et sempef ser non viderent, et fidelcs oculos aperirenl, qure hodie
cundum carnem audientes et respondentes, quid ei de sancto Evangelio recitaia sunt, ista stnit : Dice-
dixerunt? Tu quises? Non enim cum dixisti, Nisi bant ergoJudwi, Tu quis es ? Quia dixeral supra Domi-
crediderilis quia ecjosuni, addidisli quid esses. Quis ntts, Nisi crediderilisquiaego sum, morieminiin pecca-
es, ul credamus? El ille, Principium- Ecce quod est lisveslris (Joan. vm, 2S, 24). Adboccrgo illi, Tuquis
esse. Principium mulari non potest: principium in se- es? veluti quierentes nosse in quom debcrent credere,
manet, et innovat omnia ; principium est, cui dictum ne in suo peccato morerentur. Respondil dicentibus,
est, Tu aulem idem ipse es, et anni tui non deficient Tu quises? et ait, Principhim, quia ei loquor vobis. Si
(Psat. ci, 28). Principiuin, ait, quia l el loquor vobis. sedixit Dominusesse principium, quaeri potesl ulrum
Principium rae credite, ne moriamini in peccalis ve- et Pater jjrincipium sil. Si enim Filisu principium est
stris. Tanquam cnim in co quod' dixerunt, Tu quis es ? qui babet Palrem, quanto facilius intelligendus est
nihil aliud dixerint quam, Quid te esse credimus ? Deus Paler esse principium, qui babet quidem Filium
respondit, Prmcipium.; id est, Principium me cfedite. cui Paler sit, sed non habel de quo sil ? Filius enim
In grrcco namque eloquio discernilur, quod non po- Patris est Filius, et Pater utique Eilii Pater est: sed
test in lalino. Apud grrecos enim feminini generis est Deus de Deo Filius dicitur, lumen de lumine Filius
prineipium, sieul apud nos lex generis feminiiii esl, dicitur : Paler dicitur lumen, sed non de lumine;
qureapud illos est masculini: sicut sapienlia et apud Pater dicitur Deus, sed non de Deo. Si ergo Deus de
nos etapudillos generisfeminini est. Consuetudo lo- Dee, Iumen de lumine priricipium est; quantp facilius
'
cutioriisideo per diversas linguas variat generavoea~ intelligitur piincipium lumen de quc lumen, et Deus
bulorum, quia in ipsis rebus non invenis sexum. Non de queDeus? Videtur itaque absurdum, charissimi,
enim sapienlia vere femina est, cum Christus sit Dei ut Filiuni dicamus juincipium, et Patrem principiuai
Sapienlia (I Cor. i, 24), et Chrislus appelletur genere . non dicamus.
masculino, sapienlia fcminino. Cum ergo dicerent 2. Sed quid agemus? numquid duo eruiit principia?
Judrei, Tu quis es? ille qui sciebat esse ibi quosdam Cavendum est lioc dicere. Quid ergo ? si el Pater prin-
credituros, et ideo dixisse, Tu quis es? ul scirent quid cipium el Filius principium, quomodo non duo prin-
illum credere debei-eni, respondit, Principium : non cipia? Quomodo dicimus Patrem Deum et Filium
lanquam dicerei, Principium snm; sed tanquam di- Deum, nec tamen dicimus duos deos. Nefas est enim
ceret, Prlncipium me credite. Quod insermonegrceco, dicere duos deos, nefas est dicere tros deos : el tamen
ut dixi, evidenter apparel, ubi feminini generis esl' qui Pater est, non estFilius; qui Filius est, non est
prineipium (a). Yelut si vellel dicere se esse verita- Pater: Spiritus auiem sanctus Patris et Filii Spirilus,
tem, -et dicenlibus, Tu quis es? rosponderet, Verita- nec Pater est noc Filius. Quamvis ergo, sicul aures
tem ; cum videatur ad id quod dictum est, Tti quis es? caiholicre sunt erudilrc in gremio malris Ecclesire,
respondere debuisse, Yeritas; id est, Yeritas sum. nee ille qui est Pater sil Filius, nec ille qui est Filius
Sed altius respondit, cum \Iderel eos ila dixisse, Tu sil Paler, nec Spiritus sanctus Patris el.Filii sit vel
quis es? ac si dicerenl,-Quoiiiam abs le audivimus , Filius vel Pater, tres deos tamen esse non dicimus :
Nisi crediderilisquia ego sum, quid le esse credemtis? quamvis de singulis si qureralur, necesse est de quo-
ad boc respondit, Principium : lanquam diceret, Prin- cumqueliUerrogali fuerimus, Deum esse fateamur.
cipium mc-credite. El addidit, quia el loquor vobis: id 5. Et ab^urda ista videntur hominibus solita Lra-
est, quia bumilis propter vos factus, ad isla verba hentibus ad insolila, visibilia ad invisibilia, creatu-
deseendi. Nam si principium siculi est, ita maneret ram comparanlibus Crealori. Inlerrogant enim nos
apud Patrem, ul uon aceiperet formam servi et homo aliquandp Infideles el dicurit: Palrem quem dicitis,
loqueretur hominihus; qnomodo ei crederent, cum Deum dicitis?Respendemus:Deum.Filium quem di-
infirma corda inlelligibile Yei-bum sine voe.esensibili ciiis, Denm dicilis? Respondemus : Deum. Spirilum
audirer non possent? Ergo, inquit, credite me esse sanctum quem diciiis, Deum dicilis ? Rospcndemus :
principium ; quia, nt credatis, non solum sum, sed et Deum. Ergo, inquiunt, Pater el Filius et Spirilus
lotjuor vobis. Sed de hac re jam raullum est Joqui sanctus tres siint dii? Respondemus : Non. Turban-
vobis : placeal itaque Charitati vesfrse ut quod restat, lur, quianon illuminantur : eor clausuni"habenl, quia
illo adjuvante servemus, crastino reddiluri. clavim fidei non liabent. Nos ergo, fratres, fide prre-
- TRACTATUSXXXIX. cedente, qure sanat ocuium cordis nostri, quod intel-
sine obseurilaiecapiamus;quodnonintelligi-
Ab eo quodsctiptum esl, Muha habeo de vobis loqui Jigimus,
mus, sinedubitationecredamus.-afundamentofideinon
1 Edili,qui. AtpleriqueMss.,quia : juxta recedamus, ut ad culmen porfeetionis veniamus. Deus
grceeum,oti.
(a) In g-raeeoest tenarchen: quod nomiullisadverbiiso- eslPaler, DeusestFiliusDeusesl Spirilus sanclus : et
Buuihic habet, ut Latiais principio et primum: sie certe lamen Paternon esl
sonabatchrysostomo.At mterpreialioniAugustiai favetAm- qui Filius, necFilius esl qui Pater,
brosius,Bernardus,elc. nec Spiritus sanclus Patris et Filii Spirilus aut Paler est
 im IN' JOANNIS EVANGELJUM,S. AUGUSTINI 1684
aut Filius. Trinitas unus Deus : Trinilas, una oeterni- conclavi uno, omnium genlium llnguis coeperunt lo-
tas, una potostas, una majestas; tres 1, sod nrin dii. qui, Miraculoextcrriti Domini interfectores, compnn-
Non mihi oalumniator respondeat: Quid ergo tres? cti doluerunt, dolenies mutati sunt, mulaii credide-
Si enim tres, ait, opprtel dicas quid tres. Respondeo: runt : accesserunt cofpori Domini, id est numero
Patcr el Filius el Spiritus sanctus. Ecce, inquil, tres fideiium,triamiIlia-hominum. Item alio facto quodam
dixisti; sed quid tres exprime. Imo tu numera : nam miraculo, accesserunt alia quinque miilia; facta est
ego compleo Lres,cum dico, Paler et Filius el Spiri- plebs una non parva : in qua omnes acceplo Spirilu
tus sanclus. Id enim quod Palor ad seest, Deus est; sanclo, quo amor spirilualis accensus est, charitate
quod ad Filium est, P.iler est: quod Filius ad seipsum ipsa et fervore spiritus in unum redacti, coeperunt in
est, Deus est; quod ad Palrem est, Filius esl. ipsa societalis unitate vendere omnia qure habebant,
4. Isla qiias dico polestis de siniilitudinibus agno- . ef pretia ponere ad pedes Apostolorum, ut distribue-
scere quotidianis. Homo et aller homo, si ille sil pa= reiur unicuique, sicul cuique opus efat. Et hee de
ler, ille filius; quod homo esi, ad seipsum esi; quod iliis Scriplura dicil, qupd erat eis anima una _ei cor
paler eslyad filium est : el filfus quod honjo esl, ad unutn in Dettm (Act. n-ry). Atlendile ergp, fratres, et
seipsum esl; quod aulem filitis esl, ad paLrem est. binc agnoscite mysterium Trinilalis, quomodo dica-
Pater enim nomen est diclum ad aliquid, et filiusad mus, El Pater est, et Filius est, et Spiritus sanclus
aliquid : sed isli duo homiiies sunl. Al vero Pater est, et lamen unus Detisest. Ecce ilii tot millia erant,
Deus ad aliquid est Pater, id osl ad Filium ; etFilius et ccr unum erat; eece lot millia erant, et una ani-
Deus ad aliquid e-UFilius, id est ad Patrem : sed non ma erat. Sed ubi? In Deo. 1
Quanto magis ipse Deus?
quomodo illi duo homines sunt, sic isti duo dii. Quare Numquid erro in verbo, quando dieo duos liomines
hoc noii ila eslibi? Quia illud alitid, boc autem alitid duas animas, aut tres homines tres animas, aut mul-
est: quia illa divinilas est. Est ibi aliquid inelfabile, .tos homioes multas aninias? Recte ulique dico. Acce-
qucd verbis explicari nen possil, ut el numcrus sit, dant ad Deum, una anima est omnium. Si accedenles
et numerus non sit. Yidele cnim si non quasi apparet ad Deum, multre animrc! per charitatem una anima
numerus, Pater el Filius et Spiiilus sanctus Trinitas. esi, el mulla cerda unum ccr; quid agit ipse fons
Si tres, quid tres? Deficit numerus. Ita Deus nec re- chariialisin Patre etFilio? Nonne ibi magis Trinitas
cedit a numero, nec capitnr mim.ro. Quia tres sunt, _untis esl Deus? Inde enim nobis cbaritas venit, de
tanquam est numertis : si qurcris quid tres, non est ipso Spiritu sanclo, sicut dicit Aposlolus: charilas
numerus. Unde diclum est, MagnusDotninustwsleret Dei diffusa esl in cordibusnostris per Spiritum san-
•magndvirtus ejus, et sapieniiw ejtts non est numerus clum qui clalusest nobis (Rom. v, S). Si ergo charitas
(Psal. xiv, 6, 5). Ubi cogitare coeperis, incipis nu- Dei dijfusa in cordibusnoslris per Spiritumsanclumqui
merare : ubi numeiaveris, quid-numeraveris ncn pp- dalus est nobis, multas animas facit unam animam, el
tes respendere. Paier, Palor est; Filius, Filius esl; niulla corda facit uuuni cor; qnanto magis Paleref,
Spiritus sanctus, Spirilus sanctus est: quid sunt isti Filius et Spiritus sancttis, Deus unus, lumen unum.,
tres, Paler et Filius et Spirhus sancius? Non tresdii? unumque principiuin ? |
Npn.Non tres omnipolentes? Non. Non tres mundi 6. Audiamus ei'go principium quod loquitur npbis.
creatores? Non. Ergo omnipotens Paler? Omnipoiens Mullu, inquit, habeo loqui de vobiset judicare. Memi-
plane. Ergo el Filius non omnipoletis?Plane et Fi- nistis qued ail, Ego nonjudko qitetnquam(Joan. VIIJ,
litts omniputens? Ergo elSpiritus sanelus non omni- 15): ecce medp dicit, Mullu habeo de vobis loqui et
polens? Et ipse omnipotens. Tres ergo omnipolen- judicare. Sed aliud esl, iW judico; aliud, habeojudi-
tes? Noii; sed uinis omnipotens. Hoc solp numerum care. Non judico, dixit ad prresens; veneral enim ut
insinuanl qued ad invioemsunt, nen quod ad se sunt. salvarel mundum, ncn ut judicarel mundum (Id. xu,
Quia enim Deus Pater ad se est Deus simul cum Filio 47): qucd aulem dicit, Multa habeo de vobisloqui et
et Spirilu sancte, imn sunl tres dii; quia ad se cst judicare, judicium futurum dieit. Ideo enim ascendil,
omiiipnlens simul cum Filio et Spirilu sando, npn ut venial judicare vivos jel mortuos. Nemo justius ju-
sunt tres pmnippteutes : quia vero non ad se est Pa- dicabit, quam qui injuste judicalus est. Multa, inquit,
ter, sed ad Filium; nec Filius ad se est, sed ad Pa- hubeode vobis toqui el judicare: sedqui nie misil, verax
trem; nec Spirilus ad se, in eo quod dicitur Spiiilus esi. Videle quemadmodum Palri det gloriani rcqualis
Palris et Filii; non esl quid dicam Lres, nisi Pau em Filitts. Exemplum enim nobis prrebef, el lanqnam in
et Filium el Spirilum sanctum enum Deum, unum cordibus lfSslris loquituf: 0 homo fidelis, si Evange-
omnipotentem. Erge unum principium. lium meum audis, dicit tibi DominusDeus tuus, ubi
5. Accipite aliquid de Scripfurfs sanclis, unde hoc ego in principio Yerbum Deus apud Deum, rcqualis
quod dicitur ulcumque eapiatis. PosteaquamDominus. Palri, corelernus-gigiieiili, do gloriam ei cujus sum
noster Jesus Christus resurrexit, el eum voiuit Filius; quomodo tu superbus es adversus cum cujus
ascendil in coelum, decem diebus Illic implelis misil servus es? I
inde Spirilum sanctum : quo impleii qui aderanl in 7. Mulla habeo, inquii, de vobis loqui el judkare:
sed qui me misit, veraxest: lanquam diceret, Ideo ve-
1 Ediii,t'-_spersonm.At MSS.omnescarentvoce, perso-
rum judico, quia Filius veracis veritas sum. Paler ve-
nw : eamqueexpungiLovaniensesin Castigationibustomi
noniprreceperant. rax, Filius verilas, quidj putamus esse amplius? Co-
 4685 TRACTATUS XL. CAPUT VIII. 1686
gitemus sipossimus, quidestamplius, veraxanveri- jam percepit verilatem; aliud est, Verax Deus, quia
tas. De quibusdam qureramus. Pius homo plus est, genuit veriiaiem. Ecce qticmpdo verax esl Deus, non
an pietas ? Sed jjlus cst ipsa pielas : pius enim a pie- participando, sed generando verilatem. Yidco vos in-
tate, non pietas a pio. Potest enim esse pietas, etsi tellexisse et gaudeo : sufQciat vobis hodie; crelera
ille qtiipiuseral, factusestimpius. Ipse perdiditpieta- quando Dominoplacuerit, sicut donaverit, exponemus.
tem, pietati nihil abstulit. Quid itern pulcher et pul- TRACTATUS XL. -
chritudo? Plus est pulchritudo quam pulcher: pul- Ab eo
loco, Dixil ergo eis Jesus : Cum exaliaverilis Fi-
cbritudo euim facit pulchrum, non pulcher facit pul- lium hominis ; usque ad id, Et cognoscelis verila-
cbritudinem?Castus el caslilas? Castitas plane plus
tem, et verifas liberabit vcs. Cap. vm, f . 28-52.
est quam castus. Si enim casiilas non esset, unde es-
set iste castus, non haberet: si autem nolueri! esse 1. De sanctp EvangelipseeundiimJcannem , qued
nes videlis in manibus, jam mnlla attdivit
caslus, castitas integra perseverat. Si ergo plus pie- gestare
tas qnam pius, plus pulchriludo quam pulcher, plus Charilas vestra, qurcDee dpnante sicut poluimus dis-
castilas quam castns; numquid dicturi sumus plus putavimus, cpmmendantes vpbis maxime istum
veritas quam verax? Si hoc dixerimus. Filium inci- evangelistam de Deinini divinitate, secundum quam
est Patri el Filius unieus Dei, lcqui elegisse,
piemus dicere Patre majorem. Ail enim apertissime rcqualis
:
ipse Dominus: Ego sum, via el verilas, el viia (Joan. efprepterea aquilre comparalum nulla quippe avis
volare altius perhibetur. Prpinde qure exerdine sub-
xiv, 6). Ergo si Eilius veritas; Pater quid, nisi quod
ait ipsa veritas, Qui me tnisii, verax est? Filius veiilas, sequuntur, sicut ea Dominus iractaredoiiaverit, in-
Pater verax : qnid plus sit qurcro, sed requalitateih tenlissimeaudite.
invenio. Verax enim Paier non ab ea verilale verax 2. Loculi sumus vobis de prreccdenti leelione , in-
est cujus parlem cepit, sed quam lolam genuit, sinuantcs quompdp infelligatur Paler veiax, Filius
8. Yideo planius esse dicendum. El cerle ne vos verifas. Cuni aulem dixisset DominusJesus , Verax
diu leneam , hodie buc usque tractetur : cuiu finiero esl qtti me misii (Joan. vm, 20), uon inlellexermu Ju-
drei quod de Patre illis diceret. El ait illis quod inodo
quod volo dicere, adjuvanle Deo, sermo claudatur.
Hoc ideo dixi, ul intentos vos facerem. Omnis anima cum legerelur audistis : Cum exallaveriiisFiliuin ho-
jjuoniam res estmutabilis, et quamvis magna crea- tninis, iunc ccgnoscelisquia cgosttm, et a tneipsofacio
tura, tamen creatura; quamvis corpore mclior, tameti nihil, sed siculdocuit me Pater, hmc loquor.Quid est
faeta : omnis ergo anima quoniam mulabilis est, hoc hoc? Nihil enim aliud videtur dixisse, nisi eos post
est, mpdp credil, mcdp linn credit; modo vult, modo passionem "suamcogniluros quis esset. Procul dubio
non vttlt; modo adultera est, modo casla; morlo ergo videbat ibi aliquos, quos ipse noverat, quos ipse
bona, modo niala; mutabilis est : Deus aulem hoc cum creleris sanclis suis ante conslitutionem mundi
est quod est; ideo proprium ncmen sibi tenuit, Ego prreseiendo eiegerat, post passionem suam esse cre~
sumquisum (Exod. m, 14). Hoc estFilius, dicendo, diluros. Ipsi suntilli quos assidtie commendamus, et
Nisi crediderilisquia ego sum : ad hoc peiiinet et, Tu ad imitatifinemcum magna exhcrtaiipne iiroponimus.
quis es? Principium (Joan. vm , 24, 25). Deus igitur Missoenim desuper Spiritu sanclo post Domini pas-
incommulabilis est, anima mulabilis. Quando capit , sionem et resurroctionem et ascensionem, cum mira-r
anima ex Deo unde sit bona, participando fit bona : cnia ficrent in ejus nomine, quem tanquam mcrluumt
quomodo tuus oculas participando videt. Nam lumine persequenLesJud.ei eontempserant, compuncti sunt
subtraclo non videt, cujiis particeps fadus videt. Quia corde; et qtii srevientes occideruril, mutati credide-
ergo anima parlicipande lil bona, si mutala cceperit runt; et qnem saiiguinem sreviendofuderunt, cre-
esse mala, bonitas manet cujus erai parliceps bena. dendo biberunt: illa tria millia, et illa quinque millia
Bonitatis enim cujusdam particeps facta est cumbona Judrcorum (Act. n, 57, 41, etw, 4), quosibi videbat,
esset; qua mutata inpejus, inlegra bonitas permanel. quando dicebal, CumexallaverilisFilium hominis,lunc
Si recedat anima et mala fiat, non minuitur bonitas; cognoscetisquia ego sum. Tanquam dicens, Differo
si revertatur et bona (ial, non crescit bonitas. Faclus cognitionemvestram, ut impleam passionem meam :
est oculus luus particeps lucis bujus, el vides : clau- ordine veslro - cognoscetis qui sim. Non quia onines
sus esl? hanc lucem non minuisti : apertus est? hanc tunc ernnl credituri ex iis qui audiebant, id est, pest
lucem non auxisti. Hac data similitudine, fratres, in- passipnem Dpmini : nam pauln ppst dicit, Hmceo lo-
telligite quia si pia est anima, est pietas apud Deum, quenle, multi credideruntin eum, el nondum exaltatus
cujus (itparticepsanima ; si est casta anima , est ca- erat Filius hominis. Exaltaiionem quippe dicit pas-
stitas apud Deum, cnjus est parliceps anima; si-est sionis, non glorificalionis; crucis, non coeli : quia et
bona anima, cst bonitas "apudDeum , _cuj'usest parti- ibi exallaius est, quando pependit in ligno. Sed illa
ceps anima; si est vcrax anima , esl verilas apud exaltatio humiliatio fuit. Tunc enim faclus est obe-
Deum, cujus est parliceps anima. Cujus particeps si diens usque ad mortem crucis (Philipp. n, 8). Hoc
non fuerit anima , omnis homo mendax (Psal. cxv, opprlebat impleri per eerum manus qui poslea fue-
rant crediluri, quibus dicit, Cum exaltaverilisFiliutn
^ll) : si omnis homp mendax, nulius homo de suo
verax. Paterauiem verax, de suo cst verax; quiage- hominis, lunc cognoscelisquia ego sum. Quare hoc ,
nuit veritatem. Aliud est, Verax esl homo iste, quia 1 Edili,verso.Mss.,vestro.
 4687 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1688
nisi ul nemp desperaret in quocumque scelere male rum ascendil in coelum, in eadem forma venlurus
sibi cmiscius, quandc videbal eis denari homicidium est ad judicium. Angeiorum enim vox esl in Evan-
qui occidcranl Cbristum ? gelio expressa : Sic veniel quomodo eum vidislis
5. IIos ergo iii illa turba agnoscensDominus, dixil, eiintemincwlum (Act.i, 11). Quando ergo de forma
Cum exallaveritisFilium hominis,lunc cognoscetisquia servi cogitas in Chrislo, bumanam effigiem co-
ego sum. Jam nostis quid sil sum; nec assidue repe- gila, si est in le fidesj: quando autem cogitas, In
lendumesl, nc pariat rcs tanta faslidium. Recolite principio erat Verbum, \el Verbumerat apud Deum, et
iilud, Ego sttm qui suin, el Qui est, misil me(Exod. Detts erat Yerbum (Joan.i, 1), pereal de corde ttio
m, Vi); el agnoscetis, quid dicium sil, Tnnc scielis omnis bumana figuratip : pollalur de cpgitaiionibus
cjitia ego sum : sed et, Pater est, et Spirilus sanclus tuis quidquid fine corprirep lerminalur, quidquid loci
"est. Ad ipsum esse pertinet tota Trinifas. Sed quia spalio conlinetur, vel'quanlalibet mole diffundilur;
Dominussicul Filius loquebalui', ne forte in eo quod de corde luo figmentunilale dispereat. Cogila, si po-
""dixit,Tunc cognoscelisqttia ego sum , subintraret er- tes, pulcbriludinem sapienlire, occurral tibi pulchri-
ror Sabellianorum, boc est Patripassianorum, quem ludojustitire. Formaest? staturaest?eoIor est? Nihil
vobis errorem commendavi non leiiendiim, sed ca- bortim esl, el lamen esl: nam si non essei, necama-
vendum, eorum seilicet qui dixerunt, IpseiesLPaier, retur, nec merito laudaretur, nec amata nec laudata
ipse esl Filius; duo sunl nomina, sed res una : propler corde moribusque teneretur : nunc vero fumt homines
istum ergo cavendumerrorem cum dixissel Dominus, sapientes ; unde fierenl, nisi essel sapienlia ? Porro
Titnc cognoscetisquia ego sum; ne ipse intelligeretiir aulem, o homp, si sapieniiam luam videre carnis ocu-
Paler, continuo subjunxit, Et a meipsofacioniliil, sed lis non poics, ncc lali imaginaiione cogitare quali
skut docuil me Pater, hwc loquor. Jam gaudere coepe- corporalia cogiiantur, IsapicntireDei audes ingerere
rat sabellianus, erroris sui occasione eomperta : sta- humani corporis formam?
tim ulse lanquam in obscuro extulit, sequenlis sen- 5. Quidergo dieimus, fratres? Quomodo lecitus
tenlireluceconfusus esl. Pulaveras eum esse Palrem, est Pater Filio , quoniam Filius ail, Sicul%docuil me
quia dixit, Ego sum: audi quia Filius est, El a meipso Paler, hwc loquor? LoCulus est illi? Quando docuit
facio niliil. Quid esl, A tneipsofacio nihil? A meipso Paler Filium, verba fecit, quomodo lu, quando doces
non sttm. Filius enim de Palre est Deus; Paleramem filium luum, vei'ba facis? Quomodo facil verba
non est de Filio Deus : Filius est Dens de Deo ; Pater Yerbo? Qure verba mulia fierenl unico Verbo? Yer-
autem Deus, sed non de Deo : Filius osi lumen de lu- bum enim Palris aures^habuil ad os Patris? Carnalia
mine; Palcr aulem lumen, sed non delumine : Filius sunl ista, pereant deicordibus vestris. Hoc enim
est, sed est de quo est; Paler aitlein csl, sed non esl dico, ecce si intellexistis quod ego dixi, ego certe
de quo esl. ' locutus sum, et mea verba sonuerunt, sonisque aures
i. Quod ergp addidit, Sicut docuit tne Pater, hwc pepulerunl, et per sensum audilus vesiri ad eor sen-
loquor; nemini veslrum ebrepal cogitatio carnalis, tentiam perduxerunt, si inteilexisiis. Facite aliquem
fratres mei. Non enim polest humana infirmitas cogi- audisse latinre liiigurehominem, lanlummodo audisse,
tare, nisi quod consuevil facere vel audire. Nolite nec lamen inteliexisse quod dixi : quantum ad sLre-
ergo vobis quasi dttos bomines anle oculos ponere , pilum peiiincl emissum ex ore meo, sic ejus ille
unum patrem , alterum filium, el loquenlem palrem particeps factus esl qiii non intellexiL,quomodo et
ad filium : sicut facis lu, quando verba aliqua dicis vos; eum sonum audivit, eredem syllabre aures ejus
filio tuo, monens eum et inslruens eum quomodolo- percusserunl; sed in corde ipsius nibil genuertiiit.
quatur, ui qurecumqueaudivit a te, commcndetme- Quare? Qnia noninlellckit. Yosautem si intellexistis
morire ; cum commendaverit memorire, proferal et unde iiitellexislis? Ego ad aurem sonui; numquid
lingua , disiingual per sonos , inferal auribus alienis ego in corde lumen accendi? Pfocul dnbio si verum
quod percepitin suis. Nolile ita cogitare, ne in corde est quod dixi, el boc verum non solum audistis, ve-
vestro idola fabricetis. Humanam formam , humano- rum eliam intelle\istis;|durcres ibi facire sunt, dis-
rum lineamenla membrorum, figuram carnishumanre, cernite illas, audilus el inlellectus. Audilus per me
sensus istos eonspicuos, staturam motusque corporis, faclus est, inlellectus per quem? Ego ad aurom dixi
lingure officium, distinctiones sonorum , nolite in illa ut audi.relis, ad cor vestrum quis dixit ut inleliigere-
Trinitate cogitare , nisi quod perlinet ad formam lis? Sine dtibio aliquis el ad cor veslrum aliquid
servi, qtiam accepit unigenitus Filius, cum Yerbum dixit, ul non solum slrepitus isie verborum percute-
caro factum esl, ut babitaret in nobis (Joan. i, 14). rel anrem veslram , sed| eiiam in cor vestrum aliquid
Ibi non te proliibeo, humana iniirmilas, cogitarequod deseenderet verilalis: dixit aliquis et ad cor vestrum,
nosli; imo eliam compello. Si fides in te vera est, sed non eum videlis; siintellexistis, ffatres, dictum
talem Christum cogiia : sed ex Maria virgine, non de est el cordi veslro. Munus Dei esl inielligentia. Quis
Deo Patre talem cogita. Infans fuit, crevit ul homo, hoc dixit in corde vestro, si inlellexistis? Cui dicit
ambulavit ut homo, esurivit, sitivit ul homo , dormi- Psalmus, Da tnihi inielleclum, ul discammandata tua
vit ut homo, poslremo passus ut homo, suspenstts in (Psal. cxviu, 75). Ycrbigratia, episcopusloeutusesf.
ligno, oecisus, sepullus ut homo; in eadem fonna -Quidloculus est, aliquis ail? Respondesquid locutus
resurrexil, in eadern forma ante oculos discipulo-. sit, el addis : Yerum dixit. Tune aiius qui non intel-
!
 £689 TRACTATUSXL. CAPUT VIII. i<__0
lexil: Quid dixit, inquit, aut quid est quod laudas? ipsi veneiunt. Ecce hrec Dominoloquente multi Judrei
Ambo me audierunt.ambobusego dixi; sed uni ipso- crediderunt in eum; ecce et me loquenle Ariani cre-
rum Deus dixit. Si parva magnis comparare eonce- danl, non in me, sed meeum.
ditur, quoniam nos ad eum quid sumus? tamen nescio 8. Dicebat ergo Dominusad eos qui crediderant in
quid iiicorpiiraliteretspirilualiier facilin nobisDeus, eum Judmos: Si vos manseritis in verbo meo. Ideo
qued nec ^cniis esl qui aurem percutiat, nec cclpr mahserilis, quia iniliati estis, quia et ibi esse coepis-
qui pculis discernatur, nec odor esl qui naribus ca- lis. Si tnanseritis,hee esl in fide qure in vobisesse cre-
piatiiry noc sapor qui faucibus judicetur, nec durum dentibus coepit; quo pervenielis? Yide quale iiiitium,
et niolle qtiod tangendo sentiatur : tamen aliquid est quo perducit. Amasti fundamenlum, culmen atlende,
quod senlire facile esl, explicare impossibile esl. Si et ex ista humilitate aliam celsiludinem qurere. Fi-
ergo Deus, tit dicere cceperam, loquitur in cordibus des enim bumililalem babetrcognilio etimmoiialitas
nostris sine sono, quomodo loquitur Filio suo? Sic el relernitas non habelhumilitatem, sed celsitudinem;
ergo, fratres, sic cogitate, quanlum poteslis, ut dixi, ercctionem , nullam defeclionem, relernam slabilila-
si iicet parva niagnis modp aliquo comparare; sic tem , nullam ab inimico expugnationem, nullum de-
cogilate. Incorporaliier Paler locutus est Filio , quia fieiendi limorem. Magnum est quod incipil a fide;
incorporaliterPatergenuiiFilium.Nee eum sicdocuit sed contemnilur. Fimdamentumsolet eliam in rcdificio
quasi indoclum genuerit: sed boc esl eum docuisse, ab imperilis conlemui. Fossa fit grandis, lapides quo-
quod esl scientem genuisse; et hoc esl, docuil tne quo modo passim mitlunlur; nulla ibi expolilio, nulla
Paier, quod est, scienlem me genuit Pater. Si enim, pulcbriiudo apparel: quompdo nec in arboris radice,
quod pauci inlelligmu, simplex esl natura veritatis; non apparcl aliqua pulchriludo; lolum lamen quid-
-hoc est Filio esse quod nosse. Ab illo ergo babet ut quid le deleclat in arbore, de radiee surrexil. Sed
noveril,a quo habet ut sit: non ut prius ab illo vides radicem, et non delectaris; vides arborem et
esset, et ab illc ppslea nosset; sed quemadmodum miraris. Stulte, quod miraris, inde surrexit quo non
illi gignendo dediL ut esset, sic gignendo dedil ut delectaris. Parum aliquid videlur fides credenlium ,
nosset: quia simplici, ul diclum esl, nalurrc vcritalis non liabes slateram unde appendas. Audi crgo quo
esse el nossenon eslaliudatquealiud, sed hocipsum- perveniat, et vide qnanta sil: sicut et ipse Dominus
6. Dixit ergo isla Judreis, et addidit: Et qui tne alio loco dicit, Si habuerilisfidem sicut granum sina-
misil mectttnest. Jam iioc et anle dixeral, sed rem pis(Malih. xvii, 19). Quid humilius, quid vchcmen-
magnam assidue commemorat : misit me, ct mecum tius? quid minulius, quid fervenlius? Ergo el vos,
esl. Si ergo tecum est, o Domine, non unus.ab alio aii, si manserilisin verbotneo, in quo credidistis, quo
missus est, sed ambo venislis. Et tamen ,cum ambo perducemini? Yerediscipuli mei eritis. El quid nobis
simul sinl, unus missus est, altor misii: quoniam prodesi? Eccognoscetisverilatem.
missio incarnatio esl, el ipsa incarnatio Filii lantum 9. Quidproniitlit credentibus, fralres? Et cognoscelis
est, non el Patris. Misil ilaque Paler Filium, sed non verilaiein.Quid eiiim? non illam cognoverant, quando
recessit a Filio. -Nonenim quo misil Filium , non ibi Dominus loquebatur? si non cognoveranl, quomodo
eral Pater. Ubi enim non est qui fecit omnia ? ubi non crediderunt? Non quia cognoveruni crediderunl, sed
est qui dixit, Cwtuinel lerramego impleo(Jerem.xxm, ul cognoscereiu crediderunt. Credimus enitn ut co-
2i)?Sed forle Patcr ubique, ei Filius uon ubique gnoseamus, non eognoscimus ut credamus. Quod
esl ? Evangelislam audi : ln hoc tnundoerat, el mun- enim cogniluri sumus, nec oculus vidil, nec auris
dus per eum facttis csi (Joan. i, 10). Ergo, inquil, qui audivit, nec in cer hominis ascendil (Isai. LXIV,4;
misit tne, cujus aucloritale tanquam.paterna incarna- I Cor. n, 9). Quid est enim fides, nisi credere quod
tus sum, mecitm esl, non me reliquit. Quare non me non vides? Fides ergo esl, quod non vides credere;
reliquil? Non me reliquil^ inqtiil, solum quia cgo veritas, quod credidisti videre : sicul ipse quodam
qumplacila sunt ei, facio semper. Ipsa esl requalitas loee ait. Ideo Dominusprius ad faciendam fidem am-
semper, non ex quodam iniiio etdeinceps, sed sine bulavit in lerra. Homo eral, hiimilis factus erat; ab
initio, sine fine. Dei enim generatio non habel ini- omnibus videbalur, nec ab omnibus cognpscebatur; a
tium tempoiis, quia per geniium facta sunt lempora. niultis reprcbabatur, a turba cccidebaiur, a paucis
7. Hwc illo loquente, tnulti crediderunt in eutn. dolebatur : sed lamen el ab eis a quibus dolebatur,
Ulinam et me loqnente mttlti qui aliud sapiebant in- nondum sicut erat agnoscebalur. Tolum lioc quasi
telligant, et credanl in eum. Quidam enim fortasse inilium esl lineamentorum fidei el struclurrc futurre.
sunt in isla multitudine ariani. Non audeo suspicari Quod Dominusipse attendens quodam loeo ail, Qui
esse sabellianos qui ipsum Patrem dicunt esse qui dtligii me, mandala mea cuslodil; el qui diligit me,
Filius esl: hreresis quippe ista nimis aniiqua est, et diligetura Palre meo, el ecjodiligam eum, el oslendam
paulatim eviscerata. Arianorum autem adhuc videtur meipsumilli (Joan.\i\, 21). Quem qui audiebanl, uti-
habere aliquas motiones quasi cadaveris putrescentis; que jamvidebant; eis tamen, si diligebant, videndum
autcerte, utmultum, qtiasi hominis animaiiragentis ; se promitiebat. Sic et hic, Gognoscelisveriialem.Quid
oportei inde reliquos liberari, sicut inde nmlii iibe- cnim? quod dixisti non esL \eritas? Yeritas est, sed
rati suiil. Et quidem ista civiias eos non Iiabebat; sed adhue creditur, nqndum videtur. Si maneatur in eo
posteaouam multi peregrini adveiierunt, nonnulli et quod crediiur, pervenitur ad id quod videatur. IndQ
 169i 1N JOANNIS EVANGELIUM.-S.AUGUSTINI 1692
Jpannes ipse sanctus evangelista in Epistela sua : germina tua inirent .in Iiorreum. Abundant tentalio-
Dileclissimi,inquit, fdii Dei sutnus, sed nottdumap- nes in mundo'; sed major est qui fecit mundum :
paruit quid erimus. Jam sumus, et aliquid erimus. abundant lentationes; sed non deficit qui in illo speni
Quid plus erimiis qiiam simms? Audi: Nondutnappa- ponil, m quo defecms nullus est.
ruil quid erimus: sciinus quia cutn apparueril, similes 11. Ad hoc hortatus suniista, fralres, quia liber-
ei erimus. Unde? Quoniam videbimuseum siculi est tas de qua loquilur Dominus noster Jesus Chrislus ,
• Joan. ni,
(I 2). Magna premissio; sed merces esl fi- noti lmjiis temporis esl. Yidete quid adjunxit: Vere
dei. Qureris meroedem, opus pra.cedal.Si e.redis, discipuli mei erilis, el cognoscelisverilalem, etveritas
mercedem exige lidei; si atiiem non credis,fidei liberabitvos. Quid est, hberabitvos? Liberos vos fa-
mercedem qua Ifonte qureris? Si crgo manseriiisin ciet. Denique Judrei icarnales, et secundum carnem
verbomeo, vere discipulitnci erilis: ul contemplemini jtidioantes, non hi qni crediderant, sed in illa turba
ipsam veritalem sictiti est; nnn per verba sonanlia, qui erant qui non credebant, iujuriam sibi factam
sed per lucem spleiidenlem, cum saiiaverit nos *, puiaverunt, quia dixit eis, Yeriiasliberabit vos.Indi-
quod Icgilur in Psalmo, Siguutumesl super nos lutneti gnati suni servos se esse significaios. El vere servi
vultus lui, Domine (Psat. iv, 7). Moneta Dei sumus, eranl: cl exponit illis qure sil servitus, et qure sit
nuinnius a thesauro oborravimus. Errore dotritum fulura liberias quam ipse promiitit. Sed de hac liber-
est quod in nobisfuerat impressum ; venit qtti refor- tate et de illa servitute nimis longum est ut hodie
mel, quia ipse fbrmaveral : qurerii et ipse nummum dispulemus.
suum; sicut Cresarniimmnm suum; ideo ait, Red* TRACTATUS XLI.
dile Cwsari quw Cwsaris stinl, el Deo quce Dei suid
Rnrstim in illud, Dicebat aulem Jesus ad eos qui cre-
(Mallh. xxu ,.21) : Ciosari inimnios, Deo vos ipsos.
diderunl; usque ad id, Si ergo vos Filius liberave-
Tuncergo exprnnelur veritas in nobis.
10. Quid dicam Charitaii veslrre? 0 si cor esset lit, vere liberi eritis* Cap. vni. f . 51-56.
qualitercumque suspirans in illam ineffabilem glo- 1. Quod de lectione pristina sequitur, et de sancto
riam ! 0 si peregrinationem noslram in gemitu senti- Evangeliohodie nobis recitaiumest, luncdistuli di-
remus, el sreculum non amaremus, el ad eum qui cere, quoniam muita jam dixeram , et de liberlale
nos vpcavit, pia mente perpetue pulsaremus! Desi- in quam nos vocal gralia Salvaloris, non prretereun-
derium," sinus cordis est; capiemus, si desiderium ter neqtte negligenler fuerat disserendum : hinc ho-
quanlum possumus exlendamus. Iloc nobiscum agit die, Dominp adjuvaiile, statuimus loqui ypbis. Qui-
Seriptura divina, Iioc eongregalio populorum , hoc bus enim leqtiebaiurDominus Jesus Clnislus, Judrei
celebraiio sacrameniorum, hoc bapiismus sancius, eianl, ex magna quidem parte inimici, sed eliam
hoc canlica laudis Dei, boc ipsa nosira dispuialip, amici e\" quadam parte jam facli, et fuluri : nam
ut hpc dosideriumncn solum seminelttr et germinel, quosdam ibi videbai, siculi j'am diximus, qui post
verum etiam in modum lanlre capacilalis augeaLur, ejus passionem fuerant credituri, Hos inluens dixe-
ut idonenm sit sumere quod oculus non vidit, nec ral: CumexallaveriiisFilium hominis, iunc cognoscelis
auris audivit, necin cor hominis ascendit. Sed amate quia egosunt (Joan vni, 2u). Erant ibi eliam quihrec
inectim. Non amat multuni nummum, qui amat loquenle illo conlinuo crediderunl; ipsis loculus est
Deum. Et ego palpavi infirmitatem , non ausus sum quod audivimus hodie1: Dicebatergo Jesus ad eos qui
dicere, Non amatnummttm ; sed , non multum amat crcdiderant ei, Jttdwos: Si manseritis in verbomeo,
iiummuin : quasi amandus sit nummus, sed non mul- vere discipuli mei erilis. Manendoerilis : qtiia enim
tum. 0 si Deumdigne amemus, nummosomnino non nunc credenles eslis , manendo videntes erilis. Ideo
amabinius! Erit libi nummus instrumenlum peregri- sequilur, Et cognoseelisverilalem. Yeritas inGommu-
nationis, non iriitamentum cupidilatis; quo utaris tabilis est. Yeritas panis est, menles reficit uec dc
ad necossitatem, non quo fruaris ad delectalionem. ficil: mulalvescenlem, non ipsain vesceniemmula-
Deum ama, si aliquid in le egit quod audis et laudas. tur. Ipsa est veritas Verbum Dei, Deus apud Deum
Utere mundo, non te capiat muudus. Quodinirasti °, unigenilus Filius. Hrec Yerilascarne indula est pro-
iler agis, exiturus venisti, non remansurus : iler pler nos . ut de Maria virgiitenascereiur, et imple-
agis, stabulum esl hrr-cvita. Utere nummo, quomodo retur prophelia, Yerilas de lerra orta est (Psal.
vi.Uorin sfabulo utilur mensa, calice. urceo, lectulo, LXXXIV,12). Hrrc ergo Yerilascum Judreis loquere-
dimissurus, non permansurus. Si tales fueritis, eri- tur, laiebai in came : lalebat autem non ulnegaretur,
gite cor qui potesiis,- el audite me ; si tales fueritis, sed iU differretur; differrelur, ut in carne pateretur;
ad ejus promissa venietis. Non enim multum est ad in came auiem paieretur, ut caro peccati redime-
vos, quia magna est nianus ejus qui vos \ocavit. Ve- relur. Stans iiaqtie conspicuussecunduminfirmitalem
cavil, invcceltir; dicaiur illi : Yccasti nos, invoca- cainis Dominus noslcr Jesus Chrisius, el secundum
mus le ; ecce audivimusvocantem , audi invocanlcs : majcstatem divinitatis occultus, dixil adeosquiei,
perduc quo promisisti, perfice quod inchoasii; noli enm hrec loqiicrelur. credidcrant, Si manseritism
deserere munera lua , noli dosorere agrum tiium , _ vetbomeo, vere discipuli mei erilis. Quienim perseve-
4 SicomnesMss.Atediti, cumsignaveritnos. ' Editi:
8DuoMss. abundanttempestatesin mundo.AtMss.,abun-
,mundusquemiiUrasti. Aliitotidem,quointrasU, dantlentationes.
 1695 TRACTATUSXLI. CAPUTVIIL 1694
raverit usque in finem, hic salvuserii (Matih. x, 22). Respondit enim eis Jesus : Ainen, amen dicovobis,
Et cognoscelisveriiatem, qure modo vos lalel,.et lo- quia omnisqui facil peccalutn, senws est peccati Ser-
quitur vobis. Et veritasliberabtlvos. Hoc verbum Do- vus est, utinam hominis etnon peceali. Quisnonsub
minus a liberlale posuit, liberabit«os. Nibil est enim his verbiscontremiscal? Prrestet nobis DominusDeus
aliud proprie liberat, nis*iliberuni facit. Quomodo noster, id est et mihi el vobis, ul pro sentenlia lo-
salval uiliil esl aliud quam salvum facil; quomodo quar de hac liberlate appelenda, el de illa servilute
sanat nihilestaliud quam sanum facil; dilatnibil est vilanda. Atnen, amen dko vobis, Yeritas dicit : ct
aliudquam dilem, id est, divilem facit: sic liberat quale est DomiuiDei nostri dicere, Atnen, amendico
nihilest aliudquam liberum facit. Hoc in verbo grreco vobis? Multumcommendat quod ita pronuntiaf: qtto-
planius esi (a). Nam in latina consueludineplerumque dammodo,si dici fasest, juratio ejus esl, Atnen,
dicimus hominem liberari, quod ad libertatem non amendkovobis. Atnenquippeinlerprelatur, Verum:
peninei, sed lanlum ad salulem : sicul quisquam et tamen non est interpretatum, cum potuissel dici,
dicilur liberari ab infirmilate; usifate dicitur, non Verum dico vobis. Nec grrecus hoc interpres ausus
tamen proprie. Sic autera posuit Dominus hoc ver- est facere, nec latinus : nam hoe verbum quod est
bum; ut diceret, Et veritasliberabitvos, ul in grrcca Atnen, nec grrecumest nec Iatinum, sed bebrreuni.
lingua nemodubilel eum de libertale dixisse. Siemansit, non est interprelatum, uLhonorem ha-
2. Denique el Judrei sic iiilellexerun,t, Hresponde- berel velamenlo secreti : non ut esset negatum, sed
runl ei; non illi qui jam credideranl, sed illi qui in ne vilesceret nudatum. Nec semel tamen , sed bis a
lurba erant nondum credenles : responderuntei, Se- Dominodiclum esl, Amen,amendicovobis.3amquan-
men Abrahm sumus, cl tiemhii servivimusunquutn; tum hoc commendatum sit, ex ipsa geminatione
-
quomodotu dicis, Liberi erilis? Non autem dixerat cognoscite.
Dominus , Liberi erilis; sed, Verilas liberabit vos. 4. Quid est ergo commendatum? Verum , verum
In quo tamen verbo 1111,quia, sicut dixi, palet in dieo vobis, Veritas dicit; qure ulique elsi non dicerel,
grreco, non intellexerunt nisi liberlalem; et extti- Verum dieo,-meniiri omninonon possel: laraen com-
lerunt se quod semen essent Abrahre, ef, dixerunt, mendat, inculcat; dormienles quodammodoexcitat,
Semen Abraliwsumus; et nemini servivitnusunquam; inlentos facit, contemninon vult.^juiddicens? Atnen,
quonwdolu dkis, Liberi erilis? 0 pellis inflala! Non amen dico vobis, quia omnis qui facit peccalum, servus
estista magnitudo, sed tumor. Ethoc ipsum secun- est peccaii.0 miserabilis servilus! Plerumque homi-
dum bujus temporis libertatem quomodo verum nes cum dominosmalos paliuntur, venalesse pelunt;
dixislis, Nemini servivhnusunquam? Joseph non esl non qurerentesdominumnon habere, sed saltera mu-
venumdalus (Gen. xxxvn, 28) ? Prophelrc sancli in tare ; servus peccati quid facial? quem interpellet ?
captivitatem non sunt ducti (IV Reg. xxiv) ? Deinde, apud quem interpellet ? apud quem se venalem petal?
nonne ipse ille est populus qui in JEgyplo Iateres fa- Deinde servus hominis aliquando sui domini duris
ciebat, etregibus duris non saltem in auro etargento, imperiis fatigatus, fugiendorequiescit: servus pec-
sed in luto serviebat (Exocl. i, 14)? Si iiemini ser- caii quo fugil? Secum se trahit quocumquefugeril.
vislis unquam, o ingrati, quid esl quod assidue vobis Non fugit seipsam mala conseientia, non est quo eat,
impulal Deus quod vos de domo senitutis liberavit sequitur se; imo non recedit a se : peccalum cnim
(Id. xiu, 5; Deut. v, 6, eic.) ? An forLepatres vestri quod facil, inlus esl. Fecit peccatum, ul aliquam
servierunt, vos autem quiloquimini, nemini unquam corporalem caperel voluptatem : voluptas transit,
servistis ? Quomodoergo,solvebatis jam tributa Ro- peecatum manel; prrcteriit quod delectabal, reman-
manis, unde el ipsi Yeritali laqueum quasi caplionis sit quod pungat. Mala servilus! Aliquando fugiunt
proposuisiis, ut dicerclis , Licelredderetribulum Cw- homines ad Ecclesiam, et plerumque eos palimur
sari? ut si dixissel, Licet; tenerelis eum quasi male lanquam indisciplinatos : volentes carere dominis ',
optassel libertati seminis Abrahre : si autem diceret, qui nolunt cafere peccalis. Aliquando autem etiam
Non Jicet; calumniaremini apud reges terrre , quod illicito j'ugoel improbosubjeclifugiunl ad Ecclesiam,
prohiberet regibus tribuia persolvi. Meriio prolato quia retinenlur ingenui ad servitutem , et interpella-
nummovicii eslis, et captioni ve.»'trreves ipsi eslis tur episcopus : et nisi curet operara impendere, ne
respondere compulsi. Ibi enim vobisdiclum est, Red- ingenuitas opprimatur , immisericors deputatur. Ad
dite Cmsariqum Cwsaiis sunl, et Deo quw Dei sunl; Clirislum omues ftigiamus, contra peccalum Deum
cum vos ipsiresjiondisselisquod nuinmnshaberel ima- liberatorem inlerpeilemus : venales nos pelamus, ut
ginem Cresaris (Matth. xxu, 15-21). Quia sicul qureril ejus sanguine redimamur. Dicitenim Dominus, Gra-
Cresarin nummo imaginem suam, sic Deus qurerif in lis venumdali eslis, et sine argento redimemini(Isai.
homine suam. Hrecergo respondit Judrcis. Movetenim LII, 5). Sinepreiio, sedveslro; quia meo. Hoc Do-
me , fralres, hominum vanrf superbia , quia eliam minus diciL: ipse enim pretium dedit, non argenlum,
de ipsa, quam carnaliter intelligebant, sua libertate sed sanguinem suum. Nam nos et servi et egeni re-
menliti sunt dicenles, Neminiservivhmisunquam. manseramus.
o. Dominusaulem quid responderit, -hoc polius et 5. Liberat ergo ab hac servitute solus Dominus:
intentiusaudiamus, neetnosipsi servi inveniamur. 1 Er.Lugd.elven. sichabenthunelocum: Quanquam in-
(a) Grree.,eteutlierosei. disciplinatos,nokntescareredivinis. M.
1695 IN JOANNtS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1696
quiillam non habuit, ipse de illa liberal; solus enim Tale ergo peccatum,jid est, sacrificiumpro peccato,
in bac carne venit sine peccato. Nam quos videtis in factus est Dominusnosler Jesus Christus, qui non no-
manibus matrum parvulos ferri, nondum ambulanl, veral peccalum.
et jam sunt compediti; traxerunt enim de Adam quod 7. Merilo liberat ab hac servitule peccati ille qui
solvatur a Christo. Pertinet etiam ad ipsos , ciim dici.tin Psalmis : Factussum lanquam hotnosineadju-
baptizantur, isla gralia quam Dominus pollicelur; torio, inler morluosliber (Psal. LXXXVII, 5, 6). Solusr
quia de peccalo solus liberare petest, qui venit sine enim liber, quia non habebat pecealum. Ipse eniir
peccatn, el faclus est sacriftcium pre peccate. Au- dicil in Evangelio : jSecevenit princepshujus mundi.
distis enim cum Apestolus legeretur : Pro Chrislo, diabolum significansjvenfurum in Judreis persecuio-
inquit, legalionefungimur, lanquam Deo exlwrlanteper ribus ; ecce, inquit, venit, et in me nihilinveniel(Joan.
nos; obsecramus pro Christo; id est, lanquam vos xiv, 50, 51). Non quomodp in eis qups pccidit etiam
Clirisius obsccrel. Quid? ReconciliariDeo. Si exhor- juslcs, invenit qualecumque peccalum, in me nihil
tatur elobsecrat Aposlolusut reconciliemurDeo, ini- inveniet. Et tanquam ei diceretur, si nihil in te in-
mici eramus Deo. Nemo enim reconeijialur nisi ex veniel, quare le cecidel? Subjecil, el ait : Sed ut
inimiciliis. Inimieos aulem nos non natura, sed pec- sciant omnesquia volunlalemPatris mei facio, surgile,
cala fecerunt. Unde inimici illius, inde servi peccati. eantushinc. Nen, inquit', morlcm mei peccali neces-
Non habet Deus liberos inimicos ; necesse est servi sitate persolvo, sed1in eo'quod morior, volunlalem
sint : et servi remanebunl nisi ab illo liberentur, cui Patris mei facio : jjlusque ibi facio quatn patior, quia
peccando inimici esse voluerunt. Obsecramusergo, si noilem , nec passus essem. Habes illum alio ioeo
inquit, jj)'oChrislo, reconciliariDeo. Quomodpaulem dieenlcm , Potestalemhubeoponendi anhnam meutn,
reccnciliamur, nisi solvatur quod inter nos el ipsum et poteslalemhabeoilerutn sumendieum. (Id. x , 18).
separal? Ail enim per prophetam : Non gravuvit IJ]cce\erc in morluis liber.
aurem ne audial, scd peccata vesiruseparant inier vos , 8. Cum ergo omnis qui facil peccatum, servus sit
et Deum (lsa. LIX,1,2). Quiacrgo ncn recenciliamur peccaii, qurc sit spes nobis liberiatis, audite. Servus
nisi ablato quod iumedio esl, et posilo quod in medio autem, inquit, non manel in dotnoinwlernutn. Eecle-
sit. Eslenim mediumseparans, sed conlra esl media- sia est domtts , servus peccator est. Inirant multi in
tor reconcilians; medium separans est peccaium, Ecclesiam peccalcres. Non ergo dixil, Servusnon est
medialor reeoncilians esL Dominus Jestts Christus : in domo; sed, nontnunetin domoin wternnm.Si ergo
Unus enim Deus, el unus medialorDei el hominum, nullus ibi servus erit, quis ibi eril ? Cum enim rex
homo Christus Jesus (l'Tim. n, 5). Ul ergo tollalur juslus sederilin ihrono, sicul Scriplura loquilur, quis
maceria separansquodesl peccalum, venilillemedia- gloriabilur castntnse habere cor? aut quis gloriabilur
tcr, el faclus est sacrificiumsacerdosipse. El quia sa- mundumse essea peccalo (Prov. xx, 8 , 9)? Multum
crificium facfns est prc peccato , offcrens seipsum in nos terruil, o fratres mei, dicendo, Servusnon tnanel
JipJpcauslumin ciuce passionis stue, sequitur Ape- itt clonwin mlcrnum.\Adjungil autem, el dicil, Filius
slpJus el dicil, cum dixis^ct, Obsecramuspro Chrislo, autemtnanelin mlernum.Ergo so!us in domo sua crit
reconciliariDeo : quasi dicercmus, qucmodo poteri- Cbristus? nullus illi popuIiiseohrerebii'?Ciiieriteapul,
musreccnciliari lEum, inquil, id est ipsum Cliristum, si non erit corpus ? An foiie totiim hoe Filius , caput
qui non noveral peccatum, pcccaiumpro nobis fecil, ut et corpus? Non enim sine causa et lerruil, et spem
nossimus juslilia Dei in ipso (II Cor. v, 20, 21). Eum dedit : lcrruit, nepiccalum amaremus ; s.pemdedit,
ipsum, inquit, Christum Deum, qui nonnaveralpecca- ne de peccaii solutione dilfideremus : Omnis, inquit,
lutn. Yenitenim in carne, hcc eslin similitudinecar- qui facit peccatum, servusest peccati. Servusautem
nis peceati (Rotn. vm, 5), ncn tamen in carne pec- non mancl in domo in ceicrnmn.Qure ergo nebis spes
cali, nen habens ullum emninp peccatum : et idep est, qui non sumus sine peccato? Audi spem tuam ;
factus est verum sacrificiumpre peccaie, quia nulluni Filius mancl in wlernum.Si ergo vosFitius tiberaverit,
habebat ipse peccatum. iunc vere liberi eritis. Hrcc spes noslra esi, fralres,
6. Sed fcrte de sensu mee dixi, quia peccalumsa- ut a libero liberemur, etliberando servos nos facial:
crificiuih est prp peccatc. Qui legerunl, agnoscanl; servi enim eramusjcupidilaiis, liberaii servi elfici-
qui non Iegerunl, non sinl pigri : non sint, inquam, mur charilatis. Hoe et Aposlolus dicit: Vos nuiem
pigri ad legendum , ul veraces sint ad judieandum. frulres in tibertatemvocali eslis; tanlumne liberialem
Cum de sacrificiis enim prrcciperet Deus cfferendis in occasionemcarnis delis, sed per cliarilalemservile
prepeccato, in quibus sacrificiis nen eral expiatio invicem(Galal. v, 15). Non ergo dicat chrislianns:
peccalarum, sed umbra fulurorum , eadem ipsa sa- Liber sum, in libertlalemvocatussum : servus eram,
crificia, easdem ipsas bcstias, easdem ipsas victi- sed redemptiis suin, el ipsa redemptione liber effe-
mas , eadem ipsa animalia qure admovebantur ma- ctus sum , faciam quod volo ; nemo me probibeat a
clanda pro peccatis, in quorum sanguine sanguis ille voluntale mea, si liber sum. Sed si ista volunlaie
figurabatur, peccala Lex appellat : usque adeo utin peccatum facis, servus es peccati. Noli ergb liberiate
quibusdam loeis scriptum sit ita, ut sacerdotes im- abuli ad libere peccandum, sed ulere ad non peccan-
molaluri ponei'ent manus suas super caput peccali, dum. Erit cnim voluntas Luaiibera, si fueril pia. Eris
jd est. super caput victimreimmolandrepro peccato, liber, si fueris servus; liber peecati.servusjuslilia.;,
4fiQ7 TRACTATUSXLL CAPUT YHI. 1698
dicente Aposlolo, Cum serviessetispeccati,liberieralis "beiias, expaiie servitus: nondum tota, nondum pura,
juslilim: nttnc aulem liberalia peccalo, servi aulem fqcli nondum plena libertas, quia nondum reiernitas. Ha-
Deo, habelis fruclum veslrumin sanclificaiionem,flnetn bemus enim ex parle infirmiialem, ex parte accepi-
verovitam mlernam(Rom. vi, 20, 22). Hoc conemur, mus libertatem. Quidquidpeccatum esLa nobis , an-
id agamus. lea deletum est in Baptismo.Numquidquia delela est
9. Prima liberlas est carere criminibus.- Inlendite, tota iniquitas, nulla remansit infirmiias? Si non re-
fralres mei, inlendite; ne forte possim perducere mansisset, sine peccato, hic viveremus. Quis autem
vobis adsensum et qualis modosit, et quaiisfutura audeat hoc dicere nisi superbus, nisi misericordia !i-
sit isia liberlas. Quemlibet valde justum discutias in beraloris indignus, nisi qui seipsum vult decipere ,
hac vita , quainvis jam sit dignus justi vocabulo, non elin quo verilas nenesl? Ergo ex eo quud remansit
est tanieri sine peecalo : audi ipsum sanetum Joan- aliquid infirmitatis, audco dicere, ex qua parie servi-
nem , cujus ct hoc Evangelium est, in Epistola sua mus Deo, liberi sumus : ex qua parle servimus Iegi
dicemem , Si dixethnus ," inquit, quia peccatumnon peccali, adhuc servi sumus. Unde dieit Aposiolus
habemus, tws ipsos decipimus, et veritas in nobis non quoddieere cceperamus : Condeleciorlegi Dei secun-
esl (I Joan. i, 8). Solus boe dicere potuit in mortuis dum interioremhominem.Ecce unde liberi, unde con-
liber, de solo dici potuit qui non noverat peccalum ; deleclamur legi Dei : libertas enim deleclat. Nam
de solo dici poluit: elenim expertus est omnia se- quamdiu timorefacis quod juslum-est, non Deus te
cundum similitudinem sine peecato (Hebr. IV, 18). delectat1: Quamdiu adhuc servus facis, leinon dele-
Solus dicere potuit, Ecce venietprinceps tnundi, et in clat: deleclet te, et liber es. Noli limerepoenam, sed
me nihil inveniel. Quemcumque alium licel justum ama jiisliliam. Nendttm potes amare jiisliliam ? lime
discusseris, non omnimodoest sine peccato. Nec qua- vel posnara, ut pervenias ad amandam jiislitiam.
lis erat Job , cui Dominus tale teslimoniuni perhibe- 11. Ergojamille ex parle superiore liberum se
bat, ul diabolus invideret, el postularet teniandum, esse senliebat, unde dicebat, Condeleclorlegi Dei se-
tentans superaretur, ut ille probareiur (Job.r,n). cunduminterioremhominem.Delectal me lex, deleciat
Ideo aulem ille probalus est, non quia.latebat Deum me quodjiibel Iex, deleclai me ipsa juslilia. Video-
coronandus, sed ulinnotescercl hominibus imitandus. auietn aliam tegemin membrismeis : hrec est qure re-
Etiam ipse Job quid dicif ? Quis enim mundus? Nec niansit infirmilas : repugnantem legi menlis mem, et
infans, cnjus esl unius diei vila super terram (Id. xiv, caplivantemme in lege peccati, qum esl hx membris
4, sec. LXX); Sed plane mulli justi dicti sunt sine meis. Ex hap parte sentil captivitatem , ubi non est
querela, quod intelligilur sine crimine : nulla enim impleta juslilia: nam ubi condelectalur legi Dei, non
querela justa est de his in rebus humanis , qui non captivus, sed legis amicus est; ei ideo Iiber, quod
babent crimen. Crimen- autem est peccatum grave, amieus. Quid ergo ex eo quod restat? Quid, nisi re-
accusatione et damnalione dignissimum. Non ergo spiciamus ad illum qui dixit, Si vosFitius liberaverit,
Deus qurcdam peccala damnat, qurcdam justifical et lunc vere liberi erilis ? Denique et ipse qui loquebalur,
laudat : nulla laudat, odit omnia. Quomodo odit ad illum respexit: n Infelix ego homo, quis me libe-
medicus aogritudinemregroti, et id agit curando ut rabit, inquil, decorporemortisliujus? Gratia Dei per
regntudo pellatur, rrger levetur: sic Deus gratia sua Jesum Christum Dominumnostrum. Ergo si vos Filius
hoc in nobis agit, ut peccatum eonsumalur, homo liberaverit, tunc vereliberi eritis. Deniqueila conclu-
liberetur. Sed quando consumitur, inquies? Siminui- sil: ~Jgiluripseego menteservioiegiDei.carneautem
tur, quare non consumitur"? Minuiiur aulem in vita legi peccatb (Rotn. vn, 19-2S). Ipseego, inquit : non
proficienlium , quod in vila consumilur perfectcrum. enim duo sumus inter nos eontrarii de diversis prihci-
r10. Prima esl erge liberlas, eai-er.e criminibus. piis veuienles;sedego ipsementeserviolegiDei, carne
Ideo et aposlplus Paulus quandc elegil ordinandps autem legi peccali, quamdiulanguor obluctalur saluli.
vel presbyteros vel diaconns, et quicumque ordinan- 12. Sed si carne servis legi peccaii, fac quod ait
dus est ad prrcposituramEcclesire, non ail, Si quis ipse Aposiolus : Non ergo regnet peccalum in vestro
sine peccalo est; lioc enim si diceret, omnis homo morlali corpore ad obediendumdesideriis ejus, neque
reprobaretur, nullus ordinaretur : sed ait, Si quis sine exhibealismembraveslraarma iniquilalispeccalo(Rom.
crimineesl (ITtm.m, 10, et Tit. i, 6), sicuti esl homi- vi, 12, 15). Non"ait, Non sil; sed, Non regnet. Quam-
cidium, adulterium, aliquaimmunditia fornieationis, diu peecaium necesse esl esse in membris tuis, saltem
furtum, fraus, sacrilegium, et cretera bujusmodi. Cum illi regnum auferatur, non fiat quod j'ubet. Surgit ira ?
eoeperit ea nen habere bemo (debet autem nen ha"bere npli dare irae linguam ad maledicendum; noli dare
omnis christianushcmp), incipitcaput erigere ad li- ira. manum aut pedem ad fefiendum. Non surgeret
bertatem : sed ista incheata est, ncn perfecta libertas. ira ista irrationabilis, nisi peceatum essct in mem-
Quare, inquitaliquis, non est perfectalibertas? Quia bris : sed tolle llli regnum , non habeat arma unde
€ video aliam legem in membris meis, repugnantem conlra te pugnet; discet etiam non surgere, cum
Jegi memis mere : non enim quod volo ago, ait, sed arma coeperit non invenire. Non exhibeatis tnsmbra
quododi illud facio i (Galat.v, 17).« Caro, inquit, ccn- " Unus e Mss.
omittit, Deus. Fortelegendum, nondum
cupiscit adversus spiritum ,' el spiritus adversus car- te deleclat.Moxveteres codicesFossalensisel Carcassouen-
sis prosequuiitursic: Quamdiute nondelectai,adluicservus
"nem, utnon ea qure vultis illa faciatis. - Ex parte li- facts.
 '
1699 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 5700
vestra arma iniquitatis peccato; alioquin toii caplivi Dedit etiam duos mimmos, quiimpenderentur saucio
:
erilis, el non erit dicere, Menleserviolegi Dei. Mens curando (Luc. x, 50-5^) forte ipsa sunt duo prre-
enim si teneatarma, membra non moventur in mi- cepla, in quibus lola Lex pendet ct Prophelr (Matth.
nisterium fureniis peccati. Teneat arcem imperator xxn, 57-40). Ergo, Ifratres,et Ecclesia hoe tempore,
interior, quia sub majore imperatore j'uvandus assis- in"qua saucitts sanalur, stabulum est viatoris : sed
Ecclesiresurstun est hrereditas possessoris.
lil; irenei iiam, coerceat concupiscenliam. Inesl la- ipsi
men quod frenetur, iuesl quod cperceatur, inest quod TRACTATUSXLII.
lcneatur. Quid autem volebat ille jusius menle ser- Ab eo quodscriplum\esi, Scio quia (iliiAbrahreestis,
viens legi Dei, nisi ul omnino non essel quod frena- sed qurcritisme inleriicere; usquead id, Propterea
relur ? Et liocdebet conari omnis qui tendit ad perfe- _ VPSiipn auditis, quia ex Deo nou eslis. Cap. viu,
ctionem, ul el ipsa concupiscentia cui non dantur ad f. 57-47.
obediendummembra, quotidie in proficiente mintta- 1. Dominusnoster etiam in forma servi non servus,
tur. Velle, iuquit, adjaceltnihi, perficereaulembonum sed in forma eiiam servi Dominus (fuit quippe illa
non (Rom. vn, 18). Numquiddixit, Non mihi adjacel carnis forma servilis, scd quamvis esset simiiitudo
facere bonum? Si hoc dixisset, spes nulla esset. Non carnis peccati [Rom.vui, 5], ncn erat care peccati),
ait, Non mihi adjacel facere, sed, Non mihi adjacel libertatem promisit credentibus in se : Judrei vero
perficere.Qurc est enim peffeclio boni, nisi •eonsum- lanquam de sua libertate superbienles, dedignatisunt
ptio et finis mali? Qure est autem consumpliomali, fieri liberi, cum essent servi peecali. Ideo aulem se
nisi quod Lex dicit, Non concupisces(Exod. xx, 17) ? liberos esse dixerunt, quia semen erant Abrahrc.Quid
Omnino non concupiscere perfeclio boni est, quia ergo eis ad brec responderit Dominus, hodierna iectio
consumptio mali est. Hoc dicebat ille, Perftcere bo- cum reeitaretur, audivimus. Scio, inquit, quia filii
num twn mihi adjacet; quia non polerat facere utnon Abrahweslis: sed qumrilis tne inlerficere, quia sermo'
concupiscerel : faciebat lanlum ul coneupiscentiam tnetts non capit in vobis. Aguosco vos, inquit: filii
refrenaret, ul concupiscenli.enon consentiret, clcow- Abtahw eslis, sed quairiiisme interficere.Agnoscccar-
cupiscenlircmembraad saielliliumnon prrcberel. Per- nis originem,jion coi]disfidem. Filii Abrahweslis,sed
ficereergo, inquit, bonumnonmihi adjacel: non pos- setundum carnem. ldeo, inqtiil, quceriiismeoccidere:
sumimplere quod dicium est, Non concupisces.Quid serinoenim meusnon capii in vobis.Si sermo meus ca-
ergo opusest? Ut impleas,Posi concupiscentias litasnon perotur, caperei; si caperemini, intraretia fideitan-
eas(Eccli.xvin, 50). Iloe age inlerim quamdiuinsuni il- quampisces coiuiuderemini. Quid est ergo, non capit
licitreconcupiscenlireincarne tua, Posl concupisceniias in vobis? Non capit cor veslrum , quia non recipilur a
tuasnoneas. Manein serviluieDei, in libertale Chrisii; corde vestro. Sic enim est scrmo Dei, el sic esse debet
menle servi Iegi Dei tui. Noli le dare coiicupiscentiis fidelibus, lanquam pisci hnmus; tunc capit quando
tuis: sequende eas, vires eis addis; dande eis vires capitur. Nec fil iiijmia illis qui capiuntur : ad salutem
vi- quippe, non ad perniciem capinnlur. Unde Dominus
quempdp vincis, quando contra te inimicos nutris
ribustuis? discipulis suis ait : Veniiepost tne, et faciamvospisca-
15. Qureigilur libertas plena alque perfecta in ilio loresItomhium(MuiihM, 19). Nonergoisli eranl tales:
DominoJesu qui dixil, Si vosFilius liberaveril, tunc eltamenfilii Abrabreerant; filii hominis Dei.hemines
verelibeii eritis; quando plena ei perfecta liberlas iniqui. Trabebant enim carnis genus, sed degeneres
erit? Quando nullre inimicitia:, quando t novissima facli eranl, nen imitandolidemillius cujus filii erant.
inimica destruetur .mors. Oportel enim corruptible 2. Audisiisceiic Dominumdicentcm, Scioquiafilii
hoc iiiduere incerruptionem, et mortale hoc induere Abraltwesiis; audiie quiddicatposlea : Ego quod vidi
irumorialitalem : ctimautem mortale hoc induerilim- apud Palretn tneuni, loquor; el vos quw vidistisapud
mortalita.tem,tunc fiet scrmo qui scriplus est, Ab- palrem veslrum, facitts. Jam dixeral, Scio qnia filii
sorpta est mors in victoriam.Ubi est, mcrs, ccnten- Abraluecslis.Quidautem faciiml?Quodeis divit, Qum-
tie tua» (I Cor. xv, 26, 55, 54, o'5)?Quidesl, Ubi est, rilis, H_occidere.Hoc npud Abrahani iiunquam vide-
mors, conlentioiua? Caroconcupiscebat adversusspi- runl. Dominusautem Patrcm Deumvuli inlelligi cum
ritum, et spirilus adversuscarnem, sed quando peccati dicil, Quwvidi apud Palrem ineuin,loquor. Yerilalem
caro vigebat. Ubi esl, mors, conteniioluat Jam vive- vidi, verilatem loquor.qttia Yerilas sum. Si enim Do-
mus, jam non moriemur, in illo qui pro nobis mor- minns veritatcm loqnitur qtiam vidil apttd Palrem; se
tuus esl et resurrexit : nt qui v.vun., inquit, jam non vidil, se lequitur : quia ipse esl Verilas Patris, quam
sibi vivanl,sed ei qui pro ipsis mortuusesl el resurrexit vidit apud Patrem; ipse est enim Yerbura, quodYer-
(II Cor. v, 15). Precemur medicum saucii, porlemur bum eral apud Deum.Isti crgo malum quod faciunt,
in slabuium curandi. 111 e est enim qui promittit sani- quod Dominusobjurgalel corripii, ubi viderunt? Apud
tatem, qui miseratus est in via semivivuma latroni- patrem suum. Cum ^iudierimus in eonsequenlibus
bus derelictum' : infudil oleum et vinum , curavit aperlius dictum quis sit eorumpater, lunc iniellige-
vulnera, levavit in jumentum, perduxit in stabulum , mus qualia viderinl apud talem palrem : adbuc enim
slabulario commendavil. Cui siabulatio? Forte illi non nomiiiat palrem ipsorum. Paulo superius Abra-
qui dixit, Pro Christotegationefungimur(Ibid. 20). ham commemoravit,sed carnis origine,non vitresimi-
1 Itiss.,miseratuseslinvk semmvoalatronibusderelkto. litudine: dicturusest alterum patrem illorum, qui nec
1701 TRACTATUS XLU. CAPUT VIII. 1702
dem fuerint imitati: Potens est Deus de lapidibus islis
genuitees, nec ereavit ul homines esseni; sed tamen
fuii eranl ejus in quantum mali eranl, non m qttan- suscilarefiliosAbrahie. Nos sumus : in pareniibus no-
tumhomines erant; in quo i uiiali, non quod creati. stris lapides eramus, quando pro Deo lapides coleba-
3. Responderuiii,et clixerunlei : Pater noster Abra- mus; de lalibus lapidibus familiam Deus fecit Abiahre.
ham est: quasi, Quid tu diclurus es conlra Abraham? 6. Quid se ergo exlollil inanis el vana jaciatio ? Filii
aul, Si aliquidpotes , audc repreheudcre Abraham. Abrahre gloriari jam desinsnt: audierunt quod audire
Non quia Dominus non audebat reprehendere Abra- debuerunt, Si filii Abrahw eslis, factis probale, non
ham; sed ialis erat Abraham qui non reprehenderelur veibis. Quwrilis me occidere hominem: interim non
&Domino, sed poiius laudaretur : tamen isli videban- dico Filium Dei. non dico Denm , non dico Yerbum,
tur eum provocare, ul aliquid mali dicerei de Abra- quia non moritur Yerbum; hoc dico quod videtis,
ham, et esset occasio faciendi quod cogitabant. Pater quia et quod videlis potestis oecidere, el quem non
nosler Abrahamest. ~ videlis offendere.Hoc ergo Abraham non fecit. Vosfa-
4. Audiamus quomodo eis responderit Dominus, citis opera puiris veslri.Et adhuc non dicit quis est iste
cum illorum damnatione laudans Abraham, Dicit eis paler eorum.
Jesus: Si fiiii Abrahmesiis, opem Abraltmfacile. Nunc 7. Modoilli quid responderunl. Coeperunt enim ui-
aulem qtimriiis me inlerficere, hominem qui veritatcm cumque cognoscere, non de carnis generatione Do
vobislocutussiim, quam audiviaDeo : hocAbruliamnon miriuin loqni, sed de vitre instiluiione. Et quia consue-
fecil. Ecce ille lattdaius, isli damnati. Abraham non tudo Seriplurarum esl, quas legebant, fornicationem
erat homicida. Non dico, inquit, Egc Dpminus sum spiriiualilcr appell.ire, cum diis multis et falsis anima
Abrahre : quod si dicerem, verumdicerem. Nam dixil tanquam proslilula subjicilur, ad hoc responderunt:
alio IPCP,Ante Abraham ego sutn (Joan. vm, 58): Dixerunt itaque 'ei, Nos ex fornicationenon sutnusnali,
tunc eum illi lapidare voluerunt: non dixit hoc. In- unum patrem habemus Deutn. Jam viluil Abfaham.
terim quod videiis,~qucd aspicitis, qtiod me solum Repulsi enim sunl, qnoniodo repelli debuerunt pre
putatis, homo sum : bominem dicentem vobis quod veridieo; qtiia lalis erat Abraham, cuj'us facta non
audivit a Deo, quare vultis occidere, nisi quia nen imitabantur, ei de illius genere gloriabaiitur. Et mu-
estis filii Abrabre? Et lamen superius ait, Scio quia ta\eruni responsionem; credo , dicentes apud semet-
filii Abrahweslis.Non negat eorum originem, sed facta ipsos : Quolieseumqiie nominaveriiiius Abraham, di-
ccndemuai: earc eprum ex illo eral, sed vila non erat. cturus esi nobis, Quare iion imitamini eum, de enjus
5. Nos autem, charissimi, riumquid de genere ve- goncre gioriami.ni? Nos sanclum, justum, iiinocentem,
nimus Abrahrc, aui ullo modo Abrabam pater noster tanliim virum imitari non possuu us : Deuin dicamus
fuil secundum carnem ? Originem de carne ejus caro patrem nostrum, videamns quid nobis dicturus est.
' 8. Prorsus falsitas invenil
"Judrcorumducil, non caroCinisiianorum : nos de aliis quod diceret, ct non in-
gentibus venimus; et lamen imitando, Abrabrc filiifacti veniret veiitas quid responderet? Audiamus ijuid
sumus. Audi Apostolum : Abrahwdklmsunl promissio- dicant, audiamus quid audianl: Unum, inquiunt, pa-
«es el seminiejus. Non dkit, inquit, El seminibus,lan- Irem habemusDentn.Dixil ergo eisJesus : Si Deuspater
quam in nutltis; sed tanc/uamin uno, Et semini luo,. vesler essel, diligeretisuliquetne : ego enimex Deo pro-
quod esl Chtislus. Si atttem vos Christi, ergo semen cessi et veni. Neque enim a meipso veni, sed ille me
Abrahmeslis, secundutnpromissionemhwredes(Galat. misii. Dicitis Deum patrem, agnoscite me vel fralrem.
m, 16,29). Nos ergo facii sumus scmen Abraba: gra- Ycrumiameu erexil inlelligenLibuscer, et illud tetigit
tia Dei. Non de carne Abrahse 1'cciliili cohrercdes quod solet dicerc, iVona meipsoveni, ille tne misit, a
Deus. Illos exhrcredavil, islos adopiavit: el de arbore Deo processiel veni. Mementele quid seleamus dicere,
ilia olivrc, cujus radix est iu Patriarchis, ramos na- Ab ille venit; et a quo venit, cum illo venit. Chrisli
turales superbes amptilavit, humilem oleastrum in- ergo missio, est inearnaLio. Qund verp de Deo jjro-
seruit (Rom. xi, 17). Ideo cum venirenl ad Jeannem cessit Verbum, reterna processio est: non liahet lem-
baptizandi Judrei, erupit in iilos, el ait illis, Gcneraiio pus, per quem factumest lempus. Nemodical in corde
viperarum.Maxime quippe de altiludine originis glo- suo : Anlequam essct Yerbum, quomodp erat Deus?
riabantur: ille auiem generaiipnem eos dixit \ipera- Ntinquam dicas : Antequam esset Yerbum Dei. Nun-
rum; non saltem hominum, sed viperarum. Hominum quam Deussinc Yerbo fuit; quia Verbum esl manens,
fbrmam videbal, sed venenum agnoscebat. Venerant non transiens; Deus. non sonus;' per quem factum
tamen mutandi', quia ulique baptizandi : ct ait illis, est cojlum el terra, ilon quod prreteriil cum iis qure
Generaeioviperarum,quis vobisosicndilfttgere.a ventum facia siiiil super terram. Ergo ab illo proccssit utDeus,
ira? Faciteergo fruclus dignospcenileniicB. El nolile di- ul requalis, ui Filius unicus, ut Yerbum Palris : el ve-
'
cere ittira vosipsos^, Patrem habemusAbraham: potens nit ad nos, quia Verbum caro facturii est, ul babitaret
est enhn Beus de lupidibusislis suscilare filios Abrahw in nobis (Joan. i, 14). Adventusejus, humanitas ejus:
(Mallh. itt, 7-9). Si fructns dignos poeiiitenlirenpn mansio ejus, diviniias ejus : divinifas ejus quo imus,
fecerilis, nelite vobisde illa siirpeblandiri: potons est lmmaiiitas ejus qua imus. Nisi nobis iierel qua iremus,
Deus et vos damnare, el Abrabaui filiisnon fraudare. nunquam ad illum manenlem purveniremus. -
Habet enhnundeexcitei filios Abrabre; iient fiiii qui fi- 9. Quare, inquit, ioquelam meam non cognoscitis?
*Sicin omnibusMss.Atin editis, mundandi. Quia non polestisaudire sermonem meum. ldeo uoi.
 '
1703 . IN JOANNIS EYANGELIUM,S. AUGUSTINI . 4701
poterant cognoscere, quia non poierant audire. Scd. Dominnm audire vejluissent : positus enim homo in-
" unde audire non poieram, nisi quia corrigi credendo ler eum qui creavit, el eum*
qui lapsus est, obtem-
nolebant? Et hoc unde? Vos a palre diabolo eslis. perare debuil Crealpri, non deceptori. Ergo ille ho-
Quamdiu patrem commemeratis? Quamdiu palres micida erat ab initioi Videle genus bomicidii, fratres.
mulatis, mcdo Abraham, modo Deum? Audile a Filio Homicida dicitur diabolus, non gladio armatus, non
Dei, cujus sitis filii: A palre diaboloesiis. ferro accinctus; ad hominem venit, verbum malum
10. Hic jani cavenda esl hrcresis Manichreorum, seminavit, et occidit. Noli ergo putare le non esse
mali et quamdam hoiiiicidam, quandc fraui lup mala persuades : si
qure dicil esse quamdam naluram
ausa fralri tue mala persuades, oceidis. Et ut scias quia
gentem tenebrarum cum prineipibus suis, qure
est pugnare conlra Deum : illum vern Deum, ne de- occidis, audi Psalmum : Filii hominum,denteseorum
bellaret gens adversa regnuni ejus, misisse centra arma et sagillm,et lingua eorum machmraacula (Psal.
eam tanquam viscera sua principes de iuce sua; eam- LVI,5). Yos ergo deiideria palris vestri vultis facere:
que genlem fuisse debellatam, unde diabelus origi- ideo saevitisin carneni, quia non poiesiis in meiitem.
nem ducit. Hinc_dicunt ducere originem carnem no- Ille homkida eral abiinilio : utique in primo homine.
stram; el secimdtim hoc putant dictum a Dominp, Exillo ille bomicida, ex quo poluil fieii homicidium:
"Vosa palre diabolo estis, quod essent illi velut natura ex illo poluit fieri homicidium, ex quo faelus est
mali, ducentes originem de genle eonlraria lenebra- homo. Non enim posset occidi homo, nisi prius fie-
rum. Sic erranl, sic excrecantur, sic seipsos faciunl rel homo. Homicida ergo ille ab initio. Et unde homi-
gentem tenebrarum, credendo quod falsum est con- cida?© in verilate non stelit. Ergo in veritale fuit,
tra eum a quo creali sunt. Bona est enim omnis na- sed non stande cecidit. Et quare in verilalenon stetil?
lura; sed vitiata est hpminis natura per voluntalem Quia veritas non est in eo. Ncn qupmpdo in Christo,
malam. Quod fecit Deus non potest esse malum, si. sic est veritas, ut Cbrislus ipse sit veriias. Si ergo
ipse liomo 11011sit sibi malus : sed plane Creator, iste in veiitate sietisset, in Cliristo stetisset, sed in
Creator est; creatura, creatura esl; requari creatura verilalenon slelil, quiq verilusnon est in eo.
11011 polesl CreatOri.Discernite eum qui fecit, ab eo 12. Cum loquitur riiendacium,ex propriis loquitur;
quodfecit. jEquarinon potest fabro scammtm, rcqua- quiamendax est, el paier ejus. Quid est hcc? Audislis
ri non potest columna slructori; et tamen faber si verba Evangelii, iiiienii accepistis : ecce repelo, ut
scamnum fecit, lignum ipse 11011creavit. Dominus agnoscalis qtiid exigalis. De diabolo Domiiiusea di-
autem Deus nosler quia omnipotens esl, et Verbo cebat qure de diabolo dici a Dominp debuerunt. Ilie
fecit quod fecit : omnia qure iecit 11011 babuit unde- homkida erai ab inilio, verum est; nam prinnim he-
facerel, et tamen fecit. Facla surit cnim quia voluit, ininein occidil: et in verilale non stelit; quia de veri-
facta sunl quia dixil: sed facla lactori comparari 11011 tate lapsus est. Cum loquiturmendacium,ulique ipse
possunt. Qureris quod compares, Filium unicum diabolus, de propriisi loquilur; quia mendax est, et
agnosce. Unde erge Juda_i iilii diaboli? Imitando, paler ejus. In his verbis quidam patrem diabolumba-
11011 nascendo. Audite Seripturre sanclre consuetudi- bere putaverunt, et Iquresierunt quis esset diaboli
- nem. Prophela dicil ad ipsos Judreos : Paler luus paler. Hic yero detestabilis error Manichreoruminve-
Amorrhmus, el maler tua Celliwa (Exech. xvi. 5). nit adhuc qua deciperel imperitos. Solent enim di-
Amorrhrci gens erat quredam, unde originem Judrei cere: Puta diaboltis langelus fuit, el lapsus est; ab
non ducebant : Cethrei ei ipsi genlem suam habe- illo crepil peccatum. sicul dicitis : Pater ejus quis
bant, omnino alienam a genere Judreorum. Sed quia erat ? Nos conlra : Quis enim nostrum aliquando dixit
erant impii Amorrhrei et CeLbrei,Judrei aulem imilati diabolum Iiabej^e palrem ? Et 5111 contra : Dpmiuus
sunt impielales illorum; invenerunt sibi parenles, dicit, Evangelium loquilur, de diabelp dicens, ait,"
non de quibus nascerentur, sed quorum mores se- Itle'homicida eral ablinilio, el in verilate non stetit;
ctando pariter damnarentur. Qurcritisautem forlasse, quia verilas non est in eo : cum loquitur mendaciums
unde ipse diabolus? Inde utique unde et creteriAnge- de propriisloquilur; quia mendax est, et pater ejus.
li. Sed creteri Angeli in sua obedienlia perstiteruut: 15. Audi, intellige; nen le Ienge mitto, in ipsis
ille inobediendo et superbiendo lapsus est angelus, et verbis intellige. Diabolum Dominus dixit palrem
factus est diabolus. mendacii. Quid est hoc? Audi quid sit, replica modo
~
11. Sed modo audilequid dical Dominus, Yos, m- ipsa verba, et intellige. Non oranis enim qui men-
quit, a patre diabolo eslis, el desideria patris vestri tittir, pater mendacii jsuiest. Si enimab alio menda-
vullis facere. Ecce unde filii ejus; quia talia desi- cium accepisti, et dlxisti; tu quidem mentitus es
deratis, non quia de illo nali estis. Qure sunt. illius proferendo mendacium : sed pater mendacii ipsius
desideria? llle homicidaerat ab inilio. Ecce quodesf, nen es, quia ab altero accepislimendacium. Diabolus
desideria palris vestri facere vultis : Quwritis me occi- aulem a seipso mendax fuit; mendacium suum ipse
dere, hominem qui verhaiem vobisdko. Et ille invidit genuil, a nemine audivit. Quomodo Deus Pater ge-
hemini, et eccidit heminem. Diabplus enim cum in- nuit Filium veritalem; sic diabolus lapsus genuit
videret liemini, serpente indutus loeulus est mulieri, quasi filium mendacium. His auditis, repliea nunc
et de muliere venenavil et virum. Mortui sunt diabo- et recole verba Domini : mens catholica, quid au-
lum audiendo (Gen. 111,1), qucm non audissent, si dieris adverle, quid dicat attende. llle: quis ? Diabo-
 570B TRACTATUSXLIII. CAPUT VIII. •1706'
lus • homicuia erat ab inilio. Agnoscimus, occidit Filii Abrahmesiis, ipse illos negavit filiosAbrabre :
Adam. Ec in veritate non stetil. Agnoscimus, quia de Si filii Abrahweslis, facla Abraltmfacite. Nunc aulem
verilaie lapsus est. Quia veritas non est in eo. Verum quwrilis tne occidere, hominem qui verilalem vobis
£
esi; recedendoa veritale non habel verilatem. Cutn dko, quam audivia Deo: hoc Abrahamnon fecit. Vos
loquilurmendacittm,de propriis loquilur. Non aliunde facitis opera pairis veslri, id cst diaboli. Quomodo
accipit unde loqualur. Cuin loquilur mendacium,de ergoel iilii Abrahre eranl, et filii Abfahre non erautj
propriis loquitur; quia mendax csl, el paler ejus. Et Utrumqtte in illis ostendit : et filii Ahraho?,erant;
mendax est, et pater mendacii. Nam lu forle mendax propter originem carnis; el non eranl filii Abrahre,
cs. quia mendacium loqueris : sed non es pater ejus. propler viiium diabolicre persuasionis. Sic elDcmi-
Si enim qupd dicis a diaboto accepisti, et diabolo num et Deum nestrum altendile : ct ex illp erant, et
credidisii; incndax es, pater mendacii non es : ille ex ille nnn eranl. Quomodo GXillo erant ? Quia ipse
vero quia non aliunde aceepit mendacium, quo men- creavit hominem de quo nali erant. Qucmodoex illo
dacio tanquam veneno serpens hominem occideret, erant? Quia ipse est condilor natnrrc, ipse est crca-
pater esi mendacii; sieut-Deus Pater est verilatis. tor carnis et animre.Quomodoergo ex illo non crant?
Recedite a patre mendacii, currite ad Patrem veri- Quia vitiosi a seipsis facii crant. Ex illo non erant,
tatis; ampleclimini verilalem, ut accipialis liber- quia imitando diabolum, lilii diabolifacli erant.
- tatem." 16. Yenitergo DominusDeus ad hominem peccalo-
14. Illi ergo Judrciapudpatrem suumviderunt quod rem. Duo nomina audisti, et hominem , eL peccalo-
Ioquebantur : quid, nisi mcndacium? Dominus au- rem. Quod homo est, ex Deoest: quod peccator esf,
tem apud Patrem suum vidit quod loqueretur : quid, noneslex Deo.A naturavitiunisecernatur: agnoscalur
nisi seipsum?quid, nisi Yerbum Patris? quid, nisi nalura, unde Crcalor laudetur; agnoscatur vilium,
verilalero Palris relernam, et Patri ccreternam?Ilte propier quod medicusinvocetur. Quodergo ait Domi-
erge homkida eral ab initio, el in verilulenon stetit, nus, Qui esl ex Deo, verba Dei auclil: proplerea vos
quia verilasnonesl in eo : cuin loquilnr mendacium,de non audilis, quia exDeonon eslis; non naturarqm me-
propriisloquitur;quia tnendaxest. Et npn splummen- rita discrevit, aut prreter suam animam et carnem,
dax est, sed et paier ejus est : id est, ipsius mendacii aliquam naturam in hominibus qure peccatp vitiata
qued ipqultur, paler est, quia ipse gejiuil mendaciura npn esset, invenil: sed quoniam prrescierat qui fue-
suum. Ego autetn quia vcritalem dico, non credilis rant credituri, ipsos dixit ex Deo, quoniam regene-
milii. Quisex vobis arguit me de peccalo; quomodp ralionis adoplionerenascerenlur ex Deo. Ad hos per-
ego argup et vos et patrem vestrum? Si veriiatem tinet, Qui est ex Deo, veiba Dei audit. Quod vero
dko quare vosnoncrediiis tnihi; nisi quia filii diaboli sequitur, Proplerea vos non auditis, quia ex Deo non
estis? eslis; eis dictum est, qui non solum peccalo vitiosi
15. Qui esl exDeo,verba Dei audit : proplereavos eranl(nam hoc malum commune erat omnibus),
non auditis, quia ex Deo non eslis. Itcrum nolile at- sed eliam prrecognitiquod non fueranLcrediluri, ea
tendere naluram, sed vilium. Sic sunt isli ex Deo, ct fide qua sola possenl a peceatorum obligationelibe-
non sunt ex Deo : natura ex Deo, vitio non cx Deo. rari. Quapropter prresciebatillos quibus talia dicebat,
Obsecro vos, attendite; in Evangelio babetis unde in ee jiermansures qund ex diabplo eranl, id esl, in
saneminicontra errores venenosos et nefarios hrere- suis peccatis alque impieiate moriturps , iirqua ei si-
ticorum. Quoniamet de bis verbis soleni Manicluei miles eranl; nec vcnturcs ad regeneralionem in qua
dieere, Ecce quia durenaturrc sunl, una bona, el al- essent filii Dei, hoc cst e\ Deo nati, a quo eran ho-
tera mala ; Dominus dicil: quid dicil Dominus?Pro- mines creati. SecundumIiaiic prfcdeslinalionemlocu-
'
plerea vos non auditis, quia ex Deo non esiis.Dicil hree tus esl Deminus : non quod aliquem liominum inve-
Dominus. Quid ergo, inquil, tu ad isla dicis?Audi neril, qui vel secundumregeuerationem,jam esset cx
qure dicam. El ex Deo suut, et ex Deo non sunt; na- D'ce, vel secundumnaturam jam non esset ex Deo
tura ex Deo sunt, vitio non sunt ex Deo : natufa TRACTATUSXLIII.
enim bona qtire ex Deo esl, peccavit voluntatc, cre-
dendo quod diabolus persuasil, et yiliala esl; ideo Abeo quod scriptum est, Responderunt igitur Judrci
mcdicumqureril, qttia sana non est. Eoce qued dico. el dixerunl ei; usque ad id, Tulei'tmt ergo lapides
Sed impossibilelibi videiur ui ex Dec sinl, etex Dep Judrei ut jaccrent in eum ; Jesus aulem abscondit
KPIIsinl : audi quia non est impossibile. Sic sunt ex se, et exivitde lemplo.Cap. vm, y. 48-59.
'
Deo, et non sunl ex Deo, quomodp et lilii Abrabre i. In isia leclione sancti Evangelii, qure hodie re-
sunt, et non sunl iilii Abraha:. Hic habelis; non esl citata csl, a potentia disclmus patienliam. Quid eniiu
quod dicaiis. Ipsum Dpminum audi, ipse illis dixil, sumus servi ad Dominum, peccatores ad justum,
Scio quiafiliiAbrahmeslis. Numquid Dominusmenli- crealura ad Crealorem? Tamen quompdosi quid mali
relur?Absit. Ergo vcrum esl quod Dominusdixit? sumus, a nobis sumus; ila quidquid beni sumus, ab
Yerumest. Yerum, est ergo quod illi Abrahre iilii illp, el per illum sumus. El nihil sic qurerit homo
erant. Yerum est. Audi ipsum negantem. Qui dixit, quomodppptentiam : habet Dpminum Christum ma-
1 Er. Lugd.et veu., quiarecedendoa vcritale.Lovanien- gnam polentiam : sed priusejus imitelur palientiam,
ses vocem,quia, uncisincludunt. M. - . ut perveniat ad pnientiam. Quis npstrum patienter
SJIXCT,ATJGUST. III, (Cinquante-qualrc.J
mi IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIM 1708
andiret si alicui diceretnr, Dmmoniumhabes? Quod 6. Intelligimus ergo duas esse tentationes; unam
dictum est ei qui non soittm homincs saivabat, sed qure decipit, alteram qure probat: secundumeam
etiani dremonibusimperabal. qure decipit, Deus neminemtental; secunduvn eam
2. Hocenim cum dixissent Judrei, Nonne benedici- qtiroprobal, tentatvos DominusDeus vester, ul sciat
mus nos quia Satnantanus es , el dmmoniumhabes?ho- si diligiiiseum. Sed iterum et liic alia nascitur qurc-
rum duorum sibi pbjeciorum unum negavit, alterum stio, quomodolenlalut sciat, quem latere nihil po-
non negavil. Respondit eiiim , et aii: Ecjo dwinonium test antequam tentet. Non ergo Deusnescit: sed di-
non habeo.Non dixil, Samarilanus non sum : ct uti- ctumest, ui sciat, quod est, ut scirevos faciat. Lo-
que duo fuerant objecta. -Quamvismalcdiclum male- cutiones iales et in sermonibus nostris sunt, el in
dicto non reddideiii. qjiamvis conviciumnon convi- atictoribus eloquenlire reperiuntur. Do sermoue no-
cio reftilaverii; peiiinuii tamen ad euni ncgare unam stro aliquid dieam. Fossa creca dicitur, ncn quia ipsa
rem, altcram tion negare. Non frustra, fratres. Sa- oeulos perdidit, sed quia latendo non videntesfacit.
maritanus enim interprelalur Cuslos. Noveratsc ille Aliquid et de illis auctoribus dicam. Tristes lupinos
hostrum essc custodem. Non enitii dormitneqne dor- ait quidam (Virg. Georg.lib. 1, v. 75), hoc est ama-
milat qui cuslodillsraet (Psctl.cxx, i) : ct, A'is»Do- ros : non quia ipsi sunt tristes, sed quia gustati con-
mtnus custodierilcivitalein, in vanumvigilubuntquicu- tristant, hoc est, tristes faciunt.Sunt ergo et in Seri-
stodiunt (Psal. r.vxvi, 1). Est crgc ille cuslos nosler, pluris locutionesej'usniodi.Qui in lalibus qurestionibus
qui crealor noslc!', Num enim pcrlinuit ad eum ut re- cognpscendislaborant, in solvendis talibus qiueslioni-
ilimerenTUr,ct non pertineret ul servarcmur? Denique bus non labofant. Ergo leniatvos Dominus Deus ve-
ut plenius noveiiiis niysterium quare se Samarilanutn ster, ui scicit: quid est 1, ui sciat? Ut scire vos faciat,
ne_>arenou debuit, parabolam illam noiissimamat- si diligi is cum. Job lalcbat se, sed Deum non lalebat;
tendiie, ubi homo quidam descendebatab Jcrusalem admisit tentaiorcin , el lecit eum sui cognitoreni.
iti Jericho, et incidil in lalroncs, qui eum graviler 7. Qnid de duobus limoribus? Est timor servilis, et
vulneranies, semi\ ivtim in via reliquerunl. Transiit esl timor caslus; est timor ne patiaris posnam, est
"sacerdos, negiexit euni : iransiil Leviles, et ipse alius iimor ne amitlas justitiam. Timor ilie ne patia-
pr.cieriit : traiisiil quidam Samaritamis, ijisecsl-cu- ris poenaui, servilis est. Quid magnumcst limere poe
stcs npster; ipse aocessil ad sancium, ipse iinpcndil nam ? Hoc el nequissimus servus, boc ct crudelissi-
misericordiam, eique se prrestitii pr-oximum,quem mus Iatro. Non est magnum iiinere pocnam, sed ma
iion depulavlt alieiiuiri (Lnc. x, 50 57). Ad hoc ergo gnum est amarc justiliam. Qui ergo amal jiisiiliam,
solum quod dremoniuninon haberet, uon auiem se nihil fimel? Timet plane : non ne incidat in pcenarii,
'Samarilanuai non es^-e,respondit. sed ne amittal juslitiam. Fratres mci, credite, et con-
5. -Deiiideposf lale convicitm , boc solumdixil -de jicite ex eo quod amatis. Amat aliquis veslrtim pecu-
gloria sua : Std hoiwrifico, inquil, Patrem meum, et niam. Putas, invenio aliquem qui non amet? Ex "hec
vosinhonorastisme. Iloeesl, Ego me non iionprifico, tamen ipse qtiod ainal, iiueiligat quod dico. Timet
ne vobis •arrogans videar, h.ibeo quem lionoriiicem; damuum : quare timet damnum? Quia pecuniamdili-
sed si vos me agnosecretis, sictit ego iionorificcPa- git. Quanlum amai peeuniam, lanium limet ne per-
trem , sic et \oshoiiorificareiis me : ego facio quod dat pecuniam. Ergo inveniliiraliquis amator justitiae,
debeo , vos non facilis quod debefis. quiplus in corde damnumpertimescat,qui plus limeat
4. Ego autem, inquil, non quwro gloriam meam; exspoliarijusiilia, quam tu pccunia. Ipse e.sttimor ca-
est qui qttmrat-el judicei. Quem vull inlelligi, nisi Pa- stus, ipse permanei in sreculumsrcculi : non eum tol-
•trem?'Quemodoergo alio loco dicil, Pater nonjudi- lit chariias, nee foras millit, sed magiscompleclitur,
cal quemcjiiam,sed omnejudicium dedil.Filio (Joan. el comitem tenet simulet possidet. Venimusenim ad
v, 22); et hic dicit, Non quwro gloriam meam; est Dominum, ut videamus facie ad faciem : ibi timor
cjuiquwraleljudicei? Si ergc judital Patcr, quemodo castus nos scrvat; timor.enim iile non perturbat, sed
noii judicat quemquam, sed omnc judicium -dcdit confirmat. Timel mulier adultera ne vir ejus veniat,
Filio? limel et casia ne vir ejus ahscedat.
5. Ilanc qusestiouemut selvamus, ailendite; simili" 8. -Ergosicul sccundum aliam lenialionem, Deus
Jocuiionesolvi potest. Scriplum babes, Deus nemi- neminemletdal; secundum aliam vero, lentat vosDo-
nem lenlat (Jacobii, 15); et ilerum scriplum habes, minus Deusvcsier: et sectmdum alium timorem, li-
Tental vosDominusDensvesler,ul sciatsi diligitiseum mor non esl in chariiate, sed perfecta charitas foras
. (Deul. \in.5). Nempequrcslioesi, videlis. Qnomodo millil limorem; secundumvero alium timorem, litnor
eniin Deusneminemietttul, cl quomodoientat vos Do- Donrinicasluspermauel in swculumswculi: sic el hoc
minus Deus vesler,nl sciat si diligiiis eum? liem scii- loco , secundumallerimi judicium, Pater non judkal
ptum est, Timornon esl-incharilale, sed perfeclacha- quemquam, scd omnejiidkhan dedil Fitio; secundum,
ritas foras tniltittimorem(I Joan. iv, 18); et alio loco veroallerum jttdicium, Ego, inquit, non quwroglo-
'Scriplttmesl. Tittwr Dominicaslus, permanensinsm- riam tneutn; cst qui qitmrulet judicet.
culum swculi (Psal. xviu, 1Q).-Etip_a quresiioest. 8. El de ipso \erbo qurcsiio ista sulvatur. Habes
"Quoiiiodocnim, perfecia charitas foras mittit limorem, in Evangelip commemoratum pcenalejudicium : Qui
aHimor Domini castus permanel in swculumswculi? non credit, jam judicaius est (Joan. III, 18); et alio
4709 TRACTATUSXLHI. CAPUTVIII. 5719
loco, Yeniethoraquandoii quisunt in monttmentis au- cognovimnsqttia dmmonhtmhabes. Abrahammotiuus
diettl jiocemejus, el procedentqui benefecerunl,iu est el Prophetw, et lu dicis, Si quis sermonemmeum
resurreclionemvitw; qui male egerttnl, in resurrectio- servaveril,morlem non gustabil in wlernum. Yidele
nentjudicii(Joan. y, 28,29). Videtequemadmodumju- locuiionemScripturarum: Mortemnon videbit,id est,
dicium pro damnalioneel ffcenaposuil. El tamensi guslabit.Mortemvidebit,morlemgusiabii.Quis videt?
sempcrjudicium pro damiialione acciperetur, num- quis guslai? Quos oculos habet bomo, ul videat
qtiid audiremusin Psalmo, Judica me, Dcus? Jbi jti- quando moritur? Quandoveniendomors ipsos oculcs
diciumsecuudumaffliciionem, bic judicium sccuii- claudilne aliquid videanl; quemodo dicilur, non vi-
dum discretionemposiium e~i: Quomodo secnndttm debiimorlcm?Item quo palalo, quibus faucibusmors
discreiionem? QuoinodoexponiLipsc qui ail, Jii- gu.slalur,ut quid sapiat dignoscatnr?Quando (oium
dica \ne, Deus. Lege enim et vide j.uid sequilur. sensum tollit , quid in palalo rcmanebit? Sed videbit
Quidest, Judica me, Deus?el discernecavsammeatn, dicluniest et gusiabit, pro ee quodest, experietur.
inquil, de genlenonsancla (Psal. XLII, 1). Quodergo 11. HrccDominus, parum esl si dicam, morituris,
dictunj cst, Judica me, Detts, et discernecausctm loquebaturmoriturus : qnia et Domini exitus motiis
mecunde genie non sancla; secimdumhoc ail niodo (Psal. LXVII,21), sicut Ioquitiir-Psalmus.Cum ergo
DominusChristus, Ego non qttwrogtoriamtneam; est elmorilttris loqucrelur,ef morilurus Ioqueretur.quid
qui quwralcljudicel. Quomodocsl quiqttwruleljudi- "sibivult quod ait, Qui sennonemmeuin servaverit,
cei? Est Paler qui gloriam meam a vestra gloria dis- morlemnonvidebithfwlernnm; nisi quiavidebat Do-
'
cernat el separet. Yos enim secundumhoc sreculum minus aliam mortem, de qua nos liberare venerat,
gloriamini: cgo non secundum hoc sreeiilumglorior, mortem seeundam, mortem reiernam,mortemgehen-
qui Palri dieo, Paier, glorificame ea gloriaquamha- nartim , mortem damnatieniscum diaboloet angelis
buiapudle, antequammundus essel (Joan. xvn, 5). ejtts? Ipsa esl vera mors : nam isla migralioesi. Quid
Quidest, ea gloria? Ab humana inflalionediscrola. est isla mors ? Rclictio ccrppris, depositip sarcinre
Secundumhoc judicat Pater. Quid esl, judicat? Dis- gra\is : sed si alia sarcina non porletur, qua homo
cernit. Quid discernit? GloriamFilii stti a gloria lio- iij gehennas piaicipileiur. Deipsa ergo morte Domi-
minum; qnia ideo dicium est, Unxil le, Deus, Deus nus dixit, Morlemnonvidebitinmicrnum,qui senno-
luus olcoexsuhalionisprwpariicipibusluis (Psul. XLIV, nemtnev.niservaveril.
8). Nen en.m quia homofaciusesl, jam comparandus 12. Non expavescamusislam mprtem, sed illam
esl nobis. Noshoiniiies cum peccnio, ille sine pec- limeamus. Quod est autem gravius, mulli perverse
calo ; nos hominesirahentcs de Adam et inortem et limendo istam, inciderunt in illara. Dicium est ali-
deliclum; ille de Virgiue carneni mortalcm, iiullam quibus , Adorate idola; quod si nou feccrilis, iiiter-
iniquilateni. Denique nos nec quia volumusnati su- iiciemini : ani quemadmodum ille Nabuchodonosor,
mus, nec quamdiu volumtis vivimus, nec quomodo dixil, Si non feceriiis,milieininiin caminumignis ar-
volumtismorimur : ille antequam nasceretur elegit ttcnlis.Muki (iiniicrunlciadoraverunl; nolenlesmori
de qua nascerelur, nalus fecit ul a Magisadorarctur, mortuisuiit: timendomoricm qure non evadittir, in-
crevil infans, et miracitlisse Denmoslendebal, et iu- ciderunt in moiiem quam evadere feliciterpossenl,si
hrniitatGhominemprreferebal.Poslremoelegitetgc- istam qure non evadilur,infeiicilernon limerent. Na-
nus mortis, bocest, utincruce penderet, clipsam luses bomo, moritnrus e*. Quaibis, ut non moria-
ciucem in f.pnlibtis (ideliumfigerel: ut-dicat chri- ris? quid faciesut nou moriaris? Ul Domintistuus
Siianus, Mihiauletnabsilgloriari, nisiin cruceDomini neccssitale moriturum consolarciur, \oiunlaie niori
noslriJesu Chrisii(Galal. vi, 14). In ipsacruce quando dignaius est. QuandovidcsChrislummortuum, dedi-
voluit, corpus dimisit, ct absccssii: in ipso sepulcro gnaris mori? Ergo moriluruses : qua evadashoc, non
quamdiu voluil, jacuit; quando voluit, tanquam de habes. Ilodie sil, cras sii; futurum esl, do.bilumesl
lecto surrexit. Ergo, fraires, secundum ipsam for- rcddendum. Quid crge agil lipmp limens, fugicns,
maiii servi, (nam iilud quis digne loqttitur, In prin- nccultansse ne inveniaturab inimico?Numquidagii
cipio erat Verbutn-,el Verbumeral apud Deuny,et .ul non moriatur? Scd ul paulo serius moriatur. Non
Deuscral Yerbum?) secundtimipsam, inqiiam, fer- accipit debili securilalem, sed postulat dilaiionem.
inam servi mulium inlcrest inter gloiiam Chrisli, et Quantumlibeldiu differalur, veniel quod dhTertur.
gloriam bominum crelerorum. De ipsa gloria dice- Illam mortem limeamus quam limuerunl Lrcs viri,
bal, quandoquod dromoniumhaberetaudiebat, Ego quando dixerunl regi, Polens est Deus eliam de isla .
non qnwrogloriammeam; esl qui qtiwraletjudicel. flatnmaliberarenos; sedet sinon(Dan. m, 15,17,18).
10. Tu autem de le, Domine, quid dicis? Amen, Ibi fuit timor iffius mortis ', quam modp Domiims
ainen dico vobis;si quis sermonemmeuin servaverit, comminaliir, quandp dixcrunt, Sed et si ncluerit
morlemnonvidebitin mlernum.Vos, inqtiil, dioilis, aperte liberare, potest in occulio coronare. Unde et
Dwmoniumhabes;es,o vos ad viiam voco: servate ipse Dominnsfacturus marlyres, el caput marfyrum
sermonem raetim, el uon moriemini.Iili audiebanl, futuriis ait: Nolitetimere cos qui occidunt corpns, et
Mortetnnon^videbitin mlernum, qui sermonetntneum postea non Itabentquidfuciant. Quomodonon habent
servaveril;et irascebantur, quia jam mortuierantiila 1juxfa Er.i.ugd.et vea. legendum,liberarenos, el si
morle qurevitanda erat. Dixeruni crgoJudwi: Nunc ibi nonluillimorilliusnwrtis. M,
 5?ii IN JOANNISEVANGELIU.M, S. AUGUSTINI, .712
quid faciant? Quid si cum occidcrinl, corpus besliis autem, inquit, twvieum. Secundum carncm judican-
iacerandum el diripieiidum alitibus projiciam? vide- tibus potuil el hinc arrogatis videri, quia dixit, Ego
tur adhuc sreviiiahaberc quod facial. Sed cui facil? novieutn. Scd videte quid sequatur : Si dixero quia
Qui migravit. Inest corptis, sed iuillus csl sensus : nonnovi eum, cro similis vobis mendax. Ergo arro-
habitalio jacel, babiialor abscossit. Ergo posiea tion gatilia non ila caveatur, ut veritas relinquaiur. Sed
hubenl qttidfaciant : non senlienli enim niliil faciuni. scioeum, el sennonemejus servo. Sermonem Palris
Sed ettmlimele qui habcl poleslatem el corpus el ani- tanquam Filius loquebqtur; et ipse erat VerbumPa-
mctm occidere in gehettna ignis (Maltlu x, 28, el tris, quod homiiiibusloquebalur.
Luc. xn, 4, 5). Ecco de qua morle loquebatur, cum 16. Abrahampater vesterexsittlavitul videret diem
diceret, Qui sermonemmeum servavcrit,mortein non tnevm; el vidit, el gavisusest. Magiiumlestimenium
videbit in wlernum.Servemus ergo, fralres, sermn- perhibel Abrahrc, semen Abrabre, creater Abrahrc:
ncm ipsius in fide; peiventuri ad speciem, cum ac- Abraham exsullavit, inquii, ut viderel diein meum.
ceperimusplenissimamiibertatem. Non limuit, sed exsultavilut videret.Erat enim in illo
15. Isti autem indignanles mortui, et niorti sempi- chariias qureforas mitliuimorem (Uoan. iv, 18). Non
ternre prredeslinali, respondcbant conviciese,et dice- ait, Exsultavit, quia vidil; sed, exsuliavilul vidcret.
bant: Modocognovimus quiadmmoniumhabcs.Abraham Credens uiique exsultavif sperando, ui videret intelli-
morluuseslei Prophetw.Sed ista morte quam Dominus gendo. Et vidit, EL quid poluit pltis dicere, vel qttid
vull inielligi, nec Abraliam mortuus est, nec Pro- debuil plus dicere Dominus Jesus Cliristus? Et vidit,
phelre. Illicnimmortui sunt, ot vivunt: isti vivebani,et inquit, ct gavisus est. Quis explicat hoe gaudium,
mortni erant. NamrespondensquodaniloeoSadducreis fratres mei ? Si gavisi sunt iili quibus Dcmiuus pcnlcs
movcnlibus qureslioncmderesurrcciione, hoc ait ipse carnis apcruit, quale gaudium fuil videntis cerdis
Dominus: De resurreclioneaulemmoiiuorumnon legi- oculis ' lucem iriefiabilem,Verbum manens, splendo-
slis, quompdpaifDominusdc rubpad Moysen,Ego sum rem piis meiuibus refulgeiUem, sapientiam indefi-
Deus Abraltam, cl DeusIsaac, et DeusJacob? Non cst cienlem, apttd Patrem manentemDeum, et aliquando
Dcus moiiuorum, seclvivorum(Malth. xxn , 51 el 52; in carne veiilurum, nec de Palris gremio rccessurum?
Exod. III, 6). Si crgo illi \ivuni, laboremussic vivere, Tolum hoc vidil AbrahamlNam quodaiL,diemmeum,
ut cum illis vivere possimusJ cum motiui iuerimus. iiicertum potestesseundedixeril;utrumdiem Domini
Quem leipsum facis, inquiunl, uldicas, Mortemnon temporalem quo erat venturus in carne, an diem Do-
videbit in wternum,qui sernwnemtneuni servaverit; niini qui nescii oriuin, nescit occasum. Sed ego non
cum sciasct Abrnbammoiiuum elproplielas? dubito prilremAbrabamtotumscisse.Et ubi inveniam?
14. Respondit Jesits:Si ego gloiifico meipsum, An sufliciTCnobis debet testimoniumDomininostri
gloria mea niliil esl: est Paler meusqui glorificattne. Jesu Christi? Putemus nos: invenire non posse, quia
IIoc aii proptcr iilud quod dheruiit, Quem lcipsum forte difficileesf, quomodo.manifestumsit quod Abra-
facis? Refert enim gloriam suam ad Patiem , de quo ham exsultavilul videreldiemChrisli, ei vidit,et gavisus
esl quod Deusest. Aliquando Ariani el de islo verbo est. Et si nos non invenimus,numquidmentiri veritas
calunmiaiuurfideinostrre, el dicitiit : Ecce major est pgsset? "Credamus veritati, el de Abrahre meritis
Pater, quia uiiqtie glorilical Filium. Il.orelice, non minime dubitemus. Tamen audite tmum lecum, qtii
legisli et ipsum Filium dicenlem quod glorilicelPa- niihi inlerim pecurrit. Paler Abraham quandn misit
trcm suuiii (Joan. xvn, 4)? Si et ille Filiumgloiiiicaf, servum suiim, ut pateret uxoremfilio suo Isaac, hoc
el Filius Palrem glorifical: pone pcrvicaciam,agnosce eum sacramento obstrinxit, ut fideliter quod jube-
sequaliialcm, corrige perver-ailaiem. batur impleret, cl scirel etiam ipse quid faceret.
15. Esl ergo , inquit, Pater tnetisquigiorificaltne, Magna enim rcs agebalur, quando Abrahar semini
qttemvos diciiis, Quia Deusnoslcr esl, el non cogno- conjugiumqurerebatur. Sed juthoc cognpsceretservus
visiiseutn. Yidelc, fratres me.i,quemadmodumostcn- quod rioveratAbraham, quia nepotes nou carnaliter
dal ipsiim DeumPatrein esse Christi, qui annuntiatus desiderabat, nec de genere suo aliquid carnale sapie-
est et Judrcis. Propterea dico, quia rursus quidam bat; ail servo suo quem mitlebat: Pone manunisub
hrerelici dictint Deum annuntiaium in Yeteri Testa- femoretneo, cljttra per Deum cmli (Gen. xxiv, 2-4).
meiuo, non esse Palrem Chrisii; sed nescip quem Quid vult Deus cceliad femtir Abrabre? Jam inlclli-
principem malerum aiigelorum. Manicbrcisunl qui gitis sacramentum : per femur,"genus. Ergo qurcfuil
isia dicuiit, Marcionilresunt qui isla dicunt. Sunt et iila juratio, nisi quia signifi,abatur de gcnere Abrahre
alii forlasse hrerelici, quos commemorare vel non veniurum in carue Deum cosli? Siulii ropreliendunl
•opus est, vel a me omnesrecoliin prreseiUianon pos- Abraham, quia dixil, Mitie manum sub femoremeo.
suni: non defuerunt tamen qui boc dicerenl. Ilaque QuireprchendunieariiemChrisli,reprchenduntfactum
aitendite, ut liabealis quid dicalis ct conlra ipsos. Abrabre. Nos autem, fralres, si agnoscimus carnem
Eum dicit Palrem suum Dnminus Chrisius, quem illi Christi venerandam, illud femur non coiilemnanms,
^dieebantDeum suum. et non cogiioverunt: si cnim scd in prophetia diclum accipiamus.Etenini propbeta
jpsum cognovissenl, ejus Filium reccpisseni. Ego eral Abraham. Cujus propbeta? Seminissu! _.
et Do-
4Am.Bad.Er. et pluresMss.,ctcumillisvivere:omisso, 1 Sic MSS.At editi,videntibuscordis oeufts.Quamquain
Vossimus. vox, oculis,abest a Bad.etMss.ftionnuHis,
 4715 TRACTATUSXLIV. CAPUT IX. 1714
mini sui. Semen suum significavit dicendo, Mitte Iiennrc. Quomodpnatura, nisi quia peccanle prirno
manumsub fentoretneo: Domimunsuum significavit licmine, vitium prp nalura inplevit? Si vitium pro
addendo,el jura per Deum cmli. naiura inpievil, secundummentemcmnishpmpcrecus
17- Irali Judrci responderiini : Quinquaginlaatmos natus est. Si enim videi, ncn ppus babet duclore; si
nondumhabes,el Abrahamvidisli!Et Dominus: Amen, opus habel ductoreet illuminatore. crecusest ergo a
ainen dico vobis; aniequamAbraham fterei, ego sum. nativitaie.
Appendeverha, et cognosce myslerium. Anlequam 2. Yenit Dominus: quid fecit? Magnumniysierium
Abrahamfierel.Intellige,fieretad humanamfacluram, commendavit.Exspuilin terrant, dc saliva sua lutum
sumvero ad divinamperlinere subslantiam.Fieret, fecit: quia Yerbnnrcaro factumest (Joan. 1, 14). EL
quia creatura est Abrabam. Non dixit, Antequam inunxit oculoscreci.Inuncluseral, etnondum vidcbat.
Abraham essel, ego eram; sed,AniequamAbraham Misit iilum ad piscinamqure ypcaiur Siloe. Peninuit
fieret,qui nisi per me non fieret, egosum-Neque hoe aulem ad Evangelislam cemmendare ncbis nomen
dixil, AnlequamAbrahamfieret, ego factus sum , In hujus piscinre; el-ait, QuodinlerprelaltirMisstts.Jam
priucipioenim fecilDeuscwlumel lerram (Gen. 1. 1): quis sit missusagnoscitis: nisieiiimillefttissetmisstis,
nam in principioeral Verbum(Joan. 1, 1). Antequatn jiemonoslrum essct ab iniquilatedimissus.Lavit ergo
fieretAbraham,egosum. AgnosciteCreatorem,discer- oculos in ea piscinaqurchilerpretatur Missus, bapii-
nite creaturam. Qui loquebatur, semenAbralirefaclus zatus est in Christo. Si ergo qnando cum in scipso
erat; et ut Abrabam iieret, ante Abraham ipse erat. quodammodo bapiizavit, lunc illuminavit; quando
18. Hinc jam velut Abrahre apeiiissimo con\ieio inunxit, fortasse-catecbumenumfecil. Polest quidem
commolistmt acrius. Blasphemassequippe illis visus aliter atque aiiter tami saeramenliexponi profundiias
eslDominusChrisius,quoniam ~\\xil,AniequamAbra- el pertractaril: sed hoc sufficiatChariiali vestrrc;
ham fieret, egosum. Tiderunt ergo lapides ul jacerent audistisgrande myslerium.Jnierroga hominem,Chri-
in eum. Tanta duritia quo currcrct, nisi ad similes? stianus es? Respondet libi, Non sum, si Paganus est
Jesus autem, tanquam honio,tanquam in formaservi, aut Judreus.Si autem dixeril, Siim; adhucqureris ab
tanquam humilis, tanquam passurus, tanquam mori eo, Catechumenus, an fidelis? Si responderii, Cate-
turus, lanquamnos suo sanguine redemplurus : non cbumenus; inunctus est, nondum lolus. Sed unde
lanquamille qui esl, ncn lanquam in principioYer- inunclus?Qurere,et respondel; qurcreab illo in quem
bum, et Yerbum apud Dcum. Nam cum illi lapides ci'edal: eo ipsoquo calechumenusest, dicil, Jn Chri-
tuleruntut mitlerent ineum, quidmagnumerat utecs stum. Ecce modo loqnor el lidelibusei caiecliumenis.
continuo debiscens terra sorberet, et pro lapidibus Quid dixide spuio el luio? Quia Yerbumcaro faciinn
inferos invenirent?Noiterat magnumDeo: sed magis est. ilcc et catccliumeniaudiunt: sed non eis sufficit
erat commendandajjatiemia, quam exsercnda po- adquodinuncli sunt; festineiilad lavacrum, si lumen
tentia. Abscondilse erge ab eis, ne lapidaretur. Tan- inquirunt.
quam henip a lapidibus fugit: sed vre illis a quorum 5. Jam ergo propter quasdamin bac ipsa lectione
lapideiscordibus Deus fugit! qurcsliones,verba Dominiet ipsius universrelectionis
TRACTATUSXLIY. percurramus potius quam tractemus.Exiensvidil ho-
mhiemcwcnm: 11011 ulcumquecrccum, sed, a nativi-
Ab eo quod scriptumesl, Et prreleriensvidit beminem tale. Et eum discipuli ejus : Rabbi.
a
crecum nativitate; usquead id, Nuncvero dicitis, inlerrogaverunl
vestrummanet. ix. Scilis Rabbi quia magister est. Magistrumappella-
Quia videmus : peccaium Cap.
bant, qnia discere desiderabant : qureslionemquippe
1. De hominequem DominusJesus illuminavil,qui Dominoproposuerunttanquammagistro,Quispeccavit,
crecusnatus fuit, prolixa lectio recitata est: quam si hic, an parentesejus, ul-cwcustiasceretur? Respondit
universam perlractare conemur, pro sui dignitale, Jesus : Neque hic peccavil,neque parentes ejtts, 111
sicut valemus,singulacensideranies,nonsuffieitdies. csecusnasceretur. Quidest quod dixii? Si nullushomo
Proinde petoeladmoneo Cbarilatemveslram, ut in iis sino,peccalo, numquidparenlcs hujus crecisiue pec-
qureaperta sunt, serm.mem nostrum non requiratis: cato eranl? Numquid ipse vel sine originali peccalo
nam nimis longum erit in singulisimmorari. Breviter natus crat, vel vivendo nibil addiderat? An quia.
, ergo crecfhujus iliuminaliccmmendpmysterium.Ea oculos clansos habebat, concupiscentircminime vigi-
quippe gure fecit Derainusnoster Jesus Chrislus stu- labanta? Quanla mala commiituntcreci! A quo malo
'penda alque miranda, et oper.i et verba sunt: opera, abslinetmens mala, eliamcl.iusisoculis?Non poli-r.u
quia facta suiil; vcrba, quia signa sunt. Si ergo quid videre, sed noverat cogitare, ct forle concupiscero
significethoc quodfaclumest cogitemus,gemisbuma- aliqtiidquod crecus11011 possel implere, sed in cordu
num esl isle ca:cus : hrec enim creciias contigit in judicaii a cordis perscrutalore. Si ergo et pareiUer'
primo homine per peccatum, de quo omnes originem ejiis habuerunt peccatum, el iste habuit peccatum;
duximus,non solum mortis, sed etiam iniquitalis.Si' quare Dominus dixit, Neque hk peccavii,nequepa-
enimcrecitasest infidelitas,elilluminatiofides; quem rentesejus: nisi ad rem de quainlerregatus est, ut
fidelemquandovenit Christusinvenil? Quandpquidem cwcusnascereiur?Habebanlenim peccalum parentes
Appstolusnalus in genle Prpphetarum dicit: Fnimus 1m pleriscpieMSS.,aliter atqiiealiler ratio lantisacra-
et nosaliquandonalura ftiiiirw, siculel cwieri(Ephes. mcnii exponiet pertraclariprofundilas.
$ 11,51. Si filii irw, filii vindicta., filii po_me.filii ge- 2 fcicomnespropeMss.AterJiti,vigilabai.
1715 IN JOAMiS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI 171(1
ejup, sed npn ipso peccalo faelum est ut crecusnasce- erit, quandp nemo ppierit operari? NPXista impio-
retur, Si crgo non peecalo factum est parenlum ul rum eril: nox isla eorum erit quibus in fine dicciur,
c.ccus nasceretur, quare crecusnatus esl ? Audi magi- Itein ignemmlernum, qui paratus esl diaboloetangelis
sirum docenlem : qurcril cro.dentem,ul facial inlelli- ejus. Sed nox dicta est, non flamma, non ignis. Audi
gentom. Ipse causam dicit quare ille ca:eus sil natus; quia el npx est. De qucdamservo dicit, Ligateilli ma-
Neque hic peccavil,inquit, nequeparenlesejus : sed ut nus el pedes, el piojkile eum in tenebras exteriorest
manifeslenlnropera Dei in illo. (Mallh.xiLU,15). Operetur ergo homo dum \i\it, ue
4. Deindc qujd sequilur? Me oportet operari opera ilia noete praeveniatur,ubi nemo possit operari. Modo
ejus qtti tnisit me. Ecce est ille missus in quo faciem esl ut operetur fidesj per dilcciionem: et si modo
lavit crecus.Et videle quid dixerii, Me oportel operari operamur, bic est dies, hic est Chrislus. Audi promjt-
opera cjusqui nusil tne, donecdiesesl. -Memeutcle qtio- tentein, et ne arbitroris abseniem. Ipse dixii, Ecce
modo univeisam gloriam illi dal de quo est: quia ille egovobkcumsum. Quamdiu?Non sil in nobis sollici-
habei filiuni qui de illo sit, ipse non habel de quo sil. ludo qui vivimus: si fieri posset, de hac ciiam voce
Sed quare dixisli, Domine,donecdies estl Audi quare. posteros qui futuri suiu, securissimos faceremus.
Venil* nox quando -nemopolesl operari. Nec lu, Do- Ecce, inqiiil, ego vobiscumsum usquein consummatio-
mine? Itane lanlinn valebitnox illa, ut nec tu possis nem swculi(Id. xxvm, 20). Diesiste qui circuitu solis
in ea operari, cujus opus nox est? Puto enim, Doinine liujus implelur, paucas horas habel. dies prresenlire
Jesu, imo iipn putp, sed credc alque cenfirmp le ibi Cbristi usque in consummatioiicmsreculi extenditur.
iuisse, quando dixil Deus, Fial lux; el facta esl lux Post resurreclionem vero vivorum el morluorum,
(Gen. i, 5). Si enim Yerbo fecit, per le fecit: et ideo cum.posilis ad dexteram dixerit, Yenite, benedicli
dicium est, Omttia per ipsum facta sunt, el sine ipso Patris mei, percipiteregnum; posilis aulem ad sini-
factum estnihil (Joan. i, 5). DivisitDeus inler lucemct stram dixerit, Ite in ignem mlernum,qui paratus est
ienebras; lueetnvocavildiem,ellenebrasvocavilnoctem diubotoet augelis ejus (Id. xxv, 54, 41) : ibi erit nnx
(Gen. i, 4, 5). ubi nemn potesl operari, sed recipere qued pperalus
5. Qurcesiillanox. qurc cum veneril, nemo pote- est. Aliud est tempus pperaiionis, alitid receptionis:
jil oper.tri? Audi quid sil dies, el lunc inlelliges qure rcddet enim Dominus imieuique secundum opera sua
sit nox. Unde sumus audituri quisnam sil dies isie? ( Id. xvi, 27). Cum vivis, fac, si facturus es : erit
Ipse dicat: Quamdiuin hoctnundosutn, lux summundi. euim tunc nox valida, iqure involvat impios. Sed et
Ecce ipse est dies. Lavel oculos crccus in die, ut vi- moao oninis infidelis, quande mprilur,illa nocte sus-
deat dictn. Quatndiu, inquit, in mnndo sum, iux sum cipittir : non est ut illic aliquid operetur. In illa no-
miatdi. Ergo ucscio qure nox erit, quando ibi Chri- ele dives ardebat, et stillam aqure de digite pauperis
slus non erit; ideo nemo poterit operari. Restal in- requirebat: dclebat, angebatur, fatebalur, nee ei
quirere, fralrcs niei, patienler accipile inquirenlom subveniebaiur; et cenatus esl benefacere. Ail enim
me: vobiscumqurero,vobiseuminveniama quo qurero. Abrabre : Pater Abraham, milie Lazarum ad fretres
Consiai, exprcssum ac definilumest, diem commemo- tneos, ttl diculillis qitidhic aguiur, ne et ipsi veniantin
rasseDominum hocloco seipsum, id estlumcn mundi: liunclocumtormcnlontm(Luc. xvi, 24-28). 0 infelix!
Quntndiu,inquil, sum in hoc mundo, litx sum mttndi. quande vnebas, lunc erat tempus operandi; modo
Ergo ipse operruur. Quamdiu esl aulem in hoc jam in nocte es, in qua hemo ppssil pperari.
muiido? Puiamus eum, fralrcs, fuisse hic lunc, et 7. f Hrec cum dhissel, exspult in lerram, et fecit
iiidiin non hic csse? Si erge hee pulamus, j_,mergo lutum ex spnto, et linivit lnium super oculos ejus, et
ppst ascensumDpmini facla cst IIPXisla meltienda, dixii ei: Vade, et lavain natatoria Siloe J (quodintcr-
ubi nemp possit operari: si posl asccnsumDominifa- prclalur Missus). « Abiil ergo, et lavil, et venit vi-
cla esl nox ista, unde Apostoli tanta operali sunl? dens. i llrcc quia manifesta sunl, transeamus.
Numquid ista nox erat, quando Spiritus sanctus ve- 8. «Itaque vicini, etlqui videbant eum prius qtlia
niens, et omnes qui in uno loco erani adimplcns, de- mendicus eraf, dicebant,: Nonne hic esl qui sedebai,,
dil eis loqui omnitim gentium linguis (Act. n, 1-6)? el mendicabal? Alii dicebani, Quia liic est : alii, Ne
Numquid nox eral quando claudusille ad verbum Pe- quaquara, sed similis esl ejus. t Aperti oculi vullum
tri salvus effectus esl, imo ad verbum Demini habi- mtilaverant. Ille dicebat, Quia ego sum. i Vox
tantis in Pelre (Id. m, 6-8)? Numquidnox erat quando grrtla, ne damnaretur ingrala. c Dicebant ergo ei:
iranseunlibus discipulisrcgricumleclulis ponebantur, Quomodoaperli sunt oculi tui ? Respondu : ille homo
ulvel umbra transeunlium langerentur (Id. v, 15)? qui dicilur Jesus,lulum fecit, el unxil oculosmeos. el
Dominus auiem cum hic esset, neminem transiens dixit mihi, Vade ad natatoriam Siloe, et lava. Elabii,
umbra sua salvum fecit: sed ipse discipulis dixerat, et lavi, et vidi. > Ecce annunliator faclus est gralire;
Majora hot^ntnfacietis(Joan. xiv, 12). Dixeral quidem ecce evangelizat, confitetur videns. Crecusille confi-
Dominus, Majora horum facielis: sed non se extollat tebatur, et cor impiorunifrangebalur'; quia non ha-
caro ei sanguis; audiat dicentem, Sine me nihil pote- bebantin corde, quod jain ille babe.batin facie. Dixe-
stis facere(Id. xv, 5). runt ei: Ubiest itle qui tibiapetuit oculos? Ait: Nescio.
6. Quidigitur ? quiddicemusde nocte ista ? Quande In bis verbis animus-ipsius adhuc inuncto slmilis
1MSS.jilerique,renkt. 1 In duobusMss.,stringebatur.
i

4717 TRACTATUSXLIV. CAPUTIX.
crat, npndumvidenli.Sic ppnamus, fralres, tanquam
-illam inuiieiionem in animo liabueril. Prjedicat, et
nescit quem prredicat.
9. ( Adducunteumad Pharissoos,quicrecusluerat.
Erat auiem sabbatum quando lulum feeit Jesus, et
aperuit oculos ejus. llerum ergo interrogabanl eum
Pliarisreiquomodovidisset. Ille autem dixit eis : Lu-
lum posuit mihi super oculos, et lavi, et video. Dice-
bant ergo ex Pharisreis quidam. J Non omnes, sed
quidam : jam enim inungebanturquidam. Quid ergo
dicebant, nec videnles, nec inuueti? Non esihk Iwmo
a Deo, qui sabbutumnon cuslodil.Ipse polins euslo-
- 12. Mnledixeruntei, el dixerunl: Tu discipulusejits
diebat, quisinepeccaioerat.Sabbatumeuimspirifuale
hoc csl, ncn babere peccatum.Denique,fralrcs, hoc
admonet Deus, quando commcndat sabbalum : Omne
opus servile non facieiis (Levit. xxm, 8). Hrcc sunl
verba Dei sabbalum commendantis: Omneopusser-
viletwn facielis.Jam superioicslecliones interrog.Ue,
quid sit opus scrvilc (Tract. 20, n. 2); el Dominum
audile, Omnis qui facit peccalum, servus csl peccati
(Joan. VIII,54). Sed isli nec vidcntes, ut dixi, nec in-
tmcti, salibaiumcarnaliier observabani, spiriuiaiiter
violabant. Alii dkebant: Quomudopoteslliomopccca-
iorliwc signa fucere? Ecce sunl inuntti. El schistua-
erat in eis.Diesille diviseiat inier lucem el tenebras.
Dkunt ergo cwcoilerum: Tu quid dkis de eo qui upe-
ruit oculosluos?Quid deiUo seniis? quidexisiirii.is?
quidjudicas? Quierebanlquemadmndunibomini ca-
lumniarenlur,ut de synagogapelleretur, sed a Clirislo
inveniretur. Sed ille cotiManlerquod seniiebal ex-
- pressil. Ait enim: Quia propheta cst. Adhuc quidem
inunclusin corde, nondumDeiFilium confiteiur,nec
mcnlilur tamen. Ipse cnim Dominusde seipso, ait:
Non est propheta sine honore, nisi in palria sua
(Mallh. xm, 57).
10. i Noncrediderunt ergc Judrci de illo quia cre-
cus fuisset et vidisse(, doriecvocaront parenles ejus
qui videral: > id esl, qui erecusfuerat, et viderat.
i Ei interrogaverunt eos, diceules : Hicesl filiusvc-
ster, quem vosdicitis quia crccusnatus est? quomodo
ergo nunc videi? Responderunt eis pareulcs ejus, ei
- dixerunt: Scimus quia hic esl filius nosler, et quia
caeeusnatus est: quomodoautem nunc videat ncsci-
mus; aul quis ejus aperuit oculos, nos neseimus.Et
dixerunt: Ipsum interrogate, retatem habel, ipse de
se loquatur. J Filius quidemnoster est, sed jusle co-
geremur loqui proinfante, quia ipseyjro se loqui non
- posset: olim loquilur, modo videt; crecum a nativi-
tate novimus,loquenlemolimscimus, videutemmodo
- videmus: ipsum interrogate, ut instruamini; quid
nobis calumniaraini?Hmcdixeruntparenlescjus, quia
timebanlJudmos.Jam enimconspiraveranlJudwi, ui si
quis eum confllereturChrislum,extrasynagogamfteret,
Jam non erat malum fieri eslra synagogam. Illi ex-
pellebant, sed Ghristus excipiebat.^Propiereaparen-
tes ejus dixerunt,Quiamtalenihabel, ipsuminterrogate.
11. Yocaveruntergorursum hotninetnqui fueratcm-
cus,ei dixerunlei: Da gloriamDeo.Quidest, Dagloriam
* ln aliquotHss.,spirilualiter.
"
171$
Z)_o?Negaquod aecepisli.Hoc plane non est glcriam
Deedare, sed Deumpoiiusblaspbemare.Da, inquiunt,
gloriamDeo.Nosscimusqttiahic homopeccatoresl.Dixit
ergo ille: Si peccaioresl, nescio; unumscio,quia cwctts
cnm esscm,modovideo.Dixerunlergo illi : Quidfec.il
tibi? quomodoaperuil libi oculos?Et ille jam stoma
chans adversus duritiam iiidreorum, et ex cieeovi-
dens, non ferens crecos,responditeis : Dixijam vobis,
M audistis; quidilerumvullisaudire? Numqtiidet vos
vullis discipuliejus fieri? Quid esl, Numqitid el vos,
nisi, qttia ego jam sum? Numquidel vosvullis? Jam
video, sed iion invideo.
sis. Tale malediclum super nos, et super filiosno-
stros. Maiediclumenim est, si enr discutias, non si
verba-perpendas.Arosautein Moysidiscipulisumus:
nosscimusquia Moysilocutusest Deus, islutnautemne-
scimiisundesit. Ulinahiseirelis quia Moysiloculusesl
Deus; sciretis quia per Moyscnprrcdicatusest Deus.
Habeliscnim Dominumdicenlem,Si crederetisMoysi,
crederetisel mihi; detneenimillc scripsil(Joun.v, 46).
Iiane sequimini servtim, et dorsum ponifis contra
Dominum? S.d nec servurii sequimini; nam per il-
lum ad Doniinumduceremini.
15. Respondilille homo,et dixit eis : In hoc tnira-
Mleesl, qttiavosncsciiisundesit, ei aperuitoculostneos.
Schnus antem quia peccaloresDeus non audit; sed si
qltis Dei cullor esl, el volunlalemejusfacil, huncexati-
dit. Adhuc inuiiclus loquitur. Nam et peecatores
exaudii Deus. Si enim peccatorcs Dcusnon ex'audi-
ret, frusfra ille Publicanusocuipsin lerram domitiens
el pectus suum pcrculiensdicerel, Domine,propilius
eslomihi pecccttori.El isla ccnlessipmeruil justifica-
lionem, quomodoi-.tecrocusillumiiiationem.Asmcuio
non esl audilumquiaaperuilqitisoculoscwcinali. Nisi
esseihic a Deo, twn poleralfacerequidquam.Libo.rc,
constanter, veraciter. llaccenim qua: 1'actasunt a Do-
mino, aquo fiercntnisi a Deo? Autquanilo a disci-
pulis lalia fiereut, nisi in eis Deminusbabiiaiei?
14. Responderunl,el dixentniei : In pececaisnaitts
es tolus. Tolus quid est? Cumoculis claiisis. Sed qui
aperuit oculcs, salvat et totum : ipse dabil ad dexte-
ram resurrectionem, qui in facie dedit illuminaiio-
nem J. In peccalislolus nalus es, el tu doces nos?,Et
ejecerunteum foras. Ipsi illum magistrum feceruni,
ipsi ut ditcerenl lolics inlcrrogaverunl, et ingrali do-
centem projecerunt.
15. Sed quod dixi jam dudum, fralres, illi pellunt,
cxcipil Dpminus : magis enim quia expulsus cst,
chrisliantisfaciusest. AudivitJesus quia ejeccrunieitm
foras, el cutninvenissetcumdixil ei : Tu credisin Fi-
lium Dei? Modolavalfaciemcordis. Resporidititte, et
ait, quasi adhuc inunelus, Qnisest, Dominc,ut credain
in eum? Et dixileiJesus: El vidistieutn, el qui lequi-
lur lecutn, ipse esl. Missusesl ille, isle lavans faciem
in Siloe, quodinierprelalur Missus.Deuiquejam f.icie
lolacordiset mnndaLaconscientia,agnoscensenmnnn
filiumhominis tanium, quod anle credideral, sed jam
1 OmnesMss.,in faciemdeditilliminationemt
 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1 ; 472ft
1719
Filium Dei qui carnem susceperat, ait : Credo, Do- ex Pharisrcisdixerunl, Numquid et nos cwci sumusj
mine. Parum est, Credo; vis videre qualem credal? Quibusrespondil : Si<cwci essetis, non haberetispec-
Procidensadoravileum. catutn; nunc autetn dicitis, Quia videmus: peccatum
16. Et dixii eiJesus: Medo dies ille est, inler lucem vestrummanet (Joan. ix, 59-41). His verbissubjunxit
et tenebras discernens. In judkiuiii egoin liuncmnn- ea qure bodiecum recitarentur, audivimus.
dum veni,ut qui non vident, videanl; et qui vidcnt, 2. Amen,atnendico vobis, qui non intral per oslium
cwcifiant.Quidestboc, Domine?Magnamqureslionem in ovileovium,sedascenditaliunde,ille fur estet lalro.
fessis inlulisli : sed erige vires noslras, ul possimus Dixeruntenim se crecosnon esse: videre autemtunc
inlelligere quod dixisti. Ycnisti ut qui non vident,vi- possent, si oves Chrisli essent. Unde sibi usurpabant
deant: rectc, quia lumen es; recte, quia dies es; lumen qui furebantcontra diem? Propter illorum ergo
recle, quia de tenebris liberas : bocomnis animrvac- vanam et superbam et insanabilem arrogantiam Do-
cipit, omnisiiiteiligit. Quid estbocquod sequitur, Et minus Jesus ista contesuii: in quibus salubriter nos,
qui videnl, cwcifianl? Ergone quia vemsii, ca:ci fienl si advertamus, admonuii.Mullienim sunt qui secun-
qui vidcbanl? Audi quid sequitur, el forlassis intel- dum quamdam vitre bujus consuetudinem'dicuntur
liges. boni Isomines,boni viri, bonrefeminre,innocenles, et
17. Commotisunt crgo verbis islis quidamex Pha- quasi observantesea quosin lege prreceptasunt; de-
riswis, el dixerunl ei : Nuntquidet nos cwci sunms? ferentes honorem parentibus suis, non moseiianles,
Audi jam quid est quod movebat, Et qui videnl,cwci non homicidiumperpelrantes, non furtum facienles,
fiunt. Dixil eis Jesus : Si cwci esselis, non haberelis non falsum icsiimonium adversus quemquam per-
pcccutum. Cum sil crccitas ipsa peccalum. Si cwci hibentes, et cretera qurelege mandata sunt velul ob-
essetis, id est, si vos crecosadverteretis, si vos crceos servantes , chrisiiani non sunt: et plerumque se ja-
diceretis , cl ad medicum curreretis ; si ergo ita cwci ctant qnomodoisli, Nuinquidet noscwcisitwas? Quia
esseiis, non haberetispeccaium: quia vcni ego auferre vero isia omnia qurc faciunl, cl nesciunt ad quem fi-
peccalum. Nunc vero dicitis,Quia videmus: peccalum nem referant, inanitcr faciunl, Dorninusde gregesuo,
veslrumtnanet. Quare?Quia dicendo, Videmus, me- et de ostio quo iniraiuriad ovile , similitudinempro-
dicum nou qurcriiis,in cceciialeveslra remanetis. Hoc posuit in bodiei-naleclione. Dicantergo Pagani f Bene
estergoquodpaulo antc non intellexeramusquodait, vivimus.Si per oslium non intrant, quid prodesl eis
Ego veni, ut qui non vident,videanl: quid cst, ul qui unde gloriantur? Ad hoc eniin debel unicuiqueprod-
iwn videnl, videant?Qui se non videre confitentur,et esse bene vivere , ut delur illi semper vivere : nam
medicumqurerunl,ut vidcant.Et qui videnl,cwcifiant: cui non datur semper vivere , quid prodesl bene vi-
quid cst, quivident, cmcificml?Qui se pulant videre, vere ? Quia nec bene vivere dicendi sunt, qui finem
et medieum non quserunt, in sua cxcitate perma- bene vivendivel crccilatenesciunt, vel inflalionecon-
iieanl. Ergoistam discrelionemvocaviljudicium, cum temnuiu. Non est aulent cuiquamspes vera et cerla
ait, Jn judiciumveni in hunc tnundutn, qup discernit semper vivendi, nisi agiioscalvitam , qucd est Chri-
causam credcnlium el confiteiuiuma superbis, se vi- slus; el per januam inlret in pvile.
dere putanfibus, ct ideo gravius excrccatis; tanquam 5. Qtireruntergo plerumque tales hominesetiam
dixerit ci peccator cpnlitens et medicum qurerens, persuadere heminibus rit bene vivant, el cbrislianl
Judicame, Deus, et discernecausaimneaindegenlenon non sint. Per aliam partem volunt ascendere, rapere
sancia (Psal. xi.ii, 1) : illorum scilicel qui dicunt, et occidere; non ut pastor, conservare atqtte salvare.
Videmus,el eorum peccaluin manet. Nonautetn illud Fuerunl ergo quidam philosopbi, de virlulibus et vi-
judicium jam intulit mundo, quo de vivis et morluis liis subtilia multa traelantes, dividentes, definienles,
in fine sreculijudicabit. Secundumhoc enim dixerat, ratiocinationes acutissimasconcludenles, libros im-
Ego non judico quemqnam(Joan. vm, i-5) : quoniam plentes, suam sapientiam buecis crepanlibus venli-
piuus vcnit, non uljudket mundum,sed ul salveturtnun- lanles; qui eliam dicere auderenl hominibus,Nos se- ^
dus per ipsum (Icl. m, 17). quimini, sectam nostram tenete, si vullis beale. .
vivere. Sed non inlrarani per ostium : perdere vole-
TRACTATUSXLV.
bant, mactare el occidere.I -•
Ab eo quod scriptumest, Amen,amen dico vobis; qui 4. Quid de istis dicara? Ecce ipsi Pharisrei lege-
non inlral per psiium in ovile pvium, sed ascendit banl, el jn eo quod legebant, Christum sonabant,
aliunde, ille fur est et latro; usqueaclid, Ego veni venturum sperabant, el prresenlemnon agnoscebant:
ul vitam habeant, et abundanliushabearit. Cap. x, jaclabanl se eliam ipsi inler videntes, hoc esl inler
f .1-10. sapienles , et negabanl Cbristum , et non intrabant
i. De illuminatoillo qni nalus esl crccus,sermo ad per oslium. Ergo et ipsi ,si qtios forte seducerent,
Judreos Domini exertus est. Huic itaque lectieni hc- macfandoset occidendos,non liberandos seducerent.
diernam esse cenlexiam , scire debuit el cemmpneri Et hes dimiliamus : videamus illos si furte ipsi in-
Charitas vcslra. Cum enim Dominusdixisset, ln ju- trant per oslium, qui ipsius Ghristi nomine glo-
dkium ego veni in hunc mundum, ul qui non videnl, riantur.
videani; et qui vident, cwcifianl; quod co Lempore, 5. Innumerabilesenim sunt, qui sevidenles nonso-
quanclolectum est, ut potuimusexposuimus: quidam lum jactant, sed a Ghristojlluminalos videri voJunt:
 1721 TRACTATUS.XLV. CAPUT X. im
sunt aulem hrerelici. Ferte ipsi per januam inlrave- nobis; illi autem Christura negando nolebant intra-
runl ? Absil. Sabellius dicit, Qui Filius esi, ipse est re servandi, sed Ibris remanere perdendi. Quod erg<.
Pater : sed si Filius, non esl Patcr. Non inlrat per nos audimus hrec pie, quod antequam illa inielliga-
osiium, qui Filium dicil Patrem. Arius dicit : Aliud mus, credimus vera esse alqne divina, magna ab istis
esi Pater, alittd est Filius. Recie diceret, si diceret diversilate distanms. Cum enim duo audiunt verba
Alius; non, aliud. Quando enim dicit, Aliud, ei con- Evangelii, unus impius, alterpins. etalia sunl tu fur-
iradicit a qno audit, Ego el Palerunumsumus (Joan. te ambo non intelliganl, unus dicit.Nihil dixit; alius
x, 50). Nee ipse crgo per osiium intrat: pr.edicat dicit, Yerum dixii, et honum esi quod dixit, sod nos
enim Glirislum qualem sibi fingit, non qualem verilas noninlelligimus : iste quiaereditjam pulsal, el dignus
dicit. Nomen habes, rem non babes. Alieujus rei no- est cui aperiatur, si ptilsare persistat; ille vcioadhuc
men est Christus; lene ipsam rem, si vis prodesse ti- audil, Nisi credideritis, non inletligelis(Isai. VJI, 9,
bi nomen. Alins nescio unde, sicul Pboiinus : Chri- sec. LXX). Quare isla ccmmende ? Quia etiam cum
stus homo esl, inquit; Deus non est. Nec ipse inirat vefba brcc obscura, sicut possum, exposuero, aut quia
per oslium, quia Cbrislus et homo et Deus est. Et valdesuni abdita, vel ego eortim non apprehendero
quid opus est mulia percurrere, et multa vana lirere- inlelligeiitiam, vel explicandi quod intelligo non ha-
sum enumerare? Hodenele, ovile Christi esse calhe- buero facultatem, vel tam fueril quisque tardus, ut
licam Ecclesiam. Quicumque vult intrare ad cvile, eliam exponentem non sequatur; rion de se desperel:
per psiium inlrel, Chrislum verum prrodicel. Nonsc* maueal in fide, ambulet in via, audiat Aposlolum di-
lum Clirisium verum pra.dicel, sed Christi gloriam cenleni, El si quid alilersapilis, l\ocquoque vobisDeus
qurerat, non suam : nam multi qurcrendo gloriam revelabil: verumlaineninquodpervenimus,in eo ambu-
suam, oves Christi sparserunt potius quam congrcga- lemus ( Philipp.w, 15).
verunt. ilumilis esl enim janua Chrisius Domiints: 8. Incipiamus ergo audire exponentem, quem audi-
qui inlrat per hanc januam, oportet humiliet se, ut vimus proponeniem. Dixit ercjo iiernm cis Jesus:
sano capite possit intrare. Qui aulem se non humiliat, Amen,amen dico vobis, quia ego sum osliutn ovium.
sed exlollit, ].er maceriam vtiliascendere: quiautem Ecce ipsum ostium quod clausum posueral, aperuit.
per maceriam ascendit, ideo exallalur ul cadat. Jpse est ostium. Agnovimus, intremus, aul.nos iniras-
6. Tecte lamen adiiuc loquitur Dominus Jesus,non- se gaudeamus. Omnesquolqnot venerunt, fttres sunl ei -
dum inteliigilur : nominat ostium, nominal ovile, no- lalrones. Quid esl hoc, Domiiie, Omnesquoiquolvene-
minat oves; eommendai brec omnia, sed nondum runl? Quid enim ? tu non venisii? Sed inlellige :
exponit. Legamus e;ge, quia venlurus est ad ea ver- Omnesquotquoi venerunldixi, ulique pcrcter nie. Re-
bainquibus nobis aliqua qurc dixit digneturexponere: colamus ergo. Anieadventum ij.sius veiierunl Prophe-
exquorum expositione dabit nobis foriasse eliam illa ire; numquid fures et lairones fueruiU? Absil. Non
qure non exposuii, intelligere. Paseit enim manifeslis, prreter illum venerunt, quia cum illo venerunl. Yen-
exercet obscuris. Qui non inlral per ostium in ovile turus prrcccnes mittebai, sed ecrum ccrda quos mi-
ovium,sed ascendiialiitnde. Yremisere, quia casnrus serat, possidebat. Yultis nosse quiacum illo venerunt,
est! Sil ergo humilis, per ostium intret: plano pede qui est ipse serriper ? Carnem quippe accepit ex tem-
venial, el non offendet. Jlle, .inquit, fur estet latro. pore. Quidest ergo semper? Jn principioeratVerbum
Oves suas vull dicere oves alienas : ad hoc sua«, id (Joan. i, 1 ). Cum illo ergo vencrunt, qui cum ver-
est, furlo ablatas, non uLsalvet, sed ut occidat. Ergo be Dei veneruiil. Ecjosum, inqnit, viael veritasel vila
fur esl, quia quod alienum cst, suum dicit. latro, (Id. xiv, 6 ). Si ip.e e<Lverilas, cum ille venerunt
quia el quod est furalus, occidil. Qiti auiem inlrai per qui \eraces fuernnt. Quofquct ergp prreler illum,
oslhtm, paslor csl ovium: huic osliatius aperii. De fures el lulrones; id est, ad furandumet eccidendum.
osliarip isio tunc qurcramus, quaudo ab ipso Domino 9. Secl non audierunt eos oves. Majer hrcc qurestio
audierimus quod sil osiium, et qui si! paslor. El oves est, nonaudierunt eos oves.Ante adventum Dominino-
vocemejus audiuni, et proprias oves vocat nominalim. slri Jesu Chris i, t_uohumiiis venit in carne, prseces-
Habet enim nomina earum scripla in libro vilre. Pro- serunt jusii, sicin eum credenles venlurum, quomn- .
prias ovesvocatnominalim.Ilinc dicit Apostolus : No- dP nps credimus in eum qui venit. Tempcra variata
vil Dominus qui sunl ejus (II Tim. n, 19 ). El educit sunt, npnfides. Quiaetipsaverbaprp tempore varian-
eas. El cum proprias.oves emiserit, ante eas vadit: et tur, eum varie declinanlur: alium sonum habet, Yen-
oves illum sequuntur, quia sciunl vocem ejus. Alienum turus est; alium sonum habet, Yenit: mutatus est
aulemnon sequnnlur, sed fugiunt ab eo ; quia nonnove- sonus, venlurus est, et venil: eadem tamen fides
runt vocemalienorutn.Tecla'stinl hrcc, plena qua",siio- utrosque conjungit, et eos qui venturum esse, et eos
-nibus, gravida sacramenlis. Sequamur ergo et aiidia- qui eum venisse"crediderunl.-Diversis quidemtempo-
mus magislrum ex bis obscuris aliquid aperienlem ; ribus, sedulrosque per unum fidei oslium, hoc est
etperid quod aperit, nos forle intrare facientem. per Cbristum, videmus ingressos. Nos credimus Do-
7. Hoc proverbiumdixil illis Jesus ; illi aulein twn - minum Jesum Christum natum ex Virgine, venisse in
cognoverantquid loqueretui eis. Forte nec nos. Quid carne, passum esse, resurrexisse, incoelum ascendis-
ergo interest iiuer illos et nos, anlequam ista verba SB: totum Iioc, sicutverba audilis prrclerili lemporis,
agnoscamus et nos ? Quia nos pulsamus ut aperiaiur impleium esse jam credimus. In ejus sunl fidei socie-
 1723 1NJOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl' 1721
late nobiscum cl ifli jwtres, qui credidenint de Vir- er.mi : ipsos enim videbat in turba, quando dicebat,
giue nasciluriim, passurum, resiirrectmum, in cco- CumcxailaverilisFilium hominis,tunc cognoscelisquia
lum asce.n-tirum: iilos enim osiendit Aposlolus ubi egosum ( Joan. vm, 2S ). Quomodoenim ista solvitur
ait, Habenlesaulemeumdem spirilum ftdei, sicutscri- qurestio?.Audiiuitnon oves, elnon audiuntoves; se-
ptumesl, Credidi,propter qiwd loculussum; ct nos cre- qiiuiiliir vocem pasloris quidam lupi, et ei quredam
dimus, proplerqtwd et loquimitr(I! Cor. iv, 15 ). Pro- coniradicuutoves; posiremopastorem occidunt oves.
, pheta dixit, Credidi, propier quod toculussuin ( Psal. Solvitur qu.estio : respondet enim aliquis, et dicit,
cxv, 10): Apostolus dicit, El nos credimus, propler- Sedquando nou audiebanl, oves noiidum erant, tunc
quod eC toquimur. Ut scias autem qnod una sit fides, lupi eraut; vox audila eos mut.tvil, et ex lupis eves
audi dicentem, Habenleseuindemspirilumfidei, el iws fecit: quandc ergp fact.c suntoves, audierunt, et pa-
credimus. Sicetalio IPCP,Nolo enimvosignorcire,fra- storem invenerunt, pasloronique secufmsunl; pasto-
tres, quia patres noslriommssttbnitbe[ucrunl, elomues ris promissa speravei;unt,quiajussa fecerjmt.
per mareiranskrunt, ei omnesin Moysenbaplimlisunl, - ii. Soluia est utcumqiie ista qurestio, et
cuiquam
in nttbeet in mari, el omneseatndemescam spirilualem ibrto suflicinl. Me aulem adhuc movet, cl quid me
manducaverunl, et omneseumdem poliiin spirilualem moveat communicovobiscum, ul qtiodammodoqure-
biberunl. Marc Hubrum significat Baplisinum ; Moy- rens vobisciim, revclanle illo vobiscummerear iuve-
ses duetor per mare Rubrum significal Chrislum; nire. Quid crgo mo inoveai, aetipite. Per Ezechielem
pepulus Lransienssignilicat fideles; mors \5Lgyptio- propbeiam Domimisobjmgai pastores , et dioil iuier
rum signilicat abolilioncm peec.Uorum.In signis di- oreterade ovibus, Erranteinovemno,nrevocaslis(Ezcch,
versis eadem iides: sic in signis diversis, quomodo xxxiv, 4). Et erranlem ditit, et ovem ajipollat.-Si
in verbis diversis ; quia verba sonos miiiant per lom- quando errabal ovis erat, cttjus vocemut erraret au-
, pora, eluiique nihil alind sunl verba qiiam signa. diebat? Procul dubio eniin non erraret, si voeem pa-
Significando enim verba suiit: lolle signilicalioiieiu sloib au.liret : sed ideo crr.nit, quia vocem audivit
inanis est. SigiiificatacrgosuiUOiiinia. alieni; vocemfuris ei lalronis audivil. Certe latronum
"verbo,sLrepitus
Numquidnon eadem credebant, pcr quos h:cc signa vocein iio.i auditiiit ,oves: Qtti veneriint, inquit, el
miiiisirabaiilur, pcr quos eadem qurecredimus, pro- inlolligimus, Prreter me ; id est, Quivenerunlprrcter
phelata prreuunliabanitir? Utiqtic credebanl: sed illi me , fures suitt el lalroncs, el non audierunlcos oves.
ventura esse, nOs autem venisse.Ideoel sic ait, Eitin- Domi.ic, si 11011 audieruiu eos oves, quomodoerrant
'
dem potutn spirilnalcmbiberuni.Spiriluaiem cumdem, ovcs? Si oves non audiuiu nisi te; tu auiem vcritas
nani corporalem non eunnlom. Quid cnim iili bibo,- es : quisquis veritatem audit, non ulique errat. III'
bant? Bibebantenitnde sphiluali scquentepelru: pelra aulem errant, el oves appellantur. Nam si in errore
HUlemerat Chrislus(\ Cor. x, 1-4 ). Yidcte crgo, fide ipso oves noii appellareniur, non dieerelur per Eze-
manenie, sigriavariata. Ibi petra ChrMus, nobis Cbri- cbielem, Errunlem ovein non revocaslis.Qunmpdoet
slus quod in altari Dci ponitur. Et ilii pro magno sa- errai, el cvis est ? Yocemalieni audivit? Certe non
craraento ejtisdc-mClirisli biborunt aquam profluen- audkrunt eosoves.Deinde mode multi colligtiiUurad
lem de pelra ; nos qttid bibamus norunl fideles. Si ovilc Cluisli, et ex lirerelicisfiunt catholici; a furibus
speciem visibilcm iniendas, aliud est: si inlelligibi- .icllunlur, paslori redduntur : et aliquando miirmu-
" iem significationem, eumdcm polum spiriiualem bi- rant, trcdium patiuiUurad revecaiiiem, el nnn intel-
bertinl, Quotquotelgo illp tempore crediderinU vcl ligunt jugulanlem; verumtamen etiam cum renilenies
Abrahre, vel Isaac, vel Jacob, \el Moysi,vdaliis Pa- veueriiil qu;e uves sunt, agnescunt vecem pastoris, et
triarcbis, aliisque Propbetis Chrislum pr.viuinlianli- se vcnisse iretantur, et errasse erubescunt. Quando
JJUS,oveseranl, etCbrislum nudicrunl: ncn alieuam ergo in illc errore lanquam in verilate gloiiabantur,
vncem, sed ipsius andieriml.Judcx fuerat in pra:ccne.' el utique non audiebanl vocem pastoris, et alienum
Quia el quandp judex lpquilur per pr.econem, exce- ideo seqnebanlur, oves crant an non erant? Si oves
ptor non facit, Pr.vcq tlixil; scd, Judcx dixit. Alii erant, quomodo alionos oves non audiunt? si oves
sunt ergc quos iion aiidierunt oves, inquibusnen erat non erant, quare objurganlur illi quibtisdicilur , Er-
vox Cliristi, errantes, falsa dicenlos, fnania garricn- rantem ovetnnon rcvocasiis?In ipsis etiam j'am factis
tes, vana fingeiUes,miscros sedtieenles. catbolicis Cliristianis, bonrc spei fidelibus, aliquando
10. Quidesl ergo quod dixi, Majorh vc estqurestio? maia confinguiu ; scducunlur in errorem, et post er-
Quid habet obscurum et ad iiilelligcmlum difficile? rorem revocanlur : quando"seducli sunt in errorem,
Auditc, obsecro. Ecce Dominus ipse Jesus Clirisius et rcbapiizati sunl, aut posl ovilisdominicisociela-
venii, prrcdicavit: ulique multo magis vox pasloris lem rursus in errorem prislinum revoluli sunl, oves
erat, expressa ipso orepasloris. Si enim pcrPropbe- eranl an non eranl? Utique catholici eranf. Si calho-
tas vox pasloris erat, qnanlo magis vocem pasloris lici (ideles erant, oveserant. Si oves erant, quomodo
proferebat lin_.uaipsapasioris ? Non omnesaudiorimt. vocem alieni audire potueruut, cum Dominus dicat,
Sed quid pulamus ? qui audierunl, oves eranl ? Ecoe IIOJI aiidierunleos oves?
audivit Judas, et lupus eral: soquobatur, sed pelle 12. Audistis, fraires, alliludinem qurcstionis.Dico
ovina teclus pastori iusidiabaltir. Ali ;ui vcro eoium ergo : NovitDotnintisqnisunlejus (HTim.n,19).Novit
qui Christum crucifixeruDt,non audiebanl. et oves prrescilos, novil jira.destiiiaios: de illo quippedicitur,
 '
im filACTATUS XLV. CAPUT X= , 1726
€ Quos autem prrescivhr, et prredeslinavil conformes storis audientium. tcrilario accidit, persevera usque
fieri imaginisFilii sui,ut sitipsc primogenitus in mul- in finem: quia lenlationon perseveral usquein flnemi.
tis fratribus. Quos aulom prredestinavit, ipsos el vo- Usquo in qiiem finemperseverabis ? Quousque finias
cavit; el qttos vocavit,' ipsos et juslilicavit; quos viam. Quamdiu enim nim audis Christum, adversarius
auterii Jusiificavit, ipsos ei glorificavh. Si Detis pro luus est in isia via, lioc est in isla niortali viia Sed
nobis, quis conira nos ? Adde adliuc : Qui proprio quid dicit? Concordacumttdversariotuo cilo, dum es
Fiiio suo non pepercit, sed pro nobis oiiiiiibnstr.idi- cnm eo in via (Mattti. v , 25). Attdisli, credidisii, cou-
dit e:un, quomodo non etcum illoemnia nobis dona- cordasti. Si adversabaris, concorda. Si tibi pricsfikim
vil? J Sed quibtis uobis? Prrcscitis, p.rodeslinatis, csl concordare, noli ulterius liligare. Quando eniin
jusiificaiis, glorificatis : ile qnibus suquiiur , Qui~ac- -. fn iatur via ncsois, sed tanien scit ille. Si ovis es, CL
cusabiladcersuseleclosDei (Rom. VJII, -29 53) ? Novit si persevera\eris usque in fiiicm, salvuseris : ac per
ergo Domintisquisunt ejus; ipsre sunl oves. Atiquaiido hoc isiam vocem-non coiilemnuiit sui, uon audiunt'
se ipsre nesciunt, sed pasior novit eas, scciiudum alieni. Ul potui, ul ipse donavil, profundam mullum
isiam prredcstiriaiionem, secundum isiam Dei prre- qu.eslionem aut exposui vobis , aut Lractavivobiscum.
scientiam, sccundum eleclionem oviuin, anie consti- Si qui niiiiiis iniellcxeruiU . maneal pieias , ei reve-
tulionem mundi : nam el IIPCdicil Aposlolus, Sicut labitur veriias : qui autem inlellexerunt, non se ex-
elegil nos in ipso anle constiiuiionemmundi (Eplies. i, lollant quasi celeriores super lardiores, no exlollendo
4). Secundum istam ergo prrescieiiliamDci el prrede- se cxflrbiiciit, et facilius pervcniant tardiores. Omnes
stinationem, quam multre oves foris, quam mulli autem perducal cui diciinus : Deducme , Domine, in
lupi inlus ; etquam mullrc oves intus, el quam nuilti via lua, ct ambulaboin veritalelua (Psal. LXXXV, 11).
lupi foris! Quid est qtiod dixi, qnam multrc oves fo- 14. Per hoc ergoquud exposuit Dominus, quia ipse
ris? Qu3m mulii niodo luxuriaiilur , casli luturi ; est osiium, intremus ad ea ijure proposuit, nec expo-
quam multi blasphemant Christum, crediluri in Chri- suit. Et pastor quidem quisnam sil, quamvis non dixe-
stiim ;quam mulli se inebriant, fuluri sobrii; quam rit in isla leclione qurchodie reeitata est, lamen in ea
jnuili rapiunt res alienas, donaluri suas! verumla- qure sequilur apertissime dicit: Ego sum pastor bonus.
men modo vocem alienam audiunt, alienos seqtiun- Quod etsi jion diceret. quem alium prrcler ipsum in-
tur. Iiem qnam multi intus laudanl, blaspbematuri; lelligere deberemus in eis verbis, ubi aii: « Qui iu-
casfi sunl, foniicaluri ; sobrii stinl, se vino poslea trat per osliuin, pastor est ovium.Huic osliarius ape -
sepulluri; slant, casuri! non sunt oves. ( De pra:de- rit: etoves vecem cjus audnmt; et proprias oves,vo-
stinalis enim loquimur ; de his loquimur qtios novit cat nominalim, el educit eas. Et cum proprias oves
Dominus, qui suni cjus.) Et lamen ipsi quamdiu recte emiseril, ante eas vadil: et ovcs eiim sequiiiilur, quia
sapiunr, Ghristi vocem audiunl. Ecce audiunt ipsi, sciunt vocem ejus ? *Quis enim alius oves propriasvo-
non auditmt illi : et tamen secundum pra:deslina- cat nominaiim , eteducit eas binc ad vitam reternam,
lionem non oves isti, ovcs illi. nisi qui novit nomina prrcdesiinatorum? Unde ait di-
15. Adhuc manet qurestie , qure mibi interim nunc scipulissuis, Gandelequia nominaveslra sciipla sunt in
videtur ita pesse dLsclvi. Est aliqua vox, est, inquam, cmlo (Ltic. x, 20): hine enim vocal eas nominaiim.
vox aliqua pastoris, in qiia ovesnon audiunlalienes, Et quis alius eas emitiit, nisi qui earum peccala di-
in qua non oves non audiunt Christum. Qure esl ista mittii, ut eum sequi duris liberatrc vincnlis possint!
vox! Qui perscveraverilusque in fmem, hk salvus erit' Et quis eas prrecessit quo etim sequatilur, nisj qui
(Mallh* x, 22). Hanc vpcem IIPIInegligit proprius, surgens a morluis jam non moritur , el mors ei ultra
nori audil alienus : iiam ct ilie hoc ei prredieat, ut non dominabitur (Rom. vi, 9) : et cum hicconspicuus
perseveret apud ipsum usque in finem ; sed non apiid esset in carne ait, « Pater, quos dedisti mihi, volo
eum perseverando non audii hanc vocem. Yenit ad ut nbi cgo sum, el ipsi sint mecum »(Joan xvu, 2i) ?
Cbiisium , aiu!i\it alia el alia verba, illa el illa, omnia Unde illud esl qund ail: i Egu sum oslium : pcr me si
vera , sana oninia : inler qua: omnia est el ilia vox, quis inlroierit, salvabitur; elingredietur, et egredietur;'
usque in ftnem, hic salvuseril. Islam et pasctta inveniel. > In h_ocevidenter oslendit, non
Qui .jerseuerauerii'
qui audierit, ovis est. Sed audiebai illam nescio quis, solum paslorem, sed eiiam oves inlrare per oslium.
ct desipuit, refriguil, audivil alienam : si prrrdesii- 15. Sed quid esl, ingredietur, et egredklur, et pa-\
natus eU , ad lempus erra\it, in relermim non periit; scua inveniel! Ingrcdi quippe in Ecclesiam per oslium
tedit ut atidial quod neglexii, facial quod audivit. Si Chrislum, valde bonum est: exire autem de Ecclesia,
enim dc his est qui prredestinati sunt, ct errorem sicut ait iste ipse Joannes evaiigelisla in Epistela sua,
ipsius Deus prrescivil, el conversiouem futuram ; si Ex nobis exierunl, sed nonerant ex nobis (Joan. n, 19);
aberravit, redit ut audiat illam vooem pastoris, et se- npn est utiquebonum. Talis ergo egressus non possel
qnalur dicentem", Qui perseveruverilusque in finein, a bono paslore laudari; ut diceret, elingredieiur, et
lik salvus erit. Rona vox , frai.es, vera , pastoralis, egredielur, et pascua inveniel.Esl ergo aliquis non so-',
ipsa esl vox salulis in tabernaculis justorum (Psal. lum ingressus, vcrtim eliam egressus bonus per ostium
cxvn, 15) Nam facile esi audire Christum, facile est bonum , quod est Chrislus. Sed quis est iste laudabilis
- laudare Evangelium, facile acclamare dispulalori : ' Isthreesententia, quiatentationon perseveratusquei)i
pers.verare osg_ueiu finem, lioc est oviumvocem pa- finem,abest a plerisqueMss,
 1727 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1728
el beatus egressus! Possem quidem dicereingredi nos, suit, requirere, distinguere, nosse debemus. Aperuit
enim jam duas res Dominus, quasquodammodo clau-
" quando inierius aliquid cogitamus ; ogredi auieni,
quando extcrius aliquid operamur : et qnoiiiam, sictil sas proposueral: jam scimns quia .oslium ipseest,
•\iciiAjiOhtoIus,per iidem babitat Christiisin cordibtis scimus quia pastor ipse est. Fures el latrones qui sint,
nosiris (Ephes. m, 17), ingredi per Chrislum esse in hesterna iectionelpatefactum esl; hodie atiiem au-
secimdumipsamfidemccgiiare; egrediauLomper Chri- divimus mercenarium, audivimuset lupum : heri no-
slum, secunduin ipsam fidemetiam fcris.id esl, ceram minaius esl et ostiarius. Jn bonis ergo oslium est,
liominibus operari. Unde et in Psalmo legitur, Exiet ostiarius, pastor ct oves : in malis fures et latrones,!
homo acl opus suum (Psal. cin, 25) : et ipse Dominus mercenarii, iupus. ,
dicit, Luceant opera veslra coram hominibus(Matlh. v, 2. Oslium DominumCbristum ae.eipiinus,paslorem
16). Sed^plus me delcctat quod ipsa veritas lanquam ipsum -.osliarium quem? Hrec enim duo ipse expo-
paslor bonus, et itleobonus doclor, quodammodonos stiit; osliarium nobis reliquit qurerendum. Et quid aii
admonuit, quemadmodum intelligere debeamusquod de osiiario? Euic, inquit, osliariusaperit. Cui aperil ?
ait, t.ingredietur, et egredictur, et pascua invenlei;» Pasioii. Quid aperilpaslori? Ostium. Et qnis est ipsum
cum secutus adjuuxit, t Fur non venit nisi ui furelur, osLium? Ipse paslor. Numquid, si DominusChrislus
et maciet, etperdal: ego \eni ul vitam habeant, et non exposuisset, non ipse dixisset, Ego sum paslor,
abundaiUius habeant. > Videtur cnim mihi dixisse, Ul el, Ego snm osliutn (joan. x, 5, 9), auderet quisquam
vilam habeant ingredientes , cl abundantius habeant nosirum dicere quod ipse Chrislus sit et paslor el
egredientes. Non autem poiest quisque per ostium, id ostium? Si enim dicerel, Ego sum pastor, el non di-
est per Christum , egredi ad vitam reternam, qure erit cerct, Ego sum oslhlm; quresitttri eraraus quid esset
in specie, nisi pef ipsum oslium, hoc esl per etimdem ostium. et 1'orle aliiid pulantes ante ostium reman-
Christum in Ecclesiam ejus, qttod esl ovile ejus, in- Suri. Graiia illius et misericordia nobis exposuit pa-
traverit ad vilam lemporaiem , qure esl in fide. Ideo slorem, seipsum dixit; exposuit ostium, seipsum
ail, Ego veni,ut vilamhabeani, hoc est fidem, qure per dixit : osiiarium qurrrendum nebis reliquil. Quem
dileclionem operaiur (Galat.v, 6); perquam fidemin nes dieiuri sumtis ostiarium ? Quemlibet invenerimus,
ovile iiigrediunlui' ui vivant, quia j'ustus ex fide vivit cavcndum cst ne majcr existimetur quam ipsum
(Rom. i, 17); el abundanliushabeanl, qui perseverandp pstium; quia osiiarius in domibus hominum roajor
usqueinfinem, per illudosLium,idest,perfidemCbri- cst ostio. Osiiarius"enim ostio, non oslium prreponi-
sti egrediuniur , quoniam veri fidelesmeriuiUur; et lur ostiario; quia osliarius oslium, non ostium cusiodit
abundaniius liabebunt vilam, vcniendo quo pastor ille ostiarium. Non riudeo dicere aliquem ostio majorem;
prrecessil , ubi nuuquam deinde moriantur. Quamvis audivi enim j'am quid sit osiium : non me latel,Tioii
ergo el hic in ipso ovili non desunt pasctia, quoniam ad sum dimissus conjeclurrc mere, non mibi humana est
utrumque possumus intelligere quod dictum est, et reiaxaia suspicio; Deus dixii, veiitas dixit, mutari
pascua invcniet, id est, et ad ingressum el ad egres- non potesl quod immutabilis dixil.
sum : tamen tunc vera pascua invenieiit, ubi saiurcn- S.Dicam eigo in hujjusprofuudilate qurestionisquid
tur qiii esuriunt et siliunl juslitiam (Matth. v, 6); mihi videatur: eligat unusquisquequodplacet;pieta-
qualia pascua invenit cui diclum est, Hodiemecumeris mcn sentiat, sicut scriplum est, Sentile de Dominoin
in paradiso (Lttc. xxm, 45). Quomodoautem ipse sit bonilate, el in simplicitalecordis quwrile illutn (Sap. i,
ostium, ipse pastor, ul pcr seipsum quodammodo 1). Ostlarium forle ipsum Domimim debemus acci-
etiam ipse iugredi et egredi intelligatur, et qtiisnam sil pere. Mulio sunt eniriiinter se diversa in rebusiiu-
osliarius, longum esl hodie qurcrere, et disserendo manis pastor et ostium, qnam osliarius et ostium; et
fiicut ipse donaverit explicare. lamen Deminus el pastorem se dixit, et oslitim. Cur
TRAGTATUSXLVI. ergo non inlelliganius ipsum et osiiarium? Si enim
Ab eo quod scriptum est, Ege sum pastor bonus, elc, consideremus proprietates, Dominus Christus nee
usquead id, Mercenarius autem fugil, quia merce- paslor est, sicut consuevimus nosse el videre paslo-
narius est, et non pertinet ad eum de ovibus. Cap. Tes; necoslium esl, non enim eum faber fecil: si
x, ^. 11-43. auiem secuudum aliquam slmilitudinem, et oslium et
1. Loqucns DominusJesus ovibtis suis, et prassen- pastor est; audeo diccre, ei ovis cs(: cvis nempe sub
libus; et futuris quse iune aderanl; quia erant ubi pastoreesi, tamen lllej ef pastor-cst et ovis. Ubi est
jam oves ejns erani, qurc futurre erant ejus oves 1: paster? Ecce bic habes, lege Evangelium: Ego sttni
iiem pr.eseiitibus et futuris. et illis et nobis, et quot— paslor bonus.Ubiesi cyis? Interrpga propnetam : Sic-
cuof etiam posl i.os fiierint oves ejus, quis ad eas ut ovis ad hnmolandumducltts esl (Isat. Lin, 7). In-
missus essel, osfmdii. Omnes ergo audium voccm terroga amicum sponsj: Ecceagnus Dei, eccequi lollil
pastoris sui dicentis, Ego stim pasior bontts.Nen ad- peccalummundi (Joanli, 29) Adhuc aliquid secun-
islas similitudines mirabilius sum dicturus. Et
deiel, bonus, nisi essenl pastores mali. Sed pastores dum
mali, ipsi siint fures et latrones : aut cerle, ut mul- agnus enim et ovis et paslor inter se aniica sunt;
lmn, mercenarii. Omnes enim hic personas quas po- conlra Jeones autem a pastoribus oves eustodiri so-
1 Er. i.ugd.ven. et Lov.habeiit, erant ibijam oves lent: et tamen de Christo, cutn sit ovis et paslpr, le-
ejus,
eraniquequwfulurw erant cjus oves. M. gimus dictum, Yicit leo de iribuJada (Apoc.y, 5),
 4729 TRACTATUSXLVl. CAPUT X. 1750
Hrecomnia, fratres, sccundum simililudines accipile, Jesu Christi i (Philipp. n, 19-21). Inter mertenarios
uon seeundum proprietates. Solemus videre p'astores pastor ingemuil: Quresivitaliquem qui sinceriier di-
sedere supr.t petrani, et inde commissa sibi pecora ligerel gregem Chrisfi, et circa se in eis qui ciun illo
custodire: utique melior paslor quam pctra, super eo lempore fuorant, non invenil. Non enim in Eccle-
quam sedet pastor; et lamen Chrisius et pastor et sia Chrisli tunc prrcler Paulum aposlolum el Timo-
"rpetra. Toturii hoc sccundum simililudinem. Proprie- theum nomo erat qui germane de grege solicitus es-
tatem autem si qurcras a me; In principio erat Ver- set : sed contigeral ul co temporc quo Timoiheuni
bum, el Verbumerat apud Deutn, el Deus crat Yerbutn misit, circa se alium de filiis non haberci; sed soli
i(Joan.i.l). Si qureras a me proprieiaiem; Filius mercenarii cum illo essent, sua quwrenles~ non qnm
junicus de Palre in rcternum ab rcterno genitus , Jesu Chrisii. El lamen ipse gerniane de grege sollici-
.anqualisgignenli, per quem facla sunt omnia, cum tus, maluitfilium miitere, ei intor mercenarids re-
Patre incoinmutabilis, et accepta fornia hominis non manere. Invenimtis ei mercenarios, non eos disoutit
mutatus, ex incarnalionelipmo, filiushominis el Filius nisi Dominus; qui cor inspicit, ipsc discutit: tamen
Dei. Hec lotum quod dixi, non similitudo, sed res est. aliqtiando intelliguntur a nobis. Non enim frustra
4. Non ergo pigeat nos, fratres, secundum qnasdam dixitipse Doniiiiusetlam dc lupis.: Ex fractibuseo-
similitudinesipsuriiaccipere ostium, ipsum ostiarium. ruin cognoscetiseos (Matth. vn , 16). Mulios inierro-
Quid-est cnim oslium ? Qua intramus. Quis est ostia- gant tenlaiiones, cl tnnr. appare-.ilcogilalioues: multi
rius? Qui aperil. Quis ergo se aperit, nisi qui seipsum autem latent. Ilabeai' ovilo Domini jjrroposilos, et
exponil? Ecce Dominusdixerat oslium, noninlellexe- filioset mcrcenarios. Pr.oposiii aulem qui filii sunl,
ramus; quando jion inlelleximus, clausum eral: qui paslores suiii. Si pastorcs suiil, quomodo unus pa-
aperuit, ipse cst osiiarius. Nulla est ergo neccssilas stor, uisi quia suul illi omnesii.iius memhra p isloris,
aliquid aliud qurerere, nulla neccssitas : sed fortasse cujus suiu oves proprire? Nam ei ipsi mcmbra sunt
est volunias. Si est volunlas, noli exorbitare, noli a ipsius uiiitis ovis: quia sicttt ovisad iinmolandumdu-
Trinilate discedere. Si personam aliam qurcris oslia- clus est.
rii, Spiritus sanctus occurral: non eniin dedignabilur 6. Audiie auicm, qnia et morcenarii necessarii
ostiarius esse Spiritus sanctus, quando ipsum ostium sunt Mulii qnippe in Ecclesia commoda ferrena se-
essedignatus cstFilius. Videesiiai ium forle Spiriium cianies, Christtiin iainen pr.edioanl, el per eos vox
sanclum : ipse Dcminus discipulis suis de Spiritu san- Chrisii atidiuir: ct sequuniui' oves, non mcrceuarium,
clodicit, Ipsevos docebiiomnemveritatem(Id. xvi, 15). sod vocem paf.in.is por meiveiiarium. Audito merce-
Ostium quid esl"?Chrisius. Quid est Cbrisius?Verilas. •narios ab ipso Dominodemonsiraios : Scribw, inquit,
Quis aperil~cstiuin, nisLquidoeei omneniverilaiem? el Phariswi catlieclramMoysi sedenl: qnw diciinl, fa-
5. De mercenario autcm quid dicimus? Non in b"o- cile; qttw uuletn faciunl, faccre nolite (Id. xxiu, 2).
nis hic commemnratus esi. Pasior bonus,ait, animam .Quid aliud divil. uisi-, Pcr niercouarios \occm pasto-
suamdalpro ovibus.Mercenarius, et qui non esl pa- ris audili:? Sedendo enim cathcdramMoy.i logem Dei
stor, cujus non sutti ovespropriw, videtluputn venien- docent: ergo per illos Dous docef. Sua voro illi si
tem, el dhnitlil oves,ei fugil; et lupus rapil, el dispergit volint doeere, n.ilitcaudire, niite faoere Cerie enim
oves.Ncn hic bonam persniiam mereenarius gerit, ef lales sua qumini, non qua>Jesu Chrisli1:nullus ta-
tamen in alique ulilis est : riec mercenarius dice- men nicreenariiis ausus cst dicere popnlo CbriUi,
retur, nisi acciperet a conducenie mercedem. Quis Tua qurere, non qurc Jc.-u Cbrisii. Quod enim facit
esl ergo isie mercenarius, ei culpabilisel necessarius ? male,noii pr.edical de calhedia Cbristi: inde Ircdit
Hic vero, fratres, luceat nobis ipse Dominus, ul cl uiide mala facit, noii unde bona dicit. Dotrum carpe,
merceuarios inlelligamus, el mercenarii "non simus. spinam cave. Bcne, quia iniellexisiis; sed propter
Quis esl ergo mercenarius? Sunlin Ecclesia quidam tardiores dicam hoo-idem planius. Quomododixi, Bo-
prrcpositi, de quibiis Paulus apostolus dicit: Sua quw- trum carpe, spinam cave; cum Domiuus dicat, Num-
renies, ncn qumJesu Chrisli. Quid est, sua quwrenles? qitid coiligitnt de spinis uvam, aut de tribtilis ficuttl
Non Chrisium gratis diligenles",non Deum projjler (Id. \n, 16)? Yerum est omiiino; et iamen eliam
Deumqurcreutes; temporalia commoda conseclaiUcs, verum ego dixi, Bolrum carpe, spinam cave. Quia
litcris inhianies, honores ab homiriibus appetenles. botrus aliquando de radice vitis exotitis, pcndet in
Hrec qttaiido amantur a prreposiio, et propier brcc sepe, crescit palmes, insoritur spinis, et porlat fru-
Deo; quisquis est talis , merceiiarius est, in- ctum spina non suum. Non enim spinam viiis atinlit,
ter iilios se non cotriputet. De lalibus enim et Domi- scd spinis palmcs incubuit. Noli inlcrrogare nisi ra-
(seniiur
nus dicit : Atnen dko vobis, perccperunl mercedem dices. Qurere radicem spina:, extra invenis a viie :
suam (Matih vi, 5). Audi de Timotheo sancio quid qurcreoriginem uv;e, vitis hanc proluiit cx radice. Ca-
dicat apostolusPaulus : 4 Spero autem in Domino tbedra ergo Moysi vitis erat : Pharisrcorum mores
Jesu Timotheumclto mittere vobis, ul et ego bonp spiureerant. Doclrina vera per malos, palmes in sepe,
animp sim, cum ccgnovo.roqurc eirca vos sint: ne- botrus tnier spinas. Caute lege s, ne dum qiirerlsfru-
minem enim habeo unanimem *, qui germane de vo-
1 Editi,habet.At Mss., habeat: quo significaiurneces-
Lis soliicilussil. Omnes enim sua qurerunt, non qure
sariaEcclesireeliammercenariorumopera.
• sicMSS. Edilivero, lam unanimem. *SioMss.Atediti: notruminter spinascaute
lege,.
 .751 IN JOANMS EVANGELIUM,S. AUGUSTINII 5732
r.tum, laceres mamim: el cum audis bona dicantem, 8 Quis est nvreenarius, qui videt Iupnm venien-
ne imileris malafacicnlem. Qttwdicitnl faciie, logite tem et fugit? Qui sua qurcrit, non qurc Jesu Chrisii:
uvas : qttmautemfuciunl, facere nolile, caveie spinas. peccaniem nou libcre audet arguere (I Tim. v, 20).
Etiam per nierccnarios vocem ptstoris audiie, sed Eece nescio quis peccavit, graviler peccavit; ine.re-
noliie csse mercenarii, cum silis membra pasloris. pandus esl, excojnmiinicandusest: sed excominuni-
Ipse auiem Paulus sanclus aposlolus, qui dixil, «Nc- catus, inimicus erit, insidiabili.r, nocebil cniii potue-
uiinem habeo qui germane de vobis sollicitus sit; rit.-Jam ille qui sua qua:r'u, non qua: Jesu Chrisii, ne
omnes enim sua qurcrunt, non qure Jcsu Christi; t pcrdai quod seclatur, bumanreamicitirecommodita-
alio loco inter mercenarios filiosquedistinguens,vi- lem, el inimicitiarumhumauarumincurrat molesiiam,
detc quid dixerit: «Quidamperimidiam et conten- lacci, non corripil. EGcelupus ovi gullur apprehendii:
tionem; quidamvero et per bonam voluniatem Chri- diaboluslideliadulleriumpersuasit; tu taces,nonincre-
stum prredicanl: quidam ex charitaie, scicntcs quia pas : o mercenarie, lupumvenienlem vidisii,etfngisii.
in defeusioiiemEvangeliipositus sum ; qiiidam vero Respondelforleel dicif: Ecce bicsum, non fugi. Fugi-_
et per cpntumaciamChristum annunlianl, non easie, sti, quia lacuisti; lacuisli,quia limuisli. Fuga animi,
existimantesLriljulalionem susciiarivinculismeis.»Isti limor esl. Corpore sletisti, spiritu fugisti: quod ille
mercenarii cranl, Pauloaposloloiiividebant.Quare iji- non faciebal qui dicebat, Etsi corporeabsenssum, spi-
videbant,iiisiquiatempora!iarequirebanl?Sedquidad- rilu vobiscuinsum (Coloss.u, 5). Quomodoenim spi-
jungat, aitcndile : Qiiideniin?Dumomnimodo,siveocca- rilu fugiebat, qui etiam corpore absens , fornicatores
sione,siveveriialeChrislnsannunlielur;et in hocgaudeo, litteris arguebat? Affeciionesnostrremotus animorum
sed el gaudebo (Philipp. i, 15-18). Veritas est Chri- sunt. Lretilia, animi diffusio; trisliiia, anhhi contra-
stus : veritas a mercenariis occasione annuntietur, ciio : cupiditas, animi progressio; limor, anirai fuga
veritas a filiisverifale annuntielur : filii reternam hre- esl. Diffunderisenim animo, cum deleclaris; contra-
reditalem Patris patienier exspeclant, mercenarii heris animo , cum inolestaris : progrederis animo ,
temporalem mercedem conducenlis festinanter exo- pum appetis; fugis |an'urio, cum metuis. Ecee unde
piant: mihi bumana gloria, cui mcrcenariosinvidere ille merceuariusviso lupo diciiur fugere. Quare? Quia
video, minualnr; el tamcn pcr iinguas et merccna- non esl ei cura de ovibus.Quare non est eicura de ovi-
riorum el filiorum divina Cbristi gloria diffamelur, bus? Quia mercenariasest. Quidest, mercendriusest?
cum sive occasione, sive verituleClirislusannunlietur. ^ Temporalem mercedemqurerens, et in domo in reler-
7. Vidimusqui sil etiam mercenarius.Quisesllupus, num non habilabil '. Sunl hic adhuc qurereuda, et
nisi diabolus? Elquid diclumcstde mercenario?Ca«i discutienda vobiscum, sed onerare vos non esl con-
viderit lupntnvenienlein, fugil; quia non sunt ejtis oves silii. Dominicaenim cibaria conservis minislramus;
propriw,nec ei cura esl de ovibus.Numquid lalis erat in pascuis dominicis!oves pascimus, ei simui pasci-
aposlolus Paulus ? Absil. Numquid lalis Petrus ? mur. Sicul non esl riegandumquod necessarium est,
Absil. Numquid iales crctcri Aposloli, exceplo Ju- sie non esl cor inlirmum pabuli multiiudine pr.egra-
da filio perdiiionis? Absit. Pasiores ergo illi? Pla- vandum. Non sit ergo moleslnm Charitati veslrre,
ne pastorcs. Et unde unus paslor? Jam dixi, pasio- quia ontnia qurehicadhiic disculienda arbitror, hodie
res, quia membra pastoris. lllocapiie gaudobaut,sub noii discutio : scd iierum nobis 2 in noinine Domini
illo capite concordabani, uno spiritu in unius corporis diebus reddendi sefmonis eadem leeiio recitabitur,
compage vivebant: ac per hoc omncs ad tinuni pa- el diligenlius, illo aujuvaiite, traciabilur.
storem periinebant. Si ergo paslores, non mercenarii, TRACTATUSXLVII.
quare lugiebanlquandp persccutionem palicbaiUur? Abeo snm pastor bonus, el co-
nobis o Dominc. Yidi in qtwdscripiumnl, Ego
Expone , Episiola fngicnlcni
Paulum : per murum in sporta subniissusest, ui ma- gnosco oves meas, elc, usqueadid, Numqnidd;c-
nionium polesl crecorum oculos aperire ? Cap. x,
nus persequeutis evaderei (II Cor. xi, 55). Non crgo
illi cura fuil de ovibus, quas lupo venienle deserebai? f . 14-21. I
Fuit planc, sed eas pastori in coelosedenti oralioni- 1. Qui sermonem Dei noslri non solum iihciuer,
bus commeudabal: se amem uiilitali earum fugiendo sed eliam diligenter audilis, promissionisnosir.fipro-
servabal, sicul quodaiii"loco ait, Manerein curnene- cul dubio meminislis. Jpsa quippe ieclio evaugeiica
cessariumpropier vos(Phitipp. i, 24). Ab ipso namqtie cl bodie iecla esl, rjure lecla fueral proxiino domi-
:
paslore omiies-audicranl, Si vos pcrsecuti fuerint in nico die propterea quoniam in quibusdamnecessila-
una civilale,fugitein atiam (Mcitth.x, 25). iianc nobis libus immorali, noii potuimus omnia discuiere qtja.
qurosiionem Doininusdignetur exponcre. Domine,tu vestris sensibus debebamus. Proinde qu;c jam dicia
dixisli eis quos lideles paslorcs esse uiique volebas, aiqne iraciata stmtj, hodie non qiirerimns; ne adhuc
quos tua membra esse formabas, Si vosperseculifue- eadem repetendo, ad illa qurc noiidumdicta sunt per-
rint,fugiie. Injuri.unergo iilis faeis, quande reprehcn- venire minime perniitlamur. Nosiis jam in nomii.ie
dts mercenarios,qui videnl lupum vcnientemet fu- Dominiqui sitbonus paslor, el quemadniodiimpasfor
giunt, Rogamus indices nobis quid habeat aliiitido res boni membra sijit ejus , el ideo paslor sit unus ;
qua;stionis: pulsemus, aderit qui aperiai se osliarius 1 ita Er. Lugd.ven. et Lov.,qumrit,et in domoinffier-
numnonmancbit. Mf
osiii, quod esl ipse. - Mss.,vobis. |
 1713- TRACTATUS XJ.VH. CAPUT X. 1754
noslis qui sit mercenarius ferendus; quis lupus, et terrogandijmesse judieavjf, ut lerconfitarotur qtii ter
fures, ei latrones cavendi; qure sint, oyes, quod sit negaverat, elei suas ovos paseendas lcriio comman
ostium quo et oves ingrediuntur el pastor; quomodo dassel; ail illi, Cumjunior esses, cingebusic, ci ctmbu
sil inlelligcndiisostiarius : nostis etiam quoniam quis- labasubi volebus: cumuutcmscnneris, cxlentUsmnntts
quis non per oslium iulraverit, fur est el latro, neG luas, el aller le cittcjet,el ducel qito tn nonvis. Et CApo-
venit nisi ul furelur, et oecidat, ct perdat. Hrcc omnia suil E\angelista quid Domiimsdixerit : Hoc auiem
dicta, sufficieiiler, quantum exislimo , periraclata inquit, dixit, significansqtiu tnoiierlarjficattirus cs^-et
,sunt. Hodiedebemtis dicere, qtiaiilum adjuvat Domi- Deutn (Joan. xxi., 15-19). Ad hoc ergo perfmet,
- nus
(quoniamipse Jesus Ciirisius salvalor noster et Pasce oves meas: ut ponas ajijujam luam pro ovibus
pasiorem se esse dixil, ct ostium, el paslorem bonum meis.
dixit intrare per ostium),quomodo ipse per seipsum ~. Jam illud quod ail, Sicul novil me Patcr, el ego
iniret. Si eiiini nemo paslor bonus esl, nisi qui per agnoscoPalrem, quis nescit? Ipse enim agnoscit Pa-
osiium iuir.it, el ipse csi prrccipuepastor bonus, ct trem per se, nos pcr illum, Quia ipse per sc agnoscil,
ipse eslosiium; intelligorenonpossuhi, nisiet ipsum novimus : quia el nos jjer illum, eiiam Iioc novimus;
per seipsum ad oves suas intrarff, eLvoeem suamillis quia et boc per illum novimus. I]jse enim dixil: Deutn
dare ut sequaniur eum, easquc intranles et exeunles nemovidilunquam, nisi unigeniiusFifius qui cslin sinu
pascua invenire, quod est vila icterna. Pattis; ipse enarravit (Id. i, 18). Ergo el nos per
2 Ciio crgo dico. Ego quierens inlrare ad vos, id ipsum, quibus enarravil. iiem alibi ail : Nemo novit
estjjd corvestrum, Cbristum prredico : si aliud prrer Filium, flisi Pater; neque Palrem quisquamttovil, nis
dicem, por aiiam pai lem conabor ascendere. Uhrislus Filius, et cui volueritFilifis revetare ( Matth. xi, 27 ).
itaque miiii janua eU ad vos; per Chrisium iniro, nori Sicul ergo ipse per se novit Patrem, nos aulem per -
ad paricles \cstros, scd ad corda vestra. Per Chri- illum novimus Patrem; sic inlrat fn ovile per seijiet-
Sturn iulro, Chri.-tumin me libenler audistis. Quare ipsum, et nos per ipsum. Ostiiimdicebamus per Chii-
Chrislum in me libenlor audisiis? Quia ovcs Christi stura nos habere ad vos; quare ? Quia Chrisium pr,re-
estis, -sangiiino.Cbristi comparati estis. Agnoscitispre- dicamus. Nos Chrisium prredicamus; et idep per
tium vostnun : qu.id non a mc dalur, sed por me pstium intramus. Christus aulem Cbrisium prrcdicat,
prrcdicalur, iile quippc om.t, qui proiiosumsangui- quia seipsumprrcdical; el-ideo paster perseipsum
nem fudit : preliosiis sanguis cst illius sine peccalo. iniraL.Lumen cumalia monslrat qure videnlur iu lu-
' FecUlameii
ip-c etiam siiorum sanguinem preiiosum, mjne, numquid aliquo alio indiget ut monslre(ur?
pro quibus dcdii sanguinis prctium : uam si suorum Lumen ergo e( alia demonstrat et seipsum. Qurecum-
sanguinem non facerel preliosuin',, non dicerelur, que intelligimus, inlellectu inlelligimiis; et ipsum hi-
Preliosa in conspccluDomininwrssanclorumejus(Psat, tellectum unde, nisi intellectu, inlelIigimus?Numquid
cxv, 15). Iiaque ellam quod ait, Puslor bonusanimatn sic oculo carnis el alia vides el ipsum ? Quamvisenim
suam ponit proovibus, non ipse unus boc fecit: et videant homines nculis suis, non tamen vident eculos
lamen si illi qui feccrunl mcmbra ejus sunt, idom ijise suos. Oculus carnis alia videt, se non polesl: inlel-
Unus hcc lecit. Ipse enim pefult facere sinc iliis; ipsi Icctus aulem et alia intelligit, et seipsum, Quomodo
sineillo undc poiuerunl, cum ipse dixeril, Sine me intelleelus videl se, sic et Christus prredicat se.
nihil poteslisfacere (Joan. xv, 5)? Hinc autem oslon- Si prredicat se, ct prredicandointral ad te, per se
dimus quod ei alii fecerinl, quia ipse aposlolus Joan- intral ad te. Et ad Patrem ipse. est ostium; quia
nes, qtti hocquod audistis Evangcliumpi\j_dica\ii, in non esl qua veniatur ad Palrem, nisi per ipsiun.
Epislola sua dixit: Skut Christus pro nobis aniinum Unus enim feus et unus mediater Dei ct hominum,
suam posuit, sic et nos dcbemusanhnas pro frairibus homo Christus Jesus (ITim. li, 5). Yerbo multa dicuii-
ponere(1 Joan. m, 16). Debemus,dixit; debitcresnes tur : lircc ipsa qurc dixi, utique verbo dixi. Si velim
fecit qui priinus exhibuit. ldeo quedam locc -,ci'iptum diccre ct ipsum veibum, unde dico, nisi verbo? Ac
est : Si sederis cwnare ad ntensampoleniis, sapienler per Iioc per verbum et alia dicuntur, qu;e non sunl
inielligeqttw apponuntur tibi: el mitle matnim luam, quod \ erbum; et ipsum vcrbum dici non potest, nisi
sciensquia talia te opotietprwparare(Prov. xxm, 1, 2, per verbum. Adjuvante Domino exemplis abundavi-'
sec LXX). Mensapotenlis qusesil, nustis; ibi est ccr- mus. Tcnele ergo quomodo Dominus Jesus Chrisius
pus el sanguis Christi: qui aecedit ad talem mensam, et osiium sil, el pastor : osiium pandendose, paslpr
prrcparet talia. Et-quid est, pi'3'parol lalia? Quo- intrando per se. El quidcm, fratres, quod paslor esl,!
modoipsepro nobisanimamsuam posuit,sic et nos de- dediletmembris suis : nam ei.Pelrus paslor, elPau-i
bemus,ad redificandamplebem et asserendam iidem*, lus pastor, el creleri Aposlplipastores, et boni epi-
emmas pro fralribus ponere. Idee Pelre quem facere scopi pastoi'es. Ostium yero nemo nostrum se dicit;
volebal paslorem bonum. non in ipso Petrp, sed in hoc sibi ipse proprium lenuit, qua inlreni oves. De-
ccrppre suo ail: Pelre, amas me? pasceovcsmeas.Hoc nique Paulus aposlolus bonl pasloris implebat offi-
semel, boc iterum, hoc leriio usque ad ejus tristiliam. cium, quando Cbiislum prredicabat, quia per ostium
Et cum tanlum interrogasso.t Dominus, quanlum in- intrabat. Al ubi oves indisciplinatrecosperunt facere
et alia osiia sibi jjonere, non qua inlrarent
1 Hss.pleriquenon liabent, ad mdificandamplebemei schismata,
'sserendamfidem. ut congregarenlur, sed qua errarent ut dmdprenturj'
 '
.755 IN JOANNIS EVANGELIUM.8. AUGUSTINI 17S8
diccntes, alii, Ego sum Pauli; alii, Ego sum Gephw; el lapis angularis est Christus, et pastor est Chrislus,
alii, Etjo Apollo; alii, Ego Christi : expavescens ad el agnus esiChristus.iCl leo estChristus. Quam mulla
eos qui dixeruni, Ego sum Pauli, lanquam clamans per simililudines, el alia, qurc commemorare longum
ad oves, Jiiserre, qua itis? non sum osiium : Num- est! Si aiitem proprietues discutias rerum quasij.dere
quia Paulus, inquil, pro vobiscrucifixusest? aut in no- consuesti; nec pelra est, quia durus et sine sensu uon
mine Pauli bapiizali eslis (I Cor. i, 12, 15)? Qui vcro est; nec oslium esl, quia faber eum non fecil; nec
dicebani, Ego sum Christi, inveneranl osiium. iapis angularis est, quia non esl ab slructore compo-
4. De uno au.em ovili et uno pastore, jam quidem situs; nec pastor est, quia custos ovium quadrupe-
assidue soletisaudire : multum enim commendavimus dum non est; nec leo est, quia fcra non est; nec
unum ovile, psI ^dicanlesunilatem, ul per Christum agnus est, quia pecus non c-st.Omnia ergo isla per
omnes oves j jt-edereiUur, el Donatum nulla seque- simililudinem. Quid crgo prcprie? ln principio erat
retur. Yeruniiamenuude hoc proprie dixerit Dominus, Yerbutn,et Verbumerat apud Deum, et Deus cral Ver-
satis apparet. Loqnebaiur enim apud Judreps, missus bum. Quid de liomine qui apparuit? Et Yerbutncaro
autem fuerat ad ipsos Judreps, npn propler qupsdam factumes', ct habiiavilin twbis (Joan. i, 1, 14).
immani odiP peiiinaces cl perseveranles in lenebris, 7. Audiet cretera. Proplerea mePaler diligil,'mq\iil;
sed propler quosdam in ipsa gente quas dicit oves quia cgo pono animam meam, ttl iierum sumam eatn.
suas : de quibus ait, A7ousum missus nisi ad ovesquw Quid ait? Proplerea me Palcr diligil: quia morior ut
perieruut domusIsrael(Malth. xv, 24). Noverat eliam resurgam (a). Cum magno cnim ponderc dictum est,
eos in turba furenlium, el pncvidebat in pace crcden- ego: Quia ego pono , inquit, pono animammeam, ego
lium. Quid estergo, Non sum inissusnisi acl ovesquw potw. Quid est, cgo pono ? Ego iliam pono : non glo-
perierunl domus Israel; nisi quia prrcsenliam suam rientur Judrei; srevire potueruut, potcslalcm babere
corporalem non exhibuitnisi populo Israel? Ad Gen- non poluerunl: sreviaiuquanlum possunl; si ego no-
tes non perrcxil ipse, sed misit: ad populum vero luero animam meanj ponere, quid sxviendo facturi
Israel et misit, et venit ipse; ut qui conlemnebant, sunt ? Una responsione prosirati sunt: quando eis
majus judiciuin sumercnt, quia ei prresenlia esi illis • diclum est, Quem quwrilis? dixerunl, Jesum; el ait
exhibiia. Ipse Dominus ibi fuit, ibi mairem elegit; eis, Ego sum : redieruntreiro , et cecidermtl(Id. xvm,
ibi concipi, ibi nasci, ilii sauguhiem fundere voluit; 4-6). Qui ceciderunt ad unam vocem Chrisli moriluri,
ibi sunt' vestigiaejus, modo adorantur, ubi novissi- qtiid facieiil sub voce judicrUuri? Ego, ego, inquam,
me stetil, unde ascendil in ccelum : ad Gentes aulem pono animam meam, ul ilerum sumameatn. Non glo-
misit. ricntur Judrci,quasi prrevalueriiU;ipseposuit animam
5. Sed forte aliquis arbitralur, quoniam non ipse ad suam. Ego clormivi,dicit. NoslisPs..lmum : Ego dor-
nos venit, sed misit ad nos, non nos audissc vocem tuivi, el somnumcepi;et exsurrexi, quoniam Dominus
ipsius, sed vocem eorum quos misil. Absit; pellatur snscipieime (Psal. iu , 6). Modo Psalmus ipse leclus
isla cogitaiio dc cordibus vesliis : cl in his qtics niisit est, modo audivimusi: Ego donnivi, el somnum cepi;
ipse eral. Ipsum Paultim audi quem misit; ad Gentes et exsurrexi, quoniamDominussuscipietme. Quid cst,
cnim prrccipue Paulum misil apestplum : el ail ipse Ego dormivi? Quia volui, dormivi. Quid esi, dormivi?
Paulus lerrens nonde se, sed de ille, An vuliisaccipere Moriuus sum. Nonne.dormivii, qui quando voluil, de
experimentumejus quiin me toquilur Chrisii (II Cor. sepulcio tanquam dej lecio surrexit? Sed amaLdare
XIII,5)? Audite et ipsum Deminum. Ei alias ovesha- glcriam Patri, utnos rcdificetgloriam dare Crealori.
beo, id est, in Genlibus : quwnon stttitde hoc ovtii, id Nam quod addidil, exsurrexi, quoniamDominussus-
est de pepulp Isracl: opotiet me el illas adducere.Ergo cipiet me; putatis hic quasi virlulem ejus defecisse,
'
et per sues iipn altcr adducil. Adhtic audi : Vocem ut pcr potestatem suam mori pottierit, per poieslatem
meatnaudienl.Ecce et per suos ipse loquitur, et per suam resurgere non poluerii? Sicenim videnlur sonarc
cos qups mittit VPXejus auditur. Ui sit tmumovileel verba non intenLiusinlellecta , Ego dormivi; id cst,
unus paslor. Duebus islis gregibus tanquam dupbus quia vclui, dprmivi. El exsurrexi:quare? Quia Domi-
parieiibus, factus est lapis angularis ( Ephes. n, 11- nus suscipietme. Quid enim, lu a teipsp resurgere nor*
22). Erge et ostium est, ct lapis augularis : omnia valeres ? Si nen valcres, non diccres, Poleslalemha-
per similitudiiiem, nihil horum proprie. beo ponendianimammeam, el poiestalemhabeoiterum
6. Jam enim dixi, el ccmmendavi vehemenler, et siimendi eam. Audi alio locp in Evangelip. quia npn
qui capiunl sapiunt, imc qui sapiunl capiuiit; el qui splum Pater suscilavilFilium , sed etiam Filius seip-
nonduni intellectu sapiunt, iide teiieant quod intelli- sum. Solvite,inqtiit, lemplumhoc, ei in iriduo suscilabo
gere ncudum ppssunl. Per similitudinem Christus illud. Et Evangelista|: iToc auiem , inquii, diccbal de
multa esl qure per proprietalcm non est. Per similitu- lemplocorporissui (Joan. n , 19, 21). Hce enim sus-
dinem et Pelra csl Christus, et ostium esl Christus, citabaiur qund mpriebalur.Nam Yeiijumnon est mor-
1 Lovaniensesmonent omilti, bic sunt, in duobuse tuum, anima illa non est morlua. Si nec tua moriiur,
sms Mss.;at in noslrisomuibusreperitur. Porro de Cliri- Dominimoreretur ?
sli vestigiis iu Olivelimonte bumo impressismenlio iit 8. Unde scio, inquis, si mea non moriiur ? A te
eliamin lihrode l.ocisnebraieisinter Ilieronymiopera, et non
apud Bedamde nominibuslocoi-um in AetisAposLolorum. occidatur, et non moritur. Quomodo, iiiquis, ego
iiem in Suljiitiiseveri liisloriasacra, lib.2. (a) Fortehicaut superestaut deesl nonnihil.
1737 TRACTATLS XLYlI. CAPGT X. 1758
soium hominem Christum sine Deo esse dixerunt *;
possum oecidere animam meam? Ut alia peccata in-
terim taeeam, Os quodmenlitur, occidit vnimam(Sap. contra Manichrcos,qui solum sine homine Deum : ex
i, 11). Quomodo,Inquis, securus sum , qula non mo- hac occasione de anima inslruamus vos et conlra
ritur ? Ipsum Dominum audi dantem servo securita- Apollinaristas, qui dicunl Dominum nostrum Jesum
tem : Nolite iimere eos qui occidunt corpus, et postea Christum non habuisse animam humanam, id est ani-
non habentquid faciani. Sed plane quid ait ? Eutn li- mam rationalem, animam inlelligentem, animam, in-
mete qui habelpotestatemet corpus et animatn occidere quam,inqua dislamus apecore, quod hominessumus.
tn gehenna (Maltli.x, 28, e£Luc.xn,4, 5). Ecce quia 10. Quomodp ergo hic dixil Dominus , Potestalem
moritur, ecce quia non mnrilur. Quidest meri ipsius? habeoponendi animam meam? Quis ponit animam, et
quid esl meri carni ture? Moricarni tuse, est amittere iterum sumit eam ? Christus ex ee quod Yerbum est,
vitam suam : meri animre tur», est amillere vitam ponit animam, et sumit eam iierum ? An ex eo quod
suam. Vita carnis lure, anima tua: viia. animae ture, anima humana est, ipsa se ponit, et iterum ipsa se
Deus tuus. Quomodomorilur caro amissa anima, qttre sumit ? An ex eo quod caro est, caro animam pcnit,
vita esl ejus; sic moritur anima amisso Deo, qui vita el iterum sumii ? Tria propesui, pmnia pertraclemus,
est ejus. Certe ergo immprtalis est anima. Plane im- et hec eligamus qucd conveniat regulre veritatis. Si
mertalis, quia vivit et mortua. Qued enim de vidua enira dixerimus, quia Yerbum Dei posuit animam
deliciosa dixit Apostolus , etiam de anima, si Deum suam, et iterum sumpsit eam; metuendum est ne sub-
suum amiserit, dici potest, Vivensmortuu esl (ITim. intret prava cogitalio, el dicalur nobis: Ergo aliquanjo
v.6). anima illa separata est a Yerbo, et aliquandoYerbum
9- Quomodo ergo ponit animam suam Dominus? illud, ex quo suscepit animam illam, fuit sine anima.
1
Fratres, qureramus hoc paulo altentius. Non nos ar- Yideo enim fuisse sine anima humana Verbum, sec
ctat hora qurc solet die dominico ': vacat nobis , hoc cuni in principio erat Verbum, et Yerbum erat apud
lucrenlur qui ad verbum Dei etiam die hodierna con- Deum, et Deus erat Verbum. Ex quo enim Verbum
veniunl. Pono , inquit, anitnam meam. Quis ponil ? caro factum est, ut habitarel in nobis (Joan. i, 1,14),
quam ponit 2 ? Quid est Ghristus ? Verbum et homo. et suseeptus est a Yerbo homo , id est totus homo,
Nec sic homo ul sola earo : sed quia homo, conslat ex anima et caro; quid fecit passio, quid fecit mors, nisi
carne et anima , totus aulem homo in Christo. Non corpus ab anima separavit ? Animam vero a Yerbo
enim parlem deteriorem suscepisset, et parlem melio- non separavit. Si enim morluus est Dominus, imo quia
rem deseruisset: pars quippe hominis melior esl ani- morluus est Dominus ; mortuus esl enim pro nobis
raa quam corpus. Quia ergo tolus homo in Cbristo, in cruce; sine dubio caro ipsius exspiravit animam :
quid est Chrisuis? Verbum, inquam , et homo. Quid ad tempus exiguum anima deseruit carnem, sed re-
est Yerbum et homo? Verbum, anima el caro. Tenete deunte anima resurrecturam. A Yerbo autem animam
hoc, quia non defuerunt hreretici et in ista senlenlia, separalam esse non dico. Lalronis animre dixit: Hodie
pulsi quidem j'am olim a verilate ealhelica: sed tamen mecum eris in paradiso (Luc. xxm, 45). Fidelem la-
ut fures el lalrenes nonintranles per ostium, insidiari tronis animam non deserebat, et deserebat suam ?
ovili non desinunt. Apollinaristre hrerelici dicli sunt, Absil: sed illius ut Dominus custodivit, suam vero
qui ausi sunt dogmalizare quod Christus non sit nisi inseparabiliter habuil. Si autem dixerimus quia ipsa
Yerbum et caro : animam humanam non eum as- se anima posuit, et iterum ipsa se sumpsit, absurdissi-
sumpsisse contendunt. Nam ef aliqui eorum fuisse in mus sensus est : non enim qure a "Verbo non erat
Cltrislo animam,negarenonpotuerunt. Yidete absur- separata, a seipsa poterat separari.
dilatem el insaniam non ferendam. Animam irratio- 11. Dicamus ergo et quod verum est, et quod facile
rialem eum habere voluerunt, ralienalem negaverunl: inlelligi potest. Ecce homo quilibet non constans ex
dederunt el animara peccris, sublraxerunt heminis. Verbp el anima el carne, sed ex anima et earne :' de
Sed illi abstulerunt Christp ratipnem, npn tenendp ra- isio homine inieri ogeraus quomodo ponat animam
tipnem. Absii hne a ncbis , in fide calholica nutritis suam quicumque homo. An forte nullus lionio poni.
atque fundatis. Ex hac ergo occasione admonuerina animam suam ? Pptes mihi dicere : Nullus hpmo ha-
Charilatem vestram, ut quomodosuperioribus lectio- bet potestatem ponere animam suam, et iterum
nibus salis vos insiruximus adversus Sabellianos et .sumere eam. Ponere aiiimamsuam nisi posset homo,
Arianos ' Sabeilianos qui dicunt, Ipse est Pater qui nnn diceret Jeannes apestolus, Sicut Chrisluspro no-
Filius; Arianos qui dicutit, Aliud est Pater, aliud est bis animatn suam posuit, sic et nos debemusanimas prd
Filius, quasi non sint ejusdem substantire Paler et Fi- fratribus ponere(I Joan. m,"16). Ergo ef,r.obis licol (si
lius : instruximus eliam, quanlum meministis, et me- et nos impleamur virtute ipsius, quiasine illo nihil fa-
minisse debetis, contra brereticos Photinianos , qui cere possumus) ponere pro fratnbus ar.iafas noslras.
Quando rnartyr quilibet sanctus posuh pro frairibns
1 ApudEr. Lugd.etven. hie additur,chrklus: ApudLov. anirnam suam, quis posuit, et qcam posuil? Hoc si
vox, christus, uncis induditur. M. intellexerimus, ibividebimusquemadmodum a Christo
2 Sic verbaiuterpungerevisumestmonutiinprius editis,
iVOft nosarctalhora quw solet, dk dominkovacat riobk. dictum sit, Poteslalem habeo ponendianiriam meam.
Quodenimproximesubjiciiur,hoclucretnurqui ad verbum ' *
Deietiamdk hodiernaconveniunt,salisindicat sermonem omnesMss.,christumessedixerunt: nec.habeni,sine
aiio prreter dominicumdie fuissehabitum. Deo.
SAKCT.AUGUST.III. (Cinquante-cinq.J
 1759 IN JOAMIS EVANGELIUM,S. AUGUSTUST 1740
, 0 homo, paratus es pro ChrisLomori ? Paralus, in- Domino: el conlinuo. Eamus ad exsequias ipsius, et
quit. Dicam hoc aliis verbis. Paratus es pro Chrisfo sepeliamusillum. Euiii sepulturus es quem jam dixe-
animam tuam ponere ? Et ad ista verba sic mibi re- ras in pacc esse cum tieo : cum aliud sit anima qure
sporidel, Paralus sum; quomodo mihi respondefal iiiimoftaliler viget, aliiid corpus qudd corruptibiiitef
cum dicerem, Paralus es mcri. Hoc ergo esl ppnere jacet. Sed ex qub cojisortiuni carnis el animrc"homi-
auimam, quod est meri. Sed pre qup ibi est cerlamen? nis noriien accepit, jam et singulumatque separatum,
Omnes enim hemines quandn mpriuntur, ponunt ani- utrumlibet eorum nomen honiinisteriuit.
mam ; sed non pmnes pro Christo ponunt. Et nemo 13. Nemo ergo titubet, quaildd audit Ddminum
babel poteslalem sumere quod posuerit: Christusau- dixisse, Pono animairitriedtri,etilerumsumoeam. Ponit
tem e( pro nobis posuit, et quando voluit, posuit; et eam caro, sed ex polestate Yefbi:" siimit eaih carc,
quando voluit, sumpsit. Ponere ergo animam, mori sed ex poteslate Yerbi. El ipse Dominus Christus
est. Sic et apostplus Petrus Dpminp dixil, Animani dictus est sola caro. Quomodo,iuquit, probas ? Audeo
meam pro te ponam (Joan. xni, 57): id est, pre te dicere, et sola caro Chrisii dictus est Cbrisiiis. Cre-
mpriar. Carni hnc tribue : caro penit animam suam, dinius certe rion in isoium DeuriiPafrerii, sed et in
et carn iterum sumit eam; nen tamen sua polesiate Jesum Chrisium Filium ejus unicum Dominumno-
carc, sed petestale inhabitanlis carnem : care ergo strum : modp iptuni dixi, in jesum Christum Filium
ponif. animam suam exspirandd. Vide ipsum Domi- ejiis uriicuhi bcmirium hpstfum. Tplum ibi intellige,
num in cruce; Sitio dixit: iili qui acferanttinxerunt e't Yefbuin, et ariiriiaiii, el carriem. Sed ulique cou-
spongiam in aeeto', alligaverunt arundini, et apppsue- fiteris etiam illttd quod habet eadem fides, in eum
runt eriejus; quod cum accepisset, ait, Perfeciumest: Ciiiistum tfe cfedCre qui crucifixus est et sepultus.
quid est, Perfectum est? Impleta sunt omnia qure anle Eigd etiam sepuiWimChristum essfe non negas : et
mortem fulura de me fuerant prophetaia. Et quia po- tahien sdla card sepulta esl. Si enirn erat ibi anhna,
teslatem habebat quando veiletponendianimamsuam; nfiii efat moftiiiis : si autem vera riiors erat, ut ejus
posteaquam dixit, Perfectum est, quidaiiEvangelista? vera sit fesurfe^fctio', \ sii\6 anima fuerat in sepulcro ;
El inclinato capile tradidit Spiritum (Id. xix, 28-50). et iariien sepullus ist Christiis. Ergo Christus efat
Hoe est ponere animam. Modohie attendat Charitas etiahi Siiieahihia Cafo, quia nofi estsCpulia nisi caro.
veslra. Inclinalo capile tradidil spiritum. Quistradidil? Disce IiOCetiaiii ih ajibsiolicis vefbis. tiob seniite, iri-
quem tradidil ? Spirilum tradidil, caro illum Ifadidit. quit, ih vobis,quod el in CltrisloJesu: quicumin forma
Quid esl, caro iilumtradidit?Caro illum emisit, caro Dci esset, hdn fapiham arbitratusestesse mquaiisDeo.
illum exspiravit. Idco enim dicitur exspirare, extra Qtiis, nisi Chfistus Jesus, quaritum ailinel ad Id quod -
spirilum fieri. Quomodo est exsulare, exlra solum est Yerbtim, t)eus apud Deum? Yide auiem quod se-
fieri; exorbitare, extra orbitam fieri : sic exspirare, quitur : Sed semetipsumexinanivitfohndm serviacci-
extra spiritum fieri; qui spiritus anima est. Cum ergo piens; iti shhililudhiehotninumfaclvs, el habituinvenius
exil auima a carne, el remanet caro sine anima, lunc ut hbino. Et lioc qiiis, nisi idem ipse Cliristus Jesus ?
honip ponere animam diciiur. Quando Christus ani- Sefl liic j'am oriniia sont, el Yerbum in forma Dei,
mam posuit? Quando Verbum voluit. frincipaius cjureaeeepit fdrmam sefvi; ct anima 61caro in forma
euim in Verbo erat; ibi potesfas erai quaiido poheret servi, qiiroaccejifa DSla/p'rma Dei. Hutnitiavitsemel-
caro animam, et quando sumeret. ipsutn, facltts db&diensusqite ad niotidln (Philipp. n,
12. Si ergo caro animam posuit, quomodo Chri- (_-&).Jam in mprie spla carp esta JudAis eccisa. Si
slus animam posuil? Nori enim caro Christtis? Ifa enim disfcipulis dixit, Nblile limere eos qui occidunt
plane, el caro Christus, et anima Cbrisius, et Yerbiim corpuS,dhhnatnauieni non possuni occidcre(Malth. x,
Christus : nec tainen tria hrec tres Christi, sed unus !2S); numquid in ipsii peiuefunt plus qtiam corpus
Chfislus. Hominem inierroga, et, de teipso iac gra- occiderb? Ei tamen| cafrie oceisa Christus occisus
dttm ad ea qtue supra te sunt, et si nondrim intelli- est. Ita culn fcaroanilnam posuit, Christus animam
genda, saliem credenda. Quompdp esl enim unus posuit; et cum caro, ut resurgerei, animam sumpsit,
hcmo anima el corpus ; sic unus Christus Vefbura et ChrisLusaniniam sumpsit. Nec tamen poteslate carnis
iiomp. Yidele quid dixerim, et intelligile. Anima et hoc factum est; sed fcjusqui ct animam et carnem ,
cerpus dure res sunl, sed unus hcmo : Yerbura et' ubi hrec adihiplefentuf, assumpsit.
homo durc fes sunt, sed unus Christus. Ergo de ho- 14. Hoc, inquil, mandaiumaicepi a Patre meo.Ver-
mine qurere. Ubi est Paulus aposLolusmodo? Si quis bum non Verbo ' accepil mandatum, sed in Yerbo
respoudeat, ID requie cum Christo; verum dicit. Item uriigeiiito Patris esi omrie-mandatum.Curn autem di-
si quis respohdeat, Rbnircin sepulcro ; et ipse verum citur FiliuS a Patfe accipere quod siibstantialiler iia-
dicit. Illud mihi de anima, hoc de ej'us carne respon- bet, qiidmododictum est, Sicul liabel Pater vilamin
det. Nec tamen ideo drios dicimus apostolos Paulos; semelipso, sic dedil Filio habere vitam in semetipso
unum qui requiescit in Christo, alium qui positus est (Joan. v, 2o), cum Filius ipse sit vita; non poleslas
in sepulcro : quamvis aposlolum Pauliim dicamus minuitur, sed generatio ejus bslenditur. QuoniamPa-
vivere in Chrlsto, euhidemqueapostolum Paulum di- ter non quasi ei filio qui imperfectus est natus, ali-
camus mortuum jacere in sepulcro. Moritur aliquis, quid addidit; sed ei quem perfectum genuit, omnia
dicimus, Bonus homo, fidelis homo, in pace est cusu 1 Editi,nona verbo.Mss.vero carent
i prrepositionea,
i
 "
4741 TRACTATUSXLVHl. CAPUT X. 1742
gignendodedit, Ita ilUdedit suam rjequalitatem,quem Deum, feecundumid quod homo erat, non secundum
non genuit inrequalem. Sed hrec loquente Domino, id quodDeus eiiam assumpio hominc permanebat,
quoniam lux lucebatin tenebris, et tenebrre eam non ait illis : Quid vobis videlur de Christo? cujus filius
eomprehendebaril(Joan.i,5),.Disse.isioiterum facta est jesl? RespoiiderunLsecundumopiualionemsuam : Da-
inter Judmosproptersertnoneshgs. Dicebantautemmulli vid. Sic enim legeranl, el hoc solum tenebant: quia
ex ipsis: Dmmoniumhabel,et insatdl; quid eumaudilis? divinitalem ejus legebant, sed non intelligebanl. Do-
Istre fuerunt densissimcetenebrae. Alii dkebant: Hmc minus autem ul cos suspenderel ad qiia:rendam ejus
verbanonsuntdmmoniumhabeniis; numquiddwmonium divinilalem, cujus contemnebant infirmitatem, re-
potestcmcorumoculosaperire? Jam istorum oculi cce- Spondileis : Qvotnodoergo David in spirilu dicil eum
perant aperiri. Dominum,dicens,Dixit DominusDominotneo, Sedea
dexlris meis, donec ponam inimicos luos sub pedibus
TRACTATUSXLVIII.
luis? Si ergoDavidin spirilu dicil eum Dominum,quo-
Ab eo loco,Facta sunt.Encreniain Jerosolymis; usque modo filiusejus esi (Matth. xxn, 42-45) ? Non negavit,
ad id, Omnia autem qurecumque dixit Joannes de sed interrogavit. Nequishoccum audierit,
in eum. putetquod
hoc, vera erant: et multi crediderunt Cap. DominusJesus negaverit se filium esse David. Fibum
x. f. 22-42. DavidDominusCbrisms si se negarei, crecossic eum
1. Quod jam commendaviDilectioniveslrre, slabi- invocanlesnon illuminaret. Transibatcnimaiiquando,
liter meminisse debetis, sanctum Joannem evange- et duo crecisedenlesjuxta viani clamaverunt : Mise-
listam nolle nos semper lacle nulriri, sed solidocibo rere twsiri, fiti David. Qua voee audita, miserlus est;
vesci. Quisquis aulera ad sumendum solidum cibum sielil, sanavit, lumen dedit (Id. xx, 50-54); quia no-
verbl Dei adhuc minus idoneus est, laclc fidei nutria- men agnovil. DiciLel apostolus Paulus, Qui factusesl
tur, et verbumquod intelligerenon potest, credere non ei ex semineDavid secundumcarnem (Rom. i, 3) : et
cuncletur. Fides enim meritum est, inlellectus prre- ad TimoLheum,3/emor esfoJeswm Chrislumresurre-
mium. In ipso labore intenlionis deshdat acies mentis xisse a moriuisex semineDavid secundumEvangelium
nostrre, ut ponat sordiculas nebulre humanai, et sere- meutn(II Tim. n,-8). Quiade semi/ie-Davidoriginem
nelur ad Verbum Dei. Non ergo reeusetur labor, si Mariavirgo ducebai, inde Dominusd'; seniiua David.
adest amor: nostis enim quoniam qui amat non la- 4. Hoc pro magno Judreia Christo qurerebant, ut
Lorat. Omnisenim labor non amantibus gravis esl. si diceret, Ego sum Cbristus, secuiulum quod illi so-
Si tanlos labores cum avaris portal cupiditas, nobis- lum sapicbant de semine David,calumniareniur quod
cum non portal «haritas ? sibi arrogaret regiam poiestatem. PIus est quod eis
•" 2. Evangeliuminlendite : Facla sunt aulemEncm-
rcsppndit : illi de filipDavidvplebant calumniari, ille
niain Jerosotymis.Encreniafestivitaseratdedicationis Filium Dei se esse respendit. Et qupmodo? Audile :
templi. Grrcceenimxatvc» diciturnovumquandocumque
Respondit eis Jesus : Loquor vobis, et noncreditis;
novum aliquid fuerit dedicalum , Encrenia voean- opera qumego facio in notninePalris mei, hmciesti-
lur K Jam et usus habel hoc verbtim : si quis nova lu- monium perhibent de me : sed vos non creditis, quia
niea induatur, enercniaredicitur. Illumenim diem quo nonestis ex ovibusmeis.Jam snpra (in Tract. 45) didi-
templum dedicalum est, Judrei splemniter celebra- cistis qure sinl oves : esloteoves.Oves credcnde sunl,
bant : ipse dies festus agebalur, cum ea qure lecta oves pasterem sequendpsuiu, o\es redempterem nen
sunt, lccutus est Dcminus. ceniemnendo sunl, oves per ostium inlrando sunt,
5. Iliems eral. El atnbulabalJesus in templo in oves exeundo et pasetia inveniendo sunl, oves vila
porticuSalomonis.Circtitndederunlergo eum Judwi, et rcterna perfruendp sunl Quempdo ergo istis dixit,
dtcebantei: Quousqueanimamnostramtollis? Si lu es NGIIesiisex ovibusmeis? Quia vidcbat eos ad seinpi-
Christus,dic nobispatam. Nonveritatemdesiderabant, lernum inleritum prredestinalos, non ad vitam asler-
sed calumniam prreparabant. Hietns erat, et frigidi nam sui sanguinis prelio comparatos.
erant : ad illum enim divinum ignem accedere pigri 5. Ovesmewvocemmeatnandiunt, et cognoscoeas,
erant. Sed accedere est credere : qui credit, accedit; et
sequunturtne : et ego vitatn wternam do eis. Ecce
qui negat, recedit. Nonmovetur anima pedibus, sed suntpascua. Si recolilis, superius dixerat, Et ingre-
afieetibus. Friguerani a diligendicharitate, el arde- dietur, et egredielur,et pascuainveniel.'
Ingressi sumus
bani nocendi cupiditate. Longe aberanl, et ibi eranl: credendo, egredimur moriendo. Sed quomodpper
non accedebanicredendo, et premebant persequendo. ostium fidei
ingressi sumus, sic fideles de corporo.
Qurerebanl audire a Domino, Ego sum Christus : el exeamus : sic enim per ipsum oslium egredimur, ut
forlasse de Christo secundum hominem sapiebant.
paseua invenire possimus. Bona pascua, vita relerna
Prajdicaverunl Propbelre Christum : sed divinilalem dieitur : ibi nulla herba
arescil, lotum viret, totum
Chrisli el in Prophetis et in ipso Evangelionec hrere- vigel. Solet qurcdam herba dici semper viva' : ibi
tici inteliigunt; quanto minus Judrei, quamdiu vela- solum vivere invenitur- Vitatn wiernam,
inquil, dabo
men est super cor eorum' (II Cor. m, 15 ) ? Deni-' eis, pvibus meis. Vos caiumnias
propterea qurerilis,
que quodam Joco sciens Dominus Jesus eos de quia de vita prresenti cogitatis.
Cbristo secundum hominem sapere, non secundum
1 in Mss., sempervivil: dietturGrrecis,aeiebn, siva
: Mss,,Encoeniavocatur. aekoon.
 J745 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIPiE 1744
i
6. El non peribunlin mternum: subaudis, tanquam Quoddedit rnihiPater, id est, ut sim Verbumejus, ut
eis dixeril, Yes peribitis in rcternum, quia non eslis sim unigenilusFiiius ejus, ul sim splendor lucis ejus,
ex ovibus meis. ATo?i rapiet easquisquamde tnanu mea. majus est omnibus.\Ideo, JVemorapit, inquit, oves
Inieulius ao.cipite: Paler meus quod dedil tnihi, majus meas de manu tnea. Nemo polest rapere de tnanu Pa-
esl omnibus.Quid potest lupus?,quid potesl fur el la- Iris mei. ,
tro? Non perdunt nisi ad inleritum pr.rdestinatos. De 7. De manu mea, et de manu Palris mei: quid cst
"
illis autem ovibus, de quibus dicil Apostolus, Novit hoc, Nemo rapit de manu mea, el, Nemo.rapil de
" Dominus sunl
qui ejus (II Thn. n, 19); el, Quos prw- manuPatris tnei? Utrumuna manns est Patris el Filii,
' et prwdesiinavit;quosaulem prmdestinavit, an forte ipse Filius manus esl Palris sui? Si manum
' scivii, ipsos
ipsos el vocavit; quos auletn vocavil, illos el juslifi- inlelligamuspolestatem, una est Patris el Filii pote-
cavit; quos auiemjustificavit,ipsos et glorificavii(Rom. slas; quia una esl divinitas : si autem manum intelli-
vni, 29, 50): de ovibus istis nec lupus rapil, necfur gamus, sicut dictuni esl per preplietam, Et brachium
tollit, nec lalro inlerficit. Securus cst de numero Dotninicui revelalumest(lsa.un, 1)?manus Pairis ipse
earum, qui pro eis novit quod dedil. Ethoc est quod est Filius. Qued npn ila dictum est, lanquamDeuslia-
ait, ATojirapiet eas quisquamde manu mea: etitem ad beat humanam fermam, etquasicorporismembra; sed*
Palrem, Pater. meus quod dedit milri, tnajus esl omni- quod per ipsum facta sunt omnia. Nam sojent et ho-
bus. Quid dedilFilio Paler majus omnibus? Ul ipse mines dicere manus suas esse alios homines, per quos
illi esset unigenitus Filius. Quid esl ergo, dedit? jam faciunt quod volunt. |Aliquandoet ipsum epus homi-
"
erat cui daret, an gignendodedit ? Nam si erat cui nis, manus hominis diciiur quod fit permanum : sicut
darel ul Fiiius esset, aliquando crat, et Filius non dicilur quisqtie agnoscere manum suam, cum id quod
eral: Absit ut aliquando Dominus Christus fueril, et scripsit agnoscit. Cum ergo multis modis etiam ho-
'
Filius non fuerit. Denobis boc dici polesl: aliquando minis dicatur manus! qui proprie manum habel in sui
filii hominum eramus, filii Dei non eramus.Nos enim corporis membris; quanlo magis non uno modo in-
filios Dei gralia fecil, illum ualura, quia ila natus est. telligendum est cum1 legitur manus Dei, cui forma
E( nonest ul dicas, Noneral anlequamnatus erat: nun- corporis nullaest? Ac per hoc meliushocloco manura.
- quam enim non natus erat, qui Pairi coreternus erat. Patris et Filii intelligimus potestatem Patris et Filii;
Quisapilcapiat; qui non capitcredal 1,nutriatur, etca- ne forte cum liic manum Pairis ipsum Filium dicium
piel. VerbumDeisempercumPalre,etsemperVerbum: acceperimus, incipial carnalis cogilatio eliam ipsius
et quia Yerbtim, ideo Filius. Semper ergoFilius, et Filii qurerere Fihum, quem simililer credat Chrisli
semper requalis Non enim crescendo, sed nascendo manum, Ergo, ATemo rapit de manu Pairis mei; hoc
rcqualis est, qui semper natus esl de Patre Filius, de est, Nemorapil mibi.]
Deo Deus, de rcterno corelernus. Pater aulem non de 8. Sed ne forle adhuc titubes, audi quid sequitur :
Filio Deus : Filius de Patre Deus; ideo Pater Filio Ego et Paler unum sutnus. Huc usque Judrei tolerare
gignendo dedit ut Deus esset, gignendodedit ul sibi potuerunt: attdierunt, Ego et Paler unum sutnus, et
corclernus essel, gignendo dcdil ulicqualis essel. Hoc non perlulerunt; et more suo duri, ad lapides cncur-
eslquod majus esl omnibus. Quomodovita Filitis, et rerunt. Tulerunl lapidcs, ul lapidarenteum. Dominus
habens vilam Filius? Quod habet hoc est : tu aliud quia non patiebatur Iquod nolebat pali, et non est
es, aliud habes. Yerbi gralia, babes sapientiam; passus uisi quod voluil paii, adhtic eos lapidare cu-
numquid tu es ipsa sapientia? Deniquequia non es lu pieules alloquitur. « ISusiulerunt Iapides Judrci, ut
2
ipse quod habes, siamiseris quod habes, redis ulnon lapidarent illum. Respondil eis Jesus : Mullabona
habeas : eL aliquando resuniis, aliquando amiltls. opera oslendi vobisI ex Patre ineo, propter quod
Quomodo oculus noster non in seipso habet insepara- eorum pjws me lapidatis? Ei illi respenderunl: De
bililer lucem; aperilur et capit, clatidilur et amillit. bono opere non lapidamus te, sed de blaspbemia, et
Non sic est Deus Dei Filius, non sic est YerbumPa- quia lu homo cum sis, facis leipsumDeum. J Ad illud
tris : non sic e.st Yerbum quod non sonando transit, hoc respouderunt quod dixeral, Ego el Pater unum
sed nascendo manet. Sic babet sapientiam, ut ipse sil sumus.Ecce Judrei intcllexerunt qued non intelligunt
sapientia, facialque sapienles; sic habet vitam, utsit Aiiani. ideo enim irali sunt, quoniam senserunt non
ipse vita, facialque viventes. floc est quod majus est posse dici, Ego et Pater unumsuntus, nisi ubi requa-
omnibus. Altendii Joannes ipse evangelislacoelumet litas eslPairis elFiliiJ
lerram, volens dicere de Filio Dei; atlendit, et tran- 9. Dominus aulem videle quid responderil lardis.
scendit. Cogilavit supra coalummillia exercitus An- Yidit eos non ferre splendorem veritatis, et eum tem-
gelorum, cogitavit el transcendit nniversam, sicut peravit in verbis. Nonne scriptumesiin Legeveslra, id
aquila nubes, sic sua mente creaturam : transcendit est, vobisdala, quia ecjodixi,Dii esfis.'Deus dicil per
magna omnia, pervenit ad illud quod majus est om- Prophetam in Psalmo hominibus : Ego dixi, -Diiesiis
nibus; et dixil, In principio eral Verbum(Joan. i, 1). (Vsal. LXXXI, 6). ElLegem appellavilDominusgenera-
Sed quia ille cujus est Yerbnm non est de Verbo, liler omnesillas Seripturas : quamvisalibi specialiler
Verbum •aulenide illo est cujus estVerbum; ideo ait, dicafLegem, a Propheiis eam distinguens; siculiest,
E OmnesMss.,qui twnsapitcredat. , Lex et Prophetmusque ad Joannem(Luc xvi, 16); et,
2SicMss.At editi, reddis. In his duobus prwceplistota Lex pendetel Prophetm
 1745 TRACTATUSXLIX. CAPUT XI. JV/4S"'
'
(Mallh. xxn, 40). Aliquando autem in tria dislribuit ut non haberent. Et quia.sic volebanl apprehendere,
easdem Seripturas, ubi ait : Oportebatimpleri omnia quid eisfecit? ExiifM manibus eoruni.Non eumap-'
quwscripta sunt inLege,el Prophetis, elPsalmisde me prehenderunt, quia manus fidei non- habnerunl.
(Luc xxiv, 44). Nunc vero Psalmes etiam Legis no- Yerbumcaro laeiumesl: sed non eratVerbo magnum,
mine nuncupavit, ubi scriplum est : Ego dixi, Dii ejicerecarnemsiiamdemanibuscarnis MenteVerbnm''
eslis.Si illos dixil deosad quos sertno Dei faclus esi, apprebendere, hoe est Cbristum recte apprehendere.''
einon poteslsolviScriplura : quem Pater sanclificavil 12.Et abiitilerumtransJordanem,iiv eunf loctttnubi
el misit in tnundum,vosdiciiis, Quia blaspliemas; quia Joannes baptizansprimum, el mansiiibi. Et mulli vc-
dixi, Filius.Dei s«m?Si sermo Dei factus esladho- nerunt ad eutn, et dicebanl: Quia Joannes quidemsi-
mines nt dicerenlur dii, ipsum YerbumDei quod est gnunifecitnullum.Meministisvobisdictumde Joanne, '
apud Deum, quomodonon esl Deus?Si per sermonem quiaIucernaerat,etdieitestimonium perbibebai (Joan. '
Dei fiunt homines dii, si participaiidofiunt dii, unde v, 55, 55). Quidergo isti apud se dixerunt, Jpannes
participanl non est Deus? Si lumina illuminata dii signum fecit nullum? Nullum, inquiunt, miraculum
sunt, lumen quod illuminat nnn esl Deus ? Si cale- oslendil Joannes : non dremoniafugavit, non expulit
facli qucdammpdp igne salulari dii efiiciuniur, unde febrem, non crecosilluminavit, non moriuos suseiia-
calefiunl nen est Deus? Accedisad lumen et illumi- \it, non tot millia homiiiumde quinque vel sepiem :
naris, et inter filips Dei numeraris; si recedis a lu- panibus pavit, non supra mare ambulavit, non ventis '
mine, obscuraris, et in lenebris eomputaris : illud et fluctibusimperavit; nihilhorum feeit Joannes: et
tamen lumen nee acceditad se, quia non recedit a se. lotum quidquiddicebal,huic leslimoniumpeiiiibebat.
, Si ergo vos deos facil sermo Dei, quomodonon esl Per lucernamveniamus ad diem. Joannes nullum si-
Deus YerbumDei? Paler ergo~ sanctifieavit Filium gnumfecil. Omnia autem qumcumquedixil Joannes de
suum, et misit in mundum. Forte aliquis dicat: Si hoc, vera erant. Ecce qui apprehenderunl, non quo- '
Paler eum sanctificavit, ergo aliquando non erat san- modo Judrei. Judrei volebant apprehendere disce-
clus? Sic sanctificavit, quomodo genuit. Ut enim dentem, apprehenderuni isli permanentem. Denique
sancius essel, gignendo ei dedit, quia sanctum eum quid sequitur? Et mulli crediderunlin eum.
genuit. Nam si quod sanctificatur, ante non erat TRACTATUSXLIX.
sanctum; quomodo dicimus Deo Patri, Sanciificelur Ab eo
nomentuutn (Mullh.vi, 9). quod legilur, Eral autem quidam languens,
10. Si non facio opera Palris mei, nolite mihi cre- Lazarus; usqueadid, Abiil in regionem juxla de-
dere : si aulemfacio, etsi milii non vuliis credere,ope- sertum, in civilaiem qure diciiur Epbrem, et ibi
morabatur cum discipulis suis. Cap. xi, f . lr54.
ribus credile, ut cognoscaliset credalis quia in me est
Paters et egoin illo. Nonsic dicit Filius, in me estPa- 1. Inter cmnia miracula qurc fecit Dominusnoster
ler, ei ego in illo, quoraodopossunt hominos dicere. Jesus Chrislus, Lazari resurrectio prrecipue prredica-'
Si enini bene cogitemus, in Deo sumus; el si bene tur. Sed si attendamns quis fecerit, delectari debemus
"
vivamus, Deusin nobis est: fidelesparticipantesej'us potius quammirari. Illesuscitavil liomhiem, qui fecit
gratiam, illuminati ab ipso, in illo sumus, et ipse in liominem : ipse enim est Unicus Pairis, per quem,
nobis. Sed non sic unigenitus Filius : ille in Patre, el sicul noslis, faeta sunl omnia. Si ergo per illum facta
Pater in illo, tanquam sequalisin eo cui esl rcqualis. sunt omnia, quid mirum cst si resurroxit unus per
Denique nos aliquando possumus dicere, In Deo su- illum, cum loi quolidie nascanlur per illum? Plus est
mus, el Deus in nobis : Ego el Deus unum sumus, homines creare quam resusciiare. Dignatus est la-
numquidpossumus dicereV In Deo es, quia Deus te men et creare et resuscilare; creare omnes, resus-
continel; Deus esi in te, quia leniplum Dei factus citare quosdam. Nam cum mulla fecisset Dominus
es : sed numquidquia in Deo es, el Deus est in le, Jesus, non omniascripta sunt; sicut idem ipse sanetus
poies dicere, Qui me videt, Deum videt: quomndp Joannes evangelista testalur multa DominuiuChri-
Unigenitusdixit, Qui tne vidit, vidit el Palrem (Joan. slum el dixisseetfecisse qure scripta non suut (Joan.
xiv, 9); et, Ego et Pater unum sumus? Agnesce pro- xx, 50): electa sunt autem qurc scriberentur, qurc
prium Domini, el munus servi. Proprium Domini, saluti credenlium sufficerevidebautur. Audisti enim
est requalilas Patris : munus servi, est parlicipatio - quia DominusJcsus mortuum suseitavit : suffieittibi
Salvatoris. ul scias quia si veliet, oraiiesmortuos susciiaret. Et •
-11. Quwrebantergoeum apprehendere.Utinam ap- hoc quidem sibi ad iinem srecuii reservavii. Nam
prehenderent, sed credendo et intelligendo, non quem audistis magno miraculo quatriduanum mor-
srcviendoet occidcndo.Nammodo,fratres mei,quando luum suscitasse de sepulcro, veniel hora, sicut ipse
lalia loquor, infirmus fortia, parvus magna, fragilis ait, quarido omnes qui suni in monumenlts,audient
solida, et vos lanquam ex eadem massa unde sum vocemejus et procedent.Resuscitavil putenlem, sed
et ego, et ego l ipse qui vobis ioquor, simul omnes lamen in cadavere pulenle adhuc erat forma mem-
apprehendere volumusChristum. Quid est apprehen- brorum ; ille in novissimodie ad uiiamvocem cineres
dere? Inlellexisti, apprehendisli. Sed non sicJudrei : esl resiituturus iu carnem. Sed opprtebat ut medp
tu apprehendistiulhabeas, illi apprehendere volebant aliqua faceret, quibus datis velut surevirlulis indiciis
*Er,tugd. ven. semelferuut,ei ego. M, credamus in eum, et ad illani resurrectionem prrei
 ''
4747 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl tU8
paremur. qua: etit ad vjtam. non ad judieium. Ila U, 16); resuseitavit Lazarum sepullum quatridua-
quij; ioail : Venietliora quando omnes qui in monu- num. Intueatur quisque animam suam : si peccat, mo-
meulisszint,audient vocem ejus : el procedentqtii bene riiur; peccatum, mers esl animre. Sed aliquando in
feceruril,ad rcsurreclionemvitw; qui male egerunl, ad cogitaiione peccatur. Delectavit quod malum est,
resurrectionemjudicii (Joan. v, 28, 29). consensisli, peccasli; consensioilla occidit te : sed
\ 2. Tres lamen mortuos a Domino resuscitatos in intus est mcrs, quia cpgitatummalum nnndum pro-
Evangelio lcgimus, et forte non frustra. Domini eessitinfaetum. Talem>animam resuscitare se signi-
quippe facta non suiit tanlummodo facta, sed signa. ficansDominus, resuscilavit illam puellam qure non-
Si ergosigna sunl, prreter id quod mira sunL,aliquid dum erat foras elata, ,sed in domo mcrtua jacebat,
profcotp Mgnificanl: qnorum faelorum significatio- quasi peccaium Ialebat. Si aulem non solum mala.
nem invenire,aliquanlo cst operosius,quam ea legere delectalioni consensistil sed eliam ipsum malum fe-
vel audire. Admiranles audiebamus, tanquam magni cisti; quasi morluum exlra portam extulisli : jam
miraculi spoclaculo anle nostros oculos conslituto, foris es, et mortuus elalus es. Tamen et Ipsum D.o-
cum Evangelium legerelur, quemadniodum revixerit niiiius resuseitavit, et reddidit vidure matri surc. Si
Lazarus. Si attendamus mirabiliora opera Cbristi, peccasli, poenileatte: et resuscitat te Dominus, et
omnis qui credit, rcsurgil (a): si aticndamus omnes, reddet Ecclesire matri pire. Tertius mortuus est La-
et inlellig.nnus deiestabilioies mortes, omnis qui zarus. Esl genus mortis immane, maia consuetudo
peccat morilur. Sed mortcm carnis omnis lmmo li- appellatur. Aliud cst enim peccare, aliud peccandi
met, mortem animre patici. Pro morle carnis qua. consueiudinem facere. Qui peccat et continuo corri-
sine dubio quandoque veniuraest, cnranl omnes ne gilur, cito reviviscit: quia nondumestimplicatus con-
veniat: inde est quod Iaboranl. Laborat ne nioriafur suetudiue, non est sepultus. Qui autom peccare con-
homo moriturus, ei non laborai ne peccel homo in suevit, sepultusest, elbenedeillo dicitur, fetet: in-
seternumvicturus. El cum laboral ue moriaiur, sine cipit enim habere pessimamfamam, tanquam odorem
causa laboral; id enim agit ut mullum inors differa- lelerrimum. Tales sunt omnes assueii seeleribus,
lur, non ut evadalur: si aulem peccare nolil, non perditi moribus. Dicis ei, Nolifacere. Quando te au-
Jaborabil, el vivel in reiernuin, 0 si possemus exci- dil quem terra sic premit, el tabe corrumpilur, et
tare hcmino.s, et cum ipsis pariler exciiari, ut tales . mole consuetudinis prregravatur?Nee ad ipsum tamen
essemus amalores vitre permanentis, quaies sunt ho- resuscitandum minor ftiit virlus Christi. Novinuis,
mines amatores vitre fugientis! Quid non facit homo vidimus, quolidie videriius homines, pessima con-
sub mortis periculo constiiutus? Gladio impendente sueludine permutata vivere melius, quam vivunt qui
eervicibus , prodidemnt bomines quidquid sibi, reprehendebanl. Delestabaris hominem : ecce ipsa
uode vivcrent, reservabanl. Qnis non conlinuo pro- soror Lazari (si lamen iipsa esi quai pedes Domini
didil ne perculerelur ? El posi prodilionem fortasse unxit ungueiuo, et tersit capillis suis quos iaverat la-
percussusest. Quis non, ui \iveret, continuo perdere crymis) melius suscilata est quam fraier ej'us; de
voluil unde viverel, eligensviiammendicanlem quam magna malre eonsuetudinis mole esl Iiberala. Erat
celerem mortem ? Cuidiciumest, Navigane moriaris; enim famosapeccalrix :|el de illa diclum est, Dimit-
et dislulit? Cui dictum est, Labora ne moriaris; et tuntur ei peccatamulla, quoniamdilexitmultutn ( Luc.
piger fuit? Levia Deus jubel, ulin reternum vivamus; 57-47). Yidemus mullos, novimusmultos : nerao des-
el obedire negligimus. Non libi Deus dicit, Perde peret, nemo de se prresumat. Et desperare malum
quidquid babes, ut vivas exiguo tempore in labore esl, et de se prresumere. Sic noli desperare, ut eligas
sollicitus; sed , Da pauperi unde babes, ul vivas sem- de quo debeas prresumere.
per sine labore securus. Accusantnos amaiores vitre 4. Ergo et Lazarum Dominus susciiavit. Audistis
temporalis, quam nec cum volunl, nec quamdiu vo- qualem, id est, quid signilieel Lazari resurreclio.
lunt habent: et nos invicem non accusamus, lam pi- Legamus itaque jam; et quoniam mulla in bac le-
gri, tam lepidi ad oapessendamvitam aUernam,quam clione manifesla suni, exposilionem in singulis non
si veluerimus habebimus, eum habuerimus ncn amit- qureramu»',ul necessaria pertractemus. Eral auiem
temus; hanc autem mertem quam timemus, etiamsi quidam languens, Lazarus a Relhania, de caslelloMa-
noluerimus, babebimus. riw et Marihw sororumejus '. In superiore leciione
5. Si ergo Dominus magna sua gratia, et magna meminislis quod Domimls exiitdemanibuseornmqui
sua misericordia animas suseital, ne moriamur in Iapidare illum voluerant, et discessit LransJordanera -
reternum; bene inlelligimus tres illos mortuos quos ubi Joannes baplizabalifJoai.. x, 59, 40). Ibi ergo
in corporibus suscitavit, aliquidsignificareetfigurare Dominoconstiluto, iniirmabalur in BeLlianiaLazarus,
dc resurreclionibus animarum qure fiiml per fidem : quod castellum eral proximum Jerosolymis.
resuscitavit filiam archisynagogi adhnc in domp ja- 5. Maria aulem erat quw uttxilDominumunguento,
ceniem (Marc. v, 41, 42); resusciiavit juvenem fi- el exlersiipedesejuscapillis suis, cujus frater Lazarus
lium vidure extra pcrlas civitalis elatum (JLUC. vn, infirmabalur. Miserunt ergo sororesejus ad eutn, di-
centes. Jam inlelligimus quo miscrunt, ubi erai Dn-
(a) vorte legendum sic : mimbiXioreopere chnsti I
omnisqtd credilresurga. Et iniia : detestabilioremorte 1 In pmnibusMss.omittilur, sororumejus.
omnisqui peccatmorilur. in monte,n. 55.
(a) conf.lib. ic de Sermone-Domini
 1749 irjACTATUS XJJX. CAPUT Xi. 1750
miuus: queniam absens .erat, trans Jerdangin scili- jus tnundi videt: si aulem ambulaveritin ngcte, offen-
cet. Miseruntad Dominum,nuntiantes quod regrola-r d}t,ania lux non est in eo. De dij. quidem leeutus esi,
ret frater earum : ut si dignarelur yeniret, eteum ab sed in nestra iiitelligenlia qjiasj adhucnnx est. Invcr
segriiudine liberaret. Ille distulit sajiare, ut posset ceiiius (liem?ijlexpeliat nc.ctem, __$ppr lumine illt-
resuscitare. Quid ergo renjinliaveruni sorores ejus ? stret. Quid enim pnnjinus dicere ynluit ? Qiiantum
Domine, ecce quem gmas infirmgtur. rjjpi) dixerunt, mibi yidetur, quanjum sublucet altitudn profunditas-
Yeni : amanli enim lantummodp nunliandum fujt. que senientire, redarguere-voluitillorunidubitationem
Nun ausre sunt dicepe, Veni, et sana: ncn ans.re et infidelitatem. yoluerunt enim consilium dare Do-
sunt dicpre, Ibi jube, et hic fiet. Cur enjro nen et nijno ne morerelur, qui yenerat mori, ne ipsi more-
istie, si fides illius Centiiriems inde laudatur? Ajt rentur. Sic etiam quodam alio locp Petrus sanptus
enim : Non sum dignus ut intres ,s«6teclum meum,secl dijigeiis Dpminum, sed adbuc nun plene iptelligens
tqnium dic verbo, el sanabilur pyevmeup(Malth. VIIJ, cur yenisspt, timuit n,eq^orerelur, et yitre displicuit,
8, 10). Nihil hprum is.lre,sed lantunimo.do,Dotnine, id est, ipsi Dominp : nam cum indicaret discipulis
ecce quetn amas infirmatur. Sufficit pt poy.eris; noi) qucd esset Jeresolymis passurusa Jpdreis *, respon-
enim amas, et deseris. Dicit aliquis : Qupmodo per dij Pelrps inter' creteyos,,et ait, Absila te, Domine,
Lazarum peccator significabaiur, e. a, Dpmino sie propiliuslibieslo, non fielislugl.El conlinup Dpminus,
amabatur? Audiat eum dicenfem, Non peni vocare Ijedi f>psLme, sglapas, pon enim sapjs q~imDei sunt,
juslos, sed peccatores(ld~ rx, 15). Sipnim peccatores sed quw honiinum.El paulp-anleccnfitens Filium Dei
Deus non amaret, ,de eoelo ad lerras non descpn- lajidpni m.eruerat : audieral .enipi, Realus es, Sinion
deret. Bgr Jo»(i, quia non tibi revelapitcaro et sanguis, sed
(I. Audiensaulem Jesus, dixii eis : Infinnitas hwc Pater meus qui in cwlisest (Malth. xvi, 16-25). Cui
non est ad tnortem, sed pro cjtoria Dei, ut glorificelur djxerat, Bealuses; illi dicjt, Redi relro, satanas : quia
Filius Dei. Talis glnrificalio ipsius non ipsuin auxjl, beatus a se nen erat, Sed unde? Quia non libi revela-
sed nobis profuit. Hoc ergp ail, non esl gd qwtien}, vit cgro el sanguis, sed Paler meus qui in cwlisest.
quia et ipsa mors non erat ad /nortem; sed polius ad Ecce undc beatus, noii de luo, sed de meo. Non quia
miraculum, quo faclo crederenthomines in Christum, Paler ego, sed quia omnia qure habet Paler, mea
et vitarent veram morieqi. Sane yidele quemadmo- sunl (Joan. xvi, 15). Si bealus de ipsius Domini;
dum lanquam ex obliquo Dominus Deuni s.edixit, satanas de cujus ? Ibj dicit: rationem quippe reddidit
propter quosdam qui negant Filium Deum esse. Najji beatiiudinis, uldicerel, Non caro et sgnguis libi reve-
sunt hreretici qui hoc negant, qjipd FiJius Dei sit lavit hoc, sed Pater meusqui in cwlis est : Iircc est
Deus. Ecce audiant : Infirmiias hwc, inquil, nonest causabeaiiludinis ture. Quod yero dixi, Redi posl me,
ad motiem, sed pro gloria Dei. Qua -glpria? cujjjs satqnas, audi etiam hujus rei causam : Non enim sa-
Dei ? Audi quod sequilur : Ul glorificelur Filhis Dei. pis quwDei sunl, sed quw sunl hotninis.Nemo engo se
Infirmilas ergohwc,inquit, noti eslad niortem,sed pro palpel; de sue salanas esl, de Dei bealus esl. Quid
gloria Dei, ut glorificelur Filius Dei per eam. Per est enim de suc, nisi de peccato suo? Tolle pecca-
quam? Perillam infirmiialem. tum, quod est tuum? Justitia, inquit, de meo est 2.
7. Diligebataulem Jesus Marlham, et sororem ejfis Quid enim babes quod non accepisli (I Cor. iv, 7)?
Mariam, et Lazarum.Ille languens,illretrisies,onines Cum ergo vellent dare consilium bomines Deo, dis-
dilecli: sed diligebat eos et languentiura salvator, eipuli magislro, servi Domino, rcgroti medico; cor-
imo etiam morluorum suscitator, el trislium consor ripuit eos, et ait, Nonne duodecinihorwsunt diei? Si
lalor. Ut ergo audivitquia infirmabafur, tunc quidetn quis ambulaverit in die, non offendit. Me sequimini,
mansil in eodem loco duobus diebus. Nuntiaverunt si non vullis pffendere : nolile mihi consiliumdare,
ergo illi; mansit illic ille: lamdiu tempus duclum est, quosa lneconsilium oporlet accipere. Quoergo per-
quousque quatriduum complerelur. Non frustra, nisi linet, Nonne duodechnhorm sunl diei? Quiaut diem
quia forle, imo quia cerle et ipse numerus dierum se esse oslenderet, duodecimdiscipulps elegit. Si ego
imimat aliquod sacramentum. Deinde post hwc dkit sum_ inquit, dies, et vos horre, numquid horre diei
iierum discipulissuis, Eatnnsin Judmam:ubi pene fue- consiliumdaut? Horrcdiem sequuntur, non dies ho-
rat lajjidatus,qui proplerea inde discessissevidebatur, ras. Si ergoilli horrc, quid ibi Judas?El ipse inter
ne lapidaretur. Discessit enim ut homo; sed in re- duodecim bpras? Si hora eral, lucebat; si hicebat,
deundo quasi oblitus inlirmilatem, ostendit polesta- quomodo diem ad roorlem tradebat? Sed Dominus in
tem. Eomiis, inquit, in Judwam. hoc verbo non ipsum Judam, sed successorem ipsius
8. Deindehoc dicto, videte quemadmodum disci- prrevidebat. Juda enim cadente successit Malthias,
puli leriiti fuerint. Dicunt ei discipuli :Rabbi,nunc et duodeuarius numerus mansit (Act. i, 26).Non ergo
quwrcbant ic Judwi lapidare, el iterum vadis illuc? fruslra duodecimdiscipuloselegit Dominus,nisi quia
liespondit Jesus : Nonne duodecim sunt horm diei? ipse spiritualis est dies. Sequanlur ergo horre diem,
Quid sibi vult isia responsio ? Illi dixerunt, Modote prredicent horre diem, horre illuslrenlur a die, horre
lapidare volebanlJudmi, el ilerum illucvadis, ulte la- 1in sex Mss.,quidessetpassurus.
2 Hrecest Er. puncluaLioin hunc locum: Tollepeccatum
pident? El Dominus, Nonneduodecimhorm suntdiei? esl luum,justilia,inquit, de meoesl. Lov.posttuum,
Si quis ambulaveritin die, non cffendit,quia lucem Im- quod
duo punctainterponunt. M.
 i751 IN JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINI' 1752
iliuminentur a die, el per horarum prredicalionem somno evigilabunt, simul onmes quod promissum est
credat mundus in diem. Hoc ergo ait de compendio, accepturi sunt. .
Me sequimini, si non vultis offendere. 11. Lazarus amkus nosler dormit; sedvado,ul a
9. Et post hoc diciteis: Lazarus amkus nosterdor- somno excitemeum. Dixeruntergodiscipuli : quomodo
mit; sed vado, ut a somnoexcilemeum. Yerum dixit. iiUellexerunl, sic responderunl: Dotnine, si dortnit,
Sororibus morluus erat, Domino dormiebat. Homini- salvuseiit. Solet enim'esse somnus a_groiantiunisalu-
bus morluus erat, qui eum suscitare non poterant: tis indicium.-j9/a;eraiaufem Jesus de moiie ejus ; illi
nam Dominus lanla eum facililate excitabat de sepul- autem pulaverunl quod de dormilione somnidicerel.
cro, quanta tu non excitas dormieniem de lecto. Ergo Tuttc ergo dixit eis Jesus manifesie.Subobscure enim
secundum polentiam suam dixit dormientem : quia dixerat, dormit: ait ergo manifesle, Lazarus motiuus
el alii mortui dicti sunl in Scripturis srepedormientes, est : et gaudeoproptervos, ut crcdatis; quia non eratn
sicitt Apostolus dicit, De dormieniibusautemnolovos ibi. Et scio quia mortuus est, et nen ibi eram : reger
ignorare, fratres, ul non contrislemini, sicut el cwleri enim, nen mprtuus, fueral nunliatus.Sed quid lateret
qui spetn nonhabent (I Thess. iv, 12). Ideo et ipseder- eum qui ereaveral, el ad cujus manus anima mcrien-
mienies appellavit, quia resurrecluros prrenuntiavit. tis exierat? Hcc est qued ait, Gaudeopropler vos, ut
Dormil ergo omnis mortuus, et bonus et malus. Sed credalis; quia non ibi eram : ul jam inciperent admi-
quompdp inlerest in ipsis qui quetidie dprmiunt et rari, quia Deminuspptuit dicere mortuum, quod nec
exsurgunl, quid quisque videat in semnis : alii sentiunt viderat nec audierat. Ubi sane meminissedebemus
lreta semnia, alii inrquentia, ita ul evigilans dermire quod adhuc etiam ipsorum discipulorumqui in eum
timeal, ne ad ipsa iterum redeat: sic unusquisque he- jam crediderant, miraculis oedificabaturfides: non ul
minum cum causa sua dnrmit, cum causa sua surgit. eaqure non eral, esseinciperet, sed utea qurej'amesse
Et interesl quali custcdia quisque recipiatur, ad judi- coeperat, cresceret; quamvis tali verbousus sit, quasi
cem pestea preducendus. Nam et recepticnes in cu- tunc credere inciperent. Non enim ait, Gaudeopro-
slcdia prp merilis causarum adhibenlur : alins juben- pter vos, ut fides veslra augeatur, sive firmetur ; sed
tur cusludire licteres, liumanum et mite officiumat- ail, ul credaiis: quod iriielligendumest, ut amplkis
que civiie; alii tradunlur optionibus *; alii mittuntur robustiusque credatis. j
in carcerem : et in ipso carcere non omnes, sed pro 12.cSed eamusad eum. Dixit ergo Thomas, qui di-
meritis graviorum causarum in ima carceris coniru- cilur Didymus,ad condiscipulos: Eamus et tws, et mo-
dunlur. Sietit ergo diversre custedire agentium in pf- riamur cutn illo. YeniliiaqueJesus, el invenit eum
ficip; sic diversre eustodire mprluorum, ei diversa qualuor dks jam in monumentohubenlem.De qualuor
merila resurgenlium. Receplus est pauper, receptus diebus multa quidemidici possunt, sicut se liabent
est dives : sed ille in sinum Abrahre ; ille ubi siliret, nbscura Scriplurarum, Iqurcprp diversitate inlelligen-
etgultam non inveniret (Luc xvi, 22-24). tium, multes sensus pariunt. Dicamuset ncs quid IIP-
10. Ilabent ergo omnes anima?,ui ex hac occasione bis videaiur significare morluus quatriduamis. QUP-
instruam Charitalem vestram, habenl.omnes animre, mcdoenim in illo crceo inlelligimus quodammodo
cum de sreculo exierint, diversas receptiones suas. humanum genus, sic forte et in islo morluo multos
Habent gaudium bonre, malre tormenta. Sed cum intellecluri sumus : diversis enim modis una res si-
facta fuerit resurrectio, etbonprum gaudium amplius gnificari potest. Homo qnandp naseitur, jam cum
crit,' el malorum tormenta graviora; quando cum mnrle nascitur; quia de Adam peccatumtrahif. Uude
corpore torquebuntur. Recepli sunt in pace sancli dicil Aposlolus : Per unum hominempeccatumintravit
Patriarchre, Prophetre, Apostoli, Marlyres, boni fide- in mundum , el per peccalummors ; elita in omnesho-
les; omnes tamen adhuc in fine accepluri sunt quod minespertransiit, in quo omttespeccaverttnl(Rom. v,
promisit Deus : promissa enim est resurrectio eiiam 12). Ecce babes unum diem mortis. quod homo trahit
carnis, mortis constimpiip, vita rcterna cum Angelis. de moriispropagine. Deinde crcscil, incipit accedere
Hpcpmnessimul accepiuri sumus: nam requiem qure ad rationales annos, ut Jegemsapiat naturalem, quam
ccnlinup ppst niprtem datur, si ea dignus est, tunc omnes liabenl in corde fixam : Q.iod libi non vis
accipit quisque cum meritur. Priores aceeperunl Pa- iieri, alii ne feceris. rfumquid hoe de paginis disci -
triarchre : videle ex quo requiescunt : posteriores lur', et non in natura ipsa quodammodo legitur?
Furtum vis pati?Utique non vis. Eece Iex in corde
Prophetre, recenlius Apostoli, multo recentiores san-
cli Marlyres, quotidie boni fideles. Et aliiin ista re- tuo : Quod non vis pali, facere noli. Et hane legem
quie jam diu sunl 2, alii non lam diu, alii paucioribus transgrediunlur homines : eece alter dies mortis.
annis, alii nec recenti tempore. Cum vero ab iioc Dala est Lex etiam divinitns per famulum Dei
1 m Mss.per bscribiturobtionibus Moysen : dictnm est iilic, Nonoccides; Non mwcha-
rcorrupte; nam optio-
nes VarroIsidorusaliiquepulantab optandodiclos,qui ni- beris ; Non fulsutnteslhnoniumdices; Honora putrem
mirumelecli essentdecurionumadministriel adjutoresin et mutretn; Non concupiscesrem proxhnitni; Non con-
re mihiari. Iiaue variis prreterea muniis prreficiebanlur :
untie sunt oplionesiabriere,et olficiisive carceiis,quo po- cupiscesuxorem proximi lui (Exod.xx, 12-17). Ecce
stcemosigniGcaluhic nominantur;neenou in commenl.
super Epbes. cap. 4,.inter Ambrosiiopera, bis verbis: alii recentiiempore,omissonec; pro quo aliquotMss.lia
« KoquePaulus,el Silastempusdistulerunt,
' quo optionera bent, in.
vcrucerisbaptizarent.» 1JuxlaEr.
Esic plures Mss.At editi,lamdiu' sunt : et pauloinfra, citur. M. Lugd.et Ven.:Numquidhoe de Paqanis diV
 *7Kk TRACTATUSXLIX. CAPUT XI. 17Si
Lex scripta est, et ipsa contemnitur : ecce tertius anima. Ergo animseture anima fides est. Qui creditin
diesmorlis. Quid res(at ? Yenitet Evangeiium, prre- me, inquit, eliamsimortuusfuerit in carne, vivetin
dicatur regnumcoelorum,difTamalurubiqueChrislus, anima; donec resurgat ei caro nuuquam postea mo-
niinatur gcliennam,viiam promillii rclernam, et ipsa rilura. Hoc est, Qui crediiin me, licet moriatur, vivet.
contemnilur.Transgrediunlur homines Evangclium : Et ontnisqui vivilin carne el credilin me, elsi morie-
ecce quarlusdies morlis. Merito jam pulet. Numquid tur ad temptispropter mortem carnis, ?ionmorieturin
el (alibus est neganda misericordia? Absit : etiam wternumpropter vitam spirilus, el immortalilatemre-
ad lalesDominusexcitandosnondedignaturaccedere. surrectionis. Hoc est quod ail, Et omnisqui vhritet
15. Multiautemex Judwisvenerant ad Marlhatnel creditin me, non morielurin wternum.Credishoc?Ail
Mariam, ut consolarentureas de fralre suo. Martha illi: Uliqne, Domine, ego credidi, quia lu es Christus
eigo ut audivit quia Jesus venil, occurril illi: Maria Filius Dei, qui in mundum venisii.Quando boc cre-
auiemdomisedebat.Dixit ergoMutihuad Jesutn : Do- didi, credidi quia tu es resurrectio , credidi qtsiatu
mine,si fuisseshic, frater meitsnon fuisselnwnuns; sed es vila; credidi quia qui credit in te, elsi moriatur,
el nuncscioquiaqwecumquepoposcerisa Deo,dabittibi vivel; et qui vivit et credit in te , non morietur in
Deus.Nondixit. Sed etinodo rogo le ul resuscilesfia- aiernum.
trem meum. Unde enim seiebat, si fralri ej'usresur- 16. Elcum hwc dixisset,abiii, et vocavitMariamso-
gere utile fuerit? Hoctanium dixit, Scio quia poles, rorem sttamsileniio,dicens:Magisteradesl, et vocalle.
si vis facis : utrum enim facias , judicii tui est, non Advertendumesi quemadmodumsuppressam vocem
prrosumptionismere.Sed et nuncscio quia quwcumque silenlium iumcupavil.Namquomodosiluii, quredixit,
poposcerisa Deo, dabiltibiDeus. Macjisleradest,el vocatte? Adverlendumeliam quem-
14. DicililliJesus : Resurget frater iuus. Hoc am- admodum Evangelista non dixerii ubi vel quando
biguum fuit. Non enim ail, Modo rcsuscitofratrem vel quomodo Mariam Domiuus vocaveril, ut hoc in
luum ; sed, Resurgetfraler tuus.Dicil ei Matiha : Scio verbis Martbrcpotius inlelligeretur, narrationis bre-
quiaresurgetin resurreclione,in novisshttudie. Deilla vilate servata.
resurreclione secura sum, de hac incerta sum. Dicit 17. llla ut audivit,surgit cito, et venilad eum.Noti-
eiJesus: Ego sum resurrectio.Dicis, Resurget frater dum enhn veneratJesusin caslellum,sederal adltucin
meus in novissima die : verum est; sed per quem illo locoubiocctirreralei Martha. Judwiigilurqui erant
tunc resurget, potesl et modo, quia Ego sum, inquit, cum illa in domo, et consolabuntuream, cum vidisseut'
resurreclioel viia. Audite, fratres, audite quid dicat. Mariam, quia cilo surrexit et exiil, seculisitnleatncli-
Certetota exspectatio erat circumstantiumul revivi- centes: quia vadilad monumenlum, ul plorelibi. Quare
sceret Lazarus, unus morluus qualriduanus : audia- perlinuit hoc ad Evangelistam narrare? Ul viica-
mus, et resurgamus. Quammulti sunl in hoc populo,, mus qure occasio leceril ul plttres ibi esseni qnando
quos premit consueludiuis moles! Forte audiuntme Lazarus resuscitatus est. Pulantes enim Judrci pro-
quidam , quibus dicilur, Nolile inebriari vinoin qno pterea illam festinare, ul doloris sui solalium lacry-
csi luxuria ( Ephes. v, 18): dicunt, Non possumus. mis qurereret, secuti sunt eam; ul tam grande mira-
Forle audiunl me aliqui immundi, lasehiis etilagitiis cnlum quatriduani mortui resurgentis, testes plurimos
inquinali, quibus dieilur, Nolite hocfacere, ne perea- invenirel.
lis : el respoiident, Non possumus lolli a consuetu- 18. Maria aulemcum venisselnbi erat Jesus, videns
dine noslra. 0 Domine, islos resurcila. Ego snm, eutn, ceciditad pedesejtts, eldixil ei: Domine,sifuisses
inquit, resurreclioel vila. Idcoresurrectio, quia vita. hic, fraler nieusnon essei mortuus. Jesus ergo ut wdii
15. Qiticredilinine, eliamsimorluusfuerit, vivet: eam ptoianlem, el Judwosqui cumilla eranl ptoranlcs,
et omnisqui vivilelcredilin nie, nonmorielurin wter- fremuitspirhu, ctturbavilseinelipsum,el dixit: Ubipc-
num. Quid est iioc? Qui cfeditin me, cliamsimoriuus suislis eum? Nescio quid nobis insinuavil ifemcndo
fueril, sicut Lazarus mortuus est, vivei; quia uon esl spiritu, el turbando seipsum. Quis enim eum posset,
Deus mor(uorum, sed vivorum. De olim morluis pa- nisi se ipse, lurbare? Itaque, fratreS mei, jirinio blc
tribus, hoc est de Abraham, et Isaac, et Jacob , tale attendile polestatem, et sic inquirite significaliiinem.
responsum Judreisdedit: Ego sutn DeusAbraham, et Turbaris tu nolens; lurbatus est Christus, quia voluit.
DeusIsaac , et Deus Jacob, nonest Deusmortuorum, Esurivil Jesus, verum est, sed quia voiuil; donnivii
sed vivorum: oninesenhn illi vivunl(Mallh. >.xu, 52, Jesus, verum esl, sed quia voluit; conlristalus esi Je-
el Luc. xx, 57, 58). Crede ergo; el si morluus fueris, sus, verum est, sed quia voluit; mortuus esl Jesus,
vives: si autemnon credis; et cum vivis, mortuuses. verum est, sed quia voluit : iisillius potestale eratsic
Probemuset hoc, quia si non credis, elsi vivis, mor- vel sic afflci,velnonaffici. Yerbumenim animamsus-
luus es. CuidamDominusdiffei-enlisequi eum, el di- cepit et carnem, tolius hominissibi coaptans in "per-
centi, Eam priussepelirepatremmeum: Sine, inquit, sonreunitate naturam. Nam et anima AposloliVerbo
mortuossepeliremortuos suos; lu veni, sequereme Uluslrataest, anima Petri Yerbo illustrata est, anima
(Matth. vtn, 21, 22). Erat ibi morluus sepeliendus, Panli, aliorum Apostolorum,sanctorum Prophetarum
eranlibi el mortuimorluum sepulturi: ille mortuus Yerboilluslial;e suiilanimre: sed de nulla diciumest,
in carne, illi in anima. Undemors in anima ?_Quianon Verbumcaro factumest (Joan. i, 14); de nulla diclum
est iides. Unde mors in corpore? Quia non est ibi est, Ego et Paier unutnsumus(Id. x, 50). Anima et
 4755 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTM | 1756
caro Christi cum Yerbo Dei una personaest, unus clurum in j*udicio,Nonnovivos; disceditea me (Mattli,
Chrisius esl. Ac per Iioc ubi summa potestas est, se- vn, 25). Quid esl, Non novi vos? Non vos videoin
cunilum volunialis niitum (racl.ilur infirmilas1 : hoc inoeniea, noii vos video in iJIa justilia quam novi.
esl, turbavilscmelipstim. Sic el iuc lanquam nesciens ialem peccatorem, dixit,
19. Di\i poiesl.Uem,allendiie siginfir.Uiniiem.Ma- Ubi posuisiiseum? Talis est vox Deiin paradiso post-
gnus reus esi, quem morli. quaiiiduum ei illa signilical eaquam liomo peccavil, Adatn, ubi es (Gen. iu, 9)?
•-epuiiura. Quid est orgo quod lurbai semolipsum Dkwti ei : Domine,veni[etvide. Quid est, vide? Mise-
Ciinsiiw, nisi ui cigniflceilibiquomodo iurb.iri iu de- rere. Yidet enim Dominus, quando miseref.ur.Unde
be.is. cum lania nioie peccaii gravaris et premeris? illi dicitur, Yide humilitateiiimcam, et laboremmeutn,
Aiiondisii enim le, vidisli le reum, eompulasli tibi : el dimilieomniapeccaiamea (Psal. xxiv 18).
Jllud lect, el pepercit mibi Deus; illud commisi, el 21. LaerymaluseslJesus. Dixei-utuergoJudwi: Ecce
disiuliime; Evaiigc!iuiuaudivi,eiconiempsi; bapliza- quomodoatnabaleutn. Quid est, amabat ettm?Non veni
lussum, etueruniadeadeiii revolulu&sum quid faeio? vocarejnslos, sed peccatoresin pwniienliam(Mallh. ix,
quo eo?midcevado?Quaudoisiadicis, jam liemilCbri- 15). Quidam autetnex ipsis dixerunl : Non poterat hic
stus; quia fidesfremil. Invocc fromentisapparel spes cjtdaperuil oculoscwci,facere ut et hic non morerelur?
i'esurgentis. Si 2 ipsa fides intus, ibi est Cbrislus ffe- Qui noluil facere ut non inoreretur, plus est quod fa-
mens : si fides in nobis, Chrislus in nobis. Quid enim cturus est, ut mortpus suscitetur.
aliud ait Apostolus • Habilare Clirislum per fidemin 22. Jesus ergo rursus fremensin semetipso,venit ad
cordibusvestris(Ephes.iu,17)? Ergo fides lua de Chri- monumenium.Fremai et|in te, si disponisreviviscere.
sto, Christus est in corde luo.Hincest illud quod dor- Omni homini diciiur, qui premitur pessima consuetu-
miebat in navi : et cum periclitarenliir discipuli, j'am dine : Venit ad monumentutn.Erat autemspelunca,et
imminenle naulragic accesserunt ad eum, et excita- lapissuperposiiuserat ei. Morluussub lapide, reus sub
verunt eum : surrexit Christus, imperavit venlis et lcge. Scilis enim quia Lex qure data est Judreis, in
fluctibus, el facla esl tranquillitasmagna (Malth. vm, Iapide scripta est (Exod. xxxi, 18). Omnes autem rei
24-26). Sic et tu : intranl venti cer luum, utique tibi sub lege suhl: bene vivenlescum lege sunt. Justo Jex
navigas, ubi hanc vitam tanquam prccellesum el peri- posita non est (1Tim. i,|9). Quid esl ergo, Lapidem
culcsum pelagusLransis;intrantveuti, movenlfluclus, removete?Graiiam prredipate. Apostplus enim Paulus
lurbant navim. Qui stinl venti? Audisti conviciura, niinisirum se dicil Ncvi Teslamenli, non liuerre, sed
irasceris; conviciumyenlus est, iracundiafluctus est: spiritus 1: nam lillera, inqtiit, occidil,spiritusvivificut
periclitaris, disponisrespondere, disponismaledictum (H Cor. ,111,6). Lillera eccidens, quasi lapis est pre-
maledicLoreddere, jam navis propinqual naufragio; mens. Removele,inquil, lupidem.Remcvete Legispon-
excila Chrisium dormientera. Ideo enim flucluas, et dus; graliam prredicate. Si enim dala esset lex, qum
mala pro malis reddere prreparas, quia Cbristus dor- posset vivificare,omninoexLege essetjustilia. Sedcon-
mil in navi. In corde enim luo somnus Christi, obli- clusitomnia Scriplura snb\peccato,ut promissioex fide
vio fidei. Nam si excites Christum, id est recolas fi- Jesu Christi daretur credeniibus(Galat. m, 21 ec22).
dem, quid libi dicittanquam vigilans Christusin corde Ergo removelelapidem.
tuo? Ego audivi, Dwmoniumhabes (Joan. vn, 20), el 25. Dicil ei Marlha, sdror ejus qui motiuusfueral :
pro eis oravi: audit Dominus, el palitur; audit ser- Doinine,jam felel; quatriduanusenim esl. Dkil ei Je-
vus, el indignatur! Sed vindicari yis. Quid enim? ego sus : Nonnedixi tibi quoniamsi credidcris,videbisglo-
Dei? Quid est, videbisgloriamDei? Quia et pu-
jam sum vindicatus ? Cum libi hrrc loquitur fides tua, riam
et
quasi imperatur veiuis el fluclibus, et fii tranquillilas tentem quatriduaiuim fesuscitat. Otnnesenhn pec-
et
magna. Quompdp erge hec est excitare Christum in caventnl, egenlgloria Dei (Roih. m, 25): et, Ubi
navi, excitare fidem; sic in cerde hcminis quem pre- abundavil peccatum, superabundavit el gratia (ld.
milmagna melesetconsuetudopeccali, in corde homi- v, 20). |
nis transgressoris eliam sancti Evangelii,contemplo- 24. Tulerunt ergo lapidem. Jesus autetnelevatissur-
ris pcenarum rcternarum, fremat Christus, increpet sum oculis, dixit: Paler, gralias ago iibi, quoniamau-
se hnnio. Audi adbuc : flevitChristus, fleal se homp. disii me: ego autemsciebamquia semperme audis; sed
Quare cnim flevil Chrislus, nisi quia flere liominem propterpopulumqui circumstal, dixi, ut credantquia ttt
docuil? Quare fremuil et turbavit semetipsum, nisi tne tnisisli. Hmc cum dixissel, magna voce clamavit.
quia fides hominis sibi meriio displicentis fremere Fremuil, lacrymavil, vocemagna clamavit. Qiiamdif-
ficile sttrgit, quem moles malre consuetudinis premit!
quodammododebet in accusationemalorum operum,
ut violeniirepo_nitendicedal consueludo peccandi? Sed lamen sttrgit : occulta gralia intus vivificatur;
20. El dixit: Ubiposuistkeutn? Scisli quia mortuus surgil post \oceni magnam. Quid est factum? Voce
sit, et ubi silsepuilus ignoras? Elista significatioest, magna clamavil: Lazare, veni foras. Et slaihn prodiil
2
quia sic perditum bominem quasi nescit Deus. Non qui fuerat tnoritius,ligatus manusel pedes inslilis ; el
ausus sum dieere, Nescit : quid enim ille nescil? Sed faciesillius sudario eral ligala. Quomodoprocessit li-
quasi nescit. Unde bec prcbamus? Dpminumaudi di- ! Editi,ttontitlera,scd spirilu. At Mss.,non
litterm,sed
1 In unoMs.el apudAlcuinum-turbaturinfirmitas. spiriHis, g enitivocasu, ou
juxia grrecum, grammalos,alldt
s Particula,si, abest a Mss.plerisque. 2 AbesiaMss., inslitis. i
pneumalos.
i
.757 TRACTATUSL. CAPP. XI ET XH. 113$
galis pedibus miraris, et npn miraris quia surrexi. Naro et de Zacharia hoc dieitiir: Factutn est auiem,
quatriduamis? In utroque polentia Domini erat, non cum sMCerdotio fangei-eturin prdine vich suw anle
vires mortui. Processit, et adhuc ligalus est: adhuc Deum, secundumconsueludinemsacerdotii, sorte exiit
Involutus,lamen jam foras processit. Quid signiflcat? ut incensum ppnerel, htgressus in lemplum Domini
Quando contemnis, mortuus jaces; elsi tanta quanta (Luc. i, 8,9). Hinc apparet plures eosfuisse, et vices
dixi contemnis, sepultus jaces : quando eenfileris, suas habuisse : nam incensum non licebat ponere
procedis. Quid est enim prccedere, nisi ab cccultis nisi summo sacerdoti (Exod. xxx, 7). El forte etiam
velutexeunde manifestari? Sed ut ccnfitearis, Deus unum annum plures adminisirabant, quibus alio anno
facit magna voce clamando, id est, magna gratia vo- alii succedebant, ex quibus soiie exibatquis, ut in-
cando. Ideo cum prccessisset morluus adhuc ligatus, censum poneret. Quid est ergo quod prophetavit
confitens el adhue reus; ut solverentur peccata ejus, Caiphas? Quia Jesus moriluruserat pro gente; et non
ministris boc dixit Dominus: Solviteillum, et sinite tanittmpro genle, sed ut filios Dei qui erant dispersi,
abire. Quid esi, Solvite,et sinite abire? Qure solverilis congregaretin unum. Hoc Evangelisla addidit: nam
in terra, solutaerunt etin coelq(Matlh. xvi, 19). Caipbas de sola genle Judreorumprophetavit, in qua
25. Mulli ergo ex Judmis qui venerantad Mariamet erant oves de quibus ait ipse Dominus, Non sum
viderantquw fecil Jesus, crediderunl it\ eum: quidatti missusnisi ad ovesquwperierunt domusIsrael (Matlh.
autemex ipsis abierunt ad Pharismos, et dixerunt eis xv, 24). Sed noveral Evangelistaesse alias oves, qure
quwfecit Jesus. NPHpmnes ex Judreis qui cenvene- non erant de hoc ovili, quas oportebat adduci, ut
rant ad Mariam, crediderunt, sed tamen multi. esset unum ovile et unus pas(or (Joan. x, 16). Hrcc
Quidamveroex eis, sive ex Judreis qui ccnvenerant, aulem secundum prredeslinationem dicta sunl: nam
sive ex eis qui crediderant, abkruni ad Phariswos, et, neque oves ejus, nec fiiii Dei adhuc erant, qui non-
dixernnl eis quwfecit Jesus : sive annuntiandc, ut et dum erediderant.
ipsi crederent; sive pptius prudendp, ul srevirent. 28. Abillo ergodie cogilaverunlut interficerenteum.
Sed quempdpiibelet a quibuslibet, ad Pharisreesista Jesus ergojam non palam ambulabatapud Judwos, sed
perlata sunt. abiil in regionemjuxla deserlum, in civilalemqum di-
26. Collegeruntponiifices et Phariswi concilium, et cilur Ephrem, et ibi morabalurcum discipulis suis.
dkebant: Quid facimus? Ncc iameu dicebant, Creda- Non quiapotentia ejus defeceral, in qua ulique si vel-
mus. Plus enim perditi bemines cegitabant qucmpdo Iet, et palam Judreis conversarelur, et nihil ei face-
nocerenl ut perderent, quam quomodo sibi consule- rent; sed in hominis infirmitale vivendi exemplum
rent ne perirent: et tamen limebant, et quasi consu- discipulis dcmonstrabat, in quo appareret non esse
lebant. Dkebant enim : Quid facimus? Quia hichomo peccatum, si fideles ejusquisunt membra ejus, oculis
mulia signafaeil: si dhnillimuseum sic, omnescredenl persequenlium se sublraherent, et furorcm scelera»
in eutn; et venient Romani, et tollent nostrumlocum lornm latendo poiius devitarent, quam se ofierendo
el gentem. Temporalia perdere limuerunl, el vitam magis accenderent.
feternam non cogilaverunt; ac sic ulrumqtie amise- TRACTATUSL.
ruut. Namel Romani pesl Dominipassionem et glorj-
Abco loco, Proximum erat Pascha Judreorum; usque'
ficationem, tulerunt eis et Iocum et gcniem , expu--
el (ransfcrendo : el illttd eos ad id, Mulii propler illum abibanl, et credebantin
gnando sequitur quod
alibi diclum est, Fitii auletn regni hujus ibuniin tcne- Jesum. Cap. xi, ^ j. . 55, 56, et cap. xn, f . 1-11.
bras exleriores(Id. vni, 12). Hoc autem limuerunl, 1. Heslernam leelionem sancii Evangelii, de qua
ne si omnesin Cliristumcrederent, nemo remaneret loculi sumiis quod Dominusdedil, hodierna sequilur,
qui adyersus Romanpscivilalem Dei lemplumque de- de qua JocuLurisumus quod DpmiuusdabiL.Quredam
fenderel; quoniam eonlra ipsttm templum, et contra in Seripluris (ammanifesta sunl, ut pelius auditorem
suas palernasleges doelrinam Christi esse sentiebant. quam expesiiprem desiderent: in eis nes immprari
27. Unus aulemex ipsisCaiphas, cumessel ponlifex npn ppprtet, ut necessariis in quibus immorandum
anni illius, dixil eis: Vosnescilisquidquam, nec cdgb est, lenipus sulficiat.
talis quia expedit nobis l ul unus moriatur homo pro 2. Proximum ergo erat Pascha Judworutn. Illum
populo, et non tota gens pereat. Hoc autetna semetipso diem festum Judrcicruentum habere Dominisanguine
non dixit, sed cuin esset ponlifex aimi illius, prophe- volnerunt. Illo die feslo eccisus esl Agnus, qui nebis
tavit.Ilic doeemuretiam per bominesmalos prophefire gumdemdicm festum suo sanguine consecravit. Con-
Spirilnm fulura prredicere : quod iamen Evangelista siliumerat inler Judreos de occidendo Jesu : ille qui
divinoiribuit sacramento, quia pontifex fuit, idest, de ccelc venerat pali, propinquare veluit IPCPpas-
summus sacordos. Potesl autem movere quomodo sionis, quia imminebat hora passionis. Ascenderunt
dicafur poiitifexanni illius, cum Deus unum consti- ergo multi Jerosolymamde regiorieante Pascha, ut
tiierit summum sacerdotem, cui mortuo unus sucee,- sanctificarefitseipsos. Hoc faciebant Judrei sccundum
derel. Sed inlelligcndumesl, per ambiiiones el con- prrecepium Domini, per sanctum Moysen in Lege
lenlioncs inter Judreos postea constitutum ut plures mandatum, ut die feslo quod Pascba erat, omnes
essent, et per annos singulos vicibus ministrarent. undique ccnvenirent, el illiusdiei celebraticne sancti-
1 Editi,vobis.MSS. vero, nobis;favente_graeco,emin. ficarentur. Sed ilia celebratio uinbra erat fuluri. Quia
il59 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1760
esf, umbra futuri? Prophetia Chrisli venluri, pro- set. Sed quoniam verum est, quod ait, Ecce ego w-
pheiia pro npbis illp die passuri: ut transiret umbra, biscumsum usque ad consummalionemswculi (Mailh.
ef lux veniret; ut transirel significatio, et verilas XXVIII,20); etabiil, et hic est; et rediit, et nos non
leneretur. Habebant ergc Judrei Pascha in umbra, deseril: corpus enim suum inlulit coalo, niaj'estatem
nos in luce. Quid enim opus erat ut eis Deminus prre- non abstulit mundo. | *
ciperet per ipsum feslum diem evem eccidere , nisi 5. Jesus ergo ante sexdies PaschwvenitBetliuniam,
quia iile erat de quc prpphelatum est, Skut ovis ad ubi fuerat Lazarus tnotiuus, quem suscilavilJesus. Fe-
immolandumductus esl (Isai. LIII, 7). Sanguine eccisi cerunt auiemei ibi cwnam, ei Mariha minisirabat: La-
l
pecorisJudrcorumpostessignatisunt; sanguineChristi zarus vero unus erat ex,discumbenlibus.Ne putarenl
fronles nostrre signanlur. Et iila signatio, quia erat homines pli3iitasma esse facium , quia moriuus re-
significatio, dicta est a domibus signatis extermina- surrexit, unuseral ex recumbeiitibus; vivebat, lo-
torem prohibere (Exod. xn, 22, 25): signuriiChrisli quebalur, epulabatur : yerifas ostendebalur, iiifide-
a nobis repellit exterminatorem, si cor nostrum re- litas Judreorum conliiridebatur. Diseumbebat ergo
cipiat Salvatorem. Quare hoc dixi? Quia multi postes Dominus cum Lazaro efcreteris, i ministrabat Martha
habent signatos, et intus non manet habitator : facile una ex sororibus LazariJ
habent in fronte signum Christi, et corde non reei- 6. Maria vero, alteralsorpr Lazari, gccepil tibram
piunt verbum Christi. Ideo dixi, iratres, quod repeto, unguenlinardi pistki preliosi, unxit pedes Jesu, et ex-
signum Christi a nobis repellit exterminaiorem , si tcrsit capiltis suis pedes lejus, et domus impteld esl ex
eor nostrum habeat Cbristum habilalorem'.Hrce dixi, odoreunguenii. Factum audivimus, mysterium requi-
ne quis forte cogitaret quid sibi vellent ista festa Ju- ramus. Qurecumqueanima fidelisvis esse, cum Maria
drcorum. Venit ergo Dominustanquam ad vietimam, unge pedes Domini preliosp unguente. Unguentum
ut verum Pascba nos haberemus, cum ejus passionem illud juslitia fuit, ideo libra fuil: erat autem unguen-
tanquam ovis immolalioneracelebraremus. tum nardi, pistici pretiosi. Quod ail, pistici, locum
5. QuwrcbantergoJesum : sed male. Reati enim aliquem credere debennis, unde lioc erat unguenium
qui qurerunt Jesum, sed bene. Illi qurerebanl Jesum, pretiosum : nec (amen hoe vacal, et sacramento
ut nec ipsi haberent cum, nec nos: sed ab ipsis oplime consonat. nfc.t. grrece, fides dicitnr. Qurcre-
abscedenlem suscepimus nos. Reprehenduntur qni bas operari juslitiam : justus ex fidevivit (Rom.i, 17).
qurcrunt, laudanlur qui qurerunt: animus enim qurc- Ungc pedes Jesu : bene vivendo dominiea sectare
renlis aut laudem iiivenit, aut damnationem. Habes vesiigia, Capillis terge : Si habes supeiilua, da pau-
enim et in Psalmis, Confundanturcl revereanlur, qui peribus, el Dominipedes tersisti; capillienirn super-
quwrunt animam meam (Psal. xxxix, 15): isli -sunt flua corporis videnlur. IJabes quod agas de superlluis
qui male qurerebant. Alio autcm loco dicit : Periil luis : libi superfltia sunl, sed Domini pedibus neces-
fuga a me, et nonesl qui requiral anitnammeam (Psat. saria. Forte in lerra Doniinipcdes indigenl. De quibus
CXLI,5). Culpantur qui qurerebanl, cuipantur qui non enlm nisi dc membris suis in fine dicturus est, Cum
qurerebant. Ergo qurcramus Cbrislum ul habeamus ; uni ex minhnismeis fecislis, mihi fecislis (Mallh. xxv,
qureramus ut teneamus, sed non ut oceidamus : nam 40)? Supcrflua vestra impendistis, sed pedibus meis
et iili ideo qurerebanl* ut lenerent, sed ut cito non obsecuti estis.
liaberent. Quwrebam ergo, et loquebaniurinler se: 7. Domusautem implelaest odore;mundus implelus
Quid putalis, quia non venilad dkm feslnm? esl fama bona : riamodor bonus , iama bona esl. Qui
4. Dederanlaulem ponlificeset Phariswi mandalum, maie vivunt etcbristiani vocantur, injuriam Chrislp
ul si quis cognoverilubisit, indicet, ut apprehcndanl faciunl : dc qualibus dietum esl qued per ees nomen
eum. Nos indicemus modo Judreis, ubi sit Christus. Domhii blasphemainr (Rom. n, 24). Si per lalesne-
Ulinam velint audire et appprebendere quicumque men Dei blasphemalur, per bnnos nomen Demini
sunt ex semine illorum, qui dederant mandatum ut laudatur. Audi Appstplum : Chrisli bonusodor sumus,
indicaretur eis ubi esset Christus. Veniant ad Eccle- inquit, in omniloco.Diciturel in Canticiscanlicprum.
siam, audiant ubi sit Chrislus , et apprehendant eum. Ungueniumeffusumnomeniuutn (Canl. i, 2). Ad Apn-
A nobis audianl, ex Evangelio audiant. Occisusest a stplum revpca intentipnem : Chrisli, inquit, bottus
parenlibus eorum, sepultus est, rcsurrexit, a disci- odorsumus in omni loco, el in his qni saivi fiuut, el in
pulis agnitus, arue oculos eorum ascendit in cceltim, his qui pereunt; aliis sumusodor vilw in vilam, aliis
ibi sedet ad dexleram Palris; qui judicalus est, ven- odor tnortisin mortetn: el ad hwc quis idoneus(II Coi;.
turus est judex: audiant, el leneant. Respondent: u, 14-16) ? Occasicnem ncbis jjraebelprresens leciio
Quomodo lenebo absentem 2 ; quomodo in cojlum sancti Evangelii de edore islo ita loqui, ut et a nobis
manum mitlam, ut ibi sedenlem leneam? Fidem sufficienler dicatur, el a vobis diligenler audiatur,
mitte, et tenuisti. Parenles tui tenuerunt carne, tu Apostolo ipso ita diccnte, Et ad hwc quis idoneus?
tene corde : quoniara Cinistus absens etiam prrcsens Eigo ut Inde nos conemur loqui, numquid idonei su-
est. Nisi prresens essel, a nobis ipsis teneri non pos- mus, aut vos audire hrec idonei eslis ? Nos quidem
idonei non sumus ; sed idoneus esl ille qui per nos
1 sie Mss.Atediii,nonideoqumrebant. * dicere quod vpbis pi'Psit audire. Ecce Apo-
s Editi: Quetnleneboabsentem?AliquotMss.:Quomodo te- dignetuf
nebo? <In quatuorMss.,dtgnatur.
1761 TRACTATUSL. CAPP. XI ET XII. 1762
stilus bonusodor est, sicut dicit ipse : sed ipse bonus rum Apostolorum implebat, apostolicam beatitudi-
.dora.iisest odorvitwinvitam, aliis autemodormortk nem non habebat, ad imaginem fuerat duodecimus :
inmorlem; tamen bonus odor. Numquid enim ait, quo decedente, et aiio succedente, et suppleta est
Aliis sumus bonus odor ad.vilam, aliis malus odor aposlolica verilas, et numeri permansil integritas
ad mortem? Ronum odorem se dixit, non malum,- (Act. i,-26). Quid ergo voluit Domiuus noster Jesus
et enmdem bonum odprem aliis ad vitam dixil, aliis Chrisius, iiatres mei, admonere Ecclesiam suam,
ad morlem. JMices qui bono odore vivunl: quidau- quando unum perdifum inter duodecimhabere voluit,
leminfelicius illis qui bono odove moriunlur? nisi utmaiostpleremus, neccerpusChristidividamus?
8. Et quis est, ait aliquis, quem bbnus odor occi- Ecce inter sanctes est Judas, ecce fur est Judas, eL,
lit? Hoc est quod ait Apostolus , Et ad hwcquisido- necenlemnas, fur el sacrilegus, nen qualiscumque
neus? Qucmpdp ea facit Deus miris medis, ut bono fur : fur loculorum, sed dominicorura; loculcrum ,
odore et boni vivant, et mali morianlur ; quomodo sed sacrorum. Si crimina discerntmlur in foro , qua-
-
sit, quantum Dominus inspirare dignatur (nam for- liscumque ftirli el peeulalus; peculalus enim dicilur
tasse ibi lateat 2 altior intelleclus, qui a me non po- furlum de re publica ; etnon sic judicatur furtum rei
test penelrari); lamen quo usque penetrare potui, privatrequomodojiublicre : quanto vehemeiiliusjudi-
vobis non debet denegari. Paulum apostolum bene candtis est fur sacrilegus, qui ausus fueril non unde-
agentem, bene viventem , justiliam vcrbo prredican- cumque lollere, sed de Ecclesia tollere? Qui aliquid
tem, opere demonslranlem , doctorem mirabilem, de Ecclesia furatur, Judre perdilo comparalur. Talis
fidelemdispensalorem, fama usquequaque dissemina- eral iste Judas, eLlamen cum sanclis discipulis un-
bat: quidam diligebanl, quidam invidebant. Namipse jlecim intrabat et exibat. Ad ipsam dominicam coe-
quodam Jocoait de quibusdam, quod non caslc, sed nam pariter accessit : conversari cum eis potuit, eos
per invidiam Cliristum annuntiarent; exislimantes, inquinare non potuil. De uno pane et Petrus et Judas
inquit, tribulationemsuscitare vinculis meis. Sed quid accepil, el tameii qua? pars fideli cuni infideli? Pe-
ait? Sive occasione, sive verilate Chrislus annunlielur trus enim aceepil ad vitam , Judas ad mortem. Quo-
(Pitilipp. i, 17, 18). Annuntiani qui me amani, an- modo enim ille odor bonus, sic ille cibus bonus. Sicut
nuntianl qui mihi invident; illi bono odore vivunt, ergo odor bonus, ita et cibus bonus , bonos viviflcat,
el illi bono odore ijioriunlur : lamen ulrisque prredl- malos raortilicat. Qui enitn manducaveritindigne, ju-
cautibus nomeii Christi annuntielur, odore oplimo diciumsibi tnanducalel bibit (I Cor. xi, 29) : judicium
mundus impleaiur. Amasli bene agentem, vixisli bono sibi, non libi. Si judicium sibi, non libi; tolera ma-
odore: invidisli bene agenti, moriuus es bono odore. lum bonus, ut venias ad pramiia bonorum, ne mil-
Numquid quia mori voluisli, ideo odorem illumina- taris in poeiianimalorum.
lum esse fecisti? Noli invidere, el non le occidelbo- 11. Exemplum Domini accipite conversanlis in
iius odor. terra. Quare habuit loculoscui Angeli ministraveruiit,
9. Denique audi el liic ex ungiicnlo islo, qtiomodo nisi quia Ecclesia ipsius loculos suos habiiura eral?
aliis eral odor bonus in vitani, aliis odor bonus in Quarc lurem admisil, nisi ul ejus Ecclesia fures pa-
mortem. Poslcaquain hoc fecit rcligiosa Maiia ad Do- lienicr tolerei ? Sed ille qui consueverat de loculis
mini obsequiinn , coiuimio unus cx discipnliscjus, pcctmiaintollerc, nondubiiavit accepla pecuniaipsum
Judas Iscarioles, qui euin eral tradiiurus, dixii: Quare Domimmi vendcrc. Yideamus quid ad isia Dominus
hoc unguenlum non veniii ircccniisdenariis, cl datutn respondeai. Videic, fraires : non illi ail, Propler
est egenis? Yrc libi, miser! bontts odor occidil te. iurta lua dicis ista. Furem noveral, nec prodebat;
Quare enim boc dixerii, Evangclisia sanclus aperuit. scd poiius tolcrabal, et ad perferendos malos in Ec-
Putaremus aulem ct nos, si mcns ipsius nobis pcr -clesia nobis exemplumpatienlire demonstrabat. Dixit
Evangelium non prodcrclur, pauperum cura hocil- crgo ei Jesus : Sine illam, ul in dietn sepulturwmem
lum dicere poluisse. Non ita csl. Scd quid? Audi tc- scrvelillud. Morilurttmse dcnunliavil.
stem veracem : Dixit autetn Iwc, non qttia de cgenis 12. Sed quid csl quod sequilur? Pauperes enitn
petiinebat ad illum; sed quia fur erai, et loculosha- sempcrhabebiiisvobiscum,meaulem non semperhabe-
bens, et ea quw mitlcbantur ponabat. Poriabat, an biiis. liilelligimusquidem, Pauperes semperhabebilis:
exportabat? Sed niinislerio portabat, iurto expor- quod dixii, verum est. Quando Ecclesia sine patipe-
labat (a). ribus? Me aulemttonsemperhabebilis, quid sibi vult?
10. Ecee audite quia Judas isie non lunc perversus Quomodo inlelligendum est, Me autemnon setnper
factus esl, quando a Judreis corrnplus Doniiiiuintra- habebitis?Noliteexpavescere; Judrediclum est. Quare
didit. Plerique enim incuriosi Evangelii, existimanl ergo non dixit, habebis ; sed, habebilis? Quia nnn
tunc periisse Judam , quando accepil a Judreis pecu- unus esl Judas. Unus maius ccrpus malorum signi-
niam ut Dominumtraderel. Non tunc periit, jam fur ficai; quomodoPetrus corpus bonorum, imo corpus
erat, et Dominum perditus sequebatur; quia non Ecclesirc, sed in bonis '. Nam si in Peiro non esset
corde, sed corpore sequebalur. Duodenariumnume- 1QuinqueprobrenoireMSS.,corpusbonorum,corpusEc-
2 Hicin edilisadditur,osiendam; quodabesta Mss. cksim, imo corpusEcclesiam,sediu bonis.Faventaliiduo
qui habent: CorptisEcclesiw,imocorpusEcclesia,sed, etc.
1 latet, juxta Er. Lugd.ven. Lov. M. Bad.et Am.,coipusEcclcskc,ixttocorpusEcclesim,sed in
«JEpist. 108,c. 5, n. 8. bonis.
 1765 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1764
Ecclesiresacramentum,non ei dicerel Dominus,Tibi viderenl,quemsuscilavjtJesusa mortuis.Curiosiiaseos
dabo claves regni cwlorum: quwcumquesotveris in adduxil, non charitas: venerunt, el viderunt. Audile
terra , soluta erwnlet in ccelo; el quwcumqueligaveris mirabileconsiliumvanitalis. YisoLazaro resusciiato,
in lena, ligata erunletin cmlo(Mallh.xvi, 19). Sihoc quia tanium miracttlumDomini lanta erat evidentia
Petro lantum dictum est, non facit lioc Ecclesia. Si diffamalum,lanta manifeslalionedeclaratum, ut non
aulem et in Ecclesia fit, ut qurein terra liganlur, in posseut vel oecultare quod factum esl, vel negare,
coelpligentur, et qure solvunlurin lerra, solvantur quid invenerunt videte. Cogiiaverunlautem principes
in coelo : quia cumexcommunicatEcclesia, in coelo sacerdolumul el Lazarum inlerflcerent; qnia multi
ligatur excommunicatus;cum reconcilialur ab Eccle- proplerillutn abibaniex Judwis,elcredebantin Jesum.
sia, in coelosolvitur reeonciliatus : si hoc ergo in 0 slulta cpgilalip, el crecasa:vitia! DeminusChrislus
Ecclesia fit.Petrus quando claves accepit, Ecclesiam qui susciiare poiuit morluum , ncn ppssel eccisum?
sanctam significavit.Si in Petri persona signiflcati Quande Lazaro inferebalisnecem , numquid aufere-
sunt in Ecclesia boni, in Judre persoua significati batis DcmiiiPpolestalem? Si aliudvobisvidetur mor-
sunl in Ecclesia mali; ipsis dictum est, Me aulem luus, aliud occisus; ecce Dominusuirumque fecit, et
non setnper habebilis.Quid est enim , non semper?Et Lazarum mortuum, el sqjpsum suscitavil occisutn.
quid esl, semper? Si bonus es, si ad corpus perti- TRACTATUSLI.
nes, qucd significat Petrus; habes Chrislum et in
Ab eo quod soripiumesl, In crastinum autem turba
prresenli et in fulure : in prresenti per fidem, in prre-
senti per signum, in prrcsenti per Raptismatissacra- multa qure veneral ad diem feslum, elc, usque ad
menlum, in prresenti per altaris cibum et pelum. id, Si quis mibi ministraveril, boiiprificabitillura
HabesChrislum in jjrresenli, sed habebis semper; Paler meus. Cap. xu, f . 12-26.
quia cum hinc exieris, ad illum veniesqui dixit la- 1. Pesteaquam Dominus quatriduanum morluum
trenl, Hodie mecumeris in paradiso(Luc. xxm, 45). suscitavit, slupentibusJndreis, et aliis eorum videndo
Si autem male versaris, videris habere in prrcsenti credentibus, aliis invidendo pereuntibus , prppter
Christum, quia inlras Ecclesiam, signas te signo edprem benum, qui esl aliis ad vitam, aliis ad mer-
Chrisli, baptizaris baplismpChristi, misceste mem- tem (II Cor. n, 15); posieaquamdiseubuitin domo
biis Cbrisli, accedis ad altare Christi : in prresenti cum recumbeute Lazaro, qui fuerat mortuus suscita-
habes Christum, sed male vivendo non semper lus, post unguenlumefiiisum super pedes ejus, unde
habebis. domus odore complela esl; posteaquamvanamsrevi-
15. Potest el sic inlelligi : Pauperessemperhabe- tiam, et slullissimuinet demeiilissimumscelusJudrei
bitis vobiscum,me aulent tton semperhnbebilis.Acci- eliam de oecidendc Lazaro corde perdilo concepe-
pianl hoc et boni, sed non sinl sollicili: loquebatur runt; de quibus ouinibusut poiuimus, quod Dominus
enim de prresenliacorporis sui. Nam secundum ma- dedil, superioribus sermonibuslocuti sumus : nunc
jeslalem suam, secundum providentiam,secundum' inlendal Charilas vestra1, ante Domini passionem
ineffabilemet invisibilemgraliam, impietur quod ab quantusfructusapparueril prredicationisejus, et quan-
eo diclumest, JSceeegovobiscumsumusquein consum- tus grex oviumex his qureperieranl domus Israel,
malionemswculi (Maiih. xxvm, 20). Secundum car- voeempastoris audierit. '
nem vero quamYerbumassumpsil,secundumid quod 2. Sic enim loquitur Evangelium,quod modocum
de Virgine nalus est, secundum id quod a Judreis recitarelur, audistis : In crasiinumauletnlurba multa
prebensus esl, quod ligno confixus, quod de cruce quw veneraiad dietn feslttm, cumaudissentquia venit
depositus, quod linleis involutus, quod in sepulcro Jesus Jerosolymam, acceperuntramos palmarum, et
condilus, quod in resurreciione nianifcsiaius, non procesSeruntobviamci, el clamabanl,Hosanna, bene-
semper habebitisvobiscum.Quare? Quoniamconver- diciusqui venil in nomine Domini, rex Istael. Rami
salus feslsecundumcorporis prresenliamquadraginla palmarumlaudes sunl, significantesvicloriam; quia
diebus cum discipulissuis.eteis deducentibusvidendo eral Dominusmorlem moricndo superaturus, et tro-
noii sequendo, ascendit in coelum (Acl. i, 5, 9, 10), preo crucis de diabolomorlis principetriumphaturus.
el hon "esthic. Ibi esl enim, sedet ad dexteram Pa- Vox autem obsecrantis esl, Hosanna, sicut nonnulli
tris : ei hic est, non enim recessit prresentiamajesta- dicunl qui hebrreamlinguamhoverunt,magisaffeclum
iis. Aliter : secundumprrcsenliammajestalissemper indicans, quam rem aliquam«gnificans : sicttt sunt
habcmus Cbrislum; secundum prresentiani carnis , in Iingua laiina quas interjectiones vocant, velut
recte dictumest discipulis, ilfeauletnnon semper ha- cum dolentes dicimus, Heu! vel cum deleclamur ,
bebilis. Habuit enim illum Ecclesia secundum prre- Yah! dicimus; vel cum miramur,dicimus, 0 rem ma-
"sentiamcarnis paucisdiebus : modo fidetenet, oculis gnam! tunc enim, 0, nihil significat, nisi miranlis
non videt. Ergo sive ila dictum est, Me autemnon affectum.Quodideo credendum est ita esse, quia ne-
semperhabebitis,qurcsliosicut arbitror jam nulla est, que Grrecus,neque Latinus hoc interprelari poluit:
qurc duobus modissoluta est. sicul illud, Qui dixerit fratri suo, Racha (Matth.v,
14. Creteraqure pauca remanent. audiamUs: Co- 22). Nam et hrec interjecliq esse perhibetur.affectum
gnovitergo tnrba mnlta ex Judwis quia illic est; et ve- indignanlis ostendens. t
nerunl, non propler Jesum tghlutn, sed ut Laisarum 5. Benedictusautem qui \venitin nomine Dominis
1765 TRACTATUS LI. GAPUT Xil. - 1766
rerc Israel, sic pclius aocipiendum est, ut in nomine 6. rlcecnon cognoveranldiscipuliejus primtim : sed
Domini, in nomine Dei Patris in.elligatur : quamvis " quando glorificalusesl Jesns, id est, quando virlutem
possit intelligi eliam in nomine suo, quia et ipsc Do- stia: resurreclionis osfendit : lunc recordati sunt quia
minus est. Unde et alibi scriplum e'l, Ptuii Dominus hcecsciipta erant de eo, et hwc feceruniei, id osl, non
a Domino(Gen xix, 24). Sed verba ejus melius no- alia fecerunl ei, quam illa qua: eranl seripla de eo.
strum dirigunl inlelleclum, qui ail: Ego veni in no- Recolentes quippe secundum Scripluram, qure ante
mine Patris mei, et non suscepislisme : alius vettieiin passionem Domini, vel in passione Domini completa
nomine suo, hune suscipielis(Joan. v, 45). Humililalis sunt, ibi et hoc invenerunL qtiod secundum eloquia
enim magister esl Cbrislus, qui bumiliavit semel- Prephetaruni in pullp asinre sederit.
jfisum, factus obediensusque ad mertem, mprtem au- 7. Teslhnoniumergo perhibeballurba quw erat cum
lem crucis (Plrilipp. ~\,8). Non itaque amiltit divi-- eo quando Lazarum vocavitde monumento,et suscila-
nita(em, quando nos docel humilitatem : in illa est vit euma nwrtuis. Propterea et obviamvenilei lurba ,
Patri rcqualis, in hac nobis similis : per quod Patri quia audkrunt eum fecissehoc signutn. Pharismi ergo'
es.t aequalis, nos ut essemus creavit; per quod nobis dixenmt ad semelipsos: Videtis quia nihil profichnus?
est similis, ne periremus redemit. ecce nittndus iolus post etttnabiit. Ttirba LurbaviLlur-
4. Has ei laudes turba dicebat, Bosanna, benedicius bam. Quid auiem invides, creca turba, quia pcst eum
qui vetritin nomine Domini, rex Israei. Quam crucem abitmundus, perquem factus eslmundus?
mentis invidenlia principum Judrcorum perpeli po- 8. t EraiUautem Gemiles quidam, e\ iis qtii ascen-
terat, quando regem suum Christum tanla muliiiudo derant ul adorarent in die feslo. Hi ei'go accesserunt _
clamabat? Sed qtiid fuit Domino regem esse Israel ? ad Philippum, qui erat aRelhsaida Galilaire, elroga-
Quid magnum fuit regi sreculorum, regem fieri homi- bant eum, dicentes: Domine, volumus Jesum videre.
num? Non enim rex Israel Christus ad exigendum Venit Philippus; et dicit Andrere : Andreas rursum et
tributum, vel exercilum ferro afmandum, hoslesque Philippus diciint Jesu. i Audiamus quid Deminus ad
visibiliter debellandos : sed rex Israel, quod mcntes ista -responderit. Ecce voluni eum Judrci occidere,
regat, quod in a_lernumconsulat, quod in regnum Gentiles videre : .ed etiam iIII ex Judreis erant qui "
ccelorumcredentes, speranles, amantesque perducal. elamabant. Benedklusqui venilin nomineDotnini, rex
Dei ergo Filius aequalisPalri, Verbum perquod facta Israel. Ecce illi ex circumcisione. illi ex prrepulio,
suntomnia, quodrex esse voluit Israel, dignalioest, velut parietes duo de divorso venientes, el in unam
non promotio; miserationisindicium esl, non polesla- iidem Christi pacis osculp ccncurrentes : audiamus
tis augmentum *. Qui enim appellatus est in terra rex ergo vocem lapidis angularis. Jesus aittem,~inquil,
Judreorum, in coelis esi Dcminus Angelcrum. respondit eis dicens: Yenil hora ul gtorificeturFilius
5. Et invenitJesus asellum, et sedil super eum. Ilie hominis.Bic quisquam iorsitan pulat ideo se dixisse
bre-vilerdictum est : nam quemadmcdum sit factum, glorificatum, quia Genliles eum \pjebanl videre. Neu
apud alios evangelistasplenissimelegiiur (Matth.xxi, iia est. Sed videhal ipsos GenlHes post passionem et
1-16; Marc. xi, 1-11, et Luc. xix, 29-48). Adbibetur rcsurreclioiiero suam in omnibus geulibus crediluros :
aulem huic factp projihelicum teslimonium, ut appa- quia, bicut dicit Apo=toius,Cwcitasex parie in Israel *
reret quod maligni principesJudreorumeum non intel- facia esl donec pleniiudo Gentium intraret (Rom.
ligebant, in quo invplebaniur qure legebanl. lnvenit xi, 25). Ex occasione lgilur islorum Gentilium qui
ergo Jesus asellum, el sedit super eum: sicut scriplnm cum viderc cupiebaui, aiinuiuiatfuturam plenifudinem
est, Noli litnere, filia Sion : eccerex iuus venit sedens Genlium ; et proniiilit jara jamquc ades.e horam glo-
superpullum asinw.In illo ei'gopojjuloerat filiaSion : riflcui.mis sua\ qua faeta in effilis, Gentes fuerant
ipsa est-Jerusalem qure Sion. Jn illo, inquam, populo eredilur.jp.Unde prjcdiclumest, Exulture super cwlos,
reprobo,cl creco, erai lamen filia Sion, cui diceretur, Dhis, et super otnnemlerram gloria lua(Psal. cvn, 6).
Noli limere : ecce rex luus venit sedens super pullum Hrec cst Gentium pleniiudo, de qua dicit Aposloius,
asinw. Hrec filia Sinhcui divinitus ista dicunlur, in Gwciiasex parte in Israet facla esl, donec plenimdo
illis eral evibus qure vpcem paslpris audiebant; in illa •Genliuminlraret.
erat multitudine qure Dcminum venientem taijla de- 9. Sed alliludiiiem gloriflcationisoportuil ut prtece-
votione laudabat, iaiito agmine deducebat. Ei di- derei Iitimilitas passionis : ideo seculus adjunxit_
ctum est, Noli timere : illum agnosce qui a le lauda- Amen, amendico vobis, nisi cjranumfrumenli cadensin
tur, et noli trepidare cum patilur; quia ille sanguis lcrram, moriuum fueiit, ipsum solum manel : si auletn
Fundilur, per quem tuum deliclum deleatur, el viia mortuumfuerit, mulliimfruciumaffeti. Se aulem dice-
reddatur. Sed pullum asinre in quo nemo sederat bal. Ipsum eral grannm moitificandumel multipliGau-
(hoc enim apud alios evangelistasinvenitur) intelli- dum . nioriificanduminlidelilaie Judreorum, multipli-
gimus populum Genlium, qui Legcm Domininon ac- candtim fide populorum.
eeperat. Asinam vero (qitia utrumque jumentum Do- 10. Jarnvero exbortans ad passionis sure sectanda
mino adduclum est) plebem ejus qure veniebal ex vestigia : Qui amat, inquit, animatn suatn, perdet
populo Israel. non indomitam plane, sedqurepra:sepe eam. Quod duobus modis intelligi polest : Qui amat,
Domini agnovil. 1AliquoiMss., ex pivrieisraet, sine pj-seposiiione,
m;
4 Lov.,argumentum.Edifialii et Mss, augmentum. quse ct abesta grrecotextu Apostoli.
4767 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI'' '
1763.
perdet, id esl, Si amas, perde; si cupis vitam tenere eum in corpore habere prresenfem, sicut Martha et
in Christo, noli moilem limere pro Christo. item alio Maria, quando et Lazarus unus erat ex recumben-
modo : Qui amat animam suam, petdel eam. Nuli tibus. Sed eo modo Christo etiam Judas pcrditus
amare, ne perdas: noli amare in hae vila, ne perdas ministravit; nam etloeulos ipse habebal: el quamvis
in relerna vita. Hoc autem quod poslcrius dixi, magis ex eis qure miltebanlur sceleratissime ftiraretur, per
habere videtur evangelicus sensus : seqnilur enim, Et illum tamen etiam necessaria parabaniur (Joan. xn,
qui oditanhnam suamin hoc tnundo, in vilamwtentam 2, 6). Hinc csl illud quod cum ei diceret Dominus,
custodieteam. Ergo quod supra dicium esl, Qui amat, Quodfacis, fac celeriler; arbitrali sunl quidam, quod
subintelligitur, in boc mundo; ipse utique perdet : eum jusseiit propter diem feslum neccssaria prrcpa-
qui auletnodil, utique in boc mundo; in yilam oelernam rare, vel indigenlibus aliquid dare (Id. xm, 27, 29).
ipse custodiet. Magnael mira senleniia, quemadmo- Nullo modo igilur dc hujuscemodi ministris dicerel
dum sit homiuis in animam suam amor ut pereat, Dominus, Ubi sum ego, ibi erit el minisler tneus; et,
odium ne pereat! Si male amaveris, ttinc odisti : si Si quis mihi minislraverit, honorificabil eutn Paler
bene oderis, lune amasli. Felices qui oderunt cuslo- meus: quoniamJudam talia ministraniem, reprobatum
diendo, ne perdant amando. Sed vide ne libi subrepat polius quam bonoratum videmus. Utquid ergo alibi
ut teipsum velis inlerimere, sic inlelligendo quod qurcrimus quid sil ministrare Christo, et non potius
debes odisse in hoc mundoanimam luam. Hinc enim in istis ipsis verbis agnoscimus? Cum enim dixit, Si
quidam maligni aique perversi, et in seipsis crude- quis tnihi minislrat, me sequalur; hoc intelligivohjit,
liores el sceleratiores bomicidre, flammis se donant, ac si diceret, Siquis me'non sequitur, non mihi mini-
aquis prrefocant, prrecipitio colliduni, etpcreunt. Hoc strat. Ministranl ergo Jesu Christo, qui non sua qure-
Chrislus non docuit, imo eliam diabolo prrecipitium ruut, sed qure Jesu Chiisti (Philipp. n, 21). Hoc est
suggerenli respondit : Redi reiro, satanas; scriptum enim, tne sequalur, vias ambulel meas. non suas :
esl, Non tenlabis DominumDeumtuum (Malih. iv, 7). sicuLalibi scriptum esL,\Quise dicitin Chnstomanere,
Pelro autem dixit, significansqua morte giorificaturus debel sicul ambulavii ille, et ipse ambulare (I Jbau.
erat Deum : Cum essesjunior, cingebasle, el ibas quo n, 6). Debel etiam, si porrigit esurienti panem, de
volebas; cum auiem senueris, alter le cingel,et ferel quo misericordia facere, noii de jaclantia; non aliud ibi
tu non vis (Joan. xxi, 18,19). Ubi satis expressit, non qnrerere quam opus bonum, nesciente sinislra quid
a seipso, sed ab alio debere occidi, qui vestigia sequi- faciat dextera (Maiih. vi, 5), id est, ul alienetur in-
tur Cbrisli. Cum ergo causre arliculus veneril, ut tentio cupiditatis ab opei'echaritalis. Qui sic mimstrat,
ha_ccondilio proponatur, aui faciendumesse conlra Chrislo miuistrat; recfeque illi dicetur, Cum uni ea
Dei prreeeptum, aui ex bac viia emigrandum, quorum minimismeisfecisli,tnihifecisli(ld.y.-~v, 40). Nectantum
duerum hamo cogalur alterum eligere, comminaiue ea qure ad misericordiam pertiiient corporalem, sed
mortem persecutore; ibi eligat Deo dilecto emori, omiiiabona opera proplerChristum laciens(iune erunf,
quam offensovivere; ibi oderit in boc mundoanimam enim bona, quoniam finisLegis Chrisius, ad jusiitiam
suam, ut in vilam aelernam cuslodial eam. omnicredenli(BOIJJ.X,
4),i minisler est Ciirisiiusque ad
" 11. Si
quis mihi tninistrat, me sequaiur. Quid est, illud opus magnrc eharitalis, quod est animam suam
me sequalur; nisi, ine imilelur? Chrislus enim pro pro fratribus ponere : Iioc est enim et pro Christo
nobis passus esl, ail aposlplus Petrus, relinquensnobis ponere. Quia el hoc propier sua niembra diclurus est:
exemplum, nl sequatnur vestigia cjus (I Pelr. u, 21). Cum pro islis fecisli, pro me fecisli. De tali quippe
Ecce quod dictum est, Si qnis mihi mintslral, me se- opere etiam se ministrum facere et appellare dignalus
qualur. Quo fructu? qua mercedo? quo pncmio? El esl, ubi ait: Sicul Filius\hoministtonvenilminislrari,
ubi sum, inquil, ego, illic et minisler meus eril. Gralis sed minislrure, et anhnatn suam ponere pro multis
amelur, ut operis * quo ministratur illi, pretium sit (Mallh. xx, 28). Hinc esl ergo unusquisque minister
esse cum illo. Ubi enim bene eril sine illo, aut quando Christi, unde est roinister el Chrisius. Sic mini-
esse male poierit cum illo? Audi evidentius. Si quis strantem Chrislo honorificabiiPater ejus, honore illo
mihi minislraverit, hotwrificabiteutn Pater meus'.Quo magno, uL sit cum Filio ejus, nee unquam deficial
'
honore, nisi ul sit cum Filio ejus? Quod enim supe- feliciias ejus.
rius ait, Ubi ego sum, itlic ei ministermeus erit; bpc 15- Cum ergo audiiis, fraires, Dominumdicenlem,
inlelligitur expesuisse cuni dicit, honorificubit eum Ubi ego sum, itlic el minislermeuserit; noliletantum-
Paler meus. Nam quem majcrem henprem accipere modo bonos episcopos et clericos cogitare. Etiam vos
polerit adoptalus, quam ut sit ubi est Unicus; non pro modo vestro ministraie Christo, bene vivendo,
sequalis factus divinitali, sed eonspeiatus a_ternilati? eleemosynas laciendo, nomen doctrinamque ejus qui-
12. Quid sit autem ministrare Christe, cui operi bus potueritis prredieandoi;ui unusquisque etiam pa-
merces tanta prpponilur, hoc potius debemus inqui- terfamilias hee npmine agnpscal paternum affeclum
rere. Si enim hoc pulaverimusesseChrislo ministrare, sure familirsse debere. Pro Christn etprp vita reierna,
ea qure suntcorppri necessaria prreparare, aut cce- SUPSomnes admoneat, doceat, horlelur, corripiat;
nanti cibum ccquere vel appenere, vel peculum dare impendat benevolentiam, exerceai disciplinam : ita in
petumque miscere; fecerunt hec illi qui pctuerunl domo sua ecclesiasticum et quodammpdpepisccpale
iplerique MSS.,et operis. implebit efficium, ministrans
i
Christo ut in seternum
" 1769 TRACTATUSLlt. CAPUT Xlt. 1770
sit eum ipso. Nam et iilam maximam passionis mini- lis ture : vires suggerp ut curras , nec reprimo quod
stralionem multi ex vestro numoro ministrarunt: acceleras; sed transfero in me quod trepidas, ct sub-
mulli non episcopiiieque clerici, j'uvenes el virgines, sterno qua transeas. 0 Domine mediaior, Deus supra
seniorescum junioribus, multi conjugaiiel conjugatre, nos, homo propter nos, aguosco misericordiam-
multi patres malresque familias Christo minisiranles, tuam! nam quod tu tantus turc cliaritatis voluntate
etiamanimassuasin ejus marLyrioposuerunl, el hono- turbaris, mullos in corpore tuo qui surc infirmilaiis
rificanle Palre corpnas gloripsissimas receperunt. hecessitate lurbanlur, ne desperandd pereani conso-
TRAGTATUSLH. laris.
3. Denique homo qui sequi vull, audial qua se-
Abeo quod scriptum est, Nunc anima mea turbala
ad Hrec loculus est qualur. Accessitforte hora terribilis, proponitur optio
est. el quid dicam? usane id\ aut faciendr» iniquitatis, aul subeundre passionis;
Jesus, et abiit_, et abscondit se ab eis. Cap. xn,
turbalur anima infirma , prppter quam sponte turbata
f . 27-56. est anima invicta : prreponeturc volunlali volulilaiem
1. Posiquam Dominus Jesus Christus verbis leclio- Dei. Allende enim quiddeinde subjungalcreaior tuus
nis bestermc minislros suos ul seipsum sequerenlur et magister tuus, qui te fecit, el ut te docerel faclus
- horlatus est, cum ila prredixisset passionem suam, est et ipse quod fecit: homo enini faclus est qui ho-
qnod nisi granum frumenli cadens in lerram morluum minem fecil; sed Deus incomraulabilis mansit, et
fuerit, solum manel; si autem moriuum fuerit, mul- hominem in melius commutavil. Audi ergo quid inde
lum frucium affertrubi excitavit eos, qui eum ad subjungat, cum dixisset, Nunc anima mea turbala
regnum coalorumsequi vellent,,ut animam suam odis- esl. Et quid dicam, inquil? Paler, salvificame ex hac
sent in hocmundo, si eam in vitam relernam custo- hora : sed propiereaveniin hanchoram. Paler, clarifica
dire ccgitarent : ad nostram rursus infirmilatem nomentuum. Docuitte quid cogites, docuil quid dicas,
suum lemperavil aifectum, et ait, unde leclio coepit quem invoces, in quo speres, cnjus volunlatem cer-
hodierna, Nuncanima tnea lurbata esi. Unde turbata" tam atque divinamtusevoluntati humanrc infirmreque
est, Domine, anima lua? Nempe paulo anle dixisli, prreponas. Non ideo tibi videatur ex alto deficere,
Qui odil animamsuam in Iwctnuttdo, in vitam wiernatn quia te vult ab imo proficere. Nam et tentari dignatus
cusloditeam. Ergo anima tua in hoc mundo amalur, est a diabolo, a quo utique si nollet non tentarelur,
ideo lurbatur veniente liora qua ex hoc mundo egre- quemadmodumsi nollet non paleretur : el ea respon-
diatur? Quis hoc de anima Dominiaudeal affirmare? dit diabolo, quse lu in teiUationibus debeas respon-
Sed nos in se Lranstulit, nos in se suscepit caput dere (Malth. iv, 1-10); Et ille quidem teniatus est,_
nostrum , membrorum suorum suscepit affeclum : et sed non periclitatus; ut doeeret te, in tentatione
ideo non est abaliquo turbalum; sed sicut de illo di- periclitanlem tentateri resppndere, et post tentato-
ctum est, cum Lazarura suscilarel, lurbavit semelip- rem non ire, sed de pericule lentatienis exire. Sicut
sum (Joan. xi, 55). Oportebat enim ul unus medialor autem bic dixit, Nunc anhna mea turbala est, ita
Dei el hominum homo Chris(us Jesus, sicut nos eiiam ubi dicil, Ttislis esl animamea usque ad mor-
exckavit ad suraraa, ila nobiscum pateretur et in- lem; el, Paler, si fieripotest, transeat a tne calix isle:
fima -. iipminis suscepit infirmitalem *, ut doceat sic conlri-
2. Audio superius dicenlem, Venilhora ut glorifi- statum etconturbatum quod sequitur dicere, Yerum-
celur Fititts hominis: si motiificaium fuerit granum, lamen non quod ego volo, sed quod iu vis, Pater
multum fructum affert. Audio , Qui odil animam suam (ld. xxvi, 58 el 39). Sic enim homo ab humanis in
1in hoc mundo, in vilam wlernain custodif.eam. Ncc divina dirigiluiy cum voluntali humanre voluntas di-
permillor tanlummodo mirari, sed jubeor imitari. vina prreponitur. Quid est autein, Clarifica tuum no-
Deuide sequentibus verbis , Si quis mihi minislrat, men; nisi, in sua passione et resurrectione? Quid est
me sequatur; ei ubi sum ego, ibi et minislertneus erit; ergo aliud, nisi ut Pater clarifio.elFiIium, qui clari-
mundum contemnere aecendor, et in conspectu meo ficat suum nomen etiam in siinilibus passionibus ser- ,
nihil est vitrc !iuj"ustolus, quantumlibet fuerit pro» vorum suorum ? Unde scriptum est de Petro, quod ,
lixus, vapor; prreamnre rclernerum lemporalia mihi ideo de illo dixerit, Atier te cinget, ei ferei quo tu
cimcia vilesctmt: el rursus ipsum Dominum meum, non vis; quia significare'-oluil, qua morteglorificaturus .
qui me illis verbis ab infirmitale mea rapuit ad flrjni- erat Deum (Joan. xxi, 18, 19). Ergo et in illo Deus
tatem suam, audio dicenlem, Nunc aiiimamea lur- clarificavitnomen suum, "quia sic etiam in membris
baia esi. Quid eslhoc? Quomodp sequi jubes animam suis clorificat Christum. , ,, -
meam, si turbari videe animam tuam ? quomodo stif- •4. Venitergo vox de cwlo, El clarificavi, et iietiim
feram quod grave lania firmitas sentit? quale funda- clarificabo.Et c/a)i/icaui,antequamfacerem munduni:
mentum qureram.si pelra succumbit? Sed videor ef iterum clarificabo, cum resurgct a mortuis,'et as-
mihi audire in cogitalione mea respondentera mihi cendet in ccelum. Et aliler intelligi potest. Et clarifi-
Dominum, el quodammodo dicentem : Magis seque- cavi, cum de Yirgine natus esl, cum \irlutes opera-
ris, quia sie me inlerponp ut sufferas : andisti ad te
vecem forliludinis mere, audi iiime voceminfirmita- 'SicMss. At editi, ostendit hominissusceptiinfirmila-
1m onmibuspropeMss.,pateretur ei infirma. tem.
SANCT.ATJGUST.JII. (Cinquantc-six.)
zm IN JOANNISEVANGELIU.I,S. AUGUSTM im
tus est, cum coeloindice per slellam a Magisadoralus est, posset aliquis opmari ignem reternum, quomil-j
est, cum a sanctis Spiritu sanclo plenis agnitus esi, lendusest diabolus cum angelis suis, et omnibusqui
cum descendenieSpiriiu in specie columbredeclara- sunt ex parte ejus ; rion natura, sed vitio; non quia
tus, cum voce de coelosonanle monstraius, cum in creavii aui genuii, sed quia persuasit et tenuit: posset
monte iransfiguraius, cuin miraculamulta fecil, cum crgo aliquis opinari ilium ignem aaternumextra mun-
multos sanavil atque rouiidavit, cum dc pauoissimis dtim esse, ei boc es$e dictum^ ejkielur foras. Quia
panibus tantam muliiludinempavit, cum venlis el flu- vero ait, Nttncjudkium est tnundi; et expqnens quid
clibus imperavil, cum morluos suscilavit: et iterum dixeril, Nunc, inquit, princepshujus tnundi ejicieim
clarificabo, eum resurgel a .moiiuis, cum mors ei foras: hoc iiUeliigendum est quod nunc fit, non
ultra non dominabilur, cum exaliabitur super ccelos quod lanto posl fiiturumest in novissimodie. Prredi-
Deus,et super omneni lerram gloria ejus. cebat. ergo Dominus iquod sciebat, post passionem
5. Turba ergoquwstabat, ct audieral, diceballoni- et glorificaiionemsuam per universummundum mul-
truutn faciutn esse: alii dkebanl, Attgelus ei loc\ilus los populos credituros, in quorum cordibus diabolus
csl. Respondii Jesus, et dixit: Non propler me hwc intus erat;cui quando ex fide renunliant, ejicitur
vox venit, sed propler vos. I.ic osiendit illa voce non foras. j
sibi indicatuni quodjam seiebat, sed cis quibus indi- 8. Sed dicil aliquis : Numquidde cordibus Palriar-
cari oportebat. Sicui autem illa vox non proptereum, charum et Propbetanjm, veterumquejustorum non
sed propler alies diviiiUaiefacla est; sic anima cjus, ej"cctusest foras? Ejeclus est plane. Quomodo ergo
nen prppier eum, sed propler alios volunlaleturbala dictum esi, nunc ejicieturforas? Quomodoputamus,
est. nisi quia lunc quod in hominibus paucissimisfaclum
6. "Atlende cretera. Nunc, inquit, judkium est est, ntinc in multis magnisquepopulisjam mox futu-
mundi. Quid ergo exspeclaudum esl in fine srectili? rum esse prrcdictum esl? Sic elillud quod dictumests
Sed in fine quod exspectalur judicium, eril judican- Spirilus autem nondumeral datus, quia Jesus nondum
dorum vivorum et mortuorura, judicium erit pra> fueral glorificatus(Joan. vn, 39), potest similemba-
miorum pcenarumqiierclernaruni.Quale ergo nunc ju- bo.re qurcslionem, et similem solulionem. Non enim
dicium est? Jam in superioribus leclionibus quanlum sine Spiritusancto futura prrenuntiaveruntProphetrc;
polui, commonui Charilatem vestram, dici etiam aul non eliam Dominum infantem in Spiritu sancto
judicium non damnaiionis, sed discrelionis : tmde Simeon senex et Anna vidua cognoverunt (Luc H,
scriplum esl, Judica me, Deus, el discerne causam 25-38); et Zacharias etElizabelh, qui de illo nondum
meamde genle non sancla(Psal. XLII,1). Muitaaulem nato, sed jam concepto, tanta per Spiritum sanclum
suiitjudicia Dei : unde dicitur in Psalmo, Jttdkia tua prredixerunl (ld. i, 41-45, 67-79). Sed Spirilus non-
abyssustnutla (Psal. xxxv, 7). Dicit eliam Apostplus, dum erat dalus; id est, illa abundantia gralise spiri-
0 aliiludo diviliarumsapienliw et scientiwDei! quam tualis, qua congregati linguis omnium loquerentur 1
inscrulabiliasunt judkia ejus (Jfom.xi, 35)! Ex qui- (Aci.n, 4-6), ac sic in linguis oraniumgentiumfutura
bus judiciis etiara hoc esl quod liicail Dominus, Nunc prrenunliarelur Eeclesia : qua gratia spirituali populi
iudicium esl mundi; servato illo judicio in flne, libi congregarentur, qua loiige Jateque peccata dimitte-
novissime vivi el rnortui judicandi sunt. Possidebat renlur, et millia millium Deo reconciliarenlur.
ergo diabolus genus humanuin, el reos suppliciorum 9. Quid ergo, ait quispiam,quia diabolus de creden-
lenebat cbirograpbo peecatorum; dominabatur in liura cordibus ejicietur foras, jam fideliumneminem
cor.dibusiniidelium, ad creaturajn colendam, deserto tenlal? Imo vero tentare non cessat. Sed aliud eslin-
Creatore, deceptos captivosque pertrahebat: per trinsecus regnare, aliud forinsecus oppugnare : nam
Chrisli autcm fldem, qurc mor|.e ejus el resurreclicne ei niuiiilissimanicivitatem aliquandoheslis Jippugnat,'
fifmata esl, per ejus saiiguinem, qui in remissienem nec expugnat. El si aliqua lela ejus missa perveniunt,
fusus est peccalorum, raillia credeniium a dominatu admonet Apostolus unde non lrcdant; commernorat
liberantur diaboli, Cbrisli corpori copulantur, et sub loricam et scutuni fidei (I Thess.v, 8). Etsijiliquajido
tajito eapite uno ej'usSpirilu fidelia membra vegetan- vulneral, adesl qui sanat, Quia sicul pugnantibusdi-
tur. Hoc vocabal judicium, hanc discretionem, hanc clum est, Hwc scribo vobis, ui non peccetis: ita qui
a suis redemptis.diaboli expulsionem. vi.lneranlur, quod sequilur audiunt, El si quispecca-
7. Denique atlende quid dicat. Quasi qurereremus verit, advocalumhabemusapitd Palrem, Jesum Chri-
quid essetquod ait, Nunc judicium esl tnundi, secu- siumjuslum; ipse esl propiliatiopeccalorumnostrorum
tus expesuil : ait enim , Nunc princeps hujus mundi (Uoan. ii, 1, 2). Quid enim oramus cum dicimus,
ejicieturforas. Audivimusquale dixerit esse judieium,- Dhnitlenobis debila nostra, uisi ut vulnera nosira sa-
Non ergo illud quod.in fine venturum est, ubi viviet nentur? Et quid aliud petimus eum dicimus, ATenos
mortuijudicandisunt, aliisad dexleram-, aliis ad si- inferas in tenlationem(Mailh. vi, 12, 15), nisi ut iile
nistram separalis ; sed judicium quo princeps hujns qui insidialur, vel cerlat extrinseeus, nulla irmmpat
mundi ejkielur foras. Quomodo ergo intus erat, et ex parle, nulla nos fraude, nulla nos possit vhiute
quo eum ejiciendum dixit foras? Numquidnam in superare? Quanlaslibet Jamen adversum nos erjgat -
mundo erat, et extramundum missus est foras? Si machinas, quando non lenet locum eefdis ubi fides
enim de iilo j udicio diceret_.quod in iine venturum liabitat, ejeclus esl forag, Sed uisi Dominuscustoui-
 1775 TftACTATUS141!. CAPUT XIL ffll
erit civiWtem, in vanum -vigilabiiqui cns.odit (Pml. mink (Joan. xn, 25, 23). Hoc ilaque isti animo reti-
cxxvi, l).J>3olite£rgo de vobis ipsis prresumere,, si nenteg, et quod jiune ail, Cum exaltatvs fuero a lerra,
non vullis foras «jeclum jllabolum intrc iterum re- morlem crucis inleljigentes, quresieruni ab illo, et
vocare. jlixerunt; Nos audivimusex Legequia Chrisiusmanet
40. Absil autem nt diabolum mundi princjpem iia in mternunii et quomodoiu dkis, Oporiet exaituri Fi-
dictum existimemus, jit eum icelo el lcrrre dominari iium Jwminis? Quis est enim isle Fitius hominis? Si
posse credamjis. Sed mundus appellatur in malis ho- enlm ChristHS est, inquiunt, manet in aUeroum : si
minibus, jjui lolo ofhe terrarum diffasi sunt : sicut roanet in aUerniim, quomodo exaltabilur a ieiTa ; id
appellalur jlomus inliis a quibus babilalur, secundum est, qucmodp crucispassicne morietur? Hec enim eum
quod.4icimus, Bona_domusest, vel, maladomus est, dixisse intelligebant,qucdfacere eegitabant. Non ergo
non quando reprebeiidimus^ivelaudaihus redificium eis verborum istorum obscuritatem aperuit infusa sa-
parietum atque lectorum, sed quando mores -vel bo- pienlia, sed stimulala conscientia.
norum hominum veljiialorum. Sic ergo iiiclum est, 13. Dixit ergo eis Jesus : Adhucmodicumlumen in
Princeps hujus mundi : id cst, princeps malorum vobisest.Hinc est quodinleiligitis quia Chrislus manet
omnium qui habitant in mundo. Appeilalur etiam in relernum; Ergo ambulatedum lueem habclis, nt non
mundus in Jionis. qui simiiiter toto, ierrarum crbe tenebrmnos comprehendant. Ambulale, aceedite, to-
diffusi sunt. tndedicit Apostolus, Deus erai in Chri- tum inlelligilc, et moriturum Chrisinm, et viciurum.
sto, mundumreconcilianssibi(II Cor. v, 19). Hisuntex in oeternum, et sangniiiem fusurum quo redimai, et
cporjimxordibus princeps Iiuj'us mundi ejicitur foras. ascensurum in sublimia quo perducat. Tenebrreauiem
di, Cum.ergo dixisset, Nunc princeps hujus mundi vos comprehcndent, si eo modp credideritis Clirisfi
ejicielurforas ; El£go, inquit, siexallalus fuero aiefra, reternitalem, ut negeiis in ep moriis humilitateni. Et
omnia.lraham-postme. Quae omnw, nisi ex jjuibus ille qui ambutatin lenebris, nescilquo vadat. Sic potest -of-
ejicjtur fcrasS Nonaulem dixit, omnes, sed, joinnia: fendere in lapidem oifensionis, et pelram scanca'i,
rjon£nim omnium estiides(H TJiess.m, 2). Non ita- quod fuil Dominus crecis Judrcis : sicut credenlibus
que-hoc ad-uniyersiiatem hominum retulit,sedad lapis quem reprobaverunt rediflcantes, faetus est in
creaturre inlegritatem; id est, spirilum, et anjmam, caput anguli (I Pelr. n, J3-8). Hinc dedignati sunt
et corpus; et illud quo iiuelligimus, et-illud quo vivi- credere in Christum, quia eorum impielas conlempsit
JTBUS, eljlludquo visibiles el contrectabiles sumus. mortuum, risil oceisum: el ipsa eral mors grani mul-
Qui enjm dixit, Capillus capitis veslri non peribil (Luc. tipiicandi, et exaltatio trahentis post se-omuia. Dum
xxr, 48), omnia trahit post se. Aut si otnnia ipsiiio- lucem, inquit, habelis, credilehi lucem, ut filii lucis
inines intelligendi sunt, omnia prrcdestinata ad salu- silis. Cum aliquid veri auditum habetis, creditein
tempossumus diceres ex quibus omnibus ait nihil esse verilalem, ut renascamini in veritate.
periturum,eum supra de suis ovibus loquere.tur(Joan. 14. IIwc loculusest Jesus, el abiit, el absconditse ab
x,€8). Aut certe omnia homiuum genera, sive in eis. Non ab eis qui credere et diligere cceperanl, non
linguis omnibus, sive in feialibus omnibus, sive in ab eis qui cum ramis palmarum et iaudibus obviam
gradibushonorum omnibus, sive in diversilalibus in- venerant :sed abeis qui videbant et invidcbant. quia
genlorum'omnibus,-siveinartium licitarum etulilittm nec videbant, -sedin lapidem illura crccitate offende-
professionibusomnibus, et quidquid aliud dici potcst bant. -Cumauiem abseoridit se Jesus ab eis qui eum
seeuridum innumerabiles differenlias quibus inter se oceidere cupiebant (quod srepe propler oblivionem
praetersola peccata faominesdistant, ab excelsissimis commonendi eslis), noslrre infirmitaii -
cnnsuluit, ncn
usqrie adhum'tllinios,'a rege usque ad mendicum; siise ppteslali deregavit.
vmnia,inquil, iraham posl me : ul sit caput eorum, et TRACTATUSLlil.
illi membraejus.Sed si exallatus, inquit, fuero a terra; Abco
: non enim dubitat futi,- quod scriptumest, Cum antem tanta signa fecis-
hoc est, cum exaltatus fuero set ceram eis, nen credebant in eum; usquead i'd,
rum esse quod venit implere. Hoc Tclcrtur ad illud Dilexer-untgleriam ljominum magis quam gloriam
quod superius ait, Si aulem mortuum fueril grattum, JDei. Cap. xu, f . 57-43.
«luifum fruclum affeft. Nam exaltatienemsuam quid
* aliud dixit -I. Prrenuntiata DpminusCbristus passinne sua, et
quam ineruce passienera?Quod et ipse
Evarigelista nen laeuit: subjunxit enim, et ait, Hoc morte fructuosa in exaltatione crueis, ubi dixit se
aulem dkebat, significansqua morie essel niorilurus? omnia tracturum esse post se, cum inlellexissent Ju-
12. Respondhei turba : Nos audivimusex Lege quia drei quod de sua morle dixisset, et proposuissent ei
Chtistusmanei in miernum; et quomodoiu dicis, Opor- quaestionem, qubmodo diceret se esse moritufum,
lel exaitari Filium liominis? Ei quis est isle Filius Iio- cum ex Lege audierint quod Christus manet in reter-
minis? Memoriter tenuerunt quod Dominus dicebat num; horlatus esl eos, ut dum adhuc modicumIumeu
assidue se esse Filiura hominisi Nam hoc loco non in eis esset, quo Christum reternum esse didicisseht,
ait, Si exaltatus fuerit a terra Filius hominis ; sed arobularent, ut totum discerent, ne comprehenderen-
superiusdixerat, quod hesterno die lectum atquetra- turaienebris.Et cuni hrec esset loculus, abscondit
«Latumest, quando nuniiati sunt Gentiles illi, qni eum se ab eis. Hrecin superioribus dominicis lectionibus
Fjderecupiehaht. Tenit hora ut gtoiificeturFitiusho- verbisque didicistis.
 I77S IN JOAMIS EVANGELIUM". S. AUGUSTIN! im
2. Deindeinlulit Evangelista unde hodiernum capi- nisi aliquid inde dicaihus, accipite quod potuerimus':
tulum recitatum est, etait : Cutnautemtanta signa fe- et ubi vestrre exspeclationi non suffecerimus,'ab illo
cisselcoram eis, non credebant... eum; ui sermoIsaiw incremenlumposcite quinos planiafe posuilet rigare;
prophelwimplerelur quem dixit, Domine, quis credidit quia, sicut dieit Apostplus, Nequequi plantat est ali-
audilui twslro? cl brachiutnDomini cni revelalumesl? quid, neque qui rigat;' sed qui incremeniutridat Deus
Ubi saiis ostendit brachium Dominiipsum Filium Dei (I Cor. ni, 7). Quidam!ei'gointer se mussitant, et ubi
nunctipalum; non quod Deus Paler figura determine- possurit aliquando proelamant, etturbulenla discepta-
tur earnis lmmanrc, eique Filius lanquam membrum tione,contendunt, dicenies: Quid fecerunt.Judrei, vel
eorporis hrcreat: sed quia omnia per ipsum facta sunt, qure culpa eorum fuiljsi necesse erat ttt sermoIsaim
ideo brachium Domini diclum esl. Sicul enim tuum prophelwimplerelur quetn dixil, Domine, quis credidit
brachium, per quod opcraris; sic Dei bracbiumdictum audilni nostro? et brachiumDominicui revelalum est?
est ejus Verbum, quia per Verbum operatus est mun- Quibus respondemus, Dominumprresciumfuturorum,
dum. Cur enim homo ul aliquid operetur, brachium per I^ropbelam prredix|isseinfideliiatem Judreorum;
exlendit, nisi quia non conliiiuo fit quod dixerit? Si prredixissetaraen, non fecisse.' Non enim prdptefea
auiem tania poteslale prrevalerel, ut sine ullo motu quemquam Deus ad peccandum cogit, quia futura iio-
corporis sui quod diceret fieret, bracbium ejus ver- minum peccata jam novil. Ipsorum enim prrescivit
bum ejus esset,l. Sed Dominus Jesus unigeniius Dei peccata, non sua; non cujusquam alterius, sed ipso-
Pafris Filius, sicut non esl palerni corporis mem- rum. Quapi-optersi ea qurcilleprrescivilipsorum,Tion
brum, iLanon est cogilabile vel sonabile ac transito- sunl ipsorum; non vere ille prjeseivit; sed quia illius
rium verbum ; quia cum omnia per ipsum facta sunt, prrescienlia falli non potest; sine dubionon alius,sed
Dei Verbum erat. ipsi peccant, quos Deus peccaturos esse prrescivit.Fe-
3. Cum ergo audimus brachium DeiPatris esse Dei cerunt ei-gopeecaium Judrei, quod eos non compulit
Fiiium, non nobis obstrepal consueiudocarnalis: sed facere, cui peccaium non placet; sedfacturos esseprre-
quanliim illo donanle possumus, Viliutem Dei et Sa- dixil, quem nihil latet. Et iden si non maium, sedbo-
pientiam cogiiemus,jier quara facfa suntomiiia. Tale num facerc voluissent, non pi'phiberentur; ethee fa-
quippe brachium nec porrectum extendilur, nec col- eturi prreviderentur ab.ee qui nevit quid sit quisque
leclum conlrahitur. Non est enim ipse qni Pater, sed faciuriis, et quid ei sit prc ejus epere reddilurus.
unum suni ipse et Pater; et roqualis Patri ubique to- B. Sed et qure sequuniur Evangelii verba plus ur-
lus esl siculPaler : ne aliqua paleaioccasio deleslabili gent, et prefundiprem faciunt qurcstionem: adjungit
eiTori eorum, qui diciinLsolum esse Palrem, scd pro enim, el dicit, Propterea non polerantcredere,quiaite-
diversilale causarum ipsum diei Filium, ipsum dici rutn dixit Isaias: Excmcavttoculos eorutn, et induravit-
Spiritum sanclum; ct in his vorbis audeant - dicere, cor eorum,ul non vidcanloculis, el intetligantcorde, et
Eece videtisquia solus est Paler, si bracbium ejusest conveitanlur, el sancmillps. Dicitur enimnobis: Si npn
Filius; non enim dure, sed una persona est homo et pctuerunt credere, quedjpeceatumest bominisnon fa,-
bracbium ejus. Non inlelligenles neque advertentes, cienlis quod non potest Jacere?si aulem non credendo
quomodo verba de rebus aliis ad res alias transferan- peecaverunt, poluerunlergo eredere, et non fecerunt.
tur, propter aliquam similitudinemetiam in locutic- Si ergo potuerunt, quomodo dicit Evangelium, Pro-
nibus quolidianis de visibilibuset nolissimis rebus; pterea non polerant credere, quia ilerutn dixil Isaias,
quanto magis ut nobis ineffabiliaqualilercumque di- Excwcaviloculos eorum,\et induravk cor eorum; ut,
canlur, qure diei siculi sunt, omnino non possunt? quod est gravius, ad Deum referatur causa qua non
Nam et homo alterum hominem per quem solel agere crediderunt, quandoquidemipse excwcavitoculos eo-
quidquid agit, brachium suum appeliat: et si ei aufe- ' rum, et induravii cor eorum? Nen enim saltem hpc de
ratur, dolens dicit, Brachium perdidi; et ei qtii abs- diabplp dicitur, sed deDee, quedipsa prophetica Seri-
lulerit, dicil Brachium meum milii abslulisti. Intelli- ptura testaiur. Nam si arbifremur boc dictum de dia-
"ganlergo quomodo diclus sit Filius Palris brachium, bolo, qupd excmcavilocttloseorum, et cor induravil; la-
per quod Pater operatus est omnia; ne hoc non in- bprandumest quumodpijlorum culpam, quia uon cre-
telligendo, et in sui erroris lenebris permanendo, si- diderunt, ppssimus oslendere, de quibus dicitur, non
miles sint Judrcis ipsis, de quibus dicltim est, Et bra- polerant credere. Deinde jquidrespondebimus de aiie
chiumDotninicuirevelaiumest? jjrppheire ipsius testimenip, qupd ppsuit Paulus apo- -
4. Hic, occurrit allera qureslio, de qua quideni ut stulus dicens: Quod quwrebatIsrael, hocnon esl con-
corapetenter aliquid disputelur, el omnes ejus Iale- secutus; eleclioaulem conseculaesl: cmteriveroexcm-
brosissimi sinus perscrulenlur et excutianlur ul di- cati sunt, sicut scriptum esl, Dedil illis Deus spirilum
gnum est, nec mearum virium esse.arbilror, nec an- r compunciionis;oculos,ut non videant,el aures, ulnon au-
gustiarum (emporis, nee vestrrc capacitatis, Tamen diant, usquehihodiernumdkm(Rom.xi, 7, fsai.vi, 10).
quia transire ad alia vesira expectatione non sinimur, 6. Audistis,fralres, proposilam qureslionem,nempe
1 Hic Er. et Lov.addunt,quia verbumest cogilabilevel quam profunda sit cernilis: sed respondemus ut pos-
sonabile^quodtolumabest a Mss.,prrelerpaucos,quicum sumus. Non poterantcredere,quia hoc Isaias propheta
Am cl Bad. habent, ' < quia verbumnon est cogitabilevelso- prredixit: boc autem Propheta pr__dixit,'quia Deus
mbile.
2 sic in Mss,Atin edilis,audent. hoc fulurum csse ptrescivit. Quare autem nqn pole-
liin JRACTATUS JLIII. CAPUT XII.' 1778
rant, si a m'e qureratur, cilo .respondeo, quia noie-. quisquam liberurii arbitrium sie defendere, ut nobis
hani: malam quippe eerum volunlalem-prreviditDeus, oraiiouem qua dicimus, Ne nos inferas in tehtationem,
et per Prophelam praenuntiavit'ille cui abscendi fu- conetur auferre: rursus, ne quisquamneget voiuntatis
tura non possiint. Sed aliam causam, inquis, dicit arbitrium; et audeat excusare peccatum. Sed audia-
Prophela non voluniatis eorum. Qtiam causam dicit mus,DominUm, et prrccipienlem, et opilulantem; et
Propheta ? QuiadeditillisDeus spiritumcompunclionis; j'ubentem quid facere debeamus, et adjuvantem ut im-
oculos, ut non videant, et aures, ul non audiant, et ex- plere possimus. .Nani et quosdam niraia susevolun-
cwcavitoculoseorutn, et induravilcor-eorum.Etiam hoe tatis.fiducia extulit in superbiam; et quosdam nimia
eorum voluntalem meruisse respondeo. Sic enim ex- sure volunialis diffidentia dejecit in negligenliam. illi
crecat, sic obdurat Deus, deserendoet non adjuvando: dicunt: Ulquid rogamus Deumneyiucamur tenlalione,
quod occulto j'udicio.facerepcstesl, ini([uonori potest. quod in noslra esl potestale? Isti dicunt: Ulquidcona-
Hoc cmnino pietasreligiosorum inconcussum debet mur bene vivere, quod in Dei est poleslate? 0 DP-
inviolatumqueservare. sicut Aposlolus, cuni eamdem minc, n Pater qui es in ccelis,nenos inferas in quam-
ipsanflractarel difficillimam qurestionem, Quid ergo libel islarum tenlalionum, sedlibera nos a tnalo (Matllu
dtcemus,inquil? ntitriquidiniquitas-apud Deum? Absit vi, 15)! Audianms Dpminum dicenlem, Rogavi pro
(Rom. ix, 14). Si ergo absit ut sit iniquitas apud Deum; le, Pelre, ne deflciat fides tua (Luc. xxn, 32); -ne sic
sive quandoadjuyat, misericorditer facit; sive quando exislimemus fidemnoslram esse in libero arbilrip, ut
non adjuvat, juste facil: quia emriianon lemeritate, divino non egeatadjutorio. Audiamuset Evangelistam
sed j'udiciofacit. Porro • si judicia sanclorum justa dicenlem, Dedit eis ppteslalem.filiosDei fieri (Joan. i,
sunt, quanlo magis sanctificantiset juslificanlis Dei? 12); ne omninn exisiimemus in npslra pptestale-noii
Justa ergo sunt, sed occulta.Ideo cum qurcstiones esse quod credimus : verumtamen in utroque. illius
liujusmodi in medium yenerint, quare alius sic, alius beneficia cognoscamus. Nam ct agendre sunt gratire,
autem sie; quare ille Deo deserenle cxcrecelur, ille quia data est polestas; et orandum, ne succumbal in-
Deo adjuvante illuminetur: non nobis judiciurii de ju- firmitas (Galat. v, 6). Ipsa est fides qure per dilectie-
dicio lanti judicis usurpemus, sed contremiscentes nem operalur.-sicut ejus mensuram Dcminus cuique
exciamemiiscum Aposlolo, 0 allitudo divitiarum sa- partitus est (Rom. XII, 3); ul qui glorialur, non in
ptenliwet.scienliwDei! quam inscrutabiliasunt judicia seipsc, sed in Deminp glprietui' (I Cor. i, 31).
ejus, elinvesiigabilesvimsjus(Id. xi, 33)! Unde diclum 9. NPIIiiaque mirum esl quia npn peierant ciedere,
esl in Psalmo, Judicia lua, skut multa abyssus(Psal. querum vniunlas sic supci'baerat, ul igncraiites Dei
xxxv, 7). juslitiam,suam vellent censtituere sicut dicit deiiiis
7. Non ergo nie,~fratres, ad hancpeneirandam al- ApestPlus, Jusiiliw Dei noii sunt subjecli(Rotn. x, 5).
titudineni, ad hanc abyssum discutiendam, ad inscru- Quia enimnun ex fide, sed tanquam ex eperibus tu-
tahilia perscrutanda, expeclatio vestrre Charitatis im- muerunt; ipsn sup tumpre crccati, oifenderunt in
pingat. Agnoscomodulum nieum, sentire mihi videor lapidem offensionis. Sic aulem dictum ,est twn po-
eiiam modulum vestrum. Altius est hoc iucrementis terant, ubi intelligeiidumest quod nolebant; quemad-
meis, et forlius \iribus meis; pulo quia ct vestris. Si- modum diclum esl de Domino Deo nostro, Si non
mul ergo audiamusadmonenlem Scripiuram atque di- credimus, ille fidelis permanet,negureseipsumnon po-
cenlem, Altiora le ne quwsieris,et fortiora te ne scruta- lest (II Tim. n, 13). De omnipolenlc dictum est, non
tus fuetis (Eccli.iu, 22). Non quia ista negatasimt potesl. Sicut ergo quod-Dominus negareseipsum non
jiohis, cumDeus magistcr dicat. Nihil esl occulfum polesl, laus est voluntatis diviurc; ita quod illi noti
quod non revelabilur (Mallh. x, _26): sed si in quod polerant credere, culpa est voluntalis humanre.
pefvenimus, in eo arabulemus.sicut dicit Aposlolus, 10. Ecce dico et ego, quodqui tamsuperbe sapiunt,
non solum quod nescimiiset scire debemus, sed etiam ulsure volunlalis viribus tanttim existiment esse tri-
si quid aliter sapimus,id quoque nobisDeus revelabit buendum, ut negenl sibi esse necessarium divinum
(P/i!'!'pp.jii,15e«16).Pervenimusautemin viara fidei," adjulorium ad bene vivendum, non possunt credere
hane perseveranlissime teneamus : ipsa perducct ad in Chrislum. Non enim aliquid prosunl syllabrenqmi-
cubiculumregis, in quosuntomnesthesauri sapieniire nis Christi, et.Sacramenla Christi, ubi resistitur fidei
et .scientire absconditi (Coloss.n, -5). Non enim ipse Christi. Fides autem, Chrisli esl, credere in eum qui
DominusJesus Christus suis illis magnis et praxipue justificat impium(Boui.,iv,S); credere in Mediatorem,
eleclis discipulisinvidebat, quando dicebat, Mullaha-- sine quo interposito non reconciliamur Deo; credere
beo vobis-dkere, sed non poteslis illa potiaremodo in Salvatorem, qui venit quod perieral qurcrere alque
(Joatv. xvi, 12). Ambulandum est, proiiciendum est, salvare (Luc. xix, 10); credere in eum qui dixil, Sine
crescendum est, ut sint corda nostra capaeia earum me niltil poleslisfacere(Joan. xv, S). Quia ergo igno,-
rerum quas capere modoiion possumus.Quod si nos rans Dei-jusiiliani qua justificatur impius, suam vult
ultimus dies prbftcientes.invenerii, ibi discemus quod consliluere qua convincatur supeibus, in hunc non
hic non potuimus. ,-:'.- . potesl credere. flinc et illi non poteranl credere: non
• 8. Si quis autem istam qureslionemliquidius et me- quia mulari in melius homines non possunt; se.d
lius novifse posse el confldit exponere, absitut non quamdiu lalia sapiunt, non possunt credere. Hinc
simpaniior discere quam docefe.. Tanlurii ne audeat excrecanturi et~ indurantur; quia negaBdo divinun,'
 1779 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI S780
adjutorium, non adjuvantur. Hoc de Judreis qui ex- susciperet carnem, oculis hominum, sicut voluit iti
crecali el indufali sunt, Deus prrescivit, atque in ejus subjecta sibi creatura, hon sicuti est. Mundemuseorda
Spiritu Propheta preedixit. per fidem, ut illi ineffabili,et, utita dicam, invisibili
1L Quod vero addidit, El convertanturel saneni visioni prseparemur. Beali enim mundo eorde, quo-
eos: ulrum subaudiendura sif, non, id est, non con- niam ipsi Deum videbunt (Mallh.v, 8).
verianinr, connexa desnper sententia, ubi diclumest, 13. Verutnlamenei ex principibusmuiti Credideriint
ut non videant oculis el inteltiganl corde; quia et hic in eum; sed propier Pharismosnon confitebantur,ul de
utique dictum est (a), ul non inlelligant? et ipsa enim synagoganon ejicerenlur: dilexerunt enim gioriamIfo-
conversio de illius gralia esl, cui dieitur, Deusvhiu- niinummagisquamgloriamDei. Videte quemadmodum
lum, convertenos (Psal. LXXIX, 8). An forte el boc de nolaverit Evangelisla et improbaverii quosdam, quos
supernremedicinremisericordia faclum inielligendum tamen in eum credidisse dixit: qui in hoc ingressa
esi, ul quoniamsnperbreel perversre voluntatiserant, fidei si proficerent, amorem quoque humanregloria.
el suam jusliiiam conslituere volebant, ad hoc dese- proficiendo superareni, quem superaverat Apostoius,
rereniur, ut excrccarenlur; ad hoc excrecarentur, ut dicens, Mihi aulem absit gloriari, nisi in crnce Dominl
offenderent in lapidem offensionis, et implerelur fa- noslri Jesu Christi, per quem mihi mundus cmtifixus
cies eorum ignominia; atque ila humiliati qurererent esl, et egomundo(Galal. vi, 14). Ad hoc enim et ipse
nomen Domiui, et non suam qua inflatur superbus, Dominuscrucem suam, ubi euni dementia superbse.
sed jnstiliam Dei qua juslifieatur impius? Hoc cnim impietalis irrisit, in eorum qui in illum crederent
mullis eorum profeeiLin bonum, qui de suo scelere frontibus fixil, ubi est qubdammodosedes verecun-
compuncti. in Chrislum postea crediderunl: pre qui- dire, ut de uomine ejus fides non erubescat, et magis
bus et ipse eraveral dicens, Paler , ignosceillis, quia Dei gloriam quam hominum diligat.
nesciunt quid faciunl (Luc. xxm, 34). De qua eerum
TB.ACTATUSLIV.
et
ignprantia Apeslplus Teslimoniutn
dic'Us illis perhi- Ab eo
beoquiazeluinDeihabent, sed non secundumscienliam; quod ait Jesus,_Qui credit in me, non credit in
tunc enim et licc subjunxit, aique ail, Ignoratites me, sed in eum qui misit me; usquead id, Qureego
enhn Deijustiliam, et suatn volentesconsliluere,justilite loqupr, sieut dixit mibi Pater, sic lcquor. Gap, xu,
f . 44-50. '
Dei nonsunt subjecli(Rom. x, 2, 5).
12. Hwc dixil Isaias, qnando vidit gloriam ejus, et 1. Loquente Domino nosfro Jesu Christo apud Ju-
loculns est de eo. Quid viderit Isaias, et hcc quumodo dreos, et tanta miraculorum signa faeiente, quidara
ad DomiiuimChristum peiiinoai. in libro ejus legen- crediderunl prje.desiinaiiJn vilam reternam, quos
dum et intelligendum est. Vidit enitn non sicuti est, eliam voeavit oves suas : quidam vero-non credide-
Sed modo quodam significaiivo, sioul Prophelre visio riint, nec poterant crer^ere, eo quodccculto, nec ta-
fueral inlormanda. Nam vidit elMoyses, et fainen ei men injusto judicio Dei fuerant excrccaliet indurati,
quem videhal dicebal, Si invenigruiiainanie te, ostende deserenie illo qui superbis resisiit, humilibus autem
mihi lemetipsum,manifesleul videamie (Exod. xxxms dat graliam (Jacobiiv, 6). Eorura aulemqui credide-
13); quia non \idebal sicnti est. Quando auiem nobis runt, alii usque adeo^confitebantur, ut palmarum
hoc futurum sii, idem iste sanctus Joannes evangelista ramis aceeptis venieiui.occurrereni, in eadem laudis
in Epistola stia dicit: Ditectissimi,Filii Dei sumus, et confessione irelanles : alii vero ex principibus non
nondumapparuii quid erimus: scimttsqnia cum appa- audebant conliieri, ut de syuagoganon ejieerentur;
ruerit, similesei erimus, quoniam videbimttsettmsicuti quos no(avit Evangelista dicens, quod dilexeruntgto-
,esl (I Joau. m, 2). Poleral dicere, quoniamvidebimus riam hominumtnagisquamgloriamDei (Joan. xii, 43).
eum, el non addere, sicuii esl: sed quia sciebata qui- Eorum etiam qui non crediderunt, alii eranl poslea
busdam patribus et prophelis visum , sed non siculi credituri, quos prrevidebat. ubi ait, Cu«j exallaveritis
- esl; ideo cum dixisset, videbimuseum, addidit, sicuti Filiutn hominis,lunc agnoscelisquia ego sum (ld. vm,
est. Nemo enira \es lallat, fratres, eprum qui dicunt 28) : alii vero in eadem infidelitate mansuri, quorum
invisibilem Patrem, etvisibilem Filium. Hi enifn hoc imiialrix est eliam isla gens Judreorum, quaj post»
asserunt qui pulanl eum esse creaturam; nec inielli- modum debellala, ad tcslimonium propheiirequaj de
gunt secundum quid dictum sit, Ego el Paier unum Chrislo scripia est, in told pene orbe dispersa esl.
sumus (Joan. x, 30). Prcrsus in forma Dei in qua 2. His ita se habenlibus, et sua jam propinquante
rcqualis est Palri, eiiam Filius invisibilisest: ut au- passione, Jesus clamavii, et dixit; unde iectio coapit
lem ab hominibus viderelur, formani servi accepit, el hodierna : Qui crediiinme, noncredil in me,sedin
in simililudine ' hominum factus (Philipp. n, 7), vi- eum qui misil me : el qut videlme, videl euni qui misii
sibilis faclus est. Ostendit ergo se etiam,antequam mc. Jam dixerat quodam loco: Mea doctrinanan esl
1 Editi,in simililudinem.A.tMss.,in simililudine;juxta mea, sed ejus qui misit \me( Id. vn, i6). Ubi intelle-
grrcc, en omoiomali. ximus eum doclrinam suam dixisse Yerbum Palris
(a) Forte leaenduni, dictumnonesl : nisise.nsussil ne-
gationam iraiixaiii \erbo videcnt,mente adjuagi ad ver- quodestipse; et lioc significassedicendo,Mcadoclrina
bumintelligatit.n qindamvulgalaEvangelifversio.in ex- non csl tnea, sed ejus qui memisit, quod a seipso ipse
cusisUaijei,etnon intetligantco-de; sed in antiquisCor- nen
beiensihusBihliis,grrecoconsentiensnegatiouemiioc loco esset, sedhaberet ajqucesset (Supra, Tract.29).
minimerepeiit. Deus enim de Deo, Filius Patris : Pater auEemnoe
1781 TRACTATUSLIV. CAPUT XII. 1782
Deus deDeo, sed Deus PaterMii. Nunc autem quod Dominus ait, Qui vos recipit, me recipil, et qui recipit
ait, Qui credit in me, non credil hi tne, sed in eum qui me', recipit euin qui thetnisil (Mallh. x, 40). Quia do-
vtitil me, quonipdpIniellecturi sumus, nisl quia hpmp minus honoratur in servo, et pater jn filio : sed pater
apparebat heniinibus, cum lateret Deus? Et ne puta- lanquam in filio, dominus tanquam in servo. Filius
rent hoe eum esse taniummode quod videbant, lalem ahtem unigenilus reciedicore potuil, Credileiti Deum,
ac lantum se volens credi, qualis et quantus est Pater, el in me credile (Joan. xiv, 1); et qnod nunc ait, Qui
Quictedit in tne, inquit, noncredii in me, Id est, in boc credit in tne, non creditin me, sed in eum qui misil me.
quodvidet; sed in eum qui misil me, id est, in Palrem. Non a se abstulit fidemcredentis, sed noluit in forma
Sed qui credit In Patrem, necesse est cum credat esse' servi remanere credentem : quoniam cum quisque
Palrem, qui autcm credit eum Patrem, necesse cst credit in Patrem qui eum misit, prolccto credit.in Fi-
«t credat eum habere Filium : ac per hoe qui credit litim, sine quo Palrem noh esse cognoscit; el ila cre-
in Palrem, neCesseest ul credal in Filium. Sed ne dit ut credatrcqualem, quoniam sequitur, Et qui vi-
quisquam hoc credal de unigenito Filio, quod de iis det tne, videl eumqui nie tnisit.
tquidicti sunt iilii Dei secundum gratiam', npn natu- 4. Allende crclera : Ego lux in tnundum veni, ut
Jram, sicut ait Evangelisla, Dedil eis potestaiemfilios onmisqui creditin me, in lenebris rion maneal. Dixit
Deifieri (Joan. 1,12) _ unde el illud esl quod ipse quodam loco discipulissuis, Yoseslis lux mundi. Non
Bominus commemoravil in Lege diclum, Ego dixi, potesi civilasabscondi supef monlem conslituta, neque
'Dii estis, el filii excelsiomnes (Id. x, 34) : prpplerea accendunilucemam, el ponunt eam ~subtnodio, sed su-
tiixit, Qui creditin tne, non credilin me; ne (otum quod per candelabrum, ut luceal omnibusqui in domo sunt:
de Ghristo creditur, secuhdum hominem crederetur. sic luceal lutnenveslrum coram hominibus, ut videant
Ille ergo, inquit, credit in me, qui non credit in me opcra veslra bona, el glorificenl Palrem vestrum qut in
secundum id quod me videt, sed in eum qui me misif: cwlisesi (Matth. v, 14-16): non lainen eis dixit, Vos
ut cum credit in Palrem, credat eum habcrc Filium lux vcnistis in mundum",ut omiiis qui credit in vos,
sibi afqualeni,et tmicvere credalin me. Namsi ptilave- In tenebris non maneat. Nusquam hoc legi posse
iril eum non habere nisi filiossccuiulum graiiam, qui confirmo. Lumina ergo sunt omnes sancti; sed cre-
"snnlejus uiiqtie crealura, non Vcrbiun, sed facla per dcndo ab eo illuminaniur, a quo si qriis recesserit te-
Verbiim, nec haliere Filium reqiialem sibi atquc co;e- ncbrabitur. Lumen autem illud quo illuminantur, a
ternum, sempernatum, pariler incoiiiiiiutabilcm, cx se reccdere non potest; quia incommulabiie onmino
rullo dissimilematqueiniparem; iioiicredii iu 1'aircm cst. Credimus ergo lumini illuminaio, sicut pro-
flui erimmisit, qula non est hoc Pater qui euin iiusii. phet;e, slcui apostolo : sed ideo illi credimus, ut
5. Et ideocum dixisset,Qui credilin inc, non ci,-ditin non iu ipsum credamus quod illuminauir, sed eum
itie, sedin eumqui misil tne; ne putaretur sic \oluisse illocredamus in illud lumen a quo illuininaiur; ul ei
PatrCmihtelligitanquamPatrem niultorum filioriiinper nps illiiininemur, non ab illo, sod ciim illo a quoille.
gratiamregeneralorum, non unici Yerbi rcqualissibi,- Cum aulem dicil, Ut omnisqui creditin me, in tene-
continUOsubjecit, Ei qui videt me, videteuin qui misit bris non maneal; salis manifesiat omncs se in lene-
me. Kumquid ait, Qui videt me, non videt me, "sed bris invenisse : _sed ne in eis lenebris maueaiit in
eum qui misit rae; sicul dixerat, Qui credit in me, quibus invenii stinl, debeni credere in lucem qtim
non credit in me, sed in eum tjiii misit tne ? Illud nani- venil in limndum, quia per illaro 1'actusest mundus.
quedixil, ne sicutvidebalnr, crederetur tantumniodo 5. Et si cjiiisaudieril, inquii, verba mea, el non cu-
jfiliushominis : hoc autem dixit, ut Piuri crederelur stodierit, egononjudko eum Momeuloiequa: vos au-
sequalis. Qui credil in me, inquil, non eredit in hoc disse in stiperioribus iectionibus uovi; o.l qui obliti
quod videt me, sed cfedit in eiim qui misit me. Aut forle estis, recoliie; el qni non adfuislis, sed adestis,
cum credil in Patreni qui sibi rcqualem genuil me; audite quomododieit Fifms , Ecjo non judico eum ;
OOHquomodo me videl, sed sic credat in me, quo- cum dicatalio loco, Pater non judical quemquam,sed
modo in eum qui inisil hie : usque adeo enim nibil omnejudkium dedit Filio (Joan. v, 22) : nisi quia in-
distat intereumetme, ut qui me videt videat eum telligendum est, Modonon judico eum. Quare non
<jui me misit. Apostolbs suos certe ipse Dominus judieal modo? Attende quid sequilur : Non enhn
Chrisfus misit, quod cornm etiam nomen indicai: veni, inquit, ul judicem mundum, sed ul salvificem
jiam Sicut gfrece angeli, laiine nuntii vocantur, ita mundum: id est nt salvum faciam mundum. Ntinc
grrece apostoli, latine missi appellanlur. Nunquara ergo esl tcmpus misericordirc,posl erii judicii : qnia,
tameii aliquis apcstblorum dicere auderel, Qui credit Misericordiam,inquil, el judkium cantabo tibi, Do-
in me, non-Credilin me, sed in eum qui misil me: mhie (Psal. c, 1).
omnino enim hon dieeret, Qui credit in- nw. Crcdi- 6. Sed de ipso etiara futuro novissirao judicio vi-
mus enim apostplo, sed non credimus in aposlolum: dete quid dical: Qui spernil me el non accipit verba
non euim aposlolus justificat impium. Crcdenii au- mea, hubetquijudicel eutri: sermoquem loculus sum,
temln eum qmjttstiflcathhpium, deputaiurfidesejus ille judkabil eum in novissimodie. Non ait, Qui sper-
ad justitiam (RGtn.ji, 8). Possel dicere apostolus, nit me, et non accipit verba mea, egononjhdico eum
"Quirecipit me, recipit eum qui me misit; vel, Qui in novissimo die. Hoc enim si dixissel, non video i
audit me, audit eum qui me misit: iioc enim eis ipse . quomodo posset non esse contrarium illi senientira _
1783 IN JOANNIS EYANGELIUM,S. AUGUSTINI 17SI
vVbiait, Paler non judicul quemquam, sed omne judi- dedit;sed, siculdixi, in Sapientia Patris , quod est
ciutifdedit Filio. Cumvero dixit, Qui spernit me, et Verbum Patris, omnia mandala sunt Patris.Dicitur
non accipil verba mea, Itabetquijudicet eum; exspec- autem mandalum dalum, quia npn est a seipse cui
lanlibus aulem quisnam illeesset, sectilus adjunxit, dicilur dalum : et hoc est dare Filio sine quo nun-
Sermo quem locutus sum, ille judicabil eum in novis- quam Filius fuit, quod est gignere Fiiium qui nun-
simodie: saiis manifeslavit semetipsum judicalurum quam non fuit.
in ncvissimp die. Seipsum quippe locutus esl, seip- 8. Sequitur autein : \Et scio quia mandatumejus vita
sum aiinuntiavit, seipsum januam posuit, qua ipse wlernaest. Si ergo vila rcterna est ipse Filius, et vita
ad oves paster intrarel. Aliteritaquejudicabunlur qui rcterna est mandatura
jPalris ; quid aliud dictum est,
non audierunt, aliter qui audierunt el contempse- quam, Ego sum mandatum Palris? Proinde etid quod
ruht.'(__uienim sine Lege peccaverunl, ait Apostolus, adjungit, et dicit, Quw ego loquor, skut dixit mihi
sine Lege et peribunt: et qui in Lege peccaverunt, per Paler, sic loquor; non accipiamus, dixit milii, quasi
Legemjudicabunlur (ROIJLII,12). Pater verba locutus sit unico Verbo, aut egeat Dei
7, Quia ego, inquil, ex meipso non sum loculus. verbis Dei Verbum. Dixit ergo PaterFilio, sicut dedil
Idee se dicit nnn locutum ex seipso, quia non est ex vilam Filio : non quod nesoiebat vel non habebat, sed
seipso. Jara hoc srepe dixiraus ; jam hoc lanquam no- quod ipse Filius erat.Quid estautem, sicul dixitmilti,
tissimum noh docere sed admonere debemus. Sed sk loquor, nisi, Verurii loquor ' ? Ita ille dixit ul ve-
qui tnisil me Paler, ipse tnihi mandalum dedil quid di- rax, ila ista loquitur ul verilas. Verax auiera genuit
cam et quid toquctr.Non laboraremus , si cum eis nos veritatem. Quid ergo j'am diceret veritali! Non enim
loqui scircmus, cum quibus superiorji loculi sumus , imperfecia eral verilas, cui verum aliquid adderelur.
et cum eis ipsis non omnibus, sed qure audierunt me- Dixit ergo veritali, quia genuit verilalem. Porro ipsa
moria reiinentibus : nunc vero quia fortasse aliqui veritas sieloquilur, utpi dictum est: sed inielligenli-
adsunt qui non audierunt, eisque sunt similes qui bus, quos docet ut nata est. Ut aulem crederent lio-
oblili sunl quod audierunt, propler illos perfcrant niines quod inlelligere nondum valent, ex ore -earnis
moras nostras qui audila meminerunt. Quomodo verba sonuerunl, etabierunt; transvolantes soni stre-
dai,mandalum Pater unico Filio? Quo verbo loquitur puerunL,peraclis morulis lemporum suorura : scd res
Yefbo, cum sil ipsu Filius unigenilum Verbum? ipsrcquarum signa sunt soni, Irajeclrc quodammodo
Numquid per angelum , cum pcr ipsum creaii sint in eorum memoriam qui audierunl, eiiam ad nos per
Angeli ? Numquidper nubem : qurc quando sonuit ad lilleras qure visibilia signa sunl, pervenertmt. Non sic
Filium, non propler ipsum sonuil, quod alibi dicit loquitur veritas : inielligenlibus meiUibusintus loqui-
ctiam ipse; sed propter alios quos oportebat ita au- tur, sine souo instruit, inlelligibili luce perfundit. Qui
1
dire? Numquid per sonum labiis emissum, qui uon ergo potesl in ea videre s nalivilalisejus aUernilatem,
habet corpus; nec aliquo locorum inlervallo Filius a ipse illam sic audit loquentem, sicut ei dixit Paler
Paire separatur, ut sit inler illos aer medius, quo quod Ioqueretur. Exeitavit nos ad magnum deside-
percusso vox fial et in aurem veniat? Absit ut lalia rium interioris dnleedinissurc : sed creseendo capi-
deilla incorporea etineffabili substaniia suspicemur. mus, ambulando crescimus, proficiendoambulamus8,
Filius unicus est Verbum Patris, et Sapientia Patris; utpervenire possimus. I
in illa suntomnia mandala P.atris. Neque enim Patris
TRACTATUS LV.
mandalum Filius aliquandonesciebat, ut eum necesse I
essetex lempore habere quod antea non babebat. Iia Ab eo loco, Anle diem jfeslumPaschre, sciens Jesus
enim a Patre quod habet accepil, ut nascendoacce- quia venit liora ejus; usque ad id, El ccopil lavare
perit, dederitque illi gigncndo. Nam el vita est, el ac- pedes diseipulorum, et exlergere linteo quo erat
cepil vitam utique nascendo, non prius sine vita exis- prreciiictus. Cap. xm, f . 1-S.
teudo. Quia et Pater habet vitam, et quod habet est:
1. CcenaDamini secundum Jeannem, adj'uvante
nec accepitlamen, quia non ex aliquo est. Filius autem
ha- ipso, debitis est explieanda tractatibus, et ut nobis
scceplt vitam, dante Patre a quo est: el ipsequod
donaverit, explananda. Anlediemautetn festttm
bet, esl; habei enini vitam, el vita est.lpsum audi lo- posse sckns Jesus venil hora ejus ut transeatex
: Sicut Paier vilamin semclipso, Paschw, quia
quentem habet,inquit, hoc tnundoad Palrem, cutn dilexissetsuos quieranl in
sic dedit el Filio vilamhaberein semetipso(Joan. v, 26).
et non habeniidedil?Sed codedit mundo,in finemdilexit eos.Pascha, fralrcs, non sicut
Numquid exislenli,
vitam genuit, el vila genuit vitara. Et quidam exislimant, grrecumnomen est, sed hebrreum:
quo genuit.-qui tameu oecurrit in hoc nomine qure-
non vilam; ideo di- opporlunissime
quia parem genuil, imparem dam congruentia uirarumque linguarum. Quia enim
clum est, Sicul hubelipseiifaro in scmelipso,sk dedit
dicitur , ideo Paseha passio pulala
ct Filio vilain haberein semetipso.Yilam dedil, quia pali grrece TMcyw
nisi esse vilara? Et est, velut hoc nonien a passione sil appellatum : in
gignendo viiam, quid dedit, quia
seterna est ipsa nativitas, nunquam non iuit Filius qui 1 sic duoMss.;creterivero uLin edilis,verbumloquor.
2SicMss.At audirc.Editialii,credere.
estvila, nunquam fuit Filius sine vila ; et sicul est 3 Editi, sed Lov.,
credendo Mss.,sed crescendo: et
nativitas rcterna, sic esl qui nalus csl vila reterna. quinqueex his optativocapimus. modohabent,capiamus...cresca-
Iia el mandatum non quod Filius non habebat, Pater mus... ambukmus.
 "
J785 TRACTATUS LIV. CAPUT XHI. 1786
sua vero lingua, hoc est in Iieljrrea, Pascba iransiius fivcmdilexii,"id esl, usque ad mortem illum dileetio
dicilur : prcplerea tunc primum Pascha colebravit ip-.apefduxil. ' - '."'•.'_
populus Dei, quando ex JEgyplo fugienles, Rubriini 3. «Ei coona.i inquit, ulacta, ctim diabolus jam mi-
mare transierunt (JExod.xiv , 2'9). Nunc ergo ligura sisset in cor-, ui (raderet eum Judas Simonis Iscario-
illa propbelica in veriiate eompleia est, cum sicut ovis les *:"sciens-quia omnia dedit e"iPaler in nianus,'et
ad immolandumduciiur Cbrislus (Isai. xm, 7), cujus quia aDeoexiii,;etad Deum-vadit,surgit a ,ccena.-et
sanguine illitis postibus nosiris , id est, cujus signo poiiitvestimeniasua; el cumaccejjissel linteum, prre-
crticis signatis frontibus npstris , a perditiene Iiujus cinxit se. Deinde miltil aquam in pelvim, elecepitla-
sreculiLanquama captivitate vel interemptioue Mgy- vare pedes discipuleriim, etextergere iinteo-quo era't
ptia liberamur (Exod. xu, 25); et agimus saluberri- prrccinclus. » Non ita debeiiius inlelligere' coenahv
mum transilum, cum a diabolo iransimus ad Cbri- - faciam velnti jain consummaiam atque transaclam Kv-
stum, et ab islo instabili saeculead ejus fundalissi- adhucenim ccenabaiur, cum Dnminus surrexitet pe-
mum regnum. Idee quippe ad Deum permanentem des lavil diseipulis suis. Nam -peslea recubuil, -et
Iransimus, ne cum muudo transettnle trahseanuts. buccellahi suo traditori pdsiea' dedit, utiquc coena.
De~hae nobis collata gratia Deum Iaudaus Apostolus ncnduni finita , hocesi, -diini adhuc paniSesset in
dicit : Qui eruit nosde poleslate tenebrarum, el trans- mensa, Cwnaergo facta , diclum est-;-jam parata", et
tulitin regtiumFilii charitatis sum (Coloss.i, 13). Hoc ad convivaiifiummensam usumqueperducta.-. . -'
itaque nomen , id est, Pasclia, quod latine, ut dixi, 4. Qupd autemait, Cum diabolus jam misisset in,
transilus nuneupatur, velut interpretansiiobisbeatus cor, uttraderet eumJudas SimonisIscariotes; si.qure-
Evangelista, Ante diem, inquil, festutn Puschce,sciens ris quid missttmsitin cer Judre-: lipc utique, ut trade-
Jesus quia venilliora ejus ut transeat ex hoc ntutidoad rel eum.-Missieista , spiritualis suggeslio-esi:: non fit
Palretn. Ecce Pascha, ecce transilus. Undc-, etquo? per aurem, sed per cogitationem; ac per-h&enon cor-
De hoc scilicet nmndo ad Palrent. Spes membris in poraliter, sed spiriluali er. Neque eiiim ^spifituale
capile data est, quod essent illo transeunte sine dubio quod dieilur, semperiu laude accipiendum est.-Novit"
secutura. Quid ergo infideles, et ab hcc capile alque Apdslolus qurcdam spiritualia-nequilircin cceleslibus,-
ab ejus cerppre alieni? nenne et ipsi Iraiiseurit, quia adversus qurc nebis 1colluclationem esse lestatur
nen peimanenl? Transeunt piane ei ipsi : sed aliud (Ephes. \i, 12) : non autem essenl eliam maligna'
est transire de munde, aliud esl transire cum mundc; spirilualia , si non essent etiam maligni spiritus. A"
alitid ad Palrem, aliud ad hostem. Nam et JEgyptii spiritu enim spiritualia nomlnafitur. Sed. quompdo
transierunl; noi» lamen transierunl per mare ad re- ista fianl, ut diabolicc siiggestionesimmitfaiitnr, et •
gnum, sed in mari ad inieritum. bumanis cogiiationibusnlisceanlur , ul eas tanquam'
2. Sciens ergo Jesus quia venithora ejus ul transiret suas depulet bomo, unde seit homo? Nec dubilandum
ex hoc nutndqad Patrem, cum diteisset suos qui erant esi etiam bouas snggestiohesa bono spiritu ita laten-
inmundo, in finemdilexiteos Utique ut et ipsi de hoc ter ac spirilualiler fieri-: sed inlerest quibusnam ea-
mundo ubi erant, ad suum caput, quod hiitc iransis- rum mens humana consentiat, divino auxilio vel de-
sct, ejus dilectione transirenl. Quid esl enim , in fi- serla per meriium, vel adjula per graiiam. I^aclum
netn, nisi, in Clirislum? Finis enim Legis Christus, ergo j'am fuerat in cordeJuda: per inimissionem dia-
ait Apostolus, ad jusliliam omnicredenii (Rom. x, 4).. bolicam, ul iradoreldiscipuius raagistrum, sed quem
Finis perflciens, non inlerficiens : finis quo usque ca- noii didicerat Deum.-Jamlalis venerat ad convivium,
mus , non ubi pereamus. Sic omniiip inlelligeiidum explorator Pastoris., insidiator Salvaloris, venditor.
esL, Puscha nosirum immolalusest Chrislus (I Cor. v, Redemptoris; jam talis venerat ,'et videbatur , el lo-
7):I_>seest finis nnster, iu illum esl tfansilus nester. ierabatur, et se ignorari- arbilrabalur : quia,in eo
,N.mividco posse ista verba evangelica quodam Im- quem volebat fallere , fallebatur. Alille isto in ipso
iiiaiio modo eiiani sic accipi, lanquam usque ad mor- corde intus inspeeto.-neseienle scienter-utebalur. ,
tem-Chrisius diloxerit suos, uliioc \idealur esse, in 5. Sciens quia ontniacteditei Pater in manus. Ergo
finetndilcxifcos. Huinana esl hrec sentenlia , non di- et ipsum traditorem : nara si euni in raanibus non
vina: iicqimoiran nos bucusqueilledilexil, quisem- baberet, non ulique.illo uterelur nt vellet: Proinde
per cl sinc tineiKJsdiligit. Absil ul dileetionem morte j'am tiaditor traditus eral ei quem tradere cupiebat,
finient, qui iiou CSLmorie finilus. Etiam post rnor- atque ita malum tradendo faciebai, ut de illo tradito
lem, qiiinque fraiies snos diloxil dives ille superbus bonum fieret quod nesciebat. Sciebat enim Dominus
atque impius(£u'c. xvi', 27, 28), 'ei usque ad ihortem quid faeerel pro amicis, qui patienter uiebatttr-inimi-
nos dilexisse putandus est Cbrislus? Absit, eharissimi. cis : ac sic omnia dederai Paier in manus ejus', el in
Nequa(|uamiile nos diligehdo usque ad mortem veni- usum mala , et in cffectura bona. Sciens elidmquia.a
ret, si dileetioiiemnoslram morte, finiret. Nisi forte Deo exih , el ad Deum vadit ; nec Deum , cum •
inde
' :
ita sil inlelligendum,' iti finetn dilexii eos : Quia tan- exireL; nec nos deserens, cum rediret. , ;,
tumdilexit eos, ui morefetur propter eos. Hoe enim ; 6. Hrcc ergo sciens; surgit a cmna, el yonit ve&ti-
teslatus est dicens : Majoremliac chariialemnemoha- menta sua; et cum accepissellinteiim,' prmcinxit se.
bet, quamtil animamsuam ponal quis pro atnkis suis 1 Mss.,constanterhaberit:'judasSiriiohisSedridtis.''
(Joan, xv, 13). Ila sane non prohibemus iiilelligi, in s TredecimMss.,jam consumptam atquetransactam.," • -
 mi IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1788
Deinde mittit aquam in petvim, et cmpitlavare pedrn sic accipiunlur ista verba Evangelii, quia cum dictum
discipulorum, et exlergerelinteo quo erai prwcinctus. esset, Cwpillavarepedesdiscipulorum'el exlergereiin-
Debemus, diiectissimi, sensum Evangelisisediiigen- teo quo eral prwcinclus;deinde sujjyunctumesl, Venit
ter aitendere. Loculurus quippe de tanta Dominihu- ergo ad ShnqnemPelrum, quasi aliquibusjam lavisset,
militale, prius celsitudinem ejus voluitcommendarc. post eos venisset ad primum. Quis enimnesciat pri-
Ad iioc perlinet quod ait, Sciens quia omniadedit ei mum Apostolorum esse beatissimum Petrum ? Sed
Paier in manus, et qidu a Deo exiit, et ad Deutnvadit. non ila inlelligenduniest quod post aliquos ad illum
Cum illi ergo omnia Patcrdedisset in manus, ille di- yenerit; sed quod ablllo coeperli. Quando ergo pedcs
scipulorum non manus, sed pedes iavit: et cum se discipulorum lavarecrepK, venitad eum a quo ccepit,
sciret a Deo exiisse, ctad Deumpergere, non Dei id est, ad Pelrum : et |lunc Petrus, quod eliam quili-
Domini, sed hominis servi implevit officium. Ad hoc beteorum expavissel, expavit, atqueait, Domine,
autem pertinet quod etiam de iraditore ipsius, qui lu tnihi lavas pedes?-Quid est, lu? quid est, mihi?
jam talis venerat, qui nec ab illo ignorabatur, prrelo- Cogilanda sunt potius quam dicenda; ne forte-quod
qui voluit; ut hoc quoque ad maximum cumulum liu- ex his verbis aliquateiius dignum concipitanima, uon
miliiatis accederet, quod etiam illinon dedignatus explicet lingua.
est pedes Iavare,<:ujus manus jam praevidebatin sce- 2. Sed respondilJesus, et dixitei: Quodego facio,
lere. tu nescis modo, sciesautem postea. Nec tamen ille d»-
7.Quidaulemmirumsisurrexilacoena,et posuit ve- minicifacti altitudine exterritus, permittit fieri quod
stimenta stta, qui eum in forma Deiesset, semetipsurii cur fieret ignorabat; sed usque ad suos pedes humi-
exinanivil? Et quid mirum si prrecinxit se linleo, qui lem Chrislum adbuc non vult videre, non polestsus»
formam servi accipiens habitu invenlus est ut homo linere. Non lavabis mihi, inquit, pedes in mlernum.
(Philipp.n,Get7.)? Quidmirumsi misit aquamin pelvim Quid est, in mlernum?Nunquamhoc feram, nunquam
uhdc lavaretpedes discipulornm,quiin terram sangui- patiar, nunquam sinam : hoc quippe in ajlernum non
nem fudit, quo immunditiamdilueretpeccatorum?Quid fil, quod nunquam fit. Tum Salvator aegrumreluetan-
mirum si linteoquo erat praacinctus,pedes quos lave- tem , de ipsius salufis periculo exterrens : Si nonla-
rat, tcrsit, qui carne qua erat indutus, Evangelisia- vero te, inquit, nw? Iiabebispartemmecum. lta dictsim
rum vestigia confirmavil?Etlinleo quidem utse praj- est, Si non laverote, cum de solis pedibus ageretur;
cingeret, posuitveslimenta qure habebat: ut autem quomododici assolef, Calcas me, quando sola planta
formam servi acciperet quando semetipsum exinani- calcalur. At ille amorelet timoreperturbalus, etplus
fil, non quod habebat deposuil, sed quod noii liabe- expavescens Christum ,sibi negari, quam usque ad
bal accepit. Crucifigendussane suis exspoliatus est suos pedes humiliari -.Domine,ait, non ianlum pedes
vestihienlis, et morfuus involutus est linteis : el tota meos, sed ei manus etcapul. Quandoquidemsicmina-
illaejuspassio, nostra purgatio est. Passurus igitur ris. lavanda tibi membra mea, non solura ima non
exitia , prremisitobsequia ; non solum eis pro quibus subtraho, veruni etiam-primasubsterno. Ne mihi ne-
erat subiturus moiiem, scd eliam illi qui eum fuerat ges capicndam tecunr panem, nullam tibi nego
tradilurus ad mortem. Tanla est quippe humanre hu- abluendam mei corporis paiiem.
iSuTilalisulilitas, uteam suo commendaret exemplo 3. Dicitei Jesus : Qui lolus esl, non Iiabelopus nisi
etiam divina sublimitasl quia homosuperbus in seter- pedes lavare, sed esl mundus totus. Hic movealur for-
juim periret ,nisi illum Deus humilis inveniret. Veriit lassis quis, el dical; Imo si mundusesl lolus, quid
enim Filius hominis qurcrere ei salvum facere quod ei opus est vel pedes layare ? Dominusautem noverat
perierat (Luc. xix, 10). Perierat autem superbiam quod dicebat, etiamsi noslra infirmitas ejus secreta
deeeptoris seculus, ergo himiililatem Jiedemptoris non peneiral. Verumiameii quantum nos erudire et
sequatur invenlus. ex Iege sua doeere dignalur, pro caplu meo, pro mo-
dulo meo, aliquid eiiam ego de hujus qurestionispro-
TRACTATUSLVI.
funditate, illo adjuvanle, respondeam : ac primum
Ab eo quodscriptum esl, Venitergead Simenem Pc- ipsam locutionem non sibi esse contrariam faciilime
tram. eic, usquead id. Qui loius est, non indiget oslendam. Quis enim nbn ita rectissime loqui ppssil,
tiisi ui pedes lavet, sed estmundus totus. Cap. xm, Mundusest tolus, praater pedes ?
Eleganlius autem
f . 6-10. loquitur si dicit, Mundusest tctus, nisipedes; qued
i.Cum lavaretpedes discipulorum Dominus, Yc- tantumdem valel *. Hoc ergo ait Dominus, Non ha-
mt ad Simonem Peimm; et dicil ei Pelrus: Dotni- bel opus nisi pedeslavare_ sed est munduslotus. Tolus
«e_tu mihilavaspetfes?Qiii~enim lion expavescerella- utique prreter pedes, vel, nisi pedes, quoshabet
vari sibi pedes a Dei Filio? Quamvis itaque magnrc opus lavare.
fuisset audacirucontradicere servuiii Domino, homi- 4. Sed quid esl hoc ? quid sibi vult ? quid hoc2ne-
hem Deo: tamen hoc Pelrus facere maluit, quam cessarium est ut qureramus? Dominus dicit, veritas
perpeli ut sibi pedes lavarefttur a Dominoet Dco.Nec loquitur, quod opus liabeat pedes lavare etiam ille
putare debemus hocPetrum intercreteros formidasse qui lotus esl. Quid, fralres mei, quid piitatis ? nisj
atque recusasse* cum id alii anle ipsum'lilienler vel 1unuse Mss,,tyuostanlumlavet.
SBquanlmitersibi fieri permisissent. Facilius quippe 1 Quididc, juxta Er, Lugd.vea. Lov. M.
|
 im TRACTATUS Lm CAPUT XHI. 1790
quiahomo in sancio quldem Baptismo totus abluitur, leram, ut. cxplicarem sicut possem, quemiidmodum
nbn praeler pedes, sed lotus omnino : verumiamen eliam per terram veniatur ad Christum; cum polius
"cumin rebus humaiiis postea vivitur, uligue terra jubeamur qure sursnm sunt qurerere, non qiire su-
calcatur. Ipsi igitur humani afleclus, sin.equibus in per terram (Coloss.m, 1,2). Sursumenim Chrlsjtus
hae morlalitale non vlvllur, quasi pedes sunt, ubi ex est sedens ad dexteram Palris: sed profecto et hic est;
bumanis rebus afficimur;.et sicafficimur.ut sidixe- propter quod et Saulo in terra sreyienti dicit, QuU
rimus quia peccaium non habemus, nosjpsos deci- me persequeris (Act. ix, 4)? Ut autem hoc quaerendum
susciperemus, id tractabatur quod pedes Dominus di-
j)iamus,et vefitas in nohis non sit (I Joan. i, 8). Qub-
lidiejgitur pedes lavat nobis, qui interpellat pro sclpulis lavlt, cum jam ipsi discipuli ioti esseut, nec
nobis (Rom. vui, 54) : et quotidie nos opus habere ut opus haberent, nisi pedes favare. Ubi-visum est irilej-
pedes lavemus, id est, vias spirilualium gressuum ligendum quod Baptismo quidem homo totusablui-
dirigamus, in Ipsa oratione dominica confitemur, tur; sed dum islo poslea vivil in ssecuio, humanis afr
cum dicimus, Dhnitte hobis debita noslra, siculetnos fectibus tefram velut pedibus calcans, ipsa sciiicet
dimiltimusdebitoribusnoslris (Mallh. vi, .12). Si enim .
conversatione^vilre hujus, contrahit unde dical, Di-
- 'confitedmuf, sicul scfiplum est, peccatanoslra, pro- milte nobis debitanostra (Maltli.w, 12). Acsic etiaiii
fectoillequilavit pedes discipulornra suorum, fide- inde mundatur ab eo qui pedes lavit discipulis suig
lisesl el juslus qui dimillal nobis pec.cala, el mundet
(Joan. XIII, S), nec desinit inlerpeilare pro nobis
nos ab omtn iniquitaie(1 Joan. i, 9), id est, usque.ad
(Rom. VIII,34). Hinc occurrerunl ex Canlico-canlico?
pedes quibus cenversamur in lerra. rum Ecclesire verba diceniis, Lavipedes tneos; quo-
5. Proinde Ecclesia quam mundal Chrislus lavacro modoinquinaboeos?_cum vellet ire, et aperire cl qui
aqurein verbe, non soium in illis est sme macula et venerat ad eam, et pulsaverat, sibique aperiri popo-r
ruga (Ephes. v, 26, 27), qui posl lavacrum regenera- scerat, ille speciosus fornia pra_filiis homhmmjfPia/»
- tionis conlinuo ex SLIV,5). Hinc gureslio nala est quam coarctare BO-
liujus vitrc conlagione tolluntur,
nee calcint terram ut opus habeant pedes layare; luimus angusliis temporis, ideoque distulimus^.quo-
verum etiam in iis quibus islam misericordiam prse- nam modo Ecclesia timeat inquinare pedes, diim
bensDominus, fecit eos de.sa.culo istolotis etiam pergit ad Christuni, quos bapiismate laverat GhristH
emigrare. Inhis autem qui hic demoranlur, 2. Sic enim ait: i Ego dormio, et cpr meura yigi,
' pedibus lat; vox fratruelis mei pulsat ad januam i Deinde di-
eliamsi munda sit, quoniam juste vivunt; opus tamen
habent pedes Iavare, quoniam sine peccato uiique cit eiiam ipse : t Aperi mihi, soror mea, proxima
non sunt. Propter lioc dicil in Caniico canlicorum, inea, columba mea, perfecla mea; quia capul meum
Latii pedesmeos; quomodoinquinabo illos (Canl. v, 3)? repletum esl rore, et crines mei noclis ^ultis. »
Dicil enim hoc cum cogiiur ad Chrislum venire, et Etrespondel iila : c Exui me tunica mea; quomodo
terram calcare eum venit. Alia quresliorursus exori- induam eam ? Lavi pedes meos; quomodoinquinabo
lur. Nonne Christus sursum esi? nonne ascendit in illos J (Cant. v, 2, 3)? 0 admirabile sacramentuml,
ccelum, el sedet ad dexteram Patris? nonne Aposlo- o grahde myslerium ! Ergone timet inquinare pedes,
lus clamat, et dicil, Siergo resurrexistiscum Christo,veniendo ad eum qui lavit suorum disclpulorum pe»
quwsursumsunt sapite, ttbi Chrislus estad dexteram des ? Timel certe, quia per lerram venit ad eum, qui
Bei sedens, qum sursum sunt qumriie, non quw~super etiam in lerra est, quia suos hic conslitutos non de-
lerram JGoloss.m, 1 el 2) ? Quomodp erge.ut ad Chri- serit. An non ipse aii, Ecce ego vobiscumsum usque
slum eamus, terram calcare compellimurj cum peiius ad consummalionem swculi(Maltk. xxvm, 20) ? An non-
npbis sursum cnr habendum sit ad Dominum, ut cum ipse ait, Videbitiscwlosaperlos, et AngelosDei ascen-
Hlo esse possimus? Videtis, fratres, hodierni tempo- denieset descendentesadFilium ltominis.(Joan.i,M)\
fis angustiasistamcoarclarequreslipnem. Quod et si Si ascendunl ad eum propterea quia sursum est, quo- -
vos forie minusvidetis, ego utcumque video quantre modo ad eum descendunt, si non eliam iiic esl ? DI- -
disputafionisindigeat. Unde pelo ut eam potius sus- cit ergo Ecclesia : Lavi pedes meds; quomodoingui-
pendi, quam veluegligentius vel angustius pertraclari,naboeos? In eis hocdicil qui possunt omni fseeemiins -
non fraudata, -sed diiata exspectalione paliamini. dati dicere: Cupio dissotvielessecuni Christo^perma--
Aderit cnim Dominus J|ui nos debilores facit, ut fa- nere aulem in carne vtagis necessartum propter vos
ciat etiam reddilores. (PJAiipp. i. 23«!24)? In eis hoc dicit qui pradicant
Christum et aperiunt illi ostium. ut habilel per iidem
TRACTATUSLVIL
in cordibus hominum (Ephes. m, 47). In iiis hoe dicit,
QuonammodoEcclesiatimeal inquinarepedes,dumper- cum deliberant utrum ministerium tale suscipiant,
gil adCKristuhi. cui se minus idoneos existimant, ut sine culpa im-
i. Non immemormei debiti, jam reddendi tempus pleant, ne fprte aliis prredieantes, ipsi repmbi fiant
agnosco.Donel unde reddam, qui donavit ut debeam. (J Cor. ix, 27). Tuliusenimveritasauditur quam prre-
Donavitenim dileetionem, de qua dictum est, Nemini dicatur : quoiiiain cum auditur, humilitas cu^toditur;
quidquamdebeqtis,nisi ut invicemdiligaiis (Rom. xm, cum autem prredicatur, vix tion subrepit cuivis ho-
. 8); donet etiam sermonem, quein video me debere - minum quantulacumque jactanlia, iri qua utiqrie in-
^dilectjs.Exspectationem vestram ad hoc nempe distu- __.quinantur pedes.
 1791 IN JOANNISEVANtiELIUM,S. AUfiUSTiNI 1792
3. Ergo, ut apostolus Jacobus dicil, Sit omnishotno aclionum, eo quod mirius idoneosad hrecministranda,
veloxad audienduni, lardus aulent ad loquendinn(Ja- el sine reprehensione agenda se sentiunl; mallent,
''cobi i, 19). Dicil el alius bomo Dei, Audituimeoda- si fieri posset, saiiclosfapostolos et prredicatores ve-
'bis gaudium et Iwiiliam,et exsullabttnt ossa hutniliata rilalis anliquos excilari adversus abundanliam ini-
(Psal. h, 10). Hoc est quod dixi, Cum veriias audilur, quitalis, qua fervor friguit charilalis. Sed in eis qui
humilitas custodilur. Dicir el alius, Amicus unletn "jam de corpore exierunl, et carnis indumento exspo-
'sponsistatet uudit eum, el gcnidiogaudet proplervoccm liali sunl (neque enim ab ea separali sunl), respondet
'sponsi(Joan. ni, 29). Fruaraur audilu, sine sfrepitu Ecclesia, Exui tne tunica tnea; quomodoinduam eam?
"nobisloquente inlrinsecus verilatc. Quanquam etiam Recipietur qtiidem illa tuniea, et in eis qui jam exuli
cum forinsecus insonat per legentem, pef annuiilian- suiit, rursus vestielur carne Ecclesia: non tamen
tem, per prrcdicantem, per dispulaniera, per "prrcci- nunc quando fervefaciendisunt frigidi, sed lunc
pienlem, per consolaiiieni, per exhoiianiem, per quando resurrecluri sunl mortui. Passa ergo diflicul-
Ipsum eliam cantanlem alquc psallentem; ipsi qui lalcni propler inopiam prredicaiorum, et recolens
hrec agunt, inqainare pedes suos timeanl, cum pla- illa sua membra sana sermonibus, saiiela moribus,
cere homiriibussubrepente amorc humanaslaudis af- sed jam exuia corporibus, ingemit el dicil Ecclesia,
fectant. Creterum qui eos audit libentcr eL ple, non Exui me lunica tnea; quomodoinduam eam? Membra
Iiabet locum jaelandi se in laboribus alienis; et non Illa mea qure Cbristo aperire"evangelizandoexcellen-
inflalis ossibus, sed bumiliatis gaudio gaudel proplcr tissime poluerunl, qubmodo ad corpora quibus exuta
vocem dominicre verilaiis. Proinde in eis qui libenier sunl, redire nunc possunt?
et humiliter audire noverunl, et vitam quietair in 6. Deinderespiciens1ad eos qui prredicare, et po-
Sludiis dulcibus et salubribus agunl, sancta delicletur pulos acquirere ac regere, ac sic Cbristo aperire ut-
Ecclesia, et dical, Ego dormio, el cor meum vigilat. cumqttepossunt,'sed iii bis difficultalibusaclionum
Quid esi, Ego dormio, et cor meiim vigilal; nisi, ila poccare metuunl, Lavi\ inquil, pedes tneos; quomodo
quiesco ut audiam? Otium meum non impcnditur nu- inquinuboillos? Quisqtiis euim in verbo non offendit,
triendre desidire, sed percipicndresapicmirc. Ego dor- hic perfeclus est vir. Et quis esl perfectus ? quis cst
mio, et cormcumvigilat : vaco,el video quoniam tu cs qui non offenditih tanta abundaniia iniquitaiis, lariio
Dominus (Psal. XLV,1) : quia snpientiuscribwin lem- frigore charitalis? Lavi pedes meos; quomodoinqui-
pore olii; el qui ntinoralur aclu, ipse percipieteam (Ec- naboeos? Quandoquidemlego, ei audio, Nolite mtilii
cli. xxxvni, 2S). Ego dormio, et cor meutn vigilut : magisirifieri, fraires, quoniamtnajusjudiciuin sumilis:
ego requiesco a negotiosis actibus, et animus meus in mullis enitn offendhnusomnes(Jacobi. m, 1,2). Lavi
divinis se intendit aifectibus*. pedesmeos; quonwdo inquinabo eos? Sed ecce singo,
4. Sed in iis qui isio niodo suaviteretbumiliterre- el aperio. Cbrislo, lava eos, Dhnille nobisdebitano-
quiescunl, dum olioseobieclatur Ecclesia, ecce pulsat sira', quoniam non est exstincla charitas nnstra : qnia
ille qui ait: « Quredico vobis in tenebris, dicite in lu- el nos dhniilimus debitoribusnoslris (Maiih. vi, 12).
mine; et quod in aureauditis, jjrredicatesuper lecla » Quandp le audim.us,exsuitant tecum in coeleslibus
(Malth.y., 27).~Voxergo ejus pulsat ad jaiinam, et ossa humiliata (Psal. L1,10). Sed quando te prrcdica-
dicit: ~Aperi mihi, soror mea, provima mea, co- mus, tei-rain calcamus ut libi aperiamus: et ideo si
Jumba mea, perfecla mea; quia caput meum repletum reprehendimur, perturbamur; silaudamur, inflamur.
esl rore, et crines mei noctis gutlis. i Velut si dice- Lavapedesnpstrpsanleinundates, sedcum adaperien-
fel, Tu vacas, ct contra me oslium clausum est 2: dum libi per lerram pefgimus, inquinates. Hrecvcbis'
tu sludes otio paucorum, el abundanie iniquilate re- hodie salis sinl, dileclissimi. Si quid secus quamopor-
frigescit cbarilas muhorum (Id. xxiv , 12), Nox luit dicentes fcrtassis pffendimus,vel laudibus vestris
quippe, iniquilas est : ros vero ejus el gutlre, hi sunt immederaiius quam epprluit elevati sumus; impe-
qui refrigescunt et cadunt, el faciunl refrigescere ca- trale mundalionem pedibus nosiris. Deo placenlibus
pul Cbrisli, bocest, u( non amelur Deus. Capul enim oralipnibusvestris.
Chrisli Deus (I Cor. xi, 3). Sed porlantur in crinibus, TRACTATUSLVIII.
id est, in sacramentis visibilibus lolerantur: nequa-
Ab co quod.Dominus dicit, El vesmundi esiis, sed
quam interiera sensus attihgunt. Pulsat erge ul excu-
tiat quietem sanctis ctiosis, et clamat, Aperi milii, de . nen omnes ; usgue ad id, Exemplum dedi vobis,.
ut quemadmodumego feci vobis, ita et vps faciatis..
sanguine meo soror mea, de accessu meo proxima
de meo columba mea, de sermone meo Cap. XIII, f . 10-li>.]
mea, spiritu
qiw_mpleuius ex otio didicisli perjecla i;iec;aperi 1. Jam illa verba Evangelii, ubi Dominus lavans.
mibi, praedicame. Ad eos quippoqui clauseruntcon- pedcs discipulis suis, ait, Qui lotus estsemel, non
tra me, quomodo inlrabo sine aperienle? quomodo hubclnecessilatemnisi pedes lavare, sedesl mundusto-
enim audieiUsine prrcdicanle (Rom. x,' 14)? tus (Joan. XIII, 10), Dileclioni vestrre, ul Dominus
5. Ilinc fit ul eliam bi qui arrianl otium sludiorum donare dignatus est, exposuimus: nunc quod sequi-
bonorum. et nolunt perpeli laboriosarum moleslias tur videamus. Et vos , jinquil, mundi eslis, sednon
'.Tres ms.,affalibus. smnes. Hoc quid sit nequrereremus, ipse Evangelista
* Mss.,et conti«me clausumesl; omissavoce,oslium^ patefeclt, adjungens : Scicbatenim quhnam ess.eiqui'
«93 TRACTATUSLVIIL CAPUT XIH.' HU
traderetemn; proptereddixil: Nori estis mundi omnes. ipso,ethumilileretveraciter gloriareiur : quomamet
Quid hoc aperlius ? Proinde ad sequenlia transeamus. ipse prrccepitut quiglorialur in Dominoglorietur(I Gcr.
2. Postquamergo lavil pedeseoruiri, ei accepilvesli- i,31). Ilane non timerel hisipieniiarii.sigloriarivellet
menla sua; cum recubuissetiierutn,'dixil eis : Scilis amator sapientire;et in gloriasuatimeret insipieriiiam
Tquidfecerimvobis? Nunc esl ul bealo Petro reddatur ipsasaj)ieiilia?Noiitiniuitari'Ogauliamquidixit,lnpo-
illa promissio : dilalus enini luerat.quando expave- mino laudabilur anhna mea (Psal. xxxm, 3); ei in
scenti, et dicenli, ATonlavabismilti pedesin wlernum, laudesua limerel arroganliam polestas Domini.in qua
responsum est ei, Quod egbfacio, tu nescis nwdo, laudatur aniraaservi ?Yos,inquit, vocalisme, Magister,
jsciesautempostea(lbid. 8, 7). Ecceesl ipsum postea; ~elDomine : el benedicilis; sumetenim.Ideo bene dici-
jam tempus est ul dicatur quod paulo ante dilalum lis, quia sum : nam si non essera quod dicitis, maie
est. Memorilaque Dominusse promisissejam dudum -diccretis , eliamsi me laudarelis. Quomodoergo ne-
scienliam facti sui lam inopinali, lam mifabilis, tam garet veritas, quod dicunt discipuli verilaiis ? quo-
expavescendi, et nisi ipse"vebemenler terruisset, modo quod dicunt qui didiceriml, negaret ipsa unde
nullo niodo sinendi, ut magister non lanturii ipsorum, 'didicerunt? Quomodo fons negaL quod biliens pr:e-
sed Angelorum, el Domiuus non lanlum ipsorum, dicat? quomqdolux occullal quod videns indicat?
sed rerum omnium, lavaret pedes discipulorumet 4. i Si-eigo , inquit, ego lavi pedes vestros Domi-
servorum suorum : hujus ergo tanti facli quoniam nuset Magislef, debelis et vos alter alterius lavare
promisefal scieiiliain' diceiis, Scies autem postea; pedes.'Exemplumenim dedi vobis, ttt quemadmodum
quid sit quod fecii _ docere nunc incipit.- egn feci vobis, et vos ita-1'aeiatis.DHOCest, beate
- 3. Vos,
inquil, vocalistne , Magisler, eiDotnine : Petre , quod neseielias, quaiidofieri non sinebas. IIoc
el bene dkilis; sum elenim. Rene dicitis, quia verum tibi poslea sciendumproinislt, qtiando ul sineres ter-
dicitis; sum quippequod dicilis. Homini prreceptum ruit le Magisler tuus el Dominustuus', lavans pedes
esl, Non fe laudel os tuum, sed laudet teos pfoximi - tuos. Didicimus, fralres , humilitalemab Exeelso; fa-
tui (Prov. xxvn, 2).-Periculosum est enim sibi pla- ciamus invicem humiles , quod humililer fecil Exccl-
cere, cui cavendumest superbire. Ille autem qui su- sus. Magnaiest hrec commendatiohurailitatis : et fa-
jjercmnla esf, ouanlumcumquese laudet, norise ex- ciunt sibi hoc inviceni fratres, etiam opere ipso visi-
tollit excelsus : nec potest recte dici affogans Detis; bili, cum se invicem bospitio recipiunt; cst enim apud -
Nobisnamque expediteum riosse, non illi : neceum plerosque consuetudo hrijus liumilitatis , usque ad
quisquecognoscit, si non se indicet ipse qui novit. Si factum quo cernaiur expressa. Unde Aposloluscum"
ergo Jion se laudando quasi arrogaiuiani vitafe velue- viduam bene meritam coramendaret, Si hospitio ,
rit, nobis sapienliamdenegabit. Et magislruriiqui- inquit; recepil, si sanclorum pcdeslavit(l Tim. v, 10).
derii qubd se esse dicit, nemo reprehenderei", eliam Et apud sanctos ubicumque hreceonsueliidonon est,
qui eum nihil esse aliud quam Iioniinemcrederel; quodmanu non faciunt, corde faciunt,' si in illorum
quoniam id profitetur quod et ipsi bomines in quibus- riumerosunt quibus dicilur in Irymnobeaiorum trium
libet ariibus "usqueadeo sine arroganiia profuentur virorum , Renedkile, sattctiel humiles corde, Domino"
ut professores vocentur. Quodvero dominum el ipse (Dan. m, 87). Multo autem est meliiis, ei sine con-.
se dicit discipulorumsuorum, cum sintilli eliam se- troversia verius, ut etiam manibiis fiat; nec dedigne-
cunduni sreculumingenui, quis feral in homine? Sed tur quod fecit Cbrisius, facere christianus. Cuin enim
Deus loquitur. Nulla esl hic elatio tantre celsiludinis,' a'd pedes frafris inclinaiur corpus, eliam in corde
nullummendacium veritalis : nobis subjacere illi utile ipso vel excitatur, vel si jam inerat,' confirmatuf ip-
est celsitudini, nobis servire utile est veriiaii. Quod siushumilitalis affeclus.
se Dominumdicit, non illi vidum esl, sed nobis be- 5. Sed excepto islo morali inlelleclu, ilanos hujus
neficium. Cujusdam srecularisaucioris verba laudan- dominicifacti aliifudinemcemniendasselrieriiiniifius,
lur, quia dixit, « Cum omnis arrogantia odiosa est, qricd Iavandp pedes jaiii lolorum atqne mundortira
« lum illa ingenii et eloquenliremullo moleslissima» discipulorum, significaverit bominus propter buma- "
(Cic. in Q. Cmcilium): ei tanienidem ipse cum de nos quibus in lcrra versaraur affcclus. ul quamtum-
sua eloquenljVloquerelur,~«Dicerem, inq'uit,"per- libet'i)rofec'erimusin apprehensionejusiilirc, sciariius
t feclam, si ita Judicarem; nec in veriiaie crimen ar- nos'sine peccatonnn esse : quod subinde abluilinter-
c regauiircpertimesceremi.(Id. in Oralore).Si igitur pellando-pro nbbis, cum oramus Patrem qui in ccelis -
ille homoeloqueiuissimusin.veritale arroganliamnoii. est; uidebita nosifa dimillal nobis , sicul el rios:di-"'
timeret, quomodp arrpgantiam ipsa verilas limet>? mitlimus debitbribus nostris (Maith. vi,.'l2).'Qud-' 3
Dicatse Dominumqui-Dominusest, dicat verum qui modp ergc a'dhunc intelleclum peieril periinere liofc-
veritas est; ne non discam ego quod ulile cst, dura ta- quod ipse posleitdocuit, ubi sui lacli exposuit rafio- -
cet ille quod est. BeatissimusPaulus, non utique uni- nem dicens;, « Si "efgoego lavi vestros pedes Domiiihs~"
genitus Dei Filius, sed miigeniti Dei Filii servus et elMagisier. debelis "elvos alteralleriuslavare pedes.^
apostolus; non veritas,. sedparticeps veritatis; ait Exemplum enim dedi vobis, ut quemadmodumego ''
libere.et constanler,- El^si.volu.ero.gtoriari, non ero . vobis feci,ita et vosfacialis ! n Numquiddicere possu-
insipiens; veritatemenim^dko(II Cor. xn, 6).:'Ne"que, mus ijuod eliam frater Iratrem a delicli poterit cbnta- '
enjm inseipso., sed in,ipsa veijitate.qure.superiorest . giohe muiidare ? Inio vero id etiam nos esse admdni- '
 nm m JOANMISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI |79_6
los in hujus dominici operis altitudine noverimus, ut elegerit. Non est ex eis iste qui jjanem illiussicede-
coufessi invicem delicta noslra oremus pro nohis, bat, ut super eum levarelcalcaneum. Uli manduea-
sicul el Chrislus interpellat pro nobis (Rom. vm, 34). bant panem Dominuin, ille panem Dominiconira Do-
Audiamus Appsiolum Jacobum hoc ipsum evidenlis- minum : illi vitam, ille poenam. c Qui enim mandu-
sime prrccipientem et dicenlem, Confitemiqiijmcem cat indignei ait Aposiolus,«judicium sibi manducat»
delkia vesira, et orale pro vobis (Jacobiv, 16). Quia et J_ICor. xi, 29). i Amodo^ ninquit, idicovobis, prius-
ad hoc Dominus nobis dedit exemplum. Si enimille quam fiat; ut cum factum ftierit, credaiis quiaego
nec nec habe- sum i; ~ id
qui nllum peccatum nec habet, habuit, est, ego siim de quo illa Scriptura prreces-
blt, orat pro peccalis noslris; quanto magis nos in- sit, ubi dielum est, Qui mandncalmecumpanem^
vicem pro noslris orare debemus? Et si dimittit no- levabilsuper me calcaneum.
bis ille cui non habemus quod dimittamus; quanto S.Deindesequitur, etdicit ;Amen, amen dicovo-
magis dimitiere nobis debemus invicem, qui sine bis; gui accipii si quetnmisero, me accipit; qui aulem
peccato hic vivere non yalemus ? Quid enim videtur me accipit, accipil eunt. qui sne misit. Tanlumne dj_-
In hac altiludine sacramenti Dominus significare, cum slare intelligi voluit iniereum quem mittit etseipsum,
~
dicit, Exemplum enim dedi vobis, ut quemadmo- quantum inter seipsum et Patrem Deum? Hoc si"
dum ego feci vpbis, ita et vos facialis; i nisi quod aper- isto modo acceperimjis, nescio quos gradus, qnod ab-
lissime dicil Apostolus, i Donantes vobismelipsis, si sit, Arianorum- more faciemus. llli qujppe cum au-
quis adversus aliquem Iiabel querelam, sicut et Do- diunt h__eevangelica vcrba, seu legunt, slalim ad
minus donavit vobis, ita et vost(Coloss. m, 13)! In- illos gradussuidogmatis currunl, quibus uonascen-
vicem itaque nobis delicta donemus, et pro nostris dunt ad vitam, sed praecipitanlur in morlem. Conti-
delictis invicem oremus, alque ita quodammodo in- nuo guippe dicuui: Qiianlum apostolus Filii dislat a_
vicem pedes nostros lavemus. Nostrum est, donante Filio.Jjuamvisdiserit, Quiaccipil $i quem mkero,
ipso, ministerium charitatis et humilitatis adhibere i meaccipit; tantum et.Filius distat a Patre, quamvis
illius esl exaudire, ac nos ab omni peccatorum con- dixerit. ,Qui autem me accipit, accipit eutn qui mg mi-
tamlnatione mundare per Christum, et in Christo; ut sil. Sedsi boc dicis, [oblilus es, haeretice, graiius
quod aliis eliam dimittimus, hoc esl in terra solvimus, tuos.Si enim tanto inlervallo propter Iijec Dominj
splvalurlncoelo. verba Filitjm a Palre, Iguanlum-aposlplumdistinguis
TRACTATUS LIX. a Filio, ubi positurus' es Spiritum sanctum ? Exci-
Ab eo quod Dominus dkit, Aroen. amen dico vobis; dilne tibi, eum \osj>oner« solerc postFiliuip? -Erjt
non est servus major domino suo; usque ad id, Qui ergo ipse interapostoliijijetFilium; et nmlto ampliui.
autem me accipit _,accipit eiim qui misit me. Cap. distabit Fjlius ab apostolo quam Pater a Filio. Ao
%w, f, 16-20. forte, ut inler Filiuro et apostolum, aique inter Pa»
trem 1et Filium mancal
1.. Audivimus in sanclo Evangelioloquentem Do- paribus jntervaliis jsta djsii»-
~ ctio t sequaliserii Spiritus sanctus Filio ? Sed hec Ijpe
ntinum atque dicentem, Amen, amen dico vobis;
non est servus major doroiuo sup, neque apos.olus vultis. Ubj ei_goeum posiwri estis, jsi qaanlRFilium
major eo qui misit illum : si hfficscilis, beali erilis si Palri, tanta aposlolum Filio discretione «upponhis ?
feceritis^a.i Hoc ideo dixil.quialaveraidiscipulorum CoUibeleitaque veslraJ pra!j=um_ptionisatidaciain;ej
pedes, magisier luimililaiis et verbo et exemplo : sed in his verbis inolite jjusercre quantaro Filii et apos-
poterimus ea qure sunt operosius disserenda ipso ad- tolj,tanlam Patris Filiique distantianj, IpsumF.Iium
et
juvante disserere,si non in eis quremanifesta sunt im- audile jjolius dicentem , Ego Paier unum sunius
moremur. Cum ergo hrec Dominuspramiisissot^adjun- (Joan.%, 30). Ubi vejrilasvobis jjiler Genitorem et
xit, < Nonde omnibus vobis djco ; ego scio quos ele- Unjgenitum nullaiij distantire isuspicionem rgliquit,
gerim ; sed u. iropleaiur Scriplura, Qui manducat pa- ubi gradus vestros Christus elisjt, ubjsealas vestras
nem mecum, levabit super me calcaneumsuum.i Hoc petra confregit.
quid estaliud nisi, concuIcabitme?Notumestdequo 3, Sed haeretieomm calumnia refuiafa. qnonam
loquaiur; Judas ille traditor ejus altingitur. Ergp modp jios aceepluri sumus hsee dominica verba,
ipsum non elegerat, unde abJ3is quos elegit, isto ser- Qui accipit si quem misero, me accipit; jquiautemme
mone secernit Quod ergo dico, inquit, Beati eritis si accipit,nccipileum quime misit? Si enjm voluerimus
feceritis ea., non deomnibus vobisdicox est inlervos intelljgere ideo dictum, Qui ttifi occipit, accipit eum
qui non erit beatus, neque faciet ea. Ego seio quo$ quirnemisit, quoduniusnaluraj sint PateretFilius;
elegerim.Quos, nisi eos qui beali crunt Jaciendo<_uee consequens videbilur ek eorumdem verboruro reguia,
prsecepit, ac facjer.damonslravit, qui efficere beatos qua diclum est,"Qui accipit $iquenimisero,sne4ccipit,
potesl ? Non est, inquit, traditor Judas clectus. Quid ut Jinius aalurjE sit Filius jet apostolus. Jcsset -qui-
est ergo quod alio loco dicit, Notmeego vosjduodeclm dem non ineonvenientjer &l hoe inteliigi, ujuoniam
elegi, et unus ex vobisdiabotus est (Joan- m, 71) ? An gemina.est ille gigas isubstanlise,qui exsuilavit ad
elipse.adaIio_.uidest electus. ,ad quodutiquecrat ne- curreudam viam (Psali xviii,- 6): Verbum enimcaro
cessarius; non autem ad beatitudinem. de qua modo faetumest {Joan. i , i^.), hoc-est, "Deushomo factus
ait. Beafi erilts si fecerilis ea? Boc non de omnibus est. Bi-oindeita disisse posset videri, -Qui acetpitjsi
diciti scit, ejjinniuos ad_soeieiatemteaiUudirjishuJu» quvtnimsew^nie uccipit,secundumiominemJ Qui ««-
 iW TRACTATUSLX, CAPUT Xffl. 1793
tem me secundum Deum accipit, accipit eumqui ~me mhitatis nostrre conTormecorpori gloriae sure (P/ii-
misit.-Sedcum ista dicebat, non ab illo naturrc uni- lipp. in, 21), transfiguravit etiam in se affeetum
tas; sed in eo qui mitlilur, roittenlis commendabatur infirmitatis uostrre, compatiens nobis affectu anima}
auctoritas. Sic itaque eum qui jntssus est unusquis- sure.Proinde quando turbaturmagnus, forlis, certus,
que accipiat, ut in illoeum qui misit attendal. Si invictus, nbnei timeamus quasi de'ficiat;non-perit,
ergo attendas Chrislum in Petro , invenies discipuli sed nos qurerit. Nos, inquam, nos omnino sicijuae-
prrcceplorem; si autem allendas Palrem in Filio, rit: nos ipsos in illius perturbatione vidcamus, trt
invenies UnigenitiGenitorem: ac sic in eo qui missus quando lurbamur, non desperatioite pereamus/Quan-
est, sineullo accipis errore milienlem. Ea"qure se- doturbatur qui non turbaretur nisi volens, eum con-
quuntur in Evangelio, non sunt temporis brevitale solalur quiturbatur et nolens.
coarctanda. Et ideo sermo isle, cbarissimi, velut 3. Pereant argumenla philosophorum, qui negant
oviumsanctarum cibus, si suflicil, salubriter capia- in sapientem cadere perturbationes animorum. Stul-
lur; si exiguusest, desiderabiliter ruminetur. tam fecit Deus sapientiam Ifujus mundi (I Cor. i,
TRACTATUSLX. 20.); et Dominusnovit cogitationes hominum, quo-
niam vanresunt (Psal. xein, 11).- Turbetur plane
Jn illud, Cum hrec dixissetJesus lurbauis estspiritu. animus christianus,Tion miseria,-sed misericordia :
Cajj. XIII, f . 21. timeal ne pereanl homines Christo, coniristetur cum
1. Nonparva, fralres, ex Evangeliobeati Joannis perit aliquis Chrislo; concupiscat acquiri homines
nobis proponitur qureslio, ubi ait : Cum hmc dixisset Christo_ Ireletur cum acquiruntur homines Chrislo:
Jesus, lurbalus est sphitu, el proleslalus esl, el dixil: timeat et sibi ne pereat Christo, conlristelur per-
Amen, amen dicovobis,quia unus ex vobis iradet me. egrinari sea Christo; concupiscal regnare cum Chri-
Hincne turbatus est Jesus, non carne, sed spiritu, sio, lretetur dum sperat se regnaturum esse cum
<juiadielurus fuerat, Unus ex vobistradet me ? Num- Chrislo. Istre sunl cerle qualuor quas perturbationes
quidnam illi hoc tunc primum venit in menlem, vej; vocant, limor ct trislitia, amor et lrctitia. Habeant
ttine primum ei subilo revelatum est, eumquerepen- eas juslis de causis animi chrisliani, nec philosopho-
tiiia tanti mali novitas lurbavit ? Nonne hinc paulo rura Stoicorum, vel quorumcumque similium con-
anle ioquebatur dicens, Qui manducalmecum panem, sentialur errori :qui profecto quemadmodum vani-
levabit super me calcaneum? Nonne etiam j'am supe- tatem exislimant veritatem, sic sluporeih depulant
. rius dixeral, Et vosmundi eslis, sed nonomnes? Ubi sanitatem; ignorantes sic hominis animum, quemad-
Evangelistasubjunxit, Sdebat mim quisnam esset qui modum corporis membrum, desperatiusa:grotare,
tradereteum (Joan. XIII, 18,10,11): quem jam quando et doloris amiserit sensum.
et anle significaveraldicens, Nonne ego vos duode- &:Sed dicit aliquis ; Numquid animus chrisfiani
citn elegi,el unusexvobis diabolusest (Id. vi,71)? debet etiammorte impendente turbari ? Ubi est enim
Quidestergo quod nunc turbalus esl spirilu, cum pj-o- quod ait Apostolus, concupiscenliam se habere dis-
testalus esl, et dixil: Atnen, amen dico vobis, quia solvi el esse cum Christo ( Philipp. i, 23); si
unus ex vobistradet me? An quia eum jam fuerat ex- illud quod concupiscit,potest eura lurbare cum vene-
pressurus, ut non lateret in creteris, sed discernere- rit ? Facile est quidem islis ad heecrespondere, qui et
tur a creieris, ideo turbalus est spiritu? An quia ipse ipsam Iraltiam perfurbalionem vocant. Quid si enim
tradiior jam fuerat exiturus, ut Judreos, quibus Do- propterea morte imminenle turbatur, quia morte im-
minus ab eo iraderelur, adducerel, turbavit eum im- miuente lcelalur? "Sedhoc, inqulunt, gaudium , hon
minens passio, ei periculum proximum, et tradileris lretitia nominanda est. Quid est lioc , nisi easdemres
impendensmanus, cujns fueral prrecognilus animus? sentire, et rerum noniina yelle mutare? Yerum nos
Tale quippe hoc esi quod Jesus iurbuius est spiritu, sacrisLitterisaccommodemus audituni;, elsecundum
quale eliam illud quod ait, Nunc anima mea turbata ipsas polius istam qureslionem Domino adjuvante
esl; el quid dicam? Paler, salva me exhora hac ; sed solvamusfnecquoniamscriptum cst, Cumhwcdians-
propierea veniin horatn hanc (Id. xn, 27). Sicut set Jesus, tufbalus est spiritu, dicamus eujn Irctilia
crgo tunc ejus anima lurbata est hora propinquanle fulsse turbalum; ne verbis suis nos ipse convincat
passionis; iia etiamnunc exituro Juda atque venturo, ubi-dicil, Tristis est anhna mea usque ad morlem
et propinquantelanto scelere Lradiloris, lurbaius est (Matth. xxvi, 38.) Talealiquid etlam hlc intelligen-
spiritu. dum est, quando suo traditore jamtunc solo exituro,
2. Turbalus est ergo poleslatem habens ponendi et cumsuis sociis continuo redituro, Jesus turbatus est
animam suam, el polestalem habens ilerum sumendi spiritu.
eam (Id. x, 18 ). Turbatur lam ingens potestas, 5. Firmissimi quidem sunl chrislianj, si qui sunt,
lurbalur pelrre flrmilas: an polius rn eo nostra tur- qul nequaquam morie imminenie turbantur : jsed
batur infirmilas ? Ila vero-: nihil indignura credant numquld Chrislo firmiores? Quis Iioc insanissimus
servi de Dominosuo, sed agnoscant se membra in dixerii? Quid esl ergo quod Ille turbalus est, litsi
eapile suo. Qui mortuus esl pro nobis, lurbatus est quia infirmos in suo corpore, hoc est in sua Ecclesia,
idem ipse pro nobis. Qui ergo potestate moriuus est, sure infirmilatis volunlaria similitudine cousolatua
potestate turbatas est: qui iransliguravit corpus hu- est: ut si qui suorum adhuc morte imminente tur*
 "
1799 LN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTfljri. 18(10
.banlur in spiritu, ipsum intueantur, ne boc ipso se verum est quod ait jidem ipse in Episiola sua, cuius
.pulanies reprobos , pejore desperaticnis merte ser- est hoe Evangelinm, Ex nobis exkrunl, sed non erani
beaniur? Quanium ilaque bonnm de paiiicipaiione ex nobis: nam si fuissenl ex tiobis, mansksenl ulique
diviuitaiis ejus exspeclare el sperare debemus, cujus nobiscum(I Joan. nj 19)? Non erai igiiurex illis Ju-
,nos el, perturbatie Lranquillal, et infirmitas firmal? das : mansissei enim cum illis, si esselex illis. Quid
Sive ergo islo ioeo ipsum Judam pereunlem mise- est erge, 1'nus ex vobis tradel me; nisi, unus ex vo-
rando lurbalus esl, sive sua morle propinquante bis exilurus est, quime tradel? Quia et ille qui ait,
turbalus est: non-esl tamen ullo modo dubiiandum, Si fuissent ex nobis ,)mansissenluliquenobiscum; jam
non eum animi infirmitate, sed potestate lurbatum ; dixerat, Extwbis exierunt.Ac per hocutrunique verum
• ne nobis desperatio salutis orialur, quando non po- .est, cl ercnobis , el non ex nobis : secundum aliud ex
jestale, sed infirmitate turbamur. Carnis quippe ille nobis, seeundum aliud non ex twbis ; secundum com-
gerebat infirmilaiem , qure infirmilas resurreclione munionem Sacrameiilorum ex nobis, secundum suo-
.consumpla esl. Sed qui non solum homo, verum rum proprietatem criminum , non ex nobis.
,eliam Deus erat, ineffabili distanlia universum genus 3. Aspiciebaittergo ad invieem discipuli, hwsitanles
iumanum animifortitudine superabal. Non ergo ali- de quo dicerel. Sic quippe in eis erat eiga Magistrum
quo est cogente turbatus, sed turbavit semelipsum; suum pia cliaritas , bl lamen eos humaiia alterum
jjuod de illo evidenter expressum est, quando Laza- de altero stimularet infirmilas. Neta quidem sibl erat
jpum suscitavil: nam ibi scriptum est qijod turbave- cujusque conscienlia; vcrunuamen quia proximierat
jil scmelipsum (Joan. xi, 33), ut boc intelligatur ct ignola, ita sibi unusquisque erat certus, ut inceiii
.ubinon scriplum legilur, et la'meneum iegitur fuisse cssent el in crcteris singnli, el in singulis coeteri.
lurbatum. Affectumquippe humanum, quando opor- i. Erat ergo rccumbensunus ex discipulisejus in
tuisss judicavit, in seipso poleslale commovit, qui sinu Jesu , quem diligebatJesus. Qtiiddixeril, in sinu,-
Jiominem tolum polestale suseepil. jjaulo post ait, ubi dicit, snpra peclusJesu. Ipse est
TRACTATUS LXL Joannes cujus esl hoc Evangelium,' sieut pcstea ma-
nifeslal (Joan. xxi, 20-24). Eral enim eorum hrec
Ab eoquod Dominusail, Amen, amcn dico vobis, quia ccnsuctudc qui sacras Liileras ncbis ministrarunt,
' unus ex vobis tradel me; usque ad id, llle est cui
.21-26. utquandpab aliquo eorum divinanarrabaiur hisloria,
ego tinclum panem porrexero. Cap. xm, f cum ad scipsum veniret, lanqnam de alio loquere-.-
, 1. Hoc Evangelii capitulum , fratres , iia nobis ex- lur; et sic se msereret ordini narralionis surc, lan-
ponendum hac lectione propositum est, ut jam etiam quam rerum gesiarum seriplor, non lanquam sui
de tradilore Domini per panem linctum eique por- ipsius prredicator. Nam et hoc sanctus Mallhreusfe-
reclum satis evidenler expresso aliquid dicere debea- cit, qui cum in texiu l.arrationis surc venisset ad
mus. El de illo quidem, quod eum j'am demonstratu- seipsum , Vidil, inquil, in leloniosedenlemquemdam
rus Jesus turbatus est spirilu, prreterito sermone publicanum, notnine Mallhmum,ei ait illi, Seqnere me
dasserui: sed fortassis quod ibi non dixi, etiam hoc (Mallh. ix , D) : non ait, Vidil me, cl dixit mihi. Hoc
nobis Dominus significare sua perlurbatione digna- feeit et beaius Mnyses, ila de seipse lanqttain de alio
J.us est, quod scilicet falsos fralres, et dominici agri cuncla narravii, ei ait : Dixil Dominusad Moijsen
illa zizania ita necesse est usque ad messis tempus (Exod.vt, 1). Inusiialius apesfplus Paulus , non in
inier frumenta tolerari (Malih. siu, 29,30), ut quando hLlpria , ubi rerum gesiarum suseipilur explicanda
ex eis aliqua separari etiam anle messem urgens narralic, sed in Ejjiitpla boc fecil. Nam ulique de
eausa compelliL,fieri sine Ecclesirc perlurbatione non seipse ait : Scio Iwminem in Chtisloanie annos qua-
possit. ilanc perturbalionem sanctorum suornm per tuordechu (sive in corpore, sive exlra corpus, ttescio;
schisnialicos el hrereiicos futurain, quodammodoprre- Deus scil), raplntn hujutiiwdi usque in teiiium cmtum
ntnUians Dominus, prrefiguravit in seipso, cum exi- (II Cor. xn, 2). Quociica qucd eliambic beaius Evan-
turo Jid-i homine malo , el commixlionemfrunienti, gelisla iion ait, Eram recumbens in sinu Jesu, sed
i.n qua diu fueral toleratus, separatione apertissima ail, Eral rccumbens mius ex dhcipuiis; nosirorum
relieture, lurbalus esl non carne, sed spiritu. Spiri- auclorum consuetudinem agnoscamus potius quam
iuales enim ejus in hujusmodi scandalis non perver- miremnr. Quid eniin deperit veriiati, quando et res
sitate, sed charilate turbaniur; ne forte in separa- ipsa dicitur, el modp qupdam dicendi jaclantia devi-
tlone aliquorum zizaniorum, simul aliquod eradicelur tatur? Hqc quippe. narrabal quod ad ejus laudem
et triticum. maximam perlincbat. j
. ,2. Turbatus.itaque eslJesus spirilu , et prolestatus 5. Quid esl autem, cfuemdiligebatJesus ? Quasialios
est, et dixil : 'Ameti, atnen dko vobis, quia unus ex vo- non diligeret, de quibus idem ipse Joannes superius
bis iradel tne. Unus e%vobis, numero , non merito; ait, In finetn ditexileos (Jonn. xm, 1). Et ipse Domi-
specie, rion yirlute ; commixtipnceorporali, non vin- nus, Majoremhac churilulemnemohabel, guam ut ani-
culo spirituali; camis adjunctione, non eordis socius main suamponat pro atnicissttis (Id. xv, 13). El quis
linitale : jjroinde non qui ex vobis esf, sed qui ex vo- enumeiet omnia divinarum leslimonia paginarum,
bis exilurus csl. Nam quomodo erit vemm quod pro- quibus Dominus Jesus, non illius neqne eorum qure
tcstaluVest Dpminus, el dixit, Unus cx vobis; si tunc erant lanlum, sed etiam post luturorum mem-
 380£ TRACTATUSLXtl. CAPUT XIH. 1802
brorum suorum, et toiius Ecelesiresuredileclor oslen- cum videas e conlrario datum Paulo angelum diaboli_,
dilur ? Sed prcfeclp latet hic aliquid, el perlinet ad per quem perficeretur in Cbristo ? Ila et malo bonum .
sinum in quo recumbebat qui isla dicebat. Per sinum obfuit, et malurn bono profuil. Recordamini unde sit
quippe quid signifiealur aliud quam secretum ? Sed scriptum, Qukumquemanducaveritpanem, aul biberit
alius est eppprtunipr IPCUS , ubi nobis Domirius calicem Domini indigne,'reus etit corpofisel sanguhiis
aliquid donet de hoc secreto, quanlum sufficiat, Domini (I Cor. xi, 27). Etdehis erat sermo, cumhoc
dicere, Apostolusdicerel, qui Domini corpus velut alium ci^
6. Innuil crgo Simon Pelrus, el dicit ei. Notanda bum'quemlibel indiscrcle negligenierque suniebant.
loculip est, dici aliquidncn spnandp, sed lanlummedo flic ergo si corripilur qui non dijudicat, boc est, non
innuendo : Innuit, inquit, et dicit; utique innuendo discernit a creteris cibis Dominicum corpus; quo
dicit. Si enim cogilando aliquid dicilur, sicut Scri- modo damnalur J qui ad ejus mensam fingens ami-
ptura loquilur, Dixerunt apud semetipsos(Sap. n, 1); cum, accedit inimicus ? Si reprehensione tangitur ne-
quanlo magis" innuendo, ubi j"am feras qualibus- gligenlia convivantis, qua poena percutitur venditor
cumquesignispromitur quod fuerat corde conceptum? invitantis? Quid eratautem panis traditori dalus, nisi
Quidergo dixit innuendo? Quid , nisi quod sequitur? demonslraiio cuigral-ire fuissetingraius?
Quisestde quo clicit? Hrecverba Pelrus iiinuil; quia . 2. iniravit ergo post hunc panem satanas inDo-
nen sdno vocis, sed molu corporis dixil. llaque cum mini tradiloreni, ut sibi jam tradilum pleuius possi-
recubtusseiiltesupra pectus Jesu. Hic estulique peclo- deret, in quem prius inlraverat ut deeiperet.-Neque
ris sinus, sapientiresecretum. Dicil ei: Dotnine, quis enim non in illo eral quando perrexil ad Judreos, et
esl? RespondiiJesus : Ille esl cui ego linciutn panem de pretie tradendi Demini paclus esl,' cum luec aper-
porrexero. El cum tinxissetpanem , dedil Judm Simo- lissime Lucas ev3ngelisla testeiur et dicat : Intfavit
nis Iscariotm.El posl panem, lunc introivitin illutn sa- aulem salanas in Judam, qui cognominubaturIscario-
lanas. Expressus est tradilor, nudatre sunt latebrre ies, unum de duodechn; et abiit, et loculus• est cutn
lenebrarum. Bonum est quod accepit, sed malo suo principibus sacerdolum (Luc xxu, 5 et _). Ecce ubi
accepil, quia male bonum malus aceepit. Yerum de pstendilur quod jam inlraverat satanas in Judamv
islo pane tinclo qui porrecius est ficlo, et de his qure Prius ergointraverat, immjttendo in cor ejus ccgita-
sequuntitr, multa dicenda sunt : quibus necessarium licnem qua LradereLChrisium : lalisenini jam vene-
est plus temporis, quam nunc babemus jam -inislius rat ad coenanduin. Nunc autem postpanem intravit
fine sermoms. in eum, non ul adhuc alienum ientaret, sedut pro-
TRAGTATUS LXIl. prium possideret.
i - 3. Non auiem, ut putanl quidam negligenter Jegen-
J.b eo quod sctiptum esl, El cum tinxisset panem, de-
tes, tunc Judas Chrisli corpus aecepit. Inielligendum
dit fudre; usgue ad id, Kunc clarificalus est Filius esl enim
hominis. Cap. xm, f. 26-51. quod jam cmnibus eis distribuerat Dominus
Sacramentum corporis et sanguinis sui, ubi et ipse
1. Scio, charissimi, moveri posse nonnullos, sive Judas erat, sicut sanctus Lucas evidenii.ssime narrat.
pios ut requirant, sive impios ut reprehendarit, quod (Ibid., 19-21) : acdeinde adiiocveiUum est, ubi <se-
posteaquam panem tinclum tradiicri SUP Dpminus cundumnarralionem JoannisaperlissimcDoiniiiuspet ,
dedit, intraverit in illum satarias. Sic enim seriptuin buccellam tinctam alque porrectam suum cxprimit
est : Et cunv linxisset panem, dedii Judai Simonis Lraditorem,fortassis per panis tiiictionem illius signi- •
Iscariotw; el postpanem tunc introivit in iltum satanas. iicans iictionem 3. Eon' enim onmia <_uj_(inguutur,
Dicuntenim : Itane hoc meruit panis Christi porrectus abluunlur ; sed ul inficiantui;, nonnulla linguntur. Si
de mensa Ghiisti, ul post illum intrarel in ejtis disci- aulem bonum aliquid hic significatlinctio, eidem bono
pulum satanas ? Quibusrespondemus, hinc nos potius Ingralum non immerito est secuta dainnatio.
doceri quam sii cavendum niale accipere bonum. &. Adhuc lamen Judre possesso, non a Domino,
Mullum quippe inleresl, non quid accipiat, sed quis sed a diabolo^ cum homini ingrato intrasset panis iu
accipiat; necquale sit quod dalur, sed qualis sitipse ventrem, hostisiri mentem : adhuc, inquam, lanti fnali
cui datur. Nam elbcna ebsunl, et mala prosunt, sicut jam corde concepti plenus Testabat effeetus, cujus
fuerint quibus dantur. Peccaium, inquit ApostPlus, j"am prrecesserat damnandus affeclus. Itaque cum
ul appareat peccalum, per bonutn milii operalum esl . Dominus panis vivus panem mortuo tradidisset, et
morlem(Rom. vn, 15). Eece per bonuiii faclum est panem tradendo panis tradilorem ostendissei: Quod
malum, dum male accipitur benum. Itemque ipse ait, , fqcis, inquit, fac cilius. Non prrccepit facinus; sed
~In '
magniiudine revelatienum mearum ne exlollar, prrcdixit Judrc malum, nobis bonum. Quid eniin Judre
dalus esl mihi slimulus carnis mere, ahgelus satanrc pejus, et quid nobis melius quam tradilus Cbristus,
qui me eelaphizet.Prppter qued ter Deminum rogavi, ab illo adversus illum, pro nobis prjeler.illum? Quod
ut auferret eum a me, el dixit mihi: Sufficitlibi gra- fucis, faccitius. 0 verbum libentius parati, quam
tia mea; nam vhiusin infirmitaleperficilur . (II Cor. irati! overbum non lam poenam exprimens, prodilo-
xu, 7-9).Ecce_per malum facium esl benum, dum ,
bene accipilur malum. Quld ergo miraris si datus est i SicomnesMss.AtEditi, quomodonon'damnalm\
-* Mss.plerique, factionem: minus bene, ut p-Jiet eg
Judrc panis Chrlsti, per quem maneiparelur diabolo; Tract.61, a. 6.
SAKCT,AUGUST.III. (Cinqmnte-sept J
5803 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTIM1 5804
ris, qiians mcrcedem signiiicans Redemptcris! Dixit coeperit. Non ergo ita dictum cst, Quwrilefaciemejus
enim, Qi(odfacis, fac cilius, nen tam in pcrniciem semper,quemadmodumde quibiisdam. Semperdisceh-
perfidi srcvicndo, quani ad salulem fidclium fesli- tcs, ei ad scietuiam verilalis nunquam pervenienies
nando; quia tradilus esl proplcr delieia nostra (Rom. (II Tim. m, 7) ; sed , potius sicut iile ail, Cttmcon-
IV, 25), etdilexit Ecclesiam, cL seinciipsuiii LiadidiL summaverhhotno, luncincipit (Eccli. xvm, G ); doncc,
proea (Ephes. v, 25). Undeet deseipse dicil Apo- ad illrtinvitam veniamus, ubi sic inipleainur, ut ca-
stolus : Qui dilexil tnc, el iradiitil seipsum pro me paciores IIPII cffieiamjitr,quia ita perfecti crimus, ut
(Galat.n, 20). Nisi ergo se traderet Christus, nemo jam nen proliciamus! Tunc enim osiendelur nobis
traderel Christum. Quid habel Judas, nisi peccatum? quud sufficil ncbis. Hic autcm sempcr qureramus, et
Ncque enim in tradendo Chiisto salutem noslram fruclus hiveiuicnis nbn sit finis inquisilionis. Ncquc
cogitavil, propicr quam fradilus cst Chrislus, sed co- eiiiui prppierea nen iserapcr,quia liic lanlum; sod
giiavit peciinia: lucrum, et invenil animre delrimen- ideu liic semper dieimus esse qiirerendum, ne ali-
tuin. Acccpit lncreedein qiiain voluit, sed tiolenli esl quandu hic pulemus ab inquisitione cessandum. Nain
dala quam iiiornit. Tradidii Judas Chrislum, iradidit et de quibiis dictum est, Semper cliscenles,el ud vcri-
Chrisins seipsum : ille agobalncgoiiiim sure vcndiiio- taiis sctentiam nunquampervenienles; liic sunl ulique
nis, istc nourrc rcilcniplionis.'()"0(' facis, jac cilius, semper discenlcs; cum vero de bacvila cxicrint, jam
noii quia lu poies, scd quia hoc vull qui lulum iion erunt discenles, sed, crroris sui merccdcm reci-
pptest. pientes. Sic enim dicltim cst, Semper discenles,el ad
5. IIoc auiem ncmo scivil discumbcntiumad quid leritalis scieniiamntinquampervenienles;lanquam di-
dixerit ci. Quidatn enim putabnnl, quia loculoshubebul cereiur, Semper ambiilanles, ct ad viam nunquam
J udus, quia clicilei J esus, Emeeaquw opussunt nobis perveuieiileh.Nos auleiu sempcr ambulemus in via,
ad diem fcslum; aut egenis ul aiiquid daret. itabebat donec CPveniainus quo ducil via; nusquam in ea re-
ergp et Dpminus Inculos, et a fidelibusoblaia conser- inaiieanms, doiiec pefdiieat ubi mancamus : atque
vans, el suorum necessilaiibus el aliis indigenlibus ita, cLqu.ereiido icndiinus, ct invenieiidn ad aliquid
tribucbai. Tuncprimum ecclesiasiicrepecunire forma perveniiniis, cl ad id qucd restal qmerendp et inve-
est instilula,' ubi intelligeremus quctl pncccpit ncn niciido traiisinnis, quousquc ihi iiat finis qurerendi,
cpgitandum esse de crastino (Maith. vi, 54), non ad ubi pcrfeciioni non supercst inicnlio proficiendi.Hrec
hocfuisse pnvccpium, ut nihil peciinirc scrvetur a prxiociitio, dileciissimi. iiiteiUam feccrit Charitatem
sanclis; sed ne Deo pro isia servialur, et propter vcslram ad istum Doinini sermoncm, quem ad disci-
inopire limorciii justilia deseraiur. Nam cl Apostolus pulos iiabuit anle passibnem : profundus esl enim, et
in posLerum providons, aiL : Si quis fidclis Itctbetvi- ulique ubi mulluin Iabofalurus csl dispulalor, non re-
duas, sufficienleriribual eis, nl non gravelur Ecclesia, missus dcbet esse audilor.
quo veris viduis sufficerepossil (I Thn. v, 16 ). 2. Quid ergoail Doiiiinus postcaquam Judasexiit,
6. Cutnercjoaccepisselilte buccellam,exiitconlinuo. ut ciliusfaceretquod erat faeturus, bcc est, Dcminum
Erat auletn nox, El ipse qui exivil, eral nox. Cum tradiiurus? Quid ait dies, cum cxissel nex? Quid ait
ergo exisset IIOX,/J?I Jesus: NIIIICclarificatusesl Filius RedemptPr, cum cxissel veudUor? Nunc, inquit, cla-
hominis. Dies crgo dici cructavil vcrbum, id est, rificulusesl Filius hominis.Quare nunc? Numquidquia
Cliristus discipulisfidelibuSjUtaudircnleum, el ama- exiilqui tradal, quiaimn|iinenlqui teneahtet occident?
rent sequeiido ; el nox nocti aniiunliavlt scientiam Itane nuncclarificalus est, quia prope est ul humilietur
(Psal. xvin, 5), idest, Judas Judais mfidelibus,ul ve- amplius : cuij'am impendetut alligetur.ut judicelur, ut
nircnl ad eum, ct apprelieridercnt persequendo. Sed condemiielur, ul irridealjur,uterucifigaiur, ul inlerima-
jam hinc in scrmonein Domini, qui faclusest ad pios, tur?Hreccineesl clarilicalio,anpolius humiliatio?Nonne
antequam tenereiur ab impiis, inieiUior flagilatur quandomiracula faciebat,ail tamen de illoisle Joannes,
auditor; et ideo cum prrecipilare non debel, sed dif- Spirilus non eraldatus,quiaJesus nondumeratgiorifica-
ferre polius disputator. tus (Joun.~m,59) ? Tunc ergo nondumeraiglorificatus,
JRACTATUS LXIH. cum niorluos suscitaret; et nunc est glorilicaius, cum
De eo quod Dominus ail, Nunc clariiicatus esl Filius mortuispropinquarel?nondum eralglorificalus faciens
liqminis; usquead id, El conlinuo clarificabileum. divina, et glorilicalus esl passurus humana? Mirum,
Gap. xni, f f . 51, 52. si hoc Deus ille magister significabal cl docebat bis
1. Inlcndamus nienlis obliilum, el adjuvaule Do- verbis. Altius esl perscrutandum Altissimi dictum,
mino, Deum requiramus. Divini canlici vox esl, qui se 'aliquanlum manifeslal ul inveniamus, el ite-
QuwrileDeum,el viveiuniinaveslra (Psal. LXVIII, 53). runi occullal ut inquiramus, el de invenlis ad inve-
Qureramus iiiveniendum, qureramus inventum. Ut nienda tanquampassibus inniiamur. Video hic aliquid
inveniendus qureratur, occullus esl; ul invenlus quod pi'a:figureLmagniimaliqttid. Exiit Judas, et cla-
qurcratur, immensus est. Undc alibi dicitur, Qitwrile rificalus est Jesus; exiii filius perdilionis, ei clarifi-
faciem ejus semper(Psal. civ, 4). Satialcnim qureren- catus est Filius bominis. llle quippe exierat, propier
tem in quanluin capit; et invenienlem capaciorem quem diclum erat eis, El vos mundi esiis, sed non
facit ut rursus qurerat implcri', ubi plus capere omnes (Id. xiu, 10)., Exeunte itaque inimundo,
4sic aliquotMss.AiEdili;implere. onmes mundi remanserunt, et cum suo anindaiore
1805 TRACTATUSLXIV. CAPUT XIII. -S806
manserunt. Tale aliquid eril cum victus a Christo quo ego vado, vos non poteslis venire; et vobisdico
transierit hie rnnndtis, el nemo in populo Chrisli modo. Cap. xm, f 55.
remanebil immundus; cum zizaniis a irilico sepa- 1. Advertenda est, charissimi, dominicorum ver-
ratis, justi fulgebunt sieul sol in regno Patris sui borum ordinala cennexie. Cum enim superius dixis-
(Matth. XIH,45). Hoc fulurum prrevidens Dominus, set, pesteaquam Judas egressus est, et ab illa san-
et nunc significaiumesse contestans, discedenleJuda cterum etiam cnrpprali ecnversatiene sejunctus esl,
lanquam zizaniis separalis. remanentibus lanquam Nunc clarificalus esl Filius hominis, et Deus clarifica-
tritico Apostolissanclis, Nunc, inquit, clarificatusest lus est in eo : qucd sive futurum regnum significans
Filius hominis: tanquamdiceret, Ecce iu illamca cla- dixit, quande mali separabunlur a benis, sive >qued
rificatione quod erit, ubi malorum nullus erit, ubi ejus resurrectie tunc futura essel, id esl, differenda
boiiprum nullus peril. Sie autem ncn est diclum, nen esset, sicul in finem sreculi ncstra differlur : ac
Nunc significala est clarificalio Filii hominis; sed deinde addidisset, Si Deus clatificatus est in eo, et
dictum est, Nurtcclarificalus'estFilius hominis:quem- Deus clarificabiteum in semetipso,el conlinuo clarifi-
admodum non est dictum, Petra significabat Chri- cabil eum, qued sine ulla ambiguilate de sua resur-
stum; sed, Pelra erat Chtislus (I Cor. x, 4). Nec di- rectiene centinup futura testatus est : adjecit, atque
ctum est, Bonumsemen significabal filios regni, aul, ail, Filioli, adhuc nwdkum vobiscum sum. Ne puta-
zizania significabant filios maiigni, sed diclum est, rent ergo qued sic eum ciarificaturus esset Deus, ut -
Ronuinsemenhi sunl fitii regni;.xixania autem, filii non eis conjungerelur ulterius ca conversatione qua
maligni(Mallh. xm, 38). Sicut ergo solet loqui Scri- in lerra esl; Adhucmodicum, inquit, vobiscumsum :
ptura, res significantestanquam illas qure slgnifican- lanquam diceret, Continuo quidem resurreelione cla-
tur appellans; ila loculus esl Dominus dicens, Nunc rificabor; non tamen continuo ascensurus in coelum,
clarificatusest Fitius hominis: posleaquam separato seiadhucmodkum vobiscumsum.Sicut enim scriptum.
inde nequissimo, et secum remanentibus sanctis, si- est in Actibus Apcstolorum, fecit cum eis post resur-
gnificataest glorificalipejus, quande separatis iniquis reclionem quadraginla dies intrans et exiens, man-
manebitin reternitale cum sanclis. ducans et bibens (Act. i, 5) : non quideni habens
3. Cum autem dixisset, Nunc clarificalus est Filius esuriendi ac sitiendi cgeslatem, sed usque ad ista
hominis; adjunxit, Et Deus ctarificaiusest in eo. lpsa carnis insinuans veritatem, qure cibandi ac potandi
est enim clarificaiie Filii hcminis, ul Deus clarifice- jam non babebat necessitatem, sed poleslatem. Hes
lur in ee. Si enim non ipse in seipso, sed Deusin erge quadraginta dies significavit dicendo, Adhuc
illo clarificalur, tunc illum Deus in se clarificat. De- modicumvobiscutnsutn, an aliquid aliud? Potest enim
nique tanquam ista exponens, adjungit, el dicil : Si tfl sic inlelligi, Adhucmodicumvobiscumsum, Adhuc,
Deus clarificatusesl in eo, et Deus clarificabiteum in sicut vos, in hac infirmitale carnis etiamjpse sum,
semelipso.Hoc est, Si Deus clarificaluseslin eo, quia donec scilicel moreretur alque resurgeret: quia post-
nonvenit faeere volunta(em suam, sed volunlatem eaquam resurrexit, cum illis quidem fuit diebus,
ejus qui misit illum ; et Deus clarificabiteum in semel- ul diclum est, quadraginta exbibilione corporalis
ipso, ul natura humana in qua est filius hominis, qure prrcsentire ; sed non cum illisfuit consorlio infirmi-
a Verbo reterno suscep(a est, etiam immoriali rcler- tatis humanre.
nitale donetur. Et continuo, inquit, clarificabit eum. 2. Esi et alia divina prresentia sensibus ignota
Resurrectionem scilicet suam, non sicul nostram in morlalibus, de qua ilem dicit: JEcce cgo vobiscum
fine srcculi, sed continuo futuram hac attestatione sum, usque ad consutnmationemsmculi (Mallh. xxvin,
prredicens- Ipsa esrenim clarificatio, de qua Evan- 9.0). Hoc ceiie non est, Adhuc modicum vobiscum
gelista jam dixerat, quod paulo anle commemoravi, sum : nen enim medicum est usque ad consumma-
qnia proplerea nondum Spirilus datus erai illo novo lionem sreculi.1Ant si et hoemodieum csl (volal enim
modo in eis, quibus fuerat eo modo post resurre- setas, etin oculisDei mille aimi sicut dies unus_,aut
ciionem credentibus dandus, quia Jesus nondumfue- sicut vigilia in nocle [Psal. LXXXIX, 4], non tamerihoc
rat elarificatus: id esl, nondum fuerat mortalitas im- significare voluisse credendus est nunc, quandoqui-
morlalitale vestita, et in asternam virtutem lemporalis dem seculus adjunxit, Quwrelisme, et sicut dixi Ju-
infirmitascommutata *. Potest el deisla elarificatione dwis, quo ego vado, vos non polestis venire. Utique
diclum videri, Nunc clarificalus est Filius hominis; post hoc modicum quo vobiscum sum, Quwrelis me,
ut quod ail nunc, non ad imminenlem passionem, sed el quo ego vado, vosnon poteslis venire.Numquidpost -
ad vieinam resurrectionem pertinere credatur, tan- consummationem srectili, quo ipse vadil, venire non
in hoc '
quam fueril factum quod erat tam proxime jam futu- poterunl? Elubi eslqued aliquanto jjost ipso
rum. Hodie Dilectioni veslrre ista suffecerinl; cum sermone dicturus est: Paler, volo ut ubi ego sum, et
donaverit Dominus , de consequentibus disseremus. ipsi sint mecum (Joan. xvn, 24) ? Non ergo de illa
- TRACTATUSLXIV. sua cum suis prresentia, qua cum illis est usque
In 'id quod Dominus dicil, Filioli, adhue modicum ad consummationem sreculi, nunc locutus est, ubi
vobiscumsura : qua_relisme, et sicutdixi Judreis, ait, Adhuc modkum vobiscum sum : sed vel de
* pleriqueMss.omittunt, etin (eternam vivtutem infirmitate mortali, qua cumillis erat usque ad pas-
tempo*
raiis mfirmttascommutata. sionem suam; aut de prsesentia corporali, .qua
 1807 IN JOANNISEVANGELIUM,S, AUGUSTM *808
.um illis futurus erat usque ad ascensienem suam. vicem diligatis : in boc cognoscentomnes quia mel
Quedlibet herum quis eligat, cum fide non liligat. discipuli estis, si dilectionem habueritis m invicenu
3. Ne cui autem videatur abborrere iste sensus a Gap. xni, f f . 541,55.
vero, quo dicimus Dominummortalis carnis commu- 1. Dominus Jesus mandatum novum se discipulis
nioneni, in qua cum discipulis usque ad passionem suis dare testatur, ul [diliganl invicem : Mandatum,
fuit, significare poluisse dicendo, Adhuctnodkumvo- inquit, novumdo vobis, ut diligaik invicem.Nonne
biscum siwn.apud alium quoque evaugelistam post jam erat hoc mandatumin antiqua Dei lege, ubi seri-
resurrectionem verba ejus attendal, ubi ait, Hmclo- plum esl, Diliges proxhnum luum tanquam teipsum
culus sumvobis,cumadhucessenivobiscum(Luc. xxiv, (Levil.xix, 18)? Cur ergo novumappellatur a Domino,
44): quasi tunc non erat cum ipsis simul assistenli- quod tam vetusesse convincitur? An ideo eslmanda-
bus, videntibus, tangenlibus, colloquenlibus. Quid tum novum, quia extito velere induit nos hominem
est ergo, cum adhuc essemvobiscum,nisi, cuin adhue nnvum? Imipvat quippe audienlem, vel potius ebe-
essem in carne moriali, in qtia esiis el vos? Tunc dientem, nen pmnis, sed ista dilectio quam Dcminus
enim quidem in eadem carne resuscitaius erat; sed ut a carnali dileclienedislinguerel, addidil, sicul di-
cum illis in eadem morialitate jam non cral. Qua- lexi vos.Nani diligunt invicem marili et uxores, pa-
propter sicut ibi jam immonalilale carnis indnlusve- rentes et filii, el qurecumque alia inler se honiines
raciier ait, cum adhuc essemvobiscunt;ubi nihil aliud necessiludo humana devinxerit : ut taceamus de di-
inlelligerepossumus, nisi, cuin adhuc essem in carnis lcclione culpabili atque damnabili, quadiligunl invi-
morialiiate vobiscum : ita el hie non absttrde dixisse, cem adulleri ei aduliefre, scoiialores et meretiices,
intelligilur, Adhucmodicumvobiscumsutn, l-.inquam et quoscuinque alios non humana necessitudo, sed
dicerel, adhuc modiciimsicul vos esfis, morialis stim liumanre vitre noxia turpiludo conjungit. Mandatum
ego. Eigo sequenlia videamns. ergo novum dedit nobis Christus, ul diligamus invi-
4. Quwrelisme, el sicitl dixi Judwis, quo ego vado, cem, sicul eLipse dilcxit nos. Dileclio isia nos inno-
vos non polestis venire, el vobisdico modo. iinc est, val, ul simus homines Teslamentl
i novi,' hreredes
mpdo iion polesiis Judans aulem cum hoc diceret, Novi, canlalores cantici novi. Hrec dileclio, fralres
non addidil modo.lsii ilaque venire nnn poteranl lunc charissimi, antiquos eliam lunc justos, tunc Patriar-
quo ille ibat, sed poteranl postea : nam hocapostpip chas ct Prophelas, sicut postea bealos Apnstolos in-
Petro apertissime paulo post ait. Cura enim dixisset novavit: ipsa et nunc innovat geutes, et ex universo
ille, Domine,quo vadis? respondit ei, Quo ego vado, genere humano quod diffundilur lolo orbe terrarum,
non poies me modosequi; sequerisaitiemposiea(Joan. Jacit et colligil populum novum, corpus novre nuptse
XIII,56). Sed hoc quid sit, non ncgligentcr esi prre- Filii Dei unigeuilisponsic, de qna dicilur in Canlico
lereundum. Quo enim sequi lune non poteranl disci- canticoriim, Qumesl isla quw ascenditdealbala(Cant.
puli Dominum, sed postea poteranl? Si dixerimus ad VIII, 5, sec. LXX)? ulique dealbata, quia innovala;
morlem : homiui nalo quod invenitur tempus, quo unde nisi mandaio novo? Propler quod pro invicem
ad inoiiendum non sit idoueus; quandoquidcm lalis sollicilasunl membra in ea ; et si palitur unummem-
est incorpore corruptibili bominum sors, ul non sit brum, compaiiunltir omnia membra, et si glorifica-
in ea facilior vila quam mors? Non igitur adhuc mi- lur nnum niembrum, lcongaudenl omnia membra
nus idonei erant sequi Doniiiiiimad mortem, sed (I Cor. XII,25, 26). Audiunt enim, atque euslodiunt,
minusidonel crant sequi Dominumad vilam quiu non Mandatum novum do vbbis, ut vosinvicemditigalis :
habet morlem. illo quippe ibal Domiiius, ut surgens non sicut se diligunt qui corrumpunt, nee sicut se
a mortuis jam non moreretur, et mors ei ultra non diligunt homines, quoniam Iiominessunt; sed sicut
dominarelur (Rom. vi, 9). Morilurum qtiippe Domi- se diligunt, quoniam dii sunt et filii Aliissirai omnes,
num pro justilia quomodo jam fueraut seculuri, ui sint Filio ejus unico fratres, ea dilectione invicem
adhuc mariyrio non maturi? Aul iiurum Doniinum diligenles, qua ipse dilexit eos, perducturus eos ad
ad immortaliiaiem carnis, quomodoj'am fuerant se- illum fiiiemqui sufliciat eis, ubi salieiur in bonis de-
cuturi, quatidolibclmcriluri, sed in sreculiiine resur- siderium eorum (Psal. cn, 5). Tunc enim aliquidde-
recturi? Autilurum Dominumad sinum Palris, nec re- siderio npn deerit, quande omnia in omnibus Deus
licturum eos, unde nec recessit cum venissei ad eos, erit (I Cor. xv, 28). Talis finisnon habet finem. Nemo
quoraodpjam fueranl secuturi; cum esse neme pos- ibimoritur, quo nemo pervenit, nisi huie sreculomo-
sit in illa felicitatenisi perfectus in charitate? Ideeque riafur, non morte omniura, qua corpus ab anima de-
decens quemodo idonei esse possint pergere quo ille seritur; sed morte eleclorum, qua etiam cum in carne
anlecedebat, Mandatum, inquit, novum do vobis,ut morlali adhuc manelur, cor sursum ponilur. De quali
diligaiis invicem(Joan. xm, 54). Hi sunt gressus qui- morle dicebal AposlplusJ Motiui enim esiis, et vila
bus sequendus est Christus: sed de his sermo uberior veslra abscondila est cuni Chrisloin Deo (Coloss.m,
in aliud lempus est differendus. 5). Hinc fortasse diclum est, Valida est sicul morsdi-
leciio (Cant. vin, 6). Hacenim dileclione fil ut in isto
TRACTATUSLXV. adhuc corrnptibili corpore consliluti moriamur huie
In id quod Dominusait, Mandatum novumdo vobis, srecule, et vila neslra abscnndatur cum
Cinistp in
ut diligatis invicem, sic.utdiiexi vos, ut et vos in- Deo : jmo
ipsa dilectio est mors nostra greculo, et
 '
1809 TRACTATUSLXVL CAPUT XIII. 4810
vila cum Deo. Si enim mors est quando de corpore sermo claudatur : ab alio exordio tractanda sunt qu:rj
anima exil, quomodo non est mors quando de mundo sequunlur.
amor noster exit? Validaest ergo sicut mors dilectio. TRACTATUSLXVI.
ea
Quid validius, qua vincitur mundus?
% Nolite ilaque, fratres mei, pulare in hoc quod De eo quod sequitur, Dicit ei Simon Peirns : Domine,
ait Dominus, Mandalum novum do vobis,ul uosinvi- - quo vadis ? usque ad id, Amen , amen dico libi:
cetn diligalis, illud majus prretermissum esse manda- non eantabit gallus, donec ter me neges. Cap. xm_
- f '36-58. -
lum, quo prrecipilur ut diligamus Dominum Deum
noslrum ex toto corde, ex lola anima, et ex loia 1. Cum DbminusJesus sanclam dileclioncm qua se
mente : lanquam enim hoc prrctermisso.videlur di- invicem diligereni, discipulis commendaret, Dici/ ei
Clum,,ul diligalis invkem, velul hoc ad illud allerum Simon Petrus : Domine, quo vadis? Sic uiique lioc
non perlineat, quo diclum est, Diliges proximum dixil Magislrodiscipulus, et Domino servus, lanquam
tuutn tanquamleipsum.In his euim duobus prwcepiis, sequi paraius. Propterea quippe Dominus, qui ejns
inquit, tola Lex pendel, et Prophelw (Mallh. xxn, 57- animiim vidit quare lioc inlerrogaveril, sic ei re-
40). Sed bene intelligenlibus ulrumque invenitur in spondit : Quo egu vado, non poles ine modo sequi :
singulis. Nam et qui diligit Deum, non eum polest tanquam diceret, Propter quod inlerrpgas, uon potes
conlemnere prrecipieiUem ul diligat proximum; et modo. Non ail, non polos; sed non potes modo: di-
qui sanele ac spiritualiler diligit proximum , quid in lalionem iniulit, non spem tulit; et eamdem spem
eo diligil nisi Deum? Ipsa esl dileclio ab omni mun- quam non lulil, sed potius dcdit, ^eqmmii voce iir-
dana dileciione discreta, quam distinguendo addidit mavit, addendo atque dicendo, Seqtierisauiem p stea.
Dominus, skut dilexi vos. Quid enim nisi Deum di- Quid feslinas, Petre? Nondumte suo spiriiu snlidavil
Iexit in nobis? Non quod babebamus, sed ut habere- peira. Noli extolli prresumendo.,non potesnwdo: noli
mus : ut perducat nos, sicut paulo aule dixi, ubi sit dejici desperando, sequeris_jo»(ea..Sedad'.uc illequid
Deus omnia in omnibus. Sic etiam medicus recle dici- dicit? Quare te non possutnsetjttimodo? Animainmeam
tur regros diligere : et quid in eis nisi salutem diligit, proieponam. Quid in aninio ejus esset eupidilritis,
quam cupil ulique revocare, non morbnm, quein ve- videbai; quid virium, non videbat. YolujUaten.suam
nii expellere? Sic ergo et nos invieem diligamus, ul jiiclabat infirmus , sed inspiciebat valeludinem medi-
quantum possumus, invieero ad habendum in nobis cus; isle promiitebat, ille prrenoscebai ; qui nescie-
Deum cura dileclionis attrahamus. Hanc dileclionem bat,audebal; quipricseiehat, doeebat. Qiiantiimsibi
aobis donat ipse qui ait, Sicut dikxi vos, ut et vos assumpserat Pelrus infuendo quid vellet, ignorando
diligalis invicem. Ad hoc ergo nos dilexit, ul et nos quid pqsset? quanlum sibi assumpserat, ut cum ve-
diligamus invicem; hoc nobis-conferens diligendo nissel Dominus animam suam ponere pro amicis suis,
nos, ut mutua dileclione constringamur inter nos, et ae per lioc et pro ipso, ille boc Domino offen-econ-
tam dulci vineulo connexis membris corpus lanti ca- fideret : et nondum pro se posiia anima Christi, ani-
pitis simus. mam suam poiliceretur se posilurum esse pro Christo?
3. Inhoc cognoscenl,inquit, otnnesquia meidisci- Respondit ergo Jesus, Animam luam pro tne poties?
puli esiis,sidileclionemhabuerilisin invicem: tanquam itane facles jjro me, quod nondum ego jiro te? Ani-'
dicerel, Alia munera mea habent vobiscum eliara non mani luam pro me pones? Prreire potes, qui sequi non
mei, non solum naturam, vitam, sensum, rationem, poles? Quid tantum prresumis? quid de le senlis?
et eam salutem qurehominibus pecoribusque commu- quid esse te credis? Audi quid sis : Amen, amen dico
nis est; verum etiam linguas , Sacramenta -, prophe- libi; non caniabil gallus, donec ter me neges. Eece
tiam, scientiam, fidem, distributionem rerum sua- quomodo tibi cito apparebis, qui magna loqueris, et
rum pauperibus, et traditionem corporis sui ul ar- le parvulum nescis. Qui mihi promittis mortem tuam,
deant: sed quoniam charilatem non babent, ul cym- ler negabis vitam tuam. Qui te j'am putas mori posse
hala coucrepant, nihil sunt, nihil illis prodest (I Cor. pro me, prius vive pro te : nam limendo morlem
XIII, 1-5). Non ergo in illis quamvis bonis muneribus earnis turc, mortem dabis animre turc. Quanta enim
meis, qurehabere possunl etiam non diseipuli raei; viia est confiteri Christum, tanla mors est negare
sed in hoc cognoscentomnes quia mei discipuli eslis, si Christum.
dilectionemhabuerilisininvkem. 0 sponsa Christi pul- 2. An apostolus Petrus , sicut eum quidam favore
chra inter mulieres! o dealbala aseenderis, et incum- perverso excusare niluntur (Ambros. in Luc. xxn),
bens super fratruelem tuum 1 quoniam cujus lumine Christum non negavit, quia interrogatus ab anciila
illustraris ut candeas, ejus adjutorio fulciris ne cadas : hominem se.nescire respondit, sicut alii evangelistr»
o quam bene cantatur tibi in iilo Cantico canticoriun conteslanlur expressius? Quasi vero" qui hpininem
velut epithalamio luo, Quia charilas hi delkiis luis Christura negat, nen Chrislum ncgat; et hoc in eo
(Cant.xn,6, sec. LXX)! Ipsa hon comperdit cum negat quod factus esl propler nos, ne peiiret quod
impiis animam tuam; ipsa discernit causam tuam, et fecerat nos. Ergo qui ita confiielur Chrisfum Deum ,
sicut morsvalida est, el in deliciis luis est. Quammi, uthominem neget, nonprpillp mnrluus esl Chrisius;
randi generil mors est, cui parum fuit non esse in quia secundum hominem mertuus esl Christus. Qui
poenis, iiisi esset jnsuper in deliciis! Sed hic jam iste negat hominem Cluistum, norj reconciliatur per me^
1811 IN JQANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI I8i3
diatorem Deo. Unus enim Deus, et unus mediator usqueo.did, lieram venio, et aecipiam vos ad me-
Dei et hominum homo Cbrislus Jesus (1 Thn. 11, 5). ipsum. Cap. xiv, f 1-3.
Qui negal hominem Christum, non justificatur; quia 1. Erigenda esl nobis, fralres,~ad Deum major ro-
sicut per inobedientiam unius bominis, peccatores tentio , ut verba sancti Evangelii, quremodo in no-
constituti sunt multi; ila et per obedientiam unius stris auribus sonuerunt, etiam mente capere ufcum-
hominis, justi constituentur multi (Rom. v, 19). Qui que Ipossimus.Ait enim DominusJesus : Non lurbetur
negat hominem Christum, non resurget in resurre- cor veslrum. CrediteAin Deutn, et in me credite. Ne
clionem vilte; quia per hominem mors, et per homi- mortem tanquam bomines limerent, et ideo lurbaren-
nem resurreclio morluorum : sicut enim in Adam tur , consolatur eos, eliam se Deum esse contestans.
omnes moriuntur, ita eLin Chrislo omnesviviiicabun- Credile,inquit, in Deum, et in me credile. Consequens
tur (I Cor. xv, 21 e«22). Per quid autem eaput est est enim ut si in Deum creditis, et in me credere
Ecclesire, nisi per hominem, quod Verbum caro fa- debeatis : quod non esset consequens, si Ghristus
ctum esl ? id est, Dei Patris Unigenitus Deus homo non esset Deus. Credilein Deutn, et in eum credite
factus est. Quomodo est igifur in corpore Chrisli, cui nalura est, non rapina, esse a:qualem Deo : se-
qui negal hominem Christum ? Qui cnim caput melipsum enim exinanivit; non tamen formam Dei
negat, quomodo est membrum ? Sed quid mullis im- amittens, sed formam|servi aecipiens (Philipp. n, 6,
morer, cum ipse Dominus abstulcril omnes humanro 7). Morlem metuitis huic formre servi; nqn turbetur
argumentatienis ambages? NPIIenim ait, NPHcanla- cor vestrum, suscilabitillam forma Dei.
bil gallus dcnec Iipminem neges; aul, sicut loqui fa- 2. Sed quid est quod sequitur, In domoPatris mei
miliariere cum hominibus dignatione cnnsuevit, Non mansiones multm suntl, nisi quia et sibi meluebant ?
eantabit gallus donec Filium iiominis ler neges : sed Unde audire debuerunt, Non turbelur cor veslrum.
ait, donecme ter ncges.Quid esl, me, nisi quod erat ? Quis enim eorum nen melueret, cum Petro dictum
et quid nisi Cbristus erat ? Quidquidergo ejus nega- -esset fidentiori atque prpmpiipri, Non cantabit gallus
vit, ipsum negavit, Christum negavit, DominumDeum donec ler me neges (Joan. xm, 38) ? Tanquam ergo
suum negavit. Quia et ille condiscipulusejus Themas, essent ab illo periluri, merito.lurbabantur : sed cum
quandp exclamavil, Dominusmeuset Deustneus, non audiunt, In domo Paltis mei mansiones nntltw sunt:
Verbum, sed carnem teligit; non incorpoream Dei si quo minus, dixissemvobisquia vado parare vobislo-
naluram, sed hominis corpus curiosis mambus con- cum; a perturbalione recreantur, cerli ac iidentes
trectavit (Joan. xx, 27, 28). Hominem itaque tetigit, etiam post pericula tenlaiicnum se apud Deum cum
el tamen Dcum cognovit. Si ergo quod iste leligit, Christe esse mansures. Quia etsi alius est alio fortior,
hoc Petrus negavit; quod isle exclamavit, hoc Petrus alius alio sapienlior, alius alio justior, alius alio san-
offendii. Non canlabitgallv.s, donec ter me neges.Di- ctior; in domo Patris mansionesmullm sunt; nullus
caslicel, Nescio hominem; dicas licet, Botno,iiescio eorum alienabitur ab illa domo, ubi mansionem pro
quid dicis ; dicas licet, Non sum ex discipulis ejus suo quisque aceepturus est merito. Denarius quidem
(Matth. xxvi, 34 , 69-74 , et Luc. xxn , 55-60) : me ille rcqualis est emnibus, quem paterfamilias eis qui
negabis. Si, quod dubilare nefas est, Chrislus hoc operali sunt in vinea jubei dari emnibus, nnnin eo dis-
dixit, verumque pradixii, proctii dubio Petrus Chri- cernens qui minus et quiamplius laborarunt (Matth.
slum negavil. Non accusemus Christum cum defen- xx, 9) : quo uiique denario vita significatur
diinus Pelrum. Peccalum agnoscat iniirmilas; nam relerna, ubi amplius alio nemo vivit, quouiam vivendi
mendacium non habet verilas. Agnovitquippe pecca- non esl diversa in seternitate mensura. Sed multrc
tum suum infirmilas Pelri, prorsus agnovit; et quan- mansiones , diversas meritorum in uua viia reterna
tum mali Christuin negando commiseril, plorando significantdignitates. Alia esl enira gloria solis , alia
monstravit. Ipse suos redarguit defensores, et unde gloria lunre, alia gloria slellarum : slella enim ab
eos convincat, producit lacrymas testes. Neque nps stella differl in gloria; sic et resurrectio mortuorum,
cum isla dicimus, primum Apostolorumaccusare de- Tanquam slellre sancli diversas mansiones diversre
lectat: sed hunc inluendo admoneri nos oportet, ne claritaiis s, lanquam in coelo, sortiunlur in regno;
homo quisquam de bumanis viribus fidat. Nam quid sed propter unum denarium nullus separatur a re-
aliud peiiinuit ad doctorem salvatoremquenostrum , gno : atque ila Dens eril omnia in omnibus (1 Cor.
nisi ut nobis nequaquam de se quemquamjjrresumere xv, 41, 42, 28), ut quoniamDeusCharjlasest (I Joan.
debere , in ipso primo Appstolorum demenslraret iv, 8), per charitatem]fiat ut quod habent singnli,
exemplo ? In anima itaque Petri contigil quod offere- commune sit omnibus. Sic enim quisque etiam ipse
bat in corpore. Non larnen pro Dominn, ut teniere habet, eum amal in altero quodipse non habet. Non
prresumebat, prrecessit, sed aliter quam putabat. erit ilaque aliqua invidia imparis claritatis, quoniam
Namque ante mcrtem et resurreciionem Domini, et regnabit in omnibus unilas charitalis.
mcrtuus est negando, et revixil plorando : sed mor- 5. Proinde respuendi sunt a corde christiano, qui
tuus est, quia superbe ipse prresumpsit; revixit au-
tem, quiabenigneille respexit. 1 paueiores Sfss.,creditis,juxla' vuigatam: porrogrre-
cum in hoe1versiculobis
TRACTATUSLXVH. verhum, quod ponitur,pisteuete^
ancepsest,significans crediik, vel credite.
Se eo guod Dominusdidt, Nou lurbetur cor vestrum; - sic Mss,At editi, diversasclaritates.
ISIS TRACTATUSLXVIII. CAPUT XIV. £814
putantideo dictum multas esse mansiones, quia extra sunt, et parandse sunt? Si quo minus enim essent,
regnum coelorumerit aliquid, ubi maneant beali in- dixisset, Vado parare. Et tamen quia ita sunt ut pa-
noeentes quisine Baptismo ex hac viia emigrarunt, randse sint, non eas vadit parare sicut sunt : sed
quia sine illo in regnum coslorum intrare non pote- si abieritetparaveril sicul futurse sunt, iternm ve-
runt. Haeeiides non est fides, quoniam non est vera niens accipiet suos ad seipsum, ut ubi est ipse, sint
et calliolica fides. Tlane tandem slulti homines , et etiam ipsi. Quomodoergo mansiones in domo Palris
carnalibus cogitationibus excaacali, cum reprobandi non alise, sed ipsse, et sine dubio jam sunt sicul pa-
essetis, si mansionem non dico Pelri et Paulivel cujus- randaj non sunt, et nondum suntsicut parandte sunt?
libet Aposlolorum, sed cujuscumque parvuli bapti- Quomodo putamus, nisi quomodo eliam propbeta
zali a regno coelorum separarelis; non vospufalis praedicat Deum, quia fecit^ quae futura sunl ? JSon
esse reprobandos, qui domumDei Palris inde sepa- enim ait, Qui facturus esl qusefulura sunt, sed, Qui
ralis ? Nonenim ait Dominus, In uniyerso mundo , fecilquwfulura suni (Isai. XLV,11, sec LXX). Ergo
aut, in universa creatura, aut, in vila vel bealitudine et fecit ea , etfacturus esl ea. Nani neque lacia sunl,
sempiterna mansiones mulloesunl; sed, In domo,in- si ipse non fecit: neque fuiurc:sunt, si ipse nori fe-
quit, Palris mei mansionesmultcesuni. Nonneista est cerit. Fecit ergo ea prsedeslinando, faclurus estope-
domus ubi sedificalionemliabcmus cx Deo , domum rando. Sicut discipulos quando elegerit, satis iudicat
non manufaelam , aHcrnam in coelis (HCor. v, 1) ? Evangelium ; lunc ulique quando eos vocavit (Luc.
Nonne ista est domus ,de qua cantamus Domino, vi, 15) : et tamen ail Apostolus, Elegit nos ante
Beali qui habiiant in domolua; in swcula swculorum rnundi constilulionem (Ephes. i, i) : praidestinando
laudabunlte (Psal. ixxxiu, S) ? Ergone vos non do- utique, non vocando. Quos aulem prwdestinavit, illos
mum cujusque baptizati fratris, scd domum ipsius el vocavit(Rom. \m, 30) : elegit praidestiiiando ante
DeiPalris, cui omnes fralres dicimus, Paier noster, mundi constilulionem,elegilvocando ante mundi con-
c/uies in cwlis (Matlh. vi, 9), a regno separare coelo- , summaiionem. Sic et mansiones praaparavit et prae-
Tum, aut eam sie dividere audebitis, ut aliquaj man- parat; necalias, sed quas prseparavit, has prasparat,
siones ejus sint in regno ecelorum, aliqua; auiem ex- qui feeit quae futura sunt: quas praaparavit prajdesti-
tra regnum coslorum? Absil, absit ut qui volunt lia- nando; prasparat operando. Jam ergo sunt in prae-
bltare in regno ccelorum, in bae stullitia velint liabi- deslinatione : si quo minus, dixisset, Ibo et parabo,
tare vobiscum : absit, inquam, ul cum omnis domus idest, pradestinabo. Sed quia nondum sunl in ope-
regnanlium filiorum non sit alibi nisi in regno, ipsius ratione, El si abiero, inquit, et prwparavero vobis
regise domus pars aliqua non sit in regno. locum; ilerum venio, et accipiam vos ad meipsum.
4. El si abiero, inquit, el prwparaverovobislocum; 2. Parat auiem quodammodo mansioues, ma.isio-
ilerum venio, el accipiamvos ad meipsum, ul ubi sum nibus parando mansorcs. Qu ppe cum dixeril, In rfo-
ego et vos silis. Et quo ego vado sciiis, ei viam scilis. mo Patiis mei mansiones mulim suni; quid putamus
0 Domine Jesu, quomodovadis parare locum, si jam esse domum Dei, nisi leiii|)lum Dei? Quod auiem sit,
raultse mansionessunt in domo Palris tui,ubi tecum interrogetur Aposlolus, el respondeal: Templumenim
habitabunt tui! Aut si accipis eos ad leipsum , quo- Deisanctumesl, quod estis vos (l Cor. m, 17). Iloe est
modo ilerum venis qui non recedis ? Isla, cbarissimi, eliain regnum Dei. quod Filius traditurus est Patri:
si Lreviter explieare conemur, quantum videtur lio- B«de dicit idem apostolus, Initium Christus , deinde
dierno satis esse sermoni, coarctata ulique non cla- qui sunt Chrisli in prwsenliaejus : deinde finis, cum
rebunt, et erit ipsa brevitas altera obscurilas : pro- tradideril regnum Deo et Palri (Id. xv, 25 ei 24); id
inde hoc debitum differamus, quod opportunius vo- esi, quos redemit sahguine suo, tradiderit contem-
bis Palrefamiliasnostro largienle reddamus. plando etiam Patri 'suo. IIoc esl regnum ccelorum,
TRACTATUSLXVIII. dequo dicitur, Simileestregnumcalorum hominisemi-
nanti bonumsemen in agro suo. Bonumaulem semen,
Ih eamdemleclionem. hi sunt filii regni: qui etsi nunc babent permixta zi-
i. Deberi vobis, fralres cbarissimi, jamque esse zania, miltet in finerex ipse Angelos suos , el colli-
reddendum quod distuleramus, agnoscimus, quo- gent de regno ejus omnia scandala. Tuncjusti fulge-
modo intelligi possint non esse inter se isla duo con- bunt sicul sol in regno Palris sui (Mallh. xm, 24,
traria, quod eum dixisset Dominus, In domoPalris 38-45). Regnum fulgebit in regno, cum regno vene-
mei mansionesmnllwsunl:si quo minus, dixissemvo- rit regnum, quod nunc oramus, ct dicimus, Veniat-
bis quia vado parare vobis locum; ubi satis ostendit regnum luum (ld. vi, 10). Nune ergo jam regnum
ideo se hoc illis dixisse, quia jam ibi sunl mansiones vocatur, sed adhuc convocalur : si enim regnum non
multaj, et non est opus aliquam prseparare: rursus vocarelur, Colligentde regnoejus omnia scandala, non
dieit, Et si abiero, et prwparaverovobis locum; ite- diceretur. Sed nondum regnat hoe regnum. Proinde
rum venio, el accipiam vos ad me ipsum, ul ubi ego sie jam est regnum, ul cum de illo collecta fuerint
sum et vos silis. Quomodovadit, et parat Iocum, si omnia scandala, tunc perveniat ad regnuin; ut DOII
jam niiillaemansiones sunt?Si quo mifflis, dixisset, solum regni nomen, sed etiam regnandi habeat po-
Vaao parare. Anl si adhuc parandus eft, cur non me- testatem. Huic quippe regno ad dexteram stanti, in
rito dixisset, Vado parare? An islse mansiones ei finedicetur, Venile, benedictiPatris md, percipite
m$ IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINl 581(5
eratis et^ loqueretur, quas el esse dixifin domo Palris sui, et
ngmim (llatth. xxv,S;<):id est, qui regnum
non regnabatis, venite, .regnale; ut quod in spe fue- ire se ul praeparct eas1; ubi inlelleximus et esse jam
yalis, etiam in re essc possiiis. Hcccergo domus Dei, mansiones ipsas in praedestinatione, el praeparari eas
Iioc templum Dei, hoc regnum Dei, regnumque coe- cum eorum qui ibi mansuri sunt, per fldem corda
lorum adhuc scdificalur, adhuc fabricatur», adhuc pa- mundantur, quoniani ipsa Dei domus ipsi sunl; et
ratur, adhuc congregalur. In illo "erunt mansiones, quid est aliud manere in domo Dei, quam esse in
sicut eas adhuc parat Dnminus : in illo jam sunt, popviloDei, cum idem populus est in Deo, et Deusin
sicul pr.xidcstinaviljam Bominus. eo? hoc ut prxpararcl, Dominusabiit; ul credendoin
o. Scd quid est quod ut prsepararel abiit, cum pro- eum qui non videtnr, ea qtisein specie semper futura
feclo niis ip^os prsepararet 2, quod non faciet si reli- ett, nunc per fidem mansio praeparelur : propter lioc
querit? Aguosco, Domine, ul possum : nimirum illud ergo dixerat, Elsi abiero, el prmparaverovobis locum,
significas, quia nl parentur istae mansiones , vivere ilerumvenio,et accipiamvosad meipsum,ut ubiegosumet
debel justus ex fide (Rom. i, 17). Qui enim a Domino vossilis.Et quoegovadoscilis,elviamscilis.Adhsecdicit
peregrinaiur, opus habet ex fide vivere; quia per ei Tltomas: Domine, nescimusqw vadis; et quomodo
Iianc ad speciem contemplandam paratur (11Cor. v, possumusviamscire? Utrumque illos Dominusdixerat
6-8). Bcati enim mundo corde, quia ipsi Deumvide- scire, utrumque dicit iste nescire, et locum quo ilur,
bunt (Mittli. v, 8): et, Fide mundat corda eorum(Act. et viam qua itur. Sed nescil illc menliri : ergo isli
~xv, 9). Hlud in E-sangelio, hoe in Apostolorum Acti- sciebant, et seire se hesciebant. Convincaleos jam
bus legilur. Fides auiem , qua eorum qui Deum scire, quod se putantl adhuc usque nescire. Dicit ei
visuri sunl, quamdiu peregrinantur, corda mundan- Jesus : Ego sum via, et verilas, el vila. Quid est, fra-
tur, quod iinn vidft credit: nam si vides, non est tres? Ecce audivimus discipulum interrogantem,
fides. Credcmi colligitur merilum, videnli redditur audivimusel magistrum docentem, etnondum capi-
prsemitim. Eai ergo Dominuset parel locum ; cainec mus, etiam post vocem sonanlem, senlentiam lati-
videalur, laieat ut credalur. Tunc enim locus pa- tantem. Sed quid non possumus capere? Numquid
ratur, si ex fide vivatur. Creditus desideretur, ut polerant ei dicere Apostoli ejus cum quibusloqueba-
desideralus liabeatur : dcsidcrium dileclionis, praepa- lur, Nescimuste? Proinde si eum' sciebanl, el via ipse
ratio esi mansionis. Ita ,-Dominc, para quod paras : esl, viam sciebant : si eum sciebanl, et veritas ipse
aos cnim tibi paras, et le nobis paras ; quoniam lo- esl, verilatemsciebantL.si eum sciebant, et viia ipse
cum paras, el libi in nobis, el in te nobis. Tu enim est, vilam sciebant. Ecee seire conviclisunt quod se"
dixisti, Munele in me , el ego in vobis(Joan. xv, 4). scire nesciebanl.
Quantum quisque fuerit parliceps tui, alius minus, 2. Quidigilur et nos in isto sermone non cepimus ?
alius ainplius, haccerit diversitas praemiorumpro di- Quid putalis, iralres mei, nisi qnia dixit, Et quo vado
versilale merilorum : hoeeerit mullitudo mansionum sciiis, el viam sciiis? Et ecce cognovimusquod scie-
pro disparilitale mansorum; sed tamen omnium in bant viam, quia sciebant ipsum qui est via : sed via
setcrnitale vivorum , el sinefinebeatorum. Quid est esl qua itur; numquid via est et quo ilur? Utrumque
quod vadis? quid estquod venis ? Sibene te intelligo, auteni ilios dixerat seire, et quo vadit, et viam. Opus
nee unde vadis nec unde venis, recedis : vadis la- ergo erat ut diceret, Lgo sum via, ut oslenderet eos
tendo, venis apparendo. Sed nisi maneas regendo, qui eum scirent, viam scire quam putaveranl se ne-
ut profieiamnsbene vivendo; quomodo parabitur lo- scire : quid autem opus erat ut dieerel, Egu sum via,
cus ubi possimus manere perfruendo? Haccde verbis el verilas, el vita, cum via cognita qua iret, restaret
<juoerecitata sunt evangelicis, salis dicla sinl, quo nosse quo iret; nisi quia ibat ad veritatem, ibat ad
usque ait Dominus, Iterum venio, el accipiam vos ad vitam? Ibat ergo ad seipsum, perseipsum. Et nos quo
meipsmn. Quid autetn sit quod sequitur, Vt ubi ego imus, nisi adipsum? el qua imus, nisi per ipsum?
sum, et vos sitis.Etquo ego vado scitis , el viamscitis; Ipse igilur ad seipsum Iper seipsum; nos ad ipsum
posl interrogationem quaesequitur a discipulofactam, per ipsum : imo vero et ad Patrem el ipse el nos.
tanquam per eum et nos .interrogemus, melius au- Nam el de seipso alibi dicit, Ad Patrem vado (Joan.
diemus opportuniusque tractabimus. xvi, 10) : et hoc loco propler nos, Nemo, inquit, ve-
TRACTATUSLXIX. nil ad Palrem, nisi per me. Ac per hoc el ipse per se
et ad seipsum et ad Patrem, et nos per ipsum
In id quod Dominus dicit, Et quo ego vado scilis, et ipsum
et ad ipsum et ad Patrem. Quis Iisec capit, nisi qui
viam scilis ; usque ad id, Nemo venit ad Palrem,
nisi per me. Cap. xiv, f. 4-6. spiritualiter sapit? Et quantum est quod hic capit,
eliamsi spirilualiler sapil? Fratres, quid a me isia
i. Nimcesl dileclissimi, ul quantum valemus, in- vobis vullis
exponi? Cogitatequam excelsa sint. Yi-
telligamus de verbis Domini posterioribus priora, et deiis quid sim, video quid silis : in omnibus nobis
consequeniibus praecedentia , in eo quod audistis corpus quod corrumpitur aggravalanimam, etdepri-
apostolo Thomae inierroganti esse responsum. Di- mit terremr inhabitatio sensum multa cogitantem
ierat enim superius Dominus, cum de mansionibus
(Sap. ix, 15). Putanuisne possumus dicere, Ad le lc-
*Abesta vavianimam meam, qui habilasin cwlo (Psal. cxxn,
plerisqueMss.,adliucfabricatur.
* Pmparet, juxla Er.-uigd. et ven. M. i) ? Sed sub tanto pondere ubi ingemiscimusgravati,
jo,.* TRACTATUSLXX. CAPUT XIV. 4818
quomodo levabo-animammeam, nisi mecumIevct oui dico. Si boc potest imago quam fecit Deus, quid po-
posuii pro me suam ? Dicam ergo quotl possum, ca- lest uoiia Deo facla, sed ex Deonaia imago DeiDeus:
pial veslrum qui potest. Quo donante dico, eo do- cujus illud, quo ad nos egressus esl, et in quo a nobis
nanle capit qui capit, ct 60 donante credit qui nondum regressus est, corpus, non sicut mciis elapsus esf
capil. Nisi enim credideritis,inqnit prophela, non in- sonus, sed manel ibi ubi jam non moriuir, et mors
telligelis(Isai. vn, lJ, sec. LXX). ei ullra l.on dominabilur (Rom, vi, 9)? Mulla de Ms
5. Die inilii, Domine meus, quid dicam servis tuis evangelicis verhis adhuc dici fortasse polcr.tnt et de-
conservismeis? Thomas apostolus ut te interrogaret, bebant: sed non sunl corda vesir^ spinuialiDtiscibis
Jiabuit te anie se; nec lamen intelligeret le, nisi ha- quamlibet suavibus oneranda; maxime quia spiritus
beret in se : ego inlerrogo te, quia le scio esse super promptus est, caro aiuem infirma (Mtiw/jlxxvi,41).
me; interrogo aulem inquantum p'>ssum super me TRACTATUSLXX.
elfundere animam mearo, ubi non sonantem el tamen
De eo quod Dominus ait, Si cognovisselisme, ct Pa-
docentem audiam le. Dic mihi, obsecro, quomodo trem meum utique cognovisselis; usquead id, Non
vadis ad ie? Niimquidnamut venires ad nos, relique- credis quia ego m P.itre, et Paler in me est? Cap.
ras le : maxime quia non a teipso venisli, sed Pater
te sed xiv, f . 7-10.
?
le misit Scio quidem qnod exinanisli; quia
formam servi accepisti (Philipp. 11,7), non quia for- i. Verba sancli Evangelii, Iratres, ita recte intel-
mam Deivel ad quam redires demisisti, vel quam ligunlur, si cum superioribus reperiuntur habere con-
cordiam : convenire'enim debent prajcedenliaconse-
reciperes amisisti : et tamen venisti, el non solum
usque ad carnales oculos, verum etiam usqtie ad queniibus, qnando veritas loquitur. Superius dixerat
inauus hominum pervenisti. Qtiomodo, nisiin carne? Dominus,« El si abiero, et pnrparavoro vobis locum;
Per iianc \enisti manens ubi eras, per banc redisti iterutn venio, el accipiam vos ad meipsum, utubi ego
non reliuquens quo vencras.-Si ergo per iiauc \enisii sum, el vos sitis: i deinde addideral,« Et qnocgo vado
"et redisli; per hauc procul dubio imn solum nobis es scitis,el\iam scitis;'» nihilquealiudosieiidilessequod
qua veniremus ad te, verum eti.nn ulii qua venires dixil, nisi quia ipsum sciebant. Quid ergo ossei ire ad
et redires, via fuisti. Cum vero ad vitani, quod cs seipsuni per seipsum, quod etiam diseipulis prse-
stat ul eaut ad ipsum per ipsum, ut potuimus pristino
ipse, isti; camdem profecto carnem inam <lemorie
ad vitam duxisii. Aliud quippe Dei Verbiuuesi, alitid sernione jam diximus. Quod ilnqtie ait, Vt ubi ego
homo : sed Verbum caro f iclum est, id est homo. sum, el vos sitis, ubi crant futuri nisi in ipso ? Ac per
Non ilaque alia Verbi, alia esl hominis persona, quo- hoc esl etiam ipse in seipso, et ideo ibi illi ubi ct
niam ulrunique est Chrislus una persona : ac per lioc ipse, id csl, in ipso. Ipse est igitur vila ajlerna in
qiiemadiiioduiiiearo eum uiorliia esl, Chrislus est qua futuri sumus, cum acceperit nos ad se : cl ipsa
mortuiib: ei cumc-.sro'-ep dta esi, Clirislnsesi sepul- vita seierna quod ipse est in ipso est, ut ubi est ipse,
lus (sie enini eorde credimus ad jusiiiiain, sic ore el nos simus, hoc est, in ipso. Sicut enim habelPater
confessionemiacnnus atl saiulem [Rom. x, 10]); ita vilamin semelipso,ct utique non aliud est vTta quam
cum caro a morte venit ad vitam, Christus venit ad habet, nisi quod est ipse qui hanc habet : sic dedit
viiam. Et quia VerhumDei Clirisitis est, Christus Filio haberevitamin semetipso(Joan. v, 20), cum ipse
esl vita. Iia imro quodam et ineff.ibilimodo, qiii nuii- sit eadem vita quam habel in semetipso. Numquid'
nutem nos vita quod est ipse, hoc erimus, cum in illa
quam demisit vel amisit seipsum, venit ad seipsum.
Yenerat autem, ut dictum est, per carnem Deus ad vita, hoe est in ipso esse ccepermnis? Non utique,
bomines, veritas ad meudaces : Deus enim verax, quia ipse existendo vila habel vitam, et ipse est qtiod
omnis autem homo mendax (Id. in, 4). Cum itaqiie habet, el quod vila est in ipso, ipse esl in seipso : nos
ab homiiiihusabstulit, atqtie illucubi nemonientitur, aulem non ipsa vila, sedipsius \itoeparlieipes sumus,
carnem suam levavit; idom ipse, quia Verbum caro aique ita ibi erimus, ut in nohis ipsis non quod ipse
facluni est, per seipsum, id esl per carnem, ad veri- esl essepossimus, sed nos ipsi non vita, ipsum habea-
mus vilam, qui seipsuin babet viiam, eo quod ipse sit
tatem, quod est ipse, renieavii. Quam quidem veriia-
vila. Denique ipse et in seipso csi immui.-ibiiner,ci
tem, quamvis inler mendaccs, ct in morte servavit:
iu Palre inseparaljiliier : nos vero ciim in nobis ipsi.-
aliquando euim Chrislus fuit morluus, sed nunquam
fuit falsus. esse voluissenius, ad nos ipsos lurbati suimis; imtle
4. Accipite quamvis diversum et ltmge impar illa vox est, Ad meipsum lurbata eUanima meu (Psul
ad xr,i, 7) : atque in deierius lommniaii, neque id q..'nl
exempltim, tamen utcumquc inielligendum Deum,
ex his qua; propiussubjeeta sunl Deo.Ecce ego ipse, fuimus, manere potuimus. Cum autem per ijisuiii ve
nimus ad Patrem, sicut aii, Nemovenit ad Paliem ,
quanlum ailinet ad animum meum, cum hoc sim quod
estis et vos, si laceo, apud meipsum sum : si autem nisi perme; manenles in illo, nee a Patre nos quis-
lotiuor vobis quod inteiligatis, quodammodo ad vos qtiam poteril separare, ncc ab illb.
,2. Connectens ilaque consequentiapraecedentibus:
proeedo, nec me relinquo, sed et ad vos accedo, et
nou reeedo unde proeedo. Cuin autem lacuero, quo- Si-cognovislisme l, inquit, el Pairem meumutique co-
1 Hicin Mss.erat, si
dammodo ad me redeo; et quodammodo vobiscum me; altero hujusversi
coyiwvislis
culiloeo,ulique cognoscetis : sed nune plures a secunda-
Waneo, si tenuerilis quod audislis in sermone quem manuhabenj,utrobique, cognovissetis.
1819 M JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTM {820
gnovislis Hoe est quod ait : Nemo venit ad Patrem , modoenim dicis, inquil, Oslendenobis Patrem?SJme
nisi per me. Deinde subjungit : Et amodo cogncscetis vidisii qui omnimodo similis sum, vidisii illum cui
eum, et vidisliseum. Scd Philippus unus ex Aposlo- similis sum. Quod si videre non potes, non sallem
lis, quid audierit non intelligens : Domine, inquil, credis qviaegoin Patre, et Pater in me esl? Poterathic
oslende nobis Palrem, el sufficilnobis. Cui Dominus: dicere Pbilippus : Video,quidemte, et eredo similli-
Tanto, inquil, lempore vobiscumsum, el non cognovi- mum esse Patri; sed numquid arguendus et objurgan-
slis me, Philippe ? Qui videt me, videtet Patrem. Ecce dus esl qui cum similem videt, etiam illum cui similis
increpat quod l.into lempore cum ipsis eral, et nonco- est vult videre? Similem qnidem novi, sed adliuc al-
gnoscebatur. Nonne ipsedixerat, Etquo egovadoscitis, terum sine altero novi; non mihi sufficii,nisi el iilum
etviam s«7is;et senesciredicentes,eosha?cscireconvi- cii.jusest iste similis noverim. Ostende ilaque nobis
cerat, addendo atquedicendo,Ego sumvia, veritasel vi- Palrem, el sufficilnobis.Sed ideo magisterdiscipulum
la .'Quomodontinc dicil, Tanlo temporevobiscumsum, arguebal, qnoniam cor postulantisvidebat. Tanquam
etnon cognovistisme? cum profecto,et quo iret, elviam enim melior esset Pater quam Filius, ita Philippus
scirent, non ob aliudnisi quod ipsum ulique scirenl? Patrem nosse cupielial: et ideo nec Filium sciebat,
Sed facileisla solvitur quaeslio,si dicamus quod eum quo melius esse aliquid credebat. Ad bunc sensum
aliqui eorum seiebant, aliqui nesciebant, atque in his corrigendumdielum est, Qui videtme, videtel Patrem.
qui nesciebant et Philippus erat: ut quod ait, Et qv.o Quomodotn dicis, Ostendenobis Patrem? Video quo-
ego vado scitis, et viam scilis, illis dixisse inlclligatur modo tu dieas : non alterum quaeris videre similem,
qui sciebanl; non Philippo cui dictum esl, Tanlo sed illum pulas esse meliorem. Non crcdisquiaeqo in
lemporevobiscumsum, el non cognovislisme, Plnlippe? Patre, elPaler in me esl? Ctir in similibusdisianiiam
His ergo qui Filium jam noverant, etiam illud de Pa- cupis cernere? cur inseparabiles separalim desideras
tre dictum est, El amodo cognosceliseum, el vidklis nosse? Deinde non ad solum Pbilippum, sed ad eos
eum : dictum est enim propter omnimodamsimilitu- pluraliter loquitur, qusc non sunt in angustias coar-
dinem quaeilli cum Patre est, ut ideo amododiceren- clanda, uf adjuvantejipso diligentius exponanlur.
tur nosse Palrem, quia noverant similem Filium. TRACTATUSLXXI.
Ergo jam sciebant Filium, elsi non omnes, certe qui- In id quod Dominusdicit, Verba quaecgo loquorvobis,
dam eorum quibus dicitur, El quo vado scitis, et viam a meipso non Ioquor; usquead id, Si quid petieri-
scitis: ipse est enim via. Sed Patrem nesciebanl, ideo lis Patrem in nomine meo, boc faciam. Cap. xiv,
audiunl, Si cognovislisme, ei Palrem meum cognovi- f 10-14.
slis : per me utique el illum. Alius enim cgo sum , i. Audite auribus, accipite menlibus, dilectissimi,
alius ille. Sed ne putarenl dissimilem, Et amodo, in- Ioquentibusquidem nobis, sed ipso docente qui non
quit, cognosceiiseum, el vidislis eum. Viderunt enim recedit a nobis. Dominus dicit, quod modo cum lege-
ejus simillimum Filium, sed admonendifuerant ta- relur audisiis, Verba quw ego loquor vobis, a meipso
lem esse etiam Patrem quem nondum videbant, qua- non loquor: Paler auletnin me manensipse facil opera.
lis est Filius quem videbant. Et ad hoc valel quod Ergo et verba opera sunt? Plane ila est. Nam profecto
postea Philippo dicitur, Qui videt me, videt el Patrem. qui proximum loquendo aedificat,boniim opus ope-
Non quod ipse esset Pater el Filius,' quod in Sabellia- ratur. Sed quid est, a meipsohon loquor,nisi, a meipso
nis, qui vocanlur etiam Patripassiani, catholica fides non sum qui loquor? Ei quippe tribuit quod facit, de
damnat: sed quotl tam similes sint Paler el Filius, quo est ipse qui facit. Pater cnim Deusnon est de ali-
ut qui unum noverit, ambos novcrit. Solemus enim quo, Filius autem Deus est quidem Patri aequalis,sed
de simillimis duobus ita loqni eis qui unum illorum de Patre Deo. Ideo ille Deus, sed non de Deo; el lu-
videnl, et qualis est alius volunl nosse, ul dicamus : men, sed non de lumine : iste vero Deus de Deo, lu-
YTidistisistum, illumvidistis. Sicergo diclum est, Qui men de lumine.
me videt, videt et Patrem : non ulique ut ipse sil Pa- 2. Nam in his duabus sententiis, una qua dictum
ter qui Filins, sed quod a Patris simililudine in nullo est, Non a meipsoloqupr: alia qua dictum esl, Paler
prorsus discrepet Filius. Nam nisi duo essenl Pateret autem in me manens,ipse facit opera : singulastenen-
Filius, non dictum esset, Si cognovistisme, ct Patrem les, diversi nobis adversantur boeretici,qui non ex
meumcognovislis.Utique enim, quia nemo,inquit, ve- una parte, sed in contraria conantes, a via veritatis
nit ad Patrem, nisi per me; si cognovislisme, et Patrem exorbitanl. Ariani quippedicunt : Ecce inaequalisest
meumcognovislis: quoniam ego per quem venitur ad Palri Filius, a scipso non loquitur. Dicunt Sabelliani
Patrem, perducam vos ad eum, ul ipsum etiam cogno- conlra, id est Patripassiani: Ecee qui Paler est ipse
scalis. Sed quoniam illi sum omnino simillimus,- et Filius; quid enim est, Paler in me manens,ipse fa-
amodo cognosceliseum, cum cognoscitisme : et vidi- cit opera, nisi, in me maneo ego qui facio?Conlraria
stis eum, si oculis cordis vidistis me. dicitis : sed non eo modo sicut est falsum conlrarium
3. Quid crgo est quod dicis, Pbilippe, Ostendeno- vero, sed sicut sunt inter se duo falsa contraria. Er-
bis Palrem, et sufficil nobis? Tanlo, inquil, lempore rantlo in diversa istis, in medio est via qnam reliani-
vobiscumsum, et non cognovistisme, Philippe? Qui vi- slis '. Iuter vos ipsos^longiore inlervalio separati
dei me, videtet Palrem. Quod si ad te mulltim est 1 fcr.Lugd.et ven. sie habent hunclocum: in diversa
hoc videre, $altem quod non vides hoc crede. Qno- itis, in meaioestvia qumnrelinquitis. M.
1821 TRACTATUSLXXII. CAPUT XIV. 1822
estis, quam ab ipsa via cujus deseriores estis. Vos tunc dicebat, nisi verba quse loquebatur? Audiebant
hine, vos aulem illinc, huc venite : alleri ad alteros el credebant illi, et eorumdem verborum fructus efat
transire nolite, sed hinc atque illinc ad nos veniendo, fldes illorum : verumtamen evangelizantibus discipu-
invicem vos invenite. Sabelliani, agnoscile quem prae- lis, non lam pauci quam illi erant, sed gentes etiam
termitlitis; Ariani, sequate quem subdilis, et in via ^erediderunt; baecsunt sine dubitatione majora. Nec
vera nobiseumambulabitis. Est euim quod inviceinex tamen ait, Majora horum faciclis, ut solos Apostolos
vobis alteri ex alieris admoneri ulrique debealis. ea pufaremus esse facluros; sed, Qui credit in me, in-
Audi, sabelliane : usque adeo non ipse Paler, sed al- quil, opera quw ego facio, el ipse faciet, et majora ho-
ter est Filius, ut eum arianus inaequalemasserat Patri. rum faciet. Itane quicumque credit in Cbristum, facit
Audi, ariane : usque adeo Filius aequalisest Palri, ut quoeChristus, vel majora quam Clirislus? Non praeter-
sabellianus eumdeni esse dicat et Palrem. Tu adde eunter ista traclanda sunt, nec debent festinatione
quem lollis, lu adimple quem minuis, et nobiscum prsecipitari; sed ea cogit concludendus jam sermo
ambo consislitis: quia nec lu lollis, nec tu minuis isle differri.
eum qui et alter esl a Patre, ut convincas sabellia- TRACTATUSLXXII.
num, et scqualisPatri, ut convincas arianum. Ulrisque In eamdemleclionem.
enim clamat, Ego et Paler unum sumus (Joan. x, 50).
Quod ait, nnum, audiant Ariani; quod ail, sumus, au- ' 1. Quid sibi velit, etquomodo accipiendum sit quod
diant Sabelliani: et nec illi aequalem,nec illi alterum Dominus ail, Qui credilin me, opera quwego facio, et
negando sinl vani. Si ergo quoniam dixil, Verba quw ipse faciet, non est facile comprebendere : el cum hoc
ego loquorvobis,a meipsonon loquor, propterea pula- ad intelligendum difficillimumsil, adjecit aliud diffi-
lur usque adeo imparis potestalis, ut non quod ipse cilius, Et majora horum faciet. Quid est lioc? Qui fa-
vult faciat; audialur quod dixit, Sicul Paler suscilat ceret opera quae Christus fecit, non inveniebamus;
morluos el vivifwat,sic et Filius quos vult vivificat. qui etiam majora faciet, inventuri sumus ? Sed dixera-
Item si quoniam dixit, Pater in me manens,ipse facit mus sermone pristino quia majus fuit umbrse suse
opera, propterea putatur non alius esse Pater, alius transitu , quod discipuli fecerunt (Act. v, 1S), quam
jpse; audialur quod dixit, QuwcumquePater facit, limc fimbrise suse tactu, quod ipse Dominus fecit ( Matih.
et Filius simililerfacil (Id. v, 21, 19 ); et intelligatur xiv, 56), sanare languentes; et quia plures Apostolis,
non bis unus, sed duo unum. Verum quia sic aequalis quam ipso per os proprium praedicanle Dominocre-
alter alteri, ut lameu aller ex altero, ideo non loqui- diderunt: ut hsec viderentur opera intelligenda esse
.tur a semetipso, quia non est a seipso : et ideo Pater majora : non quo major essel Magistrodiscipulus, vel
inillo manens facitopera ipse, quia per quem et cum Domino servus, vel adoplatus Unigenito, vel homo
quo facit, non esl nisi ab ipso. Denique adjungit, et Deo; sed quod per illos ipse dignarelur eadem majo-
dicit: Non credilis quia ego in Patre, et Paler hi me ra facere, qui dicil illis alio loco, Sine me nihil polestis
esl ? Alioquinpropter opera ipsa credite. Anlea solus facere (Joan. xv, S). Ipse quippe, ul alia omiltam, quae
Philippus arguebatur, nunc aulem non ibi eum solura sunt innumerabilia, sine ipsis fecit eos, sine ipsis fecit
fuisse qui esset arguendus osienditur. Propter opera, huncmundum; et quia homo etiam ipse fieri dignatus
"
inquit, ipsa credile quia ego in Patre, el Pater in me est, sine ipsis fecit et seipsum. Quid autem illi sine
est: neque enim si separati essemus, inseparabililer ipso, nisi peccatum? Denique et hic id quod de hac
operari ulla ralione possemus. re polerat nos movere, mox absiulit : cum enim di-
5. Sed quid est quod sequitur, * Amen, amen dico xisset, Qui credit in me, opera quw ego facio, et ipse
vobis, qui credit in me, opera quae ego facio, et ipse faciel, etmajora horum faciet; continuo secutus adjun-
faciet, et majora horum faciet; quia ego ad Palrem xit, Quia ego ad Palrem vado, el qumcumquepelierilis,
vado : et qua^cumquepetieritis in nomine meo, haec in nominemeo,hwc faciam. Qui dixerat faciet, postait
faciam.Ul glorificeiurPaler in Filio, si quid petierilis faciam; tanquam dicerel , Non vobis impossibile hoc
in nomine meo, hoc faeiam. i Ergo et illa majora videalur : non enim poterit esse major me qui credit
opera seipsumfacturum esse promisil. Nonse exlollat in me, sed ego faclurus sum el tunc majora quam
servus supra Dominum,-et discipulus supra magi- nunc; majora per eum qui credil in me, quam praeter
strum (Id. xm, 16): majora quam ipse facil, dicit eos euni per me : ego tamen ipse prseier eum, ego ipse
esse facturos; sed in eis vel per eos se faciente, non per eum : sed quando praelereum, non faciet ipse;
ipsis tanquam ex seipsis-Ei quippe cantatur, Diligam ,quandoautem pereum, quamvis non per semetipsum,
te, Domine, virlus mea (Psal. xvn, 2). Sed quce sunt faciel et ipse. Porro aulem majora facere per eum
tandem ista majora? An forte quod aegrosipsis trans- quam praeler eum, non est defeclio, sed dignatio.
eunlibus, etiam eorum umbra sanabal (Act. v, 1S)? Quid enim retribuant servi Domino, pro omnibus quae
Majus est enim ut sanel umbra quam fimbria (Mattli. relribuit eis (Psal. cxv, 12)? Quandoquideminlercae-
xiv, 56). Illud per se, hoc per ipsos; sed lamen tera bona etiam boc eis donare dignatus est, ul ma-
ulrumque ipse. Yerumtamen quando isla dicebal, ver- jora faceret per illos qiiam pra-icr illos. Nonne ab ore
borum suorum opera commendabat : sic enim dixe- illius dives ille tristis abseessit, qtfando vilte iPternaj
ral, Verbaquceego loquorvobis,a meipsonon loquor; consilium qusesivit (Matth. xix, 16-22)? Audivit, ab-
Pater autemin me manens,ipse facit opera. Quseopera jecit; et tamen postea quod ab illo auditum non fecit
$823 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI im
unus, fecemnt multi, cum loquerelur per discipulos tas cogit. Horum enim forsitan dixit, quaein illa bora
magisler bonus; contemptibilis ei quem divitem per faciebat: iiinc anlem verba fideifaciebat, et de his ope-
seipsum monuit, amabilis eis quos ex divitibns pau- ribas fuerat praelocutusdicens, Verbaqum ego hquor
peres per pauperes fecit. Ecce majora fecil prsedica- vobis,a meipsonon loquor: Pater autem in me manens,
lus a crcdeniibus, quam locnlus atidientibus. ipse facit opeia. Ttmc igilur verba ejus erant opera
2. Verum hoc adliucmovel, quod hsec majora per ejus. Et utique minus est verba justitiae prsedicare,
Apostolos fecit: non aulem ipsos tantum significans quod fecit praeter nos, quamimpios justiflcare, quod
ait, Opera quseego facio et vos facietis, et majora ho- ita facit in nobis, ut Ifaciamuset nos. Restal inquirere ,
rum facietis : sed omnes ad suam familiam perlinen- quomodo accipiendum sit, Quodcumquepelierilis in
tes inlelligi volens, Qui credil in me, inquil, opera nominemeo, hoc faciam.Propter mulla cnim quaepe-
qumegofacio, el ipse faciel, el majora horum faciet. Si tunt lideles ejus , nec accipiunt, non parva hinc exo-
ergo qui credit faciel, non crcdit utique qui non fa- ritur quaestio: seti quoniam sermo isle jam clauden-
ciet : sieuti est, Qui diligil me , mandata meacuslodit dus est, ei considerandae atque tractandae tribuatur
(Joan. xiv, 21); nnde profecto qui non custodit, non sallem parva dilatio. |
diligit. Item alio lnco, Qui audil, inquit, verba mea TRACTATUSLXXIII.
hmcet facil ea, similabo eumviro prudentiqui mdificat Item in eamdemlectionan.
domumsuam supra petram (Mattli. vn, 24) : qni ergo 1. Magnamspem Dominus suis promisit speranli-
non est similis iniic viro prudenti, pr>.cul dubio bus% dicens : Quia ego ad Palrem vado, et quodcum-
aut verba baec audit et non facit, aut omnino que pelierilisin noininemeo, hoc faciam. Sic ergo per-
nec audit. Qui credit, inquil, inme, licel morialnr, rexit ad Patrem, ut non relinqueret indigentes, sed
vivel(Joan. xi, 25) : qui ergo non vivet, non ulique exaudiret pelenles. Sed quid est, quodcumquepelieri-
credit. Tale etiam hoc est, Qui credil in me, facict: lis, cum videamus plcrumque fideles ejus petere, et
non ulique credil qui non faciet. Qtiid est boc, fra- non accipere? An forle propterea quia male petunt?
tres ? Numquid inter credentes in Cliristumnon est Nam hoc exprobravil apostolus Jacobus dicens : Pe-
compulandus, qui non fecerit opera majora quam litis, cl non accipilis, eo quodmale petatis, ul in concu-
Chrislus? Durum est, absurdum est, ferri non potesl: piscentiis vcslris insumatis (Jacobiw, 5). Male ergo
rion toleratur nisi intelligatur. Apostolum igitur au- usurus eo quod vult accipere , Deo potius mi=erante
dianius : Credemi,inquit, in eumquijustifical impium, non aecipit. Proinde si hoc ab illo petiturunde homo
deputatur fides ejus ad jusliliam (Rom. IV, S). In hoe laedatur exauditus, magis metuendum est ne quod
opere raeiamus opera Christi, quia et ipsum credere possel non darepropiiius, detiralus. An nonvidemus
in Clirislum, opus est Christi. Hoc operalur iii nobis, Israelitas malo suo impetrasse quod culpabili concu-
non utique sine nobis. Audi ergo jam, el inlellige, piscentia peiierunl? Cducupieranieniin carnibus vesci
Qui credil in me, opera qumegofacio, el ipse faciet: (Num.xi, 52),quibus pluebaturmanna de coelo.Fasli-
prius ego facio, deinde et ipse f.iciel; qtiia facio ut diehant quippe quod habebanl; el quod non babe-
faciat. Quaeopera, nisi ul ex impio justus iial? banl, impudenier petebant: quasi non melius pete-
5. Et majora liorumfaciet.Qtiorum, obsecro? Nnm- rcnt, noii ul cihus qui deerat indecenti desiderio
quidnam omnium operum Christi majora facit, qui prsesiaretur, sed ul ille,qui aderal sanato fastidio sn-
cum timore et tremore suam ipsius salutem operalur meretur. Quando enim nos deleetant mala , et non
(Philipp. II, 12)? Quod uiique in illo, sed non sine delectani bona, rogare >debe->rus potius Deum ut de-
illo Chrisliis operaiur. Prorsus majus hoc esse dixe- leclent bona , qnam ut concedanliir mala. Non quia
rim, quam est coelumet terra, et quaecumquecer- malimiesl carno vesci,icum de bac re lotjuens Apo-
liunlur in coelo el in lerra. Et coelumenim et lerra slolus dical, Omnis creqturaDeibona est, el nihil abji-
transihil (.Matih. xxiv, 55 ); proedesiiiiatorumauiem, ciendmnquodcum gratiarum aclione accipilv.r(I Tim.
id est eoruni quos pra-sc.i!,salus et jtistificatioperma- iv, 4) : sed qoia sicut item ipse ait, Mahunestliomhti
nebil. In illis tanitim opera Dei, in his atuein etiam qui per offensionemmanducal (Rom. xiv, 20); el si
esl imago Dei. Sed el in eoelis,-Sedes,Doininaliones, hominis offensionem, quanto magis Dei? Cujus in
Priueip.iius, Potestaies, Aichangeli,Angeliopera bunt Israelitis non p.irva erat oflVm-io,repndiare quod da-
Christi; nuniquid etiam his operibus majora facit, qtii bat sapientia, el petere id quod inbiabal concupiseen-
operanle in se Ciiristo , cooperaiur iclernam salutem tia : quamvis illi ncc peterenl, sed quia deerat mur-
ac juslifie.tiioiienisuam? Non hic andeo priecipilare innrnrenl. Sed m sciremus non Dei crealuram esse
senlentiain : iutelligal qui poiesl, judicet qui potest, cnlpahilem, sed inobedientiam contumacemet inor-
«trum majus sitjuslos croare quam impiosjustiiicare. dinatam cupiditatem; non propter pnreum, sed pro-
Cerle enim si aequalisest utrumqiie polenlioe,hoc ma- pier pomum mortem primus Iiomoinvenil(Ge».in,6),
joris est misericordiae.Hoc^est enim magnumpietatis el Esau primatus stios non propter gallinam, sed pro-
sbcramentum,quod manifeslalumesl in carne,justifwa- pter lenliculam perdidit (Id. xxv, 51).
inm estinSpirilu, apparuit Angelis,pra>dicatumesl in 2. Quomodo ergo inielligendtim est, Quodcumque
gentibus, credilumest in mundo, assumplnmestin glo- petierilis, hoc faciam, si Deus aliqua petenlibus fideli-
ria (I Tim. m, 16). Sed omnia opera Christi intelli- bus etiam consulendonon facit? Anforte solis Apo-
gere ubi ail, Majora horum faciet, nulla nos necessi- 5in tribusMss.,oranlibus.
i
im TRACTATUSLXXIV. CAPUT XIV. 1826
stolis dicfum debemas aecipere? Absit. Unde enim ad ld esl secundum Salvatorem et secunduni magistrum
iioe vemt til dicerel, superius dixerat, Qui creditin pelamus; non tunc quando pelimus facii, sed lamen
facit. Neqne enim quia el illud peiimus ul venial re-
tae, opera quw ego facio, faciet, el majora Iwrum fa-
ciet : de qua re pristino sermone tractavimus. Et ne guum Dei, propterea non facit quod peiinms, quia
ma- non staiim cum illo in aelernilaleregnamus : differtur
quisquam hoc sibi tribueret, ut etiam illa opera
jora seipsum facere ostenderet, adjecit, atque ait: enim quod petimus, non negatur. Verumlamen oran-
Quia ego ad Patrem vado; et quodcumquepeticrilisin tes tanquam seminanles non deliciamus; tempore
vominemeo,hoc faciam. Numquid iu eum soli Aposloli enim proprio-melcmus (Galal. vi, 9).El simul pela-
e,ediderunl ? Ad eos itaque loquebaiur dieendo, Qui nius quando bene petimus, ul noii facial quod non
credit hi me, in quibus eo donante etiam nos sumus, bene pelimus; quia et ad boc perlinel quod in eadem
qui utique non quodcumque petierimus accipiinus. oratione dominica dicimiis, Ne nos inferas in lenta-
Ipsos quoquebeatissimos si cogitemus Aposlolos, in- lioncm(Matth. vi, 9-15). Neque enim parva esl ten-
venimus eum qui plus omnibus laboravit, non aulem tatio, si contra tuam sit causam lua posiulatio. Non
ipse, sed gralia Dei cum ipso (I Cor. xv, 10), ter Do- autom negligeuter audiendum est, quod Dominus, ne
mimim rogasse ut ab eo discederel angelus satanse, quisquam eum pularet quod se promisit facere peten-
nec tamenquod rogaverat accepisse (II Cor. xu, 8). tibus, sine Patre esse facturuni, cum dixisset, Quod-
Quid dicemus, charissimi 1? Putabimusne hoc pro- cumque petieritisin nominemeo, hoc faciam, cnnlinuo
missumubiait, Quodcumquepetierilis,hoc faciam, nec subjecit, Ul glorificelur Paler in Filio, si quid pelie-
Apostolisfuisse ab illo completum? Et cui tandem ritis in noinine meo, hoc faciam. NuIIo modo igitur
quodpromillit impiebil, si Aposlolos suos in sua prc- sine Palre hoc Filius iaeil, quandoquidem ut in illo
missioue fraudavit ? Pater glorificelur, propierea facit. Facit ergo Pater
5. Evigila igilur, homo fidelis, et vigilanter audi in Filio, ut Filius glorificettir in Palre : et facit Fi-
quod illic positum est, in nomine meo: ipsum enim lius in Patre, ut Patcr glorificelur in Filio; quoniam
quodcumque,non ait, pelierilis ulcunique; sed, in unum sunl Pater et Filius.
nomine meo. Qui promisit ergo lam magnum benefi- TRACTATUSLXXIV
cium, quid vocatur? Utique Christus Jesus : Christus
Jesus Salvatorem : non De eo quod ail, Si diligilisme, mandata mea servafe;
signiflcat regem, significat ad id, Apud vos manebit, et in vobis erit.
nos salvos faciel, quieumque rex, sed rex Sal- usque
ulique
valor; ac per hoc quodcumque petimus adversus uli- Cap. xiv, f. -15-17.
litatem salutis, non pelimus in nomine Salvatoris. 1. Audivimus, fratres, cum Evangelium legerelur,
Et tamen ipse Salvator est, non solum quando facit Dominum dicentem : Si diligitis me, mandata mea
quod petimus, verum eliam quando non facit; quo- servale : et ego rogabo Palrem, et alium Paraclelum
niam quod videt peli conlra salulem, non facieudo dabil vobis, ut maneatvobiscumin wtemum, Spirilum
polius se exhibet Salvatorem. Novit enim medicus verilalis, quem mundus non polesl accipere; quia non
quid pro sua, quid eontra suam salulem poscat segro- videi eum, nec scit eum. Vos autem cognosceliseum,
lus; el ideo conlraria poscentis nonfacil voluntalem, quia apud vos manebil, et in vobis eril. Mulla sunt,
ut faciat sanitatem. Quapropter qtiantlo volumus ut qmm in isiis paucis \erbis Domini requiranlur; sed
faciatquodcumquepetimus, nonutcumque, sed in no- mullum esl ad nos vel omnia quse hic quaerenda sunt
mine ejus petamus, hoc est in nomine Salvatoris pe- qnserere, vel omnia qua? hic quairimus invenire. Ve-
tamus. Non ergo conlra nostram salutem pelamus : rumlamen quanlum nobis Dominusdonare dignatur,
quod si fecerit, non ut Salvaior facil, quod est no- pro noslra et vestra capacilale, quid dicere debea-
men ejus fidelibusejus. Esl quippe impiis et tiamna- mus, et quid audire debeatis, aitendenies, per nos,
tor, qui dignalur fidelibus esse Salvalor. Qui ergo charissimi, quod possumus sumite, el ab illo quod
credit in eum, quodcumque pclierit in eo nomine, non possumus poscite. Spiritum paraclelum Chrislus
quod est illis qui credunl in eum, boc facit; quoniam promisit Apostolis; quo autem modo promiserit,
hoc sicut Sahalor facit. Si"amem qui in etim credil, advertamus. Si diligitismc, inquit, mandata measer-
aliquid per ignoranliam'conlra suam salulem petit, vale : cl egorogaboPatrem, et alium Paracletum dabil
non iu nomine Salvatoris pctit; quia Salvalor ejus vobis, ut matteat vobiscumin wlernum, Spiritum veri-
non erit, si quod ejus saluiem impedil, fccerit. Unde talis. Hic esl ulique in Trinitate Spiritus sanctus,
lunc expedit polius ut non faciendo prop'er quod quem Palri et Filio consubsianlialem et coaelernum
invocalur, facial quod vocatur. Propterea non solum fides calbolica confiieiur : jpse est de quo dicit Apo-
Salvator, sed etiam magister bonus, ul faciat quod- stolus, CharitasDei diffusa esl in cordibus noslris per
cumque pelierimus, in ipsa oratione quam nobis Spiritum sanctum, qui dalus esl nobis (Rom. v, 5).
dedit, docuit quid pi lanius; ul eiiam sic intelliga- Quomodo ergo Domiiius dicil, Si diligitis me, tnandaia
mus non petere nos in nomine magistri, quod peti- mea servalc : ct ego rogabo Palrem, el alium Paracle-
mus praeterregulam ipsius magisterii. tum dabit vobis; c.um hoc dicai de Spiritu saucto,
i. Sane qusedamquamvis innomine ejus petamus, quem nisi babeamus, nec diligere Deum possumus,
1 In B., quiddicimus,carissimi? Er. Lugd. Yen. Lov. nec ejus mandata servare? Quomododiligimusut eum
secutisumus.M. accipiamus, quem nisi habeamus, diligere non vale-
*S27 m JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINf 1828
mus? ailt quomodomandaia servabimus ut eum acei- stei, sine Spiritu sjancto Christum nos diligere et
mandala servare non mandala ejus servare non pnsso; el id nos posse
piamus, quem nisi habeamus,
nobis charitas, qua alque agere tanto minus, quanlo illum percipimns
possumus? An forte praecedit in
aulem amplius, quanlo illum percipi-
'diligimus Cbrislum, ut diligendo Christum ejusquc minus; tanlo
mandata faciendo, mereamur accipere Spiritum san- mus amplius. Proinde non solum non habenti, verum
-clum, ut eharitas non Chrisli, quse jam praecesserat, eliam habenli, non incassum promittiiur : non ha-
sed Dei Pairis diffundatur in cordibus nostris per benti quidem, ut habeatur; babenli aulem, ut amplius
est habeatur. Nam nisii ab alib minus, ab alio amplius
Spiritum sanctum qui dalus esl nobis ? Pervcrsa
isia sententia. Qui enim se Filium diligere credit, et haberetur, sanclus Elisseus sanclo Elisenon diceret:
*
Palrem non diligit; profeclo nec Filium diligil, sed Spiritus qui est in le\ duplosit in me (IV Reg. H, 9).
quod sibi ipse confiuxit. Deinde apostolica vox est, 3. Quando aulem ait Joannes Baptista , Non enim
Nemo dicit, DominusJesus, nisi in Spiritu sancto(lCor. ad mensuramdat Deus Spirilum (Joan. ni, 34), de
xn, 5) : el quis DominumJesum, nisi qui eum dili- ipso Dei Filio loquebatur, cui non est dalus Spirilus
git, dicit, si eo modo dicil quo Aposlolus intelligi ad mensuram ; quia in illo inhabilat omnis plenitudo
voluit? Multi enim voce dicunt, corde aulem et factis divinilatis (Coloss.\i, 9). Nequc enim sine gralia Spi-
nosse ritus sancti est mediator Dei el bominumhomoChri-
negant: sicut de talibus ait, Confilenturenim se
Deum, faclis autem neganl (Til. I, 16). Si negalur stus Jcsus (1 Tim. in, S) : nam el ipse dicit de se
lactls, procul dubio etiam dicitur faclis. Nemo ita- fuisse prophelicum illud implelum , Spiritus Domini
que dicit, DominusJesus, animo, verbo, facto, corde, superme; propler quod unxit me, evangelizarepaupe-
'ore, opere, nemo dicit, Dominus Jesus, nisi in Spiritu ribus misit me (Luc. IV, 18-21). Quod enim eslUnige-
sanclo; el nemo sic dicil, nisi qui diligil. Jam itaque nilus sequalis Patri, non esl gralise, sed naturae:
Aposloli dicebant, Dominus Jesus : et si eo modo quod autem in unitalem personseUnigenili assumptus
'diccbant, ut non ficte dicerenl, orc conlitenles, corde est homo, gratise est, non nalurae, coiifitenleEvange-
el faclis neganles; prorsus si veraciter hoc dicebant, lio alque dicente, Puer autemcrescebalel conforlabalur
procul dubio diligebant. Quomodo igilur diligebant, plenussapienlia, et gralia Dei erat in illo (Id. n, 40).
nisi in Spiritu sanclo? Et tamen cis prius imperaiur Cselerisaulem ad mensuram datur, et dalus additur,
nt diliganl eum, et ejus mandata conservent, ut aeci- donec unicuique pro modo suae perfeclionis propria
pianl Spiritum sanctum : quem nisi baberent, pro- mensura compleatur. Unde et monet Apostolus, Non
feclo diligere et mandala servare non possent. plus sapere quam oporlelsapere, sed sapcre ad tempe-
2. Restat ergo ul intelligamus Spirilum sanclum ranliam; unicuiquesicul Deus parlilus est mensuram
Iiabere qui diligit, el habendo iricreri til plus habeat, fidei (Rom. xu , 5). Neque enim ipse dividilur Spiri-
et plus habendo plus diligat. Jam itaqne habebant tus, sed dona per Spiritum : nam divisiones dona-
Spirilum discipuli, quem Dominus promiltebat, sine tionum sunt, idem aulem Spiritus (I Cor. xn, &).
<juo eum Dominum non dicebant : nec tamen eum 4. Quod vero ait, RogaboPalrein, elalium Para-
adbuc habebanl, sicut eum Domiiiuspromittebat. Et cletum dabit vobis, osiendit et seipsum csse paracle-
hnbebant ergo, et non habebani, qui quanlum haben- lum. Paracletus enim laline dicitur advocalus : et di-
dus fueiat, nondum babebant. Habebant itaque mi- clum est dc Chrislo, Advocatumhabemus ad Palrem,
iius, dandus erat eis amplius. Habebant occulte, ac- Jesum Christum justum (TJotiii. n, 1). Sie autem
cepturi fuerant manifesle; quia «t boc ad majus mundumdixit non posse aecipere Spirilum sanclum,
domimsancti Spirilus pertinebal, ut eis innotesceret sicut eliam dictum esl, Prudenlia carnis inimicaest in
quod babebant. De quo munere loquens Apostolus Deum: legi enim Dei\nonest subjecla; nec enim polest
ail : Nos aulem non spiritnm hujus mundi accepimus, (Rom. viii, 7); velut si dicamus, Injustilia justa esse
sed Spirilum qui ex Deo est, m sciamus quma Deo do- non polest. Mundtim quippe ait hoe loco , mundi si-
nata sunt nobis (I Cor. n, 12). Nam el ipsam manife- gnificans dileclores, i quae dileciio non est a Patre
stam imperlilionem Spiritus sancti non semel, sed (I Joan. n , 16). Et ideo dilectioni hujus mundi, de
bis numero Dominus egit. Mox enim ul resurrexit a qua salis agimus - ul minuatur el consumalur in no-
morluis, insufflans ail : Accipile Spirilum sanctum bis, contraria est dilectio Dei, quse diflimditurin cor- ,
(Joan. xx, 22). Numquid igilur quia tunc dedit. ideo dibus nostris per Spiritum sanclum qui dalus est no-
non misil etiam poslea quem promisil? Aut non idem bis. Mundus ergo eum accipere non polesl, quia von
ipse esl Spiritus sanctus, qui el lunc est insufflatus videt eum, neque scil cum. Non enim babet invisibiles
ab ipso, et postea ab ipso missus e coelo (Act. n, 4)? oculos mundana dilectio, per quos videri Spiritus
Quapropter eur ipsa quse facta est evidenter donalio sanclus, nisi invisibililer non pmest.
ejus, bis facta fueril, alia qusestio est : fortassis enim 5. Vosaulem, inquit, cognosceliseum , quia apud
propter duo pr.ecepla dileclionis, hoc est proximi vos manebil,el in vobiseril. Erit in eis ulmaneat, non
et Dei, ut commendarelur ad Spiritum sanctum per- manebit ut sit : prius est enim esse alicubi, quam
linere dileclio, hsec ejus gemina est in manifesta- manere. Sed ne putarent quoddictum est, apudvos
tione facta donalio. El si alia causa quserenda est, manebit, ita diclum quemadmodumapud hominem
non nunc ejus inquisitione in longioremquam oportet 1 Editi,duplexsit in me.AtMss.,duplo.
modum-sermo-isteraiuendus est :-dum tamen con- 8salagimus,juxta.Er.Lugd.ven.LOY.M.
 5829 TRACTATUSLXXVvCAPUT XIV. 1830
hospes visibililer manere consuevit; exposmt quid nostrain in saeeulifuie venturam, iluobus verbis prae-
dixeril, apud vos mancbit, cum a*djunxilcl dixil, in sentis lcmporis el futun , elcgaulcr broviierquc pro-
vobiseril. Ergo invisibiliier vidctur : nec si non sit in misil. Quia cgo, inquii, vivo, et vosvivetis: quia ille
nobis , potesl esse iii nobis cjus scienlis. Sic ciiima vivii, idcoet nos vhcmtis. Pcr hoiuiiiemquippeniors,
nobis videtur in nobis el noslra conscienlia : nam fa- ct per lioiuincmrcstirrectio moriuoruiii. Sicut cnim
! ciem vidcmusalterius, noslramyidcre noii possumus; in Adam omncs monuntiir, sic in Christo omncs vi-
conseientiamvero noslram vidcmus, allerius non vi- vificabuntur (1 Cor. xv, 21 et 22). Quoniam nemo ad
demus. Scd conscieiuia nunquain csl, nisi in nobis : morteni nisi per illuni, iicmoad viiam nisi per Cliri-
'
Sjiiriius autem sanctus potesl esse cliam sine nobis; sliim. Quia non viximus, moitui siimiis : qtua vivit
datur quippe ut sit et m nobis. Sed \iden ct sciri ipse, viveimisnns. Mortmsuimis illi, quando viximus
qiicmadmndimividcmlus et sciendus est, non p:'.esta nobis : qtna vero mortuus ille pro nobis, ct sibi vivit
nobis, sinun siliu nobis. et nobis. Quia cnim vivit ille, ct nos vivemus. Nam
TRACTATUSLXXV. sicut per nos niortem Iiabere poiuinms, noa sic et
viiam per nos baberc possuinus.
De eo qnod aitJesus, Non rclinquam vos orphanos; 4. In illo die, iuqiiil, IOScognoscetisquia cgo sum
vsqueaa id, Etcgo dihgam cuni, ct manifestabo ei
iii Patrc meo, el tos in me, et cqo in vobis.In quo die,
liicipsuut. Cap. xiv, y 18-21.
nisi dequo ait, ct losvhdis? Tuiic cnim enl ui pos-
1. Post promissioneiilSpirilus sanctl, neqmV.qnam sinius \idcrc quod crcdinius. Namct minc est in no-
putarel qtiod ita eum Dominus clatuius fuerat vclul bis, ct nos ii) illo : sed boc nunc crcdimus, itmc ctiam
pro seipso, ut non et ipse cuni eis esset fulurus, atlje- cognoscemiis; quamvis ct niiiic credendo iioverimus,
cit atquc ail: Non rdtnquam vos orphanos; veniam scd lunc coiiteiiiplandonoscemus. Quanuliu enim su-
atl vos. Orphani,pupillisuiil. Illud ciiim-gractmi cjus- iiius fn corporc qualc iiiinc est, id est corruptibile
dcm rci iiouien esl, boc latiniim : iiam et in psalmo quod aggraval aiuuiani, pcrcgrinamur a Doinino :
ubi legimus, Pupillo lu erts adjulor {Psal. ix, 14), per iidein emin aiiilnil.imiis,non per speciem (11Cor.
gra-.cushabel orphano. Quamvis ergo nos Filius Dci v, 6). TIIIICergo ]ier spccicm, quoiiiam videbinius
suo Palri adopiaveril lilios, el euimlein Palrem nos ctiui sicuti esl (I Joan. iu , 2). Nam si etiam nuiic
voluerit Iiaberc per graiiam , qui ejus Pater est pcr Chnstus in nobis non csset, nou dicerel Apostolus':
naturam; lamen ciiain ipse circa nos patcrnum affe- Si autemChrisiusin vobis, corpusquidemmoriuum est
clum quotlainmotlotlemoiistrai, cuni ilicit, Nonrelin- proplcr pcccatum, spiritus autemvita esl proplerjusti-
quam vosorphmws; venium ad vos. llinc est quod liam (Rom. vm, 10). Quiavero et nos cliam nunc in
eliani sponsi hlios nos apiiellat, ubi dicil: Vctnel illo sunius, satis oslendil, ubi dicil: Ego sum vitis, vos
hora ul aitferatur ab eis sponsus, et tuncjejitnabunlfilii pulmites(Joan. xv, 5). In illo ergo dic , quando vive-
sponsi (Matth. ix, 15). Quis aulem sponsus, nisi Do- mus ea vita qua morsabsorbebitur, cognoscemusquta
niiuiis Christus? ipse in Palre, et nos in ipso, cl ipse in nobis; quia
2. Deindcsequitnr, et dicil : Adhuc modicum, et lunc pcrficietur hoc ipsum quod cl nunc inchoatum
mundus me jam nonvidet. Quid euim? tunc eum vide- esl jam per ipsum, ut sil in nobis cl nos in ipso.
batmundus; quaiuloquidem mnndi nomine vult in- 5. Qui habet, inquit, mandata mea el servat ea , ille
tclligi cos tle quibus superius est loculus, dicens de est qui diligil me. Qui habet in inemoria, et servat in
Spiritu sanclo,Quemmundus acciperenon polest, quia vila; qui habet in sermonibus, et serval in moribus;
non videl eum , nequecbgnoscil eum? Videbateum qui habel audiendo, et serval faciendo; aul qui habet
plane mundus carneis oculis in carne conspicuum, faciendo, et servat perseverando; ipseest, inqnit, qui
non aulem videbat quod in carne Verbum latebal: diligit me. Operc estdemonstranda dilectio, ne sit itf-
videbat hominem, non -videbatDeum; videbat indu- fructuosa nominis appellatio. Et qui diligit me, iu-
meiitum, non videbal induium. Sed quoniam post re- quit, diligelura Patre meo; et ego diligameum, el ma-
surrectionem eliam ipsam carnem suam, quam non . nifeslaboei meipsum.Quid est, diligam? tanquam tunc
solum videndam, verum etiam contreclandam de- dilecturus sit, et nunc nondiligal? Absit. Quomodo
monstravil suis, noluit demonstrare non suis; hinc enim nos Pater sine Filio, aut Filius sine Patre drli-
foilasse intelligendumest esse dictum, Adhucmodi- geret? Quomodocum inseparabiliter operentur, se-
cum, et mundusme jam non videt : vos autemvidebitis parabiliter diligunt? Sed ad hoc dixit, diligameum,
me; quia egovivo,et vosvivetis. ad quod sequitur, et manifeslaboei meipsum.Diligam,
3. .Quid est, quia ego vivo, et vosvivelis? Cur de et manifestabo;id est, ad hoc diligam, ul manifestem.
prsesenli se dixit vivere, illos autem de ftiluro esse Nunc enim ad hoc dilexit, ut credamus, el mandatum
vieturos , nisi quia vitam eliam carnis utique resur- fldei teneamus; lunc ad hoe diliget, ut videamus, et
genlis, qualis in ipso prsecedebal, et illis est pollicitus ipsam visionem 2 mercedem fidei capiamus: quia et
seculuram? Et quia ipsius mox fulura erat resurre- nos nune diligimus, credendo quod videbimus; lunc
etio, praesentisposuit temporis verbum propler signi- autem diligemus, videndo quod credimus.
ficandamcelerilatem : illorum autem quoniam sa>.culi 1 Edili,Qtiianobis.Mss.plerique,Quianos.
in
diflerlur finem, non ait, vivitis; sed, viveiis.Duas Esic MSS. At,editi, ipsa visione; et Mra, credendoquott
ergo resurrectiones, suam scilicetmoxfuturam-s -et nonvidemus.
iUi 1N JOANNIS EYANGELIUM,S. AUGUSTINl 1832
TRACTATUS LXXVI- suum in quo poteiant eum et impii videre, oculis eo-
rum fuerat sublraciurtis; qu mdouuidem posl resur-
De eo quod sequilur, Dicitei 3ndas,non illelscnriotes, rectionem nemo illdrum vitlii
nonest eum Sed quomam di-
elc.,usque adid, Sermo quein audisiis meus,
22-24. ctum est testanlibus Angelis, Sic veniet queinadmo-
sed ejusqui misit me, Palris. Cap. xiv, f .
dum vidislis eum ekmlemin cmlum( Acl. i, 11 ) • nec
1. Inlerrogantibus discipulis eteis magistro respon- aliud credimus quani eum in eodem corpore ad judi-
denle Jesu, etiam nos lanquam cum iliis diseimus, cium vivorum el mWtuorum esse venturum : procul
quando sanctum Evangelium vellegimusvelaudimus. dubio tunc eum vidcbit mundus, quo nomine signifi-
Quia ergo dixerat Dominus, Adhuc modicum, el mun- cati sunta regno ejtis alieni. Ac per hoc longe melius
dus mejam non videt, vos aulem videbitisme ; interro- inlelligilur jam ilhidlempus signifiearevoluisse,in eo
gavit eum de hoc ipso Judas, non ille tradiior ejus qui quod ait, Adhucmodicum,ct mundus me jam non videl,
Iscariotes cognominatus est, sed cujus Epistola inter quando in finesaeculiauferetur aboculisdamnatorum,
Scripluras canonicas legitur : Domine, quid faclum ul illi eum de caeierovideant, apud quos diligentes
est, quia nobis manifeslaluruses teipsum; et non mun- eum facitPateratqueipsemansionem. Modicnmautem-
do ? Simus cum ipsis tanquam interrogantes discipuli, dixil, quia et Id quod prolixum videmr liominibus,
commtinemque magistrum audiamus et nos. Judas brevissimumest anle oculos Dei : de boe quippe mo-
enim sanctus, non immundus,nec insectator Domini, dico iste ipse Joannes evangelista, Filioli, inijuit, HO-
sed seclalor, causam qua-sivitquare se non mundo, vissimaIwra est (1 Joan. n, 18).
sed suis manifestalurus esset Jesus ; quare adbue mo- 4- Ne quis porro exislimet Palrein tanlummodo et
dicum et mundus non viderel eum, ipsi autem vide- Filium sine Spiritrisanclo apuddileclores suos iacere
renl etim. mansionem, recolal lquod superius de Spirim sancto
2. Respondit Jesus, et dixit ei : Si quis diligit me, dictum est, Quemmundusnon polesl accipere,quia non
sermonemmeumservabit : el Pater mcusdiliget eum,et videi eum, nec scit eum : vos aulem cognosceiiseum,
ad eum veniemus, et mansionem apud eum (aciemus. quiaapud vos manebit, el invobis eril (Joan.xiv, 17).
Qui non diligil me, sermonesmeosnon servat. Ecce ex- Eccefacil in sanctis cum Palre et Filio sanctus eliam
posita esl causa quare se suLmanifestnturusesi, non Spiritus mansionem j; inlus ulique, tanquam Deus in
alienis, quos mundi nomine appellat; et ipsa eslcausa templo suo. Deus Trinitas, Pater et Filius cl Spiritus
quod bi diligant, illi non diliganl. Ipsa causa est de sanctus, veniuntad nos, dum venimusadeos : veniuut
qua sacer insonai Psalmus, Judica me, Deus, et dhcer- subveniendo, venimus obediendo ; veniunt illuminan-
ne causam meain de gente non sancla ( Psal. xui, 1 ). do, venimusintuendo ; veniuntimplendo, venimusca-
Qui enim diligunt', quia diligunt, eligunlur : qui ve- piendo : utsil nobis eorum non exlraria visio, sed in-
ro non diligunl, si linguis hominum loquaiilur et An- terna ; etin nobis eorum non transitoria mansio, sed
gelorum, fimit seramenium sonans et cymbalum tin- selerna. Sic mundo non se Filius manifestat: mundus
niens; et si habuerint propbetiam, et' scierint oiuiiia enim dictus est hoc Ioco, de quibus continuo subjun-
sacramenla, etomnem scientiam, el habuerint omnem xit, Qui non diligil me, sermonesmeos non servat. Hi
fidem ut montes transferanl, nihil sunl; et si distri- sunt qui Patrem et Spirittim sanclum nunquam videnl:
buerint omnem substantiam suam, et iradiderint cor- Filium autem non ut bealificeiuur, sed ul judicentur,
pus suum ut ardeanl, nibil eis prodest ( I Cor. xm, ad modicumvident;! nec ipsum in forma Dei, ubi est
1-3 ). Dileclio sanctos discernit a mundo, quae lacit cum Patre et SpiriluJsancto pariter invisibilis;"sed in
unanimes habitare in domo (Psal. LXVII,7). In qua forma bominis, ubi esse voluit muiido patiendo con-
domo facil Pater et Filitis mnnsionem; qui donanlet lemptibilis, judicandb terribilis.
ipsam dilectionem, quibus donentin fine eliam ipsam S. Quod vero adjunxit, Ei sermo quem audistis non
suam manifestalionem : de qua discipulus magisirum est meus, scdejus quimisilme, Patris ; non miremur,
interrogavil, ut non solum illi qui lunc audiebant per non paveamus : non est minor Patre, sed non est nisi
os ejus, sed eliam nosper Evangelium ejus boc nosse a Patre ; non cst impar ipso, sed non est a seipso.
possemus. Quaesierat enim de Christimanifeslatione, Nequeenim mentitus est dicendo, Qui non diligil me,
et audivit de dilectioneatqtie mansione. Est ergo quse- sermonesmcos non servat. Ecce suos dixit esse sermo-
dam Dei manifcslatio inlerior, quam prorsus impii nes ; numquid sibi ipse est contrarius, ubi rursus di-
non novertmt, quibus DoiPatris et Spirilus sancti ma- xit, Et sermo quein audislisnon est meus? Et fortassc
nifestaiio nulla est : Filii vero poluitesse, sed in car- propter aliquam dislinclionem, ubi suos dixit, dixit
ne; qune uec talis est qualis illa, nee semper illis pluraliter, hoc esi sermones; ubi aulem sermonem,
adesse pole^t qualiseumquesit, sed ad modicum tem- hoc cst Verhum, non,suum dix.ilesse, sed Palris, se-
pus ; et hoc ad judicium, non ati gaudium ; ad snppli- ipsum inlelligi voluili In principio enim eral Verbum,
cium ,non ad praemium. et Verbum eral apud Deum,et Deuseral VerbumfJoffn.
5. Nunc est ergo ul inlelligamns, quantum aperire i, 1). Non ulique suum, sed Patris esl Verbum: quo-
ipse dignatur, quomodo dictum sil, Adhuc modicum, jmodo necsua imago, sed Patris.; nec suus Filiusidem
et mundns me jam non videl, vos aulem vidcbitisme. ipse. sed P.itris. Reetb igitur tribuii aticlori quidquid
Verum est quidem quod posl paululum etiam eorpus iacit aeqnalis, a quo babet hoc ipsumquod illi esl m-
1 Decem.Mss.f Qitienimdiliguntnn differeuter a?.qualis. |
 SSSa TRACTATUSLXXVIf. CAPUTXIV. m$
TRACTATUSLXXVII. 3. Pacem, inquit, relinquo vobis, paeem meam do
'
De eb qtmdsequitur, Hsecloeulus sum vobis apud vos vobis.Hoc est quod Iegimus apud prophelam, Pacem
roanens; usqv.ead id, Pacem meam do vobis ; non super pacem: pacem nobis relinquil ilurus, pacem
quomodomundus dat, ego do vobis. Cap. xiv, f . suam nobis dabit in fine venlurus. Pacem nobis re-
23-27. linquit in hoc sseculo, pacem suam nobis dabit in
1. In praecedenlileetione sancli Evangelii,quam se- futuro sseculo. Pacem suam hobis relinquit, in qua
manentes hostemvincimus;,:pacem suam nobis dabit,
quitur ista quaemodo recitaia est, Dominus Jesus di-
xcrat se et Patrem ad dileclores suos esse venturos, quando sine hoste regnabimus. Paeem relinquit no-
et apud cos mansionem esse facluros. Jamvero et su- bis, ul eliam hic invicem diiigamus : pacem suani
peritis dixerat de Spirilu sancto, Vosaulem cognosce- nobisdabii, ubi nunquam dissentircpostimus. Pacem
tis eam, quia apud vos manebil,elinvobis eril(Joan. relinquit nobis, ne de occullis nostris invicem judi-
xiv, 17) : tinde inlelleximus in sanctis tanquam im cemus, cum in hoc sumusmundo: pacem suam dabit
lemplo suo simulmanere Trinitatem Deum.Nuncau- nobis, cum manifestabit eogitationescordis, ej. tunc
tem dicit: Hwcloculussumvobisapud vosmanens.Illa laus erit unicuiquea Deo (I Cor. iv, S). In illo tamen
iiaque mansio alia est, quam promisit futuram; hsee -atque ab illo nobis est pax, sive quam nobis relinquit
vero alia, quam prsesentemesse testatur. Illa spiritua- iturus ad Patrem, sive quam nobis dabit nos per-
lis est, alque intrinseciis mentibus reddilur : hsee ducturus ad Patrem. Quid autem nobis relinquit
corporalisforinsecusoeulis alque auribus exhibetur. ascendens a nobis, nisi seipsum, dum non recedit a
Illa in aeiernumbeatifieat liberalos; bsec in tempore nobis? lpse cst enim pax nosira; qui fecit utraque
visitatliberandos. SecundtimillanrDominusa suis di- unum (Ephes. n, 14). Pax ergo ipse nobis est, et
lecloribus non reeedit; secundumhanc itet recedit1. cum credimus quia est, et cum videmus eum sicuti
Hmc, inquit, loculus sum vobis, apud vos manensr «sl (I Joan. m, 2). Si enim quamdiu sumus in cor-
ulique prsesentiacorporali, qua cum illis visibilislo- pore corruplibili quod' aggravat animam, cunrper
ifidemambulamus,non per speciem, non deserit per-
quebatur.
2. Paraclelus aulem, inqtiit, Spirilus sanctus, quem , egiinaiues a se (II Cor. v, 6, 7); quanto magis cum
mittet Paler in nomine meo,ille vosdocebilotnnia, et ad ipsam speciem venerimus, nos implebit ex se ?
commemorabit vosomniaqumcumquedixerovobis.Num- 4. Sed quid est quod ubi ait, Pacem relinquovobis,
quidnam dicit Filius, el docel Spiritns sanctus, ut di non addidit meam; ubi vero ait, do vobis, ibi dixit
cente Fiiio verba capiamus, docente aulem Spiritu meam? Ulrumsubaudiendumest meam,et ubi dictum
sancto eadem verba inlelligamus?Quasi dicat Filius non esl, quia potest referri ad utrumque eliam quod
sine Spirilu sanclo, aut Spirilus sanclus doceat sine semel dictum esl ? An forte et hic aliquid latet quod
Filio : aul vero non et Filius doceat el Spirilus san- petendum est et quserendum, et ad quod pulsaniibus
ctus dicat, et cumDeus aliquid dicit et docel, Trinitas aperiendum? Quid si enim pacem suam eam voluit
ipsadicat eldoceat? Sedquoniam Trinilas esl, opor- ' intelligi qualem habet ipse? Pax veroista quamnobis
lebat ejus singulas insinuare personas, eamque nos relinquil in hoc saeculo, nosira est potius dicenda
dislineleaudiie, inseparabililer intelligere. Audi Pa- quam ipsius. Illi quippe nihil repugnat in seipso, qui
trem dicenleraubi legis, Dommusdixit ad me, Filius liulluin habcl omnino peccatum : nos autem lalem
mcuses lu ( Psal. n, 7 ) : audi et docentemubi legis, paceiu nunc babemus, in qua adhuc dicamus, Di-
Omnisqui audivila Patre el didicit, venilad me(Joan. mille xiobis,debita noslra (Matlh. vi, 12). Est ergo
vi, 45 ). Filium vero diceiitem modo audisti; de se niobis pax aliqua, quoniam condeleclamur legi Dei
quippe ait, Qumcumquedixerovobis: quem si et do- isecunduffi.inleriorem hominem : sed non est plena ,
ceinemvis nosse, magistrum recole, Unus esl, inquit, •quia videmus aliam legem in membris nostris, re-
'MagislervesterChrislus( Malth. xxm, 10 ). Spirilum rpugna.utemlegi mentis nostrae (Rom. vn, 22 et 23).
porro ^anclum,quem modo audisti docenlem ubi.di- Htemque inter nos ipsos esl nobis pax, quia invicem
ctum est, Ipse vosdocebilomnia, audi eliam dieentem, mobis t sredimus quod invicem diligamus : sed nec
ubi legis in ActibusApostolorum,beato Petro dixisse . ipsa ple na est, quia cogilalionescordis nostri invi-
Spiriium saiictuin, Vadecumillis, quia ego misi eos cem iion videmus; et quaedamde nobis qua?non sunt
(Act. x,20). Omnis igilur el dicit et docet Trinilas : in nobis, vel in melius invicem vel in deterius opi-
sed nisi etiam singillatimcommendaretur, eam nullo namur. It aque ista etiamsi ab illo nobis relicta est,
modo humana capere ulique posset infirmiias. Cum pax nostra est: nisi enim ab illo, non baberemus et
ergo omninosit inseparabilis, nunquam Trinilas esse talem; sed'i ipse non habet talem. Si tenuerimus
scirelur, si semper inseparabiiitcr diceretur : nam et usque in fii aem qualem aceepimus, qualem babet ha-
cum dicimus Patrem el Filium et Spiritum sanctum, bebimus, i ibi niitil' nobis rcpugnel ex nobis, el nihil
non eos utique dicimus simul, cum ipsi non possint nos invict im lateal in cordibus noslris. Nee ignoro
essenon simul. Quod \eroaddidil, cominemorabUvos, ista Domii li verba eliam sic accipi posse, ul ejusdem
inlelligere debemus etiam, quodjubemur non oblivi- senlentise repelilio videalur, Pacem relinquo vobis,
sci saluberrimosmonitusad gratiampertinere, quam pacem me am do vobis: ul quod dixerat, pacem, hoc
nos commemoratSpiritus. repelierit dicens, pacemmeam; et quod dixerat, re-
1 Lov. redit.caetericodices,recedit. linquovo iis, hoc repetierit dicens, do vobis. Ut volet
SASCT. AUGCST.III. fCinquante-huit.J
 «835 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 3836
- est: propter illam vero,
-quisque accipiat :me tamen delectat, crcdo -et vos, Ego et Paler unum sumus
fratres mei dilecti, sic tenere istam pacem, ubi ad- (Joaii. x, 50).
versarium concorditer vincimus, ut desideremus pa- 2. Hoc attendat arianus, et attentione sit sanus :
cem, ubi adveisarium non babebimus. ne contentione sit vanus, aut, quod est pejus, msaniis.
S. Quod vero Dominus adjunxit, alque ail, Non Hsec est-enim forma servi, in qua Dei Filius minor
qnonwdomundus dal, ego do vobis; quid est aliud, esl, non Patre solo, sed etiam Spirilu sancto : neque
nisi, non quomodo homines dant qui diligunl mun- id lantum, sed etiam seipso; quia idem ipse in forma
dum, ila do vobis? Qui proplerea dant sibi pacem, Dei major est seipso. Neque enim homoChristus non
<itsine molestia litium atque bellorum, non Deo, sed dicitur Filius Dei, quod etiam sola earo ejus in se-
amico suo munilo perfruanlur : et quando justis dant pulcro meruit appellari. Nam quid aliud confttemur ,
.pacem ut non eos persequimlur, pax non polest esse cum dicimus credere jnos in unigenilum DeiFilium ,
vera, ubi non est vera concordia ; quia disjuncta sunt q'ui sub Ponlio Pilato crucilixus est et sepullus? Et
corda. Quomodo enim eonsors dicilur, qui sortem quidejusnisi caro sepulta-est sine anima? Ac per
jungit; ita ille concors dicendus est, qui corda jungil. lioc eum credimus in Dei Filium qui sepultus est,
Nos ergo , cbarissimi, quibus Chrisliis pacem relin- profecto Filium Dei dicimus el carnem quae sola se-
.quit, et pacem suam nobis dat, non siculmundus, sed pulta est. Ipseergo Chrislus Filius De.i,sequalisPatri
sicut ille per qucni faelus esl mundus , ul concordes in forma Dei, qtiia semetipsum exinanivit, non for^
simus; jungamus invicem corda, et cor unum sur- mam Dei amiltens, sed formam servi accipiens,major
sum habeamus, ne corrumpalur in lerra. est et seipso; quia major est forma Dei quaeamissa
TRACTATUSLXXVIII. non est, quam servilquae accepla est. Quid itaque
In id quod Dominusdicil, Non turbetur cor vestrum -, riiirum, vel quid indignum, si secundumhanc formam
neque formidel, etc. Cap. xiv, f f . 27, 28. servi loquens, ail Dei iFilius, Patermajor me esl;vt
1..AecepimuSifralres^verbaDomini dicenlisaddisci- -secundum Dei formam loquens, ait idem ipse Dei
pulos suos : Nonlnrbelur cor vestrum, nequeformidel. Filius, Ego el Paler unumsutnus? Unum sunt enim,
Audistisquia ego dixi vobis, Vado, el venioad vos: si secundum id quod Deus erat Verbum : major est
diligeretis me, gauderelisulique,quia ego vadoad P-a- Patcr, secundum id Ouod Yerbum caro falum est
trem; quia Patcr major me esl. Hinc ergo lurbari el (Jd. i, 1, 14). Dicam eliam quod Ariani et Eunomiani
formidare poterat cor illorum, quod ibat ab eis, riegare non possunt : iseeundumhanc formam servi
quamvis venlurus ad eos : ne forsitan gregem lupus puer Christus etiam parentibus suis minor ,erat,
hoc intervallo invaderet, pastoris abseniia. Sed a quando parvus majoribus, slcut scriptum esl, subdi-
quibus homo abscedebat, Deus non derelinquebat: et tus erat (Lnc.w, 51). Quidigilur, hseretice, cumCliri*
•idem ipse Chrislus homo el Deus. Ergo et ibal per stus Deus sit et bomo. loquitur ut homo, et calum*
id quod homo erat, ct manebal per id quod Deus niaris Deo? Ille in se naluram commendal humanain;
" erat: ibat per id quod uno loco erat, manebat per id tu in illo audes deformaredivinam?
Infidelis,ingrate,
quod ubique eiat. Cur itaque turbaretur et formidarei ideone tu minuis eum qui fecit te, quia dicit ille qnid
cor , quando ita deserebat oculos, ut non desercrel facttis sit propter te? iEqualis enim Palri.Filius per
cor? Quamvis Deus etiam qui liullo continetur Ioco.. quem faclus cslhomo.ut riiinoressel Patre, factusest
diseedat ab eorum cordibus,"qui eum relinquunt mo- homo : quod nisi fieret, quid esselhomo?
ribus, non pedibus; el veniat ad eos qui cohveiiuntur 5. Dicat plane Domiriuset Magisler noster, Si di-
ad eum non facie, sed fide, el accedunt ad eum ligeretisme, gauderetis utique, quia vado ad Palrem,
mente, non carne. Ut aulem intelligerenisecundumid quia Pater major me cst. Cum discipulis audiamus
quod homo erat eum dixisse , Vado el venioad vos; verba doctoris, non cum alicnis sequamur astutiam
adjecil, alque ail, Si diligeretisme, gaudereiisulique, deceploris. Agnoscamus geminam substantiam Chri-
quia ego vado ad Palrem; quia Paler major me est. sli; divinam scilicel qua aequalisest Patri, humanam
Per quod crgo Filius non cst aequaiisPalri, per boc qua major est Pater. UtrOmqueaulem simul non duo, '
iturus eral ad Patrem, a quo venturus est vivos judi- scd unus est Chrislus; ne sit qualernitas, non Tri-
caturus et mortuos : per illud aulem in quo aequalis nilas Deus. Sicut enim ,unus est homo anima ratio-
esl gignenti Unigenilus, nunquam recedit a Palre ; nalis et caro, sic unus cst Chrislus Deus et homo :
sed cum illo est ubique totus pari divinilate, quam ac per boc Chrislus, est Deus anima rationalis et
nullus continet locus. Cum enim in fornlttDei esset, caro. Christum in his omnibus, Christumin singulis
sicut Apostolusloquiiur, non rapinam arbitralus est confilemur. Quis est crgo per quem factus est mun-
esse mcjualisDeo. Quomodo enim rapina posset essc dus? Christus Jesus, sed in forma Dei. Quis est sub
natura qusenon erat usurpata, sed nata? Semeiipsum Ponlio Pilato crucifixus? GhristusJesus.sedinforma
aulem exinanivit, fonnam servi accipiens'(Pkilipp. n , servi.Item de singulisquibus homoconslat. Quis non
6, 7) : non ergo amitlens illam, sed accipiens istam. est derelictus in inferno? Christus Jesus, sed in
'. Eo modo se exinaniens, quo iiie minoi apparebat anima sola. Quis resurrecturus Uiduo jacuit in, se-
quam apud Patrem mauebat. Forma quippe servi ac- pulcro? Chrislus Jesus , sed in carne sola. Dieitur
cessit, non forma Deirecessil: haeeest assumpta,non ergo el in his singuiis'Christus. Verum haecomnia
illa consumpta. Propter hanc dicit, Palet major me KOIIduo, vel tres, sed, unus est Christus. Ideo ergo
183?- TRACTATUSLXXIX. CAPUT XIV; . 5858 -.
dixit-,Si diligeretisme, gauderetisuiique, quia vadoad tem : qtioviso illud fuerantcredituri,-quod ipse essel -
Patrem ; quia naluraelmmanoegratulandum est, eo Chrislus Filius Dei vivi.qui poltiit hoc facere cum
quod sic assumpla est a Verbo unigeniio, ut immor- pracdixisset,et praedicere ante quam faceret: credi-
talis constituereturin ccelo,atque ila fieret terra su- turi autem hoc non fide nova, sed aucta; aut certe
blimis, ul incorruplibilispulvis sederetad dexteram cummortuus esset defecla, cum resurrexissel refecla. -
Patris. Hoc enimmodo se iturum dixit ad Palrem. Nequeenim euinDeiFiliumnon etanle credebant; sed
Namprofectoad illum ibal qui cum illo erat. Sed hoc cum in illo factum esset quod anle prsedixit, fides
erat ire ad eum et recedere a nobis, mutare atque im- iila qusotunc quando illis loquebaiur fuil parva, et
mortalef<icerequod mortale suscepit ex nobis, et le- cuin moreietur pehe jaiii nulla, et revixitct crevii.
vare in coelumper quod firit in terra pro nobis. Quis 2. Dciiidequiddicii?Jamnon>hHftci/o(/aan)o(>;scHm:
non bine gaudeat,qui sicdiligit Chrislum, ut et suam veititenimprincepsinundihujus: quis, nisi diabolus? Et
naluram jam immortalemgralulelur in Christo, atque in menonhabelquidquam:nullumscilicolomuinopecca-
id se speret fulurumesse per Christum? tum. Sicenim ostenditnon creaturarum, sed peccalo-
TRACTATUSLXXIX. rum,principemdiabolum,quosnuncnominemimdihu-
jus appellal.Elquoliescumquemundinomenin mali si-
Et
Deeo qubdait, nuncdixivobispriusquam Hat, etc, gnilicationeponitur, non ostendit nisi mundi istius
usqueadid,Surgite.eamushinc. Cap.xiv, f ^.29-51. amalores; de quibus alibi scriptum est, Quicumque
1. Dominuset salvator noster Jesus Clnislus dixe- volueril amicusesse swculihujus, inimicusDei consli-
rat discipulissuis : Si diligeretisme, gauderelisutique, tuetur (Jacobiiv, 4). Absit ergo ut sic intelligaturdia-
quia vado ad Palrem; quia Paler majnr me est. Quod bolus princepsmundi, tanquam gerat univcrsi mundi,
ex formaservi eum dixisse, non ex forma Dei in qua id est, coeliet terrae, alque omnium quae in eis sunt
asqualisestPatri, novit fidesquaereligiosis est menti- principatum : de quali mundo dicluni est, ctim de
bus fixa, non caiumniosisel dementibusficta. Deinde, Christo Verbo sermo esset, Et mundusper eum faclus
subjunxil: Et nunc dixi vobis priusquamfial, ul cum est (Joan. i, 10). Universus ilaque inundus a summis
faclumfueril, iredatis. Quid esl hoc, cum magishomo coelis usque ad infimamterram creaiori est subditus,
credere debeat anlequam fiat id quod credendumest? non deseiiori; redemptori, non interemptori; libera-
Haeeest enim laus fidei, si quod creditur nonvidetur. • tori, non captivalori; doctori, non deceplori. Quem
Nam quid magnum est si credilur quod videtur, se- admodumaulem sit intelligendusprinceps mundidia-
cundum illam ejusdem Domini seiiteniiam, quando bolus, evidentius aperuil Paulus apostolus, qui cum
discipulumarguit dicens : Quiavidisli, credidisli,beali dixissel, Non est nobiscolluctalioadversuscarnem et
quihonvident el credunt (Joan. xx, 29)? Et nescio sanguinem,id est, adversus homines; subjecit, atque
ulrum credere dicendus est quisque quodvidel; nam ail, sed adversusprincipeset polestatesel recloresmundi
ipsa fides in Epislola quae seribilur ad Hebrseos,ita tenebrarumharum(Ephcs.vi, 12). Sequentienimverbo
est defmita: Esl autem fides spcrantium' subsianlia, exposuit quid dixisset, mundi,cum subjecit, lenebra-
convicliorerumqumnonvidentur(Ilebr. xi, 1). Quapro- rum harum: ne quisquam mundi nomine intelligeret
pter si fldes est rerum quaecreduntur, eademque fi- universam creaturam, cujus nullo modosunt rectores
des earum est qusenon videntur; quid sibi vtilt quod angeli desertores. Tencbrarum,inquit, harum, id est,
Dominusail, Et nunc dixi vobispriusquamfiat, ul cum mtindi istiusamatorum :'ex quibustamen electi suut,
factumfuerit, credaiis? Nonne polius dicendum fuit, non per suurii merilurii, sed per Dei gratiam, quibus
Et nune dixi vobis priusquam fiat, ut credalis, quod dicit, Fiustis enim aliquandotcnebrw;nunc autem lux
cum faclum fuerit, videalis? Nam el ille cui diclum in bomino (Id. v, 8). Omnes enim fuerunt suh re-
est, Quiavidisli,credidisti,non hoc credidit quod vl- ctoribus lenebrarum barum, id esl, hoiiiinumimpio-
dit; sed aliud vidit, aiiud credidit: vidit enim homi- rum, tanquam tenebrsesub tenebris : sed gratias Dco,
nem, credidit Deum. Cernebat quippe atque langebat qui eruit nos, sicul dicit idem apostolus, de polestate
carnem viventem, quam videral inorientem; et cre- lehebrarum,el translulit in regnumFilii charitatisSWB
debat Deum in carne ipsa latenlem. Credebat ergo (Coloss.i, 12,15). Iii quo princeps hujus muntli,
mente quod non videbat, per hoc quod sensibuscor- t hoc est lenebrarum harum, non habebat quidquam;
poris apparebal. Sed elsi dicunlur credi quaeviden- quia neque cum peceato Deiis veneral, nec ejus car-'
tur, sicut dicit uiiusquisqueoculis snis se credidisse: nem de peccali propaginc Virgp pepereral. Et tan-
non lamen ipsaest quaj in nobisaedificalurfldes; sed quairi ei diceretur, Cur ergo moreriS, Si non habes'
ex rebus quse videntur, agitur in nobis ut ea credan- peccalum cui debeatur mortis supplicium? coniinuo
tur quse non videntur. Quocirca, dileclissimi, unde subjecit, Sedul cognoscalmundusquia diligoPalrem,'
nunc mihi sermoest, quod Dominusait, Et nunc dixi el sicui inandatunideditmihiPatcr, sic facio; surgiie,'
vobispriusquamfial, ut cumfactumfuerit, credatis; il- eamUshinc. Discuftibenscuim discumbenlibusloque-
lud ulique dicit, cuin faclum fuerit, quod eum visuri batur. Eanius autem dixit, quo, nisi ad illtim Iocum
eranl post mortem viventem, et ad Patrem ascenden- unde fuerat tradendus ad mortem, qui nullum habe-
bat meritum mortis? Sed habebat ut morerelur man-
1 Tres Mss.,sperandorum.Am.et Bad.,sperandarum.
Er. Lov.el pleriqueMSS.,sperantium.Sic rursus vaiiant datum Patris, tanquam ille de quo praedictum erat,
infra,Tracl.93. Quw non mpui, lunc cxsblvebam(Psal. LXVIH, 5) :
 m& W JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1840
mortem sine.dcbito soluturus, et nos a morte debita Et hoc ergo 'sicutunicuiqueDominusdedit: non itaque
redemplurus.RapueratautemAdampeccalum,quando de suo. Jamvero quod sequilur, scd Deus incrementum
manum in arborem prsesumplionetieceptus exlendit, dedil (lCor. m, 5-7);nori per illos, sed per seipsum
ut incommunicabile nomen inconcessaedivinitatis in- facit: excedit hoc humanam humilitatem, excedil an-
vaderet, guam Filio Dei natura contulerat, non ra- gelicam stiblimilalem^ nee omnino perlinet nisi ad
pina. agricolam Trinilatem. Jam vos mundi estis, mundi
TRACTATUSLXXX. scilicet atque mundaridi. Neque enim nisi mundi es-
fructum ferre potuissent: et lamen omnem qui
De eo quod dicit, Ego sum vitis 'vera, et Paler meus sent,
fert fructum, purgat agricola, ut fructum plus affe-
agricola esl; ttsquead id, Jam vos mundi estis pro-
rat. Fert fructum, quia mundus est; atque ul plus
pter sermonem-quem loeulus sum vobis. Cap. xv,
afferat, purgatur adbue. Quis enim est in hae vila sic
f . 1-3.
mundus, ut non sit magis magisquemundandus? Ubi
1. lste locus evangelicus, fratres, ubi se dicit Do- c si dixerimus quia peccatum non habemus, nosipsos
minus vitem, et discipulos suos palmites, secundum seducimus, et veritas in iiobisnon estt si autem con- -
hoc dicil quod est caput Ecclesise, nosque membra fessi fuerimuspeccalanostra, fidelisesl et justus, qui
ejus, mediator Dei et hominum homo Christus Jesus dimittat nobis peecalal et mtindel nos ab omni ini-
(ITim. II, 5). Unius quippe nalurae sunl vitisel palmi- quitale t (I Joan. 1,8,9): mundet ulique mundos, hoc
tes : propler quod cum esset Deus, cujus nalurse est fructuosos, ut tanto sint frucluosiores, quanto
non sumus, facius est homo, ut in illo essel vitis bu- fuerint mundiores. *
mana natura, cujus et nos homines palmiles esse pos- 5. Jam vosmundi estis proplerverbumquod locutus
semus. Quid ergo est, Ego sumvitisvera? Numquidut sum vobis. Quare non ait, mundi estis propler Ba-
adderet vera, hoc ad eam vilem relulit, unde ista si- ptismum quo loli eslis , sed ait, propterverbumquod
mililudo translala est? Sic enim dicilur vitis, per si- loculussum vobis; nisi quia et in aqua verbum mun-
militudinem, non per proprietatem ;' quemadmodum dat? Detrahe verbum, et quid est aqua nisi aqua ? Ac-
dicitur ovis, agnus, leo, petra, lapis angularis, et cse- cedit verbum ad elemenlum, et flt Sacramentum,
tera hujusmodi, qusemagis ipsa sunl vera, ex quibus etiam ipsum tanquam ivisibile verbnm. Nam et hoc
ducunlur istse similitudines, non proprielales. Sed ulique dixerat, quando |pedesdiseipulis Iavil: Qui lo-
cum dicit, Ego sum vilis vera, ab illa se utique di- lus est, non indigelnisitil pedeslavel, sed est mundus
scernii cui dicilur, Quomodoconversaes in amariludi- tolus (Joan. xnr, 10). Unde ista tanta virtus aquse, ut
nem, vilis aliena (Jerem. n, 21)? Nam quo pacto est corpns tangat et cor abluat, nisi facienteverbo : non
vitis vera, quae exspectata est ut faceret uvam, fecit quia dicitur, sed quia creditur ? Namet in ipso verbo,
aulem spinas (Isai. v, 4)? aliud est sonus transiens, aliud virtus manens. Hoc
2. Ego swn, inquit, vilisvera, el Palermeusagricola esl verbumfidei quod prwdicamus,ait Aposlolus,quia
est. Omnempalmilemin menon ferentemfruclum, lollel si confessusfueris in ore luo quia Dominusesl Jesus,
eum:ct omnentquiferl frucluin,purgabiteum,ul fruclum et crediderisin corde luo quia Deus illum suscitavila
plus afferat.Nuuiquidunum sunt agricola et vitis? Se- morluis, salvus eris. Cordeenim creditur adjusliliam,
curidiimboc ergo viiisCbrisius, secundumquodait, Pa- ore aulemconfessiofit adsalutem (Rom.x, 8-10). Unde
termajormeest(Joan.xiv, 28) :secundumautemidquod in Aelibus Apostolorumjlegilur, Fide mundanscorda
ait, Ego ct Paterunum sumus (Id. x, 50),elipseagri- eorum (Act. xv, 9) : el inEpistoIa sua-beatus Pelrus,
cola csl. Nec lalis quales sunt, qui exirinseeus ope- Sic et vos , inquit, Baptisma salvos facit; non camis
rando exhibent ministerium; sed talis ui det eliam deposilio sordium, sed conscientimbonw inlerrogatio
inlriiisecus incrementum. Nam neque qui planlat est (I Pelr. III, 21). Hocestverbumfideiquodprwdicamus:.
aliquid, nequequi rigat; sed quiincrementumdat Deus. quo sine dubiout mundare possit, consecralur et Ba-
Sed utique Dens est Christus, quia Deuseral Verbum; ptismus. Cbristns quippe nobiscumvitis, cum Patre
unde ipse el Paler unum sunt: et si Verhumcaro fa- agricola, dilexit Ecclesiam,et seipsumtradidit pro ea.
ctum est (Id. i, 1, 14) quod non erat, manet quod Lege Apostoium, et vide quid adjungat: Ut eam
erat. Denique cum de Patre tanquam de agricola sanclificaret,inquit, mundans eam lavacro aqum in
dixissel quod infructtiosnspalmiles tollal, frqctuosos verbo(Ejihes. v, 2S-26). Mundaiioigitur nequaquam
aulem purget ut plus afferant fruclum; continuo fluxo et labili tribueretur elemento, nisi adderetur,
etiam seipsummundatorem palmitumostendens, Jam in verbo. Hoc verbum fidei tantum valel in Ecclesia
vos, inquit, mundiestis proplersermonemquemloculus Dei, ul per ipsum crederitem ', offefenlem, bene-
sum vobis.Ecce et ipse mundalor est palmilum, quod dicentem, tingeutem, etiam tantillum mundet infan-
est agricolae,non vitis officium: qui etiam palmites tem ; quamvis nondum valentem corde credere ad
©perariossuosfecit. Nam etsi non dant incrementum, justiliam, ct ore conlileri ad salutem. Tolum hoc lit
impeiidunt tamen aliquod adjumentum; sed non de per verbum, de quo Dominus ait, Jam vos mundi
suo : Quia sine me, inquit, «i/n7 poteslis facere. Audi eslis propterverbumquod locutussum vobis.
etiam ipsos confitenles: Quid autemesl Apollo?quid
autemPauUis?Minislriperquos(ai£»)credidistis,eluni- 1 Lov.,peripsamcredentem.Editialii,peripsumcreden-
rfuiquestculDominusdedit,Ego plantavi,Apollorigavit. tem; consentientibus Mss.,qui carentvoce,offerentem.
J841 TRACTATUSLXXXII. CAPUTXV. 1.84.8
TRACTATLSLXXXI. ipso non potest ferre. Quamvisaulem Christus vitis
De eo quodait, Manetein me, et ego in vobis ; usque non esset, nisi homo esset; lamen istam gratiampal-
ad id, Quodcumquevoluerilispetetis, et fielvobis. mitibus non praeberet, nisi etiam Deusesset. Verura
Cap. xv, f . 4-7. quia ita sine isla gralia non potest vivi, ut et mors in
1. Vilera se dixit esse Jesus, et discipulos suos potestate sit liberi arbitrii: Si Quisin me, inquit,
palmites,et agricolamPatrem : unde jampridemsicut non manserit, mitlelurforassicut palmes; et arescet;
potuimusdisputatumest. ln hac autem leetione, cum el colligenleum, et in ignemmiltent, el ardel. Ligna
adhuc de seipso qui esl vitis, et de suis palmitibus, itaque vitis tanto sunt contemptibiliorasi in vite non
hoc esl discipulisIoqueretur: Manele, inquit, in me, manserint, quanto gloriosiorasi manserint: denique,
et egoin vobis.Noneo modoilli in ipso , sicul ipsc in sicut de Iiis etiam per Ezechielem propheiam Domi-
illis. Ulrumqueaulein prodest non ipsi, sed illis. lta nus dicit, proccisanullis agricolarumusibus prosunt,
quippein vile sunl palmiles, ul viti non conferant, nullislabrilibus operibus depulanliir (Ezech. xv, 5),
sed inde accipiantunde vivant: ita vero vilis est in Unumde duobuspalniiiicongruit,aut vilis, aut ignis;
pahnilibus, ut vitalealimenlumsubminislreleis, non si in vite non est, in igne erit: ut ergo in igne non
sumalab eis. Ac per lioc et marienlemin se habere sit, in vite sit.
Chrisium, et mancre in Chrislo, discipulisprodest 4. Si manserilisin me, inquit., et verbameain vobis
utrumque, non Chrislo.Nam praecisopalmile,polest manserint, quodcumquevoluerilispetelis, el fiet vobis.
de viva radice alius pullulare; qui auicm prsecisus Manendoquippe in Christo, quid velle possunt nisi
est, sine radice non potest vivere. quod convenitChristo? Quid velle possunt manendo
2. Deniqueadjungit et dicit: Sicut palmesnon po- in Salvatore, nisi quod non est alienum asalute?
tesl ferrefruclum a semelipso,nisi manserilin vile; sic Aliud quippevolumusquia sumusin Chrislo, etaliud
necvos, nisi in me manseritis.Magnagratiaecommon- volumus qukvsumusadhuc in hoc sseculo.Deman-
datio, fratres mei: corda instruit humilium, ora ob- sione namque hujus sseculinobis aliquandosubrepit,
struit superborum. Ecce cui, si audent, respondeant, ut hoc petamus quod nobis non expedire nescimus.
qui ignorantesDei justitiam, et suam volentesconsti- Sed absil ut fiat nobis, si manemusin Clirislo, qui
ttiere, justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. x, 5). non facit quandd petimus, nisi quod expedit nobis.
Ecce cuirespondeanl-sibiplacentes, et ad bona opera Manentes ergo in eo, cum verba ejus in nobis ma-
faciendaDeumsibi necessariumnon putantes. Nonne nent. quodcumquevohierimuspetemus. el fiet nohis.
Iiuicresistunt veritaii, liomines mente corrupli, re- Quia si pelimus et non fiet, non hoc petimus quod
probi circa fidem(II Tim. ni, 8), qui respondent et. habet mansio in eo, nec quod habent verba ejus quse
loquunlur iniquitalem, dicentes: A Deo habemus manent in nobis; sed quod liabel cupidilas et infir-
quod hominessumus, a nobis ipsis aulem quodjusti mitas carnis, qusenonest in eo, et in qua non manent
sumus? Quid dicitis, qui vos ipsos decipitis, non verba ejus. Nam ulique ad vdrba ejus perlinet oratio
assertores, sed prsecipilatoresliberi arbitrii, ex allo illa quam docuit, ubi dicinms, Pater nosler, qui esin
elationisper inania praesumptionis, in profunda sub- cwlis (Malih. vi, 9). Ab hujus oralionis verbis et
mersionis?Nempevox vestra est, quod homoex se- sensibusnon recedamuspetilionibusnostris, et quid-
metipsofacitjustitiam: hoc est altumelalionisvestrae. quid pelierimus, fiet nobis. Timcenim dicendasunt
Sed veritas contradicit, et dicit, Palmes non polest verba ejus in nobis manere, quando facimus quae
ferre fructuma semetipso, nisi manserit in vite. Ite prsecepit, et diligimusquaepromisit: quando autem
nunc per abrupla, et non habentes ubi figamini, verba ejus maneni in memoriaf nec inveniunturin
ventosa loquacitatejactamini. Hsecsunt inania prse- vila, non compulaturpalmesin vite, quia vitam non
sumplionisvestrse.Sed quid vos sequatur videte, et attrahil ex radice. Ad hanc differentiamvalet quod
si esl in vobis ullus sensus, borrele. Qui enim a se- scriptum est, Et memoriaretinenlibusmandata ejus,
metipso se fructum exislimal ferre, iu vite non est; ul faciantea (Psal. cn, 18). Mullienim memoria re-
qui in vftenon est, in Christonon esf; qui in Christo tinent, ut contemnant, vel etiam derideant et oppu-
non est, chrislianus non est. Haecsunt profunda gnent ea. In hisverbaChristi non manent, qui attin-
submersionisvestrse. gunt quodammodo,non cohserent: et ideo illis non
5. Etiam atque etiam considerate quid adhuc _ve- erunl in beneiicium, sed in teslimonium.Et quia sic
ritas adjungatet dicat: Ego sum,inquit, vitis,vospal- insunt eis ul non maneantin eis, ad hoc lenentur ah
mites.Qui manetin me, et ego in eo, hic fert fruclum eis, ul judicentur ex eis.
tnultum:quiasinemenihil potestisfacere.Ne quisquam TRACTATUSLXXXII.
putaret saltem parvum aliquem frucium posse a se- De eo Dominusdicit,In hoc clarificatusest Paler
melipsopalmitemferre, cum hic
dixisset, fert fruclum quod
meus, ut fruclum plurimum afferatis; usquead id,
multum, non ait, quia sine me parum potestisfacere; Et maneoin ejus dileclione. Cap. xv, f . 8-10.
sed, nihil poteslisfacere.Sive ergo parum, sive mul-
tum, sine illo fieri non potest, sine quo nihil fieri 1. MagismagisqueSalvator gratiam qua salvamur
potest. Quiaetsi parum attulerit palmes, eum purgat discipulis loquendo commendans : In hoc, inqtiit,
agricolaut plus afferat: tamen nisi in vite manseril clarificatuseslPalermeus,ulfructumplurimumafferatis,
et vixeritde radke, quantumlibet fruclum a semet- et effwiaminimcidiscipuli.Sive glorificaluesive clari-
1843 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl 1844
ficalnsdicalnr, ex uno grsecoverbo ulrumque transla- dixeril dileclionem,utrum qua eum diligimus,an qua
ium esi, quotl est ^&^-JM^. enim qu;iegrsece di- ipse diligit nos : sed ex verbosuperiore dignoseilur. -
cilur, laliue gloria est. Quod idoo commemorandum Dixeral quippe, Et egodilexivos; cui verbo conlinuo
exisljmavi, quia dicit Apostolus, Si Abrahamcx ope- subjunxil, Manelein dilectionemea : illa ergo qua
ribusjustificalus est, habel gloriam,sed non ad Deum dilexit nos. Quid est lcrgo, Manetein dilectionemea,
(Rpm.IV, 2). Haecesl ad Detim gloria qua glorificatur nisi, manete in gratia mea? Et quid esl, Si prmcepla
non homo, sed Deus, si ppn cx operibus, sed ex fide mea servaveritis,manebilisin dilectionemea, nisi, ex
justificalur, ul ex Deoilli sit quod eliambene operatur: hoe scielis quod in dileclione mea qua vos diligo,
quQiiiampalmes, sicut jam superius dixi, nop polest manebitis, si prsecepta mea servabitis?Non ergo ut
ferre fructum a semetipso (Tracl. 81, n. 2). Si epim nos diligal, prius ejus praeceplaservamus; sed nisi
in hoc elaiificattis esl Deus Paler ut fructum pluri- nos diligal, praecepta ejtis servare non possuinus.
mtim afferamus, et eflieianiur Chrisii discipuli; non Hseccslgralia quaehuhiilibus patet, superbos latet.
hoc glorise nostroefribuamus, tantiuam hoc ex nobis 4. Sed quid illud est quod atijungit: Sicul et ego
ipsis habeamus. Ejus est enim hsecgralia, et ideo in Palris mei prmceptaservavi, el maneoin ejus dile-
Jiocnon nostra, sed ejus est gloria. Undeel alibi cnni ctione? Utique etiamhic hancdileclionemPatris inlel-
dixisset, Sic luceallumenveslrumcoramhominibus,ut ligi voluit, qua eum diligit Pater. Ita quippe dixeral,
videant opera veslrq bona; ne a semetipsispulareut Sicnt dilcxit me Paler, el ego dilexi vos; alque his
esse bona opera sua, mox addidit, El cjlorificentPa- verbis illa subjunxil, Manelein dilectione mea, illa
trem veslrum qui in cwlis esl (Matlh. v, 16). In hoc procul dubio qua dilexi vos. Ergo quod ait etiam de
eniin glorificaiur Paler ut fructum plurimtim affera- Palre, Maneoin ejus dileclione,illa scilicet accipicnda
mus, el efficiamurChristi discipuli. A quo elficimur, est qua dilexit eum Paler. Sed numquid et hic gralia •
nisi ab illo cujus miscricordia prsevenit nos? Ipsius inlelligenda est, qua Paler diligilFilium, sicut gratia
enim figmenlumsumus, creati in ChristoJesu in ope- est qua nos diligit Filiiis : cum simus nos filii gralia,
ribus bonis (Ephes.n, 10). non naiura; Unigenitus autcm natura, non gralia?
2. Sicut dilexitme Paler, inquit, el ego dilexivos: An hoc eliam in ipso Filio ad hominem referendum
manelein dileciionemea. Ecce undc sunt nobis opera est ? Ita sane. Nam diceiido,Sicut dilexitme Pater, et
bona. Nam unde nobis essent, nisi quia fides per , ego dilexivos, graliam knediatorisostendit. Mediator
dileclionemoperalur (Galat. v, 6) ? Unde aulem dili- auiem Dei et bominum,'non in quantumDeus, sed in
gercmus, nisi prius diligererhur? Aperlissimehoc in quanlum bomoest Chrislus Jesus. Et profeclo secun-
Epistola sua idem iste «vangelista divit : Nos dili- dumid quod homo est, de illo legitur, Et Jesus profi-
gamus Deum, quoniamipse prior dilexilnos (I Joan. cicbatsapientiaet wlate, el gratia apud Deumethomines
lv, 19). Quod autem ail, Sicut dilexil me Pater, et (Luc.u, 52). Secundum hoc igilur recte possumus'
egodilexivos;non aequalitatemnaturaeoslenditnostrae dicere, quodciimadnaluramDei non pertineat huma-
et suae, sietil est Palris et ipsins, sed graliam qua na natura, ad personamtamen unigeniti Filii Dei per
medialor Dei el hominum esl homo Chrislus Jesus gratiam pertinet humana nalura; et tantam gralkun,
(I Tim. n, 5). Mediatorquippe monstratur, eum dicil, ut millasit major, nullalprorsussequalis.Neque enim
me Pater, el ego vos '. Nam Paler ulique diligit ot . illam snsceptionemhominisulla merila praecesserunt,
nos, sed in ipso; quia in hoe glorificatur Paler, ut sed ab illa suseeplione meriia cjus cuncta coeperunl.
fruclum afferamusin viie, hoc est in Filio, et eflicia- Manetergo Filius in dilectionequa eum dilexit Pater,
mur ejus discipuli. et ideo servavit prsecepiaejus. Quid est enim et ille
3. Maneie,inquit,in dileclionemea.Quomodomane- homo, nisi quod Deussuseeptor cst ejus (Psal. m, 4),
Iiimus? Audi quid sequilur-: Si prwceplamea, inquit, Deusenim erat Verbum,Unigenitusgignentico-.vter-
$ervavci'iiis,manebitisindileclionemea.T)ileci\ofac\l])V3i- nus : sed ul mediator darelur nobis, per ineffabilem
cepta servari, anprseceplaservatafaciunidilectionem? gratiam Verbum caro factum est, ct habitavil in.
Sed quis ambigatquod dileclio prsecedit?Unde enim uobis (Joan. i, 1, ii). '
praeceptaservet non habet,qui non diligit. Quod ergo LXXXIII.
ait, Siprwceptameaservaveritis,manebitis iti dilcctione TRACTATjUS
In hwc verba, Hsec locutus sum vobis, ut gaudiuml
mea, ostendit non unde dileclio generetur, sed unde
monslrelur. Tanquamdiceret, Nolilevosputare manere meum in vobis sit, et gaudiumvestrum implealur.|
in dilectione mea, si non servatis prseeeplamea : si Hoc est prseceplummeum, ut diligatis invicem,'
enim servaveritis, manebilis.Hoc esl, binc apparebit sicut dilexi vos. Ca.p.xv, f f . 11, 12.
. quod in dilectionemea manebiiis,si praeceptamea ser- 1. Audistis, charissimi, Dominumdicentem disci-
vabilis.Ul nemo sefallal, dicendoquod eum diligat, si pulis suis, Hwc loculus sum vobis, ul gaudiummeum
ejus prseeeplanon serval. Nam in tantum eum diligi- in vobis sil, et gaudiumveslrum impleaiur. Quid est
mus, in quanlum ejuspraeceptaservamus:in qnanlum gaudiumChristi in nobis.inisi quciddignalur gaudere
autem minus servamus, minus diligimus. Quamvis de nobis?Et quid est gaudium noslrum qtiod dicit
•quod ait, Manetein dileclionemea, non apparet quam implendum, nisi ejus habere consortium? Propter
1Er. uigd. et ven., sic ferunt:s?<; dilexil me
Pater; quod beato Petro dixerat, Si nonlaverole, -nonhabebis
et egodilexivos. M. partem mecum (Id: xm, ig). Ga.udium.ergo ejus in
1845 TIUCTATUS LXXXIV. CAPUTXV. " 'ml
nobis, graiia est quam prsestititnobis : ipsa est* el est esse, non sola. De fide igilur nobis quam multa
gatidiumnoslrum. Sedde hac ille eliam ex aeternitate mandata sunt, quam mulla de spe, quis potest cuncta
gaudebiit,quandonos elegitante conslitulionemmundi colligere,quis enumeranddsufficere? Sed intueamur
(Ephes.i,4). Neereciepossumusdicerequodgaudium quod ait idem apostolus, Plenitudo Legis charilas
ejtis plenumnon erat: non enim Deus imperfecteali- (Rom.xnr, 10). Ubi ergo charitas est, quid est quod
qnandogaudebat.Sedilludejus gauditimin rtobisnon possit deesse? ubi aulem non est, quid est quod pos-
erat: quia necnosin quibusessepossetjam eramus; sit prodesse? Daemoncredit (Jacobin, 19J, nec dili-
nec quandoesse coepimus,cum illo esse coepimus.In git : nemo diligit,qui noncredit. Frustra quidem,sed
ipsoautem sempererat, quinos suosfuluros certissima tamen polest sperare veniam qui non diligit : nemo
suaepraescientiseveritategaudebal.Poindegaudiumjamautempotest desperare qui diligit. Itaque ubi dileclio
'pse perfeelumdenobishabebat,quandonosprseseiendo est, ibinecessariofides et spes : el ubi dilectio pro-
11pitvdeslinandogaudebat: nequeenimullusin illoejus ximi, ibi necessarioetiam dilectioDei. Qui enim non
gandio metus esse poterat, ne forte non fieret quod diligit Deum, quomodo diligit proximum lanquam
se facttirumesse praesciebat.Sed neque cumid facere seipsum;quandoquidem non diligit et seipsum? Est
coepit,quodse faclurumesse praescivit,gaudiumejus, quippeimpius'et iniquus; qui aulem diligit iniquita-
quo beatus est, crevit; alioqui beatior faclusest, quia tem, non plane diligit, sed odit animam suam (Psal.
nos fecit. Absit boc, fratres : Dei beatitudo quia nec x, 6). Hoc ergo praeceplumDominileneamus, utnos
minor fueratsine nobis, non fit major ex nobis. Gau- invicem diligamus; et quidquid aliud praecepit,fa-
ditim igitur ejus de salule noslra, quod in illo semper ciemus1 : quoniam quidquidest aliud hic habemus.
fuit cumpraescivitet praedeslinavitnos, coepitesse in Discernitur quippe isla dilectioab illa dileclionequa
nobis qirando vocavit nos; et boc gaudium merilo se invicem diligtintbominessicut homines : nam ut
nosirum dicimus, quo et iiosbeatifuturi sumtis: sed disccrneretur, adjunclumesl, siculdilexivos. Utquid
hoc gaudiumnoslrum crescit et proficit, et ad suam enim diligitnos Chrisius,nisiut regnare possimuscum
perfectionemperseverandopertendit. Ergo inchoaliir Christo ?Adhoc ergo ctnos invicemdiligamus,utdile-
in fiderenascenlium,implebilur in praemioresurgen- ctioriemnostramdiscernamusa cseteris,quinonad hoc
lium. Ecce unde dictum existimo, Hmc locutussum se inviceni diligunt, quia nee diligunt. Qui aulem
vobis,ul gaudiummeumin vobissil, et gaudiumve- se propter habendumDeumdiligunt,ipsi se diligunt:
slium hnpleaiur : in vobissit meum; hnplealur ve- ergo ut se diligant, Deumdiligunt. Non est baecdi-
strum. Semperenim erat meum plenum,et antequam leclio in omnibushominibus: paucise proptereadili-
vocaremini, cumvocandia me praesciremini;sed fit gunt, ut sit Deusomuiain omnibus(lCor. xv, 28).
et in vobis,cumliocefficiminiquodprsescividevobis.
TRACTATUSLXXXIV.
Impleatur autem veslrum: quia beali erilis, quod
nondumestis; sicut creati estis qui non fuisiis. In illud, Majorem hac dileetionem nemo babet, ut
2. Hoc esl, inquit, prmceplummeum, ul diligalis animam suam pouat quis pro amicis suis. Cap.
invicem,sicutdilexivos.Sive dicalur praeceptum,sive xv, f. 15.
mandatum, ex uno verbo graecoutrumque inlerpre- 1. Plenitudinem dilectionisqua nos invicem dili-
tatur, quod est kno)-t,.Jamvero istam senientiamet gere debemus, fratres charissimi, definivit Dominus
aniea dixerat, de qua me vobis, ut potui, dispulasse dieens : Majoremhac dilectionemnemohabel, ul ani-
meminisse debetis (Supra, Tract. 6S). Ibi enim sic viamsuam ponalquispro amicissuis. Quia ergo supe-
ail, Mandalumnovumdo vobis, ul diligalisinvicem, rius dixerat, tloc estmandalummeum,ut diligalis in-
siculdilexivos, ut cl vos diligatis invice.n(Joan. xm, vicetn, sicul diiexi vos; quibus verbis addidit quod
54). Ilujus itaqne mandati repetilio, commendatio nunc audistis, Majoremhac dilectionemnemohabet,ut
est: nisiquod ibi, Mandalum,inqttit, novumdovobis; animamsuani ponat quis pro amicissuis : fit ex hoc
hic autem, Hoc esl, inquit, mandalum meum: ibi, consequens, quod idem iste evangelisla Joannes in
tanquam non fucrit anle tale mandatum; hic, tan- Epislola sua dicit, Ul quemadmodumChristus pro
quam non sil aliudejus mandalum. Sedibi diclumest nobis animam suam posuit, sic et nos debeamuspro
novutn,ne in vettislale nostra perseveremus : bic fralribus anintas ponere(I Joan.m, 16); diligentes
dictumeslmeum, necontemnendum putemus. ulique invicem sicut ipse dilexit nos, qui pro nqbis
5. Quod autem hic ita dixit, Hoc est mandalum animam suam posuit. Nimirum hoc est quod legilur
meum,velut non sil aliud,quid puiamus,fratres mei? in ProverbiisSalomonis: Si sederis cwnaread men-
Numquidnamsolum ejus de ista dileclionemandatum sam potentis,consideransinlelligequmapponunturlibi;
est, quadiligimusinvicem? Nonneest et aliud majus, elsicmilie manum luum, sciens quia taliale oportet
ut diligamusDeum?Aut vero de"soIa Deusnobis di- prmparare(Prov.xxni, 1et 2). Nam quaemensa est po-
Iectionemandavil,ut alia non requiramus?Tria cerle lenlis, nisi unde sumilur oorpus et sanguis ejus qui
commendal Apostolus dicens : Manenlautem fides, animam suam posuit pro nobis? El quid esl ad eam
spes, chaiilas, tria hwc: major aulemhorumcharilas sedere, nisi humiliteraccedere?Et quid est conside-
(ICor.xm,15). Etsi in cbaritate, hoc e^t in dilectione rare et intelligere quse apponunturtibi, nisi digne-
concluduntur duo illa prsecepta; major tamen dieta tanlam graliam oogilare?Et quid est sic mitterenia-
*Editi,ipseest. AtMss.,ipsaest. 1 HaLov.Editiveroaliiet pleriqueMss.,faciamusi
isnn IN JOANNISEVANGELIUM,'S. AUGUSTM 1848
num, ut scias quia talia te oportet praeparare, nisi mana infirmitas corivenitur, eique dicitur: Noli ex-
quodjam dixi, quia sicut pro nobisvChristusanimam tenderete, cum sis pauper, conlra divilem. Divesest
suam posuit, sic et nos debemusanimas pro fratiibus enim qui nec haereditarionec proprio unquam debito
ponere? Sicul enim ait eliam apostolus Petrus, Chri- obnoxius, et ipse juslus est, et alios justificat Chri-
stus pro nobispassusest. relinquensnobisexemplum,ut slus. Noli contra eum te extendere, in lantum pau-
sequamur vesligiaejus (1Pelr. n, 21). Hoc est talia per, ut remissionis peccalorum appareas quolidianus
praeparare. Hoc beati marlyres ardenti dilcctione fe- in oratione mendicus.Tuoaulem consilio,inquit, abs-
cerunt : quorum si non inaniter memorias celebra- line le. Unde, nisi a praesumptionefaIlaci?HIequippe
mus, atque in convivio quo el ipsi saturati sunt, ad quia non tantum est homo, sed etiam Deus, ideo
men=amDomini accedimus, oportet, nt quemadmo- nunquam reus. Si enim direxeris oculum tuum ad
dum ipsi, et nos talia praeparemus. Ideo quippe ad illum, nusquamparebit Oculumtuuni,oculuinvidelicet
ipsam mensam non sic eos commemoramus,quem- Iiumanumquo cernis' humana, si direxerisad illum,
admodum alios qui in pace requiescunt, ul etiam nusquamparebit; quia videri non potesi, quemadmo-
pro eis oremus, sed magis ut ipsi pro nobis, ut eorum dum videre tu potes. Parabil enim sibi pennassicut
vestigiis adhsereamus; quia irnpleverunlipsi charita- aquilw, et vadel in domumprwpositisui (Prvv. xxm,
tem qua Dominus dixit non posse esse majorem. 5-5) : unde ad nos ulique venit, nec tales qualis ve-
Talia enim suis fralribus exbibuerunt, qualia de Do- nit invenil. Diiigamusiergoinvicem, sicut et Christus
mini mensa pariter acceperunl. dilexit nos, el tradidit semetipsumpro nobis (Galat.
2. Neque hoc ila dictum sit, quasi propterea Do- II, 20). Majoremquippe hac dileclionemnemo habei,
mino Chrislo pares esse possimus, si pro illo usque ut animam suam pondlquis pro atnicissuis. Eumque
ad sanguinem martyrium duxerimus. Hle potestatem sie imitemur pia obedientia, ut ei nos comparare
liabuit ponendi animam suam, et iterum sumendi nulla praesumamusaudacia.
eam (Joan. x, 18); nos aulem nec quantum volumus TRACTATUSLXXXV.
vivimus, et morimur eliamsi nolumus : ille moriens De eo quoddicil, Vosamici mei
mox in se occidil mortem; nos in ejus morle libera- estis, si fecerilis quse
mur a morte : illius caro non vidit corrupiionem praecipiovobis. Jamiion dieo vossorvos; quia ser-
vus nescit quid facial dominusejus.Cajj. xv, f f .
(Act. n, 31); noslra posl corruptionem, in fine sae- !
14, 15.
culi per illuminduetur incorruplionem1: ille nobisnon
indiguitut nos salvos faccret; nos sine illonihil pos- 1. Cum Dominus Jesus commendassetcharitatem
sumus facere : ille se nobis palmiiibuspraebuitvitem; quam exhibuit nobis moriendo pro nobis, atque dixis-
nos habere prseter illum non possumus vitam. Po- set, Majoremhac dileclionemnemohabel, ulanimam
stremo etsi fratres pro fralribus moriatittir, lamen in suam ponatquis pro amicissuis : Vos, inquit, amici
fraternorum peccatorum remissionemnullius sangtiis , mei estis, si fecerilis quwego prwcipiovobis. Magna
martyris funditur, quod fecit ille pro nobis : neque in dignatio! cum servtis bonus esse non possit, nisi
lioc quid imilaremur, sed quid gratularemur contulit praeceptadomini sui feeeril; hinc amicos suos voluit
nobis. Quatenus-ergomartyres pro fratribus sangui- inlelligi, unde servi boni possunl probari. Sed , ut
nem suumfuderunl, hactenus talia exhibtierunt.qua- dixi, isia dignalio est, ut domirius quos novit servos
lia de mensa dominicaperceperunts. In caeterisenim suos, dignelur dicere amicos suos. Nam ni sciatis ad
quse dixi, quamvis nec omnia dieere potui, martyr servorum officiumpertinere praeceptadomini sui fa-
Chrisii longeimpar est Christo.Quod si quisquamse, cere, alio loco servos utique objurgat dicens : Quid
non dico polentiaeChristi, sed innocentiaacompara- auletnvocatisme, Domiiie,Domine, et non facilisqum
bit; non dicam el alienum se putando sanare, sed dico (Luc. vr, 46)?Cum ergo dicitis, inquil, Domine;
suum saltem nullum habere peceatum : etiam sic avi- jussa faciendo, quid dicatis ostendile. Nonneservo
dior est quam ratio salutis exposcit, mullum est ad pbedienti ipse dicturus est. Euge, servebone, quia in
illum, non capit tantum.Et bene quod isla Proverbio- paucisfuisiifidelis, suprd^multale constituam;inira in
rum sententia commonetur, quaeeontinuo subjungit gaudium Domini lui (Maiih. xxv, 2i)?Potcst igilur
atque dicit, Quod si avidiores, noli concujriscere cibos esse servus el amicus, qui servus est bonus.
ejus; salius esl enim ut nihil inde sumas, quamul tibi 2. Sed quod sequilur attendamus. Jam non dico
phts quam oportet assumas. Hwc enhn, inquit, vilam vos servos;quia servusnescitquid faciat dominusejus.
habent fallacem, hoc esl hypocrisim.Ditendo enim se Quomodoergo intellecturi sumus, et servnm et ami-
sine peccato esse, justum non polest exhibere, sed cum esse servum bonum , cum dicat, Jam non dico
fmgere. Ideo diclum est, Hmc enim habenlvitamfal- vosservos, quia servusnescitquid faciatdominusejus?
lacem.Unus est solus qui el carnem hominis habere, Ita nomen constiluil amici, ul auferat servi; non ut
etpeccalum poluit nonhabere. Meritoquodsequilur, in uno uirumqtie maneatj setl ul alterum altero dece-
nobis praecipitur, ac tali verbo atque proverbio hu- denle suceedat. Qtiid est boc ? Itane cum pr.vcepta
Dominifecerimtis, servi non erimus?Itane tunc seni
1 IncorruplioM, Er.Lugd.et Ven. M.
a Hic sex Mss.ajuxla non erimus, quando boni servi fnerimus? Et quis
ddunt, imitari quis moiientempotmt eontradicere
nemoautempoluilredimentem.id tres alii relerunt i.roxi- potest verilaii quaeait, Jamnon dicovos
me ante haecverba,quodsi quisquam. servos?Et cur hocdixerit, docet : Quia servus, in-
 IS/Q TRACTATUSLXXXVI. CAPUT XV. 18S0
quit, nescit quid faciat dominus ejus. Numquidnam quid noster Dominusfaciatsciamus. Non solumenim
t;ervo bono et probato dominus ejus 11011 etiani se- Tiomines, verttm etiam justos ipse facituos, etnon
crela sua commiuil? Quid esl ergo quoti ait, Servus ipsi nos. Ei tn hoc sciamus, quis nisi ipsefacit? Non
nescitquidfaciat dotninus ejtts? Verum , esto, nescit enim spiritumlinjustnundiaccepimus,sed Spirilumqui
quid faciat; numqtiid nescil eliam quitl praeeipial? ex Deoest, ut sciamusquwa Deo donalasunt nobis
Nam etsi boc nescit, quomodo seryit? Aut quomodo (lCor. n, 12). Ab ipso quidquid boni est, donalur.
servus esl, qui non servit? Et tamen Dominus loqui- Ergo quia et hoc bonum est, ab ipso utique donatur
lur, Vosamiri mei eslis, si feceritis quw egoprwcipio ul scialur a quo bonum omne donelur ; ul omninode
vobis.Jam non dico vos servos. 0 rem mirabilem! omnibus bonis, qui gloriatnr, in Dominoglorietur
Cum servire non possimus, nisi ' praecepta Domini (Id i, 51). Quodvero sequitur, Vos autem dixiami-
fecerimus, quomodo praecepta faciendo servi non cos; quia omnia qumcumqueaudivia Palre meo, nota
erimus? Si servusnon ero praeceplafaciendo, et nisi fecivobis, ifa est profundum, ut nullo modo sil isto
pr.ccepia fecero, servirenon potero; ergo serviendo sermone coarctandum, sed in alium differendum.
servus non ero. TRACTATUSLXXXVl.
5. Inlelligamus, fratres , inlelligamus, et boc in De eo quod Dominus ait, Vos autem dixi amicos;
nobis Dominusfaciat ul intelligamus, faciat etiam ut usque ad id, Ut quodcumquepetierilis Patrem in
intellecla faciamus. Hoc aulem si scimus, profecto nomine meo, det vobis. Cap. xv, f f . 15, 16.
scimus quod facit Domimis, quia nos ipsos tales non 1. Meritoquserilurquomodoaccipiendumsit quod
facit nisi Dominus, et per hoc ad ejus amicitiam per- ait Dominus, Fosaulemdixi amicos; quia omnia qum-
tinemus.Sicut enim duo sunt timores, qui faciunt cumqueaudivi a Palrc meo, nola feci vobis. Quis enim
duo genera timentium; sic duaesunt servitutes, quae audeat affirmare vel credere ullum hominum scire
faciunt duo gcnera servorum. Est timor quem per- omnia qmrcumquea Patre audivit unigenitus Filius ;
fecia charilas foras miltit (I Joan. iy, 18), et est quando ne boc quidem quisquam capit, quomodoa
aliustjniorcastus permanens in sseculumsaeeuli(Psal. Patre audiat ulltimverbum, cum ipse sit Patris uni-
XVIII,10). Illum timorem qui non est in charitate, at- ctim Verbum? Quid, quod aliquanto post, in hoc
tcndebat Apostolus, eum.dicebat : Non enimucce- ipso tamen sermone, quem post coenamante passio-
pistisspiritumserviiutis iterumin timore (Rom. vm, nem ad discipulos habuil, Mnlta, inquit, liabeo vo-
15). Illum autem iimorem easluni altendebai, cum bisdicere; sednon polcstisilla porlare'modo(Joan. xvi,
diccbat: Noli allum sapere, sed lime (Id. xr, 20). In 12)? Quo igitur paclo intellecturi sumus ornnia eum
illo timore quem foras charilas mittit, cst etiam ser- nota fecisse discipulis, quaecumqueaudivit a Palre,
vitus sinml foras cum ipso timore mitlenda : utrum- cum propterea quaedam multa non dicat, quia scit
queenim junxit Aposlolus, hoc est servitutem et ti- eos modo portare non posse? Sed nimirum quod fa-
morem, dicendo, Non enim accepislisspirilumservi- cturus est, fecisse,sedicit, qui ea qusefutura sunt
tulis ilerum in timore.Ad hanc servitutem servum fecit (Isai. XLV,11). Sicul enim dicil per proplietam,
perlinenlem inluebaluret Dominusdicens , Jam non Foderunl manus measet pedes meos(Psal. xxi, 18);
dicovos servos; quia servusnescitquid facial dominus nec ait, fossuri sunt; velut praeterila dicens, et ea
ejus. Non utique ille servus pertinens ad liniorem lamen futura praedicens: ila el hocloco ait omnia se
castum , cui dicitur, Euge, serve bone, intra in gau- notafecisse discipulis, quaese novit nota esse faclu-
diumDominitui : sed ille servus perlinens ad timo- rum in illa pleniludine scientiae, de qua dicit Apo-
rem foras acharilate miltendum, de quo alibi dicit, stolus, Cutn aulem veneril quod perfeclumesl, quod
Servusnon manet in domo in wternum; filius autem ex parte esl evacuabitur.Ibi quippe dicit: Nunc scio
manelin alernum (Joan. vm , 55). Quoniam iiaque ex parle, lunc aulem cognoscamsicul el cognitussum;
dedit nobis potestatem filios Dei fieri (Id. i, 12), el nunc per speculumin mnigtnale,tuncauletn faciead
non servi, sed filiisimus: ut miro quodamet ineffabili, faciem (I Cor. xiu, 10, 12). Nam et ipse Aposiolns
sed lamenveromodo, servi non servi esse possimus; salvos nos dicit esse faclos per lavacrum regenera-
servi seilicet timore caslo, ad quem pertinel servus tionis (Tit. m, S): qui tamen alio loco, Spe, inquit,
intrans in gaudium domini sui; non servi autem li- salvi facti sumus. Spes aulemqum videtur, non est
more foras millendo, ad qucm perlinet servus non spes: quodenimvidetquis, quidsperat ? Si aulem quod
mauens indomoin seternum.Ut autem lales servi non non videmussperamus, pe.r patieniiam exspeclamus
servi simus , Dominumfacere sciamus '. Hoc autem (Roin. vni, 24 et 25). Unde eliam ejus coaposioliH
servus ille nescit, qui nescit 2 quid faciat Dominus Petrus : In quem modo, inqtiit, nonviaentescreditis;
ejus; el cum-aliquid bcmifacit, sic exlollilur quasi quem ctim viderilis, exsultabilisgaudio inenarrubitiet
hoc ipse faciat, non Dominus ejus; et in se, non in honorato, percipienlesmercedemfidei, salulemanima-
Dominogloriatur, cum se ipse deceperit, quia sic rum veslrarum (l Petr. i, 8 e/9). Si crgo nunc tempus
gloriatur, quasi non acceperit (1 Cor. iv, 7). Nosau- esl fidei, salus autem animarum merces est lidei;
tem, charissimi, ul amici Domini esse possimus, quis dubiiet in fide, quae per dilectionem operatur
1Er. Lugd. Ven.Lov.sic legendumputant: Dominum (Gal.v, 6), peragendum diem, atque in fme diei
facere scimus. U. recipiendam esse mercedem, non solum redempuo-
5in plerisqueMss.nonbabetur,quinescit. nem corporis nostri, de qua dicit .apostolusPaulus
1831 IN JGANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1852
(Rom. vni, 25); verum etiam salutem animarum no- 5. Et videte, cbarissimi, quemadmodumnon eligat
strarum, de qua dicit Aposlolus Petrus ? Utriusque bonos, sed quos elegit, faciat bonos. Ego, inquil, elegi
enim rei felicitas isto lempore alque in hac mortali- vos, et posuivosul eaiis, ei fruclum afferalis, el fruclus
,late in spe polius habetur, quam in re tenelur. Ve- vestermaneal.Nonne iste est fructus de quo jam dixe-~
rumhoc interest, quod exlcrior noster homo, id est rat, Sine me nihil potestisfacere (Joan. xv, 5)? Elegit
corpus , adhue corrumpitur ; interior aulem, id est crgo, et posuitut eamus, etfruclum afferamus:nullum
anima, jam renovalur de die in dicm (II C'or.iv, 16). itaque fructum unde nos eligerel habebamus. Ut eatis,
Ilaque sicut immortalitatem carnis el salutem ani- inquil, et fructumafferatis.Imus ul afferamus, el ipse
marum futuram exspectamus, quamvis jam pignore est via qtia imus, in qua nos posuit ut eamus. Proinde
aceepto salvi factiesse dicamur; ila omniumnotitiam in omnibus misericordiaejus praevenitnos. Et fructus,
quaecumqueUnigenitus audivil a Patre, futuram spe- inquil, vestermaneal: ut quodcumquepeiieriiisPatrem
raredcbemus, quamvis hoc jam se fecisse dixerit innotninetneo, del vobis. Mancat ergo dilectio; ipse
Chrlstus. est enim fructus noster. Quaedileclio nunc esl in de-
2. JVonvos me elegislis, inquil, sed egovos elegi. siderio, nondum in saturitate : et ipso desideiio quod-
Hcec est illa ineffabilis gratia. Quid enim eramus cumque pelierimus in nomine unigeniliFilii, dat no-
quando Christum nondum elegeramus, et ideo non bis Pater. Quodautem accipere salvandis non expedit
diligebamus?Nam qui eum non elegit, quomodo di- nobis, non existimemus nos petere in nomine Salva-
ligit? Numquidjam in nobis eral quod in Psalmo ca- toris: sed hoc petimus in nomine Salvatoris, quod
nitur : Elegi abjeclusessein domoDomini,magis quam pertinet ad rationem salulis.
habitarein tabernaculispeccalorum(Psal. LXXXIII, 11)? TRACTATUSLXXXVII.
Non utique. Quid ergo eramus, nisi iniqui el perdili? De eo quod dicit Jesus, Haeemando vobis, ut diligatis
Neque enim jam credideramus in eum, ut eiigeret invicem; usquead id, Sed ego elegi vos de mundo;
nos : nam si jam eredentes elegit, electus elegit'. propterea odit vos |mundus. Cap. xv, f . 17-19.
Cur ergo diceret, Non vosme elegistis, nisi quia mi- 1. In lectione evangelicaqusehancantecedit, dixerat
sericordia ejus praevenit nos (Psal. LVIII, 11)? Hic Dominus : Nonvosmi>elegislis;sedegoelegivos,elposu
certe vacat vana illorum raliocinatio, qui prae- vos,ut eatiset fruclutnafferalis,et fructusvestermaneat.'
scienliam Dei defendunt contra graliam Dei, et ut quodcumquepetieritis Patrem in nominemeo, delvo-
ideo dicunt nos electos ante mundi consiitutionem bis. De quibus verbis jam nos quod Dominus dedit,
(Ephes. i, 4), quia praescivitnos Deus futuros bo- disseruisse meministis. Hic aulem dicit, sequenti
nos, non seipsum" nos facturum bonos. Non hoc scilicel leetione, quam modo cum recitarelur, audi-
dicil, qui dicit, Non vos me clegistis. Quoniam si slis : Hwc mando vobis, ul diligalis invicem. Ac per
propterea nos elegissel, quia bonos futuros csse nos hoc intelligcre debemris hunc esse fructuni noslrum
praesciverat; siimil etiam pweseisset quod eum non de quoait, Ego vos elegi ut eatis, et fruclumafferalis,
fuUsemtispri»s electuri. Non enim alitcr esse posse- el fruclus vestermaneat.Etquod adjunxit, Utquodcum-
mus boni : nisi forte dicendus esl bonus qui non ele- que pelieritis Palretn in nomine meo, del vobis: tunc
git bonum. Quid ergo elegit in non bonis? Non enim uiique dabit nobis, si jdiligamusinvicem; cum et hoc
electi sunt quia boni fuerunt, qui .boni non essent ipsum ipse dederit nobis, qui nos elegit non habenies
nisi elecli essent. Alioquin gralia jam non est gratia, fruclunvquia non eum nos elegeramus; el posuit nos
si praecessissecontendimusmerita. Haecquippe electio ut fructum afferamus | hoc est, invicem dilhjamus :
gratiseest; de qua dicit Apostolus : Sic ergo el in hoc quem fructum sine illo habere non possumus , sicut
temporereliquimper eleclionemgraliw salvmfactw sunt. palmites facere sine vite niliil possunt. Charitas ergo
Unde subjmigit: Si aulem gralia, jam non ex operi- est fructus nosler, quam delinit Apostolus, de corde
bus; alioquingratia jam non esl graiia (Rom. xi, 5, puro et conscienliabona, et fide non ficta (I Tim. i, 5).
6). Audi, ingrate, audi : Non vos me eleghtis, sed Hae diligimus invicem, hac diligimus Deum. Neque
ego elegivos. Non esl ut dieas , Ideo eleclus sum, enim vera dilectione Jdiligeremusinvicem, nisi dili-
quia jam credebam. Si enim credebas in eum, jam genles Deum. Diligit euim unusquisque proximum
elegeras eum. Sed audi: Non vos me elegisiis. Non lanquam seipsum, si diligit Deum : nam si noii diligitf
eslut dicas, Antequam crederem, jam bona opera- Deum, non diligit seipsum. In bis eniin duobus prse-.'
bar, idco electus sum. Quidenim estboni operisante ceptis charitalis tola Lex pendet etProphelae (Matth.'
fidem, cum dicat Apostolus, Omne quodnoneslex xxn, 40): hic est fructus noster. De fructu itaque
fide, peccalutnest (Id. xiv, 25) ? Quid ergo dicturi nobis mandans, Hmc mando, inquil, vobis,ul diligaiis
siunus audiendo, Non vosme elegislis; nisi quia mali invicem.Unde et apostolus Paulus, cum contra opera
eramus et elecli sumus, ul boni per gratiam nos eli- carnis commendare fructum spiritus vellel, a capite
genlisessemus? Non est enim gratia, si praecesserant hoc posuit, Fruclus, inquit, spiritus cliarilas est: ac
merita.: est autem gratia; haecigitur non invenit, deinde caeteralanquam ex islo capite exorla et reli-
sed effecilmerita. gata eonlexuit, quaesunt, gaudium, pax, longanitnilas,
1 Libriomnes,electos elegit; exoeptouno Kemigiensi benignilas,bonilas,fides,mansuetudo,conlinentia(Galat.
Ms.,qui uabet, eleclusetegit:hxac veroleclionemcon- v, 22).Quis aulembene gaudet.qui bonum non diligit
eeturaassecutifuerantLovanienses. unde gaudet ? Quis pacem veram, nisi cum illo potest
 Ig5.5 CAP-UTXV. TRACTATUSLXXXVIH. . 1854
liabere quem veraeiler diligil? Quis est longanimisin ligit, et vere odit. Qui enim diligit iniquitatem, odit
bono perseveranter manendo S nisi ferveat diligen- animamsuam (Psal. x, 6). Sed diligere se dicitur,
do? Quisest benignus,nisi diligal cui opilulatur?Quis quoniaminiquiialem qua iniquus est diligit: et rursus
bonus, nisi diligendoefficiatur? Quis salubriter fide- odisse se dicitur, quoniamquod ei noeet, hoc diligit.
lis, nisi ea fide quaeper dilectionem operatur? Quis' Odit ergo in se naluram, diligil vilium : odit quod
niiliier mansuetus, cui non dilectiomoderetur? Quis factusest per Dei bonitatem,diligit quod in eo faclum
ab eo continet unde turpatur, nisi diligat unde ho- est per liberamvoluntatem.Uude nos quoque illum
nesiatiir?Merilo ilaque magister bonus dileclionem diligere et prohibemur, si recte intelligimus, et ju-
sic saepecommendal, lanquam sola.prseeipiendasit, bemur: probibemur seilicet,ubi nobis dicitur, Nolile
sine qua non possunt prodesse caclera bona, et quae diligere mundum(\Joan. n, 15); jubemur aulem, ubi
iion potest haberi sine caeterisbonis, quibus homo nobis dicitur, Diligile inimicosveslros(Luc.xi, 27).
efiiciturbonus. Ipsi sunt mundus qui nos odit. Ergo et prohibemur.
2. Pro hac autem dilectione patienter debemus diligere in illo quodipse diligil in seipso; et jubemur
eiiam mundi odia sustinere. Nccesseest enim ut nos diligere in illo quod ipse odit in seipso, Dei scilicet
oderit, quos cernit nolle quod diligit. Sed plurimum opificium, et diversas bonitatis suae consolationes.
nos de seipso Dominuseonsolatur, qui cum dixissel, Viliumquippe in illo diligere prohibemur,jubemur-
Hmc matidovobis,ut diligalisinvicem; adjeeit, atque que diligere naluram, cum ipse in se diligatvitium,
ait, Si mundusvos odil, scitote quoniamme priorem oderitque naturam : ut nos eum el diligamuset ode-
vobisodio habuit. Cur ergo se membrum supra verti- rimusrecte, cum se ipse diligatoderitqueperverse.
cem exlollit? Reeusas esse in corpore,si non vis
odiummundi suslinere cum capite. Si de mundo,in- TRACTATUSLXXXVIII.
quil, essetis,ntundusquodsuumerat diligerel.Universas .De co quod aif Jesus, Memenlolesermonis mei, elc,
utique hoe dicit Ecclesiae, quam plerumque etiam usquead id, Sed hsec omnia facient vobis propter
' nomen meum, quia nesciunt eum qui misit me.
jpsam mundi nomine appellat: sicut est illud, Deus
eralin Chrislo,mundumreconcilianssibi(II Cor.v, 19). Cap. xv, f f . 20, 21.
Itemque illud: Non venilFiliitshominisutjudicet mun- 1. Exliortans Dominusservos suos ad mundi odia
du\n, sed ul salvcturmundus per ips\im(Joatt.ui, 16). perferenda patienler , nullum majus eis et melius
El in Episloja sua Joannes ait: Advocalumhabemus quam de seipso proponit exemplum : quoniam, sicut
ad Patrem,-Jesum Chrisiumjustum, et ipsepropilialor dicil apostolusPelrus', Christuspro nobis passus est,
esJpeccalorumnosirorum; non tantum nostrorum,sed relinquensnobis exemplum,ut sequatmrvcstigiaejus
eiiatn lotiusmundi(I Joan. n, 1el 2). Totus ergo mun- (I Pelr. n, 21). Quod ulique si facimus, ipso adju-
dusEcclesiaest, et lotus mundus oditEcelesiam.Mun- vanle facimus,qui dixit, Sine me nihil potestisfacere.
' dus
igllur odit mundum, inimieus reconciliatum, da- Deniquequibusjam dixerat, Si odilvos mundus, sci-
innalus salvatum, inquinatus mundatum. tote quia me prioremvobisodiohabuif: et nunc in ep
3. Sed isle mundus quem Deus in Christo recon- quod audistis, cum legerelurEvangelium,Memenlote,
ciliat sibi, et qui per Cliristum salvalur, et cui per inquit, sermonismeiquemegodixi vobis,Non esl ser-
Cbristum peccaiumomne donalur, de riiundo eleclus -»«smajor dominosuo: si me persecutisunl, et vos per-
est inimico, damnato, contaminato. Ex ea quippe sequentur; si sermonemmeumservaverunl, el vesirum
•niassa quae tota in Adamperiit, fiunt vasa miseri- servabunt.Dicendo autem, Non esl servus major do-
cordiae,in quibus est mundus pertinens ad reconcilia- mino suo, nonne evidenter oslendit quemadmodum
lionem: quemmundusodit, ex eademmassaperlinens ,intelligere debeamus quodsuperius dixeral,' Jani non
ad vasa irae, quaeperfecla sunl ad perditionem(Rom. dicovosservos(Joan- xv, 5; xvm,15)? Ecce enim
'
ix, 21-25). Deniquecum dixisset, Si de mundoesse- eos servos. dic.it.Nam quid est aliud, ATonest servus
tis, mundusquodsuum eral diligeret; conlimiosubje- major dotninosuo : si me persecuiisunt, ct vos petse-
cil, Quiaverode niundonon estis, sed egoelegivoscle quentur? Manifgsluniest igilur illum servum (a), qui
mundo, propierea odil vos mundus.Ergo etipsi inde lictnmanel in domo in aeternum(Id. vm, 5p), illtim
erant, unde ut non essent, elceti smit inde, non nieri- pertin.entcmad timorem quem foras charitas mittit
tis suis, quorum nulla bona pnecesserant opera; non (I Joan.,iv, 18), esse intelligendum, ubi dictum est,
natura, qusetota fuerat per liberum arbilrium in ipsa Jam non dicovos servos: hic autem ubi dicitur, Non
radice viliata : sed graluita , hoc est vera gratia. Qui est servus major dominosuo : si me persecutisunt, ej
. enim de mundo mundum elegit, fecit quod eligeret, vos persequenlttr,iUumsignificariservum perlinentem
non invenit: quia reliquimper eleclionemgratiw sal- ad limoremcastum, qui permanet in sseculumstcculi
vm factw sunt. Si aulem gratia, iuquit, jam non ex (Psal. XVIII,10). Hic enim servus est auditurus,
operibus;alioquingralia jam non est gratia (Roin. Euge, servebone,intra in gaudiutnDotninitui (Mqlth.
xi, 5 et 6). xxv, 21).
4. Si autem quaeralurquomodo se diligat miindus 2. Sed hmc,inquit, omnia facient vcbisprapter no-
perdilionis,qui odit mundumredemptionis; diligitse men meum,quia nesciuntcum qui misitme.QUBU omnia
-
utique falsa dilectione,non vera. Proinde falsose di- facieni,nisi quaedixit, odiohabebuiil scilicet,et perse-
1Germanensis MS.,perseveranlertenendo. (a) Yid.supra, Traet.8o, n. 5. .
 48Sl> IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 48S6
quenlur, sermonemquecontemnent? Quoniam si ser- essent perseculores piorum, utique et homicidas, et
monem nonservarent eorum, nec lamen odissenteos, adulteros, et quosciimquemaleficos, quos contra le-
•mequepersequerentur; vel eliamsi odisseni, nec ta- ges publicas fecisse cognoscerent, puniebant; quo-
nien persequereniur: 11011 omnia facerent. Hmcaulem • modo inlelligendum est quod ait Domiuus, Si de
otnnia facient vobis propler nomen meum , quid est mundoessetis,mundusquod suum erat diligeret(Joan.
, aliud dicere, quam, me in vobis odio habebunl, me xv, 19). Nequeenim quos puuit diligil mundus, a quo
in vobis persequeiuur, el sermonem vestrum, quia videmus supra dicta scelei'umgenera plerumqiiepu-
•meus est, ideo non servabunt? Hwc enim omnia fa- niri : nisi quia inmidus est in eis a quibus lalia sce-
cient vobis propler nomenmeum: non vestrum , sed lera puniunlur, et muudus est in eis a quibus talii
meum.Tanto igitur miseriores qui propter liocnomen scelera diligunlur. Mundusitaqne ille qui iiiielligilur
ista faciunt, quanto beatiores qui propter hoc nomen in malis aique impiis, et odit quod suum ea, ex ea
ista paliunttir-: sictil ipse alio loco dicil, Beali qui per- parie boniinum qua Isceleratis nocet; et diligit quod
seculionempatiunturpropterjuslitiam(Maith.v, 10).Hoc suum est, ex ea parte hominum qua eisdem ipsis
est eiiim propler me, vel propter nomenmenin: quia, consceleratisfavel. Ergo, Hmcomnia facienlvobispro-
sicut Aposlolusdocet, Faclusesl nobissapienliaa Deo, pler nomen mcum, vel ila dictum esl, proplor quotl
etjttslitia, et sanctificatio, et redemptio;ut quemudmo- vos patimini; vel ita, propter quod et ipsi faeitint:
dum scriplum est, Qui glorialur, in Domino glorielur quia el boe in vobisdum persequuntur, oderunt. El
(I Cor. i, 50 et 51). Faciunt quippe isia mali malis; sed additlil : Quia nesciunleum qui misitme. Hoc secuii-
non propter jusiiliam : et ideo miseri ulrique, et qui dum eam scientiam dicluminlelligendumest, de qua
faciunt, et qui patiunlur. Faciunt et boni malis : ubi et alibi scriptum est, Scire autem le, sensus esi con-
etsi faciuiilisli propter justiliam, non tamen illi pro- summalus(Sap. vi, 16). Hae quippescientia qui sciunt
pter justiliam patiunlur. Patrem a quo missus,est Christus, nullo modo per-
5. Sed dicit aliquis : Si mali quando persequunlur sequimtur eos quos colligit Chrislus; quia el ipsi
bonos propler nomen Chrisli, propter justitiam boni cum eiscolliguniurapiiristo. v
paliunlur, profectopropier juslitiam haeceis mali fa- TRACTATUSLXXXIX.
ciunt; quod si ita est, ergo et quando boni malos De eo quoddicit Dominus,Si non
vcnissem, et locij'
proptcr juslitiam persequuntur, propter juslitiam tus eh>fuisscm; usquead id, Qui me odil, et Pa-
etiam mali patiuntur. Si enim possunl mali persecu- trem meum odil, Cap. xv, f f . 22, 25.
lionem facere bonis propter nomen Christi, ctir non
possunl mali persecutionem pati a bonis propter no- 1. Superius dixerat Dominus ad discipulos suos :
men Clirisli; et quid est, nisi propter justitiam ? Nam Si me persecntisunt, el vos persequenlur; si sermonem
si non propter quod boni faciunt, propter hoc mali meumservaverunl,et veslrumservabunt;sedhwcomma
patiuntur; qnia faciunl boni propler juslitiam, pa- facient vobis propler notnen meum,quia nesciunteum
tiunlur mali propier injtisliliam : nec mali ergo pro- qui misit me. De quibus autem hoc dixerit si quaera-
1
pter hoc possunt facere propterquod borii paiiuiiiur, mus, invenimus cum ad haec verba venisse ab eo
quia faciunl mali propter injusliliam , paliunlur boni quod dixerat, Si tnundusvosodit, scitolequia me prio-
propter jusiitiam. Quomodo ergo erit \erum, Hmc rem vobisodiohabuil :lnunc vcroquod addidit, Sinon
omnia facient vobispropter nomenmeum; cum illinon venissem,el loculuseis fuissem,peccalumnon haberent,
propier nomenCbrisli faci.mt, id est, non propler ju Judaeosonlendit expressius. De his ergo et illa dice-
stitiam, sed propier iniqiiilalem suam? Hxc quaestio bat; nam hoc indicat verborum ipsa coniexiio. De
ila solvitur, si eo modo intelligamus dictum , Hmc . his enim dicit, Si non venissem,et loculus eis fuissem,
omnia facienlvobis propter nomenmeum}ut lotum re- peccatumnon haberenl,\dequibus dicebat, Si me per-
feratur ad juslos; lanqttam dicium sil, Hsecomnia seculisunl. el vos persequentur;si sermonemmetitnser-
patieinini ab eis propler nomen meum': ut hoc sit, vaverunt,et veslrumservabunt: sed hmc omniafacicnl
facient vobis, quod esl, paliemini ab eis. Si autem vobispropternomenmeum, quia nesciunleum qui misit
propter notnenmeum sic accipitur, tanquam diceret, me: his enim verbis et is:a subjungit, Sinonvenissem,
propler nomen meumquod in vobis oderunl; ita po- et locutus eis fuhsem, peccatmnnon haberent.Judsei
testaccipi, et propter justitiam quam in vobis ode- ergo perseculi sunt Chrislum, qnod evidentissnne in-
runt': ac per hoc boni cum persecutionem faciunt dicat Evangelium; Judieis locutus est Christns, non
malis, possunt recte dici el propler jusiitiam facere, aliis gentibus : in eis ergo voluit intelligi mundum,
quam diligendoperscquunlur malos; et propter ini- qui odit Christum et discipulos ejus; imo vero non in
quitatem, quam oderunt in ipsis malis : ila ergo et eis solis, sed hos quoque ad eumdem mundum perli-
ipsi mali possunt dici paii, et propter iniquitatemquae nere monstravit. Quid esl ergo, Si non venissem, et
in illis piinitur, et propter jusliliam quse in eorum loculuseis fuissem,peccalumnon haberenl? Numquid
pcena exercelur. sine peccato erant Judaei,antequam Chrislus ad eos
4. Ilem qnaeripolesl, si etiam mali faciunt perse- in carne venissel? Quishoc vcl stultissimus dixerit'?
culionem malis; sicut impii reges et judices, cum Sed magniim quoddampeccalum, non omne pecca-
1 Mss.plerique carent hisce verbis: Ha potestaccipi, tum, quasi sub generali Inominevult inlelligi. Hoe est
ttpropterjuslitiamquaminvobisoderunt. enimpeccatum quo tenentur euncta peccata, quod
 '
185? TRACTATUSXC. CAPUT XV. I8S8
unusquisquesi non habeat,dimilluntur ei cuncta pec- ahquo modo forsitan possant ab eorum, qui sine
cala : hoc esl autem, quia non crediderimt in Chri- Lege sunt, perdilione diseerm : si lamen quod Apo-
slum, qui propterea venit ut credatur in eum. Hoe stolusait, per Legem judicabunlur, sic aeeipiendum
peccatum, si non venisset, non uliqne haberent. Ad- est tanquam diseril, non peribunt; quod mirum si
venlus quippe ejus quantum eredenlibus salutaris, ila est. Neque enim de infidelibuset fidelibus erat
tanlum non credentibus exitiabilis factus est: lan- sermo ut hoc diceret, sed de Gentibus et Judaeis:
quam et ipse caput et princeps Apostolorum, quod de qui certe utrique nisi in eo Salvatore salventur, qui
se ipsi dixerunt, exstiterit quibusdam quidem odor venit quaererequod perierat (Luc. xix, 10), ad per-
vitwin iittani,quibusdamvero odor morlis in mortem dilionem sine dubio pertinebuni. Quamvis dici pos-
(IICOIMI,16). sit, alios gravius, alios levius periluros, id esl , alios
2. Sed quod adjunxit, atque ait, Nunc aulemexcu- graviores, alios leviores poenasin sua perditione pas-
sationem non habenl de peccato suo, potest movere suros. Ille enim perire Deo dicitur, quisqiiis ab illa
quarentes, utrum hi ad quos non venit Chrisius, nec bealitudine quam dat sanclis suis, per suppliciumse-
locutus est els, habeant excusalionem de peccalo paratur: tanta est autem suppliciorum, quanla est di-
suo. Si enim non habent, cur hic diclum est propter- versitas peccaiorum; quaequomodose habeat, altius
ea istos non habere, quia venit et locutus est eis ? Si judical sapientia divina, quam conjectura scrutalur
autem habent, utrum ad hoc habeant ut a pcenisalie- aut effatur bumana. Isli certe ad quos venit, et qui-
nentur, an ul mitius puniantur ? Ad haecinquisita pro bus locutus est Christus, non babenl de magno in-
meo captu, Domino donanle, respondeo, habere il- fidelilalis peccalo illam excusalionem, qua possint
Ios excusationem, non de omni peccato suo, sed de dicere, Non vidimus, non audivimus: sive non acce-
hoc peccalo quo in Christum non crediderunt, ad ptaretur ista excusatio ab illo cujus inscrutabilia
quos non venil, et quibus non esl loculus Sed non sunt judicia, sive acceplarelur, et si non ut ab omni
in eo smil numero bi ad quos in discipulis veriit, et damnalione liberarentur, certe ut aliquanlo lenius da-
quibus per discipulos est Iocutus, quod et nunc facit: mnarentur.
nam per Ecclesiam suam venitad Genles, et per Ec- S. Qui me odit, inquit, et Palrem meam ndll. Hic
clesiam loquitur Gentibus. Adhoe enim perlinet quod nobis fortasse dicatur : Quis potest odisse quem ne-
ait, Qui vosrecipil, me recipit(Matth. x, 40) : et, Qui scit? Et ulique antequam diceret, Si non venissem,et
vos spernit, mespernit (Luc.x, 16). An vuliis, inquit locutus eis fuissem, peccatum non haberenl, dixerat
apostolus Paulus, experimenlumaccipere ejus qui in discipulis suis, Hwc facienl vobis, quia nesciunt eum
tne loquilurChrislus(II Cor. xm, 5) ? qui misil me. Quomodoergo nesciunt et oderunl ? Si
3. Restal inquirere ulrum bi qui priusquam Chri- eniin non quod est ipse, sed nescio quid aliud de illo
slus in Ecclesia veniret ad Gentes, el priusquam opinanlur; uon utitjue ipsum, sed illud inveniuntur
Evangelium ejus midirent, vilae hujus fme pr.eventi odisse quod flngunl, aut errando potius suspicantur. ,
stint, seu praaveniunlur, possint habere hane excusa- Et tamen nisi possent hominesodisse quod nesciunt,
tionein? Possunt piane, sed non ideo possunt-effu- ^non veritas utrumque dixisset, quia ejus Palrem et
gere damnalionem. Quicumqueenimsine Legepeccave- nesciunl et oderuni. Sed quomodo id fieri possit,
runt, sine Legeel peribunt: et quicumquein Lege pec- si adjuvanie Domino per nos demonstrari potest;
caverunt, per Legemjudicabuntur(Rom. n, 12). Quae quia haecdisputalioest jamclaudenda, nuncnon potest.
quidem Aposloli verba, quoniam id quodait, peri- TRACTATUSXC.
bunt, terribilius sonat quam quod ait, judicabuntur; In illud, Qui me odil, et Patrem meum odit. Cap.
uon solum nihil adjuvare hanc excusalionem viden- xv, f. 25.
turostendere, verum eliam plus gravare. Qui cnim 1. AudistisDominumdicentem, Qui me odit, et Pa-
sequia nonaudierunt, excusabunt, sineLege peribunt. trem meum odit; qui superius dixerat, Hwc facient
i. Sed ulrum hi qui cum audirent, conlempserunt, vobis, quia nesciunteumqui misit me. Non ilaque dis-
vel eliam restiterunt, nec tanlum contradicendo, simulandanascitur qusestio, quomodopossint odisse
sed el eos a quibus audierunt odiis persequendo, in quem nesciunt. Si enim Deum non quod est ipse, sed
eis deputandi sunt de quibus aliquid levius videlur nescio quid aliud eum suspicantur aut credunt, elhoc
sonuisse quod dictum est, pef Legem judicabunlur, oderunl; utique non ipsum oderunt, sedquodsua
merito quaeritur. Sed si aliud est perire sine Lege, mendaci suspicione vel vana credulitate concipiunt:
aliudjudicari per Legem, et illud est gravius, hoc au- si autem quod est, hoc de illo senliunt, quomodo
tem levius; proeul dubio non. sunt isti in hac poena eum nescire dicuntur? Et de hominibus quidem fieri
leviore ponendi, quia neqiie in Lege peccaverunt, potesl ut eos saepe quos nunquam vidinms, diliga-
sed omnino Legem Christi accipere noluerunt, ct mus; ac per hoc nee illud a contrario impossibileest,
eam quanlum ad ipsos altinet, omnino nullam esse ut eos quos nunquam vidimus, oderimus. Fama
voluerunt. Illi autem peccant in Lege, qui sunt in quippe de aliquo sermocinanteseu bene sen rriale, fit
Lcge, id esl, qui eam suscipiunt, eamque sanclam, non immerito ul amemusvel oderimus ignotum. Sed
et mandatumsanctum et. justum et bonum fatentur si fama sit verax, quomodo est de quo vera didici-
(Id. vii, 12); sed infirmilaie non implentquod ab ea mus, dicendus ignolus? An quia ejusfaciem non vi-
tectissime praecipidubilare non possunt. Hi sunt qui dimus? Quam cum et ipse non videat, nulli tamen
 um m JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI «860
polest notior esse quam sibi. Non igitur in ejus facie cum sit pudicus -, a nobis ereditur impudieus. Sine
corporali nobis intimatur cujusque nolitia. Sed lunc dubio enim si pudiGumdiligo, hoc est ipse quod di-
nobis ad oognitionempatel,qttando ejus mores el vita ligo : ergo eliam ipsum diligo, et nescio. Et si im-
non latet. Alioquin nec seipsum nosse quisquam po- pudieum odi, non ergo ipsum odi; quia non est quod
testj qui videre faciem suam non polest. Sed utique qdi : et lamen dileclp meo, cum quo semper in cha-
lanlo certius quam notus est aliis ipse se nout, quanto ritale pudicilfeehabitai anima mea, facio ignarus in-
cerlius interiore conspectu polesl videre quod sapit, juriam , non erraus in discretione virlutum atque vi-
videre quodcupit, videre quod vivit: quaecum aperiun- ' liornm, sedin cordium lenebris huriianorimiiProinde
lur et nobis, tunc \ere fit coguilus noeis. Haeeitaque sicul fieri potesl ut homo bonus hominem bonum
quoniam plerumqtie ad nos de absenlibusvel etiam oderit nesciens, vel potius diligat nesciens (ipsum
mortuis, sive fama, sivelitteris perferuntur; hincfit enim diligit cum bonum diligit, quia id quod est llie,
ul saepequos nunquam facie corporis vlidimus(non ta- hoe istc diligit); oderit autem nesciens non ipsum,
men quos omnino nescimus), vel oderimus homines, sed quod putat esse ipsum : ila fieri potest ut eliam
vel amemus. homo injustus hominem oderhVjustum, et dum.aestj-
2. Sed plerumque in eis nostra credulilas fallitur; mat se sui similem injustum diligere, neseiens diligat
quia nonnunquam ei hisloria, et mnlto magis fama justum; el tamen dum eum credit injustum , diligat
mentitur. Pertinel autem ad nos ne pernieiosa opi- non ipsum, sed quojdputat esse ipsum. Quemadmo-
nione fallamur, ut quia non possumus hominum inda- dum autem hominem, sic et Deum. Denique siinter-
gare conscicnliam, de ipsis rebus habeamusveram rogarenlur Judaei, utrum diligerent Deum ; quid se
cerlamque sentenliam l. Hoc esl, ut si ille vel ille aliud quam diligere responderent, nec ex ariimomen-
homo ulrum sit impudicus pudicusvenescimus, oderi- tienies, sed errando potius opinantes? Quomodoenim
mus tamen impudicitiam, et pudicitiamdiligamus: et si diligerentPatrem veritatis, qui haberent odio verita-
jllumvelilluminjustum esse justumve ncscimus, ame- tem? Nolunt enim sua faeta damiiari, et hoc habet
m.us tamen jusiitiam, el injustitiam detestemur; non veritas ut talia facta damnentur : tantum Igitur ode-
qtias nobisipsi errando conlingimus,sed quas Ddeiiter, runt veritatem, quantum oderunt suas poenas, quas
lianc appelendam , illamque vitandam in Dci verilate talibus Irrogat verilas. Nesciunt autem illam esse ve-
conspieimus : utcum de ipsis rebus quod appetendum ritatem , quse tales quales ipsi sunl damnat : odefunt
est appetimus, quod devitandum est deviiamus, igno- ergo quam nesciunt; el cum illam oderunt, profe-
scalur nobis quod de occultis bominum aliquando, cto et eum de quo nala est nisi odisse noh possunt.
imo assidue non vera sentimus. Hoc enim ad huma- Ac per iioe quia veriiatem qua Judicante damnantur,
nam tentationem perlinere arbitror, sine qua dttci de Patre Deo nalam nesciunt; ulique etiam ipsum et
jsla non potesl vita, ita ut Apobtolusdiceret, Tcn- nesciunt, et oderuntJ 0 miseros homines, qui crim
latio vosnon apprehendatnisi hutnana (I Cor. x, 15). esse volunt mali, nolunt esse veritatem qua damnari-
Quid enim lam humanum quam non posseinspieere tur mali! Nolunt enim eam esse quod est, cum se-
cor humarium; ct ideo non ejus lalebras perscrutari, ipsos debeant nolle esse quod sunl; ul ipsa riiahente
sed plerumque aliud quam id quod ibi agitur suspi- mulentur, ne ipsa judicante damnentuf.
cari? Quanquam et in bis rerum lenebris humana- TRACTATUSXCI.
rum, hoc est cogitationum alienarum, etsi suspicio- hi hwcverba, Si opera nori fecissem in feis-,qusenemd
nes intelijgere non possumus, quia homines sumus; alius fecit; usque ad id, Quia odid habuerunt ihe
judicia tamen, id est, definitas firmasque sentcntias _ gfatis. Cap. xv, f f . 24, 2S.
continere debemus, nec ante lempus quidquam judi- 1. Dixerat Dominus: Qui me odit, el Pdtrein Ueuiii
care, donec venial Dominus, el illuminet abscondita odil. Utique enim quiodil veritatem, hecesse est ode-
tenebrarum, et manifeslet cogitationes cordis; et rit et a quo verilas nata esl: unde jam quanlum da-
jtunc laus erit unicuique a De6(/ti. iv, S). Quando ergo tum est, loeuti sumus.lDeindeaddidit unde nobishune
non erralur in rebus, nl reeta sil improbalio vitio- loquendum est: Si opera non fecissemin eis,quwnemo
rum virtutumque probalio; profccto si erratur in ho- alius fecit, peccatumnon haberent.Peccatum illud sci-
minibus, venialis est humana tentalio. lieet magnum, de quo et superius ait, Si non venissem,
3. Per lias autem humanorum cordium lenebras, el iocntus eis fuissem,peccalum non habereiil.Hocest
res mtiltum miranda et multum dolcnda contingit, peccatum quo in emh loquentem et operanlem non
ut eum nomiunquam quem injustum putamus, et crediderunt. Neque enim nullum liabebant peccalum,
lamen juslus est et justiliam in co nqscientes diligi- antequam loqueretur ieiset operaf.eturift eis; sedboc
mus; devilemus, aversemur, a nostro prohiheamus peceatumquo in eumnbn credideruiit, ideosic comme-
accessu, communem cum illo vilam victumque ha- moratur, quia ipso peccato tenehtur et csetefal.Hoe
bere nolimus; eumque eliam, si disciplinae impo- enim si non baberent, et in eum crederent,dimilteferi-
nendae nceessilas cogit, sive ne aliis noceai, sive ut tur el caetera.
iial ipse correetior, asperitate salubri persequamur; 2. Sed quid est hoe quod cum dixisset, Si opefaiion
et hominembonum tanquam malum affligamus,quem fecissem in eis, mox iaddidit, qum nemo alius fecil?
jiescienlcs amamus. Hoc fit, si quis, verbi gratia , Kulla quippe in operibus Chrisiividenlur esse majofa
• ' Mss.Octo,scieiiXiam. quam suscilalio mortubrum; quod scimusetiamanti-
 4861 TRAGTATCSXCII. CAPUT XV. 1862
quos fecisse Prophetas. Feeit enim Elias{HI !?<#. gine, malrisque integrilalem solus potuit nec conce- ,
xvn, 21, 22),fecil Elisaeuset cum in hac carne vive- ptus violarenecnalus: sed hoe nec coram eis factum
ret (IV Reg. iv, 55), et cum in suo monumenlo se- est, nec in eis. Ad cognoscendamquippehujus mira-
pultus jaceret. Nam quidam portantes mortuum, cuin culi vefitatem, non communi cum eis aspectu, sed
irruentibus hostibuseo refugissent,eumque ibi posuls- discreto ab eis discipulatu Aposloli pervenerunt.
sent, conlinuo resurrexit (ld. xm, 21). Feciltamen Jamvero illud quod die tertia in earne in qua occisus
' aliqua Chrislus, qusenemo alius fecit: quod quinque fuerat, de sepulcro se reddidit vivum, et nunquam
millia hominumde quinqqe, et quatuor millia de se- deindemoriturus cum illa ascendit in ccelum,'superat
ptem panibuspavit (Matth.xiv, 15-21, et xv, 52-58); etiam cuncla quae fecit: sed neque hoc factum est
quod super aquas ambulavit, et Pelro ut hoc faceret in Judaeis,neque coram eis; et nondum hoc fecerai,
praestitit (Id. xiv, 25et29); quod aquam mutavit in quando dicebat, Si operanon fecissemin eis, qumnemo
vinum (Joan.n, 9); quod aperuil oculps coecinali alius fecit.
(Id. ix, 7),etalia multa quaecommemorare longumest. i. Nimirum ergo sunt illa quae in eorum valetudi-
Sed respondeturnobis, etalios fecissequaeipse nonfe- nibus tanta miracula salutis oslendit, quanta in illis
cit, etquaenemoaliusfecit. Quis enimnisi MoysesJ5gy- antea riemo donavit: bsecenim viderunt, et hoe eis
ptios plagistot tanlisque percussit (Exod. vn-xii), di- - exprobrans adjungit, et dicit, Nunc aulemet viderunt,
viso mari populum duxit (Id. xiv, 21-29), manna de ei oderunt et nie et Pairem meum: sedut adimplealur
cceloesurientibusimpetravit(Id. xvi,) aquam de Petra sermoqui in Lege eorumscriplusest, Quia odio habue-
sitienlibus fudil (Id. xvn, 6) ? Quis nisi Jesus Nave rtinl megratis. Eorum Legem dicit, non ab ipsis in-
populo transituro Jordanis ffuenta divisit (Josue in), ventam, sed ipsis datam : sicut dicimus, Panem nd-
et currentem solememissaadDeum oralionefrenavit slrum quolidianum;quem tamen a Deo petimus, ad-
elRs.it(Id. x, 12-14)?Quis praeter Samsbn propler dendo, da nobis (Mallh. vt, 11). Gralis aulem, odit,
suam sitimmaxillamorluiasini exundanlesatiatus est qui nullum ex odio commodumquxrit, vel incommo-
Judic. xv, 19)? QuisprselerEliam curru igneo in alia dum fugil: sie oderuul Dominumimpii; sic diligunt
subvectusest (IV Reg. n, 11) ? .QuisprseterElisseum, jttsti, hoc est gratis, ul alia praeter illum non exspe-
quodpaulo anle commemoravi,sepulto suo cadavere, ctent bona, quoniam ipse erit in omnibus omnia.
cadaveralterius reddidil vitae?QuispraeterDanielem Quisquis vero altius attenderit Chrislum dicenlem,
inter ora inclusorum secum leonum esurientium vixit Si opera non fecissemin eis, quwnemo alius fecil (sed
innocuus(Dan. vi, 22) ? Quis prseler tres viros, Ana- haecetsi Paler aut Spirilus sanclus fecit, nemo alius
niam, Azariam, Misaelem, in flammis ardeiitibus et fecit, quia totius Trinilatis una substantia esl), inve-
non urentibus deambulavitillsesus (Id. m, 95)? niel ipsum fecisse, si quando quispiam Dci bomo tale
5. Prsetereo caetera,quoniam haec satis esse arbi- aliquid fecit. Polcst quippe in seip.so cuncta pef se-
tror,quibusdemonstrelur et aliquos sanctos qusedam ipsum; nemo antem poiest aliquid sine ipso. Chri-
"
opera miranda fecisse,quaenemo alius fecit. Sed qui stus namque cum Paire et Spiritu sanelo, non sunt
tam, multa vitia et malas valeludines vexaiionesque lres dii, sed unus Deus, de quo scriplum est, Bene-
morlalium lanla potestate sanaret, nullus omnino le- diciusDominusDeusIsrael, qui facit mirabilia solus
gitur anliquorum. Ut enini taceaniur quos jubendo, (Psal. LXXI,18). Nenio ergo alius fecil qusecumque
sicut oecurrebant, salvos singulos fecit; Marcusevan- operain^is fecit; quoniam quisquis alius.bomo ali-
gelista quodam loco ail : Vespereautemfaclo cutnoc- quid eorum fecit, jpso faciente fecit.Haecaulem ipse,-
cidisselsol,afferebanutd eumomnesmalehabentes,etdw- non illis facienlibus, fecil. '
mdniahabenies;eleraiomnisciviiasadjanuamcongregalg: TRACTATUSXCII.
eleuravilmutlosquivexubanturvariislanguoribus,eldw- In' hmcverba,Cumautem venerit Paraclelus qiiem rego
moniamultaejiciebal(Marc. i, 52-54).Id autemcumcom- mittam vobisa Patre, Spiritumveritatis, elc.Ca/i.-xv,
memorassel Malliiseus,etiam lestinionium propheti- f f . 26, 27.
cumaddidildicens : Vtadimplerelurquoddiciumestper 1. DominusJesus in sermone quem Ioculus est dl-
Isaiam prophetam dicentetn,Ipse infirmiiales noslras scipulis suis post coenam, proximus passioni, tan-
accepil,el wgriludinesporlavit (Matth. vin, 17). Item quam iturus et Teliclurus eos prsesentia corporali,
alio loco dicil Marcus: Et auocumqueinlruibatin vi- cum onmibus autem suis usque in consummationem
cos, vel in vtllas, aut in civitaies,ht plaicis ponebant saeculifuturus praesenliaspirituali, exhortatus est eos
ihfirmos,el deprecabanlureum ut vel fimbriam vesti- ad perferendas persecutiones impiorum, quos mundi
thenli ejus iangerent; el quolquotlangebanleum, salvi nomine nuncupavit: ex quo tamen mundo eliam
fiebanl(Marc. vi, 56). Ilaec nemo alius fecil in «is. ipsos discipulos Se elegisse dix.it,ut scirent se Dei
Sic enim intelligendumeslquod ail, in eis, non iriter gralia esse quod sunt, suis autem vitiis fuisse quod
eosveIcorani€is; sedproisusi» eis, quia sanaviteos. fuerunt. Deinde perseculores et suos et ipsorum Ju-
' Haec
quippeintelligi voluit quse non solum facereut dseosevidenter expressit, ut omnino appareret eliam
admirationem, verum eliam manifeslam conferrent ipsos mundi danmabilis appellalione coriclusos,'qui
salulem; pro quibus beneficiis ulique amorem, non persequiiur sanctos'-. Cumque de illis diceret quod
odium relribuere debuerunl. Omnia quidem caete- ignorareiit eum a quo niissus «st/ et tamen odissent
foruni -miracula superat, quod esl ualus ex vir- NiQuinqueMss.,qni persequuntur sanctos:
 1863 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINI
ct Filium el Patreiri, hoe est, et etim qui missus est,
et eum a quo missus est, de qnibus ornnibus iu aliis
sermonibus jam disseruimtis; ad hoc pervenil ubi ait,
Ut adimplealursermo qui in Lege eorum scriptus est,
Quia odiohabuerunt me gralis. Deinde lanquam con-
sequenter adjunxit, unde modo disputare suscepi-
mus : «,Cum autem venerit Paracletus quem ego-mit-
tam vobisa Palre, Spiritum verifalis qui a Palre pro-
cedil, ille lesiimonium perhibebit de me; ct voslesti-.
monium perhibebitis, quia ab inilio mectim eslis. i
Quid hoc pertinet ad illud quod dixerai, t Nunc au-
lem el viderunt, et oderunl et me et Patrem meum :
sed ut impleatur sermo qui in Lege eorum scriptus
est, Quia odio habuerunl me gratis ? J An quia Para-
cletus quando venit, Spiritus veritatis, eos qui vide-
runteloderunt, teslimouio mjiiifesliorecoirvicil ? Imo
vero eliam aliquos cx illisqni vidcrunt, el adhuc od-
eranl,adlidemqiiaeperdileclionemoperatur(Gato. v,
6),suimanifestationecoiiveriil.Hocutitainlelligamus,
Ila facium esse recolimus.Venil enim die Peniecosles
Spiritus sanctus in centum viginti homines congrega-
tos, inquibus et Apostoli omnes erani, qui illo adim-
pleti curn linguis omnium genlium loqtierenlur, plu-
res ex his qui oderant 1, tanio miraculo' stupefacti
(quandoquidemviderunl loquente Petro tam magntim
atque divinum teslimonium peiiiiberi de Christo, ut
ille qui occisus ab eis inler mOrluosdeputabatur, re-
surrexisse ct vivere probaretur), coniptincli corde
conversl sunl; et lanti sanguinistam impie alque im-
maniler fusi indulgenliam perceperunt, ipso redem-
pti sanguine quem fuderunl (Act. n, 2). Christi enim
sanguis sic in remissionem peceatorum omnium fu-
sus est, ut ipsum etiam peccatum posset delere quo
fusus cst. IIoc ergo intuens Dominus dicebai, Odio
habuerunt me gralis : cum autem venerit Paraclelus,
ille teslimonium perlubebitde me: tanquam diceret,
Odio me habuerunt, et occiderunt videntes; sed tale
de me Paraeletus leslimonium perhibebil, ut eos fa-
ciat in me credere non videntes.
2. Elvos, inquit, testimoniumperhibebitis,quia ab
inilio mecumestis.Perhibebit Spirilus sanctus, perhi-
bebitis et vos. Quia enim ab initio meeum estis, po-
teslis praedicare quod nostis : quod ut.modo non fa-
ciaiis, iillius Spiritus plenitudo nondum adest vobis.
llle ergo lestimoniumperhibebitde me, et vosperldbebi-
tis : dabit enim vobis fiduciam lestimonium perhi-
bendi charitas Dei diffusa in cordibus vestris per Spi-
ritum sanclum qui dabitur vobis ( Rom. v, 5 ). Quae
utique Petro adhuc defuit, quando mulieris aneillae
inlerrogalione perlerritus, non potuit verum testimo-
nimnperhibere; sed contra suam pollicilationem li-
more magno compulsus esl ler negare ( Matih. xxvi,
69-74). Timor autem isle non esl in charitate, sed
perfecta charitas forasmittil limoreni (1Joan. IV, 18).
Denique anle passionem Domini, servilis limor ejus
inlerrogalus est a femina servitutis; post resurrectio-
nem vero Dominiliberalis ejus amor ab ipso Principe
liberlalis (Joan. xxi, 15): et ideoibi lurbabalur, hic
. l Mss.,aderant,
1864
tranquillabatur; ibi quem dilexerat negabat, bic quem
negaverat diligebat. ISedadhuc etiam tunc amor ipse
infirmus 1'ueratet aiiguslus,.donec eum roboraret et
dilalaret Spirilus sarielus. Qui posteaquanvihi est
abundaniia gralise lsirgiorisinfusus, sic ad perhiben-
duiri de Chrislo testimonium quondam ejus frigidum
pecius accendit, atque illa prius trepida quaeverita-
tem suppresseranl, lora reseravit, ui cum omnes in
quos venerat Spirilus sanettis, linguis oninium gcn-
lium loquerentur, Judaeorum circumstantibus turbis,
solus ad testimonium de Chrislo perbibendum prse
eaeleris promptius emicarei, ejusqtie interfeciores de
illius resurrectione poiifunderel. Si quem delectal
tam sua\iter sanclum'tale spectaculum iiilueri,Actus
Apostolorum legal (Act. n-v.) : ibi bealum Pelrum
quem ncgantein, dolueral, stupeat praedieaiitem;ibi
linguam illam videat lad fiduciam a diffidenlia, el ad
libertatem a serviinte translalam, tol linguas inimieo-
rum convertere ad Christi coniessionem,quarum non
valendo unam ferre, versa fuerat in ncgationem.Quid
plura? Tantus in illo ftilgor gratiae, lanla Spiritus
saneti plenitudo apparebal, tanta de ore praedicantis
pretiosissimae verilat,is pondera proeedebant, ut in-
gentis multiludinis adversarios interfeclores Christi
Judseosfaeerel pro illo paratos mori, a quibus cum
illo formidabal occidi. Hoc fecil Spiritus sancius lunc
missus, ante promissus. Ista Dominus magna atque
miranda sua beneficia pr.rvidebat, quando dieebat,
« Et viderunt, et odertmi el me el Palrem meum : ut
adimpleatur sermo qni in Lege eorum scriplus est,
quia odio habuerunl me gralis. Cum autem venerit
Paraclelus quem ego mitiam vobis a Patre, Spiritum
verilalis qui a Patre pfocedit, ille leslimonium perhi-
bebit de me; et vos testimonium perhibebiiis. > Ille
quippe testimonium pWhibens et testes fortissimos
faeiens, abstulit Chrisli amicis timorem, el iiiimico-
rum odium eonverlit in amorem.
TRACTATUS XCIR.
De eo quod Dominus dicit, Haecloctilus sum vobis, ut
non scandalizemini; usque ad id, Sed haec locutus
sum vobis, ut, cum yenerilhoraeorum, reminisca-
mini, quia ego dixi vobis. Cap. xvr, f . 1-4.
1. In his quaeprsecedunthoc Evangelii capilulum,
Dominus discipulos suos ad inimicorum odia perfe-
renda eonfirmans, suo quoque praeparavit exemplo,
ut eum imitando fierent fortiores : addens et promit-
tens eis quod venturus essel Spiritus sanctus, qui de
illo lesiimonium perhiberel, et adjiciens quod et ipsi
fierent tesles ejus, hoc ulique in eis operante Spiritu
sancto. Sic enim ait :\llle lestimoniumperhibebitde
me, el vos testitiwtiiumjperhibebitis. Ulique quia ille
perlribebit, eliam vos' perhibebitis : ille in cordibus
vestris, vos in vocibus veslris; ille inspirando, vos
sonando : ut possit impleri, In omnein lerram exivit
sotmseorum (Psal. xvin, 5). Parum quippe fuerateos
adhoriari exemplo suo, nisi impleret Spiriai sno. De-
nique apostolus Pelriisicum jam verba ejus audisset,
ubi dixeral, Non esl servus major dominosuo : si me
'' in trlbusMss.,sapidum.
 1865 TRACTATUSXCIII. CAPUT XV. £866
perseculi suni, et vos perseqnenliir( Joan. xv, 20 ); et rum tu es ( Psal. LXXXVIII, 16-18). Merito eis dicitur,
boc in illo jam videret impleri, in quo patientiam Do- Extra synagogasfacient vos: illi scilieet qui xelumDei
mini sui, si exempluin sufficeret, debuit imilari: habent, sed non secundum scienliam; propier ipiod
succiibuit et negavit, non ulique ferens quod illum ignoranies Dei juslitium, et siiatn volentes consliluere
ferre cernebal. Cum vere accepil donum Spiritus (Rom. x, 2 ei 3), eos expellunt' qiri non in sua, sed in
sancti, quem negaveral praedicavit; et quem confiteri Dei justilia exaltantur, nec expulsi ab hominibus
timuerat, non limuit profiteri. Prius enim exempio erubescunl, quoniam gloria viriutis eornin ipse est.
quidem fuerat edoctus, ut quod fieri convenerat nos- 3. Denique cum hoc eis dixisset, adjecil - Sed ve-
sel; sed nondum fuerat virtuie fultus, ut quod.nove- nit hora ul omnisqui inlerficitvos, afbitrelur obsequium
rat faceret: inslructus eralul staret, sed non erat fir- se prwsiare Deo : et hwc facientvobisjquia non cogno-
matus ne caderet. Quod posteaquam per Spiritum verunt Palrjm nequeme. Hoc est, non cogiioveruui
sancium faclum est, annunliavit usque ad mortem, Deum nec ejus Filium, cui se in vobis-occidendis
qucm negaverat timens mortem. Ideo Dominusin hoe praestare arbitrantur obsequiura. Quseverba Doinimis
consoquenli capitulo, de quo mmc vobis loquendum ita subjecit, tanquam ex hoc consolarelur suos, qui
est, Hwc, inquit, locuinssum vobis, ul non scandalixe- de synagogis Judaicis pellerenlur. Praenimtiansenim
mini. Canitur quippe in Psalmo, Pax mulla diligenli- quaemaja essent pro ejus teslimonio perpessuri, Ex-
bus iegemluam, el non esvillisscandalum(Psal. cxvm, tra synagogas', inqiiil, facienl vos. Nec ail, El venit
165).Merilo ilaque promisso Spiritu sancto, quo in hora ut omnis qui inlerficil vos, arbitreturobsequium
eis operame fierent testes ejus, subjtmxit, Hwclocuius se praeslare Deo. Quid ergo ail ? Sed venil 'Jwra,:
sum vobis, ut non scandalizemini.Cum enim charilas quemadmodum'diceret, sialiquid boni post malaisfa -
Dei diffundilurincqrdibus noslris per Spiriturn sim- praedicerel. Quid sibi ergo vult, Exlra synagogasfa-'
•clumqui datus est nobis (Rom. v, 5), fit pax mulla di- cienl vos : sed venithora? Tanquam bocdicturus fuis-
ligentibus legem Dei, ulnon sitillis scandalum. set : Separabunl illi quidem vos , sed ego vos colli-
2. Deinde quid passtiri essent, jam exprimens ait : gam; aut, Separabunt quidem illi vos, sed venit hora
Exlra synagogas facient vos. Quid autem mali erat lsetitisevestrse. Qttid ergo jbifacit lioc verbum quod
Apostdlis expelli de synagogis Judaicis, quasi non ait, Sed venil hora, quasi consolationem eis promitte-
inde fuerant se separaturi, eliamsi eos nullus expelle- ret post""tribulalionem; cum magis dicere debuisse
"rei? Sed nimirum -hoc voluit denunliare, quia Judaei videatur indicalivomodo , Et venit hora ?Sed non
Christumnon fueranl recepluri, a quo isli non fuerant ait,-Et venit, cum tribulationem super tribulationcin,
recesseri; et itlco futurum erat ut foras mitlerentur non consolalionem posl Iribulationem venluram illis
cum illo, ab eis qui esse nollent in illo, hi qui esse esse praediceret. An forte sic cos illa de synagogisse-
noii possenl sine illo. Nam profecto, quia non erat ul- paratio fuerat lurbatura, ut mori mallent, quanrin
lus alius populus Dei quam illud scmen Abrahae, si. haevilasine Judaeorum congregalionibusimmorari?
agnoscerent et reciperent Christum, tanquam rami Absitutsicturbarcnlur, quiDei, non bominumgloriam
nalurales in olea permanerent (ld. xi, 17 ); nec alite requirebant. Quid ergo cst, Exlra sytwgogas'facient
fierent EcclesiaeChristi, alioe SynagogseJudaeorum: vos : sed venillwra; cum potius dicere debuisse vi-
eaedeml quippe essent, si in eodem esse voluissent. dealur, Et venit bora, ut omnis qui inlerficilvos, arbi-
Quod quia rioluerunt, quid restabat nisi ut remanentes treturobsequium se prmslare Deo? Neque enim saliem
cxtra Chrisjnm, extra synagogas facerenl eos qui non diclunfesl, Sed venil hora ul interficiant vos , quasi
relinquerentCiuistum? Aeceptoquippe Spirilu sancto ut eis mors pro consolaiione illius separationis acci-
tesles ejus effeeti, non ulique lales essent, de quibus deret 2; sed, Venit, inquit, liora ut oninisquiinlerficit
dicilur:JI/uM principesJudworumcredideruntin eum; vos, arbitrelur obsequiumse prwstareDeo.Prorsus non
sed propter melum Judmorum, ne pellerentur de syna- mihi-videtur aliud significare voluisse, nisi ut intelli--
gogis, non audebant confiteri eum : dilexerunl enim gererit atque gaudcrent tani multos se Christo acqui-
gloriam hominummagisquam Dei(Joan. xn, 42 e£45). situros, cum de Judae-orumcongregalionibuspelleren- <
Crediderunt ergo in eum, sed non sic qtiomodo eos tuf, ut eos non sufficerels pellere, sed non hiuerent
volebal credere, qui dicebal : Quomodopoiesliscre- vivere, ne omnes ad nomen Chrisii sua praediealione
dere, gloriam ab invicemexspeclanles,el gloriamquma converterent, et ab observatione Jtidaismi, lanquam
solo Deo esl non quwrenles(Id. v, 44 ) ? Diseipulis divinaeveritaiis, averlerenl. Iloc eniiri de Judaeisdi-
ergo sic in eum credentibus, ul impleli Spiritu sanclo, ctum dehenius accipere,dequibus dixerat, Exira syn-
hocesl dono grati.seDei, uon sinl de numero eorum agogas facienl vo$.Nam lesies, id esl martyres Chri-
qui ignoranles Dei juslitiam, el suam voientesconsli- sti, eliamsi occisi sunt a Gentilibus ; non latrien illi
luere, juslitim Dei nonsunt subjecti(Rom.x, 5); nec de arbitrali sunt Deo, sed diis suis (alsis obsequium se
illorum de quibus dictum est, Dilexerunt gloriam ho- praestare, cum baecfacerent. Jud3eorumautem omnis
minum magis quam Dei -illa congruit proplietia, quse quioccidilpraedicatores Christi, Deo se praestare pu-
de- ipsis invenitur impleta, Domine, in luininevullus
lui ambulabunl,el in nomineluo exsullabunltola die, el 1 sicEr.-Lugd.et ven. m B., et eos expellunt,additavo-
in luajustilia exallabuntur; quoniam gloria virlutiseo- cula, el, qua carent editiquibusadstipulamur. M.
1AliquotMss.,eadem. Hiss., accederet.
s In editis, nonsufficerent.m deeemMss.,nonsufjicerel.
SANCT.AUGDST.III. (Cinqmnte-neuf.J
 1867 IN JOANNISEVANGELIU3I,|S. AUGUSTINII 1868
tavii obscqutum; credens quod desererenl Deum dixi, quia vobiscumeram ; usque ad id, Si auiem
Israel, quicumque converterenlur ad Chrislum. Ul abicro, niiaam eum ad vos. Cap. xvi, y . 5-7.
enim elipsum Christum occiderenl, ista ratione com- 1. Cum DominusJesus prsedixissel discipulis suis
moli sunl: nam eorimi de bac re eiiam verba con- persecuiiones quas passuri fuerant post ejus absces-
scripla sunt. Videtisquia totus mundus posl eum abiil sum, subjunxil, alqueiail : Hwcautem vobisab iniiio
Ro- non dixi, quia vobhcum eram : nunc auiem vado ad
(Joan, xn, 19) : si dimiserimuseumvivere,venienl
mani, el lollenl nobiset locumel genlem. Et quod Cai- eum qui tne misil. Ubi 'primum videndiimcst, ntrum
eis futuras non praedixeril ante passiones. Sed alii
phas dixit: Expedit ut unus homomorialurpro popuio, 1eum
el non tola xi, 48, 50). Et in hoc ergo tres evangelistae satis praedixisse istn dcmon-
genspereal (Id.
sermone suos diseipulos suo erexit exemplo, quibus strant, anlequam venium essct ad coenam (Mattli.
dixerat, Si me persecutisnnt, cl vos persequentur(Id. xxiv, 9 ; Marc. xm, 9-13 , ct Luc. xxi, 12-17) : qua
xv, 20); ut quemadmodum illum occidendo , Deo peracta sccundum Joannem isia loculus est, ubi ail,
se praestiiisse obsequium pulavertint, sic etiani Hmcaulemvobisab inilionon dixi, quiavobiscumeratn.
illos. An foiie hinc ista solyjtur quaestio, quia el illi eum
k. Iste itaque sensus est in his verbis : Exlra syn- narrant passioni proximum fuisse cum haecdicerel?
agogas facient vos; sed nolite solitudinem formi- Non ergo ab initio quando cum illis erat, qtiiajam
dare : separati quippe a congregatione eornm , tam discessurus, jamque |ad Patrem perreciurus Incc
inulios in nomine meo congregabitis, ut illi meluen- dixit : el ideo etiam secundum illos evangelistasve-
tes ne lemplumquod erat apud eos, et omnia Legis rum est quod hic dicluih cst, Hwc autem vobisab ini-
veteris sacramenta deseranlur , interficianl vos ; sic tid non dixi. Sed quid agimus de fide Evangeliise-
fundenles sanguinem vestrum , ut Deo se praestare cundum Matlhseum,qui haeccis a Domino non solum
arbttrentur obsequium. Ecce cst illud quod de his cum jam essel Pascha cum discipnlis coenalurusirn-
dixit Apostolus, Zelum Dei habent, sed non secundum minenie passione, verum et ab inilib denuntiala esse
scieniiam(Roin. x, 2) : obscquium se pulant prseslare commemorat, ubi primum nominaiim duodeeim ex-
Deo, intcrllciendo famulos Dei. 0 error horrendus ! primuntur Aposloli , et ad opera divina miltuntur
Ilane ut placeas Dco, percutis placcntem Deo; et (Mailh. x, 17) ? Quid sibi ergo vnli quod hic ail, IIwc
templum Dei vivum te fcriente prosternilur , ne Dei autemvoLisab inilio non dixi, quia vobiscumeram:nisi
templum lapideum deseralur? 0 exsecrabiliscaecitas! quia ea qusehicdicit de Spiritu sanclo, quod sit ven-
Sed. ex parte in Israel facta est, ul plenitudo Gentium turus ad eos et testimonium perhibiturus, quando
intraret: ex parte, inquam , facta est, non ex loto. mala illa passuri stmljhscc ab inilio eis non dixit,
Non.enim omnes, sed aliqui ex ramis fracti sunt, ut quia cum ipsis crat ?
insererelur oleasler (Id. xi, 25 , 17). Nam -Spiritu 2. Consolalor ergo ille vel advocatus (utrumque
sanclo implente discipulos Christi, cum linguis enim interpretatur quod esl grsece paraclelus), Chri-
omnium gentium loquerentur , eum per eos divina sto abscedente fuerat necessarius; el ideo de illo non
miracula frequentarcniur, et divina eloquia sparge- dixerat ab initio quando cnm illis erat, quia ejus prae-
_reniur, etiam oecisus ita dilectus esl Christus, ul sentia consolabantur : abscessurus aulem oportebat
ejus discipuliexpulsi a congregalionibus Judjeorum, ut diccret illum csse venlurum , per qucm futurum
ex ipsis quoque Judaeisingenlem multiiudinem con- erat ut cbarilate diffusain cordibus suis verbum Dei
gregarent, et nullam solittidinemformidarent (Act. cum fiducia pr.rdicarerit; et illo intrinsecus apud
n-iv). Hinc ergo accensi caeteri reprobi et caeci, ze- eos.testimoniuin perhibente de Chrislo, ipsi quoque
lum Dei babenles, sed non secundum scienliam, et teslimoniumperhiberent; neque scandalizarenlurcum
obsequium se pr.estare Deo crcdenics, oceidebant inimici Judaeiabsque synagogis.facerenteos, el inler-
eos. Sed pro illis occisus colligebal eos; qui de his ficerent arbiirantes obsequium se praestare Deo :
fuluris, anlequam occideretur, instruxerai eos , ne quoiiiam cbariias omnia loleral (1 Cor. xin, 7), quae
ignaros alque imparatos animos mala inopinata etiin- diffundendaerat in cordibus eorum per Spirilus san-
provisa, quamvis cito tr.insilura, lurbarent, sed prae- cti donum (R.om.v, 5).,Hinc ergo isle totus ducilur
cognita et patienler accepia ad bona sempilerna per- sensus, qnia faclurus eos erat marlyr.es suos , id est
ducenent. Hanc enim fuisse causam ut haeceis prse- lestes suos per Spirilum sanelum; ut illo in eis ope-
nunliaret, eiiam ipsc dcmonstravit adjtmgens : Sed rante, persecutionum quaecumqueaspera tolerarent,
liwc locutus sum vobis, ul cumvenerilIwra eorum, re- nee Irigescerenl a chariiate praedicandi, illo divino
miniscaminiquia cgo dixi vobis.Hora eorum hora te- igne succensi. Hwc ergo, inquit, locutussum vobis,ul
nebrosa, hora noclurna. Sed in die mandavit Domi- cumvenerilhora eorum, reminiscaminiquia egodixi vo-
nus misericordiam suam, et in nocle declaravit (Psal. bis (Juan. xvi, 4). Hsec scilicet locutus stim vobis,
XLI,9) : quando nox Judseorumseparalum a se diem non lantum quia passuri piis ista ; sed quia cum ve-
Chrislianorum nulla confusione fuscavit; et qtiando neril paracletus ille, lestimoniiimperhibebit de me,
carnem occidere potuil, fidem tenebrare non po- ne ista timendo taceatis, |unde fiet ut etiam vos testi-
tuit. monium perhibeatis. Hmc aulemvobis ab inilio non
TRACTATUSXCIV. dixi, quia vobiscumeram , et ego vos consolabarmca
De eo quoddkUJesuS; Heecaulem vobisab inilio non corporali praesentia, exhibila hunianis sensibusve-
 ' - TRACTATUSXCY. CAPl"? XVI. 4870
{§69
stris, quam parvuli capere poteratis. ubi est ejus promissio dieentis, Ecce ego vobhcumsum
3. Nunc autem vadoo.deum qui me misit: et nemo, usqvein comummalionem swculi(Mallh.xxvio, 20); et,
inquit, ex vobishtlerragalme, Quovadis? Signjijcatsic Veniemusad eum ego el Pater,"et mansionemapud eam
se iturum ut nullus inlerrogaret, quod palain Deiivisu faciemus (Joan. xiv, 23) : cuni et Spirilum sanclum
corporis cernerent : nam superins interrogaveranl' iia se promiserit esse missurum, utcum eis esset in
eum quo esset ilurus, et responderat eis se iiurum quo aelernum? Ae per hoc cum ex carnalibus vel auimali
ipsi lunc venire non possenl (Jonn.xm, 5,6). Nune bns essent spirituales futuri, profecto et Patrem et
vero ila se promitlit ilurum, ui riullus eortim quo Filium et Spirilum sanclum capacius fuerant hnbitun.
vadit interrogel. Nubes enim suscepit eum quando In nullo autem credendus est esse Pater sine Filio et
ascendit ab eis; et euntem in ecelumnon verlris qnae- 'Spiriursauclo, aut Paler et Filius sine Spiritu sancto,,
sierunl, se.doeulis deduxerunl (Act.i, 9-11). aut Filius sjne Patre et Spiritu sancto, aut sine Palre
4. Sed quia hwc locutussum vobis, inquil, tristilia et Filio Spiritus sanctus, aut Pater el Spiritus sanctus
implevitcor veslnun. Videbatutique quid illa sua verba sine Filio : sed ubi eorum quilibet untis, ibi Trinitas
in eorum cordibus agerent : spiritualem quippe non- Deus unus. Oporleba.taulem ita insinuari Trimlatem,
dum interius iiabentes consolatiouem, quam per Spi- ut quamvis nulla esset diversitas substanftarum , sin-
ritum sanctum fuerant habiluri, id quod exlerius in gillalim tamen commendaretur dislinctio persona-
Christo videbant, amitlere meluebant; el qtiia se rum; ubi eis qui recte intelligunt, nunquam videri
amissuros esse illum vera denuntiaulem l dubitare polest separaiio naturarum.
no.npoterant, contrislabatur humanus affeetus, quia 6. Quod aulem sequitur, Et cum veneiil illc, arguel
carnalis desolabalur aspeclus. Noveralautem ille quid mundum de peccato, el de jusiilia, eidejudicio : de
ei.s potius expediret, quia visus interior ipse est uti- peccato quidem, quia non credunt in me; de jusliiia
que melior, quo eos eonsolaturus fuerat Spiritus san- vero, quia ad Palrem vado, eijamnon videbilisme; de
ctus; non cernenlium corporibus ingesturus corpus judicio autem, quietprincepshujus mundi judicaius est
humanum, sed seipsum credenlium peCtoribus infu- (Id. xvi, 8-11) : tanquam solum sit peccatum uon
surns. Denique adjungit, Sed ego veritalemdicovobis, credere in Christum, et lanquam ipsa sit jusiitia non
expedit vobisul egovadam. Si cnim non abiero, P.aru- videreChristum, ettanquam ipsum sitjudicium quotl
cletus non veniet ad vos : si autem abiero, miltam eutn princeps liujusmundi, hoc est diaholusjudicaius esl:
ad vos : taoquam diceret, Expedit vobjs ut haecforma valde latebrosum est, nec islo sermone coarciandum,
servi auferattir a vobis : caro quidem factum Verbum ne fiat obscurius brevitaie; sed alio poiius qtianlura
habito in vobis; sed nolo me carnaliter ad.hucdiliga- Dominus adjiucrii explicandtiin. ^t^3*
tis, et isto lacte contenti semper infantes esse cupia- TRACTATUSXCV. 4tj>-
tis. Expedit vgbh ul ego vadam. Si enim non_abiero,
In hwc verba superiorh leciionh, Gtim venerit illifj,ar-'_
Paraclelus non venielad vos. Si alimenta lenera quibus
vos alui, non subtraxero, solidum cibum non esurie< guet mundum de peceato, el de juslilia Mfc\Cap.
xvi, ^.8-u. w>-_:_.:
tis; si carni carnaliter baeseritis,capacesSpiritus non
erilis. Nam quid est, Si non abiero, Paraclelus non 1. Promittens Dominusmissurum seSpiritum sah*"'
veniel ad vos : si aulem abiero, mitlam eum ad vos? clum, Cum venerit, inquit, ilte arguet mundumde pec-
Numquid hic posiius, eum non pqjerat mittere? Quis calo, el dejuslilia, ei de judicio. Quid esl hoc? Num-
hoc dixerit ? Neque enim ubi ille eral, iste inde reces- quidnam Dominus Christus non arguit mundum de
seral; et sic venerat a Patre, ut non maneret in peccato, ctim ail: Si non venissem,et loculuseh fuis-
Patre. Postremo, quomodo eum etiam hic conslituius sem, peccaiumnon haberenl; nunc autem excusalionem
non poterat mitlere, quem scimus super eum bapli- non habenlde peccatosuo? Sed ne quis forte dicat hoc
xalum venisse atque mansisse (Joan, l, 52), imo vero ad Judseosproprie pertir.ere; non ad munduni; nonne
a quo scimus eum nimquam separabilem fuisse? Quid ail alio loco : Si demundo esseih, mundus quod suum
est ergo, Si non abiero, Paractelus non venietad vos; esset diligeret(Id. sv, 22, 19)? Numquid non arguil
nisi, non polesiis capere Spirilum, quamdiusecundmn de justitia, ubi ail: Pater jusle, mundnsle non cogno-
carnem persistilis nosse Christum? Unde ille qui jam vit(Joan.TL\n,25)?Numquid non arguil de judicio, ubir'
acceperal Spiritum : Elsinoveramus, inquil, secundum se ait sinistris esse dicturum : lle in ignemmternum,
carnem Chrhlum, sed nunc jam non novimus(II Cor. qui paralusesl diaboloel angelisejus (Mallh. xxv, 41)?
y, 16). Eiiam ipsam quippe carnem Christi non se- Et multa alia reperiuntur in sauclo Evangelio, ubi de
cundum carnem novit, qui Verbum carnem factum bis Chrislus arguit mundum. Quid est ergo quod laii-
spirilualiter novit. Hoc nimirum signlficare voluit ma- quam proprie tribuit hoc Spiritui sancto? An forte,
gister bonus dicendo, Si enim non abiero, Paracletus quia Christus in Judseorumlanlum genle loetitunesl,
non venietad vos: si aulem abiero, miiiam eutn ad vos. mundum non videtur arguisse, ut ille intelligaiur ar-
S. Chrislo autem discedente corporaliier, non so- gui qui audil arguenlem? Spiritus aulem sanctus in
\ lum Spirittis sanctus, sed et Pater el Filius illis adfuit- discipulis cjus toto orbe diffusis, non unam genlem
spiritualiter. Nam si ab eis sic abscessit Chrislus, ut intelligitur arguisse, sed mnndum. Nam boe illis ait
pro illo, non cum illo in eis essel Spiritus sanclus; ascensurus in coelum: Non est veslrumscire iempora
1 undeeimMss.,illo veradenuntiante.. vel momenla,qum Pater posuit in sua poteslate r sed
 m JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTLNI 1 1878
4«?i
accipieiisvirtulm Spiritus sancli supervenienlisin vos, sicut arguuntur de luniine lenebrae: Omniaenim quce
el erilismihi lestesin Jernsnlem, et in iola Jndma, et in arguunlur, ait Aposlolus,a luminemanifestantur(Eplies.
Samana, el usipicin fincslerrm(Acl.i, 7e<8)-Hoc est v, 15). Quantum euim malum sil eorum qui non cre-
arguere mimdum. Sed quis audeal' dicere quod per dunt, non solum per seipsum, verum etiam ex bono
discipulo- Chribli argnit mundum Spirilus sanctus, et potesl eorum appareriequi credunt. Et quoniam isls
iion arguat ipse Christus; cmn clamet Apostolus,An vox infidelium esse consuevit, Quomodo credimus /
vulih experimentumaccipereejus qui in me loquitur quod non videmus? ideo credentium juslitiam sic
Chrhtus (II Cor. xui, 5) ? Quositaque arguil Spiritus oporluit definiri, Quia ad Palrem vado, etjam nonvi-
sanctus, arguit ulique el Christus. Sed quantum mihi debitisme.Beati enim qui non yident, et credunt (Joan.
videlnr, quia per Spiriuim sanclum diffundendaerat xx, 29). Nam et qui viderunt Chrislum, non in eo lau-
charilas in cordibus eorum (Rom. v, 5), quaeforas data est fides eorum,'quia credebant quod videbant,
millil timorem (I Joan. iv, 18), quo impediri possent id esl Filium hominis; sed quia credebant, quod non
ne arguere mundum qui perseeutionibus fremebat, videbant, id est Filium Dei. Cum vero et ipsa forma
auderent; propterea dixit, Ille arguet mundum: tan- servi subtracla eorum1esset aspectibus, tum vero ex
quam diceret, Illc diffundetin cordibus vestris chari- omni parte impletum est, Justus ex fide vivil (Rom.i,
latem ; sic enim limore depulso, arguendi habebilis 17 ; Habac. n, 4, el Ilebr. xi, 1). Est enim fides,sicut
liberlalem. Saepe aulem diximus inseparabiliaopera in Epislola quaead Hebrseosest definitur, sperantium
esse Trinilatis (Supra, Tract. 20); sed singillalim substanlia, convictiorerum quw nonvidentur.
commendandas fuisse personas, ut non solum sine 5. Sed quid est, Jam non videbkisme ? Non enim
separalione, verum eliam sine confusione et unilas ait, Ad Palrem vado, etnon videbitis me; ut tempo-
inlelligalur et Trinilas. ris intervallum quo non videbitur, significasseintelli-
2. Exponit deinde quid dixerit de peccato,el deju- geretur, sive breve, sive longum, tamen ulique ter-
slilia et dejudicio. De peccaloquidem,inquit, quia non minalum : sed dicendo, Jam non videbitisme, velut
crediderunl in me. Hoc enim peccatumquasi solum nunquam eos de CKlero visuros Chrislum, veritas
sii, prae cseleris posuit; quia hoc manenle caeterade- prsenuniiavif. Hseccinejustiiia est nunquam Christum
tinenlur, el hoc discedente caeterareniiltunlur. De videre, el in eum tamen eredere; cum propterea
iusiitia vero, inquit, quia ad Patrem vado, el jam non laudetur fides ex qua jjustus vivit, quoniam credit,
videbiihme. Ilic primo videndum est, si rccle quisque quem modo non videljChristum, se aliquando esse
argiiitur de peccalo, quomodo rcctc arguatur et de visurum ? Postremo seeundum hanc jusiiliam, num-
jnstitia. Numquidcnim si arguen.dusest peecaiorpro- quid dicluri sumus Paulum aposlolumnon fuisse ju-
pterea quia peccator est, argtiendumptitabitquisquam slum, confilenlemse Chrislum vidisse post ascensio-
el jiistum propterea quia juslus est? Absil. Nam et nem ejus in coelum(I Cor. xv, 8), de qtio ulique jarn
si aliquandojuslus arguilur, ideo recte arguitur, quia, tempore dixerat, Jam non videbilisme? Numquidse-
sicut scriptum est, A'OHcsijnslus in lerra qui faciclbo- cundumhanc justitiam justus non erat gloriosissimus
num, el non peccabit.Quocirca etiam cum justus ar- Stephanus, qui cum lapidaretur, ait: Ecce videocw-
guilur, dc peccalo arguilur, uon de jusiitia. Quoniam lum aperium, et Filiutn hominisslantemad dexleram
et in illo quod legiinus diviniuis tlictum, ATo/teffici Dei (Act. vn, 55) ? Quid ergo est, Ad Patrem vado, et
jwslus multum (Eccle. vn, 21, 17); non est notata jam non videbitisme; nisi, quomodosum, cum vobis-
juMiliasapientis, sed superbia pro?sumenlis.Qui ergo cum sum ? Tunc enim adhuc erat morlalis in simili-
fil miillumjuslus, ipso nimio fitiiijtistus. Multimienim tudine carnis peccati (Rom. vm, 5), qui esurire po-
se facit juslum , qui dieit se non babere peccatum; teral ae silire, fatigari alque dormire : hunc ergo
aul qui se pulat non gralia Dei, sed sua volunlate Christum , id est talemiChristum, cum transisset de
sufficienle efiici jtistum : ncc recte vivendojustus esl, hoc mundo adPatrem, iion erant jam visuri; et ipsa
sed polius inflalus, putando se esse quod non est. Quo est juslitia fidci, de qua dicit Aposiolus, Etsi nove-
pacto igitur mtindus arguendus est de justitia, nisi de ramus Chrislum secundumcarnem, sed nuncjam non
juslilia credentium? Arguilur ilaque de peccato, quia novimus(II Cor. v, 16). Erit itaque, inquil, veslra
in Christum non credit; et arguiiur de juslitia eorum juslilia, qua mundus arguelur, quia vadoad Patrcm, et
qui credunl. Ipsa quippe fidclium comparalio, infide- jam nonvidebhisme: quoniam in cum quem non vide-
lium est viluperaiio. Hoc et ipsa expositio salis in- bilis credetis in me: et quandomevidebitis, quod iimc
dical. Volens enim aperire quid dixerit, De juslilia ero, non videbitisme quod sum vobiscum modo; non
vero, inquil, quia ad Patrein vado, el jam nonvidebi- videbilis humilem, sed excelsum; non videbitis mor-
th me. Non ail, El jam non videbunt me; de quibus talem , sed sempiternum; non videbitisjudicandum,
dixeral, quia non credideruntin me. Sed peccalumquid sed judicaturum J: etdehac fide vestra, id estjustitia
vocaret exponens, de illis Ioeutusest diccns, quia non vestra, arguet Spiritus sanctus incredulum mtindum.
crediderunt in nte : exponensautem quam dictret ju- 4. Argnet etiam de judicio, quia princeps hujus
sliliam, de qua mundus arguitur, ad ipsos quibus lo- mundijudicatus esl. Quis,esl iste, nisi de quo ait alio
quebalur, se convertit, atque ail, Quia ad Palrem loco, Ecce venit princepspiundi, el in me nihil inveniel
vado, et jam non videbilisme. Quapropter mundus de (Joan. xiv, 50); id est, riihiljuris sui, nihil quod ad
peecato quidem suo. de justitia vero arguitur aliena, 'iiss., judicatorem. j
 1873 TRACTATUSXCYI. CAPUT XVL 1S74
eum pertineat, nullum scilieel omniiiopeccatum? Pcr ergo quse ista sint quae Aposloli limc portare non
hoc enim est diabolusprinceps muntli. Non enim cceli poteranl, vullis forsitan scire. Sed qub nostrum au-
et terrae et omnium quse in eis sunt, est diabolus deal eorum se dicere jam capacem, quae illi eapere
princeps, qua significalioneintelligittir mundus, ubi non valebant? Ac per hoc nec a me exspectanda sunt
diclum est, Et mundus per eum factus esl: sed mundi ut dicanltir, quaeforie non caperem, si mihi ab alio
est diabolus princeps, de quo mundo ibi conlinuo dicerenlur; necvos ea portare possetis, efiamsi ego
subjungilatque ail, El munduseumnon cognovil(Joan. lantus essem, ut a me ista qnse vobis altiora sunl
i, 10), hoc est homines infideles, quibus toto orbe audiretis. Et fieri quidem potest ul sint in vobis aliqui
ferrarum mundus est plenus': inter quos gcmit fidelis ad ea capiendajam idonei, quaealii capere nondum
mundus, quem de mundodegit, per quem faclus cst valenf; et si non omnia de quibus magister Deus ille'
mundus; de quo ipse dicit, Non venit Filius hoininis dicebat, Adhucmulla habeovobisdicere, lamen eorum
utjudicel mundum, sed ut salveiurmundus per ipsum forlasse non.nulla : sed qusenani sint ista qu.veipse
(Id. in, 17). Mundus eo judicante damnatur, mun- non dixil, temerarium est velle prscsumere ae dicere.
dus eo subveniente salvatur : quoniam sicul arbor Nam el mori pro Christo nondum erant idonei tunc
foliis et pomis, sicut area paleis et frumentis, ila Apostoli, quibus dicebat, Non poiesth me ssquimodo;
infidelibus et fldelibus plenus est mundus. Princeps unde primus eorum Petrus, qui hoe jam se posse
ergo mundi hujus, hoc est princeps tenebrarum ha- praesumpseral,aliud expertus esl quamputabat (Joan.
rum, id est infidelium; de quibus eruitur mundus , XIII,56-38): et tamenpostea et viri et mulieres, pueri
quibus dicitur, Fuistis aliquandolenebrw; nunc autem et puellae,juvenes et virgines, seniores cum juniori-
lux in Domino(Ephes.v, 8)-: princeps mundi hujus de bus innumerabiles martyrio coronati sunt; et posse
quo alibi dicit, Nnnc princepsmundi Imjus missusest inventaesunt oves, quod lunc quando isla Dominus
foras (Joan. xn, 51), ntique judicalus esl; quoniam loquebatur, nondtim poterant portare pastores. Num-
judicio ignis aeterniirrevocabiliter destinalus est. *Et quid ergo debuil illis ovibus dici in illo lenlationis
de hoc itaque judicio quo princepsjudiealus est mun- arliculo, quo cerlare usque ad mortem pro veritate
di, arguitur a Spiritu sancto mundus; quoniam cum oponebat, et pro Christi nomine vel doclrina sangui-
suo principe judicatur, quem superbus atque impius nem fundere; numquid, inquam, debuit eis dici, Quis
imitatur'. Si enim Deus, sicul dicit apostolus Petrus, vestrtim audeat idoneum martyrio se putare, cui Pe-
peccanlibusangelisnon pepercii,sedcarceribuscaliginis trus idoneus nondum fuerat, quando eum os ad os
htferi relrudens iradidit in judicio puniendos servati ipse Dominus inslruebal? Sic itaque dixerit aliquis
(II Pelr. II, 4); quomodo non a Spiiilu sancto de bdc non debere dici populis christianis, audirc cupicnti-
judicio mundus arguilur, quando in, Spirilu sancto bus quaesint de qnibus Dominustnnc dicebat, Adhuc
haec loquilur Aposlolus? Credant ifaque homines in multa Iuibeovobisdicere,sed non poleslisportaremodo,
Ghristum, ne arguantur de peccato infidelitatis suae, Si Apostoli nondum poterant, mulio mlnus vos pote-
quo peccata omnia detinenlur : transeant in numerum slis : quia forte sic multi possimtaudire, quod lunc
fidelium, ne arguantnr de justilia eorum , quos jusli- nondum poterat Pelrus, sicut multi possunl marlyrio
ficatos non imitaritur : caveanl fulurum judicium, ne coronari, quod ttmc nonduni poterat Pelrus : praeser-
cum mundi principe judiceutur, quemjudieaium imi- tim jara misso Spiritu sancto, qui lunc nondu.merat
tanlur. Etenim ne sibi exislimel parci superbia dura missus, dc quo continuo subjunxit, atque ait, Cutn
mortalium, de superborum supplicio lerrenda est an- autemveneritille Spirilus verilatis, docebilvos omnem
gelorum. veritatem; sic utique demonslrans illos ideo quas ha-
bebat dicere, portare non posse, quia nondum ad eos
TRACTATUSXCVI.
vcnerat Spirilus sanclus.
ln hwc verba, Adhtic multa habeo vobis dicere; sed 2. Ecce concedamus ut iia sit, multos ea modo
non polestis portare modo : cum autem venerit ille
portare posse jam misso Spirilu sanclo, quse liinc eo
Spiritus veritatis, docebit vos omnem veritatem. nondum misso non polerant porlare discipuli: num-
Cap. xvi, f f .12,15. - quid ideo scimus quae sint quse dicere noluit.quse
1. in islo sancti Evangelii capitulo, ubi Dominus tunc sciremus si ab eo dicla legeremus vel audire-
ait diseipulissuis, Adlmcmulta liabeovobisdicere, sed mus? Aliud est enim scire utrum a nobis vel a vobis
non poleslisportare modo, prius quaerendumillud oc- portari possinl; aliud aulem scire quaesint, s-ivepor-
currit, quomodosuperius dixerit, Omnia quwaudivi a tari possint, sivenon possint. Qusecumipse tacucrlt,
Patremeo, nola feci vobis (Joan. xv, 15). el hie dicat, quis nostrum dicat, Ista vel iila sunl? Aut si dicere
Adhucmultahabeovobisdicere, sed non polesiisporlare audeal, unde probal? Quis enim est lam vanifs aut
modo-.Verum illud quomodo dixerit, quod nondum temerarius, qui cum dixerit etiam vera quibus volue-
fecerat tanquam fecerit, sicut ea quse futura sunt, rit, quse volueril, sine ullo testimonio divino affir-
Deum fecisse propheta leslatur dicens, Qui fecit quw met eaessequae tunc Dominusdicerenoluit? Quis hoc
futura sunt (Isai. XLV,11, sec. LXX), jam cum ipsa nostrum faciat, et non maximam culpam temeritatis
verba Iraclaremus, ut potuimus, exposuimus. Nunc incurrat, in quo nec prophetica nec apostolica excel-
1Lov.,superbum si eorum aliquidlegisse-
alque imphim imitatur. Koshic ut in litauetoriias? Nam profecto
edms aliiset Mss. tnusin Libris eanonica aucloritate firmatis t qui post
 1875 IN JOANNIS EVANGELIUM,S. AUGUSTINl! 1876
aseensionemDomini scripti stml, parum fuerat hoc. rilum sanctum qui dalus est vobis (Rom. v, S); vt
legisse, nisi illic id etiam legeretur, hoe ex eis esse spiritu ferventes et spiritualia diligentes, spirilualem
quse lunc Dominusnoluit discipulis dicere, quia non lucem spiritualemque vocem, quam carnales homines
poterant illaportare. Tatfquam si, verbi gratia, ego ferre non possunt, nou aliquo signo corporalibus
dicerem, illud quod legimns in hujus Evangelii capite, oculis apparente, nec'aliquo sono corporalibus auri-
In principio eral Terbum, 'el Verbumeral apud Deum, bus instrepente, sedj interiore conspeclu el auditu
et Deus erat Verbum, hoc eral 'in principio apud Deum nosse possitis. Non eriim diligitur quod penitus igno-
(Joan. 1,1, 2), el alia quaeseqmmtur, quouiamposle» ratur. Sed cum diligitur quod ex quantulacumque
scripta sunl, nee ea DominumJesum dixissenarra parte cognoscitur, Ipsa efficilur dileclione ut melius et
tum est, cum bic essel In cirne, sed haec unus.ex plcnius «ognoscatur. Sj ergo in chariiate proficialis,
'
Apostolis cjus, ac Spiritu ejtis ' sihi revelante con- quam diffundit in cordibus Spirilus sanctus, docebit
scripsit, ex his esse quaenoluit tunc Boniinus dicere, vos omnemveritatem: vel, sicul alii codices babent,
quia ea discipriliportare non poteraut; quis me audiat deducel vos in omni verilate (a) : unde diclum est,
tam tetnere isla diceniem? Si au lem ubiboc leginms,ibi Deducme, Domine,in via lua, et ambulaboin verilate
bocetiam legeremus,quis non tanto aposlolocrederet? tua (Psal. LXXXV,11). Sic fiel ut non a docloribus
5. Sed idquoque mihi videtur absurdissime dici, exlerioribus illa discatis, quae noluit Dominus tunc
ea tunc non potuissepoiiare discipulos, quaede iuvi- dicere, sed silis omnes docibiles Dco (Joan. vi, 4S);
sibilibuset altlssimis rebus invenimus in aposlolicis uf ea ipsa quaeper lecliories atque sermones extrin-
Litteris, quaepostmodum scripieesunt, neceaDomi- secuS|adhibitosdidicislis et credidistis de natura *Dei
num quando cum illis visiblliler erat, dixisse narra- non corporea, nee loco ahquo inclusa, nec per infi-
tur. Cur enim ca tuncferrenon poterant, qusenunc nita spatia locornm quasi mole distenta, sed ubique
in eorum Libris quis non legat, quis non ferat, tota et perfecta et infinita, sine nitoribus colorum,
etiamsi non intelligat? Nonnulla quidem homines in- sine figuris lineamentorum, sine notis litlerarum,
fideles in Scripturis sanctis el non intelligunl cum sine serie syllabarum, ipsa menle conspicere valealis.
legunl vel audiunt, el lecta vel audila ferre non pos- Eece dixi aliquid quod forte indesit, et tamen acce-
sunt: sicut Pagani, quod per eum qui crucifixus est, pistis; etnon solum fefre poluistis, verum eiiamli-
facltis est mundus; sicut Judaei, quod Filius Dei sit, benler audistis. Sed illfe magisler interior, qui cum
qui eo modo quo ipsi celebrant sabbatum solvit; sicut adhuc discipulis exterius loquerelur, ait, Adhuc mulia
Sabelliani, quia Trinitas est Paler et Filius et Spiri- habeo vobisdicere, sed \nonpoleslh porlare modo, si
lus sanctus; sicut Ariani, quia aequalisest Patri Fi- vellel nobis id quod de incorporea Dei natura dixi,
lius, et Patri ac Filio Spiritus sanctus; sicut Pholi- inlrinsecus ita dicere, sicut sanclis Angelis dicit, qui
niani, quia non homo tantum similis nobis, sed etiam semper vident faciem Patris (Matih. xvui, 10); non-
DeusDeoPairiaequalis estCbristus; sicut Manichsei, dum ea portare possemus. Proinde quod ait, Docebil
quod Chrislus Jesus per quem liberandi 2 sumus, nasci vosomnemveritalem,vel., deducelvos in omni verilale,
in carne et de carne dignatus esl: et cseleri omnes non arbitror in hac vita in cujusquam menle posse
perversaium ac diversarum sectarum homines, uti- compleri (quis enim vivens in hoc eorpore quod
que ferre non possunt, quidquid in Scriptmis sanclis corrumpitur et aggravafammam [Sap. ix, 15], possit
et in fidc catholica reperilur, quod contra eorum pro- omnem cognoscere verilatem; cum dicai Aposlolus,
feralur errores; sicut nos ferre non possumus sacri- Ex parle scimus?); sedquia per Spiritum sanclum fit,
legas eorum vanitates et insanias mendaces. Quid est unde nunc pignus accepimus (II Cor. i, 22), ut atj
enim ferrenonposse, nisi sequo animo non liabere? ipsam quoque pleniludinem veniamus : de qua idem
Sed omnia quse post ascensionem Domini eanonic» dicit apostolus, Tunc autemfacieMdfaciem; et, Nunc
veritateatquc atictorilate conscripta sunl, quis fidelis scio ex parte , lunc auiem cognoscamsicul et cognilus
vel etiam catechumenus, amequam Spiriium san- sum (l Cor. xm, 9, 12) : non quod in hac vita seit
etum baptizatus aceipiat, non aequoanimo legit atque totum, quod usque ad Sllam perfectionem futurum
faudit, etiamsi nonflum sicul oporlet intelligit?Quo- nobis Dominus promisit per cliaritalem Spiritus, di-
'
modo ergo aliquid eorum quse post ascensionemDo- cens, Docebilvos omneiiiveritatem; vel, deducet vos
miniscripta sunt, non possent ferre discipuli, etiam in omniverilale.
nondum sibi misso Spiritusancto, cum omnia nuncfe- S. Quae cum ifa sintj dilectissimi, moneo vos in
rant catechumeninondumacceptoSpiritu sancto? Quia charitate Christi, ut seductores caveatis impuros et
elsi noneis fideliumsacramenta prodiiniur, non ideofit obscoenaelurpitudinis -sectas, de quibus ait Apostolus,
quod ea ferre non possunt; sed utab eis tanto ardentius Qum aulem occulle fiunl. ab islh, lurpe esl et dicere
concupiseantur, qnanto eis honorabilius occuliantiir. (Ephes. v, 12): nc cum liorrendas immundiLiasdo-
4. Quapropter, cb,>ri<.simi,noiia nobis exspecletis cere coeperinl, quas humanae aures qualescumqne
audire qua' tunc noluit Doiiiinus discipnlisdicere. quia sint, portare non possunf, dieant ipsa esse quae Do-
nondtim poteraul illa portare : sed poius in cliariiate minus ait, Aclhucmulta \habeo vobis dicere, sed non
proficile, quaediffunditur in cordibus vcslris perSpi poleslh poriare modo; et lper'Spiritum-sanclum asse-
1 Edili,ipsoac Spiriluejus.Abesl,ipso,a Mss. ranl fieri tit possint illa immunda et ncfanda portari.'
.. * m editis, tiberali,Atin Mss.,liberandi. (a)Graec.;cdegesei, \ *,
 1877 TRACTATUSXCVil. «^PUT XVI. 1878
Alia sunl oiala <ruaeportare non polest qualiscnmque esl qtii eum Tninitatem cssc scissel, nisi ii'psesic
pudor humanusi et alia sunt bona quae portare non innotescere voluissei? Et quis Iiominum prri islam
potest parvus sensus humanus: ista fiunt in-corpori- sileat Trinitatem : et lamen «quis fliomimnnsicnl
jius impudicis, illa remota-sunta corporibus univer- Angeli sapiat Trinilate-m? Ea ipsa ergo >quae'de
sis; hoc impura car-ne«ommitlilur, illud pura mente Dei selernilate-, veritate, sanctitate, an iproiiTptuet
vix eernitur. e Renovaminiergo spiritu mentis vestrae palam .sine cessaiione dicuntur, ab aliis beue, rab"
i (Ephes.iv, ^S^-etinleiligitequae sit voluntas Dei, aliis male inteliiguntur : imo ab-aliisintelliguntur,ab
quodbonumest et benepiacilumet-perfeclum »(Rom. aliis iion inlelliguntur. Qui -eriimmale Sntelligit, iion
xn, 2): J ut -iiicharitale radicati et fundali, possitis intelligit. Ab eis ipsis autema quibus bene inielligun-
comprehendere cum omnibus sanctis, quse sil longi- tur, ab aliis minus, abnliis «mplrus mentis Twaci-
ludo, latittido, allitudo et profundum; cognoseere late cefnunlur, et a nnllo ihominum sicut -ab Angelis
eliam supereminentem scienlise charitatem Ohristi, ut capiimtnr. &ipsa <ergomente,'hoc iest in sinleriore
impleamini in omnem plenitudinem Dei» (Ephes. m, homine, quodammodo crescitur, •non solum >at ad
17-19). Isto enimmodo vos 'docebit Spirilus sanctus cibum a Jacte tr.anseatur, verum leliam ut amplius
omnem verifatem, cum <magismagisque diffundel in alque amplius cibus ipscsumattrr. iNonautem cresei-
cordibus vestris charitatem. lur-spatiosamole,'sed-inlelligeiuia-luminosa; quiaet
ipse-cibtis-intelligibilis-luxest.Uf«igo<eresmis, enm-
TRACTATUSXCYII.
que capialis , -et .qtianlomiagis'cresoifis,ttantoinagis
In eamdem leclionem. magisque eapiatis; nonabeo doclorcquiveslTis auri-
1. Spirilussanclus-quem promisit Dominus sedisci- bussonat,lioc est, forinsecusoperandoplantat elrigat,
pulis suis essemissurum, qui eos doceret omnemve- sed ab eo qui dat increinenlum (I Cor.m, >6),ipetere
ritatem, quam tunc quarido eum-eis loquebatmvpor- acsperare debeiis.
lare non poterant: de^uo Spiritu sanelo, sieut diclt 2. Proinde, sicnt prseterito sermorie commoiuii,
Apostolus, nunc pignus accepimus (II Cor. l, 22), cavele, maxime quiparvuli eslis-el adhuc slimeulis
quo verbo intelligeremus ejus pleniludinem nobis in laeteis indigetis, ne Iiominibussubiiac occasionedc-
vita alia reservari: ipse ergo Spiritus sanetus et nunc ceptis ac deceptoribus, quiaDomrnnsail, Adhuc multa
docet fideles, quauta quisque poiesi capere spirilua- habeo vobis dicere, sediion potestisporlaremodo, au-
lia; et eorum pectora desiderio majore succendit, si rem curiosam -praebeatisad dncognitascienda, cum
quisquein ea charitale proficial, qua et diligatcognila, mcntes-invalidashabeatis ad vera elfalsa dijudicanda:
el cognoscenda desidereU ita ut ea quoque ipsa.quae maxime propler ohscoenissimas turpiludines, quas
nuncuuomodoctimquecognoscit,nondumsesciresciat, docuit saianas imimas •inslabiles-atquccarnales, ad
sicut sciendasunt inea vita quamnec oculus vidit, nec hoc Deo sinenle, ut ejus ubique sinttrcmenda ijudi—.
auris audivit,nec in corhominis ascendil (•!Cor.n,>9). cia, et in 'comparaiionejmpura? neyuitise dulcescat
Quo-seiendi modo, si nunc ea vellet inleriormagister purissima disciplina ; atqueulrilli det honorem, limo-
dicere, id est,-noslraementi aperire atque monstrare; rem autem vel spudoremsibi, qui in -illamala vel illo -
humanainfirmilas porlare non posset. Undeme veslra regente non eecidit. vel Jllo inde levante surrexit.
Dileelio meminit jam locutum-, cum sancti Evangelii Cavete timendoel orando. ne irraaiis in illud senigma
verba traclaremus, ubi Dominus ait, Adlmc multa SSlomonis, ubi mulier insipiensel audax,, inopspanis -
habeovobhdicere, sed-nonpoleslisporiare modo.Non effecta, convocal praeteretinlesdicens, Panes occultos
utin hlsDomimverbisnescio qusesecrela nimis abdita libenler allinciite, el aquw furtivm dulcedinem(Prov. "
suspicemur,-quaecum dici a docenle possint, porlari ix-, 15-17). Haecenim mulier vanitas cstimpiorunn,
a.discenle non iiossinl : sed ea ipsa qusein docirina cum sint insipienlissimi,,aliqnid -sescire opinantium,
Teligionisin quorumlibet bominum notitia legimus!et sicut de jsla<muliere dictum est, inops panis-effecla.
-scribimus, audimus eL dicimus, si vellet eo modo Qusecum sit inops panis, promitlit panes ; idest, cum
nobis Christus dicere, sicul ea dicil Angclis sanctis sit ignara veriialis, -promitlit scientiam veritatis. Oc-
in seipsounigenitoPatris Yerbo ~,-Patrique coaeterno; cultos .tamen panes promittil, quos dicit libenter al-
quinam poriare bomines possent, etiam si.jam essent tingi, -et aquse furtivaedulcedinem ; ut-ea scilicet li-
spiriluales, quales adhucApostolinon fuerunl, quando bentiusiit dulcius-audianlurtetagantur.,quae palam.in
ista eis Domiuus loquebatur, qualesque postea ve- Ecclesiadicicrediqueprohibentur. Ipsaquippeoccul-
niente sancto Spirilufactisunl? Nam utique quidquid latione condiunfquodammodonefariidoclorcs sua ve-
de creaiura sciri potest, minus esl ipso Creatore, nena curiosis ; tit Ideo sc existiment aliguid discere
qui summus et verus ct immulabilis est Deus. Et magnum,, quia .meruit habere secretum, et.suavius
quis eum tacel? TJbinon &legenlibus, dispufantibus, bauriant insipienliam , quampulanl scientiam , eujus
quaerenlibus, respondenlibus, laudanlibus, cantan- prohibitam quodammodofurahfur audienliam.
tibus, quoquomodo sermocinanlibus, postremo ab 5. Hinc ct nefarios riiiis suos hominihiis sacrilega
ipsis eliam blasphemantibusnominaiur? Et cum eum euriosilate deceplis-veldecipiendis magicarum arlitim
nemo taceat, quis est qui eum sieul intelligendus est doclrina commendat. Hinc illatiillicitaedivinationes
capiat, cum de oribus el auribus hominum non rece- inspectis -pecudum visceribus occisorum, wl vocibus
dat? Qais est cujus aciesad-eunmiemis aceedat? Quis et volalibus avium, aul signis mullilormibus dsemo-
 4879 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 1880
num, insusurranlur auribus liominum perilurorum t 0 Timothee, depositum cuslodi, devilans profanas
per eolloquia perditorum. Propler haecilliciia atque vocumnoviiates,etconlradiclionesfalsi nominis scien-
punienda secreta, mulier illa 11011 solum insipiens,vc- tise, quam quidam promittentes, eirca fidem excide-
rum attdax eliam nuncupalur. Sed liaecnon solum a runt »(I Tim. vi, 20). Nihilenim sie amant isti quam
re ipsa, verum et a nomine nosiraereligionis aliena scienliampromittere; et fidemrerumverarum quascre-
sunt. Quid quod mulier haecinsipiens ei audax, sub dere parvuli praecipiuntur,velul imperitiam deridere.
chrisliano vocabulo lot scelestas hsereses condidit, 5. Dicet aliquis : Nihilne spirituales viri babent in
loL uefandas fabulas finxil? Ulinam lales quales in doctrina, quod carnalibus taceant, et spiritualibus
theatris sive cantautur, sive saltanlur, sive mimica cloquantur? Si respondero, Non habent, continuo
scurrilitate ridentur ; et non quasdam tales , quales mihi dicetur ex Epislolaad CorinlhiosaposloliPauli:
adversus Deum fingere potuisse sic illam doleamus t Non potui vobis loqui quasi spirilualibus, sed quasi
insipientiam, ut miremur audaciam. Omnes aulem carnalibus. Quasi parvulis in Chrislo lac vobis poliim
insipienlissimi haerelici, qui se christianos vocari vo- dedi, non escam ; nondumenim poteratis : sed nec ad-
lurit, audacias figmentorum suorurri, quas maxime hucquidem potestis; adhue enim estis carnalest (ICor.
exhorrct sensus humanus, oceasione evangelicsesen- irr, 1el 2); et illud,« Sapieriiiamloquimur inlerper-
teutiae colorare conantur, ubi Dominus ait, Adhuc fectos ; » etillud, «Spiritualibusspiritualiacomparan-
multa Iiabeovobis dicerc,sed nonpqleslisporlaremodo: tes : aninialis autem homo non percipilqusesunlSpi-
quasi hsec ipsa sint quse lunc discipuliportare non po- rilusDei; slultitia enim estilli» (Id.n, 6, iZetii). Hoe
terant, el ea docuerit Spiritus sanclus, quaepalam toltim quale sit, ne rursus propter haecverba Aposloli
docere alque praedicare, quantalibet feratur audacia, profanis vocum novilatibus secrela quaeranlur, et ea
spiritus erubescit immundus. qusedebet caslorum spirittis corpusquevilare, dicatur
4. Hos A;ioslolusin Spiritu sancto praevidens' ail: carnales stistiuere non posse, sermone alio si Domi-
i Erit eniiu tempus quo sanam doctriuam non susti- nus donaverit, disputandum esf, ut jam istum ali-
nebunt, sed secundum desideria sua magislros sibi quando claudamus.
coacervabunl prmienles auditu : et a veritatequidem TRACTATUSXCYIIL-
auditum suum avertenl, ad fabulas auiem converten-
In eamdemlectionem.
turi (II Tim. iv, 5, 4). llla enim secreti furtiquecom-
memoralio quadiciiur, Panesoccultoslibenteraltingile, 1. Ex verbis Domini nostri, ubi dicit, Adhuc multa
et aquwfurlivwdulcedinem,prurilum facitatidieiitibus habeo vobis dicere, sed non pbtestis porlare modo,
in auribus spirilualiler fornicantibus. sicul pruritu exortam difficilera quaesfionemme recolo distulisse,
quodam libidiniseliam in carne coirumpitur integritas ut inde otiosius traclaretur l, quia illum niodus com-
casiilalis. Audile iiaque Apostolum talia prseviden- petens compellebat finire sermouem. Nunc ergo quo-
li m , et ea vilanda salubriter admonentem : Pro- niam tempus est promissa reddendi, pertractetur ut
fanas, inquii , verborumnoviialcsevila: mulium enhn Dominusipse donaverit, qui cordi nostro utpropone-
proficiunt ad impieiaiem, el sermoeorumsicut cancer retur ingessil. Haecest aiilem qusestio: ulrum spiri-
serpit (Id. n, 10, 17). Etnonail, verborum novita- luales homines habeant aliquid in doclrina , quod car-
tes ; sed addidit, profanas. Sunt enim el doctrinaere- nalibus taceant, et spiritualibus dieant. Quia si dixe-
ligionis congrucntes verborum novitates, sicul ipsum rimus, Non babent; respondebilur nobis, Quid est
nomeu Cbrisiianorumquando dici coeperit, scriptum ergo quod dicebat Apostolus scribens ad Corinthios:
est. In Antioehia eniinprimum postascensionem Do- » Non potui vobis Ioqui quasi spirilualibus, sed quasi
mini appellati sunt discipuli Christiani, sicut legitur carnalibus. Quasi parvulisin Chrislo lac vobis potum
in Aclibus Apostolorum(Act. xi, 2G) : et xenodochia dedi, noii escam; nondum enim poteratis : sed nec
el monasleria posie.i sunt appellala novis nominibus, adhtic quidem polestis; adhuc cnim estis camales »
res tanien ips.e et anfe iioininasua eranl, et religionis (I Cor. lii, 1 el 2) ? Si autem dixerimus , Habent; li-
verilate lirinantur, qua etiam conlra improbos defen- mendum et cavendumest, ne sub hac occasionein oc-
dimiur. Adversus impietatem quoque Arianorum hse- culiis nefaria doceantur , et spiritualium nomine ,
reticorum novtim nomen Palris Honiousioncondide- velut ea qusecarnales capere non possunt, non solum
riml : sed non r-emnovam lali nomine signaverunt; excusatione dealbanda, verum eliam praedicatione
iioc enim vocalur Homousion,quod esl, Ego etPater laudanda videantur.
utiumsuinus(Joan. x, 30), unius videliceiejusdemque 2. Primum ergo scire debet Charilas vcslra, quod
subslantiae. Nam si oinnis novitas profana esset, nec ipse Christus crucifixus -, quo velut lacte parvulos
a Domino dieeretur , Mandatumnovumdo vobh (Id. aluisse se dieil Aposlolus; iipsavero caro ejus, in qua
\m, 34); nec Testamentum appellaretur Novum, nec facta est \era mors ejus et vulnera vera confixi, san-
cantareiiir in universa lerra Canlicum novum. Sed guisque percussi, non eo modoa carnalibus quo ab
profanaesunt verborum noviiales, ubi dicit mulierin- spiritualibus cogitatur, et illis est lac, istis cibus; quia
sipiens et audax : Panes occulloslibenteratiingile, el «t si non nudiunt amplius,i intelligunt amplius. Non
acjumfurtivw dulcedinem.Ab bac pollicilationefalsae
scienl-iseprohibet etiam illo loco Apostolus ubi dicit: 1omnespropeMss.,ut despatiotractaretur.
2Editi,quod ipsechristus est crucifixus.Maleaddnur,
1 sic.Er, Lugd.etven.; noc Aposlohts.,.prwvidens.M. csf, quo.Msscarenl. i
 '
1881 TRACTATUSXCVIII. CAPUT XVI. 1882
enimaequalitermenlepercipitur,eliam quod in fidepa- a carne, quia ex anima et carne constat lotus homo;
riler ab ulrisque recipitur. lia fitut praedicalusab Apo- non pcrcipilqumsunt SpiritusDei(I Cor.ir, 14), id est,
slolisChristuscrucifixus,et Jud eis esset scandalnm,et quid graiise credentibuscrux conferat Chrisli; ct pu-
Gerilibtisslultitia.elipsisvocalisJudseisel GrascisDei tat hoc illa cruce actum esse tantummodo, iit nobis
YirtusetDeiSapienlia(ICor. i, 25, 24):sedcarnalibus usque ad mortem pro veritate certantibus imilandum
parvulis id lantum credendo tenenlibus, spirilualibus pr.i-bereturexeinplum. Nam si scirent bujusmodiho-
autem capacioribusid eliam inlelligendoeernenlibus; mines, qui nohint esse nisi boinines, quemadmodtim
illis ergo lanquam lacleus potus, isiis tanquamsolidus Gbristus criieifixusfactus sil nobis sapienliaa Deo,et
cibus : non quia hoc illi alilcr in populis, isli aliier justilia, et sanclificaiio,el redemplio,ul queinadmodum
in cubiculiscognoveruni; sed quod eodemmodoulri- scriptumesl, Qui gloriatur in Domino glorielur (Id.
que cum palam diceretur audiebanl, pro suo modo i, 50, 51); procul dubio non gloriarenlur in homine,
quique capiebant. Cum enim Christus propterea sit nec carnaliler dicerenl, Ego quidemsum Pauli; ego
crueifixus, ul in remissionem peccalorum sanguinem aulcm Apollo;ego vero Cephm: sed spirilualiler, Ego
funderet, qua ejus Unigeniti passione divina gralia sum Ghrisli(Ibid. 12).
commendatur,ul uemoiu homineglorieiur; quomodo 4. Verum illnd adbuc quaesiionemfacit, quod in
inielligebantChristumcrucifixumqui adhuc dicebant, Epistola ad Hebroposlegilur : « Cum jam deberetis
Ego sum Pauli (Ibid., 12)? Numtiuid quomodo ipse tempme ipso esse doctores, iierum doclrina indige-
Paidus qui dicebai, Mihi aulemabsit gloriari, nhi in lis, qusesint elementa sermonum Dei; et facli estis
cruce Domini noslri Jesu Chrisli(Galal. vi, 14)? De opus habentes lacte, non solido cibo.Omnisenim qui
ipso itaque Cluislo crucifixo, et ipse cibum pro sua laclalttr, inexperlus est verbum jusiilia;; infans est
capaciiate sumebat, el illos laete pro eorum infirmi- enim. Perfectoiumeslautem solidus cibus,eorum qui
taie nutriebat. Deniqueilla quaescripsilad Corinthios, perhabiliim exerciialoshabentsenstis, ad separandum
aliter utique ab ipsis parvulis, aliter a capacioribus bonum a ma\ot(IIebr. v, 12-14). Ilic enim videmus
posse inlelligisciens, ;iit: Siquis esl iniervos prophela tanquam definitum esse quem perfectorum dicit soli-
aui spiritualh, agnoscatquwscribo vobis,quia Domini dum cibiim; et hoc esse illud quod ad Corintbios
est mandalum: si quis autem ignorat, ignorabitur(I scriplum est, Sapiemiam loquimurinter perfeclos(I
Cor. xiv, 57, 58).Soiidam profeclovoluit esse scien- Cor. n, 6). Quos autem perfeclos voluerit boc loco
liam spiriiiialium, ubi non sola fides acconmodare- inielligi, subjeciialque ail, Qui per habilumexercilalos
tur, .sedccrta cognitio tenerelur; ac per hoc illi ea habent sensus,ad separandumbonuma malo.Hoc ergo
ipsa credebant, quaespirituales insuper aguoscebant. qui invalidaet inexercitata mente non possunt, pro-
Igtwrabiiur aulem , ail, qui ignorat; quia nondum ei fecto nisi fidei quodam lacte leneanlur, ut et invisi-
revelatum est, ut quod cretiit sciat. Quodcum fit in bilia quaenon vident, et intelligibilia.qusenondumiu-
hominis' mente, ipse dicilur cognosci a Deo; qtiia telligunt, credant, facile ad vanas el sacrilegasfabulas
Deus illnm cognosceniemfacii, sicut alibi ail: Nunc promissione scienliae ducuntur : ut el bonum el ma-
aulem cogiwscenles Deum,imocogniliu Deo (Galat.TV, lum nonnisicorporalibusimaginibuscogilent, elipsuni
9).Neque enim tunc cognoverateosDeus, prsecognitos Deumnonnisi aliquod esse corpus existimenf, et ma-
et electos ante inimdiconstilulioneni (Eph. i, 4); sed lum nisi subsianliam putare non possint;cum sit
lunc eos seipvumcognosccrefecerat. potius ab immulabilisubsiantia mulabiliumsubslan-
5. Hoc igilur primitus coguito, quod ea ipsa quse tiarum quidam defectus, quas fecit ex nihilo ipsa im-
simul audiunt spiritualesatque carnales, pro suo qui- inulabilis et summa subsiantia, qui est Deus. Quod
que modulo capiunl; illi ul parvuli, isti ut majores,' profeclo quisquis non solum credit, verum eliam
illi ul laclis alimenium, isti ut cibi solidamCnlum: exercitalis inlerioribus animi sensibus inlelligit, per-
nulla videtur esse necessilas, ut aliqua secreta do- cipit, novil; non esl jam metuendumne seducatur ab
clrinae laceanlur, el abscondanlur fidelibus parvulis, eis qui malum pulando esse substanliam quam non
seorsumdicenda majoribiis,liocestintclligenlioribus; fecit Deus, mutabilem subslantiam facitml ipsum
et boe ideo faciendumpuietur, quia dixit Apostolus, Deum, sicut Manichaei,vel si quaealisepesles ita de-
Non potui vobis loqui quasi spirilualibus, sed quasi sipiunt.
carnalibus.Hoc ipsum euim quod non judicavit se 5. Sed menle adhuc parvulis, quos dicit Apostolus
soire in eis nisi Jesum Chrislum , el hunc crueifixum carnales lacte nulriendos, omnis de hac re sermo,
(I Cor. ii, 2), ipsis iion potuit loqui quasi spirituali- quo agitur ut non solum credatur, verum etiam intel-
hus, sed quasi carnalibus; quia 5d sicut spirituales ligatur sciaturque quod dicilur, percipere talia non
capere non valebanl- Quiciimque auiem spiriluales valentibus onerosus est, faciliusqueillos premit quam
inter eos erant, idem quod illi lanquam camales au- pascit. Ex quo fit ut spirilualcs ista carnalibus non
diebaut, spirituali ipsi intellectu capiebanl: ut sic in- omnimodo taceant, propter calholicam fiderii, quse
teliigatur quotl ait, Non poiui vobisloqui quasi spiri- omnibus prsedicanda esl; nec tamen sic disserant,
lualibus. sed'qnasi carnalibus,ac si diceret, Non po- ul volentesea perducere ad intelligentiarnnon capa-
tuistis quasi spiriluales, sed quasi carnales capere cem, faciliusfaslidiri faciant in veritate sermonem,
quodloquebar. Animalisenim homo,id esl, qui secun- quairi in sermone percipi veritatem. Propterea dicit
dum hominemsapii, auimnlisdiclusab anima,carnalis gcribens ad Golosseuses:El si eorporeehsenssum4tpu
 J885 IN JOANNISEVANGELiUM,S. -AUGUSTINI| 1884
ntu vobiscumsum, gaudens el vidensordinaiioucmve- vobisloco separanaum, sed in vobis potius est sannn-
slram, et id quoddeesl5 fideivestrmin Chtislo(Coloss. dum. Quisquisaulem vobisdixerit, Noliie credereve-
H, S). El ad Thessalonicenses: Nocieac die, inqtiit, rum hominemChrislum, aut non a vero Deo -corpus
abundantiusoranles, ul vidcamusfaciem veslram, et cujuslibet hominisvel cujuslibet animaniis creatmn,
suppleamusqum desunt fidei vestrw(I Thess. 111,10). aut non a vero Deo VeiliisTestamentum datum, et si
Inlelligendi sunt utique ita primum catechizati, ut quid hujusmodi; hsecenim vobis prius ideo non dice-
lacle alerentur, non solidocibo : cujus lactis ad Ile- bantur, quando Iacte nutriebamini, quoniam ad vera
braeos commemoralur ubertas cis quos volebat cibi capienda cor nondumhabebaiis idoneum: 11011 vobis
solidilate jam paseere. Propler quod ait: s Ideoque istecibum praeparal, sed venenum.Propterquod bc.i-
remittentes inilii Cliristi verbum, in consummatio- tus Aposlolus eos alloquensqui sibi jam videbantur
nem respieiamus; non iterum jacientes ftmdamentum esse perfecli, ctimse imperfectumipse dixisset, Quot- -
poenilentiaeab operibus morluis, et fidei in Deum, ijuol ergo, inquil, perfecti,hocsapiamus: cl siquiclali-
lavacri doctrinse, et impositionis manuum, resurre- ier sapiiis, hocquoquevobisDeus revelubit.Et ne forte
ctionis etiam morluorum, et judieii aeterni»(fl-ebr,vi, incurrerenl in seductores,qui eos vellenta fidcaver-
1, 2). Ilsec. est lactis uberlas, siue quo non vivunt tere promitlendo scienliam verilatis, et hoc putarenl
qui jam quidem ratione uluntur tit possint credere, esse quod dixit Apostolus,id quoquevobisDeusrevela-
sed bonum a malo, non credendo 431111101, verum bil; eonlinuosubjunxit, Veruiutamenin quodperveni-
etiam intelligendo(quod perlinet ad solidumcibum) mus, in eo ambulemus(Philipp. m, 13, 16). Si quid
separare non possunl. Quod autcm in lactis comme- ergo intellexeris quod 11011 sit conlra regulam catho-
moratione posuitetdoctrinam, ipsa est qtioeper sym- licaefidei, ad quam, velut viam quae te dueat ad pa-
bolum traditur el oralionem dominicam. triam, pervenisti; et sicintellexeris, ulinde dubitare
6. Sed huic lacti absit ut sit conirarius cibusrernm omnino non debcas: adde sedificium,noli tamen re-
spiritualium firmaintelligentia capiendus, qui Colos- linquere fundamentum. Sic debent majores docere
sensibtiset Thessalonicensibusdefuit, ei supplendtts, aliquid parvulos, ut omnium Dominum Chrislum, et
fuit. Quandocnim supplelur quod defuil, non impro- seipsislonge majores Prophetas el Apostolos11011 di-
batur quod fuit. Nam et in ipsis quae sumimusali- cant aliquidfuisse meniilos. Non aiilem solumvanilo-
mentis, usque adeo non cst Iaeti conlraritis solidus quos et menlis seductoiesfabulosaet falsa gaifientes,
cibus, ut ipse laetescai, qno possit esse aptus infan- ct in eis vanitatibus velut altam seientiam promitlen-
tibus, ad quos per malris vel nuiricis pervenit car- tes conlra regulam fidei, quam catholieam suscepi-
nem : sicut fecit etiam malcr ipsa sapicntia, quaecum slis, cavere debetis : verum eliam ipsos qui de ipsa
sit in excelsis Angeloruni solidus cibus, dignaia est divinaeimmulabilitalenalurae,vel incorporea crealu-
quodammodo Iaclesccre parvulis, cum Yerbumcaro ra, sive Crealore veraciter1 dispulant, el quod dicunl,
factum est, et habitavit in nobis (Joan. 1,1, 14). Sed omninodocumentis aique rationibus certissimis pro-
ipse homo Christus, qui vera earne, vera cruce, vora bant, et tamen ab uno Dei et hominumMediatoreco-
morte, vera resurrectione sincerum lae dicilur par- naiiiur averlere, lanquam pesiem insldiosioremcsete-
vulorum, cum bene ab spiritualibuscapiltfr, invenilur ris fugite. Tales enim sunl de quibus dicit Apostolus,
DominusAngelorum.Proinde ncc sic parvnlisunt la- Quia cognoscentesDeum, non sicut Deum glorifwave-
clandi, ut semper non inlelligant Denm Ghrislum; runt (Rom. 1, 21). Quid enim prodesl habere intelli-
nee sic ablactandi, ul deseranl hominemCliristum. genliam veram de immuiabili bono, ei qui non lenet
Quod alio modo idipsum ita dici potest: nec sic la- per quem liberetur a malo? Prorsus admonitiobeatis-
ciandi suni, ut creatorem ntmquamintclligant Chri- simi Apostolide veslriscordibusnon recedat: Siquis
stum; nec sic ablactandi, tit mediatoremunquam de- vobisevangelizaverit prmlerquodacccphlis,analhemasil
serant Christum. In hoc -quippenon convenit huic rei (Galal.i, 9). Non ait, plus quam aceepistis; sed, prw
similitudomaterni lactis el solidi cihi, scd potius fun- ter quodaccephlis. Namsi illud diceret, sibi ipseprae-
damenli: qtiia et puer quando ablaetaiur, tit ab ali- judicarcl,, qui cupiebatvenire ad Tbessalonicenses,ut
mentis infanlisejam recedal., inter solidoscibos non suppleretquse illorum fidei defueruni. Sed qui sup-
repetit ubera quaesugebat; Chrislus autem crucifixus, plcl, quod miiius erat addil, non quod ineral tollil:
et Iae sugenlibus, et cibus est proficientibus.Fnnda- qui aulcin praetergrediturfidci regulam, non accedil
menti vero ideo est aptior similitudo, quia ul perfi- in via, sed recedit de via. ,
cialnr quod siruilur, additur aedificium, non subtra- 8. Quod ilaquo ait Domiilus,Adhucmultahabeovo-
bitur fundamenium. bis dicere, sed non poiestis portare modo; adjieienda
7. Quaecum ita sinl, 0 quicnmque estis, qui sine illisfueranlqu.ienesciebatiljnon qnoedidicerantever-
dubiomulti esiisparvuli in Chrislo, proficitead soli- lcnda. Et ille quidem, sicul in pristino sermone jam
dum cibum menlis, non veniris. Pioficileadseparan- exposui, potuil hoc ita dicerc, quia illa ipsa quae do-
dum bonuma malo, et magis maghque inhncrcleMc- cueral, si vellcl eis sic aperire. 111in illo concipiunltir
dialor-i,per quem liberaminia malo; quod"noncst a ab Angelis; lioc infirmilas^huinana in qua adliuc
1Fro, tb slsreoma,firmamenlum; erant, ferre mm pos«et Spiriitialisaulem homo quili-
legebat, tb usterema, bet polesl aherum hominemIfoeerequodnovit, sipro-
id qvod-deest.Sieeliamin epistolaadPaulmtun,- quaemmc
esl 149. ficiendocapaciorem faeial Spiritusisanctus,in q.uoet
1883 TRACTATUSXCIX. CAPUT XVI. IS'8'6
ipse doctor aliquid amplius addiscere potuit, ul sint lem sefuturum promiltensIn fpso quoquejudicio, quo
ambo docibilesDeo (Joan. \i, 4S). Qnanquamet inler est de vivisju.iicamrus et mortttis, Non possum, h>
ipsos spirituales sunlutiqtiealiisaiiicapacioresaique quil, a meipsofacerequidquam: sicittaudio,judico. Sed
meliores; ita utquidam illorunl ad ea pervenerit quae numquid de Spiritu sanclo quod dictum est, ATo?i cmm
non licet bomini loqni. Qua occ.isionevani quidam loquetura semeiipsOjsed qumcumqueaudiei, bquclur,
ApocalypsimPauli, qtiam sana non recipit Ecclesia, secundiimhominemvel secundum assumpiionemcu-
nescio quibus fabulis plenam, stultissima prsesum- jusquam creaturaedietumesseaudebimusopinari? So-
plione finxerunl; dicentes hanc esse unde dixerat ra- lus quippe in Trinitate Filius formam servi accepit,
plum se fuissein lertium coelum,et illic atidisse inef- quscforma illi ad unitalempersonaecoaptaiaesl,id est,
fabilia vefba quwnon licelhominitoqui (II Cor. xu, 2, ut FiliusDeiet filiusbominisunussi t Jesus Christus; ne
4). Utcumque illorum lolerabilis esset audacia, si se rionTiinitas,sedqualernitasprsedicetur anobis, quod
audisse dixissei quaeadbuc non lice't 'homini ioqui : absil anobis. Propterquam personamunam ex duabus
cum vero dixerit, qumnon licelhominiloqui; isli qul subslantiis divina bumanaque constantcm, aliquando
sunt qui haecaudeantinipudenter et infeliciterloqui? seeundumid quod Deusest loquitur, ut est illud quod
Sedjam islum sermonem boc fme concludam; per ail, Ego etPater unutnsumus (Joan. x, 50): aliquando
quem vos esse cupio sapientes quidem in bono, inte- secundumid quod homo est, sIcutiestill(id,(3«on!aiw
gros autem a malo. Paler niajor me est (Id. xiv, 28); secundum quod ac-
TRACTATUSXCIX. eepimus esse ab eo dictumet boe unde nunc disputo,
Non possuma meipsofucerequidquam:sicul andio,ju-
In illud, Nonenimloqueturasemeiipso, sed quaecum- dico. In
. 13. persona vero Spiritus sancti quomodo acci-
que audiet, loquetur. Cap. xvi, y piaoeusquod ait, Non enim loquetur a semetijiso,sed
1. Quid est quod Dominus ait,de Spiritu sancto, quwcumqueaudiet, loquetur;cum in ea nonsil alia di-
cum eum venturumesse promitteret, et docturunidi- vinitatis,.alia humaniiatis, vel alteiius creaturaecu-
scipulos ejus omnem veritaiem, vel eos deducturum juseumquesubstaiuia, magna exoritur difficultas.
in omniveritate: Non enim loquetur a seineiipso,scd 2. Illud enim quod sicut columbaSpiritus sanclus
qumcutnqueaudiet, ioquetur? Simile est enim hoc ei apparuit specie corpor.ili(Mallh. m,1C), visiofuitad
quod de se ipse dixit, Non possunfa me facerequid- horam facta atque lransacta:'sicut cliam quando su-
quam: siculaudio,judico (Joan. v, 50). Sed illud cum per discipulosvenil, vissesurit illis linguaedivisseve-
exponeremus, secundum hominemposse accipi dixi- lut ignis, qui et insedit super unumquemque eorum
mus (Supra, Tracl. xix-xxu): uiobedientiamsuamqua (Act.u, 3). Quiergo dicil columbamad unilatem per-
facius esl obedicns usque ad mortem crucis (Philipp. sonaeSpiritui sancfo fuisse conjunctam, ut ex illa et
n, 8), prsemmtiasseFilius videretur, et in judieio fu- Deo (quia Spiritus sanctus Deus est) unaSpiritussan-
turam S qtio vivos et morluosjudieabit; quia hocper cti persona constaret; boc etiam de illo igne compel-
id faGtnrusest quod filiusiiominis esi. Proptei-quod litnrdicere, ut intelligat nibil horum debere se dicere.
dixit, Paler nonyadicdl'quemquam,sed binnejudiciutn Ista enim quaede subsianiia Dei quoquo modo ut opus
dedii Fitio: quia in judicionon forma Dei qua aequalis erat significanda, corporeis bominum sensibus sese
esfPatri, nec ab impiis Videripotest, sed formalio- intiilcrunt atque transieriini, ad horam divinitusfacta
miiiisapparebit,i]ua minoralusJesletiam modico mi- sunt de crealura serviente, non de ipsa dominanie
nus ab Angelis; <]uamvisjamin elariiaie, non in pri- nalura, quaein se manens quod vult movet, et qtiod
stina sil humiliiate venlurus, coiispicuuslamen futu- vult immutaieilismutat. Sicnt eliam vox illa de mibe
rus et bonis et malis. Hinc ait ei illud: Et poleslaiem aures utique attigit corporales, eumque sensum cor
dedil ei judicium facere, quoniamfilius hominh es'( porisqui vocatur auditus (Luc. IX,35); nec tamen ullo
(Jomi. v, 22, -27). In quibus veibisejus manifeslatur modo credendum est YerbumDei, quod est unigeni-
non eam formam praesentandam esse -judicio,in qua tus Filius, quoniam Yerbumdicitur, syllabissonisque
cum esset, non rapinam -arbiiratus «s't esse aequalis finiii: quia nec omnessimulsonare possunt cum ser-
Deo; sed illam quam cttrn seBietipsum'exinanissct, riio fit, sed tanquam nascentesmorientibusordine suo
accepit. Semelipsum enim exfnanivit formam servi soni quicumquesuccedunt, ut totum quod loquimur
accipiens(Philipp. ii,'6,7): in qua videtur etiam ad novissima syllaba complealur. Absil ut sic loquatur
faciendumjndieiumobedientiamsuam eommendasse, Pater ad Filium, hoc est, Deusad YerbumsuumDeum.
cum dixil, Nan possumfacereameipsoquidquam:sicut Sed hoc eorum est capere, quanlum ab homine capi
audio,judico. Adaln namqne per cujus unius hominis potest, ad quos non lac pertinel, sed solidus cibus.
Inobedientiampeccatores constituti suut multi, non Cum igilur Spiritus sanctus nulla susceptione hominis
sieut audivil,judicavit; quiaquodaudivitpraevaricavit, sit homo factus, nulla susceptioneangeli sit angelus
et a semetipso fecil inalum quod fecil; quia non Dei factus, nulla susceplionecujusquam creaturae crea-
volunlaiem, sedsuamfecil: iste autemper ctijus unius tura sit faclus; quomodo de illo intelligendum est
hominis ohedienliamjusli constituuntur mulli (Rom. quod Dorainus ait, Non enimloqueturasemetipso,sed
v, 19), non solumobediensfuit usque ad mortem<;ru- quwcumqueaudiel,loquelur?Ardua qusestio,nimis ar-
cis, in qua est vivus judicatus a mortuis; sed obedien- dua. Ipse adsit Spiritus, ut saltem sicut eam cogitare.
Msr, tugd, et ven, fenmt, etjudiciumfuiv.fum,M. possumus, sic eloqui possimtis, ac sic ad intelligen»
 1887 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1888
tiam vesfram pro mei moduli facultate perveniat. vitamin semetipso(Joaiu v, 26), hoc est, genuit Filium
3. Prius ilaque nosse debetis, et intelligere qui po- qui et ipse vila essei. Sic ilaque debemus accipere
testis, credere autem qui intelligere nondumpolestis, quod de Spiritu sanclodicium est, Non enimluquelur
in ea substantia quaeDeus esl, noir-quasi per corpo- a semelipso,sed qumcumqueaudiel, loquelur,ul inlel-
ris molein sensus locis propriis distribulos , sicut in Jigamusnon eum esse asemetipso.Paler quippe solus
carne mortali quorumqueanimalium alibi eslvisus, de alio non est. Namet Filius de Paire naius est, et
alibi audilus, alibi guslus, alibi olfacius, per loium Spiritus sanctus de Patre procedit: Pater autem nec
autem taclus. Absithoc credere in illa incorporca im- nalus esl de alio, nec procedit. Necideo sane aliqua
mutabilique naiura. Audire ergo ibiet videre, id- disparilitas in summa illa Trinitate cogiuiioni oc-
ipsum est. Dieitur et olfactusin Deo: undedicit Apo- curral humanae: nam et Filius ei de quo natus est,
slolus, Sicut et Christus dilexil nos, et tradidil se- et Spirilus sancius ei dte quo proeedit, aecpialisest.
metipsumpro nobisoblalionemet hosliam Deo in odo- Quid aulem illic intersit imer procedere et nasci, et
remsuavitalis(Ephcs.v, 2). Et gustus inlelligi potcst, longum est quaerendodisserere, el temerariumcum
secundum quem Deus et odit amaricantes, et nec dissertierisdefinire : quiaiioc etmenti utcumquecom-
frigidos nec calidos , sed tepidos evomit ex ore suo prehendere, et si quid forle mens inde comprehen-
(Apoc.iu, 16): el DeusCliristusdicit, Mcuscibus est derit, linguaedifficillimiimest explicare,qiiantuslibet
ut faciatn volunlalemejus qui me misit (Joan. iv, 54). praesit doclor, quanluslibet adsil auditor. Non crgo
Est eliam taclus ille divinus, unde dicit sponsade loquetur a semelipso: quia non est a semelipso. Sed
sponso : Sinistra ejus sub capitemeo, et dexteraejus qumcumque audiet,loquelur: ab illo audiel a quo pro-
complectelurme (Canl.n,6). Non sunt haecin Deo per cedit. Audire illi scire est; scire vero esse, sicul su-
diversa corporis loca. Cum enim dicitur scire, ibi sunt perius dispuiatum est. Quia ergo non est a semetipso,
omnia; el videre, et aiidire, et olfacere, el gustare, sed ab illo a quo procedit; a quoilli est essentia, ab
el tangere; sine ulla ejus mutatione subslanliae,sine illo scientia : ab illo igitur audientia, quod nihil est
ulla mole quae in alia parto major, in alia minor : aliud quam scienlia.
eliam in scnibus puerili pectore cogitalur, quando 5. Nec moveat quod verbum fuluri temporis posi-
Deussic cogitatur. tum est. Non enim dictum esl, quaecumqueaudivit,
. -4.Nec mireris quod ineffabilis Dei scientia, qua aut, quaecumqueaudit; sed, quwcumqueaudict, loque*
novit omnia , per varios lmmanaeloculionismodos, tur. Illa quippe audientia ^empiterna est, quia sem-
omnitim islorum corporalium sensuum nomiiiibus piterna scienlia. In eo autem quod sempiternum est,
nuncupatur : cum et ipsa mens nostra, hoc est homo sine inilio et sine fine, ctijuslibetlemporis verburn
inlerior, cui uniformilerscienliper hos quinqueveluli ponalur, sive praeleriti, sivepraesenlis, sive fuluri,
nunlioscorporis diversa nunliantur, quando iinmula- non mendaciter ponitur. Quamvis enim nalura illa
bilem veriuuem intelligit, eligit, diligii, et lumen immutabiliset ineffabilisnon recipiat Fiiit et Erii, scd
vidcl de quo dicilur, Erat lumenverttni; el verbum tantum Est: ipsa enimveraciter est, quiamutari non
audil de quo dicilur, In principio eral Verbnm(Joan. potest; et ideo illi tantumconveneratdicere, Ego sum
i, 9, 1) ; el odorem capit de quo dicilur, Posl odorem qui sum; ct, Dicesfdiislsrael, Qui est, misitmeadvos
unguenlorumluurum currenius(Ganl.i, 5); ct fontem (Exod. III, 14): tamen propter mutabilitatemlempo-
bibit, de quo dicitur, Apud leesl fons vilw (Psal. rum in quibus versatur nostra morlalitas et noslra
xxxv, 10); et laclu fruiltir, de quo dicilur, Mihi au- mutabilitas, non mendaciter dicimus, et fuit, et erit,
tem adhwrere Deo bonum esl (Psal. LXXII, 28) : nee et est. Fuit, in praeterilissaeculis,est in praesenlibus,
aliud aique aliud, sed una inlelligeniia lot sensuum erit in futuris. Fuit, quia nunquamdefuit; erit, quia
nominibus n nctipalur. Cum ergo de Spiritu sancto nunquam deerit; est, quia semper est. Nequeenim,
dicilur, Non enimloquetura semHipso,sed quwcumque velut quijam non sit, cumprseleritis occidit; aulctun
audiet, loquetur; mulio magis ibi simplex natura, ubi praesenlibus,velut qui non maneat, labitur; aut cum
verissimesimplexest, vel inlelligendaest vel crcdcn- futuris, velut qui non fuerat, orietur. Proinde cum
da, quse longe alteque naturam noslrsementis exce- secundum volumina temporum loculio humana va-
dit. Mulabilis quippe est mens noslra, qusepercipit riatur, qui per nulla deesse potuit aut potest aut pote-
disccndo quod nesciebat, et amitlit dediscendoquod rit tempora, vera de illo dicuntur cujuslibet lemporis
sciebat; et veri similitudinefallilur, ut pro vero ap- verba. Semper ilaque audii. Spiritus sanclus, quia
probel falsum, et obscuritate sua quasi quibusdam semper scil: ergo et scivit, et scif, et sciet; ac per
tenebris impeditur, ne perveniat ad verum. Et ideo boc et audivit, et audit, el audiet: quia sicul jam di-
non est ista substantiaverissimesimplex,cui non hoc ximus, hoc est £111 audire qubd scire, et scire illi iioc
est esse quod nosse : potesl enim esse, nec nosse. At est quod esse. Ab iilo igitur audivit, audit, el audiet
illa divina non potesl, quia id quod habel est. Ac per a quo est: ab illo esl a qtio procedit.
hoc non sic habei scienliam, ul aliud illi sit scientia 6. Hic aliquisforsitan quaeratutrum el a Filio,pro-
qua scit, aliud essentia qua est; sed ulrumque unum. cedal Spiritus sanclus. Filius enim solius Pairis est
Nec utrumque dicendumest, quod simpliciter unum Fiiius, et Pater solius Filii est Palcr : Spirilus autem
esl. Sicul habetPaler vilamin scmelipso,nec aliud est sanctusnonest unius eorum Spirilus, sed amborum.
ipse quam vila quaein ipsoest; el dedilFilio luibere Habes ipsum Dominumdicenlcm, Nonenimvosesiis
1889 TRACTATUSC. CAPUT XVI. 1890
qui loquimini,sed Spiritus Palris vestri quiloquitur in xv, 26 )? Cur puta's, nisi quemadmodnm"ad eum so-.
vobis(Malth. x, 20) : h-tbes etAposioIuai, Misit Deus Iet referre et quod ipsius esl, de quo ef ipse est? Un-
Spiritum Filii sui in cordavestra (Galal. iv. 6). Num- de illud est quod ail, Meadoclrina non esl-mea, sed
quid duo sunt, alius Palris, aliusFilii? Absil. Unum ejus qui me misil(Joati. vn, 16 ). Si igitur inlelligilur
enim corpus, ait, cum significarelEcclesiam; moxque hic ejus doctrina, quam tamen dixit non suam^ sed
addidil, et unns Spirilus. Etvide quomodoillicimpleat Patris ; quanto magis illic inlelligendus estdeipso
Triiiilatem. Sicut vocati estis,inquit, in una spe voca- procedere Spirilus sanctus, ubisie ait, De Paire pro-
tionisvestrm.Unns Dominus;hicutique Christum in- cedit, ut non dicerel, De me non procedil? A qtio
tclligi voluit : resiat ut etiam Patrem nominel: se- autem habelFiliusutsit Deus(esl enim de Deo Deus),
qtiitur ergo. Una fides, unum Baptisma: unus Deusel ab illo hnbel utique ul eliam de illo proeedatSpiri-
Paler onmium, qui supcr'omnes, ct per omnes', et in tus sanclus : ac per lioc Spiritus sanctns ul eiiam de
onmibusnobis (Eplies. iv, 4-6). Cum ergo sicut unus Filio proeedat, sicutprocetlit de Paire, ab ipso habet '
Pater, etunus Dominus, id esl Filius, ita sit etunus Patrc
Spirittis ; profecio amborumest: quandotjuidemdicit 9. Hic utcumque etiam illtid intelligiiur, quantuma
ipse Chrislus Jesus, Spirilus Patris veslri qui loquilur talibus quales nos sumus, inleiligi potest, cur nondi-
in vobis; et dicit Apostolus,Misil Deus Spiriinm Fi/ii- caiur natus esse, sed polius procedce Spiritus san-
sui in cordaveslra.Habesalio locoeumdemaposlolum clus. Quoniam si et ipse Filius diivrelur, amborum
dicetiiein, Si autein Spiritttsejus qui susciiaviiJesvm utique Filius dieerelur, quod absindissimiimesl. Fi-
ex mortus, liabiiaihi vobh ; hic utiqiie Spirilum Pa- lius quippe niillus est duorum, nisi palris etmaliis.
tris intelligi voluii : tle qno lamen alio locodicil, Absilaiitem ul inier DeuinPafrom ei Deum Filium
Quis-jtiisautem Spiril m Chrisli non hubet, hic non esl lale aliquid «uspicemur.Quiamec filius bominumsi-
ejus (Rom. vm, 11. 9). Ei nnil<:ialia snnt lesiimonia mul et ex patre et e\ tnalreprocedil seil cum in ma-
quihus hoc evidei.ter ^isiimdiiiir, el P.itris et Filii Irem procedu e\ palre, non ui'C ^n.crdii ex maire;
esse Spiritutnqui in Tiii.ilaie dicilur Spiritns sanclus. et ciim in lianc liicem prpcedit ex m.nre, non iunc
7. Nec ob aliud evistimo ipstim vocari propiie Spi- procedilex paire. Spirilus aulein sancius non dePa-
riliim : cutn eliamsi de singnlis irilerrogemur, non tre procedit in Filium, el de Filio procedil ad san-
possimus nisi ei Pairem el Filium spiritum dicere; ctificandatu creaturam; sed simul de uiroque proce-
quoniam spirilus est Deus (Joan. iv, 24), id esl, non dit rquamvisboc Fiiio Pater dederii, ul quemadmo-
corpus est Deus, -ed spirilus. Quod ergo commimiler dnm de se, ita de illo quoque proeodat. Neque enim
vocanlur et singuli, hoc propne voeari oporluit possiimus tlicere quod non sit vil <Spiritus sanctus
eum qtti non est unus eoruiii, sed in qno communitas cum vita Pater, vila sit Filitis. Ac per hoc sicul Pa-
apparet amborum. Cur ergo non credamus quod eiiam tercum habeat vitam in semeupso, dedit el Filio ha-
de Filio procedal Spiriius sanctus, ctiinFilii .quoque bere vitain in semelipso: sicei dedit vilam procedere
ipsesit Spiriius? Si enini non ab eo procedcret, non de illo, sicut procedit el deipso (a). Sequunturautem
post resiirrectioneui se repraesenlans discipulis verha Dominidicentis : Et quw ventura sunl, annun-
suls iiisuiflasset dicens : AccipileSpiriium smtctum liabilvobis. llle me clariftcabil, quia de meo accipiet,
(Id. xx, 22). Quid enim aliud signilicavil illa iri- et annuntiabii vobis. Omniu quwcumquehabel Pater,
sufflalio, nisi quod procedat Spiritus sanctusei de measunl : proplereadixi quiade meoaccipiel,et annun-
ipso ? Ad hoc pertinel etiam illud quod de muliere tiabil vobis.Sed qtiia iste jam prolixus est, in alium
quaefluxumsangtiinis paliebalur, ail: Tetigil me ali- sunl differendasermonem.
quis; egoenimsensideme virlutemexiisse(Luc.vui, 46). TRACTATUSC.
Nam vinulis nomine appellari eliam Spiritum san-
In ejusdemlectionisverba poslrema. Cap. xvi,
etum, eteoloco clarum est, ubi angclus dicenti Ma- 15-lS.
istud, virum non cognosco ? f.
riae, Quomodofiet quoniam
respondil, Spiriius sanclussupervenietin le, el virtus 1. Cum promitteret Dominus venturum Spiritum
Allhshniobumbrabitiibi (ld. i, 54, 5S) : et ipse Domi- sanclum, Docebit vos, inquit, omnemveritalem; vel,
nus promiltens eum discipulis, ait, Vosauteinsedele quod in nonnulliscodicibuslegitur, Deducelvosin omni
in civiiatequousqueinduaminivirlute cx alto (Id. xxiv, verilale. Non enimloqueturasemelipso,sedqumcumque
49); et ilerum, Accipielis, inquil, virlutem Spirilus audiet, loquetur. De quibus evangelicisverbis jam
sancli supervenientemin vos, et critis mihi lesles quod donavit Dominus dispulavimus : nunc ea quae
(Act.i,8). De hac virlute credendus est dieere evan- sequuntur attendile. El qum ventura sunl, inquit,
gelista, Virlus de illo exibal, et sanabat omnes annunliabilvobis.Neque hic est, quoniamplanum est,
(Llic. vi, 19). immorandum : nibil enim habet quseslionis,cujus a
8. Si ergo et de Palre et de Filio procedit Spintus nobis exposiliollagiteiur. Sed quod adjungit, Ille me
sanctus ; cur Filius dixil, De Palre procedil(Joan. clarificabil,quia de meo accipiel, el annuntiabilvobis,
1 Kditl,per omma.At Mss.,per onmes: nee nisipauci non negligenter est transeundum. Quod enim ait, llle
addunl,nobis, in fiae versiculi. Porroia graeeoest, dia me clariftcabit, potest inlelligi, quia dillundendo in
panlon,jincerti generis; et ad finemhumiti,vobis,quiaBiui-
voce consentiebatYulgatain anliquisCorbeieusibus (d) Hunclocuma n. 8 transtuht August.tn 13 lib. de
bliis. Trimiate,cap. 27.
 5891 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl \ 1892
cordibuscredentiumcharitatem, spiritualesque facien- erranl in utroque qui laudanf: et in re scilicet, quia
do, deelaravil eis quomodoFilius Palri essel aeqtialis, id quod mahimest, bonum puiatit; eliuhomine, quia
quem secundum earnem pritis lanlummodo noverani, non est quod putant. Quapropter falsa esl in his tri-
et hominem sicut homines cogitabant. Vel certe, quia bus geheribtis gloria. Cum au:cm de aliquo per Deuur
per ipsam charilatemfidiicia repleti %el timore depul- et propter Deumjusto, hoc est veraciter justo, causa
so, annunliaverunt borninibusChrislum; ac sic fama" ipsius |uslitiae freqtiens est fama cnm Iaude ; vera
ejus diffusaesl loto orbe terrarum. Ut sic dixerit, llle quidem gloria est; non tamen ea credendum est bea-
me clarificabit,tanquam dicerel: Ille vobis aufcret ti- tificarijuslum, sed laudanlibus gralulanduin esl, quia
morem, et dabit amorem, quo me ardenlius prsedi- recte judicanl, et diligunt juslum.-Quanto magis ergo
eantes, gloriaemeaeper lotum niundum dabitis odorem, DominusChristus, non sibi, sedeis profuit gloriasua,
commendabitis honorem. Quod cnim facturi fuerant quibus profuit morte sua ?
in Spirilu saneto, hoc enmdcm Spiritum dixit csse fa- 5. Sed non est vera ]ejus apud haeretieos gloria,
clurum : quale est eliam illud, Non enim vos eslis qui apud quos tamen frcquentem famam videtur habere
loquitnini,sed Spirilus Palris veslri qui loquilur in vo- cum laude. Non est haccivera gloria, qtiia in utroque
bh( Matih. x, 20). Yerbum quippe graecumquod est falluntur : nam et bonum pulant esse quod bonum
So"a«t, alitis clarificabil, alhis glorificabii,lalini inter- non estj et Clirislum pulanl esse quod Christus non
prctcs in sua quisque translalione posuerunl: quo- est. Uuigenilum enim Filium sequabm non esse gi-
niam ipsa quoe graece dicitur '»"«, unde dicttim est gnenti, non est bonum : unigeniium-DeiFilium homi-
" verbum
"o"t"ssi,elclaritas inlerpretaturci gloria. GIo- nem tantum esse, non iDeiim,non est boniim : Verita-
ria iiamque fit quisque clarus, et claritate gloriosus ; lis carnem non esse veram carnem, non estbonum.
ac per hoe quod ulroque verbo significalur, idipsum Horum tritirn qiwdixi.prjmum sentiuni|Ariaiii,seeun-
est. Sicut autem~definieruntantiqui latinaelinguaecla- dum Photiniani, terlium Maniehaei.Sed quia et eorum
rissimi auclores, gloria est frequens dc aliqtio faina nihil esi bonum, el Christus nihil est eoruin, in utro-
cum laude. Quaectimest in hoc nuindo facta de Clni- que fallunltir : nec dant veramgloriamChristo, quam-
sto, non Christocredenda esl magnum aliquid contu- vis apud eos esse videalur cum laude frequens fa-
lisse, sed miindo. Bonumenim latidarc, non laudato, ma de Christo. Et oninesiprorsiishaeretiei, qtios com-
sed laudantibus prodest. memorare nimis loiigum est, qui de Christo non re-
2. Est aulem etiam falsa gloria, quando l.iudantes cte sentitint, ideo errani, qnia el debonis rebusacmalis
errore falluntur, sive in rebus, sive in hominibus, si- non verum senlitmt. Pagani cliam quoniam sunl Chri-
ve in ulrisque. Nam in rebus falluntur, quando pulant sti pluriini laiidalores, el' ipsi in uiroque falluntur,
id bonum esse quod malum est; in hominibns autem, qui nonseeundumverilalem Dei,sedpolius secundam
quando putant eum bonum esse qui malus esl: in suam suspicionemdicunt eumfuisse bominemmagtan.
ulrisquc vero, quaitdo et id qtiodestvilium, virttis pu- Cbristianos quippe velut limperitosviluperant, Cbri-
tatur; et ipse qui propter hoc laudalur, non habet stum autem velut magnm laudant, ac sic produnl
quod pulatur, sive sil bonus, sive sit malus. Donare quod amant : Christum ycro non amanL; quoniant
quippe res suas bislrionibus, vilium esi immane, non quod non erat Ghristus; hoc amanl. Ideo ergo ki
viiius : et scilis de talibus quam sit frequens fama ulroque falluntur, quia el magum esse malum esL;
cum laude; quia, sicut scriplum esl, Laudalur pecca- et magus non fuit Christus, quia bonus esl. Quapro-
tor in desideriis'animw sum, et qui iniqua geril, benedi- pter quoniam de Iiis liibiliioc loco dicendum est, qui
eitur (Psal. ix, 5). Hic laudatoresnon fallnnlurimho- Cluislum viltiperant alque blasphemant; quia de glo-
minibus, sed in rebtis : malum est cnim quod bonum ria cjus loquimur, qua esl glorificatus in muudo :
esse credunt. llli aulem qui hocmalo largilionis vitio- non eum glorificavilSpiritus sanctus vera gloria, nisi
si sunl, tales utique sunt, qtiales eos hi qui laudant in Ecclesia sancta catholica. Alibi enim, id est, vel
non suspicantur esse, sed cernunt. Porro si se quis- apud haereticos, vel apud quosdam paganos, vera '
quam juslum fmgat, el non sit, sed totum quidquid ejus in terris gloria non pdtest esse, et ubi videtur
eoram hominibus laudabiliter agere videlur, non agat esse frequens de illofama cumlaude. Yera ergo ejus
propler Deum, boc est propter veram juslitiam, sed gloria in Ecclesia calbolica sic a prophela cantalur :
solam quseral et dOigat ab hominibus gloriam; illi Exallare super cmlos,Deus\ etsuper omnemterram glo-
autem apud quos frequens esl ejus fama cuni laude, ria lua ( Psat. cvn, 6 ). Quia itaque post ejus exalta-
non eum putent nisi propler Deum laudabililer vive- tionem venturus erat Spiritus sanctus, et eum glori-
re, nonfalhmtur in re, sed falluntur in liomine. Quod ficaturus, lioc sacer Psalmus, hoc ipse Unigeniius
enim bonum esse credunt, esl bonum ; sed quem bo- promisit futurum, quod videmus impleium.
num esse. credunl, non est bonus. Quod si puletur, •4. Quodaufem ait, De medaccipiet, et annnntiabil
verbigratia,bonum artium peritiamagicarum, etdum vobh, calholicis audite auribus, caiholicis percipite
quisque patriam liberasse eisdem quas omnino nescit mentibus.Non enim proplerea, sicut quidam haeretjei
arlibus creditur, frequentem cum laude famam, quae putaverunt, niinor est FiHo Spirilus sanctus : quasi
gloria defmita est, apud homines impios consequatur; Filius accipiat a Patre, el Spiritus sancttis a Filio
1QuatuorMSS.,qmaper ipsum charilate ac fiduciare- quibusdam gradibus naturaruni. Absit hoc credere,
pleti*. absit hoc dicere, absit a christianis cordibus cogitare»-
5893 > . TRACTATUS CL CAPUT XYI. \m
Denique eontimio"solvitipsequaestionem, elcur hoe significati sunt inimici a quibus Chrislus oecisus cst,
dixerit, explanavit. Omnia, inquit, quwcutnquehabet lunc utique laetali sunl occiso Christo , quando sunt
Paler, measunt: propterea dixi quia de meo accipiet, discipuli contristaii. Mundi quippe nomine, malitia
et annunliabit vobh. Quid yultis amplius? Ergo de polcst roundi hujus intelligi, id csthominum mundi
Palre accipil Spiriius saoctus , unde accipil Filius ; huius amicorum. Unde Jacobus apostolus in Epistola
de sua volueril amicusessc "
quia in hae Trinitate de Patre nalus csi Filius, dicit, Quicumque Intjussmculi,
Patreprocedit-Spiritus sanclus. Qui autem de nullo immicusDei consliiuilur(Jacobiiv, 4) : quibus inimi-
natussit, de nullo procedat, Paler sblus est. Quo- citiis Dei factum est ul nec ejus Unigenito parceretur.
modo aulem dixerit unigenitus Filius, Omnia quwha- 5. Deinde subjungit, et dicit : Mulier cum partt ,
bet Pater, measunt (quia utique non sic quemadmo- tristitiamhabet, quia venit hora ejus; cumaulem pepe-
dum dieiumestilliFilio non unigenito, sed ex duohus reril puerum, jatn non meminitpressupwpropler gau-
majori, Tumecum es semper, el qmniamea tua sunt dium, qnia natus est homo in mundum : el vosigilur
[Luc. xv, 51]J; eo loco, si Dominus voluerit, diligenti nunc quidem irisliliam habeth; ilerum autem videbo
consideratione tractabitur, ubi dicit UnigenitusPatri, vos, et gaudebil cor veslrum, et gaudium vestrumnemo
El meaomniatua sunt, et tua mea sunl (Joan. xvn, 10): tollet avobis. Nec ista similitudo ad intclligendum vi-
ut hic isle sermo claudalur; quoniamquaesequuntur, delur esse difficiljs; qtioniam comparaiio ejus in
aliud poscunt, uuo disserantur, exordium. promplu est, eodem ipso exponente cur dicta sit. Par-
' turitio quippe tristiliae., partus autem gaudio coinpa-
TRACTATUS CI.
rattir; qnpd tunc majtis csse consuevit, quando non
De eo quod DominusoficiX Modicum et jam non vide- puella, sed puer nascittir. Quod vero ait, Gaudium
bitis me; usquead id, Etin Illo-die me non rogabi- veslrumnemo toileta vobis, qnia gauditim corum cst
lis quidquam.Gap. xvi, f. 16-25. ipse Jesus, significattimest quod ait Apostolus, Chri-
1. RaecDominiverba ubi ait, Modicum et jam non sius surgensa mortuisjam non moritur, et morsei ulira
videbilisme, et ilerum modicumet videbilhme , quia non dominabilur(Rom. vi, 9).
vadoad Patrem, ita obscura eranl discipulis,antequam i. Ilucusque in isto Evangelii capitulo,-undehodie
id quod dicit impletum esset, ut quserenies inter se disputanms, velul faciliiiilelleclu omnia cucurrerunl:
quidesset quoddiceret, omnino se faterenlur nescire. acrior necessaria est in his qnaesequtmtur intenlio.
Sequitur^eniniEvangelium : Dixerunl ergo ex dhcipu- Quid est enim quod ait, Et in illodie me non rogabitis
lis ejus ad invicem, Quid est Itoc quod dicii nobis, 3Io- quidquam? Hocverbum quod eslrogare, non solum
dicumet non videbitisme,et ilerummodicumet videbitis petere, verum etiaminierrogare significat; etgraecum
me,etquiavadoad Patrem? Dicebaniergo, Quid est Evangelium, unde hoe iransialtim est, lale babet ver-
hoc quod dicit, Modicum?•Nescimusquid loquilur. Hoc bum quod uirumque possit inlelligi, ut baec^mbigui-
enim est quod eosmovebat, quiadixit, Modicumet tas nec inde solvatur (a) : quanquam etsi solverelur,
nonuidebilisme, etiterutnmodicumel videbitisme. Nam non ideo nulla qusestio remaneret. Dominum etenim
in praecedenlibus quia non dixeral, Modicum, sed Chrislum, posiquam resurrexil, et inlerrogatum lc-
dixerat, Ad Palrem vado, eljam nonvidebilhme(Joan. -gimus etrogalum. Nam interrogatus est a discipulis
xvi, 10); tanquam aperte illis visus est locutus, nec ascensurus in coeltim, quando jiraesentaretur, et
inter se de hoc aliquid quassierunt. Nunc ergo quod quandoregnum esset Israel (Act.i, 6): cum vero jam
illis tunc obscurum fuil, et mox manifestatum est, essel in coelo,rogatus est a sancto Stephano, ut spiri-
jam nobis ulique manifeslumest : post paululum enim tum ejus acciperet (Id. vn, 58). Et quis audeat vel
passus est, et non viderunt eum; rursus ,-post paulu- cogitare vel dicere, in coelo sedentcm Christum ro-
lum resurrexit, et viderunt eum. Illud aulem quod gandttm non esse, et in terra manentem rogatum
ait, Jam non videbiihme, quia isto verbo, id est, jam, fuisse? rogandum non esse immorlalem, rogari de^
hoc inlelligi voluit quod eum ulterius non viderent, buisse mortalem? Imo, cbarissimi, rogemus eum , ut
ibi exposuimus quomodo accipiendum sil, ubi dixit, nodum quaestionisbujus ipse dissolvat,lucendo in cor-
De justitia arguel mundum Spirilus sanctus , quia ad dibus nostris ad videnda quaedicil.
Palrem vado, et jam non videbilisme (Supra, Tracl. S. Puto enim quod ait, Ilerum aulemvidebovos, et
93) : quia scilicet mortalem Chrislum ullerius non gaudebitcor vestrum, et gaudimnvestrumnemo tollet-a
viderent. vobis, non ad illud tempus esse referendum quo re-
2. CognovitautemJesus, sicut sequens Evangelista surrexit, eisque suam carnem cernendain-tangendam-
dicil, quia volebanleuminlerrogare, el dixil eis : De que monstravit (Joan. xx, 27) : sed potius ad illud
hoc quwritisinler vos,quiadixi, Nodicumelnon videbi- unde jam dixerat, Qui diligiime; diligelur a Patre
tis me, et ilerummodicumel videbilisme. Amen, amen meo; et egoditigameum , et manifeslabomeipsumilli
dicovobis, quia plorabiliset flebiiis vos; mundus autem (Id. xiv, 21). Jam quippe resurrexerat, jam se illisin
gaudebit: vosaulein conlristabimini, sedtrislitia veslra carne monstraverat, jam sedebal ad dexteram Palris;
in gaudiumerit*. Et hoc sicaccipi poiesl, quia con- quando dicebat idem ipse apostolus Joannes, eujus
tristati sunt discipuli de morte Domini, et eonfcstim est Iioe Evangelium, iu Epistola sua : Dilectissimi^
de resurrectione laetafi: mundus autem , quo nomine nunc filii Dei sunvts, el nondummanifeslalumest quid
1SicMss.At edili,verteturin gaudium. (a)Graec,erbtesete,. -
 4S9S - m JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINl, . - 1896
erimus: scimusquia cum manifestatumfuerit, similes nec tamen in hujus desiderii partnritione sine gaudio'
ei erimus,quoniamvidebimus eumsiculiest (l Joan. m, tristes simus, sed sieul ail Apostolus, Spe gaudentes,
2). Ista visio non vilaehujus est, sed futurse; non in tribulalionepalientes(Rom. xn , 12); qtiia et ipsa
lemporalis, sed ailerna*. Hwcesl autem,vitamlerna, parturiens, cui comparalisumus, plusgaudet de mox
dicenle ipsa vita, ut cognoscaniie,inquit, unuln verum ftitura prole, quam tristis est de praesentidolore. Sed
Deuin, el quemmisisliJesum Chrhlum (Joan. xvn, 5), hujus sermonis iste sii|finis: habenlenim qusestionem
De hac visione et cognitione dicil Aposlolus : Vide- moleslissimam qusesequuntur, nec brevitale coar-
musnunc per speculumin wnigmale, tunc aulemfacie ctanda sunl, ut possint commodius, si Dominus vo-
ad facietn : nunc scio ex parie, tunc aulemcogtwscam lueril, explicari. j
sicut el cognilussum (1Cor.xm, 12eJl5).Hunc loiius TRACTATUSCII. I
laborissuifruclumEcclesianimcpaiiurit desiderando, De eo quod Dominusait, Amen, amen dieo vobis, sii
tunc estparitura cerncndo; nunc parturit gemendo, quid peiieritis Patrem in nomine meo, dabitvobis;
tunc parilura lseiando; nunc parlurit orando, lunc usque ad id, Iterum relinquo mundum, etvado ad
pariittr.i laudando. Et ideo masculum; quoniam ad Patrem. Cap. xvi, f . 23-28.
istum frucium conlemplalionisctinciaofficiareferun- 1. Doinini verba nunc ista tractanda sunt, Amen,
tur aclionis.Solus est eiiimliber; quia propter se ap- amendicovobis,si quid pelierilisPalremin nominemeo,
pelilur, el non referlur ad aliud. Huic servit actio : dabil vobis.Jam diclnm ,est in superioribus hujus do-
ad bunc enim referlur quidquid bene agitur , quia minici sermonis parlibus,propler eos qui nonnullape-
proptcr hunc agitur; ipse auleni non propter aliud, tunt a Patre in Chrisli nomine, nec accipiunt, non peti
sed proptcr semciipsum teneiur et hahelur. Ibi ergo in nomine Salvalorisquldquidpelilur contra ralionem
finis qui sufiicil nobis. jElcrnus igiuir erit: neque salulis (Supra, Tract. 75). Non enim sonum ^ittera-
enim nobis^sullicit linis, nisi cujus nullus esl finis. rum ac syllabarum, sedquod sonus ipse significal, et
Iloc iiispiratttnieral Pbilippo quaudo dixit: Ostende quod co sono recte ac veraciler inlelligitur, hoc aeci-
nobis Palrem , et sufficilnobis.In fltia ostensione se piendus estdicere cum dicit, i» nomitiemeo.Unde qui
piomisit et Filius tlitens : A'o;icrcdh quia ego in Pa- hoe senlit de Christo qubd non est de unico Dei Filio
tre, et Paier in mcest (Joan. xiv, 8, 10) ? De hoc ita- senliendum, non petit in ejus nomine, etiamsi non ta-
que quod suflicil nobis, reclissime audinius, Guudium ceat litleris ac syllabis Ghrislum; quoniamin ejus no-
veslrumnenw lollel a vobis. "mine petit, quem cogitat cum petit. Qui vero quod est
6. De hocetiam quae supcrius dicla sunt, melius de illo senliendum senlil, ipse in ejus nomine petit;
--existiiiiointelligi, Mudicumel jam nonwdebilis me, et aecipifquod pelil, si non eontra suam saluiemsem-
el iierum modicumet videbitisme. Modicumest enim piternam petit. Aecipitautem quando debei accipere.
hoc lolum spafmm quo prsesenspervolat saeculum: Quaedamenim non negaiilur, sed ul c<ngruo dentur
unde dicil idem ipse cvangelislain Epislola sua, No- tempore difleruiitur. Ita sane inlelligendumesl quod
vissimahoraest (l Joan. n, 18). ldeo namque addidit, ait, dabilvobh, ut eabeneficia significalascianlur his
quia vado ad Paircm : qttod ad priorem senlentiam verbis, quaead eos qui pelunt proprie pertinent. Ex-
referendum esi, ubi ail, Modicumetjam non videbitis audiunlur quippe omnes sancti pro seipsis, non au-
me; non ad posteriorem ubi ail, et ilerutnmodicumet tem 'pro omnibus exaudijiniurvel amicis vel ininiicis
videbitisme. Etindo quippe ad Patrem, facturus erat suis, vel quibuslibetaliis : quia non ulcumquedictum
ul eum non viderent. Ac per hoc non ideo dietuinesl, est. dabit; sed d..bitvobis.
quia fuerat moriturus, cl donec resurgeret, ab eorum 2. Usquemodo, inquit, non pelhlisquidquamin no-.
aspeclibus recessurus; sed quod esset iiurus ad Pa- minemeo. Pelile, el aecipielis,ul gaudiumveslrumsit
trem, quod fecit postcaquam resurrexit, et cum eis plenum.Hoc quod dicit gaudiumplenum, profeclonon
per quadraginta dies eonversatus ascendil in coelum carnale, sed spiriiuale gaudium est: el quando ian-
(Act.i, 5, 9). Illis ergo ait, Modicumeljam non vide- tum erii, ul aliquid ei jarii non sit addendum, procul
Hlhme, qui eum corporaliter tunc videbanl, quia dubio tunc eritplenum. Quidquid ergo petilur quod
ilurus eral ad Patrem, et eum deincepsmorialem vi- perlineat ad hoc gaudium consequendum,hoc est in
surl non eranl, qtialem cum isla loqneretur videbant. nomine Chrisli pelendum,sidivinam intelligimusgra-
Quod vero addidil, el iientm modicumet videbilisme, liam, si vere beatam poscbnusvitam. Quidquidauiem
universaepromisif Ecelcsiae: sicut universsepromisit, aliud petitur, nibil petilur : non quia nulla omnino
Ecce ego vobhcutnsum usque in consummaiionemsw- res csl, setl quia in tanlaerei comparationequidquid
culi (Malth. xxvm , 20). Non lardal Dominus pro- aliud concupiscitur, niliil' esl. Neque enim prorsus
snissum : modicum, et videbimuseum, ubi jam nihil nulla res esl homo, tle quo ail Aposloltis: Quise pulal
fogemus, nihil interrogemus; quia nibil desideran- aliquid esse,cum nihil sii (Gulat. vi, 5). ln compara-
dum remanebit, nihil quaerendumlatebit. Hoc mo- lione quippe spirilualis hominis, qui scitgratia Dei
dicumlongum nobis videtur, quoniamadhtic agitur : se esse quod est, quisquis vana prsesumit, nihil est.
eum finitum fuerit, tunc sentiemus quam modicum Etiam sic ergo recte inlelligi polest, Amen, amen
fueril. Non ergo sil gaudiumnoslrum quale habet dico vobis,si qitidpelierilisPalrem in noniinemeo, da-
mundus, de quo dictum esl, Mundusautemgaudebit: bil vobis; ut boc quod ait, p" quid, non quodlibet in-
8 TresMss.,itonlemporalis,sedwlemm. telligatur, scd aliquid quotl non in beataevitsecom-
 ' " ' '
.4897 TRACTATUSCII. CAPUT.XYi. 1898
paralione sif nihil. Et quod sequitur, Usque modonon coeperitomnia dijudicare, ipse aulem a nemine diju-
pelistisquidquamin nominemeo, duobus modis inlel- dicari (I Cor.n, 12-15), etiamsi in hac vitaadhucvelut
ligi potest: vel quia nbn in nomine meo pelislis , per speculum ex parte, perspicit tamen non ullo cor-
qnod riomennon sieut cognoscendumest eognovistis; poris sensu, non ulla imaginaria cogitationequae* ca-
vel non petisiis quidquam, quoniam in comparatiqne pit aut flngit qualiumcumquesimilitudines corporum,
rei quam pefere debuistis , pro nihilo habendum est scd mentis certissima intelligentia, Deumnon corpus'
quod petislis. Ut igilur in ejus nomine non nihil, sed esse, sed spiritum : ita palam de Patre annuntiante
gaudium plenum petant ( quoniam si aliquid aliud pe Filio, ut ejusdem substanliseconspiciatur et ipse qui
tunt, idem aliquid nihil esl), exhorlaiur dicens, Pe- annuntiat. Tunc in ejus nomine petunt qui pelunt;
tile, et aceipietis, ul gaudium veslrum sil plenutn: id quia in sonb ejus nominisnon aliud quam res ipsa est
esl, hoc in nomine meo peiile, ut gaudium vestrum quaehoc nominevocatur, intelligunt, nec animi vani-
sit plenum, et accipietis. Isto enim bono in petendo fate vel infirmitate conflngunt tanquam in alio loco
perseverantes sanctos suos nequaquam misericordia Patrem, in alio Filium ante Patrem slantem, el pro
divina fraudabil. nobis rogantem, spatia sua quaeque amborum occu-
5. Hwc,inquit, in proverbihloculussum vobh: venit pantibus molibus, et Verbum ad eum cujus est Ver-
hora cumjam nonin proverbiisloquarvobhj sed palam bum facere verba pro nobis, intervallo interposito in-
de Palre ineoannunliabovobis.Possem dieere hanc de ter os Ioquentis et auriculas audientis; et alia talia quae
qua loquitur horam, futurum oportere saeculumin- sibi animales, iidemque carnales in cordibus fabrican
telligi, ubi videbimuspalam, quod beafus Paulus di- tur. Quidquid enini lale spirilualibus de Deo cogilan-
cil, facie ad faciem; ut quod aii, Hwcin proverbiislo- tibus ex corporum consuetudine occurrit, negando
cuius sum vobis, hoc sil quod ab eodem apostolo di- atque respuendo, lanquam importunas muscas, ab in-
cluro est, Videmusnunc per speculum in mnigmale terioribus oculis abigunt; et sinceritaii ejus lucis
(I Cor. xm, 12) : annunliabo autem vobis, quia per acquiescunt, qua leste ae judice has ipsas imagines
Filium Pater videbitur, juxta illud quod alibi ait, Ne-, corporum suis internis aspectibus irruentes, falsas
que Patrem quis cognoscit, nisi Filius, et cui voluerit omnino esse conviucunt. Hi possunt utcumque eogi-
Filius revelare (Maiih. xi, 27). Sed istum sensum tare Dominum noslrum Jesum Christum in quanluin
videtur impedire quod sequitur : Illo die in nomine homo est, pro nobis interpellare Patrem; in quantum
meopetetis.In futuro enim saeculocum pervenerimu» autem Deus est, nos' exaudire cum Patrc. Quod eum
ad regnum, ubi similes ei erimus, quwiiam videbimus significassearbilror ubi ait, Et non dico vobisquia ego
eum sicuti est (Uoan. m, 2), quid petituri sumus, rogabo Palretn de vobh. Ad hoc quippe inluendum
quando satiabitur in bonis desiderium nostrum (Psal. qnomodo non rogal Palrem Filius, sed simul exau-
cn, 5)? Undeet in alio psalmo dicitur : Satiaborcum diunt rogantes Pater et Filius, nonnisi spirilualis OCH--
tnanifestabiturgloria tua (Psal. xvi, 15). Petilionam- lus rrieniis ascendit.
que alicujusesl indigentiae,quae ibi nulla erit ubi haec 5. Ipse enim Paler, inquil, amat vos, quia vosme
' atnaslis. Ideo amat ille, quia nos amamus ; an potius,
satietas erit.
4. Relinquitur itaque , quantum sapere valeo , ut quia ille amat, ideo nos amamus? Ex Epistola sua
inteliigatur Jesus discipulos suos de carnatibus vel evangelista idem ipse respondeat: Nos diligimus,in-
animalibusse spiritualespromisisse facturum, quam- quit, quia prior ipse dilexitnos (I Joan.iy, 10). Hine
vis nondum lales qiiales erimus, quando spirituale ergo factum est ut diligeremus, quia dileeti sumus; •
etiam cofpus babebimus; sed qualis eral qui dicebat, Prorsus donum Dei est diligere Deum. Ipse ut dilige-
t Sapienliamloquimurinterperfectos J (ICOIMI,6); relur dedit, qui non dileetus dilexit. Displicentes
et, « Non potui vobis loqui quasi spiritualibuSj sed amati sumus, ut esset in nohis unde placeremus. Non
quasi carnaiibus i (Id. m, 1); et, « Non spiritum hu- enim amaremus Filium, nisi amaremus et Patrem. ,
jus mundi accepimus, sed Spirilum qui ex Deo est, Amat nos Pater, quia nos amamus Filium; cum ri
ut sciamus quse a Deo donata sunl nobis; quaeel lo- Patre el Filio aeceperimus ut et Patrem amemus et-
quimur, non in sapientiaehumanaedoctis verbis, sed Filium : diffundit enim charitalem in cordibus no-
doctisSpiritus *, spirilualibusspiritualia eomparantes. stris amborum Spiritus (Rom. v, 5), per quem Spi-
Animalis autem homo non percipit quaesunt Spirilus ritum et Patrem amamuset Filium, at quem Spiritum
Dei.» Non itaque percipiens quae sunt Spiritus.Dei cum Patre amamusel Filio. Amorein itaque nostrum
ho i o animalis, sic audit qusecumqueaudit de Dei na- pium quo colimus Deum, fecil Deus, et vidit quiajio-
lura, ut aliud quam corpus cogitare non possit, quam- num esl, ideo quippe amavil ipse quod fecit. Sed in
libel amplissimumvel immensum, quamlibel lucidum nobis non faeeret quod amaret, rrisiantequam id fa-
ae spec.osum,corpus lamen : ideo proverbia illi sunt ceret, nos amarel.
quaecumquedicla sapientiaedeincorporeaimmutabili- 6. El credidhth, inquil, quia a Deo exivi. Exivi a
que substanlia ; non quod ea lanquam proverbia de- Patre el veni in mundum: ilerum relinquomundum, et
putat, sed quia sie cogitat, quomodo qui proverbia vadoad Patrem. Plane credidimus. Neque enim pro-
solent audire neque intelligere. Cum vero spiritualis pterea debet incredibile videri, quia sie ad mundum
1 Er., doclispiritua spirilualibus.Lugd. et ven., docli 1 Lov. non habent particulam,quw; cumhaec tamen
Spirituspiritualibus. M. vox adsensumrequiratur,el reperiaturin Mss.
SAKCT.AUGDST.III. (Soixmttc.J
 1899 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1900
\ eniensexiit a Patre, ut non desererel Patrem; et ,sic quia Pater mecum est. * Paulo ante dixerat, t Re-
vadit ad Patrem relicto mundo, ut non deseral m«n- linquo mundum, ct »itdo ad Patrem; J nunc riicit,
dum. Exiil enim a Patre, quia de Palre esl: in mun- t Pater mecum est. i iQuisvadit ad eum qui cum illo
dum venit, quia mundo suuin corpus ostendil quod lesl? Sed hoc iiilelligenliest verbum, non intelligenti
de Virgine assumpsit• Reliquit mundumcorporali dis- proverbium : sic tamen quod modo -a parvulis non
cessione, perrexit ad Palrem hominis ascensione, intelligiiur, utcmnque stigitur; et eis eliam si non
iiec mundurnideserutt praesenliaegubernatione. praebei, quia nondum.eum capiunl, solidum cibum ,
TRACTATUSCUI. saltem lacteuin non denegat alimenlum. Ex boe ali-
mento est, quod sciebjwl eum nosse omnia, neeopus
De eo quod sequilur, Dicunt ei discipuli ejus : Ecce ei esse ut eium
Sed confidile, quis interrogel: quod quidem cur di-
nuncpalam loqueris; nsqneadid,
. 29-55. xerint, quseri potest. Vide ur enimpotius fuisse di-
ego vici mundum. Cap, xvi, f
cendum, -Nonopus est libi ut quemquam inlerroges ;
1.QuateserantdiseipuliClirisii, quandocum eisante non, ul quh te inteiroget. Dixerunt quippe, Scimus
passionem loquebalur magna cum parvis, sed sieut quia nosli omnia : et ulique qui novit omnia, magis
oporlebal utmagoa dicerenlur et parvis, quia non- a neseieutibus interrogari soiet, ul interrogantes au-
dum accepto Spiritu sancto, quemadmodumeum post diani quod volunl, ab eo qui novit omnia ; non ipse
vel vel t
ejus resurreclionem ipso insufflapte, desuper interrogare, tanquam [volensaliquid scire, qui novit
acceperunt, humana magis quarn.dhina sapiebant, omnia. Quid sibi ergri vult, quod ei quem seiebant
multis judiciis per tolum Evangelium declaralur : nosse omnia, cum dieeredebuisse videantur, Nonoptts
uside "et hoc est quod jnista leetione dixerunt. Ait est tibi ut -queiiiquairiinterroges, dicendum
polins
enim Evangelista : < Dicunt ei discipuli ejus : Ecce putaverunt, Non opus est libi ul ie inlerrogel?
nullum quis
nunc palam loqueris, el pr-overbium jdieis:
Quid qnod utrunique legimus facttim, et interrogasse
nunc scimus quia nosti omnia, el non opus esl libitii
scilicel Dominum, et interrogatum fuisse^ Sed boe
quis te interroget; in hoc credimus quia a Deoexisti. >
cilo solvilur : quia lioc non ei, sed illis potius opus
IpseDominus paulo ante «
dixerat, Haecinproverbiis erat
«on jn quos interrogabaL vel a qtiibus inlerrogabatur.'
loctitus sumvobis: venithoracum jam provcrbiis
Eccemmc Neque enim aliquos ille interrogabat, ul ab eis aliquid
loquar vobis.nQuomodoergoisti dieuni, pa-
disceret, sed eos potnk ul doceret. Et qui interroga-
lamloquerh, el proverbiumvullumdicis?NumquidIiora *ii:uiteum, voienles aliquiddiscere, illisprolecto
venerat, non jam in pro-.erbiis se promiserat abjeo
jam qua id opus erat, ut scirent'aliqua ab Illo qui noverat
locuturum ? Prorstis <piod nondnm illa hora venisset, omnia. Nimirum ergo propterea nonopus erat ut cum
conlinuatio vcrborum ejus osiendit, quae ita sese ba- qtiis Quohiam nos quando interrogamur
- bet: t Haee,inquit, in proverbiis loctilus sum vobis: ab eisirilerrogaret.
qtii volunt aiiquid a nobis scire, ex Ipsis Inter-
venit hora cum jam non in provertoiisloquar «bis , rogationibus eornin velint discere;
meo annnnliabo vobis. Illo die in «ognoscirausquid
sed palam de Palne
vobis ro- opus est ergo,nobis ab eis interrogari, quos docere
nomine meo petelis : *t non dieo quia jego
Paler amat aliquid volumus, ut intjuisitiones eorum quibus re-
gabo Palrem de vobis; ipse ejiha vos, quia esl noverimus : ilti aulem ne id qnidem
a Deo exivL spondendum
vos me amastis, el crfididistisquia ego omnia noverat; nec opus habebai quod
in ismiidiim; itertmi opus erat, qui
Exivi a Palre,..et veni relinquo ab eo scire vellel, per ejus inferrogatioiiem
ad P.itrem J> qnisqiie
mundum, et sado (Joan. xvi, 25-28).
cognoscere, quia piius quam interrogaretur, inlerro-
Cnm per hsee«oinniavei ba adhnc iEam pr.omit!aiho- nmerat volunlalem. Sed idco se paliebafur in-
fam qua non jam in provcrbiis loquelmr, sed ](alam galuri ut vel ejs jqui tunc aderanl, vel qui haec
in hora dicit em io suo lerrogaii,
de Patre amiuntinliiteis; qna sive dlcia fuerant atidiluri, sive scripla ieeturi, tjuales
nominepeliluros, nec se Palremde IHss rogaturum ,
iPaler amet et amaverunt csseni, n quibus interrogabatur, ostenderet; eoque
eo.quod ipse eos, quia ipsi
a et modo nossemusvel quibus non circtimveiih-eturfrau-
Ghrislum, «l credideruirt qaod Paire exierit ve-
nerilin muiidum, alerura reliclurus mundum etiturus dibus, vd quibns aptid eum profieeretur accessibus.
Pra:\idere aufem cogilalionesbominum, et ideo non
ad Pairem : cum iergo adhuc promiwatuirJiora illa in
cur isli Ecee opus habere ul etim quis interrogarel, magnum Deo
qua sine proverbiis locuturusesl, dieunl,
iion erat, sed magnumiparvulis eral qui ei dicebant,
nunc palam ioquerk, ei proverMumnuMumdicis^ uisi
seil »on csse In hoc£redimusquia a Deo exisii. Mullo autem majus
quia illa quse ipse iutelligenlibus pro-
erat, ad -qtiod intelligendum eos volebat evtendi et
verbia, illi nsque adeo non ioteHigunt,»t mec saltem cuin illi dixissent, verumquedixissent,
non se inieHigere intcliigant? Parvuii «nim erant, ,el crescere, quod
a Deoexhli, aitille, Paier mecumest; ne jsic a Patre-
nondum spiritualiter dijtidicabant, quae,de rebusnen
ad eorpus, sed ad spiritura perlinenlibns audiebanl. Filium cogitarenl exisse^ ut putnrenl etiam leccs-
2. Denique de ipsa eorura setate adhue secundum sisse. i
inleriorem hominem parva -elinfirma eos admonens, 5. Beinde scrraonem istum jnagaiim prolixtimque
5 ftespondil eis Jesus ; Modo cneditis? Eece venil concludens : Mmc, inqtiit, iocutus sum vobis, ut in me
hora, et jam venii, tit dispergamini tinnsquisque in pacem habeatis. In mimdo pressuram habebilis; sed
propria, etmc solum relinquatis. Et non sum solus , conftdite,ego vici mutulum.Illud initium fuerat habi-
 1901 TRACTATUSCiy. CAPUT XVII 1902
tura ista piessura, de quo superius ut eos ostenderel temporis non habebit, sed omnjspiae nostr,aeint,entio-
parvulos, quibns adhuc non intelligentibus el aliud nis actionisqne iinis ipsa erit. Propter hancSacramen-
pro alio seniienlibus, proverbia quodammodo essent tis ejus imbuimur, propter banc niirabilf s «jns ope-
qusecumqoejnagna et divina jdixissel, ait, Modocre- ribns et .sermonibus erudimtir, propler hjnc Spiritus
ditis? Ecce venit hora, et jam venit, ut dispergamini ejus pignus accepimus, propter hane in eum credi-
unusquisque in propria. Ecce initium pressurae, sed muset speramus, el ejus amorc quantum donat ac-
non eo modo perseveraturae. Quod enim adjunxit, et cendimui': bac pace in pressuris omnibus consolamtir,
me solum relinqualis, non vult eos tales esse in con- hac a pressuris omnibus liberamur : propler hanc
sequenti pressura, quam post ejus ascensionem in omnem tribulatiori.emfortiter suslinemus, ut in hac
mundo fuerant habitiiri, ut relinquant eum; sed ut in feliciter sine ulla tribiilalione regnemus. Merlto ad
illo pacem habeant permauentes in ^o. Non enim eam clausit verba, quae parum intelligenlibus disci-
quando compiebensus est, tantummodo carne sua pulis erantproverbia; intelleeluris ea quando eis de-
ejus <earneni, verum etiam mente reliquerunt fidem. dissel promissum Spiritum sanctuoi, de quo superius
Ad hoc pertinet quod ait, Modocredilis? Ecce venil ait : « Haeclocutus sum vobis. apud vos manens. Pa-
hora, ul dispergamini in propria, el me relinqualis: raclelus autem Spirjtus sanctus, quem mjttet Pater
lanquam-dieerel, Tunc-ita perturbabimini, ut eliam jn Jiomine meo, ille vos docebit omijia, el suggeret
i\uoi modo credilis, relinquatis. Venerunt enim ad vobis omnia quaecttmquedjxfirp yobis t (Joan. xiv,
tantam desperationem, «t suae pristinae fidei, ut ita 23, 26). Itoc nimirum futura ftierat illa hora, mia se
dixerim, morlem, ^uanta apparitit in illo Cleopha, promiseral non jam in proverbiis locuturum, sed pa-
qui post ejus rcsurrecfioneni cum illo se loqui ne- lam de Palre animntiaturum. Eadem fluippe ipsius
sciens, el quitl ei «mligerit narrans, Nos, inquit, verba, revelante Spiritu sancto, intelligenlibus jam
sperabamusquod ipse fueral redemplurus Israel (Luc. non eranl fulura proyerbia. Nequeenim loquente in
jxxiv, .21). Ecce quomodo eum reliquerant, dese- eorura cordibus Spirilu sanclo, tacituriis erat unige-
rendo etiam ipsam fidemqua in eum antecredideranl. nitus Filius, qul dixit in ea hora palam se illis an-
In ea vero pressura quam post ejus glorificationem nuntiaturum esse.de Patre, quod eisutique jaminiel-
accepto Spiritu sancto perlulerunt, non eum relique- ligeutibus non esset proverbiiim. Sed hoe qnoque
runt: el quamvis fugerent de civilate in civifatem, ab ipsum, qtiomodosimiiijoquanlur in suorum spirilua-
ipso non refugerunt; sed ul habentes pressuram in lium cordibus et Dei Filius el Spiritus sanctus, imo
mundo, in illo pacem tenerent, non ab ipso refugae ipsa Trinitas quseinseparabiliter operatur, inleiligen-
fuerunt, sed ipsum potius refugium babtierunt. Dato tibusestverbiim,i)onii)ieIligeniibusautemproverbium.
.quippe illis Spirilu sancto, faclum est in eis quod 2. Cum ergo dixisset propier quid omnia sit iocu-
nunc dictum est eis, Confidile,ego vicimundum. Con- lus, ut in illo scilicei pacem Jiaberenl, in mundo -ha-
fiderunt, et vlcenmt. In quo, nisi in illo ? Nonenim benles pressuram, exhortattisque fuisset ut confide-
vicisset ille mundum, si ejus membra vinceret mun- rent, quia ipse vicil mtindum; eo qui erat ad iilos
dus. Tinde ait Apostolus, Graiias Deo, qui dal nobis sennone finito, dcinde ad Patrem verba direxit, et
victoriam; continuoque subjecit, per Dominum no- orare jam coepil. Sic enim Evangelisla sequitur, di-
strum Jesum Chrislum(1 Cor. xv, 57 ) : qui dixerat ccns: Hwc loculuscst Jesus, el subtevatisoculisin cm-
suis, Confidile,ego vicimundum. -lum dixit : Patcr, venit hora, clarifica Filium tuum.
Poterat Dominus Unigenitus " et coaetermis Patri
TRACTATUSCIV.
in forma servi et ex forma servi, si hoc opus es-
In id quodsequilur, Hseelocutus est Jesus, et suble- set, orare sileutio; sed ita se Patri
exhibere voluit
valis octilisin coelumdixit: Pater, venit hora, cla-
precatorem, ut nieminisset nostrum se esse doclo-
rifica Filium luum, ut Filius clarificet te. Cap. xvn, rem. Proinde eam
quain fecit oraiionem pro no-
f.i. bis, nolam, fecil et nobis; quonlam lanti magistri
i. Ante-ista quae nune sumus adjuvante Domino uon solumad ipsos sermocinalio, sed etiam pro ipsis
dh.eral Jesus, Emc loculussum vobis,ut in ad Pairem oratio, discipulorum est aidificatio. Et
' traetatiiri,
me pacem habealh: quae non recenliora paulo supe- si illorum qui hsec dicta aderant audituri, profe-
rius ab eo dicla, sed omnia debemus accipere, sive cto et nosira qui ftieramtis conscripta leotuti. Qua-
quaeeumqueiilis locutus est ex quo eos ecepii habere propter hoc quod ail, Pater, venil hora, clarifica Fi-
discipulos, sive cerle ex quo post coenamexorsus est lium luuni, ostendit omne tempus, et quid quando
hunc admirabilem prolixumque sermonem. Talem faceret vel fieri sincret, ab-illo esse dispositum qui
quippe commemoravitcausam cur eis sit locutus, ut tempori subditus non est; quoniam quaefulura erant
ad eum linem rectissime rcferantur vel omnia quae per smgula lempora, in Dei sapicnlia causas efficien-
loeutus est eis,-vel ea maxime quae dixit jam pro eis tes habent, in qua nulia sunt tempora. Non ergo cre-
morilurus, tanquam verba novissima, posteaquam de datur haeehora fato urgente veuisse, sed Deo potius
conviviosanctoille qui eum fuerat traditurus, egres- ordinanie. Nec siderea necessitas Christi connexuit
sus est. Hane enim commendavit causam sermonis passionem : absit enim ut sidera mori
cogerent side-
sui, ut in illo pacem haberent, propler qtiod toliira rum conditorem. Non itaque Christum tempus utmo-
agilur quod christiani sumus. Haec enim pax finem -reretur impegit, sed tempus Christus guo moreretur
 1903 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1904
elegit: qui eliam tempus quo de Virgine natus est, ficari oporleret? Quomodoigitur eum clarilicaturus
cum Palre consliluit, de quo sine tempore natus est. eral Filius, cujus claritas sempiterna nec ex forina
Secundum quam veram sanamque doctrinam, eliam bumana potuil videri minor, nec in divinapossetesse
Paulus apostolus, « Cum autem venit, >inquil, c ple- amplior? Sed istam quaestionemin hunc sermonem
miudo temporis, misit DeusFilium suum > (Galat. iv, nolo arclare, aut hinc eum facere longiorem.
i); et Deus per Prophetam, < Tempore, J ait, <ac- TRACTATUSCV.
ceplabili exaudivite, et in die salutis adjuvi te > (Isai. Ab eo quod Dominusait, Ut Filius ttras clavlfvcette;
XLIX,8) ; et rursus Apostolus, «Ecce nunc tempus usque ad id, Clarilale quam babui, priusquammun-
acceplabile, ecce nunc dies salulis > (II Cor. vi, 2). dus esset, apud le. Cap. xvu, f . 1-S.
Dicat ergo, Pater, venit hora, qui cum Palre dispo- I. Glorificatum a] PatreFilium secundumformam
suit omnes horas : tanquam dicens, Paler, quam servi, quam Paier suscitavit a mortuis, et ad suam
propter homines et apud homines ad mc clarilican- dexleram collocavitl, res ipsaindicat, et iiullus am-
dum simul conslituimus, venit hora, clarifica Filium bigit chrislianus. Sed quoniam non lantum dixit, Pa-
luum, ul et Filius tuus clarificette. ter, clarifica Filium \uutn, sed addidit etiam, ul Filitis
3. Clarificatuma' Patre Filium nonnulli accipiunl, tuus clarificet te; merito quaeriturquomodo Patrem
in hOc quod ei non pepercit, sed pro nobis omnibus clarificaverit FiliusJ cum sempiterna claritas Patris
tradiditeum (Rom.vui, 32). Sed si passioneclarificatus nec dirainula fuerit m forma humana, nec augeri po-
dicitur, quanto magis resurrectione? Nam in passione tuerit in sua perfe.ctionedivina. Sed in seipsa clarilas
magisejushumililasquamclarilas commendatur, Apo- Pafris nec minui nec augeti potest; apud hominesau-
stolo leste, qui dicit, «Humiliavil semeiipsum,faclus temproculjdubiomiiiorerat, quandoiu Judsealanlum-
obediens usque sid morlera, moiiem autem crucis > : modo Deus not.us erat (Psal. LXSV,2) : nondum a
deinde seqiiitur, el de ejus claiificatione jam dicit, solis ortu usque adioecasum laudabant pueri nomen
i Propter quod et Deus illum exaltavit, et donavit ei Domini (Psal. cxn, o, f). Hoc aulem quia per Evan-
nomenquodesl super omne nomen, ul in nomine gelium Chrisli facttim est, ul per Filium Pater innote-
Jesu omne genu flectalur coeleslium,terrestrium, et sceretgentibus; profecto Patrem clarificavitet Filius.
infernorum, et omnisHiiguaconfiteaturquia Dominus Si autem tantummodomorfuus fuisset Filius, nee re-
Jesus Cbristus in gloria est Dei Palris. > Haecest cla- surrexisset, procul dubio nec a Patre clarSficatuses-
rificatioDomininostriJesuChrisii, quaeab ejusresur- set, nec Palrem clarificasset: miiic autem resurre-
rectione sumpsit exordiinn. Humilitas ergo ejus inci- clione clarificatus a Patre, resurrectionis suaeproedi-
pil in sermone Aposloli, ab eo loco ubi ait, Semel- calione clarificat Palrem. Hoc qnippe aperit ordo
ipsum exinanivitformam servi accipiens; et pervenit ipse verborum : Clarifica,inquit, Filium tuum, utFi-
usqtie, ad tnorlemcruch. Claritas vero ejus incipit ab liusluus clarificetfe;|lanquain dicerel, Resuseita me,
eo loco ubiait, Propler quod et Deusexallaviteum; et ul innolescas toti orbi per me.
pervenit usque, in gloria csl Dci Palris (Philipp. u, 1. Deindemagis lriagisquepandens quomodo clari-
7-11). Nam et ipsuni nomeii, si inspiciantur codices ficet Patrem Filius : jSicntdeclisli, inquil, ei polesla-
- gnrci, ex qua lingua Epistolae apostolicaetranslatae lem omnh camis, ut otnne quod dedhti ei,' det eis vi-
snnt in latinam, quod hic legitur gloria, ibi legitur - tatn mternam.Omnemcarnein dixit omnem hominem,
SO^K : iinde verbum derivatum cst in graecout dice- a parte tolum significans; quemadmodum rursus a
retur U^aco-i,quod interpres lalinus ail clarifica, cum parte superiore significatus est bomo totus, ubi ait
posset etiam glorifwadicere, quod tantumdem valct. Apostolus, Omnisaniina polestalibussublimioribussub-
Et ideo posset etiam in Apostoli Epistola, ubi est dila sit (Rom. xm, 1). Quid enim dixil, Omnh ani-
gloria, clarilas poni: quod si fieret lanlumderavale- ma, nisi, oninis bomo? Et boc atilem quod potesias
ret. Utaulem nonrecedatur a verborum sonis, quem- Chrislo a Patre dafa est omnis carnis, secundum bo-
adniodum a clarilate clarificatio, sic a gloria glorifi- minem inlelligendumesl : nam secundtiinDeum om-
calio derivatur. Ut ergo mediator Dei et hominum nia per ipsum facta stmt (Joan. i, 3), etin ipsocon?
homo Christus Jesus resurreclione clarilicaretiir vel dila sunt onmia in coeloel in lerra, visibiliaet invi-
gloriliearelur, pritis humiliatus est passione : non sibilia (Coloss.i, 16).j$icwtergo dedisli ei polesiatetn,
enim a mortttis resurrexisset, si mortuus non fuisset. inqtiit, oiimiscarnis, |ita le glorifieet Filius tuus, id
Humilitas, claritalis est meritum; claritas, humilita- est, notumtefaciatomiiicarni quam dedistiei. Sicenim
tis est prsemium. Sed hoc factum esl in forma servi; dedisti, ul omnequod\dedisliei, del eis vilammternam.
in forma vero Dei semper fuit, semper erit claritas : 3. Hmcesi autem, inquit, vita mterna,ut cognoscant
imo non fuit quasi jain non sit, nec erit qttasi non- tesolum verum Deum, et quemmisisiiJesumChrhlum.
dum sil; sed sine initio, sine fine semper esl claritas. Ordo.verborum est, ut te el quem mishli Jesum Ghri-
Quod ergo ail, Paler, vcnit hora, clarifica Filiutn slum cognoscant solutn verum Deum. Consequenter
luutn; sic inlelligeiidum est, tanquam dixerit, Venit enim el Spiritus saiicliis intelligilur, quia Spirilus est f
hora seminaiidsehumilitatis, fructumnon dlfferascla- Patris et Filii, tanquarn charitas substanlialis et con- j
ritatis. Sed quid sibi vult quod sequitur, Ut Filius subslaniialis amborum. Quoniam non duo dii Pater
luus clarificelle? Numquidetiam DeusPaler pertulit et Filius, nec tres diiiPaler et Filius et Spiritus san-
lnimilitalem carnis sive passionis, ex qua illum clari- clus; sed ipsa Trinitas iiims solus verus Deus.Nee
 1905. ^ TRACTATUSCY. CAPUT XVlI. 1906
idem tamen Pater.quiFilius , nec idem Filius qui ostenderat prius a Patre clarificandumFilium, ul Pa-
Pater, nec idem Spirilus sanctus qui Pater et Filius; trem clarificaret Filius. Modo aulem dixit, Ego te
quoniam tres sunt Pater el Filius et Spiritus sanctus; clarificavisuper terram, opusconsummaviquod dedisli
sed ipsa Trinitas umis est Deus. Si ergo eo modo te mihi ut faciam : et nunc clarifica me ; lanqnam prior
glorificatFiOussicut dedisliei poteslalemoinniscarnis, ipse Patrem clarifieaverit,a quo deirideut clarificetur
et sicdedisti, ut otnnequoddedistiei, del eisvilammler- cxposcit. Ergo inlelligendum esl utroque verbo snpe-
nam, et, Itwcest vita wterna, ut cognoscantte; sie le rius usum secundumid quod futurum eral, eoque or-
igilur Eilius glorificat, ut omnibtisquos dedisti ei, te dine quo fulurum erat, ClarificaFilium, ut te clarifi-
cognitumfaciat. Porro si cognitioDei eslvila seterna, cet Filitis : modo vero usum fuisse verbo praeteriii
tanto magis vivere lendimus, quanto magis in bac temporis de re futura, ubi ail, Ego te clarificavisuper
cognilione proficimus. Non autcm moriemtir in vita lerratn , opus consummaviquod dedisli mihi ul faciatn.
aeterna : tune ergo Dei cognilioperfeeta erit, quando Deinde dicendo , Et nuncclariftca me iu, Pater\ apud
nulla mors erit. Summa^tune Dei clarilicatio; quia tetnetipsum,quasi poslerius essel clarificandusa Pa-
summagloria, quae graeco dicilur Wia./.Unde di- tre, quem priusipse elarificaveral; quid ostendit, nisi
ctum est Sifrso-j, quod latini quidam inlerpretali superius ubi ait, Ego te ctarificavisuper terram, ita
sunl, clarifrca;'quidam, glorifiea. A veleribus aulem locutiim se ftiisse, lanquam fecissei quodfaclurus es-
gloria, qua gloriosi homines dicuntur, ila est defi- sef; bic autem poposcisse ul Pater facerel,-per quod
nita : Gloriaest frequens de aliquo fama cum lande. illud Filius facturus esset, id est, ut Pater clarificaret
Atsi homo laudalur cum famsecredilur, quomodo Filium , per quam Filii clarificalioneni.etiam Filius
Deus laudabiiur quando ipse videbitiir? Propter quod clarificaturus essetPatrem? Denique si de re quse fu-
scriptum esl, Beali qui habilanlin domolua; in swcula inra erat, ponamus etiam ftiluii temporis verbum ,
smculorumlaudabuntle (Psal. LXXXIH, 5). Ibi erilDei ubi pro tempore futuro posuit ipse prselerilum, nulla
sine fine laudatio, ubi erit Dei plena cognitio; et quia senientiae remanebit obseuritas : veluti si dixissel,
plena cognilio, ideo summa clarificatio vel glorifi- Ego te clarificabo super terram, opus- consummabo
calio. quod dedisli mihi ut faciam : et nunc clarifica me tu,
4. Sedpritis hic clarificalur Deus, dtim annuntialus Pater, apud lemetipsum. Nempeita planum est, sic-
hominibus innoleseit, ct per fidem credentium praedi- ut illud tibi ait. Clarifica Filium tuum, ut Filius
catur. Propter quod dicit, Ego te clarificavisuper ter- luus clarificette : el ipsa est omnino senlentia, nisi
ram, opus consumtnaviquod dedisti mihi ut faciam. quia et hic dictus est ejusdem clarificafionismodus,
Non ait, jussisli; sed, dedisii: ubi commendaturevi- ibi autem tacilus ; lanquam illud islo exponerelur eis
densgralia. Qtiideuim habetquod non accepit, eliam quos poterat permovere, quomodo Paler Filium, et
in Unigenitohumananalura? An non accepit, utnihil maxime quomodoPatrem clarificaret et Filius. Di-
mali, sed bona faeeret oinnia , quando in unilatem cerido enim clarificafi a se Palrem super terram ,- se
personaesuseepta est a Verbo , per quod faeta sunt autem a Patre apud eumdem Palreni, modum pro-
omnia? Sed qtiomodoconsummavit opus quod acce- fecto utriusque clarificationis ostendit. Ipse quippe
pitut faciat, cum resteladbuc passionis experimen- Patrem clarificavit super terram, eum gentibus prae-
tum, ubi martyribus suis maxime praebuit quod se- dicando; Pater vero ipsum apud semetipsum, ad suam-
querentur exemplum ; unde ait apostolus Petrus, dexleram collocando.Sed ideo postea de clarilicarido
Chrisluspassuseslpro nobisrelinquensnobisexemplum, Patre ubi ait, Ego te clarificavi,verbum praeterili tem-
ul sequamurvesligia ejns (1 Petr. n, 21) : nisi quia poris ponere maluit, ul monslrarct in praedestinatione
consummassese dicit quod se consumnialuriimesse jam factum , el pro jam faclo habendum quod eertis-
cerlissimenovit? Sicut longe anle in prophetia prae- sime fuerat fulurum ; id est, ut a Patre apud Patrem
teriti temporis usus est verbis , quando post annos glorificatus, Palrcm super terram gloriflcaret et
plurimos futurum fuerat quod dieebal : Foderunt, Filius.
inquit, manus measet pedes, dinumeraveruntomnia 6. Sed hanc praedestinationemin sua clarificatione
ossa mea (Psal. xxi, 17, 18); non ait, Fodient el di- manifesfuis aperuit, qua eum clarilicavit Paler, in eo
numerabunt. Et in hoc.ipsoEvangelio, Omnia,inquit, quod adjunxit, Ctaritate quam habui, priusquammun-
quw audiviaPalre meo, nola fecivobis(Joan. xv, 15) : dus esset, apud te. Ordo verborum est, quam habui
quibus aitpostea, Adhucmullahabeo vobh dicere; sed apud te , priusquammundusessel.Ad hoc valet quod
non poleslisiila porlare modo(Id. xvi, 12). Qui enim ait, El nunc clarifica me; hoc est, sicut tunc, ita et
cerlis et immulabilibuscausis omnia futura prsedesti- ruinc; sicut tunc praedeslinatioiie, ila.el nunc perfe-
navit, quidquid facturus est fecil: nam el per pro- ctione : fac in mundo , quod aptid le jam fuerat anle
phetam dictum dc' illo est, Qui fecil quw futura sunt mundum; fac in suo tempore, quod ante omnia tem-
- (Isai. XLV,11, sec. LXX).
pora statuisli. Hoc quidam sic intelligendum pula-
. 5. Seeundum hoc eliam quod sequitur dicit : Et runt, lanquam nalura humana quae suscepla est as
nunc clarifca me tu, Paler, apudiemetipstim, claritate Yerbo, converterelur in Verbum, ct homo mufarelur-
quam Iwbui, priusquammundus essel, apud le. Nam in Deum ; imo, si diligenlius quod opinati sunt cogi-
snpra dixeiat, Pater, venithora, clarifica Filinm luum, temus, bomo perirel in Deo. Nonenim quisquam ex
ut Filius luus clarificette : in quo verborum ordine ista mutalione hominis vel duplicari Dei Verbum. di-
 '
1907 - IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 1903
cturus est, vel augeri, ul aut duo sinl quod u:mm rum apud Patrem, ad cujus dexferam sedet. Cum
Xnit, autamplius sil quod minusfuit. Porro si nattira ergo viderel illius praedestinatae suse clarificationis
humana in Yerbnm muiata atque conversa, Verbum venisse jam teinpus , ut et nunc fieret in redditione ,
Dei quanlum eral et quod erat hoc eril, nbi est homo quod fuerat in prsedeslinalionejam factum, oravil di-
si non peril? cen-., Et nunc clarifica me lu, Pater, apud temetipsum,
7. Sed ad hanc opinionem, quam veritaii prorsus clarilale quatn habui,\priusquam mundus esset,apud
non video convenire, nibil nos urget, si Filio dicenie, te : tanquam dicerel, Claritatem qtiam babui apud te,
Elnuncclarificametu, Pater, apud leineiipsum,^lari- id est, illnm claritalem quam babui apud te in prae-
tqtequam habui, priusquatnmundusessel, apud le , in- deslinationefua*tempus esl ut apud te habeam etiam
telligamus praedeslinatioiieniclarilaiis humanse quse vivejis in dexiera tuaJ Sed quoniam diti nos tenuit
in illo est naturae, ex mortali immorialis apud Palrem hujus diseussio qusesiionis, alfo quae sequuntur ser-
fnturae; et boc jam prsedestinandofactumfttisseanle- mone tractanda sunl. j
i
quam mundus esset, quod in mundo etiam suo tem-
IRACTATUS CVI.
pore fieret. Si enim de nobis dixit Aposlolus , Sicut
elegit nos in ipso anle ntundiconslilulionem(Ephes. i, De eo quod Dominus dicit, Manifestavijuomentuum
4); cur abhorrere ptilaltir a vero, si ttmcPaier caput bominibus ; usqueadid, El crediderunl quia tu me
nostrumglorificavit, quando nos in ipso, ul membra misisli. Cap. xvn, f. 6-8.
ejus essemus , elegit? Sic enim nos elecli, quomodo. IJDe bis verbis Doinini, sicut ipse donaverit, ser-
ipse clarificatus ; quia priusquam mundus esset, nec mone isto disputaturi sumus, quae ifa se habenl :
nos eramus, nec ipse mediator Dei et hominum homo Manifestavi notnen lumn hominibus quos dedisli mihi
Christus Jesus (I Tim. it, 5). Sed ille qui per ipsum ^ de mundo. Quod si deiiis tantum dicit discipuliscum
in quantum Verbum ejus est, etiam qum futura sunl quibtis coenavil, et adjquosantequam orare inciperet,
fecil, et vocat ea qumnon sunt, lanquam sint (Rom. tam mulia locuius esf; non pertinet hocad illarn cla-
IV, 17); profeeto secundum id quod mediator Dei et rificaiioncm, sive ut hlii inierpretati sunt, gloriftca-
hominum homo est, ante mundi coustitutionempro tionem, de qua superitis loquebatur, qua Filius clari-
nobis Deus Pater glorifieavil ipsum , si lunc elegit fical vel glorifical Patr;em. Quanta est enim vel qualis
etiam nos in ipso. Qtiid enim dieit Apostolus? « Sci- gloria, duodecim vel uiidecimpolius innoluisse mor-
mus autem quoniam diligentibus Deum omnia coope- talibus? Si autem qupd ail, Manifeslavinomenluum
rantur in bonum , bis qui secundum propositum vo- tiontittibus,quos dedisliviihi de mundo,omnes intelligi
cali sunt. Quos enim prsescivit, et praedestinavitcon- voluil, eliam qui in eum fueranl crediluri , ad ejus
formesftefi imaginis Filii ejus, ul sit ipse primoge- magnam quaeftilura cfat ex omnibus geniibus Eccle-
nitus in mullis fratribus : quos autem prsedestinavit, siamperlinentcs, de qua in Psalmo canitur, ln Eccle-
illos et vocavit > (Id. VIII,28-30). sia magnaconfiteborlibi (Psal. xxxiv, 18); est plane
- 8. Nisi fmle ipsurtipraedestimitumdicere formida- isla clarificalio qua Filius clarifieat Patrem, cum ejus
bimus, quia de nobis t.inlum ul efiiciamurconformes nomen notum facit omnibus gentibus, et tam niultis
imaginis ejus, hoc dixisse videtur Apostolus.Quasi generalionibus hominum. Et lale est hoc quod ait,
vero quisquamregulam fidei lideliter intuens, Filium Manifesiaeinometiluum hominibus, quos.dedislimihi
Dei negaturus esl praedesfmaitim, qui eum negare demundo, quale iliud quod pattlo ante dixerat, Ego
hominCmnon polest. Recte quippe dieitur non prae- le clarifwavisuper terrdm (Joan. xvn, 4); pro tempore
destinalus secundum id quod esl Yerbum Dei, Deus fulnro et illic el hic pijseleriliimponens, sicutqui sei-
apud Deum. Ulquid enim prsedestinaretur, cum jam ret praedesiinatumesse ul id lierel, et ideo fecissedi-
essel quod efat, sineinitio, sine termino sempiternus? cens se quod crat sine ulla dubitafionefacturus.
Hlud autem prsedeslinandtim erat, quod nondum 2. Sed de bis qui jam erant discipuli ejus , non de
erat, ut sic suo tempore fieret, 'quemadmodumanle omnibus qui in illum fuerant eredituri eum dixisse
omnia tempora praedestinaliim erat ut fieret. Quis- quod dixil, Manifeslavinomen tuttm hominibus,quos
quis igitur Dei Fiiium proedesiiiiatum negal, hune dedistimihi de mundo, ea quaesequunlur, credibilius
eumdem filium hominis negal. Sed propter conten- esse demonstrant. Cum enim hocdixisset, adjunxit :
tiosos eliam hinc audiamus Aposlolum in suarum Tui erani, et viihi eos dedisli, et sermonemluutn serva-
Cxordio Litterarum. Nam el in piima Epistolarum verunl: nunc cogiwverunlquia omniaqumdedisliinihi,
ejus, quse est ad Komanos, et ipsius Epistolse prin- abs le sunl; quia verba quw dedisti mihi, dedieis : el
cipitim esl, ubi legilur : Paulus servusJesu Chrisii , ipsi acceperunt, el cognpveruntvere quia a te exivi, et
vocalUsAposlolus,segregalusin EvangeliiimDei, quod crediderunt quia tu me mhisti. Quanquam et hsee
ante promiseratper Prophelas suosin Scriplnris sanctis omnia de futuris omriibiisfidelibus dici potuerunt spe
de Filiosuo,quifaclusesl ei ex semitteDavid secundum jam perfecta', cum adbuc essent futura : sed ut debis
carnem, qui prwdestinatusest Filius Dei in virtule se- solis qtios ttinc habebaljdiscipulishoecloqui intelliga-
eundumSpiritum sancli/icationisex resurreclionemar- tur, iilud magis urget quod paulo post all, Cum essem
tuorum (Id. i, 1-4). Secundum hanc ergo prsedesli- cum eis, egoservabanteosinnominetuo:quos dedislitnild
nalionem eliain elaiificaius est aulequam mundus cuslodivi, et nemoex eis periit, nisi filius perdilionis,
esset, ut esset claritas ejus ex resurrectione mortuo- v% s Sietres Bss.Atcaelerfcunieditis,specieperfecta.
 1909 TRACTATUSCVI. CAPUT XVII. 1910
ul Scripluraimplealur; Judam significans qtii tradidit Nam quod Deus dicitur universae crealurae, etiam
eum : ex islo quippe duodenarionuinero Apostolorum omnibus gentibus antequam in Chrislum credereni,
solus perilt. Deinde subjungil : Nunc aulemad le ve- non omnimodo esse pqluii hoc nomen ignotum. Haec
nio. Unde manifestuiuest eumde corporalistiadixisse est enim vis versedivinilatis , ut creaturse rafionali
prsesentiit,Cumessemcum eis, egoservabameos, ve- jam ralione utenti, non omnino ac penitus possil
luti jam cum eis ea prar.sentia nou esset. Eo modo abscondi. Exceplis enim paucis in quibus uatura ni-
enim signiiiearevoluit ascensionemsuam mox fulu- mium depravata esl, universum gcnus bunianum
ram, de qua dixit, Nunc aulem ad te venio : ilurus Deum mundi hujus fatetur auclorem. In hoc ergo
utique ad dexteram Patris; unde veiiturus est ad quod fecit hunc mundumcoelo terraque conspicuum,
vivos el mortuos judicandos proesentiailidem corpo- et anlequam imbuerentur in fide Christi, notus omni-
rali, secundum fidei regulam sanamqiie doctrinam : bus gentibusDeus. In hoc autem quodnon eslinjuriis
nam prsesenlia spiriluali cum eis eral ulique fu- suis cum diis falsis colendus, notus iu Judsca Deus.
lurus post ascensionem suam, et cum lola Ecclesia In hoc vero quod Pater esl hujus Christi, per quem
sua in hoc mundo usque in consuinmdtionem saeculi lollit peccatum mundi, hoc nomen ejus prius occul-
.(Maiili. xxvin, 20). Non itaque recle inlclliguntur de tum omnibus, nunc manifestavit eis quos dedit ei
quibus dixeril, Cumessemcumeis,ego servabanuitlos, Pater ipse de nuindo. Sed quomodo manifeslavit, si
nisi hi quosin se credentes servare jam coeperalprae- nondum venit hora de qua superius dixeral, quod ve-
senlia corporali, et qtios relicturus fuerat absentia niret hora cumjam non in prqverbr.s, inquit, loquar
corporali, ut eos cum Palre servaret praesentiaspiri- vobis, sed palam de Palre meoantiunliabovobis(Joan.
luali. Post vero adjungit et caeleros suos, ubi dicil : xvi, 25)? An vero annunliatio manifesta putabitur in
Non pro his aulem rogo lantum, sed el pro his qui cre- proverbiis? Cur ergo dictum.est, Palatn annunliabo
diluri sunt per verbumeorutnin me. Ubi manifeslius vobis,nisi quia in proverbihnon est palam? quod au-
ostendil quod non de omnibus ad eum perlinenlibus tem non in proverbiis occullatur, sed verbis mani-
superius loqueretur, ab eo loco ubi ait, Manifestavi festalur, procul dubio palam dicilur. Quomodo ergo
noinentuum hotninibus,quos dedisli mihi; sed de his manifeslavit quod nondum palam dixit? Proiude sic
tanlum qui eum, cum illa dicerel, audiebani. iiilelligeiiduinesl, pro temporefuturo prseteritumpo-
3. Ab ipso itaque oralionis ejus exordio, ubi suble- situm, queniadmodumillud,Otnnia qumaudivia Palre
valis ocutisin cmlum,dixit, Paler, venil hora, clurifica meo, nola feci vobis(ld. xv, 1S) : quod nondum fece-
Filium liium, ut Filius tuus clarificetle, usque ad illtid rat, sed loquebatur quasi fecisset, quod immobiliter
quod paulo post ail, El nunc clarifica me lu, Pater , esse prscfixumsciebat ul faceret.
ajmd iemelipsum, clarilale quam habui, priusquam 5. Quid esl autem , Quosdedisti mihi de mundo?
tnundus esset, apud te; omnes suos volebat intelligi, Dictumest enim de illis quod non essenl de mundo.
quibus notum faciendoPalreni, clarificateum. Cum Sed hoc illis regeneralio praestitil, non generatio.
enim dixissel, ul Filius tuus clariftcet te; mox Quid est eliam quod sequilur, Tai eranl el mihi eos
quemadmoduinid fierel, demonstravit dicens , Sicut dedisti?An aliquando eranl Patris, quando non erant
dedisti ei poleslaiemomnis carnis, ut omne quod de- unigenili Filii cjus; et habuit aliquandoPaler aliquid'
disli ei, det eis vilain miernum: hwcest autem vila sine Filio? Absit. Verumtamen habuif aliquid ali-'
mlerna, ul cognoscantte solum verum Deum, et quem quando Deus Filius, quod nondum habuit idem ipse
tnishli Jesutn Chrislum(Joan. xvu, 1-20). Non eiiim bomo Filius; quia nondum eral homo faclus ex ma-
potest cogiiifionehominumclarificari Pater, nisi et tre, quando tamen babebat universa cum Palre.
ille cognoscatur per quem clarificatur, id est, per Quapropter quod dixit, Tui erant, non inde se sepa-
quem popufis innotescit. Haecesl glorificatio Patris, ravit Deus Filius, sine quo nihil unquam Pater ha-
quaenon circa solosillos Aposlolosfacta est, sed circa buit; sed solet eitribuere omne quod polest, a quoest
omnes honiines fil, quibus suis menibris caput est jpse qui potesl. A quo enim habet ut sil, ab illo habel
Christus. Neque enim de solis Apostolis potest intel- utpossit; et simul ulrumque semper habuit, quia
ligi, Sicut dedisti ei polestalemomnis carnis, ul omne nunquam fuit et non poluit. Quocirca quidquid po-
quod dedhii ei, dei eis vilam mternam; sed ulique tuit Pater, semper cum illo Filius potuit; quoniam
de omnibus quibus in eum credentibus vita seterna ille qui nunquam fuit et non potuit, nunquam sine
datur. Patrefuit, nunqtiam sine illo Paler fuit. Acperhoc
4. Jam nunc ergo videamus quid de illis, a quibus sicttt Pater aeternusomnipotens,ita Filius coaelernus
tunc audiebatur, discipulissuis dicat. Manifestavi,in- omnipotens; et si omnipolens, utique oinnitenens.Id
quit, nomeniuumhoinhiibusquosdedisiimihi. Nonergo enirn potius verbume verbo interpretamur, si proprie
iioveranlDeinomen.ctim esseniJuda'i?Elubiesi quod volumus dicere, quod a Graecisdieitur nct.-nexpa.tup :
legitnr, AToMts in Judwa Deus, inIsrael magnumnomen quod nostri non sic interprelarentur, ut omnipotens
ejus (Psal. LXXV,2)? Ergo manifestavinomentuum dicerenl, cumsit TOHTo/.pKwp omnitenens, nisi lan-
hominibusistis, quos dedhlintihide tnundo,qui me au- tumdem valere senlirent. Quid ergo unquam habere
ditini hsecdicenfeni:non illud nomen luum quo voca- potuit aeternusomnitencns, quod non simul habueril
ris Deus, sed illudquo vocarisPalermeus; quod nomen coseternusomnitenens ? Quod ilaque ait, Et mihi eos
manifestari sine ipsius Filiimanifestationenon posset. dedisti, hominem se accepisse hanc poleslalem ul eos
 4911 1NJOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINi 1912
haberet, oslendit; quoniam qui semper omnipotens / 7. Ipsi autem Filio!quomodoPater ea,verba dede-
fuit, non semper homo fuit. Quamobrem, eum Patri rit, quibus verbis homo poierit explicare? Facilior
potius liibuisse videatur ut ab eo illos "acceperitquo- sane qusestiovideturjsi secundumid quod filius est
niam ex ipso est quidqtiidest de quo est; eliam ipse hominis, accepisse a Palre illa verba credatur. Quan-
sibi eos dedit, hoc est, cum Patre Deus Christus, quam natus ex Virgine quando etquomodo ea didi-
homini Chrislo quod cum Patre non est, homines de- cerit, quis enarrabit: quando eliam ipsam quae de
dit. Deniquequi hoc loco dicit, Tai eranl, et mihi eos Yirgine facla esl, generationemejus quls enarrabit?
dedhti,jam superiuseisdemdiscipulisdixerat, Ego vos Si vero secundumid quod esl de Patre genitus Pa-
de mundoetegi(Joan. xv, 19). Conteratur bic cogita- trique coaelernus,accepissea Patre ista verba cogita-
lio carnalis, atque dispereal. De muhdo sibi a Palre tur, nihil ibi temporis cogitetur quasi prius fuerit qui
dicit Filius datos liomines quibus alio loeo dicil, Ego ea non habuerit, atque ut baberet quae non habebat
voselegide mundo. Quos Deus Filius de mundo elegh acceperit; quoniam quidquid Detis Paler Deo Filio
cumPalre, idem ipse bomo Filius de mundo eos ac- dedit, gignendp dedilLita enim dedit Filio Pater,
cepit a Patre : non enim Pater illos Filio dedisset, sine quibus Filius essemon possel, sicut ei dedit ut
nisi elegisset. Acper bocFilius sicut non inde sepa- esset. Nam quomodo aliter Yerbo verba daret aliqua,
ravit Patrem , quando dixit, Ego vos de mundo elegi, in quo ineffabililer dixit omnia? Sed jam quae se-
quoniam simul eos elegit et Pater : sicnon inde se- quunlur, alio sunt exspectandasermone.
paravit et se, quando dixit, Tni erant, quia et ipsius TRACTATUSCVII.
Filii pariter erant. Nunc autem homo idem ipse Fi- De eo quoddicit Jesus, Egopro eis rogo, elc, usquead
lius aecepit eos qui non erant ipsius, quia et formam id, Uthabeantgaudium meum impletum insemet-
servi aecepil Deus idem quaenon erat ipsius. ipsis. Cap. xvu, ^.j9-I5. i
6. Sequitur ac dicit, Et sermonemiuumservaverunl: 1. Cum de his quos jam discipuloshabebat, Do-
nunc cognoveruntquia otnnia quw dedisli mihi, abs le minus loqueretur ad Patrem , inler alia eliam dixit
sunt: id est, cognoverunt quia abs te stim. Simul hoc : Ego pro eis rogo : non pra mundorogo, sea pro
enim Pater dedit omnia, cum genuit qui haberet om- his quosdedislimihi. Mundumvult modo intelligi, qui
uia. Quia verba, inquil, quw dedislimihi, dedi eis, el vivuntsecundum concupiscentiammundi, etnon sunt
ipsi acceperunt: id esl, inlellexerunt alque tenuerunl. in ea sorte gratise, ut,ab illo eligantur ex mundo.
Tunc enim verbum accipitur, quando mente percipi- Non itaque pro muudoj sed pro his quos ei Pafer de-
tur. Et cognoverunt,inquit, vere quia a le exivi, et dit, rogare se dicil: per hoe enim quod eos illi Pater
credideruntquia tu me misisti. El hic subaudiendum jam dedit, faelumest ut non peiiineant ad eum mun-
est, vere : quod enim dixit, cognoveruntvere, expo- dum pro quo non rogatl
nere voluil adjungendo, el crediderunl. Hoe ilaque 2. Deinde subjungif, Quia tui sunl. Neque enim
crediderunlvere, quod cognoveruntvere : id enim est quia Pater eos Filio dcdil, amisit ipse quos dedil :
a te exivi, quod est, tu memisisti. Cum ergo dixisset, cum adhue Filius sequaiur, et dicat, Et mea otnnia
cognoveruntvere, ne quisquamputarel istam cognitio- lua suttt, et tua mea. Ubi salis apparet quomodouni-
nem jam per speciem factam, non per fidem; expo- geniti Filii sint omnia quaestinl Palris; per hoc uli-
nendo addidit, et crediderunl,ul subaudiamus vere, et que quod etiam ipse Deus est, et de Patre Patri est
iiitelligamushoc dictum csse, cognoveruntvere, quod nalus aequalis: non quomodo dictum est uni ex duo-
esl credideruntvere: non eo modo quem significavit bus filiis, majori scilicet, Tu sempermecumes, el om-
paulo ante, cum dixil, Modocreditis? Venilhora , et niameatuasunt (Luc. xv, 31). Illud enim dictum est
jam venit, ul dispergatniniunusquisquein propria, et de bisiomnibus creaturis quae infra creaturam san-
mesolumrelinqualh (Jd. xvi, 51 e(52). Sed credide- - ctam ralionalem sunt, quaeutiquie subduntur Eccle-
rnnt vere , id est qtiomodocredendumest, inconcusse, sise; in qua universa Ecelesiael illi duo inlelliguntur
flrme, stabiliter, forliter; uon jam in propria redi- filii major et minor, cum omnibus Angelis sanclis,
turi, et Cliristum relicturi. Adhuc ergo discipuli non quibus erimus sequalesin regno Christi el Dei (Naith.
erant tales, quales eos dicit verbis praeteriti tempo xxn, 50) : hoe aulemita dielum est, Et mea omnia
ris, quasi jam essent, prsenunlians quales futuri es- tua sunl, et lua mea, ul hic sit etiam ipsa ereaiura ra-
sent, aceeplo scilicet Spiritu sanclo, qui eos, sicttt lionalis, qusenon nisi Deo subdilur, ut ei quse infra
promissum est, docerelomnia. Quempriusquam acci illam sunl cuncla subdaritur. Haecergo eum sit Dei
perent quomodo servaverunt ejus sermonem, quod Patris, non simul esset et Filii, nisi Palri esset aequa-
de illis quasi fecerint, dixit; quando primus eorum lis : de ipsa quippe agebat, cum diceret, Non pro
tereum negavit (Matih. xxvi, 69-74), cum ex ore mundo rogo, sed pro his quos dedisti mihi : quia tui
ejus audisset quid futurum esset bomini qui eum co- sunt, el meaomnia lua snnt, el iua.mea. Nec fas est
ramhominibusnegavisset (Id. x, 53)? Deditergoeis ' ut sancti, de quibus haeclocutus est, cujusquamsint,
verba sicutdixil, quaedediteiPaler : sed quando illa nisi ejus a quo creali et sanctificatisunt : ac per hoc
non foris in auribus, sed intus in eordibus spiritua- el omnia quse ipsorum sunl, necesse est ut ejus sint
liler acceperunt, tunc vere aeceperunt, quia tuncvere cujus et ipsi sunt. Ergo cum et Patris et Filii sunt,
cognoverurit; vere autem cognoverunt, quia vere cre aeqtiales eos esse demonstrant, quorum aequaliter
diderunt. smit. Illud aulem quod ait, cum de Spiritu sanclolo-
 1913 TRACTATUSCYII. CAPUT XVII. 1914
queretur, Omnia qum habet Paler, mea smil; pro- stia sint unum, sieut et nos in nostra unum sumus.
plerea dixi qma de meo accipiel et annuntiabil vobis Quod procul dtibioverum non diceret, nisi secundum
(Joan'%xi, 15); de his-dixilquae ad ipsam Patris per- lioc diceret, quod ejusdem nalurae Deus est cujus et
tinenl divinitatem,in quibns illi csl ocqtialis,omnia Pater, sectmdum quod alibi dixit, Ego et Paler unum
quaehabel habendo. Ncque enim Spiriltis sanclus de sumus (Joan. x, 50): non seeundumidquod eliam bo-
creatura quse Patri est subdita et Filio, fuerat ac- mo est; nam secunduni hoc, Pater major me est (Id.
cepturus quod ait, de ineo accipiel; sed utique de xiv, 28), dixit. Sed qiioniam una eademquepersona
Patre de quo procedit Spiritus, de quo est natus et est Deus et homo, mlelligimushominem in eo quod
Filius. rogat : intelliginms aulem Deum in eo *quodummi
"5. Et clarificaiiissum, inquit, in eis. Nimc suam sunt etipse et ille quemrogat. Sed est adhtic in con-
clariftcationemlanqtiam facla sit dicit, cum adhuc sequenlibus loctis ubi de bac re diligentiusdispulan-
esset futura : superius autem a Palre poscebat ul fie- dum est.
ret. Sed ulrum ipsa sil clarifieatio, de qua dixemt, - 6. Hicaulemscquitur : Cumessemcumeis,egoserva-
Et nunc clari/icame tu; Paler, apnd teinelipsum,cla- bameosin nomineluo. Me,inquit, veniente ad te, serva
rilate quamhabui, priusquam ntundus essel, apud le cos in nomine tuo, in quo eos quando cum eis' eram,
(Joan. xvn, 1,5); utique requirendum est. Si enim et ipse servabam.In nomine Patris servabai discipulos
apudle, quomodoin eis? An cum boc ipsum inno- suosFilius homo, cum eis humana proesenliaconslitu-
tesciteis, acper Ipsos omnibus qui credtmteis tcsti- tns : sed etiam Pater in nomine Filii servabatquos in
bus suis? Possumus plane sic inlelligere dixisse Do- nomineFilii petenles exaudiebat. His quippe idem Fi-
mintimde Aposlolis,quod clarificattissit in eis : di- lius dixerat: Amen, amendico vbbis, si quid petierilis
ccndo enim esse jam facluni, ostendit jam fuisse Patretn in nominemeo,dabit vobis(Id. xvi, 25). Neque
praedestinaium, el cerium habcri voluit quod esset hoc lam carnaliler debemus accipere, velut vicissim
fulurum. nos servent Pater el Filius, amborum in nobis custo-
A. Et jam, inquit, non sum in mundo, et hi in diendis allernante custodia, qitasi suecedat alius
mundo sunt. Si horam prorsus illam qua loquebalur quando discesserit alius : simul enim nos euslodiunt
allendas, ulrique adhue in roundo erant; el ipse sct- Pater el Filius et Spiritus sanctus, qui est unus verus
licei, el illi de quibus hoc dicebat: non enim secun- el bealus Deus. Sed Scriptura nos non lcvat, nisi
diim provectum cordis ct viiaeid aecipere possumus descendal ad nos : sicut Verbum caro faclum descen-
vel debemus, ut illi propterca adhuc esse dicanlur dit ut levaret, non cccidit ut jacerel. Si descenden-
-in muhdo, quod mundana adhuc sapiant; ille auiem lem cognovimus, cum levante surgamus ; et intelli-
jam noii csse in mundo, sapiendo divina. Posiiumest gamus, ctim ita loquilur, personas eum dislinguere,
hic enim verbiim unum, quod nos' ita inlelligere non separare naluras. Qtiando ergo servabat disci-
omninonoii sinal : qtiianon ait, Et non stim in mtin- pulos stios Filius praesenlia corporali, non exspecta-
do; sed. Jam ?ionsum in mundo : per hoc ostendens bat Pater ad custodiendtimsuccedere Fiiio disccden-
ftiissese in mundo.,jam non esse. Numquid ergo fas ti; sed eos ambo servabant poientia spirituali : et
esl nt eum evedamusaliquandomundana sapuisse, et quando ab eis abslulit Filius praesentiameorporalem,
ab hoc errore libcralum jam illa non sapere? Quis tenuit cum Palre cuslodiam spiritualem. Quia et
tam impio sensu se induerif? Restat igitur ul secun- custodiendos quando Filius homo accepit, custo-
dum id quod ipse etiam in mundo prins eral, in diae paternae non cos abslulil : el cum Pater Filio
mundo se dixerit jam non esse; profeciri prsesentia cuslodieiidosdedit, non dedit sine ipso cui dedil;
corporali, a mundo scilicet nbscntiam suam jam cito sed dedit homini Filio, non sine Deo eodem ipso uti-
ftiluram, illorum atile.mtardius, pcr hoc ostendens, que Filio.
qtiod se jam non hic esse, illos autcm hic esse dixif, 7. Sequitur ergo Filius, et dicit: QMOS dedislimihi,
cum el ipse bic et illi adhuc essenf. Sic enim est lo- cuslodivi: et netnoex his periit, nisi filius perdilionh,
cuius, homo congruens hominibus, ut mos Joquendi ul Scriplura imjrieaiur.Filius perditionis dielus est
sese habel liumamis. An non quotidie dieimus, Jam traditor Christi, perdilioni praedeslinalus, secundum
non esl bic, de aliquo quantocius abiluro? Et maxi- Scripturani quse de illo in psalmo cenlesimo ociavo
me boc demoriluris solet dici. Quanqiiainet ipse Do- maxime prophelalur.
minus tanquamprsevidensquid lecturos movere pos- 8. Nunc auiem, inquit, ad le venio; el hmc loqvor
- set adjecil, Et ego ad te venio: sic exponens quodam- in mundo, ut habeant gaudium meutn
implelumin se-
modocur dixerit, Jam nonsum in mundo. meiipsh. Ecce in mundo se loqui dicit, qui paulo ante
S. Commendalergo eos Palri, quos corporali ab- dixeral, Jam non sumin mundo: quod cur dixerit,
senlia relicturus est, dicens : Pater sancle, serva eos ibi exposuimus, imo ipsum id exposuisse docuimus.
in nomineluo quos dedisli mihi. Nempe sicut liomo Ergo el quia nondum abierat, hic adhiic erat; et quia
Deum rogat pro discipulis suis, quos aceepit a Deo. mox fueral abiturus, hic quodammodojam non erat.
Sed attende quodsequitur : Utsinl, inquit, unumsic- Quod sit autem hoe gaudium de quo ait, ul habeant ,
ut el nos. Non ail, Ut nobiscum sint unum, aut, gaudium meum iinplelum in semelipsh,jam supcrius
simus unum ipsi et nos, sicut umim siinms nos; sed expressum est, ulii ait, Ul sinl unumsicul el nos. Hoc
ait, Ul sinl unum sicutet nos. Ipsi ufique in nalura gaudium suum, id est, a se in eos collatum, in eis ,
191S 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1916
dicit implendum; propter quod locutum se dixit in mus unigenitum Dei Filium, quod caro factum est,
mundo. Hsec est pax illa et bealiliidoin futuro sae- elhabitavitin nobis (Id. i, 1, 14). Unde et hic poni
culo, propler quam consequendam lemperanter el poiuil, et in qtiibusdamcodicibuspositum est, Ver-
jusle et pie vivendumest in hoc saeculo. bum luum veriias esl; sicut in quibusdam codicibus
TRACTATUSCVIH. eliam ibi scriptum est In princijrio eral sermo. In
autem sine ulla varieiale, et ibi efhic ji-ps
De eo quod ail Jesus, Ego dedi eib sermonem luum; graeco est. Sanclifical iiaque Paler in verilaie, id esl, 5n
ad
usque id, Ut sint et ipsi sanciifieaiiin verilnte.
Verbo suo.-in Unigenilosuo, suos bseredesejusque
.
(Cap. xvn, f 14-19). cobairedes.
1. Loquens adlmc Domimis ad Palrem, et orans 4. Sed nunc adhuc de Apostolis loquitur; nani
pro diseipulissuis, dicit: Ego dedieh sermonemluuin, seculusadjungit, Sicut me misisli in mundum,et ego
el munduseos odioliabuii.Nondtiniid experti ftierant misi eosin miindnin.Quosmisil, nisi Apostolossuos?
passionibtis suis, quoe illos postea sunt senitoe; sed Nam et ipsum nomen Apostolorum, quoniam grse-
more suo dicit ista, verhis praeteriti lemporis fulura cuin est, nihil nisi missos significat in laiino. Misil
praenuniians.Deintle cansam subjiciens cur eos ode- ergo DeusFilium suum non in carne peccali, >edin
ril mundus : Quia non sunl, inquit, de mundo,sicut similitudine carnis peccati (Rotn. vm, 5); et misit
et egonon sum de mundo.Hoc eis regeneratione col- Films ejus eos tpios nalos in carne peccati sanctifi-
latum est: nam generatione de nitmdoerant, propler cavit a labe peccati.
quodjam eis dixerat, Ego vos de mundoelegi (Joan. 5. Sed qiioniamper]hoequod medialorDeiet homi-
xv, 19). Donatumestergo eis ul sicut ipse, nec ipsi ii':ni Iiomo Christus jesus facius esl eaput Ecclesiae,
essenl de mundo, eos ipso liberanie de mundo. Ipse illi meaibra stint ejus; ideoail quodsequitur, El proeis
auiern de mundo nunquam fuii : quia eliam secun- egosancli/icomeipstim. Quidesl enim, Et pro eis cgosan-
dum formam servi de Spiritu sancio ipse imtus cst, cii/icomeipsiim,nisi, eos in meipsosanctifico, cum et
de quo illi renaii. Nam si propterea illi jam non de ipsi sint ego? Qaoiiiam de quibus hoc ail, ut dixi,
mundo, quia renali sunt de Spiritu sancto; proptcrea membra suntejus, el imus est Christus caput et eor-
ille nunquam de mundo, quia natus est de Spirilu pus : docenteAposioloatque dicentede semineAbra-
sancto. hse, SiaulemvosChrisii,ergo semenAbrahmcslis;cum
. 2. Non rogo, inquit, ut tollas eos de mundo, sedut dixisset siiperius, Non dicit, Ei seminibustanquamin
serveseos ex malo. Adhuc enim necessarium habe- mullis; sed tanquam in uno, Et seminiluo, quod est
banl, quamvisjam non esseut demundo, esse tamen Clnislus(Galat. ni, 29, 16). Si ergo semen Abrabae,
in mundo. Repelil eamdem senlenliam : De mundo, boc est Cbristiis,quid itliud diclum esl qnibus dictum
inquil, non sunt, sicut el cgo non stim de mundo.San- est, Ergo semcnAbruhwestis, nisi, ergo Cbristusesiis'?
ctifica eos in verilate.Sic enim servanltiv ex malo, Inde,est quod alio loec|idem ipse aposloltisait: Nunc
qaod superius oravit ut fierel. Qtiseri aulem polest gaudeo in passionibusjiro vobis, et adimpleo ea quw
quomodode mundo jam non eranl, si sanclificali in desunt pressurarumChrhli, in carnemea (Coloss.1,24).
veritale nondiim erant; attt si jam erani, cur poscat Non dixil, pressurarum menrum, sed, Chrhii: quia
ut sinl. _An quia el sanciificaliin cadem proficiunt membruni erat Chrisli; ct in persecutionibus suis,
sanclilate, fiunlquesanctiores; neque hoc sine adju- quales Christum in suo toto corpore pali oportebat,
torio gralito Dei, sed illo eoruinsanctifieante prove- eiiam ipse pressuras cjus pro stia portione adimple-
cium, qui sanctificaviiincoeptum?Unde et Aposlolus bat. Quod ut eliarahoc loco certtim sit, attende se-
dicit : Qui in vobisopus bonuin cwtii, perficietusque quentia. Cum enim dixissel, Et pro eh ego sanclifico
in diemClirisiiJesu(Pliilipp. 1, 6). Saiiciificanturila- meipsum, ut intelligeremus hoc eum dixisse, quod
que in veritate bseredesTesiamentiNovi, cujus veri- eos saiictificarelin se, mox addidit, Ul sint et ipsi san-
tati? timbrse fuerant sanctificatiouesVeteris Testa- ciificatiin verilale.Quod quid esi aliud quam, in me,
nienli : et cum sanctificanlurin veritate, ulique san- secundum id quod veritas est Verbumilhid in prin-
clificanlur in Chrisio, qui veraciter dixit, Ego sum cipio Deus?In quo ct ipse filiushominis sanclificatus
via, et veritas,el vita (Joan. xiv, 0). Ilem quandoait, esl ab initio crcationis suae, quando Verbum factum
Verilasliberabitvos, paulo posl exponens quid dixe- est caro; qtiia una perbjmafaclaestVerbum eibomo.
rit, Si vos, inquit, Filius liberaverit, lunc veie liberi Tunc ergo sanctificavilse in se, boe esf, bominemse
erilis (Id. vm, 52, 56); ut ostenderet boc se prius in Yerbo se; quia imus Christus Yerbum el homo,
divisse verilalem, quodpostmodumFilium. Quidergo sanclificans bominem in Yerbo. Propter sua vero
aliud el hoc loco dixil, Sanctificaeos in veritate,nisi, membra, Et pro eis, inquit, ego, id est, quod prosit
sanclificaeos in me? etiara ipsis, quia el ipsi suntego; sicul mihi profuit
5, Deniquesequitur, et hoc aperlius Insinuarenon in me, quia homo sumj sine ipsis : El ego sanclifico
desinit : Herino, inquil, tuus verilas esl. Qtiid aliud meipsnm,hoc esi, ipsos in me lanqtiammeipsum san-
dixit, quam, Ego veriiassum? Gfaecumquippe Evan- ctifico ego, quoniam in me etiam ipsi sunt ego. Ut
gelhim )6-/ochabet, quod etiam ibi legilur, ubi diciura sinl el ipsi sanclificaliin verilate.Quid esl el ipsi, nisi,
esi, /H principioerulVerbiiin,clVerbutneral itpudDeum, quem.idmodumego ; inwerilale,quod ipse sum ego ?
et Deus erut Vcrbum.Et utique Yerbum ipsum novi Peinde jam non solum' de Apostolis,sed etiam de
 1917 TRACTATUS CIX.CAPUT XVIL 1918
suis eaeteris membris incipit dicere : quod donante xv, 6), nisi in eum ante credidissenl? Unde illi cen-
ipso, alio sermone tractandum est. tum et noveiii, qui cum istis undecim centtim et vi-
TRACTATCS CIX.' ginti erant,- quando simul congregati posi ejus ascen-
In illud, Non pro his autem rogo tantum, sed et pro sum exspecla\-erunl, el acceperunt promissum
Spiri-
eis qui crediluri sunt per verbum eorum in me. tum sanclum (Act. i, 13, el n, 4)? Unde erant isti
Cap. xvn, f . 20. omnes, nisi ex illis de quibtis dictum est, Multi credi-
1. DominusJesus jam sua propinquante passione, deruntin enm? Non ergo pro eis lunc oravit
Salvator,
cum orasset pro discipulis suis, quos et Apostolosno- quoniam pro eis oravit qui cnm illo ttmc erant,
etpro
nsinavil, cum quibus coenaverat ultimam coenam, de aliis qui-per verbum eorumin eum non jam credide-
qua traditor ejusper buccellammanifestatus exierat, rant, sed fuerant credifuri. Isti aufem nec cum illo
et cum quibus post ejus egressum antequam pro eis lunc eranl, et in eum jam ante credideraut. Omitto
oraret, mtilta jam fuerai-locutus; adjunxit elcaeteros dicere,rie Simeone sene, qui in inlanlulum credidit;
qui in eum fueranl credituri, el ait ad Patrem, Non de Anna prophetissa (Luc. n, 25-58); de Zacharia et
jiro hh aulem rogo tanlum, id est pro disciptilisqui Elisabelb, qui eum prophetaverunt aniequam deVir-
cum illo tunc erant: sed el pro eis, inquit, qui credituri gine nasceretur (ld. i, 4I-4S, 67-79); de filio eorum
suni per verbutneorumin me. Ubi omnes suos intelligi Joanne prsecursore ejus, amico sponsi, qui eum et in
voluit, non solum qui luuc erant in carne, sed etiam saneto Spiritu agnovit, et absenlem prsedicavit, -et
qui fuluri erant. Quotquotenim posfea crediderunt in aliis agnoscendiiincum praesensessel oslendit (Joan.
eum, per verbum Apostolorum sine dubio eredide- i, 19-56, et ni, 26-56) : hos omilto, quoniam respon-
runt, et donec veniat, credituri sunt: ipsis enim di- deri potest orandum pro lalibus moi;luisnon fuisse,
xerat,- El vos lcslimonium perhibebitis, quia ab iniiio qui cura raagnis suis merilis binc abierant, et recepti
mecumeslis (Joatt. xv, 27); el per bos E\angelium quiescebant; hoc enim et de antiquis justis similiter
minlslratum est, et antequam scriberelur, et utique respondeltir. Qtiis enim eorum a damnalione tofius
quisquisinCliristum credit, Evangeliocredil. Non ita- massaeperdiiionis, quacper unum hominem facla esl,
que hi tantum inlelligendistinl, quos ail in se credi- salvus esse poluisset, nisi in tinum Mediatorem Dei
luros per verbum eorum, qui ipsos, cum in earne vi- et hominuni in carne venturum revelanle Spiritu cre-
verent, Apostolos audierunl; sed el post obitum didisset? Sed numquid ei proApostolis orandum fuit,
eorum, el nos longe poslnati,' per verbura eorum etpro tam muliis qui inhac vita adhtic eranf,neccura
eiedidimusinChristum. Qtioniamipsi qui cum illo timc illo tuneeranf, et jam ante crediderant, orandumnon
iuerunl, quod ab illo audicrunt, caeterisprcedicave- fuil? Quis hoc dixerit?
runl: atque ita verbum eorum, ut etiam nos crede- 5. I.nielligendumest igitur, quod nondtim in eum
remus, ad nos tisque pervenil, ubicumque esl ejus sic crediderant, quomodoin seeredi volebat: quan-
Ecclesia; el perveiilurumcsladposleros,'quicumque, doquidcm et ipse Petrus, cui confitentiet dicenti, Tu
ubicumquepostea in eum crediluri sunt. es Chrislus Filius Dei vivi, lam magnum teslimonium
2. Potest itaque videri Jesus in liac oratione non perhibueiat, magis enm niori nolebat, quam morluum
orasse pro quibusdam suis, nisi diligenter scrutemur resurrecliirum esse credebat; unde mox ab co appel-
in eadem oratione verba ejus. Si enim pro eis prius laius est saianas (Malth. xvi, 16, 25). Fideliores
oravit, sicut jam ostendimus, qui cum iilo lunc erant, itaque reperiuntur, qni defunclijam fueranl, et resur-
poslea vero etiam pro eis qui per verbum eoruni in recturtim Christum reyelante Spiritu non utique du-
illum fuerant credituri; potest dici non orasse pro bitabant, qtiamilli qui cumcredidissent ipsuin redem-
illis qui neque lunc eranl cum illo quando isfa dice- pttirum Israel, visa ejus morte spem tolam quam de
bat, neque per verbum eorum postea, sed in eum sive illo habuerant perdiderunl. Nihilitaque melius credi-
per ipsos, sive quoinodolibet, tamen ante crediderant. mus, quam post ejus resnrrectionem impertitoSpiritu
Numquid cnim ctim illo tunc erat Nathanael?Num- sancto, et doctis et confirmalis Apostolis, eisque in
quid Josefih ille aii Arimathia, qui corpus ejus a Pi- Ecclesia primitus doctoribus constitutis, per corum
lalo petiit, quem jara discipulum ejus ftiisse isle ipse verbum sic alios credidisse qucmadmodtim in Cbri-
Joannes evangelislalesialur (Joan. xix, 58)? Numquid stum credi oportebat, id est, ut fidem resurreclionis
llaria mater ejus, et aliaefeminoe,quas ejus discipulas ejus tenerent. Ac per hoe et illos omnes qui jam in
in Evangeliojam tuncfuisse didicimus?Numquidcum eum eredidisse videbantur, ad eorum numerum per-
illo lunc erant de quibus saepe dicil idem Joannes 'tinuisse pro quibus oravil, dicens, Non pro hh anlein
evangelista, Multi crcdideruntin eum (Id. u, 23, iv, 'rogo tanlum, sed et pro eh qui crcdiluri sunt per ver-
159,vn, 51, viu, 50, el x, 42) ? Nam unde erat mul- bum eorttmin me.
titudo illaeorum qui cum ramis parlim praecedebant, 4. Sed restal nobisad istam quaestionemadlnic sol-
-parlim sequebantur insidentem jumenlo, dicenles, vendam bealus Aposlolus, el Ialro ilie crudelis in
Benediclusqni vmit in nomine Domini; et cum eis scelere, fidelis in cruce. Paulus quippeaposlolus non
de quibus ipse ait fuisse praedictum, Ex ore ab bominibus, neqne pcr hominem, sed per Jestim
' piteri,
infanlium el laclentiumpcrfecisli laudem (Matth.SM, Clnisttim se dieit factum Apostolum : et dc ipsosuo
7, 16; Psal. vin, 5)? Unde quingenti fratres, quibus evasigeiioioquens ait, Neque enimab Iwmincego ac-
siinul post resurreclionem non apparuisset (I Gor. cepi ilhul, neque didici; sed per revetalionemlesu,
1919 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1920
Chrisli(Galat. i, 1,12). Quomodoigilur eral in eis de junxit etiam illos quiper eorumverbum in eum fue-
quibus diclum est, credilurisunl jier verbumeorumin rantcredituri. Quidauteni adjunctisillis deindedicat,
me? Lalro vero ille lunc eredidit, quando iri ipsis alia est dispulationetraclandum.
doctoribus fides quse fuerat qualiscumque defecil. TRACTATUSCX.
Nec ipse itaque per eorum verbura credidit in Chri-
slum Jesum : et tamen sic credidit, ul quem videbat De eo quod sequitur, Ul omnes unum sint, elc,
crucilixum, confilerelur non solum resurreclurum, usquead id, Et dilexisti eos, sicut el me dilexisti.
verum etiam regnalurtim, dicendo, Memento mei, Cap.xxn, f. 21-23.
cumvenerisin regnutnluum (Luc. XXIII,42). 1. Cura DominusJesus orasset pro disciprilissuis
5. Proinde relinquitur, ut si DominusJesus bae quos tunc secum babebat, atque adjunxisset suos
oratipne pro suis omnibusquicuraquein hac vlta, quse alios, dicens, IYOH jiro his aulem rogo tanium, sed el
tentatio est super terram (Job vn, 1), vel lunc erant, jno eis qui credituri sutit per verbnmeorumin, me; ve-
vel futuri erant, orasse credendus est, sic inlelliga- lut qtiaerercmus,quid vel quare pro illis rogarel, con-
mus qood dictum est, jier verbum eorum, ut ipsum linuo subintulil, dicens: Ul omnesunum sinl, sicul tu,
verbum fideiquodprsedicaveruntin mundo, hie signi- Pater, in me, cl ego in ie, ut et ipsi in nobisunum sinl.
ficatum esse credamus; dictum aulem esse verbum Et superius cum adhuc pro solis discipulis,quos se-
eorum, quoniam ab ipsis est primitus ac prsecipue cum babebat, orarel: Paler sancle,inquil, servaeoshi
prsedicalum.Jam enim ab ipsis prsedicabalurin lerra, nomineluo quos dedisliimihi,ul sinl unum sicul et nos
quando per revelationeni Jesu Christi ipsum verbum (Joan. xvn, 11). Hoc ergo nunc eliam et pro nobis
eorum Paulus accepit. Unde et eontulit cuni eis rogavii, quod lunc proillis, ut omnes, hoc est et nos
Evangelium,ne forle in vacuura cucurrisset aul cur- el illi, unura simus. Ubi diligenler adverlendum est
reret; el dexteras ci dederuut: quia etin illo, quam- iioir dixisse Dominum, ul omnes unum simus; sed,
vis non per eos illi datum, tamen verbum suum, quod Ul omnesununi sinl, sicut iu, Pater, in me, et egoin te
jam praedicahant,et in quo fundati fueranl, invene- (subinfelligittir,untim|sumus; quod apeiiius dicitur
runt (Galal. n, 2, 9). Dc quo vcrbo resurrectionis postea) : quia el prius dixerat de discipulisqui cum
Cbristi idem dicit apostolus, « Sivc ego, sive illi, sie illo erant, Ul sinl unum sicul el nos. Quamobrem ita
praedicamus,et sic credidislis > (I Cor. xv, 11); et esl Paier in Filio, et Filius in Patre, .ut iinum sint,
ilerum, « Hocesl, > inquil, « verbum fidei quod prse- quia unius subslantiaesunt: nos vero esse quidem in
dieamus, quia si confessiisfueris in ore tuo quia Do- eis possumus, ununi lamen cum eis esse non possu-
minus esl Jesus, et credideris in corde tuo quia Deus nms; quia unius substantiaenos el ipsi non sumus, in
illum suscilftvilamortuis, salvuseris >(Rom.x, 8 cl9). qtiantumFilius cttmPalre Deusest. Nam in quanlum
El in Aclibus Aposlolorum lcgitur quod in Cbristo homo est, ejusdemstib'stanliseest cujus et nos sumus.
Deus definieiit fidemomnibus, suscilanseum a mor- Sed nunc illud potius voluil commendare, quod alio
tuis (Act. xvn, 51). Hoc verbum fidei, quia principa- loco ait, Ego el Pater unum sumus (Id. x, 50); ubi
liler ac primitus per Apostolos,qtii ei cobseserant, eamdemPalris et suam significavilesse naluram. Ac
praedicatum est, ideo verbumeorum diclum esf. Ne- per hoc et cum in nobis sunt Pater cl Filius, vel
que enim proplerea non est verbum Dei, quia dictiim etiam Spirilus sanctusi non debemuseos putare na-
est verbum eorum; cum dicat idem aposlolus Thes- turae unius esse nobiscum. Sic itaque sunt in nobis,
salonicensesexcepissea se, non ut verbutnhominum, vel nos in illis, ut illi unum sint.in nalura sua, nos
sed, sicut esl, vere vefbumDei (I Thess. n, 13). Ideo unum in nostra. Sunf.quippe ipsi in nobis, lanquam
ergo Dei, quiaDeus id donavit; corum vero verbum Deus in lemplo suo : sumiis autem nos in illis, lan-
dictum est, quia hoc prsedicandumillis Deus primilus quam ereatura in Creatoresuo.
ac praecipuecommendavit. Ae per boc etiam ille la- 2. Deindecum dixisset, Ulet ipsiin nobisunumsinl,
tro in sna fide verbum eorum babebat: quod eorum adjunxit, Ul munduscredalquia lu me misisli.Quid est
proplerea dictum erat, quoniamDraedicandum ad eo- hoc?Numquidnamtunceredilurusestmundas,quando
rum officiumprimilus ac praecipuepertinebat. Deni- in Palre el Filio unum omneserimus? Nonne isia est
que cum murmur factum esset de ministerio mensa- pax illa perpelua, elpolius fideimerces quam fides?
rum a viduis Grsecorum,antcquam Paulus credidis- Unum enim erimus, non ul-credamus, sed quia cre-
set in Christum; responderuntApostoli,qui Domino didimtis. Sed eisi in bac viia propler ipsam commu-
ante cohscserant: Non est bonumnos relinquerever- nem fidem, omnes qui in unura credimus, uniimsu-
bumDei, el minhtraremensis(Acl. vi, 1-4). Tunc or- mus, juxta illud Aposloli, Omnesenim vosunum eslis
ainandos diaconosproviderunt, ne ipsi a prsedicandi in ChrhloJesu (Galal. m, 28); etiam sie non ul cre-
verbi avocarentur officio. Unde merito dictuin est damus, scd quia credimus, unum sumus. Quid est
verbum eorum, quod est verbum fidei, per quod ergo, Omnesunum sini, ul muitduscredal? Ipsi quippe
omnes in Christum,undecumque id audierint, credi- omnesmundus est credens. Neque enim alii sunl qui
derunt, vel audituri el crediluri sunt. Ergo illa ora- unum eruni, et alius est mundus proplerea creditu-
tione pro omuibus quos redemit, sive tunc in carne rus, quia illi unum erjunt; cum procul dubio de his
viventes, sive posteafuluros, Redemptornosterora\ it, dieal, Ul omnes unum sittt, de qnibus dixerat, Non
cum rogans pro Apostolisqui cumillo lunc erant, ad- jn-ohis aulemrogotarilum,sed et jno eis gui credituri
 ' "
,™, THACTATUSCX. GAPUT XVII. 1922
sunfper verbumeoruminme, continuo subjungens, Ul eliam tacilo Patre, se dicit facere quodfacil cum Pa-
omnes unum sint. Isli autem omnes quid cst, nisi tre : ut intelligamusita Filium non esse a Palris ope-
mundus, non hoslilis ulique, sed fidelis? Nam ecce re separandum, quando se tacitoPatrem dicit ali-
nec ab
qui dixerat, ISlonjtro tnundorogo (Joan. xvn, 9), pro ,. quid operari; quemadmodum Pater opere Fi-
inundo rogal ut credat. Quoniam est mundus de quo lii separalur, quandoipso tacitoFilius operari dicilur,
scriptum est: Ne cumhocmundodamnemur(I Cor.xi, quod nihilominus pariter operautur. Cum ergo tacet
52). Pre isto mundo non rogat: neque enim quo sit Filius in operePalris operationemsuam, humilitatem
-
praedestinatus,ignorat. Et est mimdus de quo scri- commendat,ut sit nobis salubrior : cum vero vicissim
plum esi, ATOH enim venit Filius hominis ul judicet in opere suo tacet operationem Patris, parililatem
mundum,sed ut salvelurmundus per ijisum(Joan. lil, suam commendat, ne credatur inferior. Isto igitur
17): undeet Apostolus, Deus, inquit, eral in Chrislo, modoet hoe loeo nec se facit alienum a Palris opere,
tnundum reconcilianssibi (II Cor. v, 19). Pro isto quamvisdixerit, Claritalemquamdedistimihi; quia et
mundo rogat, dicens, Ut munduscredal quia tii memi- ipse dedit eam sibi : nec Palrem facit alienum ab
'
shli. Per lianc enim fidemmundus reconcilialur Deo, opere suo, quamvis dixerif, dedi eis; quia et Pater
'
cum credit in Chrislum qui est missus a Deo. Quo- illam dedil eis. Inseparabilianamque sunt opera non
modo ergo intellecturi sumus quod ait, Ul et ij>siin - solum Patris et Filii, verum etiam Spirilus sancli.
nobisunumsint, ut credal mundusquia lu memisisti: Sicut autem ex eo quod Patrem pro suis omnibusro-
nisi quia non in eo causam posuit ut credat mundus, gavil, hoc fleri voluit, Ut omnesunumsint: ita ex hoc
quia illi uniim sunt, tanquam ideo credat quod eos - eliam suo beneficioquod ait, Claritatemquam dedisti
esse unum \idel; cum ipse mundus sinl omnes, qui tnihi, dedi eis, id tieri nihilominus voluit; nam con-'
credendo unum fltinl ^ sed orando dixit, Ut mundus tinuo subjuuxil, Ut sint unum, sicul et nos unmn
sumus. . .
credat; sieutorando dixil, Ul omnesunumsint; orando
-dixit, Ul el ipsi in twbh unum sinl ? Hoc est enim i. Deindeaddidit: Ego in eis, et tu injne, ut sint
omnesunum sint, quod est munduscredal: quohiam .• consummatiinunum. Ubi se medialorem interDeum
credendo unumfiunt; perfecle uiium, qui cum natura et homines breviter intimavit. Neque enim hoc ita
essent unum, dissentiendo ab uno non eranl unum. dictum est, tanquam Pater non sit in nobis, aut nos
Denique si verbum quod ail, rogo, lerlio subaudia- in Patre non simus; cum et alio loco dixerit, Venie-
mus, vel potius quo pleiiius fiat, ubique ponamus; tnusad eum, et mansionemapud eum faciemus (Joati.
erit hujus exposilio senicnliae manifestior : Rogo ut xiv, 25): elhic pauloanle non dixerit, Ego in eis
omnesunutn sint, sicullu Paler in tne, ct ego in te: el tu in tne, qupd dixit modo; aut, Ipsi in me et ego
in te ; sed, Tu in me el ego in le, el ipsi in nobis. Quod
rogo ut el ipsi in nobisunum sint: rogo ul tnunduscre-
nunc ait, Ego in eh et tu in me, ifa dictum est
datquia tu memhisii.Ideo quippeaddidit, quoddixit, ergo
in nobis, ul quod unum efficimur fidelissimachari- ex persona Medialoris, sicut illud quod Apostolus
Vos Christi, Chrhtus vero Dei ( I Cor. m, 23
tate, graliaeDei noverimus tribuendum esse, nonno- ait, ).
bis : sicut Aposlolus cum dixisset, Fuistis enitnali- Quod vero addidit, Ut sinl consummati inunum, os-
tendit eo perduci reeoncilialionem, qusefit per Me-
quandotenebrm,nuncaulemlux, inquil; el ne sibi hoc
lribuerenl, adjecil, in Domino(Ephes. v, 8). diatorem, ul perfecta beatitudine, cui jam nihil pos-
.5. DeindeSalvatornosier rogando Pairem, se lio- sit adjici, perfruamur. Unde id quod sequitur, Ut
miuemdemonstrabat: nunc demonsiranset seipstim, cognoscalmundusquia tu me misisti,non sie accipien-
dum ilerum dixerit, Ul credal mun-
quoniamcumPatre Deus esl,'facere quod rogal, El dus : pulo , tanquam
ego, iuquilj clarilalem quam dedisli mihi, dedi illis. credere aliquando enim el cognosce.repro eo quod est
Quara claritatem, nisi immorlalitalem, quam natura El ponilur, ul estquod ait aliquanto superius,
humanain illo fuerat acccplura? Namnec ipse adhuc cognoveruntvere quia a le exivi, et crediderunlquia
tume mishti (Joatwxxu, 8). Hoc dixit posterius
accepefat eam, sed more suo propter immobilitatem
crediderunt, quod prius dixerat cognovertint.Sed hic
prsedestinalioiiis,praelerili temporis verbis fulura si-
de
gnificat,quod nunc clarificandus,hoc est suseiiandus quandoquidera consummationeloquitur, talis est<
a Patre, et ipse sit nos ad eam clarilatem suscitalurus intelligenda cognitio, qualis eritper speciem, non
in fine. Simileest hoc ei quod alibi dicit, SicutPater qualis nunc est per fidem Nam videlur ordo esse
suscilalmortuoset vivifical,sic et Eilius quosvutt vivi- servalus ineo quod paulo antedixit, Ut credat mun--
El dus; hic autem , Ul cognoscattnundus. Ibi enim
ficct. quos, nisi eosdem quos Paler? Qumcumque dixerit , Ut omnesunum sinl, et in nobis
enimPaler facit, non alia, sed hwc el Filius; nec ali- quamvis
unum sinl, non ait tamen, Sint consummaliin unum
ler, sed simililerfacit(Joan. v, 21, 19). Ac per hoc ;
ita subnexuit, Ut credat mundtts guialume
suscilavit et seipsum etiam ipse. Nam inde est, Sot- atque tnishli :hicvero, Utsinl, inquit,
vitetetnplumhoc, inqttit, et in triduo resuscitaboillnd consummatihiunum;
ac deinde non addidit, Ut credat mundus; sed, Ut
(Id. n, 19). Proinde immortalitatis claritatem, quam cogtwscatmundus
sibi a Patre datam dicit, etiam ipse sibi dedisse intel- credimus quia tu me misisti. Quamditi enim
quod non videmus, nondum stimus ita eon-
ligendusest, etsi non dicit. Ideo quippe saepiussolum summati, quemadmodum erimus cum
Patrem facere dicit quod et ipse facit cum Palre, ut videre meruerimus
quod credimus. Rectissime igitur ibi, Ut cre-
quidquid est ei tribuat de quo est. Sed et aliqufeudo dat vmndus ; hic, Ut cognescatmundus;
tamen et ibi
 4823 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1924
el hic, quta tu rne wisisfi; ut noverimus quanlum inquit, dikclionemsiiam Deus injiobis, quontam cum
pei tinet ad Patris el Filii inseparabilem charilatem, adhuc peccaloresessemus, Cluhlus pro nobis morluus
hoc nos modo credere quod lendimils crcdendo co ,' est ( Rom. v, 8, 9 ). Ilabebal itaque ille erga nos eha-
gnoscere. Si autcm dieerel, Ut cognoscani quia lu me ritatem, etiam cum inimicitias adversum eum exer-
misisti: lantumdem valerel quanlum boc quod ait, cenles operaremur iniquiiatem :eftamen ei verissime
llt cognoscatmundus. lpsi sunl enim niundtis, non diclum esi, Odisti, Domine, omnes qui operantur ini-
permanens iriimicus, qualis esl miindus damnationi quilatem (Psal.x,T). Proinde miro et divino mo-
liraedestinatus; sed cx inimico amicus effectus, prop- do el quando nos odefat, diligebat: odei-atenim nos,
«er quem Deus cral in Chrislo mundum reconcilians quales ipsenon fecerat; el quia iniquitas noslra opus
sibi. ldeo dixit, Ego in eis el lu in me: ianquam diee- ejus non omniex parle consumpserat, noveral simul
rel, Ego in eis ad quosmisisti me; eltu inme, mun- in unoquoque noslriim el odisse quod feceramus,
dum reconcilians tibi per me. ct amare quod feccrai. Et iioc quidem in omnibus
8. Proplerea sequiiur etiam illud quod ait, Et intciligi polest de illo, cui veraciter dicilur, Nihil
dilcxhti eos sicutet tne dilexisii. In Filio quippe nos odisii eorum quwfecisli (Sap. xi, 25). Non enim
Pater diligil, quiain ipso noselegit ante constilutio- quodcumque odisset esse voluisset, aut omninoesset
iiem muiidi (Ephes. i, 4). Qui enim diligtt Unigeni- quod onmipotens esse noluissei, iiisi et in eo quod
tum, profecto diligil et membra ejus quse adoptavit odit, essel ctiam quod(amaret. Meritoquippe odit, et
in eum per eum. Nec ideo pares sumus unigenito velul a regula suse arlis alienum iniprobal vitium :
Filio per quem creati et recreati * sumus ; quia di- amat tamen suum eiiam in \itiosis vel sanalione be-
setumest, Dilexisiieos sicut et me. Neque enim sem- neficium, vel damiiaiibiiejudicium1. lta Deus, et ni-
per aequalitalemsignificat, qui dicit, Sicut illud, ita hil odit eorum quaefebit : iiaturariim enim, non vi-
et illud : sed aliquando lantum , Quia est illud , est et tiorum conditor, inalalquaeodit, ipse non fecit; et de
jllud; aul, Quia est illud , ut sit et illud. Quis enim maiis eisdem vel sanando ea per misericordiam, vel
dixeril eo prorsus modo in mundum a Chrislo Apo- ordinando per judicium, bona suntipsa quoe facit.
siolos missos, quomodo est ipse missus a Patrc? Ut Ctim igitur eortim quoefecit niliil oderil, quis digne
«nim alias laceamuifferentias, quas comraemorare possit eloqui, quatiiuhi dilig.it membra Unigenitisui;
longum esl, missi sunt certe illi cum iam homines ct quanlo amplius ipsum Unigeniiuni, in quo condiia
"fissent; missus estautem ipse ut homo esset: et ta- sunt omiiia visibilia et invisibilia, quaein suis gene-
men superius ait, Sicut me misisli in tnundum, et ribus ordinala ordinatissime diligil? Membra quippe
ego mhi eosin mundum (Joan.xxu, 18) ; tanquam Unigeniti ad Angelorum sanetorum sequalilalemgra-
diceret, Quia misisti me, misi eos. Ita et hoc loco , liaesuaelargitale perducil: Unlgenitus aulem cum sit
Dilexhti eos, hiquit, sicut tne dilexisii; quod nihil DomintiSomniuin , procul dubio estDominus Ange-~
aijud est quam, Dilexisti eos, quoniam el me dile- Iorum, nalura qua Deus est, non Angelis, sed Patri
xisti. Non enim membra Filii non diligeret qui dili- potitis aequalis; gratia vero qua homo est, quomodo
gilFilium; aulalia causa est diligendi membraejus, non excedit exceHeiiti,amcujuslibet angeli, cum sit
nisi quia diligit eum. Sed diligil Filium secundtim «na persona carnis etVerbi?
.divinitaiem, quia genuit iilum aeqnalenisibi; diligit 7. Quanqtiam non | desint qui etiam nos Angelis
eum etiam secundum id quod homo est, qnia ipsum prseferant; quia pro nobis, inquiunt, non pro Angelis
imigenitum Yerbum carofaclum est, el proplerVer- itfortutiscstChristus. Id quid cstaltud , quam deim-
bum est ei chara Verbi caro : nos autem diiigit, pietale velle gloriarij? Etenitn Chrhtus, sicul ait
quoniam sumus ejus membra quem diligit; et Aposlolus, jttxla lempusjno hnpiismorluusesl (Rom.
hoc ut essemus, propler hoc nos dilexit antequam v, 6). Hic crgo non mprilum nostrum, sed Dei mise-
essemus. ricordia commendaiuii. Nam quale est ideo se velle
6. Qttapropler incomprehensibilis est dilectio qua laudari, quia viiio stio tam delestabiliter aegrotavit,
diligit Deus, rieque mutabilis. Non enim ex quo ei ul iion possel aliler qnam inedici morle sanari? Non
reconciliati sumus per sanguinem Filii ejus, nos coe- est haec nostrorum glbria meiitorum, secl medicina
pit diligere; sed ante mundi constitmionem dilexil mo_rborum. An ideo inos praeferimusAngelis, quia
lios, ut cum ejus Unigenilo etiam nos filii ejus esse- cum etangeli peccaverinl, nihileis tale unde sana-
mus, priusquam omnino aliquid essemus. Quod ergo renttir impensum est ? Quasi aliquid eis vel parvum
reconeiliati sumus Deo per morlem Filii ejus, rion fuerit impcnstim , el nobis araplius. Quod si et hoc
sie audiatur, non sic accipiatur, quasi ideonos reeon- facium esset, adhuc quaeriposset titrum ideo fuisset
ciliavcril ei Filius, ut jarn inciperel amare quos ode- facluin , quod steleranius excellenlius, an quotl de-
rat; sicut reconcilialur inimicus inimico , ut deinde speratius jacebamus. Ctim vero noverimusbouorum
sint amici, et invicem diligant qui oderant invicem : omniuin Crealorein reparandis angelis malis nihil
sed jani nos diiigenli reconciliati sumus ei, cum quo graiiae contulisse, curjnon potius intelligimus quod
propler peecatum inimicilias habebamus. Quod ulruin tanto damnabilior eorum judicaia sit culpa, quanto
verum dieam., attestetur Apostolus : Commendat, erat nalura sublimior? Tanto-enira minus quam nos
2sieMss.Edifivero : sanalionisbenefwium, veljdamm-
l4n editis, reconcitiati.At in Mss.,recreati. tionisiudicium. >
 1925 TRACTATUS,CXI. CAPUT XVH. - '1926
peccare debuerunt, quanto meliores nobis fuerunt. dixit omnipofens Filius. Ibi esl enim et Spiritus san-
Nunc auleni in offendendoCreatorem tanfo exsecra- clus pariter oeiernus, pariter Deus, Spiritus untis
bilius beneficio ejus ingrati exsliierunt, quanto bene- -duorum, et substanlia volunlalisaiiiborum.Nam illud
ficenlius sunt creali; nec eis satis fuitdesertores es- quod dixisse Iegiiur prQiiinquantepassione , Veriim
se illius, nisi et nostri fierent deceptores. Hoc ilaque non quod ego volo, sed quod lu vis, Paler (Malth.
nobis magnum bonum conferet, qui dilexit nos sicut xxvi, 59), quasi alia Patris, alia Filii sit voluntas aut
dilexit Christum, ut propter ipsum ctijus membra nos i'ueril,'sontis eslriosirae infirmiiatis, quamvis fidelis,
esse voluit, sequalesAngelis sanctis simus (Luc.xx, qtiam in se capul nostrtim transfiguravit, quando
56), quibus el naltira inferiores condili sumus, "et etiam peceala nosfra porfavit.Unam vero esse Patris
peccalo indigniores facti, qui eorum fieri qualescum- et Filii volunfitem , quortim eiiara Spiriltis unus est,
que soeii deberemus. quo adjuncto cognosciinusTrinitaiem, elsi inteljigere
TRACTATUS CXI. noiiduui ptsMnillilinfirmitas, credat pietas.
2. Sed quoniam quibus promkerit et quam firma
De eo quod Dominus dicit, Pater , quos dedisli mihi,
sit ipsa promissio, pro sermonis brevitate jam dixi-
volo utubi ego sum, etilli sintmecum ; usquead id,
hoc ipsum quaiiluni vafemus, quid sit quod di-
Ut dilecfio qua dilexisli me, in ipsis sit, et ego in mus;
xvn, . 24-26. gnatus est promitlcre videamus, quos dedistitnihi, in-
ipsis. Cap. f voloui ubi egosum, et ipsi sint mecum.Qtiantum
1. In magnam spem DominusJesus suoseiigit, qua qtiil,
atlinet ad creatun.in in qua factus est ex semine Da-
major omnino esse non possit. Audile , et esloteln vid secimdumcarnem
spe gaudentes , propter quod vita isla non amanda , - ubi fulurus erat : sed(Rom. i, 5), nec ipse adhucerat
eo inodo dieere poliiit, ubi ego <
sed toleranda sit, ut esse possilis in ejus iribulalione
sum , quo inlelligeremusquod citofuerat asccnsurus
et
patienles (Rom. xn, 12). Audite, inquam, quo spes in coelum
nostra levetur atteudite. Christus Jesus dicit, Filius ,-ul jam ibi esse se dicerct ubi fuerat mox
Dei unigenitus qui Palri coaetenius ct aequalis est, futurus. Potuit et jn illo modo, quo ante jam dixerat
ad Nemo ascendiiin cwlum, nisi'
dicil; qui propler nos bomo factus est, sed sicui loquens Nicodeinum,
omnis homomend.ix {Psa/ cxv, ll)nonfactus est, di- gui dcsceitdilde cwlo, Filius liotninis, qni in ficelo.est
Nam et ibi non dixit, Erit; scd , est,
cit; via, vila, veritas dicit (Joan. xiv, -6); qui mundum (Joan. nr, 15).
vicit (Id. xxi, 55), de hls quibus vicil, dicit. Audite, proplcr tmilatem personae, in qua et Deus homo est,
el bomoDeus. In coeloergo nos futuros essepromisit:
eredile, speraie, desiderate qttod dicit : Pater, inquit,
dedhti volo ut ubi sum et itii sint me- illo enim.formaservi levata est, quam sumpsil ex Vir-
quos mihi, ego ,
cutn. Qui sunt isli quos ait a Patre dalos sibi ? Nonne gine, el ad Palris dexferam coHocala. Propier spem
ilii de <juibusaiio loeo dicit, Nemovenit ad me , nisi lanti.hujus boili et Aposlolus ajl : Deus qulem qui di-
Puter qui misit me, traxerit eum (Id. vi, 44) ? Jam quo- ves eslin mhericordia, propter muliam dii^ctioiumqun
modo ea quae fieri dieit a Patre , laciat et ipse cum dilexit nos, cl cum essemusmorluipeccaih, convivifica-
vit nos Christo, cujusgwtja mmus-salvifacti; ef simtd
Patre, si quid in boc Evangelioprofecimus, novimu<;.
tt simulscderefecil in cwlestibusin Chrhlo
Ipsi sunt ergo quos a Palre accepit, qnos cl ipse ele- excitavil,
Jesu (Ephes.», 4-6). Hoc iergopotcst intelligi diwsse
gil de mundo, alque elegil tit jam non sint de mundo,
sicut non est et ipse de niundo : ut sinl tamen etiam Dominus , Ul ubiego sum, el illi siut mecum, Et ipss
de se dixit quod ibi jam essel-; de nobis au,-
ipsi mundus credens et cognoseeus qtiod Cbristus a quidem
Deo Palre sit missus, ut mundus e\ mundo liberare- tem velle se dixii tit essemusibi cum iilo , non quocl
Deo reconciliatidus eum mundo iui- jam essemus ostendit. Apostolus aulem.qtiod Domi- ^
lur, nemundus
miclssimodamnaretur.Sic enim ait in hujus orationls nus velle se dixil ut iieret, tanquam faclum fuerit est
exordio '.-Dedisli ei poteslatemoimiis carnis , id est locutus. Non enim ait, Excitaturus esl, et ln «oelesti-
omnis hominis, ul omnequod dedisti ci, det eis vitam bus sedere facturus; sed , excitavit, el sederein cwle-
miemam (Id. xvn, 2). Ubi ostendit polesiatem se stibusfecil: quia non inaniter sed fidelitcjrjam.deputat
quidem omnis hominis aceepisse, ul liberet quos vo- factum quod futimuin esse iion dubitat. Quod vero
luerit, damnet quos voluerit, qui vlvos et mortuos ju- altinet ad formam Dei in qua sequalis est Patri, si se-
dieabil-; sed eos sibi esse datos, quibus oninibus det cundumeam velimusintelligerequod dicluni est, Volo
vitam aeternam. Sic enira ait: Ut omne quod dedhti ut ubi ego stan, et illi sint mecum; absceda! ab animo
ei , det eis vitam wtemam. Proinde non ei dati sunl, omnis imagijium corporalium cogifalio : qnidquid
''quibus vitam non dabit seternam: quamvis et ipsorum nienti occurrerit =!oiigum, lalum , .crassum, qtialibel
potestas data sit, eul potestas data est omnis carnis, luce corporea CQtoratum, per quselibet locorum spa-
id-estomnisiiominis. IlamundusTeeoiiciliatus ex hii- lia vel finiia , vel infinita diffusum, ab bis .omnibtis,
mlco liberaiiitur mundo, cum in illutn exseril po- quantum potest, aciem snse conleniplatioiiis vel in-
testalem suam , ut eum in mortem mittat aelernain : tentionis averfat. Et non inquiraiur avqualisPatri Fi-
hune aulem facit suum, oui yitam donet aeteniam. litis ubi sii, quoniam nemo invenit ubi non sit. Sed
Quapropter omnibus prorsus -ovibus suis bonus pa- qui vult quserere , quseratpotius ul -cumillo sif; non
slor, omnibus membris suismaguum caputpromisit ubiqtiesiculilie, sed ubicumqoe esse potueril. -Qui
hoc praemiura,ut-ubi ipse est, et nos cumiilo simus : enim homini poenalijcr:peiidenti, .et sakibriier .confi-
nec poteril nisi fieri quod onmipotenli Patri se velle lenli ait, llodiemecumeris in paradho (Luc, xxni, 45);
JM7 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 1928
secundam id quod homo erat, anima ejus ipso die fu- sisliJesum Chrisiiim(Joaii. xvn, 5): non uliquesicut
tura fuerat in inferno, caro in sepulcro; secundum eum cognoverunt quij licet non mundicordes, lamen
autem id quod Deus erat, utique et in paradiso erat. in.formaservi clarilicatajudicanlemviderepotuerunt;
El ideo lalronis anima a pristinis facinoribusabsoluta, sed sicut eognoscendusesl a mundiscorde soltisverus
ot illitismunere jam beala, quamvis ubique sicul ille Deus, cum Patre et Spirilu sancto Filius, quia ipsa
esse non poterat; tamen etiam"ipso die cum illo in Trinitas esl soltts verus Deus. Si ergo seeundumid
paradiso essc poterat, unde ille qui ubique semper quod FiliusDei Deuslest Patri aequalisatque coaeter-
esl, iion recesseral. "Proplerea nimirum non ei salis uus ; accipiamus boc dlclum, Voloutubi egosum, et
fuit dicere, Volout ubi ego sutn, el illi sint; sed addi- ipsi sint mecum,in Patre cumChristo crimus; sed ille
dit, mectim.Esse enim cum illo, magnum bonum est. sicut ille, nos sieut nps, ubicumquecorporefuerimus.
Nam et miseri esse possunt ubi est ille, qtioniam qui- Si enim loca dicenda sunt, et quibus con corpora
cumque ubicumque fuerint, est et ille : sed beali soli continenlur, et loeu^ est cuique rei ubi est;locus'
sunt cum illo , quia beali esse non polerunt nisi ex Christi seternus ubi semper esl, ipse Pater est, etlo-
illo. Annon Deoveraciler dictum est, Si ascenderoin cusiPalris Filius est; quia, Ego, inquit, in Patre, et
cmlutn, tu ibi es; et si descenderoin infernum, ades Paler in meesl (ld. xiv, 10);«l in hac oratione, Sicut
(Psal. cxxxvin, 8)? aut vero Christus non est Dei lu Pater, inqtiit, in me, el ego hi te : et locus nosler
Sapientia, quaealtingit ubiqueproplersuatn mundiliam ipsi sunt, quia sequitur , Ut et ipsi in nobisunumsint
(Sap. vn, 24) ? Sed lux lucet in tenebris, nec eam te- (Id. xvn, 21) : et nosiocus Dei sumus, quoniam lem-
nebraecomprehendtmt (Joun. i, 5). Ae per hoc, ulde plum ejus sumus; sicut orat pro nobis qui inoriuus
re visibili, quamvis longe dissimili, qualecumquesu- esl pro nobis, vivitquepro nobis, ut in ipsis ununi si-
mamus exemplum, sicut csecusetiamsi ibi sit ubi lux mus; quia factusesl in pacelocusejus, et habilalioejus
est, non est tamen ipse cum luce , sed absens est a in Sion (Psal. LXXV, 5), qusenos sutnus. Sed quis ido-
prsesenle; ila infidelisatque impius, aut etiamsi fidelis neus loca ista , vel quaesunt in locis istis, sine spa-
el pius, nondum lameti ad inluendum Iuraen sapiei- liosis eapacitalibusetsinecorporeis molibus cogllare?
tiae idoneus , etiamsi tessenusquam possit ubi non sit Non paruni lamen proficilur , si sallem quidquid tale
et Christus, non est lainen ipse cum Chrislo, duntaxat oculocordis occurril,|negatur, respuitnr, improbatur :
per speciem. Nam hominem pie fulelem, nou est du- et lux qusedamin qua isla neganda, respuenda , im-
bitandum cum Clirislo esse per fidem : propter quod probandaeernuntiir, sicutpotuerit, cogitatur; etquam
dieit, Qui non esl mecum, adversum tne esl (Matth. sil certa cognoscitur,jet amatur, ul inde stirgatur, at-
xn, 50). Sed cum Patri Deodicebal, Quosdedisti mihi, que ad interiora tendalur : quaecum penelrare mens
voloul ubi ego sutn, el ipsi sinl mecam; de specie illa invalida, et minus quara illa sunl, pura, nequiveril;
omnino dicebat, in qua videbimus eum siculi est non sine amoris gemitu et desiderii lacrymis inde pel-
(Uoan. in,2). latur; et patienter ferat quamdiu fide mundatur , at-
3. Nemo serenissimum sensum nubilosa contra- que ul illic habitare j valeat, sanelis moribus prse-
dictione perturbel; consequentiaperhibeant lestimo- paralurl. j
nium prseccdentibusverbis. Nempecmn dixisset, Voto 4. Quomodoergo nbn erimus cum Cbristo ubi est,
ut ubi ego sum, et ipsi sint mecum,,continuo seeutus quando in Patre cum|illo erimus in quo est? Neque
adjunxit, Ul videantclaritalemmeamquamdedhlimihi, liinc Apostolusnobis,' quamvis nondum rem tenenti-
quia dilexhli me ante conslilulionemmundi. Ut videanl, bus, sed tamen^peni gerentibus, tacuit. Ait enira :
dixit; non, ut credant. Fidei merces est isla, non fi- Si resurrexisthcum Christo,quw sursumsunl qumrite,
des. Si enim fides in Epistola ad Hebraeosrecte de- ubiChristuseslin dextbraDei sedens; qumsursumsunt
flnita est, Conuietiorerum qum non videnlur(Hebr. sapite,non quwsuper lerram. Mortnienim eslis,inquit,
xi, 1); cur non merces fidei defmiatur, Yisiorerum el vila vestraabscondilaest cum Chrisloin Deo. Ecce
quse creditaesperabantur ? Cum viderimus enim cla- interim ftde ac spe vita nostra ubi Christus est, cum
ritatem quam dedil Pater Filio, eliamsi eam dici hoc illo est; quia cum Chrjisloin Deo est. Ecce velut jam
loco intelligamus,non quam Paler sequaliFilio gnmens factum est quod oravit ut fieret, dicens, Voloul ubi
eum dedit, sed quam factohominis filio l dedit ei posl ego sum, el ipsi sint mecum: sed nune per iidem.
morlem crucis : quando ergo videbimus illam Filii Quando autem fiet per speciem? CumChristus,inquit,
claritalem, profecto tunc fiet judicium vivorum atque apparueril vita veslra,\tunc et vos apparebiiiscumipso
morluorum, lunc tollelur impius, ne videai claritatem in gloria (Goloss.m, 1-4). Tunc apparebimus quod
Domini (Isai. xxvi, 10); quam , nisi illam qua Deus lunc erimus; quia tunc apparebit non inaniter nos id *-
est ? Beati enim mundicordes, quoniam ipsi Deum vi- credidisse ac sperasse antequam essemus Faciet hoe
debunt (Matth. x, 8) : nec mundicordes sunt impii, cui Filius cum dixisset", Ut videantctarilatemtneam
propterea non videbunt. Tunc ibunt ipsi in suppli- quatn dedisti mihi, continuosubjunxit, Quia dilexisli
cium aeternum; sic enim tollelur impius ne videat me ante conslilulionenitnundi. In illo enlm dilexit et
claritatem Domini: justi autem ibunt in vitam seter- 1 prmparelur,juxtaEr. Lugd.ven.Lov. M.
nam (Id. xxv, 46). Et quae est vita aeterna? Ul co- s Pleriqueeditibie interse discrepanl.SieiegitEr.: Fa-
lioclHlmsqui cum'dixisset.Lov., antequamessemus
gnoscant, inquit, te solumverum Deum, et auem tni- ciat facti; cui Fitius cum dixmel. Lugd. et Ven.,quod ante^
*Er.Lugd.et ven., faclohominifilio.M. quamesiemus.Fccitcui mlius cumdixisset. M.
 1929 TRACTATUSCXII. CAPUT XVffl. 1950
BOSante eonstitulionem mundi, ettune praedestinavit introivit ipse et discipuliejus. Seiebatautem et Judas,
quod in flne faclurus est mundi. • qui tradebat eum, locum; quia frequenter Jesus con-
- 5.
Pater, inquit, jusle, mundus te non cognovit. veneral illuc cum discipulissuis. > Hoc quod narrat
Quia juslus es, ideo te non cognovit. Mundusquippe ingressum Dominum cum discipulis suis in hortum,
ifle damnationi praedestinalus merilo non cognovit: non conlinuo factum est, cum ejus illa finita esset
mundus vero quem per Chrisium reconciliavit sibi, oratio, de cujus verbis ait, Hmc cum~dixissetJesus :
non merito,-sed gratia cognovil. Quid.est enim eum sed alia quaedamsunt inlerposita quaeab isto prseter-
cognoscere, nisi vita aelerna? quammundo damnato missa apud alios evangelistas Ieguntur; sicut apud
utique non dedit, reconciliato dedit. Propterea itaque hunc inveniuntur multa quse illi similiter in sua nar-
mundus non cognovif,quia justus es, et meritis ejus, ralione tacuerunt. Quoriiodo autem inter se omnes
utnon iognosceret, tribuisti: et proplerea mundus conveniant, nec veritafi quaeper alium promilur, ab
reeonciliatus eognovit, quia miscricors es, et ut co- aliojepugnetur, quisquis nosse.desiderat, non in hls
gnosceret non ei merito, sed gralia subvenisti. Deni- sermonibus, sed in aliis laboriosisiitteris quaerat (a);
que sequitur, Ego autem te cognovi.Tpse fons gfatiae nec stando et audiendo, sed potius sedendo et le-
est Deus natura., bomo aulem de Spiritu sancto et gendo,. vel legentl aurem mentemque inlenlisslmam
Virgineineffabiligratia: denique propler ipsum, quia praebendo, illa condiscat. Credaf tamen antequam
gratia Dei per Jesum Christum est Dominumno- . "sciat, sive id etiam scire in hac vita possit, sive per
strum, El hi cognoverunl,inquil, quia tu me misisti. aliqua impedimenta non possit, nihil ab aliquo evan-
Tpse esl mundus reconciliatus. Sed quia tu me misisti, gelista esse conscriptum, quantum ad hos attinet quos
ideo cognoverunt: ergo gratia cognoverunt. in aucloritatem canonicam recepit Eeclesia, quod vel
6. Et notttm feci eis, inquit, notnen tuum, el noluin ipsitis vel alterius non minus veraci narralioni posslt
faciam. Notum feci per fidem, notum faeiam per ipe- esse contrarium. Nunc itaqueliujus beati Joannisnar-
ciem : notum feci cum fine peregrinanlibus, nolum rationem, ut suscepimus tractandam, sine aliorum
faciam sine (ine regnanlibus. Ut dilectio, inquit,'quam comparalione videamus, hreis quae manifesta sunt
diiexisli me, in ipsissit-,et ego in ipsis. Non est usitat.a non immorantes; ut hoc ubiopus est, causa poscente
loculio, dileclio quam dilexisli me, in ipsis sit, el ego faciamus.Non ergo sic accipiamusquod ait, Hmccmm
in ipsis: usitate quippe diceretur, dilectio qua dilexisli dixhsel Jesus, egressuseslcum discipulissuis trans lor-
me. De graecoquldem ista translata est: sed sunt si- rentem Cedron,ubi erat hortus, in quemintroivit ipse et
miles et latinae; sicut dicimus, Fidelem servitutem discipuliejus, tanquam continuo post illa verba in il-
servivit, strenuam militiam militavit; cum dici de- lum horlum fuerit ingressus : sed ad hoc valeat
buisse videatur, Fideli servitute servivit, strenua mi- quod dictum est, Hm&cum dixisset Jesus, ut non
Iitia militavit. Qualis autem ista locutio est ,-dilectio eum ante npinemur ingressum, quam illa verba II-"
quam dilexislime; tali et Apostolus usus est, Bonum niret.
certamencertavi (H Thn. iv, 7): non ait, bono cerla- 2. ,Sciebal, inquit, et Judas, qui tradebat eum, lo-
mine, quod usitatius et tanquam reetius diceretur. cum. Ordo verborum est, Sciebat locumqui tradebat
Quomodo autem dileclio quam dilexit Pater Filium", eum. Quia frequenler, inquif, Jesus conveneratilluc
est et in nobis, nisi quia membra ejus sumus, et in cum discipulis suis. Ibi ergo lupus ovina pelle conte-
illo diligimuf, cum ip~sediligitur totus, id esl caput et ctus, el inter oves alto Patrisfamilias consilio tolera-
corpus? Ideo subjunxit, et ego in ipsis; lanquam di- tus, didieit ubi ad tempus exiguufn dispergeret-
ceret, tjuoniam ego sum et in ipsisvAliter enim est in -gregem, insidiis appetendo pastorem. Judas ergo, in-
nobis tanquam-in templo suo; aliler autem .quia et quit, cum accephselcohortem,et a principibuset Pha-
nos ipse sumus, cum secundumid quod ut eaput no- riswh minhtros, venit illuc ciim laternis et facibus et
strum esset, homo factus est, corpus ejus sumus.J?i- armis. Cohors non Judaeorum, sed militum fuit. A
nila est Salvatorisoratio, incipit passio : ergo etiste praesideitaque intelligalur accepta , tanquam ad te-
sermofiniatur, ut de passione quod ipse donaverit, nendum reum, servato ordine legitimse potestatis, ut
aliis sermonibus disputeturr nullus tenentibus auderet obsistere : quanquam e'
manustanla fuerat congregata, et sic armala venie-
TRACTATUSCXII. . bat, ut vel terreret vel etiam repugnaret, si quisquam
In id quodsequitur, Haeecum dixisset Jesus, egressus Cbristum defendere auderet. Ita quippe ejus abscon-
«st eum discipulfssuis ,-etc; usquead id, Compre- debatur polestas, et obtendebatur infirmitas, ut haec
' henderunt Jesum, ef ligavefunt eum. Cap. xvm, inimicis necessaria viderenlur adversus eum, in quem
f. 1-12. nihil valuissel nisi quod ipse voluisset; bene .utens
1. Terminato magno prolixoque sermone quem bonus malis, et faciens bona de malis, ad faciendos
post coenamDominus, fundendo pro nobis proximus bonos ex malis et diseernendos bonos a-malis.
«anguini, ad discipuloshabuit qui cum illo tunc erant, 5. «Jesusitaque,>siculEvangelistaseeulusadjungit,
-adjuncta oratione quam direxit ad.Palrem, deineeps « sciens omnia quse ventura erant stiper emn , pro-
ejus passionem Joannes evangelista sic orsus est: cessit, et dicit eis : Quem quseritis?Responderunt ei:
« Haeecum dixisset Jesus^ egressus est cum discipulis Jesum Nazarenum. Dicil eis Jesus : Ego suin. Stabat
suis trans torrenlem Cedron, ubi erat hortus, in quem .
(a) Mittitad suoslibrosde ConsensuEvangelistarum. '
SAK-CT.AOGUST. III. ffftfiocante-une.J .
 '
1951 IN JOANMS EYANGELIuk, S. AUGUSTINI 1952
autem et Judas, qpi traaeoat eum, cum ipsis. Ut ergo quippe factoille discipulus magistrum defendere vo- .
dixil eis, Ego sum, abierunl retrorsum/et ceciderunt luit, non quod significandumest cqgitavit.Et ille igi-
in terram. > Ubi nune militum cobors, «l ministri tur ad patientiam commonendusfuit, et hoc ad intel-
principum ac Pharisaeorum? ubi terror et munimen ligentiam conscribendum. Qnod autem a Patre sibi
armorttm? Nempe uha vox dicenlis, Ego sum, tantam dicit dalum calicem passionis, profeclo illudesl quodj.
turbam odiis feroeem armisque tgrribilem, sine telo ail Apbstolus : Si Deus jironobh, quis contranos? Qui
ullo percussil, repulif, slravit. Deus enim latebal in Filio jiroprio non pepercit, sed pro nobis omnibustra-
carne; et sempiternus dies ita membris occultabattir didit eum (Rom. vm, 51, 52). Yerum auclor calicis
humaiiis,ut laterniset facibus quaerereturoccidendus hujus est etiam ipse |qui bibit. Unde idem aposlolus
a tenebris. Ego sum, dicit; et impios dejicit. Quid ilem dicit : Christusdilexil tws, et tradidit semetipsum
judiealuriis faciet, qui judicandus hoc fccit? Quid re- pro nobisoblalionemet IwsliamDeo in odoremsuavita-
gnalurus poterit, qui moriturus hoc potuit? Etnunc tis (Ephes. v, 2).
ubique per Evangeiium, Ego sum, dicit Christus; et j 6. Cohors autem et tribunus et ministri Judworum
a Judseis exspeclatur_Antichristus , ut retro re- comprekenderuntJesutn, et iigaverunt eum. Compre-
deant, et in terram cadant, quoniam deserentes coe- henderunt ad quem |non accesserunt: quoniam dies
lestia, lerrena desiderant. Cerle ad comprehenden- ilje, illi vero tenebrae perraanserunt; nee audierunt,
dum Jesum persecptores cum tradilore venertmt, Acceditead eum el illuminamini( Psal. xxxni, 6 ). Si
quem quaerebant invenerunt, audierunt Ego sum: enim sic aceederent;'non eum manibus occidendum,
quare non eoroprehenderunl, sed abierunt relro , et sed recipiendumcorde comprehenderent.Nuncaulem
ceciderunt, uisiquia lioc voluil, qui potuit quidquid quando eum illo modo comprehenderunt, lunc ab illo- •
voluit? Yerum si iiimquam se ab eis permitteret ap- longius reeesserunt :;et ligaverunl eum a. quo solvl
prehendi, non quidem illi facerent propter quod ve- - potius velle debuerunt. El eranl fortassis in eis qul
nerant, sed nec ipse facerel propter quod Yenerat. tunc imposuerunt Christo vineula sua, atque ab eo
Eum quippe illi oceidendum quserebant saeviendo; postea liberati dixermit, Disrupisti vinculamea (PsqL
sed quaerebat nos et ipse moriendo. Proinde quia cxv, 16); Haeehodie satis sint; traclabunlur, Dep vo-
lenere voleniibus, nec valenlibus, ostendit potestatem lente, sermone alio qpsesequuntur.
spam; jam leneant eum, ut facial de nescientibusvo- TRAGTATUSCXIII.
lunfatem suam.
4. «Ilerum ergo eo.sinlerrpgavit: Quem quaeritis? Ab eo quodlegitur, Etiadduxerunt eum ad Annam pn-
Illi autem dixerunt: Jesum Nazarenum- Respondit mum; usque ad id, illerum ergo negavit Petrus, et
Jesus : Dixi vobis quia ego sum. Si ergo me quaeritis, stalim gallus canlavil. Cap. xvm, f . 13-27.
Sinite bos abire. Ut impleretur sermo quem dixit, i. Posteaquampersecutores tradente Jnda compre-
Quia quos dedisti mihi, non perdidi ex eis quemquam. hensum Dominum ligaverunt, qui dilexlt nos ef tra-
Si me, > inquit, « quaeritis, sinite hos abire. > Inimi- didit semetipsum pro nobis (Ephes. x, 2), etcui Pater
cos videt 1, et hoc faciunt quod jubel; giiiunt eos non pepercit, sed prp nobis omnibus iradidit eum
abire, quos non vult perire. Numquid aiuem non (Rom. vm, 52); ut inlelligatur Judas, non laudabilis
erant posleamorituri? Cur ergo si tunc morerentqr, ulilitate traditionis hfijus, sed seeleris voluntateda-
perderet eos, nisi quia nondum sic in eum credebant, mnabilis : Adduxemnt eum, sicut Joannes evangelista
quomodo credunt quicumquenonpereunt? narrat, ad Annamprinium.Nec laeet causam cur ila fa-
5. Simon ergo Pelrus habensgtadium, eduxit eum, ctum sit : Erat enim, inquit, socer Caiphm,qui erat
et percussit servumjjrpiciph sacerdotum,et,absciditcjus jionlifex anni Ulius. Eral auiein, inqn.il, Caiplmsqui
auricitlamdexteram. Erat autem nonienservoMalchus. consiHumdedit Judwh, Quia exped,itunum hominem
Solus hic evangelista eliam nomen hujus servj expres- inqrhpro jwpulo, Merito et Matthaeuscum id breviqs
sit: sieut Lucas solus, quod ejus aurieulam Domhms narrare voluisset, eum ad Caipham duclnm fiiisse
tetigerit, et sanaverit eum (Luc. xxn, Sl). Mahiitis commemorat(Maith.xxvi, S7); quia etadAnnam prius
autem interprelatur Regnaturus. Qu.idergo auris pro ideo ductus esl, quod socer ejus fuerit: ubi intelli-
Domino amputala et a Dominosanat^ significat, nisi gendum esl hoc eumdem Caiphamfleri voluisse.
auditum amputata vefusfate renovaium, ut sit in no- 2. Sequebalurauiem, inquit, Jesum Simon Petrus,
Vitate spiritus, ef non in vetustale litterae (Rom. xn, el alius discipulus.Quisnarn isle sit discipulus, non
6)? Quod cui praestiiumfuerit a Christo, quisdubitet temere affirmandum est, quia tacelur. Solet aulem
reguaturum esse cum Christo? Quod autem seryus se idem Joannes ila signiflcare, etaddere, quetndi-
invenlus est, et hoc ad illam periinet vetuslatem quse ligebat Jesus (Joan. xm, 23, el xix. 26). Forlassis ergo
in servitulem generat, quod esl Agar (Galat. iv, 24). et hic ipse est; quisquis tamen sit, sequentiavidear
Sed cuni accessit sanitas, figurata est etlibertas. Fa- mus. « Discipulus autem ille, > inquit, « erat notus
clum tamei) Petri Dominus improbavit, et progredi pontifici, el introivit cum Jesu in atrium pontificis:
ullra prohibnit dicens : Mitte gladiumin vaginam. Ca- Pelrus atitem stabat ad ostium foris. Exiit ergo alius
licemquemdedit mih\ Pater, nonbibamillum ? In suo discipulus qui erat notus poniifici, el dixit ostiariaeet
1 TbomasAquinasincatena legit Me, inimicosjubet, introduxit Pelrum. Dicil ergo Petro ancilla ostiaria :
nee admodumineoncimie. M. Numquidet tu ex discipulis es hominis isfius ? Dicit
 "
1933 TRACTATUS€XHI. CAPUT XVIII. 1934
ille : Non sum. > Eece columnafirmissimaad unius loquarvobis,sed palam de Patre meoannuntiabovobis
auraeimpulsumtotacontremuit.Ubi1 est illa promit- (Joan.xvi, 25)? Si ergo ipsis conjunctioribusdiscipu-
tentis audacia, el de se plurimumprsefidentis? Ubi lis suis non loquebaturpalam,sed horam promittebat
sunt verba illa, quandoait, Quarenon possumte sequi quandopalam erat locuturus, quomodopalam locu-
modo?anitnatnmeampro teponam(Joan.xm, 57)?Hoc- lus est muiido?.Deindeillis ipsis stiis, sicut aliorum
cine est sequimagistrum,se negarediscipulum?sic- quoqtie evangciisiariimlesiatur auctoritas, in eoruni
cine pro Dominoanima'ponitur, ut hoc ne fiat, vox comparationequi discipuliejus non eranl, raultouti-
ancillseformidelur? Sed quid mirumsrDeusveraprae- que manifestiusloquebalur, quando cum solis erat,
dixil, homoaulemfalsa praesumpsit?Sanein ista quae remotus a lurbis : lunc enimeis et parabolasaperie-
jam cceplaest negationeapostofiPelri, debemusad- bat, quas clausas proferebatad alios. Quidest ergo,
vertere non solum ab eo negari Chrislum, qui dicit In occulloloculussumniltil? Sed intelligeiidumest ita
eum non esse Christum; sed ab illo etiam qui cum eum dixisse,Palatn locutussummundo;ac si dixisset,
sit, negat se esse ehrislianum.Dorainusenimnonait Multime audierunt. Ipsum autem palam modo quo-
Petro, Discipulummeum lenegabis; sed, mencgabh damerat palam,modoautem qtiodamnon erat palam.
(Matih.XXXJ, 34).Negavitergoipsum,cumse negavit Palam quippe erat, quia multi audiebant; et rursum
ejus esse discipulum.Quid aulem aliudislo modo non erat palam, quia non inleliigebant.Et quod se-
quam se negavitesse Chrislianum? Quamvisenim di- orsum discipulis loquebaiur, non in occultoutique
scipuli Christi nondum appellarentur hoc nomine : loquebatur. Quis namquein occultoloquitur, qui co-
post ascensionemquippe ejus in Anliochia primum ram jol hominibusloquitur; cum scriptumsit, In ore
coeperuntappellaridiscipuli Chrisliani(Acl.xi, 26): duorumvettriumlestiumslabilotnneverbum(Deut.xix,
jam tamenerat res ipsa illo postea vocabulonuncu- 15 ): praesertimsi hoc loqnilur paucis, quod per eos
panda, jam erant discipuliqui poslea appellati sunt velit innotesceremtiliis; sicut ipse Dominusait illis,
Chrisliani; ethoc communenomen, sicuf communem quos adhuc paucoshahebnt, Quoddicovobhin tene-
fidem, eliam ad posterostransmiserunt. Qui ergo se brh, dicilein lumine;el quodin aure auditis, prwdicale
Christi negavitesse discipulum,ipsam rem negavit, sujiertecia (Malth.x, 27)? Ergo et boc ipsum quodab
cujus nomen esl vocari christianum. Quam multi ipso dici videbaturocculte, quodammodonon diceba-
postea, non dicosenes et anus, in quibushujus vitae tur in oecullo: quia non ila dicebalur, ut ab eis qui-
satielas faciliuspottiit mortempro Christiconfessione bus diclum fuerat, tacerelur; sediiapolius, ut usque-
contemnere;nec solum juvenlusutriusque sexus, de quaqueprsedicaretur.Sic ergo dici potest aliquid et
qua aetateconvenienter videlur exigi forlitudo; sed palam simul el non palam, vel in occulto simtil et
etiam pueri puellaequepotuerunt, et innumerabilis non in occulto, qubmododictum esl, Ut videntes-vi-
societassanclorummartyrumin regnumcoelorumfor- deunt, et nonvideant(Marc.IV,12). Quomodoenim
titer et violenlerinlravit, quod lunc iste non potuit, videant,nisi quiapalam, non in occulto; et quomodo
qui clavesregni ejus accepit (Matth. xvi, 19)? Ecce idem ipsi rursusnon videant,nisi quia non palam, sed
unde dictumest, Sinitehosabire,quandose pro nobis in occulto?Ea tamen ipsa quaeaudierantel nonintel-
tradidil, qui suo sanguinenos redemit; ut implefetur lexerant, talia erant, ut non possenijusie ac veraci-
sermo quem dixit, Quia quosdedislitnilti, nonjierdidi ler criminari : et quotiescumqueiiiierrogandotenla-
ex eisquemquam.Utique enimPetrus si negato Chri- runt, ut invenirentunde accusarenteum, siceis re-
"
sto hinc iret, quid aliud quam perirel ? spondit,ulomneseorumretunderenlur doli, et calu-
3. Slabantautemservielminhtriad jnunas,quiafri- mniaefruslraremur. Ideodicebat, Quidmeinterrogas?
guseral, el calefaciebanl se. Non hiems erat, sedtamen Interrogaeos quiaudieruntquid locutussumipsis: ecce
frigus erat: quod solet etiam sequinoctiovernoali- hi sciuntqncedixerimego.
quando contingere. « Erat autemcum eis et Pelrus •&.Bmcautemcunidixissel,unusasshlensministro-
stans, et calefaciensse. Ponlifex ergo interrogavit rum dedil alapamJesu , dicens: Sic respondesponli-
Jesumde diseipulisejus, et de doctrina ejus.Respon- fici? Responditei Jesus: Sijnale locutussum, tesii-
dit ei Jesus: Ego palamlocutussum mundo,egosem- moniumperhibe de malo; si autem bene, quid me
per doctiiin synagoga5 et in lemplo, quo omnes Ju- cwdis? Quid ista responsione verius, mansneiius,
dseiconveuiunl,et in oeeultolocutussum nihil: quid justius ? Ejus est eniinde quoprophelicavoxpraeces-
meinterrogas?Inlerrogaeos qui audierunt quid locu- serat, Intende, el jtrospereprocede,et rcgna; jjropter
tus sum ipsis : eccehi sciunlquaedixerimego. >Non veritatem,et mansuelvdinem, et jusliiiam (Psal. XLIV,
praetereundanascitur quaestio,quomodo dixerit Do- S). Si cogitemusquisacceperitalapam, nonne velle-
minus Jesus, Egopalamlocutussummundo; el maxi- mus eum qui percussit, aut coelestiigne consumi,
me illudquod ait, In occultolocutussumnihil. Noiine aut terra dehiscente sorberi, aul correplum daenio-
in hoc ipso recentiore sermone, quempost coenam nio voluiari, aut aliquahujusmodiqualibelpoeno,vel
discipulisest Iocutus, ail illis : Hmcin proverbihlo- eliam graviorepuniri ? Quid enim horum per poien- '
cuiussutnvobh: venithora cum jam nonin proverbiis Liamjubere non poluissetper quem factusesl mun
nisi patientiamiios doceremaluissetqua vinci-
1Haecverba,columnafirmhsimaad unius aurwhnpul- dus,
sutnlotacontremuil. nbn exstantin Mss. tur mundiis? tlic dicet aliquis : Cur non fecit quod
vbi,
2 Mss.,in synagogh. ipse prseeepit(Maiilt.v, 59)? perculienli eiiimrion
 1,955 IN JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINI '1936
sic respondere, sed maxillamdebuit alteram prae- quaede Domino apnd Pontium Pilalum praesidera
bere *. Quid quod et veraciter , mansuele, justeque gesta sunt, ab alio eonsideremusexordio.
respondit, el non solum alteram maxillamiterum TRACTATUSCXIV.
percussuro, sed tolum corpusfigendumpraeparavit
Ab eo loco, Adducunl ergo Jesum ad Gaipbamin
in ligno?Et hinc potius demonstravit, quoddemon-
slrandum fuit, sua scilicet magna illa praeeeptapa- prsetorium; usquead id, Ut serraoJesu implcrelur
lientiaeuon oslenlatione corporis, sed cordis prae- quemdixit, signiiieansqua morteesset moiiturus.
facienda. Fieri enim ut alteram Cap.xvui, f . 28-52.
paratione polest
maxillamvisibiiiter prsebealhomo et iratus. Quanto 1. Quae cum Ddminovel de Dominonoslro Jesu
ergo meliuset respondet vera placalus, et ad per- Cbristoapud PontiumPilatumpraesidemgesta sint,
ferenda graviora iranquilloanimo fil paratus? Bea- quantumJoannes evangelistaindicat, deindevidea-
lus est enim qui in omnibus quaeinjuste pro justifia mus. Redit enim ad loeum narralionissuaeubi eam
patitur , polest veraciter dicere, Paratumcor meum, reliquerat, ut explicaretPetrinegationem.Jam quippe
Deus, paraiumcor meum: hinc fit quippequodsequi- dixerat, El misileumAnnasligalumad Caiphampon-
tur, Canlaboel jtsallatn(Psal. LVI, 8); quod Paulus iificem(Joan. xvni, 24) : atqueinde regressusubidi-
etBarnabas(fl)etiaminvinculisdurissimis facere po- miserat Petrum calefacientemse ad ignemin atrio,
tuerunt. posteaquamtotam ejjusnegalionem,quaeterfacfa est,
5. Sed ad narrationisevangelicaescquenliaredea- terminavit,AdducuntergoJesutn, inquit, ad Caiphaml
mus. Et misileumAnnasligalumad Caiphampontifi- in jnwlorium. Ad |Caiphamquippe ab Annacollcga
cem.Ad illum , sicutMatlhamsdicit, ab initioduce- el socero ejus dixerat missum. Sed si ad Caipham,
batur, quoniamipse erat illius anni princepssacerdo- eur in praetorium?Quod nihil aliud vult inlelligi,
tum. Alternos quippe intelligendisunl agere solere quam ubi praesesPilatus habitabai. Aul igituraliqua
annos anibo pontifices,id est principes sacerdolum, urgenle causa de domo Annae, quo ad audiendum
qui erant illo temporeAnnas el Caiphas,quosLucas Jesum ambo convenerant, Caipbas perrexerat ad
evangelistacommemorat,narrans quolemporeccepe- prsetoriumprsesidis, et soeero suo Jesum relique-
rit Domini praecursor Joannes prsedicare regnum rat audiendum : aut in domo Caiphaeprsetorium
coelorum, el congregarediscipulos. Sic enimdicil: Pilatus acceperat, et tanta domus eral, ut seor-
Sub priwipibussacerdotumAnnael Caipha,faclutnest sum habilanlemdominum suum, seorsum judicem
verbutnDotninisuperJoannemZacharim fdiumindeserlo ferret.
(Luc. iii, 2). el caetera. Proinde isli amboponiifices 2. Eral autemmane, et ipsi, id est qui ducebant
vicissim suos annos agebant: et erat annus Caiphse Jesum : nonintroierunlin prmlorium,hoc est in eam
quandopassusestChristus. Ideo secundumMaiihseum parlem domus quam Pilalus lenebat, si ipsa erat
cum coniprehensusesset, ad eum ductus est : sed domusCaiphae.Curaulemnon introieruntin praeto-
prius ad Annam secundum Joannem venerunt cum rium, exponenscausam, Ut nonconlaminarenlur, in-
illo; non quia collega, sed quia socer ejus erat. quit, sed ut tnanducarentPascha. Dies enim agere
Et credendum est secundum voluntalem Caiphae coeperantazymorum : quibus diebus contaminatio
id esse factum, vel eliam domoseorum ila fuisse illis erat in alienigensehabilaculuminlrare. 0 impia
posilas, ut non deberet Annasa transeunlibusprae- caecilas!Ilabitaculovidelicetconiaminarenturalieno,
teriri. et non contaminarenturscelere proprio? Alienigense
6. Sedcum dixissetEvangelistaquod eum ligatum judicis praetoriocontaminaritimebant, et fralris in-
miserit Annasad Caipham,reversusestadlocumnar- nocentis sanguine non timebant: ut hoc solumin-
ralionis, ubi reliquerat Petrum, ul explicaretquod terim dicam, ubi rea malorumconscienliatenebatur.
in domo Annaede irina ejus negatione contigerat. Namquod etianiDominuscrat, qui eorum impielate
Eral autem, inquit, SimonPelrus slansel calefaciens ducebatur ad morlem, et vitae dator occidebatur;
se. Hoc recapitulat quod anle jam dixerat: deinde non eorumconscienliae,sed ignorantiaedepuletur.
quaeseculasunt jungil. Dixeruntergo ei: Numquid 3. Exivit ergo Pilatusad eos foras, et dixil: Quam
el tu ex discipulisejus es? Negavilille , el dixil: Non accusalionem afferlisadversushominemliunc? Respon-
sum. Jam semel negaverat; ecce iterum. Deindeut derunt,etdixerunlei :'Si non esselhic matefactorfnon
tertia negaliocomplealur,Dicilunusexservispontifi- tibi iradidhsemuseum. Interrogenturatque respon-
cis, cognalusejus cujus absciditPelrus auricutam: deantab immundisspiritibusliberai, languidisanali,
Nonneegolevidiin hortocumillo? Ilerum ergottega- leprosimundati,surdiaudientes,muii loquentes,cseci
vil Petrus, et stalimgalluscanlavil.Eccemedicicom- videntes, mortui resurgentes,et quod omniasuperat,
pleta esl praedictio,aegroticonviciapraesumplio.Non stulti sapienles, uirum sit malefaclorJesus. Sed ista
enim factum est quodiste dixcrat, Animammeampro dicebant,de quibusper prophetamjam ipse praedixe-
te ponam; sed factumest quodille praedixeral,Ter ral, Reiribuebantmilrinnala jno bonh ( Psal. xxxiv,
me negabis(Joan. xm, 38). Sed trina Petri negatione 12).
completa,jam et iste sermo complealur,ut deinceps 1Sic etiamin libroterliode ConsensuEvaiigelislaruni,
''- DecemMss.,prwparare. cap.7. Aiin sacrisBibliishabelurnunc,
apo toucaipha,a
'
(a)FortasselegenduniSilas,e\"Acl.xvr,28. caipha. |
 '
1957 TRACTATUSCXV. CAPUT XYIII. 193«
4. Dixit ergo eisPilalus : Accipiteeum vos, et secun- vocat, sicut legimus apud Marcum,ubi ait : « Ecce
dumLegemvestramjudicale eum.Dixerunt ergo eiJu- ascendimus Jerosolymam,et Filius hominis tradetur
dwi:Nobhnonlicetinlerficerequemquam.Quidesl quod principibus sacerdotum etScribis, eldamnabunteum
loquilur insana crtidelitas? An non interficiebanij morte, et tradent eum Genlibus; et illudcnt ei, et
qiiem interfieiendumoflerebant? An forle crux non conspuent eum, et flagellabunl eum, et intcrflcient
inlerficit?Sic desipitml, qui non sectantur, sed inse- eum, et tertia die resurgel » (Marc. x, 53, 34)?Nimi-
ctanlur sapientiam. Quid est autem, Nobis non licet rum ergo isla dicendo significavitDomiiius qua esset
inlerfwere quemquam?Si malefactor esl, cur non li- morle morittirus : non quod hic mortem erucis vellet
eet? NonneLex eis proccepil,ne malefactoribus,prse- iiitelligi, sed quod.eum judsei fuisseni Genlibus fra-
serlim (qualem istum putabanl) a suo Deo seductori- dituri, hoc est Romanis.Nam Pilatus Romanus erat,
bus parcant (Deul. xm, S)?Sed intelligendum est eos eumque in Judaiam Romani proesidem miscranl. Ut
dixissenon sibi Iicere inlerficere quemquam,propier ergo isle sermo Jesu implereiur, id est, ut eum sibi
dieifesti sanctilatem, qucm celebrarejam coeperant; traditum Genles interficcrent, quod Jesus futurum
propler quem de ingressu eiiam prsetorii contaminari esse praulixeral; ideo Pilalus qui judex Romanus
metuebant. Itane obduruistis, falsi Israelitse? itane erat, cum vellet eum reddere Judaeis, ut secundum
omnein sensum nimia malitia perdidistis, ut ideo vos Legem suam judicarenl eum, noluerunt eum accipere
a sanguine innocentis impollutosesse credatis, quia dicenles, Nobis non licel inierficerequetnquam.Ac sic
eum fundendtimalferi tradidislis?Numquidet Pilatus impletus est sermo Jesu, quem de sua morte prsedixit,
illum, qui potestati ejus a vobis ingeritur occidendus, ut eum a Judseis traditum interficerent Gentes; mi-
suis est manibus occisurus? Si non eum voluistisoe- nore scelere quam Judaei, quj se_isto roodo ab ejus
cidi, si non insidiati estis, si non vobis iradendum inlerfeciione velut alienos facere voluerunt, frarfut
pecunia comparastis, si non comprehendislis,vinxi- eorum inuoceniia, sed ut dementia monslraretur.
slis, adduxislis, si non occidendummanibus obtulistis, TRACTATPS CXY.
vocibus poposcistis,uon eum a vobis interfectumesse
De eo quoddicitur, Introivit ergo iterum in praetoiium
jactate. Si autem illis omnibusveslris prsecedentibus
Pilatus; usque ad id, Erat autem Barabbas latro.
faclis, etiam Crucifige,crucifige,clamaslis (Joan. xix,
6 ); audile quod contra vos etiam propheta claraal: Cap. xvin, f. 55-40.
Filii hominum,denleseorutnarma el sagiltm,el lingua 1. Quid Pilatus dixerit Christo, quidve Pilalo ille
eorummachwraacuta (Psal. LVI,5). Ecce quibus ar- responderit, isto sermone considerandum atque tra-
mis, quibussagiltis, qua machaera justum inlcrfeci- clandum est. Curnenim dictum esset Judseis, « Acci-
stis, quando vobis interficere quemquam non Iicere pile eum vos, ei secundum Legem vcsiram judicaie
dixistis. Hinc est quod ad comprehendendumJesum, etim i atqtie illi respondissent, « Nobis non licet oc-
cum sacerdotumnon venissenl principes, sed misis- cidere quemquam; introivil iterum in praetoriumPi-
senl; Lucas lanien evangelisla in eodem narrationis latus, et vocavit Jesum, et dixit ei : Tu es rex Ju-
suseIocoait: Dixil autem, inquil, Jesus ad eosqui ve- daeorum?Ef respondil Jesus : A lemeiipso hocdicis,
neranlad se, principessacerdotum,nl tnagistralustem- an alii tibi dixerunt de me? i Sciebat utiqueDominus
pli, et seniores: Quasi ad talroncm exislis ( Luc xxn, el quod ipte liiterrogavil, el quod ille responsurus
52), et eaeiera.Sicut ergo principes sacerdotum non fuit; sed lamen djci voluit, non ut ipse scirei, sed tit
per seipsos, sed per eos quos miserant ad eomprehen- scriberetur qnod nos voluit ut sciremus. « Respondit
dendumJesum, quid aliud quam ipsi in suaejussionis PJlaius : Numquidego Judaeussum? Genstua et pon-
polesialevenerunl? sic omncs qui crucifigendumChri- tifices iradideriini te raihi : quid fecisti? Respondit
stum impiis vocibus clamaverunt, non qyidem per Jesus : Regnum meum iion esl de hoe mundo. Si ex
seipsos eum, sed tamen ipsi per illum qui eorum cla- hoc mundo esset rcgnum meum, minislri mei ulique
niore ad hoc nefas iinpulsusesf, occiderunt. decerlarenl, ut non traderer Judaeis: iiunc autem re-
5. Quod vero Joannes evangelisla subjungit, Ul gnum meum non esl hinc. J Hoc est quod bonus ma-
sermoJesu imjrierelurquemdixil, significansqua morle gister scire nos voluil: sed prius nobisdemonstranda
essel moriturus: si mortem crucis hic velimus acei- fuerat vana hoininum dc regno ejus opinio, sive Gen-
pere, lanquam ideo dixerint Judaei,iVofcisnon licelin- tium, sive Judaeorum, a quibus id Pilatus audierat:
terficercquemquam,quia interficialiud esl, aliud cru- quasi propierea morte fuissel plectendus, quod illici-
ciflgi; non video quomodo id possit consequenter lum affeclaveritregnum ; vel quoniara solent regna-
intelligi, cum hoc ad Pilali vcrba responderinl, qui- turis invidere regnanles, et videlicct cavendum erat
bus eis dixcral, Accipileeum vos, et secundumLegem ne ejus regnum sive Romanis, sive Judaeisesset ad-
vesiramjudicate eum.Numquidergo eum non polerant versum. Poleral aulem Dominus quod ait, Regnum
accipere, et ipsi eum crucifigere, si per lale genus meumnonestde hoc mundo, etc, ad primani intcrro-
supplicii inlerfeciionemcnjusquam vitare cupiebanl? galionem praesidisrespondere, ubi ei dixit, Tu es rex
Quis aitlem non videal quam sil abstirdnm eis licere Judworum?sed eum vicissim interrogans utrum boc
quemquam crucifigere, quibus non licel quemquam a'seoietipso dicerel, an audissetab aliis, illo respon-
interficere? Quid quod ipse Dominus eamdem mor- denle ostendere voluil boc sibi apud illum fuisse a
tem suam, id est morlem crucis, etiam interfeclionem Judtcis velut crimen objectum : palefaciensnobis co- •
 40« IN JOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINI 1940
gitationeshominum,quaslpse noveral, quoniamvanae meutnnonesl de hoc pumdo; vel, Regnutnmeumnon
sunt (PsaL xciu, 11); eisquepost responsionemPi- esl hinc.
lali, jam Judseis et Genfibus opportunius apiiusque. 3. Dixil ilaqueei Pilalus : Ergo rex es lu? Respon-
respondens, Regnum meum non est de hoc mundo. dit Jesus : Tu dicisquiarex sttm ego.Non quia regem
Quod si interroganti Pilalo continuo respondissct; se timuil confiteri; sed Tu dicisiia libratum est, ut
'non etiam Judaeis, sed solis Gentibushoc de se opi- neque se regem neget (rex est enim cujus regnumnon
naniibus respondisse videretur. Nunc vero qtioiiiam esl,de boc niundo), neque regem tale.mse essefalea- .
respondil Pilalus, Nutnquid-egoJudmussum?Genstua lur, cujus regnum putetur esse de hoc inundo. Ta-
et ponlificestradideruntle tnihi; abslulil a se suspicio- lem quippe ille sentiebat quidixerat, Ergorex es tu?
jnem, qua possel putari a semetipso dixissc quod Je- cui respousuniesl, Tit dich quiarex sum ego. Dictum
sum regem dixeral esse Judaeoruni,id se a Judaeisau- est enim, Tu dicis, ac si dictumesset, carnaliscania-
disse demonstrans. Deinde dicendo, Quid fecisti? " liler dieis. '
satis ostendit illud ei pro crimine objecttim: lanquam ''; 4. Deiiidesubjungit : Ego in Iwcnalus sum, et ad
diceret, Si regem te negas, quid fecisli ul tradereris hocveniin mundutn,ul teslitnoniumperhibeamverilati.
mihi? Quasi mirumnon esset si puniendusjudici tra- Non est producenda hujus pronominis syllaba, quod
derelur, qtii se diceret regcm : si autem boc non di- i aii, In hoc naius s«mstanquamdixerit, Inhac rena-
ceret, quaerendumab illo essel quid aliud forte fecis- tus stim : sed corripienda, lanquamdixerit, Ad hanc
sel, unde tradi judicl digntisessel. , rem natus sum, vel ad boc natus surn; sicut ail, Ad
2. Audite ergo, Judaei elGenles; audi, circumei- hoc veniin mundum.In grseconamque Evangelioni-
sio; audi, praepulium; audite, omnia regna terrena : bil est hujus locutionisambiguum(a). Unde nianife-
Non impedio dominalionemvestram in hoc mundo, sium csl eum teinporalemnativitatemsuam bic com-
Regnum meumnon esl de hoc mundo.Nolitemeluere memorasse, qna incarnaiusvenit in numdum; non
metu vanissimoquo Herodesille major, cuni Christus illam sine initio qm Deus erat, per quem Pater cou-
natus nuntiarelur, expavit, et tot infanlesut ad eum didii mundtim. In hoc ergo se dixil natum, id est
mors pervenirel, occidit ( Matih. n, 5,16 ), timendo propter boc natum, ^ei ad hoc venisse in mundum,
magis quam irascendo crudelior, Regnum, inquit, utique nascendo de Virgine, ut testimonium perhi-
meum non est de hoc mundo. Quid vultis amplius? beat veritati. Sed quia non omnium est fides (II
Venite ad regnumquod non est de hoc mundo; venite Thess.III, 2), adjunxif, alque ait ; Onmisqui est ex
credendo, et nolite saeviremetuendo.Dicil quidem in veritale, aud>lmeamvocem.Audit ulique interioribus
prophelia de Deo Pafre, Ego aulein conslilulussum auribus, id est, obautlitmesevoci: quod lantumdem
rex ab eo sujterSion monteinsanclumejus (Psal. n, 6); valeret si dicerei, Credit mihi. Cum itaque Christus
sed Sion illa et mons ille non est de hoe mundo. lestimonium perhibel verilati, profecto testimonium
Quod est enim ejus regnum nisi credenies in eum, perbibet siiii: ejus quippe vox est, Ego suni verilas
quibus dicit, De mundonon estis, sicut et ego hon sum (Joan. xiv, 6) : et dixit alio quoque loco, Ego lesti-
demundo? Quamvis eos esse vellet in mundo : pro- inoniumperhibeode nie (Id. vm, 18). Quod vero ait,
pter qtiod de illis dixit ad Patrem, Non rogo ut totlcis Omttis qui esl ex variiaie,audit vocemmeam,gratiam
eosde mundo,sedut serveseosex tnulo(Joan. xvn, 16, commendavit qua secundura propositum voeat. De
1S). Unde et hic non ail, Regnum meum non esl in qtio proposito dicil Apostoltis,Schnusquia diligenli-
hoc mundo; sed, non est de hoc mundo.Ef cuni hoc bus Deutnomniacooperailur in bonum, his qui secun-
probarel dicens, Si exhoc tnundoesselregttutnmeum, dumjnopositumDei vocali sunl (Rom. xm, 28); pro-
minislrimeiutiquedecertarenl,ul notiiradererJudaiis: positum scilicetvocarilis,non vocaiorum: quodalibl
non ait, Nunc aulctnregtmmmeum non est bic ; sed, aperlius ita posilnmest, CollaboraEvangeliosecunduin
non esthinc. Hic est enim regnumejus usquein finem virlulemDei, salvos nos facienlh el vocanlis vocalione
saeculi,habens iiilcr se commixta zizania usque ad sua sattcla; non secundutnoperanostra, sed secundum
messem ; messis enim finis est sseculi, quando mes- suumprojiositttmel gratiam (II Thn. i, 8, 9). Namsi
sores venient, id est Angeli,el colligenide regno ejtis naturam cogitemusin qua creali sumus, cum omnes
omnia scandala (Malth. xm, 58-41); quod utique non veritas creaverit, quis non est ex veriiate? Sed non
fieret, si regnum ejus non essei,hic. Sed larnen non omnes .sunl quibus ut audiant veritatem, hoc est ul
est hinc; quia peregrinaiur in mumlo : regno suo obaudiaiitveritati, et credant in veritalem, ex ipss
quippe dicit, De mundonon estis, sed ego vos etegi de verilate praislalur; nullis procul dubio praeeedenii-
mundo (Joan. xv, 19). Erant ergo de mundo, qnando bus meritis, ne gratia non sit gratia. Si enim dixis-
regnum ejus non eranl, sed ad mundi principemper- set, Omnisqui audit meam vocem, ex veritate est;
linebant. De mundo est ergo quidquid homintima ideo dictus ex veritate pulareiur, quia bbiemperat
vero quidem Deo creatum, sed ex Adam vitiataatque veritati : non autemhocait; sed ail, Omnis qui est
damnata slirpe generalum est: factum est auiem re- ex veritale, audit meamvocem.Ac per hoc non ideo
' est ex
gnttm non jam de mundo, quidquid inde in Christo veritafe, quia ejus audit vocem ; sed ideo au-
regeneratum est. Sic enim nos Deus eruit de pole- dit, quia ex veritale est, id est, quia boc flli donum
State tenebrarum, etlranstulil in regnuin Filii chari- ex verjlale collalumjesl. Quod quidest aliud, quarfi
talis suae(Coloss.i, 15): de quo regno dicit, Regnwn „.(ff)Graee.) eistoulo.
 1941 TRACTATUSCXVI. CAPUT-XIX. 1942
donanle Christo"credil in Uhrislum ? Hinc apparet non ignorante Pilalo haec a mililibus
S. DixiteiPilatus: Quid est veritas? Nec exspeclavit facla, sive jusserit ea, Sivepermiseril; illa seilicet
audire responsum; sed c»m hoc dixisset,ilerum exivit causa, quam supra diximus, ut haec ejus ludibfia
ad Judwos, et dixit eis: Ego nullatninvenioin eo cau- inimici libentissimebiberent, el ulterius sanguinem
_sam. Esl antem consuetudovobisnl iinumdimittamvo- non sitircnt. Egredilur ad eos Jesus portatis spineam
bis in Pascha; vuttis ergo dimillam vobis regem Ju- coronam et purpureum veslirnenluni; non clarusim-
dworum?Credocum dixisset Pilatus, Quid est veritas? perio, sed plenus opprobrio; et dicitur eis, Ecce
in nientem illi venisse continuo consuetudinem Ju- hotno : si regi invidetis, jahi parcite, quia dejectum
daeorum,qua solebat eis dimilti unus in Pascha : et, videtis-;ffagellatusest, spinistoronatusest, ludibriosa
ideo non exspectavitut-resporideretei Jesus quid est vesle amictus esl, amans conviciisillusus est, alapis
veritas, ne mora fieret, cum reeoluisset niorem quo caesusest; fervet ignomiriia, frigescat invidia. Sed
posset eis per Pascha dimitli; quod eum valde vo- non frigescit, inardescit potius el incrcscit.
luisse manifesium est. Avelii lamen ex ejus corde 3. «-Gumergo vidissenl eura pontifices etministri,
non potuit Jesum regem esse Judaeorum, tanquam clamabant dicentes: Crucifige, crucifige eum. Dicit
hoc ibi, sicut in titulo, ipsa veritas fixerit, de qua eis Pilalus : Accipile eunl vos, el crucifigite; ego
quid esset inierrogavit. Sed boc audilo, Clamaverunl ' enim non invenioin eo causam. Responderunt ei Ju-
rursum omnes dicenies: Non hunc, sed Barabbam. daei: Nos Legem habemus, et secundum Legem de-
Erat autem Barabbas lalro.. Non reprehendimus, S bet mori, quia Filium Dei se fecit. >Ecce allera ma-
Judaei, quod per Pascha liberatisnocentem, sedqudd jof invidia. Parva quippe illa videbatur, Velut affe-
occlditis innocentem : quod tamefl nisi fieret, verurh ctatseillicito ausu, regisepoteslalis .veltameii neutrum
Pascha non fieret. Sed umbra verifalis a Judaeis er- sibi Jesus mendaciter usurpavit; sed utrumque verum •
rantibus tenebatur, et mirabili dispensatione divinse est, et unigenitus est Dei Filius, et rex ab eo consti-
sapienliaeper homines fallaces ejusdem umbraeveri- tulus super Sion monlem sanetum ejiis : et utrumque
tas implebatur; quiautverum Paschafieret,Christus nunc demonstraretur, nisi quanto erat pOleiilior,
velut ovis immolabalur. Hinc ea sequuntur quse in- tanto mallet esse patientior.
juriosa Chrislo Pilalus el cohors ejus ingessit; sect 4. Cum ergb audisset Pilalus hoc verbum, magis
alia disputatione tractanda sunt. timuil; el ingressus est prwlorium ilefum, etdicit ad
TRACTATUSCXVI. Jesum: Undees tu? Jesus aulem responsumnon dedit
In id qnodsequiiut; Tunc ergo apprehendit Pilatus d. Hoc silentium Domininostri Jesu Chrisli non se-
Jesum, etfiagellavit; usquead id, Susceperunt au- mel factum, collalis omnium Evangelistarum narra-
tem Jesum, et eduxerunl. Cap. xix, f. 1-16. tionibus reperitur, el apud principes sacerdotum, et
1. CumJudaeiclamassenl, non Jesum sibi a Pilato -ipudHerodem, quoeum, sicut Lucas indicat, miserat
dimilti velle per Pascba, sed Barabbam lalronem; Pilatus audiendum, et apud ipsumr Pilafum (Matth.
non salvatorem, sed interfectorem; non dalorem- xxvi, 65, x.wn, 14; Marc. xiv, 61, xv, S; Luc. xxni,
vitae,sed ademptorem : Tunc apprelienditPilalus Je~ 7-9, -et Joan. xix, 9): ut non fruslra de illo prophetia
sum, et flagellavil.Hoe Pilatus non ob aliud fecisse praecesserit, Sicul agnus coram londente se fuit sine
credendus est, nisi ut ejus injuriis Judaeisatiati suf- voce, sic non aperuit os suum (Isai. LIII,7); tuhcuti-
flcere sibi existimarent, et usque ad ejus mortem quequandointerrogantibus non respondit. Quamvis
saeviredesisterent. Adhoc perlinet quod idem praeses enim quibusdaminterrogationibusssepe responderit;
cohoiieni suam etiam permisit facere quaesequunlur; tamen propter illa in quibus noluit respondere, ad
aui fortassis et jussit, quamvis hoc Evangelisla ta- hoc data est de agno similitudo, ut in suo silenlio
cuerit. Dixit enira quid deinde fecerint mililes'; Pila- non reus, sed innocens haberetur. Ctim ergo judica-
tura tamen id jussisse non dixit. Et milites, inquit, relur, ubicumque non aperuit os suum, sicut agnus
plectentescoronamde spinis imposueiuntcaphi ejus, et non aperuit; id est, non sicut male sibi conscius qui
veslepurpurea circumdederunteutn. Et veniebantdd de peccatis convincehatur suis, sed sicut mansuetus
eutn et dicebant: Ave, rex Judworum.Et dabant ei qui pro peccatis immolabatur alienfs.
alapas. Sic implebanlur quoe de se prsedixerat Chri- 5. Dicit ergo ei Pilalus: Mihi non loqueris? Nescis
stus : sic marlyres informabantur ad omnia quaeper- quiapotestatemliabeocrucifigerete, et jwtestatemhabeb
secutores libuisset facere, perferenda; sic paulisper dimitterete ? ResponditJesus: Non haberesadversuth
oceultata tremenda potenlia, commendabalur prius tne polestatemtdlam, nhi tibi datum esset desuper :
imiianda patienlia; sic regnum quod de hoc mundo proptereaqui tne tradidit tibi, tnajus peccalumhabet.
nonerat, superbum mundumnonatrocitatepugnandi, Ecce respondit, et tamen ubicumque non respondit,
sed patiendi biiinilitate vineebat; sic illud granum non sicul reus sive dolosus, sed sicut agnus, hoc est,
multiplicandum seminabatur horribili conluraelia, ut slcut simplex atque innocens non aperuit os suum.
mirabili pullularet in gloria. Proinde ubi non respondebai, sicut ovis silebal; ubi
2. Exiil ileruinPilatus fdras, el dicit eis : Ecce ad- respondebat, sicut pastor docebat. Discamus ergo
ducoeum foras, ut cognoscalhquia in eo nullam cau- quod dixit, quodelper Apostolum docuit, qui&nonest
sam invenio.Exiit ergoJesus portans spineamcoronam polestasnisi a Deo (Rom. "xni,1); et quia plus peccat
etpurjmfeum veslimentum.Et dicit eis :Ecce homo. qui potestati innocentem occidendum Iivdfe tradit,
I94S IN JOANNISEYANGELIUM, S. AUGUSTINII 1944
quam potestas ipsa si eum timore alterius majoris 9. Responderuntenim pontifices: Non habetnusre-
potestalis occidit. Talem quippe Pilalo Detis dederat gem nhi Cwsarem.Tunc ergo iradidil eis illutn ut cru-
potestatem, ut etiam esset sub Caesaris potestate. cifigeretur.Aperlissimequippeeontra Caesaremvenire
Quapropter non haberes,inquit, adversumme polesla- videretur, si regem se non habere nisi Caesaremprofi-
tem ullam, id est, quantulamcumquehabes, nhi hoc tenlibus, alium regem vellet ingerere dimittendo
ipsum truidquid esl, libiessel dalum desuper.Sed quo- impunitum, quem propter hos ausus ei tradiderant
niam scio quantum sit; non enim lanlum est, ut libi oecidcndum. Tradidil ergo eis illum ut crucifigerelur.
omni modo liberum sit : proplerea qui tradidit me Sed nuraquid aliud et anle cupicbal quando dicebat,
tibi, tnajus jieccalumhabel. Ille quippe me tuse pole- Accipileeum vos, el crucifigite; vel etiam superius,
stati tradidit invidendo, tu vero eamdem poleslatem Accipiteeum vos, el secundumLegetnvesiramjudicale
in me exserlurus es meluendo. Nec limendo quidem, eum? Cur antem illi tanlopere noluerunt, dicentes,
praesertim innocenlera, homo hominem debet ocei- Nobisnon licel inlerficerequemquam(Joan. xvm, 51);
dere : sed tamen id zelando lacere mullo magis ma- et omni modo instantes, ut non ab eis, sed a praeside
lum est, quam timendo. Et ideo non ait verax ma- occideretur, et ideo euni occidendum accipere recu-
gister, Qui tne Iradidit libi, ipse babel peccatum; santes, si nunc eum accipiunl occidendum? Aul si
tanquam ille non haberet: sed ait, majus habel pec- hoc non fit, cur dictum est, Tunc ergo Iradidii eis il-
calum; ul etiam se habere intelligeret. Neque enim lum «i «'Mci/SgerefiirPAiialiquid inlerest?Platie inter-
propterea illud nullum est, qtiia hoc majus est. est. Non est enim dictum, Tunc ergo tradidit eis illum
6. Exinde qumrebatPilatus dimittereeum. Quid est ut crucifigerent eum ; s'ed, ut crucifigeretnr,id est, ut
lioc quod dictum est, exinde,quasi antea non quaere- judicio ac potestate prsesidiscrucifigeretur. Scd ideo
bat? Lege superiora, el invenies jamdudum eum quae- iiiis tradilum dixit Evangelista, ul eos crimiiii impli-
rere dimittere Jesum. Exhtde itaque intelligendum catos, a quo alieni esse' conabantur, ostenderet: non
est, Propter hoc, id est, ex hac causa , ne baberel enim faceret boc Pilatiis, nisi ut id quod eos cupere
peccatum occidendoinnocenlem sibi iradilum, quam- cernebat, impleret. Quod autem sequitur, Suscepe-
visjninus peccans quam Judaei, qui cura illi tradide- runt autem Jesum, el edfixerunt,potesl ad mililes jam
rant occidendum. Exinde ergo, id est, ideo ne hoc referri apparitores prsesidis. Nam postea evidenlius
peccalum facerel, non nunc primum, sed ab inilio dicitur, Milites ergo cum crncifixissenleum ( Joan.
quwrebat etnn dimillere. xiv, 25); quamvis evangelisla etiamsi tolum Judaeis
7. Judmi autem clamabantdicentes: Si hunc dimit- tribuii, merito facit; ipsi enim susceperunt quod avi-
tis, non es amicus Cwsaris.Otnnisenim qui se regem dissime flagitaverunt, 'et ipsi fecerunt quidquid ut
facit, conlradicil Gwsari. Majorem timorcm se inge- fieret extorserunl. Sed jhaee sequenlia alio sermone,
rere putaverunt Pilato, terrendo de Caesare,ut occi- tractanda sunt. '
deret Chrislura , quam superius ubi dixerunt, Nos
TRACTATUSCXYII.
Legem habemus,et secundumLegem debel mori, quia
Filium Dei se fecil. Eorum Legem quippe ille-nonti- Deeo quodsequilur, Et bajulans sibi crucem, exiit in
eum qui dicilur Calv|ariaelocum; usque ad id, Re-
muil, ul occideret ': sed magis Filium Dei limuit, ne
occideret. Nunc vero non sic poluit conlemnere Cse- spondit Pilatus : Quod scripsi, seripsi. Cap. xix,
sarem auclorem polcslalis suse, quaemadmodumLe- f. 17-22. |
gem gentis aliense. 1. Judicante atqtie damnanie Pilato pfo tribunali,
8. Adhuc tamen Evangelista sequitur, et dicit : DominumJesum Chrislimi hora quasi sexta suscepe-
Pilalus autem cum audisset hos sermones, adduxil fo- runt, et eduxerunt. El\bajutans sibi crucem,-exiit in~
ras Jesum , et sedit pro iribunali, in loco qui diciiur eum qui dicilur Caivatim\locum, hebraiceGolgolha,ubi
Lithoslrotos, hebraice autem Gabbatha. Eral autem crucifixerunleum. Quid est ergo quod Marcus evange-
parascevePaschw, hora quasi sexla. Qua hora sit Do- lista dicit, Eral aulem libm lerlia, el.crucifixerunteum
minus crucifixus, prupter evaogelistoeallerius testi- (Marc. xx, 25); nisi quia bora tertia crucifixusest Do-
moniumquidixit, Erataulemhoratcrtia,et crucifixerunt niimis, linguis Judaeorum, hora sexla manibus nuli-
eutn (Marc. xv, 25), quoniam magna discepialio so- turii?Utintelligamushoramquintam jam fuisse trans-
let oboriri; eum ad ipsum locum ubi crucifixus nar- actam, et aliquid de scxla coaplumquando sedit pro
ratur ventum fuerit, ut potuerimus, si Dominus vo- tribunali Pilalus, qusedicta est a Joanne hora quasi
lueril, disseremus (a). Cum ergo pro fribunali sedis- sexta :,et cum ducereluri, el ligno cum duobus lalro-
set Pilatus, Dicit Judwis : Ecce rex vester. Illi aulem nibus configeretur, et juxla ejus crueem gererentur
clamabant: Tolle, lolle, crucifigeeum. Dixit eis Pila- quaegesta narrantur, hora sexta integra complerelur;
tus : Regem vestrum crucifigam? Adhue terrorem ex qua hora usque ad npnam sole obscurato, tene-
quem de Csesare ingesserant, superare conatur, de bras factas trhim evaiigelistariim,Matthasi, Marci et
ignominia eorum volens eos frangere dicendo, Regem Lucaecontestaiur auctoritas ( Malth. xxvn, 45; Marc.
vestrum crucifigam? quos de ignominia Chrisli miti- xv, 55, ei Luc. xxm, 44). Sed quoniam Judaeif;ici-
gare non potuil: sed limore mox vincilur. nus interfecli Chrisli a jse in Romanos, id est, in
1 PleriqueMss.,timuitoccidere.TJnus.timuitoffendere. Pilalum et ejus milites llransferre conali sunt; pro-
(a).vid.inffa,Tract.117.n. 1 2. pterea Marcus suppressa ea hora qua Christusa mili-,
 '
1945 TRACTATUSCXVII. CAPUT XIX. - 1946
tibus crucifixusest, quaeagi sexta jam coeperat, ter- fixurus fuerat etiam in froiilibus regum : in eo sper-
tiam potius horam recordaius expressit, qua hora in- nendus oculis impiorum, in quo erant gloriatura
telliguntur apud Pilatum clamare potuisse, Crucifige, corda sanciorum. Dicturo enimPaulo, Mihi aulem
crucifige(Joan. xix, 6): ul non illi lanlum reperian- absit gloriari, nisi in cruceDomini uoslri Jesu Chrhti
tur crucifixisseJesum, id est, milites qui eum ligno (Gitlat.xi, 14), ipsam crucem^uam suo gestaus bu-
sexla hora suspenderunt; verum etiam Judsei, qui ut mero commendabai; et lucernoearsurae quse sub mo-
crucifigeretur, hora tertia clamaverunt. dio ponenda non erat, candelabrum ferebal (Mallh,
2.Est etaliahujus solutioquaeslionis,utnonhicacci- v, 15). Bajulans ergo sibi cruccm, exiit in eum qui
pialur hora sextadiei,quianecJoannesait, Eratatitem diciiur Calvariw loctim, he.braiceGolgolha: ubi eum
hora diei quasisexta.aut horaquasisexla;sedail, Eral crucifixerunt; et cum eo alios duos hinc el hinc, tne-
autemparascevePaschm,horaquasisexta (Ibid. 14). Pa- diutn autem Jesum. Isti duo latrones erant, sicut alio-
raseeve auteni laline Praeparalio est: sed isto verbo rum evarigelistarumnarraiione didicimus, cum qui-
graecolibentius utuntur Judsei in hujusmodi observa- bus crucifixus el inler quos fixus est Clnislus (ld.
tionibus, etiam qui magis Ialine qiiam graeceloquun- xxvu, 58, Marc xv, 27, et Luc xxm, 35): dequo-
lur. Erat ergo prseparalio Paschse. Pascha vero no- prxmissa dixerat propbelia , El inler iniquosdepula-
strum, sicut dicit Apostolus, hnmolalus esl Chrhlus lus esl (Isai. LIII,12).
(I Cor. v, 7): cujus Paschae praeparationemsi ab 4. « Scripsil autem et tittilum Pilatus, et posuit
hora noclis nona compulemus (tunc enim videnlur super erucem : erat autem scriptum, Jesus Nazare-
principes sacerdotura pronuiitiasse immolationemDo- nusHex Judseorum. Huncergo litultimraulti legerunt
mini, dicentes,lieus eslmoriis[Maltli.xxxi, 66]; cum Judaeorum,quia prope civitalem eratloeus_ubi cruci-
adhuc in ddmo-ponlificisaudiretur: unde congruen- fixus est Jesus. El erat scriptum hebraice, graeceet
ter accipilur inde coepisse praeparationem veri Pa- latine : Rex Judaeorum. i>Htc quippe tres linguaeibi
schae,cujus umbra eratPascba Judaeorum,id est, im- pi;aecasteris emiiiebanl: bebraea, propter Judseosin
molaiionis Chrisii, ex quo a facerdotibns pronuntia- Dei Lege gloriantes; graeca,propter Gcntiiim sapien-
tus est immolandus),profecto ab ea noctis hora, quse tes; latina, propler Romanos mullis ac pene omnibus
lune nona fuisse conjicitur, usque ad horam diei ler- jam tunc gentibus imperantes.
tiam qua crucifixumlesseChristum Marcus evahgeli- S- Dicebant ergo Pilalo pottlificesJudmorum: Noli
sla lestatur, sex horae sunt, tres nocturnse ct tres scribere, Rex Judmorum; sed quia ipse dixil, Rex sum
diurnae. Unde in hac parasceve Paschae, id est prae- Judworum. Respondil Pilatus : Quodscripsi, scripsi.
paratione immolationis Christi, quaeab bora noctis 0 ineffabilem vimdivinse operalionis, eiiain in cor-
nona coeperat, quasi sexta agebatur hora; id est, dibus ignorantium! Nonne occulta vox qmedam Pi-
peracta quinta jam sexta currere coepcrat, quaudo lato intus qtiodam, si dici poiesl, clamoso silentio
Pilalus tribunal ascendit: adliuc enim crat ipsa prae- personabal, quod tanio anle in Psalinoruin litieris
paratio, quae ab hora nociis nona coeperat, donec fie- propbelatum esl, Ne corrumpas liiuli inscripiionem
ret quseprseparabalur Chrisli immolatio: quae facta (Tit. Psal. L\I, LVII)? Ecce tituli inscripiionem non
estiiora terliasecundum Marcum, non praejiaratio- corrumpit; quod scripsil, scripsit. Sed eliam pontifi-
nis, sed diei; cademque sexta non diei, scd praepara- ccs qui hoc corrumpi volebant, quid.dicebant? Noli
tionis, scx uliquehorisai.octisnonansqueaddiei ter- scribere, inquiunl, Rex Judworum; sed quia ipsedixil,
liam computatis. Harumduarum solulionumislius dif- Rex sum Judworum. Quid loquimini, insani ? Quid
ficilis quaeslionis, eligat quisque quam volet. Melius fiericontradicitis, quod mtitare nullo pacto potestis?
aulem quid eligat judicabil, qui de ConsensuEvange- Kumquid cnim propterea non erit verum , quia Jesus
listarum quse operosissime disputata sunt, legerit ail, RexsumJudwornm? Si corrumpinonpotest quod
(Lib. 5 de ConsensuEvangelisl., cap. 15, n. 40-50). Piiatus scripsit, corrumpi potesl quod veritas dixil?
Quod si et alisesolutiones ejus potuerinl inveniri, cu- SedJud.eorum tantumrex est Chrislus, an et Genfmm?
mulalius evangeliese verilalis constantia defendetur Imo et Gentiura. Cum enim dixisset in prophelia,
adversus calumnias inlidelis atquc impiae vanitalis. Ego autemconslilulussum rex ab eo super Sion tnon-
Nunc ad narralionem Joannis evangelislae post isla lem sanctum ejus, prwdicansprmcejriumDotnini; ne
breviter traclala redearatis, propter monlem Siori so]is'Judaeiscum regem quis-
5. Susceperuntaulem, inquit, Jesutn, et eduxerunl: quam diceret constitutum , continuo subjecil, Domi-
el bajulans sibi crucem,exiilin eum qui dicitur Calvarim nusdixil ad me, Filius meus es tu, ego hodiegenui te :
locum, Iwbraice Golgolha, ubi crucifixerunteum.Ibat poslulaa tne, et dabo tibi genleshmredilatemtuam , et
ergo ad locumubi fuerat cruciligendus , portans cru- jwssessionemtuatn terminoslerrm (Psal. n, 6-8). Unde
cem suam Jesus. Grande speclaculum : sed si spe- et ipse jam per os proprium loquens apud Judaeos:
ctet impietas, grande iudibrium ; si pielas, grande Habeo, inquit, alias ovesqumnon sunt de hoc ovili:
myslerium : si speclel impietas , grande ignominiae oporlel me et ipsas adducere, et vocemmeam audient,
doemn.entum; si pieias , grande fideiniunimesitum: et eril unus grex et unus pasior (Joan. x, 16). Cur ergo
si speclet impietas , ridel regera pro virga regni li- roagnum volumus inlelligiin hoc titulo sacramentuin,
gnum sui portare supplicii; si pietas , videl regem in quo scriptum erat, Rex Judmorum, si rex est Chri-
bajulantem lige?uraad semelipsum figendum, quod stus et Geniium? Quia scilicet oleaster faclusestpar-
 '
J94"? 1N JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI 1948
non olea facta est -; sam esse videamus; sed de tunica quam simul ciim
ticeps pinguedinisolese, particeps
amaritudinis oleastri (Rom. xi, 17). Nam in eo quod caeteris acceperunt, sed non simililer diviserunt.
deChristo veraeiter scripius esltiiulus, Rex Judwo- De bac enim sequitur exponens, Erat aulem tunica
rum, qui sunt intelligendiJudaei, nisi semen Abrabae, inconsulilh,desuper contexlaper totum.Cur autem de
filii promissionis, qui sunt etiam fllii Dei? Quoniam illa sortem miserunt narrans : Dixerunl ergo, inquil,
non qui filiicarnis, ait Apostolus , hi filii Dei; sed qui ad invicem, Non scindamuseam, scd sorliamurde illa
filii promhsionis.,deputantur in semine(Id. ix, 7, 8). cujus sil. Apparel itaque in aliis veslibus aequaleseos
El Genteserant quibus dicebal, Si autemvosChristi, babuisse partes, ut soiiiri necesse non fuerit: in
illa vero una non eos habere potuisse singulaspartes,
ergo Abrahw semeneslis, secundumpromissionemhw-
redes (Galat. m, 29). Rex ergo JudseorumChristus, nisi seinderelur, ut pannos ejus inutiliter lollerent;
sed Judseorumcircumcisionecordis, spiritu, non lit- quod ne facerent, ad ubum eam perfenire sortitione
tera; quorum laus non ex hominibus, sed ex Deo maluerunt. Hujus evangelislae narrationi consonat
est (.Rom.II, 29); pertinenlium ad Jerosalem liberam etiam prophelicum lestimonium, quod ct ipse conti-
malrem nostram aeiernamin ccelis, Saram spiritua- nuo subjungens, Ut scriptura, inquit, implerelur di-
lem , ancillam et filios ejus l dc domo libertatis eji- cens, Parliti sunt vestimentameasibi, et super vestem
cientem (Galat. ix, 22-51). Ideo enim Pilaius quod tneammherunl sortetn.Non enim , ait, sbrtiti; sed ,
scripsit, scripsit; quia Dominus quod dixit, dixit. jiariiti : nec ait, sorlieriles partiti sunt; sed in eaete-
ris vestimentis sortem omnino non nominans, poslea
TRACTATUSCXYIIL
dixit, et inveslem meamlmherunt sortem, propler il-
ln hmc verba, Milifesergo cum crucifixissent eum, lam
reliquam tunicam. De qua re dicara quod ipse
acceperunt vestimenla ejus, elc. Cap. xix, f f. donaveril, cum prius eam quae oboriri potest, lan-
23, 24. qtiam Evangelisiaeinler se discrepenl, calumniam
1. Ea quae gesla sunt juxta crucem Domini, cum propulsavero , demonslrans nuliius cseterorum verba
jam crucifixus.esset, isto, quanlum adjuvat, ser- narrationi Joannis esse contraria.
mone tractemus. « Mililes ergo cum crucifixissent 5. Matlliscusenim dicendo , Diviserunt veslimeitla
eum, acceperunt veslimenla ejus , el fecerunl qua- ejus, sorlem millenles,ad totam divisionemvestimen-
luor partes; unicuique militi partem, et lunicam. torum voluil intelligietiam tunicam pertinere, de qua
Erat autem lunica inconsutilis, desuper contexta per sortem miserunt; quiai ulique omnes vestes divi-
tolum : dixerunt ergo ad invicem , Non scindamus dendo , in quibus el illa fuii, de ipsa sortili sunt. Tale
eam, sed sortiamurde illa-cujus sit. Ut Scriplura im- est eliam quod ail Lucas, Dividentesveslitneniaejus,
pleretur dicens, Partiti sunt veslimenta mea sibi, et miserunlsorles: dividentesenim venerunl ad lunieam,
in vestem meam miserunt sortem. J Factum est quod de qua facla esl sortitio ,' ut inter eos universa vesli-
voluerunt Judaei: non ipsi, sed milites qui parebant mentorum ejus divisio compleretur.Quid auteminter-
Pilalo, judicanle ipso, crucifixerunl Jesum; et ta- est utrum dicatur, Dividenlesmherunt sortes, quod
men si voluntates, si insidias, si operam, si tradi- ait Lucas; an , Divherunt, sorlem millenles, quod ait
lionem, postremo si exlorquenles clamores eorum Matthaeus: nisi quod Lueas dicendo sorles, pluralern
cogitemus, magis utique Judseicrucifixerunt JesuiiK pro singulari numero posuit; quseloeulio Scripturis
2. Sed de partilione et sortilione veslimentorum sanctis insolila non esf: quamvis nonnulli codices
ejus non est prsetereunter loquendum. Quamviscnim sorlem reperiantur habere (a), non sorles? Marcus
omnes Evangelistaequatuor bujus rei meminerint, itaque solus videtur aliquam intulisse quoestionem:
cseteri tamen brevius quam Joannes : et elatise illi, dicendo eniin , Millcntes sortetn super eh, quh quid
iste vero apertissirae. Nam Matthseusail : Poslquam lolleret, lanquam super, omnibus vestimenlis, non
aulem crucifixerunteum, divherunl veslinientaejus, super sola tunica sors missa sit, loeutus videtur. Sed
sorleni mittentes( Mallh. xxvn, 35). Marcus : Etcru- etiam hicbrevitas obscuritatemfacit: sic enim dictum
cifigenleseum, divherunl vestiinenia ejus, miltenies esl, Mittetttessoriem super eis, ae si diceretur, Mit-
sorlemsuper eis, quis quidlolleret(Marc. xv, 24). Lu- tenles sortem cum dividerentur: quod et faclumest.
cas : Dividentesveroveslhnenlaejus, tnheruni sorles Omniumquippe veslimenlorum ejus divisio completa
(Luc. xxui, 55). Joannes aulem et quol partes de ve- non esset, nisi sorle claruisset quis etiam illam tuni-
slimentis ejus fecerint, dixit, id est, quatuor, ut cam tolleret, ul sic conlentio dividentiumfinirelur,
singulas tollerent. Unde apparel qualuor fuisse mi- vel nulla poiius oriretur. Quod ergo ait, Quis quid
lites qui in eo crucifigendopraesidiparuerunt, Mani- loilcret, quandoquidemhoc sorli depulalur , non ad
fesle quippe ail, Militesergo cum crucifixhsent eum, omnia quae divisa sunt vpstimenta referendum est;
acceperuntvestimentaejus , el fecerunlqualuorpartes, sors enim missa esl, quis illam tunicam lolleret : de
tlnicuique militi parlem, et lunicam; subaudienduni qua quoniam narrare prselermisit qualis fuerit, el
est, acceperunl: ul isle sit sensus, Acceperunl ve- quemadmodimisequalibusfactis parlibus sola reman-
stimenla ejus , el fecerunl qualuorpaiies , unicuique serit, quae ne conscinderelur, venirel in sorlem;
militi partem; acceperunt et lunicam. Et sic locutus propterea positum est quod ait, Quis quid tolleret,
est, ut diecseterisveslitnentis nullam sortem mis— id est, quis eam tollerct: tanquam si tolum ila dice-
J Sicomne^MSS. Editiverohabenf,et filiumejus. (a) Sichodiein graeco,clerpn,
i
1949 TRACTATUSCXIX, CAPUT XIX. 19S0
retur, Diviseruntvestimenta ejus, mittentes sortem exceditur; et significat supernum finem, quo cuncta
super eis, quis tunicam quaepartibus aequalibus su- operareferunlur; quoniamcuncla quae lafifudine ae
perfuerat, lolleret. longitudinebene ac perseveranter fuint, propter alti-
i. Quaeratforte aliquis, quid significetin tot partes tudinem divinorum facienda sunt praemiorum: pro-
veslimenlorumfacta divisio, et de tunica illa soriilio. funda est in ea parte qtia in lerra figitur; ibi quippe
Quadripaiiila veslis Domini Jesu Christi, quadripar- et oeculia esl. ner videri polest, sed cuncta ejus ap-
tiiam figuravit ejus Ecclesiam, toto scilicet,uui qua- parentia ej. cminenlia inde consurgunt; sicut bona
tuor paiiibus conslal, terrarum orbe diffusam, et nostra de profunditategratise Dei, qusecomprehendi
omnibuseisdem partibus sequaliter,id est concorditer ae dijudicari non polest, universa procedunt. Sed
distribuiam.Propter quod alibi dieit missurum se An- elsi crux Cbristiboc solum signifleetquod ait Aposlo-
gelos sttos, ut colligant electos ejus a quatuor ventis lus, Qui autetnJesu Chrislisunl, camem suam cruci-
(Malth. xxiv, 51): quod quid est, nisi a quatuor par- ftxerunt cum passionibuset conctiphcentiis(Galat. Vj
tibus mundi, Oriente, Occidenle, Aquilone et Me- 24), quani magnum bonum esl? Nec lamen facit hoc,
ridie? Tunica vero illa sortita, omniumparlium signi- nisi eoneupiscens adversus carnem spiritus bonus;
ficat uniiatem, quaecharilatis vinculo continetur. De cum illam crucem Christi feceril inimicus, iU est spi-
cbarilate aulem loculurus Apostolus, Sujiereminen- rilus malus..Posti'emoquid est, quod omnes noverunt,
tem, inquit, viamvobh demonslro(ICor. xu, 51) : et SigntimChristi, nisi crux Christi? Quod signum nisi
alio loco ait, Cognoscereeliam supereminentem scientiw adhibcatur sivefrontibus credenlium, sivejpsi aquae
chariiaiemChrisli(Ephes. m, 19) *"ilemquealibi, Su- cx qua regeneranlur, sive oleo quo chrismate ungun-
per omnia autemlimccharitatem,quwest vinculumper- lur, sive sacrificioquo ahmtur, nihil eorum rite per-
feclionis(Coloss.iu, 14). Si ergo chaiitas et supere- ficitur. Quoinodoergo per id quod mali faciunl, nihil
minentioremhabet viam, et supereminet seienliae,et boni significatur; quando per crucem Christi, quam
super omnia praeceptaest; merito vestis qua signili- fecerunt mali, in celebratione Sacramentorum ejus
catur, desuper contexla perhibetur. Inconsulilis au- bonum nobis omne signalur? Sed haecbactemis: quae
tem, ne aliquandodissualur : et ad unum pervenit, autem sequuntur, alias, ut Deus opitulabitur, disse-
quia in unuiu omnes colligit. Sicut in Apostolisoum rendo videbimus.
esset etiam ipse numerus duodenarius, id esl quadri- TRACTATUSCXIX.
partitus in ternos, et omnes essent interrogali, solus Ab eo quod sequilur, Et milites quidem haee fece-
Petrus respondif, Tu es ChristusFilius De\ vivi; et ei
cwlorum runt; tisque ad id, Et inclinato capite tradidit spi-
dicitur, Tibi dabo claves regni (Matth. xvi, ritura. Gap. xix, f . 24-50.
16
45, ,19), tanquam ligandi el solvcndi solus acce-
perit poteslatem : ctim et illud unus pro omnibus 1. CrucifixoDomino, posteaquamdivisiovestimen-
dixerit, et boc cum omnibus tanquam personam ge- ^torum ejus eiiam soiie missa completa est, quse
rens ipsius unilatis aceeperit : ideo unus pro ouini- deinde narret Joannes evangelisla videamus. « Et
bus, quia unitas est in omnibus. Unde et hic cum milites quidem, t inquit, « baecfecerunt. Slabant au-
dixisset, desujtercontexla; addidit, per lolum.Quod , lem juxla crucem Jesu ,• mater ejus, et soror matris
si referamus ad id quod significat, nemo ejtis esl ex- ejus Maria Cleophae,el MariaMagdalene.Cumvidis--
pers qui peninere invenilur ad lotum : a quo tolo, set crgo Jesus matrem el discipulum stantem quem
cut graeca indicat lingua, calbolica vocatur Eccle- diligebat, dicit matri suae, Mulier, ecce filius tuus ;
sia (a). in sorle autem quid, nisi Dei gratia eommen- dcinde dicit discipulo,Ecce mater lua. Et ex illa hora
data esf? Sic quippe in uno ad omnes pervenil, cum accepil eam discipulus in sua. i Hsecnimirum esl illa
sors omnibusplacuit, quia et Dei gratia in unilate ad hora de qua Jesus aquam conversurus in vinum ,
omnespervenit: et cum sors miitilur, non personae dixerat matri, Quid mihi et tibi est, mulier? non-
cujusquevel merilis, sed occullojudicio Dei cedilur. dumvettilhora mea (Joan. n, 4). Hanc itaque horam
S. Nec ideo isla non aliquidboni signifieasseqttis praedixeralquaetunc nondum venerat, in qua debe-
dixerit, quia per malos facta sunt, non scilicet per ret agnoscere moriltirus, de qua fuerat morlaliter
eos qui Chrislum secuti, sed (|ui sunl persecuti. Quid natus. Tunc ergo divina facturus, non divinilatis, sed
enim de ipsa cruce dicturi sumus, qiiaecerte similiter infirmiiatismalrera velut incogniiam repellebat: nunc
ah inimicisatque impiis Chrislo facia et impacla est? autcm humana jam patiens, ex qua fuerat factus
El tamen ea significari recte inlelligilur quod ait bomo, affectu commendabathumano. Tunc enim qtii
Aposlolus, Quwsit latiludo, el longitudo, et attiltido, Mariam creaverat, innotescebat virtule : imnc vero
el jnofundum(Ephes. ni, 18). Lata est quippe in quod Maria pepercrat, pendebal in cruce («).
ransversoligno, quo extenduntur pendcnlis mantis; 2. Moralisigilur insinuatur Iocus. Facit quod fa-
el significat opera bona, in lalitudine charitalis : eiendum adraoiiet, et exemplo suo suos instruxit
longa est a tronsverso ligno usque ad terram, ubi prscceptorbonus, ut a filiis piis impendatur cura pa-
dorsum pedesque figuntur; et significat perseveran- rentibus : taiiqtiam lignum illudubi erant fixamem-
tiam in longitudinelemporis usque in finem: alia est bra fnorienlis, etiam calhedra fuerit magislri docen
in cacumine,quo transversum lignum sursuin versus tis. E-xhac sana doclrina didicerat Paulus aposlohis
• (fl)Graec.oton,totum. (a) Yid.supra,TNtct.8.
1051 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI j i9S2
quod doeebal, quaudo dicebat:Si quis autem suh, ei Yidit ergo quia consummafasimt oinnia quaeriporte-
maximedomesticisnonprovidet,fidemnegavil,etest infi- bat ul fierent antequam acciperet acetum et traderet
delidelerior(I Tim. v, 8). Quidautem tamcuique dome- spirilum ; alque ut hoc eiiam consiimmaretur qtiod
sticum quam parentes filiis,autparenlibusfilii? Hujus Scriptura praedixerat, El in sili mea.jwtaverunlme
'
itaque saluberrimiprsecepliipsemagisler sanctorumde acelo (Psal. LXVIII,22) Silio, inquit: tanquam di-
seipso constituebat exemplum,quando non ul famulae cerel, Iloc minus fecislis, date quod eslis. Judaei
Deus quam creaverat et regebat, sed ul matri homo quippe ipsi crant aceiutri, degenerantes a vino Pa-
de qua erealusfuerat et quam relinquebai, allerum triarcbarum et Prophelartim; et lanquam de pleno
pro se quodammodo filium providebat. Nam cur hoc vase, de iniquitate mundi hujus impleti, cor haben-
fecerit, quod sequitur indical: ait enim Evangelista, tes veltit spongiam, cavernosis quodammodo atque
Et ex illa hora accepileam dhcijndusin sua, de seipso tortuosis latibulis fraudulentum. Hyssopumautem cui
dicens. Sic quippe commemorarese solet, quod etim eircumposuertmt spongiam aceto plenam, quoniam
diligebat Jesus : qui utique omnes, sed ipsum prae herba est humilis, et ppcitis pufgal, ipsius Christi
cseteris et familiarius diligebat, ita ut in convivio htiinilitaiemcongrtienter accipimus : quam circumde-
super peelus suum discumbere faceret (Joan. xm, derunt, et se circumveiiisse putaverunt. Unde est
25) ; credo ut istius Evangelii, quod per eum fucrat illtid in psalmo, Asperges me hyssopo,et mundabor
prsedicalurus, divinam excellenliam boc modo aliius (Psal. L , 9 ). Chrisl; nanyjue humilitate mmidamur;
commendaret. quia nisi humiliasset semetipsum, factus obediens
5. Sed in quaesua Joannes malrem Domini acce- usque ad morlem crucis (Philipp. n, 8), non ulique
pit? Neque enim non ex eis erat qui dixerunt ei, Ecce sanguis ejus in peccatorum remissionem, hoc est, 5n
nos dimhimus oninia, et seculisumus le. Sed ibi quo- nostrom intiiidationemfuisset effiistis,
que audierat, Quieumque ista dimiserit propter me, 5. Nec moveat quomodo spongia ori ejus potuerit
accipiet in hoc saeculoccnties tantura (Matth. xix, 27, admoveri, qui in cruce fueral exallalus a terra. Sicut
29). Habebat ergo ille discipulus centupliciler plura enim apud alios evangelistaslegiiur, quod hieprae-
quam dimiserat, in quse susciperet ejtis matrem qui toi'niisil,iiiarui)dineesifactum(il/e«/i.xxviis48,e;J/fln;.
illa donaverat. Sed in ea societale beatus Joannes xv, 56), mlin spongiatalis'potns ad crucisstiblimiale-
receperat centupltim, ubi nemo dicebal aliquid siium, varetur. Perarmidiiiem vero Scriptura significabatur,
sed erant illis omnia communia; sicut in Aposfolo- quseimplebaturhoc facto. Sicul enim lingtia diciturvel
rum Actibus seripium esl. Sic eniin Apostoli eraut, grsccavel latina, vel alia quaelibetsontim significans,
quasi nibil habenles, et omnia possidentes(II Cor. vi, qui lingua promitur ; sic'arundo dici potest littera,
10). Quomodoergo raatrem mogislri el Dornirii sui quae arundine scribitur. Sed sonos significaiitesvocis
discipulus ei faraulus accepit in sua, ubi aliquid suum lnimanoe usitalissime dicimus Iinguas ': Scripturam
nemo dicebat? Ati quia paulo post in eodem libro vero arundinem dici, quo ininus est usitatum, eo ma-
legitur, Quotquolenim possessoresprmdiorumvel do- gis esl mysiice figuralura. Faciebat ista poptilus im-
morum erant, vendentesaffercbanljnelia eorum, cl po- pius, patiebalur isia misericors Cbrislus. Qui facie-
nebantad pedesAposlotorum:dislribuebaturaulem uni- bal, quid laceret nesciebal : qui patiebattir autem,
cuiqueproul opus erat (Act. IV, 52-55), intclligendum non sohim quid fieret el cur fieret sciebal, verum
est sic distributunr fuisse huic discipulo quod opus etiam de male facienlibus beneipse faciebat.
erat, ut illic eliam bcalseMariaetanquani matris ejus 6. Citin ergo accepisseiJesus acelum,dixil: Consum-
porlio poneretur; magisque sic debemus accipere matumest. Quid, nisi quod prophetiatanto ante prae-
quod dielum est, Ex illa hora suscejrileam discipuius dixerai ? Deindequia nihil remanserat qtiodantequam
in sua, ut ad ejus curam quidquid ei esset necessaritim moreretur fieri adliuc opoiieret, tanquam illeqtti po-
pertinerei? Suscepit ergo eam in sua, non praedia, testaleni habebal ponendilanimani suam, et iteriim
quaenullapropria possidebat; sed officia,quaepropria sumendieam (Joan. x , 18), peractis omnibus quseut
dispensationeexsequenda curabat. peragerentur cxspectabat; Inclinato cajrite tradidit
'4. Deinde subjungit : « Postea sciens Jesus quia sjririlum.Quis ila dormit quando voluerit, sicut Jesus.
omnia consummafasunt, utconsummareturScriplura, morlutis est quando voluit? Quis ita vesiem ponit
dicit : -Sitio. Yas ergo positum erat aceto plenum; qtiandovoluerit, sicut so carne exuil quando voluit?
illi autem spongiamplenam aceto hyssopo circumpo- Quisita cum voluerit abit, quomodocura voluilobiit ?
nentes, obtulerunt ori ejus. Cum ergo accepisset Jesus Quanta speranda vel timeridapotestas est judicantis,
aeelum, dixil : Consummatumest. Et inclinato ca- si apparuil tanla morientis?
pite, iradidil spiritum. » Quis potest quaefacit, ita TRACTATUSCXX.
disponere, quomodo disposuit homo iste quaepassus
est ? Sed homo medialor Dei el hominum ; homo de Ab eo quod sequitur, Judseiergo, quoniam parasceve
quo praedictumlegitur, Et homo est, el quisagnoscet erat, etc; usquead id, Nondumenim sciebantScri-
eum ? quoniam homines per quos haecfiebant, non pturam, quia oporlet eum a mortuis resurgere.
agnoscebanl hominem Deurii.Homo namque appare- Cap. xix , f. 51-42, ei 'cap.xx, f . 1-9.
bat qui Deus lalebat; patiebalur haecomnia qui appa- 1. Posleaquam Dominus Jesus, peractis omnibus
1
rebat, et idem ipse disponebat hsecomniacrailatebat. quae ante suam morlem peragi oportere prsesciebat?
1953 TRACTATUSCXX. CAPUT XIX. 195i
quando voluit tradidit spiritum, quse deinde secula monium, Videbuntinquemconfixerunt:ubi promissus
sunt, Evangelistanarranle videamus. « Judaei ergo , est Christus,in ea qua crucifixusesl carne venturus.
inquit, quoniam parasceve erat, ut non remanercnt 4. « Post hsec autem rogavit Pilatum
Joseph ab
in cruce corpora sabbaio (erat enim magnus dies ille Arimalhia (eo quod esset discipulus Jesu, occultus
sabbati), rogaverunt Pilalum uffrangerenfur eorum aulem propter meium Jtidseorum), ut tolleret eorpus
crura, et tollerentur. i Non crura lollerenlur, sed hi Jesu : et permisit Pilatus. Yenit ergo, et tulit corpus
quibus ideo frangebantur ul morerentur, el auferren- Jesu. Venit autem Njcodemus, qui venerat ad Jesum
tur ex ligno ; ne pendentes in crucibus magnum diem nocte primum, ferens mixturam-myrrhae et aloes
festum sui diurni* cruciatus horrore foedarent, qiiasi libras centum. i Non iia distinguendum est, ut
2. « Venerunt ergo milites, et primi quidem frege- dicamus, primum ferens mixturam myrrhm; sed ut
runt crura, et alterius qui crucifixusest cum eo. Ad quod dietum est, primum, ad superiorem sensumper-
Jesum autem cum venissent, ut viderunt eum jam tineal. Venerat enim Nicodemusad Jesum nocte pri-
mortuum, non fregerunt ejus crura : sed unus mili- nium , quod idem Joannes narravil in prioribus Evan-
tum Iancealatus ejus aperuit, et continuo exivit san- gelii sui partibus (Joan. ni, 1, 2). Hic ergo intellir
guis etaqua.iYigilanti verbo Evangelista usuiest, ut gendum est ad Jesum, non tunc solum, sed tunc pri-
non diceret, Latus ejus percussit, aut vulneravit, aut .muni venisse Nieodemum; venlitasseautem postea ut
quid aliud ; sed, aperuit : ut illic quodammodovitse fierei audiendo discipulus : quod cerle modo in reve^
oslium panderelur, unde Saeramenta Ecclesiaemana- lalione corporis bealissimi Stephani fereomnibusgen-
verunt, sine qnibus ad viiam quaevera vila est, non tibus declaralur (a). Acceperunlergo corpusJesu, et
inlraiur. Ille sanguis in remissionemfusus est pecca- ligaveruntillud linleis cum aromalibus, sicut mos est
torum : aqua ilia saluiare lemperat poculum ; hsecet Judwis sepelire. Non mihi videtur Evangelistafrustra
lavacrum praestat, et potum. Hoe praenunliabatquod dicere voluisse, sicut tnos est Judwis sepelire : ita
Noe in latere arcaeostium facere jussus est (Gen. vi, quippe, nisi fallor, admonuit in hujusmodi officiis
16), qua intrarenl animalia quae non erant diluvio quse mortuis exhibenlur, morem cujusquegentis esse
peritura, quibuspraefigurabaturEeclesia. Propler hoc servandum.
prima mulier facta est de latere viri dormientis (Id. 5. Erat aulem in locoubi crucifixusesl, hortus, et
n, 22), et appellala est vita materque vivorum (ld. in horto monumenlumnovum, in quonondumquisquam
in, 20). Magnumquippe significavil bonum , ante posiius erut. Sicut in Marisevirginis utero nemo anle
magnum praevaricationismalum 2.HicsecundusAdam illum, nemo poslillum conceptusest; ita in hocmo-
iuclinato capile in cruce dormivit, ut inde formare- numenlo nemo ante illum, nemo post illum sepullus
tur ei conjux, quod de latere dormienlis efffuxit.0 esl. « Ibi ergo propter parasceven Judaeorum, quia
mors unde mortui reviviscunl! Quid isto sanguine juxta erat monumenlum, posuerunt Jesum. > Accele-
mundius? quid vulnere isto salubrius? ratam vult intelligi sepulturam, ne advesperasceret;
3. Et qui vidit, inquit, testimoniumperhibuit,et quando jam propter parasceven, quam coenampuram
verumesl teslimoniumejus : et illescit quia vera dicit, Judaeilatine usitalius apud nos vocant, facere lale ali-
ut et voscredatis. Non dixit, ut et vos sciatis; sed ut quid non licebat.
credatis: scit enim qui vidit, cujus eredat tesilmonio 6. Una autemsabbatiMaria Magdalenevenit mane,
qui non vidit. Magisautem ad fidem credere pertinet cumadhuclenebrmessenl,ad nwnumentum;el vidit la-
quam videre. Nam quid est aliud credere, quam fidem jridemsublaluma nwnutnenlo.Una sabbati est, quem
accommodare? Facta sunt enhn luec, inquit, ut Scri- jam diem dominicumpropler Domini resurrectionem
ptura implerelur. Os non comminuelhexeo. El iterum- mos Chrislianus appellat: quem Matthaeus solus in
alia Scriplura dicil,, Videbuntin quem confixerunt. Evangelistisprimam sabbati nominavit(Matlh. xxvin,
Duo testimonia de Scripturis reddidit singulis rebus •1).Cucurrit ergo, et venit ad ShnonemPetrum,et ad
quas factas fuisse narravit. Nam quia dixerat, Ad alium discijmlumquem amabatJesus; el dicit eis : Tu-
Jesum autemcumvenissent, ul viderunteumjam tnor- lerunt Dominum de tnonumenlo,et nescimus ubi po-
tuum , non fregertmtejus crura, ad hoc pertinet tesli- suerunl eum. Nonnulli codices etiam graeci habent,
monium, Osnon comininuelisex eo: quod prseceptum TuleruntDominummeum,quod videri diclum potest
esl eis qui celebrare Pascha jussi sunt ovis immola- propensiore charitatis vel famulafusaffectu; sed hoc
tione In veteri Lege, quaeDominicaepassionis umbra in pluribuseodicibusquos in promptu habuimus, non
praecesserat.Unde Pascha twsirumhnmolalusestChri- invenim\<=.
slus (l Cor. x, 7) : de quo et Isaias propheta pfaedixe- 7. Exiit ergo Petrus et ille alius discipulus, et vene-
rat, Sicutovisad immolandumductusest (Isai. LIII,7). runt ad monumentum.Currebant autem duo simut, et
Iiem quia subjunxerat dicens, JSedwms militumlan- ili; alius dhcipulus jnwcucurrit cilius Petro, el venit
cea latus ejus aperuit; ad hoe pertinel alterum testi- jnhnus ad monumentum.Advertendahic et commen-
danda est recapitulatio, quomodoreditum est ad id -
^LOV., diuturni.Alii codiees, diumi.
1 In tribus (a) Eamrevelalionem, qua ipsiusetiamKicodemicor-
KSS.,et apudAleuiiium,posthaecverba, ante ous detectumfttit, ad anni 41Sfinemreferunl, freti au-
tnagmnnprwvaricationis maium,additur,in habilujacenth cloritate Lucianipresbyteri, in libellohac de, re con-
et aormienlis. scripto.
tauK IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINl | 19S6
quod fuerat praeterraissum;el tamen quasi hoc se- fuerat, nec meinoriaremanebat. Tenebat ilaque ad
querelur adjunctumest. Cumenim -jam dixisset, ve- nionumentumjam dolor isle mulierem. Gum ergo
nerunl ad monumenium, regressusest ut narraretquo- fleret,inclinavitse et prosjiexit in monumentum.Cur
modo venerunl; atque ail, currebantaulemduosimul, lioc fecerit nescio. Non eiiim nesciebat non ibi esse
etc. Ubi ostendit quodprsocurrens ad raonumentum jam quem quserebat; qnandoquidem inde sublaluni
prior venerit alius ille discipulus, quem seipsumsi- et discipulisipsa nuntiajveral;el illi ad monumen-
gnificat, sed lanquam de alio cunclanarratl. turavenerant, et non so)umintuendo, sed etiam in-
8. i Et cum se inclinasset, inquit, vidit posila Iin- trando corpus Dominiquaesieranl, nec invenerant.
teamina, non lamen introivit. Venit ergo Simon Pe- Quid sibi ergo vult quod ista cum fleret, rursum in
trus sequens eum, et introivil in monumentum; et moiiunientum mclinata iprospexil? Utrum quod ni-
viditlinteamihaposila, et sudariumquodfueratsuper miumdolebal, necsuisinec illorum oculis facile pu-
caput ejus, non cum linteaminibuspositum, sed se- tabat esse credeiidum?An potius divino insiinctuin
paratim involulum in unum locum. » Putamusne apimo ejus effectum es!tut prospiceret? Prospexit
nihil ista significant?Nequaquamhocpntaverini. Sed enim, Et vi^il dviosangelosin qtbis, sedenles,unmn
ad alia feslinamus, in quibus immorarj quaeslionis ad cqputf et jmuinad pedes,ubi positunifuerat corpus
velohscuritatisalicujusnecessitatecompellimur.Nam Jesu. Quidest quod unus ad capul, et ad pedes aller
islaquaeper seipsamanifestasunt, quid singulaeliam sedebat?An, quoniam qui graeceAngeli dicuntur,
significent,quaereresanctaequidemdeliciaesunt, sed laiine spit nunlii, isto mpdoChrisliEvangeliumvelut
otiosorum,quod non sumusnos. a capite usque ad pedes, ab inilio usque in finem
9. Tunc ergo introiit, et ille discipulusqui venerat significabantesse puntiandum?Dicuntei illi: Mulier,
primusad monumentum.Prior venit, el poslerior in- quid ploras? Dicileis: Quia tuleruntDominumtneuni,
travit. Nequehoc utique vacat, sed mihi ad ista non et nescioubi jwsueruut eum. Angeli lacrymasprohi-
yacat. Et vidit, inquit, el credidit.Hic nonnulliparum bebant: ubi quid aliud quam futurum quodammodo
atiendentes, putant hoc Joannem credidisse, quod gaudiummmtiabant? Ita eniindixerunt, Quidploras?
Jesusresurrexit; sed quod sequitur, hocnon indicat. ac si dicerent, Noli plorare. Atiila eos puians inler-
Quidsibi enim vult quod statim adjunxit, Nondum rogassenescientes, causas prodit lacrymarum. Quia
enimsciebantScrijHuratn,quia oporteteuma-mortuts lulerunt, inquit, Dominummeum: Dominumsuum
resurgere?Non ergo eum credidit resurrexisse, quem vocans eorpus exanime 'Domini sui, a tolo partem
nesciebat Oportereresurgere. Quid ergo vidit? quid significans;sieut omnesjeqnuiemurJesura Christuni
credidil?Yidit scilicetinane monumenlum,el credi- Filium Dei unicum Domjinumnostrum, quod utique
dit quod dixerat mulier, eum de monnmenlo esse simulesl et Verbumet ariimaet caro, crucifixumta-
sublatum.Nondum enim sciebant Scripluram, quia menel sepullum, cum sola ejus sepulla sit earo.-Et
oportereteuma mortuis resurgere,Et ideo quando id nescio,inquit, ubi posuenmteum.Haecerat causama-
ab ipso Pominoaudiebanl, quamvisapertissime di- jordoloris, quia nescjebat quo iret ad eonsolandum
ceretur; consuetudineaudiendiab illo parabolas,non dolorem. Sed hora jam [veneratqua id quod nunlia-
intelligebant,et aliquidaliudeumsignificarecredebant: tum quodammodofuerat ab angelisflere prohibenti-
Sedea quaesequunturin sermonemalium differamus. bus, gaudiumsuccederetflelibus.
TRACTATDSCXXI. 2. Denique« haec cuni dixisset, conversaest re-
De eo quodsequilur,Abieruntergoiterum ad semet-" trorsum, et viditJesum sfantem, et non sciebat quia
Jesusest. Dicitei Jesus : Mulier, quid ploras? Quem
ipsos discipuli; usquead id, Beati qui non vide-
runt et crediderunt. Cap. xx, f . 10-29. quaeris? Illa exislimans quia horlulanus esset, dicit
1. Sublatum esseDominumde monumento,disci- ei: Domine,si lu suslulislieum, dicito mihi ubi po-
suisti eum, et ego eum tollam.Dicit ei Josus : Maria.
pulis ejus Pelro el Joanni nuntiaveratMaria Magda-
lene : quoilli venienles, inveneruiit sola lintearaina, Conversailla dicit ei, Rabboni; quod dicitur Magi-
fuerat et aliud cre- sler. i!Nemo calumnietur mulieri quod hortulanum
quibus eorpus involutum; quid
dere potuerunt, nisi quod dixerat, quod etiam ipsa dixerit dominura, et Jesiim Magislrum.Ibi enimro-
crediderat? Abieruntergo ilerumad setneiipsosdhci- gabat, hic agnoscebat: ilii honorabathominema quo
beneficiumpostulaBal;bie recolebatdoclorema quo
puli: id est, ubi habitabant, el unde ad monumen- discernerehumanaet
tum cucurrerant. Mariaauiemslabatad inonumenlum divinadiscebat. Appellabatdo-
Yiris enim minumcujus ancilla iion erat, ut per eum perve-
foris plorans. redeuntibus, infirmiorera
ad Dominuracujus erat. Aliter ergo.Dominum
sexumin eodemlocofortior figebataifeclus.Et oculi niret
Dominum e l non dixit, Suslulerunl Domhiummeum; aliter autem ,
qui quaesierant invenerant, lacry- Domine, I si lu 1
mis jam vacabant, amplius dolentes quod fuerat de sustulisti eum. Nam et Prophetaeap-
dominos eos qui homines erant; sed
monumenlo ablatus, quamquod ftieratin ligno occi- pellaverunt
aliter illum de quo seriplum est, Dominusnomenei
sus; qtioniammagistri tanli, ctijus eis vila suhlracla
(Psal. LXVII,5). Sed ista mulier quaejani fuerat con-
1Er. Lugd.el Ven., sed
cunclanarrai. tanquamde atio,~more'sanctm versa retrorsum ut videret Jesum, quando eum puta-
Scripturw, verba, moresancim
adtextumnonpertinerevidenlur,el apudEr. scripturw,
Guill.nec- vilesselhoiiulanum, etcum illo ulique loquebatur,
nonapudLov.,unciseoncludualur.M. quomodorursus conversadicitur, ut ei diceret, Rab-
 ' TRACTATUSCXXI. CAPUTXX.V '
1957 _ . jq»»
boni; nisi quiatune conversacorpore,quodnon erat, nostrum: ergo et\ hki aliter nieum, aliter veslram;
putavit, nunc corde conversa,quod erat agnovit? Deummeum sub q\>A h£go homo sum, D.eumve-
3. « DiciteiJesus : Nolime tangere,nondumenim slrum interquos el ipsu,|i3nediatorsum.
ascendi ad Patrem meum : vade aulem ad fratres 4- t VenitMariaMagdaleneannuntiansdiscipulis,
meos, et dic eis,Ascendoad Patremmeumet Patrem Quiavidi Dominum, el haec dixil mihi.Cum esset
vestrum,Deum meumet Deumveslrum. t Esi in his ergo sero die illa una sabbatorum, el fores essent
verbis quod breviter quldem, sed tamen attentiiis clausse, ubi erant discipulicongregatiproptermetum
pertractare debemus. Jesus quippe mulierem quae Judaeorum, venit Jesus , et stetit in mediq, et dicit
illum magistrum agnovil«t appellavit, cum haecei eis : Pax vobis. Et eum boc dixisset, ostendit eis
responderel, fidem doeebat: el horiulanus ille in manus et latus. » Clavienim manus fixerant, lancea
ejus corde, tanquam in horlo suo granum sinapis latus ejus aperueral: ubi ad dubitantium corda sa-
seminabal.Quideslergo, Noli me iangere? El lan- nanda, "\ulnerumsunt servala vesligia.Moli autem
quam hujusprohibitioniscausaquaereretur,adjunxit, corporis ubi divinitas erat, ostia clausanon obstite-
nondumenimascendiadPatrem meum.Quid est hoc? runt. Ille quippe non eis apertis intrare potuit, qiio
Si stans in terra non tangitur, sedeus in coeloquo- nascente virginitasmatris inviolata permansit. Gavisi
modoab hominibustangeretur? Quicerte anleqtiam - suttt ergodhcipuli, visoDomino.Dixitergo eis iterutn";
ascenderel,discipulisse tangendum obtulil dieens, Pax vobis. Iteralio confirmatioest; ipse quippe dat
sicut Lucas evangelista testatur, Palpate, et videte, per prophelampromissampacem super pacem (Isai.
quiaspirituscarnemel ossa twn habet, sicutmevidetis xxvi, 3). SiculmisitmePaler, inquit, et egomiitovos.
habere(Luc.xxrv,59): veiquandodixit discipuloTho- jSqualem Patri Filium novimus, sed hic verba Me-
mse,Infer digitum tuumhuc, el videtnanus meas, et diatoris agnoscimus.Mediumquippe se ostendit di-
affermanumluam, el miltein tatusmeum.Quis aulem cendo, Ille me, et ego vos. Hoc cum dixisset, insuf-
tam sit absurdus, ut dicat eum a discipulis quidem flavil, et dixiteis: AccipiteSpiritum sanctum.Insuf-
anlequamad Patrem ascendisset,voluissese tangi; ffandosignificaviiSpiritumsanctumnon Patris solius
a muiieribusautem noluisse, nisi cum ascendisselad esseSpirilum, setl el suum. Quorumremheritis, in-
Patrem? Sednec sic, qui vellet, desipere sineretur. quil, jteccata,remitlunlureh; et quorumrelinuerilis,
Leguntur enim etiam feminsepost resurreclionem releniasunt.Ecclesiaecharitas quaeper Spiritumsan-
antequamad Patrem asceuderet, teligisseJesum,"in ctum diffunditurin cordibusnostris, partieipumsuo-
quibus erat eiiam ipsa Maria Magdalene,narrante .rum peccaia dimittit: eorum autem qui non sunt
Matthaeoquodoecurreritillis Jesusdicens,Avele.Illm ejus participes, tenet. Ideo posteaquamdixit, Acci-
autem accesserunt,inquit, et tenuerunl pedes ejus et pile Sjririlum sanctum;boc conlinuode peccatorum
adoraverunleum (Maith. xxvm, 9). Hoc a Joanne reniissioneac detenlione subjecit.
praelermissumest, -sed a Matthaeoverumdictum.Re- 5. « Thomasautemunus ex duodecim, qui dicitur
stat ergo ui aliquodin his verbislaieal sacraraenlum; Didymus,noneral cum eis qtiandovenil Jesus : Dixe-
quod sive inveniamus, sive invenire minimevalea- runt ergo ci alii discipuli: Vidimus Dominum.Ille
mus, Inesse tamen nullo modo dubitare debemus. aulem dixit eis: Nisi videroin manibus ejus fixuram
Aut ergo sic dictnm cst, Noli me langere, nondum clavorum,etmittam digilum.meumin locumclavo-
enhnascendiad Palrem meum,ut in illa femina figtt- rnm , et miftaranianummeamin latus ejus, non cre-
rarcturEcclesia de Genlibus, qtiae.it)'Chrisluninon dani. Et posl dies ocio iterum erant discipuli ejus
credidit, nisi cum ascendissetad Pairem : aut sie in inttis , et Thoinasctimeis. VenitJesus januis clausis,
se credivoluit Jesus, hoe esl, sic se spiriiualiler elsletil in medio, et dixit: Pax vobis. Deinde dicit
tangi, quod ipse et Paler unum sint. Ejus quippein- Thomse: Infer digitum tuum huc, et vide manus
timis sensibusquodammodoascenditad Patrem, qiii meas', el affcrmanum tuam, et mittein lalus meum;
sic in eo profeceiil ut Patri agnoscataequalem: aliler et noli esse incredulus,sed fidelis.ResponditThomas
non recte tangitur, id est, aliter non~recte in eum et dixil ei -Dominusmeus etDeus meus. > Videbat
creditur. Poterat aulem sie eredere Maria, ut eum taiigebalque hominem, et confilebaturDeum quem
putaret imparemPalri, quodulique prohibefur cum non videbat neque langebat; sed per hoc quod vide-
ei dicilur, Noli me langere: id est, Noli in me sic bat atque tangebat, illudjam rcmotadubitaiionecre-
credere, quemadmodumadhucsapis; noliluiim sen- debaf. Dicilei Jesus: Quia vidislime, credidisli.Non
sum hue usque pertendere quodprole fictus sum, ait, letigislime; sed, vidislitne : quoniamgeneralis
neetransire ad illudper qtiodfactaes. Quomodoenim qtiodammodosensusest visus.Nam et per alios qua-
non carnaliier adbuc in eum credebat, quem sicut tuor sensus noniinarisolel: velut cum dicimus,Audi
hominem flebat?Nondumetttm ascendi, inquit, ad et vide quam bene sonet, olfac et vide quam bene
Patrem meum: ibi me tanges,-quandome credideris oleal, gusta el vide quam bene sapial, lange et vide
Patri non imparem Deum. Vade aulem ad fralres quara bene caleat. Ubique sonuit, Vide, cum visus
meos,et dic eis, Ascendoad Patrem meum el Putrem proprie non negelur ad oculosperlinere. Undeet hic
vestrum.Nonait, Patreranostrum : aliter ergomeum, ipse Dominus, Infer, inquit, digiium tuum huc, et
aliter vestrum; natura meum, gratia vestr.um.Et videmanusmeas: quid aliudail quam, Tangeet vide?
Deummeutn,etDemnvestrum.Nequehic dixit, Deum Nec lamen oculos ille habebat in digito. Ergo sive
 19S9 1NJOANNISEVANGELIUM, S. AUGUSTINf 1960
intuendo, sive eliam tangendo, Quiavidistime, in- (Luc. ix, 62)? Qubd si fecissent defuneto Jesu,
quit, credidhti.Quamvisdici possitnon ausumfuisse priusquamresurrexisseia mortuis: quodqtiidemnon
discipulumtangere, cumse offerrelille tangendum: poterant, quoniamdies quo crucifixusest, tolos eos
non enim scriplumest, Et tctigit Tbomas. Sed sive lenebat attentos, usqueiadejus sepulturam,quseante
aspiciendo tantum, sive etiani tangendo videril et vesperamfacta esi; sequensaiitemdies^eralsabbatl,
crediderit, illudquodsequitur, magis gentium fidem quandoeis morem patrium servanlibus, operari uti-
prsedicatatque coinmendal,Beali qui non viderunt, que non lieebat; tertip vero die Dominusresurrexit,
£t crediderunt.Prselerililemporisususest verbis,tan- eosque revocavit ad spemquam de illo non habere
qtiam ille qui quoderat fulurum, hi suanoveratprae- jam coeperant: lamen si lune fecissent; putaremus
destinationejam factum. Sed jam sermoisle a pro- eos illa quaeanimoseornmoccupaverat, desperatione
lixitate cohibendusest: donabit Dominusut de his fecisse. Nunevero post eum sibi de sepiilcro reddi-
quseresiaof. alias dispulemus. tum vivum, post oblatamsuis oeuliset manibus, non
solura videndam,verumeiiam tangendamatque pal-
TRACTATUSCXXII.
pandam redivivaecarnis evidentissimamveritatem;
De ep quod sequilur,Mullaqtiidemet alia signa fecit posl inspeela vulneium Joca, usque ad apostoli
Jesus ; usquead id , Et cum lanti essent, non est Thomaeconfessionem,qui se aliter crediturumnoa
scissumrete. Cap. xx, f f . 50, 5i, el cap. xxi, esse praedixerat; posl acceptum ejus insufflatione
f . 1-11. Spiritum sanclum, post verba in suas aures ejus ore
1. Posl narrationem rei gestae,in qua Thomas prolata , Sicul misit mePaler, et egomittovos: quo-
rvm reinherilh peccata, remittuntur eis, et quorum
discipulusoblatis sibi tangendisin Cbristi carne vul-
nerura locis, vidit quod credere noiebat etcredidit; relinuerilh,retenlasun't(Joan.xx, 21-25):subito fiunt
sicut fuerant, non liominum,sed pisciumpiscatores.
interponitTiaicevangelistaJoannes, et dicit: c Multa
3. His ergo quos boc movet respondendumest,
quidemet alia signa fecitJesus in conspeciudiseipu-
lorum suorum, quse non siint scripia in libro hoc. non eos fuisseprohibitos arte sua, licita scilicetat-
Hsecautem seripta sunl, ut crcdalis quia Jesus est que concessa, victum 1
necessarium qtiserere, sui
Christus Filius Dei; et ul credentes, vitam habeatis Apostolatus integritate servata, si quandounde vive-
in noniineejus. s Hoc capitulumvelullibrihujusindi- rent aliud non baberent. Nisi forte quispiampulare
cat finem : sed narratur hic deiudequemadmoduni) se audebitaut dicere, apostolumPatilumnon pertinuisse
manifestaverit Dominus ad mare Tiberiadis,et in ad eorum perfeclionemqui relictisonfnibusChristum
caplura piseiumcommendaveritEcclesisesacramea- seculisunt, quoniam ne^quemquameorum gravaret
lum, qualis futura est ultima resurrectionemortuo- quibtis Evangeliumprsedicabat, suum victum suis
rum 1. Ad hoc ilaque commendandumvalere arbi- manibustransigebat(II Thess. m, 8): ubi magis im-
est quod ait, \Plusomnibusillis laboravi;et
tror, quodtanquam finis inlerpositusest libri, quod plelum
esset etiam seculuraenarralionis quasi prooemium, adjunxit, Non autemego, sed gratia Dei mecum(I
ei faceret Cor. xv, 10) : ul hoc quoqueappareal Dei graliaede-
quod quodammodo emineiiiiorem locuin,
quse narratio incipit iia : « Postea nianifestavilse putandum,illis quod et animoet corporepoterat usque
iterum Jesusad mare Tiberiadis; manifestavitaulem adeo plus omnibus laborare, ut neque cessaret
sic. Eranl simul SimonPelrus et Thomasqui dicitur ab Evangeliopraedicando,neque tamen ex Evange-
sicut illi, sustentairelhanc vitam; cum id per tot
Didymus, et Nathanael qni eral a Cana Galilsese,et lio,
filii Zebedsei,et alii ex discipulis ejus duo. Dicileis gentes in quibus Christi nomennon ftterat propheta-
Simon Petrus : Yadopiscari. Dicuntei: Yenimuset tum S multo lafms atque fertilius seminaret. Ubi
nos tecum. t ostendit ex Evaugelio|vivendi,hoc est victumha-
2. Quaerisolel de hac piscatione discipulorum, bendi, non necessitatem Apostolis impositam, sed
cur redierintPetrus et filii Zebedaeiad id quod fue- polestalem datam. Quam potestatem commemorat
runt priusquam a Domino vocarentur: erant enim idem apostolus dicens: « Si nosvobis spiritualiase-
est si veslra carnalia metamus?
piscaloresquandoeis dixit, Vettiteposttne, et faciatn minavimus,magnum
vos piscatoreshominutn(Matih. iv,-19). Tunc eum Si alii potestatisvestraeparticipant, non magisnos?
Sed non sumus, J inquit, « usi hac potestate. J Et
quippeilliseculisunl, ulmagislerioejus relictisorani-
bus adliaererent: in lantuni ut cum ab co dives ille pauloiposl:«Quialtari serviunt,»inquit,« altarieoni-
tristis abscederet, cui dixerat, Vade, vendequwha- partiuntur;-sic et Dominusordinavithis qui Evange-
bes, el da pauperibus, et habebistliesauruinin ctvlo; liumamiuntiant,de Evangeliovivere: ego autemnullo
el veni, sequereme, diceret ei Petrns , Eccenosdhni- horum usus sum.» Satis igiturapertum est, non im-
simusomnia,etsecutisumusle (Id. xix, 2!, 22, 27). peralum,sedin potestateApostolispositum,ul aliunde
nonviverentnisi ex Evangelio,etab eisquibus.Evange-
Quidest ergoquodnunc quasiApostolaturelietofiunt
liumpraedicaudo spiritualiaseminabant,carnaliamele-
quodfuerunt, et quod dimiseranlrepetunt, tanquam
obliti quod audierant, Nemo jwnensmanum super rent; hoeesl, carnisbujussuslentaculumsumerenf,et
Christisfipendiunidebilumacciperent,
uralriim, et respiciensrelro, ajnus est regno cmtorum tanquammilites
1Lov., projngatum.
' sed Am.Bad.et Mss., vrovhe-
*Er. Lugd.et Yen.,resurrecliomortuorum.M. tatum., [
 «961 TRACTATUSCXXn. CAPUT XX. 4962
sicut a provincfalibus Christi (a). Unde idem ipse in Iittore; quia eliam liltus finis est maris, et ideo fi-
miles egregius paulo superius de haere dixerat, Quis nem significat saeculi.Eumdemfinem sseculiostendit
militatsuh stipendiisunquam(lCor. ix, 11-15, 7)? etquod Petrusrcle extraxit in terram, hoc est inlit-
Qiiodtamen ipse faciebat, quia plus illis omnibus la- lus. Quod ipse Dominusaperuit, ubi alio quodam loco
Wabat. Siergobeatus Paulus ul ea potesiate, quam de sagena in mare missasimilitudinemdedit: Et eam
profecto cum cseteris Evangeliiprsedicatoribus habe- trahunt, iuquit, ad lillus. Quod liltus quid esset expo-
bat, non cum.caeteris uteretur, sed suo slipendio mi- nens, ail : Sic erit in consummationeswcuti(Mallh.
litaret, ne gentes a nomine Christi penilus alienas xin, 48, 49).
doclrinaejus quasi venalis offenderet, aliler educa- 7. Sed illa verbi est, non rei gestae parabola : re
tus, artem guain non noverat didicit, utdum suis autem gesta, sicut hoc locoqualiler in saeculifinefu-
manibus tfansigitur doctor, nullus gravaretur audi- tura sit, ita Dominusalia piscatione significavitEc-
tor; quanto magis beatus Pefrus, qui jam piscator clesiam qualiler nunc sit. Quod autern illud feeit in
fuerat, quod noverat fecit, si ad praesensillud lem- initio praedicationissuae, hoc vero post resurreelio-
pus, aliud unde viveret, non invenit ? nem suam, hinc oslendil illam eapturani piscium,
4. Sedrespondebit quispiam : Et cur non invenit, bonos et malos significare, quosnunc habet Ecclesia;
cum Dominuspromiserit dicens, Qumrileprimumre- istam vero tantummodo bonos, quos habebit in aeter-
gnum et jusiiliam Dei, et hmcomnia apponenturvobis num, completa in fine hujus saeculi resurrectione
(Matlh. xi, 33) ? Prorsus etiam sic Dominus quod mortuorum. Denique ibi Jesus non sicut hic in littore
promisit implevit. Nam quis alius pisces qui caperen- stabat, quando jussit pisces capi; sed ascendens in '
tur apposuit? qui non ob aliud credendus est eis in- unam navim quw erat Simonis, rogavit eumut a terra
gessissepenuriam qua compellerenlur ire piseaturs, reduceret pusillum; et in ea sedensdocebat turbas. Ul
nisi disposilum volens exhibere miraculum: ut simul cessavilauiem loqui, dixil ad Simonem: Duc in altum,
et praedicatores Evangelii sui pasceret, et ipsum el laxaie retia vestrain capturam. Et illic quod captum
Evangelium tanto sacramento quod erat de numero esl piseium in naviculis fuit, non sicut hic rete e.x-
piscium commendaturusaugeret. Dequa re etiamnos traxeruut in terram. His signiset siqua alia poiuerint
quod ipse apposuerit, dicere jam debemus. reperiri, ibi Ecclesia in hoc saeculo, hic vero in fine
5. Dicit ergo Simon Pelrus : Vado piscari. Dicunt sseculi figurata est : ideo illud ante, hoc autem post
ei qui cum illo erant: Venitnuset nos lecum.Et exie- resurrectionem Dominifactum esl; quia ibi nosChri-
runt et ascenderuntin navem: el illa noctenihil ajtpre- slus signifieavitvocatos, bic rcsuscitatos. Ihi retia non
henderunt.Mane auiemjam faclo stelilJesusin littore; mitlunlur in tlexteram, ne solos significent bonos,
non tamen cognoverunldhcijmli quia Jesus est. Dicit nec in sinistram , ne solos malos; sed indifferenter,
ergo eisJesus : Pueri, numquidjmlmentariumhabelis? Laxale, inquit, retia veslrain capturam, ut permixtos
Responderuntei : Non. Dicit eis .\Millile in dexteram intelligamusbonos el malos : hic autem, inquit, Mil-
mvigii rete, el invenielh. Miseruntergo, eljam nonva- tite iri dexleram navigiirele, ul signilicareteos qui sta-
lebanl illud trahere a mulliludine piscium. Dicit ergo banl ad dexteram, solosbonos. Ibi rele propter signi-
discipulusille quern ditigebalJesus, Pelro : Dominus ficanda schismata rumpebatur : bie vero quoniam.
esl. Simon Petrus cumaudissetquia Dominusest, lu- lunc jam in illa summa pace sanclortim nulla erunt
nicasuccinxitse, eral enimtmdus, et misit se in tnare. schismata, pertinuit ad Evangelistamdicere, Et cum
Alii auletn dhcipuli navigio venerunl (non enim longe lanti esseni, id esl, tam magni, non esi scissumrete;
eranl a terra, sedquasi cubilis ducenlh), trahentesrete lanquam illud respiceret ubi scissum est, et in illius
piscium.Ut ergo descenderuntin lerram, videruntpru- mali comparatione commcndaret hoc bonum. Ibi ca-
nas posilas, et piscemsuperposilum, el panem. Dicil pta esl mullitudo piscium tanta, ut impleta duo navi-
eis Jesus: Afferlede piscibusquos apprehendislhnunc gia mergerenlur (Luc. x, 3-7), id est, in submersio-
AscenditSimon Pelrus, el iraxit rele in terram plenutn nem premerentur : non enim mersa sunt, sed lanien
magnis piscibus cenlum quinquaginla Iribus. El cum periclilata. Unde enim cxisiunt in Ecclesia, tanta quae
lanli essenl,non estscissumreie. gemimus; nisi cum tantae mullitudini obsisti non po-
6. Hocest magnumsacramentumin magno Joannis test, qusead submergendampropemodumdisciplinam
Evangelio; et ut vehementius commendaretur, loco intrat cum moribus suis a sancloriim itinere penitus
uliimo scriptum. Quod ergo seplem diseipuli fuerunt alienis ? Hic autem miseruni rete in dexteram par-
in ista piscatione, Petrus, et Thomas, et Nalhanael, tem, eljatn tion valebanlillud traherea muliitudine pi-
et duo iilii Zebedaei, et alii duo quorum nomina ta- scium. Quid esl, jam non valebantillud trahere, nisi
centur, isti suo septenario numero finem significant quia illi qui pertinent ad resurrectionem vitse, id est
temporis. Universumquippe septem diebus volvitur ad dextcram , et intra chrisliani nominis retia defun-
tempus. Ad hoe peninet quod mane facto Jesus stetit gunlur , nonnisi in liltore, id est in fine sscculicum
resurrexerint, apparebunt? Ideo non valuerunt sie
(o) Militesitaque stipendiuma provineialibusaccipie- trahere retia, ul in navemrefunderent quos ceperant
bant: quo spectare videturillud supra in Tract. 15, n.
17: «.Aiiquando enimet desertorterret provincialem;sed pisces; sicut dc illis omnibusfacium est, quibus rete
cutrum in.castris sit, et aliquid ilfi prosil characteriile
ein quosignatusest,iiocattenditqui terreri et seducinon disrttptum , et naviculaepressse sunl. Habet autem
. evult. a istos dexlros Ecclesiapost finemvilae hujus in somna
SARCT.AOGEJST,III fSoixan ie-deux.)
mz IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI 4961
pacis, velul in profundo Liieiiles, donec ad litlus rete rus a'b uno usque ad seipsum computaiisomnibus
perveniat quo tr.ihebalui', quasi a cubilis ducenlis. crescens, ad centum quinquaginta tres parvenit. Ad
Quod aulcm illic cluabusnaviculis, propfer circumci- unum enim si adjicias dtio, Ttunt utique tres-, his si
sioncm et praeputium; hoc islo loco ducenlis cubilis adjicias tres el quatuor, fiunt omnes decem ; deihde
cxislimo figuratum,propler uiriusquegeneris electos, si adjicias omnes numeros qui sequuntur usque ad
et circumcisionis et praepulii, fanquam cenlum et decem et septem, ad supradicttim numerum sumraa
centimi; quia in summa centenarii numerus ad dexte- perducitur; id est, si ad deeem, quo ab uno usquead
ram transit. Postremo in illa piscalione numerus pi- quatuor perveneras, addasquinque, fiunt quindecim:
scium non exprimitur, tanquam illud ibi fiat quod his addas sex, et fiunl vigimi uniim ; his addas se-
praediclumest pcr proplielam , Annuntiaviet locutus plem, et fiunt yig nti octo; his addas octo et nnvem
sum ; mulliplicali sunt stqier numerum(Psat. xxxix, et decem , et fiunt quinquaginta quinqiie; bis addas
6) : bicveronon suntaliquisuper numertim, sed cer- undecim et duodeeimet tredecim, et fiunl nonaginta
tus esl numerus centum quinquaginta tres; cujusnu- unum; his rursum quatuordecim et quindecim et
meri ratio Dominoadjuvante reddenda est. sexdecim, etfiunt eenluni triginla sex : huie numero
S. Si enim numerum conslituamus qui Legem si- adde illum qui resfat de quo agilur, id est decem et
gnificet, quid erunl nisi decem? Decalogumquippe septcm , et piscium riumerusille complebitur. Non
Legis, idest, decem notissima illa prsecepia digito ergo tantummodocenttim quinquagimaires sancli ad
Dei duabus lapideis tabulis primtim ftiisse conscripta vitam resurrecttiri significanturaeternam, sed millia
ceiiissimuni nobis est (Deut. ix, 10). Sed Lex quando -sanclorum ad gratiam Spirilus pertinenlium : qua
non adjuvat gralia, praevaricatoresfacil, etlantum- gratia cum Lege Dei lanquam cum advcrsario con-
modo in lillera est : propter lioc enim maxime ait cordatur; ut vivificanteSpiritu liltera non occidat, sed
Aposlolus, Lillera occidit, spiritus aulem vivifical(II quod per liiteram jubetur, Spiritu adjuvanle com-
Cor. ni, 6). Accedatergo ad litteram spirilus, ne oc- pleatur, el si quid minus fit, remittatur. Omnes ergo
cidal liltera quem non vivificatspiritus; sed ut opere- ad istam gratiampertinenles, boc nuraero figurantur,
mur prseceptaLegis, non viribus noslris, sed munere hoc est figurate significantur. Qui numerus ter babet
Salvatoris. Cum autcm accedit ad Legem gratia, id eliam quinquagenarinm numerum, et insuper ipsa
est, ad litteram spiritus, quodammododenario nu- tria propter mysterium Trinitalis : quinquagenarius
mero addilur septenarius. Isto qtiippe numero, id est autem mtiltiplicalisseplem perseplem, et unius ad-
septenario, significariSpiritum sanctum, advertenda jeciionecomplelur; nam septies septem fiunt quadra-
Litlerariim sacrarum documenta lestantur. Nempe ginta novem. Unus aulem addilur, ut eo significelur
enim sanclitas vel sanctificatio ad sanctum proprie unum esse qui per sepiem propler operalionem se-
pertinet Spirilum : unde cnm et Pater spiritus sii, et ptenariam demonstratur : et novimus Spirilum san-
Filius spiritus sit, quoniam Deus spiritus est (Joan. ctiirn post ascensionern Domini quinquagesimo die
iv, 24); et Paler sanclus, et Filius sanctus sit: pro- missum,qucm discipulijussi simt exspectare promis-
prio tamen nomine amborum Spiritus vocatur Spiri- sum (Aci.u, 2-4; i, 4).
tus sanclus. Ubi ergo primura in Lege sonuit sanctifi- 9. Non igilur frustra dictisunl hi pisces et tot et
calio, nisi in die septimo? Non enim sanclificavit tanti, id est et cenlum quinquaginla tres et magni.
Deusdiem primum , in quo fecit lucem ; aut secun- Sic enim scripmm esl : Et traxit retein tefram jrienum
dum, in quo Drmamentum; aut lertium , in quo dis- magnh jriscibuscenlum quinquaginlatribus. Cum enim
crevit mare a terra, et lerra herbam lignumque dixissel Dominus, NonvenisolvereLegem,sedimplere,
produxit; aut quaiium, in quo sidera sunt creala; aut daturus utique Spiritum per querii Lex posset imple-
quintum, in quo animalia quse in aqtiis vivunt el in ri, tanquam septera addilurus ad decem; paucissimis
aere volitant; aut sexttim, in qtio terreslris anima verbis interpositisait, Qui ergo sotveritunumde man-
viva et ipse homo : sed sanclificavil diem septimum, dalh istis minimh, el, docuerilsic homines,minimus
iu quo requievit ab operibus suis (Gen. i, et n, 3). vocabilurinregnocmlorum:quiaulem feceritel docuerit,
Convenienler igitur seplenario numero significatur magnusvocabilurin regno cmlorum.Iste ergo polerit
Spirilus sanclus. Isaias eliam propheta, Requiescet, pertinere ad numerum piscium magnorum. Mininms
inquit, in co Spirilus Dei: eumque deincepscommen- autem illequi solvit faclis quoddocel verbis, in fali Ee-
dans opere vel munere seplenario, Sjriritns, inquil, elesia potest esse, qualem significatpisciumprima illa
sapientiwel intelleclus, spiritus consiliiet forliludinis, caplura, habentem bonoset malos, quia et ipsa dicilur
spiritus scientiwel jrietaiis,el invptebitUlumspiritusli- regnum ccelorum: propler quod ait, Simileest regnum
moris Dei (Isai. xi, 2, 5). Quid in Apocalypsi? nonne cwlorumsagenwmissmtn mare, el ex otnni genere con-
septem spirilus Dei dicunlur (Apoc. iu, 1), cum sit greganti^Matth.xm, 47).Ubivultinlelligietiarabonos,
unus alque idem Spirilus, dividenspropria unicuique et malos; quosdieit in littore, id est, in finesaeculise-
proul vult (l Cor. xn, 11)? Sed operalio sepienaria parandos. Deniqueulostenderetistos minimosrepro-
unius Spirifus sic appellata esl ab eodem Spiritu, qui bos esse, qui docenl bpnaloquendo,qtisesolvuntmale
•scfibentiadfuit, ut seplem spirilus.dicerentur. Cum vivendo,necquasi minimosin vita aeternafuluros, sed
Itaque Legis denario Spiritus sanctus per septenarium 1Editi,et ex omni generepisciumcongreganti.Abest,
numerum accedit, flunf decem et septem : qui nume- pisciwnvaMss.el a graeco^
 49QS TRACTATUSCXXHI. CAPUT XXI. 1966
omninoibi nonfuturos: cum dixisset, Minhnusvocabi- prunas positas, el jriscemsupetyosilum,el panem. Ubi
turinregnocwlorum,continuo subjecit, Dicoenimvobis, non est intelligenduin eliam superposiium pauem
qttta riisiabundaveriljuslilia veslra plus quain Scriba- fuisse prunis, sed tanluin subaudiettduiii, Viderunl.
- rum et Pharismorum,noninirabith in regnum cmlorum Quod verbum sirepetamus eo locoubi subaudiendum
(Matlh.v, 17 - 20). Illi sunt certe, Scribaeet Phariseei, est, ita totum diei polest: Viderunt prunas positas,
qui cathedram Moysi sedent, el de quibus ait, Quw et piscem superpositum, et panem viderunt. Vel ila
dicuntfacite; quw autem faciunl, facere notile : dicunt potius : Viderunt prunas positas, et piscem superpo-
enim et non faciunt (Id. xxm, 2, 3) : doeenl ser- situm, viderunt el panem. Jubenteetiam Dominoat-
monibus, quod solvunl moribus. Consequens est ergo, tulerunt etde piseibus quos ipsi ceperanl; quod eos
ut qui minimus est in regno coelorum, qualis nunc est fecisse quamvis a narrante non esset expressum,
Ecelesia, non intret in regnum ccelorum, qualis tunc tamen Dominumjussisse non lacitum est. Ait enim :
- erit Ecclesia; quoniam docendoquod solvit, ad eorum Affertede piscibusquos apprehendistisnunc (Joan. xxi,
socielalem qui faciunt quod docent, non pertinebil : 9, 10). Et uticjuejubenle illoeosnon fecissequis cre-
et ideo non erit in numero piscium magnorum; quo- dat?Oine ergo fecit-prandium Dominus illis seplem
niam quifecerit et docuerit,tnagnusvocabiturin regno discipulis suis, de pisee scilicet quem prunis stiperpo-
ewlorum.Et quia hic magnus erit, ideo ibi erit, ubi situm videranl, huicadjungensex illis quos ccperaiit,
minimus ille non erit. Usque adeo quippe ibi magni et de pane quem nihilomiiius eos vidisse narraium
erunt, ut qui minor ibi est, major sit eo quo hic ne- est. Piscis assus, Chrislus est passus. Ipse esl el panis
mo major est (Id. xi, 11). Sed lameii qui hic magni qui de ccelodescendit (Id. vi, 41). Huic incorpor.itur
sunt, id est, qtii in regno coelorum, ubi sagena con- Ecclesia ad participandam beatiludinem sempiternam.
gregat bonos et malos, faciunt bona quse doeenl, ipsi Propter quod dictum est, Affertede piscibus quos ap-
erunt in illa regni coelorumaeternifatemajores, quos prehendislisnunc ; ut omnes qui hanc spem gerhnus,
isti ad dexteram et resurrectionem vitse pertinenles per illum septenarium numerum discipulorum, per
indicanl pisces. Sequilur de prandio Dominicum islis quem potest hoc loco nostra universitas intelligi figu-
septem discipulis, el de his quaepost prandium locu- rata, tanto Sacramento nos communicare nossemtis,
lus est, ac de ipsius Evangelii lermino, ut Deus qnod et eidem beatiludini sociari. Hoc Domini prandium
donaverit disseramus: sed hoc non est isto sermone est cura discipulis suis, ad quod Joannes Evangelium -
coarctandum. suum, cum haberetdeCliristoalia mullaquse diceret,
TRACTATUSCXXIII. magna, ut existimo, et rerum magnarum eontempla-
tipne concludit. Hic enim Ecclesia qualis in solis bo-
De eo quod dicit Jesus, Yenite, prandete; usquead id, nis futura
est, significaturper capturam centum quin-
Hoeaulem dixil, significans qua morte clarifiealu-
quaginfa trium piscium; el eis qui hsec credunt,
, rus esset Deum. Cap. xxi, f . 12-19. sperant, diligunl, parlicipatio lantse bealitudinis per
1. In eo quod lerlio Dominus post resurrectionem lioc prandiura demonstratur.
manifestavitse discipulis suis, beati Joannis aposloli • 3. Hoc jam terlio, inquit, manifestatus est Jesus
Evangelium lerminalur : in quo jam pertractavimus, discipulhsuh, cnm resurrexisseia morluis. Quod non
utvaluimus, partem priorem, usque ad eum locum ad ipsas demonstrationes, sed ad dies referre debe-
ubi narralum est «aptos fuisse pisees centum quin- mus (id est primo die, cum surrexit; el post dies
quaginta tres a discipulisquibus se demonstravit, et octo, quando discipttlus Tbomas vidit ef credidil, et
cum magni essenl, retia non esse disrupta. Deinde hodie quando.hoc de piscibus fecit; post quot auteira
quaesequuniur coiisideranda sunt, «tquantum adju- .diesid fecerit, diclum non est) : nam ipso primo die"
vat Dominiis,sicut res postularevidebitur, disseren- non semel visus est, sicut Evangelisiartim oninium
da. Peracla quippe illa piscatione, Dicit eis Jesus : teslimonia collata demonslrant : sed, sicut dictum
Venile,jnandele.El nemoaudebat dhcumbenliuminter- est, secundum dies numerandaesunt manifesfationes
rogareeutn,Tuquises?scientesquiaDominusesi.Siergo ejus, ut ista sil terlia; prima quippe habenda sit \
sciebaui, quidopus erat ut interrogarent? si autem non eademque una propter unum diem, quoliescumque se
optiserat, quare dictumest, twn audebanl; quasi opus, et quibuscumque, die illo quo resurrexit, ostendit;
-esset,sed limore aliquo non auderent? Sensusergo hie secunda post dies ocfo, el haec lerlia, et deinde quo-
est: lanla erai evideniiaveritatis, qua Jesus illis disci- ties voluit usque ad diem quadragesimum, quo ascen-
pulK apparebal, ut eorum non solum negare, sed nec dit in coelum, quamvis non scripta sint omnia.
dnbitare quidem ullus auderel; quoniam si quisquam 4. i Cum ergo prandissent, dicit Simoni Pelro ;
dubitarel, uiique interrogare deberet. Sic ergodictum Simon Joaunis, diligis me plus his? Dicil ei : Eliam
esl, ATemo audebateiim inlerrogare, Tu quis es ? ac si Domine, tu scis quia amo te. Dicil ei : Pasce
agno.
diceretur, Nemo audebat duhiiare quod ipse esset. meos. Dieit ei iterum : Simon Joannis, diligis me ?
2. Et venil Jesus, et accipilpanem, et dat eis, et jri- Ait illi : Eliam, Domine, tu scis quia amo te.-Dicil
scemsimililer.Eccediclumesl etiam quid pranderent: ei: Pasce agnos meos. Dicit ei tertio : Simon Joan-
dequo prandio aliquid suave ac salubre dicemus et nis, amas me? Conlristaius est Petrus, quia dixlt ei
nos, si paseal et nos. Superius narratum est quod isti lerlio, Amas me; et.dicil ei :'Domine, tu omnia scisE
discipuli, cuando descenderunt in terram, viderunt . ^ *•Est,juxla Er. Litgd-et Ven, M.
• 1967 IN JOANNISEYANGELIUM,S. AUGUSTINI , $908.
tu scis quia amo le. Dicit ei : Pasce oves meas. seeulus adjunxit, « Amatorespecuniae,elati,superbi,-
Amen, araen dieo libi; cumesses junior, cingebas le, blaspbemi, parenlibus non obedientes, ingrati,sce-
et ambuiabas ubi volebas : cum autem senueris, ex- lesti, irreligiosi, sine affeclione,detractores, incontv-
tendes manus tuas, el alius te cingel, el ducet quo tu nentes, immites, sine benignitate, prodilores, pro-
nonvis.Hoc autem dixit,significansqua moiieclarifi- caces, caecati,voluptalumamalores magis quam Dei;
caturus essel Detim.i Ilunc invenit exitumillenegatof, habentes speciem pietatis, virtulemautem ejus abne-
et amator; praesumendoelatus, negando prostratus, ganles i (II Tim. m, 1-5). Haecomniamalaabeo velut
flendo purgalus, confifendoprobatus, patiendo coro- fonte manant, quod primum posuit, seipsosamantes.
natus : hunc invenit exitum, ul pro cjus nomine per- Meritodicitur Petro,Diligh me? et respondet, Amote;
fecta dileetione moreretur, cum quo se morittirum eique referlur, Pasce agnos tneos.-et hoe iterum, ioc
perversa feslinatione promiserat. Facial ejus resur- terlio. Ubi eiiam demonstratur unum atque idem esse
rectione firmatus, quod immature pollicebatur infir- amorem et dilectionem : nam etiam Dominus novis-
mus. Hoc enim oporlebat, ut prius Christus pro sime non ait, Diligis tne; sed, Amas me?Non ergo
Pelri salute, deinde Pelrus pro Christi praedicalione nos, sed ipsum amemus; et in pascendis ovibus ejus
morerelur. Praeposterum fuit quod.audere cceperat ea quaesunt ejus, non ea quaesunt nostra quaeramus.
liumana temeritas, cum istum disposuisset ordincm Nescioquo enim inexplicabilimodo, quisquisseipsum,
verilas. Animam suam se positurum pro Cbrislo Pe- non Detimamat, non se amat; et quisquisDeum,non
trus putabal (Joan. xm, 37), pro liberatore liberan- seipsumamat, ipse se amat. Qui enimnon potestvivere
dus; cum Christus venisset animam suain positurus de se, moritur ulique amando se : non ergo se amal,
pro suis omnibus J, in quibus eral el Petrus; quod qui ne vivat se amat. Cum vero ille diligitur de quo
ecce jam factum est. Nunc jam firmitas cordis ad vivitur, non se diligendomagis diligit, qui propterea
suscipiendam mortem pro nomine Dominivera ipso non se diligit, ut eum diligal de quo vivit. Non sint
donanle sumatnr, non falsa nobis erranlibus praesu- ergo seijisosamantesqui pascunt oves Christi, ne tan-
malur. Nunc est ul vitse hujus non metuamus inler - quam suas, sed tanquamipsius eas pascant; et velint
itum ; quia resurgenteDomino viloealteriusprsecessit ex illis sua lucra conquirere, sicut amatorespecuniw;
exemplum. Nunc est, Petre, ul mortcm non timeas; vel eis dominari, sicut elati; vel gloriari de honori-
quia vivil quem moriuum dolebas, el quem pro nobis bus quos ab eis sumunt J sicut sujterbi; vel in lantum
mori carnali amore prohibebas (Mutih.\xi, 21,22). progredi ul eliam haereses faciant, sicut blasphemi:
Ausus es praevenireduetorem, formidasli ejus perse- nec cedanf sanclis palribus, sicut parentibusnon obe-
culorem : jam prelio pro te fuso, nunc est ul sequaris dienles; et eis qui illos 'corrigere volunt quia perire
ensptorem, et sequaris omnino usque ad morfem nolunt, mala pro bonis reddant, sicut ingrati: inter-
crucis. Verba ejus audisli, quem jam veracem pro- ficiant animas el suas et alienas, sicut scelesti; ma-
basti; passurum te ipse prsedixit, qui te praedixerat terna Ecclesiseviscera dissipent, sicut irreligiosi;non
negaturum. compatiantur infirmis, sicut sine affeclione; famam
5. Sed prius Dominus quod sciebat interrogal, nee sanctorummaculare conentur, sicut detractores;cupi-
semel, sed ilerum ac tertio, utrum Pelrus eum dili- , ditates pessimas non refrenent, sicut htconlinenles;
gat; nee aliud toties audit a Pctro, quam se diligi; exerceant Iites, sieut hnmiies; nesciant subvenire,
nec aliud toties commendat Petro, qiiam suas oves sicut sine benignilate;indicent inimicis piorum quae
pasci. Redditur negalioni trinae trina confessio, ne occullanda cognoverint, sicut proditores; humanam
noinus amori lingua serviatquam limori, el plus vocis verecundiam inverecunda exagitatione perturbent,
elicuissevidealur mors imminens, quam vita praesens. sicul procaces; non inlelligant neque quaeloquuntur,
Sit amoris officium,pascere dominicum gregem; si neque de quibus affirmant (l Titn. i, 7), sicut cmcati;
fuil timoris indicium.negare pastorem.Qui hoc animo laetiliascarnales spiritualibusgaudiis anteponant, sic
pascunt oves Christi, ut suas velint esse non Christi, ut voluplalum amaiores tnagis quam Dei. Haec enim
se convincunluramare, non Chrislum; vel gloriandi, atque hujusmodi vilia, sive uni homini aecidant om-
vel dominandi, vel acquirendi cupiditale, non ohe- nia, sive his alia, illis alia dominentur, ex illa radice
diendi et subveniendi et Deo placendi cbaritate. Con- quodammodo pullulant', cum sunt homines seipsos
tra hos ergo vigilat toties inculcata isla vox Christi, amantes.Quod vitium maxime cavendumest eis qui
quos Apostolus gemil sua quserere, noii quse Jesu pascunt oves Christi, ne sua quaerant, non quaeJesu
Chrisli (Plulipp. n, 21). Nam quid est aliud, Diligis Chrisli; et in usus cupiditalum suarum conferant,
me? pasceovesmeas, quam si dicerelur, Si me diligis, pro quibus sanguis fusus est Christi. Cujus amor in
non te pascere cogita : sed oves meas, sicut meas eo qui pascit oves ejtiSj in tam magnum debet spiri-
pasce, non siculluas; gloriam meam in eis qusere, tualeracrescere ardorem, ut vincat etiam morlisnatu-
non tuam; dominiummeum, non luum; lucra mea, ralem timorem, quo mori nolumus, et quando cum
non lua; ne sis in eorum societate qui perlinenl ad Christo vivere volumus. Nam et apostolus Paulus
-
tempora periculosa, seipsos amantes, et caeteraquae dicit seJiabere concupiscentiamdissolvi et esse cum
huic malorum initio connecluntur? Cumenira dixisset Christo (Phiiipp. I, 25)': ingemiscit tamen gravalus,
Apostolus,« Erunt enim homines seipsosamanles; J et non vult exspoliari, sed supervestiri,'ut absorbea-
1 4 DuoMSS., pro suisovibus.t tur morlale a vila (II Cor. v, &).Et huic Dominus
196s TRACTATUSCXXIV. CAPUT XXI. 1970
dileclori suo, Cum senuerh, inquit, exlendesmanus Exiit ergo sermo isie inlef fratres, quia dhcipulus ille
tuas, et alius te cinget, et ducel quo tu non vis. Moc nonmoritur. Etnon dixit ei Jesus, Non,morilur; sed,
enim ei dixit, significansgua morte clarificaluruserat Sic eum volo maneredonecveniam; quid ad te ? Ecce
Deum. Exlendes, inquit, manus luas, hoc cst crucifi- quousque in hoc Evangelio exteuditur quaeslio, quae
geris. Ad hoc autemut venias, alius te cingel, el ducel, sua profunditate non mediocriter mentem scrulanlis
non quo vis, sed quo non vis. Prius dixit quod fierel, exercet. Cur~~enimdicilur Pelro, Sequere tne, nec
et deinde quomodo fieret, Non enim crucifixus, sed dicitur caeterisqui simul aderant? Et profecto eum
utique crucifigendusquo nollet est ducfus : nam cru- sicut magislrum discipuli sequebantur. Sed si ad
cifixusnon quo nolebat abiit, sed polius quo volebat. passionemintelligendumest, numquid solus pro chri-
Solutus quippe a corpore volebat esse cum Christo, stiana veritale passus est Pelrus? Nonne ibi eral in
sed si fieri posset, praeter mortis molestiamvilam illis septem alius filiusZebedseifrater Joannis, qui
concupiscebalaelernam: ad quam molesfiam nolens posfejus aseensionem, ab Herode manifestatur occi-
ductusesl, sed ab ea volens eductus est: nolens ad , sus (Act. xn, 2) ? Verum aliquis dixerii, quoniam Ja-
eam venil, sed volens eam vicit; et reliquil hunc in- cobus non est crucifixus, merito dictum esse Pelro,
firmitalis affectum quo nemo vult mori, usque adeo Sequereme, qui non solum morlem, sed etiam mor-
nafuralem, ut eum bealo Petro ,nec scnectus auferre lem crucis, sicut Christus, experlus est. Sit hoc, si
potuerit, cui dictum est, Cum senuerh, duceris quo nihil aliud quod sit convenicnlius potuerit inveniri.
nonvh. Propter nos consolandos hunc etiam in se Cur ergo de Joanne dictum est, Sic eumvoto manere
iransfipFavit ipse Saivator, dicens, Pater, si fieri donecveniam;quid ad le? et repelitum est, Tu tnese-
votest, transeat a me calix iste (Matih. xxvi, 59) : qui quere; tanquam llle ideo non sequeretur, quoniam
ulique morivenerat, nec habebalmortis necessilatem, eum manere voluit donec veniat? Quis facile aliud
scd volunlatem,potestale positurus animam suam, et dictum esse credat, quam quod fratres credideranl
rursus eam poteslale sumpturus. Sed molestia quan- qui tunc erant, eo quod scilicet non esset discipulus
tacumque sit mortis, debet eam vincere vis amoris, ille moriturus, sed donec Jesus venirel, ista maneret
quo amalur ille qui cumsit vita noslra, eliam mortcm in vita ? Sed hanc opinionem Joannes ipse abstulit,
voluit perferre pro nobis. Nam si nulla esset mortis non hoc dixisse Dominum aperta conlradiclione dc-
vel parva moleslia, non esset tam magna marlyrum clarans. Cur enim subjungeret, ATondixit Jesus, Non
gloria. Sed si pastor bonus qui posuit animam suam morilnr, nisi ne hominum cordibus quod falsum fue-
pro ovibus suis (Joan. x, 18,11), ex ipsis ovibustam ratinhaereret?
mullossibi martyres fecit; quantomagisdebent usque 2. Sed cui placet, adhtic resisfat; et dicat verum
ad mortem pro veritate ccrtare, et usque ad sangui- esse quod ail Joannes, non dixisse Dominum quod
nem adversus peccatum, quibus oves ipsaspascendas, discipulus ille non moritur, sed hoc tamen signilica-
lioc est, docendasregendasquecommittit? Acper hoe lum esse talibus verbis, qualia eum dixisse narravit;
praecedentepassionis ejus exemplo, quis non videal et asserat aposlolum Joannein vivcrc, atque in illo
magis debere imitando paslori hscrerc paslores, si sepulcro ejus quod est apud Ephesura, dormire eum
eum mulfaeeiiam imitataesunt oves, sub quo pastore potius quam moriuum jacere conlendat. Assuraatin
uno in grege uno, et pastores ipsi sunt oves? Omnes argumentum, quod illic tcrra sensimscatere, et quasi
"quippe fecit suas oves, pro quibus est omnibus pas- ebullire perbibetur; alque hoc ejus anhelitu fieii, sive
sus; quia et ipse ut pro omnibus paterelur, ovis est consianler sive pciiinacilcr asseveret. Non enim pos-
faclus. sunt, deesse qui credanl, si non desunt qtii etiam
• Moysen asserant vivere; quia scriptum cst ejus se-
TRACTATUSCXXIV.
pulcrum non inveniri (Deut. xxxiv, 6), et apparuit
Ab eo loco, Et cum hoc dixissef, dicit ei : Scquere cum Dominoin
monte; ubi et Elias fuit (Malth. xvn,
me, elc.,usquein finemEvangelii.Cap. xxi, f . 19- 3), quem mortuum legimus non esse, sed
raptttm
25). (IV Reg. n, 11). Quasi Moysi corpus non pottierit
1. Non parva quaestio est, cur apo.nolo Petro, alicubi sic abscondi, ut prorsus homines lalerel ubi
quando se lertio manifeslavil discipulis, dixerit Do- esset, atque inde ad horam divinitus excitari, quando
minus, Sequere tne; de aposlolo auiem Joanne, Sic cum Chrislo Elias et ipsc sunt visi: sicut ad horam
eumvolomaneredonecveniam; quid ad te? Huic quae- multa sanclorum corporasurrexerunl, quando passus
slioni, quantum Dominus ipse donaverit, sive per- est Chrislus, et post ejus resurrectionem apparuerunt
tractandae,sive solvendae" sermonem novissimumhu- mullis in sancta, sictit scriptura est, civitaie (Matih.
jus operis impendimus. Cum ergo praenumiasset xxvn, 52, 55). Sed lamen, ut dicere coeperam, si
DominusPetro, qua morte clarificaturus esset Deum, quidam Moysen morluum negant, queni Scriplura
dicil ei: Sequereme. Conversus Pelrus vidit illum disci- ipsa, ubi sepulcrum cjus nusquam inveniri legimus,
pulumquemdiligebalJesus, sequentem: qtd el recubuit mortuum lameriesse sine ulla ambiguitate testaiur;
in cmnasuperpectusejus, et dixit, Dotnine,quis esl qui quanto magis Joannes ex istoruin occasione verbo-
tradelle? Hunc ergo cum vidisselPelrus, dicit Jcsn : rum ubi Dominus ait, Sic eutn voto manere donec
Domine,hic autem quid? Dicil ei Jcstis : Sic eum volo venio, creditur vivus dormire sub terra ? Quem tra-
tmnere donec veniam; quid ad le? Tu me sequere. dtint etiam (quod in quibusdam
Scripturis q-uamvis
 "
1971 IN JOANNISEVANGELIUM,S. AUGUSTINI i972
apocryphis reperitnr), qtiando sibi fieri jussit sepul- apparel, ubi interrogansj eum, dixit, Diligh me plus
crum, incoluinem fuisse praesenlem; eoque effosso liis? Quod ulique sciebat, et tamen inlerrogabat, ut
et diligentissimepraeparato, ibi se tanqnam in lectulo etiam nos qui legimus Evangelium, amorem Peiri
collocasse, siatimqne eum esse defunclum : ut autem erga Dominum, et illo interrogante et isto respon-
isti putant, qui hsecverba Dominisic intelligunt,>non denle nossemus. Quod aulem in eo quod respondit
defunctum, sed defiinclo similem cubuisse; et curii Pelrus, Amo le, non addidil, plus-his, hoc respondit
mortuus putaretur, sepulfum fttisse dormienlem; et quod de seipso sciebat. Non «nim quantum ab alio
donec Cbrislus veniat sic manere, suamque \itam quolibet diligeretur scire poteral, qui cor alterius
scaturigine pulveris inuiciire ; qui pnlvis creditur, videre non poterat. Sed tamen supefioribus verbis
ul ab imo ad superlicicmturauli ascendat, flatu qme- dicendo, Eliam, Domine',lu scis (Joan. xxi, 15, !t>),
scentis impelli. Huic opinioni supervacaneumexisti- saiis et ipse declaravit, scientem Dominum interro-
mo relucfari. Viderint enim qui locum sciunt, utrum gasse quod interrogavit. Sciebat igitur Dominusnon
hoc ibi faciat vel paliatur terra quod dicitur; quia et solum quod diligeret, verura eiiam -quod plus illis
revera non a levibus hominibusid audivimus. eum diligerel Pelrus. Et lamen si proponamus quse-
3. Inlerim cedamus opinioni, quam certis docu- rentes, quis duorum sitmelior, utrum qui plus, an
meniis refellere non valemus, ne riirsus aliud quod qui minus diligit Chrislum; quis dubitabit respondere',
a nobis quseratur exsurgat, Cur super htimatum mor- eum qui plus diligit esse meliorem? Item si propo-
luum ipsa humus quodammodovivere ac spirare vi- namus quis duorum sit nielior, utrum quem minus,
deatur. Sed numquid binc lanla ista solvitur qtisestio, an quem plus diligit Chrislus; eum qui plus diligitur
si magno miraculo, qualia potest facere Omnipotens, a Christo, meliorem procul dubio respondeblmus.
tamdiu vivum corpus in sopore sub terra esl, donec In illa ergo comparatione quam prius posui, Petrus
veniat terminus saeeuli?Quin imo fit amplior et diffi- Joanni; in hac vero altera, Joannes anteponiiur Pe-
cilior, cur discipulo Jesus, quem diligebat prae cae- tro. Proinde lerliam sic proponimus : quis est duo-
leris, in tantum ut super pectus ejus discumbere rum discipulorum melior, qui minus quam condisci-
mererelur, pro magno munere long«m in corpore do- pulus ejus diligit Christum, et plus quam condisci-
naverit somnum : cum beatum Petrum per ingentem pulus cjus diligilur a Christo? an ille quem minus
Kiartyrii gloriam, ab' onere ipsius corporis solverit, quam condiscipulum ejus diligit Chrislus, cum plus
eique concesserit quod apostolus Paulus se concu- ipse quam suus condiscipulus diligat Christum? Hic
pisse dixit, et scripsit, Dhsolvi el csse cum Chrislo plane cunctatur responsio, el augetur qtiaestio.Quan-
(Philipp. i, 25). Si aulein quod magis creditur, ideo tum autem ipse sapio, meliorem qui plus diligit Chri-
sanelus Joannes ait, non dixisse Dominum, ATorc mo- stum, felicioremvero quem pltis dilrgitChristus,facile
rilur, ne illis verbis quae dixit, hoc voluisse intelligi responderem; si jtislitiam Liberatoris nostri minus
putaretur; corpusque ejus in sepulcro ejus exanime eum diligentis a quo plus diligitur, ei eum plus a quo
sicut aliorum morluorum jacei : restatut si vere ibi miiius diligilur, quemadmodum defenderem, pervi-
'
fil quod sparsit fama de terra, quae subinde ablala derem.
succrescit, aul ideo fiat tit eo modo commendetur 5. Aggrediar igilur in ejus manifesta misericordia,
preliosa mors ejus, quoniam non eam commendat cujus est oeculta justilia, de solvenda quaeslionetam
martyrium (non enim cum pro fideChristi perseculor ingenli, pro viribusquas ipse donaverit, disputare :
occidil), aut propter aliquid aliud quod nos Jatet. hucusque enim proposita est, non exposita. Expo-
Manel tamen uuaestiocur dixerit Dominusde homine nendaevero ejus hocsit exordium; ut meminerimus
morituro, Sic eumvolomaneredonccveniam. in hoc eorruplibili corpore quod aggravat animam
4. Hlud etiam in his duobus apostolis Petro et (Sap. IX, 15), vitam nos miseram vivere. Sed qui
Joanne quem non moveat ad quaerendum, cur Joan- jam redempti per Mediatorem sumus, et Spiritum
nem plus dilexerit Dominus, cum ipsum Dominum sanctum pignus accepimus, bealam vitam in spe ha-
plus diiexerit Petrus ? Ubicumque enim se comme- bemus, elsi re ipsa nondum tenemus. Spes autem
morat Joannes, uf nomine suo tacito ipse possit inlel- quae videlur, non est spes : quod enim videt quis,
ligi, hoc addit quod eum diligebal Jesus, quasi solum quid speraf? Si autem quod non videmus speramus,
diligerel, ut hoc .signo discerneretur r caeteris, quos per patientiam exspeetamus (Rom. vui, 24, 25). In
ulique omnes diligebat : quid ergo, nisi amplius se malis autem quseqiiisquepalitur, non in bonis quibus
dilectum, cum hoc dicerei, volebal intelligi? quod fruitur, opus est palienlia. Hanc itaque vitam de qua
absit tif mendaciler dieeret. Quod autem majus dare scriplum est, Numquidinon tentatioesl vila humana
poluit Jesus majoris erga eum suaedilectionisindi- super terram (Job vn, 1) ? in qua quotidie clamamus
ciura, quam ut.homo cum caeteris condiseipulissuis ad Dominum, Liberatws a malo (3Iatih. vi, 13), co-
socius tantae salulis, solus lamen discubuerit super gitur homo tolerare etiarii remissis peccalis : quamvis
pectus ipsitis Salvaioris?Porro quod aposiolus Petrus ut in eam venirel miseriam, primum fuerit eausapec-
plus aliis dilexit Cbiistum, possunt qtiidem docu- calum. Producfior est enim poenaquam culpa; ne
menta multa proferri : sed ut longe in alia non ea- parva pularetur culpa, si cum illa finiretur el poena.
mus, ipsius lertiaeraanifestationisDomiiiipaulo supe- Ac per hoc vel ad dembnstralionemdebilaemiseriae,
liore leclione, qusc islam prseecdil, so.tis evidentcr vcl ad emendaiionem labilis viiae, vel ad exercifatio-
 I97g TRACTATUSCXXIV. CAPUT XXI. 1974
nem necessariaepalientise, lemporaliter hominem de- est enim per proprietalem in Cbrislo Ecclesia, hoe
imet poenact qtiera jam ad damnationeni sempiter- est per significationemPelrus in pelra; qua signifiea-
namreumuondetinel culpa. Haeeest istorum dierum, tione iulelligiiur Ghristus pelra, Petrus Ecclesia. Haec
quos iii hac mortaliiale agimus malos, quamvis in igitur Ecelesia quam significabatPelrus, quamdiu de-
ca diligamus videre dies bonos, flenda quidem, sed gil in malis, amando el sequendo Cbristum liberatur
non repreliendenda condilio. Venil enim dti ira Dei a malis. Magis autem sequitur in eis qui certant pro
justa, dequa Scriptura loquens, Homo, inquit, naius veritate usquead moiiem. Sed universitati dieilur,
exmuliere, brevis vitm, et plenus irm ( Job xiv, 1) : Sequereme, pro qua universitate passus est Christus:
cum ira Dei non sit ut homiiiis, idcst periurbalio de quo dicit idem Petrtis, Clirhlus pro nobis passus
concitaii animi,sed tranquilla justisupplicii constilu- est, relinquens nobis exemjrium,ut sequamur vestigia
iio. In hac ira sua Deus non continens',sicul scriptum ejus (1 Pelr. n, 21). Ecce propter quod ei dictum est,
est, miseraliones.suas(Psal. LXXVI,10), praeteralia Sequereme. Est autem alia vita immoiialis, quaenon
solalia miserorum quaegeneri humano prsebere non est in malis : ibi facie ad faciem videbiraus, quod hic
cessat, in plenitudinetemporis, quo ipse sciebat hoc per speculum et in aenigmatevidetur (I Cor. xm, 12),
esse faciendum, misilFilium suum unigenitum(Galat. quando multum in conspieienda verilate proficitur.
ix, i), per quem creavit universa , ut manens Deus Duas itaque vitas sibi divinitus praedicataset com-
fierel homo, el esset mediator Dei el hominum homo mendatas novit Ecclesia, qtiarum est una in fide, al-
Christus Jesus (I Tim. u, 5) : in quem credentes, per lera in specie; una in tempore peregrinationis, altera
lavacrum regeneralionis soluto reatu omoium peeca- in aeteraitate mansionis; una in labore, altera in rc-
torum, et originalis videlieet quod generalio traliit, quie; una in via, altera in patria; una in opere ac-
contra quam maxime regeueratio est instituta, et cae- tionis, altera in mercede conlemplalionis; uua de-
terorum quaemale agendo contracta sunt, liberaren- elinat a malo et facit bonum , altera nullum habet a
tur a damnatione perpetua, et viverent in fide et spe quo declinet malum , et magnum habet quo frualur
et. charitate, peregrinantes in hoc saeculo, atque in bonum; una cum hoste pugnat, allera sine hosle
ejus lenlationibus laboriosis et periculosis, consola- regnaf; una forlis est in adversis, altera nib.ilsentit
tionibusaulem Dei et corporalibus et spiritualibusam- adversi; una carnales libidines frenat, altera spiriiua-
bularent ad conspeclum ejus, viam tenenles, quod libus delectationibusvacat; una esi vincendi cura sol-
eis faclus esl Chrislus. Et quia in ipso quoque ambu- licita, altera vietoriaepace secura; una in tenlationi-
lantes non sunt sine peccatis, quse de hujus vitaein- bus adjuvatur, altera sine ulla tenlatione in ipso ad-
firraitate subrepunt, dedit eleemosynafum remedia jutore laelatur; una subvenit indigenti, altera ibi -est
salufaria, quibus eorum adjuvaretur oratio, ubi eos ubi nullum invenit indigentem; una aliena peecata ut
dicere docuit, Dimiltenobisdebita nostra, sicul et nos sua sibi ignoscanturignoscit, altera nec palitur quod .
diinitiimiisdebiloribusnoslris (Matlh. vi, 12). Hoc agit ignoscat, nee facit quod sibi poscat ignosci; una fia-
Eeclesia spe beata in bac vila aerumnosa : cujus Ec- , gellatur malis, ne extollatur in bonis, altera tanta
clesisePetrus*apostolus,propter Aposlolatus sui pri- plenitudine graliaecaret omni malo, ut sine ulla ten-
inalum, gerebat figuratageneralitate personam.Quod tatione superbiaecohsereatsummo bono; una bona et
enim ad jpsum proprie pertinet, natura unus homo mala discemit, altera quaesola bona sunt cernit: ergo
crat, gratia unus christianus, abundantiore gratia una bona -est, sed adhuc niisera; altera melior et
uims idemque primus apostolus : sed quando ei di- beata. Isla significataesl per apostolum Pelrura , illa
ctum esl, Tibi dabo claves regni cwlorum, ct quod- per Joannem. Tota hic agitur ista usque in hujus sae-
ciimqueligaverhsuper lerram, eril ligatum el in cmlis; euli finem, et illic invenit finem : differtur illa com-
cl quodcumquesolverh super ierram, erit solulumel in plenda post hujus sseculifinem, sed in futuro saeeulo
ccetis, universam significabatEcclesiam, quse in hoc non habetfineni. Ideo dieilur huic, Sequcreme : de
steculo diversis lentationibus velut imbribus, flumi- illo autem, Sic eutnvolomanere donec veniam; quid
nibits, tempestatibusquatilur, et non cadit, quoniam a te? Tu tne sequere. Quid enini esl hoc? Quauium
fundala est super pelram, unde Pelrus nomen acce- sapio, quantum capio, quid est Iroc,nisi, Tu me se-
pit. Non enim a Petro petra, sed Petrus a petra; sicut quere per imitalionem perferendi tomporalia mala;
uoii Christus a cliristiano, sed chrislianus a Christo ille maneat donee sempiterna venio redditurus bona?
voeatur. Ideo quippe ait Dominus, Super hanc pelram Quod apertius ita dici poiesl: Perfecta me sequalur
wdificaboEcclesiammeatii, quia dixerat Petrus, Tu es aciio, infofmata meae passionis excmplo; inchoata
Chrhlus Filius Dei vivi'(Id. xvi, 16-19). Super hanc vero contemplatio maneal doncc venio, perficienda
ergo, inqtiil, petram quam confessus es, sedificabo cum veoeio. Sequitur enitn Cbristum, pervenicns
Ecclesiammeam. Petra enim eral Christus (I Cor.x, -usquead mortera pia pleniludo patientiae : raanet au-
4) : super quod Xundamentumetiam ipse sedificaius lem donec veniat Cbristus, lunc manifesianda pleni-
est Petrtis. Fundamenlum quippe aliud nemo polest ludoscientiae.Hic quippe tolerantur mala hujus mundi
ponere prseier id qnod posilutn esl, quod esl Chrisius in terra morienlium, ibi vidcbuntur bona Doiniuiin
Jesus (Id.m, 11). Ecelesia ergo quae fundatur in terra viventium. Quod enim ait, Volo eutn inanere
Cbristo, claves ab eo regni coelorumaccepit in Petro, donecveniam,non sic intelligendum est quasi dixerit,
id esfpotestatem ligandi solvendiquepeccaia. Quod remanere vel permanere; scd, cxspectarc : quoniara
 1975 IN JOANNIS EYANGELIUM,S. AUGUSTINITRACT. CXXIV. CAP. XXI. 1976
*quodper eum significatur, non ulique nunc, sed cum Nec ipsi soli, sed universa hoc facit sancta Ecclesia
v verierit Christus, implebitur. Quod autem per hunc sponsa Chrisli, ab istis lentationibus eruenda, in illa
significatur, cui dictum est, Tu tne sequere, nisi nunc felieilate servanda. Quas duas vilas Petrus et Joannes
agatnr, non pervenietur ad illud quod exspeclalur. In figuraverunl, singuli singulas : verum et in hac tem-
hae autem activa vita quanto magis Christum diligi- poraliter ambulaverunt ambo per fidem, et illa in
mns, tanto faciliusliberamnramalo. At ipsenos mi- aeternum fruentur ambo per specierri. Omnibus igi-
nus diligit quales nunc sumus; et hinc ideo liberat', tur sanctis ad Christi corpusinseparabiliter perlinen-
ne semper tales simus. Ibi vero araplius nos diligit; tibus, propter hujus vilaeprocellosissimaegubernacu-
quoniam qupd ei displiceat, et quod a nobis auferat, Ium, ad liganda et solvenda peccata claves regni coe-
• BOHhabebimus : nec ob aliud nos hic diligit, uisi ut lorum primus AposlolorumPetrus accepit: eisdemque
sanet et transferat ab his quae non diligil. Hic ergo omnibus sanctis propter vitseillius seeretissimaequie-
tissimum simira, super peelus Chrisfi Joannes evan-
minus, ubi non vult remaneamus : ibi amplius, quo
discubuil. Quoniamneciste solus, sedunlversa
vulttranseamus, etundenon vult pereamus. Ametergo gelisla
eum Petrus, ut ab ista mortalitate liberemur : amelur Ecclesia ligat solvitque peccata : nee ille in principio
Verbtim Deum apud Deura, et cseterade Christi divi-
ab eo Joannes, ut in illa immortalitate servemur.
6. Sed ista ratione illud ostendilur, cur amplius nitate, et de lotius divinilalis trinitate atque unitate
Joannem quam Pelrum amaverit Christus, non cur sublimia, quaein illo regno facie ad faciem conlem-
nune autem donejcveniat Dominus, in speeulo
amplius Petrus quam Joannes amaverit Christum. planda,in
atque aenigmate conluenda sunt, quse prsedicando
Neque enim, si plus nos diligit Christus in futuro sae- de fonte Dominici pecloris solus bibit; sed
culo, ubi cum illo sine fme vivemus, quam in isto ruelaret, Dominus ipsum Evangeliumpro sua cujusque ca-
unde eruimur, ut illic semper simus, proplerea nos ipse
omnibus suis bibendum toto lerrarum orbe
tunc eum minus dilecturi sumus quando meliores eri- pacilate
diffudit. Sunt qui senserint, et hi quidem non contem-
mus; cum meliores ulique nisi amplius eum diligendo, sacri eloquii traciatores, a Christo Joanuem
nullo modo esse possimus. Cur ergo Joannes minus plibiles
eum diligebat quam Petrus, si eam vitam significa- apostolum propterea plus amalum , quod neque uxo-
rem duxerit, et ab ineuntepueritia castissimus vixe-
bat, in qua est mnlto amplius diligendus, nisi quia rit (Hieron. lib. 1 conlra Jovinianutn).Hoc quidem im
proplerea dictum est, Volo eum ntanere, id est exspe- canonicis non evidenterapparet: verumta-
ctare , donec veniam,.quoniam et ipsum amorcm qui Scripluris men id quoque mullum adjuvat congruentiam hujusce
lunc multo arriplior eril, nondum habemus, sed fu-
turnm exspectamus, ut cum ipse venerit, habeamus? sententiae, quod illa vita per eum significataest, ubl
non erunt nuptiae.
in
Nam sicuf Epislola sua idem dicit apostolus, Non-
8. Hic esl discipulusille qui leslhnoniumperhibetde
dum apparuit quod erimus; scimusquoniamcum appa-
similes ei erintus, videbimus eumsiculi his, et scripsit hmc; et scimus qaia verum est leslimo-
ruerii, quoniam nium ejus. Sunt autem, 3iquit, et alia tnulla qumfecit
est (1 Joan. m, 2). Tunc ergo ampliusquod videbi-
auleni Dominusillam fu- Jesus, qumsi scribantur per singula, nec ipsum arbitror
mus, diligemus. Ipse qua? mundum capere eos qui scribendisunt libros. Non spa-
tura est vitam nostrara, qualis in nobis futura sit tio locorum eredendum est mundum capere non posse,
sciens, prasdestinatione plus amat, ut ad eam nos
quse in eo scribi quomodo possenl, si scripta non fer-
amando perdncat. Quocirca quoniam universae viae ret?
sed capacitate legentium comprehendi fortasse
Domini misericordia et veritas (Psal. xxtv, 10), mi- non
seriam nostram prsesentemnovimus, quia senlimus; verbapossent: quamvis salva rerum fide, pleruraque
excedere videanlui;fidem. Quod non fu quando
et ideo misericordiam Domini, quam riobisde miseria
quod eratobscurum vel dubium, causa etra-
liberandis exhiberi volumus, plus amamus, eamque aliquid lioue reddita exponituri: sed quando id quod aper-
quotidie maxime pro peccatorum remissione posci- tum est vet augelur, vel
mus et habemus : hoc per Peirum significatumest tramite extenuatur, nec tamen a
significandseverilatis erratur; quoniam sic
plus amantem, sed minus amatum; quia minus nos verba rem quae indicatur
araat Christus miseros quam beatos. Veritatis autem exeedunt, ut voluntas Io-
quentis nee fallenlis appareat, qui novit quousque
contemplationemqualis tunc fulura esl, niinus ama- credatur, a quo ultra quam credendum est vel minui-
mus, quia nondum novimus nec habemus : haecper tur loquendoaliquid, vel
Joannem signifieata esl minus amanlem , alque ideo dum augetur. Hunc loguendi mo-
et ad ipsam, et ad ejus in nobis amorera, qtialis ei etiamgrseco nomine, non solum graecarum, verum
latinarum litleraruni magistri hyperbolen vo-
debetur, implendum, donee veniat Dominus exspe- cant. Qui modus, sicut hoc
sed id loco, ita in nonnullis aliis
clantem; plus amatum, quia quod per illura fi- divinis Lifteris invenitur ut
hoc efficit beatum.l |: est, Posuerunlin cmlum
guratum cst, os suum (Psal. LXXII,9);' et, Verticemcapiili peram-
7. Nemo tamen islos insignes apostolos separet. bulanliumin delictis suis (Psal. LXVII , 22)'; et muita
Et in eo quod significabat Petrus, ambo erant; et in
quae Scriptuijissanctis non desunt, sicut
eo quod significabatJoannes, ambo fuluri erant. Si- hujusmodi,alii tropi, hoc est locutionum modi. Be quibusope-
gnificando sequebalnr iste , manebat ille : credcndo rositis disputarcm, nisi
autem ambo mala praesentia hujtis miseriae tolera- Evangelista terrainante Evaa-
gelium suum , etiam ipse compellerer meum termi-
bant, ambofulura bonailliusbeatitudinisexspeciabaut. nare sermonem. I
 S. AURELII AUGUSTINI
, . HIPPONENSIS EPISCOPI

JOANNIS 4B PAHTHOS

TRAGTATUS DECEIH".

3|lrologtt&
Meminit Sanctitas vestra Evangelium secundum ibi charitas. Jam ipsum audiamus; et ad ejus verba,
Joannem ex ordine lectionum nos solere traetare : quae Dominus suggerit, etiam vobis ut beneintelli-
sed quia nunc interposita est solemnitas sanctorum gatis, loquamur.
dierum, quibus certas ex Evangelio lectiones oportet TRACTATUSI.
in Eeclesiarecitari, quse ita sunt annuse, ut aliseesse
De eo quod Joannes scribit, Quoderat ab mitio,-quod
uon possint (b); ordo ille quem susceperamus, neces-
sitate paululum inlermissus est, non amissus. Gum ' audivimus, et quod vidimus, elc.,usque ad id, Quo-
niam tenebrae excaecaveruntoculos ejus. Cap. i, et
autem cogitarem quid secundum hilaritatem praesen-
tium dierum per hanc hebdomadnm vobiscum de cap. II, ^.1-11.
Scripturis agerem, quantum Dominus donare digna- 1. Quoderat ab initio, quod audivimus, et quod vi-
• tur, quod posset in islis septem vel octo diebus dimus oculh noslris, et manusnostrmtractaveruntde'
finiri, oecurrit mihi Epislola beali Joannis : ut cujus Verbovitm.Quis est qui manibus tractat Verbum, nisi
Evangeliumpaululum intermisimus<,ejus Epistolam quia Verbumcaro faclum est, et habitavit in nobis?
traciando ab eo non reeedamus; praesertim quia in IIoc autem Verburnquod caro factum esl, ut manibus
ipsa Epislola satis dulci omnibus quibus sanum est tractaretur, coepit esse caro ex virgine Maria : sed
palatum cordis, ubi sapiat panis Dei, et salis me- non tune coepit Verbum, quia quod erat ab inilio
morabili in sancta Ecclesia Dei, maxime Charitas dixit. Videte si non attestatur Epistola sua Evangelio
coBimendalur. Loculus est mulla, et prope omnia de suo, ubi modo audislis, In principio erat Verbum, et
Charitale. Qui habet in se undeaudiat, necesse.est Verbumerat apud Deum (Joan. i, ii, 1). Forle de
gaudeat ad quod audit. Sic enim illi erit leciio ista, Yerbo vitae sic quisque accipiat quasi locutionem
lanquam oleum in fiamma; si est ibi quod nulriatur, quamdam de Christo, non ipsum cOrpusChristi quod
nutrilur, et crescit, el permanet. Item quibusdam sic roanibus traclatum est. Videte quid sequatur: Et ipsa
esse debet, tanquam fiamma ad fomitem; ut si non vita manifestala est. Christus ergo Yerbum vitse^Et
ardebat, accedente sermone accendatur. In qui- unde manifestata est? Erat enim ab inilio; sed non
busdam enim nutritur quod est, in quibusdam accen- eratmanilestala hominibus : manifestata aulem erat
ditur si deesl; ut oranes in una charitate gaudea- Angelis videntibus, et tanquam pane suo cibanlibus.
mus. Ubi aulem charitas, ibi pax; et ubi humilitas, Sed quid ait Scriptura ? Panem Angelorummanducavit
ADSIOKIHO PP. BENEDICTrKOEUM.
HisTractatibuscastigandissubsidiofuerunt codieesMss., e Bigotianabibliolhecaduo, ex Michaelinaet Germanensi
totidem,ex Bemigianatres, unus ex Tlieodericensivetustissimuset optimaenolae,itenjunus ex Benigniana,Vindoei-
nensi, Floriacensi,vincentiana,unus EeclesiaeLaudunensis,unus Abbaliae S. QuinliniBellovacensis;atius Bellovacensis
Ecclesiae, ad
qui caleemnotaturscriptus annoClottiarii Kegisduodeeimo:tum etiamvarianleslecliones,quas ex quinque
MSS.
Belgicis excerpserunt Lovanienses D octores.Perleclae demumfuervuiteditionesAm.Bad.Er. et Lov.
Conwaravimus prceterea eas omnes editiones initio Retr. etConfess. t. 1, memoratas. M.
CbristiannumUd.
(a) Scripli'circiter tione, eademquepaufisperinterinissa, pronunliatosa se
(b) Idnempe etiainin s.ernione252, n. 1, et 259, n. 1, dicitAugustinusin Prolog;o.De his nulfa menlioin Relra-
ut
de Tempore,teslalurusu receptumiirisse, Paschaliso- clationumopere,quonimirumsolosex opusculissuislibros
lemnilaleper septem vel octoaies liistoria Domimcae re- recensuit,sperans aiiuda se edendumopusin Epistolaset
surreetionisreeilareliirsecundumomnesEvangelislas:nee Tractatuspopulares,uti ad Quodvultdeum, Epist.224, scri-,
eddem semper ordiae, sed ita ut LucaeMarcuslionmin- bit. AlinPossidiilndiculo, cap.9, notanttirhis verbis: «De
quampostponeretur.Etvero Traetatashic secundus,quem «EpislolaJoannisad Parthossermonesdecem.» in omni-
sectmdaeferiaePaseliseassignalvetustissimuscodexTbeo- bus Mss.tribuunturAugustino;sed in paucioribusTracta-
derieeosis,ex ipsiusiniiiointelligitur habilusea die qua tus, in aliis sermones,aut Homiliae inscribuntur,additoin
Lucasde illa duobusdiscipulisEmmauseuniibusCttristi nonnullistitulo, SDeCliaritale.In Mss. denique Prologus
apparitionelectusiuerat. Paseliaautemin2 Aprilisincide- pars est primiTractatus,nec ab ipsonotaulla vel tituli, ut
balanno illo416,euinonternereadscribasliosceTraetatus: in Excusis,interpositionedisjungitur.
quippequoscoeptajam antein JoannisEvangeliumTracta-
 1979 1N EPISTGLAMJOANNIS AD PARTHOS S. AUGUSTINt 1980
homo (Psal. Lxxvrr,25). Ergo manifeslata est ipsa carne, et audierunt verba ex ore Domini, et annun-
vita in carne; quia in manifestalione pnsita est, ut liavertmt nobis. El nos ergo audivimus, sed non vi-
res quaesolo corde viden potest, videretur et oculis, dimus. Minusergo stimus f.slice^quamiHiqui viderunt
ul corda sanarel. Solo enim corde videtur Yerbum : etaiidierunt? Et quomodoadjungit, Ul et vos societa- f
earo aulem et oculis corporalibus videtur. Erat unde lem habeatisnobiscum? Iili viderunl, nos non vidimus,
videremus carnem, sed non erat unde videremus et lamen socii sumus; quia lidem communemlene-
Ycrbum : faclum est Verbum caro, quam videre mus. Nam et quidam videndo non credidil, el palpare
posscmus, ul sanaretur in nobis unde Yerbum vi- voluit, el sic credere, et ait : AToitcredamnisi digilos
deremus. meosmiseroin loaim clavorum,elcicalricesejus teligero.
2. Et vidimus, el lestessumus.Forte aliqui fratrum Et prsebtiitse ex tempore palpandum manibushomi-
nesciunt, qui graece non norunt, quid sinl lestesgrae- num , qui semper se , praebel videndum aspectibus
ce : el usitalum nomen esl omnibus el rcligiosum ; Angelorum : et palpavit ille discipulus el exclainavit,
quos enim testes laline dicimus,grsocemarlyres sunl. Dominus meus el Dens meus. Quia letigit Iioniitiem,
Quis autem non audivit martyres, aut in eujus cliri- confessus e^t Deum. El Domiuus consolans ncs qui
stiani ore'non quolidie habital nomen marlyrum ? ipsum jam in coelo sedenlem manu conlreclare non
Aique utinam sic habiict et in corde, ut passiones possumus, sed fide corilingerc, ait illi : Quia vidisli,
marlyrum iraitemur, non eos calcibus pefsequa- credidisli; beali qui non videnl el credunt (Joan. xx,
mur. Ergo hoc dixil, Vidimus, et lestes sumus: 25-29).Nos descripti stimiis,nos desiguatisumus.Fiat
Vidimus, et niartyres sumus. Testiinoniunienim di- ergo in nobis beaiiludo quam Domiims praedi\il fu-
cendo ex eo quod viderunt, et testimonium diceudo turam : firme teueamus quod non \idemus; quia illi
ex eo quod audieruni ab liis qui videruni, cum displi- nuiitianl qui viderunt. Ut ei vos, impiit, socieiaiemha-
ceret ipsum teslimonium hominibus adversus quos beatis nobiscum.Et quid magnum socielatem liabere
dicebatur, passi sunt omnia quse passi sunt marfyres. eum hoiiiiiiibus? Noli conieinnerc; vidc quid addat:
Testcs Dei sunt martyres. Deus tesies habere voltiit El socielns noslra sit ctmiDeo Palre, cl Jcsu Chrhlo
homines, ut ei hoinines habeani tesiein Deum. Vidi- Filio ejus. El hwc, inquil, scribimnsvobis,ut gaudium
mus, inquil, et lestessumus. Ubi viderunl? In inani- vcslrumsit plenum, Plemun g.mdiuin dieit in ipsa so-
festatione. Qnid est, in maniI'estatione?Iiisole, id est cietate, in ipsa cbarilaie, in ipsa unilale.
in hac luee. Undeautem potuit videriin sole qtii fecit i. El luecesl annunliaiioquam audivimusab eo, el
solem, nisi quia in sote posuit labernaculum'suum, et annuntiainusvobis.Quid est lmc? Ipsi videruni, eon-
ipse tanquamsponsus pt ocedensde iltalamosuo, exsut- trectincruni manibus Verbuin vilsc : ab initio erat,
tavil nt gigas ad currendam viam (Psal. xvm, C)? ad lempus visibilis cl palpnbilis faclus est unictis
ille anle solem qui fecit solem J, ille ante luciferum , Filius Dei. Ad qu.iiiirem venit, vel qtiid nobis iiovuiw
ante omnia sidera, anle omnes Angelos,verus creator niKiliavil? Quid docere voluil? Quare fecit lioc quod
(quia omnia pcr ipsum facla sunt, et sine ipso facftim fecit, ut Yeiiium carO|fieret, ui Deus super oinnia
est nihil [Joan. i, 5])-, ul videretur oculis carneis qui indigna ab honiiiiibusl palerclur, ut alapas eorum
solem vident; ipsum tabernaciilum suum in sole po- susiineret de manibusquas ipse formavit? Quid vo-
suit, id est carncm suam in matiifestalionehujus lueis luitdocere? quid voluil ostendere? quid voluit an-
ostendit: etillius sponsi llialamus fuituierus Yirginis, niinliare ? Audiamus: i ain sine fructu praeccpti,audi-
quia in illo utero virginaliconjuncti sunt duo, sponsus lio rei gest-ae,quia natus est Christus , et quia passus
et sponsa, sponsus Yerbum et sponsa caro; quia est Clirislus, avocameriuim inentis esl, non firma-
scriplum est, El erunl duo in carne una (Gen. n, 24); menlura. Quid magnnm audis,? quo iructu audis ',
et Domimis dicit in Evangelio, Igitur jam non duo , -vide. Quid voluit docere? quid aiinuntiare? Audi :
sed unu caro (Mailh. xix, 6). Et Isai.is opiime memi- Quia Dcnslux est, inquit, el tencbrwhieo non sunt
nit ununi essc ipsos duos : loquitur eniin ex persona ullm. Adhuc lucem quidem nominavil, sed obscura
Cliristi, el dicit, Sicut sponsoimposuitmilti tniiram, sunt verba : bonum^st nobisut ipsa lux quain nomi-
el sicut sponsamornavil me ornamento(Isai. LXI, 10). navit, illustrel corda nostra, et videaraus quid dixit.
Unusvidetur loqui, et sponsum se fecit et sponsam IIoccsl quod annuniiamus , quia Deus lux est, et te-
se fecil; qtiia non duo, sed una caro : quia Verbum nebrw in eo non sunt 'nllm. Quis enim auderet dicere
caro facluin esl, el habitavitin-nobis. Illi carni adjtin- quia in Deo sunt lenebrae?Aut quid est ipsa lux ? atit
gitur Ecclesia, el fit Christiis lotus, caput et corpus. quid sunt tenebrae?nc fortc talia dicat, quaead ocu-
5. Et lestes, inquit, sumus; el annuntiamusvobis los istos nostros pertineant. Deus lux esl : ail nescio
vitam mlernatn,qum erat apud Pairem, et manifestata quis, El sol lux est, et luna Iux esl, el lucerna lux
est in nobis: hocest, manifestaia est inter nos; quod esl. Aliquid debet esse Ionge bis majus, longe prae-
apertius diceretur, manifeslata est nobis. Qumergo stantius, longcquesupcremineiitius. Quantum Deusa
vidimuset audivimus,nuntiamusvobis. Intendat Clia- creatura, quantum conditor a condilione, quanium
ritas veslra : Quw ergo vidimusel audivimus,nunlia- sapientia ab eo quod factura est per sapienliam,Ionge
tnus vobis.Illi vidertmt ipsum Dominumpraesenterain 1Lov.,audias.Er.: Qmd
dias? magnumaudh, quo fructuau-
1TresMSS.: Vide
ille autemsol qni fecit solem.Aliiduo: Jam diis ? vide,quid. Lugd.:Quidmagnumaudis.quofructuau-
ete. Ven.:<)Hid
magmimaudis? qiiofntctuBU-
eulemitlesolquifecitsolem. dias, ridc, quidvohdtdoeere?' -M.
 1981 - TRACTATUSI. CAPP. I ET II. 1982
ultra omniadebet esselux ista. El forle vicini ei eri- soeietatem cum illo habemus, si in tenebris ambnla
mus, si qua: sit lux ista cogiioverimus.et ad eam nos mus. Quod si in lumiiieambulamus,sicut et ipse est in
appiicaverimus,utex ipsa illumluemur; qtiia in robis lumine; socielalemhabemuscum invicem.Iu luniiiie
tenebrae sumus, et ab illa illuminati possumus esse ambule;i:us, sicut et Ipse cst in liimine, ut possimus
lus, et non confundidc illa , quia de nobis confun- societalemhabere cum illo. Et quid facimus de pec-
dimur. Quis est qui de se confunditur? Qui se eogno- calis? Audi qtiid sequitur: Et sanguis Jesu Christi
scit peceatorein. Quis de illa non confundilur? Qui,ab Filii ejus pv.rgabilnos ab omnideticlo. Magnam secu-
illa illuminaiur. Quid est ab illa illuminari? Quijam Titatem dedit Deus. Meriio Pascha celebramus , nbi
videl se peccatis tenebrari, el cupit ab illa IHuininari, fusus est sanguis Domhii, quo purgamur ahomni de-
accedit ad lllam: unde dicit Psalmus , Acceditead liclo. Siraus securi: cautionemconlra nos servitutls
eum, el illuminamini; ei vullus veslri non erubescent diabolus tenebat, sed sanguiiie Clnisti delela est.
(Psal. xxxm, 6). Sed non erubesces de illa J, si, Sanguis, inquil, Filii ejus purgabil nos ab omni de
-quando libi te foedum osiendcrit, displiceat libi itclo. Quid est, ab omnidelicto? Attendite : eccejam
foeditastua, ul percipias pulcliritudinem illius. Hoc in nomine Chrisli per sangtiinemejus ', quem iiiinc
est quod vult docere. confessi sunt isti qui appellantur Infanies , mun 'ata
- S. Eifortasseprsepropere illud nos dicimus?Ipse sunt omnia peccata ipsorum. Veteres inlravenini,
hoe manifeslet in consequentibus. Memenlotein prin- novi exierunt. Quid est, veteres inlraverunt, novi -
cipio sermonis nostri, quia Epistola ista chaiitatem exierunt? Senes intraverunt, infantes exierunt. Se-
cornmendat: Deus lux esl, inquit, et tenebrwin eo nectus enim veternosa, velusta vita : infanlia autem
non sunt ullm. Et quid superius dixerat ? Ut sociefa- regenerationis, nova vita. Sed quid facimus? Praeterita
tem habealisndbhcum, et societas noslra sil cum Deo peecata donata sunt, non lanlum ipsis, sed et nobis;
Patreel Filio ejusJesu Chrhto. Porro si Deus lux est, el post donationomet abolitionem omniuin peccato-
et tenebrse in eo non siinl tillie, cl societatem cum rum vivendoin hoc saeculointer leniaiiones, qiwdam
illo habere debemus; el a nobis pellendae sunt tene- forte contracta sunt. Ideo quod potesl liomo faclat;
brse, ul fiat in nobis lux; nam lenebraecum luce so- ipse eonflteatur quod est, ut ab illo curetur qui sem-
cielatem habere non possunt: id''0 vide quid sequa- per est quod est: ipse enim semper erat et est* ; nos
tur: Quod si dixerimus quia socielalemhabemuscum non eramus et sumus.
eo,el in tenebrh ambulamus,mentimur.Habeset apo- 6. Vide enim quid dicat: Quod si dixerimus quia
stolum Pauhun dicenlem , Aut quw sociewsluci ad peccatumnon habemus,nosmetipsosseducimus,et veri-
tenebras(II Cor. vi, 14) ? Dicisle societatem habere tas in nobisnon est. Ergo si le coufesstis fueris pecea-
cum Deo, et in tenebris ambulas ; et Deuslux est, et torem, est in te veritas: nam ipsa veritas lux est.
tenebrwin eo non suntullw: quomodoergo est societas Nondum perfecle splenduil vila tua, quia insuni pec-
luci et tenebris? Jam ergo dical sibi homo, Quid cala ; sed tamen jam illuminari coepisti, quia inest
faciam? unde cro lux? In peccaiis et in iniquilalibus confessio peccatorum. Vide enim quid sequafur :
vivo. Quasi subrepit quaedamdesperaiio et tristitia. Quod si oonfessifuerimus delicla nostra, fidelis est el
Salus nulla esl, nisi insocietate Dei Deus luxesl, et justus, ut dimillatnobisdelicia nosira, et purget nos cx
tenebrwin eo non sunl ullw. Peccata autem lenebrse omni iniquitaie.Non lantum praeterita, sed et si qua
sunt, sicul dicil Apostolusdiabolum et angelos ejus forle eoiilraximus ex hac vita; quia non pntesl homo
rectores lenebrarum harum esse (Ephes. vi, 12). Non quamdiu carnem porlat, nisi habere vel levia pec-
diceret rectores lenebrarum , nisi reclores peccalo- cata. Sed ista levia quaedicimus, noli contemnere.
rum , dominatores iniquorum. Quid ergo facimus, Si «ontemnis , quando appendis ; expavesce, quaudo
fratres mei? Societas cum Deobabenda est, alia spes numeras. Levia mulla faciunl unum grande : uiultae
viiaeaelernaenulla est; Deusauteni lux est, el tenebrw gtiltaaimplenl fltimen; mtilla grana faciunt massam.
in eo sunl nullw: iniquitates aulem tenebrse sunt; Et quaespes est? Anle onmia confessio : ne quisquam
iniquitatibus premimur, ne societalem cum Deo ha- se justum putet, el ante oculos Dei qui videt quod
befe possimus: qtiaeergo spes ? Nonne promiseram est, erigat cervicem homo qui non eral et est. Ante
me aliquidlocuturtim istis diebus quod gaudium fa- omnia ergo conlessio, deinde dileciio : quia de cha-
cial ? Quod si non exbibeo, tristitia cst ista. Deus lux ritate quid dietnm est ? Charitascooperilmultiludinem
esi, ei lenebrwin eo non sunt ullw; peccala lenebrae peccatorum (I Peir. ix, 8). Jam videamus si ipsam
sunl: quid cril nobis ? Atidiamusne forte consoleiur, cliaritalem commendal, propler subrepentia delicta :
erigal, del spem, ne deficiamus in via. Currimus quia sola charilas exstinguil delicta. Superbia exsiin-
enim , el ad p.ilriam currimus; el si nos pervenluros guit charitatem': humililas ergo roborat chariiatem ;
desperamus, ip^a desperatione deficimus. Ille autem charitas exstinguit delicta. Humililaspertinet ad con-
qui ncisvtilt peivenire , ut conservet in palria , pascit fessionem, qua confitemurnos peccatores esse : ipsa
in via. Audiamus ergo : Quod si dixerimusquia so- est humilitas, non ut dicamus illud lingtia; quasi
cieialetnhabemuscumeo , el in lenebris ambulamus;
1 Editi,per sattquinemcrucis Domini,quetn nuuc con-
menthnur, et non facimusveriiatem.Non dicanms quia Koscumaliquot5lss.,per sanguinemejns,cncm,elc.
fessi.
1Lov.:sed erubescisde illa. At pluresMss.,sufTragante 2 ApudLov.,ipse enimestel est.m caeterislibris,ipse
editioneBad.:sed nonerubesces. cnimsempereralel est.
1985 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS,S. AUGUSTINI 198i
propter arrogantiam ne displiceamus hominibus, si Christo advocalum,etinveniriinlerdamnandos super-
nos justos esse dixerimus. Faciunt hoc impii et in- bos. Fralres, Jesum Chrisfumjuslum, ipsum habemus
sani: Scio quidemquia justus sum, sed quid dicturus advocatumad Patrem; ipsepropitiatio est peccatorum
suni ante homines? si me justum dixero, quis ferat, nostrorum.Hoc qui tenuit, haeresim non fecit; hoc
quis toleret? apud Deum nola sit juslilia mea : ego qui tenuit, schismanon fecit. Unde enim facta sunt
tamen dicam me peccatorem ; non quia sum , sed ne schismata? Cum dicunt homines, Nos justi sumus;
arroganlia odiosus inveniar. Dichominibus quod es, cumdicunfhomines, Nos sanetificamiis immundos,
dic Deo quod es. Quia si non dixeris Deo quod cs, nos justificamusirapios, nospetimtis, nos impelra-
damnat Deus quod in te inveniet. Non vis ut ille mus. Joannes aulem quid dixit ? El si quispeccaverit,
damnet ? lu damna. Vis ut ille ignoscal? lu agnosce, advocatumhabemusad '•Patrem, Jesum Christumju-
utpossis Deo dicere, Averte facietn tuam a peccalh stum. Sed dicet aliquis : Ergo sancti non petunt pro
meis. Dicilli etiam illa verba in ipso Psalmo, Quoniam nobis? ergo episcopi elj prsepositinon pelunt pro po-
iniquitatem meam egoagnosco (Psal. L, 11, 5). Quod pulo? Sed attenditeScripluras, el videle quiaetprse- j
si confessifuerimusdelicta noslra, fidelh est et justus, positi commendant se populo. Nam Aposlolus dicit'
qui dimittatnobisdeliclanoslra, et purgetnos cx omni plebi, Orantessimulet pro nobis (Coloss.iv, 3). Orat
iniquitale. Quod si dixerimus quia non peccavimus, Apostoluspro plebe, orat, plebs pro Apostolo. Ora-
mendacemfacimuseum, et verbuinejus noneslin twbis. mus pro vobis, fratres : sed etvos orale pro nobis.
Si dixeris, Non peccavi; illum facis mendacem, cum Invicem pro se omniamembra orent, caput pro omni-
le vis facere veracem. Unde fieri polest ul Deusmen- bus interpellet. Propterea non mirum quia sequitur
dax sit, et homo verax ; cum conlradicat Scriptura ; hic, et elaudit ora dividentibus Ecclesiam Dei. Qui
Omnishomomendax, Deussotus vcrax (Rom. in, 4)? enim dixil 1, Jesum Chrhlum habemusjuslum, et ipse
Ergo Deus per scipsum verax, tu per Deum verax ; propiliatioest peccalorumnoslrorum: propter illos qui
nani per te mendax, se divisuri erant, et dicturi, Ec,cehic est Chrhlus, ecce
7. Et ne forte impunitalem videretur dedisse pee- illic (Matih. xxrv, 25);, et vellent ostendere eum in
calis, quia dixit, Fidelis est'el juslus , qui mundelnos parte qui emit totum , et possidet tolum; continuo
ab omni iniquilale; et dicerenl jam sibi homines,Pec- seculus est, Non tanlum noslrorum, sed et tolius
cemus, seeuri faciamus quod volumus, purgat nos tnundi. Quid esthoc, fralres? Certe invenimuseam in
Christus, fidelisest et juslus, purgat nos ab onmi ini- camph* saltuum (Psal. [cxxxi, 6), invenimus Eecle-
quitate : tollittibi malam securiiatem, et hiserit uti- siam in omnibus gentibus. Ecce Chrislus propitiatio
lem limorem. Male vis esse securus, sollicilus esto. esl peccalorumnoslrorum; non tantumnoslrorum, sed
Fidelis enim est et justus, ul dimiltat nobis delicta et lolius mundi. Eccejhabes Ecclesiam per totum
nostra, si semper tibi displiceas, et muleris donee mundum; noli sequi falsos juslificalores, et vcros
perliciaris. Ideo quid sequilur ? Filioli mei, hwcscribo prascisores3. In illo monte eslo qui implevit orbem
vobis, ut non pecceiis.Sed forte subrepit de vita hu- terrarum (Dan. n, 55) : quia Cbrislus propiliatioest
mana peccatum: quid ergo fiet? Quid? jam despe- peccalorumnoslrorum; non lantum noslrorutn, sed et
ratio erit? Audi : Et siquis, inquit, peccaveril,advo- lotius mundi, quem suo sanguinecoraparavit.
catum habemusad Palrem , Jesum Christum justum ; 9. El in hoc, inquit, cognoscimiiseum, si mandala
et ipsepropitiator est peccaloruinnoslrorum. Ille est ejus servavcrimus.Quae mandala? Qui dicil quia co-
ergo advocatus; da operam lu ne pecces : si de in- gnovil eum, el mandala ejus non servat; mendaxesl, et
flrmitatevitse subrepserit peccalum, continuo vide, in hocverilastwn est. Sed adlrac quaeris, Quse man-
conlinuo displiceat, continuo damna; et cum damna- data? Quiaulem, inquit, servaveritverbumejus, vere
veris, securus ad judicem venies. Ibi habes advoca- in hoc perfecta esl diteciio Dei. Videamus ne ipsum
tum ; noli limere ne perdas causamconfessionistuae. mandatumdileetio vocetur. Quaerebamusenim, quae
Si enim aliquando in hac vita committit se homo di- mandala, el ait, Qui autemservaverilverbumejus,vere
sertaelinguse, et nonperil; commitlis te Verbo, et in hoc perfeclaesl dilcciioDei. Attende Evangelium,
periturus es? Clama, Advocalum habemus ad Pa- si non est hoe mandatum : Mandatum, inquit, novum
trem. do vobis, ul vosinvicemdiligatis( Joan. xm, 54). In
8. Videte ipsum Joannem servantem humilitalem. hoccognoscinmsquia in ipsosumus, si in ipso perfecl^
•Certevir justus erat et magnus, qui de pectore Do- fuerimusi. Perfeclos in dileciione vocat : quae est
mini mysteriorum seereta bibebat; ille, ille qui bi- perfeciio dilectionis? Et inimicos diligere, et ad boc
bendo de peclore Domini divinilalem ruelavit, In diligere, ut sint fraires. Nou enim dilectio nostra car-
principio erat Verbum, et Verbtmi erat apud Deum nalis esse debet. Optare alicui salulem temporalem,
(Joan. i, 1) : ille talis virnon dixit, Advocatum ha- honum esl; stedel si desil, anima lulasil. Optas ali-
belisapud Palrem; sed, Si quh peccaverit,advocatum, cui amico tuo vilam? bcne facis. Gaudes de morte
mquit, habemus.Non dixit, habelis; nec, me habetis, 1 Er.I.ugd.ven. I.ov.,quia clixit.M.
dixit; nec, ipsum Christum habelis , dixil: sed et - Quatuor Mss.:Qttideslhoc? psatmumallcndc,mv;ni-
Chrislum posuit, non se; et kabetnusdixii, non, ha- museamin camph.
3 Edili,prmcipitatores. Mss.,vero,prmchores.
betis. Maluitse ponere in numero peccalorum, ut 4 Islud, si in ipsoperfeciifuerimus,babelurhtc in omni-
haberet advocatum Cbrislum, quam ponere se pro bus codicibus;sed abesta1sacrisBibliis.
 "
4985 TRACTATUSI. CAPP. IET II. I9S6
iniraici tui? male facis. Sed forte et amico luo vila tisperfecti: si autem fralres odilis1, quid estis? ubi
illa quam optas inutilisest, et inimico tuo mors de estis?Respiciat unusquisque cor suum : nonjeneat
qua gaudes utilis fuit. Incertum est ulrum alieui sit odium contra fratreir pro aliquo verbo duro; pro con- '
utilis vita ista,an inutilis; vita vero quae est apud lentione terrae, ne frat lerra. Quisquis enim odit fra-
Deum, sine dubioutilis est. Sic dilige inimicos tuos, trem suum, non dicat quia in lumine ambulat. Quid
ul fratres optes ; sic dilige inimieos tuos, ut in socie- dixi?non dicatquiainChristo ambulat. Qui dicitseesse
latem luam vocetitur. Sie enim dilexit ille qui in inluce,elodit fralremsuutn,in tenebrh est usqueadhuc.
cruce pendens ait: Paler, ignosceillis, quia nesciunt Nescio quis enim ex pagano faetus est christianus; in-
quid faciunt(Luc. xxni, 54). Neque enini dixil, Pater, tendite: ecce in tenebris eral, quando paganus erat;
vivant isli multo tempore; me quidem occidunt, sed modojam christianus factusest; Deo*gratias, omnes
ipsi vivanl. Sedquid ait? Ignosce illis, quia nesciunt gratulantur : recitatur Apostolus gratulans. Fuislis
quidfaciunt. Mortemsempilernam ab eis expellebal, enim aliquandolenebrm; nunc aulem lux in Domino.
prece misericordissima, et potenlia prsestantissima. Adorabat idola,adorat Deum; adorabatquaefecit, ado-
Multi ex eis crediderunt, et dimissus esleis fusussan- ratqui eum fecil. Mutatus est; Deo gralias, omnes
guis Cliristi.Primo fuderunt cum ssevirent, nunc bi- gratulantur Chrisliani. Quare? Quia jam adoralor Pa-
bcrunt cum crederent. In hoc cognoscimusquia in tris el Filii ~elSpiritus sancti, et deleslator dsemonio-
ijiso sumus, si in ipso perfeclifuerimus. De ipsa per- rum et idolorum est. Adhuc de islo Joannes sol-
feclione diligendorum Inimicorum Domintis admo- licitus esl, multis gralulanlibus adhuc suspectus
nens ait : Esioteergo vos perfecti, sicul et Pater vesler est. Fratres, maternam sollicitudinem libenter am-
cwlestisperfectusest (Matlh. x, 48). Qui ergo dicil se pleciamur. Non sine causa maler sollicita est de
in ijisomanere, debetsicut ipse ambulavil el ipse am- nobis, cum alii gaudent: malrem dico charitatem ;
bulare. Qtiomodo, fralres? Quid nos monet? Qui ipsa enim habitabat in corde Joannis, cumista dice-
dicil se in ipso manere, id est in Christo, debet ret. Quare, nisi quia aliquid timet in nobis, et cum
sicut ille ambulavit el ipse ambulare. Forte hoc nos jam nobis homines gratulanlur? Quid est quod ti-
inonel, ul ambulemus in mari?Absit. Hoc ergo, mel? Quidicitse essein lutnine. Quid est hoc? Qtti
ut ambulemusin via jusliiiae. In qua via? Jam com- jam dicit se esse christianum : et fralrem suum odit,
niemoravi.Fixus in cruee erat, et ih ipsa via ambu- in lenebris est usque adhuc Quod exponere non
labat: ipsa esl via charitatis 1, Paier, igtwsce illis,' est; sed quodgaudere sinon fiat, autquod plangere
quia nesciunlquidfaciunl. Sic ergo , si didiceris orare si fiat.
pro iuimico tuo, ambulas viam Domini. 12. Qui diligitfralremsuum,inluminemanel, elscan-
10. Dileclissimi,twn mandalumnovumscribo-vobis, dalumineo non esl. Obsecroper Christum ; pascitnos
sed mandalum velus qnod habebalisab inilio. Quod Deus, refecturi sumus corpora in noraine Christi, et
roandatum velus dixit? Quod habebath , inquit, ab aliquantum refecta sunt, el reficienda sunt; mens no-
iniiio. Ideo ergo vetus, quia jam illud audistis : alio- stra pascatur. Non quia diu dicturus sum, dico; nam
quin conlrarius erit Domino, ubi ait, Mattdatum no- ecce jam finitur lectio : sed ne forle ex taedio minus
vumdo vobis,ul vosinvicem diligalis. Sed mandalum attente audiamus quod maxime necessarium est. Qui
vetus quare ? Non quia ad veterem homineinperlinel. diligitfratrem suutn, in lumine manet, et scandalum
Sed quare? Quod habebath ab iniiio. Mandalumvelus, in eo non est. Qui sunt qui paliunlur scandalum, aut
est verbumquod audhtis. Ideo ergo vetus , quia jam faeiunt? Qui scandalizanturin Christo et in Ecclesia.
audisfts. El idipsum novum ostendit dicens , Iterum QuiinCIiristoscandalizantur,tanquama sole uruntur;
mandatutnnovutnscribovobh. Non allerum, sed idem qui inEcclesia, tanquam a luna. Dicit aulem Psahrus-
ipsum quod dixit velus, idem est et novum. Quare? Per diemsol nonuret te, nequeluna per noctem(Psal.
Quod est verumin ipso et in vobis. Jam quare vetus, cxx, 6 ): id esl, Si lenueris charitalem, nec in Christo
audislis; quia jam illud noveratis. Quare aulem no- scandalumpatieris, nec in Ecclesia; nec Christum re-
vum? Quia tenebrmiransierunt, el lux vera jatn lucel. linques,nee Ecclesiam. Qui enim Ecclesiamrelinquit,
Ecce unde uovum : quia lenebrse advveterem homi- quomodo est in Christo, qui in membris Chrisli non
nem, lux vero ad novum pertinet. Quid dicit aposlo- est ? quomodo est in Christo, qui in corpore Christi
lusPaulus? Exuile vos veterem hominem, et induile nonest? Illi ergopatiunlur scandalum,qui relinquunt
novum(Coloss.m, 9,10). Etilerum quid dicit? Fuis- autChristum aut Ecclesiam. Unde intelligimus quia
tis aliquando tenebrm; nunc aulem lux in Domino inde dixil Psalmus, Pcr diemsolnonurel te, neque lu-
(Ephes. v, 8). na per noctem, quia ipsam ustionem scandalumvult
11, Quidicitse essein lumine; modo manifestatto- intelligi ? Primo ipsam similitudinemattende. Quomo-
tum quod dixil: Qui dicit se esse in lumine, et fra- do qui uritur dicit, Non tolero, non fero, ct subducit
trem suumodil,inlenebrhestusque adhuc. Eia, fra- se : sic qui qusedamnon ferunt in Ecclesia, et subtra-
tres mei, quamdiu dicemus vobis, Diligile inimicos hunt se vel nomini Christi vel Ecclesise, scandalum
(Maith. x, 44)? Videle, quod pejus est, ne adhuc fra-
Ires oderilis. Si fralres solum amaretis, nondum esse- 1 Editihic etinvariis locistractaluum,nunc odith,minc
oderifisferunt.Er., hie, oditis.Lov.,oderitis, sed quatuor
1 in quatuorMss.,ipsaviaesicliaritas. apudipsos Mss.,odilh, et unus MS.,odhth. Lugd,etven.
si autemauditis. M.
 I
-S9S7 IN EPISTOLAMJOANNIS AD PAB.TH0S, S. AUGUSTINI 1988
patiimtur. Videte enim quomodo passi sunt scanda- niorum? Nonne ille lapis crevit, el factus est mons
lum tanquam a sole illi carnales, quibus praedicabai magiuis, et implevit universum orbemterrarum (Dan.
carnem suam Christus, el dicebat: Qui non manduca- n, 54, 55) ? Numquid digito osiendimus isttiui mon- .
verit carnem Filii hominh, el biberit ejus sanguinetn, tem, quomodo ostenditur liominibiis teriia luna (a) 1
itotihabebitin se uiiffm/Sepiuagintafermehomines di- Verbi gralia, quando volunt homines videre lunam no-
\erunl, Durus esl hic sermo; el recesserunl ab eo : vam, dicunt, Ecce luna 1, ecce ubi est: et si sunt ibi
et remanserimiduodecim. Omnesillosussit sol, etre- qui non valeanl inlendere aciem, et dicanl, Ubi? in-
eesserunt, non valentesferre vim verbi. Remanserunt tenditur illis digitus utvideant. Aliquando dum eru-
ergo duodecim. Et ne forte putarent liomines quia bescunt ne caecipnlenuir, tlicuni se vidisse quod non
ipsi prseslanl Christo eredendo in Christum, et non viderunl. Numquid sic osleiidiiuus Ecclesiam, fratres
ab ipso illis praestatur beneficium; cum dnodecim mei? Nomie aperta est? nonne manifesla? nonne le-
remansissenl, ait illis Dominus : Numquid et vos vul- nuit omnes genles? nonne impletur quod anie tot,
tis ire ? Ut uoverilis qtiia vobis necessarius ego sum, annos promissumest Abrabae,in semine ejus benedi-
non vos milii. Uliauiem cjuosnon ussetal sol, respon- ci omnesgeiites(Geii. xxn,18)? Uni fuieli piomissum
derunt ex voce Peiri : Domine, verbumvilwwlernw est, et millibus fldelium mundus impletus est. Ecca
habes; quo ibimus(Joan. vi, 54- 69 ) ? Quos autem mons implens universam faciem lei'rae: ecce civitas
uril Ecclesia tanquam luna per nociem? Qni scliisma,- de qua dictum est, Non jwlest civjias abscondisuper
ta feeeriiiit. Audi ipsum verbum posilum in Apostolo: tnontemconstitula(Ma!ih. v, 14 ). llli autein offendunt
Quis hifirmalur, ct ego rion infirmor ? quis scanda- in montem. Et cum eis dicitur, Ascendile; Nonest
lizalur, et ego.non uror (II Cor. xi, 29 ) ? Quo- mons, dicunt; et faciliusilluc faciem impingun!,qiiam
roodo ergo non esl srandalum in eo qtti diligit illic habilaculum qtiaeriuiit.Isaias besterna die lectas
fratrem? Quia qui diligil fralrem, tolerat omnia est; quisquis vestrmn vigilabat, non oculis lanhim,
propler unilalem ; quia in unitate charitatis est fraier- sed aure, nec aure corporis, sed aure cordis, advertit,-
na dileclio. Cifendit le nescio quis, sive malus, sive Erit in twvissimisdiebus manifestusmonsdomusDonu-
ul lu putas malus, sive ut lu flngis malus, et deseris r.i, paralus in cacuminemonliiim.Quid lain manifesVum
lot bonos? Qualis dilectio fralerna est, qualis appa- quam mons? Sed sunl et monies ignoli, quia in una
ruit in istis (a)? Cum aceusant Afros, deseruerunt or- parle lerrarum positi sunl. Quis vesirum novit Olyra-
2
bem terrarura. Numquidin orbe terrarum sancli non pum montem? quomodoibi qui habiianl, Giddabam
eranl ? Aril inauditi a vobis damnari potuerunl ? Sed nostrum non nornntJ In partibus sunt isli monles.
o si diligeretis fratres, scandalum in vobis non esset. Ille autera mons non sic, quia impievil universam fa-
Audi Psalmum, quid dieat: Pax tnulta diligentibusle- ciern terrse; et de illb dicitur, Paratus in cacumine
gem luam, et nonesteis scandalum (Psal. cxvin, 165). monlium.Mons e^t super cacuininaonmium monlitim.
Pacem mullam dixit eis qui diligunt legem Dei, et El congregabuntur,inqiiil, ad eum omnes genles(Isai.
ideo non eis esse scandalum. Illi ergo qui scandalum ir, 2). Quis errat in Iiocmonle? Quis frangit faciem
patiuntur, pacem perdunt. Et quos dixil non pali scan- olfendendoin illum ? Quisignorat civitatem super mon--
dalum, aut non faccre? Diligenleslegem Dei. Ergo in tem constilulam ? Sed nolite mirari quia ignoratur ab
cbarilate posili sunt. Sed dicit aliquis, LegemDei di- istisquioderunt fratres : quiain tenebris ambulant, et
xit diligentibus,non fratres.-Audi quid Dominusdicat: nesciuntquo eant;quia tenebraoexcaecaveruntocuios
Mandutum twvum do vobh, ut vosinvicem diligath. eorum. Monlemnon vident : nolo niireris, oeulosnon
? tenebraeexcae-
Quid esl lex, nisi mandatum ? Quomodo autem non habent. Unde oculos non habenl Quiu
? fratres oderuut,
patiuntur scandalum, nisi dum sufferuntinvicem ? Si- caverunt eos. Unde probamus Quia
cut Paulus dicit, Sufferenlesinvicetnin dileclione,slu- quiacumoffenduniur in Afris, separanlse ab orbe ler-
dentesservare unilalem spirilus invinculopach ( Ephes. rarum quia non lolerant pro pace Christi quos infa-
xx,2, 5). Et quia ipsa est lex Cbristi, eumdem audi niaiil (b), ettolerantpro parteDonatiquos damnant(c).
apostoluui commendantem ipsam Iegem: Invicem, in- TRACTATUSII.
onera veslra el sic adhnplebilislegcm Chri- Abeo versiculo,Scribo vobis, filioli, quia remillun-
quit, portale,
sti ( Galat. vi, 2). turvobis peccata per nomen ejus; usquead islum,
13. Nam qui odit fratrem suum, in tenebrisest, el in Qui aulem fecerit vbhmlatem Dei, manet iu seler-
tenebrisambulat, et nescilquo eat. Magna res, frafres ; nura, sicul et ipse manet in aeternura. Cap. n,
attendite, rogamus vos. Qui odil fratrem suum, in te- f. 12-17.
nebrhambutat, et neschquo eat; quoniamtenebrwexcw- 1. Omniaquse legunfur do Scripturis sanfetis, ad
caverunt oculosejus. Quid lam csecum, quam isti qui inslructione.m et salntem nostram, intenie oportel
oderunt fratres? Nam ut noveritis quia csecisunl, in audire.- Maximetamen memoriaecommendandasunt.
montem offenderunl. Eadem dico, ne vobis excidant. quae adversus hserelicos valent plurimum ; quorum
Nonne lapis iste qui prsecisus eslde monte sine ma- * onmesfere Mss.,viderelunamnovatn:Ecce luna.sec
dicunt. \
nibus, Chrislus est de regno Judaeorum sine opere babent, °-sex Mss.,Gibbam.Duo,Gibatn.Tres, Gtblam.
maritali ? Nonne ille lapis confregilomnia regna lerra- Tract.4, n. 4.
et daerao- (a) vid. in Joan.Evang.
xum, id esl, omnes domiuationes idolorum (6) scilicelGEcilianum ejusqueordinatores.—(c) Scuicei
Maximiamstas. Vid.Epislolas51,108fetc.
[ (ojBormtfsfjsv
1989 CAPUT II. TRACTATUSII. 1990
insidiaeinfirmioresquosque et negligentiorescircum- nse,et multi libri, hoc habent omnes quod dixit Domi-
venire non cessant. Memenlote Dominumnoslrnm et nus breviter discipulissuis. Quidesthoc? Quia opor-
salvatoremJesum Christum, el mortuum esse pro no- lebat pali Chihlnm, el resurgerelertia die. Habes jam
bis et resurrexisse; mortuum scilicel propter delicla de spooso, quia oporlebatChrisiuinpali el resurgere.
noslra, resurrexisse propler justificalionemnostram Commendatusest nobis sponsus. De sponsavideamus
(Rotn. iv, 25). Sicut modo audistis quia discipulo- quid dicai; ut tu cuni cognoverissponsum et spon-
rum duorum quos inveml in via, tenebanttir oeuline sam , non sine -causa ad nuptias venias. Celebratio
eum agnoscerent: et invenit eos desperantes de re- enim nuptiarum omnis celebratio : Ecclesiae nupliae
demplione quae erat in Chrislo,'et existimantes jam celebranlur. Dueturus est uxorem filius regis, elipse
illum passum ct mortuum fuisse, sicut bomiiiem, nec filiusregis rcx : et qui frequentant,ipsi sunt sponsa.
lanquam Filium Dei pulantes semper vivere; el in Non qtiomodo in nitptiis carualibus alii frequenlant
carne ila morluum ut non reviviseeret, sed tanquam nuplias, el alia uubit, in Ecelesia qui frequeniant, si
unum ex Prophetis : sicutverba eorum paulo ante qui bene frcquenlanl, sponsa fiunt. Omnis enim Ecclesia
intenti eralis, audistis. Tunc aperuit illis Scripturas, sponsa Christi esl, cujus principiumel primiliae caro
incipiens a Moyse per omnes Prophetas, oslendehs Chrisfi est : ibi juncta est sponsa sponso in carne.
eis omnia quae passus erat praedicta fuisse ; ne illi Merito carnem ipsam ciim commendaret *, panem
magis moverenlur., si resurrexissel Dominus,et raa- fregit; el meriio in fractione panis aperti sunt oculi
gis ei non crederent, si de iilo ista ante dicla non es- dFcipulorum , et agnoverunt eum. Quid ergo dixit
senl. Firmitas enim fldei in eo est, quia omnia quae Dominus scriplunVessede se in Lege,et Prophetis, et
evenerunl in Christo, praedicta sunt. 'Discipuli crgo Psalmis? QuiaoporlebaljmtiChrislum.Si non adderet,
eum non agnoverunt, nisi in fractione panis. El vere etresurgere, recte illi plangerenl, qtiorum oculi lene-
qui nonsibi judiciummauducat et bibit (I Cor.xi, 29), banlur; sed et resurgere praedictum est. Et utquid
in fractionepanis Chrislum agnoscit. Poslea et illi un- hoc? quare oporlebal pati Clirislum et resurgere?
decim putabantse spiritutnvidere.Pra:buit se palpan- Propter illum psalnimnquem vobisniaxime eommeri-
dum,qui se prsebuitcrticifigendum;cruciflgendnmini- davimus, qn.irta sabbali, statiune prima novissimae
micis, palpandumamicis : medicustamen omiiium,et hebdomadis. Quare oporiebai Cbristum pati ei resnr-
illorumimpietatis, etistorumincredulilalis 1. Namqtie gere? Propierea 2 : Commcmortibuniur el converlenlur
audistis cum AclusAposlolorumlegerentur, quot mil- ad Dominumuniversiftnesterrw, et adorabunlin con-
lia crediderunlex inlerfectoribusClirisli(Act. n, 41). specluejus universmpalriw gentium(Psal. x\i, 28).
Si crediderunl postea qui occiderant, non erant cre- Nam ut noverilis quia oportebaljmli Chrislumet re-
dituri qui paululumdubilabant ? Et ipsis tamen (quod surgere; et hie quid addidil, ut post commendationem
maxime debelis aniraadvertere, et memoriaevestrae sponsi commendaret et sponsam? Ei jnmdicari, in-
mandare, quia contrainsidiososerrorores Deus voluit quil, in nomineejnspamitenliamet remissionempecca-
ponere firinamentumin Scripturis, contra quas uul- torum per omnesgenles,incijriensab Jerusalem3. Ati-
lus audet loqui,qui quoquo modose vult videri chri-- distis, fralres, tenete. Nemodubitet deEcclcsia, quia
slianum ) cum se palpandumpraebuisset,non illisuf- per omnes genles est; nemo dubitet, quia ab Jerusa-
fecil, nisi de Scripiuris confirmarei cor credentium : Iemcoepil, el omnes gentes implevii. Agnoscimus
prospiciebat enim nos lultiros ; in quo quod palpe- agrum ubi viiis plantata est : cnm autem creverit,
mus nos non habemus, sed quod legamus habemus. non agnoscimus,quia lolum occupavit. Unde coepit?
Si enim proplerea illi crediderunt, quia tenuerunlet Ab Jerusalem. Quo pervenit? Adomnesgentes. Paucae
palpaverunt; nos quid faciemus? Jam Chrislusascen- remanseruni, omnestenebit. Interea dum omnes te-
dit in coelum,non est venlurus nisi in fine, ut judicet net, aliqua sarmentainuliliavisasunt agricolsepraeci-
de vivis el mortuis : unde credituri sumus, nisi un- denda; et fecerunl lisereses et schismata. Non vos
de et ipsospalpantesvoluit confirmari ? Aperuit enim inducanl praecisa, ut praecidamini;hortaraini raagis
illis Scripluras, et ostenditeis quiaoportebatpali Chri- qnaepraecisa sunt, ut iterum inserantur. Manifesium
slum, et impleriornnia quaede illo scripta sunt in le- est Chrislnm passum, resurrexisse, et ascendisse in
ge Moysi,et Prophetis, et Psalmis. Omnem velerem coelum:manifeslataest et Ecclesia,quiaprsedicaturin
textum Scriplurarumcircumplexus esl. Quidquidilla- nomine ejus poenitentiael remissio peccatorum per
rum Scripturarum est, Christum sonal; sed si aures omnes gentes. Unde coepil?Incipiens ab Jerusalem.
inveniat. Et aperuiteis sensum, ut Intelligerent Seri- Audit stultus, vanus, et quid amplius diclunis sum
pturas. Undeet nobis Iiocorandum esl, ut ipse sen- quam caecus,qui lam magnummontemnon videt; qui,
sumnoslrum aperiat. contra lucernam in candelabroposilamoculos claudit?
I 2. Quid aulem ostendil Dominusscriptum de se in 5. Cum eis dicimus, Si christiani catholici eslis,
lege Moysi,etProphetis, et Psalmis? quid ostendit? communicaieilli Ecclesiaeunde Evangeliumtoto orbe
Ipse dieat. Breviter hoc Evangelistaposuil, ut nos diffunditur; iili Jerusalem communicate,qnando cis
nossemus quid in tanla lalitudine Scripturarum cre- dicimus, respondent nobis , Non comniunicamusilli
dere et inlelligere debeamus.Cerfemultsesunt pagi-
1 SexMss.:Meritoul carnemipsamcommendaret
^'•Ouamor Mss.,elilloruniimpietates,et istorumincredu- , *3Er. tugd. «I ven., proplerpsalmum. M.
Iftdiessanavit. Er. Lugd.,incipientes-M.
1991 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 1992
civitati ubi occisus est rex nosler, ubi occisus est Do- bernaculum ejus, Ecclesia ejns: in sole posita est, non
minus nosler : quasi oderint civifafemubi occisus est est in nocte, sed in die. Sed quare illi non agnosco.nl?
Doniinus nosler. Occiderunt Judaei quem invenerunt Redite ad lectionem,ad quam heri flnis factuscst, etvi-
in terra,' exsufflanl isti eum qui sedet in coelo. Qui dete qpare non agnoscunt: Quiodilfratremsuum, in te-
suntpejores, qui contempseruni quia hominem puta- nebrisambulat,etnescilquoeal; quoniamlenebrmexcmca.
bant, an qui Sacramenta ejtis exsufflanl, quem jam verunt oculosejus.Nos ergo sequentiavideamus, etnon
Deum confitenlur ? Sed oderunt videlicet civilatem in simusin tenebris. Undenon eririiusin tenebris?Si ame-
qua occisus est Dominus ipsorum. Pii homines et mi- mus fratres. Unde probatur quiaamamusfralernitatem?
sericordes, multum dolent occisum esse Cluisium, et Quia non scindimusunitatem, quia tenemuscharitatem.
occidunt in hominibus Giiristum I Al ille dilcxit illam 4. Scribo vobis, filioli, quia remitlunlurvobispeccata
civiiatem , et misertus est cjus :~inde dixit incipere per nomen ejus. Ideol fllioli, quia dimissis peccatis.
praedicationem suam, Incipiens ab Jerusalem. Ille ibi nascimini. Sed per cujus nomen remitluntur peccata?
principium fecit prsedicationis nominis sui : et lu Numquid per Auguslini?Ergo nec per nomen Donati,
exhorreseis communionem illius civitalis l? Non est Videris quis Auguslinus, aut quis Donatus : nec per
mirum si praecisusodisli radicem. Quid ait ille disci- nomen Pauli, nec per nomen Petri.Nam dividentibus,
pulis suis? Estoie sedenlesin eivitale, quia ego mitlo sibi Eeclesiam, et part^s facere de unitate conantibus
promhsionem meamin vos (Luc. xxiv, 15-49). Ecce parturiens parvulos mater charilas In Apostolo, ex-
quam civilatem oderunt. Foiie amarcnt, si Judaeiin- 'ponil viscera sua, conscindit quodammodo verbis
lerfeclores Christi iu illa habitarent. Manifesiumest ubera sua, ploral filios quos videt efferri, revocat ad
enim omnes inlerfectores Christi, id est Judaeos, ex- unum nomen eos qui mulla nomina sibi facere vole-
pulsos esse de illa civitate. Qusehabebat saevientesitt bant, repellit ab amore suo ut Christus ametur, et di-
Christum, habet adorantes Chrislum. Proplerea illam cit : Numquid Paulus' pro vobis crucifixusesl? aulin
isti oderunt, quia Chrisliani in illa sunt. Ibi voluit se- nomine Pauli baplizatilesth (I Cor. i, 15)? Quid dicil?
dere discipulos suos, et ibi illis mittere Spiritum san- Nolomei silis,ut mecumsilisl:meeum eslote;,omnes
ctum. Ubi inchoata est Ecclesia", nisi ubi venit de illius sumus qui pro nbbis mortuus esl, qui pro nobis
ccelo Spiritus sancfus, et implevit uno loco sedentes crucifixus est; unde ct bic, Dhnittunlur vobis"peccala
cenlum viginti ? Duodenariusille numerus decuplatus per ttomenejus, non per hominis alicujus.
eral. Sedebant centum viginli homines, et venit Spi- 5. Scribo vobis, patres. Quare primo filii? Quia re-
ritus sanctus, et implevit totum locum, et faelus est miltunturvobh peccalapernomenejus, et regeneramini
sonus, quasi ferrelur flatus vehemens, et linguaedivi- in novam vitam, ideo|fiIii. Patres quare? Quiacogno-
saesunl velut ignis. Audistis Actus Apostolorum,hodie • tiistis eum qui a jmncipioesl: principium euim ad pa-
lecta est ipsa lcclio (a): Cwperunt tinguisloqui quo- ternilatem pertinet. NbvusChristus in carne, sed an-
modo Spiritus dabal eis jnonunliare. Et omnes qui ad- tiquus in divinilate. Quam anliquus pulamus? qtiotan-
eranl iliic, de diversis gentibus venientes Judaei, agno- norurii? Putamusne major quam maler sua? Major
scebant unusquisque linguam suam; et mirabantur plane quammaler: onjnia enim per ipsum facla suul
illos idiolas et imperilos subito didicisse non unam (Joan. i, 3). Si omnia,' et ipsam matrem antiquus fe-
aut duas linguas, sed omnium omnino genlium (Act. cit, de qua nasceretur uovus. Putamusneanlemalrem
1,15, et ii; 1,12). Ubi ergo jam omnes Iinguaesona- solam? Et ante avos matris antiquus. Avus malris
bant, omnes linguaecrediturse ostendebantur. Isli au- ipsius Abraham; et Dominus dicit, Ante Abrahamego
tem qui multum amant Christum, et ideo nolunt com- sum (Id. vin, 58). Ante Abraham dieimus? Coelumet
municare civitaii quoeinlerfecit Christum, sic hono- terra, anlequam esseljhomo, facta sunl. Ante ista fuit
rant Chrislum,ul dicant illum remansisse ad duas Dominus, imo et esl. Optime enim non ait, Ante Abra-
linguas, latinam, et punieam, id est, afram. Solas ham ego fui; scd, AnUAbraliam egosum. Quod enim
duas linguas tenet Christus ? Islae enim duse linguae dicitur quia fuit, non est; et quod dicilur quia erit,
solse sunt in parte Donati, plus non habenl. Evigile- nondum est: illenon novitnlsi esse. Secundum quod
mus, fralres, videamus potius donum Spiritus Dei, et Deus esl, esse novit; fuisse et futurum esse^non
credamus anle diclis de illo, et videamusimplcta quae novit. Dies est ibi unus, sed sempiternus. Non po-
anle dicta sunt in Psalmo : Non sunt loquelmneque nunt iilum diem in niedio heslernus et erastinus:
sermones, quorum non audiantur voceseorum. Et ne heslerno enim die finito, incipiens hodiernus venturo
forte ipsae liuguae venerunt ad unum loeum, et non crastino finietur. Ille unus dies ibi est sine lenebris,
potius donum Chrisli venit ad omnes linguas , audi sine nocte, sine spatiis, sine mensura, sine horis.
quid sequitur : In omnemlerram exiit sonus eorum, et Quodi vis illum dlc :' si vis, dies est; si vis, annus
in fines orbis terrm verba eorum. Quare hoc ? Quia in est; vis, anni sunt.JDictum est enim de ipso 2, Et
[si
soie posuit tabernaculum suum (Psal. xvin, 4 6), id anni luinon deficient(Psal. ci, 28). Quando aulem di-
est, in manifeslo. Tabernaculum ejus, caro ejus; ta- ctus est dies? Quandojdicium est Domino, Ego hodie
1 Editi:exhorreschcommunicationem illiuscivitaih.Mss., genui te (Psal. -n, 7)r Ab aeterno Patre genilus, ex
communionem.
(o) Iiber Act.Apost.anniversaria solemnitatepost Pas- *Er.,sedfflecumsifis.Lugd. etxea.,sedut mecumsilisM.
danemDomini recitabatur; exTract. 6 in Evang. ' Joan., 2 m B.,,deipso die; at Er. Lugd.ven. et lov. carent
SU18. verbo, die, et roerilo. M.
 "
1995 TRACTATUSII. CAPUT II. 1994'
aeternilalegenitus, in aeternitalegenitus: nullo initio, exstirpatorem silvse.Nolitediligeremundum,hocenim
nullo lermino, nullo spatio latiiudinis; quia esl quod sequilur, ncque ca qumsunl in mundo. Si quis dilexerit
est, quiaipse est qui cst. Hocnomen suumdixit Moysi: mundum,dileclioPatris non est in ipso.
Diceseis, Quiesl, tnisiltnead vos(Exod. ni, 14). Quid 9. Audislis quia si quis dilexerit mundum, dilectio
ergo anle Abraham?.quid anleNoe? quid ante Adam? Paliis non est in ijtso. Ne quis dicat in corde suo fal-
AudiScripluram: Ante luciferumgenuile (Psal. cix, 5). sum esse hoc, fralres: Deus dicil, per AposiolumSpi-
Poslremo ante coelumet lerrani. Quare? Quia omnia ritus sanetus locutus est, nihil verius, Si quis dilexerit
per ipsutnfaclasunt, elsine ipso faclum est niliil (Joan. mundum, dilcclioPalrh non esl in ipso. Vis habere di-
i, 5). Ideo p.itres agnoscite: palres enim fiunl agno- lectionem Patris, ul sis cohaeres Filii? Noli diligere
scendo quod esl ab initio. mundum. Exclude malumamoreni mundi, ut implea-
6.' Scribovobis,juvenes.Fiiii sunl, patres sunt, ju- ris amore Dei. Vas es, sed adhue plenus cs; funde
venes suut; filii, qnia nasctmtur; patres, quia princi- quod habes, ut accipias qutid non habes. Cerle jam
pium agiioscunl: juxenes quare? Quia vicislis mali- renali suntex aqna ei Spiritu fralres nostri; et nos ante
gittttn. In filiis nativilas, in patribus antiquilas, in aliquot annosrenati sumus e.x aqua ct Spiritti. Bonum
juveuibus forliuido. Si malignus a jttvcnibus vincitur, est nobis ul non diliganiusmundum, ne remaneant in
ptignat noliiscum. Ptignat, sed non expugnal. Quare? nobis Saciamenla ad damnalionem,nonfirmamentaad
Quia nos sumus fortes, an quia ille esi fortis in nobis, salulem.Firmamentumsaltiiisest, habereradicemcha-
qtii inter manus perscqtientitmiinftrmusinventusesl? ritatis, habere virtutem pielatis, iiorf.formam solam.
llle nos fortes fecit, qtii pcrsequeutibus non restilif. Bona forma, sanciaforma: scd quid valelforma, si non
Crucifixus esl enim ex infirmitate, sed vivil ex virur.e leneat radicem ? Sarmentumpraecisumnonnein ignem
,Dei (II Cor. xm, 4). mittitur? Habeforraam,sediii radice. Quomodoaulem
. 7. Scribo vobis,jmeri. Undepueri? Quia cognovhlh radicamini, utnon eradicemini? Tenendo charitatein,
Patretn. Scribo vobh, patres: commcndat hoc, et re- sicut dicit apostolusPaulus, In chariiateradicaii et fun-
petil (a), Quia cognovhiheum qui a jnincipio esi. Me- dati (Ejriies.tn, 17). Quomodoibi radicabitur charitas,
mentote vos patres esse: si obliviscimini eum qui a inlertaiita silvosa amoris mundi? Exstirpatesilvas.
principioest, perdidislis paterniiatem. Scribo vobh, Magnumsemen posituri estis; non sit m agro quod -
juvenes. Etiant alque eliam considerate, quia juvenes effocetseraen. Htecsunt verba exsiirpantia quaedixit:
estis : pugnate, ul viucalis; tincite, ut coronemini; Nolile diligeretnundum, neqne ea quwsunl in mundo.
humiles estote, ne cadatis in pugna. Scribo vobis, ju- Si quis dilexeritmutidum, non esl charilasPatris in eo.
tencs, quia forleseslis,el verbumDei in vobismanet, ct 10. Quia omne quocl in mundo est, desiderium est
vichlis maligttum. carnis, et desideriitmoculorutn, ct ambiiio swculi, iria
8. Haecomnia, fralres, quia cognovimus id quod a dixit, qumnonsunl ex Palre, sed ex mundo sunt. Et
principiO" est, quiafortes sumus, qtiia cognovimubPa- mundtis iransil et desideria ejus: qui autem feceritvo-
Irem: omniaislaquasi cognilionemcommendant,clia- lunlatemDei, manclin wlernum,sicul et ij)se manelin
rilatem iion conimeiid.nit? Si cogno\imtis, amemus : mlemutii. Quare non amem quod fecit Dens *? Quitl
nam cognitio sine cbaritate non salvos facit. Seienlia vis? utrum amare lemporalia, ei transire ctim tem-
inflal, charilas aedifical(i Cor. vnr, i). Si confileri pore; an mundtim nouamare, el in aeternum vivere
vullisetnon amare, incipilisdaenionibiissimiles esse. cum Deo? Hertimlemporaliumfiuviusfrabit: sed lan-
ConfilebanturdsemonesFilium Dci, et dicebant, Quid quani circa fluvium arbor nala est Dominus nosier
nobisel tibi (Multh.vuf, 29)?ct repellebantur. Confi- Jesus Cliristus. Assumpsil carnera, mortuus est, re-
lemini, el ampieciimini. llli euim limebant de iniqui- sunexit, asceiidilin coelum. Voluil se quodainmodo
talibus suis; vos amaie dimissorem iniquiiattim ve- circa fluvium temporaliura plantare. Uaperis in prae-
slrarum. Sed quomodo poterimus ainare Deum, si ceps? tene ligiium. Yolvitte amor mundi? LeneChri-
amamusmunduni?Parat nos ergo inliabitari eharifa- sium. Propter te faettisest lemporalis, ut lu fias aeter-
te 1. Duosunt amores, mundi et Dei: si mundi amor. nus; quia et ille sic iactus est lemporalis, ut maneret
babitet, non est qua intret amor Dei: recedat amor aeternus. Accessit illi aliquid ex tempore, non de-
mundi, et babitet Dei; melior accipiat locum. Ama- cessit ex aelerniiaie. Tu autem temporalis nalus es,
bas niundum, noli amare nnindum : cum exhauseris el per peccalum lemporalis factus es : tu factuS'
corluura amore teneno, hauries amorein divinum;et es temporalis per peccalum, ille factus est lemporaliS'
ineipil habitare jam charilas, de qua nihil mnli polest per misericordiaindimittendipeceata. Quantum inler--
procedere. Audite ergo verba purgantis modo. Quasi cst, cum duo sunl in carcere, inter reum et visitato-
agruminveiiitcorda hominum: sed quomodoinvenil? rem ipsius? Homo enim aliqtiando venit ad amicuira
Si silvam invenit, exstirpat; si agrum purgalum inve- suum, et intrat visilare cum, et ambo in carcere vi-
nli, pliintat. Plantare ibi vult arborem, cbariialem. dentur;sed mullum distant et dislincti sunt. llluroj '
Et quam silvamvult exstirpare?Amoremmundi. Audi causa premii, illum bumanitas addtixil. Sic in ista'
1 Er.: sed quomodojmterimusamare netitn, si umamus mortalitate, nos reatu tenebamur; ille misericordiaj
mundvm? Si amainusmundum,sejiarat nos a cliaritate descendil: intravit ad captivumredemptor, non op—
Dei.Lugd.,si amamusmmidum? Si atnamusmundum,se-
jmrat nosa charilateSei. parat nos ergoinhabitarechari- - s -Am.CaJ.et novemMss.carent his
talem. M. verbis, Qimrenm*
(«) »JIIrepetil in vuigata,nee in graeco. amcmaiwdfecilDens?
SASCT.AUGCST. III. o•- - < (Soixanle-trois.J ,_.
4995 .-">----, LNEPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTM "*- ~s 1996
prcssor. Dominus pro nobis sanguinem sutim fudil, vocatur, siveilla, sivp'i'13, Omnes enim dilectores
retlemit nos, mutavil spein noslram. Adluic portamus mundi, qtiia dilectione ishabilam mimdum; sicut
Kiorialiiatem carnis, el de futura immortalitate prae- coeluminbabilani qtiorura sursiim est cor , et ainbu-
sumimus: el in mari flucluamus, sed anchoram spei lant carne in terra : oranes ergo dileetores mundi
in tcrra jam fiximus. mundus vocanlur. Ipsi non habent nisi ista tria, desi-
H. Sed non diligamus mundum, neque ea quaein derium carnis, desiderium oculoruin, ct ambitionem
mundo suni. Quaeenimin mundo sunt, desideriumcar- saeetdi.Desideranl eninrmanducare, bibere, coneuni-
itis cst, el desideriumocutorum, et ambiliosmculi.Tria bere, uli voluptalibus islis. Nuniquid non est in Iiis
smil isia: ne quis forte dical, Quse in mtindo stmt, modtis? Aut quando dicilur, Nolite ista diligere, hoc
Deus fecil, id &>i,rceimi et ferrain, mare, solera, lu- dicilur, ul non manducetis, aul non bibatis, aut filios
nam, stellas, omnia ornameuia coelorum. Quoesunt non procreetis ? Non hoc dicilur. Sed sit modus pro-
ornamenfa maris? Omnia repenlia. Quae ferrae?Ani- ptcr Creatorem, ul non yos illigenlisla dileciione; nc
malia, arbores, volalilia. Isla sunt inmtindo, Deusilla ad frueiiduiiiboeamelis,quodaduleiidum habere debe-
fccit. Quare ergo non araem quod Detis fceit? Spiiitus lis. Nonautemprobamini,nisi quandovobisproponun-
Dei sil in te, nt videas quia liaecomnia bona sunt:sed fur dno,liocaut illud: Justiliam vis, an lucra?Nonbabeo
vae tibi si amaveiiscondita, etdeserucris condiiorcm. mide vivam, non liabeoundeniandueem,non liabeotin-
Pulcbra sunt tibi; scd quanto esi ille pulcbrior qui de bibam. Sed quitf,si non poles hahere isla nisi per
ista formavil? Inicndai Cbaritas veslra. Simililtidini- iiiiqtiilalcm? Nonne melitis amas quod non amitlis ,
bus enim potesiis insirui: ne subrepat vobis satanas, quam iniquitiitcm commiuis? Lucruin auri vides ,
dicens quod solet diccre, Bene voliis sit in crealura damnum fidei non vides. Hoc ergo, ait nobis, desidc-
Dei; quarc illa feeit, nisi ut bene vobis sit? El in- riitmcarnis csl, id est, desidermm earum rerum quse,
ebrianlur, ctperetinl, ctobliviscimlurCrealoremsuuin: pertinenl ad carnem, sicut cibus et concubiius, et
dum non temperanter, sed cupidc utunlur creatis, caeierahujusmodi.
Crealor coutemnitur. De lalibus dicil Aposlolus: Co- 15. Et desideriumoculorutn: desiderium oculorura
luerunt et servieruntcrealurmpotiusquatn Creatori, qui dicit oiiinemciiriositnlcm. Jam quam late patet cn-
eslbenedictusiu smcula (Rom. l, 25). Non le proliibel riosilas ? Ipsa in spectaculis, in theatris, iu sacramen-
Deus amare ista, sed non diligere ad bcatitudinem ; lis diaboli, in magicis artibus , in malcficiis ipsa cst
sed approbare et laudare ulames Crealorem. Qucin- curiosilas. Aliquando teiual eiiam servos Dci, ul ve-
admodum, fratres, si sponsus faccret sponssesuaean- lint quasi miraetilum lacere, lentare utrum exaudiat
nulum, et illa acceptum annulum plus diligeret quam illos Deus in miraculis ; curiosilas est, hoe csl desi-
sponsum qui illi fecil annulum; nonnc in ipso dono deriuni oculoruni; non est a Paire. Si dedil Deus .
sponsi adultcra anima deprebenderetur, quamvishec fac; obtulit cnim ul facias : non enim qui non feee-
amaret quod dedit sponsus? Certe hoc amaret quod rranl, ad regnum Dei aion pertinebunt. Cum gaude-
dedil sponsus : tamcn si dicerel, Sufficitmihi annulus rent Apostoli quia damioiiiaeis suhjecla eranl, quid
iste, jam illius faciem nolo videre; qualis csset? Quis eis dixil Dominus? Nolile in hoc gaudere; sed gaudele
non deleslaretiir hanc anientiain? quis non adulteri- quoniiiinnominaveslra scripla sunl in cmlo (Luc. x ,
num aniniuinconvincerel?Amas aurtira pro viro, amas 20). indc voluit gauderc Aposiolos, undc gaudes et
annulum pro sponso : si hoc csliii te, ut ames annii- tu. Vaetibi enim, si nomen luuni non est scriplum in
Ium pro sponso luo, et nolis videre sponsum luum ; coelo.Numquid vaetibi, si non susciiaveris mortuos?
ad hoe libi arrham dedit, ut non fe oppigneraret, sed numquid vaelibi, si non ambtilaverisin mari ? num-
averte.ret. Ad boc utique arrbam dal sponsus, ut in quid vaetibi, si non excluseris daemonia? Si accepi-
arrba sua ipse amelur. Ergo dedil fibi Deus omnia sti tinde facias, utere humiliter, non superbe. Nam et
isla, ama illum qui feeil. litis est quod libi vult dare, de quibusdam pseudoprophetis dixit Doininus , qtiia
id esf, seipsum, qui ista fecif. Si aulemamaveih baec, factnrisunt signa el prodigia (Matlli. xxix, 2i). Ergo
quamvis illa Detts fecerit, el neglexeris Crealorem, et non sit ambilio saeculi.Ambitio saeculisuperbia est.
amavcris mundum; nonne tuus amor adultcriisusde- Jactare se vult in honoribus; magnus sibi videtur
putabitur 1? homo, sive de diviliis, sive de aliqua polentia.
12. Mundtisenim appellatur non solum isla f.ibrica ii. Tria sunt ista, et nihil invenisunde lentelur cu-
quam fecit Deus, coelumel lerra, mare, visibilia et pidiiashumana, nisi aul desideriocarnis, aul desiderio
invisibilia : sed habilatores mundi miindus vocaniur, oculorum, aut ambilione saeeuli.Per ista tria tenta-
quomodo domus vocalur el parietes el inhabitantes. tus est Dominus a diabolo. Desiderio earnis tentaius
Et aliquando laudamus donitim, et vituperamus inba- esl, quando dictumest ei, Si Filius Dei es, diclajridi-
bitames. Dicimusenim, Bona domus; quia marmo- bus istisul jmnesfiant; iquandoesurivit posljejunium.,
raia esl et pulchre laqueata : et aliter dicimus, Bona Sed quomodo repulit lenlatorem , et docuit ptignare
doinus; nemo ibi patifur injuri.im , null.e rapinse, miliiem ? Attende quid illi ait: Non in solo pane vivit
liullce oppressiones ibi fiunl. Modo non parietes lau- homo,sedin omniverboDei. Tenlalus est el desiderio
damus, sed inhabitatores parielum : domtis lamen octilorumde miracuIo,|quandoei dixit: Miitete deor-
1 Kss.,et amaverismundum,delinquis.Am.Bad.F.r., el sum, cjuiascriplum esl, Angelh suismandavilde le, ut
amaverhmundum,amittiscreatoremaui fecittmmdum. stiscipiantle, ne quatido offendasad tattidem pedem
 '" ' ' i998
1997 TRACTATUSII. CAPUT II.
tuum. Ille restitil tentalori : si enim facerel miracu- aqua et Spirilu nascitur nisi volens. Ergo si vuil,
Ium , non viderelur nisi aut cessisse , aul curiositale crcscit : si vult, dccrescil. Quid est erescere? Profi-
fecisse : fecit euim quando voluit lanquam Detis, sed cere. Qtiid est decresccre? Deficere. Quisquis novit
tanquam infirmos etirans. Nam si tunc faceret, quasi nalinn se esse, audiat quia pner esl et infans; avide
laniuinmodo miraeulum voluisse facere .putarelur, inhiel uberibus matris, et cito crescit. Esl atiiein ma-,
Sed no hoc homines sentjrent,,altende quid respon- lerEcelesia; et ubera ejns duo Teslamenta Scriplu-
dit; et qtiando tibi lalis tenlalio eveneril, dic illud rartnn divinarum. Ilinc sugatur lac omnium sacra-
el lu , Rcdi posi tne, satanas ; scriptumest enim, Non mcntorum lemporaliter pro aelerna salute nostra ge-
tentabisDominum Deum tuum : id est, Si boc fecero. stortim , ut nulrhiis alque roboratus perveniat ad
tentabo Detim. Hoc dixit, quod fe voluit dicere. mandiicandura cibum , quod est, In princijrio crat
Quando tibi suggerit inimicus, Qualis homo , qualis Verbum,et Verbumerat apud Detim, et Deus erat Ver-
christianus ? modo vel unum miraculum fecisti, aut bum (Joan. i, 1). Lac nostrum Clirislus humilis est;
oraiionibus tuis mortui surrexerunf, aut febrieiiies clbtis noster, idem ipse Christus sequalis Patri. Lacte
sanasti ? si vere esses alieujus momenii*, faccres ali- tenutrit, ut pane pascat :nam cordecontingere Jesum
quod miraculura : responde et dic, ScrijUumesl, Non spiritualiier, bocestcognoscere quiaaequalisestPatri.
tenlabis Dominum Deum tuum : non ergo tentabo 2. Proplerea et Mariam prohibebat se langere , et
Deum, quasi lunc periineam ad Deum si fecero mira- dicebat ei : Noli me tangere; nondumenim ascendiad
culum, el noii pertineam si non fecero. Et ubi sunt Pairem. Quid esl boc? Discipulis se palpandumprse-
verba ejus, Gaudeiequia nomina veslra scripta sunl in buit, et Marioe contactum vitavit ? Nonne ipse est
cmlo? De ambilioiie sseculiquomodo tentalus est Do- qui dubitanli discipulodixit, Mitte digitos, et palpa
minus? Quantlqelevavit eum in excelsum, ef dixil ei: cicalrices(Id. xx, 17, 27) ? Numquid jam adPalrem
liwc omniatibi dabo, si proslraius adoraverh me. De ascenderat? Quare ergo Mariam prohibel, el uicit,
clalione regni lerreui voluit tcnlare rogem saeculo- Noli me langere; nondum enim ascendi ad Palrem?
rum ! : sed Dominus qui fecit eoeluraet lerrain,'dia- An.hoc dicluii sumus, qtiod a viris se tnngi non li-
bolutn calcabat. Qtiid magnum , a Domiuodiabolum niuit, et a mulieribus tangi timuit ? Contactus illius
vinei ? Quid ergo respoudit diabolo, nisi quod le do- omncni carnem mundat. Qnibus primo voluit manife-
cuit tit respondeas ? Scriplnm est, DoinhmmDeuiu siari, ab his se limuit contrcciari ? Noniie viris re-
luum adorabh, el ilti soli servies(Matlh. iv, 1-10). Te- surreelioejus per femiuas ntiniiala est, ut conlraria
nentes isla, non habebitis cotictipisccntiam mundi : arfe serpens viuceretur? Quiacnim ille morlem primo
isou habendo concupiscenliam miindi, non vos subjti- Iiomini per feminam nuniiavit; et viris vita per femi-
gabit nec desiderium car:ds , nec desidcrium oculo- uam mmiiata esi. Quare ergo se langi noluil, nisi qtiia
rum , nec ambitio sxctili; ei facieiis locum chariiati conlaclum illum spiritualem inteiiigivoluit? Conlaclus
venieriti, tit diligatis Deum. Qula si fneiit ibi dilcclio spiritualis est de corde mundo. Ille attingil de corde
mundi, non ibi crit dilectio Dei. Tenele potius dile- mmido Cliristum, qui eum intclligit Patri cosequa-
ciionem Dei , ut quomodoDeus est aelernus, sic et Iem. Qui iitiicmnondum intelligit divinitatem Cliristi,
vos mane.ttis in seternura : quia talis est quisque, usque ad earnem venit, usque ad divinitalem non ve-
qualis ejus dileelio est. Terram diligis ? terra eris. nit. Quidaulem magnum est, usque illucaltingere,
Deiiradiligis? quid dicam? deus eris? Nonaudeo di- usqtte quo persecutores qui erueifixertinl ? Illud est
cere ex me, Scripluras audiamus : Ego dixi, Dii eslis, magnum, intelligere Yerbum Deum apud Deum in
et filii Atlisshni omnes(Psat, LXXXI, G). Si crgo vultis principio, per quod facta sunt omnia : qualem se co-
esse dii et filii Allisslmi, nolile ailigere tnundum, ttec gnosci voiebat, qtiando ait Pbilippo , Tanto lemjwre
ea quw sunt in mundo. Si quis dilcxeril mundum, non vobiscumsum, el tion cognovhlhtne, Philijjpe? Qui vi-
est chariias Paliis in illo. Quia omnia quw sunt in det me, videt et Pairetn (Joan. xiv, 9).
mundo, desideriumcarnis esl, et desideriumpculorum, 5. Sed ne quis piger sit ad proficiendum, audiat:
et atnbilioswculi,quw non esi ex Palre, sedcxmundo : Pueri, novissimahora esl. Proficile, currile, crescile,
id est, ab Uominibus dilectoribus mundi. Et mundus novissimabora est. Ipsa novissimabora diuturna est;
transit, el desideriaejus : qui autem facil volunlalem tameii novisbiina esl. Ilorani enim pro tempore po-
Dei, manel in mlernum, siculet Deusmanetinmternum. suit novissimo; quia in novissiinis temporibus veniet
TRACTATUS III. Dominusnosler Jesus Chrisfus. Sed dicturi stmt ali-
De eo quod sequilur, Pueri, noyissima hora est; usque qui : Qtiomodonovissimuniteinpus? quomodo novis-
ad id, Unctio ipsius docel vos de omnibus. Cap. n, sima hora ? certe prius vcniet Anlichrislus, et lunc
f. 18-27. venietdies judicii. YidilJoannes cogitationes isias :
1. Pueri, nouissimalibra-est. In hac lectione ptieros ne quasi securi fierenl, et ideo nonesse lioram novis-
alloquitur, ut feslinenl crescere, quia novissimabora simam pularent, quod vcnltirus esset Aniichristus,
est. jElas corporis non est in voltmlate. Ita nulliis ait illis, El sicutaudhlis quod Anticlirislussit venlurus,
secundtim carnem crescit quando vult; sieul nulltis nunc aniichrisli multi facti sunl. Numquid posset ha-
quando vult naseitur : ubi aulem nathitas in volun- bere multos aniicbrislos, nisi Iiora novissima?
tate cst, et crementum in volunute esl. Nemo ex k. Quos dixit anfiehristos? Sequilur, et exponit
1 Theodericensisvetus codex,merili.
tres Mss.,coriorum. sVndecognoschnusquodiiovhsiiniisit hora. Uude? Qjia
 1999 1N EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTIM, 2000
anlichristi mulli facli sunl. Ex nobisexierunl : videle non sunt antichrisliJ, rion potest fleri ut remaneant
antichristos. Ex nobis exieruni: ergoplangimusdam- foris. Sed de voluniate sua quisque aut antichristus,
num. Audi consolationem : Sed non erant ex nobis. aut in Chrislo est. Aut membris suraus, aut in hu-
inj
Otnneshsereiici, omnesscbismaliei ex nobis exierunt, moribus malis. Qui se in melius commutat, in cor-
id est, ex Ecclesia exeunl; sed non exirent,si cx no- pore membrum est: quilaulem in malitia permanet,
bisessent. Aiilequamexircntergo,non eraniex nobis. humor malus est; elquandoexierit, relevabunlur qui
Si antequam exirent, non erant ex nobis; multi inltis premebanltir. Ex nobis exierunt, sed non erant ex no^
suni, non exierunl, sedtamen anlichrisii sunt. Aude- bis : quod si fuissent ex nobis, permanshsent utique
Kiushoedicere: utquid, nisiutunusquiscpiecum inlus nobhcum : sed ut manifestarentur, quod non omnes
est,noii silanliehristus?Descripiurus enim et designa- erant ex nobis. Ideo addidit, ut manifestarenlur,OTii3. et
turus est anlichristos; el videbimuseosntinc. Eiinter- inlus cum sunt, non ex nobis sunt; non tamen mani-
rogare debet unusqtiistjue conscientiam suam, an sit fesii sunt, sed exeundo manifesiantur. Et vos unctio-
anticbristiis, Latine enim Antichristus, conlraritis est nem habetisa sanclo, nt ipsi vobismanifesti silis. Un-
Cbrislo. Non quomodo nonnulli intelligunt Anliclni- ciio spintualis ipse Spiriius sanctus est, ctijus sacra-
sium ideouiclum, quod anle Chrislumvenlurussil, id mentum est in uiictione visibili. Hanc unclionem
cst, posteum venturus sit Glnistus : non sic dicilur, Clirisii dicit omnes qui habeni, eognoscere malos iet
necsic scribitur; sed Anlichristus, id e«t, contrarius bonos; nec opus esse ut doceantur, qula ipsa unctio
Cbrislq. Jamquis sit conlrarinsChrislo, nunc ad\erli- docet eos. i
lis ipso exponente, el inlclligitjs non posse exire foras 6. Scribovobis, twn quod nescieritisveritatem; sed
nisi antichristos ; eos aulem qui non stinl Chrisio con- quia nosliseam, el quia omne mendaciumnon est ex ve-
trarii, foras exire nullo modo posse. Qui enim non ritaie. Ecce admoniti suriius quoraodo cognoscamus
est Cbrislocontrarius, incorporeipsiushtnrel, ctmetn- Anlichristum. Quid esl Gbristus? Veritas. Ipse dixit,
brum computatur. Nunquam sibi sunt membra con- Ego sum veriias (Joan. xix, 0). Omne autem menda-
traria, Corporis integrilas universis membrisconstat. ciumnon est ex verilale: omnes igitur qui menliuntur,
El quid de concordia membrornm dicil Apostolus? nondum sunl ex Christo.|Non dixit quoddam menda-
Si paliiur, nniim membrum,compatiunluromniamem- cium ex veritafe, etquoddam mendaciumnon exveri-
bra; et si glorificalur unutn membrum, congaudent tate. Sententiam atlendile; nevos palpelis, ne vosadu-
omniameinbra(I Cor. xn, 26). Si ergo in glorilieatione letis.ne vos decipiaiis, ne'vos illudalis: Omnemenda-
membri caete.ramembra congaudenl, et in passione cium non est ex veriiate. Videamusergo quomodoanli-
omni.imembra paliuntur; concordiameinbroriimnon cbristi menliuntur qiiianon estunum genus mendaeii.
liabel anticbrisitim. El sunt qtii intus sic sirat in cor- Quis est mendax, nisi is qui-negalquod Jesus non est
pore Doraininosiri JcsuChrisii; quandoquidemadliuc Chrhtus?Aliam signifiealilimemhabet Jesus, aliamha-
curalur corpus ipsitis, el sanilas pcrfecla non erit nisi bet Christus: cumsit unus Jesus Chrislus salvatorno-
in resurreclione mortuorum : sic siint in corporc ster, Jesus tamen proprium nomen est illi. Quomode
Christi, quomodo humorcs mali. Qtiando evonmntur, Moysesproprio nomineappellalus est, quomodoElias,
liinc relevatur corpus : sic et mali quando exeunt, quomodo Abraham; sic tanquam proprium nomen
tiBie Ecclesia relevainr. Et dicit quando eos e\omit habet Dominus noster Jesus : Cbrislus autem sacra-
alque projicit corpus : Ex me exierunt humores isti, menti nomen est. Quomodosi diealur propheta, quo-
sed non erant ex me. Quidest, nonerant ex me?Non modo si dicatur sacerdos; sic Chrisius commendatur
de carne mea praecisisunl, sed pectus mibi preme- unctus, in qun cssel redemplio totius populi Israel.
banl cum inesseni. Iste Clirislus sperabalur yenturus a populo Judaeo-
5. Ex nobis exicrunt; sed, nolite tristes esse, non rum; etquia humilis venit, non est agnitus; quia !a-
erant ex nobis. Unde probas ? Quodsi fuhsent ex no- pis parvus erai, offenderunl in illum, el fracti sunt.
bh, permansisscntulique nobiscum.Ilinc ergo videat Sed crevit lapis, et factus' est mons magnus (Dan. n,
Cbaritas vestra, quia niulti qui noii stmtex nobis, acci- 55);et qtiid ait Scriplura ? Quicumqueoffenderitin
piunt nobiscum Sacratnenia, accipiunt nobiscum Ba- lapidem htum, conquassabilur; et super quetn venerit
plismum, accipiunt nobiscum quod norunt fidcles se lapis hte, conleretciim(Luc xx, 18). Discernendasunt
accipere, Benedictionem,Eticliarisliaml, et quidquid verba : offendentem dixiticonuuassari; super quem
in Sacramentis sanctis csl; ipsius altaris communi- autem veneril, conteri. Primo quia bumilis venit, of-(
calionem accipiunl nobiscum, et non sunt ex nobis. fenderunt in illtun homines : quia excelsus venlurus
Teniatio probat quia non sunt ex nobis. Quando illis estad jtidiciuin, super quem venerit, conteret eum.
tentatio venerit, velut occasione venti, volant foras ; Sed illum non conterel venturus, quem non quassa-
vit cnm venil. Qui in humilem non offendil, non for-
quia grana non erant. Omnes atitem tunc volabunl,
midabitexcelsum. Breviter audislis, fratres : qui in
quod saepe dicendum est,cum area domiuica coeperit
venlilari in die judicii. Exnobis exierunl,sed noneranl humilem non offendil,lion formidabit excelsum. Om-
ex nobh: quodsi fuhsenl ex nobis, permansissentulique nibus enira malis lapis offensionisesl Cbrisius; quid-
nobhcum: Nam vultis nosse, charissimi, quam cerlis- qttid dicit Cliristus, amarum est illis.
sime dicatur hoc, ut qui forte exieront et redeunt, 7. Etenim audile, et videte. Omneseerlequi exeunt
non sint antichrisli, non sint contrarii Cbrislo? Quj 1 in, pleriscrueMss.ul qui forteexierunt,tum sinl arni-
chrisli. nedeanl, et non suntcontrarii christo : hocsunt
1 IuduobusMSS,:BmiedklioiKin eiwharistm eniinanikhrhli. ftonvotcstfien ul rcmmeouttetc.
 2001 TRACTATUS.III CABUTII. 200§
deEcclesia, et ab unitale Ecclesiaeprseciduntur,an- gatio non tanium lingua fil, sedet faclis; certe inve-
lichristi sunt : nemo dtibitel; ipse enim designavit, nimus multos antichrislos qui ore profilenlur Chri-
Ex nobisexierunt,sed non eranl ex nobh : nam si stum, etmoribus dissentiunta Christo.Ubi invenimus
fuhsent ex nobis,jtermansissenluiique nobiscum.Qui- hoc in Scriptura? Paulum audi apostolum: de lalibus
cumqueergo non maneiil nobiscuni, sed exeunl ex cum loqueretur, ait, Confiteniurenitnse nosse Deum,
nobis, manifestumest quod anticlnisti sunt. El quo- factis auiem negant (Tit. l, 16). Invenimus et ipsos
modo probanlur antichrisli? Ex mendacio.'Et quh est' anlicbristos : quisquis factis negat Chrisium, anli-
mendax,nisi qui negat quod Jesus non esl Christus? christus esl. Non audio quid sonel, sed video quid vi-
Interrogemus hsereticos: quem invenis boereiicum, vat. Opera loquuntttr, et verba requirimus? Quisenim
qui negaiquia Jesus non est Chrisius?VideatCbarilas malus non bene vull loqtti? Sed quid dicit lalibusDo-
veslra raagnumsaciamenium. Atientlite quid inspi- minus? Hypocrilm,quomodopolesth bona loqui, cum
raverit nobis Dominus Deus, et quid insinuarc vobis silh mati (Matih. xn, 54) ? Yoces veslras ad aurcs
velim. Ecceexierunt a nobis, et facti stinl Donatistae: nieas profcrtis; ego cogitationesvestras inspicio : vo-
interrogamuseosulrum Jesus sitChristus; statimcon- luiitalem malam ibi vitleo,et Jalsos fruetus oslcnditis.
filentur quia Jesus Chrisms esl. Si ergo ille est ami- Noviqtiid unde eolligam; non colligode Iribulis fieus,
christus qui negat Jesum esse Cliristum, nec nos pos- non colligo de spinis uvas. Unaquaequeenim arbor a
suril illi dicere aniichrislos, nec nos illos; quia et nos fructu cognoscitur(Id.xn, 16). Magismendaxest anli-
conftlemur, elilli. Si ergo nec illiJIOSdicunl, necnos clirisltisqui ore profileturJesum esse Cbrislum,et fa-
illos ; ergo nec illi a nobis exierunt, nec nos ab ipsis. ctis negat. Ideomendax,quia aliud loquitur, aiiud agif.
Si ergo non a nobis exivimus, in unitale sumus : si 9. Jam ergo,Jratres, si facta interroganda sunt,
in unitate sumus, quid faciunl in hac civitate duo al- lioiisolummultos invenimusaniicbristos foras exiisse;
taria? quid faciunt divisaedomus, divisa conjugia? sed multos nondum niaiiifeslos, qui minime foras
quid facit eommunis lectus, et divisus Chrislus? exierunt. Qtiolquot enim habet Ecclesia perjuros,
Admonet nos, vullnosfaleri quod verumesl.Aut ipsi fraudatores, maleflcos, sorlilegorum inquisitores,
a nobis exierunt, aut nos ab ipsis.Sed absit ut nosab adulleros, ebriosos, foeneratores,mangones,et onniia
jpsis : habemusenim tesiameiitum dominicaeh;eredi- quoe numerare non possumus; conlraria sunt doctri-
tatis, recilamus,o'libi nos invenimus,Dabo tibi genlcs na: Cbristi, contraria snnl verbo Dei: Verbum antem
hmredilalemluam, et possessionemluam lenttinos Dei Chrislus cst: quidquidconfrarium est Verbo Dei,
terrm (Psal. n, 8). Tenemus haeredilatem Christi : in Anlicliristo cst. Anticliristus enim contrarius est
illi eam non tenent; non communicantorbi terrarum, Chiisto. Et vultis nosse qtiam aperfe resistant isti
non communicant uriivcrsitali rcdemplae sanguine Xhristo? Aliquandoevenit ut aliquid mali faciant, et
Domini. Haberiius ipsum Dominum resurgentem a ineipiant corripi; quia Clnislum non audent blasphe-
mortuis, qui se dubitanlium manibus discipulorura mare, miuislros ejus blaspbemant, a quibus corri-
prsebuit palpandtun. Et ctmi adhuc illi dubitareni, piunlur : si autem ostenderis illis quia Christi verba
ait illis : OporlebatChrhtum pati, el resurgere lertia dicis, non verba tua; conanlur qtianlura possunt ut
die, et prwdicariin notnineejus pwnilenliamet remh- le convincanlverba tua te dicere, non verba Chrisli:
sionem peccalorum.Ubi? qua? quibus? Pcr omnes si autem manifestum fuerit quia verba Cbristi dicis,
gentes,incipiensab Jerusalem(Luc.xxrv, -56e;4.7).Se- eunt et in Chrisium, incipiunl reprchendere Cbri-
curi sumus de unitale hsereditatis. QuisquisImichae- slnm : Quomodo,inquiunl, et quare tales nos fecit?
reditati non communicat, loras exiit. Konne dicunt hoc quotidiehomines convictide faclis
8. Sed non contrisiemur : Exnobh exierttni,sednon suis?Prava volunlate perversi, arlificem accusant.
erant ex twbis: nam si fuissentex nobis, permansissent Claraal illis artifex de coelo(quia ipse nos fecit, qtii
utiquenobiscum.Si ergo cx nobis exicrunt, amicbri- nos refecit): Qnid te feci? Ego iioininem feci, no.n
sti sunt; si aniiehrisii suui, mendaces sunl; si mer- avariliam; ego bominera feci, non latrocinitim; ego
dacessunt, negant Jesttm csse Chrisimn. Ilcrum re- horainem feci; non adulterium. Audisli quia laudant
dimiis ad difiicultalem quaesfionis.Singulos interro- me opera mea. Ex ore triura puerorum ipse liymnus
ga, conlitenlur Jesum esse Christum. Coarclat nos crat qui ab ignibus defendebal (Dan. iu, 21-90). Lau-
angusius intellecttis in bac Epistola. Yideiis cene dant oper.i Domini Dominum; laudal coelum,terra,
qusestionem;ha c quatslio et nos et ipsos turbat, si mare; laudant omnia quaesunt in coelo; laudant An-
non intelligatur. Aut nos sumus anlichrisli, atit illi geli, laudant sleila', laudant luminaria; laudat quid-
sunt antichristi : illi nos antichrisios vocanf, ef di- quitl nalat, quidquidvolat,quidquid ambulal, quidquid
cunl quod exivimusab eis; nos illos simiiiter: sed repil, laudant isla oiunia Dominum.Numquidaudisti
designavit haecEpistola antichristos. Quicumquene- quia laudal Dominuminariiia? iuimqtiidaudisti quia
gat quod Jesus non sil Cbristus, ipse est anticliristus. laudatDomiiramebriositas;quia laudatluxuria, laudat
Jam ergo quseramusquis neget; et non aliendamus nugacilas? Quidquid ibi non audis laudem dare Do-
ad linguam, sed ad faela. Si eniin oinnes inlerrogen- mino, non fecit Dominus.Corrigequod tu fecisti, ut
lur, omnesuno ore confitcnturJesum esse Christum. salvelur quod in le Deusfecit. Si atilem uon vis, et
Quiescat paululum lingna, vitam inierroga. Si inve- amaset amplecteris peccata lua; contrarius es Chri-
nerimus hoc, si ipsa Scriptura tiobis dixeril quia ne- sto. Intus sis, foris sis, antichristus es : intus sis, fo-
 2005' IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2004
lis sis, palea es. Sed quare foris non es? Quia occa- ducat ad morlem; promissioneni vitse-aelernsedesi-
sionem venti iion invenisti. derate. Quid potest mundus promitlere? Quidqnid
10. Jam ista manifesta sunl, fratres.Ne quis dicat: libet promiitat, fortassis prastina morituro promiltit.
Clirislum non colo, sed Deiim colo Patrem ipsius. Et qua fronte ad illum qui manet in aeternum, exitu
Omnisqui ncgal Filium, necFilium nec Patrem habel: rtis es? Sed minatur tnilii potens liomo, ut aliquiti
et qui confildur Filinm, ct Filium el Patrem habet. Vos mali faciam. Quid miiiiiiur? Carceres, calenas, igues, ,
grana alloquitur; etqui palcaerant, audianl, et grana lormenta, bestias : mimquid ignem aelermim?Exhor-
fiant. Unusquisque considerans ronscicniiam suain, rcsce quod minaiur Omnijpbteiis,atlia quod pollieelur
si mundi amator est, mulelur; fiat amator Cbrisli, Omhipotens; el vilescil ojmnis mundiis, sive promit
ne sil anlichristus. Si quiseidixcriitpiodantichristus tens, sive lerrens. llwc scripsi vobisde his qui vos se-
sil, irascitur, injuriam sibi factam pulat; TorlassisIn- ducunl; ut sciaiis quia nnciioneln habeth, et unclio
scriptionem minalur, si audial a liliganle qtiod anli- quam accepimusab eol, jtermanealhi nobis. Unclionis
clnislus sit. Dicit eiChristus : Patiens esto; si falsum sacramenlum est, virtus ipsa invlsibilis, unclio' invi-
audisti, gaude mecum, quia et ego falsa ab anticliri- sibilis, Spirilus sanclus;Junclio invisibilis, charitas
siis audio : si aulem verum audisii,conveiii conseien- illa cst quae in quocumque fueril, tanquam radix illi
liam tuam; £t si audire times, esse plus time. erit, quamvis ardenle soie arescere non polest. Omne
11. Ergo vos qnod ab inilio audislh, in vobismaneal. quod radicalunt est, nulrilurcaloresolis, non arescit..
Quod si in vobismanseril quod ab inilio audhtis; el vos 13. El non habelis necessilaletnvlaliquis vos doceat,
in Filio el Patre manebilis.Hwc es! pollicitalioquain quia unctioipsius docel vos de omnibus.Quid ergo nos
ipse pollicitusest nobis.Forle enim mercedem quaere- facimus, fratres, quia tiocemus vos? Si unctio ejus
res, et diceres: Ecce in me quod ab initio audivi cu- doeet vos de omnibus, qtiasi nos sine causa labnra-
1leniaiiones
stodio, oblempero; pericula, labores, pro mus. Et utquid tanttim ielamamus?Dimittamusvos
ista permansione suslineo : quo fructu ? qua mercede? unctioni illius, et doceat yos unctio ipsius. Sed modo
Quid mibi postea dabil, quia in hoc saeculome video mihi facio qusestionem, et illi ipsi aposiolo facioi di-
laborare inter tentationes? Non video liic requiem gnelur audire parvulum qiisercntema se; ipsi Joanni
esse aliquam ; raorlalitas ipsa aggravat animani, et dico, Unetionem habebant quibus loquebaris? Tu
eorpus quod corrumpiturpremitad inferiora : scd to- dixisti^ Quia unciio ipsiusldocetvosdeommbus.Ulquid
lero omnia, ut illud quod ab inilio audivi, maneat in lalem Epistolam fecisli?Quid illos lu docebas? qnid
me; el dicam Deo meo, Propler verba labiorumluo- inslruebas? quidsedificabus? Jara liic videle magnuna
rum ego cusiodivivias duras (Psal. xvi, i). Ad quam sacramentum, fratres : sonus verborum nostrorum
ergo mercedem? Audi, et noli cleficere.Si deficiebas aures perculit, niagisler inlus est. Nolite putare
in Iaboribus, promissa mercede forlis eslo. Quisest quemquam aliquid discere ab homine. Admonere pos-
qui operelur in vinea, et recedat illi de corde quod sumus per strepilum vocis nosfrse; si non sit intus
accepturus est? Fac illttm oblitum mercedctn suani, qui doeeat, inanis fil strepitus nosier. Adeo, fratres,
deficiunt manus. Memoria promissaemercedis perse- vultis nosse? Ntimqiiid iion sermoiiem isluin onines
veranlem facil in opere: et lioino promisitqui te po- audistis?Quam multi hinc indocti exituri suni? Quan-
test fallere. Quanto fortior esse debes in agro Dei, tum atl me perlinei, omnibus locutus sum; sed qui-
quando promUit veritas, ctii nec succedi potcst, nec ,bus unclio iila intus non loquitor, qtios Spirittis san-
mori, nec fallere potest eum cui promissum est? Et clus inlus non docet, indocti redetmt. Magisteriafo-
quid est promissum? 'Videamusquid promisil. Aurum rinsecus, adjuioria quaedim suni, ci admonitiones.
est, quodliie multuin amanl homines, an argeniuni? Catliedram in coelohabet qui cord.t docet. Propterea
An possessiones, ad quas fimdunt homines aurum, aitet ipsein Evangelio : Notile vobh dicere magislrum
quamvis multiim ament aurum? An amoenaproedia, in lerra; imus est maghler veslerChrhius (Mallh.xxm,
amplaedomus, multa mancipia, aniraalia numerosa? 8, 9). Ipse vobis ergo intus loquatur, quando nemo
Non Iwc esl quaedammerces ad qtiam nos hortalur, liomiiiumillicesl; quia elsialiquiseslalatere luo.nul-
ul in labore duremus. Qnid dicilur merees ista? Yila luS est in corde tuo. Et non sil nullus in corde tuo *:
aeterna. Audislis, ct gavisi exclamastis : amate quod Christus sil in corde luo;' unclio ipsius sit in corde,
audislis, et liberamini a laboribus vestris in requiem ne sit in solitudine cor siiiens, el non habens fonles
vitaeaeternae.Eeee quid promiltit Dens, vitam aeler- quibus irrigetur. Inlerior ergo magister esl qui docet,
nam. Ecce quid minatur Deus, ignem acternuiii.Quid Christus docet, inspiraiio ipsius docet. Ubi illius in-
illis ad dexieram conslilutis? Venile, benedicliPalris spiralio et tinctio illius non est, forinsecusinaniler
mei, jiercipiteregnumguod vobisparalum eslab origine perstrepunt verba. Sic stint isla verba, fratres, quae
mundi. Ad sinisiram quid ? lle in ignem wternum,qui forinsecus dicimus,qtiomodoest agricola ad arborem:
prmparulus est diabolo, e.t angelis ejus (Matlh. xxx, forinsecus operalur, adbibel aquam el diligenliam
Zi, M). Illud nondum amas, vel hoc lime. culturae"quaelibetforinsecus adliibeat, nuiliquidpoma
; 12. Mementote ergo, fralres mei, quia vitam seter- forraaf ? numquid nudilatem lignorum veslit unibra
nani nobis promisit Gbiistus : Hwc est, inquit, potlt- 1 Mss. duo, et vos unctionemquam accepistisab eo:
citatio quam ipse polticiius esl nobis, vilam m,ternam. omisso, ul sciatisquia unctionemhabelh.
a Tres1Mss.: Etnousit ullusin corde tuo. Unus:El nut-
(Hmc scripsi vobhde his qui vas seducunl,Nemovos se- lusin cordetuo. Alius; El nulks silin cordetuo.
2005 TRACTATUSIV. CAPUT II. , 2000
ibliorum?numquid lale aiiquid inlrinsecus agit?Sed altestaniibus signisetprodigiis utcredereturiilis, qnia
tjuis agitiioc? audite agricolam Aposlolum, etvidcte ea dicebant quaeviderant. El credinius in eum cftieni
quid sumus, et audite magistrum interiorem: Ego non vidimus,-etveiilurum cumexspeclamus. Quieum-
planlavi,Ajlotlorigavit; sed Deus incremenlumdcdil: que iHumfideexspeclanl,etim verterilgaiidebunt: qtii
neque qui jrianlal esl aliquid, neque gni rigat; sed qui sine fide sunt,cum Veneril quod mincuoii vident, eru-
incremeniumdal Deus (l Cor. m, <5.7). Hoc crgo vo- bescenl. Et confusioilla non eril uniusdiei ct ifaVisiet,
bis dicimus: sive planiemus, sive rigemus loquendo, quemodo solent confundi qui inveniuntur iu aiiqiia
uon sumus aliquid; sed ille qui incremenlum dat culpa, et eis iilsultatur ab hominibus. Corifusioilla
Deus, id est, Unclioillius quse docet vos de omnibus. traducei confusosad sinistrani, ulaudiant, Iteinignem
TRACTATUSIV. mlernuin,qui paralusest diaboloel angelisejus (Mailh.
De eo quodsequitur,Et verax est, et nou est mendax; xxv, §1).. Maneamusergo in verbis ejus, ne eonfun-
usquead id, in boc manifesialus est Filius Dei, ut damur cum venerit. Ipse enim dieit in Evangelio eis
solvat opera diaboli. Cap. n,y . 27-29, cl cap. m, qui in euai crediderant: Si jiennanserilhin verbomeo,
f . 1-8. vere discipulimei eslis. Et quasi dieerenl, Quofrtietii ?
1. Meministis,fratres, hesternam lectionem ad boc El cognoscelis,inquit, verilalem, elverilas liberavitvos
terminatam, quia non babetls necessitatem ut quis (Joan. vm, 51 et 52).Modoenim salus nOslrain spe ,
doceal vos, sed ipsa unclio docet vos de omnibus. nondum in re : non enim tenenius jam qtipd promis-
Hoc autem, sicut vos recordari certus sum, sic e.xpo- sum est, sed veliturum speramus. Fidelis autem cst
suiraus vobis, quia nos qui forinsecus loquimur ad qui promisit; non te fallit : tanium tu noli deficere ,
aures veslras, ila sumus quasi operarii, adhibenles sed exspecta promissionem. Non eiiim novit faliere
«llturam forinsecus ad arboVcm, sed incrementura veritas. Tu noli esse mendax, ut aliud prolitearis,
dare non possumus, nec fruclus formare : ille autem aliud agas : tu serva fidem, el servat ille pnllicitatio-
qui vos creavit, et redemit, et vocavit, per fidera et nem. Si aulem non tu servaveiis fidem, lu te frauda-
-Spiritumsuum habitans in vobis, nisi loqualur vobis sli, non illc qui promisil.
inlus, sine causauos perslrepimus. Unde hoc appa- 5. Sl scitis cjuiajuslusest, sciiotequia omnis quifa-
ret? Qula cum multi audiant, non oronibuspersuade- cil justitiam, ex ipso esl natus. Justilia modo noslra
tur quod dicilur; sed illis solis quibus intus loquitur ex fide. Justitia perfecta iion esl nisi in Angelis; et
Deus. Illis aulem inlus Ioquitur, qui ei locum prae- vix in Angelis, si Deo coraparentur : tamen si qua
bent: illi autem Deo locum prsebenl, qui diabololo- perfecta jtistifia animarum et spirituum est qtios Deus
cum non praebent.Habitare eninl vulf diabolus corda creavit, in Angelis esl sanctis, juslis, bonis, nullo
heminum, et loqui ibi omnia qnscvalent ad seductio- lapsu aversis, nulla supefbia cadeHtibns, sed manen-
nem. Sed quid ail Dominus Jesus? Princeps hujus tibus semper in contemplatione Verbi Dei, et nihil
mundimhsus est foras (Joan. xu, 31). Unde missus _alitid dulce habentibus, nisi a qno creaMsulil; ili ipsis
est ? numquide.vlracoelumei lerram ? numquid exlra perfecta jusiitia esi: in nobisautem ex fidecoepit esse
labricammundiJ? Sed extra corda credenlium. Foras seeundum Spirilnm. Atidistiscum Psalmus lcgerclur,
misso invasore, habilel redemptor 2; quia ipse rede- IncipiicDominoincoilfessione(Psai.CXLVI, ty.Incipite,
mit qui creavit. Et diabolus jam forinsecusoppugnat, inquit : initium jusiitiaenostrae, confessio esi pecca-
non vincit illum qui inliis possidet. Forinsecus aiileni torum. Ceepistl non defendere peccalum tuum, jaiu
opptignat,immittendovarias tentationes : sed illcnon incboasli juslitiam : perficiettir aulem in te, quando
cousentit cui Deus intus Ioquitur, el unctio quam au- liihil aliud facere delectabit, quando absorbehitiir
dislis. rtiors in victoriam (I Cor. xx, M), qbando Dlillaeon-
2. Et verax esl, inquil, eadem unctio ; id est, ipse cupiscehtia liiillabit, quahdo noii teritlucta cuinearne
Spiritus Dominiqui docel homines, mentiii nort po- et sanguine, quando erit corona victori3e,iriumphus
test, t Et non esl mendax. Sicut docuit vos, perma- de inimico; lunc eril perfecla juSiiiia. Moiio adlmc
nele in ipsa 3. El nuiic, filioli, maneie in eo, ut cum pugnamus : si pugbamus, in sladio stimtis; ferimus,
manifestatusfuerit, habeamus fiduciam in eotispeclu et ferimur : siettqtti vincat, fexspectatur. llle aufern
ejus, ut non confundamur ab eo in advenlii ejus. J vincil, qni et quod ferit, non de viribus suis praesu-
Videlis *, fralres; credimus in Jesura quem non vi- mit, sed de boriatore 4 Deo. Solusdiabolus advcrsum
dimus : aiinunliaveruni eum qui viderunt, qui con- nos pugnal. Nos si cum Deo stunus, diabolum vinci-
treclaverunl, qui verbum ex ore ipsius audierunt; et mtis : namelsi tu sohiscura diabolo pugnaveris, \iii-
ut baec persuadefeni generi humano, ab illo missi ceris. Exereitatus hostisest : quot paimarum ? Consi-
sunt, non a seipsis ire ausi sunl. Et quo raissi siinl? derale quo dejeeeril: ul moflales nascereraur, prnno
Audislis cura Evangelium legeretur, Iie, 'prwdi- ipsam originem nostram de paradiso dejecit. Qtiid
cate Evangelhtmuniverswcrealurm quw sub cwlo est ergo faciendumest, quia ipse exefeiiatus esl? lnvo-
(Marc. xvi, 15). Ubique ergo discipuli missisunt, cetur Omnipotens adversus exercilalum diabolum.
Habitet ili te qui non polest vinci, et securus vinces
1 Editihic addunt,Kon;quaevoxabest a -Mss. eum qui vincere solet. Sed quos ? in quibus uoii ha-
2Er. Lugd. etven., habital. M. bitat Deus. Nam, ut noveritis, fratres, contempsit
3 Mss.duo, in ipso.
4 Er. Lugd.Lov.ven., rtdete. M. 1 Mss.septem, protectore.
2007 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2008
Adam in paradiso positus praeceplumDei, ct erexit do quod febris suadebat, injuriam medico faciebant.
eervicem. veluti in poteslate sua esse cupiens, el no- 5. Quid ergo nos? Jam naii sumus ex ipso; sed
lens subdi voluntali Dei, et lapsus est ab illa immor- quia in spe sumus, Dilecihsimi,inquil, nunc fitii Dei
talilate, ab iila bealitudine (Gen. III, 6). Homoaulem sumus.Jam nunc? Qtiid est ergo quod exspectamus,
quidam jam exercitatus, nalus morlalis, cum sederet si jam fdii Dei stimus?Et nondum, inquit, manifesta-
in stercore putris verniibus, diabolum vicit : vicit et tum est quid erimus. Quid aulera erimus aliud , quam
ipse Adam, et in Job ipse ; quia de genere ipsius, Job. filii Dei? Audiie quid sequilur :« Scimus quia cum
Ergo Adam viclus in paradiso, vicit in slercore. In apparuerit, similes eiierimus; quoniam videbimus
paradiso cum csset, andivit persuasionem mulieris , cum sictit est.»Intelligat Cliaritas veslra. Magnares :
quam illi immiseral diabolus : in stercore autem cum « Scimus quia 'cum appartierit, similes ei erimiis;
esset, ait Evae,Tanquamuna ex insipientibusmulieri- quoniam ^idebimuseum sicuti est. » Jam illud altei'.-
bus locutaes (Job. n, 10). Ibiaurem apposuii; hic re- ditequid voeatur esf.Noslis quid vocatur.Esl qtiodvo-
sponsum dedit: cum esset laelus,audivil; cum esset catur,el nonsolumvoeatur, '.edvere est, incommtilabile
flagellatus, vicit. Ideo videlequid sequitur, ifatres, in est;semper manef,muiaii nescil.nulla ex parte cor-
Epistola isla ; quia hoc nobis commendai, ut diabo- rtimpitiir:iiecproficit,quiaperfeclum esl; necdeficit,
lum quidem vincamus, sed non ex nobis. Si sciih quia aeternumest. Et-quid est hoc?/;i jnincipioerat
quiajustus est, ail, scitole quia omttis qui faciljusli- Vcrbum,et VerbumeralajmdDeum,elDeuscral Verbum
tiam, ex ipso esl nalus : ex Deo, ex Clnisto. Et quia (Joan. i, 1). Et quid esl lioc? Qui cum in forma Dei
dixil, Ex ipso est nalns, horlaiur nos. Jam ergo quia esset, non rajrinamarbitralus eslessemqualhDeo (Phi-
nali ex illo sumus, perfecti sumus. lip. li, 6). Hoe modo Cliristumin forma Dei, Yerbum
i. Audite : Eccequalemdileclionemdedit nobisPa- Dei,-Unicum Patri, aequalernPalri, non possunt vi-
ter, ut filii Dei vocemuret simus. Nam qui vocanttir dere mali. Secundum id vero quod Verbumcaro fa-
et non sunt, quid illis prodesl nomen ubi res non ctum esl, polerunt et mali: quia in die judicii vide-
est? Quam mulii vocanlur medici, qui curare non biint et mali; quia sic veniet jiidicalurus quomodo
norunt? quam mtilti vocanltir vigiles, qui tota nocte venerat judicandus. In ipsa forma homo, sed Deus :
dormiunt? Sic mulfi vocantur clirisliani, et in rebus nam malediclus omnisjqui spem stiam ponil in ho-
non invenitinlur; qtiia boc quod vocantur non sunt, id inine (Jerem. xvn, 5)J Homo venit ut judicarefur,
est in vita, in moribus, in fide, in spe, in cbarilate. homo veniet ut judicet. El si non videbitur, quid
Hic autem quid audistis, fralres ? « Ecce qualem di- est quod scriptum esl,' Videbuntin quemconfixerunt
lectionem.dedit nobis Pater, ut filii Dei vocemur et (Joan.'xix, 57)? De impiis enim dicttim est quia
simus. Propter hoc mundus non cognoscil nos, quia videbunt, et confundenlur. Quomodonon videbunt
non cognovit etim, et nos non cognoscit mundus. i impii 1 quando alios ponet ad dexteram, alios ad
Totus mundus christianus, et totus mundus impius; sinistram? Ad dexleram positis dicet, Venile,bene-
per totum enim mundum impii, el per lotum mun- dicli Patris tnei, percijrile regnum: ad sinistram po-
dum pii: illi illosnon cognoscunt. Quomodoputamus silis dicet, Ile in ignein wlernum (Matth. xxx, 54,
quia non cognoscunt? Insultant bene viventibus.At- ii). Yidebunt, sed forinam servi : formam Dei non
tendile et videte, quia forte sunl el inler vos. Unus- videbunt. Quare? Quia impii sunt; et ipse Doniiuus
quisque vestrum qui jam pie vivit, qui conlemnit dicit, Beali mundocorde, quoniamipsi Dcum vidcbunt
saecularia, qui non vull ire ad speclacula, qui non (Id. v, 8). Ergo visuri'sumus quamdam visionem,
vult se inebriare quasi solemnifer, et, quod est gra- fratres, quam nec oculus vidit, nec atiris auclivit,nec
vius, accedente palrocinio, sanctorum dierum fieri in cor boniinis ascendit (I Cor. u, 9): visionemquam-
knmundus; qui ista facere noluerit, quomodo ei in- dam, visionem praecellentem oranes pulcliriludines
sultatur ab his qui faciunt? Numquid insultaretur ei lerrenas, aurl, argenti, nemorum alque camporum,
si agnoscerelur ? Quare aulem non agnoscitur? Mun- pulchritudinem maris etaeris, pulcliritudinem solis et
dus eum non agnoscit. Quis est mundus? Illi habita- lunae, pulchritudinem stellarum , piilcbriltidinemAn-
tores mundi, quomodo dicilur domus, habilatores gelorum,,omnia superaiuem; quia ex ipsa pulclira
ejus. Jam ista ssepe dicta sunt, et non ea vobis cum . sunt omnia.
odio repetimus 4. Jam cum auditis mundum in mala 6. Quid ergo nos erinius, qtiando hoc videbimus?
significatione,non intelligatis nisi dileclores mundi; Qiridnobis promissumest? Shnilesei erimus; quoniam
quia per dileclionem inhabilant, el per quod inhabi- videbimuseum sicuiiest. Quomodo potuit, lingua so-
lanl, nomen habere meruernnl. Propter hoc mundus nuit; caetora corde cogilentiir. Quid enim vel ipse
non cognovit nos, quia non cognovileum. Ambulabat Joannes dixit ad comparationemcjus qui esl, vel quid
•etipse DominusJestts Clirislus, in carne erat Dens, a nobis poiest dici hominibiisionge imparibus merilis
lalebat in infirniilate. Et unde non est cognilus? Quia ipsius? Siedeamuslergo ad illam tinclionem ipsius,
©mniapeceataarguebat in liominibus.Illiamando de- redeamus ad illam unctionem quae inttis docet quod
leetationespeccatorum,notiagnoscebanlDeum:amaii- loqui non possumus, et quia modo videre non pole-
officiumvestrum in desideriosit. Tola vitachri- •
1Edili:Et nonea voblscumhodierejtelimns.Meliustres stis,
siiani boni, sanctumuesiderium est. Quodautem de-
Jtfss.,vobiscumodio.sic eniminfra, Traet.7, n. i : «Kec
? limendumest, aii ne saepedicendoin odiumveniat.» sideras, nondum vides • sed desiderando caoax effice-
2009 TRACTATUSIV. CAPUT II. 2010
ris, ut cumvenerit quod videas, implearis. Sicutienim Nemo dicat; Aliud est peccatum, aliud iniquitas:
si velis implere aliquem sinum, el nosti quam magnuin nemo dicat. Ego peccator homo sum, sed iniqims
est quod dabiiur, exteudis sinuin vel sacci vel uiris non snin. Oinnisenim qui facit peccalum,cl iniqtdla-
vel alicujus rei: nosli quanium misstmuses, el vides tem fucit. Peccatutnesi iniquilas.Quid ergo faciinus de
quia angu-ausesl sinus; exlendendofacis capaciorem: peccalis noslris el iniquilalibus? Audi quid dicat : El
sic Deus differendoexiendil desideritim, desiderando scilis quia ille manifeslatusest, ul peccalum aufcral;
exienditanimum,extendendofacit capacem.Desidere- et peccatum in ipso non est. In quo non est peeca-
mus ergo. fratres, quia implcndi sumus.VideiePauliim lum. ipse venil auferre peccaiinn. Nam si esset et
exiendenlemsinutn, ut possit capere quod venturtim in illo peccalum, auferendum esset illi, non ipse au-
est. Ait enim : Non quiajam accejieritn,autjam jier- ferret. Omnis qui in ijiso manel, non jteccat. In quan-
feclusshn : fralres, ego me non arbilror apjnehendhse. tura in ipso manet, in tanlum non peccat. Omnis qui
Quid ergo agis in hac vila, si nondum apprehendisti? peccal, non vidil eutn, nequc cognovil eum. Magna
Unumanletn, quwrelro oblilns, in ea quw anle snni isti qusestio. Omnis qui peccat, non vidit etim, neque-
extenlus, sccnndumintenlionetnsequor ad palmamsu- cognovii eum. Non est mirtim. Non eum vidimus,
pernw vocaiionh (Philipp. iu, 15, 14). Exlenltira se sed visuri sumus; non eum cognovimus, sed co-
dixit, eisecundum inteniionemsequisedixil.Minorem gnituri sunius: credimus in eum quem non cogno-
se senliebal ad capiendum quod oculusnon vidjt, nec vimus. An forte ex fide cognovimus,cl specie non-
aurisaiidivit,neeincorhomiiiis ascendit. Hsecestvita dum cognovimus?Sed in iide et vidimus el cognovi-
noslra,uldesiderando excreeamur.Tanlum autemnos mus. Si enim nondum videl fides, quare diciinurillu-
exercet saiiciu!iidesideriuni,-quai)iumdesiderianoslra minati? Est illuminaiio per fidcm, est illuminaiio
ampulaverimusab aniorc sseculi.Jamdhimusaliquan- per speciera. Modocum peregrinamur, per fidemara-
do^ Exiiiani quod implendum est 1. Bono implendus bulamus , non per specicm(II Cor. v, 7). Ergo eiju-
es, funde malutn. Pula quia melle te vult implere stiiia noslra per fidcm esl, non per speciem. Erit
Deus: si acetoplenus es, ubi mel pones? Fundendum perfecta nostra juslitia, cum videbimus pcr spcciem.
est qtiod portabat vas : mtindandum est ipsum vas; Modonon relinquamus eam juslitiam quaeesl ex fide,
mundandumest, elsi cum labore, cum tritura, ul fiat quoniam jusius ex fule vivil (Rom. i, 17), sicul ait
aptum cuidam rei. Maledicamus, aurum dicamus, vi- Aposlolus. Omnisqui manelin ipso , twn peccat. Nam
num dicamus; quidqtiiddicimus quoddici non potest, omnis qui peccat, non vidil eum, nequecognovileum.
quidquid volumusdieere , Deus vocatur. Et quod'di- Non credit iste qui peccal: si autem credil, quantum
citntis Deus, quid diximtis? Duaeisfaesyliabsesnnl te- ad fidem ejus peiiinet, non peccat.
tum quodexspecLamus?Quidquidergo dicere valuimus, 9. Filioli, nemovos seclucal. Qui facil jusliliam,
infra esl: exiendamus nos iu eura , ut cuni veuerit, justus est, sicutei ille juslus esl. Numquidquando au-
imple.il. Similes enim ei erimus; quoniam videbinms divimus quia justi suraus, sicut el itte, aequalesnos
eumsicuiiesl. debemus pulare Deo? Debetisnosse quidesl, sicut:
1. El omnis qui habel spem hanc in ijtso. Vidctis jamdudum enim dixit, Castificatsetnelipsum, sicul
quia In spc nos po^oit. Videlis quemadmodum con- ipse caslus est. Jam ergo par et aequalisest castitas
gruit apost-diis Paiiliis coaposlnlosuo, Sjw salvi facli noslra casiitafi Dei, el justilia noslra justiliae Dei?
sunms. Sjies autem quw v delur, non est spes: quod Qnis boc dicat? Sed, sicut, non sempcr ad aequalita-
enim videt qnis, qtiid spcral ? Si enim quod non vide- tem dici solet. Qtiomodo, verbi gratia, visa basilica
mus speramus,per palieniiatnexspeclamus(Rom. viu, ista ampla, sivelit facere aliquis minorem, sedlamen
21,25). Ipsa patienfia exercet desiderium. Mane tu, pvoporiione ad mcnsuras ejus, utverbi gralia, si lata
nam manei ille : et per^evera in ambulaudo, ut per- est ista simplum , et longa dupluni; facial et ille Ia-
venias; quia quo lendis , non migrabit. Videte: El tDiiisimplum, ei longam duplum : videlur sic fecisse
omntsqui habeispemhaitcin ipso,caslificalseinelipsum, sictit est isla. Scd isla babet, verbi gratia , centura
sicul el ipse casiits e&l.Videle quemadmodura non cubitos , illa iriginta : et sic esl, el impar est. Vide-
abstulit liberum arbitrium, ut diceret, castificalsc- lis quia uon semper, sicut, ad parilitatem elsequali-
meiipsum.Quis nos castifical nisi Deus? Sed Deus te latem rcferiur. Ycrbi gratia, videle quaniura sit inter
nolentem non casiifical. Ergo quod adjungis volun- faciem bominis. et imagineni de speculo : facies in
taiem liiam Deo, casiificas leipsum. Casiificas Ee, imagine, faciesin corpore; imago in imitalione, cor-
non de te, sed de iilo qui venil ul inhabitet te. pus in veritate. Et quid dieimus? Namsicut hicoculi,
Tamen quia agis ibi aliquid volnnlale, ideo et tibi ita el ibi: sicut liic aures, ila et ibi aures sunt. Dispar
aliquid tribulum est. Ideo autem tibi tribulum est, ut eslres; sed, sicut, ad similitudinemdieitur. Habe-
dicas sicut in Psalmo , Adjuior mcus esto, ne derelin- mus ergo el nos imaginem Dei; sed non illam quam
guas me (Psal. xxvi, 9). Si dicis, Adjutor meus eslo, babcl Filius sequalis Patri ; tamen et nos pro modulo
aliquid agis: nam si nihi! agis, quomodo illc adjuvat? nostro si non sicut ille essenms, cx nulla parte simi-
8. Omnis qui far.il jieccalum, el iniqmlatem facil. Ies dieeremur. Ergo caslificat nos siput et ipse castus
1 Sielegendum, suffragantibus*,m.Bad.et oelo Mss., est; sed iile casltis aeternitate, nos casii fide : jusli
nisi quod In omtiibuscodicibusdelerior est vocuminter- sumus sieut et ipse justus esl; sed ipse in ipsain-
},tiiictio\Jani diximus atiquandoexinaniri quod impkn-
du.n est.y commutabili pcrpetuitate, nos jnsti credendoin quem
 1 I
2011 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2012
non videraus, ul aliquando videamus. Et cum per- qusestioest etangusla; etad hanc solvehdammteii-
fecta fuerit justitia noslra, cum facli aetjualesAngelis tam fecerim Charitatem vestram. In nomine^Domihi
fuerimus; nec tunc 1111 aequabilur.Quanto ergo modo cras quod inde dederit, disseremus.
ab illo longe est, quando nec lunc par erit? TRACTATUSV.
10. Qui facil peccatum, dediabolo est; quia ab ini- In id qnod sequilur,Oiiinisqui natus est ex Deo, non
lio diaboluspeccat. De diaboloest, nostis quid dical: fac.;tpeccatum; usquead id, Non diligamus verbo
imitando diabolum. Nam neminem fecil diabolus, tanlutn et lingua, sed opere et verilale. Cap. m,
neminem genuit, neminem creavil : sed qtiieumque f. 9-18.
fuerit imitatus diabolum, quasi de illo natus, fit filius 1. Intente audite, obsecro vos, quia rcs non mi-
diaboli imitando , non .proprie nascendo. Quomodo nima versatur in medio : et non dubito quia hesierno
es filiusAbrahae?numquidAbrahamte genuit? Quo- die adfuistis intenle ,jquod et hodie iiitentius conve-
modo Judse,filiiAbrabaenon imitantes(idemAhrah.v, nistis. Esl enim non parva quaeslio, quomododieat
facli suut filii diaboli : de carne Abraham nati sunt, in isla Epistola , Qui nalus est ex Deo, non peccal:
el fidem Ahrahsenon sunt imitati. Si ergo qui inde et quomodo in eadem Epislola superitis dixit, Si
natisunl, exbaeredali sunl, quia non sunl imilati; dixerhnusqtriapeccalumnon habemus,tws ipsossedti-
lu qui non de illo nalus es, efficerisfilius , et sic eris cimus, et verilasin twbisnonest (I Joan. i, 8). Quid
filius imitando. Et si diabolumfucris imitatus, quia facturus est quem ulerque sermoex eadem Episiola
-ille superbus exstitit el impius adversus Deum, eris in medio coarctavit? Si se confessus fueril peccato-
lilius diaboli, imilando; non quia creavil te, aut rem, limel ne dicatur illi, Non efgo ex Deo i.aius
genuit te. es ; quia scriplum est, Qui natusest exDeo, non pec-
11. In hoc manifestalusestFilius Dei. Eia , fratres, cat. Si autem dixerit se justum, et non habere pec-
omnes pcccatores ex diabolo nati sunt, in quantum catum, accipit ex alia parte plagam ex ipsa Epislola,
peccalores. Adam a Deofactus est: sed quando con- Si dixerimus quia jteccalumnon habeinus, nos ijisos
sensit diabolo, ex diabolo natus est; ei tales omnes sedttcitnus, et verilaslin nobis non esl. Positus ergo
genuit qualis erat. Cum ipsa concupiscentianati su- homo in medio , quid dicat, et quid confiteatur, aut
mus; et antequam nos debita noslra adtkmus, de quid proliteatur , non invenit. Profileri se esse siiie
illa damnationenascimur. Nam si cum nullo peccato peccato, periculosumjest; einonsolum periculosum,
nascimur, quid est quod cum infanlibus ad Bapti- sed etiam mendosum : Nos ipsos, inquit, seducimlts,
smum curritur , utsolvanlur? Ego duas nativitates et verilasin nobisnonjest, si dixerimusquia pcccalum
attendite, fratres, Adam et Christum ': duo sunt non habemus. Sed ulinam non haberes , et diecres !
Jiomines; sed unus ipsorum bomo homo, aiicr ipso- verum enim diceres, riec in veritate promeiida ullum
rum homo Deus. Per horainem honiinera, peccatores iniquitaiis vel vesligium formidares. Sed ideo nlale
SUmus: per hominem Deum, jusiificamur. Nati\ilas facis si dicis quia mendacium dicis : Veritas, inqiiit,
illa dejecit ad moiiera; ista nalivilas ere\it ad vilam : in nobis non est, si dixerimusquia peccatumnonhabe-
nativiias illa trabil secuni peccatum; nativilas jsla mus. Non ait, Non habuimus; ne forte de praelerila
liberala peccato. Ideo enim \cnil Clirislushomo, ul vila dictunivideretur. Habuilenim peccaia homoiste;
solverel peccala homiiiura.In IwctnanifeslaiusesiFi- sed ex quo natus est ex Deo , coepilnon habere. Si
lius Dei, ul solvatopera diaboli. ita cssel, nulla nos anguslaret quaestio. Diceremus
12. CseteracommendoCharilali veslrae,ne vosgra- enim : Fuinius peccalores, sedniodojusiificati sumus ;
vem. Ipsa enim quaeslioest, in qua solvcndalabora- habuimus peccatum , sed modo non>habemus. Non
mus, qtiia peceaiores nos dicimus : si enim qtiis dixe- hoc ait: sed quid ait ? St dixerimusquiajieccatutntwn
rii se esse sine peecato, nsendaxest. Et in ipsius habetnus, nosijtsos seducimus, etverilas in nobis non
Epistola Joatlnis invenimus, Si dixerimusqttia pecca- eU. Posl aliquanlum rursus, Qui nalus est ex Deo,
iumnon habemus,twsipsosseduciiniis.Meminisseenim inquil, non j)eccal. Numquid Joannes ipse non erat
debeiis priorura : Si dixerimus qttia peccaiumnon natiis ex Deo? Si Joannes non efat nalus ex Deo, de
IiabemVs,nos ipsosseducimus,el verilasin nobisnonet,l quo audistis quia supra peclus Domini recumbebal;
(\ Joan. 1,3). Et rufsus in coiHcqtictiiibusaudis, Qui aliquis sibi audel promittere regenerationem factam
natns esl ex Dco, non peccal: Qui facilpeccalnm,ito» in se, quam ille habere iion meruit, qui super pecttis
vidii eltm, nequecoglwviteum: Oinnis qui fucil pec- Doniinirecumbere meruil ? QueraDominusplusquam
caium, de diaboloest. Ex Deonon est peccaium.Mlc- c.cteros diligebat (Joan. xm, 25), ipsum soltim de
riim terrel nos. Quomodo nati sumusex Deo , et Spiritu non genueratj?
quomodonos fiilemur pecealores? An dieiuri sumiis, 2. Attendiienunc verba ista': adhuc anguslias no-
quia de Dco jiali non sumtis?Ei quid faciimi ista slras coramendo, ut per inlcnlionemvestram , quae
Sacranienia in iufantibus? Quid dixil Joannes? Qui oralio cst et pro nobis el pro vobis , dilalet Deus , cl
Haius esl ex Dto , non jieccal. Ipse Joannes itcrum dct exitum ; ne aliquis in verbo ejus inveniat occa-j
dixit, Si dixerhnusquia peccatumnonliabetnus,nosmet- sioncni perditionis suae, quod verbum non est prae-
ipsos seducimus, et veritas in nobh non est. Magnit dicalum et conscriptum, uisl ad medicinamet salu-
1 Lov.,Adamel chrhli. At Am.Bad.et Mss.habent, lem. Omnh, inquilj quifacii peccaium, el iniquiialetn
Adumet chrhlnm. facit. Ne forte discernas.•Peccatum iniquitasest. Ne
 2015 ' TRACTATUSV. CAPUT IIL 20U
dicas, Peccalorsum, sediniquus non sum : Peccaium ritatem el contra dileclionem fraternam, non audeat
iniquhas est. Et scilisquia in hoc ille manifeslaiusest, gloriari, et dicere natum se esse ex Deo : qui autem
,ut peccala auferat; et jteccalumin illo nonest: Et quid in dileclione ffaterna conslitutus est, certa sunt pec-
prodest nobis quia venit sine peccato ? 0/nnis qui cata quae.non potest admiitere, et hoc maxime ne
non peccat, in ipso tnanet : el omnis qui peccat, non oderit fratrem. Et quid de caeierispeccatis facit, unde
vidil eum, nequecognovileum. Filioli, nemovossedu- dictura est, Si dixerhnusquia jwccatumnon habemus,
• cat. Qui facitjustitiam, juslus est, sicut el ille justus nos ipsos seducimus,el veritasin nobisnon es/?Audiat
est. Jam ista diximus, quia sicut secundum quamdam seeurilatera de alio loco Scripturse : Charilascooperit
similitudinem, non secundumaequalilalem,dici solet. multitudinempeccatorum(I Fclr. iv, 8). i
Qui facit peccatum,dediaboloest; quia ab iniiiodiabo- i. Cbariiaiem ergo commendamus;charitatem com-
lus peccat. El hoc diximus, quia neminem creavit mendat hsec Epislola. Posl resurreclionem Domintis
tliabolus, nequegenuil; sed imitatores cjtis lanquam quidaliud interrogavit Pelrum , nisi, Amas me?Et
ex illo uaseunlur. ln hoc tnanifeslalusest Filius Dei, parum fuit semel interrogare; et ilerum nihil alitid, et
ulsolval operadiaboli (Joan. m, 4-8). Ergo ut solvat tertio nibil aliud. Cuin jam tertio ille taedioafficere-
pcecala s ille qui non habet peccalum. Deintle sequi- tur, quasi non sibi crederet, quomodo quinescifet
tur : Omnisqui natus est ex Deo, non facil peccatum, quid iu illo ageretur; tamen et primp, et secundo, et
quia semen ejus in ipso manet; el non jwtesl jieccare, tertio hoc ititerrogavit. Ter negavit timor, fer cou-
quia ex Deonatus esl. Fortiter insirinxit. Fortassis se- fessus est amor (Joan. xxi, 15-17). Ecce amat Pctrus
cundum quoddam peccatum dixit, non peccat, non Dominum. Quid praestaturus Doraino? Non eniin et
secundum omne peccalum : ut quod ait, Qui natus ipse non lurbafus esl in illo psalmo, Quid reiribuam
est exDeo, non peccal, cerluni quoddam peecatiiin Dominojno otnnibusqumretribuil ntihi? Qui enim di-
inlelligas, quod non polest admitlere liomo qui ex cebal bsec in Psalmo, allendebal quanla sibi essent
Deonalus cst : et falepeccaium est illud, ut si quis- ., praeslilaa Deo; et quaerebatquid letribueret Deo, et
*iuamillud admiserit, confirmet eseiera; si quis au- non iiiveniebal.Quidquidenim rclribuere volueris, ab
lem hoc non admiseril, solvat caelera. Quod est hoc ipso accepisti ut reddas. Et quid imenil ut retribuat?
peccattim? Faeere conlra mandatum. Quod est man- Quod, ut diximus, fratres, ab ipso aceeperat, hoc in-
datum ? Mandaiumnovumdo vobis, ut vosinvicemdi- venit quod relribuerel. Calicemsalularis accijriam, et
iigalis (ld. xm, 54). Inlendite. Hoc mandalum nomenDominihtvocabo(Psal. cxv, 12, 13). Quis enim
Chrisli dileelio vocatur : per hanc dilectionem pec- illi dederai calicera salutarem, nisi ille cui volebat
cata solvunttir. Iliec sl non tenealur, et grave pecca- relribuere? Accipere autera calicem Siilutarem, et in-
lum est, et radix omniuni peccatorum. vocare nomen Domini, hoe est saliari cbariiate; et
5. Iiiieudiie, fralres; protulimus aliquid in quo ita satiari, ul non soium non oderis fratrem, sed
bene inlelligentibussoluta cst qmvslio. Sed numcjiiid paratus sis mori pro iralre. Peiiecla ista cbarilas est,
cum celerioribus tanliim ambulanms viam? Et qui ul paratus sis mori pro fraire. Hatic ipse Dominusin
tardius ambulant, noii sunt relinquendi. Yersemus seexbibuit, mortuus pro omnibus, orans pro eis a
hoc qtiibuspossuraus verbis, tit ad omnes pervenial. quibus crucifigebatur, el dicens : Pater, ignosceillis,
Puloenim, fralres, quia omnis bomo sollicitus est quia nesciunlquiclfaciunl (Luc. xxui, 54). Sed si solus
pro anima sua, qui non sine causa inlrat Ecclesiam, hoc fecil, nori erai magister, si discipulos non habe-
qui non lemporaliaquaeritin Ecclesia, qui non pro- bat. Secuti discipuli hoc lecorunt. Lapidabatur Ste-
pterea intrat ut transigat negolia srecularia; sed ideo phanus, el genu fixoait: Domine,ne staiuas illis hoc
inlrat, ut aliquid sibi aelermimproniissuin leneat, qtio deliclum(Aci. vn, 5'J). Amabata quibUsoccidebatur,
perveniat : necesse est eogitels quemadraodum am- quia et pro ipsis moriebatur. Audi et apostolum Pan-
bulel in via, ne remaneat, ne reiro eat, ne nberrel, tuiii: Et ijise , iiiquit, impendar jno animabus vesliis
ne claudieandonon perveniat. Qui ergo sollicilus est, (II Cor. xn, 15). Interillos eiiim eral pro quibus Ste*
tardus sit, velox sit, non recedal de \ia Hoc ergo pbanus depreeabaiur, quando eorum manibus morie- '
dixi, quia qui -nalusesl ex Dco, non jteccat, forlassis balur. Perfecla ergocbarilas haecest. Si quis lantam
seeundum qtioddam peccalum volitit inteliigi : nam habuerit ciiaritatetn, ul paratus sil pro fratribus eliam
erit conlrarium illi Ioco , Si dixerimusquia peccatum niori, peiiecta est in illo.chariias. Sed nuniquid mox i
non habemus',nos ipsos seduciinus, et veriiasin nobis ul nasciitir, jam prorsus perfecta est? Ut perficiatur,
' non est. Sic
ergo potest solvi quaestio. Est quoddam nascitur : cum fuerilnala, liiitriLur;cum fnerit niilrita
peecatumquod non potest admitlere ille qui natus cst roboratur; cum fuerit roboraia , perficitur : cum ad
exDeo; et quo non admisso solvuntur c.elera, qtto perfectionem venerit, quid dicit ? Mihi vivereChrhlus '
admissocorifirmanturcaelera.Qnndesthoc peceatum? est. et mori iucrum. Oplabamdissolviet essecumChri-
Faeere contra mandatum Christi, coulra lestauientum sio; mulio-enimmagh oplimuin: manerein carne ne-
novum. Quodest mandalumnovimi? Mandainmnovum cessariumpropier vos (Philipp. i, 21-24). Propter eos
do vobis,ut vosinvicetndiligatis. Qui facil contra cba- volebal vivere, pro quibus paratus eral mori.
5. Et ut noveritis qttia ipsa esl perfeeta charilas,
1 EditiadduntHc vocem,venit; quae abest ab omni-
btisMss. ' quam non violal, el in quam non peccal qui natus est -
s Er. Lugd.ven. Lov.,necesseest ergo coqitet. si. ex Deo; hoe Dominusdicit Petro : Pelre, amastnei
SOis IN EPISTOLAMJOANNIS AD PARfHOS, S. AUtUSTINl , . . 2016
Et ille : Amo. Non ait, Si amas me, obsequere mihi. ex Des, non facit peccatum.Quaerimusquodpeccavum-.
Quando enira eratDominus in carne mortali, esurivit, quia si omne intellexeris, contrarius erit illi loco, Si
sifivit: eo tempore quo esuriebal et sitiebat, susce- dixeriniusquia peccututnnon habentus,nosmelipsosse-
ptus esi hospilio; ininistrarunl illi qui habuerunt, de diichnus, el veritasin nobisnon esl. Ergo dicat quod
lubslanlia sua, sieul legimus in Evangclio (Luc. vm, peccatum , doeeat nos; ne forte ego temere dixerim
B). Suscepit eum hospilio Zacchaeus:salvus factus est peccatum hoc esse violalionernchariiatis, quia supra
a morbo, suseeplo medico. Quo morbo? Avariliae. dixil, Qui odit fratremsuum, in tenebrisest, el in te-
Eral enim ditissinms, et princeps publicanorum. Al- nebris ambulat, et nescit quoeat, quia lenebrmexcmca-
tendite sana;um a morbo avariliae. Dimidium,inquit, verunl oculosejus (I JOOTI. H, 11). Sed forte dixit ali-
bonorumtneorumdo pauperibus; et si cui aliquid luli, quid in posterioribus, el nominavit charitatem '. Yi-
quadrujriumreddam (Id. xix, 6-8). Ideo servavit alte- dete quia circuilus ille verborum hunc habel finem,
rum dimidium, non quo fruerelur, sed unde debila liunc habet exitum. Omuis qui natus est ex Deo, non
solveret. Suscepit ergo tunc medicum bospitio , quia peccat; quia scmenejus in ipso manet. Semen Dei, id
erat infirmilas carnis in Domino, cui hoc obsequium est, verbum Dei: unde dicit Aposlolus, Per Evange-
praeberenthomines : et hoc, quia voluit praestare ob- lium ego vos genui (I Cor. iv, 15). El non polest pec-
sequenlibus; obsequentibus etiim proderat, non illi. care, quia ex Deo nalus est. Dicat hoc, videamus in'
Cui enira Angeli minislrabant, horum obsequiumre- quo non potesl peccare. In hoc tnanifestati sunl filii
quirebat? Nec Elias servus illius hoc necessarium Dei et filii diaboli. Oinnisqui non esl juslus, non est a
habebat aliquando, cui pancm el carnem per corvum Deo, el qui non diligit fralrem suunt. Certe jam mani-
niitiebat; et lamen ut vidua religiosa benediceretur, festum est unde dical, Et qui non ditigil, inquit, fra-
millilur servus Dei, pascitur a vidua qnem Deusin iremsuum. Dileciio ergo sola discernit inler filios Dei
secrelo pascebat (III Reg. xvn, 4-9). Yerumlamen el filios diaboli. Signent se omnes signo cructs Cliri-
qutinquamde bis servis Dei sibi praestenl, qui eorum sti; rcspondeant omnes, Amen; cantcnt omnes, Al-
indigeiiiiam considerant, propter illam mercedem a leluia ; baplizentur omnes, intrent Ecclesias, faciant
Domino in Evangelio manifestissimepositam,Qui sus- parieies basilicarum>:non diseernunlur filiiDei a filiis
cipiljiistum in nominejusli, mercedemjusti accijriel; diaboli, nisi charitate. Qui habent charitaieni, nati
et qui suscipitprophclamin nomineprophelw,mercedem sunt ex Deo: qui nc-nhabent, non sunt natiex Deo.
prophetwaccipiet; et qui dederitcalicemaquw (rigidw Magnum indicium , magna discretio. Quidquid vis
vni ex his minimis tantum in nomine discipuli, amen habe; boc solum nori habeas, nibil tibi prodest: alia
dico vobis, non perdelmercedemsuam (Mallh. x, 41et si non habeas, boc habe, et implestiLegem. Qui enim
42) : quamvis ergo sibi prsestenl qui boc faciunl, la- diligil allerum, Legek hnjrievil,ait Aposlolus : et, Ple-
men nec hoc poier.il pneberi ascensiiro in coelum. niltido Legh chariias (Rom. xui, 8, 10). Puto isiam
Quid illi poterai relribuere Petrus, qui amabat illuni? margaritam esse illain quam homo negoliator quae-
Audi quid : Pasce ovesmeas; id est, Fac pro fralribus sisse describitur in Evangelio, qui invenit unam mar-
quod pro te feci. Omnessanguiiie meo redemi: nolite^ garitam, et vendidiliomnia quaebabebat, et emit eam
dubitare mori pro veriialis confessione,ut cselerivos (Mallh. xni, 46). Hiec est margarita pretiosa, cbari-
imitenlur. las, sine qtia nihil libi prodest quodcumqueliabueris:
6. Sed haec, ut diximus, fralres, perfecla charitas quam si solam habeas, sufficit tibi. Modo eum fide
est; qui natus est ex Deo, habei iilam. Iniendat Cha- vides, tuncciim specie videbis. Si enim ainamus cum
ritas vestra,' videteqtiid dicam. Ecce accepit Sacra- non videmus, quomodoampieclemtir cuni viderimus?
menttim nalivitatis homo baptizatus; Sacramentuaa Sed ubi nos debenms exercere? In araore fralerno.
babet, et magnum Saeramentum, divinum, sanctum, Potes mihi dicere, Non vidi Deum; numquid poies
ineffabile.Considera quale : ut novum hominemfaciat mibi dicere, Non vidi lioniinem? Dilige fratrem. Si
dimissione omnium peccalorum. Attendat lamen in enim frairem quem vides dilexeris, siniul videbis et
eor, si perfectum est ibi, quod faclum est in corpore : Deum; quia videbis ipsam charitalem , et inlus inha-
videat si habet charitatem , et liinc dicat, Natus sum bilat Deus.
ex Deo. Si autem non habet,, characlerem quidem 8. Qui non esljuslus, nonest exDeo; el quinon di-,
impositum habet, sed desertor vagatur. Habeat cha- ligil fratrem suum. Quia liwceslannunliatio: vide quo-
rilalem; aliier non se dicat natum ex Deo. Sed habeo, modo confirnial: Quia hwcest annuiilialioquam audi--t
inquil, sacramentum. Attdi Aposiolum : Si sciam vimusab inilio, ul diligamusinvicem.Manifesla\il no-
•omniasacramenla, et habeam omnem fidem, ila ut bis inde se dicere: conlra hoc mandalum quisquis
monlestransferam,charitutetnaulem non habeam,nihil facit, in peecato illp esi sceleralo, in quod incidunt
sum (l Cor. xm , 2). qui non nascunlur ex Deo. Non sicut Cain qui ex ma-
7. Hoc, si meminislis, commendavimus,cum istam ligno erat, el occidit fratrem suum. El cujus rei gralia
Epislolam legere inciperemns, nibil in ea nobis sic occidil? Quia opera ejns maligna fuerunt, frairh vero
commendari, quomodocharitatera. Et si videtur alia ejus jusla. Ergo ubil est invidia, amor fralernus esse
et alia dicere, illuc facil reditum ; et ad ipsam chari- non polest. lntendat Charitas veslra. Qui invidet, nou
latem omnia vult referre quaecumquedixeril. Yidea-
1 QuatiiorMss.,ef nonnominavilchariiaiem.
nms si et hic hoc facit. Allende : Omnisqui natus est
 201? -' :...-"' TRACTATUSV. CAPUT III. ' ---
,. 2018
amat. Peccafumdiaboli est in illo; quia et diaboius est. Jam ergo si contemnebat quisquam odium frater-
, invidendo dejecit. Ceeidit enim, et invidil stanti. Non num, numquid el homicidium in corde suo contem-
ideo voluit dejieere ut ipse slaret, sed ne soluscade- pturus est? Non movet manus ad occidendum homi-
ret. Tenete in animo ex hoc quod stibjecit, invidiam nem, homicida jam leneiur a Domino; vivit ille, et
aon posse esse in charilate. Habes aperte cum lau- iste jam interfeclor judicatur. Omnis qui odit fralrem
Jareluripsa charitas, Charitasnonwmulatur(16'or.xm, suum, homicidaesl. Ei scitis quia omnis Iwmicidanon
}). Non fuit charilas in Cain; et nisi esset charitas in Jiabetvitam mlernamin semancntem.
Abel, non acciperet Deus sacrificium ejus. Cum enim 11. In hoc cognoscimusdilectionem.Perfectionem
ambo obtulissent, illc de frtictibus terrae, ille de feti- dilectionis dicit, perfectionem illani quam commenda-
bus ovium; quid pulalis, fratres, quia Deus fructus- vimus. In lioc cognoschnusdilectionem,quia ille pro
lerrse neglexit, et felus ovium dilexit? Non inlendit nobis unimamsuam posuit: et nos debemusanimas pro
Deus ad manusl; sed in corde vidil : et quem vidit frairibus ponere. Ecce unde veniebal, Petre, amas me?
cum charitale offerre, ipsius sacrificium respexit; pasce ovestneas.Nam ut noverilis quia sic ab eo pasei
quem vidit cum invidia offerre, ab ipsius sacrificio volebat oves suas, ut aniniam suam pro ovibus pone-
oculos avertit. Opera ergo bona Abel non dicit nisi ret; hoc illi continuodixit, < Cum juvenis esses, prae-
charilatem : opera mala Cain non dicit nisi odium cingebas le, ct ibas quo volebas; cum autem fueris
fraternum. Parum est quia odit fratrem suum, et in- senior, alius le praecinget,et lollet te quo tu non vis.
vidit operibusbonis; quia imitari noluit, necare vo- Hoc autem db.il, > ait Evangelista, < significans qua
Iuit. Et hinc apparuit quia filius erat diaboli, et ille morle clarificalurus erat Deum > (Joan. xxi, 15-19) :
hinc apparuit juslus Dei. Hinc ergo discernuntur ho- ut cui dixeral, « Pasce oves meas, » doceret eum po-
miries, fratres mei. Nemo allendat linguas, sed facta ncre animam pro ovibus suis.
et cor *. Si non bene faciat pro fratribus suis, osteu- 12. Undeineipitcharilas, fratres? Modicumatten-
dit quid in se habeat. Tentationibus probanlur ho- dite : qno perficiatur audistis; ipsum fmem et modura
mines. ipsum et Domiimsin Evangeliocommendavit: Majo-
9. Nolitemirari, fratres, si odit rioss mundus. Num- remcharitatcmnenw habet, ail, quam ut animam suam
quid saepcvobis dicendum est quid est mundtis? Non ponalpro amich suis'(Id. xv, 13). Perfectionem ergo
coslum, non lerra, nec ista opera quaeDeus fecit; sed ejus ostendil in Evangelio, et hic commendata csl ejus
dileelores mundi. Isla saepe dicendp quibusdam one- perfeclio : sed interrogalisvos, eldicilisvobis,Quando
rosus sum : sed usque adeo non frustra dico, ut ali- possumus habere istam charilalem ? Noli cilo de le
qui inierrogeniur an dixerim, et non respondeant. desperare : forte nata est, sed nondum perfecla est;
Ergo vel inculeando hsereat aliquid in cordibus au- nulri eam, ne effocelur. Sed dicturus es milii, Et
dientium. Quid est mundus? Mundus esl, quando in unde novi? Quo enim perficialur audivimus; unde in-
malo ponitur, dileclores mundi: mundus quando in cipiat audiamus. Sequittir, ctdicit: Quiaulein habue-
laude ponittir, coelum et lerra est, et quae in his rit facullates mundi, et viderit fralrem suum esurien-
opera Dei; unde dicitur, Et mundus per eum faclus esl lein, et clauseritviscerasua ab eo : quomodopoteritdi-
(Joan. i, 10).Item mundusest pleniludo terrae, sicut leciioDei manere in eo? Ecce unde ineipit charitas.
dixil ipseJoannes, ATonsolum aulemtwstrorumjiecca- Si nondum es idoneus mori pro fralre, jam idoneus
lorum propiliator est, sedet loiius mundi (1Joan. H,2). esto dare de tnis facullaiibus fratri. Jam perctitiat vi-
Mundidicit omnium fidelium per orbeai sparsormai. scera tua charitas, ut non de jactantia facias, sed de
llundus aulem in malo, amatores mundi sunt. Qui " intimo adipe misericordiae; ut consideres illum in
amant mundum, fralrem amare non possunt. egestate positum. Si enim supcrfhia non potes dare
10. Si odil nos mundus : nos scimus. Quid nos sci- fratri luo, animam luam potes ponere pro fratre? Ja-
mus ? Quia transivimusde morle ad vilam. Unde sci- eel pecunia in sinu tuo, quam libi fures possunl au
mus? Quia dilighnus-fratres.Nemo interrogel homi- ferre; et si illam non auferenl fures, moriendo illam
nem; redeat unusquisque ad cor suum : si ibi iuve- deseres, etiam si te illa viveniem non deserat: qtiid
nerit charitatem fralernam, securus sit, quia transiit a inde facturus es? Esurit fraief tuus, in necessitate po-
morte ad vitam. Jam in dexlera est: non altendat situs est: forlassis suspenditur, a creditore angusia-
quia modo gloria ejus occulta est; cum venerii Domi- lur; non habet ipse, habes tu : fraler tuus est, simul
nus, tunc apparebit in gloria. Yiget enim, sed adhuc empti eslis, unum est prelium vestrum, ambo san-
in hieme; viget radix, sed quasi aridi sunl rami: in- guine Chrisii redempti estis : vide si misereris, si ha-
tus est medulla quaevigel, intus sunl folia arbormn, bes facullates mundi. Quid ad rne perlinet, forte di-
intus fructus; sed aestalem exspectant. Ergo nos sci- cis? Ego dalurus sum pecuniam meam, ne Mlemole-
mus quia transivimusde tnorle ad vilant, quia diligi- stiam patiatur? Si hoc tibi responderit cor tuum,
mus fhrfres. Qui non diligit, manet in morle. Ne pnte* dileclio Patris non in te manet. Si dilectio Patris non
tiss fratres, leve esse, odisse aut non diiigere, audite in te manet, non es naius ex Deo. Quomodo te glo-
quod sequitur : Omnisqui odilfralrem suum, Iwmkida riaris esse christianum? Nomen habes, et facta non
habes. Si auiem nomen secntum fuerit opus, dicat te
s Am.Bad.-Er. et quinque Mss.,ad munus.
a DecemMss.,sed facta. cor si nonbenefaciat. quisquam paganum, tu factis ostende te christianum.
s SicMss,AtsacraBiblia,humas,vos. Nam si iactis non ostendis te christianum, omnes ta
 §019 1N EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINl -^^ • §020
clirislianum vocent, quid tibi prodest nomen, ubi res moniumconscientiae.Undeprobamusquia lalia multa
non imenitur?« Qui autembabuerit facultatesmundi, fiunt ab his qui fratres non amant? Quam multise in
i et viderilfratrem suum egenlem, el clauserit viscera hairesibuset schismatibusmartyres dicunl! Yidentur
sua ab eo; quomodopotest dileclio Dei manere in sibi animam ponere pro fralribus suis.Si pro fralribus
eo?» Et sequitur : « Filioli, non diligamus verbo aniinam ponerenl, nonse ab universa frafernitate se-
tantum et lingua, sed opere et veritale. t pararent. Item quam mulli sunt qui jactaptiae causa
13. Puto manifeslalumesse vobis magnum et nc- multatribuunt, multa donant; et non ibi quaeruntnisi
cessarium secrelum et sacramenlum, fratres mei. laudem humanamet gloriam popularem,plepam ven-
Qtiid valeat charilas, oranis Scriptura commendat; tis, nulla stabilitate solidatam! Quia ergo sunt tales,
sed nescio si alicubi ampliusquam in isla Epistola ubi probanda eril charitas fralerna? qtiiavoluit illam
commendetur. Rogamus vos et obsecramus in Do- probari, et ait admonens : Filioli, non diligatnus
mino, ul et illaquseaudistis meinoriatencalis; ei ad ca verbolanlumet lingua,sed opere el veritale.Quaerimus,
quaeadhtie dicenda sunt, donee fmialur ipsa Epistola, In quo opere, in qua verilaie? Polest esse manife-,
inlenli veniatis, intcnli audiatis. Aperite aulcm cor ad stitis opus, quam tribuere pauperibus? Mulli hoc ja-
semina bona : exstirpate spinas, ne effocettirin vobis ctanlia faciunt, non dilectione.Potesl esse majusopus,
quod seminatur, sed polius crescat seges; ot gaudeat qtiam mori pro fralr^bus? Et hoc multi volunt putari
agricola, et horreum vobis praeparet tanquam fru- se facero, jacfantia nominis comparandi, non visceri-
menlis, non ignem tanquam paleis. bus dilectionis. Resiat ut ille diligat fratrem, qui anle
TRACTATUSVI. Detmiubi solus videt, cordi suo persuadet, et inler-
In illud, El in hoc cognoscimusquia ex verilate su- rogal cor suum an vere propter fralrum dilectionem
mus; usque ad id, Et liic est Anticlirislusde quo hoc faciat; el perhibet illi testimonium oeulus qui
audistis, etc. Cap. m, f 19-24, ei cap. iv, 5 .1-5. peneirat cor, qtio homo allendere non potest. Ideo
1. Si meminislis, fratrcs, hesierno nos clausisse Paulus aposiolus, quia paralus erat mori pro fratri-
sermonem ad istam sententiam, quae sitie dubio ina- bus, cldicebat, Ipse impendar pro anhnabusveslris
nere debuit et debei in corde vestro, quia ipsam no- (II Cor. xn, 15): taraeii quia Deus hoc videbat in
\issimam audislis : « Filioli, non diligamus verbo cortle ipsius, non liomines quibus loquebatttr, ait il-
tanlum el lingua, scd opere ct verilale. t Deindesc- lis, Miliiauiem minimumesl ul a vobh dijudicer,aut
quitur :« El in hoc cognoseimusquia cx veritale su- ab Iminamdie (1 Oor. iv, 5). El oslendit eliam ipse
mus, et corani ipso persuademus cordi nostro : qtiia quodamloco qttia solenl ista fieri inani jaclaniia, non
si male senserit cor nosirttm, major esl Deus corde firmaincniocbaritafis : ail enim cum de ipsius chari-
nostro, et novit omnia. » Dixcral, « Non diligamus lalis comincndationeloqueretur, Si dhlribueroomnia
verbo lantum el lingua, sed opere et veritate: » mea patiperibus,el tradidero corpusmeumut ardeam,
qtiseritura nobis, in quooperc ct in qua veritate agno- charilatetn aulcmnon liabeatn, nihil mihi prodest(Id.
scilur qui diligit Deuin,vel qui diligil fralrem suum. xiu, 5). Potest enim quisqttani hoc facere sine cha-
Jam siiperiiis dixerat quousqticcbaritas perficiattir; ritale? Poica. Nam qui non habctit charitalem,
quod et Doininusin Evangclioait, Majorcmhac nemo diviserunl miitafem (a). Qti:erile ibi, et videbilis
habet charitatem, quam ul animam suam jwnal pro nnillos mulla tiibuere pauperibus; videbilisalios pa-
amich suh (Joan. xx, 15) : cl isle boc dixeral, Sicut ratos ad siiscipiendammortem,ita ut desislente per-
ille aniinamsuam pro nobis posuil, debemuset nosani- secutore, scipsos praecipitent : isti sine dubio sine
tnas profraiiibus jwnere.llaecest perfectio charilatis; cbaritale hoc faciunt. Revocemurergo ad conscien-
et majororaiiino non ptitost invcniri. Sed quia non in tiam , de qua dicit Aposlolus: ATamglorta nosira hwc
omnibus perfeela cst, el dcsperare non debet in quo est, teslhnoniumconscienlimnoslrw(II Cor.i, 12). Re-
perfecta non est, si jam nata csi quaeperficialur : et vocemurad conscicntiam, de qua idem dicit: Opus
iitique si nata est, nutrienda esl, el qutbtisdam suis auletn suum probel unusquisque,et lunc tn semelipso
luurimenlis ad perfectionem propriam perduccnda. gloriam habebit, et non in allero (Galal. vi, 4). Opus
JQuaesivimusinclioalionemcbaritalis unde incipial, cl ergo suum probet unusquisque nostrum, ulrum de
ibi continuninvenimus:Si quishabelfacullalesmundi, vena charitalis emanet, ulrum de radice dilectionis
el viderilfralrem suum egenlem,el clauserilvhcerasua rami bonorum operum pullulcnt. Ojms autem suum
adversus cum; quomododileclioPatris tnaiiel in illo probelunusquhque, ait, et tunc in semelipsogloriam
(I Joan. lii, 16, 17)? Ergo hic incipil isia ebaritas, habebit, et nonin allero : non quando illi perhibet
fralres, ut de suis superfluis tribual egenli, in angu- tesiimoniumlinguaaliena, sed quando perhibet con-
sfiis aliquibus consliltiio; ex eo quod sibi abundat scientia propria.
secundimi temptis, a tribulatione lemporali liberet 3. Hoc ergo hic commendat. In hoc cognoscimus
fratrem. iline lexordiumest charilatis. Hanc ita coe- quia ex veritalesumus,quando opere et veritale, non
piam, si verbo Dei el spe futursevitae nutrieris, per- verbis el lingua tanlum diligimus: el coram ipso per-
venies ad illam perfecfionem,ul paratus sis anitnam suademuscordi nostro,Quidest, coramipso? Ubiipse
tuam poncre pro fralribustuis. videt. Unde ipse Dominusin Evangelio : Cavete,in-
2. Sed quia multa talia fiunt ab his qui alia quae- quit, facere justiliam vestramcoramIwminibus,nt vi-
Tunl, et qui fratres non amant; revocemur ad tesli- (a) Donalistae. j
 ^ '*-'<. ;; ' '' ; ''''
£021 TRACTATUSVI. CAPUTIII. '"•«.U' 2022
deaminiab eis : alioquinmercedemnon iiabebiih apud Deo noslro, et non aceepero, faeile de me potesl di-
Palrein veslrumqui in cwlh est. Et quid esl, Nesciat cere unusquisque, Non habet cliaritalem; el de quo-
sinisiratua quid facial dexlera lua (Mallh. vi, 1,5): libet homine bujus teraporis facile dici potest; ct
nisi quia dexiera, pura conscienlia est; sinistra, senliat quis quod vult homo de honiine : majorem
mundi cupiditas ? Malti per cupiditatem mundi qu3eslione'mnon faciutil, nisi illi viri, quos sanctos
nitilia mira laciunt; sinistra operatur, non dexlra. constat fuisse cum scribefenl, el modo esse eum
Dexira debet operari, et nesciente sinislra, ui nec Deo. Quis habct charilalem, si eam Paulus non ha-
misccatse cupiditas sseculi, quando aliquid honi di- bebat, qui dicebal, Os noslrumpatet ad vos, o Corin-
lectiono operamur. Et ribi hoc cognoscimus? Ante thii, cornostrum dilalalumest; non angusiaminiin no-
Deum es, inlerrbga cor tuum : vide qtiid feci- bis (II Cor. vi, 11, 12); qtii dicebat, Impendar pro
sti, el quid ibi appelisti; saluiem ttiam, an Iaudem animabusveslris(Id. xu , 15) : et tanta gratia in illo
hominum venlosam. Intus vido : nam homo judi- erat, ut manifestaretur euin habere charitatem? In-
care non potesi qiiem videre non potest. Si per- venimus etim tamen peiisse, et non accepisse.Quid
suademns cordi nostro , coram ipso persuadea- dicinius, fratres? Quaestio est; intenti eslote ad
mus. Quia si tnate senliat cor noslrum, id est, ae- Deum.Magnael isia qusesiioest. Quomodode peccato
cusel nes intus , quia non eo animo .tacimus ubi diclum esl, Qui natus est cx Deo, non peccal
quod faciendum sit; major est Dcus cordenoslro, ei' (IJoan. ni, 9); inveniratishoc essc peccatumviolare
twvil otnnia. Cor luum abscondis ab lioinine; a Deo cbariiatcm , el boc proprie designalum esse in hoe
absconde si potes. Quomodo absoondes ab eo, cui loco : slc et nunc qiiaerimusquid dixerit. Si enim
diciurn est a peccatore quodam limciiteet coiifilcnle: verba aitendas, plamimvidetur; si excmpla, obscu-
?
Qitoiooa spiritu iuo? ei a facie lua quofugiam Quic- rum est. Yerbisbis nihil esl pianius : « Et quidquid
rebal qna fugeret, ut evaderel judicium Dei, et non poslulaverimus, accipienms ab eo; quia mandata
invenicbAl.Ubi enim non est Dctis? Si ascendcro,in- ejus scnamus, et quaeplacenl illi, in conspectu ejus
quil, in cwium,ibi es: si descenderoht infernum, ades faciirius.Quidquidpostulaverimus,» ait, « aecipiemus
(Psal. cxxxvni, 7, 8). Quo iturus es? quo fngies? ab eo- > Angusia\il vebemeiiter. Quia etibi angusta-
Yis audire consilium?Si vis ab illo fugere, ad ipsum ret, si dicerel omne poccalum: sed ideo inveuimus
fuge. Ad ipsura fuge confitendo, non ab ipso lalendo : locum exponentli, quia de cerlopeccato dixit, non '
latere enim non poles, sed confileri potes. Dic illi, de omni; sed de quodam peccato, quod omnis qui
Ilefugiummeumes tu (Psat. xxxi, 7); el ntitriatur in ex Deo nalus est, non faeil : el invenimus ipsuin
,te dilectio,quaesolaperducit ad vitam. Perhibeat libi quoddam peccalum \iplationeni esse cbariiatis. Et
testiraoniumconscienlia tua, quia ex Dco esi. Si ex liabemuscxemplumde Evangeliomanifestum,quando
Deo esl, noli illam velle ante homines jaclare; quia ait Domintis, Si non venissem,peccalumnon Iwberent
nec laudes Iiominumte levant in coelum, nec viiupe- (Joan. xv, 22). Quidergo? ad innoccntes Judaeosve-
rationes inde le deponunt. Ille videat qui coronat; nerat, qtiia sic loqiiilur? Ergo si ipse non veniret,
ille sit teslis quo judice coronaris. Major esi Dcus peecalum non baberent? Praesenliam*gomedici fccil
cqrde noslro, ef twvitomnia. acgroium,febrem non abstulil? Quis hoc vel demens
i. Dilectissimi,si cornqn malesenserit,fiduciamha- dical? Illenon venit nisi curare ct sanare rcgroios.
bemusad Deum.Quid est, cor non mate senserit? Ye- Quareergo dixil, Si non venissem, jvccatum nonha-
rum nobis responderit, quia diligimus, et germaiaa berent, nisi quia ceiium quoddam peccatum voluit
dilectio est in nobis : non licta , sed sincera ; salulom intelligi? Quoddamenim peecalum non haberent JUT
fralernam quserens,nullum emolumentiimexspectans dsei. Quod peccatuin? Quo in cum non eredjderuot,
afralre, nisi salutem ipsius. Fiduciam Jiabemus ad quo prsesenlem eonlempserunt. Sicut prgo ibi pecca*
Deum; el quidquid postutaverimus,accipiemusab eo, tum dixit, tet non esl conscquensut omne peccatum
quiamiandataejus servamus. ldeo non in conspectu intelligamus, sed cerlum peceatuni: sic et bie nou
hominum,sed ubi ipse Deus videl in corde. Fiduciam omne peccalnm, ne conlrarius sit illi loco ubi ait,
ergo habemus ad Deum; ct quidquid postutaverimus, Si dixerhnusquia,peccatumnon habemus, nosmclipsos
ab eo accipiemus: sed, quia mandala ejus servamus. seduchnus,et verilasin nobistwnest (1Joan. i, 8); sed
Quaesunt raandataejus?Numquidsemper repetendum cerfum quoddam peccatum, id esl, violaiionemcba •
est? Mandatumnovumdo vobis,ul voshtvicemdiligatis ritatis. Hic autera plus nos constrinxit: Si pelierimus,
(Joan. xm, 54). Ipsam cbarilatem loquilur, ipsam dixil, sinosnon accusaveril cornostrtim, et renun-
comraendat. Quisquis ergo habuerit cbariialeni fra- tiaverit in conspeciu Dei quia vera dileclio est
lernam, et coram Deo babnerit, ubi Deus videl, cor- in nobis; quidquidposlulaverim,us, ab eo accipiemus.
que ejus inlerrogalum sub justo examine, non ei 6. Jam ergo dixi Charitati vestrae, fratres, nemo
aliud responderit, quam germanain ibi esse radicem attendat ad nos. Quid enim sumusnos? Aut quid estis
charitalis, unde boni frucius exislant; habel fidnciani vos ? Quid, nisi Ecclesia Dei, qusenota est omnibus?
apud Deum, et quidquidpostulaverit, ab eo accipiet, Et si illi placet, in illa sumus; et qui dileclione in
quia mandata ejus servat. illa manemus, ibi perseveremus, si volumusostendere
5. Occurrit quaestioqnsedam, quia non ille aul ille dilcctioncm quam habemus.Yerumtamen de apostolo
homo, aut tu aul ego, qui si petiero aliquid a Domino Paulo quid mali sensuri sumus? Ipse non diligebat
 2023 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2024
fralres? Apud ipsum non erat lesiimonium conscien- rentur in porcos. Nonl eis posset dicere Dominus,ut
tiae ejtis in eonspecfu Dei? Non eral in Paulo radix nec illuc accedercnt?Non eiiim, si nollet, rebellaturi
illa charilatis, undc omnes boni fruclus procedebant? erant contra regem coeliet terrae. Cerli lamen myste-
Quis boc demens dixeril? Ubi ergo invenimns petisse rii gratia ef cerla dispensalione diraisit daemonesin
Aposlolum el non accepisse? Ait ipse : In magnilu- porcos (Luc. VIII, 52), ut ostenderel diabolumin eis
dinerevelationumne exloltar, daius est mihi slimulus dominari, qui vilam porcorum gerur.t. Daemonesergo
carnis mem,angelussalnnm,qui mecolaphizet: jnopler exauditi sunl, Apostolusnon est exaiidilus? An poiius
quodler Dominumrogavi ui uufcrret euma me; e.tdixil quod verius est dicamus, Imo Aposlolusexauditusest,
mihi, Sufficitlibi gratia mea; nam virlitsin infirinilale damionesnon sunt exauditi? Illorum volunfas facta
perfwitur(II Cor. xu, 7-9). Ecce non est exaudilus, est, lmjus sanitas perfecla est.
ul aufeirelttr ab illo angelus satanae.Sed quare? Quia 8. Secundum boc intelligere debemus quia Deus
non ei proderat. Ergo e\audilus est ad salulem, qui etsi voluniatinostraenon dal, saltui dat. Quid si enim
non est exauditus ad volunfatem. Noverit magntim hoc petieris quod tibijobest, et medicus novif quia
sacrameiiliimCbarilas vesira; quod ideo commenda- obest tibi ? Non enim rion le exaudit medicus, quando
mus vobis, ne excidat vobis in tenlalionibus vestris. forte tu frigidam aquam petis, el si prodest, slatim
Sancti ad salutem per omnia cxaudiuniur, semper dat; si non prodest, r.oiidat. Non exaudivit, an po-
exaudiuniur ad salutem aiernam : ipsam desiderant; tius ad sanilatemexaudivit, qtiia voluntaticontradixit?
quia secundum banc semper exaudiunlur. Sit ergo in vobischaritas, fratres; sit in vobis, et se-
7. Sed discernainus exaudilioncs Dei. Invenimus curi estote : ei quando-non vobisdatur quod petiiis,
eniin quosdam non exauditos atl voluntalcm, exau- exaudimini; sed neseitis. Mulii datisunt in manus
ditos ad salulem : el rursus qtiosdam invenimus ~ suas malo suo : de qtiibus dicit Aposloltis, Tradidil
exauditos ad volunlatem, el non exauditos ad sa- eos Deusin desideriacbrdiseorum (Rom. 1, 24). Peliit
lulem. Hoc discernite, hoc tenete exemplum ejus aliquis magnam pecuniam; accepit malosuo. Quando
qui non est exauditus ad voluntalem, sed exaiiditus illam non habebat, parum timebat; habere illam
ad salulem. Audi apostolum Paulum; nam ipsam coepit, praeda factus est potenliori. Nonne malo suo .
exaiidilionem ad salutem ostendil illi Deus : Suffi- exauditus esl, qui voluit habere unde a Iatrone quse-
cil iibi, inquit, gralia mea; nam virlus iti infitmilaie reretur, quem pauperem nemo qti3erebat? Discitero-
perficilur. Rogasti, clamasli, ter clamasti : ipsuni gare Deum, ut medico -00011)11118115, quod ipse novit
semel quod clamasli audivi, non averii aures meas a faciat. Tu morbiim epnfitearis, ille medicamenium
le; novi quid faciam : lu vis auferri medicamcnlum adbibeal. Tu tantum charitatem tene. Nam ille seeare
quo ureris; ego novi infirmitalem qua gravaris. Ergo vull,, urere vult ;s lu si clamas, el rion exaudiris in
iste ad salutem exauditus esl, ad voluntalem non cst sectipne, in tistione ei, tribulaiione, novit ifje quous-
exaudilus. Quos invenimus exauditosad voluntatem, que putre esl. Tu jam vis rcvocet manus, etille vul-
non exauditos ad salutem? Invenimus, putamus, ali- neris sinum altendit^ scit quo usque perveniat. Non
quem nequam, aliquem impium exauditum a Deo ad fe exaudit ad voluniatem , sed exaudit ad sanitalem.
volunlalem, non exauditum ad salulem?Si alicujtis -Cerliergo eslote, fralres mei, quia quod ait Apostolus
hominis exemplumposuero, forle dicturus es mihi: verumest: Quidenim orcmus,sicut oporlet,nescimus;
Tu illumdicis iniquum, nam justus erat; si juslus non sed ipse Sjririlus interpeltat gemilibushtenarrabilibus,
essel, a Deo non exaudiretur. Talem propositurus quiaipse interjteilatpro sanclis (Id. VIII,26, 27). Quid
sum, de cujtis iniquitaie et impietate neino dubitet. est, Ijise Spiritus inierpellal pro sanclis, nisi, ipsa
Diabolus ipse peliit Job, et accepil (Job i, 11, 12). Charitas qusein te perSpiritum facia est? Ideo enim
Nomie et bic de diabolo andislis quia 17111 facii jiecca- dicit idem aposiolus : CharitasDci di/fusa est in cor-
lum, ex diaboloesl (1Joan. 111,8) ? Non quia ille crea- dibus noslris per Spiriluin sanclumqtii daius est twbis
vit, sed quia isle intitatur. Nonnede illo dictum esl, (Id.x, 5). Cbariias ipsa gemil, chaiilas ipsa.orat;
In veritatenon slelil (Joan. vm , 44)? Noime ipse est conlra banc aures claudere non novil qui illam dedit.
anliquus i!le serpens qui per feminamvenenum primo Securtis esto , cbarilas roget; et ibi sunt aures Dei.
homini propinavil (Gen. m, 1-6) ? Qui el ipsi Job le- Non fit quod vis, sed fit quod expedil. Ergo quidquid
miiiam propterea servavil, per quam maritus noncon- jwstulaverimus,inquit, accijriemusab eo. Jam dixi, si
solaretur, sed tentaretur (Job 11, 9). Ipse diaboltis ad salutem inlelligas, nulla qusestioest: si 11011 ad sa-
petiit sanclum virum teniandiim, et accepit : peiiit liilem, quaestioest, et magna, quaele caluniniaiorem
Aposlolus ut auferrelur ab eo stimulus carnis, et 11011 facitPauIo apostolo. Quidqnidposlulaverimus,accijrie-
aecepil. Sed Apostoltismagis exauditiisest quam dia- musab eo; quia mandala ejusscrvamus,el qumplacent
bolus. Aposiolusenim est exaudilns ad salutem, etsi illi, in consjtecluejusfacimus.In conspectuejus, intus
non ad voluntalein : diabolus exaudilus csl ad voltin- ubi videt.
tatem, sed ad damnatioueni. Ideoenim concessusest 9. Et quaeilla mandaia sunt? Hoc cst, inquit, man-
iste tentandus, ut eo probato essel illecruciandus.Sed datumillius, ut credanwsnominiFilii ejus Jesu Clnhli,
hoc, tralres, 11011 tantum in vcteribus Libris imeni- el diligamusinvicem.Yidetis quia boe est mandalum;
mus, sed el in Evangelio. Pelierunt daemonesa Do- videtis quia conlra hoc1mandatum qui facit, peccatum
mino, cum eos excluderetab homine, ul ire permitte- 1 Er. Lugd.et Ven.,Komie. M.
 S025 TRACTATUS VI. CAPUT III "20*6
facit, quo caret omnis qui natus est ex Deo. Sicut inlerroga cor tuum; ne forte sacramentum babes, et
dcdil nobh mandalum: ut diligamus inviecm. El qui virtutera sacramenli non habes'. Interroga cor ttium;
servaverit mandalum ejus : videtis quia nibil aliud si esl. ibi dilectio fratris, securus cslo. Non potest
nobis prsecipilur, nisi ul diligamus invicem : El qui esse dilectio sine Spiriiu Dei: quia Paulus clamat,
servaveritmandaiumejus, in ipso manebil,el ijtse in eo. CharilasDei di/fusa eslin cordibusnoslris jter Spiriium
Et in hoc cognoschnusquia fnattel in nobis de Spiritu sanclum qui dalus est nobh.
quem de.ditnobis."Nonnemanifeslumest quia boc agit 11. Dileclisshni,nolile omni spiritui credere. Quia
Spirilus sanctus in homine, ul sil in ilio dilcclio et dixcrat, In hoc cognoscimusquia manet in nobisde
charitas ? Nonne manifesium est quod ait aposlolus Sjdriluquem dedit nobis.Unde aulem cognoscitur ipse
Paulus : Charitas Dei diffusaesl in cordibustwstris jter Spirilus allendile : Dileclhsimi, nolile omni spirilui
Spirilum sanclum qui dalus est nobis? De charitate credere, sedprobate spirilus si exDeo sunt. Et quis est
enim loquebatur, et dicebat quia in conspeclu Dei qui probal spiritus? Difficilemrem nobis proposuit,
debemus inlerrogare cor noslrum. Quod si non male fratres mei: bonum est nobis ut dicat ipse unde dis-
senserilcor noslntm: id esl, si confitcatur quia de di- cernamus. Diclurus est; ne formidetis : sed primo vi-
lectione fralris fit, quidquid fil in bono opere. Accessit dete, allefidiie; videte hinc exprimi illud unde vani
etiam quod de mandalo cuni diceret, hoc ait: Hoc est haereiicicalumnianlur.-Attendite, videie quid ait, Di-
mandalumejus, ut credamusnominiFilii ejusJesu Chri- leclissimi,twlite omni sjririlui credere, sed jnobale spi-
sti, el diligamusinvicem.El quifacil mandatumejus, in riius si ex Deo sunt. Spiritus sancfus nomine aquae.
ipsomanel, el ipse in eo. ln hoc cognoscimusquia manet appellattis est in Evangelio, Domino clamante et di-
in nobisde Sjririlu qucmdedil nobis. Si enim inveneris cenfe : Si quissilit, veniat ad me, et bibat : qui credit
te habere cbaritalem, habes Spirilum Dei ad intelli- in me, flumina aquw vivmfluent de venire ejus. Evan-
geiidum : valde enim necessaria res est. gelisfa autem cxposuit unde diceret : secutus enim
10. Primis teraporibus cadebal super credeutes Spi- ail, Hoc aulem dicebatde Spirilu quemaccejriuri erant
rilus sanclus; el loquebaniur linguis quas uon didi- qui in eum erant crediiuri. Quare non multos baptiza-
ceraul, quomodoSpiritus dabat eis pronuntiare. Signa vit Dominus? Sed quid ail? Sjriritus auietn nondum
erant lempori opportuna. Oporlebat enim ita signifi- erat dalus, quia Jesus nondutn eral clarificalus(Joan.
cari in omnibus linguisSpiritum sanclum, quiaEvan- vii, 57-59). Quia ergo illi Raptismum habebanl, et
• gelium Dei per omnes linguas cursurum erat loto orbe Spiritum sanclum nondum acceperant ,
quem die
terrarum. Significalumest illud, et transiit. Numquid Penlecostes misit Dominus de coelo; ut daretur Spi-
modo quibus imponilur manus ul accipiantSpirilum ritus, exspectabatur clarificatio Domini. El antequam
sanctum, hoc exspeclalur, ul linguis loquantur ? Aut clarificaretur, et antequam mitleret euni, invitabat
quando imposuimusmantira islis inlantibus, altendit tamen homines ut se praepararent ad accipiendam
unusqnisque vestrum ulrum linguis1loquerenlur; et aquam, de qua dixit, Qui siiit, venialel bibat; et, Qui
cum videret eos linguis non loqui, ita perverso corde credit in me, fliimina aqumvivw fluent de ventre ejus.
aliquis veslrum fuit ul diceret : Non acccperunl isti Quid cst, fluminaaquw vivw? quid est illa aqua ? Nemo
Spiritum sanctum; nam si accepissent, linguis loque- me intcrroget; Evangelium interroga. Hoc autem di-
rentur quemadmodumtunc factum est? Si ergo per cebal, ail, de Sjriritu qttcmaccejHurierant hi qui in eum
baecmiracula non fiat modo tesiimonium praesenlise erant crediluri. Aliud est ergo aqua Sacramenti, aliud
Spiritus sancti; unde fil, unde cognoscit quisque ac- aqua quse significat Spiritum Dei. Aqua Sacramenli
cepisse se Spiritum sanctum ? Interrogel cor suurn : visibilis est; aqua Spiritus invisibilis. Isla abluit cor-
si diligil fralrem, manet Spiritus Dei in illo. Yideat, pus, ct significatquod fit in anima : per illum Spiri-
probel seipsumcoram oculis Dei; videat si est in illo tum ipsa anima mundatur et saginatur. Ipse est Spi-
dilectio pacis et unitatis, dileciio Ecclesiaetoto lerra- ritus Dei, quem non possunt habere hserctici, et qui-
ruin orbe dilfusae.Non atiendat eum solum diiigere cumque sc ab Ecelesiaprsecidunt. Et quicumque non
fiatrem quem allendit anle se : multos enim 11011 vi- aperte prsecidunl, sed per initjuitalem praecisisunt, et
demus fratres noslros, et in unitate Spirifus illis copu- intus tanquam paleaevolvuntur, et grana non sunt,
lamur. Quid mirum quia nobiscum 11011 sunt? In uno non babent istum Spiritum. Iste Spiritus nomine
corpore sumus, unum capui habemus in eoelo. Fra- aquaea Dominosignificatus est: et audivimus ab bac
tres, oculi noslri non se vident, quasi 110:1 se norunt. Epistola, Nolite omni spiriud credere; et testantur
An in eharitate compaginiscorporalis non ncrunt se? verba illa Salomonis, Ab aqua aliena absline le. Quid
Nam, ut noverilis quia in conjunclione charitalis se est aqua? Spirilus. Nmnquid semper aqua Spirilum
ncrunt: quando ambo patent, 11011licet ut aliquid significat? Non semper : sed quibuodam locis Spiri-
atieiidai dexter, quod non atiendat sinister. Dirige lum significal, quibusdamlocis Baplismum significat,
radium dextium sine altero, si potes. Simul coeunt, quibusdam locis populos significat, quibusdam locis
simul diriguntur; fntenlio una est, loca diversa sunt. consilium significal. Ilabesquodamiocodictum, Fons
Si ergo omnes qui lecum diligunlDeum, unam inten- vilm consitium,possidenlibuseum (Prov. xvi, 22). Ergo
lionem tecum habent, noli altendere quia corpore in pcr diversa loca Scripturarum nomen aquse diversa
loco separaluses; aciem cordis simul fixistis in Iumine 1 Er. I.ugd. et ven., ne fortecum sacrariienlum
habes-
verilatis. Ergo si vis nosse quia accepisti Spiritum, virlulenvsacramenlinon Iiabeas. Lov. bis ferunt, ha-
beas. M.
SANCT. AUGUST,III, \
(Soixante-quatre.J
 I
,2027 1N EPISTOLAMJOANNIS AD PARTHOS, S. AUGUSTINI 202S
significat. Nunc tamen nomine aquaeSpiritum san- Sic ergo et modo quaeramusin faelis, non in lingua.
ctum audistis, non ex interpretatione nostra, sed ex Quis est spiritus quijnon est ex Deo? Qui negat Je-
Evangelico lestimonio, ubi ait: Boc autem dicebalde sum Christumin carne venhse. Et quis est spirilus qui
Sjririlu quemerant accepturihi qui in eum eranl credi- est ex Deo? Qui confiletur Jesum Chrislumhi carne
turi. Si ergo aqu.e nomine significatur Spiriius san- venisse. Quis esl qui confiletur Jesum Cbristum in
clus, et dieit nobis Epistola ista, Noliie omni sphitui carne venisse? Eia, fralres, opera attendamus, non
credere, sed jnobaie spirilus si ex Deo sunt; intelliga- strepilum linguae. Quaeramusquare veneril in carne
mus inde diclum esse, Ab aqua aliena abslincie, et de Cbrislus, el invenimus qui eum negant in carne ve-
fontealieno ne biberh (Prov. rx, 18, sec. LXX.). Quid nisse. Nam si linguasjaltendas, multas haereses audi-
est, de fonte alieno ne biberis? Spirifui alieno ne cre- lurus es confitentes Clnislum in carne venisse : sed
dideris. convincitillos veritas. Quare venit Christusin carne?
12. Reslat ergo examen, unde probetur quia Spiri- Nonne Deus erat? Nonne- de illo scriptum est, In
lus Dei est. Posuit quideni signura, el boc fortasse jnincijrio eral Verbum,cl Verbumerat apud Deum, et
difficile; videainus lamen. Ad illam cbaritatem redi- Deus erat Verbum(Joan.i, 1)? Nonneipse pascebat
turisumus; ipsa est quaenos docel, quia ipsa est un- Angelos, el ipse pascil Angelos?Nonnesic huc venif,
ctio. Tamen hic quid ail ? Probale spiritus si ex Deo ut inde non recederet ? Nonne sie ascendif, ut nos
sunt : quia mulii pseudojnophetas exierunt in islum non dimitteret? Quare ergo venit in carne? Quia
mundum. Jam ibi sunl omnes haerelici et omnes schi- 0])ortebat nobis ostendi spem resurreclionis. Deus
smatici. Quomodoergo probo spiritum ? Sequitur, In eral, el in carne venil; Deus enim mori non poterat,
hoc cognoscilurSpirilusDei, Erigite aures cordis. La- caro niori polerat; ideo ergo venit in carne, ul more-
borabamus, el dicebamus, Quis novit? quis discernil? relur pro nobis. Quemadmodum aulem morluus est
Ecce diclurus esl signum. « In hoc cognoscitur Spi- pro nobis? Majorcm\haccharitalemnemo habel, quam
rilus Dci : omnis spiritus qui conliletm*Jesum Cbri- ut animum suam popat pro amicissuis (Id. xv, 15).
stum in carnc venisse, cx Deo est. Et omnis spiritus Cbariias crgo illum addtixilad carnem. Quisquisergo
qui non confitetur Jesum Chrislum in came venisse, non habel charifatera, negat Christum in earne vc-
non esl ex Deo : et hie est anlicliristus, de quo au- nisse. Hic nunc jam interroga omnes haereiicos,Cbri-
distisquod venlurus sil; et nunc in isio mundo est.» stus venit in carne? Venit; hoc credo, hoc confiteor.
Quasi eriguntur aures ad discernendos spirilus; et Imo hoc negas. Unde nego? audis quia hoc dico, lmo
tale quiddam audivimus, imde nibilominus non dis- ego eonvinco quia negas. Dicis voce, negas corde;
cernamus. Quid enim ait? Otnnis spiritus qui confiie- dicis vcrbis, negas faetis. Quomodo, inqttis, nego fa-
tur Jesum Chrislumin carne venhse, ex Deo esl. Ergo ciis? Quia ideo vcnilin carne Chrisius, ut moreretur
spirilus qui esl apud hrcrelicos, ex Dco est; qui.t con- pro nobis. Ideo moiiuiis est pro nobis, quia eharita-
fitentur Jcsum Cliristum in carne venisse? Jam liic leinmuliam docuil: ilajorem hac charilalemnemoha-
erigunl se lbrte ad\'ersus nos, el dicunl : Vos non bel\ quam ul anhnam suam ponat jno amicis suis. Tu
habelis spirilum ex Deo; sed nos confiteinur Jesum non habcs charilatem; quia pro honore tno dividis
Chrislum in carne venisse : iste autetn illos negavit unilatem. Ergo hinc iiitelligitespirituin ex Deo. Piil-
Spiritum Dei liabere, qui non confilenlurJesum Cbri- sale, langite vasa ficlilia, ne forte crepuerint et male
stum in carne venisse. Qusere ab Arianis; conlitentur resonent : videle si| inlegre sonant, videie si ibi est
Jesum Cbristum in carne venisse : quaere ab Euiio- .cliaritas. Tollis le ab unitate orbis ierrarum, dividis
mianis; confitenturJestim Chrisltimjn carne venisse: Ecclesiam per scbismata, dilauias corpus Clnisti. llle
venil in carne, ut colligal: lu ideo clamas, ul spar-
.quaerjea Macedonianis; confitenlur Jesum Christum
in carne venisse : intcrroga Catapbrygas; confilenlur gas. Ergo ipse esl Spiritus Dei, qui dicil Jesum in
Jesum Chrislum in carne venisse :' inlerroga Nova- carne venisse : qui dicit non lingua, sed faelis ; qui
tianos; confitenlur Jesum Gbrisium in carne venisso. dieitnon sonando, sed amando. Ille auiem non est
Omnes ergo islae baereses Spirilum Dei babenl? Non spirilusDei, qui negat Jesum Gbrislum in carne ve-
nisse : negat et ipsehon lingua, sed vita; non verbis,
ergo pseudopropbelaesunt? nulla est ergo ibi dcce-
sed factis. Manifestum est ergo unde cognoscamus
plio.nulla est ibiseduciio? Gerte anticbristi suny
fralres. Multi inlus, 'quasi inlus sunt; nemo aulem fo-
qui ex nobis exierunt, sed non eranl ex nobis.
13. Quid ergo facimus? unde discernimus? Inlen- ris, nlsi vere foris.
14. Adeo ut noverilis quia ad facta retulit, Et om-
ditc; eamus simul corde, et pulsemus. Vigilat ipsa
charitas, quiaipsa pulsatura est, ipsa apertura : modo nh spirilus, ait, quisolvit Clirislutn,in carnevenissel,
inlelligelis in nomine Domini nostri Jesu Clirisii. Jam non est ex Deo. Solvere factis intelligitur. Quid tibi
ostendit? quinegat; quia dixit, solvit-. Illevenit col-
superius audistis quia dictum est, Qui negat Jesum
Chrhlum in carne venhse, hic est aniichristns (I Joan. ligere, tu venis solvere. Distringere vis membra'
Christi. Quomodo non nc-gasChristum in carne ve-
H, 19, 22). El ibi quaesivimus, quis neget; quia nee
nos negamus, riec illi negant. Et invenimus quosdam nisse, qui disrumpis Ecclesiam Dei, quam ille con-
faclis negare (Sujna, Trnct. 3, n. 7-9); el adhibui- 1 in Er.Lugd.et ven. desuntverba, in carnevenhse;iicet
Lov.eain Mss.esse conlendant. M.'
mus lestimonium de Aposlblo, qui ail, Confiteniur s Er. Lugd.ven. Lov.: Quidiibi ostenditqui negat, ouin
emm«e nosseDeum, facth aulem negant (Tit.i, 16). dixit; solvit? M.
-Q029 TRACTATUSVII. CAPUT IV. 2030
gregavit? Contra Chrislum ergo venis; anlichristus es. venial. Quid enim amatur, si charitas in odium ve-
Intus sis, foris sis; antichrislus es : sed quando inlus niat? Qua charitate fil^ut caelerabeneamentur, ipsa
es, lates; quando foris es, manifeslaris. Solvis Je- quomodo amanda esl ? Res ergo quae nunquam debet
sum, «t negas eum in carne venisse; non es ex Deo. de corde discedere, nec ab ore discedat.
Ideo dieil in Evangelio: Qui solveritunutn de mandalh 2. Jatn vos, inquit-, ex Deo esth filioli, et vichtis
islis minimis,et docuerilsic , minimusvocabilurin re- eum: quem, nisi Anlicliristum? Superius enim dixe
gno cwlorum.Quid est, solvitur? quid est, docetur? ral, Omnisqui solvit Jesum Chrhlum et negat euin in
Sohilur faclis , et docelur quasi verbis. Qui jnmdicas carne venisse,nonestex Deo (Joan. iv, 3). Exposuimus
non furandum, furaris (Rom. n, 21). Solvil ergo in autem, si meministis, quia omnes negant Jesum-Chri-
facto qui furatur, et quasi docet sic; minimusvocabitur stum in carne venisse, qui violanlcharitatem. Jesus
in regno cwlorum,id est, in Ecclesia htijus temporis. enim non opus erat ut veniret, nisi propter charita-
De illo diclum est, Quwdicunl facile; quw auiem fa- tem. Charitas enim nobis illa commendalur, quam et
ciunt, facerenolile (Mallh. xxm, 5). Qui autemfeceril, ipse in Evangelio commendal: Majdrem hac dilectio-
el sic docuerit, tnagnus vocabitur in regno cmlorum nem nemo potesthabere, quam ut anhnam suam ponat
(Id. v, 19). Ex eo quod dixit hic, fecerii, conlra hoc pro amicis suis (Id. xv, 15).-Quomodo polerat Filius
ibi dixit, solveril, id est, non feceril, etdocuerit sic. Dei animam suam ponere pro nobis , nisi carne in-
Hleergo solvit qui non lacil. Quid nos docet, nisi ut dtterefur, ubi mori possel? Quisqtiisergo violal cliari-
facla inierrogemus , non verba credamus ? Obscurilas tatem, qnodlibet dicat lingua , vita ipslus negat Chri-
rerum multa nos cogit dicere : maxime ut illud quod stum in carne venisse; et isle est antichristus, ubi-
Dominusrevelare dignatur , eliam ad tardiores fra- cumque fuerit, quocumqneintraverit. Sed quid dicit
tres perveniat; quia omnes Ghrisii sanguine compa- eis qui cives sunl illitis pattiae cui suspiramus? Vici-
rati sunt. Et vereor ne ipsa Epistola islis diebus , sic- stis eum.Et unde vicerunt? Quiamajor est qui'est in
ul promiseram, non fmialur : sed quod Domino pla- vobis , quam qui in hocmundo.Ne victoriam suis viri-
cet, melius est serare reliquias, quam onerare cerda bus tribuerent, et arroganlia superbiae vincerentur
nimio cibo. (quemcumqueenira diabolus superbumfeceril,vincit),
TRACTATUSVII. volens cos servare humilitatem, quid ait? Vichth
Ab eo quod sequitur, Jam vos ex Deo estis filioli; eum.Jam omnis liomo qui audil, Vichiis, erigit caput,
usquead id , Deum nemo vidit unquam. Cap. iv, erigit cervicem , laudari se vult. Noli te extollere,
f. 4-12. videquis in levicit. Quare vieisti? Quiamajor est qui
1. Mundusiste omnibus fidelibus quserentibuspa- esl in vobis, quam qui in hoc mundo. Esto humilis ,
triam sic est, quomodo fuit ieremus populo Israel. porta Dominum luum ; eslo jumentuni sessoris ttai.
Errabanl quidem adhuc, et palriam quserebant: sed Bonum libi est ut ipse regat, et ipse dueat. Nam si
duce' Deo errare non poterant. Via illis ftiit jussio ipsum scssorem non habueris, cervicem erigere potes,
Deil. Nam ubi per qnadraginta annos circumierunt, calces potcs mitterc : sed vaelibi sine reclore; quia
paucissimis mausionibusconficitur iter ipsum, ct no- liberlas isla in bestias te mittilcomedendum.
tum est omnibus. Tardabaniur, quia exercebantur, 3. Ili de mundo sunl. Qui? Anlicbrisli. Jam audi-
.iion quia deserebantur. Quod ergo nobis promitlit slis qui sint. Et si non estis , coguoscitis eos : quis-
Deus, ineffabilis dulcedo est, et bonum , sicut Scri- quis atttem hoc est, non cognoscit. Hi de mundosunt:
ptura dicil, el ssepe nobis commemorantibusaudislis, ideo de mundo loqnunlur, et mundus eos audit. Qui
quod oculusnon vidit, nec auris audivit, nec in cor ho- sunt qui de mundo loquuntur? Attendile qui 2 conlra
minis ascendit(Isai. LXIV,i ; I Cor. u , 9). Laboribus charitatem. Ecce audislis Dominum dicentem , Si di-
autem temporalibus exercemur, et lenlalionibus vitae miserilisjteccalahommibus, dimilietvobis el Pater ve-
prsesentis erudimur. Sed si non vullis in ista eremo ster cwlcsih peccala vcstra: si auiem non dhniserilh,
-siti mori, bibite charilatem. Fons est quem voluit necPaler veslerdhnilletvobisjteccatavestra (Matth. vi,
Docjinus hic ponere, ne deficiamus in via : et abun- 14, 15). Senleiitia est veritatis : aut si non veritas
danlius eum bibemus, cum ad palriam venerimus. loquitur, contradic. Si christianus es, et credis Clirisio,
ModoEvangeliumlectum est; ul de ipsis verbis , qui- ipse dixit, Ego sum verilas (Joan. xiv, 6). Sententia
bus leclioterminata est dicam, quid aliud nisi de cha- ista vera est, firma'est. Jam audi homines de mundo
ritale audislis? Quandoquidempaclum fecimus cum loquentes. Et non te vindicaturus es, el diclurus est
Deo nostro in oralione , ul si volumusut dimillal no- ille quia fecit tibi ? Imo sentias quia cum viro habet 3.
bis peccala nostra, dimiltamus ct nos peccala quaein Quotidie dicuntur isla. De mundo loquuntur qui ista
nos fuerint commissa (Maith. vi, 12). Non aulem di- dicunt; el mundus eos audit. Nec dieunt ista nisi qui
miltilnisi charilas. Tollecbaritatem de eorde; odium diligunl mundum; neque audiuntur ista nisi ab his
lenet, ignbscere non novit. Sit ibi charitas, secura qui diligunt mundum. Et qui diligit mundum, et ne-
ignoseit, quae non angustalur. Epistola autem ista gligitcharilatem ,'audislis quia negat Jesum in carne
-tola,quam suscepimus tractandam vobis,.videle si venisse. Aut si fecit illtid in carne ipse Dominus?Si
aliud aliquid commendat quam ipsam unam charita- 1 Er. Lugd.ven. Lov.,Quiachariiatefit. M.
tem. Nec timendumest ne saepedicendo in odium * SicduoMss.Atalii cumeditisomiltunt,qui.
8 Er., rem habet.Lov.verbum,rem, non in Mss.legi al-
1SieinMss.At in edilis,visioDei. ftrmant. M.
•MSi IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGJUSTINI 2032
cuin expalmaretur, voluit se vindicari? Si cum in enim habes in Epislola; et, Diteclio ex Deo est, et,
cruce penderel, non dixit, Paler, ignosce illis, quia DilectioDeus esi. De solo Patre Scriplura non nqvit
tiesciuntquid faciunt (Luc xxm , 54). Si autem non dicere quia ex Deo est-.Cum autem audis, ex Deo;
niinabatur qui potestatem habebal; lu qnid minaris , aut FUius inlelligitiii],aul Spirilus sanctus. Quia vero
1 Dei diffusa est incordibus
quid sufflas in pofesiale aliena constitulus ? Hle quia dicit Apostolus, Chkritas
voluit mortuus est , et non minabalur; tu ncscis nostris per Spirituth sancium qui dalus est nobis.
quando morieris, et minaris ? ( Rom. x, 5 ); intellsgamus in dilectione Spirilum
4. Nos ex Deo sumus. Yideamus quare : videte si sanclum esse. Ipse cst eniin Spirilus sanctus, quem
est ille fons de quo
propter aliud quam propter cbaritatem. Nos exDeo non possunt accipere mali; ipse
sumus. Qui novit Deum,audit nos : cjtiinon est ex Deo, dicit Scriptura, Fons aquai luw sit tibi jnoprius, et
tion ttos audit: Ex Iwc cognoschnusspirilum verilath et nemo alienus communicellibi ( Prov. x, 16, 17 ).
erroris. Quia qui auditnos , spiiiium habet verifatis : Omnesenim qui noif diligtmt Deum, alieni sunt, anti-
qui non audil nos, spirilum babet erroris. Yideamus christi sttnt. Et quamvis irilrenl basilicas, non pos-
quid monet, et audiamus eum polius in spiritu veri- sunt numerari inter.lilios Dei; non ad illos periinet
taiis moncnlem ; non antichristos, non amatorcs fons ille vitse. Habere Baplismum et malus polest;
miindi, non mundum : si ex Deo nati sumus , Dile- habere prophetiam et malus polest. Invenimus Saii-
clissimi, sequitur supra, vidcleqtiid : Nos ex Deo su- lem regem babuisse propheliam : persequebatur
mus. Qui novit Dev.m, audit nos : qui non est ex Deo, sanctum David, et impletus est Spiritu prophetiae, et
txon nos audit. Ex hoc cognoscilur spirilus veritaliset propbetaie coepit(IBeg. xix ). Accipere Sacramen-
errorh- Jam ergo intentos nos fecit : quia qui novit tum corporis et sanguinis Domini et malus potesl :
Deum, ipse andit; qui aulem non novit, non audit: nam de lalibus dictum est, Qui tnanducalel bibit in-
et haec discretio est spiritus veritalis et erroris. Yi- digne, judkium sibi manducalel bibit (I Cor. xi, 29 ).
deamus quid monilurus est, in quo illum audire de- Habere nomen Chrisli ct malus polest; id est, chri-
beamus. Dileciissind, diiigatnusinvicem. Quare ? quia slianus vocari et malus potest: de quibus dicium est,
Iibmo monet ? Quia dilectio ex Deo esl. Multtimcom- Polluebant nomenDei sui (Ezech. xxxvi, 20). Ergo
mendavitdilectionem, quia dixil ex Deo esl: plus di- habere sacramenla ista omnia et malus potest; ha-
cturus est, inlenteaudiamus. Modo dixit, Dilectioex bere auleni chariiatem, el malus esse, non potest.
Deo est: et omnisqui diligit, exDeo nalus est, el co- Hoc est ergo proprium donum; ipse est singularis
gnovit Deum. Qui non diligit, non novil Deutn. Quare? fons. Ad hunc bibentlum, vos hortatur Spiritus Dei;
1hortalur
QuiaDeus dileclio esl. Quid amplius dieipofuit, fra- ad se bibendum vos Spirilus Dci.
tres ? Si nibil de laude dileclionis diceretur per omnes 7. In hoc tnanifeslalaesl dileclioDei in nobis. Ecce,
Istas paginas hujus Epistolse, si nihil omiiino per cse- ul diligamus Deum, ihoiiaiionem habemus. Possemus
teras paginas Scripturarum , et hoc solum unum au- illtim diligere, nisi prior ille diligerel ? Si pigri era-
diremus de voce Spiritus Dei, Quia Deus dileclioest; mus ad amandum, non simus pigriad redamandum,
nihil amplius quserere debercmus. Prior amavit nos; nec sicnos amamus. Iniquos ama-
5. Jam videle quiaiacere coritra dileclionem, fa- vit, sed iniquitatem solvit: iniquos amavif, sed non
cere contra Deum esl. Nemo dicat: In Iioniinempecco, ad iniquitatem congregavit. jEgrolos amavit, sed sa-
quando non diligo fralrem meum (inlendite); et facile nandos visitavit. Deus ergo dilectioesi. In hoc tnani-
est peecatum in liominem, in Deum solum non pec- feslala est dileclioDei in nobis, quia Filium suum uni-
cem. Quomodonon peccas in Deum, quando in dile- genitummisit in hur.c munduin, utvivamus pieripsum.
ctionempecess? Deus dilectio est. Numquid nos di- Quomodo ipse Do;ninus ait, Majorem dilectionem
eimus? Si nos diccrcmus, Deus dileclio est; forle nemo polesthabere,quam ut animam suam ponat jno
jScandalizaretur aliquis ex vobis, et dicerct. Quid amjicissuh; el ibi probala est dilectlo Chrisli in nos,
dixit? quid voluit dicere, quia Deusditectioest ? Dedit quia mortuus est prb nobis. Dileclio Patris unde pro-
djleetionem Deus, donavit Deus dileclionem. Ex Deo bata est in nos? Quia Filium suura unicura mislt
est ditectio: Deus dilectio esi. Ecce habeiis, iratres, mori pro nobis : sie et Paulus aposlolus dicit, Qui
Scripturas Dei : canonica esl ista Epistola; per Fitio proprio non pepercit, seclpro nobisomnibusiradi-
omnes gentes recitatur, orbis lerrse auctoritate rcti- dil eum, quomodonon et cumillo omnia nobisdonavit
nelur, orbem terrarum ipsa sedificavit.Audis hic ab (Rom. viu, 52)? Ecce Cliristum tradidil Paler, tra-
Spiritu Dei, Dens dilectio est. Jam si audes, fac con- didit Judas; mimquid non quasi simile faclum vide-
tra Deum, etnoli diligere frairem tuum. lur? Tradilor est Judas : ergo tradilorest et Detis
6. Quomodoergo jamdndum, Dilectio ex Deo est; Pator? Absit, inquisi Non dico, sed Apostolus diclt:
et modo, Ditectio Deus esi? Est enim Deus Pater et Qui Filio projnio non jiepercil, sed pro nobisomnibus
Filius et Spirilus sanclus : Filius, Deus ex Deo; Spiri- tradidit eum. Et Paler illum tradidit, et ipse se tra-
tus sanctus, Deus ex Deo; et hi tres unus Deus, non didit. Ait idem aposlolus : Qui me dilexil, el tradi-
tres dii. Si Filius Deus, et Spirilus sanettis Deus, et dil seipsum jno me ( Galal. n, 20 ). Si Pater tradidit
ille diligit in quo habital Spiritus sanclus : ergo di- Filium, etlradidit seipsum Filius, Judas quid feeit?
ieclio Deus est; sed Deus quia ex Deo. Ulrumciue Facta est traditio aiPatre, facta est traditio a Filio,
s Lov.,inflaris,AtMss.cumAm.et Er., sujjlas. facta est tradilio a Juda; una res facla est: sed cjuai
i
 2035 TRACTATUSVII. CAPUT IV. 205&
res discernit Patrem tradentem Filium, seipsum Fi- modum si solem istum videre vellemus, oculum cor-
liiim tradenlem, et Judam discipulum tradentem ma- porispurgaremus, undevideri lux potest; vokntes vi-
gistrum suum ? Quiahoc fecit Pater et Filius in clia- dere Deum, oculum quo Densvideri potest, purgemus.
ritate; fecit autem hocJudas in proditione. Yidetis Ubi est iste oculus? Audi Evangelium : Beati tnnndo
qula non quid faciat homo, considerandum est; sed corde, quoniamijisi Deum videbunt (Malth. v, 8). Sed
quo animo et voluntate faciat. In eodem facto inve- nemosibiproeoncupiscentia oculorum cogilet Deura.
nimus Deum Palrem, in quo invenimus Judam; Pa- Faeit enim sibi aut ingenlem.formam, aut magnitu-
trem benedicimus, Judam detestaraur. Quare Patrem dinem aliquam inaeslimabilemdistendit perlocos, ve-
benedicimus, Judam detestamur ? Benedicimus cha- lut lucem islam quam videt his oculis, auget per
ritateni, detestamur iniquitalem. Quarilumenim prae- campos quanlum poiest; autfacitsibi aliquem quasi
stitum est generi bnmano de tradito Christo? Nura- venerabiligformae senem. Nihil horum eogites. Est
quid hoc cogitavit Judas ut traderet? Deus cogilavit quod cogites, si vis videre Deum : Deus Diieciioesi.
salutem nostram qua redempfi sumus; Judas cogita- Qualem faciem habet dilectio? qualem formam ha-
vit pretium quo vendidit Dominuin. Filius ipse cogi- bet? qualem slaturam babet? quales pedes babet?
tavit pretium quod dedit pfo nobis; Judas cogitavit quales manus habel? Nemo polest dicere. Habet ta-
pretium quod accepit ut venderet. Diversa ergo in- men pedes; nam ipsi ducunt ad Ecelesiam : liabet
tentio diversa facta fecit. Cum sit una res, ex diver- manus; nam ipssepauperi porrigunt : habet oculos;
sis eam intenlionibus si metiamur, unum amandum, nam inde inlelligilur ille qui eget : Beatus, inqnit,
alterum damnandum; unum glorificandum, alterum qui intelligit super egenum el pauperem (Psal.xh, 2).
deteslandum invenimus. Taritnni.valet cliarilas. Yi- Habet aures, de quibus dicil Dominus, Qui habel au-
dete quia sola discernit, videle quia facta hominum res audiendi, audiat(Luc vm, 8). Non sunt membra
sola dislinguit. distincla perlocos, sed intellectu totum simtil videl
8. Hoc diximus in Similibusfactis. In diversis fa- qui habet charifatem. Habita, etinhabitaberis;.mane,
ctis, invenimussaevienlemhominem factum de chari- et mancbilur in te. Quid enim, fralrcs mei, quis
tate; et blandum faetum de iiiiqiiitale. Puerum caedit amat quod non videt? Quare aulem quando laudalur
pater, et mango blanditur. Si duas res proponas, charitas, erigimini, acclamaiis, laudatis? Quid vobis
plagas et blandimenta; quis iion eligat blandimen- ostendi? aliquos colores protuli ? arirum et argen-
ta, el fugiat plagas ? Si personas attendas, ehafiias tum proposui? gemmas de thesauris effodi? Quid lale '
caedit, blandilur iniquitas. Yidete quid commenda- . ostendi oculis vestris ? numquid facies mea mutafa
mus, qtrianon discernuntur faela hominum, nisi de est cuni loquor ? Carnem gero, in ipsa forma sura in
radice cbaritatis. Nam mulla fieri possunl quae spe- qua processi, in ipsa forma estis in qua venistis ;
ciem habent bonam, etnon procedunt de radice cba- laudatur charitas, et clamalis. Certe nihil videtis. Sed
rilatis. Habent enim et spinaeffores : qusedam vero quomodo vobis placet quando laudalis, sic vobis
videnltir aspera, videnlur truculenta; sed fiunt ad placeat ut in corde servetis. Intendite enim quid di-
'
disciplinam dielante charilate. Semel ergo breve cam, fratres ; exhortor vos, quantum dat Dominns,
praeceptum tibi praeeipilur, Dilige, el cjuodvis fac : ad niagnum thesauruni. Si vobis ostenderelur ali-
sive taceas, dilectione taceas; sive clames , di- quod vasculum anaglypbum, inauratum, operose
Iectione clames \; sive emendes, dilectione emen- factum, et illiceret oculos vestros, et duceret in se in-
.des; sive parcas, dilectione parcas : radix sit" intus tentionem cordis veslri, et placerel vobis manus ar-
dilectionis, non potest de ista radice nisi bonum tificis, et pondus argcnti, et splendor metalli; nonno
existere. unusquisque vestrum diceret, 0 si haberem vascu-
9. ln hoc esl dilectio. In hoc manifestata est di- lum istud? Et sine causa_diceretis, in pofestale enim
lectioDei in nobis, quia Deus Filiumsnummisit unige- vestra non erat. Aut si quisquamvellet habere, cogi-
tiilum in hunc inundnm, ut vivamusper ipsum. In hoc tarel illud dedomo alicna furari. Latidatur charilas
est dileclio, non quia nos dileximus, sed gtiia ipse di- vobis; si placet, babete, possidete: non opusest ut
lexitnos. Non illum dileximus prins : nam ad hoc furtum alicui faeiatis, non opus est ttt emere cogi-
nos dilexit, ut diligamus eum. El misitFilium suum tetis; gratis eonslat. Tenete eam, amplectitnini
litatorem pro peccaiis nosiris : litatorem, sacrificato- eam; dulcius illa nihil est. Si cuni commemoratur
rem. Sacrificavit2 pro peccatis nostris. Ubi invenit talis est, cum habetur qualis est?
hostiam? ubi invenit viclimam qtiampuram volebat 11. Si qui forle vultis servare charitatem, fratres,
offerre? Aliud non invenii, seipsum obtulit. Dileciis- ante omnia ne putelis abjectam et desidiosam; nee
simi, si ita Deus dilexit nos, debemus el nos invicem quadam mansueiudine, imo non mansuetudine , sed
diligere. Petre, inquit, amas me? Et ille dixit : Amo. remissione ct negligenlia servari charitafem. Non'sic
Pasce ovestneas (Joan. xxi, 15-17). • servatur. Non puies (unc le" amare servum luum,
10. Deum nemovidit unquam: res cst invisibilis; quando etim non caedis; aul tunc te amare filium
non oculo, sed corde quaerendus est. Sed quemad- tuum,qnando ei non das discipliiiam; aul iunc fe
1 PleriqueMss.:sivetaces,dilectione amare vicinuiu tuum , quando eum non corripis : non
taces; siveclamas, est isfa charitas, sed Ianguor. Ferveat cbaritas ad
dilectione c lainas.
E tsicconstanterbabent,cmendas,parcis.
a Lov.,sacrificatorem significavit. M. corrigendum, ad emendandum : sed si sunt boni
205S IN EPISTOLAMJOANNIS AD PARTHOS, S. AUG^JSTINI , 2056
mores, delectent; si sunt mali, emendentur, corri- ricordiae, affectus charitalls, sanclitas pielatis, in-
gantur. Noli in Iiomine amare errorem, sed homi- corruptio castitalis, jmodestia sobrielatis, semper
nem : hominem enim Deus feeit, errorem ipse homo haectenenda sunt: sive cum in publico sumus, sive
feeit. Ama illud quod Deus fecit, noli amare quod cum in doino, sive cum ante homines, sive cum in
ipse homo fecit. Cum illud amas, illud tollis : cum cubiculo, sive loquentes, sive tacentes, sive aliquid
illua diligis, illud emendas. Sed etsi ssevisaliquando, agentes, sive vacanles; semper haec tenenda sunt;
propler correclionis dilectionem. Proplerea de co- quia inlus sunt omnes Istae virtules quas nominavi.
lumba demonstrata est charitas, quaevenit super Do- Quis autem sufficilonines nominare ? Quasi exercitus
minum (Malth. m, 16). Species illa columbael, in est imperatoris, qui sedet intus, in mente tua. Quo-
qua specie venit Spiritus sanetus quo nobis cbaritas modo enim imperatorper exercitum suum agitquod-
infunderetur. Quare boc ? Fel columba non babet: que placetJ; sic Doi^iinus Jesus Christus incipiens
tamen roslro et pennis pro nido pugnat, sine amari- habitare in inleriore homine nostro,-id est in menle
tudine saevit. Hoc facit et paler; quando filium casti- per fidem (Ejriies.m], 17), utitur istisvirtutibusquasi
gat, ad disciplinam castigat. Sicut dixi, seductor ut ministris suis. Et per has virlutes quae videri oculis
vendat, cum amaritudine blanditur : pater ut corrigat, non possunt, et tameri quando iiominantur, laudan-
sine felle casligat. Tales eslote ad omnes. Yidete, tur : non autem laudarentur nisi amarenlur, non
fratres, magnum documentum, magnam regulam : amarentur nisi viderentur; et si utique non amaren-
Unusquisque habet filios,aut habere vull; aut si tur nisi viderentur, alio oculo videntur, id est, inte-
omnino decrevil filios non habere carnaliter, vcl spi- riori cordis aspectu: per has virtutes invisibiles, mo-
rilualilcr cupit habere : quis est qui non corrigit fi- ventur~membra visibiliter: pedes ad ambulaiidum;
lium suum ? quis est cui non det disciplinam pater sed1quo? Quo moverit bona voluntas, quse mililat
(Eebr. xn, 7)? Et tamen saevirevidetur. Amor saevit, bono imperatori. Manus ad operandum; sed uuid?
charilas ssevit: ssevit quodam modo sine felle, more Quod jusserit charitas , quaeinspirata est intus a Spi-
eolumbino, non corvino. Undevenit in mentem, fra- ritu sancto. Membra ergo videnlur cum moventur;
tres mei, dicere vobis quia illi violalores charilatis qui jubet intus, non videtur. Et quis intus jubeat„
schisma fecertmt: quomodo oderunt ipsam charita- prope ipse solus novit qui jubet, et ille intus cui ju-
tcm, sic oderunt et columbam. Sed eonvincit illos betur. I
columba: procedit de ccelo, aperiuntur coeli, et ma- 2. Namque, fratres, audistis modo, cum Evange-
nel super caput Domini. Utquid hoc? Ut audiat, Hic lium legeretur; certe si aurem ibi non tantum corpo-
est qui baptizat (Joan.i, 33). Recedite, praedones; ris, sed et eordis habuistis. Quid ait ? Cavele facere
recedite, invasores possessionis Christi. In posses- jusiiliam veslramcoram hominibus, ut videaminiab eis
sionibus vestris, ubi dominari vnltis, litulos polenlis (Matth. vi, 1). Numqttid hoc voluit dicere, ut quae-
ausi eslis infigere. Cognoseil ille tilulos suos; vindi- cumque bona facimus, abscondamus ab oeulis horni-
cat sibi possessionem suam : non delet titulos, sed num, et limeamus yideri? Si times speclalores, non
intrat et possidet. Sic ad Catholicam venienti, non hebebis imitatores debes ergo videri. Sed non ad hoc
deletur Baptismus, ne titulus imperatoris deleatur. debes facere ut videaris. Nonibi debet esse finis aau-
Sedquidfit in Catholica? Agnoseitur litulus; intrat dii ttii, non ibi terminus laetiliaeluae, ut putes te
possessor sub titulis suis, quo intrabat praedo sub totum fructum consecutum esse boni operis tui, cum
titulis alienis. visus fueris atque laudatus. Nihil esl hoc. Conlemue
TRAGTATUSYIII. te cum laudaris : illejin te laudetur, qui per le opera--
tur. Noli ergo ad laudemluam operari quod bonumagis,
De eo quod sequitur, Si diligamus invicem, Deus in
sed ad laudem illiusja quo habes ut bonum agas*.Abs
nobis manebit; usque id,ad Deus dilectio est; et
te babes male agere ', a Deohabes bene agere. Contra
qui manel in dilectione, in Deo manct, etDeus in
perversi homines videle quam praeposteri sint. Quod
eo. Cap. iv, y . 12-16. faciunt benc, volunl sibi tribuere : si male faciunt,
1. Dileetio dulce vcrbum, sed dulcius facluni. Deum volunt accusafe. Converle hoc dislortum ne-
Semper de illaloqui non possumus'. Multaenim agi- scio quid et praeposterum, faeiens illud quodammodo
mus, ei diversse aeliones disiendunt nos, ut non va- capite deorsum : quod susum 2, faciens jusum; quod
cel linguae nostrse semper de dilectione loqui: nam deorsum. faciens stirsum. Jusum vis facere Deum, et
nihil melius ageret lingua nostra. Sed de qua semper te susum ? Proecipitaris, non elevaris : ille enim sem-
loqui non licet, semper eam custodire lieet. Sicut per sursum est. Quid ergo? tu bene, et Deus male?
nunc quod canlamus, Alleluia, numquid semper hoe Imo IIOGdic, si vis verius dicere, Ego male, ille
facimus? Yix unius horsonon toto spafio, sed parva bene; el quod ego bene, ab illo bene : nam a me
particula eantamus, Alleluia; el vacamus ad aliud 2. quidquid ago male. Isla confessio firmat eor, et facit
Est autem Alleluia, sicut jam nostis, Laudate Deum. 1 Er. Lugd.ven. Lov.quodeiplacet.
Qui Deum laudat lingna, non semper potest: qni - AliquotMss.pro, quod SMSHIH ,-ialient, quod sursum:
moribus Deum laudat, semper polest, Opera mise- etmox, facicnsdeorsvm; pro, faciensjusum. Siesonare
barbarasillasvocesconslareex antithesi polerat, necaon i
iLov., columbmest. M. eo exlocoTract. 10, n. 8 : «Susurnniehonoras, jusuai me
In uno Ms., etvocamurad aliud. caleas.»
S037 TRACTATUSVIII. CAPUT IV. 2058
dilectionis fundainentum. ^am si opera -noslra abs- ut fralres diligamus. Modo vero cum Evangelium Ie-
condere debemus bona, ne videanlur ab hominibus; gerelur, audivimus, Si cnim diligith eos qui vosditi-
ubi est illa sentenlia Dominiin eo sermone quem ha- gunt, quammercedemhabebilh? nonneet jntblicanikoc
buit in monle? Ubi hoc dixit, ibi et illud paulo anle faciunl(Maith. x, 46)? Quid esl igitur quod pro magno
dixit: Luceantojteraveslra bonacoram homitiibus.Et nobis ad perfectionem quamdam fralernam dilectio-
non ibi cessavit, non ibi finem fecil;sed addidit, nera commendatJoannes aposlolus ; Dominus autem
Et glorificentPatrem vestrumqui in cwlisest (Matlh. v, dicitnon nobis sufficere ut ffafres diligamus, sed de-
16). Et Apostolusquid ait? Eram autetn ignolusfacie bere nos extendere ipsam dileclionem, ut pervenia-
Ecclesih Judmw , quw in Christo sunl: tanlum autem mus ad inimicos ? Qui usque ad inimicos pervenit,
audienteserant quia qui nos aliquando persequebatur, non transilit* fratres. Necesse esl sicut ignis, prius
minc evangelhat fidem qiiam aliquandovaslabat; et in occupet proxima, el sicse inlonginquiora distendat.
me magnificabantDeum(Galat. i, 22-24). Yidete quem- Propinquior esl tibi frater quam nescio quis bomo.
admodum et ipse, quia sic innotuit, finem non po- Rursus tibi magis adbseret ille quem non noveras,
suerit in laudem suam, sed in laudem Dei. Et quan- qui libi tanien non adversatur, quara iiiimicus qui
tum ad ipsum pertinet, vastator Ecclesise, persecutor cliam adversatur. Exlende dilectionemin proximos,
invidus, malignus, ipse confiletur, non nos convi- nec voces jllam extensionem. Prope cnim te diligis,
ciamur. Amat Paulus dici a nobis peccata sua, ut qui eosdiligis qui iibi adhaerent.Extende ad ignolos,
glorificeturille qui lalem morbum sanavil. Magnitu- qui libi nihil mali fecerunt. Transcende el ipsos;
dinem enim vulnerismanus medici secuii, et sanavit. perveni, ut diligas inimicos.Hoc cerleDominus jubet.
Vox illa de coelo prostravit perseculorem, el erexit Quare iste tacuit de dilectioneininiiei?
prsedieatorem; occidit Saulum , el vivificavitPauluni 5. Omnisdilectio,sive qusecarnalis dicitur, qtiaenon
(Act.ix). Saul enim persecutor erat sancti viri(I dilectio,sed magis amor dici solet (dileciionis enim no-
Reg. xrx); inde nomen habebat iste quandoperseque- menmagis solelin melioribusrebus dici, in melioribus
balur Chrislianos : postea de Saulo factus est Paulus accipi): tamen omnisdilectio, fraires charissimi,ulique
(Act.xra, 9). Quid est Paulus? Modicus.Ergo quando benevolentiamquamdamhabel erga eos qui diliguntur.
Saulus, stiperbus, elatus : quando Paulus, humilis, Nonenim sic debemus diligere homines, aut sic possu-
modicus. Ideo sic loquimur, Paulo post videbo te, id mus diligere, velamare; hocenim verbo etiam usus est
est, post modicum. Audi quia modicus' factus esf: Dominuscumdicerel, Petre, amasme(Joan. xxi, 17)?
Ego enimsum minimusApostolorum(I Cor.xv, 9); et, non sic debemus amare homines, quomodo audimus
Ilihi minimoomniumsanctorum,dicil alio loco(Ephes. gulososdicere, Amo turdos. Quscrisquare? Uloccidat,
m, 8). Sic erat inter Apostolos tanquam fimbria ve- etconsumat. Et amare se dicit, et ad hoc illos amatut
stimenti: sed tetigit EcclesiaGentiumtanquam fiuxum non sinl, ad hoc amat ut perimal. Et quidquid ad
patiens, et sanata est (Matth. ix, 20-22). cibandum amamus, ad hoc aniamus, ut illud consu-
3. Ergo, fratres , hoc dixerim,' hoc dico, hoc si malur, et nos reficiamur. Numquidsic amandi sunt
possem non tacerem : opera modo illa sint in vobis, homines, tanquam consumendi? Sed amicitia quoedam
modo illa, pro lempore, pro horis, pro diebus. Num- benevolenfiaeest 2, ut aliquandopraestenuiseis quos
quid semper loqui?numquid semper lacere?numquid amamus. Qtiid, si non sitquodprsestemus? Sola be~
semper reficere corpus?numquid semper jejunare? nevolentia sufficitamanti. Non enim optare debemus
numquid semper panem dare egenli? numquid sem- esse miseros, uit possimus exercere opera misericor-
peruudumvestire?numquid semper aegrotosvisitare? diae.Das panem esurienti : sed melius nemo esuriret,
numquid semper discordanles coneordare ? numquid etnulli dares. Yeslis nudum : utinam omnes vestiti
semper moriuos sepelire? Modoillud, modo illud. In- essent, el non esset isla necessitas! Sepelis mor-
choanlur isla, et cessanl : ille autem imperator, tuum : ulinain veniat aliquando illa viia ubi nemo
n.ec inehoalur, nec cessare debet. Cliaritas inlus non morialur I Concordaslitiganles: utinam aliquando sit
intermiltatur : officia charitalis pro tempore exhi- pax illa aeternaJerusalem, ubi nemo discordet! Haee
beanlur. Charilas ergo, sictil scriplum est, fratema enim omnia officianecessiiatum sunt. Tolle miseros;
permaneat(Bebr. xm, i). cessabunt opera misericordiae. Opera misericordiae
4. Forlassis autem moverit aliquos vestrum , ex cessabunt; riumquid ardor charitatis exslinguelur ?
quo islam Epistolam beati Joannis tractamus vobis, Germanius amas felicem hominem, cui non babes
quare non comraendaverit maxime nisi fralernam quod praestes; purior ille amor erit, mulloque since-
charilatem. Qui diligitfralrem (l Joan. n, 10), dicit; rior. Namsi prsestiteris misero, fortassis exlollere te
et, Prmcejtliunnobh estdatum, ut diligamus invicem- cnpis adversus eum, et eum tibi vis esse subjectum ,
(Id.m, 23). Assiduenominavitcharilatemfraternam : qui auctor est tui beneficii s. Ille indiguit, lu imper-
Dei autem cbaritatem, id esl qua debemus diligere litus es; quasi major videris quia lu prsestitisti,quam
Deum, non lam assidue nominavit; sed tamen non '
omnino tacuit. De inimici vero dilectione prorsus ta- J Er., transibit. M.
2 Er.Lugd.Ven.Lov.,sedamicitiaquadambenevolentiw,
cuit prope per tolam ipsam Epislolam. Cum vehe- ut.3 M.
menter nobis prsedicet, comraendetque cbaritatem, septemMss.,quia auciores tui beneficu.Alutres, quta
non nobis dicit ul diligamus inimicos; sed dicitriobis' auctores tu beneficii.
 "
S059 IN EPISTOLAM JOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2046
ille cui praestitumesl. Opfa aequalem, ut ambo sub et non erant servi Dei Machabaei? Agnovitignis servos
tunosilis cui nihil prseslari potest. Dei tresviros, quos non ussit, qtiorum necvestimenta
6. Nam inhoc excessit modum superba anima, et corrupil (Dan. m, -50)j;et non agnovit Machabaeos?
quodammodo, avara fuit; quia radix omniumtnalorum AgnovitMachabaeos;agnovit, fratres et islos (II Ma-
avaritia (Thn. xi, 10). Et ilem dictum est, Inilium chab. vn). Sed opus eral quodam flagello, permit-
omnis peccalisuperbia (Eccli. x, 15).Etquaerimus ali- tenteDomino, qui dixitin Scriptura, Flagellat omnem
quando quomodosibi concordcnt istseduse sentenliae: filium qtiem recijrit (Hebr. xn, 6). Pulatis enim, fra-
Radix omnium malorum avarilia; et, Inilium omnis tres, quia ferrum Iransverberaret viscera Domini, nisi
jicccaii suj)erbia. Si initium omnis peccati superbia , ipse permitteret; aut bsererel in ligno, nisiipsevo-
radix omnium malorum superbia est. Cerle radix luissel? Noneura agnovit crealura sua ? An exemplum
omnium malortim avaritia est: invenimus et in.su- patientiae proposuit fidelibus suis ? Ideo Deus quos-
perhia avariliam esse; excessil enim modum liomo. dam liberavit visibiliter, quosdam non liberavit visi-
Quid esl avarura esse ? Progredi ullra quam sufficit. biliter : omnes lamen Ispiritualiter liberavit, spirilua-
Adam superbia cecidit: Iniliumomnh pcccalisuperbia, liter neminem deseruil. Yisibiliter quosdam visus est
inquil. Nuniquidavaritia? Quid avarius illo, cui Deus deseruisse, quosdam Ivisus est eripuisse. Ideo quos-
sufficere non potuit ? Ergo, fralres, legimus quem- dam eripuit, ne pules illura non potuisse eripere.
admodum faetus sit homo ad imaginemet similitiidi- Testimonium dedit quia potest, ut ubi non facit,
nem. Dei : ct quid dc illo dixit Deus? Et habeat jwle- secreliorem inlelligab voluntalem, non suspiceris
stalemjrisciummaris, el volaliliuin cwli, el omniumpe- difficultalem. Sed quid, fratres? Cum evaserimus
corum quwrejninlsujier terram (Gen. i, 26). Numquid omncs islos mortalilatis laqueos, cum transierint tem-
dixit, Habeat poteslatem liominum? Habeal polesta- pora tentationis, ctim saeculihtijus fluviusdecucurre-
lem, ait: dedil potestatem natiiralem. Qtiorum ha- rit et reeeperimus illatm stolam primam, immorlali-
beat poleslatem ? Piscium marh, volaliliumcxli, el latem illani quam pcccandoperdidimus, cum corrupli-
omniumrepentium qum rejmnl super .terrum. Quare bile boc induerit injeorruplioiiem, id est, caro ista
lisec est naturalis pntestas hominis in isla?Quia homo induerit incorruplionem, el mortale hoc induerit
ex eo habet potestatcm, ex quo factus esl ad imagi- inimortalitatcm (I Cor. xv, 53,54) fjariiperfeclos filios
nem Dei.Ubi atitem factus est ad imagineinDei ? In in- Dei, ubi non opus estteiitari, nec ffagellari, agnoscet
telleclti, in inente, in inleriore bomine; in eo quod omnis crealura : subdila nobis erunl omnia, si nos
inlelligit veritalem, dijudicatjustitiam ct injustitiam, hic subditi sumus Deo,
novit a quo factus est, potest intelligere creatorem 8. Sicergo debelesse christianus, ut nonglorietur
suum, latidare crealorem sutini.Habet hanc intelligen- super alios homines. Dedil enim libi Deus esse super
tiara, qui babel prudentiam. Ideo raulti cum per eupi- bestias, id est, melioremesse quam beslias. Hocnalu-
ditales malas detererenl in se imagineni Dei, et ipsam rale habes; semper melior eris quam bestia. Si vis
-quodammodo flammamintelligentiaeperversitate mo- melior essc quam alius homo, invidebiserquando tibi
rum exslinguereuL;clamabal illis Scriplura, ATo/i(e esse videbis aequalem. Debes velle omnes homines
fieri sicul equus et multts, quibus non est intellectus aequales tibi esse; et si viceris aliquem per pruden-
(Psal. xxxi, 9). IIoc est dicere, Praeposuite equo et tiam, opfare debes ut sit et ipse prudens. Quamdiu
mulo ; te ad imaginem meam 1'cci,poieslatem libi su- tardus est, discit a te; quamdiu indoctusest, indiget
per isla dedi.Quare?Quia non habent feraerationalem tui; ct tu videris doclor, ille aulem discens : tu ergo
menlem : lu aulem rationali menlc capis veritatem. superior, quia doclor es; ille inferior, quia discens.
inlelligis quod supra le esi; subdere eiqui supra te est, Nisi illum oples aequalem,semper vis habere discen-
et infra to erunt illa quibtis pra^positus cs. Quia vero lem. Si aulcni vis semper babere discentem, invidus"
perpeccatum bomo deseruiteutnsub quo esse debuit, eris doetor. Si invidtis doclor, quomodoeris doctor?
subditur eis supra quaeesse debuit. Rogo te, noli docere ipsum invidentiamluam. Audi
7. Inlenditc quid dicam : Deus, homo, pecora : Apostolum dicentem de visceribus cbarilalis: Velleth
verbi gratia, supra te Deus; infra te pecora. Agnosce omneshoiniiiesesse sicul meijjsum(Id. vn, 7). Quo-
eum qui supra le est, ut agnoscant te quaeinfra tc modo volebat onincsl esse scquales? Ideo erat omni-
sunt. Ideoque ciim Daniel agnovissetsupra se Deum, bus superior, quia cliaritate opiahat oraues sequales.
agnoverunt illum supra se leones (Dan. vi, 22). Si Excessit ergo homo hiodum ; avarior voluit esse, ut
autem non agnoscis illuni qui supra te est, superio- supra honiines esselj qui supra pecora factus'est: et
reni conlemnis, subderis inferiori. Propterea super- ipsa est superbia.
bia jEgyptiorum unde domita esl ? De ranis et muscis 9. Et viclele quanla opera faciat superbia; ponite
(Exod. vm). Polcral Deus et leonesmittere, sed aliquis in corde quam sirailia facit, et quasi paria charilali.
magnus leone lerrendus est. Quantoilli erant superbio- Pascit esuricnlem charilas, pascit et superbia : chari-
res, lanto de rcbus contemplibilibuset abjectis fracta tas, ut Deus laudetur; superbia, ut ipsa laudetur.
esta'eorum cervix raala. Sed Danielem agnoverunt Vesiit nudum cbarilas, vestil et superbia; jejunat
leones, quia ille subditusDeocrat. Quid? martyres qui cbaritas, jejunat et superbia; sepelit mortuos chari-
ad bestias pugnavenml, et ferarummorsibus laceratj" las, sepelit et superbia. Omnia opera bona quse vult
sunt, nonerant sub Deo? Aut erant servi Dei tres viri, facere charitas el facit,agitat conlra superbia,etquas!
 '
2041 TRACTATUSVIII. CAPUT IV. 9042
ducit equos suos. Sed interior est charitas : lollit lo- quid, si aniaram vilam inde patielur?Ul filioshabeal?
cum male agitatae superbiae; non maie agitanti, sed quid, si mali erunt? Incerta sunt ergo isia quae^vide-
male agitatae.Vaehomini cujus auriga superbia est, ris optare inimico luo, quia diligiseum; incerla sunt.
necesse est eniin ut preceps eat. Ul atitem non sit Opta illi ut habeat tectim vilam aelernam; opta illi ut
superbia quaeagitet facfabona, quis novit? quis videt? sit frater tuus. Si ergo hoe optas, diligendoinimicum,
ubi esl boc? Opera videmus: pascit misericordia, ut sit fraier luus; cum eum diligis, fratrem diligis.
pascit et superbia; hospitem suscipit misericordia, Non enim amas in illo quod esl; sed qnod vis ut sit.
- hospitem stiscipil el superbia; intercedit pro panpere . Dixeram aliquando Cbaritali vestrae, nisi fallor : Ro-
misericordia, inlercedit ei superbia. Quid est boc? In biir est lignipositum ante oculos; faber oplimus vidit
operibus non discernimus. Audeo aliquid dicere, sed lignum non dolatum, de silva prsecisum,adamavit:
iion ego; Paulus dixit: morilur charitas', id est, homo nescio quid inde vull facere. Nonenim ad hoc amavit,
liabens cbariiaiem, confitelur noinen Cbristi, dueit ut semper sic maneat. In arte vidil quod fuiurum est,
martyrium; confilelm*et superbia, ducit et marty- non in amorequod cst; et amavit quod inde faeturus
rium. Ille habet chariiatem, ille non habet cliarita- csl, non illud quod esl. Sic et nos Dettsamavit pecca-
tem. Se.daudial ab Aposioloille qui non habet cbari- tores. Dicimus quia Deus amavit peccalores.: ait
tatem : Si dislribueroomniatnea pauperibus,el si tra- enim, Non est opussanis medicus,sed male habentibus
diderocorpusmeumutardeam, charilalemautemnonlia- ( Maith. ix, 12). Numquid ad hoc amavil peccalorcs,
buero,nihil milii jnodesl(1Cor. xin, 3). Ergo Scriptura ut peccatores remaneremus? Qnasi lignum de silva
divina inlro nos revocal a jaclalione hujus faciei fo- vidit nos faber, et cogitavit aedificiumquod inde fa-
rinsecus; el ab ista stiperficiequaejactalur ante ho- cturus est, non silvam quod eral. Sic et tu respicis
mines, revocatnos inlro. Redi ad conscienliamtuam, inimicum tuum adversantem, saavienlem,mordentem
ipsam interroga. Noli altendere quod fforet foris, verbis, exasperantem coutumeliis, inseclantem odiis;
sed quse radix est in terra. Radicaia esl cupidilas? attendis ibi quia homo est. Vides ista omnia qusead-
species polest esse honorum factorum, vere opera versa sunl ab homine facta; et vides in illo quod a
bona esse non possunt. Radicata est charitas? securus Deo factus est. Quod aulem bomo factus esl, a Deo
esto, nihil mali procedere potest. Rlandilur superbus, faclus cst. Quodautem te odit, ipse fecit; quod invi-
saevitamor. Ille vesiit, ille cscdit.Ille enim vestilJ ut det, ipse fecit. Et quid dicis in animo tuo? Domine,
placeat hominibus : ille csedit ul corrigat disciplina. propitius illi esto, dimille illi peccata; incute illi ter-
Accipilur magis plaga charitaiis, quam eleemosyna rorem, muta illum. Non amas in illo quod esf, sed
superbiae.Redile ergo inlro, fralres; cl in omnibus quod vis ut sit. Ergo cum inimicum amas, fratrem
quaeeumquefacilis, intuemini testem Deum. Videle, amas. Quapropler perfecta dileclio, est inimici dile-
si ille videl, quo animo faciatis. Si cor veslrum non clio : quaeperfecta dilectio est in dilectione fraterna.
vos accusat, quia jaclanliae causa facilis; bene, se- Et nemo dicat quia aliquidminus nos monuit Joannes
curi estote. Nolite aulem timere quando facitis bene, aposlolus, et plus nos monuit Dominus Chrislus :
ne videat alier. Time ne propterea facias, ut tu lau- Joannes nosmonuit ut fralres diligamus; Chrislusnos
deris : nam videat alter, ut Deus laudetur. Si enim admonuit ul etiam inimieosdiligamus(Id. v, 44). Al-
abscondis ab oculis bominis; abscondis ab imifaiione tende quare te monuit Chrislus ut diligas inimicos.'
hominis, laudemsubtrabis Deo. Duosunt quibus elee- Numquid ut semper remaneant inimici? Si ad hoc le
noonuit ut inimici remaneant, odis , non diligis. At-
mosynam facis : duo esiniuni; unus panem, alierju-
stitiam. Inler duos istos famelicos, quia dictum est, tende quomodo ipse dilexit, id cst, quia nolebat ut
Beati qui esuriunt ei siliunl jusliliam, quoniamipsi sa- sic remanerent perseculores; ait, Paler, igtwsceillis,
lurabunlur (Mallh. v, 6) : inler duos istos famelicos, quianesciuntqnidfaciunt (Luc xxm, 34). Quibusvoluit
bonus operalor constitutus es; si charitas de illo ope- ignosci, mutari illos voluit : quos voluit mutari, ex
ratur, ambos miseratur, ambobusvult subvenire. Ille inimicis fratres facere dignaius est, et vere sic fecit.
enim qtiserit quod manducel, ille quaeritquod imite- Occisus est, sepultus cst, resurrexit, in coelumasccii-
tur. Pascis islum, praebe 2 te isti ; ambobus dedisti dit, Spirilum sanctum misit discipulis; cceperunt
cum fiducia praedicarenomen ipsius, mifacula facie-
eleemosynam : illum fecisli gratulalorem de fame
inlerfecia ; hunc fecisti imitalorem de exemplo pro- banl in nomine crttcifixiet occisi: viderunt illi inter-
fectores Domini; et qui sanguinemejus saeviendofu-
posifo.
10. Miseremini ergo "tanquammisericordes; quia derunt, credendo biberunt.
in eo eliam quoddiligilis inimicos,fratres diligiiis.Ne 11. Haec dixi, fralres, et longiuscule: lamen quia
vehemenlius commendandafuit Chariiali vestrse ipsa
pulelisJoannemnihiide dilectioneinimicipraecepisse;
ideo commendandasic crat. Si enim cbari-
quia de fraterna charilate non tacuit: fratres diligi- charitas,
tis. Quomodo, inquis ,' fralres diligimus? Quaero ritas nulla est in vobis, nihil diximus. Si autem est in
quare diligas inimicum: quare illum diligis?Ul sanus vobis, tanqtiam oleum in fiammas adjecimus; etin
sit in liacvita? quid, si non illi expedit? Ut dives sit? quo non eral, forte verbis aecensa est. In alio crevit
si divitiis excaecabitur ? Ut uxoremducat? quod erat; in alio coepitesse quod non erat. Ad hoc
quid, ipsis
' • Er. ergo ista diximus, ne pigri sitis diligere inimicos.
Lugd.ven. Lov.sie exhibenthunc locum: Blandi- Saevitin te homo? ille
saevit,tu precare; ille odit, lu
i lta
tur2superbta....iltavestil.... enimvestit. M
^ Er. Lugd.Ven.Lov.,prwbes. M. roiserere. Febris aniinae ipsius le odit: sanus erit, et
•2043 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS,S. AUGiJSTINI 2041,
gratias tibi aget. Quomodo medici diligunt aegrotos? spe sanati quam re. Nara sie diclt Apostolus : Spe'
Numquid aegrolos diligunt? Si aegrotosdiligunt, vo- enim saivi facii sumus(Rom. vin , 24). Coepimusergo
lunt ul semper aegrotent. Ad hoc diliguntaegrolos,non sanari in fide : perficietur aulem salus nostra, cum
ut aegrotiremaneant, sed ut ex segrotis sani fiant. Et corruplibile hoc induerit iiieorruptionem, et mortale
quanta plerumque paliunlur a phreneiicis ? quaies hoc induerit immortalitalem (I Cor. xv, 55, 54). Haec
contumelias verborum? Plerumque et percutiuniur. spes est, nondum res. Sed qui gatidet in spe, teneblt
Persequitur ille febrera, ignoscit homini: et quid di- et rem : qui autem spem non habet, ad rem non poterit
cam, fratres? amal inimieum suum? Imo odil inimi- pervenire. '
cum sutim morbum; ipsum enim odit, etamathomi- 14. Quicumqueconfessusfuerit quod Jesus estFilius
nem a quo pereulitur : odit febrem. A quo enim per- Dei, Deusin ij)sotnanel, el ipse in Deo. Jam non multis
cutilur? A niorbo,ab aegrotalione,a febre. Illud tollit dicamus : Qui confessusfuerit, non verbo, sed facto ;
quod illi adversaiur, ut remaneat illud unde gratule- non lingua , sed vita. Nam.multi confitenlur verbis ,
tur. Sic el lu : si odit te inimicus luus, et injtiste te sed factis negant. Et nos cognovimus,et credidimus,
odit; noveris quia cupiditas saeculiin illo regnat, pro- quam dileclioneniDeusItabetin nobis. Et ilerum unde
pterea te odit. Si odisti illum et tu, contra reddis ma- cognovisli ? Deusdiiectio \st. Jam dixit illud superius,
lum pro malo. Quid faeit reddere malum pro malo J? ecce ilerum dieit. Amphus iibi non poluit dilectio
Unum aegrolumflebam, qui te oderat; jam duos plan- commendari, quam ut diceretur Deus. Fortemunus
go, si et lu odisli. Sed persequilur rem tuam; tollit Dei eontempturus eras. Et Deum conlemnis ? Deus
tibi nescio quae,quse habes in terra : ideo illum odi- dileclio esl. El qui manel in dilectione, in Deo manet,
sti, quia angustias tibi facit in lerra. Noli pafi angu- et Deus in eo manet. Vicissimin se babilant, qui con-
slias, migra in coelum sursum : cor ibi habebis tibi tinet et qui conlinetur. Habitas in Deo, sed ut con=
latitudo esl, ut ntillas angustias patiaris in spe vilae tinearis : habitat in te Deus, sed ut le contineat, ne
aeternse.Attende quaetibi tollit: nec ipsa libi tolleret, cadas. Ne forle sic te prites domum Dei fieri, quo-
nisi ille permitteret qui flagellat omnem filium quem modo domus tua portat carnem tuam : si subtrahat se
recipit (Hebr. xn, 6). Quodammodo ferramentum Dei domus -in qua es, cadis; si aulem tu le sublrabas,
esl quo saneris, ipse inimicus luus. Si novit Deus non cadit Deus. Integer est, eum eum deseris ; inte-
ufile tibi esse ul exspoliet te, permittit Illum; si novit ger, eum ad illum redieris. Tu sanaris, non illi aliquid
tihi utile esse ul vapules, permittit illum, ut caedaris: prxstabis; lu mundaris, ;tu reficeris , tu eorrigeiis.
de illo te curat, opla ut ille sanetur. Ille medicamentum est non sano, regula est pravo,
12. Deum nenwvtdit unquam. Yidete, dilectissimi: lux est tenebrato, habiiaiio est deserto. Omnia ergo
Si diligamusinvicem,Deusin nobh manebil, et dileciio libi conferuntur. Yidene pules Deo aliquid conferri,
ejus eril jierfectain nobis. Incipe diligere, perficieris. quando venis ad eum; nec mancipium saliem. Ergo
Coepisti diligere? coepit in fe Deus habitare; ama non habebit Deus servosj si tu nolueris, et si omnes
eum qui in le coepilbabitare, ut perfectlus inhabitando liolueriiit? Deus non indigel servis, sed servi Deo :
faciat te perfectum. In Iwc cognoschnusquia in ijjso ideo dieil Psalmus, Dixi Domino,Deus meus es tu.
manemus, el ipse m twbis, quia de Sjririlu suo dedit Ipse est verus Dominus.Et quid ait ? Quoniambono-
twbh. Rene, Deo gratias. Cognoscimus quia habitat rnm meorum non eges (Psal. xv, 2). Tu eges bono
in nobis. Et hoc ipsum unde cognoscimus,qtiia co- servi tui. Eget servus bono luo, ut pascas illum ; eges
gnovimus quia babilal in nobis? Quia boc ipse Joan- el tu bono servi tui, ut adjtnet te. Non tibi potes
nes dixil: Quia de Spiritu suodedilnobis.Unde seiraus aquam implere, non tibi poles coquerc, non libi potes
quia de Sjriritu suo dedit nobis?Hoc ipsum, quia de ante equtim currere, jumenium tuum non poles cu-
Spirilu suo dedit libi, unde cognoscis? Interroga vi- rare. Vides quia indiges bono servi lui, obsequio illius
scera lua : si plena sunt charitale, habes Spiritum indiges. Non es ergo verus dominus, quando indiges
Dei. Unde cognoscimus quia inde cognoscis habitare jnferiore. Ille est verusjDomiiius qui nihil a nobis
in te Spiritum Dei? Paulum interroga apostolum: quaeril; et vaenobis, si etim non quseramus.Nihil a
QuoniamcharitasDei diffusaest in cordibusnoslris per nobis quaerit; el quaesivitnos, eum eum non qusere-
Spirilum sanclum qui datus est nobis (Rom. x, 5). remus. Ovis una erraverat; invenil eam, gaudens in
13. Etnos vidimus, el testes sumus, quia Paler tnisit humeris suis reporlavit (Luc xv, 4, 5). Et numquid
Filium suum Salvatorem mundi. Securi estote qui ovis erat paslori necessaria, et non ovi potius pastor
aegrotatis : talis medicus venit, el desperalis ? Magni necessarius erat? Quanto Iibentius de eharitale lo-
erant morbi, insanabilia erant vulnera, desperaia erat quor, tanto minus volo finiri Epistolam istam. Nulla
aegriludo.Magnitudinemma-litui attendis, onmipoten- est ardenlioi* ad commendandam cbarilatem. Nihil
tiam medici non attendis? Tu desperalus es; sed ille vobis dulcius pradicalur, 1nihil salubrius bibilur : sed
omnipolens est: cujus testes isli sunt qui primo sa- si bene vivendo confirmetis in vobis munus Dei. Ne
nati, et annunliantes medicum; et ipsi tamen plus sitis ingrati tanlae gratise illius, qui cum liaberet
Unicum, noluit illum esse unum ; sed ut fratres ha-
1 Lov.. Quidfach redderemalum malo?
jno quae voces beret, adoplavil illi, qui|cum illo possiderem vifam
absunt ab edilioneErasmi Frobeniana,et apud Er.Guill. seternam
Lugd. etven, uncisincluduntur. M,
204S TRACTATUSIX. CAPUT IV. 2046
TRACTATUSIX. mus eum, et ait, In hoc perfecta est in nobis dilectio.
De eo quod sequitur , In hoc perfecla est dileclio in Quaere,in quo ? Ul fiduciam habeamus in die judicii.
nobis; usque ad id, Et hoc mandatum habemus ab Quisquis fiduciam habet in die judicii, perfecla est in
ipso, ut qui diligit Deum, diligat et fratrem suum. illo charitas. Quid est habere fiduciam in die judicii?
Cap. rv, f . 17-21. Non timere ne veniat dies judicii. Sunt homines qui
1. MeminitCharitas vestra, ex Epistola Joannis non creduntdiem judicii; isli fiduciam non possunt
apostoli ultimam parlem restare nobis tractandam, haberein die quam venluram esse non credunt. Prae-
et exponendam vobis, quanium Dominusdonat. Hu- termittamus istos : excitet illos Deus, ul vivant; de
jus ergo debili nos memores sumus : exactionis au- mortuis utquid loquimur? Noncredunt futurum diem
tem vos memores esse debelis. Eadem quippe cha- judicii, nec timent, nee desiderant quod non credunt.
rilas quae in ipsa Epislola maxime et prope sola Coepitaliquis credere diem jndicii: si coepileredere,
commendaiur, et nos facit fidelissimos debitores, et coepitet limere. Sedquiatimet^dliuc, nonduni babet
vos dulcissimosexaclores. Ideo dixi dulcissimosexa- fiduciam in die judicii, nondum est in illo periecla
clores, quia ubi eharilas non est, amarus cxaclor esl: charilas. Numquid tamen desperandum est? In quo
ubi aulem charilas est, et qui exigit dulcis est; el a vidcs inilium, cur desperas finem?Quodinilium video,
quo exigitur, elsi aliquem lahorem suscipit, facit inquis? Ipsum timorem. Audi Seripturam : lnitium
eumdem laborem piope nullum et levem ipsa cha- sapieaiiwiimor Domini (Eccli. i, 16). Coepil ergo li-
ritas. Nonne videnms etiam in mutis animaniibus et mere diem judicii : limcndo corrigat se; vigilet ad-
irrationalibus ubi non est spirilualis charitas, sed versus hostes suos , id esl, adversus peccata sua ;
carnalis et naturalis , exigi tamen magno affecttide incipiat reviviscere inleritis, et mortificare membra
uberibus niatris lac a parvulis? Et quamvis sugens sua quae sunt super terram, sicut Aposlolus dicit,
impelum faciat in ubera; melius est tamen matri Mortiftcalemembravestra quwsunl super lerram. Spi-
quam si non sugat, nec exigat quod charitate debe- ritualia nequitise dicit menibra super lerram : nam
tur.. Saepe videmus ubera vaccarum etiam a gran- sequitur et exponit, Avaritiam, hnmunditiam(Coloss.
diuseulis vitulis capite percuti, et prope ipso impetu' ni, 5), et csetera quseillic exseqniiur. Quanlum autem
levari matrum corpora, nec eos tamen calce repelli; morlificat iste, quitimere coepitdiem jtidicii, membra
sed et si desit filius qui sugat, mugitu vocari ad ube- sua super terram, tanlum surguut et corroboranlur-
ra. Si ergo est in nobis illa charitas spiritualis, de membra coeleslia. Membra aulem ccelestia, omnia
qua Aposlolus dicit, Factus sum parvulus in medio opera bona. Surgentibus coelesiibusmembris, incipit
veslrum,lanquamnulrix fovensfiliossuos(I Thess.n,7); desiderare quod limebat. Timebat enim ne veniret
tunc vos diligimusquando exigitis. Pigrcs non ama- Cbribtus, et inveniret impium quem damnaret; desi-
mus; quia Iangiientibus formidanius. Intercesserunt deral ut veniat, quia invenlurtis est pium quem co-
autem, ut iiitermiiteremus lexlum hujus Epistolae, ronel. Jam cum coeperit desiderare venienlem Chri-
quaedam pro diebus feslis solemnia leciionum , stumcasla anima, quae desiderat amplexus sponsi,
quae non poluerunt nisi legi, el ipsa traclari. Nunc rcnuntiat adultero; fit virgo interius ipsa-lide, spe, et
ergo ad prseterniissum ordinem redeamus; et quae charitale. Habet jam fiduciam in die judicii : non
restantjintenteaecipiat Sanctitas veslra. Nescioutruin conlra se pugnat quando orat, et dicil, Advenialre-
magnificentitis nobis charilas commendari posset, gnum tuum (Mattli. vi, 10). Qni enim timet ne veniat
quam ut-dicerelur, Deus charitas cst. Brevis laus, et regnum Dei, limet necxaudiatur. Quoroodoorat, qui
magna laus : brevis in sermone, et magna in intel- timel ne exaudiatur? Qui autem oral cum fiduciaclia-
leclu. Quam cito dicitur, Deus dileclio esl! Et boc ritatis, optat jam ul veniat. De ipso desiderio dicebat
breve est: si numeres, unum est; si appendas, quan- quidamin Psalmo, Et lu, Domine,usquequo?Conver-
tum est! Detts dilectio est. Et qui mattet, inquit, in tere, Domine,et erue anhnam meam (Psal. vi, 4, 5).
dileclione,in Deomanet et Deusin illo tnanel (I Joan. Gemebat se differri. Sunt enim homines qui cum pa-
iv, 16). Sit tibi domus Deus, et eslo domus Dei; tientia moriuntur : sunt autem quidam perfecli qui
mane in Deo, et maneal in te Deus. Manet in te Deus, cum patientia vivunt. Quid dixi ? Qui adhuc desiderat
ut te conlineat: manes in Deo, ne cadas; quia sic de istam vitam, quando illi venerit dies moriis, patienter
ipsa charitate dicit Aposlolus, Gharitas nunquamcadit lolerat mortem : luctatur adversum se, ut sequatur
(I Cor. xiii, 8). Quomodo eadit que.mconiinel Deus? voluntatem Dei; et hoc potius agii animo, quod eligit
2. In hoc perfecla est dileciioin nobis , ut fiduciam Deus, nonquod eligit voluntas humana : et ex deside-
habeamusin diejudicii.: quia sicul ille est, et twssuntus rio vitaepraesentis lit lucla cummorte; et adhibet
in hoc tnundo.Dicit qubmodo se probet unusquisqtie, palienliam elfortiludinem, ut aequo animo moriatur:
quantum in illo profeceril charitas : vel polius quan- iste patienter morilur. Qui autem desiderat, sicut
tum ipse in charitale profeeerit. Nam sl ebarilasDeus dicit Aposlolus, dissolviet essecum Chrislo, non pa-
est, nec proficit nec deficit Deus : sic dicilur profi- tienter morilur; sed patienter vivil, deleclabilitermo
cere in te charitas, quia lu in ea prbficis. Interroga ritur. Vide Apostolumpalienter vivenlem, id est, cum
ergo quantum in charitale profeceris, et quid tibi palientia hic non amare vitam, sed tolerare. Dhsolvi,
respondeat cor tuum, ut noveris mensuram prolectus inquit, et essecumChristomulto tnttgisojttimum tna-
lui. Promisit enim ostendere nobis in quo cognosca- nere autem in carnenecessariumjnopler vos(Philipp. i„
20,- IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 2048
vo- aliquid suitur; seta prius inlrat, sed nisi exeat, non
23, 24). Ergo, fralres, date operam , intus agile
biscum, ut desiderelis diera judicii. Aliler non pro- succedit linum : sic tinior primo occupatmentem,
Iiatur perfecla chariias, nisi cura eoeperitille dics desi- non aulem ibi remanet timor, quia ideo intravil, ttt
derari. Illeaulem eum desiderai, qui fiduciamhabetin inlroducerel charilatem. Jam facia securilate in ani-
illo: ille autem fiduciamhabelin illo, cujus conscien- mo, quale gaudium nobisest vel in hoc, vel in futuro
lia non trepidat in charilate perfecta atque sincera. sseculo? El in hoc sseculoquis nobisnocebit plenis
5. « In hoc perfectaesl dilectioejus in nobis, ul fi- charitale? Videle quomodoexsultetApostolusde ipsa
duciam Iiabeamus in die judicii. » Quare habehimus charitate. « Quisnos, » inquit, i separabita cbaritaie
fiduciam? « Quia sicut ille est, ct nos sumus in hoc Chrisii? tribulatio ? an angustia? an perseculio? an
mraido.j. Audisti causam fiducisetuae:«Quia sicut ille fames? an nuditas? an periculum? an gladius»(Rom.
est, inquit, et nos sumus in hoc mundo. » Nonnevi- vni, 35) ?Et Petrus dicit : «Et quis vobisnocere po-
delur aliquid impossibile dixisse? Numquid enim po- lest, si boniaemulaioresfueritis»(\Peir. in, 15)? «Ti-
test esse homo sicufDeus? Jam vobis exposui quia mor non est in dilectione: sed perfecta dileelioforas
non semper ad aequalilatemdicitur, sictit; sed dici- mittit limorem ; quia timor tormenlum habet.n Tor-
tur ad quamdam similitudinem.Quomodoenini dicis, quet cor conscientia peceatorum, nondumfacta est
Sicul aures habeo, ita babet et imago? Numqnidom- justificatio. Est ibi quod tilillet, quod pungat. Ideo
nino sic? Sed lameridicis, sicul. Si ergo facti sumus in Psalmo de ipsa perlectione jusiitiae quid dicil?
ad imaginem Dei, quare non sicul Deus sumus? Non « Converlistilucium meum in gaudiummihi : conci-
ad requalitatem, sed pro modonostro. Unde ergo no- disli saccum meum, et cinxisli me laetitia; ul cantet
bis dalur fiduciain die judicii ? Quia sicut ille est, et libi gloria mea, et noncompungarr(Psa/. xxix,12,15).
nos sumus in hoc tnundo. Debemus hoc referre ad Quidesf, «noncompungar?»Non sitquodslimulelcon-
ipsam charitatem , et intelligere qnid dictum sit. Do- scienliam meam. Stimulat timor : sed noli iimere;
minus in Evangeliodicil, « Si diligitis eos qui vos di- intrat cbarilas quaesanat'quod vulneral ijmor Timor
ligunt, quam mercedem habebiiis? nonne et publi- Dei sic vulnerat, quomodbmediciferramentum; pu-
cani hoc faciunt?» Quid ergo vull nos '?« Egoaulem tredinem lollit, et quasi yidetur vulnus augere. Ecce
dico vobis , diligile inimicos vestros, el orate pro pulredo' quando eral in corpore, minus eral vulnus,
persequenlibus vos. J Si ergo jubel nos diligere ini- sed pericnlosum : accedil ferramentum medici; mi-
micos nostros, unde nobis dat exemplum? De ipso nus dolebat illud vulnus', quam dolet modo eum se-
Deo : ait enim,« Ut sitis filiiPatris veslri qui in coelis catur. Plus dolel cum curatur, quam si non curaretur;
est. » Quomodoilludfacit Deus ? Diligit inimicossuos, sed ideo plus dolct aecedente medicina, ut nunquam
« qui facit solemsuum oriri super bonos et malos, et doleat succedenfe salute.1Occupcl ergo cor luum li-
pluit super juslos etinjustos» (Matih. x, 44-46). Si mor, ut inducai chariiatem ; succedat cicatrix 4 fer-
ergo ad hanc perfeclionemnos invital Deus, ul diliga- ramento medici.Talis est medicus, ut nec cicafrices
mus inimicosnostros sicut et ipse dilexilsuos ; ea no- appareant : lu tantum subde le dexleraeipsius. Nam
bis fiducia esl in die judicii, quia sicul ille est, et nos si sine timore es , non poterisjustilicari. Sententia
sumus in hoc mundo : quia-sieutille diligit inimicos dicta est de Scripturis : .(Vamqui sine limoreesl, non
suos, faciendo solem suum oriri super bonos et ma- poleritjustificari (Eccli. i,|28). Opus estergo utinlret
los , et plueudo super juslos et injustos ; ila nos quia limor primo , per quem veniat eliaritas. Timor medi-
inimicis nostris non possumuspraeslaresolem et pltt- camenlum, charilassanilas. « Qui aulem timet, non
viam , prseslamuslacrymas, cum pro illis oramns. esl perfectus in dilectioneJ»Quare?« Quia limor tor-
4. Jam ergo de ipsa fiduciavidete quid dical. Undo mentum habet, » quomodoseclio medici lormenlum
intelligitur perfecta cbarifas? Timor noneslin chari- habet.
tate. Quid ergo diciinus de illo qui ccepitlimere diem 5. Est aulem alia senteniia, quaevidetur htiic esse
judicii ? Si perfecta in illo essel charilas, non lime- contraria, si nbn habeal intellectorem : dicitur enim
ret. Perfecla enim charilas faceret perfectamjusti- quodam loco in Psalnio,' TimorDominicastus, jicr-
liam, et non haberet quare timeret : imo baberet tnanensin smculumswculi(Psal. xvm, 10). JElernum
quare desideraret ut transeat iniquilas, el venial re- quemdam limprem nobis oslendit, sed castum. Quod
gnum Dei. Ergo limornon est in charilate.Sed in qua si ille aelernumnobistimorem ostendit, numquidcon-
charilate ? Non in inclioata.In qua ergo ? Sed jterfccla, tradicit illi forte isla Epistola quaedieit, Timornon '
inquit, charitas foras miilil timorem.Ergo incipiat li- est in charitale, sed perfeclacharilas foras millil titno-
mor ; quia initium sapientim timor Domini. Timor rem? Inlerrogenius ambo cloquia Dei. Spiritus unus
quasi locum praeparat charitati. Cum autem coeperit est, etsi codices duo, etsi ora duo, etsi linguae
chariias habitare, pellilur limor qui ei praeparaviilo- duse. Hoc enim dictum est per Joanncm, illud di-
ctim. Quanlum enim illa crcscil, ille deerescit; et ctum est per David; scd nolile putare alium esse spi-
quanlum illa lit inlerior, limor pellitur foras. Major ritum. Si unus llalus inflal duas tibias, non potest
charilas, minor timor; niinor charilas, major timor. untis Spirilus implere dub corda, agilare duas lin-
Si aulem nullus timor, non esl qua inlrel charitas. 1 etinductacliarilatesuccedalcicairix.Mss.
Sicut videmus per setam inlroduci linum, quando ires,Editi,timor,
utinducatcharilatem;succedat.Ahi duo, ul inducat
4 ven. addit,diligere. M. charitateni)et succedat. !
2049 TRACTATUS IX. CAPUT IV. gfteft
guas ? Sed si spiritu uno, id est uno flalu, impletae 0 anima qtiae sic limes Deum, ne damnet fe Deus,
duaelibiaeconsonant; impleiaeduaeIinguseSpiriiuDei, quomodo limel mulier quam deleclal nequitia ; limet
dissonarepossunt? Est.ergoibiquaedamconsonantia, virum, ne damnetur a viro : quomodo tibi displicet
est quaedamconcordia, sed audilorem desiderat. Ecce illa mulier, displice et lu_tibi. Si forte babes uxo- ,,
inspiravit et Implevitduo corda, duo ora, movit duas rem , numquid vis ut sic tjfeieat le uxor tua, ne da- fe
linguas Spiritus Dci : el audivimusex una lingua, «Ti- mneturabs le; ut deleetet lllam nequitia, sed pondere
mor non est in charitate, sed perfecta charitas foras timoris tui reprimalur, non damnatione iniquitatis?
mitfii limorem; » audivimus ex alia,« Timor Domini Castameamvis, ut le diligat, non ul lelimeat. Exbibe
casfus, permanens in saeculumsaeculi.i Quidesthoc? te talemDeo, qualem vis habere uxorem. Et si nondum
quasi dissonant ? Non : excute aures, inlende melo- habes, et habere vis; talemvis habere. Etquid dici-
diam. Non sinc causa hic addidit, caslus, illic non ad- mus, fratres? Illa mulier quae ideo timet virum, ne
"didit: nisi quia est timor alius qui dicitur castus, est damnetur a viro, forte non facit adulterium , ne ali-
autem alius qui non dieitur castus. Discernamus istos quo modo perveniat ad virum, et tollat illi lucem
duos limores , et intelligamus consonantiam tibiarum. istam temporalem. Potest aulem vir ille et falli;
Quomodo intelligimus, vel quomodo discernimus ? homo estenim, sieutet illa quae potest fallere. Timet
Allendat Charitas veslra. Sunt homines qui propterea illa eum , extra cujus oculos potesl esse : tu non ti-
liment Deum, ne miltantur in gehennam, ne forle ar- mcs semper faciem supra te viri lui? Vullus autem
deanl cum diabolo in igne aeterno. Ipse"est timor ille Domini superfucientesmala (Psal.xxxm, 17). Captat
qui inlroducit charitalem : sed sic venit ul exeat. Si illa absentiam viri sui, et incitatur forle delectatione
enim adhucpropter poenaslimes Deum, nondum amas adulterii; ct dicit sibi tamen , Noh faciam : absens
quem sie linies. Non bona desideras, sed mala caves. est quidem ille, sed diflicile est ut non ad illum quo-
Sed ex eo quod mala caves, corrigis te, et incipis bona quomodo perveniat. Temperat se ne perveniat ad
desiderare. Cum bona desiderare coeperis , erit in te hominem, qui potest el nescire, qui potest el 1'alli,qui
titnor castus. Quis est timor castus ? Ne amittas ipsa potest et bonam suspicari etiammalam, qui potestet
bona. Intendite. Aliud est limere Deum, ne mittat le casfam suspicari quaeadultera est: (u non times ocu-
in gehennam cum diaboio ; aliud esl timere Deum, ne los ejus quem fallere nerao potest ? tu non times ejus
reeedal a te. Ille timor quo times ne in gehennam mit- praesentiam, qui avertiate non potest? Roga Deum
taris cum diabolo, nondum est caslus ; non enim ve- nl iniueatur te, et averlat faciem a peccatis tuis :
nit ex amore Dei, sed ex timore poense: cum autem ' Avette faciem tuam a peccatismeis. Sed unde mereris
limes Deum , ne deserat teprsesenlia ejus ; ainplecte- uf ille faciem suam avertat a peccalis luis? Si lu non
ris eum, ipso frui desideras. avertas faciem tuam a peccatis tnis. Ipsa enim vox
6. Non polest melius explanari quid intersil inter dicitin Psalmo : Quoniaminiquitaiemmeamegoagnosco,
duos istos timores, unum quem foras miltil charilas, el peccatutnmeum coramme eslsemper (Psal. L, 11, 5).
allerum castum qui permanet in seeeulumsseculi, nisi Tu agnosce, el ille ignoscit.
8. Alloculi sumus eam quse habet adhuc timorena-
ponas duas mulieres maritalas, quarum unam ita con-
stiluas volentem facere aditltcrium , deleclari nequi- non permanenlem in saeculumsaeculi, sed quem cba-
tia, sed timere ne damnetm*a niarito. Timet niaritum, ritas excludit et forasmitlit; alloquamur el illam quse
sed quia adliuc aniat nequiliam, ideo timet maiiium : "habet jam timorem castum, permanentem in saecu-
huic non grata, sed onerosa est mariti praesenlia ; et lum steeuli. Pulamus, invenimus illam, ut alloquamur
si forte vivit nequiter, timet maritum ne veniat. Tales illam? putas, est in hoc popuIo?pufas, est in isfa
suul qui timent ne venial dies judicii. Fac alleram exedra? pulas, est in hac terra? Non potest nisi esse,
amare virum, debere illi castos amplexus, nulla.se sedlatet. Hiems est, intus est viriditas in radice. Forle
l
adulteriiimmunditia maculare; optat praesenii3inviri. invenimus aures illius. Sed ubicumque est illa ani-
El quomodo discernuntur duo isti timores ? limet illa, •ma, ulinam illam invenirem , et non aures suas prae-
limet ef illa. Interroga; quasi uiiura tibi respondenl: beret mihi, sed ego meas aures illi I Illa me doceret
interroga illam, Times virum ? respondet, Timeo. aliquid potius, quam a me disceret. Anima qusedam
el desideraris regnum Dei : banc non
lnterroga el illain sl timeat virtim ; respondet, Timeo. santia; ignea,
Una vox cst, sed diversus animus. Jam ergo inlerro- ego alloquor, scd Deus ipse, el palienter viventem
in bac terra ita consolattir : Jara vis veniani, et ego
gentur, Quare? Illa dicit, Timeo.virum ne veniat :
iila dicit, Timeo virum ne discedat. Illa dicit, Timeo novi quia jam vis ut veniam : novi qualis es, ul se-
ne damner : ilfa dicit, Timeo ne deserar. Pone hoc cura exspeeles adventum meuni; novi quianiolestia
in animo Christianorum, el invenis l limorem quem est libi: sed magis exspecta , tolera ; venio, et cito
foras miltit charitas, et alium limorem castum perma- venio. Sed amanti tardum est. Audi eam cantantem
nentem in sseculumsaeculi. lanquam lilium de-medio spinarum : audi suspiran-
tem, et dicentem, Psallam et inlelligamin via imma-
7. Loquamur ergo his pririio qui sic timent Deum,
culala; quandovenies ad me(Psul. c,l, 2)?Sed in via
quomodo illa mulier quam delectat nequitia; timet immaculaia merilo non limet; quia
euimvirumnedamnet illam : talibus primo loquamur. jterfecla charitas
foras milliltimorem.Et cum venerit ad ejus amplexum,
invenhti,juxta Er.Lugd.Yen. Lov. M. 1Er Lugd.Ven., et aures. M.
 1 I i
S051 IN EPISTOLAM JOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI 21)5«
timet, sed securiter:Quid timet? Cavebit, el obser- hae dieilur in Isaia, Vidimuseum,-et non habebaisjte-
vabit seab iniquilale sua, ne ilerum peccet: non ne ciem, neque decorem.Urio Spiritu implenlur ambaeli-
mittatur in ignem , sed ne ab illo deseratur. Et erit bise, non dissonant. Noli aures avertere, adhibe in-
in illa, quid? Thnor caslus, jiermanensinsmculumsm- tellectum.lnterrogemuspaulum aposlolum,etexponat
culi. Audivimus duas libias consonanles, Illa de li- nobis consonanliam duarum libiarum. Sonet nobis ,
more dicii, el llla de timore : sed illa de limorciquo Speciosusformaprw ftlih Iwminum: Qui cum ih for~
timet anima ne damnelur, illa de limore quo timet ma Dei essel, non rapinam arbiiraius est esse wqualis
anima ne deseralur. Ille esl timor quem charitas ex- Deo. Ecce speciosus fortna jnw filiis hominum.Sonet
cludil: ille est limor perinanens in ssoctilumsseeuli. nobis etiam , Vidimuseum, el non habebalspeciemne-
9. JVosdiligumus, quia ipse prior nos dilexil. Nam que decoretn: Semelij)sumexinattivitfonnain servi ac-
unde diligeremus, nisi ille prior dilexissel nos ? Di- cijriens,in similitudinehoininumfaclus, el habiiuinven-
ligendo amici facti sumus ; sed inimicos ille dilexit, lusut homo (Philipp. n, 6, 7). Non habebal speciem
ul amici efliceremur. Prior dilexil nos, et donavit neque decorem, ul tibi daret speciem el deeorera»
nobis ut diligeremus etim. Nondum diligebamus eum; Quam speciem ? quem decorem ? Diieetionem ehari-
diligendo pulehri efficimur. Quid facit homo deformis latis; ut amans eurras, currens ames. Puleher es
et dislorla facie, si amel pulchram ? Aut quid facit jam : sed noli te.attendere, ne perdas quod acceplsii;
femina deformis et distorla et nigra , si amet pul- illum ailende, a quo lactus es pulcher. Ideo sis pul-
chrum ? Numquid amando poleril esse pulchra? Num- cher , ut ille te ametJ-Tu atileni totam intenlionem
quid et ille amando poteril esse formosus? Amal pul- tuam in illum dirige , ad illum curre , ejus amplexus
chram; et quando se in speculo videt, erubescit pete, ab illo lime diseedbre ; ut sit in te ttmor caslus,
faciem suam levare ad illam formosam suam quam permanens in sseculuni1 sseculi.Nos diligainus, quia
amat. Quid faciet ut pulcber sit? Exspectat ut ve- ipse prior dilexit nos.
niat pulchriludo? Imo exspeclando senectus addi- 10. Si quis dixerit, Diligo Deum. Quem Detim1?
lur, el lurpiorem facit. Non esl ergo quid agere, Quare diligimus? Quia ipse jnior dilexitnos, et do-
non esl quomodo illi des consilium , nisi ut compc- navit nobis diligere. Dilexil impios , ut faceret pios;
scat se, et non audeat amare impar imparem : aut si dilexil injustos, ut faceret justos ; dilexit aegrolos, ut
forle amat et ducere uxorem oplat, in illa castitatem facerel sanos. Ergo et nos ditigamus, quia ij)se prior
amet, non carnis faciem. Anima vero nostra, fratres dilexit nos. Interroga unumqtieraque , dicat tibi si
mei, fceda est per iniquitatem : amando Deum pul- diligat Deum. Clamat, coitfilelur , Diligo , ipse scit.
chra effieilur. Qualis amor est qui reddit pulchram Estaliud unde interrogetur. Si quisdixerit, inqtiit,
amantem ? Deus autem semper pulcber est, uun- DiligoDeum, el fratrem suum odil, tnendaxesl. Unde
quam deformis, nunquam commulabilis. Amavil nos probas quia mendax esl ? Audi: Qui enhn non diligil
prior qui semper esl pulcher; et quales amavit, fralrem suum quem videt, Deum quemnon videt, quo-
nisi foedoset deformes? Non ideo tamen ut foedosdi- modo jwiest diligere ? Quid ergo ? qui diligil fratrem,
mitlerel; sed ul mutarel, et ex deformibus pulchros diligit etDetim? Necesse est utdiligat Deum, necesse
faceret. Quomodo erimus pulchri ? Amando eum qui est ut diligat ipsam dileclionem. Numquidpotest dili-
semper est pulcher. Quanlum in te crescit amor, eere fralrem , et non diligere dilectionem? Necesse
tantum crescit pulchritudo; quia ipsa charitas estani- est ut diligat dileclionem. Quid ergo , qui diligit dile-
mae pulchritudo. Nos diligamus, quia ipse jniar di- clionem, ideo diligit Deum?Utique ideo. Diligendo di-
lexit tws. Audi apostolum Paulum : Oslendit aulem lectionem , Deum diligit. An oblitus cs quod paulo
Deus dileelionemsuam in nobis , quoniam cum adhuc anle dixisli, Deus dileclio esl (Joan. ix, 8, 16)? Si
jKCcatoresessemus, Chrhlus pro nobis morluus est Deus dileclio, quisquis diligit dilectionem , Deum di-
(Rom. v, 8, 9), jiislus pro injtislis, pulcher pro foedis. ligit. Diligeergo fralrern, el seeurus esio. Non potes
Quomodo invenimus pulcbrum Jesum ? Speciosusfor- dicere, Diligofratrem, sed non diligo Deum. Qtiomodo
ma prm filiis hominum, dijfusa esl gratia in labiistuis menliris si dicas, Diligp Deum , qtiando non diligis
(Psal. XLIV,3). Unde? Ilem videie unde sit pulcher, fratrem ; sic falleris, quando dicis, Diligo fratrem, si-
Sj)eciosusfonna jnm filih hominum; quia in jnincijrio puies quia non diligis Deuin. Necesse est qui diligis
erat Verbum, et Verbumcral apud Deum, ei Deus erat fratrem, diligas ipsam dileclionem; dileclio autem
Verbum (Joan. 1,1). .Quia vero carnem suscepit, Deus est: necesse esl ergo ul Deum diligat quisquis
quasi foeditatemtuam suscepit, id est, mortalitatem diligit frairem. Si autem non diligis fratrem quem vi-
tuam, ut aptaret se tibi, el congrueret libi, el exciia- des, Deum quem non yides quomodo potes diligere?
ret te ad amandam intus pulcliriludinem. Unde ergo Quare non videt Deum? Quia non liabet ipsam dile-
invenimus quia fcedus et deformis est Jesus, sicut ctionem. Ideo non videt Deum, quia non habel dile-
invenimus quia pulcher et speciosus forma prae filiis clionem; ideo non habel dileclionem, quia non diligit
hominura ? Unde invenimus quia el deformis ? Isaiam ifalrem : propterea ergo non videt Deum , quia non
interroga : El vidhnus eum , el non habebat sjteciem, habetdilectionem. N.im si habeal dilectionem, Deum
neque decorem (Isai. LIII, 2 ). Illse stmt duae libiae videl; quia Deus dilectio est : et purgatur ille oculus
quasi diverse sonanles; sed imiis Spiritus ambas in- magis magisque dileclione, ut videat illam incommii-
flat. Hac dicilur, Speciosusforma prw filiis homimmi 1 Lov.: Quem? seum. M„
 2053 THACTATUSX. CAPUT IV. 20*54
tabilem substanliamj eujus praesentia semper gau- dine videamus.Omnisquicredil
quodJesussilChrhlus,
deal, qna perfruatur in aeternum conjunctus Angelis. ex Deo natus est. Qttis esi qui non credil quod Jesus
Sed currat modo, ut aliquando in palria laeletur.Non sit Chrislus? Qm non sic vivit quomodo praeeepii
amel peregrinationem, non amet viam : tolum ama- Cbristus. Mulii emm dicunl, Credo; sed fines sine
rumsil, praeterillum qui vocat, quousque inhaerea- operibus non salvat. Opus aulem fidei ipsa dilectio
mus iKi, el dicamus quod dictum est in Psalmo, Per- est, dicente Paulo aposlolo, Et fidesqumj>erdilectio-
didisii omnesquia fomicantur abs te. El qui sunt qui nemoperalur (Galat. v, 6). Opera quidem tua praeler-
fornicanlur? Qui discedunt, et amant mundum. Tu ila , antequam crederes, vel nulla erant; vel si bona
autem quid? Sequitur et dicit: Mihi aulem hthwrere videbaniur, inania eranl. Si enim niilla erant; sic
Deobonumest (Psal:LXXII, 27, 28). Totum bonum efas quasi bomo sine pedibus, atit vexatis pedibus
meum csl, Deoinbaereregralis. Nam si inlerroges, et ambulare non valcns : si aulem bona videbantur; an-
dicas, Quare inbaeres Deo? Et dical,TJt donet mihi. tequam crederes, eurrcbas quideni, sed praeferviam
Quid tibi donet? Coelumipse fecil, terram ipse fecit: currendo, errabas potius quam perveniebas. Est ergo
quid tibi donalurus est? jara inhseres illi: inveni me- nobis el currendum , et in \ia currendum. Qui prae-
lius, et donattibi. ter viam currit, inaniter currit : imo atl laborem
11. Qui enim non diligit fralrem suum quemvidel, currit. Tanto plus errat, quanio prseier viam currit.
DeMtnqncmnon videl, quomodopolesldiligere? El Iwc Qua?est via per quam currimus? Cbrisius dixil, Ego
mandaiumhabemusab ijtso, ut qui ditigil Deum, dili- . sum via. Qusepalria , quo currimus? Clirislus dixit,
gal el fratrem suum. Magnificedicebas, DiligoDeum; Ego sum verilas(Joan. xiv, 6). Per illum curris, ad
etodis fralrem! 0 homicida, quomododiligis Deum? illum curris, in ipso requiescis. Sed ul curreremus
Non audisli superius in ipsa Epistola, Qui odit fra- per illum, exlendit se usquc ad nos : longe enira era-
trem suum, homicida est? Sed prorsus diligo Deum , mus, et longeperegrinabamur. Pariim est quia longe
quamvis oderim fratrem meum. Prorsus non diligis peregrinabamur; et languidi nos movere non pote-
Deum, si odis fratrem. Et modo probo alio docu- ramus. Medicus venit ad aegrolos, via porrecta est
menio. Ipsedixit, Dedit nobisprwcepium,utdiligamus ad pcregrinos. Salvemur ab ipso , ambulernus per
invicem (Uoan.m, 15, 23) : quomododiligis eirai, ipsum. Hocest credere quia Jesus Chrislus est, quo-
cujus odisli praeceptum? Quis est qui dicat, Diligo ' modo credunt chrisiiani, qui non solo nomine chri-
imperalorem , sed odi leges cjus ? In hoc intelligit stiani sunt, sed el factis et vita : non quomodo cre-
imperator si diligis eum, si observentur lcges ejus dunt daemones. Nam et dmmonescredunl, el cottire-
per provineias. Lex imperaloris qtise esl ? Mandalum miscunt, sictit dicil Scriplura (Jacobin, 19). Quid
novtimdo vobis, ut vos invicem diligalis (Joan. xm, pofuerunt plus credere daemones, quam ut dicerent,
54). Dicis ergo le diligere Chrislum; serva mantla- Scimus qui sis, FiliiisDei? Quod dixerunl daeiliones,
tum ejus, ct fratrem dilige. Si autem fratrem non hoc dixit et Pelrus. Cum Dominus quaererelquis es-
diligis ; quomodo eum diligis, cujus mandatumcon- set, et quem illum dicerent homines, responderunt
lemnis? Fraires, ego non satior loqucndo de cbari- illi discipuli : Atii dicnnt te Joannem Baplhtam , alii
tale in nomine Christi. Quanlum et vos habetis btijus Eliam, alii Jeremiam,aut unum ex Prophelis. Et ille:
rei avaritiam, tanlum speramus quia crescil in vobis Vos autem quem me esse diciiis? Respondit Petrus
'
ipsa, el foras mittit timorem, ul. remaneat ille timor et ait: Tu esChristusFilius Dei vivi. Et audivit a Do-
castus permanens in sseculum sseculi. Toleremus mino: Bealus es, Sinwn Dar Jona, quia non revelavit
mundum, loleremus tribulaliones, tolereinusscan- iibi caro el sanguh, sed Paler meus qui esl in cwlis.
dala lentationum. Non recedamus a via; teneamus Yidele quaelaudes prosequantur hanc fidem: Tu es
unitatem Ecclesiae, tenearaus Christum, tcneamtis Pelrus, el suj)er hanc pelram mdificaboEcclesiam
charilalem. Non divellaraur a membrissponsseipsius, tneam (Maith. xxi, 13-18). Quidest, super hanc pe-
non divellamur a fide, ut gloriemur in praescntia tram wdificaboEcclesiammeatn? Super hanc fidem,
ipsius : et securi manebimus in eo, modo per fidem, super id quod dicltim est, Tu es Chrhlus Filius Dei
tunc per speciem, cujus tanlas arrhas habemus do- vivi. Sujter hattc pelram, inquit, fundaboEcclesiam
num Spirilus sancti. meam. Magnalaus! Ergo dicit Pelrus, Tu es Chrislus
TRACTATUSX. Filius Dei vivi: dieunl el dsemones, Scimus qui sh,
De eo quod Joannes scribit, Omnis qui credit quod Je- FiliusDei, sanclus Dei. HocPetrus, hoc et dsemo-
sus sit Christus, ex Deo natus esl; usque ad id, nes: eadem verba, non idem animus. Et unde con-
Haecest cnim dileclio Dei, ut praeceplaejus ser- stal quia hoc Pelrus cum dilectione dicebat? Quia fi-
vemus. Cap. x, f . 1-15. des christiani cum dileciione est; daemonisaulem
1. Meminissevos credo, qui adfuislis heslerno die, sine dileclione. Quomodosine dileclione?Hoc dicebat
ad quem loctimin progressu hujus Episiolse perve- Pelrus , ut Clirisium amplecteretur : hoc dicebam,
nerit noslra traelalio : id est, Qui enitn non diligit dsemones, ut Christus ab eis recederet. Nam ante-
fralremsuum quemvidet, Deum quemnon vidcl quo- quam dicercnt, Scimus qui sis; lu es Filius Dei:
tnodo poiesl diligere? El hoc mandahttnhabemus ab Quid nobh et libi est, dixerunt? Quid venhli ante tem-
ipso, ut qui ditigit Detim, diligat el fralrcm suutn. 'pusperdere nos (Malth. vm, 29, el Marc. i, 24)?Aliud
Buc usquedispulatumerat. Quaesequunlur ergo ex or- esl ergo conflteri Chrislum, ut teneas Christum,
. 1055 IN EPISTOLAMJOANNISAD PARTHOS, S. AUGUSTINI $056
aliud confiteri Chrisium, ut repellas a le Christum. gis? Quomodo, quando meinbra Cbristi diligi-*.'Cum
Ergo videtis quia quomodo bic dicit, Qui credit, crgo niembra Cl.risti diligis , Clirislum diligis ; cum
propria qusedamfides est; non quomodocum mtillis. Christum diligis, Filium Dei diligis; ciim Filium Dei
Itaque, fratres, nemo haerelicorumdical vobis, Et diligis, el Patrem diligis. Non poic-.l ergo separari
nos credimus. Ideo enim de dseraonibus exemplum •dileclio. Elige tibi quid diligas; sequuniur te caeiera.
proposui,' ne gaudealis ad verba credenlium , sed Dicas, Deum solran diligo, Deum Patrem. Mentiris:
exploretis faela vivenlium. si diligis, non solum diligis '; sed si diligis Patrem,
2. Yideamus ergo quid est credere in Cbristum ; diligis et Filium. Ecce; inquis, diligo Pairem , el di-
quid, credere quia Jesus ipse est Christus. Sequitur, ligo Filium : sed hoc solum , Patrem Deum el Fi-
Qmnh qui credit quod Jesus sit Chrhtus, ex Deo nalus lium Deum et Dominumnostrum Jesum Chrislum qui
est. Sed quid esl credere illud ? Et omnisqui diligit ascendit in coelos, et sedet ad dexleram Patris, illud
qui genuiteum, diligit eum qui genilusest ab ij)so.Sta- Yerbum per quod facla sunt omnia, et Yerbum caro
tim fidei conjunxit dileelionem ; quia sine dilectione faclum est, et habitavit in nobis (Joan. i, 3, 14); hoo
fides inanis est. Cum dileclione Ddeschristiani, sine solum diligo. Menliris : si enim diligis capul, diligis
dileciione fides dseinonis: qui aulem non credunt, et mernbra; si autem membra non diligis, nee caput
pejores sunt quam dsemones, et lardiores quam dae- diligis. Non expavescisvocem capitis de coelo cla-
mones. Nescio quis non vult credere in Christum ; mantem pro membris| Saule, Saule, quidtne jierse-
adhuc nec dsemonesimitalur. Jam eredit in Cbri- queris (Act. ix, 4)? Persecutorem suum vocavit per-
stum", sed odit Chrislum ; habet confessionemfidei secutorem membrorum suorum : dilectorem suum
in limore poenae, non in amore coronse : nam et illi vocavit dilectorem membroruni suorum. Jam qure
puniri limebant. Adde huic fidei dilectioncm , ut fiat suntmembra ejus, nostis, fratres; ipsa est Ecclesia
fides qualem dicit Aposlolus Paulus , jFiciesquw per Dei. In hoc cognoscimusquia diligimusfiliosDci, quia
dileclionemoperalur (Galut. v, 6) : invenisli christia- Deum diligimus. Et quomodo? Non aliud sunt filii
nura, invenisti civem Jerusalem, invenisli civero Dei, aliud Deus? Sed qui Deum diligit, praecepta
Angelorum, invenisti in via suspiranlem peregrinum; ^jus diligit. Et quaesunt prsecepta Dei ? Mandaium
adjunge te illi, comes tuus est, curre cum illo, si novumdo vobis, ut vos invicemdiligalis (Joan. xiu,
tamen et tu boc es. Omnis qui diligil qui genuiteum, 54). Nernose excuset per aliamdilectionem, adaliam
diligiteum qui genitusest ab ijtso.Qtiisgenuil? Pater. dilectionem; oninino sic se lenet ista dileclio : quo-
Quis est genitus? Filins. Quid ergo ail ? Oranis-qtti modo ,ipsa compaginataest in unum, sic omnes qu;e
diligit Patrem , diligit Filium. ex illa pendent, ununi facit, et quasi conflat illos
"•3. In hoc cognoscimusquia diligimus filios Dei. ignis. Auruin esl, coitflatur massa, et fit unum ali-
Quid esl hoc, fratres? Paulo anle de Filio Dei dice- quid : sed nisi fcrvor bharilatis accendat, ex mullis
bat, non de filiis Dei : ecce unus positus est Chri- in unum conflari non potest. Quia Deum diligimus,
stus contemplandus nobis, el dictum est nobis, inde cognoschnusquia ^iligimusfilios Dei.
Omnh qui credit quod Jesus sil Chrislus, esl ex Deo 4. Et unde eognosciiniisquia diligimus filios Dei?
nalus: et omnh qui diligil qui genuit eum, id est, Pa- Quia Deum diligimus,ct jnacepla ejus facimus.Suspi-
trem , diligil eum qui genitus est ex ijiso, idcst,Fi- ramus hic ex difficulfale faciendi praeceptum Dei.
litim Dominum nostrum Jesum Cbrislum. Et sequi- Audi quid scquatur. Homo, quid laboras amando?
tur, In hoc cognoscimiisquia diligimus fiiiosDci; Aniandoavariliain2. Ctimlabore amatur quodamas:
quasi dicturusesset, In hoc cognoscimus quia diligi- sine labore amalnr Deus.Avaritia jussura est labores,
mus Filium Dei : filios Dei dixil, qui Filium Dei pericul.i, triluras, tribulaiiones; ct obtemperalurus
paulo antedicebat; quia filii Dei corpus sunl unici es. Quo fine? Ul babeas unde impleas arcam, perdas
Filii Dei; et cum ille caput, nos membra , unus est securilatem. Securior [forte eras anlequam haberes,
Filius Dei. Ergo qui diligil filios Dei, Filium Dei di- quam cum habere coepisfi.Etiec quid libi jussit ava-
ligit; et qui diligit Filium Dei, Palrem diligit: nec ritia : implesfi doimiml,limenttir lalrones; acquisisti
polest quisquam diligere Patrem, nisi diligat Filium ; aurum, perdidisti somnum. Ecce quid libi jussil ava-
el qui diligii Filium, diligil et filios Dei. Quos filios rilia, Fac, et fecisti. Quid libi jubel Deus? Dilige me.
Dei ? Membra Filii Dei. El diligendo fit et ipse mem- Auriira diligis, qusesilurus es auriim, et forle non
brum, et fit per dileclionem in compage corporis inventurus : quisquis me quseril, cum illo sum. Ama-
Christi; ct erit unus Chrisltis amans seipsum. Cum turus es honorem, et forie non perventurus : quis me
enim se invicem amant membra , corpus se amat. amavit, et non ad me pervenit? Dicit libi Deus, Pa-
Et si palilur unum membrum, compatiunlur omnia tronum tibi vis facere, aut amicum poiemem; ambis
membra; et si glorialur unum tnembrum, congaudent per stliuminfeiiorem. Meama , dicit libi Deus : non
omnia membra.El quid secutus ait? Vosaulem esiis
1varielegltur locusille apudeditos.Lugd.etven. sic euni
cotpus Chrisii et membra(I Cor. xn, 26, 27). Dicebat exMbent:uenliris. Deumsi diligh,tionsolumDeumdili-
paulo anle de diiectione fralerna, et ait, Qui uon gis; sedsi diligh Patrcpt,diligh'el Filium.nuo Mss.apud
videl, Deutn quem non videt quo- Lov., meiifiris.si ditigis,noiisolumPatremdiligh, elc. M.
diligit fratrem quem 2 sicLov.: homoqiiilaborasamandoavariiiam,cumla-
modo poterit diligere(I Joan. iv, 20)? Si aulem diligis bore. Er. Lugd.ven., homoqui laborabas, el caeteraut
fralrem, forle fratrem diljgis, et Chrisutm nondili- Lov. M.
 . " : ' '""
90S7 "'>,. TRACTATUSX. CAPUT V. 2Q58
ad me arabitur per aliquem; ipse amor prsesentemme vola, mortalis, fluxa ?Quaereillam, neimpediat forte'
tibi facit. .Quid dulcius dilectione ista, fratres? Non morbida valetudo opera lua bona. Ergo non esl ibi
sine causamoao auctistisin Psaimo, fratres, Narrave- r finis; quia propler aliud quscritur. Quidquid propter
runt mihi injusli deleclationes;sed non sicut lex tua, aliud quaeritur,uon est ibi finis: quidquidpropter se et
' Domine(Psa/.-cxvm/85). Quse est lex Dei? Manda- gratis quaeritur,ibi est finis. Quserishonores; forte ad
tumDei. Quod est mandatumDei? Novumillud man- aliquidagendum quaeris,ut pefagas aliquid, ut placeas
datum, quodideo novum dicitur,quia innovat : Deo : noli ipsum honorem ahiare, ne ibi remaneas.
Mandatumnovumdo vobis,ut voshivicemdiligath. Audi Quserislaudem? Si De*iquaeris,bene facis: si tuam quse-
quia ipsa est lex Dei: Apostolus dicit, lnvicemonera ris, male facis; remanesin via. Sed eece amaris tu,
veslraportale, et sic adimplebith legemChrhli (Galat. laudaris : noli gratulari quando in le laudarls,;laudare
yi,2).Ipsa est consummalioomnium operumnosiro- in Domino,ut cantes, In Dominolaudabituranima tnea
Tuni, dilectio. Ibi eslfinis : propterhoc currimus; ad (Psai. xxxin, 3). Sermonem aliquem bonum dicis,
ipsam currimus; cumvenerimusad eam requiescemus. et laudatur sermo luus? Non laudelur quasi luus, non
5. Audistis in Psalmo, Omnisconsummaiionisvidi est ibi finis. Si ibi ponis finem, finiris: sed non finiris
finem(Psal. cxvm, 96). Dixil, Omnis.consummalionis quasi perficiaris, sed finiris ut consumaris. Ergo non
vidi finem: quid viderat iste ? Putamus, ascenderatin laudetur sermo tuus quasi abs le, quasi tuus. Sed
verlicem alicujus altissimi monlis et aculissimi, et quomodoIaudetur? Quomodo dicit Psalmus, In Deo
perspexerat, et viderat ambitum terrae et circulos or- laudabosermonem,in Deo laudaboverbum.Ex hoc iit
Jsis universi; et ideo dixit, Omnisconsummationisvidi ul fiat in te quod sequitur, In Deo speravi,non timebo
finem?Si hoc laudabile est, oeulos carnis-quaeramus quid faciat mihi Iwmo(Psal. vx, 5,11). Quando enim
a Dominolam acutos, ut aliquem excelsissimummon- omnia lua in Deo laudantur, [non timetur ne pereat.
lem, qui est in terra, requiramus, de cujtis cacumine laus lua; quia non deficit Deus. Ergo transi etipsam.
videamusomnls consummationisfinem. Noliire lon- 6. Yidete, fratres, quanta transimus, in quibus non
ge : ecce dico tibi, ascende in montem, el videflnem. est linis. His utimur quasi in via ; quasi in mansioni- -
Christus mons est; veni ad Christum, vides inde fi- bus stabulorum reficimur, et transimus. Ubi ergo fi-
nem omnis consummationis.Quis est iste finis? Pau- nis ? Dilecthsimi, filii Dei sumus, et nondumapparuit
lum interroga : Finis autem prwcepli est charilas de quiderimus; hic dictum eslJ, in hac Epistola. Adhuc
corde puro, et conscientiabona, etfide non ficta(I Tim. ergo in via sumus; adhuc quocumque venerimus,
i, 5); et alio loco, Pleniludo autemlegh charilas transire debemus, usquequoperveniamus ad aliquem
(Rom. XIII, 10). Quid tam finitum et terminalum finem. Scimus quia cumiapparuerit,similesei erimtis,
quam plenitudo? Etenim, fratres, finem ponit lauda- quoniamvidebimuseum siculi est (Uoan. m, 2). Iste
biliter. Nolite putare consumptionem,sed consumma ^finis;ibi perpetua Iaudatio, ibi semper Alleluia sine
tionem. Aliter enim dieitur, Finivi panem; aliter defectu. Ergo ipsum finem dixit in Psalmo, Omnis
Finivl tunicam. Finivi panem mandueando; finivi tu consuinmationisvidi finem. Et quasi diceretur illi,
nicam intexendo. Et ibi finis sonat, et illic finissonat: Quis est finis quem vidisti? Lalum mandatum tuum
sed tamen panis finitur ut consumatttr, tunica finilur valde ( Psal. CXVIII, 96). Ipseest finis, latitudo man-
ut consummetur; panis finitur ut non sit, lunica fi- "dati. Latiludo mandaii charitas est; quia ubi.esl cha-
nitur ut perfecta sit. Ergo sicaudite finem, et quando .' ritas, non sunt anguslise.In ipsa latitudineerat Apo-
iegitur Psalmus, et auditis, In finemPsalmus David. stolus, cum diceret, Ostwstrumpatet ad vos, o Corin-
Assidueauditis hoc in Psalmis, et debetis nosse quod thii; cor noslrum dilatatum est : non angustamini in
audilis. Quid est, in finem?Finis enim Legis Chrislus wbis (II Cor. vi, 11-12). Ideo ergo latum mandatum
est, adjustitiam omnicredenti(Id. x, 4). Et quid est, tuumvalde.Quodest latum mandatum? Mandatumno-
finis Chrislus? Quia ChristusDeus, et finis praecepti mm do vobis, ut vos invicetn diligatis. Charitas ergo
charilas, et Deus charitas : quia Paler et Filius et non anguslatur. Yis non angustari in lerra ? In lalo
Spiritus sanclus unum sunt. Ibi libi finis est: alibivia habita. Quidquid enim tibi fecerit homo, non te an-
est. Nolihaererein via, et non pervenire ad finem. Ad gusial; quia illud diligisquod non nocet bomo: Deum
quidquid aliud veneris, transi usquequo pervenias ad diligis, fraternitatem diligis, legem Dei diligis, Eccle-
finem. Quid est finis? Mihi .autem adhwrere Deo bo- siam Dei diligis; sempiternaerit. Laboras in terra,
num esl (Psal. LXXII, 28). AdhsesisiiDeo, finisti viam; sed pervenies ad fructum promissum. Quis tibi lollil
permanebis in patria. Intendite. Pecuniam aliquis quod diligis? Si nemo tollit libi quod diligis, securus
quaerit; nonsit tibi fmis:transil lanquam peregrinus. dormis : imo securus vigilas, ne dormiendo perdas
Quaere ubi iranseas, non ubi remaneas. Si autem quod diligis. Non enim frustra dictum est, Illumina
amas, per avaritiam implicatus es : erit libi avarilia oculosmeos, ne quando obdormiamin morte(Psal. xn,
catena pedum; ullra progredi non potes. Transi ergo i). Qui claudunt oculos conlra cliafiiaiem, obdormi-
et hoc; quaerefinem.Salulem corporis quaeris,adhuc scunt in concupiscentiis delectationum carnalium.
noli ibi remanere. Quaeesl enim isla salus«orporis, Evigila ergo. Delectationes enim sunt, manducare,
quaemorte perimitur, quseaegritudinedebilitatur, fri- bibere, luxuriari, Iudere, venari: pompas istas vanas
1 Er.Lugd.etTen., ttonsUibifinis.Transit. omnia mala sequuntur. Numquidnescimus quia delc-
Lov.,nonsU 1 Er, Jjigd. Ven.Lov.shoc. M.
tbifinis Transi. M.
SANCT.ACGTJST. III. (Soixante ctnq./
2059 IN EPISTOLAM JOANNIS AD PARTHOS, S. AUGpSTINI 2060
ctationes suiit ? QuiBifeget quia delectant? Sed plus di- '8. 'Curramus eigo,i fratres mei, curramus, et dili-
iigiluriex Oei *. Claraa conlra tales suasores, Narra- gamris Cliristuin. Quem Chfistum? Jesum Chfislum.
verunt mihi injusli deleciaiiones;sed non sicut iex tua,- Quis estiste? YerbumDei. Etquomodo venit ad aegro-
Domine.«Isiadelectalio uianet. Non solum manet quo tos'!Terbumcuro factiimest, elhdbilavit innobis (Joan.
venias, sed'etiamrevocat fugientem. i, 14). •Completumest ergo quod Scriplura praedixit,
7. Hmc esl enimdileciioDei, ul fntscepta ejus serve- OportebatChrislum pati, el resurgere lertia die a mor-
mus. Jam audistis, In his duobus prmceplis ioin Lex tuis. Corpus ipsius ubi jacel? Meinbra ipsius ubi labo-
pendet et Prophetm. Qiiotnodo noluit te dividere per ranl •? Ubi esse debes, ut -subcapile sis? El jnwdicari
roullas paginas? In his duobusprmceplhtota Lex jien- in nomine ejus pwniienliamel remissionempeccaiorum
det U PropheimAa quibus duobus praeceptis? Diliges per otnnesgentes, incipiens ab Jerusalem ( Luc. xxiv,
DontinumDeum luumex totocoide tuo, el~exlola anima '46, 47).Ibidiflundaiur chariias tua. Dicit Chrislusel
tua, et ex ioia menle iua; el, Diliges proximumluum Psahnus, id est, -Spnilus Dei, Latum mandatumluum
sicul teipsum. In his duobus prmcepiistota Lex pendel valde; etnescio quispouitin Africa hiies ehaiiiaiis!
et Projriieim(Matth. xxn, 57-40). Ecccde quibus prae- Extende cbaritalem per tolum ofbem, si vis Chrisium
ceptis narrat lota ista Epistola. Tenete ergo dilectio- amare; quia membra Cbristi per orbem jacenl. Si
nem, et securi estote. Quid times ne male faeias ali- amas parlem, divisus es : si divisus es, in corpore
cui? Quis male facit ei quem diligit? Dilige, non po- non es : si in corpore' non es, sub eapite non es. Quid
test fieri nisi bene facias. Sed Ibrie corripis ? Amor prodest quia credis, jelblasphemas? Adoras illum in
hoc facit, non saevitia. Sed forte caedis? Ad discipli- capite, blasphemas imcorpore. Amalillecorpussuum.
nam facis; quia amor ipsius dileclionis non te permit- Si lu te praecidistia cprpore ipsitts, capul nonse prse-
lit negligere indisciplinalum. Et fit quodammodoquasi 'cidit a corpore suo. Sine causa me honoras, elamat
diversus fructus et contrarius, ut aliquando odiura tibi capuldesuper; sipe catisa me honoras. Tanquam
Hlandialur, et charitas saeviat.Eescio quis odit ininii- si velit iibi aliquis osjeularicapul, et calcare tibi pe-
tum sutun, et fingit iili amicitiam : videt illumfacere •des : forle caligis clavlatisconlereret pedes luos2, vo-
ailiquidmali, laudat: vult eum Csse prsecipitem, vult lebs tibiienere capulj et osculari; nomie inter verba
caecumire per abrupta cupidilatura suarum, unde for- honorantis clamares el diceres, Quidfacis, homo? cal-
ie non redeal; laudat, Quoniam lattdalur peccatorin eas me. Non diceres, Calcas capttt meum; quia eaput
desidetiis animmsum (Psal. ix, 5); adbibel illi unclio- honofabat : sed plus clamaret caput pro membris
nem aduiationis suas : ecce odil, et latidal. Alter videt Calcatis, quam pro se, quia honorabatur. Nonne cla-
amieum suum lale aliquid facere, revocat; si illutn mat ipsum caput, Nolo honorem tuum; calcare me
iipn audial, profert vefba etiam casiigationis, objur- noli? Jam lu dic, si potes, Quare le calcavi ? dic illud
gat, liligal: aliquando venilur ad lianc nccessitatem capiti, Te osculari volui, amplecti volui. Sed non vi-
ut liligel. Ecce odium blandilur, et charitas litigat. des, o slulte, quia quod vis amplecti, per quanidam
Noli atlendere verba blandientis, et quasi saeviliam compagem unitatis peh'enil ad id quod calcas? Susum
objtirganlis; venam inspice, radicera unde procedant me honoras, jusum me calcas. Plus dolet quodcalcas,
quaere. llleTilandiiur ut decipial, isle liligat ni corri- quam gaudetquodhonoras;quia quod bonoras, dolet
gat. Ergo non opus est, fralres, ut per nos distenda- pro eis quos calcas. Quomodo claraat lingua ? Dolet
lur cor veslrum; impetraie a Deoul diligatis invlcem. mihi.Kon dicfl? Dolet pedi meo; sed, Dolet mihi, di-
Omnes homines, eliam inimicosveslros diligatis : non cit. 0 lingua, quis le letigil? quis percussit? quis sti-
qtiia sunt fratres, sed ut fraires sinl; ut semper fra- mulavil? quis pupugit? Nemo, sed conjuncia sura e\s
terno amore flagrelis, sive in fralrem faclum, sive in quae calcantur. Quomodovis non doleam, quando non
inimicum, ut Iraler fi.it diligendo. Ubicumque fratrem sum separata? i
diligilis, amicum diligitis. Jam lecum est, jam in uni- 9. Dominus ergo npsler Jesus Chrisltis ideo asceiir
tate etiam catliolica libi conjimctus est. Si bene vivis, dens in coslumdie quadragesimo, eommendavilcorpus
fratrem diligis factuni ex inimico. Sed diligis aliquem 2 suum qua habebal jaccre, quia vidit mullos honoraiu-
qm iiondum credidit Christo, aut si eredidit Christo, ros se, quia ascenditi in coelum; el vidil quia honor
ul daemonescredit 3 ; reprehendis vanilatem ipsius 4. ipsormn inutilis est, ^i conculrant membra ipsius in
Tu dilige, el fraferno amore dilige : nondum est fra- lerra. Et ne quis erraret, el cum adorarel caput in
ler, sed ideo diligis nl sil fraler. Ergo tota dilectio coelo,calcarel pedes in terra, dixitubi essent membra
nostra fralerna esl erga Ghrisiianos,erga omnia mem- ipsius. Ascensurus enim dixit verba novissima; posl
bfa ejus. Disciplina cbaritaiis, fratres mei, robur, flo- ipsa verba non est lojeutusin lerra. Ascensurum ca-
res, fruclus, pulchritudo, amoenilas, pastus, potus, putin coelumcommennavitmembra in tcrra, et disces-
cibus, amplexus, sine salietate est. Si sic nos dele- sit. Jam non invenis lpqui Christum in lerra : invenis
ctat percgrinos, in patria quomodo gaudebimtts? illum loqui, sed de coelo.Et de ipso coeloquare? Quia
membra calcabanlur m lerra. Perseculori enim Saulo
1 ftditi,diligalur. KovemMss.,diliqitur.Alii-duo, dele- dixit
clat- desuper, Saule, Saule, quid me jiersequeris'(Acl,
2 Er. Lugd.Ven.,si,pro, sed, et pauloinffa cumLov.,tu lx, i) ? Ascendi in coelum, sed adbuc in terra jaceo :
diligh. M.
S'ET.Lugd.ven. Lov.,credidit. M. '"Ec.,corpusipsiusvbijacet,membraipsiuslaboranl.M.
* AliquQt Mss.treprehenditunitatem-ipsius* s Er. Lugd.ven.Lov.lconlerelpedesluosr ii.
 206« TRACTATUSX. CAPUTV. . 1062
liic ad dexteram Patris sedeo; ibi adhuc esnrlo, silio, Jacel cadaver sine sensu; et cusiodiuntur verba 110-
et peregrinus sum. Quomodo ergo corpus commen- vissima morientis. Quid sibi speranl illi qui verba no-
davit in lerra ascensurus? £um inierrogareiit illum vissima,sedenlis in ccelonon custodiunt, videniis de-
discipuli, Domine,si hoc in temporejprmsenlaberis,et super an contemnantur, an non coniemnaniur? illius
quandoregnumIsrael? respondit iturtts, Non esl ve- qui dixit, Suule, Saule, quid me persequeris?qui ser-
strum scire lempusquod Pater posuil in sua poleslale: vat ad judicium quidquid videt pali membra sua?
sed uccipielhviriuiemSpiriius sancli snperveriientem in 10. Et quid nos fecimus, inqtiiuiit?nos sumus passi
vos, et eritis milii lestes. Yidele qua diffundat corpus persecutionem, 11011 fecimus. Yos fecisfis, 0 miseri :
suum, videte ubi se calcarinon vult: Erilis mihites- primo, quia divisistisEcclesiam. Majorest maehaera
tes in Jerusalem, el in lotamJudmam, et Samariam, et linguaequam ferri. Superba fuit ancilla Sarse Agar; et
usquein totamlerram ( Acl. 1,6-8).Ecce qua jaceo qui affliclaest a domina sua propler «uperbiam. Disci-
ascendo. AscendOeiiim, quia caput sum : jacel adhuc plina erat illa, noil pcena. Ideo cum recessisset a do-
corpus meum. Qua jacel? Per lotam terram. Cave ne mina sua, quid ei dixit angelus? Reverleread domi-
pereutias, cave ne violes, cave.ne calces : novissima ndtn luam (Gen. xvi, 4-9). Sic ergo carnalis anima,
verba Clnisti sunt ista, ituri in coelum. Considerafe tanquam ancilla superba, si forte aliquas molestias
languentem in lecto hominem, in domojacentem, et passa es propter disciplinam, quid insanis ? Redi ad
maceratura segriludine,proximurrimorti,anhelantem, dominam tuam, tene doniinicam pacem. Ecce profe-
jam animam qttodammodo-interdentes habenlem, qui runtur Evangelia, legiraus qua diffundiiur Ecclesia :
forte sollicitus de aliqua re chara sibi, quam multum disptilatur cotitra, et dicitur nobis, Traditores. Cujus
diligit, veniai illiin meniem, et vocet haeredessuoset rei tradilores? Cliristus commendat Ecclesiam stiam,
dicat, Rogo vos, facite hoe. Tenet quodammodovio- etnon credis : ego tibi crediturus sum maletlicentipa-
lenter animam,ne anle exeat quam llla verba firmen- renlibus meis? Vis ul credam libi de traditoribus ?
tur. Cum illa verba novissima diclaverit, efflat ani- crede tu prius Cbristo. Quid est dignum? Clnistus
mam : tolliiur cadaver in sepulcrum. Haeredesipsius Deus est, lu homo es: cui prius debet credi ? Chri-
quoraodo raeminerunt novissima verba morienlis? stus Ecclesiam suam tolo orbe diffudit : ego dico,
Qnomodo,si quis exislat qui dicat eis, Nolile facere : contemne; Evangelium loquitur, cave. Quid dicit
quid ergo illi dicant? Ergo non facio quod mihi paler Evangelium? Ojwrtebatpati Ghristum, et resurgere a
meus efflansanimam novissinie mandavit, quod ulti- morluisdie teriia, el prmdicariin nomine ejus jmnilen-
mum sonuit in aures meas, proficiscente binc .palre iiam, et remissionempeccuiorum.Ubi remissio pecca-
meo? Qu:3evis alia verba ipsius aliler possum habere, torum, Ecclesja esl. QuomodoEcclesia?Illi enim di-
novissiraa verba me plus tenent : non eum vidi am- ctum est, Tibi duboclavesregni cwlorum: el quwsot-
plius, non audivi Ioquentem. Fratres, cogitate visce- verisin terra, soluta erunt et hi cwtis; et quwtigaveris
ribus cliristianis, si hseredibussunt tam dulcia , tam inlerra, ligala erunl et in cwlis (Matth. xvi, 19 ). Qua
graia, tam magni ponderis verba ituri in sepulcrum; diffundituristaremissio peccatorum?Per omnesgentes,
. haeredibusCbristi, qualia debent esse verba novissi- incipiensab Jerusalem (Luc.xxix,47). Eece credeChri-
ma, non redituri in sepulcrum, sed ascensuri in coe- sto. Sed quia intelligis, si credideris Christo, non te
lum! Naraqueille qui vixitel morluus est, rapitur ad habere quod dicas de tradiloribus; tibi vis ut ere-
alia loca anima ipsius, corpusipsius ponitur in terra: daml parentibus meis maledicenli, quam iu credas
an fianl illa verba , an non flant, non ad «um perli- Christo prsedicenli(a).
net; jam aliud agit, aul sdiud palitur : aut in sinu 1PlureseMss.,ut credatnet parenlibus.Ktpropeomaes
Abrahse gaudet, aul in igne selerno aqusemodicum pro, prwdicenli,quodullimumverbumesl, Uabent,vrw-
dicanti.
desiderat (Luc.xvi, 22, etc.) ;in sepulcro miteni ipsius (a) Hicdesinittractatusin omnibuscodicibus.

DE SUBSEQUENTI OPERE,

Yide librum 1, cap. 23, Retraciatioimm, col. 620, o verbis, Cum presbyter adhuc essem ,
n. 1, usque ad col. 622, n. k, verbis, in Epistola Pauli ad Romanos. M
 -• S< AUREMI AUGUSTINI :
;.
HIPPONENSIS EPISGOPI ,
j"

EXPOSITIO QUAEUMDAM PROPOSITIONrai

EPISTOLA AP KOMANOS. ..;

)

Sensus lii sunt in Epistola ad Romanos Pauli apo- 1Y. [Ib. i, 21.J Quod autem dicit, Cognoscentes -
sloli. Primo omniumut quisque intelligal in hac Epi- Deum, nonut Deum glorificaverunt,autgratias egerunl,
slqla quajslionemversari operumLegis et gratiae. lioc caput est peccati, de quo dictum est, Initium
- PROPOSITIO PMMA.. [Rosi.cap. i, f .-4.] Quod autem omnis peccati superbia (Eccli. x, 15). Qui si gratias
ait, SecundumSpiritum sanclificationisexresurreclione egissent Dep, qui .dederal hanc sapientiam, non sibi
morluorum, id esl, quia Spiritus donum acceperunt ' aliquid tribuissenl cogitalionibus suis. Quapropter in
.post cjus resurrectionem : morluonmrvero resurre- desideria cordis sui traditi sunt a -Domino,ut face-
clionem memoral, quia in ipso omnes cruciflxi su- rent quse non convenirenl.
rnus, et resurreximus. Y. [Ib. i, 24.] Quodj autem dicit, Tvadidit, intelli-
II. [ib. i, 11.] Quod autem dicit, TJt gratiam vobis gilur, dimisit in desideria cordis eorum. Mercedem
spiritualem imperliar: dileclionem scilicet Dei et pro- autem nrutuam dicit recepisse de Deo, ultradefenlur
xinii, ut per cliarilatem Christi Genlibus in Evange- in desideria cordis suii
liuan vocalis,minime invidercnt. YI. [Ib. i, 28, 29.] Quod autem demum dicit, Tra-
III. [Ib. i, 18.] Quod autem dicit, Revelalurira Dei didil illosDeusin reprobammenlem,elc, replelos,aif,
de coslosuper omnemimpietalem,elc, ait etSalomon omni iniquitale, datur intelligi, -ad nocendum perli-
de sapienlibus mundi: Si enim tanium potueruntscire, nere isla qusenunc dicit, id est facinora. Superius au- -
ul possenl ceslhnareswculum; quomodo ipsius mundi tem diccbat de corruptelis quai flagitia nominantur,
-Dominum el Crealoremnon facilius hvoenerunl{Sap. ei quibus ad facinora pervenitur; quoniam quisque
-xiii*,9)? Sed quos arguit Salomon, non cognoverunt perniciosam dulcedinem flagitiorum, sequens, dum
per creaturam Creatorem : quos autem arguil Apo- impedientes personas removere conatur, pergil in
stolus, cognoveruni; sed gratias non egerunl,*etdiccn- facinus. Sic distinctus est etiam ille locus in Sapien
les se csse sapientes, stulti facti sunt, et ad colenda tia Salomonis, ubi cum enumerassct superiora flagi-
simulacra deciderunt (Rom.i, 21-23). Nam sapienles tia, ait: Circwnveniamuspauperemjustmn, quoniam
Gentium quod jnvenirent Creatorem, manifesle idem inulilis est nobis (Sap. ,i\, 12), etc.
aposlolus, cuin Atbeniensibus loqueretur, ostendit. YH-YIIL[lb, i, 52;'n, 1.] Quod aulem dieit, Non
Cum enlm dixisset, Quia in ipso vivimus,et, movemur solumqui ea faciunt, sed eliamqui consentiuntfacienti-
et sumus; addidil, Sicut et quidam secundumvos dixe- bus, significat quia qutecumquefecerunt, non invitil,
runl {Act.xvn, 28). Hacaulemintentione prius arguit sed cum ad mala facta|consentiunt, eliam llia qua?fe-
ut ex hac etiam ad cerunt 2 approbant:etideo de perfectis jam peccalis
impietateniGentium, probet gra-
liam posse perlingere conversos. Injustum est enim dicit3, Propterea inexeusabilis es, o homo omnis qui
ul poenam subeant impietatis, et pramium fidei non judicas. Omnis autem cum dicit, subintrat jam ut
accipiant. monstret non solum Gentilem, sed etiam Judaeumqui
ADMONITIO PP.BENEDICTINORUM. I
Collataest (prasens Expositio) ad Mss.viclorinosduos,ad unumvaticanum,ad Ttaaneum,corbeiensem,Germanensem,
Colbertinum,Jolyensem,Navarrieum, el unumBernardinorum Parisiensiscollegii; ad yarianles lecliones Lov.ex Irilms
Am.Er. et Lov.Quibusin editionibusobservamuspropositionuni distinctionenihaudesse
Belgiciscodicibus; ad editiones in duaspluresvepassimdissecla: nuncporroaliainducidistinctiocum
atque eademproposilione
idoneam,una videlicetmulatione
aumericarumnotarum non potuit, ne pareret confusionem.
t: l.memoratas. . M.-
Comparavimus prceterea omnes editiones initio Retr. etConfess.
ex lib.1 netraet., cap.25, n. 1.
(a) ScriptuscirciterCteistian. 594: scilicetAugustinoaduuc-presbytero,
s Editi,jam peccatk dicit. Quodautemait, Propterea.At
1 Editi: non invitifecerunt.Namcum ad mala.Atomnes
Mss.,non inviti,sed cum,sed etc. ,excepto unoYietorinoqui Mss.carent islis verbis,Quodautemail; quaj in editisini-
habet, noninvitifecemnt, cum. liumsunt Propositionis octavse.Sedcontram MSS. verbase-
s Editi: illa aucenoii fecerunt.Abest,non, ab octo MSS. quenliaad propositionemseptimampertinent.
 2065 QUARUMDAM PROPOSIT. EX EPIST. AD ROM., S. AUGUSTINIEXPOSITIO. 2066
secundumLegem volebat judicare de Gentibus. tum. Quod cum fit, tametsi desideria qusedamcarnis, ,
IX. [Ib. u, 5.] Quod autem dicil, Thesaurizas libi duminhae vita sumus,adversus spiriium nostrum pu- .'•
iram in die_irce,iram Dei ubique loquilui' pro vindi- gnanl, ut' eum ducant in peccatuni; non tamen his
cta.l&circoalljusti judicii Dei.-Notandum aulemquia desideriis consentiens spiritus, quoniam est flxus in •
ira Dei ponilur et in NovoTeslamento: quod ciimin • gratia et charitate Dei,-desinit peccare".Non enim in
Yeterelegunthoniines quiLegiveleriadversanlur (a),' jpso desiderio pravo, sed in nostra consensione pec-
culpandameam putant; cum Deus ulique, siculi nos, camus. Ad hoc valet qnod dicit idem apostqlus, ATon
. -perturbationibus non subjaceat, dicente Salomone, - . ergo regnel peccalumin vestromoiiali corpdre,ad obe-
Tu aulem, Domine virlulum, cumtranquillitatejudicas 'diendumdesideriisejus(Rom.vi, 12). Hinc enim oslcn-
{Sap. xu, 18). Sed ira, ut dictum est, in vindiclse si- difresse desideria, quibus non obediendo, peccatum
gnificalioneponitur. in nobis regnare non sinimus. Sed quoniam isla de-
X. [fb. n,,15.] Quod autem dicit, Conleslanlecon- sideria decamis mortalitatenascuntur,- quoetrahimus
scientiaillorum, secundum illud loquitur Joannis apo- exprimo peccato primiiiominis, unde carnaliter na-
sloli quotdt, Dileclissimi,si cor nostrumnos reprelien- scimur ; non finienturlioec,nisi resurreclione corpo-
derit,~majoreslDcusconscientianoslra, elc, (Uoan. ris immutationem illam, quse nobis promitlitur, me- '
JII, 20). ruerimus, ubi perfeeta pax erit„cum in quarto grada
- XI.
[Ib. H, 29.].Quod autem' dicil/SpinVu, non lit- constiluemur1. Ideo autem perfecta pax, quia nihil
fera, hoeest, ut secundum spiritum, non secundum nobis resistetnon resistentibus Deo. Ilocest quod di-'
'quod habet lillera, Lex intelligatur : quod ulique con- cit'Apost6lus,"Corp«squidemmorluumest propter'pec-
tigit illis qui circumcisionem magis carnaliler quam catum, spirilus aulem vita est propterjusliliam. Si ergo
Spiritus ejus qui suscitavilJesuma morluis, habitat in
'spiritualiter acceperunt.
XII. [Ib. li, 29.] Quod autem dicit, Cujus laus non vobis;qmsuscilavit ChristumJesum amorluis,.vivifica- . >
ex hominibus,sed ex Deo, illi conyenit quod ait, Qui bilet mortalia corporavestra per inhabiiantcmSpirilum
.in secreloJudceusest. ejus in vobis (ld. vm, 10, 11). Liberum ergo arbi-,
XIU-XYIII.[Ib. in, 20.] Quodautem dicit, Quia non Irium perfecte fuit in primo homine, in nobis aiiiem .
__)uslificabilurin Lege omnis caro coram illo ; per legem anle gratiam non estliberum arbitrium ut non pcccc- -
enim coghitio peccali, et caelera similia, qusequidam mus, sed tanlum ut peccare nolimus. Gralia vero ef- _
pulant in contumeliamLegis objicienda, sollicitesalis iicit ul non tantum velimus recte facere, sed etiam
•legenda sunt, ut neque lex ab Apostolo improbala vi- . possimus; non viribus nostris, sed Liberatoris auxi-
dealur, neque homini arbitrium liberum sit ablatum. lio,-qui nobis eliam perfectam pacem in rcsurreclione
Ilaque-qualuor istos gradus.hominis distinguamus; tribuet, qu» pax perfecta bonam volunlalem conse-»
anle Legem, sub Lege, sub gratia, in pace. Ante Le- quitur..Gloria enim in excelsisDeo, elmterrapaxlw'-
gem, sequimur concupiscentiam carnis : sub Lege, tninibusbonmvolunlatis~(Luc.ii,li). - . >
trahimur ab ea : sub gratia, nec sequimur eam, XIX. pb. m, 51.] Quod aulem dicit, Legem ergo
nec tralfimur ab ea: in pace, nulla est concupiscen- evacuamusper fidem? Absit : scd Legem staluimus,id
tia carnis. Ante Legem ergo non pugnamus; quia est, firmamus. Sed quemadmodum firmanda erat
non solnm concupiscimus et peccanms, sed etiani Lex, nisi per justitiam ? Justitiam autem quoe esl per
approbamuspeccata : sub Lege pugnamus, sed vin- fidemj quia ea ipsa qua; non. poteranl impleri per/
cimur; falemur enim mala esse quse facimus, et Legem, per fidem impleta sunt.
fatendo mala csse, ulique nolumus facere, sedquia XX. [Ib. iv, 2.] Quodaiilem ait, Si enim Abraham
nondum est gralia, superamur. In isto gradu ostendi- ex operibusjustificatusest, habelgloriam, sed non apiid
tur nobis quomodo jaceamus, et dum surgere volu- Deum; hocest, quia Abraham sine Lege dum non cx'
mus et cadimus, gravius affligimur. Inde hic dicilur, operibus Legis gloriam conquirit, quasi suis viribus
Lex subintravil,ut abundarel deliclum (Rom. x, 20). Legem impleat, cum adhuc Lex ista data non csset,'
Inde et quod nunc positumest, Perjjegem enimco- Dei illa gloria, non SIIAest. Non enim merito sni tan-
gnitio peccati.Nonenim ablatio peccali est; quia per _quam ex operibus, sedDci gratia fide juslificatus esl.
solamgratiam aufertur peccalum. Bona est ergo Lex, XXI. [Ib. iv, A:~\Quod autem ait, Ei autem qui
quia ea vetat qusevetanda sunt, et ea jubet quse ju- operalur, merces non hnpulatw secundumgraliam, sed
-benda sunt. Sed cum.quisque illam viribus suis se secundumdebilum,dixit quemadmodum homines ho-
pulat implere, non per gratiam Liberatoris sui, iiihil minibus reddant -mercedern.Nain Deus per gratiam
efprodesl ista praesumpiio: imo etiam tantum nocet, dedit, quia peccatoribus dedit, ui per fidem, juslo
ut et vehemenliori peccati desiderio rapiatur, et in viverent, id est bene operarentur. Quod ergo bene
peeeatis etiam prsevaricator invenialur. Ubi enim non operamurjam accepta gratia,non nobis, sed illi tri-
est Lex, nec praivaricalio(Id. iv, 15). Sic crgo jacens, .buendum est, qui per gratiam nos juslificavit. Nani
cum se quisque cognoverit per seipsum surgere non - si debitam mercedem vellel reddere, poenamrcdderet
valere, imploret Liberatoris auxilium. Yenit ergo debitam peccaloribus.
gratia qusedonelpeccata praeterita, et conanlem ad- XXII. [Ib. iv, 5.] Quod autem ail, Qui justificat
. juvet, et tribuat charitatem justilise, et auferat me- impium, hoe est ex inipio pium faci.l, ut de caHeroin
. •*. ' i Am.
(a) Manichsei. et-Er.,poxerit quamin quartogradu constiluimus.
 2067 QUARUMDAM PROPOSITIONUMEX
ipsa pietate permaneat alque juslilia; quia ideo justi-
licatus est ut juslus sit, non ul peceare sibi licere
arbilretur.
XXIII. [Ib. iv, 15.] Quod autem ait, Lexenim iram
operaiur, vindiclam significat, et ad illum gradum
perlinet, cum est quisque sub Lege.
XXIV. [Ib. iv, 17.] Quod autem ait, Ante Deumcui
credidit, signifieavit fldem in interiore homine esse
in eonspecluDei; non in ostentalione hominum, sie-
uti est carnis circumcisio.
XXV. [Ib. IV, 20.] Quod autem ait de Abraham,
Dans .gloriam Deo, adversus illos positum est, qui
gloriam suam de operibus Legis coram hominibus
quserebanl.
XXYI. [Ib. v, 5.] Quod autem ait, Non solum au-
tem, sed et gloriamur in tributationibus, el csetera
gradatim perducit usque ad charitatem Dei; quam
charilatcm dum dicit nos habere per donum Spiritus,
monstral illa omnia quos possemus nobis tribucre.
Deoesse tribuenda, qui perSpiritum sanctum gratlam
dare dignatus esl.
XXYII-XXYIII. [lb.v,13.] Qtiod aulem ait, Bsque
ad Legemenim peccalumin mundo fuit, intelligendmn
est quousque veniret gralia. Conlra eos enim dieium
.est, qui arbitranlur per Legem auferri potuisse pec-
cata. Dicitautem Aposlolus manifestata esse peccata
per Legem, non autem ablata, cum dicit, Peccatum
autem non deputabalur, cum Lex non esset.Non enim
ait, non erat; sed, non deputabalur. Neque cum Lex
data est, ablatum est; sed deputari coepit, id est,
apparere. Non ergo pulemus, usque ad Legem, ita
- dictum esse, quasi jam sub Lege non esset peccatum:
sed sic diclum esl, usque ad Legem, ut totum Legis
tcmpus annumeres usque ad finem Legis, quod est
Christus.
XXIX. [Ib. v, 14.] Quod autem ail, Sed regnavit
mors ab Adam usque ad iloysen, et in iis qui non pec-
caverunt in simililudinempraivarkationis Adw*, duo-
bus modis disiinguitur : aul, Jn simililudinemprceva-
ncaiionis Adai regnavit mors; quia et qui non pecca-
verunt, ex origine mortalilatis Adam, mortui sunt.
Aul certe, Regnavit mors el in liis qui non in simUitu-
dinem prwvaricationis Adm peccaverunt, sed ante
Legem peeeaverunt: ut illi peccasse intelligantur in
similitudinem prx'varicationis Adse,qui Legem acce-
perunt; quia el Adam accepla prsecepti lege peeca-
vit. Sane etiam id quod diclum est, usquead Moyseti,
lolum tempus Legis iutelligendum est. Forma autem
futuri diclus est Adam, sed a contrario : ut quomodo
per illum mors, sic per Dominumnostrum vita.
[lb. v, 15-19.] Quod aulem ait, Sed non sicul deli-
clum, ila est el donalio, duobus modis donatio proe-
cellit: vel quod mullo magis abundat graiia, quia
utique in .T-lernumper illam vivilur; lcmporaliler
1 Adisthsecverba^in similitudinemprcevaricaiionis
4dm,
apud Am.et Er. oniiliiuitur
versuscirciterquadraginta,et
laeunanis tribusira^lelurverbis,hicminushabet,quaehatid
dubiee margineirrepseruniin texlum. Atqueinde conti-
gitiit cumProposilione vigesimanonaconftmdereturaltera
quae incipiebatab istisverbis : Qiwdaulem mt, sed non
mcut(tetictum,etc.
EPIST. M> ROM.. S. AUGUSTINF \ 2068
autem per rnoriem Adoe mors regnavit : vel quod
unius delicli condemnalione mors multorum facta est
per Adam; per Domihum autem noslrum Jesum
Christummultorum deliclorum donalione data gratia
in vitam aaternam. Aiiam vero differentiam sicexpli-
cat dicens : Et non sicut per unum peccantem* ita est
el donum. Nam judicium quidemex uno in condemna-
tionem: gralia auiem ex mullis delktis, ad justifica-
tionem.Ex uno ergo quod diclum est, subauditur,
delicto; quia sequitur, gralia autemex mullis delictis.
Ergo hsec differenlia est, quod in Adam unum deli-
ctum damnalum est, a Domino autem multa donata
sunt. Quod ergo sequilur, amhas istas differentias
tenet, ut explicelur sic : Si enim cb unius deliclum
mots regnavit per unum, mullo magisqui abundanliam -
graliceet justiticeaccipiunt, in vila regttabuntper unum
Jesum1Chrislum.Quod ergo dixit, Mullo magisregna-
bunt, ad vitam oelernam perlinet: quod autem dixil,
Abundanliamgraliceaccipiunt, ad donalionem multo-
rmri pertinet delietorum. Post explicatas autem bas
differentias, redit ad formam unde coeperat, cujus
ordinem suspenderat, cum diceret : Sicut enhn per '
unum Iwminem peccatuminlravit in hunc mundum, et
per peccatummors (Rom. v, 12). Ad quod nunc redit,'
cum dicit : Ilaque sicut per unius delktum in omnes
hominesadcondemnalionem; ila etper unius justifica- *
tionemin omneshominesad juslificationem vilm. Sicut
cnim per inobedienliam^unius hominispeccalorescon-
stiluli sunt mulli; tia et per unius obedienliamjusli
consliluenturmulti. Hsec esl forma futuri Adam, de
qua superius loqui coeperat, et ejus aliquas differen-
lias .inlerponens disluleral ordinem, ad quem nunc
redeundo conclusit, dicens, Ilaque sicut per unius
deliclumin omneshomines,etc.
XXX. [Ib. v, 20.] Quod aulem ait, Lex subintravit
ut abundarel deliclum, ipso verbo satis signifieavit
nescisse Judoeos qua dispensalione Lex data sit. Non
enim dala est quseposset vivificare; quia gratia vivi-
flcat per fidem : sed data est Lex ad ostendendum
quanlis quamque arclis'vinculis peccalorum conslrin-
gerentur, qui de suis viribus ad implendam jusliliam
prsesumebant. Sic abundavit peccatum, cum el con-
cupiscentia ex prohibitione ardeniior facla est, et
peecanlibus contra Legem prsevarieationis crimen
accessit. Quod intelligit qui secundum gradum in
illis qualuor gradibus considerat (a).
'XXXI. [Ib. vi, 1, 2.] Quod autem ait, Quid ergo
dicemus? permanebimusin peccato, ut gralia abundet?
Absit. Qui mortui sumiis peccalo,quomodovivemusin
eo? hinc ostendit de prooteritispeccatis factum esse
ut donarenlnr, et in eo superabundasse graliam,
ut proeterita peccata .jiimilterentur 2. Ergo quisquis
adhuc quserit augmenta peccati, ut augmenfum gra-
tioesentiat, non intelligit se id agere, ut nihil in eo
gralia operetur. Opus enim gratioa esl ut moriamur
pecealo.
1 sicMss.juxlagrajcum,di' heiibslutmartesaatos.
At editi,
per2 unum peccalnm.
Mss.,ut prmvarkaiamcccaladimittereniv.r.
(a) Supra,Prop,15,
 ' "
onfiQ EXPQSITIO. 2070
et incitamentis quibusdam ad peccan-
\ XXXII-XXXIV.[Ib. vi, 6.] Quod autem ait, Hoc .bis desideriis
scientes,quia vetus homo nostersimul crucifixusest, ut dum, non obedimustamen, neque consenlimus, nienle
evacuarelurcorpuspeccati,referlur ad illud quod per servientes legi Dei; quia mortui sumus peeeato..Mo- •
Moysendictum est, Maledictusomnisqui in lignope- ""rietur autem et peccatum, cum reformatio corporis in
penderit(Deul. xxi, 23). Yeteris enim hominis cruci- resurreciione facta fuerit, de qua post dicit, Vivifica-
flxio significata est in cruce Domini, sicut novi homK bit et mortaliacorpora veslra, propter Spirilum maneti-
'
nis instauratio in resurrectione significala est. Ma- temin vobis(Rom. vm ,11).
uifestum est aulem secundum eum nos agere veterem • 'XXXVII. [Ib. vn, 8,13.] Quod autem dicit, Ocea-
' sioneautem
hominem, qui malediclus est : propter quem pecea- accepia, peccalumper mandatnmoveralnm
tum et de Dominodietum esse nemo ambigit, qupd ' esl in me omnemconcupisceniiam,intelligendum est
peccala nostra portavit (Isai. LIII, 11), et peccatum - non omnem fuisse coneupiscentiani, antequamprohi-
pro nobis fecit (II Cor. v, 21), el de peccalo con- bitione aucta esset. Augelur enim prohibitione concu-
demnavit peccatum (Rom. vin, 3). Quid est autem piscentia, quando deesl gralia liberantis : ideo non-
' evacuare
corpus peccali? Ipse exposuit: Vt ultra non" dum est omnis anlequam prohibeatur; cum aulem
serviamus peccato. Etillud quod ait, Si morlui su- prohibita fuerit, desistente, ut diximus, gratia, lan-
mus cmn Christo, hoc est, si crucifixi sumus cum • tum crescit concupiseentia, ut ita in suo genere
Christo. Dicit enim alio loeo : Qui enim Chrisii Jesu omnis,id est consummata fiat, ul etiam contraLegem
sunt, carnemsuam crucifixerunl cum vitijs el coiicupi- fiat, el praevaricalionecrimen accumulet. Quodaulem
scentiis (Galai. v, 24). Non ergo Domino maledixit dicit, Sine Legeenim peccatummortuumesl, non quia
Moyses,sed quid ostenderetejus crucifixioprophelavit. non est, dixit moiiuum est, sed quia latet: quod in
XXXV. [Ib. vi, 14.] Quod autem ait, Peccatum consequenlibus manifeslat, cumdicit, Sed peccalum,
enim in vobis non dominabitur: non enim eslis sub ut appareal peccalum, per bonum mihi operatum esl
Lege, sed sub gratia, utique ad terlium illum gradum, mortem.<Bonaesl enim Lex; sed sine gratia osiendil
jam pertinet, ubi bomo jam mente servit Legi Dei, tantummodo pecc.ata, non tollit.
quamvis carne serviat legi peccati (Rom. vn, 25). XXXVIII. [Ib. VII,9,10.] Quod autem ait, Ego ««-
Non enim obaudit desiderio peccati, quamvis adhuc lem vivebamaliquando sine Lege, intelligendiim est,
solliciteut concupiscentiee, et provocent ad consen- vivere mihi videbar; quia aniemandatum Iatebat pec-
sionem, donec vivificetur etiam corpus, et absorbea- catum. Et quod ait, Advenienieaulem mandalo, pecca-
tur inors in victoriam (I Cor. xv, 54). Quia ergo non tum revixil; ego aulem mortuus' suum, inielligendum
consenlimus desidcriis pravis, in gralia sumus, et est, peceatum apparere coepit; ego aulem mortuum
non regnal peccatum in nostro morlali corpore : et me esse cognovi.
omninoex illo loco ubi ait, Quimortui sumuspeccato, XXXIX. [Ib. vii, 11.] Quod autem ait, Peccalum
'quomodovivemusin eo (Rom. vi, 12, 2)?eumde- - enhn , occasioneaccepla per mandalum, fefellil me, et
scribit, qui est sub gralia conslitutus. Cui autem do- per illud occidit,ideo dictum est, quia desiderii prolii-
minatur peccalum, quamvis velit peccalo resislere, biti fruclus dulcior cst. Unde etiam
quoecumquepec-
adhuc sub Lege esl, nondum sub gratia. caia occulte fiunt, dulciora sunt: quamvis mortifera
XXXYI. [Ib. vn, 2.] Quod autem dicil, Mulier enim ista dulcedo sit. Inde est quod apud Salomonemfal-
sub viro , vivomarito , vincla esl tegi; si aulem morluus lacis doctrinee imagine sedens mulier, et invitans ut
fueril vir ejus, evacualaesia lege viri, etc, animadver- ad se veniant insipienles, scrihilur dicere : Panes oc-
lendum est islam similitudinem in hoc differre ab ea cullos libenter edite, et aquam furtivam dulcem bibite
re propter quam adhibila est, quod hic virum dicit (Prov. ix, 17). Isla dulcedoest occasio permandalum
mori, el mulier nubat cui volet, liberata utique a lege inventa peccali: quse cum appeiitur, utique failit, et
virl: ibi autem cum consliluat animam quasi mulie- in majores amaritudinesverlil.
rem , virum auiem quasi passiones peccalorum, quse XL. [Ib. VII,13.1Quod autem ait, Quod
ergobonum
operantur in membris, ut fructum ferant moni, id est, ,esl, mildfacium esi mors? Absit: sed peccatum,utap-
- Tiltali conjugioproles digna nascatur; et Lex
(a) quse ~ pareal peccalum, per bonummihi operalum est mqr-.
data est non ad auferendum peccatum, vel ad Iibera- tem, hic evidenler ostendit, quod superius dixerat,
lionem a peccato, sedadoslendendum peccalum ante Sine Lege enim peccatummortuum est (Rom. vn , 8),
graliam; per quod factum est ut sub Lege pqsili ve- ideo dixisse, quia Iatet: quandoquidemnunc dicit,
lienienliorideslderio peccandi raperentur, ei amplius nonillud bonum, id est, Legemfaelam sibi essemor-
etiam proevaricationepeccarent: cum ergo et ibi iria tem,sed peccatum operatum esse mortem perbonum
sint, anima lanquam mulier, passiones peccatorum Legis, id est, ut appareretpeccalum quod latebatsine
tanquam vir, et Lex lanquam lex viri, non ibi tomen Lege. Tuncenim se morluum quisque cognoscii, cum
peccalis mortuis, tanquam viro mortuo , liberari ani- ,x illud quod recte prsecepium esse confitetur, implere
roam dicit; sed ipsam animam mori pcccato, el libe- non potest; et proevaricationiscrimine amplius pec-
rari a Lege, ut sit alterius viri, id esl Christi, cum cat, quam si non prohiberetur. Hoc est quod in con-
mortua fuerit peecato, quamvis adlmc quasi vivenie sequentibus dicit, Vl fiai supra modumpeccalor aut
ipso pecealo : quod fit cum adhuc manentibus in no- peccatum* per mandaluin: quod ante mandatum mi-
(«) rorte. et legemviri quasilegemquce. 1 Editi,peccatorpeccans,Mss.vero,peccatoraul
pecca-
 "
9.071 OUARUMDAM PR0P0SITI0NUM EXEPIST. ADROM., S. AUGUSTINI 2072
nus erat; quia ubi non est lex, nec prsevaricalio. raverit Liberatoris auxilium, ut possit per gratiam
XLI. [Ib. VII,14.] Quod auleni ait, Scimus quia Lex charitas, quod per Legem timor non polerat. Dixit
spiriiualis est, egoaulem carnalis sum, salis ostendit enim , Infelix egohomd, 'quis me liberabitde corpore
non posse impleri Legcm, nisi ab spiritualibus, qua- mortis hujus ? Et subjecit, Gralia DeiperJesum.Chri-
les facit gratia Dei (a). Similis enimquisque factus stum Dominumnostrun\.Deinde incipit describere ho-
ipsi Legi, facile implet qubd prsccipit; nec erit sub minem sub gratia constitutum: qui tertius gradus est
illa, sed eum illa : is est autem qui jam non capitur illorum qualuor quos superius distinximus (Prop.,
temporalibus bonis, nec terrelur lemporalibus malis. 13). Ad hunc gradum jam pertinet quod statim sub-
XLII. [Ib. vii, 14.] Quod aulem ait, Venumdatus jnngit, Igitur egoipse menteservioLegiDei, carne au-
sub peccalo, inlelligendum est quod unusquisquepec- iem legi peccati: quia licet existentibus desideriiscar-
cando animam suam diabolo vendit, aecepta tanquam nalibus,. jam non servit consentiendoad faciendum
pretio dulcedine temporalis volupiatis. Unde et Do- peceatum, qui sub gratia constitulus mente servit
minus Redemptor noster dictus est, quia hoc modo Legi Dei, carne aulem'legi peccati. Legem auiem
quo dictum est, venditi eramus. peccati dieit ex transgressione Adoeconditionemmor-
XLIII. [Ib. vn, 15,13.] Quod aulem ait, Quod enhn talem, qua mortales facli sumus. Ex liac enim labe
operor, ignoro, polest videri minus intelligentibus, • carnis concupiscentiacarnalis sollicitat, et secundum
conlrarium esseilli sententise qua dixit, Peccalum, ut hanc dicit alio loco : Fuimus et nos natura filii irce,
appareat peccalum, per bonummihi operalumest mor- sicut et cmteri (Ephes. n, 3).
tem. Quomodoenim apparet, si ignoratur? Sed ignoro, XLYII. [Ib. VIH,l.]Quodautemdicit, Nulla ergo
sicdiclum est hoc loco, ut intelligatur, non appr-obo. condemnalioesl nunchis qui sunt in ChrisloJesu, satis
Quomodo enim lenebra non videnlur, sed Iuciscom- ostendit condemnationemnon esse, si existant desi-
paralione sentiuntur; hoc est autem senlire tenebras, deria carnalia, sed si eis ad peccandum non obedia-
quod est non videre : sic et peccatum, quia non illu- tur. Quod eontingithis qui subLege conslituti sunt,
stratur luce justilise, non intelligendodignoscitur, si- nondum sub gratia. Nam sub Lege constiluli non so-
uli lenebras diclum est non videndo sentiri. Et ad lum repugnanlem habenl conciipiseentiam,sed eliam
hoe pertinet quod in Psalmo dicitur, Delictaquis in- captivi ducunlur, cum obtemperant ei. Non autem
lelligil (Psal. xvni, 13)? . - contingit his qui menle serviunt Legi Dei.
XLIV. [Ib. vn, 19, 20.] Quod autem ait, Non enim XLYHI. [Ib. vm , 3,4.] Quod autem ait,« Quod ,
quodvolo, lioc ago; sed quod nolo, hoc facio. Si aulem enim impossihile erat Legi, in quo infirmabatur per
quod nolo, hoc facio, consentioLegi, quoniambonaest, carnem, Deus Filium suum misit in simililudine car-
satis quidem Lex ab omni criminatione defendilur : nis peccali, et de peceato damnavit peccatumin carne,
sed cavendum, ne quis arbitretur his verbis auferri ut justitia Legis impleretur in nobis, qui non secun-
nobis liberum volunlatisarbitrium , quod non ita est. dum carnem ambulamus, sed secundum spiritum, i
Nunc enim homo describitur sub Lege positus anfe "manifestissime docet, eadem ipsa prsecepta Legis
gratiam. Tunc enim peccatis vineiiur, dum viribus proplerea non implela, quamvis essent implenda,
suis juste vivere conalur sine adjutorio liberantis gra- quoniam quibus dala eral Lex ante gratiam , dedili
tioeDei. In libero autem arbitrio habet ut credat Libe- erant carnalibus bonis, et ex his beatitudinem acqui-
ratori, ct accipial gratiam , ul jam illo qui eam donat rere cupiebant, neque meluebant, nisi cum talibus
Siberanteet adjuvante non peccet; atque ila desinat bonis imminebat adversitas; et ideo cum illa tempo-
esse sub Lege, sed cum Lege vel in Lege , implens ralia bona turbarentur, /acile recedebant a prseceptis
eam cbaritale Dei, quod timore non polerat. Legis. Inlirmabaturergo Lex non implendpquodproe-
XLV-XLVI. [Ib. VII, 23-25.] Quod aulem ait, Vi- cipiebat; non sua culpa, sed per carnem, id est, eos
deo atiam legem in membris mcis, repugnantem legi homines qui carnalia ibona appelcndo non amabaut
mentismece,et caplivantemme sub legepeccali, quceest Legis juslitiam, sed ei temporalia commoda proepo-
in membrismeis, legem peceati dicit, qua quisque car* nebant. Ideo Liberator noster Dominus Jesus Chri-
nali consuetudine implicatus astringitur. Hanc repu- slus suscipiendo mortalem earnem, venit in similitu-
gnare ait Iegi mentis su;e, et se captivare sub lege dine' carnis peccati. Carni enim peecali debita mors
peceati : unde intelligitur ille homo describi, qui est. At vero illa mors Domini, dignationisfuit, non
nondum est sub gratia (b). Si enim repugnaret tanium debiti: et tamen hoc quoque Apostoluspeccatum vo-
consuetudo. carnalis, et non captivarel, non esset cat susceptionemmortalis carnis, quamvisnon pecca-
damnatio. In eo enim est damnatio, quod obtempera- tricis, ideo quia immortalis tanquam peccatum facit
mus et servimus desideriis pravis carnalibus. ,Si au- cum morilur. Sed de peccalo, inquil, damnavit pec-
tem existant, etnon desint talia desidcria, non tamen catum in carne. Id enim egit mors Domini, ne mors
his obediamus; non captivamur , et sub gratia jam timeretur, et ex eo jam non appeterentur temporalia
sumus, de qua loquetur cum exclamaveritet implo- bona, nee meluerenlur lemporalia mala , in quibus
carnalis erat illa prudenlia, in qua impleri Legisproe-
tum. Sicalibi Augustinusquod forle in, gra.co legeretur e cepta non polerant. Hae autem prudentia in homine
Jiamartia.
(a) i Retract.cap.25, n. 1. Dominicodeslructa et-ablata , justilia Legis impletur,
(A)lbid. cum secundnm carnem npp ambulalur, sed secunduni
 ' "
- ' EXPOSITIO.
2073 9AU
Unde verissime dictum Non veni • Pater, evidentissimeduorum
spiritum. est, Legem Testamentorum distinela
solvere, sed iiiiplere(Malih. v, 17), Plenitudo.ergo sunltempora. Illudenim ad timorem pertinet, Novum
Legis charitas (Rom. xm, lu). Et charitas eorum est autem ad charitalem. Sed queeritur quis sit spiritus
_qui secundum spirilum ambulant. Hsec enim ad gra- servitutis? Nani spiritus adoptionis filiorum , utique
tiam pertinet Spiritus sancti. Quandoenim non erat Spiritus sanetus est. Spiritus ergo servitulis in ti- -
charifas'juslitioe,sedlimor, Lex non implebatur. more, ille.est qui poteslatem habet mortis; quia ipso
XLIX. [Ib. vni, 7.] Quod aulem ait, Quia prudenlia timore per totam vitam rei erant servitutis qui sub
carnisinimicain Deum: Legi enimDei nqn est subjecla; Lege agebant, non sub gratia. Nec mirum est quod ,,
necenim polest, ostendit quid dixerit, inimica : ne quis "eum acceperunt per divinam providentiam qui bona i
putareltanquamexadversoprincipioaliquamnaturam, temporalia sectabantur, non quia ipsius est Lex et
quam non condidit Deus, inimicitias adversus Deum mandatum. Nam Lex sancla, el mandatum sanctum,ct
exercere. Inimicus ergo Dei dicitur, qui Legi.ipsius juslum el bonum (Rom. vn, 12) : ille autem spiritus
non obtemperat, et hoc per carnis prudenliam, id est, -servitutis non ulique bonus, quem accipiunt qui prae-
cum appetit temporalia bona, 4t timet temporalia .cepta datse Legis implere non possunt, dum serviunt
.mala.Definitio enim prudentise in appetendis bonis et desideriis carualibus, nondum gratia Liberatoris as-
' vitandis malis
explicari solet. Quapropter recte ap- * sumpti in filiorum adoptionem. Quia el ipse spiritus
- pellat Apostolus carnis prudentiam , qua hoec appe- servitulis non habet quemquam in potestale, nisi qui
tunlur pro magnis bonis , quse non perseverant cum .ei per-ordinem divinse providentiae traditus fuerit,
Dei sua tribuente. '
homine; et:ne hoeeamiltantur limetur, quoequando- justitia cuique Quam potestatem
que amittenda sunt. Non polesl autem talis prudenlia acceperal Apostolus, cum dicil de quibusdam , Quos
Legi Dei obtemperare. Sed tunc ohlemperatur Legi, tradidi satanceut discantnon blasphemare(I Tim. i, 20):
cum hsec prudentia exstincta fuerit, ut ei suceedat etiterum de alio, Jamjudicavi,.inqmt~tradere iiujus-
prudentia spiritus, qua nec in lemporalibus bonis spes modi satance in interitum carnis, ut ariima salva sit
nostra est, neque in malis limor. Eadem namque (I Cor. v, 3, 5). Qui ergo nondum sub gratia sunt, et
animse nalura et prudentiam carnis habet, cum in- sub Lege constituti vincuntur peccalis ad obedienduni
feriora sectatur; et prudentiam spiritus, cum supe- desideriis carnalibus, et proevaricalioneaugent reatum
riora eligit : quemadmodum eadem aquas natura et criminum suorum, spiritum acceperunt servitutis, M
Jrigore congelascit, et calore resolvitur. Sic ergo di- est, spifitum ejus qui potestatem mortis habet. Nara
ctum est, Legi Dei nonest subjeclaprudenlia carnis; si .spiritum servitutis ipsum spiritum bominis intel-
nec enhn potest'; quomodorecte diceretur, nivem non lexerimus, incipit et spiritus adoplionis ipse intelligi "
pdsse calefieri; neque enim polest: sed cum adhi- taiiquam in melius commutatus. Sed quia spiritum
bito calore solvitur, et calescit aqua , jam nemo po- adoptionis Spirilum sanctum accipimus, quem mani-
test eam nlvem dicere. feste oslendit cum dicit, Ipse Spiritus tesiimonium
L. [Ib. vin, 10.] Quod aulem ait, Corpus quidem reddil spiriiui noslro; restat ut spiritum servitutis il-
mortuum est propter peccalum, spiritus autem vita est lum intelligamus, cui serviunt peccatores : utquem-
• admodum Spiritus sanctus a timore mortis. vindicat, •
proplerjuslitiam; Corpus mortuum dicitur , morlale.
Ex ipsius enim mdrlalitaie indigentia rerum terrena- sie spiritus servitutis qui polestatem habel mortis,
rum sollicitat animam , et quaadamdesideria excitat, ejusdem mortis lerrore reos teneal; ut se ad Libera-
toris auxilium quisque convertal, eliam ipso diabolo
quibus ad peccandum non obtemperat qiii jam mente
servit Legi Dei. invito, qui euni semper in potestate habere de-
, LI. [Ib.-vin,ll.]Quodaulemait,SiSpintas siderat.
ejusqui . LIII.
suscitavkJesum Chrisluma morluis, habitat in vobis; [Ib. vni, 19-23.] Quodautem ait, Nam exspec-
latio creaturcerevelationemfdiorum Dei exspeclat. Va-
qui suscitavitJesum Chrislum a morluis , vivi/wabilet
morlalia corpora veslra per inhabitantemSpiritum ejus -nilaii enimcrealura subjectaest non sponte,etc, usque
in vobis, jam quarlum gradum demonstrat ex illis ad id quod ait, El ipsi in nobismelipsisingemiscimus,
. corporisnoslri,
quatuor quos superlus distinximus (Prop. 13). Sed adoplionemexspeclantes,redemptionem
sieintelligendum est, ut neque sensum dolendi et ge-
gradus iste in hae vita non invenitur. Pertinet enim
ad spem qua exspectamus redemptionem corporis nfendi opinemur esse in arboribus et oleribus et lapi-
et coeteris hujuscemodi creaturis; hic enim
nostri, quando corruptibile boc induet incorruptio- dibus,
nem , ct mortale hoc Induet immorlalitatem (I Cor. error Manichseorumesl : nequo Angelos sanctos va-
nitati subjectos esse arbitremur; et de iiis existime-
xv, 53, 54). Ibi pax perfecla est, quia nihil moleslia-
rum anima de corpore palitur jam vivificato, et in mus quod liberabuntur a servitule inleritus, cum
ccelesleraqualilatem immutato. interituri utique non sint: sed omnem ereaturam in
LII. [Ib. VIII,15, 16.] Quod autem ait, Non enim ipso homine sine ulla calumnia cogitemus. Non enim
crealura ullaxsse potest, nisi aul spiritualis, qusaex-
accephlis spiritum servilulisin iimorem l, sed accepislis cellit in
in Angelis ; aut animalis, quse etiam in vita be-
spirilum adpplionis filiorum, quo clamamus, Abba, stiarum satis
1 Editi,intimore.AtMss.,in tinwrem;juxta grsecumeis apparel; aut corporalis, quaevideri aut
phobon,*" ouiconsentit Vulgata in antiquis Corbeiensibus tangi potest: omnis autem est etiam in homine; quia
Kbliis. homo constat spiritu et anima et corpore. Ergo erea-
 207S i QUARUMDAM PROPOSITIONUMEX EPIST. AD ROM., S. AUGUSTINI #76
lura revelationemfiliorumDei exspectat,quidquid nunc redemptionemcorporh nostri. HOPC enim adoplio, quse
in homine laborat, et corruplioni subjacei, illam sci- j:\rn faci.iest in iis qyi crediderunt, spirilu non cor-
lieet manifestationem de qua idem dicil apostolus : pore faciaest. Nondumenim etiam corpus reformatum
Morlui enim eslis, et vila vestra abscondita est cum est in ccelestem illam immuiationem, sicui spiritus
Christoin Deo : cum Christusapparuerii vitaveslra,lunc jam mutatus est reconciliatione fidei ah erroribus
et vos cum ipso apparebilisin gloria (Coloss.III, 3, 4). conversusad Deum. Ergo etiam in iis qui crediderunt,
Dieil et Joannes : DUeclissimi,nnnc filii Dei sumus et exspectatur adhucillamanifestalioquaemcorporis re-
nondum apparuit quid erimus : scimusautem quia civm surfertione proveniej.: quseperlinet ad quartum il-
apparuerit, sirnUesei erimus, quoniam videbimuseum lum gradum , ubi eXjloto perfeeta pax erit, et quies
siculiest(Uoan. m,2). Bancergorevelalionemfiliorum seterna, nulla nobis ex aliqua parte corruptione resi-
DeiexspeclatcrealuraqmBinbominenunevanitatisub- slenie, aul sollieitante moiestia (<?)."
jeeta est, quamdiu dedita est lemporalibusrebus, quse LIY. [Ib. VIII,26, 27.] Quod autem ait, Simililer
transeunt lanquam umbra. Undeet in Psalmo dicitur: et Spiritus adjuval i tfirmilalem nostram: quid enim
Hoino vanitati similis faclusest; dies ejus velut umbra oremus, sicut oporlet, nescimus, mamfestum est eum
prostereunt\Psal. CXLIII,4). De qua vanilateetiam Sa- de Spiritu sancto dipere; quod in consequemibus
lomon loquilur, cum dicit: Vanitas vanitantiumJ, et clarum est, ubi ait, Quia secundum Deum intsrpellat
omniavanitas : quos abundantiahomhii in omnilabore pro sanctis. Nos ergo '>quid oremus, sicut oportet, nesci-
suo, quo ipse laborat sub sole (Eccle. i, 2, 3)? De qua - mus, duas ob res : quod et illud quod futurum spe-
item Daviddicit: Utquid diligilisvanilatem,etquairilis ramus, et quo tendimus, nondum apparel; et in Iiac
mendacium(Psal. iv, 3) ? Noii sponte aulem dicil esse ipsa vita mulla possunt nobis prospera videri quae
snbjectam vanitati creaturam, quoniam poenalis est adversa sunt, et adversa quse proSpera. Nam et tri-"
ista suhjeetio. Non enim homo sicul sponte peccavil, hulatio quando accidii servo Dei ad probationem vel
sie eliam sponle damnatus est: quse tamen damnatio emendationem, videtur nonnunquam minus intelli-
non sine spe reparationis irrogata esl naturae ndstrae. gentibus inutilis : sed si referatur ad illud quod
Et ideo, Propter eum, inquil, qui subjecit in spe; quia dictum est, Da nobisuuxiliumde tribulalione; elvana
et ipsa creatura liberabitura servituteinieritus, in liber- salus hominis (Psal. |LIX,13), intelligilur quia ple-
tatem gterimftliorumDei; id est, etiam ipsa quoelan- rumque de tribulatione nos adjuvat Deus; et fruslra
tummodo creatura est, nondum per fldem aggregata salus optalur. quaealiquando adversa est, cum delec-
numero filiorum Dei: sed tamen in eis qui credituri tatione et amore hujus vitaeimplicat animam.Inde est
erant, videbal Apostolusquod dieit, quia creaturali- et illud : Tribulationem et dolorem inveni, el nomen
berabitura servituleinteritus , ut interilui non serviat, Domini invocavi (Psat. cxiv, 3 el i). Cum enim dicit,
cui serviunt omnes peccatores. Peccatori enim dielum inveni,sigmficat ulilem : non enim recte gralulamur
est, Moriemorieris (Gen. n, 17). Liberabiiurautem in nos linYenisse,nisi qi od quaerebamus.Ergo quid ore-
libertatemgloriosfdiorumDei, id est, ut et ipsa per- mus, sicut oportet,nescimus.Deus enim novit et quid
veniat 2 ad libertatem glorias filiorum Dei per fidem : nobis in hac vita expediat, et quid post hanc vitam
quse fides cum in ea non erat, tantummodo creatura dalurus sit. Sed ipse Spiritus interpellat gemitibitsin-
dicebalur. Et ad ipsam refert quod sequiiur : Scimas enarrabilibus.GemereidicilSpiriium,qimd nos gemere
enim quia crealura congemiscitet dolel usque adhuc. faciat charitate, concitans desiderium futuroe vitoe;
Erant enim adhuc credituri qui eliam spirilu subja- sicul dicit, Tentat vos pominus Deus vester,tit sciat $i
cebant laboriosis crroribus. Sed ne quis putnrel de djligiiiseum (Deut, XIII,5), id est, ul scire vos faciat.
ipsorum labore tantum dictum essc , suhjuiigil ctiam Non enim Deum aliquid latet. -
de iis qui jam crediderant. Quanquam enim spiritu , LV. [Ib. VIII,28-30.] Quod aulem ait, Quosvocavit,
hoc est, mente servirent Legi Dei, tamcn quia carne ipsos et juslificavit, potest movere, et quseri ulrum
servitur legi peccati (Rom. vn , 25), quamdiu mole- omiies qui vocati sunt, justificentur. Sed alibi legi-
stias et sollicitaliones mortaliiatis nostrae palimur, irius, Multi vocali,pauci aulemelecli(MaUh.xxn, 14).
ideo addidit, dicens : Non solummitem ipsi, sed elnos Tamen quia ipsi qnoque elecli utique vocati sunt,
primilias spiritus habentes, et ipsi in nobismetipsisin- Biariifesluniest non justificatos nisi vocatos, quan-
gemiscimus.Non solum ergo, inquit, ipsa quos tan- quam noii omnes vocaios, sed eos qui secundumpro-
tummodo creatura dicitur in hominibus qui nondum positum vocati sunt, s\cnt superius dixit. Proposilum
crediderunt, et ideo nondum in filiorumDei numero autem Dei accipienduiuest, non ipsorum. Ipse aulem
constituli sunt, congemiscit et doiet : sed etiam nos- exponit quid sit secundum propositum, cum dicit,
melipsi qui credimus, el spirilus primiiias babemus, Quoiiiamquos ante proescivit, el praidesiinavitconfor-
quia jam spiritu adiiseremusDeo per fidem, etideo non mesiimaginisFilii ejus. NGHenim omnes qui vocati
jam creatura, sed filii D i appellamur; lamen etipsi sunt, secundum propositum vocati sunt: lioc enim
in nobismelipsisingeiniscimus,adoptionemexspeclantes, proposituroad praescientiam et ad praadestinationem
' Dei [pertinet; nec preedestinavit aliquem, nisi quem
Edita,ranitasvanitatum. A t Mss.,vanitasvanitantium;
sieutise afiquandolegisse testatur Augustinusinlib. I Re- praescivitcrediturum et secuturum vocationem suam,
traclatioMin),
s ApudAm.cap. 7. et electos dicit Multi enim non veniunt, cum
et Er. omittilur,id est etiam ipsa qum ta&~ quos
tiimmodo,etc. usgue ad iilud,id est ut et ipsa pervenkt. (a) vid. Prop. 15. -
 307" EXPOSITIO. 2078
voGati fuerint: nemo autem venit qui vocatus non est anima, creatura sumus, sed invisibilis; ut hoc
fuerit. diveril, quod nos non separat alia creatura, id est,
LYI. [Ib. vui,'29.]Quod auiem dicit, Vi sii primo- amor corporum : aut certe quia nos non separat alia
genitus in mullis fratribus, satis docct aliter intelli- creatura a ebarilate Dei, ex eo quod nulla creatura
gendumDominum no^lrum unigenitum, aliler primo- est alia inter nos et Deum, quae se opponat, et a
'.genilum. Nam ubi Unjgenitus dicilur, fralres non^ compjexu ejus excludal. Supra humanas enim men-
habet, et*naturaliler est Filius Dei, Yerbum in prinr tes quaj rationales sunt, jani nulla crealura, sed Deus
cipio, per quod facla suntomnia (Joan. i, 1, 3). Se- est. .
ciindnmsu-,eepiionem autem hominis et iucarnatior LIX. [Ib. ix, 5.] Quod autem dicit, Quorum patres
nis dispensalionem, per quam nos etiam non natura-- et ex_quibus Christus secundum carnem, el adjecit,
liler filios in adoplionem filiorum voeare dignalus ' Qui esl super omnesDeus benedictusin smcula, plenis-
est, primogenilus dicilur cum adjunctione fratrum. simam fldem commendat, quia Dominum nostrum et
Ubi enim primus dieilur, non utique solus, sed eon-. seeundum susceplionem carnis filium hominis confl-
secuturis fralrihusin id quo ipse praecessil. Unde et temur, et secundumaeternitatem Verbumin principio
alio loco primogenitum eum a mortuis dicit, ut sit Deum, benedictum super omnes in saecula. Hujus
ipse primaium tenens (Coloss. i, 18). Resurrectio autem confessionisJudeeiquoniafn partem tenuerunt
'eniin morfuorum ul jam-non moriantur, ante illum refelluntur a Domino. Nam cum eos interrogasset,
nulla : post illum aulem multorum sanclorum est, , cujus Gliumdicerent esse Chrislum; responderunt,
quos fraires non eonfundilur appellare propter ipsam David. Hoc autem secundum carnem est. De divini-
communieationemhnmanita_lis. tate vero ejus quod Deus est, nihil responderunt.
LVII. [Ib. viu, 35.] Quod.aulem dicit, Quisnos se- Ideo Dominusait eis, Quomodoergo David in spiriiu
parabit a cliaritaleChrisli? tribulalio? an angustia? an vocateum Dominum(Mallh. xxu, 42, 43) ? Ut intellige-
persecutio?etc, ex superiore sententia pendei, ubi rent hoc se confessos esse tanlum, quod Christus fl-
ait, Si tanien compatimur,'ul el glorificemur:exislimo lius est David; boc autem lacuisse, quod estChrislus
enimqitod non sunt condignmpassioneshnjus temporis Dominus ipsius David. Illud enim est secundum sus-
'
ad futuram gloriam qum revelabilurin nobis (Rom. eeptionem carnis," hoc secundum seternitalem divini-
vm, 17,18). Ad ipsam enim hortationera omnishu- tatis.
jus loci inlenlio directa est, ne illi quibus loquitur - LX. {Ib.ix, 11-13.] Quod autem ail, « Nondum
- perseculionibusfrangerenlur, si viverent secundum enim naseentium,
neque agentium aliquid boni aut
prudenliam carnis, qua temporalia bona appetuutur, mali, ,ut secundum electionem propositum Dei mane-
et timenlur temporalia mala. ret, nonexoperibus, sed ex vocanledictumest ei, Quia
- LYIII. [Ib.-mi, 38.] Quod autem ait, Certus sum majorserviet minori, sicut srciptum est, Jacob dilexi,
enim, et non dixii, Opinor enim; plena flde tenuit, Esauautemodiohabui,» nonnullos movet, utputent
-
quodnecmors ulla, nec vila lemporalis promissa, nec apostolum Paulum abstulisse liberumvoluntatis arbi- .
^caetera subsequentia possunt credentem a charitate trium, quo promeremurDeum bono pielatis, vel malo
Dei detorquere. Nemo ergo separat, nee qui minatur impietatis offendimus. Dicunt enim quod ante opera
monem; quia qui credit in Chrislo, licet moriatur, aliqua, seu bona seu mala^ duorum nondum naseen-
vivel: neque qui pollicelul' vitam; quia ille dat vilam tium Deus unum dilexerit, alterumodio habuerit. Sed
ffiternam.Nam temporalis vilae pollicilatio, seternae respondemus , prasscientia Dei factum esse, qua
comparalioneconlemnenda est. NequeAngelus sepa- noyit etiam de nondum nalis, qualis quisque fulurus
rat, quia licet Angeks, inquit, de ccelodescendat, et sit. Sed ne quis dicat: Opera ergo elegit Deus in ep
nnnuntiet vobisprmlerquamquod accepislis, analhema quem dilexit, quanquam nondum erant, quod ea fu-
sil (Galat. i, 8, 9). Nequeprincipatus, id est, conlra- tura praesciebat*; quodsi opera elegil, quomodo dicit
exuit se ipse hos principatus et poteslates, Apostolus non ex operibus factam eleclionem? Pro-
' rius, quia
triumpbans eos in semetipso (Coloss.n, 15). Neque pterea ergo intelligendum est, opera bona per dilec-
prcesentianeque futura, id est, teniporalia vel quae tionem fleri, dilectionem aulem esse in nobis per
deleclant, vel quaepremunt, vel qtiasspem dant, vel donuurSpiritus- sancti, sicut idem aposlolus dicit:
quae incutiunl timorem. Neque virtus : cl hie virtu- GharilasDei diffusa est in cordibus nostris per Spiri-
- lem conirariam oportetintclligi, seeundum quam di- lum sanctum' qui dalus est nobis (Rom.\, 5). Non
cit, Nemo vasa fortis diripiet, nisi prius alligaveril ergo quisquam gloriari debet ex operibus/ tanquam
foiiem (Mallh. xn, 29). Nequealliludo, nequeprofun- suis, quae per donum Dei habet, cum ipsa dileelio in
dum. Plerumque enim inanis curiositas earum rerum eo bonum operelur. Quid ergo elegil Deus? Si enim
quoeinveniri non possunt, aut fruslra etiam inveniun- cui vult donat Spirilum sanclum, per quem dileclio
tur sive in coelosive in abysso, separat a Deo, nisi bonum operatur, quomodo elegit cui donet? Si enim
ebaritas vincat, quae ad cerla spirilualia non vanilate nullo merito, non est eleclio ; oequales enim omnes
rerum quaaforis sunt, sed veritale quse inlus, homines
invital *. Nequecrealuraalia. Quod duobus modis in- internovolumineinvilat.GermanensisMs.,sed intra hoim-
"telligi potest: ant visibilis creatura, quia el nos, id ~nem inviiat.
1In B., quod eranl futura prwsckbal, Er. Lugd- VS8
-'CjuatuorMss,, scd intemohomineimi(at. Am,etEr.jsec. Lov.secuti sumus. *i.
 PROPOSITIONUMEX JGPIST.AD ROM., S, AUGUSTINl" '
2079 QUARUMDUM 2080
sunt ante meritum, nec potest in rebus omninoaequa- volentis, nequecurrentis, sed.miserenlis'esl Dei, non
libus eleclio nominari. Sed quoniam Spiritus sanctus tollit liberum voluntatis arbitrium; sed non sufficere
non datur nisi credentibus, non quidem Deus elegit , dicit velle nostrum', nisi adjuvet Deus."misericordes
opera quseipse largitur, cum dat Spiritum sanclum, nos efficiendoadhene operandum per donum-Spiritus
ut per charitalem bona operemur: sed tamen elegit sancti, ad hoc referens, quodsuperiusdixit, Miserebor
fidem. Quia nisi quisque credat in eum, et in acci- , cui miserlusero, et misericgrdiamprmstabocui miseri-
piendi voluntate permaneat, non accipit donum Dei, cors fuero. Quia neque velle possumus,nisi voceriiur,;
id est, Spiritum sanctum, per quem diffusa charitate et cum post vocationem voluerimus, non sufficitvq-.~
bonum possit operari. Non ergo elegit Deus opera luntas nostra et cursus noster, nisi Deus -et-vires
'cujusquam in praescientia, quae ipse daturus est; currenlibus praebeat, et perducat quo vocat. Mani-
sed fldem elegil in praescienlia: ut quem sibi credi- festum est ergo non! volenlis neque currentis, sed.
turum esse praescivit, ipsum elegerit cui Spiritum miserenfis Dei esse, ;quod bonum operamur : quan-
sanctum daret, ut bona operando etiam vilam aeter- . quam ibi sit etiam voluntas nostra, quse sola nihil
nam consequeretur. Dicit enim idem apostolus,Idem . posset. Unde sequitur*etiam de Pharaonis supplicio
Deus qui operalur omnia in omnibus(l Cor. xn, 6). testimonium, eum ait Scriptura de Pharaone, Quia
Nusquam autem diclum est, Deus credit omnia ad hoc te excitavi, ul ostehdamin te poteniiammeam,
in omnibus. Quod ergo credimus, nostrum est: el ut annunlielurnomenmeumin universa terra. Sicut .
quod autem bonum operamur, illius qui creden-" enimlegimusin Exodo, obduratumestcorPharaonis
tibus in se dal Spiritum sanclum (a). Hoc autem (Exod. x, 1), ul tam!evidentibussignis non movere-
exemplumquibusdamJudseisobjectumest, qui Christo tur. Quod ergo tunc Pharao non obtemperabat prae--
crediderunt, etde operibusanlegraliam gloriabantur, ceplis Dei, jam de supplicio veniebat. Non aulem
et dicebant se ipsam Evangelii gratiam per sua bona quisqiiam potest dicere obdurationem -illam eordis
opcra proecedenlia meruisse; cum bona opera in immerito accidisse Pharabni, sed judicio"Dei-relri-
npllo esse possint, nisi qui acceperit gratiam. Est buentis ineredulilati ejus debilam pcenam.Nqn ergo -
autem gratia ut vocatio peecatori prserogetur *, cum hoc illi imputatur, quod lunc non obtempcraret, *
ejuSmerita nulla, nisi ad damnationem praecesserint. quandoquidemobduralo corde obtemperare non po-
Quod si vocatus vocanlem seculus fuerit, quod est leraf;' sed quia dignum se praebuit, cui cor obdura-.
jam inlibero arbitrio, merebiturelSpiritumsanctum, retur priore infidelitafe.Sicut enim in iis quos elegit
per quem bona possit operari; in quo permanens Deus, nOn opera sed fides inchoat meritum,ul per/
(quod nihilominus est in libero arbitrio) merebilur muhus Dei bene operenlur : sic in his quos damnat,
eliam vitam aelernam, quaenullapossitlabe.corrumpi. infidelitaset impielas inchoat poenoemerilum, utper
- LXI. [ib. ix, 11-15.] Quod autem ait, Miserebor ipsam poenametiam male operenlur; sicut ct
superius
cui misertusero, et misericordiamprmslabocui miseri- idem dicit aposlolus, Et quoniam non probaverunt
cors fuero, hinc ostenditur non esse iniquitatem apud Deumin notilia habere, tradidil illos Deus in reprobum
Deum; quod possunt dicere quidam, cum audiunt, sensum, ul faciant'qum non conveniunl(Rom. -i, 28).
Anlequamnasccrentur, Jacob dilexi, Esau autem odio- Quapropter ita concludit Aposlolus, Ergo cui vult
habui. Misereborenim, inquit, cui misertusero. Primo miseretur,el quemvultobdurat.Cujus enim miseretur, .
enim misertus est nostri Deus, cum peccatores esse- faciteum hene operari; efquem obdurat, relinquit
mus ut vocaret nos. Cui ergo misertus ero, inquit, ut eum ut male operetur. Sed et illa misericordia prae-
eum vocem, miserebor adhuc ejus cum crediderit. •cedenlimerito fidei tiiibuilur,et ista ohduratio proe- "
Quomodoautem adhuc, nisi ut det credenti et petenli cedenti impietati (a) : ut et bonaper donum Dei
Spiritum sanclum? Quo dato misericordiam praeslabit operemur, el malaper supplicium; cumtamen homiiii
cui misericors fuerit, id est, ul faciat eum misericor- non auferatur liberum volunlatis arbitrium, sivead
dem, quo bona possit per dileciionem operari. Nemo credendumDeo ul consequaturnos misericordia, sive
ergo sibi audeat tribuere quod misericorditer opera- ad impietatem ut consequatur supplicium.Qua con-
tur; quia Deus illi per Spirilum sanclum dedit dile- clusione illata, infert quaeslionemtanquam a contra-
ctionem, sine qua nemo potest esse misericors. Non dicenle. Ait cnim : Dicis ilaque mihi, Quid adhuc
ergo elegil Deus bene operantes , sed credenles conquerilur1nam volunlaliejus quis resislil? Cuisane -
polius, ut ipse illos faciat bene operari. Nostrum inquisitionisic respondef, ut intelligamusspiritualihus
enim est credere et velle, illius auiem dare cre- viris, etjam non secundumterrenmn hominemviven—
dentibus et volentibus facultatem bene operandi. tibus, patere posse prima meriia fidei-el impietalis,
per Spiritum sanctum, per quem charitas Dei dif- quomodoDeus praescius eligal credituros, et damnet .
funditur in cordibus noslris, ut nos misericordes incredulos; nec illos ex operibus eligens, nec islos
efficiat (b). ex operibus damnans;sed illorum fidei praestans ut
LXII. [Ib. ix, 15-21.] Quod autem ail, Igilur non bene operenlur, et istorum impieiatem obdnrans
1 Edili, utvocalwpeecalorisprorogetur.MeliusMss.,pec- deserendo, ut male operentur. Qui quoiiiam intel-
caloriprmrogelur. lectus, ut dixi, spirilualibus patel, a carnali auiem
(a)i Relract.cap.25, n. 2, et lib. 1 de Pra_dest.SS.,c. S,
dicitse hicerrasse. (a) Dehoc et superioribusloeisvid.Relract.
- -
lib. 1, cap. .
(6)Ibid.,n. 3. 23, nn. 3, i. . #'
 '' '
2081 -.::>-:;- . ." >. EXPOSITIO. '? SOg«
prudenfia Ionge remotus est, Me refellit inqiiireiilem,1 quasi arena maris, reliqinmsalvm fient, bstendit quem-
lil inlelligat se, deponere dehere prius hominem luli, admodum sit Deus Iapis'angularis, utrumque pa-
nl.istaper spirilum investigare mereatur. Itaque, rietem in se conjungens (Ephes. n, 20 ). Testimo-
'
inquit, 0 homotu quis es, qui respondeasDeo? Num- nium enim Osee prophetae dictum est prq Gentibus,
qtiid dicil figmentum ei qui se finxit, Quare sic me Vocabo.nonplebemmeam, plebemnieam, el non dilec-
fecisii? Annon habet potestatem'figulus luli, ex eadem tam, dilectam(Oseen, 24) ;,et Isaias testimonium dic-
cohspersionevas facere, aliud quidem in honorem,aliud tum est pro Israel, Qubniam reliquimsalvmfient (Isai.
hi contumeliam?Quamdiu figmentum es, inquit, et ad - x, 22), ut ipsae deputentur in semen Abrahae, quoe
inassam luti pertines, nonduni perduclus ad spiri- crediderunt in Chfistum : ita concordes ambos popu-
• tualia, ut sis spiritualis omnia judicans, et a nemine los facit, secundum et Domini testimonium dicenlis
judiceris, cohibeas te oportet ab hujusmodi ihquisi- in Evangefio de Gentibus, Habeo alias oves quw non
.' tione, et non respondeas Deo. Cujus consilium quis sunt de hoc ovili,quas opprlel me adducere; et erit unus
scire cupiens, oportet ut prius in ejus amicitiamreci- grex, et unus paslor (Joan. x, 16).
• LXVI. [Ib. x, 1.] Quodaulem ait, Fratres, bona
piatur : quod contingere nisi spiritualibus non potest, ^
„gam pbrlanlibus imaginem cceleslis hominis; Jam voluntas cordis mei et deprecalioad Deum fit pro illis
•enim inquit, non vos dicain servos, sed amicos : otnniq' in salutem; hinc jam incipit de spe Judaeorumloqui,
enim qum' audivi a Paire meo, nola feci vobis (Joan. ne etiam Genles superbire audeant adversus Judseoss
xv, 1S). Quamdiuitaque vas jictile es, contereridum Sicut enim Judaeorum superbia refellenda eral tan-
_"esthoe ipsum in te prius virga illa ferrea, de qua di- quam ex operibus gloriantium; sic et Gentibus occur-
ctum est, Reges eosin virga .ferrea, et tanquam vas rendum est, ne tanquam Judaeispraelatisuperbiant.
figuti contereseos (Psal. u, 9) : ut corrupto exteriore LXYII. [Ib. x, 8-10.] Quod autem dicit, €
Prope
homine;,et interiore renovalo,-possis in charitate est verbum in ore tuo, et in corde tuo^ lioc est ver-
-radieatiis et fundalus comprehendere latitudinem, bum fidei quod pradicamus : quia si confltearisin ore
longitudinem, altitudinem, et profundum, cognoscere luo quia Dominus est Jesus, et credideris in corde
eliam supereminentemscientiam charitatis Del (Ephes. tuo quia Deus illum suseiiavit a mortuis, salvus eris.
lii-,16-19). Nunc ilaque cum ex eadem conspersione Corde enini creditur ad justitiam, ore autefh confes-
: Deus alia vasa in honorem facit, alia in contumeliam, sio flt in salutem; i totus bic locus ad illud refertur
nonest-luum diseuterej quisquis secundum.hanc con- quod superius dixit, Verbumenim consummansel bre-
spersionem adhuc vivis, id est, lerreno sensu et car- 'vians faciet Dominus snperierram (Rom. ix, 28). Re-
" -" - molis enim innumerabilibus et multiplicibus sacra- ,
naliter sapis. _
LXIII. [Ib..rx. 22.]Quodautem ait, Attulitin mulla mentis quibus Judaicus populus premebalur,- per mi-
. jpalienlia vasa irm, "qumperfecta sunt in perditionem, sericordiam Dei factum est ut brevitateconfcssionis
-Jnnc satis significavit ohdurationem cordis quae in fidei ad salutem perveniremus.
Pharaone facta est, ex meritis venisse occultoesupe- LXYill. [Ib. x, 19.] Quodaulem dicit, secundum
rioris impietalis : quam. tamen patienter sustinuit testimonium Moysi,Ego ad mmulalionemvosperducam
Deus, donecadillud fempusperduceretur, quo oppor- in non gentem; in genleminsipientem irritabo vos; di-
luue in eum vindictaprocederet, ad correctionem cendo, genlem insipienlem, exposuit quid dixerit, in
Borum,quo'saberrore instituerat-liberare, et ad cultum 7iongentem : quasi quod nec gens dieenda sit quoe
-suum pietate vocando perducered, precibus eorum et . insipiens est. De cujus tamen fide irritandum dicit
. gemitibus opem praebens. populum Judaicum, quia illi apprehenderunt quod
LXIVT0b. ix, 24, 25.] Quod aulem ait, Quos et isli respuerunt. Yel -cerle in non gentem, in gentem
vocavit nos, non solum ex Judmis, sed eliamex Gen- insipientem; quia cum esset gens insipiens omnis po-
'libus : skut et in Oseedicit, Vocabonon piebemmeam, pulus idola colens, tamen gentilitaiem credendo depo-
plebem meam,etc.,.tolius hujus disputationis propo- suit. Unde illud.etiam est: Si igitur prmputiumjusii-
situmad hoeperducit, utquoniam doeuitmisericordiae tias Legis custpdiat, nonne prmputiumejus in circumci-
„Dei esse quod bene operamur, non tanquam exope- sione depulabitur (Id. u, 26) ? Tlt sit hie sensus :
1 Ego
ribus Judsei glorientur, qui.cum Evangelium perce- , in aemulationemvos adducam in eam quoe non gens
pissent, tanquam' meritis suis id tribuendum exisli- facta est, deponendo gentilitalem per fidem Christi,
mantes, nolebanl Gentibus dari": a qua superhia jam cum fuissct gens insipiens colendo idola.,>-
' debent LXIX. [lb. xi, 11."]Quodautem ait, Numquidrepulit
desislere, intelligentes quoniam si non ex
operibus, sed misericordia Dei vocamur ut credamus, Deus plebemsuam? Absit. Nam el ego Israelita sum,
et credenlibus praestatur ul bene operemur, non est ex semineAbraham, de tribuRenjamin, ad hoc refer-
Gentibus ista invidenda misericordia (a), quasi prae- tur quod superius dixit, Non polest aulem excidere
lato merito Judaeqrum, quod nullum est. verbumDei. Non enim oinnes qui sunl ex Israel, In
LXV. [Ib. ix., 27.] Quod autem dicit, Isaias autem sunl Israelitm; neque quia sunt semen Abraham, "om-
clamat vro Israet, Si fuerit numerus filiorum lsrael nes filii; sed in Isaac vocabituriibi semen: ul de ipso
1 KostriomnesMss.,et ad cullumstmm seilicet populo Judaaorum illi deputentur in semen,
pietatemquerebo- <ruiDominocrediderunt. De lioc ilem dicit
ctmdoperdueere. superius,
(fi)*iKetract.cap.23, n. 4. Reliquia-salvcefienl (Id. ixf 6, 7, 27).
 2083 QUARUMDAM PROPOSITIONUMEX
LXX. [Ib. xi, 11.] Quod aulem dieit, Dico ergo,
Nimiquidsicdeliqueruntul caderenl?Absit.Sed illorum
delictosatus Genlibusl, non ideo dicil, quia non ceei-
derunt; sed quia casus ipsorum non fuit inanis, quo-
niam ad saluiem Genlium profecit Non ergo ila deli-
querunt uf caderent, id est, ui lanlummodo caderent,
quasi ad poenamsuam solum; sed ttl hoc.ipsum quod
j cecidcrunl, prodesset Genlibus ad salutem. Deitfde
incipil ex boc loco Judseorum populum commendare,
eliam de ipso casu infideliiatis, ul non superbiant
Gentes; quia eiiam casus Judaeorum tam pretiosus
exisiit pro salute Genlium : sed magis dehent cavere
"GenteSne, dum, superbiutit, simililer cadant.
LXXI. [lb. xn, 20, 14, 17.] Quod aulem dixif, Si
vsurierit inhnicus luus, ciba illum; si sitil, potumda
illi :hoc enim faciens,carbonesignis congeressuper ea-
fut ejus, mullis videri polesl repugnare illi sentenliae'r
qua Dominus praocepitut diligamusinimicos nostros,
et oremus pro iis qtti nos persequunlur (Matt. v, 44):
vel huic etiam quam idem aposlolus superius dixit,
Benedkile persequentesvos; benedicile,el nolitemale-
dicere; el iterum, Nulli malum pro malo reddenies.
Quomodo enim quisque diligit eum cui propterea ci-
bum et potum dat, ut carbones ignis congerat super
capul ejus, si carbones ignis hoc loco aliquam gra-
vem poenamsignilicant? Quapropter intelligendumest
ad hoc dictum esse, ut eum qui nos lseserit provoee-
mus ad poenitenliamfacli sui, cum ei nos benefaci-
TOUS.Isti enim carbones ignis ad exustionem, id est
'contribulationem spiritus valent, qui est quasi caput
animae, in qua exurituromnis maliiia, cumhomoin
melius perpoeniteniiam commulatur, ul sunt illi car-
bones, de quibus dicitur in Psalmis : Quid detur libi,
aut quid apponalur libi ad linguamsubdolam?Sagittm
potenlis aculmcum carbonibusvaslaloribus(Psal. cxix,
3, 44).
LXXll. [Ib. xui, 1.] Quod autem aif, Omnisanima
est enhnpo-
poteslalibussublimioribussubdila sit: non
testas nisi a Deo, reclissime jam monel, ne quis ex eo
quodaDomino suo in libertaiem vocatus est, faclus-
que chrislianus, extollatur in superbiam, et non ^rhi-
tretur in hujus vitae itincre servaudum esse ordinem
suum, et polestalibus sublimioribus, quibus pro tem-
pore rerum temporalium gubernatio tradifa esl, pu-
lel non se esse suhdendum. Cum enim constemus ex
anima el corpore, el quamdiu in hac vita teniporali
' ^umus, etiam rehus temporalibus ad subsidium de-
gendaehujus vilae utamur'; oporlel nos ex eaparte,
quai ad hanc vitam perlinel, subditos esse polestati-
bus, id esl, hominibns res humanas cum aliquo ho-
nore adminislranlibus. Ex illa vero parle qua credi-
mus Deo, el in regnum ejus vocamur, non uos opor-
-tet esse subditos euiquam homini, idipsum in nobis
evertere cupienli, quod Deus ad vifam seternam
donare dignalus est. Si quis ergo putat quoniam
chrisiianus e.st, non sibi esse veeligal reddendum,
aut tributum, aul non esse exhibendumhonoremdebi-
s m editis additur.esl, quoda Mss.et a graco abest: at
^aticanusMS^ejuslocobabef, venit^
EPIST. AD ROM., S. AUGUSTM 2084
tum eis quoe haaceurant,potestatibus; in inagno er-
rore versatur. Item si quis sie se putal esse subden-
dum, ut etiam in suam fidem habere potestatem arbi-
tretur eum qui lempofalibusadminislrandis aliqua su-'
blimitate praecellil; hi niajorem errorem labilur'.
,Sed modus iste servandus est, quem Dominus ipse
praescribit, ut reddamus Cajsari quaeCaesarissunt, ef -
Deo quoe Dei siml (Malth. xxn, 21).jQuanquamenim
ad illud regnum vocemur uhi nulla erit potestas hu-
jusmodi, in hoc (amen ilinere dum agimus, donec .
perveniamus ad illudlsoeculumubi fit evacuatio om-,
nis principalus et poieslalis, conditionemnosiram pro
ipso rerum humanarum ordine loleremus, nihil siniu-
lale facientes, el in eo ipso non tam hominibusquam
Beo, qui haecjubel, obtemperantes.
LXXIII. [Ib. XIII,5, 4.]»Quodautem ait, Visauiein
non timere poleslatem? bonumfac, et habebis laudem
exilla, polest movere aliquos, cum cogiiaverint ab
istis poiestalibus persecutionem soepe passos fuisse
Chrislianos. Numquid ergo non faciebant bonum,
qitia non soium non, sunl laudali ab istis potestaii-
bus, sed eliam poenis affecliet neGatisunt? Conside-
randa ergo sunt verba Apostoli.Non.enim ail, Bonum
fac, et Jaudabit te potestas; sed ait, Ronumfac, et lia-
bebislaudem ex «7/a.jSive enim probel factum iuum
honum, sive perseqiialur, laudem habebisexilla; vel
cum eam in obsequium Dei lucralus fueris, Vel cum
ejus perseculione coronam merueris. Hoc etiam in
•eonsequentibusinlelligitur, eum dicit, Dei enim mi-
nister esl tibi in bonum,etiam si sibi in malum.
LXXIV. [Ib. XIII,5.] Quod autem ait, Ideoque ne-
cessitati 2 subdili>estole,ad dioc valct, ut intelligamus
quia necesse esl propter hanc vitam subditos nos esse
-oportere, nonresistenfes si quid illi auferrevolueririt,-
in quod sibi potestas dala est, de temporalibusrebns^
uuae quoniam transeunl, ideo et ista subjeciio «on in
honis quasi permansuris, sed in necessariishuic lem-
pori constiluenda est. Tamen quoniam dh.it, Neces-
silati subdili eslote; ne quis non integro animo et
pura dilectione subditus fieret hujusmodi poleslati-
bus, addidit, dicens, Non solumpropteriram, sed etiam
propter conscienliam:id est, non solum ad iram eva-
dendam 3, quod potest eliam simulaie tieri; sed ul in
tua conscienlia certus sis, illius dileetione te facere,
cui subdilus fuerls jussu Domini tui, qui omnesvult
salvosfiefi, et in agnitionemverilalisvenire(ITim.n,4).
El hoe enim cum diceret Apostolus, de ipsis potesla-
libus agebal. Hoc est quod servis alio loco suadet,
Non ad ocutum servientcs, quasi Iwminibusplacentes
(Ephes. vi, 6) : ut idipsum quod subdunlur dominis
suis, noneosoderinl, autfallaciispromereri desiderent.
LXXY. [Ib. xm, 8,10.] Quod aulem dicil. Qui enim
diligit alterum4, Legemimplevit,oslendit consumma-
i
1 Tsthffic
sententia,ltem si quis.... in majorcmerrorem
labitur,quamMss. omnesexhihent,omissaest apud Am.
etEr.
2~Am.Er. et sex Mss.hic et infra, -necessdate.
omnes nostriMss., 1evacuandam.
*Editi, diligit proximmn. AiMss,,aWenoii";jnxtagra&^
ton eteron^ '
S08S EXPOSITIO. §086
tionem Legisin dileelione positani,, id esl, in chari- rebus quoepossunt ethono anihio fieri etmalo, judi-
tate. Unde et Dominus in illis duobus praeceplis to- cium Deo dimitlamus , uec audeamus de alterius
tam Legempendere dicit, et omnes Prophetas, id est corde, quod non videmus, ferre senlenliam. !ln his
in dilectione Dei el proximi ( Matih. xxn , 57 4o.) vero rebus quaeita comprehendunlur, ul <eashbno et
Unde el ipse qui Legem venil implere, dilectionem caslo*animo non posse fieri raanifeslumsit, non im-
donavii per Spirilum sanctum, ut quod antea timor probatur, si judicemus. Ifaque hoe quod de eibis di-
implere non poleral, charitas postmodum impleret. cit, quia ignoratur quo ahimo flat, non vult nos esse
Indeect et illud ejusdem apostoli, Plenitudo aulein judices, sed Deum : de illo aulem nefario slupro, ubi
Legis charilas : et illud, Finis autempmcepli esl cha- uxorem patris sui quidam habueral, praecepit debere
ritas de corde puro, et consciemliabona, et fide 11011 judicari (I Cor. v, 1 •). Non enim poterat ille dice-
ficta (ITim. 1, 5). re, bono animo se tam immane flagilium commlsisse.
LXXYI.[Ib. xm, ll.]Quodautemait, Eihoc scien- Ergo quoecumquefacla ita manifestanlur, ul uon pos-
les tempus, quia hora est jam nos de somnosurgere, sitdici, Bonoanimo feci, judicanda sunt a nobis;
illuc spectat quod dictum est, Ecce nunc tempus ae- quoecumqueauiem ita fiunt, ut quo animo fiant ineer-
ceptabile,cccenunc dies salulis (II Cor. vi, 2). Tem- tum sit,non sunt judicanda, sed reservanda judicio
pus enim Evangeliisignificalur, et illa opporlunitas Dei : sicut scriplum est, Quceoccultasunt, Deo; qum
salvos faeiendi credeutesin Deum. autem palam sunt, vobis et filiis veslris erunl (Deut.
LXXYII. [lb. XIII,14.] Quod autem ait, El carnis' xxix, 29 ).
l
providenliamne feceritis in concupiscenliis,oslendit LXXX. [Ib. xiv, 5,6.] Quod autem ait, Alius
non esse culpandam carnis provideniiam, quando ca quidemjudicai alternosdies, alius autemjudicat omnem
providenlur quae ad nccessilatem saluiis corporalis diem , sequestrata interim meliore consideratione ,
valenl. Si autem ad superfluas deleetaliones atque non de duobus Ifominibusmihi videtur diclum , sed
luxurias, ut quisque in bis gaudealquae carnecnpif, de homine et Deo. Qui enim alternos dies judicat,
recte reprehenditur, quia providenfiam carnis m homo esl: polesl enim hodie aliud, cras aliud judi-
concupiscenliis facit. Quoniam qui seminal in carne care : id est, ut quemcumque hodie malum convic-
sua, de carnemetetcorruplionem(Galal.vi, vui), id est, lum confessumve damnaverit, cras bonum inveniat
uui deleclationibuscarnalibus gatidet. eum se corrcxerit ; conlra, cum aliquem juslum
LXXVIH.[Ib. xiv, 1-3.] Quod autem dicit, Infir- hodie laudaveril, cras inveniatdcpravatum. Qui au-
mumaulemin fiderecipite,non in dijuiikationibuscogi- tem judieai omnem diem, Deus est; quia non solum
tationum, hoc dicit, ut eum qui infirmusin fide esl, qttalis quisque sit, sed etiam qualis omni diefulurus
recipiamus, el nosfra firmilate infirmitatem ejus sus- sit, novit. Ergo, Vnusquisquein suo inlellectuabun-
tineamus, neque dijudicemuscogitation"esejus,idest, del, inquil: id est, quantum humano intellectui,
quasi ferre audeamus senlentiam de alieno corde, vel unicuique homini coneessum est, tanlum audeat
.quod iion videmus. Ideo sequitur, et dicil, Aiiusqui- judicare. Qui sapii, inquit, diem, Domino sapil : id
demjcredilmanducareoinnia : qui autem infirmusest, est, quia hoc ipsum quodpraisenlem diem bene judi-
oius inanducet.Quia illo jam tempore mulli jam firmi cat, Domino sapit. Hoc est autem hene judicare ad
in fide, et scienles seeundum sententiam Domini, diem, ul noveris non esse de correciione ejus despe-
non commaculare ea quse in eos intranl, sed quae randumin fulurum, de cujus culpa manifeslain prae-
exeunt ( Matth. xv, 11-20 ), Indifferenter sumebant sentia judicaveris.
cibos salvaconscienlia: quidam vero inflrmiores ab- LXXXl. [ Ib. xiv, 22,16. ] Quod aulem ait, Bea-
stinebant a carnibuset a vino, ne vel nescientesinci- lus qui non judical semelipsumin quo probat, ad id
derenl in ea quaeidolis sacriflcabantur. Omnis enim polissimum referendum est, quod superius dixil,
lunc immolatitia caro in macello vendehatur, et de Nonergo blasphemeturbonumnostrum.Hoc est eliam
primiliisvini libabant Genles simulacris suis, et quae- quod nunc ait anteislam sentenliam, Tu fidemquam
dam in ipsis torcularibussacrificiafaeiebant. Jubet er- habes penestemeiipsum, habecoramDeo: ut quoniam
go Apostolus et his qui salva conscientia talibus ali- hona est haecfides qua credimus omnia munda mun-
mentis ulebantur, non spernere infirmilalem illorum dis (Tii.l, 15), etin ea fide nosprobamus, bene
qui se a talibus cibis et potu abstinebant: el illis in- utamur ipso bono noslro; ne forte cum ad offendicu-
firmis, ne eos qui carnibus non abstinebanl, et vi- lum infirmorum fralrum eo bono-abusi fuerimus,
num bibehant, tanquam pollui judicarent. Ad hoc peccemusin fratres ; el in eo ipso bono nos judice-
valet quod consequenter dicit, Qui manducat, non mus, cum scandalizamusinfirmos, in quo bono nos
manducanlemnon spemat; el quinon manducat, man- probamus, cum ipsa fidesnobis placet.
ducanlemnonjudket. Firmi enim infirmiores contu- LXXXH.[Ib.xv, 8, 9.] Quodaulem ait, Dico enim
maciter contemnebant, et infirmi firmos lemere ChristumJesum ininisirum[uissecircumcisionis,prop-
judicabant. ler veritatemDei, ad confirmandaspromissionespa-
LXXIX. [Ib. xiv ,r4.J Quod aulem dicit, Tu quis es trum, Gentes autem super misericm-dia glorificare
qui judices alienum servum? ad hoc dicit, ut in his Deum, ad hoc dicit, ut intelligant Genles Dominum
1 Vaticanuscodex, superfecerilis.CaeteriHss., perfece- Chrislum ad -Judacosesse missum, et non .superbiauL
nlisr Judoeisenim reDellentibusmiodad ipsos missum est,-
2081 EPISTOLiE AD ROMANOS,S. AUGUSTiNI 2088
faclum est ut Gentibus Evangelium praedicaretur: vestrahostiam vivam; sanctam,
' Deo placentem(Rom.
-
quod et in Aclibus Apostolorum manifeslissime scri- xn, t).
bitur, cum dicunt Aposloli Judaeis, Vobis primum LXXXIV.[Ib. xvi, 17, 18.] Quod aulem ait, Obse-
oporluit prwdicari verbum ; sed quoniamindignos vos cro vos, fralres, ut.hftendalis in eos qui dissensioneset
judicasiis, ecceconveriimusnos ad Gentes ( Act. xm, scandala, prmler doclriiiam quam vos didicislis, fa-
4C). Secundum ipsa etiam Domini lestimonia, cum ciunl, de his iutelligitur-dicere, de quibus et ad Ti-
dicit , Non sum missusnisi ad oves perditas domus motheum scripsit, dicens : « Sicul rogavi te, ut sus-
Israel; et iterum , Non esl bonumpanem filiorum mit- lineres Ephesi, cunf irem in Macedoniam,ut denu»
herecanibus (Malih. xv, 24, 26 ). Quod Genles si liares quibusdam nejaliter docerent, neque intende-
bene considerent, intelligunt ista sua flde , qua jam rent fabulis el genealogiis intcrminatis, quae quass-
credunt omnia munda mundis, non se debere insul- tiones magis praeslant quam ajdificationem Dei, quae
tare his, si qui forle infirmi ei circumcisione fuerint 1 est infide»(I Tim.i,5, 4); etadTitum,i! Sunt enim
qui propter communicalionemidolorum nullas omni- mulli non subditi, vaniloqui et mentis seduclores,
no audeant carnes attingere. qui maximeex circumcisione sunt; quos oportet re-
LXXXHI. [Ib. xv, 16.] Quod autem dicit, Vl mi- felli; qui universas domos subvertunt, docentes quae
nister sim Christi Jesu in Gentibus, consecransEvan- non oportet, lurpis lucri gralia : dixit quidam ex
geliumDei,ut fiat oblalioGenlium acceptabilis, san- ipsis proprius eorum prophela, Cretenses semper
ctificaia in Spiritu sanclo, hoc inlelligitur, ut offeran- mendaces, mahe bestiae,venlres pigri i(Ti..i, 10-12).
lur Genies Deo, tanquam acceptabile sacrificium, Ad1hoc enim referlur quod et hicait, Ili enhn Christo
cum in Chrislum crcdentes per Evangeiium sancli- Domino non serviunt, sed suo venlri: de quibus alio
ficantur : sicut et superius dicit, Obsecroitaque vos, locb dicit, QuorumDeusventer est (Pldlipp. in, 19).
fralres, per miserkordiam Dei 2, ut exhibeaiiscorpora positioneoctogesimaquarta, quaepostrema est apud tov.
1 omnes Mss.,infirmiex se fueriut. et apudomnesMss. |
-' Hicdesinit opusculumin ediiis Am. et Er. omissapro-

De subsequenti opere, vide lib. 1, cap. 25, Retractationum, a col.\ 623, verMs, Epistolse ouo-
ad Romanos. j M.
que ad Romanos, usque ad col. 62k, verUs, scripsit

- S. AURELII AUGUSTIM

HIPPONENSIS EPIS€OPI
i

%\Ux mm$ w. i!
ln quosalulatiotanlummodoexpedito, et disputalurde peccatoin Spirilumsanclum.
1. In Epistola quam Paulus apostolus scripsil ad Jesu Chrisli. Quod propterea etiam gratiam vocari
Romanos, quantum ex ejus texlu inlelligi potest, quoe- ostendit, quia non quasi debitum justtia; redditum
stionemhabel lalem : UlrumJudoeissolis Evangelium est, sed gratuito datum. Coeperant enim nonnulli qui
Domini nostri Jesu Christi venerit propler merila ex Judaeiscredideranl, tumulluari adversusGentes, et
operumLegis; an vero nullis operum meritis praece- maxime adversus aposlolum Paulum, quod incircum-
denlibus, omnibus Gentibusveneril juslificatio fidei, cisos et Legis veleris vinculis liberos admittebat ad
quae est in Christo Jesu, ut non quia jusli erant ho- Evangelii gratiam, pfaedicanseis ut in Chrislum cre-
mines, erederent; sed credendo justificati, deinceps derent, 'iiillo imposijlocarnalis circumcisionis jugo.
justevivere inciperent. Hoc ergo doeere mtendit, Sed plane tanla mod-eratioiie,uti nec Judaeos super-
omnibus venisse gratiam Evangelii Domini noslri bire permiltat,' fanquam de meritis operum Legis;
ADMOSITIOPP.BEM3IICTtt-0RnM. II
In Mss.nostrisnon reperla est (praesensExpositio):sed mullismendispurgataminefu.itopemanuscriptivaiicani;et
jscensita ad edilionesAm.Er. et Lov.
Comparammus prceterea eas^omnes editiones initio Retr. etCqnfess. t. i, memoratas. -
(a) SeriptusoirciterChristiamiam594fscilicetAugustinoadhuepresbytero,ex Retract.,lib. i, cc. 23,23.
 „„„o '
TNf!WUTARXPORITTO. «OflO
nec Genlesmeriio fideiadversusJudaeosinflari, quod "los alque alienos a gente Judaeorurnforle profcrret,
ipsireceperintChristum,qupmilli crucifixerunl: tan- 'in quibus nullus simulacrorumcultus esset, quantum ,
quam enim, sicut alio loco dieit, pro ipso Dominole- atlinet ad simulacra quoehumana operatur^maniis:
gationefungens(II Cor. v, 20), hoc est, pro lapide an- nam simulacris piiantasmatum suorum seclalores
gulari (£pte. n, 20), utrumque populum tam ex suosomniserror illudit : ne quis tamen aliquahujus-
Judaeisquam ex Gentibus connectitin Chrislo per modi proferens, quia ibi Christi nomen ostentat, eas
. viuculumgratioe.ulrisqueauferensomnem superbiam potius sanctas Scripturas esse asserat, non eas quee
meritorum, et justificandos utrosqueper disciplinam populo Hebroeorumsunt divinitus creditae,satis op-
humilitatisassocians. portune mihi videtur adjungere, cum dixisset, in
2. ItaqueEpistoIarosfcexorsusest : Paulus servus Scripturis sanctis, quod adjecit, de Filio suo, qui fa-
Jesu Chrislivp-ams apostolus,segregatusin Evange- clus est ei ex semineDavid, secundumcarnem(Rom.
lium Det-i&om.i, 1). Breviter in duobusverbis Ec- i, 3). Davidenlm cerleTex Judaeorum-fuit.Oportebat
clesnfidignilatem a Synagogoevelustate discernit. aulemut ex illa gente orirenturChristiprsenuntiatores
Ecclesiaquippe ex vocationeappellataesl, Synagoga Prophetae, ex qua gente carnem assumplurus erat -
vero ex congregatione.Convocarienim magis homi- quem praenuntiabant.Occurrendumautemerat etiam
nibus congruit, congregariaulem magis pecoribus : illorum impietati,qui Dominumuoslrum JesumChri-
unde greges proprie pecorum diei solent. Quanquara stum secundumhominem lantummodo, quem susce-
ergo plerisque Scriplurarumlocis ipsa Ecclesia grex- pit, accipiunt; divinitatem autem in eo non' intelli-
Dei,et ovileDei, et pecus Dei vocetur; tamen cum in gunt ab universaecreaturaecommunione discretam .-
comparationehomines peeora dicuntur, advitamve- velut ipsi Judoei,qui Christumfllium Davidtanlum-
terem peninent. Etapparethujusmodi homines, non modo esse opinantur, ignoranles excellentiam qua
cibo sempiternaeveritatis, sed lemporaliumpromis- Dominusest ipsiusDavid,secundum id quod est Fi-
sionumtanquam terreno pabulo esse contentos. Pau- , lius Dei. Unde illos in Evangelioredarguit per pro-
lus ergo servusChrisliJesu vocaiusesl upostolus;quae pheliam, quaeipsius David ore prolafa est. Quaerit
voeatioillumcooplavitEcclesioe.In Evangeliumau- enim ab eis, quem ipse David Dominumappellat,
tem Dei segregatusest; unde nisi a grege Synagogae, quomodofilius ejus sit (Malth. xxn, 42-45) : cui de-
si verborum laiinorunr significatio omni modo cum berent uliquerespondere quod secundum carnem fi-
graecainterpretalioneconcordal? lius esset David, secundum divinilatem autem Filius
3. Sane EvangeliumDei, in quod segregatum se Deiet Dominusipsius David.Quod Paulus apostolus
esse commemorat,commendatauctorltate Propheta- quiajam didicerat, posteaquamdixit, in Evangelium
rum : ut quoniamcredenles Cbristum,in quorumnu- Dei, quod ante promiseratper Pi-ophetassuosin Scri-
merum vocalus est, Judoeispraeposuerat,a quibus se pluris sanclis de Filio suo, qui faclus esl ei ex semine
dixerat segregalum,Gentesrursus jam non superhire David, addidit, secundumcarnem: ne hoc solum et
admoneat. Siquidem de populo Judoeorum fuerunt tolum in Chrislo esse arbitrarentur, quod facius erat
' secundum
Prophetoe,per quos Evangelium,cujus fide credenles carnem. Addendoergo, secundumcarnem,
jusliucantur, anle promissumesse teslalur : Segre- servavitdivinilati dignilatem suam. Quaenon solum-
galus enim, inquit, in Evangelium Dei, quod ante seminiDavid, sed nec alicuiangelicosaut cujusvisex-
promiseratpcr Prophetas suos (Rom. i, 1, 2). Fue- cellentissim_e creaturoe generationi tribui polest;
runtenim et prophetaenon ipsius, inquibtis etiam quandoquidemipsum est VerbumDei, per quod facta
aliqua inveniuntur quaede Chrisloaudita cecinerunt, sunt omnia. QuodYerbum ex semine David caro fa-
sicul eliam de Syhilladicitur : quod non facile crede- ctum est, et habitavitin nobis (Joan. i, 1, 3, 14),
rem, nisi quod poetarum quidam in Romana lingua non mutatum et conversumin carnem; sed carne
nobilissimusantequamdiceret ea de innovationesae- ut carnalibus congruenter appareret indulum. Qua-
culi, quaein Domininoslri Jesu Christi regnum satis propter Apostolus non solum eo verbo quod ait, se-
concinereet convenire.videantur,praeposuitversum, cundumcarnem,humanitatem a divinitale"distinxit;
dicens: sed etiamillo quoail, factus est. Non esl enim faclus
DltimaCumeijamvenitcarminisauas. * ' secundumid quod Yerbum Dei est. Omnia enim per
(Hrg. Eclog.A,v. £.).* ipsum facta sunt; nec fieri cum omnibus posset per ,
Cumaeumautem carmen Sibyllinumesse nemo dubi-
quem facta sunt omnia. Nequeante omnia factus est,
taverit. Sciensergo Apostolusea in Iibris Gentiumin- ut
per ipsum fierent omnia : ipso enim excepto, si
veniri testimonia verilatis, quae etiam in Actibus ante illa
jam factus esset, non essent illa omnia quae
Apostolorumloquens Atheniensibus manifestissime per illum fierent; nec
ostendit(Act.xvn, 28), nou solumait, per Prophetas possentvere diei facta omnia
per ipsum, in quibus ipse non esset, si ipse etiam fa-
ne a
suos, quis pseudoprophelisper quasdam verita- ctus essel. Et ideo
tis confessionesin aliquamimpietatem seduceretur; Aposlolus cum factum diceret
Christum, secundumcarnem; ut seeundum
sed addidit etiam, in Scriplurissanclis: volens utique Yerbum addidit,
quod est Filius non factum a Deo, sed
ostenderelitleras Genlium supersliliosoeidololairiae natum esse monstraret. Dei,
plenissimas,non ideo sanctashaberi oportere, quia S. Eumdem sane ipsum qui secundumcarnem
in eis aliquidquod ad Christumpertinet invenilur. fa-
clusest ex semineDavid,prmdeslinalumdicit Filium
4. Et ne quisquametiam prophetas aliquosremo- .
Dei, in virtute: non secundumcarnem, sed secundtim
SAKCT,AUGTJST. III. [Soixante-six.J
 '
2091 EPISTQL.EAD EOMANOS,S. AUGUSTINI| 2092
Spiritum; nec quemlibet spiritum, sed Spirilumsan- plum eorum qui sie resurrecturi sunt, ut cum illo vi- '
ctificalionisex resurrectionemorluorum(Rom. i, i). vant et regnent in sempilernum; quorum eiiam caput
In resurrectioneenimvirtus moiientis apparet, ut di- est, tanquamcorporis sui. Ex ipsorum enim resur-
ceretur prmdeslinatusin virtute secundum Spirilum rectione eliam prasdestinatusest, ut ipsis princeps -
sanctificaiionisex resurrectionemortuorum. Deinde fieret: caeterorumautem in sua conditione resur-
ssnciificatiovitamnovamfecil 1 quoein Domininostri genlium non princeps1,sed judexest. Non itaque ex
resurrectione signata est. Unde idem apostolus alio illorum mortuorum resurrectione praedestinatusest,
loco dicil : Si consurrexistiscumChristo.qum sursum quos est damnaturusjPrajdesiinatum enim esse ex
sunt qumrile,ubi Chrislus est in dextera Dei sedens resurreclione morluorum, ut prascederet resurre-
(Coloss.m, 1). Polesl quidem etiamsic esseordo ver- elionem mortuorum, vult inleiligi Apostolus: hos
horum, ul non ad Spirilum sanctificalionisadjunga- autem praecessit, qui ad ipsum coelesleregnum, quo
mus quod ait, ex resurrectionemortuorum; sed ad id eos prascessit, secuturi sunt. Propter quod ntm ait,
quod ait, prmdestinalusest : ut ordo sit, qui prmdesti- Quiprmdestmatus est FiliusDei exresurreclionemorluo-
nalus esl ex resurreclionemortuorum;cui ordini inler- rum Jesus Chrisfus Dominus nosler; sed, exresurre-
posita sint haec, Filius Dei in virtutesecundumSpiri- ciionemortuorumJesu\ChristiDomininoslri: lanquam
tum sanclificationis.Et niinirumiste ordo eertior et si dieeret, Qui praedestinalusesl Filius Deiex resur-
melior videtur, ut sit filiusDavidiu infirmitatesecun- reciibne morfuoriim suorum, hoc est, ad se perti-
dum carnem, Filius autem Dei in virlute secundum iientiumin vitam setemam; velut si interrogaretur,
Spiritum saiiciificationis.Factus est ergo ex semine quorum mortuorum, el responderet, ipsius Jesu
David,id esl, filiusDavidex mortali corpore, propter Christi Domininosfri.Ex resurrectione enim caete-
qtiod et mormus est. Prmdestinaiusest aulem Filius rorum mortuorum non est praedestinatus,quos non
Dei, et Dominusipsius David, ex resurreclionemvr- proecessitad gloriam vilee aefernae,non ulique secu-
luorum. In quanlumenim mortuusesl, adid pertinet luros, quoniam ad pcenas suas impii resurreeturi
quod est filiusDavid; in quanlum autem resurrexil a sunt. Ergo ille tanquam Filius Dei unigenitus, etiam
mortuis, ad id qtiodesl Filius Dei ,et Dominusipsius primogenilusex morluis prmdeslinatusest, ex resur-
David: sicut alibi idem apostolus dicit, Nam et si rectionemorluorum.Qtiorummortuorum, nisi Domini
morluusest ex infirmilate,sed vivit hi virtule Dei (11 noslriJesu Chrisli? \
Cor. xiu, 4);ut infirmiias periiueat ad David1,vita 6. Per quemaccepiinus,inquit, gratiam el aposto-
vero aeterna ad virtutem Dei. Ideoque in his ipsis lalum. Graliam cum pmnibus fidelibus, apostolalum
verbis Dominumsuum designal eum David, dicens: autem non cum omnibus. Et ideo si tantummodo
Dixil DominusDominomeo, Sedead dexterammeam, apostolalutnse diceret aecepisse, ingratus exstitisset
~ donec
ponaminimicostuossub pedibusluis (Psal. cix, gratioe, qua illi peceatiadimissasunt : lanquamenim
1). Ex eo enim quod resurreut a mortuis, sedet ad meritis priorum opeium accepisseapostolatumvide-
dexteram Palris. Praedestinatumergo exresurrcctione retur. Optimeitaque lenet ordinem causee, ut nemo
mortuorum, ut sederet ad dexleram Patris, videns audeat dieere viiae prioris meritis se ad Evangelium
in Spirilu David, non auderet dicere filium suum, esse perductum : quarido nec ipsi Apostoli, qui cae-
sed Dominumsuum. Undeet consequenterApostolus leris membris posl caput corporis supereminent, ac-
hic adjungit, Jesu ChristiDomininostri, posleaquam cipere apostolatum pjroprie potuissent, nisi prius
dixit, ex resurrectionemorluorum; lanquam admo- communiter cum caeteris gratiam, quae peccatores
nens unde illum DavidDominumsuum polius quam sanat et justifieat, aecepissent. Quod autem suhjun-
filium esse testatus sit. Nonautem ait eum prmdesti- git, Ad obediendumfidei in omnibusgeniibuspro no-
nalum a mortuis, sed ex resurrectionemortuorum. mine ejus; ad hocdicit aposlolalum se accepisse, ut
Non enim resurrectione ipsa sua Filius apparet Dei, obediaturfideipro nomine Domininostri Jesu Chrisfi,
propria illa el eminenlissimadignilate qua etiam est hoc esl, ut credant omnes Christo, et signenturin
capul Ecclesiae,cum et caeteri mortui resurrecturi ejus nominequi salvi esse cupiunl.Quamsalutemnon
sinl: sed Filius Dei praedestinaiusest quodam prin- solis Judosis,sicut nonnulli qui ex ipsiscrediderant
cipatu resurrectionis, quia ex resurreclione omnium arbitrabantur, venissejjamoslendit, cum ait, in omni-
mortuorum ipse praedestinalus est, id est,utproe bus gantibus : in quibus eslis, inquit, el vosvocaii
coateris et ante coeteros resurgeret designatus. Ut Jesu Christi(Rom. i, 5, 6), id est,-ut et vos silis ejus
quod bic positum cst, Filius Dei, cum dixisset prce- Jesu Christi, qui omnium genliumsalus est, quan-
deslinatusest, ad documenlumvaleat tantae sublimi- quara non in numero Judaeornm,sed in numero coe-
tatis. Non enim sic praedestinarioportuit nisi Filium terarum genliumsitis invenli.
Dei, secundum quod est eliam caput Eecleslos: unde 7. Huc usquedixit ipse quis esset qui scribit Epi-
illum alio loco primogenitum ex mortuis appellat stolam. Esl enim qui scribit Epistolam, Paulus servus
(Coloss.i, 18).Eumenim deeebat venire ad judicium Jesu Ohristi, vocalusaposlolus,segregalusin Evange-
resurgentium, qui pr.iscesseralad exemplum: neque liumDei. Sed quia occurrebal, QuodEvangelium?
ad exemplum omnium resurgentium, sed ad exem- respondil, Quodante promiseralper Propheiassuosin
1 vaticanusMs., Beindesanctifkalio noslramviiamno- Scripiuris sanclisde Filio suo. Item quia occurrebat, •
amfecit. De quo Filio suo? respondit, Qui factusesl ei exse-
 20g3 INCHOATAEXPOSITIO. 2094
mine David secundum carncm, qui prmdestinatus est intentione vitentur; nec in eis vitandis vires suas exi-
Filius Dei in virlule secundumspirilum sanclificalionis stimare sufficere, nisi divinitus adjuvetur. Justum est
ex resurreclionemortuorum Domininoslri Jesu Chrisli. ergo apud Deumut ignoseatur talibus qu33eumquean-
Et quasi dicerelur, Quomodo tu ad eum pertines? tea commiserunt, ne, quod injustissimum est, cum
respondit, Per quemaccepimus gratiam et aposlola- ejs qui tales non sunl confundantur atque miscean-
tum, ad obediendumfidei in omnibusgeniibus pro no- tur. Quapropter et qi.ia lalibus non ignoscitur, justilia
viine cjus. Item quasi diceretur, Quaeigilur causa est Dei est: et quia ignoscitur, gratia est. Jusla est ergo
ut seribas ad nos? respondit, In quibus estis el vosvo- gratia -Dei, et graia juslitia, cuin in eo quoque etiam
cati Jesu Christi. Nunc deinde adjungit ex more epi- pcenitentiaemeritum graiia praecedat, quod neminem
stolaequibus scribat: Omnibus, inquit, qui sunt Ro- peccali sui poeniteret, nisi admonitione aliqua voca-,
mce, dilectcs'Dei, vocatis sanclis. Etiam hic significa- lionis Dei.
vit,behignitalem Dei polius quam meritum illorum. 10. Porro juslitiae divinse lanta constanlia est, ut
Non enim ait, diligenlibus Deum; sed, dileclisDei. cum poena spiritualis et sempiterna poenilenti fuerit
Prior enim dilexil nos ante omnia merila, ut et nos relaxata, pressuree tamen cruciatusque corporales,
eum dilecti diligeremus (l Joan. iv, 19). Unde etiam quibus eiiam marlyres exercitatos.novimus; postremo
addidit, vocatissanciis. Quanquam enim sibi quis tri- mors ipsa, quam peccando meruit nostra natura, nulli
bual quod vocanii obtemperat, nemo potest sibi tri- relaxetur. Quod enim etiam justi bomines et pii, ta-
huere quod vocalus est. Vocalisaulem sanctis, non men exsolvunt ista supplicia, de justo Dei judicio
ila inlelligendum est, tanquam ideo vocati sinl, quia venire credendum est. Ipsa est quoein sacris Scriptu-
sancti erant; sed ideo sancli effecli, quia vocati sunt. ris eliam diseiplina nominalnr, quam nemo justorum
8. Restat ergo ut salulem dicat, ul compleatur usi- effugere sinitur. Neminemquippeexcepit, cum diceret:
tatum epistolaeprincipium, tanquam ille illis salulem. Quem enim diligit Deus, 'corripit, flagellat autem om-
Pro eo autem ac si diceret salutem, Gratia, inquit, nem filium quemrecipil (Hebr. xn, 6). Unde eliam ipse
vobisel pax a Deo Patre noslro, el DominoJesu Chri- Job, qui propterea tam multa illa passus est, ut ho-
slo (Rom.i, 7). Non enim omnis gratia est a Deo.Nam minibus quis vir esset, el quantus Dei servus, eluce-
el judices mali praebent graliam in accipiendis perso- rel, poenas tamen eorporis pro peccalis suisse exsol-
nis aliqua cupiditateilleeli, aut limore perterriti. Ne- vere soepelestatur. Petrus quoque apostolus exhortans
que omnis pax Dei est, vel ab illo : unde ipse Domi- fratres ad perferendas pro Cbrisli nomine passiones,
nus discernens ait, Pacein meamdo vobis; adjungens ila loquitur : « Nemo autem vestrum patiatur quasi
eliam etdicens non se talem pacem dare, qualem dat homicida, aut fur, aut maledicus, aut curas ^alienas
iiic mundus (Joan. xiv, 27). Gratia est ergo a Dco Pa- agens : si vero quasi christianus, non erubeseat; glo-
tre, el Domino nostro Jesu Christo, qua nobis pec- riflcet autem Deum in isto nomine, quia lempus in-
cata remitlimtur, quibus adversabamur Deo*. Pax choationis judicii a domo Dei: si autem initium a
vero reconciliamur Deo. Cum enim per gra- nobis, quis flnis eorum qui non credunt Evangelio
*liam ipsa qua
remissis peceatis absumplaefuerint inimicitiae, Dei? et si justus quidem vix salvus fit, peccator et
restat ut pace adhasreamus illi, a quo nos sola pec- impius ubi parebunt» (I Peir.' iv, 16-18) ? Manifeste
cata dirimebant: sicut propheta dicit, Non gravabil ostendit easdem ipsas passiones quas justi patiuntur,
aurem, ul non audiat; sed peccala vestra inter vos et ad judieium Dei pertinere; quod inchoari dixjt ex
Deum separant (Isai. LIX, 1 et 2). Quibus remissis per domo Dei, ut inde conjiciatur quantae impiis futurae
fldem Domininostri Jesu Christi, nulla separatione servantur. Unde etiam ipse Paulus ad Thessalonicen-
interveniente pax erit. ses dicit: c Ita ut nos ipsi de vobis gloriemur in Ec-
9. Forlasse autem quisque miretur quomodointel- clesiis Dei, pro vestra patienlia et fide in omnibus
ligenda sit justitia judicis Dei, cum gratiam praebet perseculionibus veslris, et pressuris quas sustinelis
ignoscendopeccatis. Sed hoc plane justum est apud in exemplum justi judicii Dei J (II Thess. i, 4, S).
Deum; quiavere justum est ut ii quos peecatorum Quod omnino ad illud respicit, quod ait Petrus tem-
suorum pcenitet, eo lempore quo nondum pcenaruni pus esse inchoationis judicii a domo Dei : et illud
manifestus terror apparet, misericorditer separentur quod de propheta inlerposuit, Et si juslus vix salvus
ab eis qui defensiones peccatorum suorum pertinaci- eril, peccaloret impius ubi parebunt ( Prov. xi, 51) ?
ler exquirenles, nulla poenilentia corrigi volunt. In- Unde mihi videtur etiam illa quoeper Nathan prophe-
justum est enim ut cum his illi ad consortium pcenale lam regi David comrninatus est Deus, quanquam
copulenlur, quivocautem Deum non spreverunt, et statim ignoverit poenitenli, propterea tamen accidisse
peccantes displicuerunt sibi, ut quemadmodum ille omnia (II Reg. xu), ut demonstraretur illam veniam
peccata eorum, sic etiam ipsi odissent sua. Ea enim spirilualiter datam propter fulurum judicium posna-
demum est humanoe justitiae disciplina, non in se rum, quod exspectat eos qui hoc tempore corrigi no-
amare nisi quod Dei est, et odisse quod proprium est; luiit. Dicit enim et alibi Belrus : Propter hoc enim et
nec approbare peccata sua, nec in eis alium impro- morluis evangelizalum est, ut judkentur quidem se-
bare, sed seipsum; nec pulare satis sibi esse ut sua cundum hominem hi carne, vivant autem secundum
peccata displiceanl, nisi eliam vigilanlissimadeinceps Deum in spiritu"(l Pelr. iv, 6). Hoc dixi, u*
1 VaticanusMs., aversabatmra Deo. ostenderem quantum possem, et quantum opporluni-
 2098 EPISTOL^ AD ROMANOS,S. AUGUSTINfJ -2096
tas praesenlis loei Scripturarum sinit, non sic acci- Filio ejus Jesu Christo,(l Joan. i, 3). ln secunda vero
piendam gratiam et pacem Dei, cum dicitur, ut illis qua_ ad Timotlieum sunt consonat, dicens, Sft
exisfiment homines a juslifia Deum posse discedere. vobiscumgratia, misericordia,pax a Deo Palre el Jesu
Nam et ipsam paeem cum promitleret Dominus, ait: ChristoFilio Patris (II1Joan. 1, 3). In lertiaa prineipio
Hmc dixi, ut in me pacem habeatis, in mundo autem de Trinitale penitus tacetur, credo, quod sit omnino
pressuram(Joan. xvi, 53). Sed tribulationes et mole- brevissima. Sic enim incipit : Senior Gaio dilectissi-
stiae eum per justiliam Dei redduntur peceatis, bonos mo, quemego diligo in veritate (III Soan. i, 1). Quam
et justos, el quibus jam plus peccata ipsa displicent veritatem pro ipsa Trinilate posilam puto. Judas no-
quam ulla corporis poena, non reflectunt ad peecan- minato DeoPalre et DominoJesu Ghristo, adiutelli-
dum, sed ab omni labe penitus purgant. Pax enim gendum Spirituni sarictum, hoc est donum Dei, iria
perfeeta etiam corporis suo tempore dabimr', si nunc verba ponit; sic quippe incipit, Judas Jesu Ghrisli
pacemquam Dominus per fidemdare dignatus est, in- servus, frater autein Jacobi, in Deo Palre dilectis, et
concusse spiritusnoster atqueincommutahililer teneat. Jesu Chrisio conservalisel vocalis, miserkordia vobis,
11. Quod autem Apostolusgratiam et pacem aDeo et pax et charitas adinpleatur (Judm i, 1). Gratia
Palre et Domino nostro Jesu Ghristo dicil, non ad- enim et pax sine mi;ericordia et charitale intelligi
jungens eliam Spiritum sanctum; non mihi alia ralio non potesi. Jacobus aulem usitatissimum exordium
videtur, nisi quia ipsum donum Dei Spiritum sancium fecit Episloloe, ila scribens : Jacobus Dei el Domini
intelligamus : gratia porro et pax, quid aliud est nostri Jesu Chrisli servus, duodecimIribubusqucesunt
quam donum Dei? Unde uullo modo dari hominibus in dispersione,saluiem (Jacobi i, 1). Credo, conside-
gratia polest qua liberamur a peccatis, et pax qua rans salulem non esse nisi in 4ono Dei *, ubi gratia
reconciliamur Deo, nisi in Spiritusanclo. Et ideo ipsa et pax. Et quanquam1anle hoc verbum nominaverit
Trinitas pariterque incommutabilis unitas in isla sa- Deum et Dominumnostrum Jesum Christum; tamen
lutatione cognoscilur. Quod propierea maxime credo, qtiia nulla gralia.et nulla pace salvi fiunt homines,
quoniam excepla Epistola quam ad Ilebraeos scripsit, nisi quaeest a DeoPaire et Domino Jesu Chrislo, sic-
ubi principium salutatorium de industria dicitur omi- ut Joannes in lertia veritatem, sic isle salutem pro
sisse, ne Judaei qui adversus eum pugnaciter obla- ipsa Trinitale posuisse mihi videtur.
trabanl, nomine ejus offensi vel iniinico animo Iege- 15. Quo loco prorsus non arbilror praelereundum,
rent, vel omnino'legere non curarent, quod ad eorum quod paler Yalerius animadverlit admirans in quo-
salutem scripserat: unde nonnulli eam in canonem rumdam rusticanorum colloculione. Cum enim alter
Scripturarum recipere timuerunt: sed quoquo modo alteri dixissel, Saius, quaesivit ab eo qui et latine
se habeat ista qusestio, excepla liac Epistola, caeteros nosset et punice, quid esset Salus : responsum est,
oranes quae nulla dubilanle Eoclesia Pauli apostoli Tria. Tum ille agnoscens cum gaudio salutem no-
esse hrmanlur, lalem continent salutationem; nisi stram esse Triniiateml, convenienliam linguarum non
quod ad Timolheum in ulraque interponit misericor- forluitu sic sonuisse arbitratus est, sed occultissima
diam. Nam ita scribit: Gralia, misericordia, pax a dispensalione divinae providentias : ut cum latine no-
Deo Palre, et Jesu ChristoDominonoslro (letll Tim. minatur Salus, a Punieis intelliganlur Tria; et cum
i, 2). Quo enim familiarius, eo duleius quodammodo Punici lingua sua Tria nominant, latine intelligatur
scribens ad Tiriiotheum, id verbum interposuit, quo Salus. Chananaeaenirii, hoc est, Punica mulier, de
plane aperitur atque oslendilur non meritis operum finibus Tyri et Sidonisegressa, quaein Evangelio per-
priorum, sed secundum misericordiam Dei nobis dari sonam Gentium gerit,i salutem petebat filiaesuae, cui
Spirilum sanctum, ul etpeccatorum abolitio fiat, qui- responsum eslaDomino : Non est bonumpanein filio-
bus sejungebamur a Deo; et reconciliatio, ut illi in- rum millerecanibus. Quod crimen objectum illa non
haereamus. negans, tanquam de eonfessione peccalorum impe-
12. Nec alioe ApostolorumEpislolae,quas usus ec- tratura salutem filiae, hoc esl novoe vitoe suos: Ita,
clesiasticus recipit, parum nos admonent de ista inquit, Domine,nain el canes edunt de micis qumcadunt
Trinitale in principiis suis. Nam Petrus ita dicit, Gra- de mensa dominorumsuorum (Malth. xv, 22-27). Tria
tia vobisct paxadimpleatur: deinde slatim subjicit, Be- enim mulieris lingua Salus vocantur : eral enim Cha-
nedictusDeusel Pater DomininostriJesu Chrisli(I Pelr. nanaea. Unde interrogati rustici nostri quid sinl, pu-
i, 2e(3). Ut per graliam et pacem Spiritu sancto in- nice respondentes Chdnani,corrupla scilicet, sicut in
tellecto, Palris et Filii commemoratio animum de talibus solel, una littera, quid aliud respondent quam,
Trinitale commoneat. Et in.alia sic ait: Gratia vobis Chananaei? Petens ilaque salutem, Trinitatem pete-
et pax multiplketur in recognitioneDei ct ChrisliJesu hat: quia etRomanajlingua, quoein salutis nomine
Dbmini nostri (11 Petr. i, 2). Joannes autem neseio Trinilalem Punice sonat, caput Gentium inventa est
quam ob causam omisit tale principium; sed plane in adventuDomini; etjdiximusChananaeammulierem,
Trinitalis commemorationem nec ipse neglexit, pro Gentium suslinere personam. Panem autem appel-
gratia et pace, societatem inlerponens : Quod ergovi- lans Dominusid ipsum quod a muliere pefebalur,
dimus, inquit, nuntiamus et vobis, ul et vos socielatein quid aliudquam Trinitali atlestatur? Namquealio loco
habeatis nobiscum, et socielasnoslra sil cum Patre et eamdem Trinilatem in tribus panibus antelbgendam
' SievalicanusMs.4t 1 vaticanusMs.,.t'ndomoDei.
editi, roborabitur.
 '
2097 INCROATAEXPOSITIO. 2098
esse, apertissime docet. Sed haacverborum consonan- ctum verbum dixisse tenebilur.
lia, sive provenerit, sive provisa sit, non pugnaciter 15. Sed si transitorie ac negligenter attenderimus
agendum est ut ei quisque consentiat, sed quantum quod dictum est, Si quis verbum dixerit adversus Spi-
.eterpretantis elegantiam hilaritas audientis admittit. ritum sanctum, non remitlelur ei, nequein hoc smculo,
\i. Uludsane magna intentione animi consideran- nequein futuro (Mallh. xn, 32); quis inveniri poterit
•dum, et totis viribus pietatis amplectendum satis cui veniam pecealorum dederit Deus? Nam et Pagani
apparet, quoniam si gratia et pax ad implendam qui appellanlur, etiam nunc totamnostram religio-
Trinilatis commemorationem sic abAposlolo ponitur, nem, quia jam ferro et caedibus prohibentur, male-
ac si Spiritum sanctum nominasset; ille peccat in dictis contumeliisque insectantur; et quidquid de ipsa
Spiritum sanclum, qui desperans, vel irridens atque Trinitate dicimus, negando el hlasphemandoconle-
contemnens praedieationemgratiae per quam peccala mnunt. Nonenim excipiuntsibi Spirilum sanctumquem
diluuntur, et pacis per quam reconeiliamur Deo, venerentur, utin coetera saevianl; sed simul adversus
detrectat agere poenilenfiam de peccatis suis, et in omnia queeeumque sollicile l de trina Dei majesiate
eorum impia atque mortifera quadamsuavitateperdu- loquimur, quanlo possunt furore impietalis oblatrant.
randum sibi esse deeernil, et in flnem usque perdurat. Nam neque de ipso Deo Patre digna sentiunt-, quem
Quod ergo ait Dominus, dimitti homini, si verbum partim peuitus negant, pariim sic fatentur, ut de illo
dixerit adversus Filium hominis : si aulem verbum falsa fingendo, non utique illum, sed sua figmenta
dixerit adversus Spirilumsanctum, non ei dimitti, ne- venerentur. Mullo magis ergo quod de Filio Dei, vel
que hic, neque in futuro saeculo,sed reum esse oelerni de Spiritu sanclo dicimus, suo impio more deridere,
peccati, nou negligenter audiendum est. Constilua- quam nostra pia societale colere maluerunt. Quos la-
mus enim aliquem latinae linguaeignarum, cum illo men, quantum possumus, adhortamur ad Christum
audienlepronuiitiatusfuerilabaliquo Spirilus sanctus, cognoscendum,el per ipsum Palrem Deum 2, summo-
quesrere quid rerum signiflcelur suh isto syllabarum que et vero fmperatori mililandum esse suademus;
sono; ab aliquo autem deceplore vel irrisore impio eosque promissa impunilale proeteritorum omnium
responderi aliquid aliud, quodlibet vile et abjectum, peccatorum invilamus ad fidem. Qua in re salis judi-
ut queerentem decipial, siculi a lalibus fieri solet camus, eliam si quid adversus Spiritum sanctum in
ridendi gratia; illum autem per ignorantiam contem- sua sacrilega superstilione dixerunt, cum christiani
psisse hoc nomen, dum nescit quid significet, et ali- facti fuerint, sine ulla caligine dubitationis ignosci.
qua eliam in hoe conviciajactitasse : neminem esse Judoeivero quales adversus Spirilum sanctum fuerint,
arbitror tam vanum et inconsideratum, qui hunc ho- lestis est Stephanus, quem ipso Spirilu sancto plenum
minem ullo crimine impietalis aspergat. At conlra , lapidaverunt, cum illa omnia quoe in eos dixit, ipse
si tacito nomine res ipsa verbis quibus potest ad Spiritus dixerit. In quibus verbis apertissime dictum
quaerenlisintelligentiam perducatur, tum vcro contu- est Judteis, Fos semperreslitislis Spiritui sancio (Act.
meliose in tantam sanciitatem vel verba vel facta pro- viu, 51). In illo lamen numero Judeeorum resisten-
tulerit, reus lenebitur. Queecum ila sint, manifestum tium Spiritui sanclo, el non ob aliud Stephanum vas
esse arbitror, eum qui hoc nomine audito, aliam pro ejus, nisi quod ipse eo plenus erat, lapidantium, etiam
alia rem significari putaverit; et adversus eam rem Paulus apostolus erat, in manibus omnium quorum
quam significarihoe nomine credidit, verbum dixerit: vestimenta servabat: quod ipse sibi postea etiam poe-
non hunc sic peccare, ut adversus Spiritum sanctum nitendo incrcpilat, eo ipso Spirilu jam plenissimus,
verbum dixisse judicelur. Ita quoque, si quisquam cui primo inanissimus resistebat, et paralus jam la-
quoerens quid sil Spiritus sanctus, audiat ab imperilo pidari pro talibus diclis,' qualium praedicatoremipse
hune esse Filium Dei per quemfacla sunt omnia, qui lapidaverat. Quid Samaritani? nonneita Spirilui sanclo
etiam certa opportunitate temporis de Yirgine nalus adversantur, ut ipsam prophetiam penitus eonentur
sit, et occisus sil a Judaeis, el resnrrexerit, quibus exslinguere, quae per Spiritum sanctum minibtrata
auditis vel neget vel irrideat quae dicta sunl : non est? Quorum tamen saluti et ipse Dominusallestatur,
eum sie teneri putandum est, ac si verbum adversus in eo qui de decem leprosis mundatis solus reversus
Spiritum sanctum dixerit; sed potius adversus Filium est ut ageret gratias, cum esset Samaritanus (Luc.
Dei, vel Filium hominis, sicut et vocari et esse digna- xvn, 15, 16); et in illa muliere, cum qua ad puleum
lus est. Nonenim quid sit imperito per vocem propo- sexta hora locutus est, vel eis qui per iliam credide-
situm, sed per rationem expositum, considerandum runt (Joan. iv, 7-42). Post Domini autem ascensio-
est. Quia ille cum maledicta proferret, ei utique ma- nem, sicut in Actibus Apostolorum scriptum est,
ledicebat quem sibi enarratum in cogitalione intue- quanta gratulatione sanctorum recipit Samaria ver-
hatur. Quodlibet autem vocarelur, utrum res ipsa bum Dei? Simonem quoque magum arguens Petrus
veneranda, an neganda, vel vituperanda esset, hoc apostolus, quod tam male de Spiritu sancto senserit,
qraceritur. Hoc modo etiam si quispiam quaerat quis ut eum venalem putans pecunia sibi emendum po-
git Jesus Chrislus; et ea quaerenti respondeantur poscerit; non tamen ita de illo desperavit, ut veniae
quae non in FITiuinDei, sed polius in Spirilum san-
ctum conveniunt, auibus auditis ille blasphemel: non 1 vaticanusMS.,qumcumque de trina : omisso,sollicite.
• - vaticanusliis.,et per ipsumPalri Deosummoque. ',.
utique adversus Filiiim, sed adversusSpirilum san-
 2099 EPISTOLiE AD ROMANOS,S. AUGUSTINI1 2100
loeum nullum relinqueret: nam benigne etiam ut eum ignorantia veniam meretur, et ignorantia non accipi-
-
poeniteret admonuit (Act. vui, 9-22). Ipsa denique tur nisi antequam quisque fuerit baptizatus; non so-
catholicae Ecclesiae tam insignis auctoritas, quae in lum si adversus Spiri^um sanctum, sed eliam si ad-
eodem dono Spiritus sancti omnium sanctorum mater versus Filium hominis post Baplismum dixerit ver-
toto fecunda orhe diffunditur, cui unquam haerelico bum; etomnino si qua fornicalione, vel homicidio,
vel scbismatico spem liberationis, si se corrigat, am- vel ullo flagitio, aut ifacinore post Baptismum sese
pulavit ? cui placandi Dei aditum clausit ? Nonne omnes maculaverit, non potest poenilendocurari. Quod qui
ad ubera sua, quae superbo fastidio reliquerunl, cum senserunt exclusi sunt a communione catholica; sa-
lacr5'inis revocat? Quis vero vel dc principibus, iisque judicatum est jeos in illa crudelilate, divinae
vel de gregibus haarelicorum invenitur *, qui non misericordiaepanicipes esse non posse. Si autem il-
adverselur Spiritui sancto? Nisi forfe quisquam Iud solum, quod adversus Spiritum sanctum dicilur,
tam perverse sentit, ut arbitrelur eum teneri reum sine venia esse post aeceptum Baptismum pulatur:
qui adversus Spiritum sanctum aliquid dixerit; eum primo Dominus cum inde loquerelur, nullum tempus
vero qui adversus Spiritum sanctum multa fece- excepit, sed regulariter ait, Qui dixeril verbumadver-
rit, non teneri. Qui autem fanta evidentia contra sus Spiritum sanclum,\ non remiltetur ei, neque in hoc
Spirifum sanctum pugnant, quam illi qui adversus smculo, nequehi futuro. Deinde Simon, quem paulo
Eeclesiae pacem superbissiriiis eonlentionibus sae- anle commemoravi, jam Baptismum acceperat, cum
viunt? Sed si de verbis quajstio est, quaero utrum Spiritum sanclum turpissimo mercatui subdilum cre-
nihil dicant adversus Spiritum sanctum, cum alii eum, didit: cui correpto a se Pelrus lamen consilium pce-
quod ad ipsum proprie pertincl, omnino non esse as- nitendi dedit. Quid autem de iis qui cum Baptismi
severenl; sedila esse unum Deum, ut idem ipsePa- saeramenfa pueri vel etiam infantes perceperint, po-
ter, idem ipse Filius, idem ipse Spiritus sanetus ap- stea negligenler edueati, per ignoranfioetenebras vi-
pelletur (a). Alii faleantur quidem esse •Splritum san- tam lurpissimam ducunt, nescientes omnino quid
ctum; sed aequalem Filio, vel omnino esse Deuni christiana disciplina jubeat aut vetet, quid pollicea-
negent (b). Alii unam quidem et eamdem Trinitalis tur, et quid minetur, quid credendum, quid speran-
substantiam esse fateantur, sed de ipsa divina sub- dum , quid diligendumsit; num audebimus peccata
stanlia fam impie sentiant, ut eam commutabilem et eorum propterea non ignoranliaedepufare, quia ba-
corruptibilem putenl; ipsumque Spirilum sanctum, ptizati peccaverunt, cum omnino ignorautes, et om-
quem Dominus discipulis se missurum esse promisit, nino, quemadmodtim]dieiiur, ubi caput haberent
nonquinquagesimo diepostcjus resurreciionem, sie- nescientes l, in magnojerrore peccaverint?
ut Aposlolorum Acta testantur (Id. n, 14), sed post Hl Quod si eo tempore eum scieniia quisque pec-
Irecentos fere annos per hominem venisse confln- easse dicatur, qucsrit malum esse quodfacit, et la^
gant (c). Alii similiter adventum ejus, quem lenenius, men facit; cur hoc in Spiritum sanetum solum, non
negent; et eum prophetas in Phrygia, per guos tanto etiam in Dominum Jes]um Chrislum irremissibile ju-
post loqueretur, elegisse contendant (d). Alii Sacra- dicatur? Aut si hoe ipsum esse creditur peccare, vel
menta ejus exsufflent, el baplizatos in nomine Patris, verhum dicere adversus Spiritum sanctum , quodlibet
el Fihi, etSpirilus sancti, denuo baplizare non dubi- peccatum cuui scientia'commiftere; ut quidquid hos
tent (e). Sed ne pergam per singula, quas sunl innu- mines ignorando peccant, in Filium peccare; quid-
merabilia, bis certe omnibus quos pro tempore bre- quid aulem scientes peccant, in Spiritum sancfum
viler alligi, ad sponsam Christi redeuntibus, et erro- peccare judieentur : quaero quis nesciat maluni esse,
rem atque impietalem poenitendodamnanlibus, nulla verbi gralia, eorrumpere pudiciliara uxoris alienoe,
caiholica disciplina negandam Ecelesia. pacem, et vel eo ipso certe quod hoc in sua conjuge nollet per-
claudenda viscera misericordiacjudicavit. peti; aut fraudare quemquam in negotio, aut cireum-
16. Quod si quisquam tunc pulat verbum dici ad- venire mendacio, aut opprimere testimonii falsitate,
versus Spiritum sanclum, cum ab eo dicilur cui jam aut auferendasrei ejus causa insidiari, et occidere
per Baptismum dimissa sunt peccafa; atlendat nec quempiam; et si quid omnino est quod sibi ab alfero
talibus per Ecelesiee sanctilatem auferri pcenilenlia. fieri non vult, et si fieri senserit, toto corde indubi-
loeum. Sl enim proplerea credit non dari veniam ei, tanter accusat? Aut si haec ab ignoranlibus fieri dici-
quia gralia fidei Sacramenlisque fidelium jam peree- mus, quid invenimusin quo scientes homines peeeare
ptis non potest dici peccasse ignorantia :*videat aliam videantur ? Restat ergo ut, si hoc est peecare in Spi-
causam esse, cum dicitur propterea nou ignosci, quia ritum sanctum , peccare cum scientia , illis peccatis
non ignoranfiaetempore peccatum est; el aliam cau- qtifccommemoravinegetur poeiiitendilocus; quoniam
sam esse, cum dicitur propterea non ignosci, quia peecato in Spirilum sanetum omnem spem venieeDo-
verbum dixit adversus Spiritum sanclum. Sienim sola minus ampulavit : quod si regula •christiana respuit,
1 Editi,de regibushmretkoruminvenirelur.At vaticanus omnesque illos qui sic peccant, ad correctionem vites
Ms.,de gregibushmreticorujninveniretur. vocare non cessat; adhuc quaarendum est quid sit
(a) Sabelliani. peccare in Spiritum sapctum, cui peccalo venia nulla
(b) Ariani.
jtc) Harucha_i. conceditur.
(a) cataphryges. 1MS,Vaticanus,ubi caputhaberetur,nesckntes.-
ie} Donatisla..
 '
2101 INCHOATAEXPOSITIO. 2102
18. An forte non est dicendus cum scientia pec- divina eleclione probatum atque laudatum, ignorasse
care, qui peccatum ipsum malum esse novit, et ta- affirment voluntatem Dei, cum alienaeconjugis amore
menDeum voluntatemque ejus ignoranspeccat? Hoe perculsus, etiam mariium ejus decipiendum necan-
enim videtur ad Hebrseos dicere, cum dicit : Volun- dumque curavit : de quo tamen scelere cum esset
tarie enim peccanlibusnobis postqtmmaccepimusscien- primo sua, deinde prophelae voce damnafus, pceni-
tiam veriialis, non adhuc relinquitur pro peccalissacri- tendi humilitate, et peeeati confessione liberatus est.
ficium(Eebr. x, 26). Parum enim erat, si tantummodo Sed plane vapulavit mulla (II Reg. xi, xn), et esem-
diceret, Voluntariepeccantibus nobis , nisi adderet, plo suo docuit inlelligi, non ad sempiternam poenam,
postquamaccepimusscienliamverilalis; in qua utique sed ad severiorem diseiplinam pertinere quoddiclum
Deus voluntasque ejus cognoscitur. Qua; scienlia vi- est a Domino, Qui aulem novil volunlalemDominisui,
detur congruere dominicae illi sententioe, cum ait; et facil digna plagis, vapulabil mulla.
Servus ignoransvolunlaiemdominisui, el faciensdigna 19. Nam et illud ad Hebreeos qui diligentius ;per-
plagis, vapulabitpauca; servus autem sciens volunia- tractant, sic intelligunt, ut non de sacriftcio eonlri-
tem dominisui, el faciensdigna plagis, vapulabil mulla bulati per poenitentiam eordis accipiendum sit quod
(Luc. xii, 47, i$). Ui hoc putemus diclum esse, quod dictum est, Non adhuc pro peccatis relinquilur sacri-
rlictumest, vapulabit pauca, tanquam si diceret, le- ficium; sed de sacrificio de quo lunc loquebalur
viteremendatUSad ?euiampertinebit; in eo vern quod Apostolus, id est, holocausto Dominicae passionis,
dictum est, vapulabit mulia^ sempiternum suppli- quod eo lempore offert quisque pro peccafis suis,
cium intelligatur, quodminalur peccantibus in Spiri- quo ejusdem passionis fide dedicatur, et Christiano-
tumsanctum, quibus dicit nunquam pOS?e dimilti rum fidelium nomine baptizatus imbuitur : ut hoc
peccalum: ul hoc sit peccare in Spiritum sanctum, stgnificaveritApostolus, nonposse deinceps eum qui
cognita Dei voluntale peccare. Quod si ila est, cogi- peccaverit, ilerum bapiizanda purgari. Quo intel-
tari oportet £t disculi prius quando cognoseatur vo- lectu non intercluditur posnitendi locus : ita ssire, trt
luutas Dei. Nonnulli enim et ante perceptum Ba- eos qui nondum baptizati sunt, nondum plenam
ptismi sacramentum cognoverunt eam.' Nam et Cor- scientiam veritatis accepisse fateamur. Ex quo con-
nelius centurio voluntatem Dei ulique aposlolo Petro fleitur ut omnis qui scientiam veritatis- accepit,
docenle cognovil, el ipsum Spiritum sanctum mani- etiam baptizalus intelligatur. Non autem omnis
festissimis coaltestantibus signis, antequam haptiza- haptizatus etiam scieniiam vcritatis accepit, propter
relur, accepit: quanquam non ideo Sacramenla illa quorumdam posteriorum provecfum vel misera-
contempserit, sed multo certius baptizalus sit; ut Mlem negligentiam : el tamen illud sacrificium de
etiam ipsa sacrosanela signacula, quorum res in eo quo loquebaiur, id est, holocauslum Domini, qttod
prsecesserat, ad perfieiendam seientiam veritatis per- tunc [pro unoquoque offertur quodammodo, cum
cipere nullo modo moraretur (Act. x).'Mulli autem ejus nomine in baptizando signamr, iterum si
'
nec post acceptum Baptismum curant cognoscere vo- peccaverit, oflerri non potcst. Non enim possuni
luntatem Dei. Quapropter quisquis ante Baptismum denuo baptizari qui semel haptizati sunt, quamvis
cognita Dei volunlate peccaverit, non possumus di- eliam post Baptismum per ignoranliam veritatis
cere, aut ullo modo credere eum ad Baptismum ac- peceaverint. Ita fit ut quoniam sine Baptismo nemo
cesserit, non ei dimitti omnia quaecumque;peccavil. recte dicitur accepisse scienliam veritatis, omnis qui
Huc accedit quod voluntas Dei In diligendo Deo et acceplt eam, non eirelinquatur pro peccatis sacrifi-
proximo breviter insinuetur eredentibus, ila ut in his cium, hoc est, non possit denuo baptizari : nec ta-
duobus praeceptistola Lex pendeat, et omnes Pro- men omnis qui non accepit per doctrinam seientiam
phetae (Matlh. xxn, 57-10). Dilectionem autem vcrifatis, debeat arbitrari posse pro se illud offerri
proximi, id est, dileclionem hominis usque ad ini- sacrificium, si jam oblatum est; id est, si jam ejns-
1mici dilectionem, nobis Dominus ipse commendat demverilatis per Baptismum sacramenta pefcepit,
(Malth. v, M) i et videmus quam multi jam bapti- non potest iterum baptizari. Tanquam si diceremus
zati, et vera esse ista fateanlur, et tanquam Domini omnem hominem non esse quadrupcdem, non ideo j
praeceptavenerentur; eum aulem perpessi fuerint ali- tamen omne animal quod homo noa est, eliam qua-
',cujus mimicitias, ita rapiuntur animo ad ulciscen- drupes esse. Eos enim qui jam baptizati fuerint, cu-
! dum, et tantis inardescunt facibus odiorum, ut nec rari melius dicimus per poenilentiam, non renovari;
'
prolato et reeilalo Evangelio placari possint: el lali- quia renovatio in Baptismo esl. Ubi quidem operatur
!bus hominibus
jam baplizalis Ecelesiae plena. sunt; poenilentia , sed tanquam in fundamento. Manenle
'
quos tamen spirituales viri fraterne admonere non ilaque fundamento, recurari aedificiumpotest: si au-
cessant, et in spiritu lenitatis iuslanter instruunt tem fundamentum iterare quis voluerit, lotum-eedifi-
(Galat. vi, 1), ut hujusmodi tentalionibus oceurrere cium subvertat necesse est. Proplerea hoc dicit He-
ae resistere parati sint, et magis diligant in Christi braeis,qui ex novo Testamento ad saeerdotium vetus
pace regnare, quam de inimici oppressiOne laetari. declinassevidebantur : Ideoqne remittentes, inquil,
Quod inaniter fieret, si talium peccalorum nulla spes inilii Chrisli verbum, in consummalionemrespiciamus,
veaiae, nulla poemtentiaamedicina remaneret. Et non iterumjacientes fundamenlum pwnilentima mor-
eerte caveant qui hoc sentiunt, ne David patriarcham iuis operibus, el fideiinDcum, lavacri doctrincetimpo~
 2105 EPISTOL^ AD ROMANOS,S. AUGUSTINI INCHOATA'EXPOSITIO. o.<u
sitionismanus, resurreclioniseliam mortuorum, et ju- forteideo non pertinuit ad
hocgenus criminis, quia non
dkii mlerni(llebr. vi, Ie«2). Ista omnia in Baptismo eratinvidus? Audiamusquidalibidieat: Fuimus
enim,
traduntur, quaanegat esse repetcnda, ulique in conse- inquit, etnos slulti aliquandoet increduli,errantes, ser-
crandis fidelibus. Nam in verbi Dei tractatione alque vienlesvoluptatibuset desideriisvariis,in malitia et
invidia
doctrina, non iterum tanlum, sed soepius dicenda sunt, agentes,abominabiles,ivmcei)iodiohabentes(Tit.m, 5).
sieut rerum de quibus disseritur opportunilas flagitat. 22. Si ergo nec Paganis, nec Hebreeis,nec hoefeti-
20. An jiverojam illud occurret, ut non jam si eis, aut schismaticis nondumhaptizatis, ad baptismum
quodlibet peceatum sciens admiserit, sed si proprie Christi aditus claudilur, ubi condemnatavita priore '
peccatum in Spirilum sanctum sciens admiserit, tunc in mclius commutenlur ; quamvis Christianitati et
non habere veniam judicetur ? Quo loco quaeri potest EcclesiaeDei adversantes anlequam christianisSacra-
utrum scirent Judaei per Spiriium sanctum operari mentis abluerentur, eliam Spiritui sancto quanta
po-
Dofninum, quandoeumin principe daemoniortim dos- tuerunt infestaiione restiterint :'si etiam hominibus,
monia excludere blasphemabant (Matth. ix, 54)? Mi- qui usqueadSacramentorum perceptioncm verilalis
ror aulem quomodo possent in illo Spirilum sanelum scientiam perceperunt, et post haeclapsi Spiritui san-
cognoscere, cum ipsum Dominum Filium Dei esse cto restitcrunt, ad sanitalem redeuntibus, el pacem
riescirenl: in illa scilicet caecilale, quae ex parle in Dei posnitendo quaerentibus, auxilium misericordiee
Israel facla esl, donec plenitudo Gentium intrarei non negatur : si denique de illis ipsis quibus blasphe-
(Rom. xi, 25). De qua opportunius suo loco, Domino miam in Spiritum sanetum ab eis prolatam Dominus
adjuvante aique permiltentc, traclabitur. Deinde si objecit, si qui resipiscentes ad Dei gratiam confuge-
dijtldicatio spirituum illa inlelligilur, qua quisque di- Tunt,,sine ulla dubitatione sanati sunt: quid aliud
judical ulrum in quoquam Spiritus sanetus , an falla- restat, nisi ut peccatum in Spiritum sanctum, quod
ciae spirilus operetur; haec aulem dijudicatio certo neque in hoc saeculo, Ineque in futuro dimitti Domi-
quodam tempore per Spiritum sanctum fidelibus da- nus dicit, nullum intelligalur nisi perseveranlia in ne-
tur, sicut alio Ioco idem apostolus dicil (I Cor. xn , quilia et in malignitate, cum desperatione indulgen-
10) : quomodo polerant infideles Judaeisiiieisto mu- tiae Dei ? Ifoe estenimgratiae illius et paci resistere,
nere dijudicare , utrum per Spiritum sanctum Domi- de quibus nobis
sermojnunc ortus est. Nam hinc licet
nus operarelur : et tamen in eis , ut justa poena feri- advertere, etiam ipsis Judaeis. quorum
blasphemiam
rentur, apertissima indicia malevolentiaj clarueriint, Domihns arguit, non fuisse clausum corrigendi se et
et cum falsos tesles in eum compararunt (Matlh. poenitendi locum; qnod idem Dominus in ea ipsa re-
xxvi^ 59-60), etsubmiserunt simulatores qtti eum in prehensione ait illis : Aul facile arborembonam,et fru-
verho caperent(lrf. xxns 15-17); eleum tremenda mi- clum ejus bonum; aut facile arborem malam, et
fru-
in
rabilia, quoo ejus resurreclione facla sunt, eis renun- clum ejus malum ( Matlh. xu, 51-35). Quod uti-
tiarenlur, famamfalsam disseminare,ae veritatem abs- que nullarationedicerelureis, si propter illam bla
condere, cnstodumcorruptioneconatisunt (Id. xxvm, sphemiam jam commulare animum iri melius, et
13) ; el alia malitiosi et venenosi animi signa in eis, recte!factorum fructus generare nonpossent, autfru-
quantum evangelicanarralio demonstral, apparuerunU stra etiam sine peccati sui dimissione generarent.
21. Unde jam velul incospitelucere, eum peccare in 23. Ergo quia Dominus in Spiritu Dei expellebat
Spiritum sanctum, qui operibus quae per Spiritum daemonia,caeterosqueliumanorum corporum morbos
sanclum flunt, malevoloaiiimoconlradicit. Quanquam languoresquesanabat, hon ob aliudnisi ut crederetur
enim nesciat utrum ille sil Spirilus sanctus ; tamen dicenti sibi, Agite pmnilenliam; appropinquavitenitn
quihocanimo est, ut ea opera quibus invidet,malit regnum cwlorum{Id. m, 2). Invisibiliter enimpecca-
non esse Spirilus sancli; non quia mala sunl, sed quia ta dimilluntur, cui dimissioni fldem miraculis compa-
invideteis, quiaipsi bonifati esl conlraiius per mali- rabat: quod in illo paralytico manifestissime osten-
tiam suam ; reele in Spirilum sanctum peccare judi- dilur. Cum enim primo ci donum visibile obtulisset,
catur. Verumtamen si ex eo quoque hominum nume- propler quod venerat; non euim jam venerat Filius
ro, quibus Dominusillud crimen objicil, veniens ad hominis, ut judicarei saeculum,sed ut servarel saecu-
fldem Chrisli, et posnitendi cruciatibus edomita invi- lum (Joan. m, 17 ): cum ergo dixisset, Dimissasunt
dia salulero cum lacrymis poscens, sicut etiam non- tibi peccata; murmuratumque esset a Judaeis indi-
nulli eorum fortasse fecerunt; quaero utrum quis- gnantibus quod eis tantam potestatem sibi arrogasse
quam lanto errore crudescat, ut aut neget eos ad Chri- viderelur : Quid est, inquit, facilius dicere, Dhnissa
sti baplismum admitti oporiuisse, aut frustra admis- sunt tibi peccata; an dicere, Surge et ambula? Vl scia-
sos esse conlendat? Nam si quis per invidiam opera tis aulemquia potestateiiihabet Filius hominis dimiltere
divina blasphemai, quoniam bonis Dei, hoc estdonis peccata, (dicit parahjlico) Tibi dico, surge, tolle gra-
Dei malitia sua resistit, inSpiritum sanctum peccare, batumluum, el vadein domumluam ( Marc. n, b'-ll )•
et propterea spem veniee non babere existimandus Quofaeto, et quibus dictis salis declaravit ideo se illa
est: altendamus utrum ex eo numero fuerit apostolus facere in corporibus, ut crederetur animas peceato-
Paulus. Dicit enim : Qui prius fui blasphemus,et per- rum dimissioneliberare, id est, ut de poiestate visibMi
secutor, et injuriosus; sed misericordiamconseculussum, potestas invisibilismereretur fldem. Quia ergo in Spi-
guia ignorans feci in incredulitate(I Tim. i, 13). An rilu Dei faciebat jlla omnia, utgratiam pacemque ho-
!
 2105 EPIST. AD GAL,, S. AUG.
minibus largiretur; graliam in remissione peccalorum,
pacem in reconcilialioneDei (a), a quoseparant sola
peccata : cum dixissenl Judoeiquod in Beelzebub eji-
ceret daemonia,miserieorditer eos voluit admonere,
ne verbumdicerent el blasphemiam in Spiritum sau-
clum (Mattli. xn, 22-53 ), hoc est , ne gratiae Dei
pacique resisterenl, quam per Spirilum sanctum do-
nare Dominus venerat. Non quia jam hoc fecerant,
quodsibi neque in hocsaeculo, ncque in futurodimit-
teretur; sed ne desperando de venia, aut quasi de sua
Justitia praesumendo,el pcsmlenliam non agendo, aut
perseverando in peccalis, hoc facerenl : boc modo
enim dicerent verbum, hoc est blasphemiam in Spi-
rilum sanctum, in quo Dominus signa illa propter
largiendam gratiam pacemque faciebal, si perseveran-
tia peccatorum ipsi gratiae pacique resisierenl. Yer-
bum enim dieere, non ita videfur hic positum, ut tan-
lummodo illud inlelligatur quod per linguam fabrica-
mus, sed quod corde conceptum, etiam opere expri-
mimus. Sicul enim non confilentur Deum, qui lan-
lum oris sono confilentur, non eliam bonis operibus :
nam de his dictum est, ConfiienlurenimsenosseDeum,
faclis aulein neganl (Til. 1, 16). Ex quo manifeslum
esl dici aliquid faciis, sicul manifestum est negari ali-
quid factis. El sicut illud quod ait Aposiolus, Nemo
dicit, Dominus Jesus, nisi in Spirilu sanclo (I Cor. xu,
3 ); non polest recte inlelligi, nisi in factis dicerein-
telligalur. Non enim hoein Spiritu sanclo dicere pu-
tandi sunt, quibus ipseDominusdicit, Vtquidmihi di-
citis, Domine, Domine, et non facilis qum dico vobis
"(«)I Retracl.cap. 25.
EXPOSITIONISLIBER UNUS. giOG
( Luc. vi, 46) ? et illud, Non omnis qui mihi dicit,
Domine,Domine, inlrabit in rcgnumuailorum ( Matth.
vti, 21 ). Sie etiam qui lioc verbum, «iiod sme venia'
vulfintelligi Dominus, in Spirilum sanctum dicil, hoc
esi, qui desperans de gratia ei pace quam donal, in
peccatis suis perse\erandum sibi esse dicit, dicerein-
telligenuus est faclis : ul quomodoillifactis Dominum
negant, sic isli faclis dicani se in mala vila sua et per-
ditis moribus perseveraturos, et ita faciant, -hoc est
perseverent. Quod si faciunt, quis jam mireiur, aut
quisnon-iuleiligat, et DominumJesuni Christum per
illam comminationem ad pceni.enliam vocasse Ju-
deeos, uteisin secredenlibusgratiam pacemquedona-
ret; ethuic grathe pacique resislenfibus, et hoc mo-
do verbum atque blasphemiam in Spiritum sanctum
dicentibus, hoc est, in peccatis suis desperata alque
impia mentis obstinatione perseveranlibus, et adver-
sus Deum sine humilitaic corifessionisalque poeniten-
tiae superbienlibus, neque in hoc seeculo,neque in
futuro veniamposse concedi ? Quecsi ila sunt, oppor-
tunitate tractandi de gratia et pace, quoe nobis est a
Deo Palreet Domino nostro Jesu Christo, magna et
difficillimaeodem ipso Dominolargienle quoeslio dis
soluta est. Quisquisautem adhtic tJe rc lania diligen-
tiorem considerationem traclalionemque desiderat,
in Evangelii iracuiione atque in verbis Evangelista-
rum sibi desideranda esse cognoscat: et meminerit
nos nunc Epistolam Pauli aposfoli ad Romanos susce-
pisse tractandam, cujus Epistoloetextum consequen-
tem in aliis voluminibus, si Dominus voluerit, vesti-
gabimus, ut hujus jam landem iste sit modus.

Be subsequenti opere, vide lib. 1, cap. 24-, Retractationuni, a col. 622 , verbis, Post hunc
libram exposui, usque ad col. 623, verbis, Scripsit Apostolus. M.
* ,_,,,-.,..., - _., -, ,. . , —- . —~__r- ' i-..--—.
-—

_ HXPPCMENSIS EPISCOPI

PRJiFATIO. adhuc volentes esse sub oneribus Legis, .quae Domi-

1. Causa propter quam scribit Aposlolus ad Gala- niis Deus imposuerat, - non juslitiae servienlihus, sed
tas, haec est, ul intelligant gratiam Dei id secum peccalo, justam scilicet Legem injuslis hominibus
agere, ut sub Lege jam non sint. Cum enim praedi- dando ad demonslranda peccata eorum, non auft-
cata eis esset Evangelii gratia, non defuerunt quidam renda : non enim aufert peccata nisi gratia fidei, quae
ex circumcisione, quamvis Chrisliani nomine, non- per dilectionem operalur : sub hac ergo gratia jam
dum tamen tenentes ipsum gratioe beneficium, et Galatas constitutos, illi volebant consiituere sub one-
PP.BEKEDICTINOHtJM.
ADMOKITIO
castigatasest (hicIiber) ad eosdemeodicescumExpositioneEpistol»adBomanos:praelereaquead alterumThuaneum,
ad Albinensem,Michaelinum et Sergiensem.
Comparavimuspreeterea cas omnes editiones initio RetivetConfess. t. 1, memoratas. M.
(a) scripluscirciterChrisliannum594:scilicetAuguslinoadhucpresbytero,ex lib. 1 Retract.,capp.23 et 24.
 2107 EPISTQLiE AD GALATAS, S. AUGUSTINI| 2108
ribus Legis, asseverantes nihil eis prodesse Evange- Paulus aposlolus, per Christum jam totum Deum, id
lium, nisi circumciderenlur, el caeleras carnales Ju- est, omni ex parte immorlalem. Sit ergo testimonii
daici ritus observaliones subirent. Et ideo Paulum ejus .Tqualisauctorilas, in cujus honorem implet cla-
apostoium stispectum habere cceperant, a -quo illis rificaiio Domini, si quid habebat ordo (emporis mi- '
Evangelium praedieatumerai, tanquam non lenenlein nus. Ideo enim cum dixisset, Ei Deum Pairem, addi-
disciplinam coeierorumApostolorum, qtti Gentes co- dit, qui suscilavitillum a mortuis; ut eliam ex hoc
gebnnt judaizare. Ccsser.it enim talium bominum modo breviler jam a clarifieaiomissum se esse eom-
seandalis apristolus Petrus, et in simulalionemduclus memoraret.
eral, tanquam et ipse hoc sentiret, nihil prodesse 5. [Ib.1,5-5.] Graliavobiselpaxa Deo PatreelDo-
jentibus Evangelium, nisi onera Legis implerent: a minoJcsuChristo.GratiaDeieslquanobisdonanturpec-
qua simulatione idem aposlolus Paulus enm revocat, cala, ut reconciliemur Deo; paxaulem,quareconeilia-
sicut iu hac ipsa Epistola docet (Galat. n, 14). Talis mur Deo. Qui dedit seinetipsumpro peccalis noslris, ut
quidem quoestioesl et in Epistola ad Romanos : ve- cxnneretnosde prmsenlismculomaligno.Saeculumprae-
rumtamen videlur aliquid interesse, quod ibi con- sensmalignumproplerinalignoshomines,qui in eo sunt,
tentionem ipsam dirimit, lilemque componit, quaein- inielligendum est: sicut dicimus et malignam domum,
ler eos qui ex Judaeis, et eos qui ex Genlibus credi- proptermalignos iiilialiilaiilesin ea. Secundumvolunta-
deranl, orta erat, cum illi tanquam ex merilis operum lem Dei et Patris noslri, cui est gloria in smculasceculo-
Legis sibi reddilum Evangelii praemium arbitraren- rum, Amcn.Quanto igitur magis homines non debent
tur, quod praemium ineircumcisis lanquam immeritis arroganter ad seipsos referre, si quid operanturboni;
nolebanl dari; illi contra Judaeis se praeferre gesti- quando et ipse Dei Filius in Evangelio, non gloriam
rent, tanquam interfecioribus Domini: in hac vero suanf se quaereredixit (Joan. vm, 50), neque volun-
Epistola ad eos scribit, qui jam commoli erant aucto- tatem suam venisse flicere, sed voluntatem ejus qui
ritate illorum qul ex Judaeis erant, et ad observatio- eum misit (Id. vi, 38)? Quam volunlatem gloriamque
nes Legis cogebant; coeperantenim eis credere, tan- Patris nunc commemoravit Aposlolus, ut ipse quoque
quam Paulus aposlolus non vera praedicasset, quod Domini exemplo, a quo missus est, non se quaerere
eos circumcidi noluisset. Et ideo sic ccepit: Miror gloriam suam significaret, nec facere voluntatem
quod sic lam cilo Iransferiininiab eo, qui vosvocavitin suam in preedicalioneiEvangelii, sicut paulo post di-
gloriam Chrisli, in aliud Evangelium. Hoe ergo exor- cil: Si hominibusplucercm, Chrisli servusnon essem.
dio causee quaestionembreviter insinuavit. Quanquam (Galal.1,10). (
cum dicit se non ab ho- • &.
et ipsa salulatione, apostolum, [fb. i, 6-9.] Miror quod sic tam cito transferimini
minibus, neque per hominem (Id. i, 6, 1), quod in ab eo, qui vosvocavitin gloriam Christi, in aliud Evan-
nulla alia epistola dixisse invenifur, salis ostendif, et gelium, quod non esl aliud. Evangelium enim si aliud
illos qui lalia persuadebani,,non esse a Deo, sed ab est, praeier id qitod, sive per se, sive per aliquena
hominibus; et caeteris Apostolis, quantum ad auelo- Dominus dedit; jam nec Evangelium recte dici potest.
ritatem leslimonii cvangelici pertinel, imparem se Yigilanler aufem, cum dixissel, transferimini ab eo
haberi non oporlere'^ quandoquidem non ab homini- qui vos vocavil;adjunxit, in gloriam Christi, quam vo-
bus, neque per hominem, sed per Jesum Christum et lebanl illi evacuare, quasi fruslra venerit Christus, si
Deum Patrem se apostolum noverit. Singulaigitur ab^ jam circumcisio carnis atque hujusmodi opera Legis
jnso Epislolae veslihulo, permitienle Domino et ad- tantum valebant, ut per illa homines salvi flerent.
^uvanle studium noslrum, sic consideranda et tra- Nisi aliqui sunt conlurbanlesvos, el voientesconveiiere
efanda suscepimus. EvangeliumChrisli. Non quemadmodum istos contur-
2. [GALAT. cap. },f f . 1, 2.] Paulus apostolusnon bant, ita etiam convertunt Evangelium Christi, quia
ab hominibns, nequeper hominem,sedperJesum Chri- manct firmissimum : tsed tamen converlere volunt,
stum, et Deum Patrem, qui suscitavitillum a mortuis; qui ab -spiritualibus ad carnalia revocant inlentionem
et qui mecumsunt oinnes fralres, EcclesiisGalatim. Qui .credenlium. Illis enim ad ista conversis, manet
ab hominibus mittitur, mendax est; qui per hominem Evangelium non conyersum. Et ideo eum dixisset,
mittitur, polest esse verax, quia et Deusverax potest conturbantesvos, non^dixit, et convertenles, sed, vo-
ppr bominem mitlere : qui ergo neque ab hominibus, lenles, inquit, convertereEvangeliuinChrisli. Sed licet
neqtie per hominem, sed per Deum mittitur, abillo nos, aut angelus de cmlovobis evangelizaverilprmter-
verax est, qui etiam perhominem missos vcraces fa- quamquod evangelhavimusvobis,anathemasit. Yeritas
cit. Priores ergo Apostoli veraces, qui non ab homi- propter seipsam diligenda est, non propter homi-
nibus, sed a Deo per homineriimissi sunt, per Jesum nem, aut propter angelum, per quem annuntiatur.
Chrislum scilicet adhuc morlalem. Yerax etiam no- Qui enim propter anriunlialores diligit eam, potest
vissimus Apostolus, qui per Jesum Christum totum eliam mendacia diligere, si qua forte ipsi sua prolu-
jam Deum post resurrectionem ejus missus est(a). lerint. Sicut prmdiximus,et nunc ilerum dico, si quis
Priores sunl eaeleri Apostoli per Christum adbuc ex vobisevangelizaveritprmlerquamquod accepistis,ana-
parle hominem, id est mortalem: novissimus est thema sit. Aut praesenshoc praedixerat, aul qiiia ite-
ravit quod dixit, propterea voluit dicere, tSkut prm-
i («Qi Retract.cap, 24, n, i. diximus.Tameaipsa i|ieratio saluberrime inientionem
 S109 EXPOSITIONISLIBER UNUS. 2110
movet ad firmitatem relinendi eam, quaesic eommen- persequebar Eeclesiam Dei, et vaslaham^illam; et
dalur, fidem. proficiebamin Judaismo supra multos eoaetaneosmeos
5. [Ib. 1,10.] Modoergohominibussuadeo, an Deo? in genere meo, abundantius aimulator existens pater-
aut qumrohominibusplacere? Si adhuchominibuspla- narum mearum traditionum. J>Si persequendo et va-
cerem, Christi servus non essem. Nemo Deo suadel, stando EcclesiamDei proficiebatin Judaismo, apparet
quiamanlfestasunt illiomnia : sed hominibusille bene conlrarium esse Judaismum Ecclesiae Dei; non per
suadet, qui non se illis placere vult, sed ipsam quam illam spiritualem Legem quam acceperunt Judaei, sed
suadet veritalem. Qui enim placet hominibus, non ah per carnalem conversationem servitutis ipsorum. Et
ipsis suam gloriam quoerens, sed Dei, ut salvi fiant, si a.mulalor, id est, imitator paternarum suarum tra-
non jam hominibus, sed Deo placet: aut eerte jam ditionum persequebatur Paulus Ecclesiam Dei, pa-
cum et Deo placet simul et hominibus, non ulique ternae ipsius traditiones conlrariae sunt EcclesiaeDei,
hominibus placet. Aliudest enlm placere hominibus, non aulem Legis illius culpa est; Lex enim spiritua-
aliud et Deo et hominibus. Item qui hominihus pro- lis esl (Rom.vn, 14), nec carnaliter se cogit inlelligi:
pter veritatem placet, non jam ipse illis, sed veritas sed illorum vitium est, qui et illa quae acceperunt,
plaeet. Placerem aulem dixit quanlum in seipso est, carnaliler sentiunt, et multa etiam sua tradidernnt,
quantum ad ejus volunlatem attinef; ac si dicerel, dissolventes, sicul Dominus dicit, mandalum Dei,
placere vellem. Non enim si hoc eo non agenle pla- propter traditiones suas (Mallh. xv, 3).
ceat alicui, quasi propter seipsum, et non propler 8. [Ib. i, 15-19.] Cumaulem placuil Deo, qui me
Deum atque Evangelium quod annuntiat, superbiae segregavilde venlre.matris mem, el vocavilper gratiam
ipsius poiius, quam errori ejus cui perverse placet, suam, revelareFilium suumin me, ul annunliaremeuni
tribuendum est. Isle itaque sensus est: Modo ergo in Genlibus, continuo non acquievi cami ei sanguini.
hominibus suadeo, an Deo? aut quia hominibus sua- Segregafur quodammodo de ventre malris, quisquis a
deo, queerohominibus placere ? Si adhuc hominibus carnalium parentum consueludine coeca separalur:
quajrerem placere, Cbristi servus non cssem. Jubel acquiescit autem carni et sanguini, quisquis carnali-
enim Ille servis suis ut discant ab ipso mites esse et bus propinqrrreet consanguineis suis carnaliter sua-
humiles corde (Mailh. xi, 29). Quod nullo modo po- denlibus assentilur. Neque veni in Jerosolymam ad
test qui propter seipsum, id est propter suam quasi prmcessoresmeosApostolos,sedabii in Arabiam, el ite-
privalam et propriam gloriam, placere hominibus rum reversussum Damascum. Dginde post annos tres,
quaerit. Dicit autem et alibi, Hominibus suademus, ascendi Jerosolymamvidere Petrum, et mansi apud il-
Deo autem manifestatisumus (II Cor. v, 11); ut iniel- lum diebusquindechn.Si cum evangelizassetPaulus in
ligas quod hic ait, Hominibus snadeo, an Deo? non Arabia, postea vidit Petrum, non ideo ut per ipsum
uliqueDeo, sed hominibussuadendum. Non ergo mo- Petrum disceret Evangelium; nam ante eum utique
veat quod alibi dkx.it,-Sicul et ego omnibus per omnia vidisset: sed ul fraternam charitaiem eiiam corporali
placeo: addidit enim, Non qumrensquod mihi prodest, nolilia cumularel. Alhimaulem Apostolorumnon vidi,
sed quodmullis, ut salvi fianl(l Cor. x, 53). Nulli au- nisi Jacobum fratrem Domini. Jacobus Domini fraler,
lem prodest, ut salvus fial, si homo ei propter se- vel ex filiis Joseph de alia uxore, vel ex cognatione
ipsiim placeat: qui non placet utililer, nisi cum pro- Mariaematris ejus debetintelligi.
pler Deumplacel, id est, ut Deus placeat et glorifice- 9. [Ib. i, 20-24.] Qum aulem scribo vobis, ecce co-
tur, cum dona ejus attenduntur in homine, aut per ram Deo, quia non menlior. Qui dicit, Ecce coramDeo,
minislerium hominis aceipiuntur; cum autem sic quia non menlior, jurat utique. Et quid sanctius hac
homo placet, non jam homo, sed Deus placet. Utrum- juratione? Sed non est contra praeceptumjuratio quae
que ergo recle dici polesl; et, Ego placeo, et, non a maloesl, nonjuraniis, sed incredulitalis ejus cui ju-
ego placeo. Si enim adsit bonus intellector,' piusque rare eogilur. Nam hinc inlelligitur ita Doininuni pro-
pulsator, patebit utrumque, et nulla inter se repu- hibuisse a jurando, ut quanlum in ipso est quisque
gnanfia repellet inlrantem. non juret: quodmulti faciunt in ore habentes jura-
6. [Ib. i, 11, 12.] Notum enim vobis facio, fratres, tionem tanquam magnum aut suave aliquid. Nam uti-
Evangelium,quod evangelizatumest a me, quia non est que Aposlolus noverat proeceptumDomini, et juravit
secundumhominem.Neque enim ego ab homine accepi tameu. Non enim audiendi sunt, qui bas juraliones
illud, neque didki, sed per revelalionemJesu Christi. esse non putant. Quid enim facient de illa, Quotidie
Evangelium quod secundum hominem est, menda- morior, per gloriam vestram, fratres, quam habeo in
ciuin est. Omnisenim homo mendax (Psal. cxv, 11) -. Chrislo Jesu Domino nostro (I Cor. xv, 51) ? quam
quia quidquidveritalis invenitur in homine, non est graeca exemplaria manifestissimam jurationem esse
ab homine, sed a Deo per hominem. Ideo jain quod convincunl (o). Quanlum ergo in ipso esl, non jurat
seeundum hominem est, nec Evangelium dicendum Apostolus : non enim appetit jurationem cupiditate
est: quale illi aflerebant, qui in' servitutem ex liber- aut delectatione jurandi. Ampliusestenim quam, Est,
tate attrahebant eos quos Deus ex servitute in liber- esi; Non, non . et ideo a malo est (Malth.y, 37), sed
tatem voeabat. * iiifirmitatis aut iucredulitatis eorum qui non aliler
~
7. pb. i, 15,14.] Audistis enim conversationem
meam aliquando in Judaismo, uuia supra modum - (a) Vid. lib. 1 de Serm.Dom.in monte,cap. d7, n. Si.
 ml EPISTOLJi AD GALATAS, S. AUGUSTM • 2112
.movenlur ad fidem. Deinde veni in parlcs Sijrim, et ei pottiit exforqueri ut cireumcideretur, quia illi qui
Cilkim. Eram aulem ignolus fack Ecclesiis Judmm, subintroierunl,dicit, proscultaxelibertatemeorum, ve-
qum in Chrislo sunt. Animadvertendtim, non in sola hementer observabantjet cupiebaut circumcidiTilum,
Jerosolyma Judaeos in Chrislum credidisse, nec tam ut jam circumcisionem, etiam ipsius Pauli atlesta-
paucos fuisse, ut Ecclesiis Gentiiimmiscerenlur; sed tione el consensione, tanquam saluti necessariam
tam multos, ul ex illis Ecclesiaefierenl. Tanium aulem pnediCarent; et sic eos, ut ait, in servilutemredige-
audientes erant quia qui aliquando nos persequebalur, rent, id est, sub oneraiLegis servilia revocarent. Qui-
nunc eVamjcthalfidem quam aliquandovaslabat; et in bus se nec ad horam,,id est, nec ad tempus cessisse
me magnificabanlDeum.Hoc esl quod dicebat, non se dicit subjeclioni,ut veritas Evanaetii vermancret ad
placere hominibus, utique per seipsum, sed ul in illo Gentes.
magnificarelur Deus : hoc esl quod eiiam Dominus 12. [Ib. n, 6-9.] Denolabant autem suspectumque
dicil, Luceanl opcravestra coram hominibus,ut videant haberi volebant invidi apostolum Paulum, quod ali-
bona facta vestra, et glorificentPalrem veslrum qui in quando persecutor Ecclesiarum fuerit; el ideo dicit,
ccelisest (Mallh. v, 16). De his autem qui videniuresse aliquid, quales aliquando
10. [lb. n, 1, 2.] Deindeposi annos qualuordecim fuerint, nihil mea interesl.Quiaet qui videntur esse ali-
iterum ascendi Jerosolymam cum Barnaba, assumplo quid, carnalibus homiriibusvidentur esse aliquid: nam
etiamTilo. Tanquam testimoniis pluribus agit, cum non sunt ipbialiquid. Et si enim boniminislriDei sunt,
etiam islos nominat. Ascendiaulem secundum revela- Clirisius in illis est aliquid, nonipsi per se. Namsi ipsi
tionem: ne moveret eos quare vel 'tunc ascenderil, per se essent aliquid, jsemper fuissent aliquid. Quales
quo tam diunon aseenderat. Quapropler si exreyela- aliquandofuerint,idesl,quiaetipsipeccatOres fuerunt,
lione ascendit, time proderal ul ascenderet. Et exposui nihilsuadicit interessei:quia Deushominispersonamnon
iltis Evangeliumquod prmdko in Genlibus; seorsnm accipit, id est, sine pefsonarum acceptione omnes ad
autein his qui videniur*. Qudd seorsum exposuitEvan- salutem vocavit, non reputans illis delieta eorum. Et
gelium eis qui eminebaritin Ecclesia, cum jam illud ideo abseiuibus illis qui priores facti eraut aposloli,
exposuisset coram omnibus, non ide% faclum est, Paulus a Domino perfectus est: ut quando eum eis
quod aliqua falsa dixeral, ut seorsum paucioribus contulit, nihil esset quod perfectioni«jus adderent;
vera diceret: sed aliqua tacuerat, quaeadhuc parvuli sed potius viderent ejumdemDominum Jesum Chri-
porlare non polerant; qualibus se ad Corinlhioslac slum, qui sine personarum acceptione salvos facit,
dicit dedisse, non escam (I Cor. m, 2). Falsum enim hoc dedissePaulo ul niinislraret Gentibus, quod etiam
dicere nihil licet; 3liquando autem aliquid veri ta- Petro dederat ut ministrarel Judaeis.Non ergo inventi
cere, ufile est. Perfectionem ipsius opus erat ut sci- sunt in aliquo dissentire ab illo, ut cum ille se perfe-
rent coeteriApostoli. Non enim sequebalur ut, si fi- elum Evangelium accepisse dieeret, illi negarent, et
delis essct, veramque et reclam tenerct fidem, jam aliquid vellent tanquam imperfecio addere: sed e
etiam aposlolus esse deberet. Ulud autem quod sub- contrario pro reprehensoribus imperfectionis, ap-
jungit, Ne forie in vcwuumcurro, aui cucurri, non ad probatores perfeclionis fuerunt. Et dederunt dextcrus
illos cum quibus seorsum conttilit Evangelium, sed ad societalis, id est, consenserunt in societatem, et pa-
istos quibus scribil, quasi per interrogationem dictum ruerunt voluniaii Domlini,consentientes ul Paulus et
intelligendum est; ut ex eo appareret non eum in Barnabas irentad Genles,ipsi autcmin circumcisionem,
vacuum currere aut cucurrisse, quia jam etiam atte- quae praeputio, id est, Geniibus contraria videtur.
stalione caelerorum nihil ab Evangelii veritale dis- Nam etiam sic potesi inlelligi, quod ait, e contrario,
sentire approbalur. ut ordo iste sit: Mihi enim qui videntur aliquid, nihil
11. [Ib. II, 5-5.] Sed neque Titus qui mecum eral, apposuerunt L, sed e conlrario, ut nos quidem in
inquil, cum essel Grmcus,compulsus est circumcidi. Gentes iremus, quos sunl contrarioe eircumcisioni,
Quamvis Tims Greeeusessel, ct nulla eum consuetudo ipsi autem in circumcisionem, consenserunt mihi et
aut cognalio parenlum cireumcidi cogerel, sicut Ti- Bamabae; hoe est, dexterassocietalisnobis dederunt.
molheum, facile tamen etiam istum circumcidi per- 15. Neque in contumeliam praecessorumejus pufet
misissel Apostolus. Non enim tali circumcisionesalu- quis ab eo dictuni , Qui videntur esse aliquid, quales
_ lem docebal auferri, sed si in ea constitueretur spes aliquandofuerint, nihil mea interest. Ef illi enim tan-
salutis, boc esse contra salulem osiondebat. Poteral quam spirituales viri yolebant resisti carnalibus , qui
ergo ut superfluam oaquo animo tolerare, secundum putabant aliquid ipsos esse , et non potius Christum
senlenliam quam alibi dixil : Circumcisionihil est, et in cis; multumque gaudebant, cum persuaderelur
prmpulium nihil est; sed observatiomandaiorumDei hominibus, et seipsos pracessores Pauli, sicut eum-
(I Cor.\u,l9).Propiersiibinlroduclos aulem falsosfra- dem Paulum, ex peecatoribus justificatos esse a Do-
tres non esl compulsus Tilus circumcidi : id est, non mino, qui personam hominis non accipit : quia Dei
1 LovauiensescodicisAmandiensisauctorilatereponunt, gloriam quaerebant, non suam. Sed quia earnales et
his qui videbanturessealiquid. Caelerislamen iibrisabest, superbi homines, si quid de vita ipsorum proelerila di-
essealiquid, quo etiam in antiquis CorbeiensibusBibliis
carel Milgata; atque haecibi habet, his qui videbantur, citur, irascuntur, et in eontumeliam accipiuut; ex
sicn_ue tres Mss.Mc: at alii octo,necnonAm.et Er., his
qui videnlur.Ponoin grascoesl, tois docousi,idest eisqui 1 Am.Er. et Mss.decem, mild enimqui videntur,mhd
emiuentin Ecclesia,uti interjjrelalrirAttgusiimis.- apposueriOit;nec haberil, aliquid.
 EXPOSITIONISLIBER UNUS. - 2114
2il5
animo suo eonjiciunt Apostolos. Petrus autem et Ja- rum, in qua natus atque educatus erat (quanquam
cobuset Joannes honoraliores in Apostoliserant, qnia apud Genleseam non servaret) : sed objurgattisest,
ipsis tribus se in monte Dominus oslendit in signifi- quia Genlibus cam volebal imponere , cum vidisset
catione regni sui, cum anle sex dies dixisset : Sunt quosdam venisse ab Jacobo, id est, a Judaea; nam
hic quidamde circumstanlibus,qui non guslabuntmor- Ecclesiae Jerosolymitanae Jacobus praefuil. Timens
tem, donecvideantFilium hominis in regno Pairis sui . ergo eos qui adhuc putabant in illis observationibus
(Matth. xvi, 28). Nec ipsi eranl cqlumnac, sed vide- salutem conslilutam , segregabal se a Genlibus , et
banlur. Noverat enim Paulus sapientiam a>dificasse simulate illis consenliebat ad imponenda Gentibus
sibi domum, el non tres columnas constituisse, sed illa onera servitutis : quod in ipsius objurgationis
seplem (Prou. ix , 1) : qui numerus vel ad unitatem verbis satis apparel. Nonenim ail, Si tu, cumJudceus
Eeclesiarumrefertur (solet enim pro universo poni, sis , Genliliter, et non Judaice vivis, quemadmodum
sicut in Evangelio dictum est, Accipietin hoc smculo rursus ad consuetudinemJudaeorumreverteris ? sed,
seplies [d] tantum [Mutth. xix, 29]; ac si diceret, quemadmodum,inquit, Genles cogisjudaizare? Quod
Quasinihil habentes,et omnia possidentes[II Cor. VI, autem boc ei coram omnibusdixit, necessitas coegit,
10]. Unde eliam Joannes ad septem scribil Ecclesias ut omnes illius objurgatione sanarcntur. Non enim
*
[Apoc.1,4], quaeutique universalis Ecclesiee per- utile erat errorem qui palam noceret, in secreto
sonam gerunt); vel certe ad septenariam operationem emendare. Huc accedit quod firmilas et charitas Pe-
Spirilus sancli magis referlur septenarius numerus tri, ,cui ler a Dominodictum esl, Amasme? pasceoves
columnarum, sapientieeet inlelleetus, consilii et ior- meas (Joan. xxi, 15), objurgalionemtalem poslerioris
tiludinis, scientiaeet pietalis, et limoris Dei (lsai. xi, pastoris pro salule gregis libentissime suslinebat.
2, 5), quibusoperationibus domus FiliiDei, hoc est, Nam erat objurgatore suo ipse qui objurgabatur mi-
Ecclesia conlinelur. rabilior, et ad imitandum diffieilior.Faciliusest enim
14. [lb- ii, 10.] Quod aulem ait, Tantum ut paupe- videre quid in alio corrigas, atque id vituperando vel
rum memoresessemus,quodel sludui hoc ipsumfacere: objurgandocorrigere, quam videre quid in te corri-
communiscura eratomnibus^postolis de pauperibus gendtmi sit, Iihenterque eorrigi, vel per teipsum,
sanctorum , qui erant in Judaea, qui rerum suarum nedum per alium; adde posleriorem, adde coram
venditarum pretia ad pedes Apostolorumposuerant omnibus. Yalet autem boc ad magmim humilitatis
(Aci. iv , 55). Sic ergo ad Genles missi sunt Paulus exemplum, quse maxima esl disciplina cbristiana :
et Barnahas, ut EcclesiaeGentiumquaehoc non feee- lmmililaie enim conservatur charitas. Nam nihil
rant, ministrarent, liorlalione ipsorum, eis qui hoe eam citius violat quam superbia. Et ideo Dominus
fecerant : sicut ad Romanos dicil, n Nuncautem per- non ait, Tollitejugum meum el discite a me quoniam
gam Jerusalem ministrare sanclis : placuit enim Ma- quatridtiana de sepulcris cadavera exsuscilo, alque
cedoniaeet Achaiaecommunioiiem aliquam facere in omnia daemoniade corporibus hominum morbosque
pauperes sanctorum, qui sunt in Jerusalem. Placuit depello, el cecterahujus modi :-sed , Tollite, inquit,
enim illis, efdebilores eorum sunt. Si enim spiritua- jugummeum, et discile a me quia milis sum, el humilis
libus eorum communicaverunt Genles, debent et in corde (Malth. xi, 29). Illa enim signa sunt rerum spi-
carnalibusminislrare eis (Rom. xv, 25-27). ritualinm : mitem autem esse et humilem cliaritatis
15. [Ib. n, 11-16.] In nullam ergo simulationem conservatorem *, res ipsaespirituales suul, ad quas
Paulus lapsus erat, quia servabat ubique quod con- per illa ducunlur, qui oculis corporis dedili fidem in-
gruere videbat, sive Ecclesiis Gentium , sive Judeeo- visibilium, quia jam de nolis usitatisqiie non possunt,
rum, ut nusquam auferret consuetudinem, quoeser- de novis et repenfinis visibilibusquaerunt. Si ergo et
vata non impediebat ad obtinendum regnum Del: illi qui cogebant Gentes judaizare, didicissent mites
tanlum admonensne quis in superfluisponeret spem csse et humiles corde, quod a DominoPeirus didice-
salutis, etiam si consuetudinem in eis propler offen- ral; saltem correcto tanto viro ad imilandum invi-
sionem infirmorumcustodire vellet. Sicut ad Corin- larentur, nec putarent Evangelium Christi justilioe
thios dicit: t Cireumcisus quis vocatus est ? non suae lanquam debilum redditum : sed scientes quo-
adducat praspulium.In praepulio quis vocaius est ? niam non justificalur homo ex operibus Legis, nisi
non cireumeidatur. Circumcisionihil est, et praepu- per fidein ChrisliJesu, ut impleat opera Legis, adju-
lium nihil est; sed observatiomandalorumDei. Unus- vanle infirmilatem suam , non merito suo, sed gra-
quisque in qua voeatione vocatus est, in ea perma- lia Dei; non exigerenl de Genlibus carmiles Legis
neat i (TCor. vn, 18-20). Hoc enim ad eas consuetu- observaliones, sed per ipsam graliam fidei, spiritua-'
dines vel conditionesviloeretulit, quae nihil obsunt lia opera Legiseos implereposse cognoscerent.Qtio-
fidei bonisque moribus. Non enim si lalro crat quis- niam cx operibus Legis, cum suis viribus ea quisque
que cum vocalus est, debet in lalrocinio permanere. tribuerit, non gratioemiseranlis Dei, non justificabi-
Petrus autem cumvenisset Antiochiam, objurgafus tur omnis caro, id esl, omnis homo, sive omnes car-
est a Paulo, non quia servabat consueludinemJudaeo- naliter seniienies. Et ideo illi, qui cum jam essent
sub Lege, Chrislo crediderunt,,non quia justi erant,
1 Am.etEr. eonsentienlibus decemMss.,qumutiqueuni- sed ul justificarentur, veneruul ad gratiam fidei.
versiialisEcclesim.
(a) Fortein graecoerat, heplapidsiona. 1 IlaMss.At editi,clmritatisconservatio
esl,Resipsm,etc,
2115 EPISTOL^ AD GALATAS, S. AUGUSTINI 2116
16. [Ib. ii, 15-iS.] Peccatorum aulem nomen Gen- illa est enim potius quam sub illa; qnia non sua vita
tibus imposuerant Judaei,jam vetusla quadam super- vivit, cui coercendae Lex imponilur. Ut enim sic di- -
bia, tanquamipsi justi esseut, videndo stipulam in cam, ipsaquodammodoLege vivit1, qui cum dileclione
oculo alieno, el non trabem in suo. Secundum eorum justiliae juste vivit, non proprio ac transiiorio, sed
morem loculus Apostolus ait, Nos nalura Judmi, el communi ac stabili gaudens bono. Et ideo Paulo non
7ionex Genlibuspeccatores;id est, quos appellantpec- eral Lex imponenda, qui dicil, Vivo aulem jam non
catores, cum sint el ipsi peccatores : Nos ergo, in- ego, vivitveroin me Christus.Quis ergo audeal Christo
quit, nalura Judmi, cum Gentiles non essemus, quos Legem imponere, qui vivil in Paulo ? Non enim audet
ipsi peccalores appellant, tamen et nos peccatores hi quis dicere Christum non recle vivere, utei coercendo
Christo Jesu credidimus, ut juslificemur per fidem Lex imponenda sit. Quod aniem nunc vivo,inquit, in
Chrisii. Non autem quaererentjustificari, nisi essent carne; quia non possel dicere Clirislum adbuc mor- j
peccalores. An forte quia in Christo voluerunt ju- talilervivere, vitaautem in camemorlalis esl; in fide,
stificari, peccaverunt? quia, si jam jusli eranl, iriquit, vivo Filii Dei r ut etiam sic Chrislus vivat in
aliud quaerendo uiique peccaverunt: sed, si ila est, credenle, habitando in inleriore homine per fidem
inquit, ergo Christus peccati minisler esl. Quod uli- (Ephes. iii, 16, 17), ut postea per speciem impleat
que non possunt dicere, quia et ipsi qui nolebant eum, cum absorptum fuerit mortale a vila (II Cor. v,
nisi circumcisis Genlibus tradi Evangelium, in Chri- 4). Ut autem oslenderet quod vivit in illo Christus, et
sto crediderant. El ideo quod dieit, Absit, non so- quod in carne vivens in fide vivil Filii Dei, non me-
lus, sed cum ipsis dicit. Destruxit aulem superbiam rili sui esse, sed gratiaeipsius : Qui me, inquit, dilexit,
glorianlem de operibus Legis, quaedeslrui et deberet el iradidit seipsum pro me. Pro quo ulique, nisi pro
el posset, ne gralia fidei videretur non necessaria, si peccatore, ut eum justificarel? Et dicit hoe qui Ju-
opera Legis eliam sinc illa juslificare crederentur. Et daeusnatus el educatus erat, el abundaniius aemtila-
ideo preevaricatorest, si rursus illa eedificat, dicens lor exstiterat paternarpm suarum tradilionum. Ergo si
quod opera Legis eliam sine gratia juslifieanl, ul Chri- el pro falibus se tradidit Chrislus, eliam ipsi pecca-
slus peccali minister invenialur. Posset ergo illi objici tores erant. Non ergojmeritis jusiiliae suaedalum di-
dicenli, Si enim qumdestruxi, hmceademrursus mdi- cant, quod non opus efat justis dari. Non enim veni
fico, prmvaricatoremmeipsum consliluo, Quid ergo, vocarejustos, ait Dominus, sed peccalores (Matth. ix,
quia fidemChristi oppugnabasanlea, quam nunc aedi- 15): ad hoc utique, ne sinl peccalores. Si ergo Chri-
ficas, praevaricatoremte consliiuis ? Sed illam non stus me dilexit, el tradidit seipsum pro me; non irri*
destruxit, quia destrui non potesl. Hanc aulem su- tam faciogratiam Dei, ut dicam per Legem esse justi-
perbiam vere destruxerat, constanterque deslruebat, tiam. Nam si per Legemjuslilia, ergo Christusgralis
quia destrui poterat. Et ideo non ille praevaricalor morluus est: id est, sine causa mortuus est, quando
est, qui rem veram cum conaretur destruere, el post- per Legem, id est per opera Legis quibus Judaeicon-
ea veram esse ac deslrui non posse cognosceret, te- fidebant, possetessejustitia in hominibus. Gratisau-
nuil eam ut in ea aedificaretur: sed ille praevaricalor tein morluum Chrislum nec illi dieunt quos refellit,
esl, qui cum destruxerit rem falsam, quia destruipo- quoniam Christianos se volebant haberi. Non ergo
test, eam rursus eedificat. recle per illa Legis opera Cliristianosjuslificari sua-
17. [Ib. II, 19-21.] Mortuumautem se Le<?idicil, ut debanl. [
jam sub Lege non esset, sed lamen per Lecjem:sive 18. [Ib. m, i.] Quibus recte dicit, 0 siulli Galatm,
quia Judaeuserat, et tanquam paedagogumLegem ac- quis vos fascinavit? Quod non recte dicerelur de his
ceperal, sicut postea manifeslal (Galal. m, 24). Hoc qui nunquam profecissent, sed de bis qui ex profectu
autem agilur per peedagogum,ut non sit neeessarius defecisseut.'AntequorumoculosChrislusJesus proscri-
paedagogus: sicut per ubera nutritur infans, ut jam ptus est, crucifixus: hpc esl, quibus videntibus Chri-
uberibus non indigeat; et per navem pervenilur ad slus Jesus haereditatemsuam possessionemquesuam
patriam, ut jam navi opus nonsit. Sive per Legemspi- amisit; his utique auferenlibus eam, Dominumque
ritualiier intellectam Legi mortuus esl, ne subea car- inde expellentibus, qui ex gratia fidei per quam Chri-
naliler viveret. Nam hoc modo per Legem Legi ut stus possidet Genles, ad Legis opera eos qui cre-
morerenlur volebal, cum eis paulo post ait, Dkite diderant revocabanl', auferendo illi possessionem
niihi, sub Lege volenlesesse, Lcgemnon legistis? Scri- suam, id esl, eos in quibus jure gratiee fideique
ptum esl enim quod Abrahamduos filioshabuit (ib. iv, inhabitabat. Quod in ipsis Galalisaccidissevult videri
21,22), eic, ut per eamdem Legemspiritualiler intel- Apostolus: nam ad lioc pertinet quod ait, Ante quo-
leclam morerentur carnalibus observationibus Legis. rum oculos. Quid eniin lam ante oculos eorum couii-
Quod autem adjungit, Vt Deovivam;Deo vivilquisub git, quam quod in ipsis conligil?Cum aulem dixisset,
Deo est; Legi autem, qui sub Lege est: suh Legeau- Jesus Christus proscriplus esl, addidit, crucifixus:ut
lem vivit, iii quantum quisque peccalor est, id est, in hinc eos maxime moyeret, cum considerarentquopre-
quanlum a velere homine non esl muiatus; sua enim lio |emerit possessionem, quam in eis amittebal; ut
vita vivit, et ideo Lex supra illum esl; quia qui eam parum essel gratis eum moriuum, quod superius dixe-
non implet, infra illam est. NamjustoLex posila non rat. Hlud enim ita sonat, tanquam non pervenerit ad
est (I Tim. i, 9), id est imposita, ut supra illum sit: iu 1 sicaliguotMss.At
edi"i,ipsamquodainmodolegemvivit.-
 EXPOSITIONISLIBER UNUS. *
2U7 2H8
possessionem, pro qua sanguinem dedif. Proseripto rum Iegitur (Acl. n). Hoc aulem faclum erat apud
autem eliam quoe tenebat, auferunlur: sed heecpro- Galalas anfequam isti ad eos pervertendoselchcum-
scriptio non obesl Chrislo, qui eliam sic per divini- cidendos venissent. Iste orgo sensus est: Si in illis
tatem Dominusest omnium; sed ipsi possessioni,quae operibus Legis esset salus vestra, non vobis Spirilus
hujus graliaecultura caret. sanclus nisi circumcisis daretur. Deinde inlulit: Sk
19. flinc jam incipit demonstrare quemadmodum slulti eslis,ut cumspirilucmperitis,nunccarne consum-
gralia fidei sufflciat, ad justificandum sine operibus memini.Ilocestquod superiusin exordio dixerat: ATidi
Legis; ne quis diceret non se quidem operibus Legis aliquisunt conlurbantesvos,el volentesconverlereEvan-
tantum totam hominis juslificalionem tribuere, sed gelium Chrisli (Galat. i, 7). Conturbatio enim ordini
neque tanlum gratiae fidei, ex ulroque autem perfici contraria est: ordo esl autem a carnalibus ad spiri-
salutem. Sed hsec quaestiout diligenter tracletur, ne tualia surgere, non ab spiritualibusad carnalia cadere,
quis fallatur ambiguo, scire prius debet opera Legis sicut islis acciderat. Et haec est Evangelii conversio
biparlita esse. Nam pariim in sacramentis, partim relrorsus : quod quia bonum non est, non est Evan-
vero in moribus accipiuntur. Ad sacramenta perli- gelium, cumhoc annuntiatur. Quod autem dicit, Tanla
nent, circumcisio carnis, sabbatum temporale, neo- passi eslis; mullajam pro fide loleraverant, non timo-
meniae,sacrificia, atque omnes hujusmodi innumeree re,tanquamsub Legeposiii, sedmagisin ipsispassio-
observaliones. Ad mores autem, Non occides, Non nibus charitate limorem vicerant: quoniam charitas
mmchaberis,Non falsum ieslimoniumdices (Exod. xx, Dei diffusaest in cordibus eorumperSpirilumsanclum
13-16), et lalia caetera. Numquidnam ergo Aposlolus quem acceperunt (Rom. v, 5). Sinecausaergo, inquit,
ita polest non curare utrum christianus homicida aut tanta passi eslis, qui ex cbaritate, quoein vobis lanta
moecliussit, an castus atque innocens; quemadmo- susfinuit, ad timoremrelabi vultis. Si lamensinecausa
dum non cural ulrum circumcisus carne, an praepu- tanta passi eslis. Quod enim sine eausa iactum dici-
tiatus sit ? Nunc ergo de his operibus maxime tractat, tur, superfltmm est; sttperfluum aulem nec prodest,
quaesunt in sacrameutis, quanquam et illa interdum nec nocet: hoc vero videndtim esl, ne ad perniciem
se admis.ceresignificet. Prope finem aulem Epistolae, valeat. Non enim hoc est non surgere, quod est ca-
de liis separatim tractabit, quae sunt iri moribus : et dere: quamvis isti nondum cecidissent, sed jam In-
illud hreviter, hoc autem diutius.Haecenim onera po- clinarentur utcaderent. Nam ulique adhuc in eisSpi-
tius imponi (a) Genlibus quorum ulilitas in intelleclu rilus sanclus operabatur, sicut consequenier dicit:
est: nam haecomnia exponuntur Christianis, ut quid Qui ergo tribuit vobisSpirilum, el vhiules operatur in
valeant, tanturn intelligant, non eliam facere cogan- vobis, exoperibusLegis, ancx audilu fidei? Responde-
tur. Iii observalionibus aulem, si non infelliganfur, tur, Ulique ex auditu fidei, sicut superius traclalum
servilus sola esl; qualis erat in populo Judaeorum,et est. Deinde adhibet exemplum patris Abraham, de
est usqueadhuc: si autem et observentur illa, et in- quo in Epislola ad Romanos uberius apertiusque dis-
lelligantur, non modo nihil obsunt, sed etiam prosunt serlumest(jRom.iy,5). Hocenim maximein eo viclo-
aliquid,silempori congruant; sicutab ipsoMoysePro- riosum est, quod anlequam circumcideretur, deputata
phetisque observata stint, congruentibus illi populo, esl fides ejus ad jusliiiam, et ad hoc reclissime refer-
cui adhuc lalis servitus utilis eral, ut sub timore cu- tor quod ei dictum est, Quia benedicenturin le omnes
stodirelur. Nihil enim tam pie terret animam, quam gentes (Gen. xxn, 18): imitatione utique fidei ejus,
sacramentum non intellectum : inielleclum autem, qua jusiificalus esl etiam anlc sacramentum circum-
gaudium pium parit, et celebratur libere, si opus est cisionis, quod ad fidei signaculum accepitJ, et ante
lempori; si autcm non est opus, cum suavitale spiri- omnem servitutem Legis, queemulto posl data est.
luali tantummodo legitur, el traclatur. Omne aulem 21. [Ib. III, 10-12.] Quod aulem ait, Qukumque
sacramenlum cum intelligilur, aut ad contemplatio- enimex operibusLegissunt, sub nialedictosunl Legis;
nem veritatis refertur, aut ad bonos mores. Coritem- sub timore vult intelligi, non in libertate : ul scilicet
platio verilatis in solius Dei dilectione fundata est: , corporali proesentique vindicta vindicaretur in eos
honi mores in dilectione Dei el proximi, in quibus .qui non permanerent in omnibus quoe scripla sunt
duobus prascepiistolaLexpendet el Prophetae(ilfaM/i. in libro Legis, ut facerent ea; huc quoque accederet,
xxu, 57-40). Nunc igitur quemadmodum circumcisio ut in ipsa corporum poanaetiammaledicti ignominiam
carnis, et ceeterahujusmodiLegis opera, ubi jam gra- formidarent. Ille autem juslificatur apnd Deum, qui
lia fidei esl, non sint necessaria, videamus. eum gratis colit, non scilicet cupiditate appelendi
20. pb. ni, 2-9.] Hoc solum, inquil, volo discerea aliquid ab ipso praeteripsum, aut iimore amittendi.
vobis: Ex operibusLegis Spiritum accepistis,"anexau- In ipso enim solo vera nostra beatitudo atque perfecta
ditu fidei? Respondelur: Utique ex auditu fidei. Ab esl; et quoniam invisibilisest oeulis carncis, fide
Apostolo enim praedicataest eis fides, in qua praedi- colilur, quamdiu in hae carne vivimus, sicut supra
catione utique adventum et praesenliam sancli Spiri- dixit-, Quod aulemnunc vivoincarne, in fide vivoFilii
tus senserant: sicutillo temporein novitale invilaiio- Dei (Galat. n, 20) ; et ipsa est justilia. Quo pertinet
nis ad fidem etiam sensibilibus miraculis praesentia quod dictum est, Quia juslus ex fide vivit. Hinc enim
sancti Spiritus apparebat, sicul in Actibus Apostolo-
*MSS.novem,quod-fideisignaculumaccepit; prater-
i (a) Forte,prohibetimponi,aut, potiusexponit. misso,ad,
2H9 EPISTOL^E AD GALATAS, S. AUGUSTINli 2120
osteudore voluit quia in Legfcnemo justificalur, quia ejus : aiunt enim propterea non esse dicium, Male-
scriptum esl juslum ex fide vivere. Quare iiiteiligen- dictus omnis, qui figilur in liguo; srd, qui pendain
dum esl in Lege, quod nuiic ail in operibusLegis, ligno; quia non bic iDominus sigmficatu^ e-u, sed
diclum essc; et hoc istis qui, in circumcisione car- ille qui se laqueosuspendit: nimis errani, nec atten-
nis et talibus ohservalionibusconlineniur : in quibus dunt se conlra Apostolum disputare, qtii ail, Chri-
qui vivil, ita in Lege esl, ul sub Lege vivat. Sed stus nos redemit-de mmedicloLegis, factus pro nobis
Legem, ul diclum est, pro ipsis operibus Legis nunc maledklum ; quia scriplumest, Malediclusomnis qui
posuit, quod in poslerioribus manifestalur. Ait enim : pendel in ligno. Qui crgo pro nobis factus est riiale-
Lex autemnon est ex fide, sed qui feceritea, vivet in dictum, ipse ulique pependil in Iigno, id est, Chri-
illis. Non ait, Qui fecerit eam, vivet in ea ; ut inlel- stus, qui nos liberavit a maledicto Legis; ut non _am
ligas Legem in hoc Ioco pro ipsis operibus positam. limore justificaremur in operibus Legis, sed fide
Qui atilem vivebanl in liis operibus , timebant utique apud Deum, quoenon per timorem, sed perdilectio-
ne, si non ea fecissent, lapidalionem, vel crucem, nem operatur. Spiritus enim sanctus , qui hoc per
vel aliquid hujusmodi paterenlur. Ergo qui fecerilea, Moysendixit, ulrumque providit *, ut et timorevisf-
inquit, viveMn illis; id est, habebit praemium, ne bilis pcenaecustodirentur qui nondum polerant ex
ista morle puniatur. Non ergo apud Deum, cujus ex invisibilium fide vivere; et ipse timorem istum sol-
fide si quis in hac viiavixerit, cum hinc excesserit, verel suscipiendo quod timebatur, qui timore sublato
tunc eum magis habebit praesenlissimumpraemium'. donum dare poterat charitatis. Nec in hoc quod ma-
Nonilaque ex fide vivit, quisquis praesentia quaevi- ledictus est appellatus qui pendet in ligno, contume.-
dentur, vel cupit, vel limet; quia fides Dei ad invi- lia in Dominumputanda est. Ex parte quippe mortali
sibilia perlinet, quoe post dabuntur. Nanf est ista pependit in ligno : morlalilas autem unde sit, notum
quaedam in operibus Legis justitia (quando sine suo cst credentibus ; cx pcenaquippe est, et maledictione
-
praemio relicla non est), ut qui feeerit ea, vivatin peccaii primi homiriis, quam Dominus suscepit, et
eis. Unde el ad Romanos dieit : Si entm Abrahainex peccala nostra pertulit in^corpore suo super lignum
operibus juslifuatus esl, habel gioriam, sed non ad (I Petr. n, 24). Si ergo diceretur, Morsmaledicta est;
Deum (Rom. iv, 2). Aliud est ergo, non juslificari; nemo exhorresceretl: quid autem nisi mors Domini
aliud, non justificari apud Deum. Qui omnino non pependit in ligno, ut morlem moriendo superaret?
justificatur, nec ilia servat quoe temporale habent eadem igilur maledicta, quaevicta est. Item si dicere-
proemium, nee illa quoeaelernum: qui autem'in ope- lur. Peccalum nialedictum est; nemo miraretur :
ribus Legis justificatur, non apud Deum justifieaiur; quid autem pependil in ligno, nisi peccalum veteris
quia lemporalem inde exspeclat visibilemque merce- hominis, quod Dominus pro nobis in ipsa carnis
dem. Sed tamen est eliam ista, ut dixi, quaedam, morlalilate suscepitj? Unde nec erubuit nec limuit
ut sic dicam, lerrena carnalisque juslitia : nam et Aposlolus dicere, peccatum etim fecisse pro nobis,
ipse Aposlolus eam juslitiam voeat, cum alibi dicit, addens, Vt de peccato condemnaret peccatum(Rom.
Secundum jusliliam qum in Lcgc cst, conversalusqui vni, 5). Non eniinjet vetus homo noster simul cru-
fuerim sine querela (Philipp. ui, 6 ). cifigeretur, sicut idem aposlolus alibidicit, nisi in
22. [Ib. lii, 15, 14.] Proplerea Dominus Jesus illa morle Domini peccali noslri figura penderet, ut
Cbristus jam libertatem dalurus credentibus, quaedam evacuarelur eorpusfpeccali, utullranon serviamus
earum observationum non servavil ad lilteram. Unde peccato (ld. vi, 6). 'in cujus peecati et mortis figura,
eliam cum sabbalo esurienles discipuli spicas e\ul- etiam Moysesin eremo super lignum exalfavit ser-
sissent, respondil indignanlibus, Dominumesse Fi- penteni (Num. xxi,!9). Persuasione quippe serpentis
lium hominis etiam sabbali (Mattli.xa, 1-8). ltaque homo in damnationem mortis cecidit. Ilaqueserpens
illa carnaltter non observando, carnalium eonflagra- ad significationemipsiusniorlis, convcnienlerin ligno
vit invidiam ; et suscepit quidem poenampropositam exaltaius cst : inilla enim figura mors Domini pen-
illis, qui ea non observassent, scd ut credentes in se debat in ligno. Quis autem abhorreret, si diceretur,
talis poenaelimore liberaret: quo perlinet quod ad- Maledicius serpens qui pendet in ligno ? Et tamen
jungil, Christusnos redemitde maledicloLegis, faclus mortem carnis Domini praefiguransserpens pendebat
pro nobis malediclum; quia scriplum esl, Maledklus in ligno, cui sacramenlo ipse Dominusatteslatiis est,
omnisqui pendet in ligno. Quaesenlenfia spiritualiter dicens : Sicul exaliavit Moyses serpeniemin eremo,
inlelligeuiibus sacramenlum est liberlalis : carnaliter ila exaltari oportetFilium hominissuper terram (Joan.
autem sentienlibus , si Judaei sunt, jugum est servi- ui, 14). Non enlmelhoc in contumeliam Domini
lulis ; si pagani aut baeretici, velamenlum est ca.ci- Moysen feeisse aliquis dixerit, cum laniam in ea
tatis. Nam quod quidam noslri minus in Seripluris cruce salutem hominum esse cognosceret, ul non ob
eruditi, senlentiam istain nimis timenles, et Scriplu- aliud ad ejus indicium serpenlem illum erigere jube-
ras veleres debita pietale approbanles, non putant ret, nisi ut eunr iniuentes qui morsi a serpentibus
boc de Dominoesse dictum , sed de Juda traditore 1Editi,prmvidit.nyelius '
Mss., p rovidit.
2 Edili: Ex poinaquippeest et malediclio
duo et makdicto peccati.Mss.
, peccato. Ilem duo, maledicti
1 Lov.,habebitprmslantissimum prmmium,Aliieodices, ,oniissaparticula,el. KoscumaliisnovemMss.,et peccali;
maledi.
prmsetilissimum prmmium. ctioneveccali. 1
 2121 , EXPOSITIONIS LIBER UNUS. 2122
morifur crant, continuo sanarentur. Nee propter clandam sic intulit, interrogans, et dicens, Quid
aliud ille serpens eeneusfactus e.Ht, nisi ut perman- ergo? Hucusque enim inlerrogatio est: deinde infer-
suras passionis Domini fidem significaret. Etiam vulgo tur responsio, Lcx transgressionisgralia proposiia est,
quippe dicuntur aenea, quorum niimerus manet. Si donecveniret, inquit, semen cui promissumest, dispo-
enim'oblili essent homines, et ohliteratum esset de silum per Angelosin manu Medialoris. Mediator aulem
memoria temporis, quod Christus prohominibus mor- unius non est, Deus verounus est (a). MediatoreinJe-
luus est, vere" morerentur : nunc aulem tanquam sum Christum secundum hominem dici, exilla ejus-
aeneapermanet crucis fides, ut cum alii morianlur, dem apostoli senlentia flt planius, cum ait: Vnus
alii nascantur, ipsam tamen sublimem permanere enimDeus, unus et medialor Dei et hominum liomo
inveniant, quam inluendo sanenlur. Non igitur mi- ChrislusJesus (I Tim. n, 5). Mediator ergo interDeum
rum si de maledicto vieit maledictum, qui vicit de et Deum esse non posset, quia unus est Deus : me-
morte mortem, et de peceato peccatum, de serpente diator autem unius non est, quia inter aliquos medius
serpentem. Maledicta autem-mors, maledictum pec- est. Angeli porro, qui non lapsi sunt a conspeclu
calum , malediclus serpens; et haecomnia in cruce Dei, medialore non opus habent, per quem reconci-
triumphata sunt. Maledklus igilur oinms qui pendet lienlur. Item angeli qui nullo suadente sponianea
in ligno. Quia ergo non ex operibus Legis, sed ex praevaricatione sic lapsi sunt, per mediatorem non
fide justificat Christus credenles in se, limor male- reconciliantur. Restat ergo ut qui mediatore superbo
diclionis crucis ablatus est: charitas benedictionis diabolo superbiam persuadente dejectus est, media-
Abrahaepropter exemplum fidei permanet ad Gentes. tore humili Christo humililalem persuadenle erigatur.
Ut annunlialionem, iriquit, spirilus per fidemaccipia- Nani si Filius Dei in naturali eequaliiate Pairis ma-
mus : id est, ut non qvod timetur in carne, sed quod nere vellet,nec se exinanirel, formam servi acci-
- spiritu diligilur, credituris annunlietur. piens (Philipp. n, 7); non esset mediator Dei et ho-
25. [Ih. m, 15-18.] Unde eliam testamenti bumani minum : quia ipsa Trinitas unus Deus esl, eadem in
mentionem facit, quod ulique multo esl infirmius tribus, Patre etFilio et Spiritu sancto, deitalis oeter-
quam divinum. Tamen hominisconfirmalumtestamen- nitate et aequalitate constanle. Sic itaque uiiicus Fi-
tum, iuquit, nemoirriium facil, aut superordinat. Quia lius Dei, medialor Dei et hominum faetus est, cum
cum teslator mutat testamentum, non confirmatura Yerhum Dei Deus apud Detim, et majeslaiem suam
mutat : teslatoris enim morle confirmaiur. Quod au- usquead humana deposuit, ethumllitalem lmmanam
tem mors testatoris valel ad confirmandum testamen- usque ad divina subvexil, ut mediator esset inler
tum _ejus, quia consifium mulare jam non polest; Deum el homines homo per Deum ulira homines. Ipse
hoc incomnmtabiliias promissionis Dei valet ad con- estenim speciosus forma proe filiis hominum, et tin-
flrmandamhaereditatem Abrahee, cujus fides depulala clus oleo exsultationis prae participibus suis (Psal.
est ad justitiam (Rom. iv, 9). El ideo semen Abrahae, XLIV, .33). Sanati sunt ergo ab impielale superbiae,
cui dktm sunt promissiones,Chrislum dicit Apostolus, ut reconciliarentur-Deo, quicumqtie homines htimi-
hoc est omnes Christianos fide imitanles Abraham : litatem Christi, etper revelationem antequam fieret,
quod ad singularitatem redigit, commendando quod et per Evangelium posteaquam facla est, credendo
non dictum est, El seminibus, sed, Seminijuo ; quia dilexerunt,, diligendo imilati sunt. Sed haec juslitia
et una est fides , et non possunt similiier justificari fidei,quia non pro merito data est hominibus, sed
qui vivunt ex operibus carnaliter, cum his qui vivunt pro misericordia et gratia Dei, non erat popularis
ex fide spiritualiler. Vincunlur autem quod infert, anlequam Deus homo inter homines nasceretur. Se-
Lex nondum data erat, nec posset post tot annos menautem cui promissumest, populum significat; non
Ha dari, ut antiquas Abrahoe promissiones irritas fa- illos paucissimos qui revelalionibus eam futmam
ceret. Si enim Lex justificat, non est juslificalus cernentes, quamvis per eamdem salvi fierent, popu-
Abrahani, qui mullum ante Legem fuit. Quod quia lum tamen salvum facere non poterant. Qui populus
dicere non possunt, cogunlur fateri non Legisoperi- sane, si per totum orbem consideretur (nam de tot©
bus jusfificari hominem, sed fide. Simul etiam nos orbe Ecclesiam Jerusalem ccelestem congregat *),
cogii intelligere, omnes antiquos qui justificali sunt, pauci sunt, quia via angusta paucorum est: in unum
<»xipsa fide justificalos. Quod enim nos ex parle prae- tamen congregati, quotquot existere potuerunt, ex
leriium, id est, primiim advenlum Domini;"ex parte quo Evangelium praedicatur, et quotquot poierunl
iiiturum, id est, secundum adventum Domini cre- usque in finem saeculi per omnes genfes, adjunclis
ilendo salvi efficimur : hoc tolum illi, id est, utrum- sibi eliam illis, quamvis paucissimis, qui ex fide
ipie advenlum futurum credebant, revelante sihi Domini, fide prophetica 2, ante ambos adventus ejus
Spirifu sancto, ut salvi fierent. Unde esl etiam illud : salutem graliae perceperunt, implentsanctorum bea-
Abraham concupivit diem meum videre, el vidit, et tissimum civitatis sempilernae statum. Superbienti
gavisus est (Joan. vm , 56). ergo populo Lex.posita est, ut quoniam gratiam cha-
24. [Ib. III, 19, 20.] Sequitur quoesliosatis neces-
saria : Si enim fides juslifical, el priores sancli, qui 1TresMss.,EcclesiaJerusakm cmlestemcongregat.Xivm,
Ecclesia in Jerusalemewlestemcongregatur.
apud Deum justificalistmt, per ipsam jusiificati sunt, - sicMss.AtLov.,ex fide Dominiperprophetiam.
quidopus,erat Legem dari? Quam queestionemtra- (a) I Retract.. cap.24, n. 2.
SATTCT. AUGUST.III. (Soixante-sept.)
 '
212S EPISTOLiE AD GALATAS,S. AUGUSTINIJ 2124
ritalis nisi humiliatus accipere non posset^ et sine missa Dei? Absit. Si enim dala essetLex qumposset
hac gralia nullo modo preeceptaLegis impleret, trans- vivifware,omninoex Lege esset justitia. Sed conciusit
gressione humiliaretur, ut qua>rerel graliam, nec se Scriptura omnia sub peccalo, ut promissioex fideJesa
suis merilis salvum fieri, quod superbum est, opina- Chrisli darelur credenlibus.Nori ergo Lex data est ut
retur; ut esset non in sua polestale et viribus justus, peccatumauferret, sed rit siib peccato omiiia conclu-
sed in manu Mediatorisjuslificantis impium. Per An- "deret.Lex enim ostendebat esse peccaium, quod illi
gelos autem minislrala est omnis dispensatio Yeleris per cousuetudineni ceecati, pbSsentpulare justitiam :
Testamenti, agenle in eis Spirilu sanclo, et ipso ul hoc modo humiliati, togiioscereht non in sua
Yerbo veritalis, nondum incarnalo, sed nunquam ab manu esse salutem suam, sed in rnanu. Mediatoris.
aliqua veridica adminisiratione recedente. Quia per Maximequippe humililas feVocat, uride nos dejecit
Angelos disposita est illa dispensalio Legis, cum ali- superbia. Et ipsa huniililas est accohimodataperci-
quando suam, aliquando Dei personam, sicut Pro- piehdaegratiaeChristi, qui singulare hufhilitalisexem-
phelarum eliam mos est, agerent; perque illam Le- plum est. i '
gem morbos ostendentem, non auferenlem, etiam 26. [Ib. III, 25.] Nec quisquam hic tam imperile
preevaricationiscrimine contrila est superbia: dispo- dixerit: Cur ergo non profuit Judeeis, quod per An-
silum est per Angelos semen in manu ' Medialoris,ut 'gelbs Legem hiinlstranles , in manu Mediatofisdispo-
ipse liberaret a peccatis, jam per transgressionem sili sunt? Profuit enim, quantum dicinon potest. Quaa
Legis coactos confiteri opus sibi esse graliam et mi- enim Gentium Ecclesioevendiiarum rerum suarum
sericordiam Domini, ut sibi peccata dimilterentur, et pretia ad pedes Aposlolorum posuerunt, quod tot
in nova vila per eum , qui pro se sanguinemfudisset, hiillia hominum lam repente fecerunt (Acl. IV,54)?
reconciliarentur Deo. Nee lurbae infidelium considerandoesunt: omnis enim
25. [Ib. III, 21, 22.] In istis enim erat per irans- area multis parlibus ampliorem habet paleam, quam
gressionem Legis confringenda superbia, qui glo- frumentum. Unde aulem etiam illa ejusdem aposloli
rianles de patre Abraham , quasi naturalem se jacla- Verba ad Romanos, nisi de sanctiflcatione Judoeo-
hanl habere justitiam, et merila sua in circumcisione rum? Quid ergo? numquidrepulit Deus plebelnsuam?
caeterisgeniibus lanto perniciosius, quanto arrogan- Absil. Nam et Ego Israelila sum ex seinineAbraham,
tius praeferebant. Gentes auiem facillime eliam sine de tribu Bcnjamin. Non repulit Deus plebem suam,
hujusmodi Legis Iransgressione btimiliarentur. Ho- quam prmscivit(Rom. xi, 1,2). Cum autem laudaret
mines enim nullam ex pareniibtis originem justiliae proacoe.erisEcclesiis Genlium Ecclesiam Thessaloni-
se trahere pracvidentes, simulacrorum etiam servos censium , similcs eos facios ait Ecclesiis Judaeae;quia
invenit evangelica graiia. Non cniin . sicut istis dici multa a bontribulibus suis pro fide passi erant, qtio-
poteral non fuisse illam justitiam parenlum eorum iii hiod6 el illi a Judaeis(I Thess. n, 14). Hinc est et
colendis idolis, quam esse arhiuabanlur, ila etiam illnd, quod paulo anle Commemoravl,quod ail ad
Judaeisdicipoieral falsam1'uissejustiiiam patris Abra- Romanos : Si enim spirilualibus eorum communicave-
ham. Ilaque iliis dicitur : c Facite ergo fruclum di- runt Gentes, debenlet in camalibusministrareeis (Rom.
gnum pcenitentioe: el ne dixeritis vobis, Patrem ha- i_v,27). De ipsis ergo Judseis etiam consequenter di-
bemus Abraham. Potens est enim Deus de lapidibus cil: Priws Uulemquain]veniretfides, sub Lege cusiodie-
islis suscitare filios AbrahamB (Malth. III, 8, 9). Istis bkmnr, conclusiin eam,fidem, qum poslea revelala est.
aulem dicitur : c Propler quod memoies estis quia Ut enim tam pfope invenirentur, el lam de proximo
vos aliquando Gentes in carne, qui dicimini praipu- ad Deumvenditis suislrebus accederenl, quodDomi-
tium ab ea quae dicitur circumcisio in carno manu hus eispraicepil qui velleul esse perfecti (Matth. xix,
facla , qui erafis illo tempore sine Christo, alienati a 21), Lege ipsa factum est, sub qua custodiebantur,
societate lsrael, el peregrini fesiamentorum, promis- conclusiin eam fidc.m^id est in advenium ejus fidei,
sionis spem non habenles, el sineDeo in hocmundo i qum postea revelataest: conclusio enim eorum erat
(Ephcs. ii,ll,12). 5 Deniqueillic infideles de oliva tum timor unitis Dei. Et quod proevaricalores ipsius
su.afracli, hic autem fideles de oleastro in olivam• Legis invenli sunt, nbn ad perniciem, sed ad ulili-
illorum inserli esse monstranlur (Rom.xi, 17). Illo- tatem valuil eis qui crediderunl: cognilioenim majo-
rum ergo erat de Legis iransgressione alterenda su- ris aegritudinis, el dcisideraririiedicum vehemenlius
perbia.' Sicut ad Romanos eum Scriplurarum verbis fecit, etdiligi ardentius. Cuienim plurimum dimitti-
peccata edrum exaggerasset, S6'iit'sautem, inquit, tur, plurimum diligit (Luc. vn, 45 , 47).
quoniamqumcumqueLex dicil, his qui in Lege sunt lo- 27. [Ib. in, 24^27.] \IiaqueLex, inquil, pmdagogus
quitur, ut omneosobslrualur,el reus fial omnismundus noster fuii in Christo: hoc est, quod ail, Sub Lege cu-
Deo (Id.m, l9):Judaei scilicet de transgressione stodiebamurconclusiin ea (Galal. m, 25). Pbsleaquam
Legis, et Gentesde impieiaie sine Lege. Unde et ite- Venitfides, jam non sumus sub pmdagogo.Eos ergo
rum ait: Cahclusilenhn Deus onmiain incredulitalein, nunc reprehendit, qui faciunt irritam gratiani Cbristi:
nt omnibusmiserealur(Id. xi, 52). Hocet nunc dicit, quasi enim nondum yenerit, qui vocaret in liberla-
refricaris ipsam quaestionem• Lex ergo adversuspro- tem, Sicadhuc volunt esse sub paedagogo.Quodautem
1 SicpluresMss.At editi,per Angelos,sed in manu. fljios Dei dicit esse omnes per fidem, quia indiierunt
Christum, quicumque iri Christo baplizati sunt; ad
 m-m EXPOSITIONISLIBER UNUS. 2126
6oc valet, ne Gentes de se desperarent, quia "noncu- paedagogocuslodiebatur popnlns usque ad aHaus cp-
slodiebanlur sub pajdagogo, et ideo se filiosnon pu- portuniiafem, qua in liberlnlcm vocandi ernnt, qui in
tarent: sed per fideminduendo Christum, omnesfiunt eodem populo secundum propositum vocati suni, id
filii; non natura, sicut unicus Filius, qui etiam Sa- est, qui in illa area frumentum inventi sunl.
* 29. [Ib. iv, 1-5.] Ad hoe enim adjungif: Dico autem,
pientia Dei esl; neque praepotenlia et singularilale
susceptionisadhabendam naturaliter et agendam per- Quanto temporehmresparvulusest, niliil differt a seivo,
sonam Sapienliae, sicut ipse Mediator unum cum ipsa' 'cum sil dominus omiiium; sed sub 'procuraloribus et
suscipienle Sapienlia sine inlerpositione alicujus me- dcloribusest usque ad prmfinilumtempusa palre : sk et
diatoris effectus : sed filii fiunt parlicipatione sapien- nos cum essemus parvuli, sub etementis hujus mundi
tiae, id praeparanle atque praeslante Mediatoris fide: eramusservienles.Quaeriaufem polest quomodosecun-
quam fidei gratiam nunc indumenlum vocat, ut Chri- dum lianc simililudinem sub elementis hujus mundi'
stum induti sint, qui in eum crediderunt, et ideo fiiii fuerinl Judaei, ctim illis per Legem quam acceperunt,
Dei fratresque ejus Medialoriseffectisunl. unus Deus qni fecit coelumel lerram, colendus com-
28. [Ib. lii, 28, 29.] In qua fide non est distanlia mendareltir. Sed potest esse alius exitus eapiluli
Judaei,neque Graeci, non servi neque liheri, iion ma- hujus, ut cum superius Legem paedagogum fecerit
sculi et feminee: in quantum enim omnes fideles sunt, (Gal. in, 21),subquo eralillepopulusJudaeorum; nunc
omnes unum sunt in Christo Jesu. Et si hoc facil fides, procuratores et actores dicat elemenla mundi, sub
per craam in hac vita juste ambulalur; quanto perfe- quibus serviebant Gentes : ut fllius ille parvulus, id
ctius atque cumulaliusid species ipsa factura est, cum est populus propter unam fidem ad unum semen Abra-
videbimusfacie ad faciem (I Cor. xm, 12) ? Namnunc hae peitinens, quoniam et de Judeeis et de Gentibus
quamvisprimitias habentes spiritus, qui vila est, pro- congregalus est, partim fuerit sub paedagogoLegis,
pler jiislitiam fldei; tamen quia adhuc morluumest cor- tempore pueriliaesuoe, id esl ex ea parte qua de Ju- ,
pusproplerpeccalum (i?om.vm,23,10), differentiaista da:is congregaius est; pariim sub elemenlis hujus
vel Genlium, vel coriditionis, vel sexus, jam quidem mundi, quibus tauquam procuraloribus el acioribus
ablata estabuuitaie fldei, sed manet in conversaiione serviebal, ex ea parle qua de Gentibus congregalus
mortali; ejusque ordinem in hujus vilaeilinere servan- est: ut quod immiscet Aposloluspersonam suam, rion
dum esse, el Apostoli praecipiunt, qui eliam regulas dicens, Cum e^setis parvuli, sub elemetitisbujus mun-
saluberrimastradunt, quemadmodumseeum vi\aut pro di eraiis; sed dicens, Cum essemusparvuli, sub ele-
differentia gentis Judaeiet Graeci; et pro differentia mentis hujus mundi eramus servienies, non penineat
conditionis, domini et servi; el pro differentia sexus, ad significationemJudaeorum, ex qnibus Paitlns ori-
viri et uxores 2, vel si qua taiia caetera occurr.unt: et gineni ducil, sed magis ad Gentiitm, hoc dunlaxat
ipse prior Dominus, qui ait, Reddile Cmsariqum Cm- loco : qiioniam et eorum persome decenler se potest
saris sunt, et Deo qumDei sunt (Matlh. x:xu, 21). Alia aunecfere , quibus ad evangelizandunimissus est.
sunt enim quaeservamus in unitale fidei sine ulla di- 50. [Ib. iv, h, 5.] Deindejam dicit, venienie pleni-
slantia, et alia in ordine vifae hujus tanquam in via, tuditie temporis Deum misisse Filium suum ad libe-
ne nomen Dei «t doctrina blasphemetur. Et hoc non randum parvulum hreredem, seryientem ex parte
solum propter iram, ut effugiamusoffensionemhomi- Legi, lanquam paedagogo,ex parte elcmcniis hujus
num; sed eliam propter conscienliam , ut non simu- mundi, tanquam procuraloribns et actoribus : Misit
late, quasi ad oculoshomimimIsta faciamus, sed pura Deus, inqtiit, Filium suum factum ex muliere. Mulie-
dileclionis conseienlia propter Deum, qui omnes ho- rem pro femina postiit, more locutionis Ilebroeorum.
mines vult salvos fieri, et in agnilionem veritaiis Non enim quia de Eva dictum esl, Formavit eam in
venire (I Tim. n, 4). Omnesergo , inquit, vosunum mulkrein (Gen. n, 22), jam passa eral concubilum
estisin ChristoJesu. Et addidil, Si autem, ut hic sub- viri, quod non seribiinr passa, uisi cum dimissi essent
distinguatur et subaudiatur, vos unum eslis in Chrislo de paradiso. Factnm aulem dix.il, propter susceptio-
Jesu, ac deinde in.leratur, Ergo Abrahmsemen estis: nem crealurae; quia qui naseuniur ex feminis, non
ut iste sit sensus, Omnesergo vos unum estis in Cliri- lunc ex Deo nascuntur, sed tamen Deus illos facit, ut
sto Jesu; si aulem vos unum estis in Chrislo Jesu, sic nasci possinl, ut omnemcrealnram. Faclum autem
vos ergo Abrahaesemen estis. Superius enim dixerat, sub Lege dixit, quia et circumcisus est, et hostia pro
Non dicil, Et seminibus, tanquam in mullis; sed lan- illo legitima oblala est (Luc. n, 21, 21). Nec mirum
quam in uno, el semini luo, quod esl Chrislus(Galal. si et illa Legis opera suslinuil, ex quibus liberaret qui
ui, 16). Hicergo ostendit unum semen Christum, non eis serviliter tenebanlur; qui eliam morlem siulinuil,
tantum ipsum Mediatoreminlelligendum esse, verum ut ex ea liberaret eos qui mortalilate tenebanitir. Vt
etiam Ecclesiam, cujus ille corporis caput est : ut adoptionem, inquil, filiorum recipiamus. Adoplionem
omnes in Christo unum sinl, et capiant secundum proplerea dicit, ut disiincie inlelligamus pnictim Dei
promissionemhaereditatem per fldem , in quam con- Filium. Nos enim beneficioeldignatione misericordiae
clusus erat; id est, in cujus adventum tanquam sub ejus fllii DeLsumus : illenalura est Filius, qui bocest
1 sic Am.Er. et novemMss.AtLov.,per potentiamet sin- quod Pater. Nec dixil, aceipiamus; sed, recipiamus:
ut significaret hoc nos amisisseiu Adam, ex quo mor-
guiarilatem.
2 sicjuxta Er. uigd. ven. inB., umris. M, tales sumus. Hoc ergo quod ail, Vt eos qui sub Lege
 " r"~r
2127 EPISTOL^: AD GALATAS, S.AUGUSTINI m$
erant redimeret, et ad liberandum eum populum per- nem filiorum pertinere ostenderet : quod de sancti
linet, qui parvulus sub peedagogoserviebat; et re- Spiritus dono, qui omnibus datus est, docet. Unde se
fertur ad id quod dixit, factumsub Lege. lllud autem etiara Petrtis de baplizato incircumciso Centurione
quod ait, ul adoplionemfiliorumrecipiamus, refertur Cornelio defendit apud Judaeosqui erediderant, dicens
ad id quod dixil, factum ex mulkre. Hinc enim ado- non se poiuisse aquam negare illis quos jam Spiritum
plioncm recipimus, quod ille Unicus non dedignatus sanctum aceepisse clarueral (Act.x, 47). Nam et ipso
est participationem naturae nosfrae, factus ex muliere, gravissimo documenlo etiam superius usus estPauIus,
ut non solum Unigenilus esset ubi fratres non habel, eum diceret, Rocsolum volo discerea vobis: Ex ope-
sed efiam Primogenifus in mullis fralribus fieret (Rom. libus Legis Spiritum\accepistis, an exaudilu fidei? Et
vni, 29). Duo enim proposuit, factum ex muliere, fa- paulo posl, Qui ergo tribuil vobisSpiritum, et virlutes
ctupi sub Lege .*sed mutato ordine respondil. operalur in vobis: Ex operibusLegis, an ex auditu fidei
31. [Ib. iv, 6.] Jam illum populum adjungens, qui (Galal. III, 2, 5) ? Sic el hic, Quoniam, inquit, filii Dei
parvulus 'sub procuraloribus et actoribus serviebat, id esiis, misil Deus Spirilum Filii sui in corda veslra cla-
est, elementis hujus mundi, ne putarent se non esse manlem, Abba, Paier.
filios, quia non erant sub paedagogo, Quoniamaulem 52. [Ib. iv, 7, 8.] Deindemanifestissime ostendit de
filii estis, inquit, misil Deus Spiritum Filii sui in corda his eliam se dicere, qui ex Gentibus ad fidem vene-
vestra, clamanlem, Abba, Paier. Duo sunt verba quae ranl, ad quos etianij Epistolam scribit, Itaque jam,
posuit, ut posteriore inlerprelarelur primum : nam inquil, non esl servus, sed filius : propter id quod
hoe est, Abba, quod Paler. Eleganler aulem inteliigi- dixerat, Quamdiu hmres parvulusest, nihil differt a
tur noiifrustra duarum linguarum verba posuisseidern servo.Si aulem filius, inquil, el hmresper Deum: id,
significantia, propter universum populum, qui de Ju- est, per misericordiam Dei, non per promissioiies-
daeis et de Gentibus in unitatem fidei vocaius est: ut palrum , de quibus carnaliter sicut Judaeinattis non
hebroeum verbum ad Judoeos, groceum ad genles, esl;' sed tamen filius Abrahee secundum imltationem
utriusque lamen verbi eadem siguiiicatio ad ejusdem fidei, cujus fidei gratiam per misericordiam Doniinl
fldei spiritusque unitaiem perfineat. Nam et ad Ro- nieruit. Sed lunc quidem, inquit, ignoranles Deum,
manos, ubi similis quajslio de pace in Christo Judaeo- his qui naluraliler non sunt dii servislis. Nunc cerle
rum Gentiumque tractalur, hoc dicil : Non enim quia non Judaeis scribit, sed Gentibus; nec ait, ser-
accepislisspiritum senitutis iterum in thnore; sed ac- vivimus, sed, servistis': salis probabile est eliam supe-
cepislis Spiritum adoplionisfiliorum, in quo clamamus, rius de Gentibus dictum, quod sub elementis hujus
Abba, Pater (Ibid. 15). Recle autem de praesenlia et mundi erant servientes, lanquam sub procuratoribus
de dono Spirilus sancli probare voluit Gentibus quod etactoribus (Id. iv,|l-5). Nam ipsa elementa ulique
pertineant ad promissionem haereditatis. Non enira non sunt naluraliter dii, « sive in ccelo, sive in terra:
evangelizalum est Gentibus, nisi post ascensum Do- quemadmodum multi dii, et domini multi : sed nobis
mini et adventum Spiritus saneti. Coeperantenim jarra unus Deut, Pater, ex quo omnia, et nos in ipso; et
Judaei credere, cum in lerris adhuc Filius Dei moria- . unus DominusJesus j Christus, per quem omnia, et
lem hominem gererel, sicul in Evangelio scriplurei nos per ipsum » (I Cor. vm, 5, 6). Cum autem dicit,
est: ubi quanquam et Chananoeaemulieris fidem ipse Bis qui naturahter iion suni dii, servistis, salis de-
laudaverit (Malth. xv, 28), et illius Centurionis, de monsirat ununi verum Deum.natura esse Deum, quo
quo ait non se invenisse talem fidem in Israel (Id. noniineTrinilas fidelissimoet catholico gremio cordis
VIII, 10); tamen proprie tunc Judaeis esse cvangeli- accipitur. Eos aufem quinaturanonsuntdii, propterea
. zatum, verbis ipsius Dominisatis clarum esi, curtaad superius procuratores actoresque appellat, quia nulla
ipsius Chanatieeacdeprecationem dixit non se esse creatura csl, sive queein verifate manet, dans glo-
niissum nisi ad oves quaeperierunl domus Israel (Id. ' riam Deo; sive quee in veiitale non stetit, queerens
xv, 24) : et discipulos cum milteret, ait, Jn viam Gen- gloriam suam : nulla inquam creatura est, quoenon ,
lium ne abierilis, et in civitatcs Samaritanorum ne in- velitnolil, divinoeprividentiae serviat; sed volensfa-
troierilis; sed ile pritnum ad ovesqumperierunt domus cit cum ea quod bonum est '; de illa vero quoehoe
Israel (Id. x, 5, 6 ). Gentium autem aliud ovile non vull, fit quod justum esl. Nam si etiam ipsi prae-
appellavit, cum diceret, Ilabeo alias ovesqumnonsunt varicalores angeli, cum principe suo diabolo, non
de hoc ovili; quas lameu se adduclurum ait, ut esset recle dicerentur procuratores vel aclores divinaepro-
unus grex, et unus pastor (Joan. x , 16) : quando au- videnliae, non Dominus magislratum hujus mundi
tem, nisi post clarificationemsuam ? Post resurrectio- diabolum dicerel; n'ec titeretur illo ad correplionem
nem autem etiam ad Gentes discipulos misit, cum eos hominum ipsa polestas aposioliea, eodem Paulo alibi
interim Jerosolymaemanere jussisset, donec eis secun- dicente , Quos tradidi salanm.ut discant non blasphe-
dum promissionem suam Spiritum sanctum mitteret mare (l Tim. I , 20) : et alio loco ad salulem; ait
(Act. i,4). Cum ergo dixisset Apostolus , Misit_Deus enim, t Ego quidem sicut absens corpore, praesens
Filium suiiin, faclum ex mnliere, faclum sub Lege, ut 1Lov.,ex auctoritateltriummamiscriptorum, volensfacit,
cutiide ea quod bommi Anteveroin editisAm.etEr.
eos qui sub Legeerant redhneret, ut adoplionemfiliorum legebatur, voknsfo.citcestfit.umev (subaudi,divinaprovidentia)
recipiamus (Galat. iv, 4) ; reslabal ut eiiam Gentes, quod bonum est .quamlleclionemfirmautonmesnostriMss.
exeejio Albinensi,quihabet, volensfucit,cumfacitidquod
quea non erant sub "Lege,ad eamdem tamen adoptio- bonumesl.
 9.29 EXPOSITIONISLIBER UNUS. 2150
auiem spiritu, jam judicavi quasi praesens, eum qui temere detorquere velle videamur; sed de his polius,
sic operalus est, in nomine Domini nostri Jesu Chri- de quibus cavendis eum agere per totam Epislolam
sti congregafis vobis et meo spiritu, cum polentia apparel. Nam et Judoei servililer observanl dies, el
Domininostri Jesu Christi, traderc hujusmodisatanae menses, el annos, et tempora in carnali observatione
in inleritum carnis , ut spirilus salvus sit in die Do- sabbati et neomenia., et mense novorum, et septimo
mini Jesu (I Cor. v, 5-5). Sed et magislralus sub sta- quoque anno quem vocant Sahbatum sabbalorum.
tuto * imperatore non facil, nisi quantum illi permit- Quee quoniam erant umbroe futurorum, jam adve-
lilur; et procuratores acloresque hujus mundi nihil niente, Christo in superstitione remanserunt, cum
faciunt, nisi quantum Dominussihit. Non enim latet tanquam salutaria observarentur a nescientibus quo
eum aliquid, sicut hominem; aut in aliquo est minus referenda sint : ut lanquam hoc dixerit Apostolus
poteiis,ut procuratores atque actores, qui sunl in Gentibus, Quid prodest vos evasisse servitutem qua
ejus potestate, aliquid ipso sive non permitlente, tenebamini, cum serviretis clementis mundi, quando
sive nesciente, in subjectis sibi pro suo gradu rebus rursus ad lalia reditis, seducti ab eis qui nondum
effieiant.Non eis lamen rependitur, quod de ipsisju- agnoscentes libertatis suoe tempus, inter caetera
stefit, sed quo animo ipsi faciunt: quia neque libe- opera Legisqueecarnaliter sapiunt, etiam temporibus
ram voluntatemraiionali creatureesuaeDeus negavit; serviunl; quibus et vos rursus ut anlea servire vul-
et tamen poteslatem, qua etiam injustosjuste ordi- lis, et observare cum eis dies, et menses, et annos,
nat, sibi retinuit. Quem loculn latius el uberius in li- et lempora, quibus serviebaiis et antequam Christo
bris aliis saepe2 iractaYimus(In libris de Libero Ar- erederelis ? Manifestumest enim, volumina tempo-
bilrio). Sive ergo solem et lunam et sidera et coelum rtim per elemenia hujus mundi, hoe est, coelumet
et lerram, caeteraquehujusmodi Gentes colebant, terfam et moius atque ordinem siderum administrari.
sive daemonia, recte sub procuratoribus et actoribus Quoeinfirmaappellat. ex eo quodinflrmaetinstabili spe-"
fuisse intelliguntur. cie varianlur:e_/e)mvero, ex eo quod egenl summa et
55. pb. iv, 9.] Yerumtamenea queesequunlur, jam stabilispecieCrealoris.ul quomodo snnt,essepossint.
quasi explicatam quaeslionemrnrsus implicant. Cum 55. Ergo eligat lector utram volet sentenliam,
enim per totamEpistolamnon ab aliis ostendatsollici- dummodointeliigal ad tantum periculum animeeper-
tatam fuisse Galalarum fidem, nisi ab eis qui ex cir- linere supersiitiosastemporum observationes, ul huic
cumcisione erant, et ad carnales observationesLe- loco subjeeerit Aposlolus, Timeo vos, ne forte sine
gis, tanquam in eis salus essel. adducere cupiebanl; causa laboraverimin vos. Quod cum lanta celebritate
hoc tanium loco ad eos loqui videtur, qui ad Genli- aique auctoriiate per orbem terrarum in Ecclesiis le-
lium superstitiones redire tentarent. Ait enim : gatur, plena stinl coiiventicula nosfra hominibus qui
t Nuncautem cognoscentesDeum, imo cogniii a Deo, lempora rerum agendarum a malhemalicis accipiunt.
quomodoreverlimini iierum ad infirma et egena ele- Jam vero ne aliquid inchoetur, aut eedificiorum,aut
nienta, quibus rursus ut anlea servire vullis ? > In eo hujusmodi quorumlibet operum, diebus quos jEgy-
enim quod dicit, reveiiimini, quando non circuraci- pliacos vocant, scopeeliam nos mouerenon dubitant,
sis, sed Gentibus Ioquitur, sicut in tota Epistola ap- nescienles, ut dicitur, ubi ambulant. Quod si locus
paret; non utique ad circumcisionemdicit eos reverti, iste de Judoeorumsuperstiiiosa observaiione intelli-
in qua nunquam erant, sed ad infinna, inquil,c. gendus est, quam spem habenl, cum chrislianos
egenaelementa,quibus rursus ut antea servire vultis. se dici velinl, ex cphemeridis vitam naufragam gu-
Quod de Gentibus inlelligere cogimur : his enim su- bernantes, quando de divinis Libris, quos Deus ad-
pra dixeral, Sed lunc quidemignorantesDeum, hisqui huc carnali populodedit, si more Judaeorumlempora
natura nonsunt dii, servislis(Galal. IV, 8); ad quam observarent, dicerel eis Apostolus, Thneo vos, ne
servitutem reverti eos vellesigniflcal, cum ail, Quo- forie sine causa laboraverimin vos? El lanien si de-
modorevertiminiad injirma el egena elemenla, quibus prehendatur quisquamvel catechumenus Judaico rilu
rursus ul antea servirevullis? sabbalum observans, tumultualur Ecclesia. Nunc
54. [Ib. iv, 10, 11.] Quodautem adjungit, Dies ob- aulem innumerabilesde ntimero fidelium cum magna
senjalis, el menses, el annos, el tempora: limeo vos, confidentiain faciem nobis dicunt, Die post calendas
ne forte sine causa laboraverimin vos s, magis hanc non proficiscor. Et vixlente ista prohibemus arriden-
sententiam confirmare videri potest. Yulgatissimus tes, ne irascanlur, et timentes ne quasi novum ali-
est enim error Gentilium isle, ut vel in agendis^re- quid mirentur. Vaepeccatis hominum, quaesola in-
bus, vel in exspeclandisevenlis vitae ac negotiorum usilataexhorrescimus : usitata veroproquibusabluen-
suorum, ab astrologis et Chaldaeis notatos dies, et dis Filii Dei sanguis effusus est, quamlibet magna
menses, el annos, et tempora observent. Forlasse sint, et omnino claudi contra se faciant regnum Dei,
lamen non opus est ut hoc de Gentilium errore in- sa_pevidendo omnia lolerare, saepe tolerando non-
lelligamus, ne Intenlionem causae, quam ab exordio nulla etiam facerecogimur! atqueutinam, oDomine, -
susceptam ad finem usque perducil, subito in aliud non omnia quoe non poluerimus prohibere, facia-,
1 Am.Er. et decemMss.,sublanlo. mus (a)!
2 Deest,smpe,apudAm.Er.et septemMss.
* Edililiicet inffa,invobis.AtMss.,in vos,juxtagraecum. (a)Huncloeum,«vaepeccatis,»etc, transtulitin librum
Enchiridii,cap.80.
 tm EPISTOLJE AD GALATAS,S- AHCUSTIN', §152
56. 'Ib. IV, 9.] Sed jam videamus quee sequuntur. lanquam pareritem utique imitentur, Quos iterum,
Sane pra-lerieramus quod dictum esl, Nunc aulem inquil. parturio, donecChristitsformelurin vobis.Magis
hoc ex persona matris Ecclesiaelocuttisest : nain et
' cognoscenlesDeum, imo cognili a Deo. Yidelur enim
certe huc loco eiiam Apostolica locutio congruere alibi dicit, Factus sum\parvulus in medio vestrum,
velle inlirmiiaii homiuum; ne laulummodoin Yeieris tanquam si nutrix foveat filio.s suos (l Thess. n, 7).
Testamenti libris usque ad terrenas hominum cogita- Formatur autem Chrisliis in credenle per fidemin
liones modusdivini eloquii descendissevidealur.Nam interiore homine, vocatoin liberlalem gratiae,miii et
quoniam correxit quod dixerat, cognoscenlesDcum, humilicorde, non sejactantede operum meritis.quee
nihil nos movere debet: manifeslumest enim quam- nulla sunl; sed ab ipsa gratia merilum aliqiiodin-
diu per ftdem ambulamus, non per speciem (II Cor.x, choante, quem possit djcere minimum suum, id est,
7), nondum nos cognovisseDeum; sed ea (ide purga- seipsum, illequi ait *, Cum enim fecislisuni ex mini-
' ri, ui opporfuno tempore cognoscere valeamus. Sed mismeis, mihi fecislis(Mar.h. xv, 25,
40). Formatur
quod in ipsa correclione ait, imocognitia Deo, si pro- enim Christusin eo qui formam accipit Christi: for-
prie accipitur, putabitur Deusquasiexlemporealiquid mam autem accipilChrisii, qui adhaeret Christo di-
cognoscere, quod anle non noverat. Translate ergo lectione spirituali. Ex hocenim fit ut hujus imitatione
dietum est, ut oculos Dei accipiamusipsam diieclio- sit quod ille, quantum gradu suo sinitur. Qui enim
nem ejus, quam commendavit mittendo pro impiis dicil se in Chrislomanere, ait Joannes, debel quomoio,
occidendumunicum Filium : sic enim de iis qui dili- ille ambulavil,el ipse ambulare ( Uoan. n, 0). Sed
guniur dicere solemus quod ante oculos habeaniur. cum homines a matribus concipiaiitur ut formeniur,
Hoc est ergo cognoscenlesDemn,imo cogniti a Deo, jam formafi autem parturiantur ut naseantur, polest
quod el Joannesdixit, Non quodnosdilexerimusDeum, movere quod dictum est, Quos iterum parturio, do-
sed quoniamipse dilexitnos ' (I Joan. iv, 10). nec Christtisformelnrin vobis.Nisi parlurilionem hanc
57. [Ib. iv, 12-18.] Dicilamem, Estoteskut et ego : pro curarum angoribus posilam infelligamus, quibu?
qui uiique cum Jtidaeusn.itus sim, jam ista carnalia eos parlurivit ut nascerenlur in Christo; et iterum
spiriluali dijudicatione contemno. Quoniam et ego parturit propier pericula seduetionis,quibus eos con-
sicut vos: id est, homosum. Deindeopportuneac de- turbari videl. Sollicitudo autem talium de illis cura-
cenler facil eos recolere charilalem suam, ne lan- rum, qua se quodammodoparturire dieit, tamdiu
quam inimicumillutn deputent. Dicit enim, Fratres, esse poterit, donec perveniani in mensuram aetatis
precor vos, nihilme Imsislis: tanqtiam si dicerel, Ne pleniludiuis Chrisli, ut jam non moveantur onuii
ergopuletis qtiod ego laedere voscupiam. Scitis quia venlo doctrinee(Ephesl iv, 13,14). Non ergo propter
per infirmilalemcaritis jam pridemevangelizavivobis: inilium fidei, quojam nali eranl, sed propter robur et
id est, cum perseculionem paterer. Et lentationem perfectionem dictum esl, Quositerumparlurio, donec
veslram in carne mea non sprevistis,nequerespuistis. Chrislus formelur in vobis. Hanc parluritionem aliis
Tenlati sunt enim,cum persecutionempateretur Apo- verbis eliam alibi commendat, ubi dicit: Incursus in
slolus, uirum timoredesererent eum, an charitaleam- me quolidianus, sollkiludo omniumEcclesiarum.Quis.
pleclerenlur. Et nequesprevistis,inquil,lanquamutilem infirmalur, et ego non infirmor? quis scandalizalur,et
islam tentalionem : nequerespuislis, ul non suscipe- ego non ttror (II Cor. xi, 28, 29) ?
retis communionempericuli mei. Sed skul angelitmDei 59. [Ib. iv, 20.] Quodvero subjecit, Vellemautem
excepislisme, sicul ChrislumJesum. Deinde admir.ins, nunc adesse apud vos, et mutare vocemmeam, quia
opuseorum spirituale commciidal, ui hoc inluentes, confundorin vobis; quid aliud inteliigalur, nisi quia
in carnalem liniorem non decidanl. Qum ergo fuil, filiossuos esse dixerat, parcens eis fortasse per lilte-
inquil, beuiiludo vesira? Tesiimoniumeiiimvobisper- ras, ne severiore objurgationecommoti, facilein ejuS
hibeo,quoniamsi fieri possel, ocalosveslrosernhselis, odium tradncerentur a deceploribusillis, quibus ab-
el dedisselismihi. Ergo inimicus factussum vobis, ve- sens non posset resistere. Vellemergo, inquit, nunc
rum vobis prmdicaas?Rospondelurulique, Non. Sed adesseapud vos, et mularevocemmeam, id est, negare
quid verumprmdicans,nisi utnon circumcidantur?Et vos filios; quia confundorin vobis.Malos enim filios,
ideo vide quid adjmigit, JEmulanlnrvosnonbene:ii ne de his erubescam, etiam parentes abdicaresolent.
est, invident vobis, qui vos carnales de spirilualibus 40. [Ib. iv, 21-31.] Deinde subjungit, Dicite mihi,
volunt facere, hoc esl, mmulanlurnonbene.Sed exclu- subLege volenlesesse,Legemnonaudistis? Et de duo-
dere, inquit, vos votunt, ut illos,mmulemini,hoc esl, bus quidem filiisAbrahaequod dicit, facile intelligi-
lmitemini : quomodo, nisi ut servitutis jugo attinea- tur : nam ipse inlerpretatur hanc allegoriam. Hos
mini, sieul ipsi atlinentur?Ronuinattlem2, ait, mmulari enim duos filios habebat Abraham, cum duo Testa-
in bonosemper.Yull enim ul semperipsum imilentur: menta significala sunt. Post mortem autem Sarae,
propler hoc addidit, Et nou soluin cum prmsenssum quos de alia uxore gcnuit, non pertinent ad hanc
apud vos. Cumenim praesenlioculossuos dare vellent, significationem.Et ideo multi legentes Aposfolum,
ulique ipsumconabanlur imitari, quem ila diligebant. librumautem Geneseos ignoranles, pulant solos ha-
38. [Ib. iv, 19.] Ad Iiocdicil etiam, Filiolimei, ut buisse duos filios Abraham. Hos ergo solos comme-
1 Lov.,prior dilexitnos. M. morat Aposiolus,quiasolos adhuc habebat, cum boec
a SicMss.juxlagraecum.Atedili, bonumautemest. 1DuoMSS., minimumsuumeumdemipsumillequiatt.
 " -
2155 EXPOSIIJONIS,L.BER UNUS. 2154
significarentur, queeconsequenter exponit: qnod ijle tum.Isaac ad eam significalio.nemvalet, quonia,mNcvi
de ancilla, quaeAgar vocabatur, Yelus Tesiamentum Tes.tam.eiitipopiilusquanivis sit novus, praedestinatio
significaf,id est, populum Yeteris Testamenti, pro- tam.en ejus ap.ud Deum, et ipsa Jerusaiem crelestis
pter jngiim servile carnaliuni observalionum, el pro- anfiqua est. Undeet J.o.ajii.es ad Parthos dicit *: Scri-
missa terrena, quibus irreiiti, el quae lantummodo bo vobk, patres, quoniamcognovistisqupd eral abhrilio
sperantes de Deo, 11011admiltunlur ad haeredita- (l Joan. n, 15). Carnaies autem qui sunl in Ecclesia,
tem spirilualem ccelestis patrimonii. Non auiem ex quibus baereseset scbismat.afiunf, ex Evangelio
sufficit quod de libera uxore natus est fsaac, ad quidem occasionemnascendiacceperunl; sed carnalis
significandum populum haeredem Novi Tesiamenti; error quo concepti sunt, et quem secum trahunt, non
sed plus hicvaletquod secundum promissionemnalu.s referjur ad antiquilalem verUgtjs,:et ide,o de matre
est. Iile autem et de ancilla secundum carnem, et de adolescentula, etde paire sene sine repromissione nati
libera nasci poluit secundum carnem, sicut deCethu- sunt. Quia et Dominusnon nisi ob antiquitatem veri-
ra, quam posiea duxil Abraham, non secundumpro- tatis in Apocalypsialbo capile apparuit (Apoc.i, 14).
missionem," sed seciindum carnem suseepit fllios Nati sunt ergo lales ex occasione aniiquoeveritalis in
(Gen. xxv, 1, 2). Isaac enim mirabililer natus est per novitio lemporalique mendacio. Dicit ergo nos Apo-
repromissionem, cum ambo parenles senuissent. stolus secun.dumIsaac promissionis filios esse: et sic
Quod'si dala per Aposlolum fiducia, qua duos illos perseculionem passtim haac abismaele, quemadino-
allegorice accipiendos apertissime osfendit, voluerit dumhiqui spirifualiter vivere coeperant,a carnalibus
aliquis efiam Cethurae filios in aliqua rerum figura Judauspersecuiionempatiebaniur; frustra tamen, cum
fuluiarum inspicere (non enim frustra de talibus. sectmdum Scripturam ejiciatur ancilla et fiiius ejus,
personis adminisiralione Spiritus sancti hoec gesta nec haeres esse possit cuin filio liberae.Nos autem,
conscripia sunt); inveniet forlasse haereseset schi- inquil, fratres, non sitmusancillmfilii, spd liberm.Ea
smala significari. Qtri filii de libcra quidem, sicutisti enim libertas nunc maxime opponenda est servitutis
de Ecclesia ; sed tamen secundum carnem nati sunt, jugo, quo in operibus Legis lenebantur, qui ad eir-
non spiritualiier per repromissionem. Quod si ila cumcisionemisios Irabehant.
est, nec ipsi ad hoeredilalem inveniuntur pertinere, 41. [Ib. v, 1-5.] Cum autem dicit, Staie crgo, si-
id est ad ccelesleni Jerusalem, quam sterilem vocat gnificat eos nondum ceeidisse : accommodalius enim
Scriptura. quia diu filios in terra non geriuit. Quae diceret, Surgite. Sed quod addidit, El ne ilerum ser-
deserta eiiam dicta est, cceleslem jusliliam ! dese- vitulis jugo altineamini, quandoquidem hic nullura
rentibus hominibus terrena seclantibus, tanquam aliud jugum potest intelligi, quo eos allineri nolit,
virum habente illa terrena Jerusalem,quiaLegemac- nisi circumeisionislaliumque observaiionum Judaica-
ceperat. Et ideo ccelestem Jerusalem Sara significal, rum ; iia enim ei sequilur, Ecce egoPaulus dko vobis,
quaediu deserta est a concubituviri propler cognitam quia si circumcidamini, Chrislus vobis nihil proderit:
sterilitatein. Non enim lales homines, qualis erat quomodp accepluri sumus quod ait, ne iterumservitu-
Abraham, adexplendam libidinem ulebantur feniinis, tis jugo allineamini; cum ad eos scribat qui Judeei
sed ad successionem proiis. Accesserat auiem steri- nunquam luerant ? Nam hoc agii uiique, ne circum-
lilati etiam senectns, ut ex onini desperatione divina cidantnr. Sed nimirtim hic declaratur el confirmatur
promissioningnummeriium credenlibus daret. Ceriu^ illa senlentia de qua superius disputavimtis.Quid enim
ergo de promissione Dei officio gignendi accessit ad aliud boc loeo Gentibus dicat, non invenio, nisi ut
aetalemjam gravem,quam iu annis vjgenjioribus cor^ prosit illis quod a servitute superstitionis suaeper fi-
porali copulatione deseruerat. Non enim ob aliud dem Chrisii liberali sunt, ne ilerum servi esse velint
Aposlolus,adjuncla earum mulicrum (igura, inlerpre- sub.jugo observationum carnalium, quamvissubLege
tatur quodper prophetam dictum est, Quoniammulti Dei, lamen carnalem populum serviliter alligantium.
ftlii deserlm, magis qnam ejus qumhubetvirum; cum Christum autem nihil eis profuturum esse dicil, si cir-
el marito prior Sara sit morlua, neque inter eos ullum cumeidanlur: sed illo modo, quo eos isti volebanl cir-
exslilisset dhorlium. Unde ergo illa deseria, aut cumcidi, id est, ut in carnis circumcisione ponerent
illa habens virum, nisi quod Abraham propagan- spem salutis. Non enim Timotheo non profuit Chri-
dae prolis operam ad Agar ancillae fecundilalem ab slus, quia Paulus ipse illum jam chrislianum juve-
uxorisSarae sierilitate transtuleral ? ipsa lamen per- nem circumcidit : fecit autem hoc propler scan-
mittenie el ultro offerenle, ut maritus ejus de ancilla dalum suorum (Act. xvi, 5), niliil simulans omnino,
susciperet filios. Aniiqua enim jusiitiae regula est, sedex illa indifferenliaqua dicit, Circumcisionihil est,
quam commendat ad Corinthios iderii apostolus ; el prmputiumnihil esl (I Cor. vn, 19). Nihil enim obes.t
Jlulicr sui corporispotestaiem non habet, sed vir; si- illa circumcisioei qui salutem in illa esse non credit.
militerautemelvir suicorporispoteslalemnonhabel, sed Secuiidumhanc sentenlianj etiam illud addidit, Testi-
mulier (I Cor. vu, 4), El hujusmodi enim, debita, "sicut ficoraulem omni homini circumcidenlise, i.d est, tan-
coelera, in eorum quibus debentur polestate consi- qtiamsalutarem istam circumcisionemappetenti, quiq
sfunt. Cui potestati qui fraudem non facit, ille casti- debitor,estuniversa~Legis fackndm. Quod ideo ait, ut
latis coirjugalisjura custodit. Senectus autem paren- vei leirore lam innumerabilium observatioimm, quae
" 1 ita sex MSS.
AtLov.,ad patres.Am.et Er., ad-mrenles
Tvas''Hss.tC--le-tibusju-tUiamdesereniibus.
 §155 EPISTOL^: AD GALATAS, S. AUGUSTINI 2SS6
in Legis operibus scriptaj sunt, ne omnes implere eo- dere moliebanlur, cum jani Evangelium suscepisse
gerenlur (quod nec ipsi Judoei, nec parentes eorum viderenlur. Quos tangit alio loco, ubi ait, Periculis
implere potuerunt, sicut Petrus in Aclibus Apostolo- in falsis fratribus (II Cor. \i, 26); et hic in capile
rum dicil [Act. xv, 10]), abstinerent se ab his, quibus Epistolee, ubi dicit, «Propier subintroductos autem
eos isti subjugare cupiebant. falsos fratres, qui subintroierunt proscultare liberfa-
42. [Ib. v, 4-12.] Evdcuati, inquit, estis a Christo, tem nostram, quam habemus in Christo Jesu, ut nos
qui in Lege justificamini. Heecesl illa proscriplio qua in servitutem redigeretil J (Calat. u, 4). Ergo si cir-
Christum proscriplum superius dixeral (Galat. m, 1), cumcisionem praedicabat, desinerenl eum persequi.
ut cum isli evacuarenlur a Christo, id est, Christus Qui tamen ne limererilur ab eis, quibus chrisliana
ah eis tanquam a possessione quam tenebat, abscedit, liberlas annunfiabaiur; aul ne ab ipso Aposlolotimeri
opera Legis in eam possessionem lanquam in vacuam putarenlur, piopterea superius libera plenus fiducia,
inducanlur. Quod quia non Chrislo, sed illis obest,, nomeii suum etiam professus est, dicens, Ecce ego
addidit, a gratia excidistis.Cum enim hoc agat gratia Paulus dico vobis,quiasicircumcidamini.€hrislusvobis
Chrisli, ut illi qui debitpres erant operum Legis, li- nihil proderii (Id. v, 2)1:tanquam si diceret, Ecce me
berentur hoc debito; isti ingrali lantae gratioe, debi- imitainiui, ut non timealis; aul in me causam refun-
tores esse volunt universoe Legis faciendae. Nondum dile, si limetis. Quod autem dicit, Ergo evacuatumest
autem erat faclum; sed quia volunlas moveri coe- scandalum crucis, senlehtiamillamrepetit, Si exLege
perat; ita plerisque locis loquitur quasi faclum sit. jusiitia, ergo Christus gralis morluus est (Id. n, 21).
Nos enim, inquil, spirilu ex fidespemjustilim expecla- Sed hic quoniam scandlilum nominat, in memoriam
mus. In quo demonslrat ea pertinere ad fidem Chri- revocal propterea maxime inChristo passos esse scan-
sti, quaespiritualiter exspecfaniur ; non quoecarnali- dalum Judoeos,quia istas carnales observaiiones,quas
ler desideranlur, qualihus promissionibus servitus illa pro ipsa salute se babere arbitrabanlur, eum saepeani-
lenebatur : sicut alio loco dicit, 'Non respkienlibus madvertebant praelerire alque conlemnere. Hoc ergo
ndhis qum videniur, sed qum non videnlur. Qumenim ita dixil, ac si diceret: Sine causa ergo Christum, cum
•eideniur, temporalia sunt; qum aulem non videntur, ista contemneret, scandalizati Judaei crucifixerunt,
wiema sunt (II Cor. iv, 18). Deinde subjunxit, In Chri- sl adhuc eis pro quibus crucifixus esl, talia persua-
sto enimJesu nequecircumcisioquidquamvalel, neque dentur. Et adjeeit elega nlissimaambiguitate quasi sub
prmputium; ul illam indifferentiam declararet, nihil- specie malediclionis benediciionem, dicens : Vtinain
que perniciosum csse in hac circtimcisione ostende- et abscidanlur qui vosconlurbanl.Non tantum, inquil,
ret, nisi ex illa saluiem sperare. Nihil ergo valere dicit circumcidanlur, sed et abscidantur. Sic enim fient
in Christo circumcisionem aut pr^pulium , sed fidem spadones propler regnum coelorum(Matlh. xix , 12),
qum per dileclionemoperaiur. Et bic illud leligit, quia et carnalia seminare cessabunl.
sub Lege serviius per limorem operatur. Currebatis 45. [lb. v, 15.] Vosenim, inquit, in liberiatemvo-
bene, inquil; quis vos impediviiveritati non obedire? cati estis, fratres. Quia illa conlurbatio a spiriltialibus
Hoc est, quod superius ait, Quis vos fascinavit(Galat. ad carnulia revocans injservitulem trahebat. Sed jam
in, 1) ? Suasio , inqttit ,>veslranon ex eo est qui vocavit hinc opera illa Legis Iraetare incip t, de quibns cum
«JOS. Haecenim suasio carnalis est, ille autem in li- supra dixeram in fine Epistolaeiractalurum (Supra, n.
bertalem vocavii. Suasionem autem eorum dixit, 19), quoead Novum quoque Testameutum peninere
quod eis suadebaiur. Eos autem paucos, qui ad illos nemo ambigit; sed alio fine, quo liberos ea facere de-
veniebanl, ut ista suaderent, quia in comparatione cel, id esl, charilalis aeterna speranfis liinc praemia,
mullitudinis credenlium Galalarum exigui numero et ex fide exspe'cfantis.,Non sicul Judeei,qui limore
erant, fermenlum appellai. Recipient autem isli fer- ista implere cogebanlui, non illo easto permanente
nientum; et tota massa, id est, lola eorum Ecclesia in saeeulumsocculi(Psal. xvm, 10), sedquo limebant
in corruplione carnalis servilufis quodammodo ier- praesenti vitoesuoe: et ideo qusedam opera Legis im-
nienlabitur, si tales suasores tanquamjustos et fideles plebant, quae in sacramentis sunt; illa vero quae ad
recipienles honoraverint. Ego, inquit, confidoin vobis bonos roores pertinentj oninino non poterant. Non
in Domino,qitod nihil aliud sapietis. Hinc utique ma- enim implel ea nisi charitas. Quia et hominemsi pro-
nifestum est, nondum illos fuisse possessos a lalibus. pterea non occidit aliquis, ne et ipse occidatur; non
Qui autem conlurbatvos, inquit, porlabitjudicium, qui- implet praeceplum jusliliee : sed si ideo non occidi!,
cumqueillefuerit. Iloecest illa conlurbatio contraria or- quia injusium est, efiani si id possit facere impime,
dini, ut de spiritualibus carnales fiant. Et quoniam non solum apud homines, sed cliam apud Deum. Sic-
intelligendum esl fuisse quosdam qui cum vellent eis ut David cum divinitus accepisset in poiestalem re-
istam servitulem persuadere, et viderenl eos Pauli gem Saiil, impune utique occideret, nec hominibus in
apostoli auctoritale revocari, dicerent etiam ipsum se vindicaturis, quia niulltim ab eis diligebafur idem
Paulum id senlire, sed non eis faeile aperire voluisse David; nec Deo, qui hahc ipsam potestalem dedtsse
sentenliam suam; opportunissime subjecil, Ego se dixeral, utomnino ei faceret quod \ellet (I Reg.
autem, fralres , si circumcisionem adhuc prmdico, xxiv, 4-8). Pepercitergo diligens proximum tanquam
quid adhuc persecutionempalior ? Eliam ab ipsis seipsum, non solum persecutum, sed etiam perseeu-
eairn patiebatur perseculionem, qui talia persua- turum, qui eum corrigi quam interfici malebat: honia
 • v
mi EXPOSITIONISLIBER UNUS. 21^8
|n Yeteri Teslamento, sed non homo de Yeteri Testa- tanquam seipsum; quia hoc jubet ille, quem ex toto,
mento, quem fldes fulurseheereditatis Chrisli revelala corde, ex tota anima, ex lota mente diligit. Ilem di»
et eredita 4 salvum faciebat, et ad imitandum vocabat. ligere proximuro, id est omnem bominem, tanquam
Ideo nunc dicit Apostolus, In libertatem vocati estis, seipsum, quis potest, nisi Deum diligat, cujus proe-
fratres; tantumnelibertateminoccasionemcarnis delis: cepto et dono dilectionem proximi possit implere ?
idest,neauditonomine libertatis, impune vobis pec- Cum ergo utrumque praeceptumita sit, ut neutrum
candum esse arbilremini. Sed per charitatem, inquit, sine altero possil teneri, etiam unum horum comme-
servileinvkem.Qin enim per charitalem servit, libere morare ple,rumquesufficit, cum agitur de operibus ju-
servit, et sine miseria obtemperans Deo, cum amore stitiee : sed opportunius illud, de quo quisque facilius
faciendo quod docetur, non cum timore quod cogitur. convincitur. Unde Joannes dicit : Qui enimnon diligit
44. [Ib. v, 14.] Omnisenim Lex, inquit, in nno ser- fratrem suum quemvidet, Deum quem non videt quo-
mone impleta est, in eo quod diliges proximum luum rnodo polest diligere (\ Joan. iv, 20) ? Mentiebantur
tanquam teipsum. Omnem ergo Legem nune dicit ex enim quidam dilectionem se Dei habere, et de odio
his operibus quaead bonos mores pertinent : quia et fraterno eam non habere convincebanlur : de quo ju-
illa quae sunt insacramenlis, cum bene a liberis in- dicare in quotidiana vila et moribus facilc est. Si uu-
telliguutur, nec carnaliter observantur a servis, ad tem mordeiis, inquit, et comeditisinvicem,videle ne ab
illa duo praecepta referantur.necesse est, dilectionis invicemconsumamini:hoc enim maxime vitio conten-
Dei et proximi. Recie ilaque accipitur ad hoc perti- tionis el invidentias, perniciosae disputaliones inter
nere quod etiam Dominus ait, Non veni Legem sol- eos nutriebantur,male de invicem loquendo, et quae-
vere,'sed implere (Matth.Y, 17) : quia eral ablalurus rendo quisque gloriam suam vanamque victoriam,
timorem carnalem; spiritualem autem charitatem da- quibus studiis consumitur societas populi, dum in par-
turus, qua sola Lex impleri-potest. Plenitudo enim tes discinditur. Quomodo autem ista vitare possunt,
Legis, charilas : ut quoniam fides impetrat Spirilum nisi spirilu ambulent, et concupiscentias carnis-non
sanctum, per quem charitas Dei diffusa est in cordi- perficianl? Primum enim etmagnum munus est spi-
hus operantium juslitiam (Rom. v, 5), nullo modo ritus, humilitas, et mansueludo. Unde illud quodjam
quisquam ante gratiam fidei de bonis operibus glorie- commemoravi, Dominus clamat, Discile a me, quia
tur. Quapropler istos jactantes se de operibus Legis mitis sum, et humilis corde (Mallh. xi, 29) : et illud
ita refellit Apostolus, dum ostendit opera vctusta sa- prophetae, Super quem reqiikscil Spiriius: meus, nisi
cramenlorumumbras futurorum fuisse, quas jam ad- super humilem et quielum, el Irementemverba mea
ventu Domiui liberu haeredi necessarias hon esse (lsai. LXVI,2) ?
monstravit: opera vero.ad bonos' mores pertinentia 46. [Ib. v, 17.] Quod autem ail, Caro enim concu-
non impleri nisi dilectione, per quam fides operatur piscitadversus spiritum, spirilus autem adversus car-
(Galat. v, 6). Unde si opera Legisquaedamposl fidem nem : hmcenini invicem adversantur; ut non ai qucs
superflua, quaedamante fidemnulla sunt; vivat justus vultis faciaiis; pufant hic homines liberum voluntaiis
ex fide (Eabac. n, 4), ut et onus grave servitutis ab- arbitrium negare Aposlolum nos babere, nec intelli-
jieiat, levi sareina Chrisli vegelatus (Matth. xi, 50), gunt hoe eis dietum, si gratiam fidei siisceptam te-
et justitiee metas non transgrediatur, leni jugo 2"cha- nere nolunt, per quam solam possunt spiritu ambu-
rifatis oblemperans. . lare, et concupiscentias carnis non perficere ; si ergo
45. pb. v, 15,16.] Quaeriautem potest cur Aposto- nolunt eam tenere, non polerunt ea quae volunt fa-
lus et hic solam commemoravit proximi dileclionem, cere. Volunt enim operari opera juslitioe,quae sunt in
qua Legem dixit impleri; et ad Romanos cum in ea- , Lege, sed vincuntur concupisceniia carnis , quam se-
dem quaeslione versaretur, i Qui enim diligit alte- quendo deserunl gratiam (idei. Uude et ad Romanos
rum, inquit, Legem implevit : nam, Non adulterabis, dicit, Prudentia carnis inimica in Deum : Legi enim
Non homicidium facies; Non furaberis, Non concu- Dei non esl snbjecia; neque enimpolest(Rom. vm, 7).
pisces, et si quod est aliud mandatum, in hoc sermo- Cum enim charilas Legem impleat, prudenlia vero
ne recapitulatur, Diligesproximum tuum tanquam te- carnis commoda temporalia consectando spirituali
ipsum. Dilectio proximi malum non operatur. Pleni- charitati adversetur; quomodo pofest Legi Dei esse
-tudo autemLegis, charitas D(Rom. xm, 8-10). Cum , subjecta, Id est, libenter atque obsequenier implere
ergo nonnisi in duobus praeeeptis dilectionis Dei et , justitiam, eique non adversari; quando etiam dum
pfoximi perfeeta sit charitas, cur Apostolus et in hac conatur, vincatur necesse est, ubi invenerit mnjus
et in illa Epistola solam proximi dilectionem comme- , commodumtemporale de iniquitale se posse assequi,
moraUnisi quia de dilectione Dei possunt mentiri quam si custodiat acquitatem? Sicut enim prima homi-
homines, quia rafiores tentationes eam probant; in nis vila estanteLegein, cum nullanequifia et maliiia
dileelione autem proximi facilius convincuntur eam prohibetur, neque ulla ex partepravis cupidilaiibus
non habere, dum inique cum hominibus agunt ? Con- resistit; quia non est qui prohibeat : sic secunda est
sequens est autem ut qui ex toto corde, ex tota ani- sub Lege ante grafiam, quando pfohibetur quidem et
ma, ex tota mente Deum diligit, diligat et proximum conalur a peccato abstinere sc, sed vincilur; quia
1SieMss.Editivero,et reddita. nondum justiiiam propler Deum et propter ipsam
8 Editi,tevijugo.Mss.,lenijugo.
justiliamdiligif, sed eam sibi yult adcdnquirenduM.
 2159 EPISTOLJE AD GALATAS, S- AUGUSTTNI 2140
terrena servire. Itaque ubi viderit ex alia parte ipsam, quae sunt fornicationes, immunditiae,idolorumservi-
ex alia commodumlemporale. trahitur pondere tem- tus, veneficia, inimieitiae,contentiones, animositates,
poralis cupidilatis. et relinquit juslitiam : quam pro- aemulationes,dissensiones, haereses,invidiae,ebrieta-
plerea lenere couabatur, ut haberet illud quod se les, comessaliones, et his similia ; quae praedico vo-
minc videl aniiltere, si illam lentierit. Tertia est vita his, sicut praedixi, qubniam qui talia agunt, regnum
sub gralia, quando nihil lemporalis commodijustitiae Deinon possidebunt. » Agunt autem baec qui cupidi-
pr.eponiiur : quod nisi charitale spiriluali, quam Do- tatibus carnalibus consenlientes facienda esse decer-
minus evemplo suo docuil, et gralia donavil, fieri nunt, etiam si ad Implendum facultas non dalur. Cee-
non potest. In hac enim vita eliamsi existant deside- terum qui tanguntur hujusmodi motibus, et iminobi-
ria carnis de morlalilate corporis, tamen menlem ad les in majore charitate consistunt, non solum non eis
consensionem peccali non subjugant. Ila jam non re- exhibenles membra corporis ad male operandum, sed
gnalpeccalum in nostro morlalicorpore(Rom.vi,12); neque nutu consensioriisad exhibendum consentien-
quamvis non possil nisi inhabifare in eo, quamdiu les ; non hascagunt, et ideoregnum Dei possidebunt.
mortale corpus es(. Primo enim non rcgnat, cum Non enim jam regnat peccaium in eorum mortali
menie servinms Legi Dei, quamvis carne legi peccati corpore, ad obediendum desideriis ejus; quamvis ha-
(Id. VII,25), id est, poenaliconsnetudini, c«m ex illa biiet in eorum mortali corpore peccatum, nondum
exislunl desideria, quibus tamen non obedimus. Po- exstincto impetu consuetudinis naturalis, qua morta-
stea vero ex omni parle exstinguilur. Qiioniam si liler nati sumus, el propriaevitae nostrae, cum el nos
Spiritus Jesti habilal in nobis, qui suscilavit Jesum ipsi peccando auximus quod ab origine peecati hu-
Christum a mortuis, vivificabit el mortalia corpora mani damnationisquetrahebamus. Aliudestenimnon
nostra, propter Spirilum qui habitalinnobis (Id. vm, peccare; aliud, non habere peccalum. Nam in quo
11). Nune ergo implendus est gradus sub gralia, ut peccatum non regnat, non peeeat, Id est, qui non
faciamus quod volumus spirilu, etiamsi carne non obedit desideriis ejus : in quo autem non existunt
possumus; id esl, non obediamus desideriis peccati omnino isia desideria,! non solum non peecat, sed
ad procbendailli membra nostra arma iniquilatis (Id. etiam non habet peccatum. Quod etiam si ex multis
vi, 15), etiamsi non valemus efficere ul eademdesi- partibus in ista vita possit effici, ex omni tamen parte
deria non exislant: ul quamvis nondum simus in pace nonnisi iii resurreclione carnis atque commulatione
illa eelerna ex omni hominis parte perfecta, jam ta- sperandum est. Polest autem movere quod ait, Qum
men desinamus esse sub Lege, ubi proevaricalionis prmdico vobis, sicul prmdixi, quoniamqui talia agunt,
rea mens lenetur, dum eam concupiscenlia carnis in regnum Dei non possidebunt,si quaeratur ubi islk prae-
consensionem peccali caplivam ducit; simus aulem dixerit; nam in hac Epislola non invenitur. Ergo aut
sub gratia, ubi nulla esl condemnalio iis qui sunt in prsesens cum esset, hoc praedixeraf. aut cognoverat
ChrisloJesu (Id. vm, 1); quia non certantem, sed pervenisse ad illos Epistolam quaemissa est ad Co-
viclum poenaconsequitur. rintiiios. Ibi enim sic ait : « Nolite errare; neque
47. flb. v, 18.] Ordinalissime ilaque subjungit, fornicatores, neque idolis servientes, neque adulteri,
Quod si spirilu ducimini,non adhucestissub Lege : ul neque molles, neque masculorum concubitores, ne-
iuielligamus eos esse sub Lege, quorum spiritus ita que fures, neque ava.ri, neque ebriosi, neque male-
concupiscil adversus carnem, ut non ea quae volunt dici, neque rapaces regnum Dei possidebunt 5 (I Cor.
facianl; id est, non se teneant inviclos in charilale vi, 9,10). |
jusiiliee, sed a concupiscenle adversum se carne vin- 49. [Ib. v, 22, ^3.] Hic ergo cum enumerasset opera
canlur (a); non solum ea repugnanle legi mentis eo- carnis, quibus clausum estregnum Dei, subjecit etiam
rum, sed eliam captivante illos sub lege peccati, qnoe opera spirilus , quos spirilus fructus vocat. Fruclus
est in membris morlalibus (Id. vn, 23). Qui eninMiow aulemspirilus est, inquil, charilas, gaudium, pax, lon-
ducunlur spirilu, sequitur ut carne ducantur. Non ganimitas,benignitas,bonilas, fides, mansuetudo,con-
aulem pali adversitatem camis, scd duci a earne, linenlia : et addidit, Adversushujusmodinon est lex;
damnatio est. El ideo, Quod si spirilu, inquit, duci- ut infelligamus illos sub Lege positos, in quibus ista
mini, non adhuc eslissub Lege. Nam el superius non non regnant. Nam in quibus haecregnant, ipsi Lege
ait, Spiritu ambulale, el concupiscenlias carnis non legilime utuntur, quia non est illis Lex ad coercen-
habuerilis ; sed, ne perjecerilis(Galat. v, 16). Quippe dum posita : major enirn et praepollentiordelectatio
non eas omninohabere, non jam cerfamen, sed cer- eorum juslilia est. Sic enini ad Timotheum dicit:
taminis praemiumest, si obtinuerimus victoriam per- « Scimus enim quia bona est Lex, si quis ea legitime
severando sub gralia. Commutaiio enim corporis in utatur : sciens hoc quia Lex jus,to posila non est; in-
immortalem slatum sola carnis concupiscentias non justis autem, et non subdilis, impiis et peecatoribus,
habebit. el scelestis, et contamiriatis,patricidis, et matricidis,
. 48. [lb. v, 19-21.] Deinde incipit opera carnis enu- homicidis, fornicatoribus, masculorum coneubitori-
merare, ul intelligant se, si ad operandum isia desi- hus, plagiariis, mendacibus, perjuris, elsi quid aliud
deriis carnalibus consenserint, luiic duci carne, non sanae doclrinaeadversatur » (I Tim. i, 8-10 ): subau-
spiritu. « Manifcstaaulem sunt, iu.juii, opera carnis, ditur, his Lex posita est. Regnant ergo spirituales isti
(a) l Retract.cap.24, n. 2, fructus in homine, in quo peccaia non regnant. Re-
 ««, EXPOSITIONISLIBER UNUS.~ 2142
gnant autem isfa bona , si tantum delecfant, ut ipsa liquiae quamvis tril;e diu, adhuc tamen recak-nt.
teneam animumin tentaiionibus ne inpeccali consen- Huicilaquepax contrariaesi, qua reconctliamur Deo,
sionem rual. Quodenim amplius nos delectat, secun- eademque pace efiam cum honiinil)uscuslodiia,?eue-
icim id operemur necesse est : ut verbi gralia, oc- ficiorum,inimiciiiarum, conteulioiium,aemiihuionum,
currit forma speciosaefeminae,et movet ad delectatio- animosilatum, dissensionumquevitia sanautiir in no-
nem fornicalionis : sed si plus deleclal pulchritudo bis : ul aufem in aliis, inler quos vivimus, justa mo-
illa inlima etsincera species castitatis, per gratiam deratione tractenlur, et ad susiinendum Ionganimitas,
quaeest in fide Christi, secundum hanc vivimus, et et ad curandum benignitas, etad ignoscendumboni-
secundumhanc operamur; ut non regnante in nobis tas militat. Jam vero haeresibuslides, invidiaeman-
peccaio ad obediendumdesideriis ejus, sed regnante suetudo, ebrietatibus et comessationibus continentia
jusiiiia per charitatem cum magna delectafione facia- reluetaiur.
mus quidquid in ea Deo plaeere cognoscimus. Quod 52. Ne quis sane arbitretur hoc esse invidiam quod
auiem de caslitate et de fornicatione dixi, hoe de ca.- est aemulatio: vicina enim sunt, et propter ipsam vi-
teris intelligi volui. cinitatem plerumque utrumlibet horum pro altero, vel
50. Neque moveat, vel quod non omnino ad eum- aemulatio proinvidia, vel invidiapro eemulalionepo-
dem numerum et ordinem opera carnis in hac Epi- nitur. Sed quia utrumque hie locis suis dicium est,
slola enumeravit, alque in illa ad Corinthios : vel utique distinctionem de nobis flagitant. Nam aemula-
quod spirilualia bona pauciora, pluribus carnalibus tio est dolor animi, cum alius pervenit ad rem quarri
viiiis opposuit; neque ita e contrario ut fornicalioni- duo pluresve appetebant, et nisi ab uno haheri non
bus caslitas. immunditiis mundilia, atque ita caeteris potesl. Istam sanat pax, qua id appetimus, quo<$
caeleraoccurrerent. Non enim hoc suscepil ut doceret omnesquiappeiunt, si assequantur, unumin eofiunt.
quot sint, sed in quo genere illa vilanda , illa vero Invidia yero dolor animi est, cum indignus videtur
expelenda sint; cum carnis et spiritus nominibus a aliquis assequi, eliam quod tu non appetebas. Ilanc
poenapeccali aique peccalo ad graliam Domini atque sanal mansueludo , cum qtiisque ad judicium Dei re-
justitiam nos converti oportere praediceret: ne dese- vocans *, non resislit voluntati ejus, et magis ei cre-
rendo graliam temporalem, qua pro nobis Dominus dil recte factum esse, quam sibi quod pulabat indi-
mortuus est, non perveniamus ad aeternam quietem , gnum.
in qua pro nobis Dominus vivit; neque inlelligendo 55. [Ib. v, 24.] Crucifixerunt autem carnem suam
poenamtemporalem in qua nos Dominus morlalitale cum passioifibuset concupiscentiis,sicut consequenter
carnis * edomare dignatus est, in poenamsempiternam dicit, quisunl in ChrisloJesu. Unde autem crucifixe-
incidamus, quaeperseveranti adversum^Dominumsu- runt, nisijimore illo casto permanente in soeculuro
perbiaepraeparalaest. Cumenirncommemoratismultis saeculi(Psal. xvm, 10), quo cavemus offendereiiluro
operibus carnis, addidit, ethis similia; satis ostendit quem toto_corde, tota anima, tota mente diligimus?"
non se isla examinatiorenumero collocasse, sed libe- Non enim hoc timore timet adultera, ne custodiatur a
riore sermone posuisse. Hoc etiam de spirilualibus viro , quo timet casla ne deseralur : illi enim tristis
fruetibus fecit. Non enim ait, Adversus haecnonest esl preesenliaviri, huic ahsentia. Et ideo limor ille
Lex : sed , Adversushujusmodi; hocest, sive isla, corruptus esl,-et fransire non vult hoc saeculum: iste
sive etiam ceeterahujusmodi. autem castus permanet in saeculumsaeculi.De quo t\-
51. Sed tamen diligenter considerantibus non hic more crucifigi optat propheta, cum dicil : Configecla-
omni modo carnalium spirilualiumque operum oppo- visa timore tuo carnesmeas (Psal. cxvm, 120). Ista
silio inordinata alque confusa est. Ob hoc autem la- crux est de qua Dominus dicit. Tollecrucem luam, et
tet, quia paueiora , vel singula quibusdam pluribus sequereme (Mqtth. xvi, 24).
opponuntur. Nam ex eo quod carnalium viliorum in 54. [Ib. v, 25.] Si spiritu, inquit, vivimus, spiritu
capife posuit fornicaliones, in capite aulem virtulum et sectemur. Manifeslum esl certe secundum id nos.
spiritualium charilatem; quera non divinarum Litle- vivere quod sectati fuerimus; seciabimur aulem quod.
rarum studiosumfaciatintentum ad perscrutanda cae- dilexerimus. llaque si ex adverso exislant duo , prae-
tera? Si enim fbrnicatio est amor a legitimo connu- ceptum justiliee, el consueludo carnalis, et ulrumque
bio solutus et vagus, explendaelibidinis consecfando diligifur, id seetabimjir quod amplius dilexerimus : s_
licentiam; quid tam legitime ad spiritualem fecundi- tantumdem ulrumque diligitur, nilulhorum sectabi-
tatem conjungitur quam anima Deo? Cui quanlo mur; sed auttimore, autinviti trahemur in alterutramt
fixitisinbaeserit,tanto est incorruptior. Inhaeretautcm partem; aul si ptrumque eequaliter etiam timemus,
charitale. Recteigiturfornicationi opponitur charitas, in periculo sine dubio remanebimus, fluctu dileclionis
in qua sola est cuslodiacastitatis. Immunditiaeaufem et timoris allernante quassali. Sed pax Chrisli vincat
sunt omnes perlurbationes de illa fornicalione conce- in cordibus nostris (Coloss.m, 15). Tunc enim ora-
ploe, quibus gaudium tranquillitaiis opponilur. Ido- tiones et gemitus, et in auxilium invoeata dextera
lorum aniem servilus, ullima fornicalio esi animee, misericordia; Dei, sacrificium conlribuiati cordisnon
propter quam etiam hellum adversus Evangeliumcum despicit, charilalemque sui ampliorem commenda
reconciliatis Deofuriosissimumgestum est, cujus re- tione periculi, de quo liberavit, exsuscital. In eo au-
. '<•TresMss.,in qua Dominusmortalitatemc«r«w. - Tressiss., se revocans.
 2143 EPISTOL^EAD GALATAS,S. AUGUSTINI | 2144
tem illi fallebantur , quod negare quidem non pole- opporlunus sentiaris, cum instas aedificando;cum
rant, sectandum sibi esse Spiritum sanctum, asserlo- autem destruis arguendo, non cures etiamsi impor •
rem ac duccm liberlatis suae; sed ad opera servilia tunus videaris, si hoc est lalibus importunum : ita
carnaliler conversi, reirorsum se conari non inlelli- duo quaesequuntur, ad duo superiora possunt singil-
gebant. Proplerea nonait, Sispiriluvivimus, spiritum latim referri, Hoiiare cum oppotiuneinstas, increpa
seclemur; sed, spirilu seclemur, inquit. Fatebanlur cum importunearguis ; deinde caetera duo simililer ,
enim Spiritui sancto servire oporlere : et eum non sed converso ordine, referuniur, Cutnotnni longani-
spiritusuo, sed carne volebant sectari; non spirilua- milate , ad suslinendas| indignationes eorum quos
liler obtinentes gratiam Dei, sed in circumcisione deslruis; et doctrina, ad instruenda eorum sludia
carnali et caeteris hujusmodi spem constituenies quos aedificas: lamen etiamsi illo usitaliore modo
salulis. distinguatur , Insla opportune; quod si hoe modo non
55. [Ib. v, 26.] Non efficiamur,inquit, inanis glo- proficis, importune: ita inlelligendum est, ul tu op-
rim cupidi, invkem ittvidenles, et invicem provocanles. portunitatem omnino nqn deseras, et sic accipias
Prorsus magnifice et omnino divino ordine, poslea- quod dictuni est, impoiiune, ut illi videaris importu-
quam eos inslruxit adversus illos a quibus in servitu- nus, qui non libenter andil queedicuntur in eum ; lu
tem Legis seducebanlur, hoc in eis cavet,-ne instru- tamen scias hoc illi esse opporlunum, el dilectionem
ctiores facti, et volenies jam calumniis carnalium curamque sanitatis cjus 1animoteneas mansueto, et
respondere, contentionibits sludeanl, et appetitu ina- modesto, et fraterno. Multi enim postea cogilantes
nis gloriae, Legis oneribus non servientes, vanis quaeaudierint, et quamiusla audierinl, ipsi se gra-
cupiditalibus-servianl. vius el severiusarguerunt; et quamvisperlurbatiores
56. [lb. vi, 1.] Nihil autem sic probat spirilualem a medico viderentur abscedere, paulalim verbi vigore
virum, quam peccati alieni tractalio, cum liberalionem in medullas penetrante, sanali sunt: quod non fieret,
ejus polius quam insultationem, potiusque auxilia si semper exspeetaremus periclilantem putrcscenlibus
quam convicia meditalur, etquantum facultas tribui- membris, quando eum Jiberelaut uri aul secari. Quod
tur suscipil. Et ideo dicit: Fralres, etsi prmoccupalus nec ipsi corporis medicraltendunt, qui lerrenoemer-
•
fuerit hotno in aliquo deliclo, vos qui spirilualesestis, cedis inluitu curant. Quotus enim quisque reperitur,
instruile hujusmodi. Deinde ne sibi quisque videatur qui ferrum eorum aui,ignem non ligatus expertus
inslruere, etiam cum proterve exagilat irridetque sit? cum elilli rariores sint qui volehlesligafi fuerint.
"
peccantem, aut superbe lanquam insanabilemdetesta- Plures enim resistentes, iet mori se malle clamantes,
tur, in spiritu, inquit, mansueludinis, intendens tei- quam illo curari modo, yix lingua ipsa eorum relieta
psum, ne el lu lenleris.Nihil enim ad misericordiam libera omnibus membris constrinxerunt; ueque ad
sic inclinat, quam proprii periculi cogitalio. Ila eos suum, neque ad reluctanlis, sed ad ipsius arlis arbi-
nec deesse voluit fralrum correptioni, nec studere trium: quorum tamen vocibus conviciisquedoletitium
certamini. Multi enim homines cum a somno excitaiu- nee commovetur curantis animus, nec quiescit manus.
tur, Iitigare volunt; aut ritrsus dormire, cum litigare Medicinoeaulem coeleslis minisiri, aut per odioruin
prohibenlur. Pax igiturel dileclio, communis periculi trabem cernere stipulam in oculo fratris volunt
cogiialione, in corde serventur ': modus autem ser- (Maith. vn, 5), aut tolerabilius mortem \idere pec-
monis, sive acrius, sive blandius proferatur, sicut canlis, quam verbum indignanlis audire : quod non
salus ejus quem corrigis posfulare videtur, moderan- ita accidisset, si tam sanum animum curando alte-
dus est. Nametalio loco dicit: Servumuutem Domini rius animo adltiberemus, quam sanis manibusilli me-
litigare non oportet; sed milemessead omnes, docibi- dici aliena membra pertractant.
lein, palknlem. Et ne quisquam ex eo pulet cessan- 57. Nunquamitaque alieni peccali objurgandi sus-
dum sibi esse a correptione erroris alterius, vide quid cipiendum est nogotium, nisi cum internis inlerro-
adjungat: In modeslia, inquit, corripkntem diversa gationibusexaminanles nostram conscientiam, liquido
senlientes (II Tim. n, 24-25). Quomodoin modeslia, nobis eoram Deo responderimus, dilectione nos fa-
quomodocorripientcm,nisi eum Ienitatem corde reli- ceie. Quod si convicium, vel minee, vel eliam perse-
nemus, et aliquam medicamenti acrimoniam verbo cutiones ejus quem argueris, laceraverint animum ;
correplionis aspergimus ? Nec aliler accipiendum vi- si adbuc ille per te saifari posse videbitur, niiiil re-
deo quod in eadem Epistola posilum est: Prmdica spondeas donec saneris prior: ne forfe carnalibus
verbum, insla opporlune, importune; argue, hortare, motibus tuis ad nocendum consentias, et exhiheas
increpa in omni bnganimitate et doclrina (Id. iv, 2). linguam tuam arma iniquitatis peccalo (Rom. vi, 15)
Imporlunilas enim opporlunitati utique conlraria est: ad reddenduin malum pro malo , aul maledietum pro
neque omninoullum medieamenlum sanat, nisi quod maledicto (IPetr. m,j9). Quidquid enim lacerato
opportune adhibueris. Quanquamergo et sic possit animo dixeris, punienlis esl impelus, non cimriias
dislingui, lnsta opportune',ut alius sit sensus, Impor- corrigentis. Dilige, et dic quod voles: nullo tnodo ma-
tune argue, deinde caeteracontexaiuur , Hortare, in- lediclumeril quod specie maledicti sonuerii, si memi-
crepa cum omni longanimitalect doctrina: ut tunc neris senserisque te inigladio verbi Dei, liberatorem
1 Am.Er., et communispcriculicogitalioin cordereser- hominis esse velle ab obsidione vitioruni. Quod si
velur.sic etiamliss. unolantumexcepto. forte, ut plerumqueaccidit, dileclione auidem lalQn^
 m EXPOSITIONISLIBER UNUS. 2146
suscipis actionem, et ad eam corde dilectionis accedis, Nolile errare, Deus non subsannatur: quod cnimsemi-
sed inter agendum subrepserit aliquid, dum tibi re- naverit hotno,hocet metet; novit inter quaeverba per-
sislitur, quod te auferat ab hominis vitio perculiendo, ditorurii hominum laborent, qui constiluuntur in iide
et ipsi bomini faciat infestum; postea te lacrymis la- rerum earum quas non vident. Vident enim semina-
vanlem hujusmodi pulverem, mullo salubrius memi- lionem operum suorum, sed messem non vident. Nec
nisse oportehit, quam non debeamus super aliorum talis eis messis promiltitur, qualis hic reddi solet;
superbire peccata, quando in ipsaeorum objurgatione quia justus ex flde vivit (Habac. n, 4). Quia qui semi-
peccamus, cum faciliusnos ira peccantis iralos, quam naverit, inquit, in carne sua, ex carne metet corruptio-
miseria misericordes facit. nem. Hoc dicit de amatoribus voluptatummagis quam
58 [Ib. vi, 2.] Alter alterius onera potiale, el sic Dei. In carne enim sua seminat, qui omnia quaefacit,
adimplebilisLegem Christi: Legem utique charitatis. etiamsi bona videantur , proplerea tamen facit, ut
Si autem implet Legem qui diligit proximum, dile- carnaliter ei bene sit. Qui autemsemhiaveritin spiritu,
ctioque proximi etiam in veleribus Scripturis maxime de spirilu metet vitammternam. Seminalio in spiritu
commendatur (Levii. xix, 18); in qua dilectione est, ex fide cum charilale servire justitiae, et non
dicit alio loco idem apostolus, recapitulari omnia obaudire desideriis peccati, quamvis de mortali carne
mandala Legis (Rom. xni, 8, 9) : manifestum est existenlibus. Messisautem vilae.eelerneecum inimica
etiam illam Scripturam, quae prioripopulo dala est, novissima destruetur mors, et absorbebilur mortale
Legem Chrisli esse, quam venit implere charilate a vila, et corruptibile hoc induet incorruptionem. In
(Matth. v, 17), quaenon implebatur timore. Eadem hoc ergo terlio gradu, quo sub gratia sumus, semi-
igilur Scriptura"et idem mandalum, cum honis terre- namus in lacrymis, cum exislunt desidefia de animali
nis inhiantes premit servos, Testamenlum Yetus; corpore; quibus non consenliendo renilimur, ut in
cum in bona aelerna flagrantes erigit liberos, Testa- gaudio metamus, cum eliam rcformato corpore, ex
mentum Novumvocatur. nulla parte hominis, ulla nos sollicilabit molestia
59. [Ib. vi, 5-5.] Si enimaliquis,inquit, videturesse ullumve tenlationis periculum. Nain efiam ipsum ani-
aliquid, cum nihil sit, seipsumseducit.Non enim eum male corpus depulalur in semine. Seminatur enim
seducunt laudatores ejus, sed ipse polius; quia cum corpusanimale, ait alio loco; ut ad messem pertineat
sibi sit ipse praesenlior quam illi, mavult se in illis quod adjunxit, surget corpusspirituale (I Cor. xv, 26,
queerere, quam in seipso. Sed quid dieil Aposlolus? 44). Iluic ergo sententiaepropheta .concinit, dicens,
Opus autem suum probetunusquisque,el lunc in seipso Qui seminalin lacrymis, in gaudio melet (Psal. cxxv,
tantum gloriam habebil, et non in altero, id est, intus 5). Bene autem seminare,"id est, bene operari, faci-
in conscienlia sua : et non iti altero, id «st, cum eum lius est, quam in eo perseverare. Fructus enim solet
aller laudat. Vnusquisqueenim, inquit, proprium onus laborem consolari: messis autem nostra in fine pro-
portabit.Non ergo laudalores nostri niinuunt onera' mittitur; et ideo perseverantia opus est. Qui enim
conscienliaenostrae : atque ulinam non etiamaccumu- perseveraverilusquein finem, hic salvuserit (Mallh. x,
lent, cum plerumque ne illis offensislaus nostra mi- 22) : et propbeta clamat, SMSfine Dominum,virililer
nuatur, aut objurgationeillos curare negligimus, aut age; et confotieiur cor tuum, et susline Dominutn
jaclanter eis aliquid nostrum ostentamus, pofiusquam (Psal. xxvi, 14). Quod nunc Aposlolus ait, Bonum
constanterostendimus. Omittoea queefingunt et men- imtem facienlcs,inquit, non infirmemur: proprio enim
liuntur de se homines propter hominum Iaudes. Quid iemporemetemusinfaligabiles.Itaque dum tempusha-
enimistacaecitate lenebrosius, ad oblinendani inanis- bemus. operemur bonumad omnes, maximeaulemad
simam gloriam errorem hominis aucupari, et DeeMKt domesticosfidei.Quos eum credendum est, nisi Chri-
testem in corde contemnere? Quasi m'0 ullo modo stianos significare? Omnibusenim pari dilectione vila
comparandussit error illius qui te bonum putat, er- aeterna optanda esl; sed non omnibuseadem possunt
rori tuo qui homini de falso bono placere sludes, de exhiberi dilectiouis officia.
vero malo displices Deo. 62. [Ib. vi, 11-14.] Deinde cum docuisset, opera
60. pb. vi, 6.J Jam caelera planissima esse existi- ipsa Legis, quae sunt salubria et ad bonos mores per-
mo. Nam et illud usitatum proeceptumest, ul prasdi- linent, dileclionefideiposse tantummodo impleri, non
catori verhi Dei praebealnecessaria, cui praedicalur. timore servili; redit ad illud undetola causa agitur :
Ad bona enim opera horlandi erant, ut eliam egenli Vidistis, inquit, qualibus lilleris vobis scripsi manu
Christo ministrarent, staturi ad dexteram cum agnis; mea. Cavet ne quisquam sub nomine Epislolae ejus
ut plus in eis- operaretur dileclio fidei, quam Legis iallal incaulos. Qui volunt, inquit, placere in carne, hi
possei limor.Nequehocquisquam majorefiducia debet coquntvos circumcidi, lantum ut in cruce Christi per-
praecipere, quam bic aposlolus, qui manibus suis seculionemnon palianlur.Mullumenim persequebantur
victum transigens (Acl.xvm, 5; xx, 54; I Cor.iv, 12; Judaeieos qui videbantur deserere traditas bujusmodi
I Thess.II, 9; II Thess.m, 8), haecin se nolcbaliicri, observationes: quos ipse quam non limeat satis osten-
ut majore pondere, propler eorum magis utilitalem dit, cum lales litleras etiam sua manuscribere voluit.
qui haecexhiberent, quam proptereorum quibus exhi- Doeet ergo limorem adhuc in islis operari, tanquam
berent ea, semonereomnibus demonsiraret. sub Lege conslilulis, qui ad circumcisionem Gentes
61. Pb. vi, 7-10.] Quod autem deinde subjungil, cogerent. Neque enhn qui circumcisisunt, hi Legem
 I
2147 EPISTOLJE AD GALATAS, S. AUGUSTINlEXPOSIT. LIBER UNUS. 2148
custodmnl.Illam enim dicil custodilionem Legis, non quomodo eosdem aliquando homines, aliquando nou
occidere, non nioeehari,non falsum lestimonium dice- homines dicil. Nam exprobrans objecit Corinibiis
fe; etsi qua hujusmodi ad honpsmores pertinerema- quodam loeo, quod adhuc homines essenl, ubi ait :
hifestum est: queenisi charilate et spebonorum aeier- .Nonne hominesestis, el secundumhominemambulaiis
norum, quaeper fldem accipiunlur, impleri non posse (I Cor. III, 3, 4) ? Quomodoeuaidem Dominumeliam
jam diclumest. Sed volunt voscircumcidi,inquit, ul in .post resurrecfionem, alicubi non hominem appeliat,
"
vestraglorieniurcarne:iiest, utn&n.solumnon paiian- sicut| in principio hujus Epistolse, cum ail, Non ab
lur perseculioriem a Judaeis, qui ntillo modo ieiebant homhribus, neque per hominem,sed per Jesum Chri-
_' incireuriicisisLegerii prodi, sed etiam glorienlur apud stum (Galai. i,.l); alicubi autem hominem, sicut illo
feos,quodtammultosproselytosfaciunt.Ut enim unum loco uhi ait, tfnus enim Deus, unus et mediatorDei
proselytum Judaei facerent, mareet terram ebs cir- et hoininumhomoGhrislusJesus (ITim. n, 5). Etqui-
feuire solefe, Dominus dixit (Matth. xxni, 15). Mihi cumque,inquit, hanc regulamscetantur, pax super illos
autem absit gloriari nisi in cruce Doinininostti Jesu et misericordia,el super Israel Dei : id est, eos qui
Christi, per quem tnihi niundus crucifixus esl, et ego vere ad visionem Dei praeparantur, npn qui vocantur
mundb. Mundus mihi crucifixUsesl, ait, ut me non hoc nomine, et .carnaii1caecitafevidere Dominnmno-
leheat; et ego rimndo, iit eum noh lcneam ; id est, ut lunt, quando gratiam ejus respuentes servi esse lem-
ii6que mundiismihiriocefe possit,neque ego de mundo porum cupiunt.
aliquid cupiarii. Qui autem in criice Christi gloriatur, 641 [Ih. vi, 17.] De cmtero, inquil, laborem nemo
noii viilt placere in carne; quia persecutiones car- mihi \prmstet.tNon vtilt per turbulentas contentkmes
nalium non tiriiet, quas prior ul crucifigeretur ille taedium sibi fieri de re, quantum safis eral, e.xposita,
sustinuit, ut vesligia sua sectantibus praeberet exem- et in Epistola quam ad Romanosscripsit, et hac ipsa.
plum. 'Ego enim sligmata DominiJesu Christiin corporemeo
65. [Ib. vi, 15,16.] Netjue enim circumcisioaliquid potio: id est, habeo alios conflietus et cerfamina cum
est, nequeprmputium.Servat usqrie in finem illam in- carne mea, quae in jpersecutionibus quas patior,
Sifferentiarii,ne quis eiim putarel vel-in Timoiheicir- mecum dimicant. Stigmata enim dicunlur notee qu.u-
fjuriicisiOnesimulale aliquid egisse, vel in cujusquam dam pcenarum servilium : ut si .quis . \crbi gratia ,
agere, si forte aliqua lalis causa extiiisset. Oslendit servus in compedibusifuerit propter noxam, id est
eiiim ntiri ipsain circumcisionem obesse aiiquid cre- propter culpam, vel hrijusmodi aliquid passus fuerit,
denlibus, sed spem salulis ih talibus observationibus btigmialahabere dicatur; elideo'in jure manumissio-
constilulam. Nam fet in Actibus Aposlolorum hoe nis, inferioris est ordinis. Nunc ergo Aposiolus sli-
inodo invi_niiiiiiurilli circumcisioriem persuadere, ut gmata voluit appellare, quasi notas pcenarum da
aliler eoS qui ex Gerilibus credideranl, salvos fieri perseculiopibus quaspaliehatur. Propter culpam enim
uegenl posse (Att. xv, 1). Nbh bfgoipsius opefis, sed persecutionis qua persecutus erat Ecclesias Christi,
lmjus erforis perniciem refellit Apostiiius. Nequecir- luec sibi retribui cognoverat: sicut ab ipso Domino
ciimcisibCfgo, tiliqnidest, nequeprmpulium, sed twva, diclum esl Ananiae, cum idem illum Ananias tan-
ihquii, creaiurh NovamcfeatUram dicit vilam novam quam perseculorem Ghrislianorum formidaret, Ego
per fiderii Jesu Chrisli : et nblandum verhum eit. illi ostendatn, inquif, qum opotieat eum pali pro no-
Difficile enim iiiveneris creaturam vocari etiam eos, mine meo (Act. ix,J6). Yerumtamon propter reinis-
qui jam credendo in adoptionfirii filiorum venerunt. sionem peccatoruin, in qua baplizalus erat, omues
Dicit lamen et alio loco : Si qua igitur in Chrisio illaetribulationes non ei valebant ad perniciem, sed
"novabrealura, velera iransierunt, eccefacla sunl omnia ad corouam victoriii1 profieiebanl.
nova: omniadiiiemex Veo(l\ Cor. v, llel 18). Ubi au- 65. [Ib. vi, 18.] Conclusio Epistolae tanquam snb-
lem dicit, Et ipsa creainrii liberabiiura servitule inle- scriptio manifesta esl; nam et iu iioniuillU aliis Epi-
rilus; et postea dicit, Non solum dutem, sed et nosipsi stolis ea ulilur : Gratia DomininoslriJesu Ghrislicuin
primitiusSpiritus habeiites(Roln. Vin, 2i, 25): discer- spiriiu vesiro, fratres. Amen.
nil eOs qiii credidernnl ab app.ilaiioni: ereaiurn.
COMPLECTENS ALIQUOTIN SCMPTURAM TRACTATUSIPSIOLIM FALSO ADSCRIPTOS,
:
NIMIRUM
DE MIRABILIBUS S. SCRIPTURJ3,
LIBROSTRES.
DE BENEDICTIONIBUS PATRIARCH.E JACOB.
QUESTIONESVETERISET Novi TESTAMENTI,olim in IV tomo exhibitas.
IN APOCALYPSIMJOANNISEXPOSITIONEM, Olim in IX tOUlO.

Aliaqujedamonusculain terlii tomi Appendiceantehac conlenta,cumad sacramScripturamnon perlineant, in alios

de Fidead petriim,deSpiritu el Anima,Quaestiunculas
tomosretulimus/seilicet:deEcclesiasticisDograalibus, de Trini-
i
tate, in Vllltomum;et SentenliasProsi)eri, n IXtomum.

ADMONITIO
IN PROXIME SUBJECTUM OPUSCULUM.

Hocopusculum nec slilo, nec ingenio refert S. Auguslinum, judieih Erasmi el LovaniensiumTheologorum.
Id quod jam oiim intellexeratS. Thomas, qui iu parte 5, q. 45, a. 5, non vult hosce libros auctoritate pollere,
falsoque adscribi Auguslino dicit. In Mss. et superioribus editionibus, si tamen Erasmianam exceperis, prae-
mittitur pnefaiio episudari forma, e qua vel sola constare potest librorum islorum aucloremnon esse Augusli-
nuni Hipponensem,sed alium quemdam cognominem, qui cum hic episcopis et presbyteris, maxime Cartha-
ginensium, dedicetid operis; inferius tamen videtur se gente Anglum, sive Hibernumindicare, in lib. 1, cap.
7 : ubi quidpiamobiter ohservansde insulis, Iliberniam ex omnibusunam nominal; paulqque post aestummaris
Ledonem acMalinam appellat, verbis apud Anglos vicinosqueaccolas Britannici maris, praesertim aevoBedae,
usu receptis. Tum in Iib. 2, cap. 4, ManichoeumquemdamHiberniensiummorluum notat : quo insuper loco de
cyclis disserens, ostendit liquido se post 660 Christi annum scripsisse hos libros; quos ab ipso non Carlhagi-
nensium,sed Cantuariensium,vel Cambrensium (si tamen vox jam in usu erat), vel Kilkennensium,etc, mo
nasteriorum presbyteris nuncupatos fuisse suspicamur.

BE fflRABILIBUS SAGMiE SCEIPTUM:

venerandissimisurbiumet monasleriorumEj.iseopis el Presbyteris,maximeCarthaginensium

(a),
AOGUSTIKOS per omniasubjeelus,Optabilem in Christosalutem.
Bealissimi, dum adhuc viveret, Patris mei Eusebii in aliam parle.n dec.linarenon audebam; certissime
ad lioc opus pneceiitoconslricius, adhorlanlihus eliam sciens quod major vindicla jussionum refugam inobe-
vohisChristianis, vel maximevenerandissimo magi- dientem consequitur, quam praeceploohtemperaniem
slro imperii auciorhate conipdlente, tres de Mirabi- ciiicnmque imperato imparem opeii vituperanlium
libus sarietaeScriplurae Veleris ac Kovi Teslamonli accusaliocoinilatiir. Plus uanique periculi fugiens.1%
libros, hislorica exposilione, quanta potui brevitate, nas prophela in marinis flticlibusreperil (Jonm, n, 1),
Dominoanmiente, comphsui: in quibus arrepti upe- qunm accusationis, si quod jubebatur impleret, in
ris audacia jubenliiimauctofiiaie excusabilur. Meete- sermonibus populi sui paieretur, quod metuit Pro-
nim quamvis illis quaedicebantur imparem esse con- pheia quoque altaris Belhel, qnoniam laboriosi iliiiB-
spexeram, praecipienliumlamen imperiis eedere, et ris famem et sitim , ut sibi jussum fuerat, non perpe-
(d)Fortasse,ccmluariensium. travit, inobedienliae vindicla morlem ipsam paulo
 -
5151 DE MIRABILIBUSSACTLESCRIPTUR.S, S. AUGUSTINI 2152
posl in via saluratus invenit (III Reg. xm). Jeremias tummodo gcstarum rationem et ordinem exponere-
vero adbnc puer, nec iitieiaruni doctrinam, nec nius. Quoniam in his [loeisde qnibus hislorica narra-
virilisprudentiaevigorem(quandoa Dominomisstis est lione qua-dam icligimus, multiplex sensuum intel-
prophetarc) habuit : sed quod praecepto obediverat, lcctus habeiur; el si de ipsoper singula dispiifaremus,
scieniiam quam non habucrat, accipere promeruit plurimos liiiros et longiorislaboreriioperis legentibiis
(Jcrem. i, 4-9). Undc ergo non meaeesiguaefacultalis praeberemus.Sed hoc praecipuenegligentiiisomitler<i
peniiriain, sed praecipientiumprovidam aspicio auclo- idcirco rali sunms, quoniam quicumqueauctores h;ec
rilalem. Quoniam si in me igniculumaliquem lucis loca explanare curaverunt, m}'sticoallegorjarum in-
non crederetis, nullo modo mihilam praaclpuioperis tellectui, hocest, figuraliexpositioni, quaeiu his re-
ingeniosum lahorem injungerelis. In his voluminibus perla esl, adheeserunt.Hocautem opns utrum iuier-
lahs disposilionisralio intenditur, ut primus de Moysi eat, an maneat, in vestro pendel arbitrio. Ab uno
Penlateucho , secundus de Prophclis (a), lertius de enim vestrum, id esl, Balhano ', post patrem Mau-
Kovo Teslamento praenoielur.Cuncfi\ero laboris hoc chinanum 2 si quid intelligenliaeaddidi, el ah aliero,
magnopere intenlio proeurat, ut in omnibus rehus, ul credo, saliva oris ejus vicem laborum causam sus-
in qiiibus exfra quotidianamadminislrationemaliquid cepi. Ab omnibus vero legentibusgeneratim oiaiio
factum videtur, non novam ibi Deumfaccre naluram, nostra atque petitio deplorat, quatenus ea quaedicta
sed ipsam quam in prineipio condidit, gubernare sunt antequam decursa intelligant, occasione aliqua
oslendat. Praeterea etiam in boc opere curavimus, ul non faslidiant.
sepositis adhuc figurarum intellectibus, rerum tan- 1 AudoeuensisMs.,narbano.Forlasse,Miihano, qui fuit
(a) veluscodexmonasteriiS.AudoeniRotomagensis,de Scotus episcopus,apudBedam,lib. 2 Hist.,cap. 19.
2 Aud.ns. uanchianum.
Prophelia.
— '-^X——

LIBER PRIMUS.
De MojsiPentateucho.

CAPUT PRIMUM.— De Deo Vreatoreel consliluhone
creaturarum.
Cum omnipotentis Deiauxilio de mirabilibus rerum
cupimus tractare sermonem, unde repetendum aplius
cl sumcndum videltir exordium, quam ab ipso rerum
oninium Crealore, de quo saepeScriptura atfestalur
dicens : Qui facit magna el inscrutabiliaet mirabilia,
quorum non est numerus (Job. ix, 10). Quorum
oninium mirabilium velut principale quoddamfunda-
mentum instiiuit, quando omnes quas condidit crea-
turas, ex nihilo fecit. iEternus ergo et omnipolens
Creator rcrum, trinus et individuus semper manens,
sine ullo potcnliae suee detrimento, solus sine tem-
pore cunclas preecessit ereaturas : ac deinde ut im-
mensani boiiilafcm ap potentiam et benevolenliam,
quas in se solo prius habuil, etiamper creaturas
oslcnderei; ex informi materia, quam ipse prius ex
nihilo condidit, cunctarum visibiliumet invisibilium
rerum, hoecsl, sensibilium et inseiisibilium, inlel-
lectualium el inlellcclu carcnlium, species multifor-
mes divisit. Quod, ut libri Geneseosaucloritas con-
firmat, pcr sex dierum alternationem effeclumfuisse
monstratiir; ila ut in die sexto cuncta consummasse,
qti.e ad insliluiionem et inslructionem pertinent erea-
lurm, firmissimedcclarelur. Sic enim scribitur : Et
consummavilDeusomnia opera sua in die sexto, el be-
nedixildiem scplimum, quod in ipso requkvit ab omni-
bus operibus suis (Gen.n,^.). Ex quo intelligitur,
Deuni in die sexlo oniiiia perfecisse, ut in die seplimo
iion a labore, sed ab opere videatur cessasse. Sed
qtiori DomimisJcsus Judaeisde sabbaii requie quae-
rcntibiis respondil, Patcr meus usquemodooperatur,
ct etjooperor (Joan. v, 17); illum quidem die sexto
cimcla perfecisseel in scptimo requievisse credimus,
ct ustpie modo operari non dubilamus. Sed qtiemad-
niodimi liincconsummasse,et nunc operari idem Deus
iniclligitiir, subtilius investigalur. In die enim sexto
croaturae, naniras perfecit, quas gubernare eliam
IUIIIC mmdcsinil. Etin dieseptimo requievit ab opere
creatioiiis, qtti niinquam cessat a gnbernaiionis regi-
gUiine. Tunc ergo crealor, nunc gubemator Deus in-
telligendus esl : ac per hoc etiamsi novi aliquid in
creafuris exoriri videamus, non creare ibi novatn na-
luram, sed gubernare olim creatam Deus ptitandtts
esi. Sed ila polens est in gubernatione creaturoe qui
condidii, ttl vcluti naiuram novam creare videatur,
cum ab abdilis nafiiroesinibus, quod in illa latebal,
depronnt. Illa lgitur ^nusilatagubernatione, cum res
per volunlalem potentiam guhernaloris ostendunt,
quod per efficaciamquotidianee administrationisnon
faciunt, in Scripluris mirabilia memoranlur. Sed dum
de his mirabilibus lalius postmodum, quando ad eo-
rum loca venerimus J disseremus; hpc fixum inlerim
permancal, quod consummalisnaturarum creationi-
bus, in die septimo Deusab
1 opere suo requievit, et
nunc posfmodum per onine tempus a creaturaetotius
gubernatione non cessat. Sed quamvis per sex dierum
alternationemomnis instiluta fuisse creatura perhihe-
lur; noii tamen haec dierum alternatio per spatium
temporis inlelligitur';. sed in his operum vicissitudo
declaraiur. Posl nanique historieenarralor divisit in
sermonc, quod Deus non divisitin operis perfeclione.
Simul enim cuncla quoecondidit, Deuscreavit (Eccli.
XVIII, 1), dum una volunlale mulliplicem omnium
specierum varietalem fieri disposuit, in qua voluntaie
una omnia simul sine tempore esse.fecil, quaeab ipso
oriu suo per tempus dispensare non desinit.
CAPUT 11. — De raiionabiliumnaturarum dissimili
' peccalo.
In hac ergo rerum omnium conditioneprimo spiri-
lualis creatura invisibilis originaliter processit. Et
deinde ne quod inlerius eral, hoc exlcrius non esset
in Dei operibus, eliam corporalis et visibilis crealura
fieri ccepit: in qua utique principali rerimi universa-
rum generalique diyisione , duas rationales , unam
in spirituali, alteram jin corporali instiluit creator na-
turas, Angelorum videlicet et hominum , quibus,
prout naturarum differentia expetit, eliam habitatio-
num loca distinxit. CoelumnaniqueAngelis, terram
bominibus habitandam proestifit.Quibus institiilis,
utriusque naturaepeceaium, Angelortunscibcetet ho-
minum consequitur. Sed mandali transgressioquaein
Iiominibusfaeta eralu libri Geneseos historw narra-
tur. Quaestionemvero non minimam inluenlibus prae-
stal, qua causa Angelorum delictum Scripturae lesli-
moniis, qualiter factum est, relicelur. Quamvis nam-
que sub personaBabyloniciregis illius angelicaeruin»
verba per propliefairideclarentur, dicentem : Sedebo
in monteTcslamcnti, in lateribusaquilonis: ascendam
super altitudinemnubium, et mdificabothronummeum
ad aquilonem, el eropmilis Altisshno(lsai. xiv ,15,
14) ; hoecde rcgc Bajrylonishislorica exposilionel'a-
ciliime possunl tnlplligi, nisi forte figuralie.vpcsitione
de corpore ad caput yerba per allegoriam transferai'.-
 SI53 LIBER PRIMUS.— APPENDIX. 2154
tur. Undeloco assumptaquoeslioIn lioc loco non dis- angelus, nunquam iterum revocaretur : quoniam ad
solvilur, dum historialiter iri ipso Evangelio causa illum ordinem, id est, immortalitatemsui corporis
ruinoeet senlentia et vindiclanon manifestatur. Risi nunquam ilerum pervenit, nisi peracia omniiim
forie, ul caateri existimanl, originale illius peccalum morle, illa bealiludo ad qitamrevoeamur, per resur-
In seduclionehominis per scrpenlem esse aliquis di- rectionem restauretur. Non ad illum tamen ordinem
caf; per quam et senfeniiamanimadversionisaccepe- aut ad stalum unde primus homo ceciderat, sed ad
ral, dicente Domino, Maledktus tu inter omnia ani- alium sublimiorem, quem speravil, restitutio fict, di-
manlia etbestiaslcrrmfsuper peclus luum gradieris, et cente Domino, Erunt sicut AngeliDei in cxlo (Matth.
terratncomedesomnibusdiebusvilmlum (Gen.m, 14); xxn, 50). Praeterea quoque ad cumulum diabolici
sed absit lioc, ut sentiamus angelumposse suadere peccati illud aecidit, quod siatim postquam peccavit,
hominipeccatumin terra, nisi prius ipse peccarel in foveam desperationis incurrit. Si enim de suo de-
coslo, dieenie Domino, Vidi salanam sicul fulgur de licto habere veniam non desperassel, nunquam con-
ccelocadeniem(Luc. x, 18); unde enim potuisset et sentienti sibi hoininidamnum salulis suouprocuraret»
ipse inviderc felicitati humanae, nisi prius amisisset Qui enim de priori peccato habere veniam desiderat, 1
beatitudinem propriam? Non solum ergo peccalum nullo modo aliud augmentare praeparat. Pcr liane
hominis praecessissediabolicaruina credenda est, sed ergo non solum sibimetipsifoveam perdilionis inve-
etiam perfecfionem illam creaturarum quae in die nit, sed etiam per se peccanti bomini causa perdi-
sexta facla est; de damnandis in novissimodie Do- tionis exstitit. lloc auiem ad levandum hominis de-
mino piontintianle,Disceditea me, maledkli, in ignem liclum occurrit, quod non solum por semeptipsum
mimvitm,quem prmparavitPater meusdiaboloel an- mandati transgressionem non reperit, sedserpentinae
gelisejvs (Maith. xxv, 41). Quando ergo praeparalus suasioni eonsensit; verum etiam aliam crealuram ra-
est ilie ignis, nisi in perfectione creaturarum om- lionabilem in Dei offensamnon induxil : ac per hoc
nium ? Nisi forte dicamusposl sexti diei perfectionem facilius poenitenlieejanuam adinvenil apcrtam; quam
Deum aliquid creasse : quod absit, ne mendacem qui non ingressus fuerit, damno perpetuoevitaesub-
Scripturam,imo nosmetipsosfaciamus.Cui ergo car- jacebil. Qui vero per poenitenlianipeccata diluerit.,
cer in illa ereaturarum conditione praeparatus est, angeliceefelicitatis consorsin aeternumerit. -
illius peceatum originaliter illas creaturas preecessit.
Quoniam,utScripturaihquit, Ipse ab initiomendaxest, CAPUT III. — De Abelet Enoch prhnalumlenenlibus
clinveritalenonstelit(Joan.Ym,U).Resi~lergoinniin~. in hominuinjustilia.
angeliea,qua causa a Dominotacila esl, exponamus,
dum illum crealurarum Dei principium angelum ce- Ut autem ab ipso humani generis post peceaturo
cidisse non ambigamus.Angelicumvero vulnus verus originale primordio homines quandoque promereri
medicus qualiier 1'actumsit, indicare noluit, dum il- veniam Qeus ostenderet, paucos homines elogit, qui-
lud postea curare non destinavif. Et qualiler sit eje- hus notitiam suae-amicilieedemoiislraret:'quos pro-
clus per sententiamvindietae,retieuil, quem per poe- cessu lemporis paulalini plures usque ad suae prae-
nilentiam nullo modo revoeavit. Peccatum vero ho- senliaevisitaret advenlum, quousquein advcntn suo
minis quomodofaclumfuerit, proferlur : ipsum nain- omne genus humanum per totum orbem illuminarel.
que quandoquepromereri veniam non desperalur. Et Ex quibuspaucis primus Abel tolius humanoejusiitise
et secundus post eum Enocli, insignissimus
qualiterejectus sit homo,indicnreDeusmaluit, quem prlnceps,
ad statum pristinum in novissimo iterum revocavit. ante diluviumeligitur, quibus summa jusfiliaein ini-
El quomodoanimadversionissentenliamaccepit, non lio ipsomundi el iine commiiiilur. Unus enim statim
occnltavit, a quo aliquando pcr clemenliaesuaeve- in justiliee suee initio , in ipso etiam mundi principio
nlam satisfaciionem aceipere non recusavit. Hanc sanguinis sui tripudio coronatus , martyrio arripitur
ergo differentiamin hominibuset Angelis Aposlolus (Gen. iv, 8). Alter adhuc sine morte (Id. v, 24), in
consideransait: NonenimAngelos, sed Abrahmsemen teslimonium novissimi temporis reservalur. Sed huic
apprchendit Deus (Ilebr. n, 16). Cum cnim Creator Abel Dominus Jesus Christus primatum justitioe ho-
ciemens et misericors in summa ilia et incommuta- minum commisit, ita inquiens, A sanguineAbeljusli,
hili Dei Patris manens subslanlia , in servi formam usquead sanguinemZacharim (Mallh. xxm, 55). In
semelipsumexinanirevoluil (Philipp. n, 7), non an- eo enim quod dicit, A sanguineAbel jusli, usque ad
gelicam naturam , sed bumanam apprehendit. Sed et sanguinem Zacharim,etnon addidit, justi; haerediia-
in hoe quaestronascitur : cum Deus angelis peccanli- tem justiliee Abel tenere Zachariam oslendit. Sicut
bus non pepercit, et lamen peccanti hoinini per as- etiam in genealogia Salvatoris scribilur, Jesseauiem
stimptionemhumanaecarnis veniam relaxavit; quare genuit David regem, David autemrex genuit Salomo-
ergo inveniabili vindicta summus angelus est percus- nem (Id. I , 5, 6), cui non additur, regem, cum Saio-
'
sus , cum peccans el mandatum sui Conditoris homo mon patris regno teneret-majus imperium. Sed ex
transgrediens, veniabiliter posunodum ad posniten- reditario
hoc intelligilur patris sui Davidregnum Salomonhee-
tiam revocalussil, Joanne , et Domino, et Petro cla- jure possidere, et ad David honorem regni
mantibus . Pmniteniiam agile; appropinquavitenim plus pertinere, quodprimus ex illa generatione rc-
regnumcmlorum(Luc. m, 3; Matth. IV, 17 ; Act. u, gnum obtinuit; sicut ct Abelin justitia hominiim pri-
38) ? Angelusergo in summohonoris sui ordine con- malum tenuit, eo quod primus in terra justus iieri
stitutus, .immuiationem ad excellentiorem statum coepit.sic Unde quasi haereditario jure palrum succe-
non habuit, nisi per contemplationem sui Creaioris dunt, omnesjusli vestigia Abel in cunciis justitiee
confirmatus, in eo statu permanerel ubi conditus partibus capiunt. Sed ista investigationerccte incita-
fuit : et idcirco prolapsus ilerum revocari minime tus aliquis fortasse inlerrogabit; Cur ergo, inquiens ,
potuit, qui de sublimissimosui ordinis slalu proruit.- dum Abel juslitieeprimatum tenuit, non hunc Deus
Homo vero adhuc in terra posilus, generandi officio sine morte ad lestimoniumnovissimitemporis reser-
destinalus, ciborumqueesui depulatus, immutationem vavit, ut inmundi fineipse doclorexisterel veritafis,
in sublimiorem et meliorem spirifualemque vitam qui in principio erat auctor perfecti operis ? Attamen
sine morte reciperet, si quamdiu in hac conversa- huic responsioni congrue obviare polerit, qui jusii-
lione positusesset, in mandali custodia permaneret. tiam in tribus partibus constare novit. Tota enim
Hunc, anlequamad stalum veniret sublimiorem, de- juslitia "hoecest, virginitas, sacerdotium, et marfy--
lictum praeripuit: et ideo deinferiori illo suoordine, rium. Quse iriplex justitia iu Abel primo luit, qui et
idest, immortalUatesui corporis confeslimruit, di- munera Deo placita obtulit, prosapiam generis in sae-
cente D.unino,Teira es, el in lerramibis (Gen.m, 19). culo non reliquit,- el marlyrii coronam sangninis el-
Clemenliaergo Condilorishomo ad illam bealitudi- fusione promeruit. Si ergo longiori tempore, ut
nem, ad quam peecansadhuc non pervenit, per pas- Enoch, Abel maneret; sine ulla dubitatione conju-
isionem Dominirevocatur; qui si inde cecidissetsicut giuin iniret. Quippequi in tempore illius legis vive-
SANCT.AUGOST.flL (Soixanle-lmit.)
 2_B5 DE MIRABILIBUSSAGR.E SCRIPTURjE, S. AUGUSTM 2156
— De anhnalibus qum necin terra tantum
ret, quae dixit, Crescile, et multipticamini, et implete CAPUTY.nee in
terram (Gen. i, 28). Et si illud mandatum expleret, vivere, aqua tanlum possunt, quomododilu-
- pro certo nequaquam virgo essel. Et si illum Deus vium evaserint.
sine morte servaret, martyrii primatum nequaquam (a) De animalibus quoque quaenee in terra lanlum,
acciperet. Recte ergo compelebat, ut qui forma primus in nec in aqua lantum vivere possunt, quaestiovertitur,
terra justus eligitur, in eo totius justiliae ser- quomodo diluvium evaserunt, quales sunt lutri, vi-
varetur, cuique primo in hominibus post delictum luli marini, et multaj avium genera, quae in aquis
gestare figuram conceditur Salvatoris, qui virgo, et esearum suarum victum requirunl, sed in arena dor-
sacerdos, et martyr esse videtur. Enoch vero sme miunt, el nutriunlur, et requiescunl. Si ergonon arca in-.
morle, per totius pene saeculilempus remotus ab ho- cluderetitur, sine aquarum adjumenio vivere pos-
minum conversalione custoditur, ut in eo qualiter lio- sent : et si exlra arcam remanerent, aquis universa
minum homines si non peccarenl, gCnerata prole legentibus, ubi requiescerent quomodo haberenl ? De
commutarentur in vitam spirilualem sine morle, os- his ei-go, ut supra dixj, quaeslioverlitur, Utrum per
tenderetur. Sed licet longo reservatus tempore adhuc virtulem suam uiramv.s 1
earum nafuram , donec dilu-
vivat; mortis tamen debitum, quod omnes in Adam vium transiret, Deus temperavit, ul aut in humore
sumpsimus, vitare non polerit. Certe in hoc etiam il- lantum , aul in arida 'lantum illis lunc vila esse po-
lud occurrit, unde scribendi de mirabilibus occasio tucrit. Sed qui Noecuriidomo sua per arcani, non per
sumpta videtur , quare quasi contra naturam , nllra virtutem servare voluerat, qualiler hoc per virtutem
humani aevi metas, hujus vita lam longo admodum custodire vellet? An <his alicubi scopulorum aliqua
tempore distendilur. Allamen in boc non novaomnium natura refugia esse poteranl? Sedetiam illa quomodo subve-
uni homini gignilur : sed prislina et generalis nirent, dum omnes mpnles, quibus duodecimcubitis
hominum gubernalnr. Insitum enim omni homini in altior fuit, aqua tegeret (Gen. \ii, 20) ? An eliam in
prima condifione Geneseos libri hisloriam conside- arcee tecto foris requies his esse aliqua valebat, quod
a trecentis cubitis longitudinis, etaltiludinis triginla,
rantibus esse apparet, ul non soium longo tempore,
sed etiam perpetuo viveret, nisi peccati aculeo mors el lalitudinis quinquaginta cubitis in unum cubitum
naturee metas exlerminaret. undique contraetum, latum et stabile spaiiumfaciebat,
ut quod intus manentes, sine periculo conservaret,
CAPUT IV. — De eo quod lerrena tantum anhnalia in etiam per profundi pericuhtm vagantibus * refugium
diluviomortificatasunt. foret ?
CAPUTVI. — Db eruplioneaquarum diluvii.
Inde processu temporis, hominibus post originale De eruptione aquaruriidiluvii ifareferlur: llupti sunt
peccatum per propria bludia in Dei offensam proce- omitesfonlesabyssimagnm,etcataraclmcmliaperlmsunt,
dentibus, et in oblivionem sui Conditoris decidenti- et facla est pluvia quadraginta diebus el quadraginta
hus, cum per enorme peccatum, grandi cornoris mole noclibus(Gen. vn , 11,12). Poslea subinfertur : Clausi
giganles essenl exorti, totius in terroefacinus aquis di- smit fontes abyssi, et prehibitm sutit pluvim de cmto
luere paral : et viro perfecto genere suo reperto , (Id. vin, 2). Ilujus rei uifficultatem fixa sententia ex-
Noe videlicet Lamech fllio, mysterium consilii sui soli planare, scienihc nostrae parvifate prob.iben.ur. Ye-
insinuat, eique arcam per longi temporis spatium fa- rumtamen in his magistrorum quid intentio poluit
hricare commendat: ut vel ille per hoc facium morle excogilare, indifferenli sermone proferamus, nulli ex
imminente cum domo sua liberaretur, velvidentes diversis opinionibuscefliorem tribtientes auclorilatem;
imminens exiiium perfimescenles ad delictorum pce- de quibus narralionibris, de singulis eleclionibusarbi-
nitudinem revocarenlur (Gen. vi). Sed illo contuma- trium probandi seu ferirobandiconcedimus libertalem.
ciler et negligenler judicio conlempio, ex insperato Fluvji enim de fontibus titrum ante diluvium fuerunt,
lempore Deus offensus, ad commune totius oriiis ex- inquisilio profertur : dequibusnullainpriiicipioerea-
cidinm , aquis universa terrae spatia pariler oblexit: turae certa definiiio, ulrum facti an non facli sint
et exceptis quoe arca elauserat, cuncla quae in lerra osienditur; nisi quodlfons unus ascendens de terra,
tantum vivere possunt, homines et coeteraanimantia et divisus in quatnoij capita, regiones irrigabal (Id.
ab ipso coalo aqua conducla delevit (Id. vn , 17-25). n, 6). Nisi forte de illo tonle caeleros per totum lerrae
Sed universa quoain aquis vivere possunf, plaga iiia spalium ubique ebulhre etiam tunc aliquis dicat, pro-
non letigil; terrena tontum animalia moriiflcavil. Quo pter quorum omnium singillatim assignationem origi-
in loeo astule quoerentibusac solulionc indigens quaa- nalis illius magni fonlis commcmoralio sufficeret.An
stio subvenit: Quamobrem lerrena auimalia humanae eliam ante diluvium non erant, donec illa aquarum
vindiclae plnsquam aqnalica succumbiint, quorum nec abundantissima eruptibne universorum fonlium venae,
plura peccaminum gesta suhveniunl? In peecato la- ubi vel jam ante non fuerunt, quod ctiam seepenune
men primi homlnis, lerra de qua gustaverat, sialim fieri cernimus, erumperenl? Attamen non de fontibus
male dicitur. Per diviuum namque oraculum ita in- terrae, sed de foniibus abj^ssi dicitur, Etruplisunl
17), eie. fonles abyssi. Sed hoc generaliter de fontibus polest
ferfur, Maledicla terra hi opere luo (Id. ni,maledictam
Qua in re notandum, ipsa animalia quae sentiri. Unde enim terra potuisset habere, nisi subja-
ierram manducaveruiil, experlia maledictionis esse cenle abysso per occultosmealus fonlium venas susci-
non posse, proesertimcum lerra cum suis animalibus peret? Et idcirco abyssi fontes, etiam terrae fontes
mniedicta cral. Iterum ergo alia adhuc quaestiosurgil: possunt nominari. Sejdqui hoc ila sentiunt, quid di-
'(' Qnarc Deus etiam aquis in Adoemalediclo non male- cenljin eo quod paulo post, consummata quadraginta
dixit? Cui facillime respondelur, quod nonaquam dierum inundatione, sjubjnfertur: Et ctausisuni fontes
conira inlerdictum Douiini bibit, sed de terrae fructu abyssimagnm,et prohibitmsunt pluvimde ccelo?Si fon-
homo cnmedil. Exceptis quoque his ralionibus, aquis tes illi, qui nunc per terras fluunt, in diluvio aperli
a malediclo AdaeDeus pepercil, quoniam per aquam sunt, quomodoiteruiri clausi pronuntianlur ? nisi non
diluere maledictioneriiillam paravcral, quod in dilu- omnes fontes clausos esse denuntient, praeler eos tan-
vio est facium, et nunc per Baptismuminduigetur : tummodo, per quos exilus hujus aditus adminislraba-
nam in aqua el Spiritu sanclo cuncta bumana corpo- lur. Yerum eliam hoc pro tempore solummodoesse
ralia crimina simul et spirilualia purgantur. Aquatilia diclum confirmanl. Fonies enim qui clausi eranl, cum
enimmalediclo viudiclaenon succumbunt, quia inma- illa insolens eruptio pmhiberetur, posteaapertos fuisse
ledictionis participatione non sunt. Ac per hocetDo- sequens ratio pronuntiat, dum aquaaibaut et reverle-
minus, cum mortis humanaemaledictum resurgendo hantur (Id. vui, 5). >Quo enim revertebantur, nisi
deposuerat, non terreslrium , sed aquatilium carnem
animalium comedebat, cum ad confirmationeniresur- 1 Ms.Aud.,naviganhbus.
rectionis coram discipulis piscis assi partem et favum (a) Exstat apud Alcuinum.in lib. Quaestionum in _GeD.?
jneliis aeciniens manducavit (Luc. xxiv, 42, 45). quaest.125. ]
 21H LIBER PRIMUS.— APPENDIX. §1SS
nnde venerant ? Per fonles igitur apertos aquaeirru- seiit, et spatium quod occupabant, dimiserunt, si
perant, qui post, ut eessaret eruptio , clausi erant. iliuc revocalaj sunt, quid mirum si eadem quae dese-
Sed cum iterum aqua revocarelur, eliam fontes, qui ruerantspaliacompIebanlTYelcertesidenubibuseadem
elausi fuerant, reseiantur. Aqureenim quaeclausis ja- nimborum copia fuisse monslrata concedilur, quid
nuis venire non poteranl, quomodoxetro, nisiaperfis intelligenfibus mentibus repugnat, si ad nubes iterum
aditibus, reintrabanl? De eo autem quod dicilur, Et ipsa retrorsuin verteretur; quemadmodum in quoti-
cataractmcwliapertmsunt, el factaest pluvia, non mi- diana rerum administratione fieri eernitur, ul pluvia
nori diligentiaindigensquaeslio, diversis inquisitorum de nubibus emissa et resumpta videatur. C«terum ii
sentenliis venlilaia dignoscilur. Quibusdam namque quoque qui anie diluvium pluviam esse,non permil-
placet, ut istaecalaractoenubibus aperloefuisse pulen- tunl, de recessu aquarnm aliler sentiunt. Ipsi enim
tur, quae saepe coeli nomine per Seripturas divinas cum aquarum diffusionemde (irniamenlofactam pro-
nuncupantur, quomodo est illud , Et ccelidabuntim- nuiitiant, in nubes tamen tantummodoeas redire con-
brem, et terra dabit fructum suum (Jerem. xiv, 22; firmanl; et superfluumillud quod aqua desuper fluens
Psal. LSXXIV,15); et, Panem cmli dedit eis (Psal. praebuerat, etinm nunc per omne tempus turbulenlos
LXXVII , 24): et, Possint avescmlihabitare (Marc. iv, aeris molus, el hemisphaeriasdiversas in nubibus gi-
52); et, Volucrescmlinidos habent ubi requiescunt gnit, quod reciprocis immutalionibus idem aer nubi-
(Lnc. ix, 58)? Cataractas ergo in ccelo, in nubibus losus nunc in inferiores partes muudi, hoc est terram
videlicet facias ut pluvia veniret, illf pra?diclioesti- et mare dimitlil, nunc de eisdem, mari sciJicet et
mant, qtiemadmodum etiam nunc tale ministerium terra, recolligit: quomodo et in pectore humano ha-
per nubesrfieri lolus'muiidus non ambigit. Sed lunc litus reciprocis mutationibuseodem modo qtto dimit-
cataractas coeliapertas Scriptura sancla commemoral, tifur, iierum exigitur utresumatur. Inhis autem quam-
quod solilo plus, ingens effusio pluvialis facta erat, libet diversis opinionibus et magistrorum plurimis
Caeterivero istas caiaraelasin summo illo firmamento, ambagibus, hoc animo fixum suscipimus, qtiod aqua-
quod ul dividerel inter aquas el aquas, Deusin princi- rum quodcumque desuper venerat, ut terra aquis nu-
pio feceral, factas prius esse dicunt: qui Deum ilias darettir, venlus lambebat. Sic enim scribittir : Imini-
aquas, quas supra firmamentumposuerat, ad tale mi- sit Dominusvenlum super terrain, et dhninutm sunt
nisterium proeparassedicunt : et in hac«mdilioneet aqitm( Gen. vni, 1). Utrum vero in nubes venlus Iym-
superioris et inferioris aquee, saeri Baptismatis mini- phata aequora collegerai, an illa superni firmamenti
sterium figuraliexpositioneinspiciunt, diim per ccele- Spaliunfresumpseral, pro cerlo eruditi viderinl. Aquae
Sterii pluviam, Spirifum sancium ; per abyssi undam, autem illae qu:e de abyssi fonlibus disruplis largiter
aquam Baptismatisinlelligiint: ul sicut aqua superior defitixeiunt, per easdem vias unde venerant, rursum
et inferior, primaevilae muiidi peccamina diluit: sic dominico jussti remeabant. Sed adhuc nobis commu-
Spirilus sanctus et aqua, nostrse vitaepriorisdelicta nis quacslio in his renascitur, quae in reliquis velut
remittat. Sed dum inhoc opere intellectum polius re- curata videbatur : Si, quando inundaverant, aliquod
rum gestarum , quam figuralemexpositionemassum- spalium relinquebant; et si non hoc habuerantj quan-
psimus , quod ad rem proesentempertinet, prosequa- _do reversoesunt quid implebant? Caeterihanc quae-
niur. Hi ergo qui firmamenli aquas ad diluviumvenire . stiouem ila disserunf, quod mare tunc Dei jussu de ,
pominf, eiLun anle diluvium pluvias in mundo fuisse suo modo consueio, per illorum fontium aperlionem
non a.slimant; occasioneillius arcus , qui post dilu- crescere, et ultra melas suas inundatione insolita per
vium in nubibus est conslilulus, in uancaeslimatioriem cttncla terrac spalia transundafe polerat, et in se ite-
ducfi, ex ipsarum creaturarum natura invesliganles, riini quod amiserat resumerc, vel etiam in spaiium
quod si ulla serena ante diluvium pluvia fleret, iris , terroedeportare, quod ad inferioresaquas perlinebat:
id est, arcus ille in nubibus serenis appareret; qui quaeterra semper superpositas lymphas nisi de fon-
per solenisemper, ct humectas serenasque nubes efli- tibus absumere, et in seinetipsam redigere consue-
citur : ct non a sole tantum fieri, sed etiam per lunam scit, quoniam non contra consuetudinem videmus
aliquoties in serenis nubibusvidetur. Poleratergoipsa eliam perparvas res in majiis crescere. Nec contra
mundi nuper creali prima aetas sine ullis turbulenli naluram lerrae esf, superposilos humores semper con-
aeris immutalionibuset pluviis per matutinum etve- sumere, pr.vsertim cum hoc Deus in poteslate eliam
spertinum rorem ali; ul in ipsa iortitudine sicnt homi- sanctis suis tribuit, quemadmodumElieeet Elysaeo
nes longaevoset sanilate eorporum alacres habuerit, (II!Rcg.xvni,44,45; IVReg.m,W) deditinnubecula1.
ita et mundus ipse nullis adhuc .
perturbationibus agi- Mariaquoqueextra ierminos antiquoscrescere consue-
tatus aplos vescenlibusferens fructus consisterel: et scunt,et terrarumspatiadiminuuntalque praescindunt,
a secunda aatalesicul turbulentis motibus, ita turbidis sicttt et senes noslroadhuc lemporeviventes,vidissese
rerum tempestalibusvivere et vigereinclperet. Quem- confirmant. Unde eliam insulas quaeab iniiio conditi
admodumin terra Jigypli etiain nunc nequaquam nu- orbis, ut mulii affirmant, non fueraht, processu tem»
bium imbribus, sed lerraeipsius sudore, etaeris eom- poris faciunt, dum propinqua promontoria marinis
mbdiiate, et Nilifluminisincremenlis fovetur. Sedbaec finibus a coiitinenii lerra dividunt. Per qirod intelli-
investigatio qualiler accipienda sit pro certo, erudili gitur, quod illae ferae quoeinsularum orbibus inclu- i
et caflioliciviri videant. diinlui', non humaua diligentia devectae, sed in illa
CAPUTVII. — De recessuaquarum diluvii. divisioneinsularum a contineiiti lerra repertoe esse f
Item de recessu aquarum diiuvii quid docli et inge- probanlur. Quis enim, verbi gralia, lupos, cervos, et
niosi magistri senlitmt, sine ulla nostr_e"auciorilatis sihaticos porcos , et vulpes, taxones, el lepuscnlos,
praesumptioneproferamus : ubi nodosa quaesliostu- et sesquivolosin Hiberniam deveheret? Vel qualiter
diosis mentibus ostenditur : Si aliquem locum vacuum si tunc domesiica eranl, maiium portantis ita effuge-
reliqueranl, cum lerrae spatium aquaediluvii oceupa- ranl, ul omnia genera haec per silvas nunc oberrare
bant; et si nullum spatium tale habuerant, quando videantur? Sed nonnulli auctores genera haec beslia-
recesserant quid implebanl? De qua inquisilione in rum et ferorum animalium, ipsam lerram gignere di-
illis aquis quse de calaraclis cceb defluxerunt, bina cunt, qui haec animalia quac in insulis includuntur,
magistroruni oeslimaiioest. Aul enim, ut nonnulli non ex arca, sed ex ipsa ferra procreata esse exisli-
aeslimant,per easdem calaractas revocantur, el quem- manl. Hancvero pulationemeorumdequibusdiximus,
admodum de mari aridae nubes lymphaticos imbres de recessu aquarum diluvii, elsi aliquis acceptam et
consuescunl atlrahere; ita et superni iilius firma- sufficientemessecrediderit, noslris tamen adhuc men-
' menti spatium, aquas quas emiserat de nubibus, tibus illa quaestioinnodata residet. Quotidianisetenim
possel revocare. Aqumenini, inquii Scriptura, ibanl inundationibus et recessibus Oceani, baec semper
et reverlebantur.Quo ergc iuant, nisi unde veneranl ? quaestio renascilur. Quemadmodumhanc inundaiio'
Si ergo de excelsoillo firmamenio, ut juxfa quorum-
dam eeslimalionem diximus, aqu-e desuper fluxis- £ Ms.Aud., dedilin vidttas.
S1B9 DE MIRABILIBUSSACRJS SCRIPTURJ3, S. AUGUSTINI 2160
nem uride venit, aut quo recedit nescimus; ita etiam CAPUT VIH.— De cursu solis et lunmin diluvio.
recessum diluvii ignoramus. Haecnamque quotidiana De terminis, de recursu solis et lunae in diluvio,
inundatio bis in die a lempore ad tempus, per horas quamvis famosa plurimorum mehles quaestiopulsat;
viginli quatuor semper peragilur, etper alternas he- nihil in luminarium aut siderum consueiis ministra-
hdomadas Ledonis et Malinae vicissitudo commuta- tionibus diluvium commulasse, ipsius anni quo dilu-
tur (a). Sed Ledo sex horas inundationis, et toiidem vium est factum, cursus manifestal.Noe enim secundi
recessus habel; Malinavero grandis per quinque ho- decimo septimo die mensis cum universis, quae ad
ras ebullit, et per scptem horas litlorum dorsa rele- eum pertinebant, aream intravit (Gen. vn, 11, 15).
git. Quae lantam concordiam cum luna ostendit, ut Post centum quinquagrhia dies in mense septimo vi-
antequam luna nascalur, tribus diebus et duodecim dem gesimo seplimo diemensis, in monlibus Armeniaeea-
lioris setnper incipiat; et post nascentis lunae princi- arca requievit. Prima die decimi cacuminamon-
consuescit ha- lium apparuerunt. Et prima die mensis primi aquae
pia alios tres dics, et duodecim horastribus
bere : similiter el anle plenilunium diebus et minutaesunt. Atque evqluto anni circulo, mense se-
duodecim horis incipit, et post totidem temporis cur- cundo , vigesima seplima die mensis arefaeta lerra
sus sui terminum consumit. Sex vero uniuscujusque conspicitur: qua die Domini jussu, Noe cum omni
temporis Malinas, veris scilicet et aestalis, autumni et domo sua de arca egressus est(W. vm, 4-18). Ex
hiemis , secundum lunarem supputationem, hoe est, quibus indiciis manifestissime ostenditur, quod in iis
simul omnes viginti quatuor unusquisque communis quee ad amii circulum peragendum perlinebanf, in lu-
annus habet,.exceplis videlicet embolismis, quivi- minarium minislrationibus dierum ac noctium pleni-
ginti et sex Malinas retinent: el uniuscujusque de tudine decursa, nihil decedere videlur. Si enim lumi-
praedictis lemporibus niediie duae,videlicet aequino- narium ,dierum solis scilicetet lunae, cursus in aliquo lilu-
ctiales, et aliaequandovel dies vel nox cursus sui ter- barct; ac noctium primiius vicissitudo, et
minum consumif, solito validior ac inundalione altior deinde tolius anni circulus impedifus appareret: dum
iieri consuescit. interpositis vero spaliis ilerum tan- vero nullo modo lurbatusin searmicirculusrevertitur,
tumdem semper Ledo intermittitur. At vero rationa- manifestum est quod in anno praecedente luminarium
bilis hu]us perseveranfiae inundatio, quo recedil, cursus non lurbatur. |
mentibus nostris occullata est : non minorem pro- CAPUT IX. — De dispersioneiinguarum.
fectum nescientibus praeparat scientia hominis. Nam Jam generali lotius] orbis purgalione per aquam
qui veram sapienliam cupit, ad eelernum regnum uhi Deo gubernante perfecta, atque aquis ilerum terra
nulla esl ignoranlia, feslinare contendal, et inlerim eodem jussu relecta, egressa de arca Noe solius lunc
cum insigm gentium magistro dical: Ex parte cogno- justi prosapia, totius mimdi partes complelura , cito
scimus, elex parte prophelamus(\Cor. XIII,9). Et- succrevil(G_w.ix e. x).Sed antequam in omnes terras
enim omnes res, quas possidemus, ex parte vix novi- essent divisi, impia cunctorum mentibus et superba
mus. Terrae namque superficies in qua laboramus , cogitatio subrepsit, ut in communemagnifiearenomen
alimur , vivimus el sustentamur, nostris apparet suum, non Dei creotoris, per exeellentissimoeturris
obtutibus; sed tamen quomodoilla sustentalur, adhuc ad coelum usque aedificationemdecernerent, et in
ignoramus. Sol in ministerium nocie nostrae neeessitatis memotia posteritaiis per omnes postea generationes,
per diem tradilur, sed qualem in profeclum ex- gubernaiiones, et totius saeculitempus indelebili cun-
sequitur, a noslra scieutia occultatur. Lunae quinde- ctorum pra.conio celebres forent. Sed hac temeritale
cim diebus crescentis, et toiidem tempore decrescen- et superba praasumplionerursus Deus offensus, per
lis, lolius vicissitudinis causas quis iulelligere suffi- totius generisincommuiiem culpam individua omnium
cial ? Maris inundanlis tnmores considerare permilti- strage, quod hominibus nuper erat expertus, prae-
niur, scd recedenlis iilius intelligeniia privamur. In sertim cum nulius repertus est jusfus, quiresiduuses-
nobismetipsis cliem noslrae nalivilatis scimus el me- set, totam funditus gentem delerenoluii. Ver.umtamen
moramus ; diem mortis quando veniel, cum certe cum illud usque tempiis esset unius lingua. cunctus
venttira sit, nescimus. Res etiam corporales quas vi- populus, uiiiversorum qui ad lale opus veneranl, lin-
demus , ex parte tantnm considerare possumus. Ex guas in diversa verba divisit (Id. xi, l-d), scilicet ut
parte ergo cognoscimus, quamdiu in hoc soeculosu- rectissimo justi arbilrij judicio, qui alto Deum super-
biaetumore conlempseranl, in fragilissimosubstaniiae
mus. Sed si ad illam lucem Palris luminum veneri-
mus, nihil in creaturis erit quod nesciamus. At vero suae membro sermonis pcenam ulique sentirent. El
ul nostrmn sequamur proposilum in isto diluvii lam hoc non in ipsis lantum palribus quod evenerat fie-
magno in Dei creaturis miraculo , nibil conlra natu- bat; sed per omnes filiorum propagines lalis vindieias
ram factum esse ostendilur, quoniam nihU quod Deus condilio perlransibat : ut qui 3eternamsibi posferita-
in creaturarum prima conditione non fecerat, super- tis famam quoererent,mansuram in illis posieritalibus
inductum esse videlur; nisi quod solito abundantior ipsius praesumptionis per univcrsa venturi sascuii
niaris copia, el imbrium ducta congregatur. Nihi! in tempora animadversioneminvenirenl. P,oslea quoque
his auctorilale firmaverim , ul in defensione alicujus haac linguarum divisio'Dei dispensatione evenerat, ut
.contentiosus sim : sed si quid allerius ingenio forte rum divinarum Scripturarum myslerium usque ad matu-
meiiori inlelligentia horum succurrerit, hoc et meo lempus unius eleeti ex muliis popnli lingua
ingeniolo forsifan complacebii. Ego enim quod in hoc cuslodiret: donec praefinito lempore, quando uni-
magisirorum quorumcumque erudilio contulit, lifteru- versis voluil,gentibus sacnamentum suae dispensationis
lis iiis intimavi, in quibus si quid viliosum, cl minus aperire Spiritum sanctum de excelso Iing-ua-
sanaeintentionis apparct; non illorum, sed mea liluba- rum'omnium scientiarii afferentem, ejusdem sacra-
vit infentio. menti praeordinalisministris transmisii: qui Dei ma-
gnalia ad illud usque Iper unam linguam cantaverat,
' (a) Bedade Nal.temp., cap. 28: « --Estus,ait, crescen- velul ad consecraiionem omniiim linguarum in ipso
suo primo adventu per Apostolospraedieabat.Sieeiiim
tes Malinas,deerescentesautem, placuit appellare Ledo- illi
nes;» perindeloquensac si recenshunc in usum adhiberi quos de tmive^si.s,gentibiis. velut ad hujus rei
ccepissentea voealwla.ApudMarcellumEmpiricum/quiin comprobalionem, in Jerusalem tunc temporis colle-
GalliaTheodosiosenioreimperanlevixit, Lidunamet mali- gerat Deus, dicebant, Audivimnseos linguis nosiris
nam, capp. 16 el 23, legere est; sed ia sigmficatunou- loquenlesmagnalia Dei (Act. u, 4-11). Sic aposloliea
nihil diverso,uli observalV.CL.D. ducange in Gloss.'Cae- humilitas Spiritus sahcli munere colligebat, quod
terum Bedtein praediclolib. cap.8, nostroqueauctoriliic, superbae prsesumptionis et ^anae
Ledoesl aestusille mai-islanguidiorqui per quatuorpene gloriae cupido di-
dies tam ante quam post secundamutlimamquelimaequa- sperserat. Linguas autem illas septuaginta duas
esse, plmimi auelores consentiunt, quia in ocdi-
draturani, mense uuoquoqueaccidit; Malinavero aeslus ficationem
vehementior,contingensdiebusaliis ad novfluniumet ad lurris illius iu terra Sennaar, quae nunc
plenilunium. est Babylon, lot patiies congregatos fuisse dicunl.
 216£ LIBER PRIMUS. — APPENDIX. 2I6&
Unde etDomlausseptuagintaduos diseipulos,exceptis dinem eomprobavit; quae a turbato felle, ut medic:
illis primariis Apostolis, elegisse sermone Evangelii dicunt, egredientes, salis naturam, quam in recondito
refertur, per quos poslea in omnes gcntes idem Evan- naturaesinueoncipiunt,deoculisfluenies, etiamsaporis
geliumpraedicarelur(Luc. x, l).In quorum praefigu- comprobatione oslendunt. El non solum in lacrymis,
ratione etiam Moysi spirilus in septuaginta seniores sed etiam in phlegmale, et lussi expresso sputo pe
distribuilur: et aliis duobus qui in caslris resederant, ctoris sapitur, quod salisnatura per humanum corpus
Heldad videlicet et Medad, ejus spiritus prophetiee inseratur. Potens ergo rerum gubernalor, cum totum '
donum condonalur (Num. xi, 24, 6). Quorum quasi in partem vertcre cupit, quod in modica parle lale- f
haeredilariisuccessores, ad PiolomaeumPhiladelphum bat, fper totum infundil. Alque hac ex causa, cum I
Alexandrieeregem a pontificibus,Eleazaro seilicel et uxorem Lolh in staluamsalis vertere voluil, pars illa
caeleris, qui eodem tempore Judaeorumpopulo prae- tenuissimasalis quascarni inerat, totum corpus infe-
eranl, seplua(rinla sapientes, qui ex Israel slirpe cit. El ita faclum est, ul qui scxto die omnes naturas
descenderant, missi sunt, et Scripturas anliquaelegis constiluere consummavit, nihil ex aliqua natura in
in graccumeloquium transtulerunl. Harum vero om- aliam congessit, sed unamquamque in semetipsa gu-
nium linguarum novi Testamenti tempore, tribus bernat, quam in prima conditioneconstituebat."
linguis, hehraiceeutique, groeceeet lalinse, principatus CAPUT XII. — De Sara nonagenariaparientefilium.
commiftitur; quia in eis erueis Christi litulus lilteris Eodem fere tempore Abrah<eillius ex mullitudine
hebraicis, groeciset latinis scriptus, Evangelica aucto- gentium in Dei amicitiam electi, Sara slerilis uxor
ritate perhibelur (Joan. xix, 20). At vero Deus in lilium, Isaac nomine, jam nonagenaria peperit (Gen.
hoc conlra naluram humani eloquii quam olim dispo- xxi, 1, 2), cum illam usque aetalem per totum vitoa
suil, nil dividendo et eonfundendo linguas hominum suaespatium sterilis fuit. Scd hoc valde conveniebat,
et sermones fecit; quando ejusdem loqueloe natura ut quoniam filius quem parturiebat, ipsam figuram
in hominibuspermanet, nisi quod consuetudodiversa Christi, -qui ex sola Virgine sine aliqua humanse
deviare ab aiterutro linguas, non naluraliter, sed voluptalis cupidine nasceretur, prailulit; illum non
consuetudinarie docet. Lalinus namque vel Graccus eelatequa solenl feminaep-irere, id esl, a duodecimo
inler Barbarieosgenitus vel nutritus, barbarice loqui- anno usque ad quadragesimum nonum annum, sed
tur; versaque vice barbari filiusa Graecisaut Latinis uitra itlius consueludinis metas parlurirel : ul scilicet
edoetus, venusto sermone fatur. Ex quo intelligitur ille infans non solum ultra quinquagesimumannum,
Deum non naluram homimmi mutasse, non novum desinente parlus officio, sed ctiam nonagesimoanno
in eis aliquid eondidisse, sed dicendi lantum modos nascerelur, desinente volnptalis desiderio. Et hoc
et formas in diversis generibus divisisse. quamviscontra consuetudiiiem, non lamen adversus
CAPUTX. — De Sodomitica vindicta. naturam faclum est : quoniam el si conlra consuelu-
Magnodeinde temporis intervallo peraclo, in con- dinem est ul pariat anus, adversus tamen naturam
finio Arabiae et Palaestinaequinque positse civitates, non est ut in ulero feminali nascatur quandoque
Sodoma, Gomorra, Adama, Seboim, et Segor, fecun- filius.
dissimisolihabiiatione, et rerum omniumabundantia CAPUTXIII. — De pulzo quem vidit Agar ejecta cum
perfruentes, inconvenienlis luxuriae et cupidinis in filio.
contractione iriticiconvictae, dominicae vindiclsead- Quo nascente filio et ablaclaio, ancilla Agar cum
ittim praebuerunl; ita ut imbribus ignis el sulphuris filio suo Ismael qui prior nalus esl ejicitur, quae per
superfusatota cum iiabitaforibussuisetanimamibus et desertum deficiente aqua, et siti moriente cum puero
urbibus, rcgio ilagrans arderet (Gen. xix). Hoc nam- vadens lacrymatur. Sed angeio eam compellante et
que modo conveniebaf,ut qui communi studio Deum dicenle, Exaudivit Dominusvocempueri, aperti sunt
offenderanl, communisvindielee impelu eodem per- oculi ejus, el vidit puleum in soliludirie ( Gen. XXL.
irent: elqui contra consuetudinemhominumin lurpis 9-19). De quopuleoitarefertur, ut aut liincerumpens
concupiscentiaeperpelratione exarserant, contra con- jani e terra prodatur, aut siibi antefuerif, luncAgar
suetam liominummortem non lerrena vindicta, sed oculi, ut videret, quem ante non poleral, aperiantur.
ccelestium ignium infusione arderenl : et qui pec- CAPUTXIV. — De ariete quem Abrahamobtulit pro
calum suum non solum faciendo, scd etiam praedi- filio.
cando palam fecerant, infamem vilam famosa pcena Ut autem appareret etiam hominibus quam fidelis
consumerent. Quaevindicta haclenus eorumdem ter- in Dei amicitia parmaneret Abrabam, filium suum
ram non deseruit, dum quali pcena;,qui talia agunt Isaac cum esset jam-adullus, offerre sibi in holocau-
subjacebunf,ostendit. Inter isfas vero duas primarias stuni super unum monlium, quem ei monslraverat,
in saxulo pcenas, diluvii scilicet et Sodomitanam, Deus praecepit. Qui obediens, ad locum quem osten-
talis differenliadeprehenditur, quod aqua una terra, derat ei Deus, cito perrexif, et assuptum filium jam
igni altera punita videaiur : una cceli rore, el abyssi jamque immolare coepit : sed clamanfeangelo, Jilio
unda diluitur; alteraigneo imbre, el sulphurissuper- suo quidquam mali ne faceret, jam inter vepres hee-
fusionedamnalur. Unaannicirculo uniuspermanente, rentem cornibus arietem vidil, qucm angelo jubenle
terra retegilur; per alteram terra el adhuc cessalione holocaustum proliliostatim obtuiit (Gen. xxn, 1-15).
maceralur : in una naiurale seelus in hominibuspu- Sed isteariesrequirilurundein soliludinefuit: ulrum,
nitur,per alteram adinvenfio concupiscenliaeconlra ut quidam asserunl, hunc in illa hora lerra protulit,
consueludinem facia vindieatur. fn isla vero Sodo- quomodo et in principio pecora gignit ? An etiam, ne
mitana poenanil contra naluram Deusfaeere cernitur, illud opus post diem sextum condidisse de terra Deus
cumdesuper aereo ignifo illo spatio, insolili desiderii dicalur, istum arielem delulisse angelum aliunde cre-
ardor infiammatur. dimus, quo modo et Philippum angelus ab eunucho ,
CAPUTXI. — DeuxoreLoth in slaluamsalis mulata. translulit in Azotum (Acl.vm, 59), et ad Danielemin ;
De qua peccatorum plaga Lotli Dei servus per Babylonem Habacuc translulisse ad lacum leonum :
Angelos eruitur; sed illius uxor ne retro respiceret fertur angelus—(Dan. xiv, 55). i
iussa, dum respicit, in salis staluam solidatur ( Gen., CAPUTXV. De Jacob el Joseph; quare unus in
xix, 17, 2G),utcujus visusnonjerat immunis ex culpae lerra reprotmssionis,alier in JEgyplo sepelitur.
consorlio, mortem effugere iton posset, quamvis -Inde Isaac generante filios Jacob et Esau (Gen.
propler justi contubernium «'uia sit de incendio. xxv, 25), Jacob duodecimPatriarchas generante (Id.
Sed dum hoc assumpsimus, quod nihil in Dei crea- xxxv, 22-26), decem fratres invidenles Joseph ven-
tura contra naluram sit, sed insita natura semper in didcrunt in jEgyptum-(Id. xxxvn, 28); qni in lerra
omnibusgubernetur; qualiter, uxor Loth cum insalis peregrinalionis et capiiritatis suae salutem gentibus
statuam vertiltir, humani corporis natura in hac niii- procslansad quas pervenit, lotius regni jEgypiiorum
talione gubernatur ? Salis igitur naluram in bumano dispensalionem, et dominiumterrae iEgypti accepit,
cornore essc nullus ambigil, qui lacrymarum salsitu- ita uf et pairem cum onuii domo sua in yEgyptutn
•2165 DE MIRABILIBUSSACRJ3 SCRIPTURJE, S. AUGUSTINI 2164
invilaverit : ubi cum annis sexdecim vixisset, die ille Moysiostensus arserat, quid mirum si nequaquam
morlis jam instante, filium suum Joseph adjuravit, illud combiirebatur? Servala ergo inutroque natura,
ut ad septtlcrumpatrum suorum id terram repromis- igne scilicet et arbore, consideratur; dum et ignis
sionis, in qua Abraham et Isaac cum Sara et Rebeccs naluraliter de arbore ardet, et arbor ardens igni
jacebant, ubi etiam Lia condila fuerat, illum depor- naluralifer non consumiiur. Vel certe in illo rubo
taret. Quam adjtiraiionom Joseph opere complevit : non ille ignis arboris inimicusvidebatur; sed poiitis
patrum enim suorum ad sepulcrum paternum corpus ignis ille ihi fuit, de quo dicitur, Qui facit angelos
devexit (Gen. XLIX,L). Et tamen ille in jEgyplo po- suos spiritus, et ministms suos ignem urentem (Psal.
stea moriens, statim posl moriem devehi ad paternum cm, 4). lguis ergo incorporeus in rubo declaratur,
sepulcrum noluit; sed in jEgypto inlerim sepullurae qui dum corporali homini ostensus esl, necesse fuit
locum suscepit, et posiea de ossibussuis pergcnli de ut aliqua corporea materia monstraretur.
/Egypto populo mandavit, dicens : Efferte ossa mea CAPUT.XVII. — De duobns signis, id est munu in
vobiscumhinc (Id. L, 24). Quare ergo allerad sepul- sinum conversa,el virga in colubntmmutala.
erum Abraham in lerram repromissionis protinus Deindepergenti in JUgyptum,bifarium condonatur
portatur, aller adhuc in terra _Egypti quandoque signum, scilieet ut in tribus lestibus, in se etin duo-
deportandus sepelitur? Jacob nanique nequaquam bus signis, consisteret verbum. Nam virga quarii
exlernae gentis feniinis, nisi iis quaede Mesopotamia Moyses adhuc ovium pastor manu porlaverat, cum
secum venerant, miscebalur; idcirco ad palernum in terram projicerel, serpens fiebat : elmanum illius
sepulcrum inlegro corpore post mortem siaiim de- in proprium sinum suum missam prima vice lepro-
vehilur. Joseph vero Assenech Pulifaris sacerdoiis sam protulerat, et secunda vice in eumdem sinum
Heliopoleos"filiam uxorem accipiens (Id. XLI, 45), conversa sana apparebat (Exod. iv, 1-7). Sed in
externo sanguini fuerat mixtus, el ideo^post mortem manu aul in ligno conlra naturam esse aiiquid fa-
1
in extraneo lerrae limo conditus esl. Quare ergo post- ctum noii apparet. Lepram enim et sanitatem insi-
rnodum ad terram repromissionis \ehi voluit, dum tam, ul alternaiim sospe probalur, carnis humanee
primitus in jEgyplo conditus fuit? Joseph ergo ulvir natura retinel. Sed crebra talis mutatio, ut in eodem
propheticiis, pra.vidit quod iEgyptiorumgens idolola- momenio sana manus'el lepra candens, el.rursum
triae dedila, ipsum qui terrenae mimificenliaoillis sana apparerel,insigiiissiminiiraculumsigni inluenli-
auctor fuisset, et ipsos de famis pcriculo liberasset, bus proebet. Virga igitur in anguem versa el rursus
aliquando adorare vellet : quod et fecerunt. Nam serpens in arborem mutalus, laborem naluroe inqui-
bovis simulacrum juxla sepulcrumJoseph siattierunt, siloribus proeparat. Nisi quia utrumque, virga scili-
eo quod bos viro in agricultura cooperatur. Qua cetetserpens, factum essemanifestedoceturexterra.
eliam causa filii Israel cum in deserto idoliunadorare Quod ergo ex eadem;materia orilur, gubernaloris
vellent, non aliam aliquam slaluam quamvilulum, id Dei potentia vicissim in alterutrum mutatur. Sed si
est, bovem fecerunt : bac vel maxime causa quod omnia, quoede terra facta sunt, in alterulrum mutari
ipse in iEgyplo juxla sepulcrum Joseph adoraretur. vicissimconceduntur, hocest, utanimal inarhorem,
Ne ergo Joseph JEgyptiorumidololatriaesuccumberet, panis in Iapidem, homb in volucrem verti possccon-
profeclionem filiorumIsrael praovidens,dixit, Visita- cedatur; nihil exhis firmiter possil intra suaenaturoe
tione visilabitvos Deus; et efferte ossamea hinc vobis- terminos permanere, el ridiculosis magorum labula-
cum. Hanc ergo causam in hoc loco posui, non quod tionibusdicenlium inavium subslanlia majores suos
inter mirabilia depularelur, sed ne tnm magnum inler seecula pervolasse, assensum praestare videbimur;
Abraham et Moysen, sine aliquo quod commemora- acper hoc Deumin hisnon gubernalorem, sed mu-
tione dignum sil, ^patium omilterein. tatorem naturarum dicemus : quod absit, ne illum
—
CAPUT XVI. De Moyseel rnbo in Oreb. postprimam natnrarum omniumconditionem,aliquid
Post moriem aulein Josepli, durissimoeservitutis novum, quod non proprianalura retineat, facere-cre-
jugo JSgypliorum geus filios Israel eoepit opprimere, damus. Nibil enim sub sole novum. Kec valet quis-
ita ul mares eorum parvulos, ne ultra niodum gens quam dicere, Ecce hqe recens est (Eccle. l, 10 ):
suecrescerel, in flumine projicere, cl diversa juberet et ideo pltirimi doelores plus dicunt illam veram vir-
mofle mactare (Exod. i, 14, 22). Quo lempore gam, qttaesemperMoysinianibuscomprehensavirgul-
Moyses Amrae filius, in illa tempcstate generatus, tum manehat, imaginarie lantumin serpenlis formam
Levitieaestirpis vir, in ultionem suaegentis surrexit: aliquotiespro signo fuisse versam, praasertimcum ad
et videns virum iEgyplium Israelitam opprimentem, ' nullos usus, nisi ad signi ostensiOnemnecessaria es-
occidit. Quee res ul iEgypliorum rcgi qualiter facta set. Si enim verus serpens fuissef, serpens semper
esset, imiotuit; ipse de .Egyplo fugiens, per quadra- post signa mancret. EJenim vera virga fuerat ex qua
ginla annos in terra Madianoves pascens exsul fuit MoysesiEgyptum plagis flagellarecceperat; nunquam
(Id. ii, 11-15). Cui evoluto tempore promissionis, in serpcniem muiata, semper virga permanserat. De
quacfacta est ad palres, minanii per pascua gregem qua mare dividitur (Exod. xiv, 21), et pelraein Oreb
in monte Oreb rubus ardens, et igne suo non com- etinCadespercutiunfur (Ibid., 17,6; Num. xx,ll). Si
buri apparuil. Et cum talem visionem explorare ergo imaginarius serpens ille per signa tantum osten-
cuperei, cur rubus non combureieiur cum arderet, diiur, cur coram Pharaone caeleri magorum serpen-
Dominns de medio rubi, Ego, inquit, sum Dominus tes per eum devoranlur (Exod. vn, 12) ? Cui obje-
Deus palrum tuorum. In iEgyptum millam te, ut dioni facile docti respondere polerunt, quod et ipsi
inde servitutis jugo oppressum solvas semen corum serpentes, qui per ,eum devorantur, imaginarii
(Id. in, 1-10). In hae horribili visione, hoc nostro fuerunt; et ideo divini signLimaginaliodevorare po-
operi primum occurrit, quomodo ignis videbatur ler.it quodper magoruni diabolicasincanlationes ima-
ardere, et tamen illud in quo arserat, non comburi. ginaium fiebat. Juxta ergo hanc aestimaiionemnon in
Si ergo de ista materia ignis alimoniam sumpserai; naiuram serpentis virga vertitur, sedprosigno in sj-
quare illud unde creveral hon constimebaiur? El si mililudinem imaginafie commutatur. Nihil enim in
iion de hac materia flamma, quae videhatur, surre- arhoris nalura, quod facere serpentem possit inveni-
xerat; ut'in rubo ostendcrelur quid necesse crat? tur : el idcirconisi in [liorasigni, quae erat virga na-
Cujusdam ergo virgulti consueludo refermr, quod luraliter, serpens specialiter videtur *.
quanlo plus arserit, non tanlum non consumilur, sed CAPUTXVIII.— De aqua in saiigninemversa.
ardendo purgatius redditur. De quo ligno sauetus
Pergens igilur in LEgypfumMcyses, cum coram
Hieronymus in explanatione allaris lignei, quod in Pharaoiieul
civitale per visionemDominiin Ezcchiele ostendilur sibi Dominus"imperaverat,signa facerel,
(Ezech. six, 22), refert quod quasi lini colorem ha- et Dei sententiam, uti Israeliticmn poputum dimitie-
heat: attamen de hujus nomine relicuit, cum ilMus
^naturamkidicavit. Si ergo in illius arboris rubo igttis 1 MS.Auii, virga specialilcrsemper videlur.optime.
2165 LIBER PRlMUS . — APPENDIX. 2166
ret, regi indicaret, el ipse rex Dei praecepto nullo per Moysi,opus convocantur. Moyses enim sumptum
modo consentiret, et jubenle Donhno deeem plagis decamino pulverem in coeltimsparsit, et vesicaein
terram JSgypti flagellaret; primo percussas in san- hominibus el jumentis, et ulcera manantia ut pulvis
guinem vcrtit aquas, ila nt omnes aquae per lotam in omni terra JSgypti nascuntur. Et poslea assumens
JSgyptum mutataein sanguinem; animantibus quaein virgam in ceeluminexfendii, et grandinis fulgurumque
ipsis erant, morlem praeslarent, et per interilum silis insolens copia terram ruil. Ilerumque idem
hominibus paenalefacerenlexitium (Exod. vn,20,21). Moyses eamdem virgam in ccelum difexit, et tribus
Haecaiiteni primilus vindicta JSgypliis eum rege suo diebus tofidemque noclibus permanentes tenebras
convenienter evenerat, ut qui Dei populi mfantes in crassitudine palpabiles, el admodum ferales super
flumen jactari praeceperant, ejusdem fluminis aqua terram indnxil(i?.wd.x,13,14; vm, 24; ix-,6,10,25-25;
in sanguinem versa exilium bibentibus inferret, et x, 22). Ultima aulem plaga neque per Aaron, neque
non hibentibus pcenam praestaret. Atveroethoc per Moysenaceidit, scdangelusDominiper JSgyptum
renuirenduni est, qnod praesentisoperispropositum transieris cuncta JSgyptiorum primogenita delevit
ad
respieif, qudmodo Deus naturae gubernalor naturali- (Id. XII,29). Quoties ergo de terra vindicla coiligi-»
ler aquam in sanguineni mulavit. Aqua igitur cuncti tur, per Aaron velut inferioris ordinis ministrum;
liquoris materia, quotidie per ipsarum rerum mini- quaevero de volatilibus et morte jumenforum, quee
strationes in diversa mutaiur, dum ad uniuscujusque et ipsa velut in ferra volant, poena contrahilur, per
naturae pastum etrelectionem indesinenter et natu- Moysi imperium agitur; quando aulem de supernis
raliter contfahitur. Cum enim per vilis arborem in- nubibus castigalio convocatur, per extensionem in
fmiditur, in vini saporem et colorem mutatur : el cum altum Mosaicoemanus conducitur. At vero quando
oltvaeligni ad excelsas summitates ascendit, eadem humanae morlis exilus a Deo dispensalur, non ho-
aqua olei pinguedinem facit : et cum ab apibus in fa- mini, sed angelo ministerium illud commititur : ut
vos congeritur, mellis dulcedinem operatur : et cum qui illud usque tempusper rerum, quaspossidebant,
per palmarum roboradigeritur, dactylos gignit, et ad flagella minus terrebantur; saltem per suee insignis-
sicerae suavitatem expressa pervenit _ et cum in ani- simae partis detrimentum commune, quod sequeba-
malium diversorum pastum depulatur, in sanguinis tur, interitum vererentur. Istarum quoque modus
suhstanlias diversas per eamdem carnem distingui- plagarum undique, hoc est, terra, aquis, animanti-
tur. Nam et uulriendis felibus, albi coloris et suayis- hus, aere, igne, nubibus, coeloet Angelis convene-
simoe dulcedinis in uberibus lac praeparat, et per rat, ut ostenderetur quod contra Deorebelles el con-
cuncta reiiquoecarnis membra rubicundum sanguinis tumaces sese pariter universus orbis armat. Sicut
eolorem fuseat. Multasunl preeterea sanguinis genera aulem iis quos Deus punire voluit, omnis creatura
per eamdem carnem, quee usque ad viginti tria irascitur; sic et illis quibus auxilium praebuit, omnis
physiologi dinumerant, ex quibus urinam, semen,fel creaturasuffragatur. Etenimhos ambos populos mare
nigrum etrufum, salivas et iacrymas, et caeteraesse Rubrum divisit : ubi eorum alleri totius pressurae fl-
denuntiant: haec quotidianis administrationibus na- nis, initium alteri cunctoefelicitatis fuit.
lurae sueeper res varias aqua praeparal. Quid ergo ca- CAPUTXX. -—De recedcnteet siccalo mari Rubro*
pacibus mentibus obstat, si illud quod per tempus Cum dimissum, tot plagis attriti, Israeliticurh popu-
longius facit, in momenlo per jussum potenlissimi lum JSgyplii a se exire compulissent; mala rursus
Gubernatoris naturaliter efficialur? Aqua ergo in poenitudineacti, cuncticum rege suo exercitus pergunt,
sanguinem versa, noncontra naturam facit, sed quod ut quos dimiserant, iterum ad servitutemretraherent.
aliis rebus per tempus efficeret, Jubenle Domino in Tum Israel in anguslo maris Rubfi sinu coarctato,
semetipsaprotinus operatur. Moysevirgam super pelagus exlendenle, subito maris
CAPUTXIX.— De cmterisplagis JSgijptiorum. unda Rubrilidis dividitur; el ingredienle populo pedi-
De ceelerisvero plagis quibus Deus per Moysenet •bus siccis, hoslibusque succedenlibus, iviadilatatur :
Moysesper Aaron, Pharaonem et terram ejus el ser- immissoquevento, per lolam nociem Deus mare divi-
vos ejus castigaveral, nil excessisse terminos na- suni, etiam in siccum vertit, el inler ambos populos
turae, ipsa plagafurn simplex narratio maniiesfat. imbem, quae divideret, tenebrosam, et noctem ipsam
Quoniam etsi tunc solito plures, semper tamen de illuminanlem columnam immisit. Nam et Pharaonis
aquis ranae nascunlur; et sciniphes oeslatistempore exereilus mare postlsrael intravit :sedunirel'ugium,
caiore solis de pulvere oriunlur; locustae el muscae alteri laqueus fuit. Quapropter el illa nubes media
solis fervore solidatae undique conveniunt, et ju- JHgyptiis erat lenebrosa, ul per tolam noctem prae-
menta diversis caubis morfe solita viiae suaelermi- cedentibus conjungi non valerent; Israeli vero noctem
num peragunt; pulvis quoque conturbalus de terra ipsam illuminabat, ut profitnda maris lucida via in-
saepeaerem serenunfobscurat, et vesicas, el postea cederent. Orlo aulem diluculo, defensus utroque pe-
ulcera in hominlbus et jumenlis infeclis aer gene- riculo, hostium et pelagi, tolus Dei populus evasit
raf. Grando etiam et fulgura de congelantibns et ad rura deserti; cum toltis, sine saltem nuntio eva--
vehemenler turbatis nubibus ruuut, et absentia lucis dente, Pharaonis cuneus, undis ad suas metas re-
oculorum obtutus, quantocumque lux recessit, lene- vertentibus, concidit in glarea profundi (Exod. xiv).
brae plus pra-pediunt. Mots quoque in Adam semi- In hoc tam insigni in Dei operibus miraculo, istud de
nata primiius, onmibus fiiiis ejus dominatur, per praesenli actus nostri intentione exigitur, quOmodo
quam tunc in JBgyplo primogenita soboles cimcto- in siccato et recedente de littoribus mari ratio eon-
rum arctius damuatur. Sed quamvis lioac omnia in servatur. Sedipsum non lam difficulter, Deo auxi-
rerum naluris insita erant, iEgypliis tamen plagali Iiante, nos invenire credimus , qui congelantibus un-
coudilione, ad eorum perfidiam compescendam, et dis slagnornm dorsa glacie superstrata seepissime
subito, et plus solito acciderunt. Quarum ordo pla- consideramus. Quod ergo venti cl pluviarum desi-
garum sicut in differentia rerum, ita ct ministrorum neirte turbine aeris inferiores partes gelu oblinente,
crevit. Primae namque ex omnibus tfes plagae per in aquis seepenaturaliler efficitur, illudluncDei jussu
Aaron efficiuniur. Qui primo cum peccussisset per glacialem venttim subiio 'urgente (ii) pelago f'a-
aquam, insanguinem statim vertilur. Et cum itertun ctumfuisse comprobaiur. Sedsicul repenlemare sic-
exlendissel eamdem virgam super aquam, ranarum cutn Doinino impcranie redditur-, ita codem jubehle
inundalio replevit terram. Et cum tertio extendisset liquefacium, in fluidas undasde sicco resolvifur. De
virgam super .pulverem terrae, scinipbes ebulliunt reccssu voro illius qiiotidiairaadministralione, jam
(Ibid., 20; VIII,0-17): et per Aaron istae fres plagae ante praediximus, quia per Oceani maris aesiuaria
iiunt. Et sequentes tres aliae per verbum Moysi mi- indesiucnter fieri videre solemus. Ex quo colligcre
nistranlur. Nam illo jubenie, loeustoeet muscaeve-
niuiit, et mors jumentorum consequifur. At vero '
tte? sliae noa sermone tantummodo iaiperantui-j ~ei "" (a) Fortejrigetue^ , \-' \' . '„,J^ -.
«Mfi? DE MIRABILIBUSSACRJ5 SCRIPTURJ5, S. AUGUSTINI 2168
possumus, quod mare sicut naturaliter quotidie de- habet, ipsa natura operalur. Aquasigitur amaras ,-
serit littora, non conlra naturam, quamvis longe ali- vel etiam ipsas salsissimasin dulcem saporem verti
ter dissimili modo, Deo lunc gubernante, propria posse, frequenter nautae comprobant, qui illas per
Siltora detesit. liumum oplimaeterrae infusas, et hoc artificio eliam
CAPUT XXI.—De carmineconsonofiliorumIsrael. indulcatas, saepesilim, temperant. Nubes quoque de
Considerantes igitur filii Israel validissimam po- marinis finibus vapores levant salsi liquoris, sed
teslatem, quam in sui liberalione Dominus fecit, easdem dulces , quando pluunt, terrenls usibus mi-
Moysepraecinenleconsonocarmine canticum Domino nistrant. Quoniam salsuginis vitium quod in semet-
'universi pariter decantabant (Exod. xv, 1-22). Ubi ipsis aquoeinsitum capiunt, per infusionemterrae aut
^enormisalis admiratione accidit dignum miraculum, nubium deponunf. Similiter quoque et dulces aquee,
ut cnticli pariter senes cum pueris, et omnes aelates, cum eas homines per marinorum olerum cineres
eodem inspirali flamine, uno quasi ex ore, nulla hauriunt, salsum et plusquam Oceani saporem red-
praemoitllione edocli, easdem concinenler litteras dunt. Hanc ergo immutationeminsitam sibi naturali-
decanlarent in unum. Sed nafurae inquisitor in hoc ter aquaehabent; sed celerius per preeceptumCondi-
loco securus efficilur, ubi non eonsuetudinehumani loris illam , quam perefficaciam humanaediligentiaa
ingenii, sed divino Spiritu cantorum pectora et ora • et ipsarum rerum ministrationis exhibent. Per alle-
Snspiranlur. Sed in his tamen canioribus nil idem rius enimrei adjurnentunihumana diligentia, vel ipsa
SpiriUis eontra naturam effecisse dignoscilur, in cujusque rei ministraiio, alicujus naturae superficiem
nmibus iier ora et linguas halitus et voxad verba mo- mutat; ipse vero creatuparumconditoret gubernator,
•vetur. Et quod per verbum el studium ipsi facere naturam occuliam , quaeper aliam rem mahifestanda
3»meranl, consonum omnes carmen decantare in fieret, in re ipsa sola denudat. Sicut et nunc amara
'uiio momento Domimis illis donavit. El qui paulo aqua duleedinem quam |in occultosuae naturae conli-
anle proftindum coram eis aperuerat, ipse poslmo- nuerat, per humum aut nubem ab amaritudine pur-
dum in tale canticumeorum linguas el ingenia guber- gala , osfenderet; ila.jussu gubernatoris polenlissimi
nabat. naturarum per scsolam ' absque alterius rei juvamine
CAPUTXXII. — De aquis indulcalisin Maralh. exhibet. _
Inde per infccundaeaviumdigressisolitudinis, trium —
CAPUTXXIH. De manna pluentede ccelo.
dierum continuo fatigati labore, querulosi ardore si- Ingressi ergo soliludinem, hujus populi sexcenta
tis, in Maralh aquas amarissimas invenerunl; qua- ferme millia peditum pugnatorum , excepto purga-
rum salsitate proliibiti, suae silis habere solamen mento exercilus, id est innumerabili et promiscuo
minime valuerunt. Sed Moysia Dominolignum osten- vulgoquod de JSgypio conscenderat (Exod. xn, 57,
eitur, cujus taciu amara fluminis aqua indulcalur; 58), Deus per annns quadraginla manna, id est, coe-
ejusque dehinc dulci sapore populus sitis ardorem lesli pane saturavil (Id. xvi, il, sqq.). Denique de
depotatus deposuit, quem illuc usque ineessabiliter illo pane et Psalmista postmodum commemorans
fervor fatigavit(Exod. xv, 23-25). Sedqualiter nafurae dixit, Panem cmlidedil eis, panemAngelorummandu-
investigator nafuraliter essefaclumapprobabil, quod cavithotno (Psal. LXXVH , 25). Qui per noctem sem-
amaroe aquoein momento ligni atiaclu protinus indul- per, excepla nocle sabbati, cum rore descendens,
icaniur? Cujus ergo naturae aul tanlee dulcedinis li- circa castrorum locum | candorem nivis ostenderet.
gnum iuisse videlur, quo semel inlineta fluminisunda Erat enim, inquil Scriplura, quasi semencoriandri, et
amarissima, suavis et sapida fit? Etenim si favum coloris bdellii, albiim quasi nix (Num. xi, 7). Hoe
mellis aliquis nunc in amaram undam jeeerit, nonne aulem solis ortum sufferre non poleral , sed conti-
polius favus amarus , quam unda sapida eril? Ex qtto nuo liqueftebat; cum versa vice colleclnm et mola
intelligitur, non tunc lignum conlra naturam aquam confractum, in coquendispanibus ignis ardorem sus-
effecissedulcem; sed praeceptocondiloris et naturee lentabal. Et si quis in mane alterius diei, residutim
gubernatoris lympham mutavit in saporem. Kam et aliquid ex eo relinqueret, vermibus scatebal; cnm
virga iila qua a Moyse mare Rubrum perculitur, et tamen gomor mensura manna sanum post longa
flumen et coslum et terra flagellantur, quando terra postmodum tempora plena Arca reservabal (Exod.
Jigypti diversis plagis maceralur, non hanc in se na- xvi, 52). In quo et mirabili et necessario tunc signo,
turae virtutem habuil, cum eam Moysesvel Aaron ad exceptisiis quoaad figuralem expositionempertinent,
!ioecfacienda elevavil, vel ut aquam fluminisin san- studiosis menlibus subveniunl, quac suae explanalio-
guinem verteret, vel etiam sciniphes de pulvere sus- nis illuminationemDominiadjutorioexigunt. Primum
citaret, vel tenebras deducerel de coelo.Si enim ali- enim ulrum jianis sit quaeritur : et quomodo panis
quis prjeter Moysen, et non cum Dei praecepto,mare Angelorum vocatur : et 6i cibus ille nihil terreneena-
iterum ex illa virga percussissel, pro cerlo ejus per- turae habuisse describitur, quomodo adhuc in terra
cussioniThetis nequaquamcederel. Ef siiterum aquas positi, et vitiis carnalibus subjeeti ex eo hominessus-
fortuitu perculeret, profecto illas nunquam in sangui- lentantur. Panis enim in Psalmistas praedicto versi-
nem mularel. Sic et illamarborem per quam in Marath culo , ut praediximus, cpelesiisesse scribilur , qui de
aqua salsa indulcatur, si inamaium liquorem aliquis nubibus pariter cum pluvia tribuatur : quee nubes,
intingerel, et non idem Deus ul primitus imperaret, ul ante jam diximus, per Scripturas, ccelorumno-
pro certo non illam salsuginem in suavem saporem mine vocitantur. Panis laulem Angelorum cibus iiie
commutaret. Unde pervidendum est, quod non ideo dicitur, non quod illo Angeli,qui cibo non egent, sa-
Deus haec ligna, vel eliam de fornace pulverem in his turarentur, sed qttodper Angelorumministerium tale
rnirabilibus interesse proeceperat, ut aliquid in illis officium, sicut Lex et canera populo proehebantur,
per eorum naliiram vel administrationein effectum quee disposila per Angelos in manu Mediaioristri-
fuisse quis credat. Sed per hoecfuturorum mysteria buitur (Galal. m, 19). (Qualiierergo bomines qua-
praisignata es^e instiluit, ut quid in his nunc in Ee- lescumque suslentare pofuisset, nisi lerrenum aliquid
clesieeproveciibus ista faciant, sapiens doctor figurali in sua substantia baberet ? Sed unde nubibus manna
expositione decernat. Dumaulem lignum nihil in hoc pluens terrenam substanliam habere mdnslrabitur,
naturaliler fecisse approbavimus, restat nunc ut quo- nisi forle aeris ipsius inferior pars terrenam aliquam
modo per naturam factum sit, exponamus. Quodcum- naturam relinere ostendatur? Quomodoenim a\ium
que ergo per studium quamvis longi temporis in re volantium corpora sufferre valuisset, si non terrenoe
aliqua invenitur, non aliunde in eamdem per indu- soliditatis aliquid aer contineret? Quapropler illa
striam exalienanatura conducitur; sed cum in naturae substanlia et uubes fultoeterrse ipsius natura, eliam
abdito reeessu occullatur, prius hoc perplexi fempo- in nives etgrandines congelascunl, qui pene duritiam
ris industria , el alierius naluroe adjumentum reddit. lapidum conlrahunt. Quid igitur hoc capacibus animis
El quod per humanum seu etiam rerum effeclum repugnat, si sicut nubes grandinis lapiliosconcipiunt,
longo cultu effieiiur; lioc Dei voluntale, cum necesse sic et mannae grana giguere potuerunt; proeserfim
 2IC9 LIBER PRIMUS.— APPENDIX, 2170
cum ad terram veniens, veluti cum cognatorore, si originem redire festinet, cum Deus aquara de petra
illud sol ortus inveniret, quasi grando in terra li- populo suo praeberijubet?
quescensdeperiret? Alque ita fieri poierit, ut manna CAPUT XXV. — De filiis Moysi,quare ducalu Sa-
in lerreni aeris hujuspartibusgenilum, terrenis ho- cerdolumprivali sunt.
minibus praebueritcibalem pasium. Isla etenim pars Post heec quoque Moysicognatus, cum Sephoram
inferior aeris, terra eliam in Scriptura divina nomi- illius Moysiuxorem el duos filios ejus detulerat, .ocius
natur, dumin centesimoquadragesimooctavo psalmo, ipsi in occursum Moysesper deserlum exire leslinat.
prophetalispiritu in Domini creatoris laudem omnes Cujus consilio quamvisgentilis, famen cum ad caslro»
cfeaturaeincitanlur. Sicnamque consummatishisquoe rum locum venitur, tribuni el centuriones et quinqua-
ad superiorem ornatum cceliperlinent, cum ad partes genarii et deeuriones in Dei populo constituuntur
aeris hujus iriferiores venitur, taliler subinfertur: (Exod. XVIII,5-7, 21, 22). Sed de Moysi filiis quaestio
Laudate Dotninum deterra, etc, usque, qum faciunt nascitur, cur palris sui in ducatu populi haeredesnon
verbumejus. Ecce nunc crassiorem nubibus et vapo- sunt, sacerdotio saltem privantur, dum per Psalmi-
ribus insertum aerem, terram Prophela nominavit, stam dicitur, Moyses et Aaron in sacerdotibus ejns
et antequam ad inferioris terrae, quae postea suhin- (Psal. XCVIII, 6). Heeclamen quaeslioralionem dando
ferunlur, spatia perveniat. In illa ergo superiori parte vincitur, cum ffiiiMoyside gentili matre peregrinafio-
terrae, ubi grando et nixgignilur, nascebatur manna, nis causa generantur. Sic etenim de Moyse,cum pri-
et in cibum inferioris lerrae partis hominibus per mogenitum genuisset, refertur : El vocavilnotnenejus
Angelos adminislrabalur. Ex quo facile dignoscitur, Gersan, dicens, Quia advenafui in lerra aliena (Exod*
non aliunde extra naturam quaesiisse, sed de terra n, 22).
Deusviclumprseparasse. Kon quod Deus quotidie illis CAPUTXXVI. —Dejejunio cntadraginladierum.
panem illum communem etiam in deserto praeslare Interea invitatus Dei famineMoyses, quadraginta
non posset, sed ut homo pastus de hubibus, sciret dies jejunavit, et liberalo Dei populo de Jilgyptiorum
quia non in solo pane vivit, sed in omni verbo quod decem plagis, quinquagesimo die, ex quo in JSgypto
de Dei ore procedit (Deui.viu, 5). Sicul enim nalurae Pascha celebratum est, decem mandatorum Iegem de
imperavit, ut homo saluraretur pane, ita etiam de monte Sinai in duabus lapideis tabnlis detulit (Exod.
omni quacumque re, si iia illi jusserit, quomodoha- xxiv, 12; xxxi, 18). Quas, cum offensus esset populi
bebat et tunc de nubibus pluviam, victum habebit peccantis piaculo, ad montisradices confregit(Exod.
incolumem. xxxn, 19). Restauratisque totidem numeri ejusdem
—
CAPUT XXIV. De petra percussain Oreb. materiaetabulis, rursus quadraginia diebusjejunus, Dei
Idem quoque populus in deserto sifiens polamenli largitoris munere, eadcm praecepla rccipere meruit
refocillationem postulavit. Unde Moyses princeps, (Id. xxxiv, 28). Sed per hoc tcmpus conlra consuetu-
Deo imperante, virga percussa pelra in Oreb, aquam dinem humani moris, bis taliler, ut preedixi,nullo fa-
de petra produxil (Exod. xvn, 6). In hoe naturaeinve- tigafus inediaelabore, nullam terrenae conversationis
sligator in angustumredigitur, quomodoaquie natura escam manducavit; quoniam divini sermonis consor-
in dtiro lapide occultatur. De aqua vero in principio tio fultus, lam longam inediam sine esurie suslinere
lapides factos, qualiler ignorat, qui crystaliiuaturam, potuit.
nive per mullum temporis congelante, in commuta- CAPUT XXVII. — De populo cames postulante.
bilem lapidis duritiam procedere non ambigat? prae- Praeterea carnium concupiscenlia infidelis populi,
sertim cum glebas non de lerrac ipsius humo, sed de pars flagransmurmuravit, et maimaecoelesliollas car-
feni primittts incremento in summisarboribusvel sco- nium JSgyptiorum pr.cposuit. Sed et Moysi cum cs-
pulis seepeconsideramus, in quibus jam lapillos per set inloleranda rcs visa , Dominus, Populum, inqtiif,
piuviarum infusionemet ipsius feni in humum motio- sanctifwacraslino: egoenimillosmenseinlegrocarnibus
nem genilos invenirims.Nonnullas quoque lerras ar- saiurabo. Cui imbecillilale incitatus humana Moyses,
giilosas tr.insfluentiumaquarum assuelo cureu super- Sexcentamillia, respondil, peditumpugnatorum,exce-
frisasin duritiam Iapidum vidimus couversas : in qui- plo innumerabilivulgohujus populi numeranlur : nwn-
bus eliam duriores velul anliquioris oetatis Iapides, quid boumet oviumimmensamultiiudocmdeiur,ant ad
quos ipsa humus prius in se habuerat, animadverti- saturationemhmumcrubilislurbm piscesmarisin unnm
nius inserlos. Qttaliterjam nonnullis lapidibus quoque congregabunlur?Et idcirco ut nihil de iis, quaeMoysi
concavosostreos, quos quando mollis liumus fuerat, mens fragilis, ulpote huniana arripuit, in paslum po-
inlerposilos babebaf, veluli sueenaturali duritioenunc puli cederet.VeirfMS a Dominocgrediens,arreptas trans
insenos videmus. In ceeteris quoque quos longe ad- mare cotumkes, adcastrorum loca delulit, easqueduq-
modumeetatismare ad terras projecil, superpositse bus cubilisin aere volanlescirca castrorumloca, quan—
moraenagarbail videntur, quas non de maris glarea tumuna dk conficipoicsl.Orlygomelram inseruit («) :
elevatas, sed ex ipsa marini humoris qualitale, et eo- quam populus colligens, mense inlegro, id est, trigin-
rum exlrema corporum induraia cufe admodum esse ta dielms comedit. Sed incredulos murmurationis ul-
concreias, ipsa consideraiione probamus. Plurima tio consequitur. Nam in illo loco, priusquam populus
etiam marina reptilia testudinibus coaetaneisInduun- egrederelur, qui eoncupierant, ira donnnica mactall
tur, in quibus durities plusquam plurimorum lapidum sepeliunlur (Num. xi). Certe in hoc nihil novtim vel
videfur. Ex quibus omnibus manifestis approbationi- conlra naturam a Dominocontribuitur, qui olim crea-
bus, lapides ex aqua lantum nunc , ct nonnullos ex turam avium conditam, et in abdilo mundi quodam
aqtia el lmmo nune genitos esse, doclus quisque non angulo reconditam, in neeessilale populi sui proeslare
denegat; sicut et lacrymosi maniioris nalur.i et vidclur. Quamvis in libro Sapientiacscribitur, Novam
consueludo indicat. Satis etiain naiura de liquo- creaturamaviumviderunt(Sap. xix, 11): nuper ulique
re in lapidis duritiam eqncreta vertitur, et iterum in ostensam, non nuper creatam. Quod olim Deuscum
liquorem solvi contuetuf. Lapis quoque, ul Job libri caeteriscreaturis in principio condidit, hoc in lempore
narral liistoria, resolutus calore in oes converlitur necessitatis plebi suaeminislravil. Scd lamen idcireo
( Job X.W111, 2); quod non potesl, nisi prius in liquo- colurnices ad tale ministerium, qua. prius cum man-
ris naturam moveatur. Prasterea quoque omne metal- nacontribtitaenihil adversi edentibus conlulerant, ista
liim quanlaeeumqueduritiae fueril, quamvis liquidae vice iterum detulil, ne quisquam putarel, quod csca
naturaeesse non pateat -, igne resoiulum liquescit. avium sine murmuralionis culpa mortem populoprae-
Diim ergo ex aquae huinore lapidumnatura gigni com- stitit : quoniam et in hac vindicta sana conscientia
probalur, quid obstal si Dei gubernaiorisnoiunlatela- comedenles incolmnes servavil; ef quando cum roan-
pis in aquam versa vice mutetur, ul natura ad suam na data est, toti mulliludini nihil incommodi proe-
1 Ms.Aud.,roccmnagarba. buit.
4 Jis. Aud.,quatenusliqvidmnaturmessepateat. (a)firlygoinctra,genuseottirmcisinsigmmagmtuduie,
2171 DE MIRABILIBUSSACRJ3 SCRIPTUILE, S. AUGUSTINI 2172
CAPUT XXVIII. — De Mihiopissa uxore Moysi, et liter dimiserat, ejus vestigio defensos ignis de coelo
lepra murmurairkis Mariai. missus urere non audebat. Illa autem die qualuorde- s
Poslmodunr propter JSlhiopissam ejus uxorem , cim millia ignis ille jconsumpserat(Num. xvi, 41-49). t'
Aaron el Maria contra Moysbninsoleniiaverba depro- CAPUT —
XXXI. De virga Aaron, qumfronduerat.
munl, qriem omnium qui tmic in lerra morabantur, Quos etiam rebellionis reatus gravius perurgebat.
milissimum hominum Spiritus sancti dicta describunt. Allameh cessante lumultu, ul singuli manifestius sci-
Sed cum tres tantum illos in tabernaeulum vocasset, rent, quem sibi Domihus in saeerdotium eiigeret,
Aaron castigalus Dei sermone, oleo unelionis a vindi- singulorurii ex duabus el decem tribubus principum
cla defenditur; Mariaevero lepraecandore corpus ma- virgas insertis nominibus Moyscspostulaverat, etpro
ceratur, quapropter eliani extra castra manereilerum prae- sorte Leviticaetribus Aaron virgam inserto nomine
cipitur. Sed orante pro ea Moyse, septimo die acceperat, quas in conspeetu Domini sub labernaculi
revocatur sana ( Num. xn ). At vero de isfa Moysi tecto una nocte recondil. Crastino autem mane Aaron
JBthiopissa conjuge duplex magistrorumininvenitur in- virga gemmulas amygdalini floris ostendil, quo paie-
lentio : utrmn de JSthiopia cum essei domo-Pha- bat Aaron prae omritbusin sacerdotium Deum elegisse
-raonis, de qua quadragenarius egredilur, acceperit, (Num. xvii, 1-8). fNectamen in hoc contra naturam
quaeper multos peregrmalionis ejus dies illum exspe- virga monstratur aliquid —
effecisse.
ctavit; an signorum tempore, cum post peregrinatio- CAPUT XXXII. De petra bis percussain Cades.
nem in Jilgyptum reversus est, JSthiopissam uxorem Inferjeclo tempoi-edehinc populus sitiens in Ca-
sibi junxerat. quam de JSlhiopia secum et per deser- des deserti Sin, murmure gravi eontra Moysen et
tum duceb.it; an aequede Sephora dicitur quod JSlhio- Aaron tumultuabat. Quaeres dum ad Dominum per
pissa sil, quando ad aquilonem maris Rubri, ubi prius Moysen referlur, virga percuti petra praecipilur. Sed
JDthiopes luerunl, JSthiopiam alteram esse iu mullis Moysesinfidelis populi murmure permotus, etiam de
locis historiarum Scripturaa describunt. De qua in ec- praecepto Domini hde litubavit, coramque populo
clesiaslica historia scribitur quod ex parte Indieead- cum Aaron bis petram percussit, largiterque fluentes
haeret. Et in Chronieis Canonicis Eusebii referlur (o), aquas sitiens populus bibit. Sed hac causa Moyses
quod J5ihiopes ab Indo flumine consurgenles juxta lerram repromissidnis non intravil (Id. xx, 2-12).
J5g'yptum consederunt. Exquointelligitur, quodterra Semel in Oreb petija percutitur, ubi tantum populi
illa in qua primilus JHlhiopes liabitaverunt, JMiio- infidelitas notatur (fExod.xvn, 6). In Cades autem
pia dicta esse potueril; ex qua J5thiopia si Moy- deserti Sin saxum jbis ceesum pulsatur : ibi namque
ses uxorem suam acceperat, ideo J?thiopissa dicta infidelitas in populo el in duce dignoscitur,
fuerat. CAPUT XXXHl. — De serpentemneo.
CAPUT XXIX. — De Chore el Dallian et Abiron. Itidem murmurante populo ignitos serpenles fla-
Chore quoque filius Issaar de tribu Levi, palruelis luque adurentes in eum Dominus-immisit, quorum
Moysi et Aaron; et Dathan, et Abiron filii Eliab; et flatu adustos plurimos murmuratorum necavit. Cae-
Hon, filius Phelech de lribu Ruben, et prosterea du- teri autem intereunlium poena lerriti, et animo pce-
centi quinquagintaviri proceres synagogee, qui lem- nitente ad salisfacllonem inclinali, ad Moysen el ad
pore consilii per nomina vocitahaniur, snpercilioso Dominum clamaverunt, ut haecab eis plaga cessaret.
supefbise tumore contra Moysen el Aaron sieiernnt. Et idcirco flexus ipcenitentium lacrymis Dominus
Etenim Chore vindicare sibi sacerdotium voluerat, et Moysijubet, ut seiipenlem aeneumvirga in excelsum
Sed il- eoram populo eleyarel. Quo facto slatim serpens
reliqui alii de principatu po]iuli coinendebant. offerre
lum qui ignem holocatisti Deonon pruseipicnte asneus erigitur, et per illius aspectum priorum ser-
appelivit, holocausii lempore, ccelestis ignis cum his, pentium vulnera curabantur (A7wn.xxi, 8-9). Atta-
qui ad eum pertinebant, absumpsit; el eos qui se in men quemadmodum et de virga diximus, et arbore
excelsum elevantes Dei ordinationi resistere coepe- qua amara aqua indulcatur , non in serpente salus ,
rant, sub pedibus eorum terra debiseens, aperlo orc sed in Domini imperio tenebatur. Quidquid enim ipse
in infernum degiutiens, voravit (Num. xvi, 1-56). fn praecepisset, illud lunc in populo salus esset. Sed
quibus manifesieostenditiir, quod lanlumdem sensibi- historia prsecedenlium rerum in figura, virlus nunc
les et insensibiles creaiurae Dei dicto obediunt; dum in Christo et in Ecelesia conlinetur.
quemadmodum viventes celeriter cum ejus imperio CAPUT XXXiy. — DeBalaam el asina ejus.
veniunt, ila et qux non vivunt, velut viventes, quod Balach filius Sephor, cum in terram suam Israel
praecipilur peragunl. Sed quamvis quasi vivens lerra venisse comperisset, nuntios misit, ut Balaam ha-
illud vindiciie officiumperagil, contra naturam tamen riolum iinitaret, ut populo Israel malediceret. Qui
in illo nequaquam aliquid lil: vitam enim insensibi- cum sedens super asinam pergeret, et asina angelum
lem lerra babere indubitanter dignoscilur, per quam in angusliis stanteni evaginato gladio videns limuis-
in se crescentia arborum el olcrum fruteta moveri vi- set, ler caesadeimrin domino siihstitit. Unde amplius
dentur. Unde quasi in vivcnle carne palpitantes venae flagellata Iiumano more el sermone, quasi querulosa
sanguinis discurrunl, iia etiam per lerram viventium ancilla , loquitur. El illa loquenle , statim Balaam
aouarum rivi profluunt: per quam vilam insensibilem oculi, ut angelum cerneret, aperiuniur (Num.xxii). In
fieo imperante lerra os suum siperuit, quahdo homi- hoc admirabili signo quamvis asina compelentia sibi
rium peccalorum, quasi serviens in ministerio vindi- verba profalur, sioii tamen sua mcnte nee affectu suo
ctae, tabernacula voravil. loquitur; sed Domiuus de quo dicilur, Et aperuit
CAPUT XXX. —De plaga, qumdescendilin populum, Dominusos astnm, jsicut ad loquendumos aperuil, ila
quandoMoysesfugit in Tabernaculum. eliam linguam et palalum in verba gubernavit. Asina
Sequenli itidemdie lolus populus conlraMoysen et enim quid et quomodo diceret, et si aliquid diceret,
Aaron,quasi sanguinis reos consurrexit, eosque in omnino nesciebal. 'Quoniam et homines qui alieno
eorumdem ultionem occidere voluil. Sed hie uterque, inflati spiritu loquuntur, etadhuccum loquunlur, quid
Moyses videlicet et Aaron, ad labernaculum Dei diffu- dicunt nesciunt, et nihil ex eo recordantur cum resi-
giunt, ef iterum in rebelli populo coeleslisflammade- piscunt. Sed qui loquendi modos et in nubibus et in
saevit. Rursumque Aaron imperame Moyse, impleto igne sa.pe invenit,|et in ore muii animalis linguae
allaris igne thuributo, foras in populum venit, ei in- pleclrum in verba jgubernavit. Ex quo intelligimus
ler vivos et mortuos digredientis vesligium vindicta nihil in uaiura asirieeDominum eommutasse, sed per
non transivil. Recto in uiroque moderamine effoeto, aerem oris ejus, illa etiam ignorante, proplietoeigno-
ut qui eonlra justos principes iracundioe jgne intus ranliam compescuisse: qualenus Domini Spiriius elsi
exarsei-anl, foris justissimaevindiciae flammaconfia- in se loqueretur, elaius in superbiam non essef, qui
grarent: et qui iii corde proximorum culpas veniabi- frequenter, et per fes insensibiles, et hrutum et niu-
tum et subjeetum sibi animal, eumdem loqui compa-
ii ia) Adaonutamundi$889, nmet. Qmmm Spiritus Dei nM vult spirat (Jemt
2175 LIBER SECUNDUS.—APPENDIX. §174
isi, 8), reliamsi voluntali ejus qui loquitur, mihiis praedicavit(Deut.i, sqq.): et postea constituto pro se
conveniat. Sieut et Saiil prophelas oceidere' volens, In ducatu populi Jesu fllioNun ex tribu Ephraim (Id.
niala incitatus volunlate venerat, et tamen Spiritu xxxi, 7), imperio Dominiin montem Abarim (trans-
Domini arreptus, inter eos quos persequebatur, pro- itumn), in montem Nebosolus ascendil, ubi centesimo
phetabat (I Reg. xix, 24). Unde et ipse Balaam ad et vigesimoeetalis suaeanno, nec motis dentibus, nec
maledicendumdeduetus, el illud volens implere, non lcaliganlibus oculis, inlegro corpore, toiius huniani
maledicereDei populo potuit, sed contra voluntatem generis commune debitum solvit (lbid., 54). Duabus
suam a DominiSpirilu coactus est henedicere (Num. autem causis, ut sapientes aiunt, mortis ejusetsepul-
XXIII).His ergo duabus causis Balaam venire ia Do- cri nemo conscius erat, quatenus illam faciem , quae
mino permissus esl, ut per mutum animal ejus insi- consortio sermonis Dominirulilaverat, mortis moe-
pienlia confutaretur, eladvenius Chrlsii per prophe- rore repressam, nullus videret; et ne sepulcrum ejus
tam gentilem,qui futurus erat genlium Salvator, in populus Israel, si cognovisset ubi esset, adoraref.
lege Dei scriberetur, In omni populi Israel itinere co- Unde et virgam in qua signafecerat, ut plurimi pu-
lumna nubis per diem nunquam defuit, nec coram tant, ne adoraretuf secmn abstuleral; quoniam et
populocolumnaignis per noclem (Exod. xm, 21,22), serpentem quem facerat, filii Israel postmodum ad-
ut noeiis frigore defensi, et a tenebris illuniinafi per- orabant. Omnisautem illius oetasin tres quadragena-
gerent cum igne. Et a calore solis protecti fuerunt in rias partes dividilur. Quadragiiua enim annis in
die sub nube. Quem Dominuscustos Israel vere pro- JSgyplo in domo Pharaonis ah infanlia litteras didi-
tegit, nec sol per diem nec unquam luna per noclem cit. Qnadraginla annis exsul ex JHgyptoin domo sa-
exurit. cerdofis Madianfuit. Et quadraginta annis per desef-
CAPUT XXXV. — De Moysepergenle in montem lum ducalum populopreebuit.Certe et nos, consum-
Abarim. matis his quae de Penlateueho historica narratione
Quadragesimoanno egressionis fdiorum Israel de comprehendimus, primi libri finem de Mirabilibus
JLgypto, quadragesima secunda mausione in cam- hic facere conveniat, ut secundus de Prophetia sci-
peslribus Moab super Jordanem populus sedil, ubi licet excerplus, ab Jesu filioNun el Jordane inilium
MoysesDeuteronomium, hoc est, iteralionem Legis sumat.

LIBER SEClfNI)IfS«
De Prophetia.

CAPUTPRIMUM.— De Jesu filio Nun, et diremplo
Jordane in transilupopuli.
Cum autem Moyse egrediente , Dei poptili guber-
nationem Jesus filius Nun suscepissel, conforlalus
sermone Domini,de campestribus Moab ad Jordanis
uuvium caslra moveri jubet : ac deinde cum arcee
teslamenti onere decoraii, reliquam plebem preece-
denles sacerdoles primas undas ingrederentur; ab
illo loco ubi stelerunt tisque ad niare, omnis fluminis
alveus aquis suis confeslim nudatus, superiorque
aquarum moles quas de fyntibus augebatur, sursum
in aera moniabal, quotisque omnis Israel siccis pedi-
bus alvetim fluministransierat (Josue m,M,sqq.). fn
cujus miraculi teslimonio duodecim lapides, quanlos
duodecimviri portare poterant, de iriia glarea Jor-
danis porlaii sunt in locum caslrofum, et lotidem
tanti ex his quos tei ra sicca coniinuerat, posili sunt
in eorum locum (Id. iv, 3, 10). Cerie etin hoc signo
qualiler arcam
propositi operis nostri causa requiritur, non
Domini lluvius naluraliier pra-terire permillit.
Ifa enim aquarum pars quas ad mare perrexit, ;ia-
lurae suaecursum consuetumcohseqtiitur, dnm altiora
deserens, pcr prona proprio more flumiuis paulalim
delabilur. At vero htimana iudusliia alveos fluminum
nudaios legimus etaudhimus, quomodo Cyrus impe-
ralor Persarum exerciuts super Gangemfluvium, qui
esl secundaspost Euphratcm quantilatis , illa expe-
ditionequa Bibyloniam expugnavit, dieilur esse ca-
strametalus.Uhrcharissimum et virorum el equilum,
equilem transmeandi fliiminisaudaciapersuasiim, ra-
pacis alvei vortex demersit. Quo faclo, rex incredihi-
liler iracundioe furore adversus fluvium permotus,
velut in sensibilemcrealuram ulcisci slatuit : ac im-
men_.umamnem perpeti anno lotis viribus in qualer-
centas sexaginta lossas divisit; nudatoque alveo,
meabilemvix genua tingeniibusfeminis reliquit. Unde
eodem exercilu et rege eadem expedilione Babylo-
liiam obsidenle, excelsissimo murorum objectu ab
expugnandi moliminerepulsi, ad Euphratis fluminis
perfluentis supferiora vuda convertunt. Ilia, aufem
pradicta arte edocli, per alienumlimitemdiverlentes,
per cjus nudatum alveum Babykmis murum subin-
trantes, urfeemcapiunt, Quodergo humana induslria
laborioso conamine potuit, hoc Deus potenliae suse
virtute facilius peregit. Sed forsitan quisquam dispa-
riter respondebit hoc faclum esse, dicens, Iliic enim
fossurae opus alveos aquarum per humiliora diverlit;
hic vero stans aqua, nullo renitenle ad aeris suhlimia
conscendit. Sedel hoc nonne humana diligentia saepe
elficit, et ab opposilis vallibus aquas in excelsum
montare, el ad fontes redire offensascompellit?Quod
vero homines velut terreni, de terrena crassa materia
frequenler faciunt; quomodoAngeli tunc, quorum
officiishaecomnia mirabilia peraguntur, per aerem
facerenon potuerunl? Cum sit naiurale aeris opus et
proprium officiumaquas retincre in nubibus : el ut
docti indoctique pariter norunl, qnolidiana adminl-
stratione reiinet;ila tuncDeojubentefluminis cursum
prohibuit, ut per illius fluenta arca Dei et saeerdotes
transirent.
CAPUT II. — De calceamentiset veslibus filiorum
Israei.
Terram igilur repromissionis posl longi laborem
itineris ingressi, de fructibus Chananitidis regionis
populi turba comedil, et mannaede nubibus esca mi-
nistrari desinit (Josue v, 42). In hoc tam longo iti-
nere admiralione dignum accidil illud, quod per qua-
draginta annos nullius ex omni populo calceamen-
luin aul veslis defecit (Deut. xxix, 5). fn quo Domi-
nus non naiuram novam in cak-eamentis et veslihus
condidii, sed olim conditam conservavit.
CAPUT 111.—DesubversioneJerkho.
Inde Jordanis ripam egressis, urbs Jericho prima
ex Cbananitidis civiialibus occurril. Quce lustrata
circuilu dierum seplem,quasi arcee dominicoeetexer-
cilus expavescens adventum, cilo corruil. In quo cir-
cuitu nuilo armorum suffragiousus est victor populus,
sed ad clamorem in gyro sonantem murus erat usque
ad fundamentadirutus (Josue vi, 20). Uhi nihil exira
naturam esse factum gesta res oslendit. Siquidem et
hoc terroe motibus esse faclum frequenter Scriplura
deuuntial. Quomodoet in famoso illo tcrrae motu
centum Lybiae urbes corrucrttnt, ei in terroe motu
domiiiicae passionis undecim in Thracia subvers*
suni. Proelerea quoque quod humani actus efiieacia
congerii, hoc alierius destruentis vel etiam ssnectB»
2175 DE MIRABILIBUSSACRJ3 SCRIPTURJS, S. AUGUSTINI 217G
tis tempus consumit. Attamen hasc dicentes, non nem Salvatoris, Alia et Sparsa (a) consulibus, per-
casu accidissemurorum Jericho ruinam, ostendimus; actis cursibus consummalur.Post quem undecimusa-
sed nec contra naturam sicut aliquid in miraculisfa- consulalu Paterni et Torquati ad noslra usque lem-
ctnm ostendemus. Hoc enim sicut el caeteramini- pora decurrens, exkremo'anno Hiberniensium mo-
strari angelicooperedesignavimus,Deijussu effectum riente Manicheeoinler caeterossapiemes, peragitur.
fuisse non dubilamus. Et duodecimusnunc lertium annum agens ad futu-
rorum seientiamse praestans,a nobis qualemflnemsit
CAPUT IV. —De soleet luna slaniibusad imperium habitufus
Josue. ignoratur : quorum unusquisqueuniformi
staiu, peraclis qiiingenlis triginta duobus annis ia
Post hoc quoque Chananaoorumquinqueregibus in semelipsum, id est', in sequentis initium revolvilur,
unum congregatisut pugnarenl adversus filios Israel, eompietis videlicelin unoquoque solaribus oetovice-
cum ex adverso miscerenlur cohortes.et victoria in nis nonodecies, et'in lunaribus decemnovenalibus
Dei populi parlem concederet, Jesus filius Nun prin- viciesocties circulis. Post quos et in lunari suppula-
ceps populi Israel soliin medio die prascepitui ne se tione per communesdnodecimet embolismosseptem,
moveret, et lunaeubi fuerat staret, donec se Dei po- per ogdoadem el hcndecademet incrementumiuna-
pulus de inimicisvindicaret, quod et faclum cst. Nam re, quod compulatdres saltum nominant; et solari
sol duos dies in uno conclusit, el luna diei spatio non per quadranles el bissextos diligenter dinumeralos,
occurrit. In qua jussione non humani imperii aucto- demum duobus luminaribus totidem dies habeniibus,
rilate ltiminaria reqttiescunt, scd Domini imperanlis et per cursus sui omnes lineas concordiralione con-
ut starent, jussui obediunt. Nihil enim propfer juben- venientibus, veluti primus condili orbis annus inno-
tis hominis verbum Dei creaturas faciunl, sed quod vaiur. Dum ergo bi circulorumlotales recursus in se
Dominus servi sui oralioni obediens praecepit, boc congrue, ct post illos cyclos quibus in sole et luna
efficiunt. Sic enim perscribitur : Sol stelitcontra Ga- moroevel reditus signa, quomodo sub Jesu ve!Eze-
baon, et luna ad vatlem Hailon, obedienleDominovoci cbia facliim legitur, lapparuissedescribitur, sine ulla
hominis(Josue x, 12-14). Ex quo inlelligitur Deum varietate redeunt; manifesle inlelligitur, quod nou
servorum suorum preeibus obedire, et ad eorum ne- mora illa aul reversio aliquidin luminariumet lempo-
cessitatem crealuras suas opportune gubernare. Haec rum assueto cursu praepedifumvel insolitum relique-
Iuminarium mora nihil novum in nalura commisit, runl; sed quasi per diem omnem in occasus sui, ut
clsi in rainislerio aliquid varium osfendif. Sed el illa supra dixi, limitem currunt, poslquam illius solito
varietas nihil in anni cursti el reliquorum diorum longioris diei spatium peregerunl. Per quod videlur
commovit, dum pariter sol et luna unumquodquein quod nihil ad sequentis noctis Iongitudinemlemporis
suo ordine requievit. Si enim unum luminare curre- illa dies longa contulerit, cujus prineeps pariter in die
ret, dum alterum interim requiesceret. dierum et cum sole diei praeposito —
liina requievil.
mensium et atmorum assuetum cursum conlurbarel. CAPUT V. De Gedeoneet duobussignis.
Dum auiem utrumque morani hanc habuit, quasi post Ilaque pttrgaia fuiiestis habiialoribusChananilidis
consuetum diem in occasus sui limitem perrexit. regione, in Deipopnli deditionemipsa a Dominolerra
Non enim quod ad belli illuminationemluna tune in tribuilur. Qui poslmodum pacis otio • resojulus, in
praesenfiasolis profieeret, slare imperalur; sed ne idolorum terraeillius ct reliquarum in circuitu nalio-
quid in congruoluminarium meatu per unius of quietem iium ciiltumpervagatnr. Propter quodgentibus saepe,
et alterius cursumdestruerelur. Sedquoniam maris quarum idola ipse cqlebal, poteslate a Domino con-
cursum lunari convenienlem esse in omnibus evi- cessa, mancipium servire fribuitur. Sed capiivitatum
denter monstravimus. ci illum Umcrcquievisse, elsi et servifulum laboribus dmissimis affliclus,frequvn-
Scripturae voeibus relicetur, nonne ipse illarum re- ter a Deo per paenilenliam veniam precabalur : '&
rum pronmiiiat observabilis commeatus? Luna vero eujus liberaiionem, Ipcenilenlium lacrymis sedatus
non lanlum in hac statione reijuievcrit, scd et incre- ille, judices suscilabat,1 qui de servitulis jugo plebem
menti vel decrementi sui inlerim consueludinemage- eruenles, nequaquam polentiaedominio, sed arbitro-
re non potnit. Si cnim dum slelit luna, licet stans, rum jure praefiebant(Judic. u, m, iv). Quorum (em-
sua increriienta vel decrementa ageref; illud incre- poribus dum Madianitis serviret populus, Gedeoni
menlum lunare ultra solis ctirsum in cyclorum ratio- filioJoas coslestisnuntius apparnil, illunique destru-
nibus aliquid lurbaret. Dum vero nihil in circuli in cto idololalriaerilu, de plebis suaeliberalione com-
se revcrtenlis cursu dies illa solito longior praebuit, monuit. In cujus conspeclu dum Gedeon oblalionem
func manifesltim est, quod in illa supervenienteve- componeret, desupercarnisjus fundens, ccelestisignis
spera, unius dici incremenlum luna, sicul quotidie holocaustum absumpsit. El itermn postulanti signum
solet, gessit. Utenim hoc manifestis approbaiionibus siccitasin omni lerra, et ros in solo vellere; et rnr-
paieat, cyclorumetiam ab initio conditi orbis recur- sum siccitasin solo vellere, et ros in omni terra fuit
stts in se'breviler digeremus, quos semper post quin- (Id. vi). Sed haecquamvis sociantur numero mira-
gentos triginta duos annos, sole ul in principio, et bilium, "nihil lamen yelut novum ostendere vidcnlur
imia per omnia convenienlibus,nullis subvenientibus in ministratione reriim. Quoniam el cceleslis•ignis
impedimenlis, in id unde cceperant, rcdire ostende- res tcrrenas, ul saepediximuset dicemus, frequenler
mus, Quinto namque cyclo a mundi principio, amio devoral; et alternatim in mundo per parles nimbus
cenlosuno quarto decimo,*generale tolius mundi di- rorat. Sed tamen multa talia de mirabilibus Scriptu-
luvium sub Noe venit, qui posl diluvium quadringcn- rarum subveniunl, queeetsi in rebus gestis diligenfem
tesimo decimo octavo anuo defecit : ct inde alius explanationem non exigunt, figurarum tamen praesi-
incipiens, id est, sextus, in.octavo aclatisAbrahoe gnatione in reriim spiritualium inlelligenlia referla
anno fmilur. Et nono ejus anno seplimtis incipiens, sunl. Sed quoniamin opere isio rerum .antunimodo
trigesimo quinto anno egressionis filionim Israel de gestarum iiuellecium jprosequi disponimus,hoc licet
Jilgypto, quinquennio ante mortem Moysiconcludi- memoriaecausa stalim historialiter nnmero mirabi-
lur. Posl quem ocfavus, in quo esl illtid signum in lium inseremus. Quaeetiamsi saspefortuifocasu Dei
sole el luna f.ictum,trigesimosexto anno egressionis voluntate in rebus proveniunf. lerribilius lamcn et
Israel de JSgypto incipiens, in trigesimum primum celeriuset cerfius et mirabiliusin signi alicujusoslsn-
annum AsaeVegis Juda incidit. Cujus trigesimo se- sione per Domini inmerium gubernala ct oslensa
cundo anno nonus exordium capiens, in quo et aliud sunl. Unde cum hisforialiter irTholocatistihac con-
signum in sole, Ezechieeregis tempore, de quo paulo cremalione, non terresiri igne, sed coelesliflannna
post dicemus, faclum legitur, cenlesimo octavo anno hoc ostendebatur, quod futurum lunc bellum, non i
pnsllempli restaurationem, queesub Dario facta esf, luimanis viribus, sed 'coslestiauxilio proficeref; et 1
sui cursus spatium consummavit : donec decimus
inde oriens nonagesimo secundo anno post passio- (a) Pro,Aviolael-Pansa.
2177 LIBER SECUNDUS.— APPENDIX.' 2178
tos prius demonsfrabat in solo vellere ostensus, quod quaquamLegis area tuetur, victo potius et deleto ex
divina miseratio, quseturic in Israel fragili et molli parle populo, ab alienigenisipsa capitur. Qui victo-
populo fuerat, ignilas gentium iras, sicut aqua igncm, riae nmnere leetantes, in terram suam eamdem ca-
possit exstinguere. plam perducunl, ct veluti triumphi hujus auctorem,
CAPUT'VI. —DeSamsonis fortitudinein capillis., juxta Dagondeum suum, arcam Dei Israel in templo
Iterum cumPhilislaeisservirel Israelilicaplebs, Ma- statuerunt. Sed primo die Dagoncoram arca prosira-
nue filiiSaruchdeliibu Dansterili uxori primo, dein- tus repertus , iterum in loco suo restituilur. Craslino
de ipsi ManueDei angelus prophetali habilu apparuit; vero fracti ad limen in centum parles, capite et ma-
eosque defilio qui illis essel nascilurus, qualiter foret nihus , spina dorsi ejus truncata reperitur : quod fu-
educandusedocuit,quatenus ne unquam novaculaca- gientem idoloiatriae,in adventu dominiceelegis, cul-
put-ipsiustransiret, el siceramet vinnm et omnequod tum monslrabat. Quienim fugiunt,persequentidorsuni
inebriare polest, non biberet. Cuicum Manuenesciens dant. Prasterea quoque tota Philisteeafoedaadmodum
esse angelum, prandium voluisset praebere,angelus plaga perculitur : nam et extales eorum foras promi-
inquit, De cibistuis non comedam;sed Domino,si vis, nebanl, et ingens soricumet insolens eopia per to-
holocausiumcompone.QuodcumManueillo proecipiente tam provinciam diffuiidebatur(I Reg. iv, v). Conve-
composuit, cum igne holoeauslicoram eis slalim an- nienter quippe Dominusillis utramque poenamprae-
gelus in ccelumascendit (Judk. xm). Et hic terre- sfaverat, qualem rerum ipsarum conveniensratio
stiis holocaustiignis de terra in coalumascendens de- exigebat : quatenusqui misera animalia divino cullu
monsir.T». eral, quod per nascifuri hominis fortitudi- venerabaniur, per miserrima animalia in advenlu
riem Dciis populi liberationem proeparaverat. Natus dominicaelegis castigarentur ; et qui tabernaculi Do-
igitur Samson, juxtaque imperium Domini.nulritus, mini inleriora , id est, arcam extra limiles suos pro-
maximam fortiiudhiem in seplem sui capitis crinibus traxere, hi inieriorum suorum foras prominenlium
habuil. Quodpro cerlo probalum esf, dum eisdem fcedaafliigerentur clade. Quapropterquando plausiro
nudatus aliquandoetiam virtulcm amisit. Nam cum novo impositam duabus fetis vaceis vehendam, quae
Dalilam iu valle Sorecti mulierem de regione Phili- jugum anlea non porlaverant, teneris domi vitulis
stinorum alienigenamadamaret, el illa pecuniam a mugientibus, ad finessuosredire arcam permiserunt,
Philistinis principibus, quibus Samson multa mala quinque mures et tolidem anulos aureos indices pTa-
fecerat, prodiiionis ejus mercedem accepissel, ipse garum suarum, quatenus ne eam vacuamremitterent,
poscenti forlitudinis suos mysterium in capillorura juxta eam in capsella posuerunt (Id. vi, 10, 11). Sed
suortim conservationefieri indicavit. Etilla dormien- in his multiplex figurarum intelligentia latet, quae
tis in sinu suo, vocato rasore, capul totondit. Perdu- proprii operis industria , el temporis olto indiget.
ctusque Samson a Philistaeis, oculis orbalus, molam CAPUT VIII.— De cmlifragorequo territisunt
manu vertebat, doneccapilli illius ad priorem longi- Allophyli.
tudinem creverunt. DeindePhilistaeis epulanlibus, ut Iterum quoque infinita Philislinorumagmina, quasi
et
Inler epulas Samson illuderetur, adducilur; ipse arena maris innumerabilia , per plana se terreeIsraei
puero regenli gressus dixerat, ut se ad duas colu- effuderunl, quaeDomiriusSamueleoranle a facie fi-
mnas perducerel, quibus tola domus imminebal, liorum lsrael ingenliccelifragore perterrebat (Id. vn,
quatenus super veluli illaslassusreclinaretur. Quibus 10) : quatenusper hoc et Israel non propria virtule
ambabusutraque manu apprebensis, invocatoin auxi- vieisse intelligerent; et hosles Dei proteclionem , et
liumDeo,lolamdomtim concussit. Queecito corruens, auxilium erga hunc populum'esse scirenl.
tria Phiiistinorum millia pariter cum ipso Samsone CAPUT IX.—Devocibus el pluviis quando Saiil
prostravit (Id. xvi). Sed naturas investigantibus, ordinalusesl.
quasstionemnon minimam ineulit, quomodo totum Itidem Samuele invoeante Dominum, cum populus
sensibile corpus in insensibili capillo motum fortitu- sibi regenipeteret, et SaiilfiliumCis de tribu Benja-
dinis habuit; cujus damnum doloris sensum nequa- min in Deifamine jussus Propheta ordinaret; Dorrii-
quam intulit, cum ilfum lonsor a reliquo corpore nus per pluvias. et horribiles voces intonuil, quibus
ferramenti aculeo divisil. De Samsone ergo, prius- plebs, quce audierat, se Dominumrepulisse nere-
quam naseeretur, a Domino praecipitur, ut capillus gnaret sibi, inteliigeret : quos fragoresper Samuelis
lllius nunquam ferri acumine vel alicujus aeulei ton- iterum Dominus deprecationem compescuit, post-
deretur (Id. xm, 5). Quamdiu igilur iri niandati di- quam populi de hac re poenitudinem intus aspexit
vini cuslodia permanseral, Spiritus sancti niunere (I Reg. xn, 18, 19).
maximam forlitudinem habebat. Unde cum muliebri CAPUT X. — De Saitl prophelante inler prophelas.
persuasione praeceptidominici transgressionemadin- Saiil invidiaeslimulo suscitatus , et malo spirilu
venit; etiam spiriluale fortitudinis donum , quod ha- saepe arreptus, cum David occidere vellet, et ipse
buerat, stalim recessit. Non quia in insensibili ca- David tune cum Samucle et caelerorumprophetarum
pillo ossium, et carnis, el sanguinis, qui nihil ex his cuneo proplielaret; misit nuntios, et ipsum inferli-
habet, virlus ineral: sed mandati dominiciobserva- ciendum de medio prophetarum rapere jubet. Sed
tio donum fortitudinis observabat. Sed fortasse ali- illos, protinus ul adveniebanl, spirilus qui in pro-
quis dicet: Quare ego cum capillis ilerum fortiiudo phelis loquebalur, arripiebat. Ipse quoqueSaiil quasi
illius succrevit, si non in capillis eliam prius robur injunctum famulis opus tcrliisaclurus post eos exiens
habuit? Attamen etiam hac vice, non tam in longo cum inter propbelas venerat, prophetabat (Id. xix ,
capillo amissamvirlulem recuperabat, quam donum 20, sqq.). DiMinus autem eum de Balaam et asina
spiriluale, quod negligensarhisit, afflictus poeniten- disseruimus , quoniam Spirilus sancli verba , noudi •
tia ereseeniibus capillis paulatim impetrabat; pree- cenlium merito pensanlur, sed ipsius voluntate ubi-
sertim cum in hujus mandati transgressione ex parie cumque volueril proferunlur : per qtiod tamen pro-
licet.aliqua excusabalur, quamvis suaevirtutis Dalilee ferentium ea merila non in melius augentur, si bona
petenti mysterium dicere non negavit, non lamen se non babent opera, sicul in Balaam, et Saiil, et Caipha
impetrante, vel concedente, vel consentiente londe- ponlifice. Unde lalcs prophelee in judicio, Nonnein
tur. Unde affiictus postea a Deo impetravit facilius, tuo nomineprophelavimus? damnali Domino respon-
quod non sponle, sed dormiens seduclus amiserat. debunl: et tamen eeterniignis consortium inter c,«-
—
; CAPUT VII. De arcaDominiin terra Philisiihn. teros impios subibunl (Matth. vu , 22, 25). At vero et
Inde posl non parvum temporis, filiis lsrael man- hoc loco quidam a-slimant, quod SaCilnon divino
datorum transgressione Deum oflendentibus, incifata spirilu, scd malo illo quo soepeanipiebalur, per to-
Philistinorum agmina ad bellandum contra eos con- tum iilum diein proplielaret, donec Davidetiam im-
venhrat. Et filii Israel de se nihil confldenles, arcam minens mortis periculum, ipso suo spirifu arreptus J{
teslamenti Domini in exercilusuo in pugnam contra
adversariosconducunt. SedLegis transgressores ne- » rvts.Aud.,arrepto.
8179 DE MIRABILIBUSSACRJS SCRIPTURJ2, S. AUGUSTINI 2180
Domini dispensalione evaderet. Sed qualiter hoc sen- peccatum in Oza per hanc punitum culpam esse exi-
liri potest, dum ila seribitur : Et factus est super stimant : quoniam ^seepeevenil, ut minores culpaa
eum spiritus Domini, et ambulans prophelabat? nisi preeccdenliumpeccalorum vindictam incutiant.
forte sic in hoc loco accipiatur spiritus Domini, quo- GAPUTXIH. — De David numerantepopulum.
modo el in alio loco spiritus Domini malus S.iul arri- Quemadmoduracum populus Israel peccasset, com-
piebat (I Reg. xvi, 14). Verumtamen ubicumque sine movit Dominus ut David numeraret populum, per
addilamento spiritus Dei, vel spirilus Domini, vel spi- quod accidit, ut plebs peccans per parvam regis cul-
siius Christi, vel spiritus Jesu, in Scripluris sanctis pam pcenamsustineret preecedentiumdelictorum- An-
invenilur, Spirilus sauclus esse a nullo sano sensu gelus enim Dominisepluaginla virorimi millia ex omni
dubiuiur. Ubicumque vero eum additamenlo diciiur Israel usque Bersahpe occidit, el Jerosolymam urbem
spiritus Domini malus, ut est in iibro Samuelis, inlel- velut delere proposuit (II Reg. xxiv) : non quod Do-
}igilurdiabolusesse : qni Dominipropter ministerium, minus civitalem,'qupm mmc disperdidit, delere vellet,
malus propter vilimii dictus yidetur. Saspe quoque sed ul ostensus in proeinctu vindictaeangelus, dignam
cum singulariter spirilus laiuum, el non additn, san- vidcnti regi pcetiileiitiamincmeret. Ex quo intelligitur
clus, aul fiei, aut aliud quodcumque ex his , quaead David minorem culpara commisissequam plebem, qui
signandum aut demonslrandum Spiritum sanctum pecealum imum perj solam posnilenliam delevit; po-
perlinent, deprehendilur; conlrarius spiritus qui cst puli vero delietum in auctoribus suis mortis seventa-
diabolus, aul subjectus quisque sibi ex his qui mi- tem promeruit.
nistrant daamonibus,dignoscitur. CAPUT XIV. — De duobussignisjuxta altare Rethei.
CAPUT XI. — De Samuele suscitatoa Pyllwne. Et deinde cum per peccatum Salomonis, populi
Post etiam in ar.gustia conslituius, hostili se pre- Israel regnum unum in duo divisit Jeroboam filins
roenie impetu, cum neque per propbeias , neque per Nabath rex decem ^tribuumin parte aquiionis, me-
sacerdoles, neque per somnia, petenti sibi Dominus tuens ne templi, quod eral in Jerusalem, visilatio
ujlnm responsum darel, Saiil rex Israel ad pytonis- rursum populum Roboam filio Salomonisjurigeret,
sam perrexit, ut ex moriuis aliquem sibi per suaear- idola et altaria in Dan el In Bethel posuil {lil Reg.xn).
tis incantationes suscitaret. Quee cum quaereret ex Sed in dedicatione altaris quod fuit in Beihel, vir de
eo, quem mortuum de somno cuperet resolvi, ille Jnda ut contra illud altare prophetaret, a Domino
sibi Samuelem velle respondit suscitari. Stiscilatus miltitur. Quo adveniente duo terribilia signa oslen-
vero Samuel, Satili quid eveniret, preeinintial, Ilctc, dunlur. Kam et aitdre in duas partes statim in hora
jnquiens, hpralu el fitii iui,mect}meritis, sed et Israel holocausti seinditurLet regis ipsius afida manus sic-
tradam tecumin manuminhnkorum ejus (VReg.xxvm, catur (Id. xm, 1-5). Quaeduo sigiia rei et operi suo
5-19). Qualiler ergo Samuel a pythonissa suscilari di- apte convenerunt, dum quid in ipso tunc rege sit
citur, dum pylhonissa daemoniacisincanlalionibus el faelum, evidenter ostendunt. Aptum enim videbatur,
preesligiis uli videtur? Et quomodonon Saiil, qui in vi- vi qui Dei cultum, Iqui illud usque in uno allari ei
ventibus prophelis Dei responsum invenit, re- templo erat, divisisset, ipsius altare quod ilie sibi-
suscitatuma morte prophetam atidiremeruit ? Unde metipsi fecerat, sic iscissumdessicaret; et qui populi
non hunc esse Samuelemillum prophelam perfectum, Dei manum, neDomino suo oblationem el holocausta
facilius inlelligitur; sed diabolus qui se transfigurat immolaret, arid.amfecisset, in scliismatico illoholo-
in angelum lucis (II Cor. xi, 14)], in phantasia Sa- catisto manus illiusiarida appareret.
hiuelis consideretur. Quod ex sermonihus ejus recte CAPUT XV. — De trium annorum et sex mensium
dignoscilur, quoniam funeslo Saiili dicebat, Tu et I skcilale.
filii tui mecumeritis. Etenim si verus ille Samuel hic - Praslerea quoque AcLabiilio Amri, incitante eum
cstensus esset, nullo modo iniquuin regem consor- Jezabel uxore sua, plura agenle scelera, Elias The-
tem sui meriti posl morlem dicerel. Si ergo a pytho- sbites de Galaad iu sermone Dei dixit:' Si non ros et
nissa diabolus ostenditur, quare Samuel in divina pluvia, trisijuxta oris mei verba, his amrisermtl (Id.
Scrjplura dicilur suscitatus ? ln multis sacras Scri- xvn, 1). Cujus orafione prohibita pluvia tribus amiis
pturae locis imaginatis rebus verarum rerum nomina et sex mensibus non pluit : quatenus qui Deuriiper
seepe adscribuntur. Quomodo el praedictavirga in mala in terra exaeerbassenl, cosli clemenlia et aeris
simili,ludinemserpentis imaginala, et phantastica illa comnioditaie earere)it. Verum h;ec plaga, ut inulii
magorum serpentium in JEgypto (Exod. vu, 10,12), magistri pulant, tantum terram Israel casligaverat.
et ille aeneus in deserto serpens nominatur (Num. Sed moris est Scripturarum , ut illani prflvinciam de
xxi, 9). Duo quoque Cherubim pro similitudine ob- qua dicunl, omnem terram indifferenler noniiuenl,
umbrare propiliatorium memorantur (Exod. xxxvn, quod convenienter cum Elia poslmodum Acbab ser-
7), Quinque mures, ct quinque anuli de terra Phi- mone demonstraturi Cum enim Eliam ipse vidisset,
Usliimnn capsella cum arca Dominireferuntur (f Reg. Tu quis es, qui conlmbaspopuium lsrael? Achab di-
YI, 11). Duodecim boves sub mari seneo (III Reg. xisse refertur, Cui respondens Elias, in Israel tantiim-
vn, 25), etquaiuordecim leones in throno Salomonis modo culpam, quee banc plagam incitaverat, fuisse
eburneo staluuntur (Id. x, 19, 20). Cherubim quo- denuntial. Non enim, inquit, Elias ego conturboIsrael,
que el palmae, et mala granaia, et retia in templi sed tu el domus paliis lui, qitia dereliquisiilegemDo-
aedificiodepicta describuntur (Id. vi, 52), cmn haic mhii, et servisBaal (Id. xvm, 17,48). Quibusutrisque
omnia non ipsa rerum verilate , sed pro similiiudine dictionibus in Israel iantummodo culpam et plagam
islanominarecipiunt. Ipsastamen Scripluree sine ullo convenientia verbortim 'esse demonstrat. Si eienim
incerlitudinis ^respeclu quasi res veras hoecnomina- lotum mundum plaga illa flagellarel, non qui contur-
tim ponuut. Phanlasma igitur Samuelis velut ipse bas hrael lantummodo, sed qui conturbas totum or-
Samuel ostensum pronunlialur, sicut el in visibus bem,- Aehab dixisset. Jn lempore autem siccitatis a
Prophetarum, ct in Apocalypsi Joannis ostensi viri DominoElite diciiur,, ui in spelunca torrentis Carith
pronuntiantur. se absconderet, ubi corvis ministranlibus pane et car-
CAPUT XII.—'DepercussioneOzce. nibus, et-aqua torre^ntisillumsaiiarel (ld. xvn,2-4);
Post modicum deinde David regnum obtinente arca duplici scilicet occasione, qualenus et in tempore fa-
lestamenti de domo Anjinadab ad Jerusalem a rege mis haberet alimoniam, et persecutorum avide se
et omni populo perducilur. Oza filius Aminadab se- quaerenliumrabidarii effugeret iram. Gorvis vero mi-
queus arcam, cum illam velut susienlans langcret, nistrare Prophetae .prcecipiiur, ut scilicet culpam,
subita morle percussus et sufjocatus est (II Reg. vi, quam in diluvio commiserat in lerra, purgare avfs illa
2-7). In quo facto temeriias in ipso Oza, qui cum viderelur, dum ul fidelis minister efficitur EliaCj qul
nonessetde genereAaronarcam tetigerit, damnatur; negligens et fallax efat antea Noe. Praeterea quoque
e.t totus populuc, quia caule in divinis rebus se agere in hoc ministerio illiid etiam ostenditur, qualiterhouid
deberet, admonetur. Sedquidam aliquod prsecedens si non peccasset, eliam infrucluosorum an.imalium
S<*i LIBER SECUNDUS.— APPENDIX. 2182
_J>vi!rc ministeriis uferetur. Unde vero eas carnes et qtiaegravis est, per semetipsam,sed per aeris leviorem
panes ille corvus deluleril, ipse viderit, qui lale offi- naluram, qua aquarum minulissimaeguttasvaporalitcr
ciuni committebat. In quo tamen intuendum est, quod contrahuiilur, solet facere : quaeminutissimasgultte,
~ex aliquorum bominum scientinm aut nescieiuium ad aeris altiora fumali modo conscendentes, cum in
industria, corvi hsecacciperent, qui coclos panes et deiisioribus nubibus in se conveniunl: aeris natura
carnes quaslibet qualilercumque preeparabant. superferri non ])ossunt, sed vento coagente gravius-
C4PUT XVI. — De vjdm in Sarepla Sidoniorum. cuia mole ad ierram dilahunlur. El siillasin nubibus,
Cumquede torrente propier nimiamsiccitatem aqua priusquam lapsee fuerint, gelu proerlpiieril; easdem
deficeret, ad viduam in Snreplam , ut ibi pa^cerefur, gutlas concreias in grandinumlapillos glacinliter soli-
exire Eliam Deus jubet. Quaecum eum in domo sua datos frigoris rigor deducil : el si remissiores et
viciu quotidiano satiaret, familiariler receptnm, lecy- hecdumdensalas eas gelu inveneril, nivem facit: el
tlius olei, et faririoehydria, in quibus unius diei reie- si has gelidum frigus non perslrinxerit, aquae sfillici-
clionem in advenltistioinvcneral,non minulasunt, do- diumliberum, ad inferiores partes unde ieral redii.
necvisitavilDominuspopulumsuum(UlReg.xu, 8-16). Siculaufem aqua persemelipsam, nisi peraliam sub-
El hocaccidit, non quod invalida manusDominiesset, sfontiam, ul oslendimiis, non ascendit; sie et ignis
ut eliam posiquam torrenlis unda defecisset, aquam nisi per aliam stibstantiam inferius non desceridit.
llli cum panibus aiiunde ef carne donaret; sed idcirco Unde cum et Dominus super quinque civitates de
ad Sareptam Sidoniorum saiurandus Prophela mitli- quibusin primo libro dixinms(Cap. 5), igneos im- ,
tur, ut per illum bona et fidelis vidua pascereiur. Ne lires piueret; hoc idem per sulfur fiebat, quatenus et
vero qtiemmoveat, quod Sidoninrum lerra hanc eam- in sulfure ignis arderel, el per graviorem sulfuris na-
dem plagampariler cum Israel perpessa erat; dum turam idem ad lerram laberetur. In hoc ergo locoubi
Inde Jezabel perseculrix proplletarum, et lolius vindi- super altare ad holocaustum ignis descendit, aul per
ctoeet facinoris causa, Sidoniorum regis filia, pater- aerem aut per sulfur descendit: quoniam ignis per se
nam originem ducebat. Certe etiam hoc signo non metipsum non polest deseendere, nisi se alicui mate-
nova a Domino, sed condiia natura immodica non rioe graviori Deus jusserit immisceri. Sacerdotes ergo
modica suhslanlia gubernatur, quomodo de calcea- idolonim sine homicidii culpa Elias Dei servusinler-
menlis etlsrael reslibus prasdietummemoralur. Nam fec.il; quippe qui erat in illa Lege quasdicif, Blasphe-
in caeterispraedietisomnibusmiraculis nil naturae ra- mum non patieris vivere (Levit.xxiv, 16). Nulius ho-
tionem rerugit, sicut ipse rerum eventus frequenter minum ergo idolum colif, nisi Dei blasphemus exsli-
ostendit. teril. Ac per hoc qui idololatriaecultores mactaveral,
—
CAPUT XVII. De morluo unico vidum fiiio quem hlasphemos et saerilegos de terra purgabat. Et post
siisckavilElias. haee omnia, qui imbres a terree perfusione tribus
quo Elias in domo annis et sex mensibus oraudo prohibuerai, in modi-
Hujus viduaefilius illo lempore, morluus
ejus morabalur, gravi aegriludine fuil. Sed co lemporisspatio. eodemoralionis suaeofficio,sitien-
hunc Elias oratione sua ad vitam iterum revocavit ti terrae abundantem pluviam et plaeidam a Deo
• (III Reg. xvn, 17-22). De quo tradunt Hebraei, quod impelrabai. Quaeinlerram prius nequaquam venisset,
ipse Jonas propheta postea fuerit, quem de ventre nisi eam a culloribus Baal occidendo mundaret.
ceti glutienlis, evolutis iribus diebus, Dominus absol- CAPUTXIX.-—Dequadragintadierumjejunio.
vil (Jonm II ). Quia Domimisqui inimicum suum in Quos cumJczabel ab Eliainterfectos esse comperis-
quocumque tulo loco polesl oceidere, servum suum sei, iliumde morte propriaminacibusverbis prophelam
quem vult eruere, de qualicumque angus.tia liberare lerret. Unde pergens in terram Juda querulusEiias,
valet. Atvero illa famosa quaeslio,qua de mortuis re- in umbra juniperi sedens obdormivit. Quem angelus
suscitatis agitur, usque adLazarum anobis reservatur. - Domini tangens de somno suscitavit, et pane et aqua
CAPUT XVIII. •—De holocausloin monleCarmeii. esurienlein saturaiis elsilicntem refecit. Quo cibo fe-
Evoluto aulem tempore siccitatis, cum Dominus fectus, in ejns forlitudine quadraginta diebus et qua-
super lerram vellet pluviam dare, prophetamomnem Eliam draginla noctibus nil comedens, usoue ad Oreb Dci
in occursum regis Achab jussil exire, qui montem ambulavit. Unde verbi Dominifruilusconsor-
Israel ad eum et idolorum prophefas quadringenlos tiorursum in terram Israel rediit (Iflifegr.xix). De islo
quinquagintain monlem Carmeli congregavit. Quibus vero pane et aqua angelicoolficiominisirotis,quorum
congregalis, sanctus Elias duos boves, unumidblorum
Domino, fortiiudo paslum famislabore Prophetam quadraginia
et alterum Baal, per se el per prophetas diebusperve_.il1, scienlibusunde naturoe siut, intelli-
maciari in holocauslum rogavit, ut Deus qui per genliam disserendam palefacereservamus.In quopane
ignem exaudierit, ipse lotius populi Deus sit. Quo cum quasi-humanaeindiistriae,quod panis coclus sit,
impetrato, sacerdoles Baal bovem suumBaal prius ocei- operis similitudiiiemconspiciamus; non terreni panis
dentes, usquead mediam diem tristes, uf per virtutem, quod una saturilate quadragintadierumne-
ignem consumerelholoeaustum, rogabant. Sed Baal, cessitatemimpleverit,esse intelligimus.Nisiforte ange-
est, super holo- lico opere de quacumquelerrena materia faclusin lerra
qui potius igni in poteslatem tradilusElias
eauslum ignem dare non poterat. vero bovem degenlisanimam hominis pastamvalidioremhominum
suum in frusta comminuens, per membra dividens, pane effeceril. Sed hic paniselsi propriam oeculfando
super altare quod construcium fuerat,abunde et quod ipse naturam sollicitumlectorem facil; de quadraginta la-
curaverat, tunc sialuit: eumque aqua super- men dierum jejunio, quomodo illud tempus jejunus
fudit, oranleque illo, subilo ignis de ccelo cecidit, qui Prophela pertulerit, securum reddil, dum per ppius
bovem cumaltari et lapidibus ei aqua simul consum- virtutem nullo egens cibo lanto tempore vixit.
psil. Acdeinde sacerdofes Baal in polestalem sibi tra- CAPUT XX. — De igne descendentesuper quinqua-
ditos, in torrente Cison interlecil, et.omnis populus
Deum Dominumesse confessuscredidit (fll Reg.xviii, genarios.
19-40). In hoc eliam extra naluram ignis nequaquamdescen-
Inde infervallo quodam lemporis interjecto , ipso
aliquid fecit, qui desuper aerio ignito spatio sni ma- prophela in monte sedenle, quinquagenarium princi-
dens, cum Dei gubernanlis imperio, alimenti pem, cum jis qui sub eo eraiit, ut euriiad se ducerenl,
teriam, quam in terra repererat, consumpsit. In su- rex jussil. Qui supercilio , id est superbo lumore :
periore enim illo spatio ighis naluram abundantius inflaius animo dixil, HomoDei, ut ad illum nobiscum
, esse, etiam ignis in terra ardens pronuntiat, qui ad exeas , rex Ochozias, id est (ilius Acliab, jussil. Cui
i superiora, ubi est natura illius, ardenter conscendere Elias : Vt inqnis, si homo Dei eyo sum prophela, in le
tentat. Sicut enim aauae natura descendere semper nunc el in eosqui lecumsunt, cmlesiisflamtna ardebit.
ad inferiora, sie ignis proprium est appeiere excelsa. Quo facto. et alirim ejusdem ordinis virum cum tot
Ron tamen conlra naturam suam eliam aqua saepe in
excelsa videiur conscendere; quod npn subslantia sua 1Ms.Aud.,protexit.
2185 DE MIRABILIBUSSACRJ5 SCRIPTURJ!, S. AUGUSTINE rgiSi
comilibus ad eumdemrex ire praecipit: quemconsona mino et Lege palrum filios, qui in Bethel idolis im-
prioii proferenlem, simili sentenlia eadem vindicfa molabanl, cum fortasse et ipsi parvi ptieri, ut moris
consumpsit. Quofacto, teitius ad idem destinatus pe- tunc erat, idolissunl consecrati, jnsta vindicta plexit.
rieulum quinquagenariuscum suis coram Domini pro- In Belhel namque unus ex duobus vitulis, quos Jero-
pheta suppliciter genu flexit, et pcr verba precaloria boam filiusNabalh feceral, qui peccare fecit fsrael,
illum regis adire conspeclumrogavil.*Sed, Huk as- fuil constitulus (III Reg. xn, 29). In quibus decem
sociare, Elieeangelus Domini dixit. Qui cilo surgens tribuum Israel a Dbmino idola colendo diverlens,
etgressum socians, superbis inieremptis, cum humi- peccavit populus. Praetereactiam Prophela prasvidens
liato el supplicead regem perrexit (IV lieg. i, 9, 15). quid longa post tempora illudens Chrisfo in Calvariae
Ignis autem in hoc loco , sicut et in pr;edicto holo- crucifixo Judoeorunijpetulanspopulus essel passurus,
causlo Dei, dieto Prophetoeverbo obediens , quod quod eis figurali ralione compeiebat, inferim est ope-
jubebatur implevit. Et in his gravioris forsitan anie rafus. Deinde in illa expedilione, qua ^Joram rex
commissi criinen peecati, sicul et in Oza et nu- Israel, et Josaphat rex Juda, et rex Edom ad filios
mero populi praediximus, ultrix flammanimirum pu- Moab exieranl, cum in deserlo lotus exercitus sitis
nivit. labore fieret fatigatus, Elisaaus aquas per siccalum
CAPUT XXI. — De iranseuntibusJordanem Elia et torrentem sine pluvia venire a Deo inipelraverat :
Elismo. ubi fossas et puleos popultim facere jussil propler
Demumvero cumDominusEliam elevare voluisset, Israelitas et genliles, qui in eodem exercitu erant
ipse et Elisasus filius Saphan, ministcr suus, Jordanis (IV Reg. nt, 9-20). Cumque ex illa expeditione re-
flumen divisum pallio Eliae,pede sicco, sicul in trans- versus in lerram Israel venisset, mulier vidua unius
itu filiormu Israel factum praediximus, transierunt ex prophelis, lacrymabiliter ad eum clamavit: Ecce,
( Id. II, 8). ln cujus rei explanalionem, de libro Jcsu inquiens, credilormeusduos filios, quos servoUvoviro
prsedicla huic operi satis sulfieiunL Quoniam dum in meo genui, ad serviendumsibi, quia rcdderealiud ullra
multis his mirabilibus virtutum gestis prasdicta con- non habeam, lollerecupil. Cui Eliseeus: Dic, inquit,
veniunl, iisdem rebus miraeula 1'acia,et si in figurali quam retnin domolua poles habere? Parvum, respon-
explanalione deviaverunt, eamdem tamen ralionem dens ait, olei quo ungar recondilumpenes me habeoin
in rerum gestarum historico inlelleclu expositiones vase. Pete ergo, inquil Elisaeus, mutuo a vkinis tuis
naturaeexigunt.Antequamdemirabilibusdivinaetotius vasa vacua non pauca. Quod cum fecisset, de parvo
Scriplnrae sermonis nostri cosperimus fexere coro- illo olei crescente ipsa replevil omnia (Id. iv, 1-6).
nulam, opereepretium est etiam ea, in quibuspropter Heecexigua olei parlicula per virlutem Prophetae in
preecedentium simililudinem explanare aliquid non majus crescere non conira naiuram potuit. Omnein
est necesse, prout gesla sunl eiponam; praeseriini enim magniludinemcreaturarum de parvitate semper
cum ex mirabilibus Scripluraedomiiiicienil pneterire crescere convenil, cum preeserlim specialius hoc in
disposui, in quibus a minisferio quotidiano excellere liquoris natura, pincernaria arte fil, ui quaedampo-
ut in alio videntur. culorum genera de iparva materia in abundamiam
CAPUTXXII.— DeascensioneElim. liquoris exundare ct iervescere comprobentur. Per.
Igitur ambobus his ripa Jordanis egressis, Elias Sunam quoque civitatem sajpe idemvir egrediens,
ministro suo dicebal: Postula a me quod vis, prius- cum a quadam divite femina, scd sterili, boiwire-
quam me Deus a te transire el recipi jubeal. Cui Eli- quenter bospitio reccptus fuerat, praedixitquod de
sacus, Spiritus, inquit, tuus duplex, obsecro,in me viro suoproprio conciperet. Sed ille nams el nutritus
requkscat. Rursumquo Elias : Duriler, dicens poslu- gravi et solita doloris eegriludine, adhuc puer per-
lasli, sed lamen si hora receptionismemmilti prmsens cussus obiit. Quem tamen Elisasus figurali ordine
aslileris et videms, hanc petitionemeventusconlplebil. resuscifans, matri vivmn assignavit (Ibid., 8-57).
Hoc ergo postulans Elis.cus, non elationis afleclum Quodametiam tempore fame coacti filii prophetaruni,
,super magislrum suum voluii, sed videns peccaia po- inter casleras herbas lagrestescolocyiitidasmortiferas
puli innumera, a propbeta, qui relinquerelur, non et valde amaras nonlagnoscenles, in pulmento co.ve-
simplici Eliae spiriiu, sed duplici compesci possc runt : quod cum unus quispiam illorum guslasset, in
praevidil. Si enim illud quod petivit vitio volentis se olla morlem esse clamavil. Sed dum Eilseeusfarinae
elevare animo poslulasset, iiequaquam a Dominoet parunipin eamdem qllam manu propria misit, illius
ab ipso Elia quod petebal, impelraret. Igitur liis virtusper illius faririulae sapidum et suavem ei sa-
diclis, jamjamque Elias igneo curru receptus velut num saporem, insipidum et mortiferum colocynti-
ad ccelitm,consideranleEhsoeo,rapitur(/6fd., 9,12). darum agreslium vicit (Ibid., 58-41). Viginti quoque
Et haclenus ipse, sicut et Enoch in teslimoniiim panes in cenlum viros dividi praecipiens, lurbam
novissimi temporis, adhuc sine merte servaltir, ut saturaverunl, et superabundantcm copiam fragmen-
scilicet horum in ore duoium teslium , novissimi lorum colligentes ministri habuerunt (Ibid., 42-45).
lestimonii sermo consistaf, in extremo tempore,paulo Sed el de hujus virlulis inlelligeniia diligentius ex-
ante quam damnetur satanas, qui humanum genus planabimus, cum de quinque panibus el dtiobus pisci-
aperlo bello deprimat. Conveniebai ergo ut Elias, bus, et rursns de septem panibus et pisciculispaucis
quein divini amoris zelus, ignilo ardore in anima in Evangelio, si — Dominus permiseril, disseremus.
sua flagrasset, et per ignem miranda mulfa signa CAPUT XXIV. D'e lepra Naaman curata, el ad-
faceret, et per currum igneum ab hominibus com- hmrenleGiezi.
mulatura Dominus ad sublimiorem statum eveheret. Post haecNaaman princeps exercilus regis Syriaele-
Ca-ferum vero quod de Enoch iu primo libro pras- prosus, cum mirabilem prophetam et sanitatumgrafia
diximus, Eliae etiamconveirirevideamus. condonatum in lerra lsrael esse comperisset; comi-
CAPUTXXIII. — De vhiuiibusElismi. tum stipalus turba militum, sumptis a domino suo
lnlerea labentia in lerram veslimenla Eliaemoestus muneribus et cpistolis, primitus ad regem Israel
hoeres Eliseeus colligebat et Jordanem, item Deum pergit: et ipse illum ad domum Elisaei lendere mo-
Elioe invocaus, pede sicco transierat. Veniens in net. Ubi proeforibus stanle illo, Elisaeusper puerum
Jericho, amaras el sferiles aquas immisso in fonlem jussil, ul seplics inj Jordanc se lavaret. Sed ipse
sale, sicul per lignum in eremo Moyses, sanabat. De superciliose nuntium^omnino despicerel. nisi socio-
qua eliam le in loco illo disseruisse sufficil. Inde rum suorum sermonibus, ul hanc tam facilem rem
veniens in Belbel, a pueris parvis calvus Elisaeus faceret, suasus forel: quibus acquiesccns, septies, ut
illudebatur. Quibus cnm in nomine Domini maledi- Eliseeus praeceperat. in Jordaue lavatur; ejusque
cerel, duobus ursis de silva venientibus quadraginla culis tota mollis et lenera, quasi pueri, sanata red-
duo pueri laceraniur (Ibid., 12-24). In lioe loco non ditur. Unde pro saliilis benefico viro Dei munera
propter proprium convirium, Propheta in iracmidiam offerre tentabat. Quaeille recusans, quod gratis acce-
conimotus pueris maledixit; sed aversatorum a Do- peral, gratis imperliri malebal, Ex hac re manife-r
2188 LIBER SECUNDUS.— APPENDIX. 218$
stissime deeiaratnr, ut praedixi, quod in sermone dienshoc a Domino impelrahat, ut illam gentem,sic-
imperanlis Dei, seeundum imperium Prophetac, non ut antea in foribus Loth, caecitate percuierei ( Gen.
in re aliqita virltitis sacramentum continetur : quo- xix, ll).Hosles igilur obcaecatos,demonsfralurum se
niam si sine imperio Proplietoe, imo Dei per Pro- virum quem quaererent, promitlens,in Samariam ur-
phetam, Naaman in Jordane se lavaret, suee leprae bem perduxit, eorumque oculos aperuit ibi. Quos rex
purgaiionem nullo modo tam cito reciperet. Cogitans Israelanvidens, Cui ab Elisaeo quaesivil, utium occideret
ergo apud se Gieziniinister viri Dci, quod quasi sine eos, non. vir Bei, non ut interliceret impera-
causa Naaman dominus suus Elisoeus pepercerat, vit, sed versa vice inimicos cibis reficeret, el abi-
duobus assumplis secum pueris, feslinaniius post rent (IV Reg. vi, 8-25 ). Non ita igiiur ut lucem diei
eum exire, ac si a domino suo missus, properat: non videret iiic popnlus, caecitateperculitur; sed prae-
acceptamque ab eo, composito mendacio, pecuniam sentis Eliseei, et locorum per quos anibiilabaiit; agni-
in equis ex parte reportabat, quam Elisaeusaccipere tio ab illorum oculis occultatur. Si etenim ceecaladiei
totam, el habere nequaqiiam voluerat. Deinde vero lucem non conspiceret, nequaquam tanta niiillitudo
interrogatus Giezi a domino suo quo isset, non quo- solum Elisoeumceecilate sequi ducentem in Samariam potuis-
quam se Isse falso simulavit. Sed occultum menda- set. Ipsa igitur percussi sunt, dum qnem vL
chim evidenti judicio Propbeta convincens, Nonne, derunt, nullo modo intellexerunt. Unde simili modo*
inquil, spirilusmeus lilii praesens erat, qnando homo vir Dei suo ministro, non ad videndam lueem diei,
in occnrsum tui de suo cmru dewndit? Dum igiiur per quam hosles videret, oculos aperuit; sed in An-
infelix tecupiditatis cogilaiio, ul hocageres el diceres. gelorum consideratione, quos ante non videbat, ejus
fefellit, lepra Naaman cum Mia pectmia libi et semini intuitum direxit. Hoe eliam bello Benadab rex Syrias
tuo usque in stBculumadhaerebit (IV Reg. v). Ecce in lerram Israel cum infinita multitudine veniens,
eadem potestale Eliswus propbeta lepram Naaman Samariam multis diebus obsedif, et ad tantam angus-
corpori depnsuerat, qua Giezi eaniclem adhoerere tiam inclusos, ut malres filios suos comederent, ob-
carni et domui impeiabat. Unde pt-rvidendum est sidlonis necessifate coercuit. Unde rex Israel tam
istas omnes virtutes non rertrai ipsarum efTectibus,' obscoenainfamia permotus, ad domum Elisaei furore,
sed imperantis praecepto pcragi : quamvis conlra plenus venil, et. ut praesenlein angustiam valentem
naluram nihil in illarum vel harum effectione cerium absoivere, decollare deslinavit. Quapropter ipse Pro-
estperfici. In quarum lamen perfectione ipsa Dei pheia velut de animae periciilo curans, fixo sermone
imperanlis volunias, seu per se, sen per angelos. seu respondit, Cras modii eadem hora hac , staiere modius si-
per honiines illas res inquiril, quas fufurorum figuris mil.fi, el hordei mercabunltir in bujus introilu
apte per oms.-iaconvenire proennvit. urbis uno statere. Al unus ex duobus ducibus regis
CAPUTXXV. — De ferri snpernatatione. inlida mente garriens, Si, inquit, cataractas Dominus
Quodam quoque li mpore iiliis prophelarnm coram in ccelo fccerit, verum, quod dieis, essc valebit. Cui
Eliseeo fa.-ientibns sibi locum, nianu tmius ex illis Elissetisait : Tu haec oculis tuis videbis, sed causa
seruris ferrum de mamibrio lapsum cxcidens in Jor- hujtis infidelitatis ex his comedere non poteris. Se-
danls fluvium cecidit Qui amisso ferramento quod quente dehinc nocie, sonitum aerei fragoris in Syro-
imiluatuin acceperat, niibuo graviterdoiuil. Unde rum castris Dominus audiri feccrat, qm cunctas ini-
Elisiuus viri clamore molu-i, nffectu dolentis, locum niicorum catervas pariter versas in fugatn divertebat.
ubi ferrum cecideral demersum, rcquirebat. Quo Quo exploraio, catervatimpopulusperportam civifa-
annotalo, et a se ilhic hgno immisso, ferrum de lis prorumpens, infideleni iilum ducem suffocavit:
profimdoad superiora aqtioenalans revocat(IV Reg. vi, qui videns ista, juxta Elisasiverhum , eis vesci noii
5, 6). Gravem vero ferri nauiram lenuis aquee sub- poluit (Ibid. 24, sqq.; vn, 1-7, 17, sqq.). His omnibus
stantia ferre non valet. Sed tamen qui postmodum, virlutibus, qnas proptermirabilium divinceScripiuraj
sub Pefri pediims maris solidaverat naturam (Malth. origineni servandam perslrinximus, aut ante in primo
xiv, 29), ante illam de profundo ferrtim levare jubet. libro similia quaedamannolavimus, aut etiara terfio
Sane aquae uaiura quamvis terra fragilior, lamen quo de Evangelio et Novo Teslamento disseremus, si
aere solidior videtur. iloc enim a terra minns habere Dominus vitamet adjutorium dederit, quaedamexpla-
vhtutis oslenditiir, quod ab ea u-euilla et lapidcs nanda reservamus. Interea post mortem Elisaei fa-
minus sufferuntur. Ab aere veio illud plus retinet, muli Dei, cum quadam die familLues ejus mortuum
quod hominum et caelerorum ammuiium corpora et quemdara porlanles, lalrunculos videntes pertiniuis-
ligua supernaianlia sufferrevalet Unde eisi meiallttra sent, in sepulcrum Elisaii, quod prope erai, moiiui
ad integrum aqua non supportat, ex parte tamen cadaver projecerunt. Quod dura tangeret ossa E!isa3i,
cum portantibus tolerat : quoniam lapidem, ut saepe revixit,et ambulavit(/rf. xm, 2.). Undo quidam prae-
probatur, quem vix duo viri in aere possunl levare, scripium sennonem in hoc signo impletum fuisse di-
in aqua cum de fune pependerit, unus homo poleril cunt, hoe est, Spirilus qui in te est, fial duplex in me:
retiuere. Unde apparel aquairi eisi non per totum, quod necessario impleri dehuit. Elias ergo in vita sua
ex parle lamen meialJmn sufferre posse; el quod cx priusquam reeiperetur, mortuum resuscilasse unum
pane res habei, Deum per totum ul sequaiur nafu- scribitur (1111%. xvn,22), quod similitcr et Eli-
raliter imperare. Propler quod aquae natura nalans saeusfecisse jam cernitur(lV Reg. iv, 55). Sed et
ferrum sufferre poterat, quia Deus quod ex parle per alium, id est istum, post morlem suam videlicet jn
semetipsam creatura consuesclt, ut ad inlegrum lace- sepulcro, i-ovivificassevidelur. Sed etiam in Jioc du-
ret, imperabat. piex gratia facfo esso non apparet. Quippe quod enim
CAPUT XXVI. — De victoria per Elismum. Elias semeflecerat, bis ae ter. si necesse esset, ite-
Belli quoque tempore regi Israel in muliis locis rare posset. Sed potius hoc duphcem gratiam Eliae
rex Synse insidia= componebat, qnas Elisaeus pro- esse in Elisaso pronunliat, quod Elisosus imperando
phelaregi Israel seniper, ut se caute in his ageret, praicipiebat, qux Elias orando et postulando impe-
manifestabat. Sed dum hoc rex Syrioeper Ehsn-um trabal. Sive, ut caeteri dicunt, quod Eliseeus cum
fieri pro cerlo dignoscerel, ad Dolhan civitatem Eli- multo honore et sasculi dignitaie, virtutum et pro-
saei misifcopiosum curribus el equis inslructum exer- phelias donum habuit, quod Elias profugus et perse-
«itum. Quod eum viri Dei minister mature surgens culus, in monlibus et speluncis degens, et ejectus ab
videret, territus et pavore concussus ad Elisosum ve- hominibus retinebal.
nit. Quem confortans Propheta, Plures, inquil, auxi- CAPUT XXVII. — De captivitale populi, ct
liateres nosiri quaxnhosles. Et ne ultra moduui pueri Sennacheribvenkntein Jttdmam.
mens perterriia lierei, videutis inimicorum multitudi- Per longum deinde tempus populus Israel cum Dei
nem coplosam, ei Angelorum igneis curribus et equis Iegem et Prophetarum dicta transgrediens , idola co-
instructas per totum moniemin ejus circuitu astantes Jendo Dominum ipsum contemneret, qui patres s-uos
nhalangas fecit esse visibiles. Unde ad hostes digre- de terra Jigypti duxerat; in manus gentium traditus,,
SAWCT.ACG. III. ... -, fSoixanfe-neuf.J
 ---"" ' 21RR
ftjo, m MIRABILIBUSSAGRJ5 SCRIPTURJ3, S. AUGUSTINI
slrages-, et urbium obsessarum naturaliter prasceplo obedire. Sicut eniin lueere et
post plurimas populitribus
eversiones, decem quoe in partibus Samariae calere naturae suaeinsitum solpossidet; ita quidquid
fuerunl, a facie sua petriius projicieba'1: et reges As- praeciperet dominica jusjsio, seu currere, seustare,
syriorum, Salmanasar elscilicet el Teglalphalasar\ seu recurrere, naturaliter hahet. Convenienter autem
quibus eos captivandos translalos tradiderat, Sa- tale signum regi in morlis exspectatione posito aptis-
maritas pTOeis , custodes videlicel, ex mullis genli- simum everiit, quod Dohiinus per solem fieri taliter,
bus et urbibus, ne esset inculla lerra, congregabant. ' congrua dispensatione disposuil. Quoniam sieut sol
Quos leones jubenle Domino-,quod eum non metuis- in procinctu occasus sui positus, in diei initium re-
sent, dilacerabant. Undeadfegem Teglatphalasar eilo ducilur; sic rex in morfis exspectatione constitulus,
per mmtios sermo devenerat, quodgcnles quas statu- quasi pd incipienlis vitae gaudia .revocatur. -Tantum
erat in terra Israel, cultum Dei terroe ignorantes, quoque temporis, id est, quindecim annos ejus vitae
leones lacerabaut'. Qitapropler rex untim de sacerdo- se Dominus dixit addere, quatenus nasciturus tuiic
libus Leviticae stirpis lhittens , illas gentes Deum co- filius, consumpto illo lempore, regnum defuneti pa-
lere fecit. Quoacceplo, quamvis genfili snperstilione tris vaieret gubernare. Caeterumillam quam non exi-
minus relicta, leonum plaga cessavil (IV Reg. xvn). guam quoestioneiiide islo, i-.trumsuoevitaefinemhunc,
Tribum autem Juda et Jerusalem civitafem quam ele- si non flerel, fieri Deus disposuit, multi auctores Jia-
git Domimis, et omnes qui ad eas pertinebatit, adhuc buere; quando de Lazaro illo quatriduano mortuo
Deus luiic reservavit. Cujus regnum ipso lempore Ezc- aliquid dicemus, si Dominus permiserit, ex ipsa
chiasrex juslus Deumque limens gubernavit. Sed Sen- Evangelii auctoritate cupimus intimare. Eadem quip-
nacherib rex Assyriorum, videns quod patres sui Sa- pe de isto ex mortis jauua revoealo senlenlia, quas
mariae regnum et imperium Israel destruxissent, et de resuscilatis ex morlis ipsius somno iterum quan-
ipse ad terram Juda, duee Rapsace,. quem Hebraei doque obeuntibus est—proferenda.
Isaiaepropheue filium dicunt, et profugum Judasum CAPUTXXIX. De captivitateBabylonica.
ad Assyrios commigrasse, exercltum convocat, et Je- Hoc quoque defunctoj, cum reges Juda et reliquus
rusalem urbem expughare jubet. Sed in ipso cona- populus multiplicarent scelera, et per Prophelas tra-
se
niine Deus populi defensor et superborjmi humiliator, diturum Cbald.s-isJerusalem cum regibus et po-
de coslesiiexercitu militem, angelum videlicet ad As- puiis ad destruendam Dbminus praediceret, id postea
syriorum caslra misit, qui opere unius noctis centum ipsius eventus, dum dicta Prophetarum tota pariter
octoginta quinque milliade ab exercitu Sennacherib in- plebs eoniempseral, coinprohabat. Nam cum Pharao
torfecil. Qui sic fngalug terra Juda, cum paucis ad rex JSgypii contra Assyrios et Chaldaeos pugnaturus
Ninivem uihem suam fugiens vix evasit. Ubi in ido- venerat, Josias, rex Juda satis jristus, In eampo Ma-
Ioruiti 1'anoreperltis, filionim'suoium , qnos ipse ge- geddo |illi cumetexercitu pbvLnit. In quo conflietuduih
nuil, vulnere corruit (Id. xym, xix). Josias,victus vulneralus occiditur, Joachaz filius
C4PUT XXVIH. •—De infirmitale et signo Ezechim. ejus ajpopulo terras Jlida pro ipso ordinatur. Nechao
Parvo inlerjecto , Ezechias rex Juda, ne de lania veroAssyriorum el Chaldeeornmdevicto exercitu, vel-
vicioria esset elevalus, el forsitan etiam gratiarum ut adlluendum regnum|quod ceperat, consiitulis in
aciione exiguus in gravissimi languoris morbum inci- CarcJiamis oppido ducibus, cum excrcitu copioso post
dil. Ad quem in ipso languore visiiandum Isaias pro- tres irienses, eV quo Josias occisus est, Jerusaiem re-
phcla veniens dixit : Dispone domui tum, quia non vertitur. Unde', se incoiisulio, ordinalus rex Joachaz
vives ultra, sed morte morieris. Quo tristi admodum Josioefilius inventus, Jojachimfratre suo in loco ejus
nuntio protinus rex ipse permotus, ad parietem faciem conslituto, caienis vincf,usin JSgyptum secum trahe-
suam converiil, lacrymabilemquepro vita sua in con- bafurJSedmortuo Nechaone, et ducibus qui in Caf-
el misericordissimi Domini prc- chamis relicti fuerant bello viclis, terlio anno Joa-
spectu clemeniissimide
ceni fudit. Non quod suo, ulpoieperfectus, merito chiin regis Juda, qui illud usque Neehaoni adhaeserat,
in conspectu conditons sui incerlus fuit, sed quia in Nahucliodonosorrex Babylonis per exercilum Jeru-
ChriMi venturi generatione sui generis prosapiam, et salem veluf JSgypli col^niam obsidebat. Cui se Joa-
jn ihrono David lucernam non dereliquit. Sed cum chim sponte tradens, diatisobsidihus, Daniele vide-
supplicanlis fletibus regis el famuli sui, pius Dominus licet, Anania, Azariaj Blisaele, et parle vasorum
ad misericordiarncssei flexus; rursus isaias propheta templi Doniini, adhuc in regno suo relinquilur ; do-
puro agitatus mimine mitlitur, vix mcdium atrii di- nec gravissimaeservitutis onere depressus, ad JSgy-
gressus, qui sanitatem el regnumetel pacem undique ptiorum regem iterum jdiveriens, misso rursum de .
regi ipsi et civitati Toredenuntiat, quindecim auuos Babylone exercitu comprehensusetiracius,priusquam
vilie siiDSab ipso die, Dei sermone addi confirmat. ad urbem pervenirel, hi campo Babylonis undecimo
Sed dum Isaias duas prophetias sibimct invicem con- anno in regni sui interficitiir. Et interim dum hoecagun-
trarias eadem horas protuhsset, necesse erat ut alte- tur, ejus locum joachim, qui dicttur et JecJionias,
ram quae f.icienda essol, signi ostensione firmaret. filius ejus , pro patre staoa popnlo in Jerusalem rex
TJnde rex ut qriod dicebatur induliitanler crederet, consliluilur. Cujus regjii tertio mense Chaldaeorum
solis in ortum ab .occasu per decem horas cursum reverso exercitu, et CfvitatemJerusalem obsidente,
recidivo Deus tramite retorquet, quatenus inde veluli moneute Jeremia propheta, ne civilas comburere(ur_
mane iterum festinare.inciperet, qui diei lotius, ex- rex Joachim cum Noeseha matre ejus, et cunctis po-
ceplis duabus horis, spatium consummasset. Per quas puli tribubus , et militibus, et fabris, et clusoribus,
duas horas, ul mulli aestimant, celeri cursu de occasu Clialdaeorumse populo]tradidit, qui Illum cum omni
in ortum fcveflilur, ul dies inlegra rursum sine in- transmigralione sua, in lerram Chaldaeorum, id est,
lervenicnle nocle in orlu innovaretur, ut scilicel dies in Babylonem deduxit. Post quem consiitutus a Chal-
duos, etiam in hac vice, in una luce concluderet (IV daeis Sedechias patruus suus filius Josiaeregis Juda,
Reg.\x, l-ll).Quomodoelsub Jesu filio Nun, in illo regnum Jerusalem obtiriuit. Qui et ipse nono regni sui
anno, deficiensa Chaldeeisad JSgypti regem, regi Na-
presdicto bel)o moram fecisset, indubilanter et hae huchodonosori
vice reverli liina minime dubitatur; quatenus nequic- occasioriem dedit, ul ipso sedente in
cursibus contur- ReblalJia in terra Emalh, queenunc est Anlioehia,
quam, ut praediximus,elin cyclorumvicissitudo
hareiur. Propter quod maris ipsa impe- per exercitum suum obsiderel, et expugnaret. Et
diia fuisse non denegalur, ut de castero convenienter, cum ipsum regem undecimo anno regni sui eepisset,
qualiier quolidie fleri solet, cum lunas cursibus co- incenso temploeumdem et tota urbe, plurimis occisis, et reli-
mitaretur. Naturam enini in hac reversione convenit quis capiivis, filiispariter ct oculis orbatum,
golem non mutasse, sed sui conditoris in omnibus secum iti Babylonem pWducerel (IV Reg. xxm, 26,
sqq. xxiv, xxv).
s~Ms.Aud.,Tegktphdlna^dr. CAPUT XXX. — De Daniele clarenlein Babylone.
Ms.Aud.,die. Qiio leinpore Baniel,quem m primordio eaplivitatis
 '
S189 _ LIBER SECUNDUS.—APPENDIX. -_.--" S190 ,
nnum de obsidumnumero posuimus, in Babylone ex inclusos fovit, inauirlt, cum interim.eodem igne viri
Jiidaeorumstirpe, illuslri fania clarebal. Quoniamcum circumstantes ejusdem substanliae, eadem hora com-
esset Spirilu Dei plenus, et propheliae munere condo- buruntur. Unde ergo lenitatem hanc in una sui parte
natus , qusehominibus casteris fiebant incognila, ipsi tunc-ignis habuit, Cumex altera partc inimicos regno- ;
Deus demonslrabat. Unde accidit ut Nabuchodonosor rum (a) Dei ferox illius ardor interfecit ? Ignis igitur
rex somnium viderel, evigilanlique eliam ex parte suhstantia vel natura in nulla nisi in aqua vel alicujus
aliqua somniimemoria nulla remaneret. Deus Danieli Jiquoris materia polest vivefc, cum ipse incorporcae
non solum somnium ipsum , sed etiam somnii ipsam intelligitur esse naturae. Ex quoaccidit; ut dum in
occasionem, quaeesset antequam rex dormiret, indi- lignis ardens, lotum quod in eis ad humorem per-
caveral (Dan. u). Hoe vero faetum esl, ut regi Daniel linet consumil, in arido cinere qui rursurii lerroefuerat
summi Creatoris notiliam insinuaret, et plebs in ser- redditus , liquoris penuria ignem exstinguit. Eamdem
vitute et caplivitate posita, aliquod quamvis parvum quoque Iiquoris naturam ^ardoris voracilas consu-
auxliium el solatium baberet. mendo non tolam devorat, sed dum in superiora, ubi
CAPUT XXXI. —De tribus pueris qui ignis tormenlum illius naturee est nopia, pergere nitilur, rursum se
sine Imsura evaserunt. in aera elevat. Unde familiaris vapor ille, cum ad
Sed rex HJeita in Dei oblivionem aninio efferus in- aeris-excelsa suslollitur, nebulosa facie concretus,
cidit, ut statuam auream altitudinis nimiaein campo terris iterum, unde ierat, per pluvias ministratur.
Duran provinciaeBabylonis erigens, proprio nomine Quod soepe vastaiartim adustionibus provinciarum
consecrari divino cultu praeceperit. In cujus statuaede- comprobatur, et incensorum montium crebro vapori-
dicalionem omnes undiqueprovinciarum populorum- bus roreas copias deducentibus declaratur. Tamdiu
que praeposiliconvocati, communi decreto ipsam ima- igitur ignis in quacumque lerrena materia perseverat,
ginem , vellentuollent, coacti suntadorare, proposita quoadusque liquorem omnem, qui in ea est, vel ipse
recusantibus praesenlepoena, quod non parva fornacis eonsumal, vel quod ex suo paslu stiperest, sursum
flainma urendum quisque agere nolens semetipsum in aera mitlal. Si vero exiguus ignissatis humidam
pfaesciret. Unde accidit, ut preeposili Babyloniceere- materiam invonerit, ipse velut infirmior a validiore
gionis tres numero , Sidrach, Misach, Abdenago, ex viclus, humoris abundantioecedit. Proeterea quoque,
Jndaeorum stirpe progenili, de quibus in initio capti- cum lymphatica , ul supra dixi, subsiantia pascitur,
vifafis pariter cum Daniele Babylonem deductis dixi- ipsius nequaqiiam in aliquo vila, nisi per aerem, con-
mus (Supra, cap. xxix); a Chaldaeisaccusati sint co- servatur. Elenimsi in oleo vel in quoeumque fomento
ram rege, quod nec deos pafronos ipsiusregis , nec incendaiur, si circumfusus per totutn aerem non con-
illam lunc consecratam nuper voluissent imaginem tigerit, jamjamqtie exstinguilur. Quamdiu ergo in ali-
adorare. Quos, ne accusalioalicujus odii causa, et non qua lerrena materio arserit, ipsius vila in aere ethu-
jtisla querela posset provenire, ipse rex ad se vocari more consistit. Unde pofens Gubernator ignis iiatu—•
jussit, el utrum ut aliorum famiuibus aure traxerat, ram inier inimicoset servos dividere voluit, ardorem
ita cerla re haberelur, iiiterrogavit.Augensqueinterro- inimicis, flabilemei liumidam aeris el aquae siibslan-
gata, Sufficiat, inquit, de preeterilo narratum ; nunein tram famulis suis convertil: ut el ilii per comburen-
rftei praesentiajussa comnlcie, el auream quam erexi tem naturam accensi arderent, et hi in flabili el Iym-
staiuamadorate. Sivero quodjubelur, exsequinon vul- phaiico vapore nihii adversilalis perpeti senlirent.
tis, opere necessario camiui ignisardores experlendos Quapropler ita Scriplura dicit : AngelusDomini de-
subire debetis. Sed illi uiianimi respondenles senlen- scenditcumAzaria el sociisejus in caminum, el excussit
tia , Deos quoscumque tuos nou fanttim 11011 colimus, flammam ignis de catnino , et fecit medium fomacis
verum etiam astanlem prassentialiter slatuam nuper quasi venlvmroris flanlem(Dan. 111,49, 50). Ex aere
ediiam, inquiunt, nequaquam adoramus. Solum enim enim spiritiim, et ex aqua in ipso igne invenit rorem.
universitatis auctorem ccelestem lantummodo libenti Ecce et hanc divisionem sicut etcaetera mirabilia per
voluntate el communi privatorjue studio veneramur. angelum effecit, qui pariter cum servis Dei, ut supra'
Cujus polentia , quicumque sibi puram , nullo pravo dixi, in ignem desceudit.
operelsesam conservaifidem, a qualicumque ans-uslia CAPUT XXXII. — De Danicle quicscentein lacu
prolegit. Ideoque, o rex , nec pnosentis camini flam- ieomm.
raas perlimescimus , nec in ullo aliquo polestaiis mi- Daniel quoque veri Dei cultor, de quo in captivita-
" nas el supplieia formidamus. Quoniam poientissimus tis principio diximus, cum de tribus piincipibus regni
rerum conditor et gubernator, servos suos de ignis Persarum et Mcdorum unus fuisset constitutiis , regi
ardore, ei qualieumquc, quam manus lua iniulerit, Dario Astyagis filio, Domino pra^stante, pra: onmibus
plaga, per omniapotcsl liborare. Underex incredibi- factus fuerat charus. Sed quoniam dileclionem lwnor
liter ira succensus, et fornacem plus solilo succendi sequitur, el honor maximus invidiam suseital; ipsi
prasceperal, el hos per forlissimos de suo agmine vi- costeriMedorum et Persarum principesgraviter invi-
ros, cum veslimentis et ornamenlis in igoem projici, _ debant. El idcirco non valentes nisi iri lege Dei stti
feroci senientia jubebat. Sed ipsi in fornacein pro- occasionem illi aliquam, unde eum morli traderent,
jecli. cum in flammarum medio ceciderant. nullo invenire, -legem ex regis ediclo laieni fallaciam ne-
modo ignis ardorcm sibi in aliquo advcrsanlem sen- seientis, Persarum et Medorum auctoritate flrmatam
tiebant. Namque Dei angelus cum in fornaeem missis slatuere : Qaatenus ne quisquam petiiionem quam-
cadem hora pariter in ignem condescendit, qui foras cumque a quoquam deo vel homine per triginta dies
iguis ardores et flammas de fornace excussit, et intus.. poslulasset, nisi a rege. Cui decrelo si quisjam inve-
maneiiles velut placido rore superfusos , sine ulla mo- nirelur esse contrarius , illum absque ulla misericor-
leslia incolumes conservavit : alque in clrcuitu for- dia aut clementia, devorandum leonum reciperet la-
nacis inimicos quoscumque Chaldaeos perditionis et cus. Quo confirmato edicto , dum diiigentissima cura
iiiterfectioilis corum reos reperit, igiiis illeconsum- non desisterenl observare Danielem, in domo sua ter
psil. Unde rex Nabuchodonosor eaminum introspi- in omni die more consueto, vero Deo suo deprehen-
ciens, ait: Ecce ego quatuorvideo viros expeditos in debant genua flcctere. Unde graviier ab iis aceusalum,
medio flammos, sed quartus cseleris excellit eminentia de manibus eorum eruere voluit rex. Sed hoc lex
fdrmae. IUosque tres quos in ignem miserat. de for- eonstituta Medorum atque Persarum non permisil.
nace stafim per propria npmina vocat. Quibus niliil Quapropter mcesio animo dolente rege devorandus
adversi de fornaeis consortio accidisse cuncti videntes Daniel in lacum leonibus decernitur. Sed a Dei
populi considerabant : ita ut non solum corpora ar- angelo, ne insons periret, Jeonum ora clauduntur.
tloris vulnera et pene ulla vestigia non pertulerant; Unde rex iransacfa iusomni nocle, mane lacrymabilis
sed etiam sana vestis aut capillus nullum adustionis ad-laeumvenit, ubi incolumem cubantem inter leones,
aut ignis ardorem saltemhabebat (Dan. iu). In hocmira-
liili facto, naturaescrulaior qualiler ignisleniterlornace («) Forle, servorum.
 2i9f DE MIRABILIBUSSACRJE SCRIPTURiE, S. AtJGUSTINI 2I&2
secura-mente Danielem reperit. Imperante ergo rege, cujus postea ore et capite favum mellis accepit et co-
jamjamque Daniel de lacu leonum abstraliitur, quo[iro- medit (Judk. xiv, 6, 8), trecentasque vulpes capiens
ditores illius prolinus devorandi pro eo mitluntur. Et igneque suecensas in Philistinorum segetes dimisit
quos iriediaDanielis esurientes fecerat, reorum sangui- (Id. , xv, 4, 5). Dequihusillemilleviros impetu uno
nis illius criminosa eorpora leones recipiebant (Dan. asini mandibula solus riiorlificavit (Id. 15); *etuudi-
vi). In hoc etiam tam insignifacto, non natura in leoni- que sedenlibus circa civitalem, in qua dormitaverat,
bus mulatur, sed insita a conditionis initio suapie per Philistaeis, ambas portajsfores cum osiiis el superli-
angeium a Deo gubernatur. BJanditiem enim el leni- minaribus et seris et Ivectibus pariter coraprehen-
tatem , quas calulis suis leones ostendunt, in Danie- dens, in verlice monlis,qui respicit Bersabee, dereli-
lem exercebant.; et seevitianiet ferocitatem, quam in quit (Id. xvi, 3). Trihum quoque Benjamin propler
praedam faciunt, in devoratis peccatoribus reddebant. commissum piaculum toiam, exceptis sexceutis virite,
Unde cerlum est, quod non conlra naturae suas ter- omnis flliorum Israel pnpulus post tria bella delevit
minos ullam creaturam Dominus aliquid facere, sed (Id. xix, xx). Jonatbas filius Saul et armiger suus
naturarum partes qualitercumque necesse habetur, slationem Philistinorum percussit (IReg. xiv, 15).
aut in defensionem el solatium eorum quos prolegil, David filius Jesse adhuc puer et pastor ovium, ursi
aut in detrimenlum eornm quos premit, gubernare et leonis inlerfecti de ore preedameripuil, et Goliath
disponit. De lacu vero iterum cl ilahacuc translato PhilisUt-umde fundihula lapide prostravit (Id. xvn,
in Belis et draconis fabulis, idcirco in hoc ordine non 54, 49). Qui postea'patientiee virtute Saiil bis depre-
ponilur, quod in aueioritale divinoe Scriplurae non henso inimico suo pepercit (Id. xxiv, 8; xxvi, 10,
habentur (ld. xiv, 50, sqq.) 11). Et rex postmodum factus, tribus gravissimis
CAPUT XXXIII. — De Esdra restiluenteLegem. praeliisprostrala Pbilislinorum agmina tribufaria fe-
Interea captivitatis tempore completo, quod Do- cil (11Reg. v, 20; et vm 1). David solus octingentos
minus per Prophelas implendum esse praedtxerat interfecii impeiu uno (Id. xxni, 8). Abisai liliusSar-
(Jerem. xxv, 12; xxix, 10; Dan. IX, 2), reversionem via. Ievavit hasiam suam conlra trecentos, et interfe-
popuJi sui et caplivitalis solulionem per Cyri regis cil eos (Ibid., 18). TresrobustissimFruperuntagmina
clementiam procparabal. Quolenipore Esdras Dei sa- ul
Philistinorum, potuni darenl regi Davidde eisterna
eerdos combuslam a Chaldaiis in archivis templi resli- Belhleliem, quae in medio hostium eral (Ibid., 16).
tuit Legem (lEsdr. vi, vn). Nempe qui eodem Spi- Banaias fllius Joiadeeiriterfccit duos leones in Moab,
ritu, quo anle scripla fueraf, plenus fuerit. el Jeonem in cisterna iti diebus nivis (Ibid., 20, 21).
CAPUT XXXIV. — De bellis prmdpuis qumDomini Ipse quoque virgam lcnens manu, Jigypiium specia-
auxilio peracta sunt. culo dignum hastam habentem , oecidit. Bellum quo-
Sanctae Scripturae Yeteris Testamenli, Lcgis scili- que robusiorum in Gabaam exercilui David cessit in
eet etProphetarum mirabilium ordinem in duohus his prosperum (II Reg. xxi.15, sgg.J.Praeterhoecmaxima
libellis historica expositione siimmatim posui. Qnibiis regis David adversus in circuilu regiones bella, pro-
si quid alicujus forte melioris ingenii sagax investiga- spere Domini auxilio favente, seu per semelipsum,
tio addideril, adhiic me non reeuso discipulum fieri. seu per exercilum saepe peracla sunt. Belium vero
Proecipua vero bella tantum auxilio Dumini peracta, civilein sallu Ephraim in ipso lsrael, in testamentum
q.uaelextui divinosScripturas inserta sunt, in his id- David restltuit Samariae regnum (Id. xvm, 6, 7).
'circo omisimus, quoniain elsi propler de coeloauxi- Contra Syros et reges' Damasci, nunc huc, nunc il-
lium admiratione digna sunl, et flgurali ratione con- Juc, alterno provenlu vergentia certamina mulUifue-
tineant multa mystcria; tamen in rerum geslarum runl. Haee omnia propter de cceloauxilia mirabiliter
inlellectibus nihil relinquunl ineerti. Scimus quod gesia, provenerunt. Sed illi operi noslro couveniens
Amalech, orante Moysc, Jesus lilius Nun superabat addiiamenlum conferrej non possunt; quoniam nihil
(Exbd. xvu, 11-15); et Seon regem Amorrhaeorum, iri quotidianam rerum ladministraiionem inusitatum
et Og regem Basan, procerae altitudinis viros populus ostendunl, dum per homiiium et ipsorum etiam An-
IsraeJ interficiebal (Num. xxi, 24, 35, etxxn, 5). gelorum dispensationes ct fortiludines effecla fiunt.
Balach fdium Sephor regem Madian, ciim Balaam In MachabaeorumJihris, elsi aliquid mirabilium nu-
illo praecipuo astrologo, Phinees filius Eieazar cum mero inserendum conveniens fuisse ordini invenialur,
exercitu occidit. Et Jesus Bennun unum et triginta de hoc tamen nnlla cura faligabimur : quia tanlum
reges Chananitidis, mullis conflietibus prostravit agere proposuimus, ut dc divini canonis mirabilibus
(Josue xn, 7). Gedeon fllius Joas in trecentis viris exigtiam, quamvis ingenioli nostri modulum exce-
innumera Madianitarum millia per tubas el lucernas dentem hisloricam exposiiionem ex parle aliqua.tan-
occidit (Judk. vn, 19-23). Jcphle Galaadites populum geremus. Ideo et praeseiis libellus in hoc loco finem
de Gentium polestale belli jure liberavil (Id. xi, 32). suum contitigat, ut terlius dc Novo Testamenlo ab
Samson ille fortissimns Hebraeorum, Ieonera sibi oc- Evangelii initio, Joaiine'videlicel et Domino primor-
eurrenlem nihil habenti in manibus, confregit; de dium sumat. i

LIBER TERTIUS.
DeKovoTestamento.

CAPUT PRIMUM.— DevtstoneZacharim et ntttivilate
Joannis Baplistm.
Octaviani Augusti Goesaris quadragesimo primo
anno, Zacharias sacerdos de vice Abia, ctim in ordine
suo holocaustum in lemplo offerebat, angelus Gabriel
nnus de illorum numero , qui slant in conspeclu Do-
mini, celeri nuntio ipsi responsa deferebal: quibus
subnectens, Uxor, inquit, tua hucusque sterilis Eli-
zabeth, grandeeva satis, concipiet, filiiimque Joan-
nem nomine, Altissimi prophelam et praecursorem
tibi pariet. Sed incredula mente sacerdos, parum
Iiis diclis animo fidem accommodans, Quomodo,
responilit, hoc fieri poterit; cum ego sim satis senex,
et uxor mea isto officioin juventute privata, in die-
hus suis provecta aetateprocesserit ? Attamen angclus
in ista i nequaquam cxciisalione repulsus, uon causa
perfidieeillaimn munus retraxit.sed quo a Domino
quod dicebatur impleretur, convenieuti oris sui vin-
dictaesubjectum mutum pcerdofem dereliquil: donec
nascentepostmodum puero, ligatae linguas vinculum
soluium est, cui nomen, filii scrihere lentans, Joan-
nes, dixit, esl nomenejus (Luc. i.'5-27,57-6i). Con-
veniente aulem dispensaiione factuin esl, ut Joannes
qui postea Iiominibusvictu el vesliiu el loco exempla
pnenitenfiae prasberet, et poenilentiam praedicans,
eliam conceptionis ejus tempore pater poenileiitias
 2193 LIBER TERTIUS. — APPENDIX. &m
modumab angelo sibi imposilum, donec ille nascere- Testamenti principium, filiorumque, qui ex Nova Lege
tur, sustineret. Aliter quoque congrue hoc signum nascerentur, exordium exstltit. Igitur quadragesimo
evenerat, uli dum qui regnum coelorum praedicaret secundo anno Octaviani Augusli Gaesaris,temporibus
nasciiurus conciperelur, amiquaeLegis et Propheta- Herodis regis Judaeorum, ablata ex Judaeis omni do-
rum praedicatorsacerdos silentio damnaretur: quo- miuandi potestate, in oppido JudaeaeBethlehem, de
niam Lex et Prophetoeusque ad Joannem fuerunt David stirpe, ex virgine MariaJesus Clirislus Dominus
(Matth. xi, 13), ex eo auiem regnum Deievangeliza- nascitur. Quod compelenter evenerat, ut cum regum
lur. Qui eonceplus adhuc in malris utero manens, et pontificumex Jacob stirpe descendenliumsuccessio
priusquam uasceretur, cum Marioematris Dominiin- consumpla fuerat, qui in seternumrex est et pontifex,
jtroiium in diimumubi fuerat sensil, spirituali famine tunc nasceretur.
per os matris de nascituro ex ea Christo Domino CAPUT IV. — De Magis ab Orienteel slella duce.
propheiavit (Luc. 1, 41). Dum enim Moysi spiritus Nascertle ergo illo puero, quem Israelitarum et
in septuagima duos consiliarios dislribuitur (Num. Genfium Propheloe utriusque populi salvatorem fore
xi,25), quid mirum si pneri adhttc in ulero manen- praedixerant, Magi de terra Hevilath ducti stella, ad
tis spiritus per malrem loquerelur? eum eura muneribus longoadmodumitinere venerant.
CAPUT II. — De Incarnalione Domini noslri Jesu Qui oblatis muneribus, et adoralo per lempus puero,
Christi, et nativilateex Maria Virgine. reversi sunt; non eadem tamen via qua venerunl, sed
Inlerea nuntius ad sponsam Josepb Mariam virgi- per aliam ad patriaeloca remeare monili divinofamine
nera de stirpe David talia dicta detulit, cui sine viri curabant (Malth. u, 1-12). De hac aulem stella, quod
cognilione parlurire filium Spirilus sancti munere ab Jerusalem pergenfibus Magis usque ad Bethleliem
praedixit: Hic, mqiiiens, natus, quem omnium spon- dux itineris fuit, Evangelii dicta exponunt. Ceeterum
dent oracula Prophelarum, magnus erit in conspectu vero qui de lerra sua ustjue Jerusalem hanc ducem sui
Domiui, et in aeterrmm ore cunclorum credentium ilineris habuisse Magosexislimant, ex evangelica au-
filius vocabiturAllissimi. Huie enim pra-cepto mu- ciorilalc firmare non possunt: quoniam Magi in terra
nere patris sui Davidsedem donavit, el regni domus sua cum essent, excellentemsideribus slellam viden-
Jacob absque fine imperium, sine succedenle hee- tes, Dei esse et regis, qui juxla prophetias tam ipso-
rede, in sempilernum lenebit. Quibus verbis ovans rum quam ecclesjasficas (Num. xxiv, 17), ex Israel
virgo aceommodata fide, sine ullo incredulitalis aut nascereiur, seu ex propria eorrim scientia, seu ange-
inobedienliaeobjeetu consensit (Luc. i, 26-58). Sed Jica admonitione intelligentes, ad lerram Israel vene-
mentem Josepb conjugis tumentem ulerum videntis, runt; et ad Jerosolymam, uhi totius provinciaeprin-
quam ipse nunquam cognoverat, ista res solliciiam cipaius fuerat, venientes, de rege nato et pariter Deo
reddidit. Quem lamen ne hac cogilatione fatigaretur, perquirunt. Undeinventis Israelitarum oraculis vatum
idem augelus de conceplo puero et nascituro, et ac- de eodem nalo, uhi nascendi locuin acciperet (Mi-
cipienda virgine commonuit{3/fl!(/i.i, 19-24). Quoe chemv, 2), rrionenle subdolo serraone rege, alacres
virgo postmodum insiaute lempore filium, qucm sine pergunt. Egressique urbem, mox ducem itineris ad
viri semine, el carnalis obleclamento voluptatis con- Christum stellam sequenles deveniunt. De ista vero
cepit, siiie damno suae virgiuiialis peperit. In qua stella, utrum stella simpliciter, an angelus, an Spiritus
re, quamvisproeler cimclorum hominum conceptio- sanclus accipiatur,-etsicatholico sensui nihil repugnat,
nis consuetudinem, ahsque viri semine factum opus ciim de singulis dispulalum fuerit, arbilris majoribus
ostenditur, non lamen extra naluram de muliebri eligendi liberam voluntatem ingenioli noslri mensura
utero sumpta substantia carnis naseebatur. Ex nalura concedet. Si enim simpliciter stellam accipiendam
naluraliter naluram suscepit, qui cooperante Spirilu esse quis maluerit, a caslerisstellis in hoc ducalu quo-
sanclo ex materna, quamvis sola carne, veram carnis modo deviavit? Quarum natura ah inilio condita, in
substantiam hnmanee,exceptis viliorum passionibus, firmamenlo cosli constituta fuisse dignoscitur, sicut
integram contulit. Quamrem ne sine exemplo naturee Iibri Geneseos aucloritate manifestatur (Gen. i, 17).
alicujus, velut novam in Dei creatuns dimiilamus , Si ergo in firmameiilo coelimaneret, inter Belhlehem
multaanimanliaabsqueparentum coitu progigni com- etJerusalem dux fieri ambulanlibus qualiter posset?
probamus. Qualiter apes sine palribus fotu materni Et si per aera, sagittaemore, quamvis paulo lentiore
corporis tantummodocrescunt, et omnia illiusmodi cursu propler sequentes pervolaret, assuelum in tir-
volatiliafetus suos taliter concipiunt. Sed et multoe mamento locum et cursum interim desereret. Quod
aves absque maribus ova gignere possunt. Et talem nec majoribus quidem Juminaribusaccidisse Scriptu-
conceptum in multis piscium generibus esse physio- rae describunl, cum in signis atit sleterunt, aut reversa :
logi aiunt. In sola quoque carne sine patre vermis sunt. Nisi forte aercus ille ignis, qui tale ministerium
nascitur, cut se Dominushac de causa similemdicere accepit, propter similitudinem, sicut in multis dixi-
per propheiam non dedignatur (Psal. xxi, 7). Quod mus, stellae vocabulumaceepit. Aut si angelus habitu
ergo in rmtllis rebus consuelo more Dominus opera- stella; hoc ministerium fecit, quid repugnat, dum se
tur, quidnaturae conlrarium dicendum est, si quandp Angeli quando se hominibus ostendunt, in multos
pse voluit,ut in virginaliuteroSpiritus ?sancli dispen- transformant habitus? Quomodoet Moysi in Oreb de
alione Hiiussine viri coitu nasceretur rubo angelus iguila facie loquebalur (Exod. III, 2), et
^APUT III. — De pasloribusquibusAngelinatumin- velul miles armaius Josue filio Nun extra castra in
ff.ntemnunliavcrunt. Galgalis oslendilur (Josue.v, 15). In currum et equos
Quo nascenle in Bellilebemcivitate David, pastores igneos in ascensione Eliae Angelifmgunlur (IV Req.
rustodias gregum destinali, ab Angelisimbuuntur, ii, 11). Et quando Eliseeuspueri sui oculos aperuit, m
. quodcosli rex in terra cum horainibiisexhomine car- eisdemhabitudinibusAngeli manifestantur (Id. vi, 17).
nem nascendi lege assumere lunc dignaretur. Et In forma hospiium Abraheeet Loth conspectibus se
deindeeum huic nuntio conveniensaudientibus paslo- proebuerimt(Gen.xvm, 2; xix, 1) : etManue et uxor
rihtis cartnen concinunt, ad coslum rursum conscen- ejus propbetali habiiu loquentem ad eos angelum vi-
dentes Angeli redeunt (Luc. u, 8-15). Et in hoc con- derunl (Judk. xm, 9). Nimir.um eorum et ista vice
veniensab Angelisperactus ordo conspicitur, ut prius angelus dux Magorumefficitur, qui aslrologis in stellae
pastoribus natus Aguus et gregibusPastor nunliaretur. similitudinem et clarissimi sideris fulgorem transfor-
In his duobus puefis Joaime et Jesu, praecursoreel matur. Licel enim in imagine rerum, quaeJoanni in
Domino,non sine hislorica ralione nalivilatis ordo in- Apocalypsi sua per visionem dicuntur, hnic tamen
tenditur, qtiod de anu unus, alter de virgine puella inteilectui nonconlra facit, Stellmseplem,Ecclesiarum
generalur. Chrisii enim pra-cursor perdum oinnia Joannes sepiemAngeli sunt (Apoc. i, 20). Unde quamvis in
Idcircode vetula matre nasci debuil, ipseVeteris spirilu, dum lamen siellaeAngeli dicunlur, quid re-
Legis finis quasi novissimus filius fuit. Christus vero pugnat, si etiam in hoc Iocostella angelus dictusesse
de puellavirgine corpus assumpsit. Ipse.pnuu esilfovi sentiatur ? Vel certe si negue angeluB,ueque stella fir»
 2195 DE MtRABILIBUSSACRJ5 SCRIPTURJ5, S. AUGUSTIM 2196
mamenti, ncque alius quispiam ignis haecstella fuisse habuerunt. Dum enim in terra Films ad naptismi my-
dignosciiur; Spiritus ergo sanctus stella haec (ieri sterium aqueecreaturam elegissel, necesse fuit ut et
concedaiur. Qui sicut poslmodum corporali specie Pater per aqualieamnnbem intonarel, etSpiritus san-
coiumbas descendil super Jesum Dominumin Jordane ctus illud corpus, quod de aqua in principio faetum
(Matth. m, 16 ; Luc. ni, 22); sic Gentes adoratrices, est (Gen. i, 20), ex illa nube acceptum simularet, ut
slelloa specie duxil ad cunabula Domini nascenlis in sic tota Trinitas eamdem volunlatem, sicut habet,
carne. De quo per parabolam Balaam astrologus Jo- ostenderet. i
quebatur, Orieiursteila exJacob (Num. xxiv, 17), ru- CAPUTVI. — De Christi tentationeel jejunio.
iilum scilicel lumen spitilualis gratiaeChristi, qua nox Guin ergo de aqua DominusJesus baptizatus, eon-
infidelitatis Genlium illuminalur. Sicul ergo in igne feslim ascendit, ut diabolo darel oecasionemlenlandi,
super Apostolos poslea in ccenaculo Sion descendit avia deserti petivit, ubi et quadraginia dies, et lotidem
(Act. u, 5), ita in specie stellse Magos ad Dominum noctes nullo humani pastus suffragio fultus jejunavit.
Spirilus saneius deduxit. Ibique per tria tentalus^ in quibus primtis homo se-
CAPUT V. — De bapiismaleChrisli. ducfus est, tentaiitem saianam tribus responsionibus
ISic igilur puer scientia praribat asialem, donee tri- vicit (Matih. iv, 1-11). jln diaboli Iribus propositioni-
gesimum annnm agens ad Jordanem venit, el ab bus lola iniquitas : in Chrisli vero trihus responsio-
joanne, de quo stipra diximus, Zacharioefilio, qui nihus, quibus diabolus repugiiatur , (ofa justitia fuit.
tunc populum in etim credilurum qui venlurus erat, Cnui inimicusdamnatur el vincitur, et humano generi
haptizabat, et ipse boptismum Agnus anle suscepil, libeiUisel redemptio procparatur. *
Jn hoc namque sa-
el confitciidum unda Jordanis Javavit. In specie co- tanas duni se supra auctorem elevare voluit, qui sub
lumbae Spiritus snnctus super eum descendit, et Pa- eo illuc usque fuerat, id est, homo per Dominiviclo-
trcm de coalisloquentem de se audivit, Ilk esl Filius ris auxilium ullra ipsum excrevil. Et duni illum qui
tqeus dileclus, bi qtto sibi gnima mca complacuit.Ctim ab omni impedimenlo liber s fuerat, alligare fentabal,
his signis coelum aperlum vidil, et ita baptizalus de interini vinclus ille, quem ipse tenebat in eareere,
fluminis lavacro ascendit (Luc. III, 21, 22). Ad bapti- quibus tenebatur vincula deponit. El dum conlra se
sinum vero DominusJesus exivil, non quod baptismi forfiorem repugnare nitiiur, inlerim ipse qui erat in-
sacramento et lavaero egeret, qul proprii aut origi- firmior, adversus eum rohoratur. Et eum qui hue
nalis peccali nullam culpam haberel; sed ut aquas, usqties de ccelolanfumin terram ejectus fuerat, ter-
ouibus quamvis in deliclo AdaeDeus non maledixerat, rore etiam de terra ad inferna eum migrare Dominus
terrae qna continebantur maledicto infectas purgarel. jnbebat. Qtiadraginta dierum inediam'Domini incar-
El ne quisquam Baptismi sacramenfum negligeret, naiio sustiuere sine vifas periculo polerat: qnoniam
dum qui sine peccalo fuerat, baplismi aquas inivit. sermo dominicus, qui Moysen per aera quadraginla
Et ne quisquam ab inferiore baptizari parvi penderet, diebus bis renovaverat, hic Clnisfi arius et nervos
dum Dominus a servo suo mergi undis baptismi appe- iiilus irrigabat. Quare igitur consummatisquadraginta
teret. El qualenus adhuc a diabolo, se, donec tentatio diebus el quadraginUinoclibus esurire DominusJesus
perficerelur, occultaret, qui illum velut lavaero indi- describitur, cum Moyses et Elias lanli temporis per
genlem, iuter pollutos peccaminibus ablui aquis con- jejunium famem paii non mcmoranttir (Exod. xxiv,
spicerel. Spiritum vero sanctum super se in bapiismo 18, et xxxiv, 28; Hi Reg. xix, 8)? Fameni vero et
descendenfem vidit, ei vocem Patris de coelose con- laborcm Redemptor nosfer consnmmato tanlo dierum
fitentem Filium suum audivit, et ccelum coram se numero sustinei, quatcuus et tentatori occasionem
apcrtum conspexit. Non quod anle baptismum situm tenfandi inferrei, el nosceretur quam vefam huniana.
hoscomnia Dei Filius non liaberet, sed ut Baptismi carnis substaiitiam gestaret. Unde nec extra huma-
sacrameinum quid valeat osfenderel. Non eriim lunc num opus el in hoc jejunio aliquid egil novi, dum
Spirilum ille coepitacciperc, qui eamdem cum Spiritu temporis quod prius homines jejunaveruiit, spalium
sancto subsiantiam creditur habere. Nec -tunc ilium non excessif. |
Pater Filium suum primitus professus esl esse, cui CAPUTVII. — De viriulibusEvangeliiusque ai am-
dixil, Ex utero anle Lucifentmgenui le (Psal. cix, 5): butalionemsuper mare.
anle videlicet omnem angelicain ereaturam , qua: Lu- Devicto ergo adversario et quadraginta dierum
ciferi appellationemper Scripluras saepe lenel. Neqne
tunc illi aperiri cosperat ihalamus ccelorum, qui ait, perfeclojcjunio, per Judaeamet GalilaeamIsraeliticum
ad viain salulis vocabai, el duodecim pri-
Cmlummihi sedes, terra aulemscabellumpedummeorum populum marios sibi milites ex omnibusspeciali eleclionis mu-
(Isai. LXVI,1). Sed idcirco haecomnia sancta Trinitas
in baplismo Domini congessit, ul sciret unusquisque nere segregaljat ( Mgith. IV, 17, sqq.; Luc. vi,
Et qualenus de invisae el inlernas sub-
nostrum , quid miineiis in sacri Baplismatis mysterio 15-16.). stantioe,' animarum videlicet sanitate, faceret fida
suscipit. Tunc enim Spiritum sanctum quiique pecca- omniuin corda, eliam in servi 4 polestate visibililer
torum sordibus ablutus accipit, et a DeoPalre profi- nulla resislente vi
teri filius adoplionis gratia incipil, et lunc sibi regni- Unde cum languoris curata reddebat corpora.
eoelorum januam aperiri, el civem coelestis patrias lesam circumiret, prasdicans jEvangelium regni Dei, Gali-'
el promiscuum vulgusvaria aegrilu-
4ngelorum sanclorum consors inlelligi. Quamvis vero jdine pressum cerneret. quosdam oculorum prassentis
corpprali specie Spiritus sanclus super Dominum de- defecliolucis laetifiapijivabat. atios perfusa per lolius
scendere dicilur, non tamen de avibus sumpsisse co-
superficiem Jepra foedaveraf, nonnullos pe-
lumbaro, sed ex aere, minime dnbilatur. Nequaquam corporis
enim ex avibus Spiritum sanclum necesse fuit corpus dum fruslratos babila[forma, curavit. in paralytico
aves sibi connexeestaluiam in nullo autem a quatuorviris portato, tria divinaopera cer-
assumere, dum (a)
sunt naturae : sed si in iuinliir, dum dimiiiui.lur ei peecata, et praesentis
.transgressae legem aliquo frans- oegriludinisplaga verbo tunc solvitur, et cogilationi-
grederenlur, in hoc lanlum merili non baberent, ut- bus more Dei omnia serutantis respondelur (3Iatth.
pote nec aeterna, nec ralionabilis creatura, ut a Spiritu fx , 2-6 ; Marc. n ,
assumptione carnis a delicli vindicta solvcretur. Sed quosdam propter aninia. 5-|12). El in hoc viro ostendilur
maculas dolore grassari.
quod Filii persona corpore earnis bumanoeinduebatur, Quomodomutus loqtii non polerat, cum Verbum Dei
conveniens erat ut Spirjlus sancti persona per rorpo- Palris
ralem speciem super eum descenderet, et Patris vox facundiam responsa ab illo poslularet ? Qui in ore asinas
reperil, quomodo humanam iinguam ,
corporalis de nube per aerem eorporis auribus audi- quamvis mutam , ad verba non solidaret? Et cum
relur. Proeferea quoque idcirco in nube et coiumboe
imagine Pater e't Spiritus sanctus ad baplismum 1 Ms.Aud.,alliorem.
veniunt, quoniam aquaticae natura. res iJIae aliquid s MS.Aud.,sacer. !
3 Mss.,errore.
- , ia) Forte, constitutam. * Ms,Aud.,inferm.
 2197 LIBER TERTIUS. -APPENDIX. 2198
justilias lux , quas in mundum venif, appareret, qna- menla candorem nivis habuerunt, dum neque de car-
liter ceecus non viderel? Et qua potestate diabo- ne , neque de divinilate eranl?^ Nisi forte ut per
lus in homine permaneret, ad quem ejiciendum quo- carnem divinitas foris illuxit, siGet caro illuminata
modo illum peccanlem de coslo expulerat, Christus ,de divinitate, per vostimenta radiavit. Moyses au-
veniretJIn quinquepanibus etduobus piscibus quin- tem et Elias specialiter ad talem ostensionem, vel
quemiilia saturanlibus, coiiuiienliir miratione digna ul Legis et Prophetiae principes ad finem conducun-
- tria, scilicet maleriae paucilas, et populi salurati lur , vel ideo ut Moysi cornuta facies, in quam non
muhitudo, et fragmeiilorum copia ( Malth. xiv, poterant filii Israel intendere ( Exod. xxxiv, 55; II
15, 21). Cor. III, 15), elEIias curruigneoraptus (IVReg. n, 11),
" CAPUTVJII. — De ambulante Domino super undas. comparafo Clirislo obscurarentur. Et cum isti qua-
' Dominusde lerra
discipulos petens, necesse ha- draginta dies jejunasse Seripturae voeibus memoran-
buit in undis ambuJare. Causa hujus Petri fides fuit, tur; de Jesu tantum Domino his praesentibus, Pafris
id esi, ne si solus Christus id egisset, veritatem car- se illis promintiantis testimonium. Sed dum Elias
. nis dubiam relinqueret. Dum aulem Pelrus filius viri manens adbue in corpore vel ad talem conduclionem
et mulieris hoe faoeret, per imperanlis Christi auxi- venerat, quid de Moysedicendiim esl? utrum in cor-
lium, nullani de earne Virginis filii diihitalioneni ad- poreiterum adhanc ostensioriem aderat; an ex aere
millit (Matth. xiv, 26, 29). Sed quasri potcst, ufrum simulatum, sicut Samuel visus est, habitum llnge-
Dominiet Petri coiporum levigala natma, ul illa hat? Et si suo corpore indutus venit, si hac viee
aqua suslineref, an aquoe subslantia solidala est, ut resurrectionem suam, quee cocterls nonnisi in novis-
corpora humana fulcire posset? Quamvis crgo utrum- simo est fntura, complevit ? De qua quoestione au-
quehoc fieret, non contra naturam, Domino prasci- clores una eademque senlenlia prolata non differe.nter •
piente, esset, si aul aquam soJidaret, aul humaiiam dicunt, quod dum Dominus cum tribus discipulis
Domini jussio earnem levigarel ; ut militanies in suis, et Elias, non cum iniaginalis.sed veris corpo-
Seytbarum oris, ut anliqui ferunt, et super asquortim ribus convenisse non dubitaniur, et ipse Moyses in
auribus (a) proludant, natandi arle quoque imbuti, suo vero corpore de sepulcro resumpto videtur. Sed
merso medio in profunda vix subeunt. Hominibus si Dominus Jesus , primogenitus mortuorum reete
ergo illud valenlibus, quid mirum si Domino impe- creditur' ( Apoc. i, 5 ), Moysiilerumposl hanc visio-
fanle caro Jevigaretur? praeseriim cum resurrectio- ( nem corpus sepulturec commendatur, ut ipsum in
nis corpora in lanlum levigabuntnr, ut non solum novissimo die, quando resurgent morlui, assumere
crassa aqua, sed etiam nubibus et aere sustineantur, possit 1.
ut Aposlolus ait, Rapiemur ad occurrendum Chrislo CAPUT XII.— De Lazaro et cmleris resuscitalis
in aera(l Thess. iv, 16). Aliter si aquaenaiuram soli- morluis.
datam esse quisquam elegerit, quoniam aqua lerre- Immobili ergo volunlate Deus universorum vitas
nam habet crassitudinem , ul cum se gelu perstrin- certofini et termino praeordinavit: quorumdam igitm-
xerit, induriorem quam lerrae ipsius soliditatem, viia, non ut moriantur, morte interfici videtur, sed
rigeat, et multitudinem sufferre valeat, el posfea ca- ui per hoc qui eos restjsciiant",clariores, ufjiote Deo
lida aura resolvat. VeJ certe, si liquidas undas non chari, hominibus etianVhabeanlur.Unde de ipso La-
perslrinxerit nalura, quee aquis inserta est, ligna zaro discipulis a Domino dicitiir, Hmc infnmitas non
ipiamvis grandia, et humana , et coslerorum anima- est ad morlem, sedut Filius liomhris per eam ctarifke-
liumcorpora, etnaves liburnicas supernalanfes susti- tur. Ecce hoc dicto Lazarus cito morilur : sed tamcn
nere consuescit. Illa soliditas Dominoimperante fa- per Filiura Dei, qui in co clarificatur, quarto die
cla, nec mirum sietiam Pelrutri. diffid.en.eiftnpn sus-_ resuscjtatur (Joqn._x\, 4t44). Quqd non spatitmi
tinet, cum infidelesDominovolente eliam terra nqn vilMejus posuii; sed"quod"s"inemutaliorie DoriiViiiis
sustentabat, ut Dathan el Abiron (Num. xvi, 31). disposuit fapere, sajpe retrahere simulat, utparfum
CAPUT IX. — De cmteris vhiulibns Domini nb- uxoribus Abraham el Isaac dislulit, ut gratius foret.
striJesuChristi. El Domlnus occasiones praeslat, ut quod ipse alicui
In naturali rerum administratione hinas rationes donare cupil, indulgere rogetur. Si eienim ea quee
deprehenduntur. Deindeinferior raiio quolidiana re- non disposuil, aliquis sanctorum rogaverit, nullo mo-
rum adminislratio inlelligitur, ut de nqua in animali- tlo fieri permittit: ut qnod Moyses terram repromis-
bus sanguis fit, et unda salsa per nubcs aut terrae sionis ingrederetur (Deul. xxxiy, 4);etPaulus ut
iiifusionem induleescil. Et ratio superior inusitata ab eo angelus satanee recederet (II CokVn ,'8, 9 ).
gubernatio fit, quaein miraculis rerum dignoscitur, et petentes non impetraverunl. De omnibus ergu ge-
ntin sanguinem aquam in J^gypto in momenlo, et neraljler mortuis tale quid iseii.filur, quod idpo priina
intinclo ligno in dulcedinem Deus pommulavit (Exod. vice moriuntur, ut ppr illos digni clarificentur. In Iiis
yii,20,eJxv, — 25.) enira octo mortuis/quos divina Scripiura Veteris et
CAPUT X. De panibus el piscibus saluranlibus Novi Testamenli resuseitafos commehioral, hoc con-
millia populorum. siderandum est, qpod de ppjum primo, id cst, filio
Quapropter et panem de parvo semine juxta infe- viduas, quem Eiias suscilaverat ila refertur :' Rever-
riorem rationem in magnarasegetera perlongitempo- talur, obsecro, anima pueri (lIIjRajr. xvn , 19). De
ris administrationem innumerabiJium hominum pa- np.yissimq, id est, de Eulychq in ^ptiiius Aposlolo-
jstum procreat; quem secundum superiorem raiionem rum : Et sublatus reperius est mortuus. Ad quem cum
jde materia modica in momento per benedipiionem descendisset Panltis, in^ubnij. super eum, et com-
^multiplicat.Sic et pisees per primam benediptiqnein plexus, dixit, Notite lufyqri, anima enim ejus in eo
-'multiplicat,quando dictum est, Crescile et mullipli- esl ( Acl. xx, 9,10). Caute utrumque inlelligendum
camini, ei repleleaquas maris. (Gen. 1, 22). Quqruni est, quod yiduas filius morluusest, atque anima ejus
. nunc carnes per superioris rationis causam , ad tur- reverti a Propheta postulatur: altervero-morluus est,
barum salurilatem prossenli benedictione mulliplican- pl in eo ejus esse animam Paulus dixil. In utroque
lur (Matth. xiv , 19; Joan. vi, 11). namque Scriptura vera est, quia mentiri non potest.
CAP-UT'XI. — De visigne Dgmini in mpnte pum Sed qua ratiqnp recipi potest, ut in membris p,ceulta-
Moyseet Eliq colloguentibus. i-i corpoiis possei niortui aniiria?'Nisi fqrte"aiiima,
Licet in hae ostensione (Matth. xvn, 2, sqq.). Do- fluae incorporalis est, corporiiriesse opculie' cf.eiii-
fnini facies solari splendore fulserit, nori tamen ipsa lur. S^edquidam intelligeridi labqrerij yitantes, dicunt
caro splenduit, sed divinitas latens in corpore, lu- de Eulyeliq, qub^ emitteris animani ita mortuus est,
. iniiiis sui porliunculam eqnspiciendam foris viden- ut post modicum inleryallum anima reyertentePau-
tibus, quantum poterant, concessit. Unde ergo vesii-
(o) Forte, littoribus. » Ms,Aud.,speretur. .,- ,
2199 DE BENEDICTIONIBUSJACOB PATRIARCHJ3. 2200
lum dixisse putent, Animaillius in eo est. Sed tameh cernitur; ifa et in his simililudo resurrectionis, non
Scriptura tacet, si egressa est anl reversa anima. ipsa resurreclio oslendebatur. De coniinua enim
Costerivero sex moriui, quibus nec egressae aniinee, morte nullus ad vitam indeciduam, nisi Dominus,
nec reversas nuiilianlur, sine «lla hic ambigtiilate usque ad novissimum diem revertitur; eta vera re-
preeslant quod mortui sint, et divina operaiione surreclione nunquam in mortem iterum aliquis re-
resu.-,citafisint. trudetur.
CAPUT XIII. — De solis eclipsi in passione Dotnhii. CAPUTXV. — De cibo Domini post resurrecdonem.
Solis defeciiojuxta carnem, non ut solef, quando Iluncautem earnalem cibum qiialiterresurreetionis
Juna accenditur, facfa erat; sed in plena luna , scili- caro susceperit, docti requirunt, dum resurrectura
cet quinia deeima die mensis, ne casu puiaretur corpora spiritualia esse cuncti fideles scium , ut dici-
fuisse, quod eveneral: et lanlum lucem solis media iur, Resurget corpus spirituale (I Cor. xv, 44). Qua-
die tenebrae obscuraverunl, ut per tres illas horas |iroptcr resurgent corpora non gustalura, sano sensu
defectionis, stellae in coslo visas sint (Luc. xxiu, ^reditur possibilitatem edendi cibos, si necesse foref,
44,45). habitura. HaecDei exempla minime deneganl, ul An-
—
GAPUT XIV. De corporibus sanctorum venknli- geli juxla ilicem Mambre (Gen. xvm, 8, 9). Sed hoc
bus de monumentissuis post resurreciionemDomini. non ut nos ruminatos cibos stomacho et intestinis
Sancli veneruut de monumenlis suis post resur conferunt, sed stalim ut accepta, velut videntur, de-
rectionem Domini (Matlh. xxvn,52, 55) : sed rur gustent, in spiritualem naturam, non ex parte, sed
sum in monumenta, quomodo et de Moyse memini, lola transformant.
redintrarunt; ubi resurrectionem omnium novissi- CAPUT XVf. — Pelrus paralglkum restiluit.
mam exsjiectant, ul Apostolus ail: Ili omnes testi- Convenieniia de Spirilu sancto in columba super
monio fidei probati invenlisunt, non acceperutil repro- Christum, el in igne super Apostolosperscripia sunt,
missionema Deo pro nobis melius aliquid providentc, el quando diximus de jdivisione linguarum el de vir-
utine sinenobis consummarenlur(Hebr. xi,39, 40). tutibus Apostolorumppsl acceptumSpiritum, in excu-
Si igitur isti et Moysesbis resurgere, in hac osten- satione eleemosynasetpauperfatis professione,quaiido
sione utique, et in novissima cunctorum resurre- Petrus paralytico dixit, Surge et ambula (Act. m, 6),
ctione, credendi sunt, dtim semelmorlem sibi inditam Magistri prascepiuni servans : Nolite habere aurum,
Adaedelicto gustavcrunl? Sed hoc absit a caibolica neque argentum(Malih. x, 9), dum soli Deo serviens
fideut semel morienlem bis credat quis resurgere. de iniquo mamniona evpedilus fueral, verbo imperii
Nisi forte bis mori Moysenet islos aliquis dicat. Sed morbo Jigatum cito sotvebat.
nusquam de his scfibitur, qui sic apparuerunt, resur- CAPUT XVII. — Virlus Petri.
rexisse; sed aul vivere, aut apparmsse, vel de sepril- Ecce quanta est apostolica virlus in Christo, sanum
cris exisse. Nomen autem resurrectionis in iis, qui Ananiamdum Petrus arguilper sermonis tantuni im-
post morlem in vifa liae conversali sunt, attt in Do- periura, morte Itgavil (Act. v, 4, 5); el Tabilham
mini solius, aut in Ittiura omnium resurrectione morlis vinculo ligatam, eadem hhpeiii poteslate dis-
ponitur. Talisautem apparitio istoruin , necad vitam solvit (Id. ix, 40). Jdeoque prius Ananias et Sapbira
humanam, neque ad resurreeiioiiem futuram pertinet; in conspectu Ecclesiaecito morlui sunt,'Ul apostolica
sed ad confirmalionem dominicae resurrectionis, et aucioritas quania essel osienderetur; et quam ma-
ad creduiitatem resurreciionis animarum ex inferis, gnum peccatum esset, quod oblatum esl iterum ab
talis apparilio animos, movel. Sictit in resusciuuis Ecclesia relrahere, mouslraretur , et caeteri exemplo
mortuis sirailitudo tantiim, non mors conlinua fieri hujus castigarenlur. i

DE SEQUENTI OPUSCULO.

Non Augustini, sed Alcuini est islhaec de BenedictionibusJaeob palriarchae quaeslioexpositioque historiea
et allegorica, decerpta nimirum ex ipsius libro Quasstionumin Genesim. Quanquam etiam apud Hieronymum
suh iisdem ac lotidem fere verbis in opusculo, quod item Quaestionura in Genesim inscribitur, expositionem
priorem reperias; posterioris vero expositionis parfem postremara apud Gregorium in libris Moraliumin Job.
Imo utraque ex integro, sed ordine nonnihil diverso, atque aliquot permutalis vocibus, habelur in terlio libro
1
Commentariorum in Genesim, qiii Eucherio Lugdunensi tributi olim falso fuere, editique in Bibliolheca
Patrum.

DE BENEDICTIQNIBUS
JACOB PATBIARCK/E.

Quid intelligendum est de benedictionibus, quibus visiones dividendaeeterantEcclesia

nepotibus eorum; et alle-
Jacob patriarcha benedixit filios suos? An historice goriam de Christo |de in novissimistem-
vel al_egorieeinteJIigeudtesinl, dum dicit, Congrega- poribus futura. Sed prius hislorias fundamenta po-
mini, ftlii Jacob, ut annuntiemvobisqum venlurasunl nenda sunt, ul aptius allegoriaeculmen priori siructuree
in novissimisdiebus (Gen. XLIX, 2) : et si videfur ex superpotiatur.
his verbis magis allegoriam sonare quani historiam? Ruben primogenilusmeus, lu fortitudo mea, prin-
Resp. Utrumque vero, et historiam et allegoriam : cipium dolpris mei : prior in donk , major in imperio.
historiam de divisioneterrae repromissionis, quaedi- Effusus es skut aqua,' non crescas; quia ascendislicu-
 §201 APPENDIX. 220f
bile patris tui, etmaculastislralum ejus (Gen. III, 4) (a). et Issachar, qui juxta Nephtalim pulcherrimam in
Estautem sensushic: Tu es primogeniuismeus, major Galilaearegionem possessurus est, benedictione sua
in liberis , et debebas, juxta ordinem nativitatis tuae, habitatorem facil. Asinum autem osseum vel forlem
haereditatem quae primogenitis jure debebatur, sa- vocat, et humerum dicit supposuisse ad portandum ;
cerdotium accipere et regnum. Hoc quippe in por- quia in labore terrae et vehendisad mare, quaein fini-
tando honore el praevalido robore demonstratur. bus suis nascebantur, plurimnm laboraret, regibus
Verum quia peecasii, et quasi aqua quee quolibet quoque tributa comportans. Aiunt Hebraeiper meta-
vasculo non tenetur, voluptalis effusus es impefu; phoram significari, quod Scripturas sanclas de die ac
idcirco proseipio tibi ut ultra non pecces, sisque iu nocte meditans studiumsuum dederit ad laborandum :
fratrum numero, pcenas peccati Juens, quod primo- et idcirco ei omnes serviunt, quasi magistro dona
geniti ordinem perdidisti. [Principium autera doloris portanles. Danjudkabitpopulumsuum skut el alia tribus
est omnis primogenilus, quia pro eo commoventur in Israel. Fiat Dan coluberinvia, ceraslesin semila, mor-
viscera parentum (b)]. « Simeon et Levi fratres, vasa densungulas equi, ut cadatascensorejusrelro. Saiutare
iniquitalis bellantia. In consilium eorum non veniat tuutn exspeclabo,Domine(Gen.XLIX,16-18).Samsou ju-
anima mea , et in ccetu illorum non sit gloria mea : dexin Israelde tribu Danfuit (Judic. xtu, 2). Hoc ergo
quia iu furore suo occiderunl virum , et-in volunlate dicit: Nunc videns in spiritu comam nutrire Samso-
sua suffoderunt murum. Maledictusfuroreorum,quia nem nazaraeum tuum, caesisquehoslibus iriiimphare,
pertinax; el indignatio eorum, quia dura. Dividam quod in similitudinem eolubri regulique obsidens vias
eos in Jacob, et dispergam illos in Israel»(Ibid.,5-7). nullum per ferramIsrael transire permittat; sed etiam
Significataulem non sui consilii fuisse, quod Sichem si quis lemerarlus , virtule sua quasi velocit.ile equi
et Emor foederatos viros interfecerunt, et eontra fas confisus, eam voluerit pr;«donismore populare, non
in pacis et amicitiarum tempore sanguinem fuderunl effugere valebit. Tolum autem per melaphoram ser-
innocenleni, et quasi quodam furore , sic crudelilate pentis et equitis loquiiur. Videns ergo tam lortem na-
rapUili , muros bospilae urbis jeverierunt (Id. zaraeumluum, quod ipse propter meretricem morluus
xxxrv, 26). Unde dieit, maledklus furor eorum, quia est, et moriens nostros oceidil inimicos (Id. xvi, 50),
perlinax, et reiiqua. El dispergamillos in Israel. Levi putavi, o Dens, ipsum esse Chrislum Filium luum :
enim hasredilalem propriam non accepit, sed in omni- verum quia mortuus esl, ei non resurrexit, et rursum
bus seeptris paucas urbes ad inhabitandum habuit ductus estlsrael in captivltatem; alius milii S.<l>aior
(Josue xxi). De Simeone^veroin libro Jesu scriptum mundi et mei generis praeslolandusest, ul veniai cui
est, quod et ipse proprium funiculum non acceperit, repositum est, et ipse exspectaiio genlium. Gad ac-
sed de tribu Juda qmddam acceperit (Id. xix ,1,2). cintttts prmliabitur ante eum, el ipse accingeiur re-
Juda, ie laudabunlfratres iui : tnanus tumin cenicibus trorsum (Gen.xux, 19). Signlficat, quod Gad, Riiben,
inimkorutn luorum; adorabunt le fiiii patris tui. Catu- et dimidia tribus Manasse ad iilios , quos trans Jor-
lus leonisJuda; ad prmdam. fili mi, ascendisti, re- dancm in possessionem dimiserat, post quatuordecim
quiescensaccubuisliut leo , tl quusi lemna. Quis susci- annos revertens , praulium advor,suseos genlium vi-
tabiteum ? Quia Jnda confessiosive laus interpretaiur, cinarum graude repererit, et victis hostibus foniier
recte seribitur de Juda, confitebunturtibi fratres; vel, dimicavorit. Lege Jesuin N.ive et Paralipomenon.
laudabunl le. Et licet de Christogrande mysterium sil, Neplilalhn, cervus-emissusdans eloquiapiilchritudinis;
tamen secundum lilteram significat, quod per Da^id sivi-, Nephlalim ager irriguus (Ibid.,%\) Ulrumqtie
Stirpem generarentur reges, et quod adoraren! eum sigtiifical Hebracum verbum, Aiala Seluha. Signi-
omnes tribus. Non enim ait, filii matris tuae ; sed, filii ficat auiem, quod aquae calidae in ipsa nascau-
palris lui. Et quod sequilur, Adprmdam, fiii^ni, ascen- lur tribu , sive quod supei' lacum Genesar fhiento
disti, ostendit eum captivos populos esse ducturum, Jordanis essel irriguus. Hebrasi autem volunl pro-
et juxta mtelligentiam sacratiorem ascendisse in al- pter Tiberiadem, quae Legis videbalur babere no-
tum ,-et captivam duxisse eaptivitatem. Sive, quod litiam , agrum irriguum et eloquia pulchriludinis
melius puto, caplivitas passionem, ascensus resur- prophetari. Cervusaulem emissus temporaneas fruges
rectionem significal. Alligansad vineampuhum suum, et velocitatem lerroe uberioris ostendit. Sed melius si
el ad vilemasinamsuam. Quod videlicet pullum asinae, ad doctrinam Salvatoris cuncta referamus, quod ibi
cui supersedit Jesus (Joan. xu, 14), hoc esi Gentilium vel maxime docuerit Salvator, ut in Evangelioqnoqtie
populum, vineaeAposlolorum, qui ex Judeeis sunl, co- scripiura est (Malth. iv, 15,16). i Filius meus Joseph
pulaverit; et ad vitem , sive, ut in Hebraeobabetur, accrescens.Filiusmeus acefescensetdecorusaspectu:
Soretb (c), id esl electam vitem , alligaverit asinani filiaedecurrerunt super murum ; sed exasperaverunt
cui supersedit, Ecclesia ex nalionibus congregafa. eum , et jurgatisiuit, invideruntque illi habentesja-
Quod autem dicit, Fili mi, conversionem ad Christum cula. Sedil in forli arcus ejus, et dissoluta sunt vin-
de ipso Juda facit*, eo quod Chrislus sit universa fa- cula brachioruin et manuum ejus per manus potenlis
clurus. [Quod autem dicitur , IVOJ!auferetur sceplrum Jacob. Inde pastor egressus est lapislsrael > (Gen.
de Juda, et dux de femoribusejus, donecveniat ille qui XLIX, 22-24). 0 filii Joseph, qui tam pulcher es, ut
mittendus est; et ipse eril exspeclatio genlium (Gen. te lota de muiis et turribus ac fenestris puellarum
XLIX,8-11) : significat quod non deficerenl principes JJgypti turba prospeclet, inviderunt tibi, et ad ira-
de tribu Juda usque ad lempus , quo natus est Chri- cundiam te provocaverunl fratrestui, habentes livoris
slus, qui missus a Patre exspecialio est gen- sagittas et zeli jaculis vulnerati. Verum arcum tuum
tium (d).] i Zabulon in littore maris habitabit, et in et arma pugnandi posuisti in Deo,, qui fortis esl pu-
slaiione navium, pertingens usque ad Sidonem. Issa- gnator : et vincula lua quibus te fratres ligaverunt, ab
ehar, asinus fortis accubans inter terminos : vidit re- ipso solula sunl et disrupta, ut ex luo semine tribus
quiem quod esset bona, et terram quod optima; et nascatur Ephraim fortis et stabilis , et inslar lapidis
supposuit hiunerum suum ad poriandum , lactusque durioris invicta , imperans quoque decem tribubus
est trihus serviens i (Ibid., 15-15). Quia supra lsraeL Benjamin lupus rapax, mane comedetprmdam,
Zabulon dixerat, quod maris magni littora esset pos- et vesperedividet spolia (Ibid., 27). Quam de apostolo
sessurus, Sidonem quoque et reliquas Phosnices urbes Paulo, quasdicta sunt, manifestisslma sit propheiia,
contingerel, nunc admediterraneam provinciam redit, omnibus patet;quodinadolescentiaperseeritussiiEc-
w clesiam, in senectule preedicator Evangelii fuerit.
1 Ms.Corb.:Quod autemdkit, Fili mi, ad Ilebraei autem ita dixerunt: Altare in quo immola-
apostrophen bantur hostiee, et victimarum sanguis ad basim illius
ipsumJudamfacit.
(a) ExHieronymo,lib. Quaest.in Genesim. fundebatur, in parte Iribus Benjamin fuit: hoe , in-
(b) Hascnon sunt Hieronymi. quiunt, significat, quod sacerdotes immolanl mane
lcSLeg. sorec : sieenim vitishebraiceamiellaUir.'. hoslias, ad vesperara dividunt ea quae sibi ex lege
(o) Konsuni haeeHieronymi. collata sunt; iupum sanguiuarium, ltipum voraceiu
 2203 DE BENEDICTIONIBUS JACOBPATRIARCI1_E. 2205
super altaris interpretatione ponentes, et spoliorum in sepulcro seeurus, velut quodam corporis somno
divisorem super sacerdolibus, qui servienles allari quievil. Sedquareiil leo, et velut catulus leoriis?
vivtintde allari (a). Haseaulem histmice. In somno enim suo,leo fuil, quando non necessitate,
Spiritualiter auiem in Ruben prioris popuii Jndaso- sed poieslale lioc ipsum eomplevit, sicul ipse dicit:
rum ostendit esse personam , cui a Dominodicitnr, Nemo tollil a me animammeam, sed ego pono eam
Israel primogenitusmeus (Gen. XLIX,5 ; Exod. iv, 22). (Joan. x, JS). Qnod vero addit, Et ut catulusleotris:
Eteuim juxla quod primogenilo debebatur, ipsius inde enim mortuus . unde nalus. Bene ergo Christus
erat accipere sacerdoiium el regnum. Additur, tu vir- ut Jeo requievit, qui non soliim morfis aeerbitalem
tus mea. Uljque quod ex ipso populo fundamenlum non limuit, sed'et|in ipsa morte mortis imperium
fidei, ex ipso virtus Dei, qui esl Christus, advenit. •Jicit. Quod autem dicit, Quis stiscitabiteum? quia
Qiiomodo autem ipse sil priucipium dolorum, nisi nnllus nisi ipse , juxta quod ipse ait : Solvhetem-
dum Palri Deo semper irrogaverit injuriam; dum plum Iwc , et in triduo resuscilaboillud (Id. u,
converfit ad eum dorsum , et non faciem? iste prior Non delickt dux de Juda, etreliqua. Hoc manifesiis- 19).
in donis , quia primum ipsi cretlila sunt eloqnia Dei sime ad Judam referfnr. Diu enim fuit ex semine
(Rom. ni, 2), et legislatio, et Testamenlum sive pro- illius iiilemerala apud Judaeossuccessioregni, donec
missio. Iste major iinperio; utique pro magnitndine Cliristus nasceretur,!sicut supra diximus. Alligansad
yirium quia copiosius caeterisin hoc saeculopopulus vineam pttllum suttm. Pullus suus populus ex Genli-
idem regnavi). Eifusus est autem sicut aqua, ppe- bus, cui adhiicnunquamfuerat Legisonusjmposituni.
cando in Chrisfum, qnae vasculo non tenelur : volu- Iltmc copulavit ad viueam , ad Apostolos scilicet qui
ptatis effusus est impetu, et idcirco addidit, Vltra ex Judseis sunl. Nam vinea Domini Sabaoth domus
non crescas; qtiia populus ipsc postquam in universo Israel est (Isai. v, 7). Elad vitetnasinamsuam. Ipse
orbe dispersus est, vulde imminutus esi. Sed quare dicit, Ego sum vitistvera(Joan. xv, 1). Ad hanc ergo
lalia meruil, ita subjecit: Qitia asceudislicubilepatris vilem alligat asinam suam, synagogamfardigradam
tui. Primogeniue autem plebis audaciam praedicat, scilicct, et gravi Legis pondere depressam. Lavit in
quoeascendii cttbile pairis sui, el maculavit stratum vinostolamsuam : sive carnem suam in sanguinepas-
ejus , quando corpus dominicum , in quo plenitudo sionis, sive sanctam Ecclesiam illo vino, quod pro
divinilatisrequiescebal (Coloss.n, 9), raplum in cruce multis effundetur in remissionem peeealoruni. Et in
suspendit, ct ferro commaculavit.Simeonct Levi fra- sanguine uvm pallium suum. Pallium Genles sunt,
tres, vnsu iniquitalis bellanlia. Per Simeon et Levi quas corpori suo junxit: sicut scribitur, Vivo ego,
Seribee et PJiarisoeiel Sacerdoles Judaici populi in- dicit Dominus, nisi hos omnesinduam sicul vestimen-
lclliguntiir. De SimeoneenimScribaserant Judajorum, tum. Pulchrioresoculi ejus vino. Oculi Christi Apo-
de tribu vero Levi principes sacerdotum, qui consi- stoli sunl et Evangelistee,qui lumen scientiasEccle-
lium fecerunt ut Jesum dolo lenerent et occiderent. sias praaslant: qporum prascepta austeritatem vini
De quo consilio dicit, In consiliumeorumne veniat prisc.e Legis superant, quia longe Ieviora sunt. Et
anhna tnea: horrebal enim fanta scelera, quae novis- denlesejus lacteeandidiores.Denles praeceploressurit
simis lemporibus facturi erant Judasi. Quia in furore sancfi," qui preecidunt ab erroribus homines, et eos
suo occideruntvirum : id est Cliristum, de quo dicitur, qnasi comedendoin Christi corpustransmiliunt, Caq-
Ecce vir, Oriensnomcn ejus (Zacli. vi, 12); et alibi, didiores atilem effetti sunt doctores Ecplesiaelacte
Femina circumdabitvirutii (Jerem. xxxi, 22). Suffode- veleris Legis. Zabulgn habilabit in littore maris, et in
runl murttm: id est, illum 'spiritualem fortissimum stalione navium.Zahulon interprelatur Habifaculum
murum , qui cuslodil Israel, Jancea confoderunt. fortitudinis , et Ecclesiam significal. Ilaec in littore
Muledklttsfuror eorum, quia perlinax : uliquc quando niaris habilal etin siatione navium , ut credenlibus
furore accensi et ira, obtulerunl Chrisuim Pontio sil refugium , el perieliianlibus denionstrel fidei por-
Pilato , dicentes, Crucifige, eruciiige. El indignatio tum. Iieec coutra oranes turbines saeculiinconcussa
eorum, quia dura : dum Barabbam latronem peterent, firmitate solida speciat naufragiura Judaeorum, et
et principemvitsecrueifigendumpostularent. Dividam .hterelicorum proeellas, qni circumferuntur omni
eosin Jacob, ei dispergamillosin Israel: quia noimulli vento doclriqa); quor.im etsi tundilur flueiibus, non
ex ipsis crediderunt, qnidam in infidelitate perman- lanien frangiliir. Perlendit autein usquead Sidonem,
serunl. Dicuntnr enim dbisi ii, qni a|) eis separaniur, hoc est, usque ad Gentes. Legiiur etiam in Evange-
et veniunl ad fidem; dispersi aufem, quorum pairia Iio inde assumptos esse Aposlolos aliquos, et ipsis
lempioque subyerso, per orbem terros incrediilum locis Dominum saepe docuisse, sicul scriplum est,
genus spargilur. iuda, le laudabunlfratres tui. Per Terra Zabulon, el terra Nephlalim, populusqui sede-
hune Judam verus confessor exprimitiirChrislus, qni bal ht tenebris, vidil lucem magnam (Isai. IX, 1 , 2;
ev ejus tribu secundum c.irpem est genitus. Ipsum Mallh. IV, 15, sqq.).\Sidon intcrpretatur Yenalor vel
laudabunf fratres sui: Apostoli seilicef et omnes co- vcnalrix. Venaloresiqui sunt, nisi Apostoli? Qui, ut
hairedes ejus, qui per adopiionem Patris, filii Dei supra diximus , ex illis locis assumpti snnt, de quibtis
effecli sunt, et Chrisli fratres per graliam , quorum dicitur : Mitlamvenatorestnultos, et venqbunlnrvos in
ipse est Dominusper naturam. Mamistttcein cervkibus omni monte (Jerem. xvi, 16). lssachar asinus forlis.
inimicorumluorum : eisdem enim manibus aique eo- Issachar qui interpreialur Merees, refertur ad popu-
dem prucis tropseo et suos lexil, et inimicoset ad- lum Geniium, quem Dominus sanguinis sui preiio
versarias poteslates curvavit. Juxla quod et Pater mercafusest. HieIssachar asinus fortis scrihitur, quia
promittit ei diccns, Seile ad dexleram meain, donec prius populus gentilis quasi brulum et luxuriosum
ponam inimicostuos scabellum pedum luorum (Psul. animai miliaque raiione subslitil, sed posliuodum
Cix, 1, 2). Adorabunlte ftlii palris tui: quando mulli jugum disciplinaeeyangelicas libenier portavil. Hic
ex filiis Jacob adoranl eum , per elccljoiiem gratiae accubanshiter terminos, vitlilrequiemquodesset bona,
salvi facli (Rom. xi, 5). Calulusleonis Juda : quando el lerram quod opthna(a). lnter lerminos aulem cu-
nascendo facttis est piirvulus, sicul scriptum est, bare, esl pr.esiolaioimundi fine requie^cere, nihilque,
Parvulus natns esl nobis (Isai. ix, 6). Ad prmdam,jili de iis, qu.e nunc versanlur in mcdio, quairere, se^'
pii, ascendisii: id esl, ascendens in erucem, captivos ultima de-,iderare. Et forlis asinus requiem el terram
populos redcpiisli; et quos ille conlrarius invaseral, optimam videt, cum simplex gentililas idcirco se ad
tu morienseripuisti: ricniqiierediens ab inferis, ascen- rohur boni operis eijigit,qtiia ad eeternaevitajpatriam
disti in allum , capiivam duxisti caplivitatem (Psat. tendit. Unde eliam 'apponit humerum suum ad por-
LXVH,19; Ephes. iv, 8). Requiescensaccubuisli. ttt iandum , quia dum ad promissam reqtiiem pervenire
leo : manifesiissime Chrislus in passione accubuil, desiderat, ciincla niuiidaiorumonera libenler p.orlat.
quando inclinaio capife tradidil spirilum; et quando Unde faclus est nibutis serviens, Iioc est, Christo
(a) Hucusqueex Hieronymo. <a)Ex Gregorio,lib. 1 Horal.,cap.|6.
2205 APPENDIX. MQR
regisuasijdeidoiia etoperum honorum offerens mu- cerasles in semita, quia quos fideles reperil, et sese
nera. Dan judicabit populum suum sicul alim tribus inter angusta praeceplicoelestisitinera conslringentes,
in Israel. Fiat Dan coluber in via, ceraslesin semita, non solum nequitia callidaspersuasionis impetit, sed
et reJiqua. Dicunt quidam (a) Antichrislum per haec etiam terrore potestatis premii; et in persecutionis
wrba et praedicide isla iribu futurum , pro eo quod languore , post beneficia ficiae dulcedinis, exercet
hop loco Dan et coluber asseritur et mordens , et cormta potestaiis. Equus iste cujus ungtilas cerastes
quod inter tribus Israel primns illumDan ad aquilonejn mordere dicitur, hunc mtmdum insinuat, qui per
castrametatus est (Num. n, 25), siguificansqui elalionem stiani in cursu lobentium temporum spu-
se in lateribus aquilonis sedere dicit, el de quo figu- mat. Et quia Aiuichristus extrema mtmdi lmjus ap-
raiiter dicit prophela, A Dan auditus esl fremitus equo- prehendere nititur , cerastes isle equi ungulas mor-
rum ejus (Jerem. vm, 16). Qui non solum poluber, dere perhibetuf. Ungulns quippe equi mordere est
sed etiam cerasies vocatur. Hipv.ra.enim gra;ce cor- exircma soeculiferiendo coniingere. Vt cadal ascen-
iiua dicunlur. Serpens ergo ille cornutus esse per^ sor ejus relro *. Plcbs iiifitlelisjudaea , erroris sui la-
liibelur, per quem digne Anlichristiis asseritur, quia queis capla,pro Chrisjo Antichristum exspeetal. Bene
contra vitam fideliura cum morsu pestiferas proedica- Jacob eodem loco repenle in electorum vocem eon-
tionis armabitur eliam cornibus potestatis. Quis au- versus est dicens, Salutare luttm exspectabo,Domine:
tem nesciat semitam angustiorem esse quam viam ? id est, non sicut infideles Aiuichristum; sed eum qui
Fit ergo Dan coluber in via., quia in prassentis vilaa in redeniptioiiem nostram \enltirus est, verum credo
latitudine eos ambulare prpvocal, quibus quasi par- fideliter Christum. Amen.
cendo blanditur : sed in via mordet, quia eos quibus
libertatem tribuit, erroris sui veneno consumit. Fit xIu Ms. Corbsic desinit : Ascensorequi est qukquis
miquitaiibusliujus mundi exlollitur, qui retro cadere di-
(a) Ex Gregorio,lib. 51. Moral.,cap. 10. cilur.

IN LIBRUM QJLESTIONUM VETERIS ET NOVI TESTAMENTI.

Hoc opus Augustino abjudicant eruditi quique. Nec injuria sane, quandoquidcm res ratioqtie docendi, ut de
stili distanlia nihil dieamus, procul abhorret a S. Doctorisingenio et fide. In qusestionesecunda dicitpr Deus,
ut diaboli praesumptionem nou potestate sed ratione destruerel, materiam condidisse', quae esset rerum con-
fusio, ex qua faceret mimdum. In Q. decima tertia infantes qui iu Sodomis cum parentibus perierunt, a gehenna
liberos esse, quia in aliena causa occisi sunl, absolulepronunlialur. Quo loco Queeslionumauctor, quisquis est,
origtuale peccatum iniiciari videhalurBellarmino. Et revera ad hanc ipsam quaestionemrespondens Alcuinus in
operesuperGenesim,inierrog.l05, cumalioquin iisdem.quae hic leguntur, verbis ususfueril, riequaquam la-
men originalispeccati reatum dissimulavit: Nonne, ait, provisumest illis, ne diu viventesexempla sequerentur
palrum; etut teviusin fuluroxrucientur, velomninonon, alicna causa occisi? In Q. vigesima prima,' el qnadrage-
sima quinta, conlendil auctor, nuilierem non esse crealam ad imaginem Dei -:contra quam doeet Augustinus
in lib. 5 de Genesi ad litt., cap. 22. In Q. vigesima tertia non patilur quidquam difficullatis, ul Augusiinus,
circa originem animas.-Q. vigesima seplima notr Samuelem a pythonissa excitatum, sed ejus speetfum sive
diabolum Saiiliapparuisse sie asserit, ulfalsamet absurdam esse velit aliam opinionem : quam lamen pulchre
congruere sacris Scripturis ostendit Augustinus in lib. 2 Queest. ad Sitnplicianum. Q. quadragesima prima
illud Geneseos, Spiriltts Domini ferebalur super aquas, pugnal ne Intelligalur de Spirilu saneto , de quo pas-
sim ab Augustino explicalur. Q. quadragesima terfia vehemeiiter improbat votum Jephle,-quem facinorosum
appellat, nullumque jusiifiae leslimonium habere dieit, cum is tamen inter insignes viros laudetur in Epistola
adnebr., cap. 11. In Q. quadragesima sexta nota ignoranliee aut slultiliae condemnat eos , qui dieunt Sa-
muelem funclum officio sacerdolis, quod ipse cum aliis plurimis sentit Augustinus in Iib. 17 de Civit. Dei,
cap. 4. In Q. quadragesima octava de Filio Dei loquilur more Arianorum. Q. quinquagesima sexla dicit im-
reerito^uibusdam videri (quod tamen Augustino eiiam visum est) Joseph esse filium Heli"et Jacol), unius
secundum naturam, alterins secundum Legem. Q. quinquagesima nona quod apud Joannem dixit Dominus ,
Spiritus ubi vult spirat, vult de vento interpretandum esse , non de Spiriiu sanclo : eum Augustinus aliler in-
lerpretelur. Q. centesima oclava mtiltis conviciisinsectatur eos, qui volunt Hebraeos dietos ab Heber, non ab
Abraham : at Auguslinus in lib. 2 Retr.ict., cap. 16, et de Civitale Dei lib. 16, cap. 11, eam scquitur senlen-
tiam. Q. centesima nona incumJiit ul stiadeat Melchisedech non hominem fuisse, sed Spiritum sanptum,
Ipsumque in oblalione dici summum sacerdotem improhat. Q. centesinia decima-quinfa dicit Abrahamum cum
palre suo idola coluisse : contra Auguslinus, in l;b. 16 de Civit. Dei, cap. 15. In Q. centesima deeima sexla
ille pascha a passione , Augustinus vero ab hebraea vocc transilum significante censel fuisse appellalum, in
Episl. 55 ad Januarium, n. 2. Praelerea Pelagianam haeresim quasstiones aliquol resipiunt Lovaniensium
Theologorum judicio, veluii Quaesf. septuagesimanona, octogesima, octogesima teriia, etc. Perpaucae demum
sunt, quae non aliqua cx parter pugnent in Augustini docuinam; ut superfluum sit his addere, quod hujus
operis prolixi nullam S.Doclpr rnentionem facil in libris Retraclationum , cum illic diligenter Quaestipnum
libros alios recenseat.
2207 ELENCHUS QUJSSTTONUM. 2203
Superest ut examini judicioque Lectorum subjiciamus opinionem eruditis bodie quamplurimis prohatara ,
quee hasce Quaestioneseidera auctori, cui Commenlarios in Aposiolum Ambrosii nomine vulgalos atlribuit.
Quippe eollatis ad invicem utrisque operibus , scilicet Quiest. vigesima quarta ad Comment. in I Cor. ii, f.
5; Quaest.sepluagesima quarla ad Comment. in II Cor. 5, y . 21, el in Gal. 5, y. 15 ; Queest. cenfesima se-
cunda ad Comment. in II Timoth. 2, j. . 20; Qtiaest.centesima octava ad Comment. in Philipp. 5, t. 5;
Quaest.cenlesima decima tertia ad Comment. in Ephes. 5, t. 10, ete., concordiam in rebus, in senlenliis,
in verbis etiam ipsis, quam maximam deprebenderunt. Ad heec utrumque opus eodem fere tempore confe-
ctum pulanl: Commentarios quidem cum Damasus Papa, qui suh anni 584 unem obiif, Romanam Ecclesiam
regerel, uti eorumdem auctor lestatur in I Timoih. 5, f . 15; Quoestionesautem anno circiter 500 ab excidio
Jerosolymitano, ex Quoest.quadragesima quarta Adversus Judmos, tametsi iion nemo sit qui huncannmn ab
adventu Christi numerari arbitretur. Jamvero Commentariorum scriptor credilur designatus ab Augustino i«
lib. 4, ad Bonifacium, cap. 4, ubi ililarii nomine sententiam profert, quae ad verbum in iisdem Commenlariis
sup. Rom. 5, f. 12, continelur : porro aulem cum ab Hilarii episcopi Pietavensis slilo et doctrina plurimum
dissideant iidem Commenlarii, non alins esse existimanlur quam Hilarii diaconi, qui Damaso Pontifice pariter
vivebat, illius nimiriim qui secta Luciferianus, patria Sardus dicitur. Hic nos, ut de Commentariorum auctore
nihil pronunliemus, juvat in subjectas Quaestionesobservare, manuscriptorum codicum eam a nobis depre-
hensam esse varietotem., quaeeflicere possit, ut jam demum revocelur, atque invalescat opinio Erasmi et
aliorum, qui priraum suspicabantur non unius hominis esse illud Queestionumopus, in quo eadem quae dicta
sunt iterari, et propositis litulis rursum traclari eamdem quasslionem; tum dissimile dicendi genus adbiberi;
nec ipsa conslanter eadem , sed plane contraria dogmala propugnari cemebant. Enimvero dtio sunt manu-
scriplorum codicum genera. Qtiidam centum viginti septem illas quaeprimo vulgataefuerimt, qurestionescom-
plectuntur : scilicel quadraginta septem ex Veteri Testamento, reliquas omnes e\ Novo Tesfamenlo inscri-
ptas ; nibilque ab editis differunt, nisi quod titulum huncce terlium , ex utroque mixiim , qui posterioribus
iriginta quaestionibus a lypographis praefixusfuit, nusquam habent. Hujus primi generis manuscripii duo sunt
in BibliothecaSorhonica , in Viclorina totidem , in Colbertina unus antiquior multo et ante annos circiler'
700 exaralus. Allei-ius generis manuscriplos non plus quam tres reperimus, unum Sorbonicum, alium Yicto-
rinuni, tertium Germanensem noslrum, qui licet ceiilum quinquaginia unam quoeslionescontineanl, scilicet
quinquaginla sex ex Veteri, et nonaginta quinque ex Novo Testamenlo, adeoque primi generis codicibus sint
viginti qnatuor quoestionibusauctiores, non lamen Jiabent tractatus plerosque, et eoncionesex islis primtHit
vulgalas : quodque ad rem facit, carent quadragesima quarla illa , Adversum Judeeos; el centesima decima
quinta, Adversum Mathemaiicos quaestione aliisque nonnullis, unde auclons oelas et pairia comperiri posse
credebalur. Ex hoc secundo manuscriptorum genereeruil Jacobus HaemeraUeram colleciionem quoestionum,
quaepost vulgalaestinl. Damus hic denique QuaestionumElenchura dupliceni, in quo mauuscripforum diver-
sifas uno conspeclu intelligittir. Quoeslionesquaecodicibus sive primi sive seiundi generis propriaesunt, slel-
liria designaudas curavimus. , .. i

ELfiNCBUS QUJESTIOHTUflff.

EX MANUSCRIPTIS CODICIBUS EX MANUSCBIPTIS CODICIBUS.

Primigeneris (a).
QU2ESTIONES TESTAHENTI.
VETERIS
I. Quidest Deus.
H. CurDeusmundumfecerit.
ffl. Quid opus e.rat per Moysen,et non ante, exordium
mundiet ordmemcreatune exponere.
IV. QuareLegemnon in primordiodedit.
V. utquid Abel sacriliciumacoeplatumest, et Cainrefu-
tatum.
VI.si LamechocciditCain,sictilputatur.
VII.Quaedeeemverha in tabulisdata suut, etc.
VUt.utquidMoysesdescendensde monte vultumsplendi-
dutnhabuit.
IX. Si omniaDeusbona fecit, quid est ut dicatad Koede
mundiset imrnundis: mdttclecum,ele.
X. CumDeusdicatquodquartaprogenicexiluriessenllilii
israelde -«gyplo,cur Moysosquinta, inquit, pi-ogeuie
exierunl.
XI. Si vin justi volunlasbona est, quare Isaac non Esau
quemvohil, sed laeobbenedkit quernnoluit.
XII. QuareAbrahamfideisuassignum circumcisionemac-
cepit.
(a) Hacserie contineiuuromnesquosstionesprimo vul-
gatee.
Seeundigeneris (a).
CXniChA EEVETEUI TESTAllEXTO
1. DeDeoet
* de hominislihero arbilrio.
2. AdversumeosquiiieganladDeumaliquidperlinere
3. CurDeusmundumfecerit.
4. Quidopus eral per Moysenposlea et non anle, exor-
diummundiet ordinemci'eattu'asexponere.
5. QuareLegemnouin primordiodedit.
6. litquidAbelsacriliciumacceptalumesf, Cainrepudia-
tum.
7. SiLamechocciditcain,sieul]mlafur.
8. Qua?clecemverba|ia tabulisdata suut.
9. UtquidMoysesdescendensde monle, etc.
•10.Si omniaDeusbona fecit, quid esl, etc.
11. CumDeusdicat ad Abraha.nde iiliisIsraelquodquarta
progenieexituri essenl, elc.
12. Si \iri justi voluntasbona esf, quid est ul Ksau,elc.
15. QuaralioneDav.dsatil, postquamDeus ab eorecessit,
chi-islumDominivocat.
l-_. QuareAbraiiamfideisuaesignuoi,elc.
15. Si judicium Dei juslum est, quai'e infanles in sodo-
mis, elc.
(a) Haeserie inter aliasconliaenturquaesliones postvul-
gatse. j
 2209 APPENDIX. Sfcif.
XHI.si judiciumDeijustum est, quare infantesin Sodomis 16. Quidesl ut Deus quijusfuspraedlcatur,etc.
cremati sunt. 17. CumjustumpraediceUex,conlra salomon,elC.
XTV.Quidest ut Deus,quijusms praedieatur,peccata pa- 18. Quareangelusqui in via volebatoccidereMoysen,etc.
trum filiisdicat reddi. 19. Quidest ut maledictosdicat qui, etc.
XV. cumjustum prasdieetLex, contra Salomon,Koli, ait, 20. Quaresaiil peceanspetit orari pro se, etc.
essejuslusmultum. volebat in via 21. SiAdanicorpusimmortalehabuit, elc.
XVI.Quareangelus,qui Moysenoccidere, 22. Quidest quod dicitur, panem, etc.
circumcisione infantisplacatus est. 25. Quidsit ad imaginemetsimilitudinemDei, elc.
XVH.Quidest ut maledictosdieat, qui non reliquerint se- 24. Quidest ut dicat salomon,Juslifica, elc.
meninisrael. 23. Anex traduce sint animas.
XVIII.QuareSaiilpeccanspetiit orari pro se, et impelrare 28. Quidestut vir imagoDeisit, etc.
_ .nOnpotuit; Davidauteme conlra. an 27. DtquidJosephadjuratfiliosIsrael, etc.
XIX.si Adamcorpusimmortalehabuit, mortale. 28. De Elisaso,an id quoddure petiit, elc.
XX.Cuid est quod dicitur,panem Attgelorummanducavil 29. AnpythonissaSamuelexcifaverit.
hotno: cumAngelinon egeant cibo. 50. Quidcontradicendumhis gui mundtimaeternumdicunt.
XXI.Quidsit ad imaginemet similitudinem fecisseho- 51. Quareoctavodie circumcidimandatumest.
Dei
minem, et an mulier imagoDei. 52. In Proverbiisait, Juslussui accusatorest, etc.
XXU.Quid est ut dicat salomon,Juslifica aniinam luam 55. Ancummuliere natura serpens locutussit, etc,
anteobititmtuum,etc. 54. Legimusapud Salomonem, Diveset pauper, elo.
XXIII.Anex traducesint animie,sicut corpora. 55. salomon,Anni,iuquit, impiorumtnmuentwr,elc.
xxrv. Quidest ut vir imagoDeisit, et non mulier. 56. "*
Apudsalomonem,Deusmortemnonfecii, etc.
XXV.TJtquidJosephadjuratiilioslsrael,uttollerent cineres 57. Cur Deus dixit, Kon permanebit.spiritus meusit
ejus de JEgyplo. hotninibusislis, quia sunt caro, el erunt aiiniillorun
XXVl.D9Elisseo,anidquoddurepeliit abElia,consecutussit. * cenlumviginti. ^
XXVII.AnPythonissaSamuelexcilaverit. 58. QuidcontineatbenedictioJacob,quamdedit.
XXVin.Quidcontradicendum his sit, qui mundumaeternum 59. Cur * angelusMoysiet in igne et in rubo apparuil.
dicunt. 40. Nonfiiit aliud signum,quod fieret a Moysepalam
XXIX.Quareoctavodie circumcidimandatumest. * Pharaoni,nisi serpens.
XXX.In proverhiisait, Justussui accusatorest : quomodo 41. Quidesl quodin Psalmo,nomines,inquit, etjumenta
juslus, si peccator? salvosfacks. Eiad Jonam,i\'onparcam,ait, civitati,
XXXI.Ancum muliere serpens natura locutus sit, an ab in qua habitantcentumviginlimilliahominumet pe-
actudictusserpens au diabolus. * cora mulla, etc.
XXXII.Legimusapud salomonem, Diveset pauper obvia- 42. SiAdamfaefusa Deoet animatusspiritumsanetum
venmlsibi,fecitautem ambosDeus. Quomodoergo non accepit(a).
est personarumaeceptioapud Deum. 43. Sianima quaspeccatipsa morietur,quidest ul incausa
xxxifi. Saiomon,anni, inquit, impiorum minuentur: cum charmi trigintasex viri occisisunt.
videamusimpiosaliquantoslongaevos. 44. Quidesi ut missamorsin Jacobveneritin Israel.
xxxiv. Apudsaldmonem,neus morlemnon fecit : et alio 45. ? in sole, inquit, posuit tabemacultimsuum, id est
loco, Bonael mala, vitaet mors a Deosnnl. corpussuumin quo habilavitchristus, qui a Tilalo
XXXV.Qua rationeDavidsaiil, postquamDeusab eo re- flagellis ceesusest: quomodoergodicilurin Psalmo
eessit,chrislumDominivocat, elc. de Cliristo,j^lageUum nonappropinqitabii
tabemacuto
XKXVl.Siaihmaquas peccatiisa.moiielur, quid est ut iu tuo.
causaCharmitrigintaviri occisisunt. 46. ** CurAdamin mundopositusmandatumaccepit.
Xxxvn. Quidest ut missamorsin Jacobveneritin israel. 47. VeiusLex Deum;urasse allegat, -salvatorauiem ju-
XXXViU. si equusetniulusnonhabenl inlellectum,quanto * rare prohibuit: quomodonon destruxit velera.
magtslerra? quidergo estut dicalur terra benedicere 48. Curin Legeeliam ipsi Aarondictumest ut pro pec-
Dominum. catis suis holocaustaofferret,cum dicalDavid,Pro
Xxxrx. Quidest quod legitur in Salomone,spesest in te- , deiktis holocaust:.mnonpostulasti,etc.
*
nebris.Meliorestcanisvivusleonemortno. 49. CurSalomonSpirilumsapientieshabmt, cum vitara
XL.Quidest quoddicitpropheta,Lmtaresleritis, qumnon * mundamnonhabuit.
paris, etc. 50. m Tobia,opera nei revelareet confiterihonorificutn
XLI.Anspiritusqui super aquas ferebatur, Spiritus san- est : Sahator autem opus Dei lacieus, mlli, ait,
clus intelhgatur. * dixeris.
XLH.C * ur angelusMoysiet in igne et in rubo apparuit. 51. Utquid circumcisioet praecepladala sunt populo,
XUJI. CumAlirahamprohibilussilfiliumsuumimmolare; quasprius non eranlpneque nuac in aucloritateha-
cur
* Jephte filiamimmolarenon prohibelur? bentur.
XLIV. AdversumJudaeos. 52. Quidest ut dieaturierra iienedieereDominum,etc.
*
XLv. Quomodo homoad imaginemDei factus sit, et an 55. Quid est quod legitur in Salomone,spes est in tene-
mulier
* quoque. * brk, etc.
XLVi. utrum samuel fueril de filiisAaron,et uimm sa- 51. In Sapienlia,Qui creavit',inquil, orbemex maleria
eerdos.
* invisa.Etcontra quia ex uihilofactisunms.
XLVII. Dehoc quod in Isaia legitur : Et apprehendent 53. est
Quid quod dicit propheta.Lmtareslerilis, qum non
septemmtdkres, ete. paris, etc.-
? QUJJSTIOKES KOVI TESTAW;KTI. 56. An spiritus,qui super aquas-ferebalurSpiritussanctus
XLVffl.Deusperfectioest: quid ergo opus fuit cluisto ut intelligaiur.
uasceretur. CAPITDLA DEKOVO TESTAMEKTO.
XUX.Cursalvatorhaptizatussit. 1. Deus perfectioest :-qmd ergo opusfuit Christout na-
L. SiideoSalvatorfjaptizatusestutexemplo esset, quare sceretur.
non ita et in circumcisione. 2. Siunus Deusest, cur in tribus spes salulis, et quarr
IX Quomodo iutelligatur:spirUussanctussupervenktinte. * priusnon est Trmilaspraedicata.
LII. Si de Spiritu sanctonatus est Chrislus, cur dicltmi 5. cur factaet dictaDominieaquatuorlibris, et a qua-
sapientiamdificavitsibi domtmi. * tuor Evangelistisscripta.
USLQuidest ut vra calend. januar. Salvatornatus dicalur. 4. * QuisordoquatuorEvangeliorum.
LB7.Si ex semine DavidChristuslAliusDeifactus,id est
iest, 5. QuareMatthaeusscribii: LibergenerationisJesuchri-'
jam natus est, quare cum baptizaturaudit:Filiustneus * sli filii David; cum prior sit Abraham.
es lu, egohodiegenuite. 6. Quid esl ut generationes in tres partes divideret
LV.Quidcausasiuit iit vm cal. april. crucifigise permitte- Matthaeus. '
rel Lomums. *
7. Quaxecum quadragintauna sint generaliones,Evan-
LTI. Quarein Matthaeo pater Joseph Jacob scribilur, et in gelisla quadragiutaduas numerassevidelur.
Luca,Heli, elc. 8. Quidest ut cumconstel a Davidad transniigratioiiem
LVIt.Qmdest ut cum in Malachiascripluriisit, Ecce ego Babylonisoclodecimesse geuerationes,Evangelista
mtttojngelummeum; Marcusdicat in isaia. quafuordecimdicat.
tVUT.Quaratione negat Joamieschrislum se nossoante 9. cur Salvatorbaptizatussit.
baptismum,cumprobet anle eumnosse. 10. Siideosalvatorbaptizatusest ut exemploesset, quare
UX. SiBaptismuscoelestemysteriumest, cur Kieodemo ait nonita et in circumcisioMe.
Dominus,si terreslria dixi vobis,elc.
tX. Si Lexet Prophetasusque ad Joannem,quare Salvator (a) Hseequaestiodiversaest a cxxm quaest. Mss. primj
! adsaeerdotesroittitofferrimunera, seneris. . ...__. •
 '
ofcil , , ELENCHU8 QUJSSTIONUM. 2Sia
i
LXI.Quidesl ul Judaoisdiseipulosacousanlihus Dominus 11. jsi ex semineDavidchristusFiliusDeifaetus,id estjam
David exemplumproierrel, per quod videntur simul * natus esi, quare cum haptizaturaudit: Filius meus
cum Davidrei (ieri. estu, egohodiegenuite.
LXII.Quidesf ul occisisfiliisLice,Rachelfilios suos plan- 12, Side Spiriiu sancto nalus est Christus,eur dictumest,
gere dicalur. sapknlia mdificavitsibi domum.
LXIU.Qua ratioue Magiper stellam Ghrislumregem Ju- 15. Quomodoiiiielligatrir,spiritussanctugsupervenklinte.
dscorumnaluminicllcxerunl. 14. Quidest ut vm calend.jamiar. Salvatoraatus dicatur.
LXtV.Quomodoprobaiur,posLtres dies et noctes resur- 1_>.Quid eausa.fuit utjvni calend. apul. crucifigise per-
millerel Dominqs.
) rexisse Salvatorem.
ixv. si uno ove Evangelislaelocuti sunt, cur tres sexta 16. Quare in Matthaeo pater Joseph Jacob scr&itur, et in
hora, el Marcustertia dixerit passumDommum. '* Luca Heh, etc. |
j 17. Salvalor quadragmtadiebus jejunavitetpost
LXVl.Marcusdicmoniadixil cognovisSeDominum,Aposto- Ltquid
ea
lusvero, Siinleltexissent,ait, ete. * Cur esuriit. ]
cruce Bomimis d ical, puier, ignosce 18. | baptismus Joannis cessavil.
^; LXVII. Quicleslutin *
illis : non enim scewtf,clc. si enim nesbiiitit,' quid- 19. QuareLexusque ad .loannem,cum Aposlolusdicat
. iguoscilur? Leginos snbjeetosessedebere.
LXVIU. orandumpro inimicisdoeenmr,quare animseoeci- 20. SipraedicanteJoanneLex cessa.il, quomodoSalvator,
sorumviudicarise pelaul. non veni, ait, solvereLegem,etc.
LXIX.Sipra3(licante JoamieLex cessavil,quomodosalvator, 21. SiLex et Prophetaeusque ad Joaimem,quare Salvator
Non vcni, ail, sulvere legem, sed adimplere. ad sacerdotesmillil, elc. >
*
LXX.* Dominuscerte inimieosnosesse vultdiabolo; - quare 22. Quomodo non evacuaia Lex est, quando sabhatum
ergo, Eslo,iiiquit, consentiens adversario'. * solutumest. ] .
LXXI.Jaeobappellatus est homovidens Deum; quomodo, 25. CurSalvatordiscipufossuosfiliostonitruiappellavit.
Deumnemovidit unguam. 24. CurKicodemoait Dommus,Si terreimdixi vobk, etc.
LXXlf.'Quidest qttoddieilurin Apocalypsi,rade et accipe 23. Quid est ut JudaeisdiscipulosaccusautibusDommusDa-
librum, et devoraillum, etc. ad Mariam \id exemplumproierret, ele..
LXXIII.Quidesl quoddicit bimeon matrem Do- 26. Quaralione Magiper slellamChristumregem Judaeo-
mini, Posilusesthic in ruinam, elc. rum natumiatellexerimt.
LXXIV.Quidsibivult ut Isaiasdicalde Christo,Quipecca- 27. Quid eslut oceisisjfiliis lias, Bacheliiliossuosplangere
tum non fecit : et Aposlolus,Pro nobis peccatumfecit. * dicatur. ,
LXXV.CurSal.atorpro se laaium et pro petro didrachma 28. Cur postbaptismumaecessitad Salvatoremtentator
solvit. * dicens, si FiliusDeies, ete.
LXXVI.to Evangelio,Lex, ait, per movsendala est; gratia 29. Cursalvatorlerilalori ' non aliter, quamexemplisLe»
elveritas per christum. An antea veritas non 'erat? 50. gisest resLifit.
Ergo nec Lex. dieiturin Quid ut cumin Malachiascriptumsit, Ecceegomitto
LXXVH. Quidesl quod Marco,mtrans in domum Angelummemn; "iiarcusdicalin Isaia.
neminem volmtscire, et nonpotuitiaiere. 31. QuarationenegatiJoarniesChristumsenosseanle ba-
*
IXXVIII. Legilurin Joanue quod cum negaret se Jesus 52. * plismum,cumprobet ante euni nosse.
aseendissead diem ieslum, asceuiUL tamen. QuomodoDeum.nemo vidit unquam,cum Filius di-
cat videriPalremcum
LXXIX.Si proprio arbilrio vi.imus, quare Sahalor dixit, 55. * Cur Sal\ator mulieri ipse videlur.
Kemovemtad me, nisi Paler attraxerit eum. alienigenae,id est Chananea;,
iniliomisericordiamdenegabat,non itemGemurioni
S,XXX.Certe aui filiusDei quisque est, aut diaboli;quid
ergonaseimurrequirendum csi. aliemgenffi,etc.
1.XXM.Apostolusait, Kos natura Jitdmi : de Judaeisergo 54. Quomodo probaturpost tres dieset noctesresurrexisss
nasoiJudaeososlendil,nonde prosclylis,etc. Salvatorem.
I.XXXII.pagani elementissubjecti sunf, quare ergo dicat 55. Curtres E.angelistsesexfahora,etMarcus tertia dixe-
Aposlolus,Bramus sub elemcntis,efc. rit passumDominum.
LXXXIU. Si per chrislum salus et vera cognitio, cm- non 56. Quid ul in cruce Dommusdicat, Paier, ignosceU-
esl
anle venit, etc. lis, ete. I
ixxxiv. Quareluna, cursum in rationePasebffi custodien- 57. Marcusdaemonia'cognovissedixit Dominum: Aposto-
tes, reprehendimusPaganos,quia dics lunareset mo- lus vero de prmcipibus sajculi, Si cognovksent,
tum cusLodianl. ail, etc. i
LXXXV.Quidesl ut cuma Davidsint usque ad transmigratio- 58. Orandum pro inimieisdocemur: quare amniseocciso-
nemBahylonisseptemdecim generationes; evan- * rum vindieai-i se pelant.
gelistadical quatuordecim. 59. Quidesl, Propter quoddonavitilli nomen,etc, com
tXXXVI.Quidesl quod probetmalremDominiesse detribu 40. imperfectus-\idealur,quiper opera sua augetur.
David. InEvangelio,Lex, ail, per Moysendata est, gratiaet
ixxxvn. Siunus esi Deus, cur in tribus spes salulisest. verilasper chiistum.Ananteaveritasnon erat, elc.
*
LXXXVill.Si majorgratiaiu Kovoest Testameuto,curin 41. Quidest quodlegilur in iuarco,intrans in domumvo-
Veterisedens videlift-Domiuuset siansin Kovo. " luitneminemscire, etnon potuit latere.
LXXXlx.Quomodo accipiendumquodsalvalor dicitde Spi- 42.^ CurJoannesad Dominum,TUes qui venturuses, an
ritu sauclo,quod veuiens arguet muudum,etc. * aliumexspectmmts?
XC. Si salanasdiabolusest, quare dicit Judaeis,De patre 45. Quidest ut Salyaforaliosverbo, caeeumautemfacto
diabolonali eslis,etc. ~ Julode sputociiraret.
XCI.Adversusphotimimqui dicitChristumante Mariam11011 44. Quid esl ut Lazarumresuscitaturus fleret; aut lo-
esse. * cumUbiposituserat, quasiignarusquaereret.
XCII.Quomodoinlelligatur quod dicit Dominus, Pacetn 43. Quidest, ut Herodemmortuum legamus; infra au-
meamdo vobu, etc. tem, et post multosannos HerodemJoannemocci-
XCHI.AnAposloliSpiritumsanclum hahuerunt prassenle disse. !
Dominoin carne. 46. Quid esl quod prpbet malrem Dominiesse de tnbu
XCIV.Si Judas scariothesante passionemDominicrepuit 47. Siarliitrio David.
pendens. sit observatioPeniecosles. proprio vivimus,cur Salvatordixit, Kemo
XCV.rjnde orta * venitctdmeniii Paterattraxeril eum.
XCVI.SiPaschairansilus interpreietur. 48. cur Apostolusomnibusomniase faetunidieit, quod
Xcvn. AdversusArium. factunividetur^adulaloris el hypoeritee.
XCTIII.Sisaianasdiabolusest, quare salvatordieitJudaeis, 49. Quid quod est diciturIn Apoealypsi,rade et accipeli-
De patre diaboloestis. * et
brum, devora, etc.
XCIX. Q uidsit, Tentalio vosuon apprehendatnisi humana. 50. Quidest ut Apostolusfaclumsalvatoremdieatex se-
C. * Deeo quodlegiturinEvangelioMatlhaei, confileorlibi, * mineDavid. I
Pater, elc. 51. Quidest quoddieitApostolusad GaJalas,Estotemcut
CI**DejaelantiaRomanorumlevitarmn. * ego,quia egosicutvos.
CII. *ContraKovatianos, qui posnitenliamsalutaremnegant. 52. Quomodo ifcerisumus arbitrh ac volimtatis,cmndi-
Cin. cumconstetDeumin Leviticode sacrificiisofferendis cat Apostolus: CaroconcupkcUadversus spirilum;
mandasse, cur alibinegal et respuif. et spirilits adversus
' camem,ut nonqumvutiisea fa-
*
CIV. UlquidDominusgladiumpararijussit, et posl prohi- ciatk.
*
55. Quarationesapienliacarnisinimicaest Deo,ete.
buit pereutere.
CY.-f Quomodopropheliaquadret cumEvangelio°de obscu- 54. Quid est quod dieit Simeo{iad Maiiammatrea Do-
, ratione soiis,etc. mini, positusist hicin ruinatn,etc.
 '
22i5 APPENDIS. 2214
* DeJob.
cvi. * Quomodo inleJIigendasunt quaeleguntur m Genesi CXVIH. *
de opere sex dierum. y CX1X. * DeTobia.
*
CVll. ' Deordinediei etnoctis,,u£fasitprior. CXX.* De jejuiiio.
C\ul. * Delinguahebraica,iwdenomenaccepit. cxxi. DePaschate,quamlaudabiliset gloriosasit sole-
CIX. De Melcliisedech,quomodoAbrahamobenedixe- cxxu. mnitas.
* Deeo
rit, elc. quodlegiturapud-Evangelium, m principio
*
CX. *De psalmopWmo. erat* Ferbuni.
CXl. *De psalmovigesimotertio. CXXUI. * rjlruniAdamspiritumsanctumhabuerit.
CXII.* Depsamioquinquagesimo. CXXIV. Quomodoideln opus differtsecundumpersonas
CXUJ. CurEiliusDeimissussit, et nonalius. . sivein
* laudemsive in condemnalionem.
CXIv'.%* Adversuspaganos. CXXV. Contra Eusebium,utrum Spirilussanctus scivit
*
CXV. De falo. mysterium nativitali<.
Dominicae.
*
CXVI.'* DePaschateunde diclumsit, et quomodomystiee cxxvi. De eo qui fidempercepit, quid plus habeat ad
celehreturper sanguinem. gratiam consequendam.
* DeAdam
cxvu. De Aliraham et ejus fide. cxxvu. erEva.
*
53. * Quidesl quodJoannes dicit ad Christum,TUes qui 75. Quidest ul David,Euge, in maloaccipil,salvalorin
veniurnses, an alium exspeclamus?an dubitans bonoponit.
dixerit. 74. Quidsit,
* Tentatiovosnon apprehendatnisihumana.
56. Quidsibi vullul isaiasdicatde christo, Qui peccatum 75. Quomodo Lex sancla et jusla el bona,siquidemiram
non fecit; et Apostclus,Qui pro nobis peccatum operalur.
* Si
fecit.est 76. dura mandata propter difiideiiliamaeceperant
*
57. Quid quod AposlolusdicitGalalis,Mirorquod sic Judaa,quid est ut eorum_.posleri iisdem astrhige-
iam cilo transferiminiab eo qui rocavitvos in gra- renlur. i
nonesl 77. * Sahalor dicit, Kon
* iiamin aliud Evangelium, qned aiiud, elc. -pro mundo rogo : quid ergo
58; QuareAposlolusdicit, omite peccatamqttod feccrit Joamies ait, eum advocatumesse pro miiverso
homoexlra corpusest; qui avtemfornicatur,incor- * mundo.
pus suum peccat: cumpeeeare i_icorpus suum vi- 78. Quomodo regni christinon erit finis,cum Apostolus
deantur,qui sihiviminferunl. dical,cum tradiderit regnumDeo efpatri.
59. Cur Safvatorpro se tautum et pro Petro didrachma 79. Si per chrislum salus et vera cognitio,cur nonante
* solvit. * venit, elc.
60. CurApostoluspaulusreprehendat Petrum quodcir- 80. CurAposlolusad Galatasait, Deus unus est : quasi
eumeisionemdaret, cumet ipse Timotheumcircum- * unumDeumnegarent.
cidil. 81. Cumsalvatordixeril: poflqnamresurrexero,prmce-
"
61. QuemspirilumApostolussalvandumasserit cumdi- damvos_in Galilmam,ibi me videbitis; quid esl ut
cil, tradi hujttsmodihominemsatanmin interiium 82. * in\ enialurversus.lcrusalem.
carnk, vt spiritus, etc. QuomodoApostolusconLrisfandum vetat, cum lpse
62. * rjuare Salvatororat et ait, Kefiat fuga vesira hieme contrislandumse, si Epaphrodilusohiisset, de-
velsabbato: cumtempusperseculionishujusdifferri
85. * claral. aliossibi oblatos
nonpossit. Apostoli sanarunl; quidest ul pro-
63. CerteautfiiiusDeiquisqueest, aut diaboli: quid ergo priisinfirmismedelamnou dederint.
nascimurrequirendum esl. 84. Liide origoPenlecosles.
64. Aposlolus ait, Kosnalttra JudaA. D e Judceisergo nasci 83. Jacob appellaUisest homo -udens Deum: quomodo
* Judasosostendit,nonde proselyiis,eic. Deumuemo.iditunquam.
63. Quid est quod Apostolusdicat, Kemopotest dicere 86. Quareluna?cursum in ralione Paschaeeuslodientes,
DominvmDeum nisiin spirilu sanclo; cum Pho- reprehendimusraganos, quia lunares dies cuslo-
linus,Marcion,Mamchaeus, meretriees et spurcidi- diaut.
* cant. 87. Quidest quodSalvatordicitde Spiritu sancto,quodve-
66. Siin Legenemojustificalur,ulquid malediclusest, niens arguet mundum,elc.
tjui nonimplevitLegem. 83. Sisalanasdiabohisest, quare dicit Judaeis,De Palre
*
67. Siin Chrisloomriesthesami sapienliaeelfscientia.; diaboloestis.
quomodode die elhorajudicii dicitse nescire. 89. Quomodo inlelligilurquoddicilDominus,Pacemmeain
68. Paganielementissubjectisunl; quare ergo dicat Apo- do vobis.
stolus,.EraniMS sub ekmentk, etc. 90. An q.osiolispiritumsanouimhabuerunt pracsenteDo-
*
69. Salvatorait, Quinon reliqueritomnia,etc, non po- minoin carne.
\ iest meusesse discipulus :>cum ex Evangeliodisci- 91. Si
* PasdiairansilusmLerpretelur.
II pulus Jesu fueril JoseDhab Arimathiahomo di- 92. DeacferniialeEilii.
* ves, elc. 95. Adver&us Photinum,etc.
'70. <_uidest ut Salvatordicat Mariae,Kolime tange- 94. Advereus * Aiium. i
* re, etc., cumlegaturab aliismulieribuslactus. 93. De Spiritusuncto(a). i
71. Quidest, Quianteme fueruiit,furessuni,elc., quod
* videturProphelaspuliare.
72, Apostolus dicitChristumproomnibusmortuumesse : (a) SicElenehuscolleotionipraihus in M
at ipse Doniinus a itse dareanimam suamredemptio- hujusnonagesimaequintaequaestionis locoe:
nempro mullis. nvmidialogumadversusLuciferianos.,

/^ •*-, ^ :

Ex veteri xestamenlo.
QMZSTIO PRIMA. — Quid esl Deus? lentia a senlenlia in judicando quid sit Dens. Qufe
Hoc est quod nulla atlingit opinio. PIus est enim enim supra omnia esl, necessecsL ut omnitim mentes
quam.quidquid dici potcril aul cogitari. Sed dicamus excedat. ffomines enint quantum possunl aciem men~
aliquid, qnod licet impar sit, lamen ex aliqua conve- lis exiendere, aspiciunt quid Deus sit, opinione non
niat ratione his quaeDeo digna videnlur. Kam una- definitione. Angeli aulem qui superiores hominibus
quaequenalura pro capacitatesui suspicatur deDeo, ut sunt, quia plus de Deo aliquid sentiunl, non est du-
-"uantum natura distat a natura, tantum disfet sen- bium; Archangeli vero eo ipso ampiius; CheruJjiii.
eBjti QU^STIONES EX VETERI tESTAMENTO. < 22i6
aulem el Seraphim, quae polentiaejuxla Deum com- esse nostra vim veneni ferre non possifnt; maium dicant
dicuntur, raajora de Deo senlimit, non tamen eliam ignem aut aquaiqj et ferrum vel plumbum,
prehenduni penitus quidFilium Deus sit. Quia nemo novit quia multum ab auro disliit.jnalum dicatur. Ad com-
Pairem nisi Filius, uec quis novit nisi Pater parationem enim lucis teneliras condemnani, cum
(Matih. xi, 27). Jgiiur Beus est,lux sicui hominibus yi- scianl pro Joco suo necessarias esse, sicut plumbum
deiur, spirilus natura simplex, inaccessibilis, in- aut leslam. Nam uliqiie requiem danVpost Jahorem.
visihilis, inn-slimabilis, infinitus, perfeelus, nullius Igitur omnis qui colludtatur in miindo, sie-eniti debet,
csoiis, ...ternus, immortalis omnimodo, a quo omnia ne in re aspera victns abscedal, ef fiat reus, vix aut
uiifium consecuia suni, venerandus, diligendus, me- . tarde se reparans, et iprle inler heecproveniat exitus,
luendus, eUra qnem nihil esl, imo in quo sunl omnia et exeat hinc cum peccato. Qui eniin omni virtuie re-
nuii-nue'sunl sursum et deorsum, summa el ima; niiitur, si elisus forieifueril, quasi vir cadit, nee sue-
censet ei quisquam, sed hortain quodam animum ejus
«mnipolens, omnitenens, vere in omiiibus dives,
<mianihil esl quod ejus non sit-, bonus, justus, mise- reparal. Videt enim eum propositum habuisse vin-
ivcors : bonus, quia fecit exislere quae non eranl; cendi, et sperat lalein posse proficere ad vicloriam,
juslus, quin quaecumque fecil ul proiicerenl, proprio quem non sine fatigaiione sui hostis elisil. Qui enirn
iibertatis arbilrio dimissa sunt; quia lamen non tam facile vincitiir, non habet animum resistendi; nec
perfecia sunt ul labi non possint, semina his legis vincilur, sed consentif. Hic acerbius peccat. Hujus-
inesse decrevit naturaliter, addens auxilium manife- modi vix'ad veniam admitlendus est, qui volum ha-
slatae legis, ul auctorilas ejus perfecta esset homini- bet delinquendi. Quijenim id meditatur i.e peccet,
bus : misericors vero, quia peecantibus non facile etiam si peccavorit, non aspere peccat. Diligeniiori-
reddil, sed suslinet ul conversis ignoscal. Est et seve- busenim aliquando minoia peccata subrepunt.Quanto
rus ut lerrore quoeab eo bene condila sunt conser- aulem minora sunt, ianio subtiliora ; et dum conle-
veiitur, ne negligentia parerel vilae praeeipifium. Et nmunlur, non vitantur. Majora enim ionge apparent.
ne quod admirabilius esi preelermittamus, lanla est Ac per hoc qui in majoribus peeeat, volnntalis ejus
eius clemenlia, ul eontumelias passus ab bis quos fe- est crimen. Sane quoniam superius peccala ex sensi-
cit sufferal, et prior voeet eos ad pacem. Numquid bus oriuni capere diximus, dum contra legis impe-
non ma.oris virluiis hoc est, quam condidisse crea- rium vet ralionem, aliquid aspicinms aul audmius, id
turam''In quo si permanerel nimiabonilas ejus.obesset est, si solem videntes adorandum eum pulemus pro-
crealurae. Unde aliquando diligi, aliquando timeri se pter pulchriludinem ejus, lune male videmus : quia ad
vult ne aberrantes ab eo depereant. Hinc est unde, ne injuriam periinet Creatoris communis, ul quod illi
sed ad soli debitum est, deputetur creaiuroe. Quippe cum ab
patienlia ejus non utique ad damnum ipsms, ait: Tacui; eo prohibitum sit per^legem. Aul cum corpora bene
nosirum omnino contemnenda putaretur,
mmquid semper lacebo (Isai. xxn, U )? Ilaque Deus composita et decora videmus, aul aliquid proximi, si
bonus, et omnia quenfccit bona sunl. Unde ergo ma- concupiscamiis, et aliler ea aspiciamus, quam mandat
lum' Nihil est malum nisi praevaricalioboni, dum aut Jex f tnne facimus pjeccalum quod vocatur malum.-
inconcessa preesumuntur, aut concessa inordinale Sed forle dicatur, Nilril igitur formosum debuit fieri,
fiunl • ut alibi mandaium, alibi peccaium fiat. Ut ne nos peccaremus, ut tutela nostra ex aliorum de-
quando quod in uxorc concessum est, fil in meretnce; formilate constaret. Quod si esset, nec ferrum csset,
et quod Deo olTerendum erat, alienum offertur diabolo : et ne de eo fierent homicidia. Neque lucerua in usu es-
cum quis non tollit suum, sed ; et cum prae- set, ne fures lumine ejus ad effringendum uterenlur,
varicaior occidi debeal, occiditur imiocens. Nnlla lgt- ut quodmagnopere omnibus uiile est, deesset propler
tur nafura probafur maluni.'Volunfas aufem esl acci- quorumdam vaniloquia. Cum consiet nos semper
dens naturas, concepta ex causis, quaemale moventur, omnia aspicere, nec tamen semper omnia concupi-
dum excedit modum, ul illa geral quee naturaesuoe scere; quia non ilforum vitinm, sed noslrum est cum
iion sunt. Causeeautem praevaricationis oriunlur ex sumus negligentes : quod constat ex intervallo creari,
sensibus, quando aliquid male videmus aut audimus. quia non sumtts quod Deus est. Sic autem male au-
Ouem errorem liaecres facit, quia homo non est Deus, dimus, si audientes jidola deos esse, consentiamus,
qui solu^ errare non potest. Natura igilur bominum aut simrpiacanlaniihusauremaccommodeiims. Turic
proprio arbilrio remissa et dimissa est, ul possit fa- autem bene audimus, si audientes de Deo quod
cere quod vuft: ut si bonum naturoe suoe exercitio unus sil, oblectemur. Si quis autem conlra legem
si autem infirmet vigorem aliquid audiens asseritiat, peccai: et hoc eril niale
melioret, honorabilior sit; habealur
suum, contumelia dignus hujusmodi. Facit audire. |
con- —
enim quod contra se sit. Non est minimum quod II. Cur Deus mundum fecerit?
cessum est homini, ut cum recla sequilur, gaudeatin Fecit, quia est opifex ; aut negetur, si non est. Sed
sese per id quod opere suo videt se meliorem : aut esse, ipsa opera manifestant. Fecil crgo ut i ssei qtiod
certe imputet sibi, qui cum potuit, non dedit operam ante non erat, quia sine dubio melius esl esse, quam
ut melioraret se bonis. Si autem homo potesiatis suae non esse. Si dicatur,, Numquid inane fuii aliquid ubi
non esset. subjeelus fuerai necessiiati, ut neque boni faceret, aul quid prius eral ubi fecit? Hoc Yas ele-
operis baberelgloriam, neque mali poenam, sed iuis- clionis paucis absolvil. Ait enim cum de Deo esset
set unum ex pecoribus. Quoniam ergo ad ulrumque sermo, In ipso vivimuset movemur, el sunms (Act.
fecti sumus possibiles, ut per negligentiam delinqua- xvn, 28): hoc est, opinia in Deo, quia ubique esi, et
jnus, si quod bene audire et videre debemus, male, anle omnia solus ac aeternus, iuvisibilis omni crea-
id est, cxlra normam * et ralionem audiamus; per vi- lurifi. El ne mysterium praelermisisse videamur, aut
cilaniiam attiem nalnrae bonum cuslodiamus: et cauti poiius ignorasse cnr Imundtisfacius sit; dicimus dia-
esse semper non possunms, quia, sicut dixi, ad boli apostasiam multos augelos. id est spirimales po-
ulrumquc facli stimus possibiles; si peceamus, non tentias, secum in prlcvaricationeni traxisse, dum vo-:
iam condemnanmr, nisi iterum deJinquamus,jam quasi Juit sibi regnum impia preesumptione defendere
eroditores. Qui enim semel peccaveril, reparare se quod propheia Isaias significat, dicens, Quomodoce-
itebet ne denuo peccet, ne par sit ei qui se vicerat, cidisli de cmlo, Lucifer, qui mane oriebaris (Isai. xiv,
ul tierum si non peccet, jam superior haheatur. Quia 12) ? id esl, qui caetcrislucidior apparebas. Erat cnim
seiiit'1elisus bis ti iumphabit. Haeejusiilia est, utquia quasi princeps multorum, inter quos clarior erat, et
.coiluctatio est in mnndo, qui propensior ad peecan- cum quorum societate ad impium descendil certa-
,dum est, in non peccando corouetur. Nihil ergo in nien. Videns enim infra se multas spirituales puten-
Dei opere nialum esl. At si a quibusdam mala quae- tias; quippe cum inparadiso Dei praastantior essefco-
<damdieanlur, ul venenum, aut tenebrae, quia coipora gnitione myslerii1 eoelesiis, ipsa elatione inflatus,
* I
.* Mss.jnaturam. MSS. secundi generis, nec.'
 mi AFPENDTX. 22f8
deus : liac scilicet ralione, qua etiam in qua li38cgesserint nescientes. Quomodo enim reus
" voluit dicivila
pra-senti exemplum ejus quosdam imitalos vide- bonumconstituilur, qui nescil quid fecerii? Iia et diaholus si
mus, qui coniemplalione aggrcgatorum circa se mili- non facitnescit, nescil?quare condemnandus censetur, qul
tum .ciali,salellilibus in bac refomilem conspirationis quod Imo, si posset fieri, laudandus
. prajbentibus,imperium sibi vindicare voluerunt. Hinc erat, quia facit quod non novit. Nos autem jure rei
csl unde Deus,ut ejus praesumptionemrionpotestale, eonstituimur, quia ilhid non facimus quod scimus
sed ralione destruerel, maleriam condidil, quaeesset debere nos faccre, vel quia illud lacimus * quod sci-
rerum confusio, ex qua faceret mundum. Distincta " mus debere nos non faeere. Sed quia per omncm
enim, quae simul confusa erant, hunc praesiiterunt Scripfuram reum diabolum constilui videmus , et
quem videmus ornatum. Discretis mundus enim ab invicem propterca geliennam illi paratam legimus, lcgibus
suhstanliis , facta compaginalione vocatur; illum damnandum scimus : quia cum sciret ef pos-
quia unaquaequeres ab allera-segregaia ad mundum set facere bonum, fecit malum. Nec enim Deus
apparuit: ut hic bom»"posifus,etcreatus exunius supernis qui juslus est, damnarei eum, quia bonum non fe~
et infernis, idjjstre^coelesiibus lerrenis, Dei eeraf, quod nescieral ; sed quia inalum feceral,
dominiumr^ron tantum voce, sed et imagine, qua quod sciveral. Manifestaiumitaque pulo, nullam na-
unus-at)uno Deo faelus est, ex quo caeteri orientur, luram debere dici malum ; quia omne malum, sicut
ldeo enim unus unum fecit, ut doceretab claruit, ex volunlate fit, quaeper sensus accidit na-
"^JsTenderet.
uno omnia esse, acper hoc unum esse Deum, ulsu- turae.
perior crcalura ad coufusionem suam in homine di- 111.— Quid opus eral per Moysen postea, et non
sceret, qui de terra condilus esl, verilatem. Ex eo ante, exordium niundi et ordinem creaturae expo-
diabolusinimieusexsiitithominis. Praeviditenim quia nere.
ad accusalionem ejus faclus esl homo : unde subtili- Prius describi non debuit, quia adbuc ex liac causa
tate sua id egit, ut in eamdem illum praevaricationem error tanlus non erat in bominibus. At uhi jam error s
iri quam ipse ruit, induceiet, ut accusatorem suum creverat generi iiumano, ita ut eiiam filii Israel con-
participem suaedamnalionis efflcerel. Ex transgres- tra hanc expositionem in iEgypto tradi audirent a
sione enim deilatem illi spopondit, ad quam ipse dum philosophisjEgypiiorum, a quibus etiam Moysesfue-
affectaret, ab ea dejecfus esi. Et quia omnis nalura a rat instructus
2
oinnem peritiam /Egyptiacam, quee
crimine libera est, ex accidenti sumit nomina. Ante Apinv quemdam muiidumisium asserit per malos an-
enim res, postea significatio : ac per lioe satanas et gelos condidisse;hunc quoqueprincipem mundi videri,
diabolus ex actu ejus composila sunt nomina, ui sit id est, salanam. QitamsententiamMarcionsecutus,ruit
non naturaeejus, sed voluntatis significatio. Itaque ut in morlem. Nam et Manichoeiab eodem satana3Iio-
propositum Dei, quod in causa cteati bominisdecre- minem dicunl factum, non mundum islum, stultiores
vit, maneret, et factum diaboli, per quod hominem caeteris. Cum enim mundum constel hominis causa
circumvenit,ad cumulum ejus reatusproficerel; Chri- fabricatum, illi aDeo dicunl mundum factum, Iicet de
stus de sacris sedibus eiiam ad terras venire dignatus alieno : hominem vero ab adversario creatum. ut in
est: utethominem a iransgressionis senlentia Iibe- domo alterius alter posuerit dominum. Oportuit ergo
raret, et diabolifuturam perdilionem, ne quis faclum Moysen, ut errorem istum proderet et auferret, ma-
ejus imitarelur, ostenderel. Propterea dixit Joannes nifeslare mundi et hominis fabricali Deurn esse au-
apostolus, Ideo venilFilius Dei nl solveretopera dia- ciorem. Accepla enim auctoritale per signa et prodi-
boli (I Joan. ni, S); qui si natura mahis essei, poenam gia quaefecit, docuit, sine dubio id verum esse, quod
ei promittere, aul dementis erat, aul iniqui. Quis teslibus signis tradebat. Quis eiiim non "crederet ei,
enim arguat eum, quem videt non aliler aliquid fa- cujus lania signa in rebus gcsfis exisierenl? Denique
cere, quam natura ejus admitlit?-Si igni potesf sue- liinc est, unde qui contra disciplinam lianc sentiunt,
censeri, quia urit, aul aqueequia infrigidat, cum non errare iioscunlur, quia nudis verbis assertionem suani
uiique volunlate hoc faciat, sed natura ? Unde eliam allegarenifuntur. liaque ut nihil Deo eoaelernumesse
diabolus si nalura maltis esset, volunlatem non ha- doeeret, ordinem ipsum creatarum rertim exponit, ut
beref. Nec enim posset discernere, sed uno alque dum minora prius facla memorat, postea autem ma-
eodem modo omnibus se quati caecus ingereret 1. jora, nibil horum infectum habeatur : quia quaetem-
Porro autem judicio quodam hoc 'agit: naiii suam vo- pore minora sunt, virlute majora sunl: ul si illa pree-
liiniiUemfacientihus purcit, a quihiisdam neophytis scribere de iempore se putent, ipsa infinniiaie qua
dissimulat, ad Dei auxilium conihgere volenlibus of- posterioribussubjeela suni, convincantur : aut si baec
fendicula et impedimentaopponit, servis Dei insidias de virtute praesumendoprimalum4vsibivindicent, po-
tendit, ei promptioribus circa ejus obsequiamagis in- sterifafe ipsa humilientur, ut nihii horum non iuitio
festus esl. Undemanifestumest, voluntatemejus esse subjectum videatur. Anle quidem ccelumfactum estet
in crimine. Quamobrem Pelrus apostolus ail, Sobrii terra; deinde lux, qu.u in officio diei c est : post fir-
estoleet vigilale; quia adversariusvester diabolus,tan- mamentum, quod appeilatum est coelum, el congre-
quamleorugiens,circumilqumrensquemdevorel(I Pelr. gationes aquarum quas appellavil maria, utappareret
v, 8). Genlilesnon quaerit, Judoeosnon quoerit,malae terra in qua possit babitari. Terram autem quam
vitse et conversalionis non quaerit : sed quaerit Dei post coelumfactamdicit, non lerram solam vult iniel-
servos et Chrisli famulos,quos sibi scit inimicos; quia Iigi, sed materiam significavit, id esl, omnia inferna
facfumejus clpraesumpiioiiemejus condemnant.Deni- quae in mundi omnem specicm profecerunt. Ccelum ,
que Lege data, plus exarsit invidia adversus eos qui autem non hoc carnale, sed illud supenmm quod spi- ';
sub Lege erant, sciens Lc-gisdocumenta unuin Deum rltuale est,in principiofaeium contendit: utcum coa-
el bonam conversationein hominibus. Igilur lum primo dicil lactum,'deinde terram in coelo omnia
• tradere,
si boc naluraliter putalur facere, reus conslitui non iuvisibilia, et in terra omnia visibilia creala a Deosi-
potcst: quia hocfacitqiiod naiuroesu:e est, el polest; gnificaret. Totius enim naturaa summa et ima com-
et non facit quod non polest, quia naturae sua; non- prehcndit, ut quidquid meditim est, procul dubio
est. Itaque neque laudandus, neque condenmandus eliam factum credaiur. Luminaria vero quae ad gu-
est. Laudandus non ctl, quia obsunt qtiaeagit; con- bernandum mundum inslituit, quarto die asserit fa-
demnandus autem 11011 est, quia non volunlaie haec cta, ut quanlo majora sunt virtute, tanlo inferiora
facil, sed iinpulsu naliir.e. Nam aliquos scimus su-
bito dementes iacios, fusfe, ferro, lapidibus, morsi- 1Mss.:qttiaaliudfacimus,quamscimusdeberenosfacere.
bus, rnuliis nocuisse,quo^dam ciiam occidisse; captos Sedquia,ete.
autem indusiria et judicibus oblatos, minimereos fa— 2~Germ.Ms.,sactam.Colb.Ms.,salam.
ctos, eo quod non voluntate, sed impellente vinescio Mss.Germ.et Colb.,Saclam.
4 Mss, primatus.
_ l Mss.Colb.et Germ.,inmergeret. 6 Mss.,dies.
SANCT.AUGUST. III. (Soixantc-dix.)
2219 _. QMESTIONES EX VETERI TESTAMENTG.I S22fl
sint tempore. Hominemautem sexto die constituif,ut Aposlolus,,Juslis, ait, Lex nonest posita, sed injusiis,
in domiim jam faetam habitalorem introduceret. El idola colentibus,fornicatoribus(I Titn. i,y), el lalia.
valde sublimior esi homo, quem ulique sexto die fa- Nunc videamus an" conveniat iis, qui Dei judicium
ctum declar.ilum est: quem idcircosublimioremdixi, audienles rident futurum; si proderit, an oberit; si
quia interior ejus natura invisibilis est, et inlelleetu veritate munilur, an caret ratione. Lex quidem data
capax : sed fortitudine major est sol,etlumine potior est mundo, sed videmus eam circa multos cessare.
luiia est, quam terra. Hinc est quod quibusdam dis- Non ergo justum videlur, ul qui hic peccant per po-
piicet dietum, Et vidit iucem quia bona esl: non ul quia tenliam, securi sint. Alii legibus illudunt, pauperes
omnia a malo facta dicebanlur, et bona credi po- deprimuntur, jusiis accusatiocomponitur, bene agen-
terant. Moysesut bona quaefacta sunt proharet, ipsi tes opprobrio^uni, pii indigent, mali florent, iniqui
Deo placita quae fecit oslendit, ul cui displicerent, et corruptores in honore sunl, avari et raptores loeu-
reiim faceret. Nam quomodopossitnescire lucem qui pletantur, judex venalis esi. Nonne iniquum videtur
dixil, Fiat lux, et faclaest lux? Aut quis facil quod si Conditor rerum noiiibaecrequirat : ut qui hic in-
nescit? Facta autem lux placuit ei qui se fecit. Quis juste oppressisunt, releveiilur; et quHiene vivendo
opifex in operesuo 11011 ioeteiur? Sicdiclum est, Vi- indiguerunt, remunerentur; et qui propter^istitiam
dil Deus lucemquia bonaest (Gen. i, 5, 4). El non de- opprobrio eranl, honoretitur : illi aulem qui per -po-
sunl qui dieant, quod mala est. Quid, si sine testimo- lentiam leges contempserunl, aut tergiversatione illu-
nio essetreliclum'? lgilnr descripla mundi fabrica, e serunt, iniquitalem sebtanles, sic gloriosi in his, ut
primi bominis origiue tr.ulucem tenuit generis Seth, ipsi jusliliceinsultare videantur, ul humiliati et con-
qui reddilus csl pro Ahel, et: per ordinem venit ad fusi lormentis subjieiaiftur in conspectu eorum, in
Abraliam pairem Judasorum ut oslenderet Abraham quorum maliset despectione gaudebant; ut et ipsi de
liuic Deo crcdidisse, qui opifex nmiidi cst, et ipsum pcena illorum leetiDeo gratias referant, apud quem
Legem dedisse, in qua fulurus Chiistus promissusest,' solum personarum acceptio cessal (Rom.n, ii)?
qui liberarel genus liumanumde dominiodiaboli.Ex Y.—ClquidAbel sacrificium ' acceptatumesl.jet Cain
l
bis rationabilis probatur iides nostra. Tcslimoiiium refutaium (a) ?
enim huic dat origo descripla, quia ab inilio genus Ex verbis boc ipsius leclionis potest colligi, quia
est Chrisiianorum. Ex Sethenim filio Adac-. venitiirad non est lilterarum arfe velaia historia. Nam Abel
Enoch, abEnochadNoe, exNoeadAbraham,abAbra- prudentem et devofum in eo ipso sermo indicatScri-
liani descendtlur adDavid, a Davidad Mariam,exMaria pturae, Cain vero negligentem et improvidum, ac per
de Spiritu sanclo nascitur Christus. Retro ergo omnes lioc minus devotum. Abel ergo de placidis potiora
quolquot (idem habuerunl unius Dei, quam Salvator elegil, quae Dominoofferret creatori, ut de iis uiique
praedicavit,jure Cbristiani dicendi sunt. Ab inilio qine creaverat, praecipua illi offerret ut per hoc et
enim Salvalor venturus promissus est. Unde Joannes dicationem suam etmeritum ejusprobaret, ut et pro-
in Apocalypsiait, Agnusgui occisusest a conslituiione priam reverentiam el jDeum auctorem ostenderet.
muudi (Apoc.xm, 8). Itaque semper Chrisliani fue- Hoe Cain velut ruslicus praesentare nequivit. Tolum
runl. Ii eniin omnes, quossupra dixi, a pritno homine eiiim animum terroe inserens, menlis oculos ad eoa-
creato in mundo, per quos tradux tendilur ad Salva- lum levare non poluit, rit quid Creatore dia;numesset
lorem, bujus Dei fidem liabuerunt, de quo Chrisius aspiccret; qualiacumque enim Deo obtulit munera.
loculus est dicens : Hmc esl aulem vila mlerna, ut co- Queecausa etiam in Judeeis obliquaemenlis depre-
gnoscanl te solum el verum Dettm, et quem misisliJe- Iienditur. Soepeenim reprenensi sunt, cum numera
sum Christum (Joan. xvn. 5i ia). Polest dici e conlra- sua improvideDei altari offerrent, quaenechominibus
rio, Si ante et illi Chrisliani fuerunl, quaenolitia per digna viderenlur, dicenle Domino, Cmcas et luscas
Christum ? Hunc intelligenliae profectum advenlus offertis mihi; nonhmc suscipiam de manibusvestris.
conlulit Cbristi, quia praedicatio uriius Dei ostendit Offer ea prmpositoaul duci luo, si acceperit ea (Ma-
inysierium, et quid cuique personee eompetat, de- lach. I, 8). Cum consfel apud omnes, personoesu-
monstravit, et ad explendam Legisjuslitiam, addidit blimi maxima offerri debere munera. ldeoque Cain
quee reservata erant. munera repudiala sunt, ,dicenie ei Domino, Quidcon-
IV. — Quare Deus Legcm non in primordio tristatus es, el ulquid conciditvullusluus ? Nonne si
dedit ? recle offeras,recleautemnondividas,peccasli?Quiesce.
(b)Primum Lex formalain litlerisdari non debuit, Apudte conversioejus, et tu dominaberisejus-(Gen.iv,
quia in naiura ipsa quodammodoinserta est, et Crea- Q, 7). Vides ergo quia divisio incurritpeccatum,uum
loris notitia ex traduce nonlatebat. Nam quis nescial, nonaestimansquid dignumDeo esset, potiora reserva-
quid bonaevileeconvenial; aulignorel, quia quod sihi vit suis usibus. Itaque non quia obtulit reprehensus
fieri non vull, alii miiiimedebeat facere? At ubi na- est, sed quia indigna obtulit. Neque ex eo damnatus
turalis lex evanuit, oppressa consueiudine delinquen- est, sed quia faclum npluii emendare eommoniius.
di, lunc oporluit Legeni manifestari, ut in Judaeis Ad te enim, ail, conversioejus, et lu ejus dominaberis:
omnes liomines audirernt.Nonquodpenilus oblitlerala lioc est, me non accipiente, ad luum dominiumcon-
esset, sed quia niaxima .ejus auctoritate carebant, versum est munus a te oblatum; ut de caeteroseiret
idoloialrieesludebatur. Timor Dci in terris non erat. quid faceret. Hinc invidia exarsit ut occideret fra-
Fomicatio operabatur. Circa rem proximi avida erat trem, ut ah injusto occideretur, qui justiiiam primus
eoncupiscentia.Dandaergo Lex erat, ut et quaoscieban- ostenderai, et exempium malum darelur hominibus.
tur auctoritaiem haberent, et queelaiere cceperanl,ma- Sic enim aemulalionezeli caecalusest, ut non solum
nifestarenlur. Nam invenimus ante Moysennon solum gralias non agerel, eo quod reus factusnon fuerat,
non latuisse, sed eliam vindicata esse peccata.Quam- scd et didicerat quompdo hoc emendaret; verum
niobrem etjusti fuisse reperiunlur muhi, qui scientes eliam adderel aliud gravius, perquoddamnari mere-
Deum vindicem, timebant peccare. Quodcum coepis- reiur. Talis est causa'improvidi ae fralricidae Cain,
set jam negligi, legem naturalem revelari oportutt, ut qualis et illius nequam servi, cui cum ignotum esset
scirent cuncti aperta ralione, Deuni requisiturum a domiuo, ingratus effectusexiens suffocabatconser-
actus humanos. Quamvisper diluviumvindicatum le- vum suum, ut et de praeieritoignoto sibi facinore, et
gatur, et in Sodomamel Gomorrham (Gen.vn, xix): de impietaie in conservum suum admissa inexcusabi-
sed Iiaecvetustatis oblivio texerat. Unde per Moysen lis damnareiur {MaUh.xvm, 27, sqq.). Et tamen ad
terroris causa ad disciplinam corrigendam, et fidem praesensnon esl damnatnsCain, sed confususet reus
in Deum reformandam, commemoratasunl. ijuare et sub terrore dimissusest super lerram; ut, si posnile-
rel, ignosceretur ei. Deniquetimens ne aliquis eum
* Ms.Germ.,rationibus. > pro hoc facto oecideret, ait ad Dominum, Major cau~
(a)Reliquumdeestin Mss.secundigeneris.
(b) con'er Alcuini,qua.st.14in Genesim. (a)Alcuin.,qirgs.,15w Gea
 mi APPENDIX. ma
sa esl mea, relinqui-me; si ejictsmehodte a facie tua, caetera ad Judaeos, Inlerrogo voset ego unum verbum;
et a facieierrrnabscondamme, el ero getnenset tremens respondelemihi: baplismus Joannis unde erat, e cmlo,
super ierram. Et eril, onitrisqui invenerit me, occidel an ex hoininibus(Malth. xxi, 24.) ? Hunesensum ver-
me. Terrilus itaque Cain verbis jusli judicis, timet de- bum appellavit. Simili modo et in duabus labulis
spici a Domino,ita ut el a conspectu hominumconfu- deccm verlia seripta dicuniur, quse decem sensus
tfere se debere pulet; cerlus, quia qui irato Deo sunt. Denique dicil, Non sint tibi dii alii prmter me :
vivil, eliam ab homine possit occidi. Sed quid ei primum verbum hoc est: et subjecit secundum, Non
respondet Dominus? Noiisic, inquit: hoc esl, nonad facies libi ullam similitudinemin cmio sursum, et in
hoc le remisi cum non merearis vivere, ut ab aliquo lerra deorsum,nequein aqua qum est sub lerra. Deinde
occidaris; sed ut gemas et Iremas, quasi qui primus adjecit lertium, Non assumesnomenDei tui in vanumi
maluni exemplum dederis super (erram, dum labori- Non enim mundabit eum Dominus, qui sumil nomen
bus tuis non respondet frnctus exhumo. Itaque omnis ejus in vanum: hoc esl, Non in mendacionomen Dei
qui occiderit, inquit, Cain, seplemvindktas exsolvet. tui assumes, ui perjures per illud. Deliinc quarto
Haecsenlentiaostenditjure damnandumCain.Quando Joco dicit, Sabbahtm Domini Dei tui.servabis, et notv
enim vidit legem datam sub tali comminatione, ne faciesin itlo ullnm opus servile.Haecquatuor verbaad
quis inlitaretur faeium ejus, pUis coepit timere, sciens • Deum proprie peninent, et in prima tabula continen-
"qiiidmaliadmiserat. Septem ergo vindictas promittil, tur.Reliqua haecsunt: Primum verbum esl, Honora
si quis ad hoc facinus aspirasset, ul videns ex hoc patrem luum et matrem tttam: secundum, Non occides:
bpere Gainreum factum, el cum adhuc legis manife- tetiium, Non fornicabeiis: qmrlum, Non furaberis:
"slalionon erat, scirel se septemplici poena muhari si quinliim, Non fatstttnlesiiinoniumdkcs : sexlum, Non
boc non vitaret: ut legis nolitia sex plagas adderet concupiscesquidquam proximi lui (Exod. xx, 5-17).
supra quam merueral Cain, ut cum plaga Cain septem Hoecin sectinda laJiula scripta pr.obalapostolus Pau-
numerareriturviudictae.Hocetiam numeroremuneran- Jus, dicens, Honora pairem ct mairem, quod est man-
di suul qui reiictis omnibus Dominum sequunlur, et dattim priinum in promissione(Ephes. vi, 2). Quomo-
in fuluro viiam oeternam habebunl. Hoc est signum do enim esset priinum, nisi in secunda tabula ab ipso
qttod posuit Dominusin Caht, tte occideret eum omnis coepisset? In promissionc autem ideo dicit, uuia sta-
qtti invenisseteum (Gen. iv, 15-15). In parricida enim lim subjecit, Vt sis langmvussuper terram, et benesit
posita lex est, ut si quis bomicidium feeissel, quia tibi. Haeeest promissio facla iis qni mandata custo-
omne parricidiumliomicidium est, septies reus esset, diunt. Itaque habes et mandata distincta, et numeruin
quam fueralCain, ut hac severitale perlerriti caeteri, eoruinconsummalum, et quoeetquot singulis (abulis
ab hoc se facinore cohiberent. scripia siiiit.
Yl. — SiLamechoccidilCain , sicul putatur? VIII. — Utquid Moyses dcscendens de monle
Fruslra lioe putant, qui arbifrantur quod Lamech cum labulis vultum splendidum babuit et into lerabi-
dixerit de Cain, Occidivirum inlivore meo, etjuvenem . lem ?
in vulneremeo. Jam enim in generalione natus Accepla potestatein peccatores cum lionorificentia
• erat Lamech a Cain, id est, quinta
de Matbusalemabhepole descendit de montc, facie gloriosa. Lex enim conira
Cain. Hoc autem ideirco commemorat Lamech, ut peecatores dafa est. Moysesergo quia non peccaveral,
osienderet acrius aslringendum eum qui sub mani- gloriosus apparuit, et in lantum ul a peccatoribusvi-
feslaia lege peccaverit. Ac per hoc si post Cain in deri non possel. Ostensum enim in eo esf, quia pee-
imiiatorem ejus sepfies vindicatiim est, quanto am- calores gloriain Dei non merentur aspicerc. Post si-
plius in eiim vmdicandum est, quem nec faclum mulacrum enim viluli fusilis, etconfractionem tabula-
Cain et correptio, nec post in eum lata senieu- rum in quibus data Lex fuerat, rursus ascendit Moyses
lia ferruit, ut a tam impio el crudeli facinore volun- in monlem cum labulis, in quibus accepta Lege cum
tatem averterel? Post Cain ergo Lamech bochomici- descenderet, gloriosa facla est facies ejus, ila ut non
dium perpetravit, qui sine dubio juxta ea quae supra possenl aspicere filii Israel vullum ejus, neque Aaron,
dicta sunt, seplem vindicias exsolvit: et quid post quia et ipse peccavcrat. Sed interposito velamine lo-
Lamech ei qui hoc seculus fuissel, esset fufurum, quebatur ad illos, ut tamdiu indigni essenl gloria Dei,
osteudil dicens, De Latncch autem septuagies septies quamdiu in peccatis versarentur .(footf. x-xxiv, 29,
(Gen.iv, 25, 24). Ulquia nialum opus poeiiilentianon sqq.). Uade dicit Aposlolus, Cum couversus fueril ad
suhsequiiur, septuagiuta septem plagarum ictibus fe- Deinn, auferetur vetamen(II Cor. m, l(i), ut dono Dei
riafur, unde et Salvalor etiam septuagies septies abluti, digni lierciitiiitendere gloriam Dei. In confra-
peccanli, converso tamen remilli preecepil (Mallh. clione emm tabularum, qnas anle acceperaf",Judoeo-
xvin, 22). Sed ne puteiur alius ante Lamech homici- rum populum repiobmn significavit, eo quod peccatis
dium postCain fecisse, quia dixil, De Cainvindicatum siudenles, promissione Dei indigni fnluri erant. Quod
esi(Gen. iv, 24, sec. LXX), quasijam laetunr. Lamech aulem reilerata Lex est, alter populus futurus signifi-
atttein de se quomodo diceret quia vindicaiumin eum calus est, cui proficeret Lex dala in monte.
erai, cumad.me recens esset homieidium, quod con- IX. — Si oiniiia Deus bona fecit et valde bona,
iessus fuerai se fecisse? Cum constet omne lactum ulquid dixit ad Noe, De tnundis et immundis indue
seiitentiamsecum liabere. Quando enim aiia spes non tccumin arcam (Gen. vn, 2), cuin immuiiduin bonum
est, praelerquamquod expleto operi dignum scilur, dici absolute non possil? <
futuruni pro faelp babetur. Deniquedictum est Adoe Perid quod muliimodamrationem habentverba, fa-
el E\a-, Qua die manducaveritis, morte moriemini ciunt quaesiiones.Nam si ad causam dequaagitur refe-
(Gen. n, 17): et ulique non sfatim morlui sunt, sed rantur, nulia.erit qua;slio, quia per ordinem res ipsae
postiiiiigunitemporisiiitervalliim : sedquiajam spem se produnt. Nam aliquando coinmune dicimus, quod
immorialitatis amiserant, futura mors praesensdicla indivisum est; aliquando, quod immundum est. Duo-
esl, quia baec ccepil in spe haberi. lgiiur ciim La- bus enim modis appellalur commune. Denique Peirus
mech juvenemse occidisse fatelur, et Gain sicut cla- apostolus, Commune, inquit, el immundumnunquam
.ruit, usquead lioc tempus pervenire nonpotuit, aut introivitin os meum (Act.ii, 14). Etapostolus Paulus,
si penenit, quod impossibile videtur, senior fuit; Omne, inquit, qttodnon est ex fide peccalumest (Rom.
eum non occiiiit. xiv, 25); el abbi, Lex, ait, non est ex fide (Galat. m,
—
VII. Quae decem verba in tabulis dafa sint; 12), el tamen non est peccatum. Vides ergo, quia
aut singulae tabulae,
" uuae et quol verba liabue- unus atque idem sermo non eadem semper significat.
rinl? Ideo et cum dicitur, hnmundum, considerandum est
Decemsentenlias, decem yerba appellavit: quia et qua ex causa dicalur; quia aliquando ad comparatio-
Salvator sensura yerbum significavit, dicens inter neni melioris immundum dicitur, aliquando ad opera
sordida referlur, ut malum intelligatur. Nulla igitur
*Mss.,relinque. substaniia malum; quiaqua;pey gubstanliam imjnuiida
2223 QUJESTIONESEX YETEM TESTAMENTO. mi
dicuntur, ad eomparaiionem pulcherrimarum rerum princepssacerdolumanni illius, prophetavit(Joan. xi,
immimda sunt. Nam et canis immimdiis diciiur ad 51). Per quod osteiiditur spiritum gratiarumnpn per-
ovem, et plumbum ad companationemauri immun- sonam sequi aul digni aul indigni, sed ordinationem
dum esl, et corvus ad pavum, et cuni imius corporis tradifionis1: ut quanivisaliquis boni merili sii, non
niembra sint, alia honesta, alia inhoiiesla vocantur, lamen possit benedicere, nisi fuerit ordinatus, ut of-
cum scianfur mala non esse. Itaque omnia in sua na- ficiumminisleriiexhibeat. Dei autem esl effectumlri-
lura bona sunl, quia ulilia. lniere benedictionis.I
X. — Cum Deus dicat ad Abraham de filiis Is- . XII. — Quare Abraliamftdeisuaesignum, eircum-
rael, quod quarla progenie exiluri essenl de pote- cisionis accepil sacramenium (Gen. xvn, 10)?
siale_Egypiiorum(Gen.xv, de 16), cur Lex dicit, Quinta Si velis adverlere,! non incongi'uumvidebis quod
progeniecxkrunt ftlii lsrael terra JEgypli? pulas diversum esse |a ratione (a). Credens enim se
Quanlumadverba pertinei, videturesseconlrarium; liliuin babilurum, in quo omnes gcnies benediceren-
si aulem sensusrequiratur, invcnieiuressenon dispar. tur, et a quo saneiimoniumexoriendumeral, illa in
Sic enim Lex loquitur, ut a diligenlibus et sedulis pos- paile signnm accepit, per quam generatio filiorumet
sit inteiligi, ut ratio verilatis non incmiosis, sed sol- inchoat, et cessal, nt sanctiorsit. Sed si aliquibusde-
licilis se revelel. Nam utique Deus dixil, Quarta pro- formalio videtur, animadvertant Abraham in eo gavi-
getrie, ei I\loyses scripsif, eiQitinia progenie:quamvis stim, et filios ejus hoc testimonio fuisse gloriosos.
utrumque Moysesrelulcrii, fallereac ettm impossibile Nam Achior uiiqiie unus ex principibusGenliliumvi-
sit, in quo la.Ha virtus operala sit: per hoc inve- dens tanlam viiiutem 'esse in Deo Abrahae,ut Holo-
stigandus est sensus, quia.uoii oliose aliquid auiim- feinem ducemexerciius Assyriorum,cujus potentiam
provide divina loquitur Scriptura. Ilaque du-e parles lota lerra tremebat, proprio gladio manu feminoede-
suni, quassinguli mcmoraruut. Deusenim quatuorge- collaret; siionte se circumcidit, arbilratus ex eo ipso
neraiiones significavii,queenataesunt in JSgypto; Moy- dignitatem sibi esse quaesitam(Judiih. xiv,6). Nonne
ses autem addens his unam, ex qua hoeoiium accepe- prai se ferl, si aliquispro nomine Christi oculum aut
runt, cuin inirassent in _Egyplum, Quinta,inquit, ge- aliquod membriim amiserit?-Nonnepartem ipsam hu-
nerationeexieritnlfilii Israel. Generaiioncm enim quee manis vultibus ingerit. uiappareatgloriosus? Pro fide
intravil in ^Egyplum,el quatuoi'qiiee,illic natae sunt, eniin aliquid ad tempus amifiere, lucrum est facere.
simul complexus est. Nam ab Abraham usque adexi- Iui el Abraham fidei snaesignum accipiens, non de-
lumfiliorum lsracldejEgyplo, generaiionessuiitocto. formatus esl, sed melioralus(6).Spiritualiter vero hoe
Ducenlis enim qnindecini anms a promissione facta significavit,quia nebula carnis circumcidi debebat a
Ahrahae,habitaverimt in Cbanaan, et dueentis quin- cordibus hominum per fideni Christi: quia carnalis
decim in JEgyplo. Hi sunt anni quos comprehendit error obsiabat, caliginempraestanslmmaniscordibus,
Aposlolus adGalatas dicens, Post quadringenloset tri- ne cognoscereul Crealorem. Ahraham atitem, quia et
ginla annosfactaeslLex (Galat. m, 17.) Igiiur haequa- promissus est ex semine ejus futurus Christus, qui
luor generationes natee sunl in Chanaan. In I»aac lianc caliginemabslergeret, ideo circumcisusest, quia
iina, allera in Jacob, lerlia in Levi, quaiiainGerson, filium credidit se habiturum, qui errorem hunc am-
et Caalb, et Merari. Cum intras^ent aulem filii Israel putaret. Jam vide, si non congrue illa in parte vel
in jEgyplum, Caath genuit Amram : haec esl prima lale signum accepit.
in Amramaulem Aaron XIII. •— Si judicium Deijtistum est, quare infantes
generaliofacla .Egyplo. est seounda genuil facta in Sodomissimul
et Moysenet Mariam,quoe generatio cum parenlibus cremati sunt (Gen.
in jEgypto. El Aaron gemiii Eleazar et fralrcs ejus, xix, 25)?
quaeest generatio lerlia. Eleazar aulem genuit Phi- Ut nimis impium facjnus Sodomilarumpossit ad-
nees quarla generaiione. Hae suni generationesqua- verti, peccatum eorum pervenit nsque ad necemfi-
tuor procreatae in iEgjqilo. Unde ait Dominus ad liorum ipsorum, ne de origineillorum.signumaliquod
Abrabam, Peregrinum erit semen tuum, et servitio remaneret. Nonne provisum est illis ne diu viventes
oppriment eos: ego autem liberabo eos, et quarta ge- exemplasequerentur patrum? A gehenna enim liberi
ncratione exient inde. Vide si non apertum est, quia sunt, 5n aliena causa-occisi (c). Parentes enim tam
non aliqnidaliud significavitDeus, quam quod gesium pro se, quam pro his rei sunt, quia ut eorum opera
est in jEgypto. Moysesaulem ut eiiam illam genera- oblillerarenfur, omnis progenies ipsorum erasa est.
tionem poneret, quaecum Jacob patre suo iniravit in Nam sicut de bonis parenlum laetisunt filii, eo quod
jEgyplum, ex qna istaequaluor originemhabeiit,dixil, commendenturpraerogntivaillorum; sic et de morte,
Quinla progenieexkrunl ftlii Israel de terra Aigypli. quoepro malis illorum infcrlur, queri non possunl.
XI.—Si viri jusli volunlas bona esl, quid est Qiiemadmodumenim parlicipes in lucro sunt, necesse
ui Isaac, non Esau, quem volriit; sed Jacob, quem est ul sint et in damno. Similiter el in ;£gypto pro
noluil, benedixit (Gen.xxvn, 27) ? noxis palrum plexi sunt filii, sed ut ad emendationem
(a) Jusii hominis, quanlum ad conscienliam ejus eorum proficeret: ut quia ex aliis eausis Deum cre-
pertinei, voluntasbona esl; quantum aulem ad prae- dere et venerari, qui in iMoyseerat, noluerunt, hac
scienliam, immunis est ab adversis. Deus euim solus plaga lerriii confileretiliir^cum saiisfaclione,negravius
esl, qui de futuris judicat. Ac per hoc Isaac justus hunc reatum senlirent. Haecergo mors filiorum, cri-
quanlum ad preesenlem humanitatem, dignum esse menesl pnirum. Quocuniqueenim modofilii debitum
majorem filiuin suum benedicendum magis putabat. spiriium reddiderunl, fuluri accusatores parenlum,
Sed Deus qui occuhorum cognilor esl, minorem be- quia perfidiam suam nec sanguine Jiliorumvincere
nedielionem niereri osfendit, ut in benedictione non poluerunt. Noii ergo in futurtim, sed ad praesenstetn-
hominis osicnderei esse henelicium,sed Dei; quia of- pus mala parentum filios invenerunt, Nec qualecum-
ficii dignitas est, non hominismetitum, quam Deise- que beneficium est, glorJosum non esse, nec tamen
quilur benedictio. Deniquedictumcsi a Deoin Nume- reum (d). Nam si quidam cum precihus eniluntur, in
ris ad Moysenet Aaron sacerdotes, Vos ponitenomen postremis positi, ad fidemveram accedere, ut, si non
meumsnper fdios Israel; ego Dominus benedwameos coronam, vel veniam mereanlur; quomodo polerunt
(Num. vi, 27): ul graiiam tradilio per minisleritimor- hinc aliquidqueri, cum quibusita actum est, ut neque
dinantis transfundat hominibtis, nee volunlas sacer- essel unde ignosci sihi precarentur, neque subiimes
dotis obesse aut prodesse possii, sed meriium benc- hahereniur quia minime 'laboraverunt? Confer nunc
diciionemposcenlis. Quamaaulem sif dignitas ordinis 1 Mss.seeundigeneris,ordinemtradilionis.
sacerdolalis, binc advertamus. Dictum esl enim de' (a) Alcuin.,q. 174in Gen.j
nequissimo Caipha interfeclore Salvaloris inter cae- (b)lieiiquumdeestin Msslsecundigeneris,
tera, Hoc autem a semetipsonon dixit;'sed cum esset tur, (c) CauliusAlcuiuusq. 1S5inGen. «Etut leviuscrucien-
vel omninonoa ia alienacausaoocisi.»
(d)ApudAleuin.clariusiriq. 185m Gen.« Estqualecum-
(o) ExsiatapudAlcuinum,q. 228in Gen. que beueficium, reumuonessequigloriosusnonest, s
 2225 APPENDK. 2226
unius momenti crucialum ad multi temporis pcenam. causam quaeras, accessu Legis peccatores plus fiunt
Arbitrare eliam mullos Jaborare, et quia perseverare rei, sicut Lamech et post Lameeh. Quibusdamtamen
non possunl, non solum effeclum laboris amiltere, sed videlnr, sic reddifa esse peccafa patrum in filios, dum
et prena mullari. Adde etiam, quia difflcile de malis jn captivitalem ducli sunl causa pairum, el fuerunt
nali, el inter nequissimos edueati vei conversali, men- ibi usque ad quarfam generalionem. Quod si verum
tem suam temperant ad disciplinam Dei sequendam. est, non solum odio liabenlibus se reddidit peccata
Yide ergo, si non magis bene aetum est cum filiis per- patrum, sedet diligentibus nomen suum : quiaet Da-
diforum. niel abductus esl, et tres pueri, etBaruch, el Eze-
5IV. _ Quid est ut Deus, qui justus praedicatur, chiel, et Esdras ibi nalus est. Liquido ergo apparet
peccata patrum filiis reddere promiserit in lertianr illud convenire propositoe quoestioni , quod supra
et quartam progeniem (Exod. xx, 5) ? diximus.
Nihil injuste Deura facere aut dicere, qui dubitat, XV. — Cum justum Lex proedicet, et hic vere
insanus est. Ifaquesi verba Domininon supprimantur, justus sil, qui plenam h'abet justitiam, qttomodo con-
sed onuiia quae ad eamdem quaeslionem perlinent, tra Salomon, Noli, inquil, esse justusmullum (Eccle.
proponantur; lucebit quod obscurum vldetur, et pium vn,Nimia 17)?
aestimabilur quod minime juslum pulalur. Qui enim jusiitia incurril peccatum , temperata vero
verba supprimit quaestionis, aut imperitus est, aul ' juslilia facit perfectos. Non emm sine malitia est, qui
tergiversator, qui calumniee magis siudeal quam do- mulium est jiistus; quia peccantibus ad singula si re-
clrinee. Porro aulem repromisit quidem Dominus, spondeas, non dcerit iibi pecces. Deniqne Dei tempe-
reddere sepeecata patrum filiis, sed qui oderinteum, rata justitia est. Peccanlibus enim aliquando ignoscit,
boe est, qui in paternis malis versali servierinl idolis, aliquando iiaseiiur, aliquando reddit non quanlum di-
sicut et paires illorum. Ille enim inimicus Dei est, gni stnit: suffert enim eos, ui sintqui proficiant. Lex
qui honorem nominis ejus vindicat creaturee. Sicut enim quia seipsam inollii-e non potest, a nobis miti-
enim justorum filii et ipsi justi nobilitanl in se gentis gauda est, ut posst prodesse sub se agenlibus. Ilic
juslitioe, dum et patrum et sua jusliiia sublimantur; ergo juslus uon est niullum, qui Dei imiialoresl.
ila et nequtssinioruni, et ipsi filii nequissimi cremeu- XVI. — Quarc..!iigelus qui volebat in via Moysen
tum faciunt malitiae, quia etmalorum lilii sunt, et ne- oceidere, circumcisioneinfantis plaea,tusest (Exod.
qtiiliam illorum exemplarmit ad perditionem multo- iv, 24) ?
rum. Cum lerrore ergo loeutus videtur Deus: sed vc- Quod sine consilio Moyscs fecerat, apparentia com-
rum est, et hoc habet ralio. Quis enim malum et mali minanlis angeli emendavit. Denique videnslicri, quod
bominis filium non duplici genere exsecretur; quo- pernegligeniiamfuerat praelermissum,cessavit ab ira. •
niodo honum et Jbonifiliiim duplici mercede 1 censet Idcirco ergo sic infeslum angelum in se vidit Moyses,
bonorandum? Idcirco aulem in tertiam et quartam el paratum ad vindiciam, quia viri sublimis culpa ,
progeniem reddere se promisit, ut si post patrem ma- gravepeccatum est. Quanfo cnim persona ejus snbli-
lum filius non sequatur perfidiampalris, nepos aulem mis est, tanto magis grave delictum ejus. Quod ergo
avi in malis imilator existens, sciat se non immunem a summo viro, utpote a ductore populi, fit, acerhissi-
futurum a severitate seoleniiao; aut si el nepos fbrie ttmm est peceaium. Pergebat itaque ad iilios Israel,
non avi, sed palris seculus vestigia Testamentum di- missus a Deo Abrahae,et signum jusiiliaeAbrahae non
ligat Dei, non ignoret pronepos ad se usque pervenire . ferebai, in quo gloriari sciebat Judaeos, ut aut ipse
sentenliam, si oemulussit proavi periidioe. Hac legis solliciialor diceretur, aui nou ab eodem Deo missus ,
manifesiationedeterreri voluit Deus impiospatres, ut qui Abraham elegerat. In Madianenim hahitans filios
agnoscentesquantum mali pareret secfafioidololalriee, suos minime circumcidit: quo%aut ducere secum ad
vel afleciu filiorumrevocarenfur ad reverentiam Crea- JSgyplum non dcbuit, qui caeierosibnt inde educere;
loris; auf filii timentes ne incurrerent peccala patriim, aul certe circumcisos assumere, propter quaesupra
Dei legi obtemperarent. Illi autem addentes ad nequi- diximus. Sephora ergo uxor Moysi, quod compendio
tiam, aliter hoc interpretari coaperunt dicenies, Patres loquilur Scriplura, non ignorans qua causa viro suo
nostri manducaveruniuvam acerbam, el denies filiorum infesiu. angelus videbatur, accipiens petram, circiun-
obstupueruttt: ut seeuri de impunitale, eo quod liliis cidit filium suum, et recessil angelus. Ea enim ratio-
ipsorum reddereiilur peccaia , neque spiritus necme ne, mitigata estira, quafuerat accensa. Namaliquan-
carnis haberent pielatem. Hinc dicitureis, Nonmorie- do comperidioJoquiturScriptura, queesubintelligi vult
tur filius pro paire, neque paler pro-filio; sed, aniina ex proposita ratione : sicut etillud, quod Salv.itor di-
qumpeccavit,ipsa morielur(Ezech. x\in, 2, i). Ulad- cit inier caeleia ad Judeeos, Quare et vos pmieriiis
discerent non impune sibi fulurum, sed sicreddi pec- mattdatumDei, ut tradilionemveslram statualis? Nam
caia patrum filiis, utquia impietatemparenliim secuti, Deus dixil, Honora palrem luum el matrem; et, Qui
mala, quee oblitteranda erant, exemplaverint, acer- maledixeril palri aut malri, morte moriatur. Vos autem
bius puniantur. Postquam oslendit Deus quid mali pa- dicith. Quicumquedixeritjiatri aut malri, Omnemunus
riat idololatria, addidit statim queebona diligentes se quodcumquefuerit ex me, libi proderit, et non hottori-
sequantur, dicens, Et faciens misericordigmin millia ficabitpalrem aul matrem suam (Mallh. xv, 5-6). Sine
milliumiis, qui diliguntme, et custodiunlprmceptamea dubio per compendiuin dixii lioc Salvaior, ut subin-
(Exod. xx, 6) : ul bonum patris, non usque ad prone- lelIiganiursacerdolesJudaeorum,dum avaritieestude-
pnlem, sed usque ad miilia miliium reddat. Ul puta, rent, Dei Lcgem sprevisse. Impia enim conspiratione
si quis ex semine David diligat Deum, quem conslat cqnsilium dederunt filiis, ul maledicentes palrem aut -
utique porro anle mille annos fuisse: huic additurmi- matrem, quodcumque offerient quasidonum Deo, per
sericordia Dei, ut in necessitate, duabus suffraganti- quod daia senlentia in maledicos solveretur : unde se-
bus causis, misericordiam accipere merealur; quia curi facti filii, contra Dei praeeeptum conleilniebani
etipse Dei culiorest, elex ejus semineesi, qui ama- parentes. lia et Moysescum infestum sibi videret an-
veiit Deum. El iii hoc clementia Pei laudabilis est, ut gelum, intelligens causam, quid iieri deberet oslendit
odio babentibus se usque in lerliam et quartam red- uxori ut recederet ab eo angelus , qui eum quaerebat
dat progeniem, et non in millia millium : ut si in quin- oecidere. Hoc subinlelligitur in bac causa, sicut et ii-
tam progeniem tracium fuerit inalum , inde iterum Jud quod supra diximusin sacerdotes.
eaput habere ineipial, ut ex eo numeretur usque ad XVII. — Quid est ut maJedictos dicat Lex, qui
tertiam et quariam progeniem. Sed dicet quis : Ajieto- semen non reliquerint in Israel; per isaiam aufem
ri magis amplius reddendum justum videtur, quam nihil oliessedicatur spadonibus, quia generare noii
imitatori. In auctorem congrue datur vindicta; filiis possunt (Exod. xxin, 26; Deut. vn, 14, et Isai. LYI,
autem quod plus dicit reddi, pcena est patrtim. Et si '5-5) ?
- * Mss.secundi Quoniam aliler quam dictum erat, intclligi cosperat:
generis,msriio. idcirco Isaias propheta ostendit postea, quo sensudi-
 2227 QUJESTIONESEX YETERI TESTAMENTO, 2228
ctum esset. Cum enim lioc ex eausa offensi Dei sen- enim non eget esca neqtie potu. Cibus enim vires
tentioeloco posilum essel, quia descrenies Deum iu eo praestabat, vitae autem arbor medicinae modo eorru-
percutiebantur, ne ducenles uxores sc.men relinque- ptionem omnem prohibebat. Sie enini homini erat
rent; sic hoc arripuit error humanus, ut putarent reos quasi inexpugnabilis murus.
esse apud Deum, si qui aul uxores nollent, aul acci- XX. — Quid est quod dieitur, Panem Angelo-
pientes, ut assolet, generare non possent; quasi nihil rum manducavit homo (Psal. LXXVII,25), cum
aliud quam semen queereret ' Deus, sicul arguuntur Angeli non egeant cibo; qnippe etim sint natura
per Malacliiamprophetam. Jsaias ergo uf consolaretur simplices, et potenlia spirituali vigenies?
eos quos mala inlelligentia contristaveral, docuit ni- Panis quem Angelorumappellat, manna est. Manna
hil obesse, si quis aut non posset habere (ilios, aut aulcm interprelalur. Quid est hoc? Yidentesenim filii
nollel, dummodolegemDeiservaret. Maledictumenim Israel, quasi semen coriandri cadere super terrani
illis compeiebat, qui cum possenl ac vellent, divino candidum, dixeruniad invieem, Quid est hoc (Exod.
obslante judicio, steriles erant, ne (rucfum haberent xvi, .5)? Quod in Hebraea Jingua dicilur, Manhu?
creationis Dei, quem spernebant; ul cum viderent aut Hie ergo panis aut cibus, non mundi Jege creatus est,
generare se non posse, aut genilos minime possidere, commixlione elementorum ; sed desuper venit spiri-
cognoscerent indignantis Dei iram esse, et conversi luali r.ilione provisus '. Nec quidem in supernis ha-
salisfacerent. Nam et sancti viri cum cupidi essent fi- bebalur, quia corpnribus alendis ad momentum, Dei
Iiorum, el non id obiinerent, eeslimabant peccata virtute creatus esl. ideo autem Angelorumpanis dictus
obslare et dolebanl, ignoranles Dei esse providen- esl, quia ca viitule creatus est, qua angelica natura
tiam, cui servabantur. Denique ad Dei proeuralionem, subsistit et vivit. Sine Deo enim nulla viia est. Perid
et Anna concepit, et peperit Samuelem (I Reg. i. 20), ergo qnod de ccoloyenisse dicititr, Angelorum dictus
el Elizabelh Joannem (Lttc.i, 57), el uxor Manue est panis. Ut enim quanla et qualia benefieia Dei circa
Samsonem ( Judic. xiu, 24 ). Spiritualis enim intelli- liominem suni, menioiarel; sic locutus est, ut agno-
genlia in hae causa ista est, ut maledicti habeantur scentes Deo gratias,referrent, qui lanta cura servos
qtti non reliquerint semen, quod videat Deum, id est, suos gubernat, ut eis haeein carne adhuc posilis, si
qui non imbuerint aut filium, aut servum, aut proxi- necesse fueril, exhibeat, per quaevivunt Angeli. Dixit
mum, qui Dei timorem doceal super lerram. Apostolus inter caelera, Pelra autem eral Chrhlus
XVIII. — Quare Saiil peceans peliit orari pro se (l Cor. x, 4), ul quia Christi virtute aqua fluxit de
ul ignosceretur sibi, et impelrare non potuit; petra (Exod. xvu, 6), pelra appellatus sit Christus.
David aulem peccans postulavit, et veniam consecu- Simili modo, et quia manna potestate ejus venit de
tus est (I Reg. xv, 24-26; II Reg. xu, 15) ? coelo, manna , id est, panis dieaiur : ut quod tunc fa-
Dei judicium retraclari non convenit: nam hiima- ctum esf, ejus rci, quaenunc in Ecclesiaofferlnr, figura
na imbecillitas atque imperilia, Dei se debeljudi- fuisse exisiimetur; ut Cliristiani populi, quos in An-
cio erudire , in hoc quod non sapit, ut ex sententia gelis signifieavit Scriptura , panem mandiicarent ho-
Dei intelligal veritatem , etnihil aliud fieri debuisse, mines, id est, Judaeil El quia major gratia est nunc,
quam quod videt fecisse Deum, quem scil acceptoreni quani fuit in Propbelis et iiberfas data perChrisluni,
personarum non esse (Act.x, 54). Si enim David pre- ad quia ubi spirifus Domini, ibi libertas (IlCor. m, 17);
eem suscepil, et Saiil refutavit, nihil adversum sen- comparniioncm temporum etgratiarum, Christiani
tiendum est Deiim fecisse. Sciens enim qua meiite Angeli dicii sunt: qtiorum pane, qui Chrisius est, sa-
uterque locntus est, ejus petilionem accepit, quem liali simt Jndaei, qubs homines dixit. Horum enim
vidit tribulalo corde veniam postulare; ilJum aulem magis Christus cst, quibus et revelatus esl, et qui hoc
despexit, quia animam ejns poenifenliaenon tetigerat iiomine vocari censentur. Duplici ergo genere poiest
dolor. Qti.a Deuscordis auditor esl magisquam \ocis. intelligi supra dicta quaestio, ut et panis Aiigelorum
Hinc dictum est, Bomovidel in facie , Deus autemin coeieslinmdici possit, et Christianorum secundum ea
corde (l Reg. xvi, 7). Ideo etiam lallimur, quia simu- quae dicta sunt. !
latio in verbiset vidlucircumvenil nos : in eorde enim XXI. — Quid sit ad imaginem et similitudinemDei
quid sit videre non possumus. Quamobrem Dej jndi- fecisse hominem (Gen. i, 27), et an mulier imago Dei
cium sequi nos oportet, qui secundum cor, iri quo sif?
uniuscujusque senleniia est, examiiiat singuhs. Hoc Hoc est ad imaginem Dei faclum esse Iiominem,
etiam ei Salvatorem fecisseinvenimus. Scribam enim quia titnis uiuim fecit : ut sicut ab uno Deo sunt
se offerentem non suscepit (Mallh. vni, 19); seden- omnia, iia ei ab tmo homine omiie genus Iiumanum.
tem autem Levi ad telonium vocavii (hi. IX, 9; Lttc. Similitudo autem lioeeest, ut quemadmodumdePalre
v, 27) : quia verba Scriboenon secutum esl cor, Levi est Filius, sic et de viro miilier, ul unius principii
autem lacens hoc in corde habebat, quod Scriba in auctorifas conservetiir: Sed filius ineffabiliter et in-
verbis : Jesus autem, qui juxta quod scripium esl, oomprchensibiiiier natus est de Deo Palre : mulier
sciebat quid esset in bomine (Joan. n, 25), Lovi ele- aulem corporalilcr, sicui legimus (Id. n, 2J, 22), iacla
gil (a). Praeterea David non alium pro se voluit humi- est dc viro, ul per eam nativitas oriretur. Filius vero
liari sicut Saiil, sed ipse supplex iribulalo corde ve- Dei-ideo nalus est, ,ut per ipsum fieret creatura. In
niam precabatur. hoc ergo dissimile esf. Nam el de Deo Deusnatus est,
XIX. — Queerendumest, si Adam faclus, corpus de viro autem femina : quia illic simplicifas est, et
immorlale habuit, an mortale? non potuit nisi de simplici simplex nasci, spiritns de
Deus hominem fecit, qui quamdin non peccaret, spiritu, DeusdeDeo. Jgitur virimagoDeiest. Sicenim
immorlalitate vigerol: ul ipse sihi auetor esset aut ad scriplum esl, Fecil Deus hominein,ad imaginem Dei
vitam, aut ad moiiem ; ul custodiens se a peccaio, fecit eum. Unde et Apostolus, Vir quidem,inquit, non
lahore suo gauderet, esse se immortalem; negligcns debelvelarecapul, cum sit imago el gloria Dei: mulier
vero fnctus, ipse sibi impularcl, quia coeperai esse aittem, inquit, velelcaptit (I Cor.xi, 7, 6). Quare? Quia
morlulis. Quamdiu enim in Crcatoris lege duravit, di- non est imago Dei. Unde denuo dicit Aposlolus, Mu-
gnus fuit edere de arbore \itre, ut mori non posset. lieri autem docere non permillitur, neque dominari in
Nec enim corpus tale erat, quod dissolvi impossibile virum (ITim. n, 12).
videretur; sedgustus arboris vitae corruplionem cor- XXU. —- Quid est, ut dicat Salomon justifica
porisinhibebat. Denique etiam post peccatnm potuit animam tuain attle 'pbitum tuum : et in Psalmo ,
indissolubilis manere, si modo permissum esset ilii noii jusiificabilur, aitj, inconspectutuo omnishomovi-
edere de arbore vilae. Nam quomodo immorlale cor- vens (Eccli.~--\, 17; Psal. CXLII,2)?
pus habebat, quod cibo sustentabatur? Immortalis Hic juslilicat animam suam ante mortem, qui spe
1 Mss.seetmdigeneris, vetaret. vitae fulureeconsequitur fidem, ne moriatur impius.
(a) Reliquumdeest in Mss.secuudigeneris. 1 Mss.secundigenens, projustts.
 ' '
m& APPENDIX. mo
Sed Salomonde eo dicit, qui sub Lege vivit, et non immutari non posse.
conversaturjuste. Hujusmodiergo si corrigat animum XXIV.— Quid est, ut cum vir et mulier una sint
ut justitieevias ambulet, justificat animam suam anle caro, vlr imago Dei sit, et non femina?
morlem. Salomon enim propter judicium futurum Unius substantiae'quidem sunt vir et mulier, et in
consiliumdedit, ne quis indiligenscirca se in peccalis anima et in carne : sed gradu major est vir, quia ex
moriatur.-David vero de perfeclionejustifiaeloculus eo est femina, sicut dicit Apostolus, Caput mulkris
est; qiiianemojustificabiturapudDeum,utdignuspro- vir (Ephes.v, 25; I Cor. xi, 5). Causa enim majorem
missione sit, nisi fuerit mortuus cum juslitia. Quam- fecit virum, non substantia. Nam et in uno corpore
diuenim vivit, futurprum meritum non habet adhuc majora membra sunt et minora, non natura, sed or-
plenum. Undedicit Salvator, Qui perseveraverilusque dinatione*.
in finem,hic salvuserit (Matth. x, 22, ei xxiv, 15). XXV. — Utquid Joseph post prophetiam adjurat
XXIII. — An ex traduce sint animae sicut et filios lsrael, ut cum a Deo liberarentur, cineres ejus
corpora? de iEgyplo transferrent (Gen.L, 24) ?
_ Inhonestum puto, si dicantur animaecum corpori- Non otiose illud mandasse Joseph filiis Israel, 5n
bus genefafi, ut anima nascatur ex anima, quod nec absoluto est. Qui enim prophelare potuit, non impro-
animaeipsi competit: aul si certe singulaeccelestes vide locutus esse credendus est. Cum enim esset in
potestates factsesunt, et ex ipsis caeteraenatae sunt,- Dei Creatoris devotionepropensior, sciens aulem ab
potest ex una Adae anima credibile videri caeteras jEgyptiis se coli causa administrationis,~quain magna
nasci. S.ednon cohyenit, quia soli Deo hoe possibile egestafeAlgyplumgubernavit; post exilum suum er-
fuit, ut simplex-gerieraret,nec ceelerisconcederetur. rorem petivit auferri: cerlus vanitatem vulgi mortuos
Quod tain mysticum est in causa Salvatoris, ut non magis ut deos venerari quam vivos, nc ei deferretur
solum a soiis gentilibusvel Judaeis, verum etiam ab debitus Creatori honor. Hic ergo oslendit se liberum
ipsis qui Christianosse dicunt, incredibile reputetur. _ fuisse a vana superslitione Jigyptiorum. quando ne
Photinianienim et Ariani hanc fidem spernunt, nec ad Dei injuriam proficeret, cineres suos transferri
credunt Deumgenerasse. Nam si eo tempore quo se- mandavif.Quodquidem et Apostolosinvenimussecu-
minatur eorpus, efiamanima generatur ex anima, de tos. Paulus enim el Barnabas cum sacrificari sibi
Adamcostam suhlatam Jegimus, non tamen animam velle vidissent, scientes hoc exosum Deo, sciderunt
natam ex anima ; sed si costa secum habuit animam, ,vestimenta sua dicentes, Quid faciiis? et nos homines
jam non nata est, sed detracta in partem. Sed nec hoc sumus vobis similes: et sic compescuerunt turbas
scriplum est. Prophela enim Zacharias inter caetera, (Act.xiv, — 10-17).
Quiplasmavil,inquit, animamhominis in euin (Zach. XXVI. Requirendumde Elisaeo, an idquod dure
xn, 1). Nec Isaias ab his disscntiens ait, Sicdicit petiisse ab Elia dictus est (IV Reg. n, 10), consecutus
DbminusDeus qui fecit te, et finxit te in utero (Isail sit?
XLIV,2). Si ergo in uterd fingitur, jam formatocor- Cupidusspirilus Elisaeusfaciendarumvirtutum, il-
pori tribuitur. Cum enim omnia membra implet cor- lectus exemplo magistri, aecepia facultale poscendt
poris, figurata dicitur in corpore. Ut sicutaqua, cum quodcumquevoluisset, avarus ad fjonum, dupliciter
sit sine effigie, missa lamen in vas figurata videtur; spiritum sibi inesse, quam in magistro erat, posiula-
ita et anima cum sit naiura incorporea et simplex, vii. Cui homo Dei Elias ait, Dure petiisti. Aviditate
quasi formatur in corpus, singula membra vivificans. enim non consideravitdiscipulumnon esse super ma-
Quod quidem lloyses manifesliustradidil dicens, Si gistrum (Mdtth.x, 24). Elias tamen sciens illum non
quispercusserilmttlkremin ulero habenlem, el abotii- ambitione praesentisgloriaehoc poslulasse, respondit:
verit: si formalumfuerit, det animatn pro anima;si Attamensi viderisme assumiabs te, erit libisic. Sensus
duteminformatumfuerit, multelurpecunia (Exod. xxi, liic pouderandusest. Subindignatusaulem cumdixis-
22): ut probafet ndn inesse ariimam anie formam. •sel, Dure peliisii; subjecil, Si viderisme tamenassumi,
Iiaqiie si jam formato corpori datur, non in conceplu eril libi sic; neque negasse illi visus fueral. Ostendit
corporis nascilur cnm semine derivata. Nam si cum sic illi futurum sicut digiuimeraf, non sicut ip.se po-
semineet anima existit ex anima, multaeanimeequo- slulaverat. Multa enim siibinlelligivull Scriptura, ut
tidie pereunt, cum semen fluxu quodam non proficit collectus sensus ex verbis, non sit ralioni religionis
nativitati. Sed si propiusrespiciamus, videbimusquid adversus. Nam ufique dura pelitio, etiam meritum
sequi debeamus. Conlemplemur facluram Adae.In debebat amittere : sed quia cnpidus boni sic postula-
Adam enim exemplumdatum est, ul ex eo intelliga- vil, Deus qui scit quid unicuiquedandum sit, bonis
lur, quiajam fofmatumcorpusaccepit animam. Nam privari illnm non passus est meritis suis. Videamus
potuerat animamlimo terraeadmiscere, et sic formare itaque si Elioemeritum admitteret, ut Eliseeusduplum
corpus. Sed ralione iriformabatur,quia primum opor- dbnum ejus mereretur accipere. Dictnm namque est
tebat dorflumcompaginari,et sic habitaforem induci. a Spirilu sancto per Zachariam, cujus meriti futurus
Anima cerle quia^piritus est, in sicco habiiare non esset Joannes, Veniet,inquif, in spiritu el vhittteElim
potest, ideo in sanguine fertur. Cum ergo corporis (Luc. i, 17). Parem ergo Joannem Eliae ostendil. Et
lineamenla compactanon fuerint, ubi erit anima? An Dominus dicit, Nemo major inler natos mulkrum pro-
foris vagatuf, quamdiu immittatur; cum ratio tradat phela JoanneBaptisla(Matth.xi, 11). Nondixit, omni-
sic dari eam ut animet corpus, non ut otiosa vagelur? bus major est : sed,' nemo illo major est; hoc est,
Sed ex quo detur, dicant qui aliud pulant; ex mare, ajqualemhabet, majoremnon habet. Elias ergo par
an ex femina*? Si ex femina, non convenit; quia illi est, nullo utique minor; quomodo Elisaeusmajor
aliud in exemploest. Proponunt enim ex viro cum illo est, cum Joannes quo nemo major est, par Eliae
costa datam et animam : quod multis rationibusin- sit? Nam veniens ad aquarum transitum, non accepit
firmari docuimus.Unde forte videaturdari ex femina, honorem ab eis, ut potuissottransire, nisi nominasset
maxime propter Salvatorem, quem scimus sine com- DeumEliae (IVReg. n, 14) : ut per boc dura petitio
plexu carnis de Spiritu sanclo natum ex fcmina. Quod correpta videretur, dum nonnisi nomine Eiiaeaudilus
si arbitrantur, plus dant feminis : auctoritatefn enim est, ne id quod dure pefierat, accepisse putaretur,
viri immutant in femlnam.Cum enim tam corporis quasi non sufficeretpro temporis merito dispensatio'
quam animoeoriginem ex viro dicant, convertunt se spiritus concessaEliee.
ut id quodpotius est, ex muliere dicant, id est, ani- XXVII.— An Pyihonissa Samuelem excitaverit,
mam; quod vero minus, ex masculo, id est, corpus : et ipse ab ea visus sit, et Joculus sit ad Saul: quee
cum mahifesium sit ordinem exempli a Deo traditi Jiistoria refert in libro Regnorum (1 Reg. xxvm,
7-20)?
1Mss.secundigeneris,aliudpuiantex mare dari, aHud
ex femtna. *Mss.secundigeneris?mdwe.
2231 QUJESTIONESEX YETERI TESTAMENTO.! 2232
Indignum facinus aestimosi secundumverba histo- demus passioni subjectum, et per soecula senectiife-
riae commendetur assensus. Quomodo.enim(ieri po- - deficjBre,credimus et finiri. Quid censetur deliomine,
teraf, ut arte magica altraheretur vir, et nativita.le qui mundum oeternum.putat? Cerle homo ccepil in
sanctus, et viieeoperibus justus? aut si non altracfus mundo : sine homine|ergo cui proficiebat annua fe-
est, consensit? Quod utrumque de viro juslo credere cunditas mundi? An sine aliqua providentia genera-
absurdum est. Si enim invilus adduclus est, nullum bat? Et quomodo aeternus corruptibilia et morlalia
suffragiumhabet jusiitia; si autem voluniaiius, amisit generabat, cum de aeiernodebeat aeternum existere ?
meritum spiriluale, quod positus in carne qu«siverat: Et quod visibile est et sentitur el langitur, qua auda-
quod valde absurdum est; quiaqui hinc justus recedit, eia vocatur selernum?jEl quod vicibus tcmporum mi-
permanet justus. Porro autem hoc esl praestigiumsa- nisfratur, ila ut ipsa lempora aliquando non servent
tanoe, quo ut plurimos fallat, eiiam bonos in potestate officiasua, quomodo appellatur eelernum? .Eteriiitas
se habere coniingit. Quod Apostolus inter caefera ait, enim non corrumpilur? nec immutatur.
Ipse satanas transfigurat se in angelumlucis(IJ Cor. xt, XXIX.— Qtiare ociavo die mandalum est circum-
14). Ut enim errorem faeeret, in quo et ipse gloriare- cidi (Gen. xvn, 12) ?
tur, in babitu viri justi et nomine se subornavit: ut Octavo die a nativitate idcirco preeceptum est cir-
nihil prolicere spem queepraedicahaturDeicnltoribus, cumcidi, quia juxla numerum el curricula dierum
menlirelur; quando hiiic exeimtes justos finxtt in sna septem, ipse rursum primus invenitur quasi post sab-
esse potestate. Sed hoc quosdam fallit, quod de morte batum, utjam nonociavus habeatur, sed primus. Quia
Saiil et filiorumejus non sil mentitus : quasi magnum enim salus fulura per, Chrisluni in primo die crat
sit diabolo, anle diem occasum corporis praevidere, preedestinala (qui Dominicusideo dicitur, quia in eo
cum signa quaedamsoleantappareremorituris; quippe resurrexit Dominus),qriiest post sabbaium; propterea
a quibus Dei prolectio amofa videtnr. Quanto magis salulis hujus figura in circumcisionedata esf, ut quasi
diabolus quem angelica majestate sublimem propbe- renovatio futura in circumeisionislege dignosceretur.
tica oracula fuisse testantur; de cujus magnimdine Et quia per iidem salvari haberent homines, quae
Apostolus ait, An igtwralis aliitudinemsaianm(Id. n, primo die resurreclionis Domini firmala est; figura
11)? Quid mirum ergo si imminenlem prope mortem hujus rei in circumcisibne primo die data est, quac
potuit praevidere, cum hoc sil unde fallit, et se in Dei etiam esset signum fidei Abrahee. Integra ergo causa
potestate vult adorari ? Nam tanla hebefudine demens est, quia signum praeteriteefidei primo die signatee,
effectus est Saiil, ul ad pylhonissam confugeret. De- figura fuit futur.fifidei Jprimodie constabililae.
pravatus enim causa_peccaii. ad haecse contulit quae suiXXX.—In Proverbiis, Juslus, ail, accusalor est
damnaverat. Sed si quis propter historiam, et ea quee in primordiosermonis(Prov. xvm, 17): quomodo
verbis expressa sunt pmet non praelermitlenda, ne justus, si peccator?
ralio Jiistorioeinanis sit; recle faciet quidem, si tamen Omnisveriias justitia est. Quiaergo confitetur quod
minime islud ad veri rapiat ralioneni, sed ad visum est, juslus est: veritatem enimloquitur; peccalores
et inlelleclum. Saitl namque reprobus iaetus, non po- a-.itemvindicantes sua delicta, jusiificari non possunt.
ierat bomiiiiinlelleclnnihabere. Historicus enim men- Unde hnjusmodi digne juslus dicilur, quia pronun-
tem Saul cl habitumSamuelis descripsil, ea quaedicla tians peccatumsuum, remilti sibi uliquepostulai, mi-
et visa bunt dspriintns; pffelermiitens, si vera an sericordtam Dei implorans. Seit enim dictum in Lege,
falsa sinl. Quid enim ait? Audiens in quo habiiu cs^et Confilerepeccata lua, ut justificeris(Isai. XLHI.26).
excitalus, Intellexil, inquii, hunc esseSamuetein.Quid Qaid esl auLem,in primordio sermonisconfiteri; nisi
inlellexerit retulit, el quia non bene inlellexif, contra non coactum fateri, sed voluntariunl? Quis enim etiam
Sciipturam alium adoravit quam Deum; et putans S-i- limens Deum, sine peccato est; cum et ln cogitatione
muelem, adoravit diabolum, ul fructum fallaeiaesuae admisceantur deiieia, et aliquoties peccemus inviti?
liaheret satanas. iloc enim nitiuir, ut adoreiur quasi Poiesl tamen et de eo ,dici vel sentiri, qui catechu-
Deus. Si enim \ere Samuel ilii appaiuissef, non uti- nienus dicitnr, ut accedensad fidem justificelur. Cum
que vir jusius permisissetseadorari, qui praedicaverat enim peiit immutari se^sine dubio peccatorem secon-
Deum ^olum.esse adorandum. Et quomodohomo Dei,' fitetur ut justificetur.
qui cum Abraiuim m refrigerio eiat, dicebatad virum XXXI. — An cum muliere, natura serpens Jocutus
pestilentiae,dignttmardoregehennac,Crasmecumeris? sit; an aelu («) dictus 'serpens diabolus eam seduxe-
His duobus titulis sublilitalem lallaciae suae prodidit rit (Gen. m, 1)?
improvidus satanas , quia et adorari se permisit sub Quanlum ad historiam pertinet, serpens natura di-
habitu, et nomine Samuelis conir.i Legcm; ei virum ctus est, qui sapientiorjessel caeteris bestiis, quas fe-
peccafis pressum, cum magna distantia peccatorum et cerat DominusDeus super lerram. Deniqueet senten-
justorum sit, cum Samuele juslissimo fulurum menti- liam Deus in serpentem dedil. Nam quid mirum si
lus est. Verum polest videri si de Samuelis nomine diabolus sapientior eral bestiis, de quo dicit Apostolus
taceatur, quia Saiil cum diabolo luturus erat. Ad eum inler caetera, An ignoralis aliitudinemsalanm( II Cor.
enim transmigravit, qucm adoravit. Semper enim n, 11)? Usque adeo amem nalura serpens fuit, ut di-
diabolus sub velamine laiens, prodit se, dum ea con- eeretur illi, Supra pecltlset venlremluum repes, el ter-
fingit quoe abhorreant a personis, per quas fallere ram edes omr.ibusdiebusvilailum (Gen. m, 14), Haec
nititur. Jonge sunt a conditione satanae; qnia neque corpo-
XXYIII. Quid contradicendumiis sil, quimundum reus esl, neque mortalis. Et si proprius aspicialur,
islum ab aeternonaturaliter moveri inquitmt,neque in- videbitnr sentenlia data nihil obfuisse serpenti: sed
ilio, neque aboliiioni obnoxium? in eo in quo factus esl, jussus est permanere. Quia
Mundumab a-ierno conslare et nulli debere subje- enim niinister factus est satanaead hominem subju-
ctionem, improbabile el impossibile est: quem vide- gandum, cui omnia Deus subjecerat; idcirco Deus in
mus fauta diversitate exitare corporum; cum nihil ea stibjeciionequa omnia homini subjeceral, repres-
divinum ei oelernumpossil esse nisi simplex, in quo sit elaLionem serpentis qua coeperat minister esse
nulla diversitas videatur, sed sit unitas. Nam et vices supeibiae. Yidebaiur enim homoJfaclussub serpente,
ip»as lemporum non servat, ut non soluni in tempori- per quem, accepto eonsilio legem datam contempsil.
lms varius sit, aul contrariis constet substanfiis, sed Quoniam autem serpentes prudentes sunt, confirmat
el in ipsisvicibus temporum : cmn res aclernadiver- in EvangelioDominus dicens, Esloteasluti vl serpenies
sitalcin abhorreat, el sil nec laciu nec vku capienda, (Maltli. x, 16). Igitur quia claruit vere serpentem lo-
utpole incorporalis : hic autem passioni obuoxiusest, cutum esse cum Eva; illud superest ut discernatur,
quia et aqua repugnal igni; et ignis si amplius fueril, an potuerittam prudens esse etastutus, ut dolo falle-
superat aquam ; el lerra cumsit nalura arida et frigida. ret eam. Si enim cxteris besiiis prudentior erat, non
patilur incendium, quasi res corporalis. Itaque incon-
veniens est mundum seternum dicere, quem cum vi- (a) Forte, astui
 2235 APPENDJX. 3254
tamcn liominibus; qnippe cumiiullumanimal ralionale niam quwcumqueLex hquilur, his qui in Lege sunl
sil, nisi bomo. ltaque serpcntem subliliialem istam loquiittr (Rom. m, 19). Geuliles aiilem non habeutur
composuisse impossibile e^t quainvis enim prudeiis in mimero — vivorum.
dicatur, sed nonultra naluraui suain. Nec enim deli- XXXIV. Quomodoidem Salomon, Deus, inquit,
beratautexeogiiai, aut coiisiliumcapii. Ideirco diabo- morlemnon fccit : cum alio Ioco dical,' Bona et mala,
lum fuisse, qui per serpeutem mulierem circiimvenit, vila el mors, paitpetias et hoheslasa Deosutit (Sup. i,
duhium non esf. Admiseensenimse serpcnli,egil per 15; Eccli. xi, '14)?
illiim qunsi per orgaimm, utiiecmulierocculii diaholi Nulli dubitim est bona omuia a Deo esse, mala
intellfeerel doluni, sciens priideiitetn csse serpeiuem. aulem quoedixit, soluui mala sunt, dum vindioalur
Ac per hoc corporaliter data senleniia, spiriiualiter de nobis. Pcena euiinquamvisjiisleinleratui', palienli
in sai.mamcecidit: quia seutentia reiim ienet. Non famen mala videtur. Nam el per propheiam ad pec-
enim ab bomine dali senlenlia esl, ul innocenlem catores loquitur Deus diceus, Faciam vphis inaia , id
-forte perimeret pcr errorem am malevolcntiam; sed est, poenis'vos agam. Viia aatem ei mors sic a Deo
a Deo qui ialli utique non putesl, ut sententia ejus est, quia legem dedit, quaeservantibus se\iiampio-
eum soluui leneat, qui reus esl. Qula enim cum sit mittil, contemptnribiis vero inortem, sed iflam quae
invisibilis salanas, dolum corporaliler egit, corporalis seeunda dicilur. Dum enim rinumquemqueadjudicat
videtur dala senieniia , ul illum spiiitualifer leneat, qmd meretur, ab ipso est, sive alisolutio ad vilam ,
cujus facium elicuif dari senlenliam. Nam projectus sive reatus ad morlem. Non ergo inventor morlis
de sacratissimis coelorum sedihus impudenlissimus est, sed judex, quia mortis auclor peccatum estj
salanas In terra volutalur gemens semper. Sed forte Quomodo ergo Deus poleral faceremortem,qui nescit
dicalur, In qua , puias, lingua serpens loculus est ad pcccare?Sed dum peccatis retribnit, ab ipso dicta
mulierem? Serpenlis uiique ore. Si eniin hodie non est esse mors cum non ex ipso sit, sed ex hoc qui
desunt, qui Jatraium ciinnm inlelligant, et luporum peccivii. Eadem rafione paupertas el divitioea Deo
ululatum, et barritum elephantoriim, el caiitum gal- sunt. Quidam enim habentes limorem Dei, luxuriam
lorum; quarenon magis rudis adhucmulier scire po- spernunt, vitani prodigam fugiunt, ab egeno et pau-
tuit el intelligere sibilum serpenlum, cum mullos pere oculum non averlunt : hujusmodi crementum
sciamusavium voces discernere (a)? Nam et consiat ' faciunl bonorum. Scriptum est enim in Proverbiis ,
diabolum ejus Jingtia uli, cujus corpus intraverit: nec Paupertalem el ignobililalemaufert discipiina (Prov.
aliler falleretmulierem. Ac per lioc serpenlis ore lo- xin, 18). At hi qui timorem Dei non hahent, solutius
cufus est per serpentem. viventes ef egenuin despicientes, sicut scripium est,
XXXII. — Legiraus apud Salomonem , Dives et in inopia eruitt; non solum negligenleset improvidi
pauper obviaverttntsibi; fecil aulem atnbos Dominus circa se, verum eliam coritemptores dalee legis. Hoc
(Prov. xxu, 2) : quomodo ergo personarum acceptio modo fecit Deus paupercs ac divites : quia dum of-
non esl apud Deum? fensio legis parit egeslaiem, a Deofieridicilur auctore
Longe absit a fidelium menlihus baec impietafis Iegis; et cum aliqui lerrore disciplinam Jegis cuslo-
assertio. Nam Scriptura ne pnuperem contemnendum diunt, a Deo anctore legis divites fiuiil.
doceret, et divitemhoiiorificiindum,osleiiditamborum XXXV.— Qua ratione David Saiil, postquam Deus
opificem esse Deum : non utique"in pauperlate et di- ab eo lecessit, christum Domini vocat, et lionorem
viliis, sed in eo quod sunt. Si enim ficultatibus ab defert ei (\Reg. xxvi, 16, 18, sqq.)l
invicem discrepant, nnn lamen naturae substaniia. Non nescius Daviddivinam esse traditionem in of-
Nec enim quia oecasiones proventus quosdam faciuul ficio ordinis regalis , idcirco Saril in eadem adhuc
in mundo, aut prosperos in divitiis, aut inlaustos in tradilione posiluinhonorifioal, ne Deo injnriam facere
paupertale , idcirco despiciendi sunt quos Deus non viderelur, qui iiis ordinibus honorem decrevil. Dei
humiliavit, aut suspiciendi quibus verilas non dedif enim imaginem habelrex, sicut et episcopus Christi.
teslimonium. Conlemnendipiane sunt, sed corrnpto- Quamdiu ergo in ea traditione est, honorandus est ,
res inorumel sacrilegi in Lege Dei; bonorandi vero si non propter se, vel propter ordinem. Unde Aposlo-
diligeiilesDeumeldisciplmaecuIlores.Hi enim diviles lus iuquit, Poteslatibussttblimioribussttbdilieslole.Non
apud Deum habenlur, qui bonaeconveisationis sunt: est poiesias nisi a Deo: qumcnitnsunl, a Deo ordinatm
et quanto in mundo contemptibiliorcs suni, tamo suni (Rotn. xm, 1). Hinc est ut gentiiem,inpotestate
magis honorificentioressunt in coelo. Nam qui bene- tamen positum, honorificemus, licel ipse indignus
ficium lemporis habent in ampjiandis facultatibus, si sit, qui Dei ordinem tenens gralias agit diabolo. Po-
se cognoscant, el Dei iiitelligant voluniatem,qui ler- lestas enim exigif, quia meretur honorem. Nam ideo
rain uinniliusdedit, etsolem suum cunctis oriri jubet, Pharaoni futuroe famis somniumrevelaium est (Gen.
et pluvias indiscreias effundif (Matth. y, 45); imqui- XLI,1-57) : et Nahuchodonosoraliis secum assisten-
tas auiem fempori>,aut foituif_e occasionis, aut in- tilms solus filium Dei vidit in camino ignis (Dan. ni,
digeniia qiiibiisdamabnegatqnaaDcus omnibusdedit; 92), non uiiqiie merito suo, qui in idoio se adorari
ipsi minibiiant eis, uf perficienfes Dei voluntaiem , voluit. se merito
—
ordinis regalis.
niHisoltim in immdo, sed et m coelo diviies sint, ne XXXVI Si anima qnce peccaverit, ipsamorie-
pauci temporis divitiae excludant mternas. llli vero tur, quid est ntl Aehar filius Cbarmi peccaveril,
quos paitpertatiscausa despiciendosputanl, si lulurum et trigiuia viri occisi sunt in causa ejus (Josue vn ,
Dei judicium contemplenlur, illic semper divites 24, 5)?
erunt, uhi diviles saeculiegebunl, poeuitcntes sepau- Alio sensu Scriptura locuta esl quam pmposiium
peres nnu fuisse. est. Non enim de hac morle quee comniunis utique
XXXIII —Salomon, Anni, inquit, impiorum mi- omnibiis est, dixit; sed de illa quoeappellatur secun-
mtenlur (Prov. x, 27): quomodo ergo est quod videa- da. Heecenim peccalorcs suscipit : iilis autem qui in
mus impiosaliquantos iongoevos? pugna mortui sunt, non peccatum Achar redditum
Diguumerai quidem omnes impios, non sohmi ci- esl; sed obfuit illis, ne in prolectione divina adjuti
lius hac luee carere, verum etiam nec unius momeiui invnlescerent liostibus.Nec enim causa Achar infir-
teiiipoiis \ita frui, qui Conditoris sui immemores , mali sunt, sed Dei auxilio minime muniti, uf dum
vitaslotius aucloritatem impulanfcreaturae. Sed Scri- fortiler facere nequeunt, occiderentur. Nam pauci ;
ptura hos impios alloquilur, qui cum sub Dci Lege fuerunt contra miiltos, unde et superati nnsciintur.
agerent, propensiores in idolis eranl. Pejores cnim Nulla ergo injustitia in voluntale Dei esl. In pole^tate
sunt coeterisimpiis : scienles enim Deum et conte- enini habet, si adjuvare vult : ut si affuerii, miseri-
mnentes eum,obtemperanl servis. Elquod de his di- cors sit; si noluerit, justus : nee enim in talihus dey-
ctum sit, probat Apostolus dicens, Scimusaulem quo- bitor est, ut teneatur obnosius. Hinc est quod Jcsus
Nave contristatus scidit vestimcnla sua(I6irf. 6),
(a) Reliquumabest a Mss.secundigenens. sMss.secmidigeneris,trigmlasex viri. Et vernis. m
225S QU.ESTIONES EX YETERI TESTAMENTO. 2256
intelligens non sine causa Deum auxilium suum sub- agere debuerunt, maligne fecerunt idolis servientes.
traxisse. Tamen fuerunt aliquanli reges in Jerusalem, qui post
(a) Charmi quidem peccavit, et niortuus est lapi- excessumSalomonisetihiii ejus Roboam, viam ..ecuti
dibus. Uli autem triginla sex viri, qui in pugna mor- sunt Davirl, recte ambulanles in conspeclu Dei.
tui sunt, non utique pressi a Deo siml, sed non adjuti. Omnesautem reges Sariiarieemaligneegerunt in con-
Imbeeillitateenim sua, dum fortiter facere nequive- speclu Domini usque' ad transmigrationem suam.
funt, occisisunl. Charmi ergo causa hoc praestililvel Ideoque carnali nomine nuncupaii sunt. Ei quia Je-
obfuit, quia qui adjuvari habuerant, neglecli a Deo rusalem eorum impietatem secuta est, traditur etiam
sunf. Ilinc ergo esl quod Jesus filius Navecontrisia- ipsa in capiivitatem NabuchodonosorregiBabyloniae:
tus exseidil vestimenta sua, quia intellexit Deumad- et hoe est misisse mortem in Jacoh, et venisse in
juiorem suum auxilium sublraxisse in hoc loco. Israel. Missaesl enim in Samariam ; sed dum causa
—
XXXVII. Quid est ut missa mors in Jacob ve- "perquam missa esl in Samariam, invenla est in Je-
nerit in Isracl. cum JaeobipsedictussitIsrael(/sai.ix, rusalem, missa illuc venit etiam in locumin quo
8, sec. LXX) ? eadem res erat. Ron enim locum sequitur vihdicla,
Unius populi duo nomina posuit, ut ex nominibus sed causam. '•
merita eorum possint intelligi. Nam utique qui Israel , XXXVIII.— Si equus et muius non habent intel-
cognominatusest, prius Jacob dicebatur. Colluclans lectum, quanto magis terra res sine sensu?Quid ergo
enim cum Salvatore, infellexit Deum esse, quem in est ut dicaiur lerra behedicereDominum(Psal. xxxi,
specie corporis videbat: ideoqueappellatusest, Ilomo 9; Dan. m, 74)?
videns Deum (Gen. xxxn, 24-28). Populum ergo , Non est sic intelligendum ut sonant verba. Opus
quem Jacob nuncupat, hoc loco et in hac causa car- est enim, quod licet mutum sit, clamare dicitur lau-
nalem significat,quomodonomina quaenatis a paren- dem Grealoris: boriatur enim aspicientesse, benedi-
tibusimponuntur. Sed lii, id est, Judeei,proptermala cere opificem; sicut et omne vas bene compositum,
opera non Israelitaedicti sunt, quia vaccis el lucis sa- laudat aiiificem. Quippecumlegaturin Psalmis, Num-
cfilieabanl in Samaria, studio et imperio Jeroboam quid confiiebiturtibi pulvis, aul anmtnliabitveritatem
regis. Ille autcm populus,qui in Jerosolymis in tem- luam(Psal. xxix, 40) ? In omni ergo insensala substan-
jilo Dominihostias offerebat per sacerdotes Dei,Israel tia, non volutitas, quoeutique nulla est, sed opera be-
appellalusest.Samaria ergo propler impielatem suam nedicunt auclorem. Si aulem spirituaJitervis hoc ac-
tradita est captivitati el morti : Jerosolyma aulem cipere; per terram hominem significatumintellige,
reservala est, propter quod habuit reges diligenies secundum dictum propbetae, Merrientoenim ait, Do-
Deum. At ubi aulem et ipsa Jerusalem impietalem mine, quoniam terra sumus (Psal. cn, 14); quem
secula esl Samariae, sentenlia illam comprehendit opera creatureein IaudemConditorissui prorumpere
data in Samariam. Ideo ergo dictum est, MisitDeus exhortantur.
motiem iti Jacob, id est, in populum Samariee, qui (a) Benedicatterra \Dominum,ait; boc est, Iaudet
carnaliler conversatus esl, sicut supra diximus; Et et confiteaturverilalem tuam. Quomodoergo in Psal-
venitin Israel, hoc est, in populum Jerusalem, quia mis, Numquidconfitebilurtibi, inquit, pulvis, aut an-
idololatriamsecuta cst, imilala Samariam : ut simili nuntiabitverilatemtuam? Non est sic iiilelligendumut
modoabducerelur in caplivitatem a Nahuchodonosor, legitur et sonant verba. Neque enim sensum habet
sicut et Samaria a Saimanasar rege Assyriorum.Hoc lerra, ul gratias agal Creatori. Si aulem spiritualiter
est aperle : senlentia data in malos, invenil et bonos, lioc acceperis, terram hominem intellige, secundum
dum desierint esse jtisti. Missaenim mors in Jacob, dictum prophetee, Memento,Domine, qiioniam lerra
sicut supra osfensum est; pervenit in Israel, non sumus. Quam operam faclimundiin laudem Craaloris
proctcrmittensSamariam, sed dnm causa, qua missa prorumpere exhortatur, ul confessionem veritatis
est in Samariam, inventa esl in Jerusalem, missa ejus acquirat illis, quaj licet laceat, clamare dicitur
illuc venit eiiam in eum locum, quo eadem res erat. laudem Creatoris, crijus opus est. Haee ergo causa
Quia vindicla causam sequitur, non discernens per- cst, quod in creatione terra Deumdicitur benedicere.
sonain. XXXIX.—Quid esf quod legiturin Salomone, Spes
(b) Unius populi duo nomina posuit. Nam ulique est, inqirit, in ienebrk.Melior esl canis vivus leone
qtii priiisJacobdicebatur,postea accepit nomen Israel, motiuo (Eccle. ix, 4)?
cum colluctalusest cum Filio Dei, et vidil eum per Tenebrae gentilitatem el ignorantiam significant.
intellectiim homo videns Deum. Populus ergo quem Spem ergo mojorem fin geniili populo esse, quam in
Jacob nuncupal, hoc in loco et in bac causa non vi- aposiala, vult inlelligi per id quod subjecit, dicens,
dens Deum intelligitur, sed quasi carnalis babetur , Melior esl canis vivus leone morluo: quia sicut Jeo
propter opera bona (c) : ul sictit Jacob priusquam omnibus feris fortior est, ita Christianitas omnibus
videret DeumChristum, non dicebalur Israelita, et hi secfis. Si quis ergo ab hac destiterif, amittit salutem,
dum populus dicuntur Jacob, non videnles Deumde- ifa ut deterior genlili sit. Potest enim fieri ut credat
signeiitiir. Israel aulem populum dicil, qui operibus genlilis, et acquirat salutem, quam perdidit aposlata.
Dei factus dignus habetur videre Deinn. llaque po- At si non credat, adhue pejor est aposlata ; quia de-
pulus Jacoh, quia carnali fretus erat anxilio, despe- terius est amisisse salulem, quam non habuisse. Ca-
rans de adjulorio Dei (idola eniin diligebat) Iradilur nem autem, genlilem significatum Salvalor ostendit
morti, dum excilatur adversus eos rex Assyriorum. dicens, JYoalicet accipere panemfiliorum, el mitlere
De Samaria aulem hoc diclum intelligitur ab Isaia canibus(Malth. xv, 26).
propheta, quoeprius mnlumfccit eoram Deo, vaccas (b) Tenebraeignorantiamsignificantetgentilitatem:
inslituens quibus saerificarent, adinvenientenova sa- quia spesest in gentili polius, quani in apostata. Hune
cerdofiaJeroboam. Mors ergo ad eos missaesl: primi cnini dicit leonem morluum, hoe est, chrislianum
enim ipsi capii sunt, et iraiismigrati a Salmanasar apostatam : quoniam quamdiu in fide duravit, leo
rege Assyriorum, ul illorumexemplopopulus Juda et erat; at ubi recessit, morluus dicitur. Canem vero,
Benjamin ct Levi, quaaduoetribus remanserunt, et gentilem dixit de quo spes est, ut credal: quamdiu
dimidia in Jerusalem Roboam filio Salomonis, quoa enim vivit, speraturdeillo. Uliusautem spes peribit.
iniemplo Dominiper sacerdolesDominisacrificabant. Namcanem, genlilem significariSalvator ostendit di-
Hos ergo dicil populum Israel propter tribum Juda et cens, Non licetpanem acciperefiliorum, el miltereca-
Levi, qui et ipsi cum exemplo Samariaeterriti recte nibus.
XL. — Quid est quod dieit propheta , Lmiare
(«) Quffislioeadem ex Mss.secundigenerisquos inter
post vulgatasvefer. Test.fuil hactcnusdecimaquarta. (a) Quaestioeademex Mss.secundigeneris,inter post
(b) ibid. decimatertia.'
Quaestio vulgatasveter. Test.decimasexta.
(c) Forte,nonbona. (b) Ibid.Quseslio
decimanona.
2257 APPENDIX. 5238
sterilis qum non paris, erumpeet excldma qum non Christus dicitur Filius Dei; sed intervallum est, quia
partiiris: quia mulii filii desetimmagis,quatnejusqum hic verus est, illi adoplivi. Sic quoque et inter spiri-
habetvirum (Isai. LIV,1)? tum Dei diversitas esl. Spiritus enirii sanctus de Deo
Quoniam filiiJerusalem tcrrenae apostataverunt a est, el consubslantivus ei; reliqui vero spiritus Dei
Deo, non potest buic gaudium adscribi, sed moeror. esse diciinlur, sed creatura sunt. Sed nec ordinis est
Ad opprobriumergo hujtis Jerusalcm propheta illam ut Spirilus sanclus ferri super aquasinlelligatur; cuni
superiorem Jerusalem Ieetaridebere dicil, quam Apo- super aquas spiritualem creaturam esse tradal ralio,
stolus malrem nostram appellat (Galat. IV, 26): quia et quaesuper se habeal poliorem creaturam alteram,
sine gemitu et doloribus-multo plures lilios habet, quia creatiira a creaiura differt in claritale (l Cor. xv,
quam haecquaecum lacrymis general carnaliier, Ju- 41): quidquid enim prupe sedem Dei accedilur, cla-
daeosulique : illa aulem Chrisiianos per fidem spiri- riora sunl minisleria. Unde dieit Raphael angelus in-
tualiter. Quam ideo desertam dicil, quia ipsa est vita, ter caetcra : Ego sum, inquit, ttntts ex septem angelis
quam deseruil Adam primus, et secutus est morlem. sanctis, qui aslanius et conversamurante nidjeslalem
Cumregerieraniur ergo homines, reverluntur ad eam, Dei (Tob. XII,15).
quam deseruerant, viiam. Haecvila Chrislus est, quia (a) Si ideo a qujbusdam Spirilus sarictus pulatur,
ipse dicit, Ego stimvita (Joan. xiv, 6). Est el Deus quia Dei esse spirilus legitur, invalida et inanis as-
Patervita, qui.i ait Dominus, Sicut habeiPaler vitam, sertio esl. Non solum euim ordo hoc non palilur, et
ila dedil Filio vilatn (Id. v, 26). Sine dubio ei Spiri- rntio abnuit, sed et verba ipsa infirma probantur ad
tus sanctus vita esl, dicenle Domino. Quia de meo, hanc assertionem astruendam. His enim verhis aliud
inquit, accipiet(Id. xvi,-15). De vifa utiijue qui acci- diclum significaiur freqncnter in Lege. Ait auiem
pit, vifa est. Tres ergo sunt una vita. Haecest vila, DominusDeus, Non permanebitspiritus meus in homi-
per cujus fidemregeneramur. Ipsa esl mater nostra, nibus isiis, propterea quod sinl caro. El in subjeclis,
sicut in Genesi legimus, quia ipsa, id esf, Yila, est Sed deleam, inquil, omnia ab homineusqttead pecus.
mater omniumvivoruni (Gen. m, 20). Qui sunt qui Hoc utique dicil, quiiidiluviuminducere habtiit super
vivutit, nisi qni credunt? terram. Nunquam hic Spiritus sanctus polest inlelligi.
(a) Duas matres hoc in loco intelligimus, ccele- De animabus enim dixit. Nam non solum nostrae
stem, et terrestrem : id est Jerusalem liberam, de animae spiritus dicuntur, sed et pecorum. Sic enini
qua dieit Apostolus,qum esl mater nostra; et Jerusa- scriptum est, Et motiuaestomniscaro in aqua, in qua
lem istam quam serviredicit cum filiis suis, hoc est, erat spiritus viim.El in Ezechiele propheta sic diclum
Judaeis.Propheta enim adventum Domini praedicans, est, cum de reformalionehominum promittit Deus di-
et tempusgratiae plenum in exsultatione vocis obte- cens, Hmc dicil Dominusossibusislis,Exlendam super
stans, Jerusalemcoelestem,quaeideodeserta dicta est, vos cutem,et daboin vossphitum mettm,el vivelis.Non
quiainhabitantes Qliosper fidem generatos non habe- utique ex eo Spiritus sancius debet intelligi, quia di-
bat, laetari debere hortaiur. Tempus enim venerat, ctum est a Domino.Dabo spiritummcumin vos: cuin
ut halierei filiosolim pra.dictos et nmllo plures quam manifeste de anima dixerit Deus.Comnumeesl enira
fuerani hujus Jerusalem : quia Chrisliani supergressi hoc omni spiritui cum sancto Spiritu, ut similiter di-
suni numerumJudasorum.Slerilis ergo dicla est, quia catur omnis spiritiis, Dei spiriius. Inlelligenlia enim
virgo est, quaanon per mixtionem et complexumge- hic necessaiia est qusediscernal res unius nominis.
nerat filium, sed per solam fidem spiritualiter. Unde Nam Deusutique spiriius dicitur, el anima hominis
nec parlurirediciiur. quaeenim parturii, dolores pa- spiritus dicitur, el ventus simililer, el aer, et anima
titur. Heecenim exclamat in leetiliam salutisliuma- pecoris, et angeli, et quaecumqiieacceperunt ut vivant
nae. JerusaJem vero lerrena ideo virum habuissedi- per substanliam propriam. Sed jam perinlelligentiam
cla esl, quia carnaliler generabat. Civilas enim quasi discernis aliler Deura spirilum dici, et ahter cieatu-
in matrem esl sigmficaia,sicut et habitatio coelestis ram :sicut aliter inteiligis Chrislum dici Filium Dei,
illa ad quam vocamur,mater nostra dicilur. et alitcr homines vocari filios Dei. Quotiescumque
LXI.—An spiriius qui super aquas ferehatur, Spi- auiem spirifum qui proprie de Deo est, vult Scriplura
rilus sanctus inlelligatur, quia dicium est, Spiritus significare, addil dicens, Spirilum sanclum; ul per
Dei ferebalursuperaquas (Gen. i, 2)? hoc non creatura inlelligatur, sed quia de Deo est,
Si videtur hic errasse in ista senlenlia, non est ac- non aliud esse quam esl Deus, credatur. Moysesau-
cipiendum quod dixit. Ideo et a quibusdam Spiritus tem cum creaturam hylicam, id est confusionemre-
sanctus 'esse pulatur, quia Dei spiritus legitur esse. rum describerel, quae utique scnsu bruta esl, super
Invalida autem et inanis asserlio est: non solum terram et abyssum et tenebras spirilum Dei super-
enim ordo hoc non patitur, et ratio abnuit, sed efc ferri inlerlocutus est, itt ex eo spiritu el loco in quo
verba ipsa infirmaprobantur ad causamistainastruen- ferebalur, superior crealura, quam spirilualem diei-
dam. Nam his verbis frequenter aliud inveuimus si- mus, cognoscatur. Nam et ex eo quod superferri il-
gnificatumin Lege. lnter ceelera autem ail Dominus Jum dixit, creaturam illum significavit, quia omnis
Deusdieens, Non permanebitspiritusmeusin homhiibits creatura Dei fertur virlute a quo accepit ut sit. Nam
islis, quiasunlcaro. Et in subjectis. Sed deleam,inquit, quis ordo est ut Spirilus sancfus super aquas ferre-
omnia,ab hominetisquead pectts(Id. vi. 5,7). Propterea tur, quem constat ulique super omnem esse creatu-
quiadiluviumfacluruserat super lerram, numquidSpi- ram ? Si enim Christus in dextera Dei est super
ritus sanctus potest inteUigi? Nonne de animabuslo- omnes coelos (Coloss.m, 1), illic estet Spirilus san-
cutus esl? Nam non solum nostraeanimee spiritus di- clus. Res enim-unins merili el naturae simul sint
Guntur, sed et pecorum. Sic enim scriptum est, Et oportet: qnanquam ubiqtie Deus esse non negetur,
morluaesl omniscaro in aqua, in qua erat spiritusvitm hoc esl Trinilatis poleslas; tamcn debita honorifi-
dicium est, centia etiam reservalur, ut super omnem creaiuram
(Id. vu, 22). Et in Ezechiele propbeia sicDeus
dum de reformationehominumpromillit dicens, esse dicatur, ul prrjprium illi hoc sit. Quare et dici-
Emc dicit DominusDeus ossibusislis, Exiendam super mus, Paler noster qui es in cmlis (Malth. vi, 9); et,
vos cutem, el dabo m vobisspirilum meum, el vivelis qui lucemhabitat inaccessibilem.(lTim. vi, 16).
(Ezech.xxxvn, 5). Numquidde sanclo Spiritu locutus XLII. — Cur- angelus missus loqui ad Mpysen,
est et nonde anima? Omnia quidem coelesliaspiritus in igne et in rubo apparuit in monte (Exod. III ,
sunt, sed differunt ab invicem, ei Deus spiritus est 1,2)?
sed longe aliter. Omnis
(Joatt. iv, 24; II Cor.m, 17),tamen Deus excelsus est : dignum ergo fuit ut in alto
itaque spirltus Dei esl; non Deus est, nisi spi- appareret, scilicet in loco qui vicinus est coelo.Et
ritus qui de ipso est. Cnjus significatio haec est ut quia ignis semper superiora appetit sursum crescen-
sanctus dicatur. Nam etliomlnes lilii Dei vocanlur, et
eademex Mss.secundigeneris, et inter post
(a) Quaesiio eademex Mss.secundigeneris, et interpost
(a) Qua?slio
vulgaiasveter. Test. vulgatisvester. Test.secunda.
 nri «raTinNir.R IT.XVCTKRI TRSTAMKNTft I mm
do ad eoelum, in eo debuit coelorumDominus appa- illum offerre. Filia auf,em.ejus luerum feeit : quia
rere, qui de humo ad superna contendit. In rubo enim innocens in malis pairis mortua est, pcena ca-
vero causa lecil, ulappareret, delictorum. Quiaenim ruil infcri; quod dni'fprte vivendo adipisci nequls-
peccalorum causa Legem descenderat dare, spinae set. Ut attiem iriumphus victoriaeJephte proseque-
antemin peccalis significantur, quia sustinui, inquit, retur, non merilumejub fecit, neque populi : nee
ut facerel uvam, fccii aulem spinas (Isai. v, 2); el enim fegitur supplices lllos fuisse Deo, ui dnret eis
Lex stalim vindicare non venerat, sed .prius osien- defeusorem. Aut numquid ipsum Jephte Dominus
dere : ideo ignis rubum non combussil; id esl, data misit,aul alloratus est'? Sed quia Ailophyii deos
Lex non fecit reos de praeierito peccalores. Nam el suos hmdabant, quasiiqui subjecios iilis fecerant
quia peccata non sunl de natura, sed ex accidenli; filios Israel, vituperatiies Denm Abrahae; idcirco
rubi, id est, spinarum materia non habel radicem propter honorem nommis suiDeus vindicavitin Allo-
spinis armalam. Ratione ergo faclum est, ut ila Do- phylos, si non propter istos vel propter meritum
iniims appareret Moysi. Abrahes et suum culmen. Aul numquid quia spiri-
(a) Natura angelica secundum se simplex est, cu- lus Dornini insiliil in Samsonem nierelricanlem
jus subslanlia superiora appetit, non inferioia. Idco- (Jttdk. xiv. 6, 19; |sj, 14), dignns dicetur,
que Doniiniis in igne apparuit, cujus natnra semper cum ?hoc facium iiiLeiligalur ad Allophjiorum perni-
ad superiora lendif, ubi Christus est. In rubo aulem ciem i
idcirco,quia el spinas babet quoenoceanl, elfacilis XLIV (a). — Quoniodo oslendi posset ex Pro-
esl ad combustionem el lamen ab igne non combu- jilielarum teslimonio jam in Novo Testamento a
stus est. Ignem fac esse Legem , quia peccatoribus gentibus recepto, prornissionem quam Deus Ab-
ignis est. Rubtis aulem in peccatis signilicatur, quia raliae fecerat, per Chrisli adventum esse comple-
a Sal\atore ad comparationem caeterorum rubus niala lam ?
arbor siguificaia est : ct peccala nihil aliud quam Scriptum est in Isaia propheta, Domusmea domus
malilia. Igitur ignis cnm in persona Legis apparuit, orationis vocabitur omnibus gentibus (lsai. LVI,
7).
Sed forle dicanl Judaei, Domus Dei, id est synagoga,
non tamen exussit rubum : sicut Lex data prateriti
peccati causa, non utiquc vindicavit, sed magis omnihus patet. Nec renitimur; ita tamenut, sicut
abstinuit vim justiiiee suae,ul postea jam data si con- semper, circumcisi applicentur ad Legem. Lev enim
tempia fuisset, vindicaret. Hicergo causa Dominus eorum est qua jussi snnt more Abraheecircumcidi.
in igne et rubo apparuil, quia in rubo ignis Legem Nihil ergo iiovum hoe exemplo prophelae poter-itvi-
sigmlicavit. deri;quia ex quacumque gente quis veniens, non
XLIII (b). — Cum Abraham filiuni immolare pro- est prohibifus adjuugere seLegi abexordio Judaismi.
hibitus sit, cur Jephte filioc saciiliciiim persol- Nihil noviim a propheta dictum poterit aestimaii;
vere 11011est prohibitus (Gen. xxn, 11, 12; Ju- Imo superflue, si semper admissi sunl servire Gen-
dic. xi)? tiles Deo Abrahae, neejaliquando prohibiti inveriun-
Mulium intervallum est inter causam Abrahoe, et tur. Et veruni est, quia subjicientes se Legi, nim-
causam Jephte. Primo quidem Abraham Jegilime\ quam non suscepti prbbaniur. Si igilur haecita sunt,
natus est, Jephte vero spurius : erat enim filius me- superflue videtur admonuisse propheta, quod semel
retricis. Deinde Abraham conversationis oplinne, traditum cubloditum est semper. Ei an quis tam hebes
Jephte aulem princeps latronum. Abraham vir ju- polenl invemri, qui dicai tantum prophetam rem su-
stus, et in teniatioiie probatus; in Jephte aulem perfluam et inaiieui Jocutum? Nescio cui Iioe lutum
nullum justilias lestimonium. Abiabae itaque praece- sit vel audire et non prohibere. Nam cum Judaicus
plinn esl, ut filiumsuum Deo offerrel, ut ostendere- ulique populus propter;peccaia, quae in Deum aelin-
tur hominibtis quantum Deo crederel Abraham, qui quebani, ab idolis suffragiarequirentes, a Propiietis
nec filium suum jubente eo dubitavit oecidere. Qui sa-pe correpti, prjeniienilasiter ingredi nolleni, ut re-
enim conlra mundi speni nasci eum poluil facere de verterenlur ad Deum; ad exprobrationem illorum
sterili et anicula, non fuil amhiguum quod contra domum suam Deus aperiurum se omnibus gentibus
mimdi ralionem posset eum suscitare a mortuis' ad oranduni significavit, ut abdiealis Judais, alios in
(Hebr. xi, .9). Hoc facto cuniulaius esl justitia loco illorum posilurum se ostenderet. Nam si sem-
Abraham. Ostendit enim Deus, quia non sanguinem, per admissaesunt gentes ad Legem, sicut supra di-.
pueri poposcerat, sed ul famulus suus Abraham hocI ctum est, quomodo hoc propheta dicebat fulurum,
faclo auctior fien.1. Diligentes enini se aliquid pali nisi quia ahud siginficavii quam proeceptum erat
vult, ut juste illos promovcre videalur. Nam Jcphte' prius ? Non eniin possef dicere de re quaequolidie
homofaeinorostiseliinprovidus, slulta devotione niu- fiebal, quia fuiura eraf. Unde manifestum esi istud
nus Deo piomisit dicens, Quidquidmihi redeunti ar ad necem proficere Judaeoruni, quibus ostendit pro-
cmdeoccurreiilante ostiadomus tnem, hocofferamDeo.' phela, quod alii his amotis vocaudi essenl, ac rece-
Numquid coaclus devovil, aiu numquid intelJexil plini domum gratiae Del, quod promissum fueral Ju-
qiiomodo deherel votum facere? Quid enim si canis daeis. Quid sil autem Ipromissum, Isaias propheta
iili aul asiniisoccurrisset, quod Dominus offeiti pro-\ docet, dicens, Venielex Sion qui eripiet el avertel
hibiiit; aut si lilius alienus, auisiuxor, ul in dolore, impietalem ab Jacob; et hoc illis a,me teslamenlutn
aheno exsuUans redderet votturi? Idcirco improvidae [ (Isai. LIX,20. 21). Igiiur hoc lestamentum estabo-
menli quod in alienam' perniciem devoverat, in illum Iitio peccatorum. iloc est lestamentumNovum , quod
ipsum Judicio divino retorumi esl: et usque adeo promissum est per Jeremiam dicentem, Ecce venkni
iiiseitsalus fuil jephte, nl nec poslea stulte se devo- dies, dicil Dominus,el cgnsummabodomui Israel et do-
visse cognosceret, ut crror ejus qui ab ipso coeperal,' mui JudaTeslainentumnovum,nonsecundumTeslamen-
per ipsum emendarelur. Intfllligere enim debuit lum quod disposui patttbus illorum in die, qua ap-
Denm non tali sacrificio delectari, el rogare pro stul-' prelieudimanum illorum, ul educerem illos de lerra
tilia sua, el aliud offerre qnod contra Legem non Mggpix: quia ipsi non permanse/unt in Testamenio
essel: sed lidolem se praeslilit factus piirrieida, cum meo, et ego neglexi eos, dkil Dominus (Jerem. xxxi,
con^let (idem slullam non solum mimme prodesse,' 21, 52). Heccest praevaricatio iliorum, quando simu-
sed obesse. In causa itaque'liliae suae ipse mactatiis lacrum viinli feccrunl, tunc Tesiamenlum ejus cor-
est, unde et Deus a lali saenficio dissimulavit. Si• ruperuni. Unde et tabua; in qnibus data Lex iuerat,
ciiiin hoc prohtbuissel, aliud offerrc sibi illum vo- sub inonte coiifcactJOsunt (Exod. xxxn, 4, 19), ex'
luisse viduretur, cum scirel ut indignum non debere~a eo quod graviora preeceptamerueruiit accipere. Sed
quia clemcns el misencors Deus est, promisit-per
(a) Qureslioeadem ex MSS.secundi generis .inter post;l Prophetas muiare se Legem, ut aliud Tesiamentuin
vulgatas velor. Test. soptima. i
(S) Haecqus_,siiodee&tiii MSS.secuadigeneris, (o) AdveisumJudseos.Ha.cdeestin Mss.seonndigeneris.
 mi APPENDIX. 2242
daret, quod differret ab eo quod dederat prius : ut Deummeritumnon hahere. Et si, sictit estostensum,
non solum quod grave erat mutaretur, sed et illa meliusesl fidemhabere, quitmcircumcisionem,me-
quaein figura.data erant, id est, sabhaium et cir- liores stint GentilesJudieis; quia isti fidem liabent,
cumcisio : ut quia diu pressi erant, per omnia re- Judaeicirciimeisioncm.Et quos pulas magis agnoscat
levati supplicesDeogratias agerent. El quia in pr.e- filiosAbi-aham;qui juxta carnem similesilli sunt, an
varicaiione paferna durantes animos ah idolis qui in fide? Sed Abrahaefides testimoniumperhibet,
averiere nolueruni; genies cum residuis qui fidem Ac per hoc non in carne, sed in fide gloriaiur. Ideo-
servaverunt, Tesiamentofrui quod fulurum dixerat, que istos in filiossuscepil,quos videl imitatores esse
contesiatur : ut duplicimodo gravati exciuciarentur gloriaesuae.Quomodoenim illos potest appellare.fi-
perfidiJudaei. Et ad tempus enim gravati sunl pree- lios, a quibus videt abliorrere unde placuil Deo et
ceplis, et in luturum congruas poenas exsohent, justificatusesl? Non ergo filios suos, sed inimicos
quia neque in Yeieri, neque in Novo Tesiamento poterit judicare. Invidienim ejus videntur spernen-
(idelesinventi sunt. Novum ergo Testamentumdare les fidem, per quam glorificatus est. Nec mirum si
se dixil, ut cessaret Yetus, quod dalum erat Patri- Judasidiffidentesdeprehendanlurminimesuscipientes
bus. Ac per lioc qui in hoe Testamento servit Deo, NovtiinTestamenuim. cum sciamusilios nec in Ve-
. neque sahbatnm, neque neomenias, neque circum- teri fuissefideles. Semperenimconira Deumrehelles
cisionem custodit, neque escarum discreiiones; sed et contumeliosifuerunl, unde talia preccepiaaccepe-
lanium Deihabet timoremin fide : quia non ex Lege runt, per quae cervices illorum, quoe inllexibiles
justificabitur,sed ex fide, dicente Habacucpropheia., erant, premerentur. Nunqiiam enim bona de Deo
Qttiajuslus ex fide vivet(Habac.n, 4) : ut noii utique sperare voJuerunt, cujus lania beneficia et virlutes
jam multis utatur proeceptisad Deum promerendum, tam mirandasagnoverant. Hincest unde inlercaelera.
sed paucis : Isaia iterum de Iioc sensu eadcm di- dicit Ezechiel prophela, Levavimanummeamin de-
cenle; ait enim, Si fuerit numerusfiliorum Israel setiointer eos, ul dispergerenturinter genlcs, el disse-
tanquam arena maris, reliquim eonttn saivmfknt. minarenturin regionibus,eo quodjusiificalionesmeas
Verbumetrim consummansel breviansin mquilate, non fecerunt,el prmceptamea repulerunl.El in sub-
quiaverbumbrevialumfackt Dominusin universoorbe jectis, Ego dediillis prmceplanon bona, el juslifica-
(Isai. x, 22, 25). Reliquisqui In fide promissionis tionestneus, in quibus non vivantiit eis (Ezech. xx,
perseveraverint,caeterisdillidentibus, breviatumLegis 25-25). Oaiendit qua causa data siiil illis pnecepta
verbumostendit: hoc esiNovum Testaiiienlumquud lanta et lam aspera, utquia ingraii lanlis bonis ex-
promisit. Quod non aliier Testamemum diceretur, siiieruni, diclante juslitia, pra-ceptisseverioribus
nisi simili modo etiam boe sauguinis tesumoniolir- premerentur. Idcirco non bona ea dixil, cum jiista
maretur; sicut et Testameiuum Yetus, ul nomen sint : quia non illis ad ju.stilicalionemproficie-
unum sit ulriusque : sed in Veteri multa, in novo bant, sed ad exiiium; et puma licel digne illata ,
aulem pauca sint prjecepia, sicut prombil. Ut quia patienti lamenbona non est. Post liaec lamen, quia
Abrahampatrem multarumgenlium futiirumdixerat jiiusesi Deus, No\um Tesiamentumdaturiim se pro-
(Gen.xvn, 4, 5), eodemmodojusiilicirentur ct hlii, misii, in (|uo abbreviatiofacta Legis justificaret cre-
sicul fuerat jusiificaluscl pater : ut cessantibusquao dentes, sicul jusiilicatus esl Abraham : ut cessanti-
poslfidem Abraheecoeperanl,suscipienles (idem per bus neomeniisef sahhatoet circumeisioneet cuetcris
quam justificatus esl idein Abranain, fihi essent praeceplis,non quaenaluralislegis sunt, id esi, homi-
Abrahae,sicut diclum est a Domiuo. Quod quidem cidiiim, adulierium, et taliu; ii.ijusiific.irentur,sicut
nec mirumnec inauditum est, ut sine cura babbati Abraliam.Kenovataeiiiin fideAbrahee,omnia voluit
et circumcisioneet reliquis hujusmodi inaudaiis ju- ces-.nre,t:t tale tempus esset, qtiale fueral quando
stificenlur homines. Nec eniin per Itoc placuit ueo fredidil Abraham.Sed forte dicanl.luda.-i:Si ea quae
Enoch, ut iransferretur, ncque, Noelioc servando a Mnysedalti sunt, cessaredictasunt per abbreviatio-
indiluvio solusmveniusestjusius, miqueipse Ahra- nem Legis, niimquidcireumcisioa Mo\se data est ut
liam poslquamcircuincistisest, justificat.ibcsl : Cre- cessel? Ac per hocsigiium patris nobiri habemus,
didit, inquit, AbrahamDeo, et repululumesl ei ad quia sumus lilii Abralne, quod propter lestimonium
justitiam(Hebr. xi, 5, 7,8; Rom. iv, o). Tuuc generis cessare non dcbel. Teinporequideiu suo ser-
circumcisus est. ut sigiiumesset in eo, quia eredi- vandafuit,circumcisio, id esl, anieqiiamNovum Te-
ditcum senior essel, filium se liabiiurtiui.Non crgo slamenfumdarcttir, quod proinissumerat. Al ubi Dei
circumcisio commendal Abraham, scd fides Ideo- graiia pr.i-st.inle,onera Legiscessarejussa sunt,.quid
que credenlibus sufiicil fides ad jiisiifiealionem,ui opiis est circumcidi? idcirco aulcm nova Lex dafa
filii sinl Abraheein fide, non in cireumcisione, quia est, id esl spiritualis, ui cessareni carnalia, et susci-
hisiion esl opus circunicisione.Non eiiiin hoc cre- pienleseain signmnejos acciperenl: ut sieutin Yeleri
dilur, quod crcdidil Abraham. Judau auiem idcirco TehiamenioAiira.aesignumlialiuerunt,ex quo coepit
jussi sunt circumcidi, uf tidei Abtaheesignum ha- TeslanienlumVetus; ita et in No\o signuin habeant
berenl, non suoeJidei, sed ut (ilii ejus seciiudumcar- Sahaioris,quiNovi Tesiamenticoiisliluiorest.Quem-
nem scireiilur: si autem credani, erunl fihi cjus et adinodumeuim ex Abraham Hebr.cidicli sunt, sic
iii juslificatione.Qmd einm prodest dici lilium po- et ex Christo Chrisiianidicuniur. Quicunique ergo
tentis eum quiimpotenssii, nisi quia magis obest? adlmcHebnei dicuntur, NovumTesianieiiluiii quod
Dedecusest enim, intlytiel gloriosi (ilmiiies^e sine promisil Deus,non receperunl, benehciuni-elmiseri-
bonore. Nam in tanlum circumcisio carni. nulliiis cordiam Dei in irritum deducentes : qui pupulmn
meritiest, ut vindicatuiumse dicai Deus per Jere- suumjam non hominis nomiiievolens censeri, sub
niiam prophetamin oimies circumcisospr.uputio, si Filii sui nomine consliiuere illos dignatua cst. Qua
nonfuerint eircumeisicorde(Jerem. iv, A).lllis autem igitur audacia dicunt Judaei,non nostra nos lege uti,
non iiidignatur,qui circumcisic,rde prxpntiaii smit sed sua ; cumdicai David, Confiteborlibi in gentibus
carne, quia nemo sine cordis circumcisioneplacuit {Psal. xvn, 50); el ilerum , Epulamini, genles, cum
Deo. Quicumqueergo circumcisi sunt carne, genus popttioejus? Et ad Jeremiam propheiamdicil Domi-
significanlAbrahoejuxta carnem; nam qui circumcisi nus, Priusquam le formaremin ulero,novite : el an-
suutcorde, significantgenus Dei secundmu lidem, tequamexiresde vuiva, sanclificavile; et prophetam
quia circumcisiomni mundanderrore Deumprofilen- in gentibusposui te (Jerem. :i,aut 5). Judaismus certe
tur parenlem. Quid ergojirodest carnis circumcisio, propriashabet significationes enim populus isle
. si cum fidesdetueilt inJudaeo, ad meiitum Abrahae in Jacob sigiiificatur,aut in Samaria, aut m Jerusa-
perveuire non polerit? Aut quid obesl preeputium, lem, autinJudaea, aliter autin Israel. De genlibus auteni
cum nemo, nisi qui aemulusluerit fi.dei Abrahae, apertum est, quia illos significat, quam sunt
peivenit ad juslitiamejus ? Superflueigitur gloriantur Judeei.Noster ergopropheta esl Jeremias. Quamvis
de carnis circumcisione, cum videani illam apud enim in omnibusProphetisgeulesparticipesdoni suj
2255 QtLSSRIONESEX VETERI TESTAMENTO. mu
osienderit Deus, ad Jeremiam tamen specialiter di- XLY.—(a) Quomodobomo ad imaginem Dei fa-
jcil, qnia nobis illnmdedit prophetam. Hic enim No- ctus sil, el utrum ad 'dominaiionem, ei an mulier
vum Testamenlimi futurum significavit, quod plus quoque?
gentibus profeceretquam Judeeis,quod nunc declara- tudinem Faciamus, inquit, hominemad imaginemel simili-
tum videlur. Cumenim in universa terra NoviTesta- noslram (Gen.i, 26). Hoc quibusdam ex alia
menti sit praedicatio;tam raro el difficileJuaeusfi- paiie leclionis intelligendumesse videlur; ex bac vi-
delis invenilur, ul omnes EcciesioeNoviTestamenti, delicet, in qua lcgimus dixisse Deum, Venite,descen-
gentium nominentur, sicut dictum crat in Osee pro- damus,el confitndamuslinguaseorum(ld. xi, 7). Quia
pheta , Vocabonott plebemmeam, plebem meam; el quaniumin superficievidetur, simileest: unius enim
non dilectam, dilectam(Oseen, 24; Rom. ix, 25). vox est, plurali niimero loquentis : sed discrepat
Repulsis ergo Judeeis, convocat gentes ea misericor- sensu, quia et dissimilis ralio est. Illic enim de
dia etgralia, quavocare dignatus esl et Abraiiam. ereando homine dicil^ quem ad imaginem et simili-
Nec enim Abraham non vocatus cognovit Dominum. tudinem suam Deus vult creari. Illud autem quod
Iiaque qui dignatusesl Abraham, idem ipse dignatus dicit, Vetrile, descendamusel confundamuslinguas
esf gentes. Cur ergo dicunl, Nostra estJjex; cumma- eorum, ad hoc pertinet, nese intelligerenthomines:
nifestum sit, donum Dei omnium esse volenlium? unde ad Angelos potest videri loculus Deus, quasi
Cesset itaque isla usurpalionis temeritas, quia gratia imperalorad exerciiura.Communiierenim dieit, quia
Dei communisest omnilms. Quonamque pudore ne- facfurus eral per illos, ulpote Creator illorum: ac
gant Christum nostrhm in Lege promissum , cum vi- per hoc, Confundamus,inquil, iinguaseorum. Nam
deantomnia signa in eo, quaeLex fulura preedixerat? cum dicit, Faciamus'hominemad imaginemel simili-
Quia elsecunduni Abrahaepromissionemomnesgen- tudinemnoslram, non potest dici Angelis loculus ;
tes juslilicanlur, in enm credentes (Gen.xxu, 18); el quia non polest dici uriaesse imagoDeiei Angelorum,
secundtimIsaiamprophelamde Virginenatusest (Isai. sicut imperatorisetcimilum. Quiaquorum imagoesl
vu, 14) in Belblehemex tribu Juda, sicut fnit pro- una, non polest dissimilis esse dignilas vel nalura.
niissum, ex semine David (Jlfichmmv,2); et juxia Deniqueadjecit, Et fecit, inquil, Deus hominem; ad
quod JeremiaspropheiavilDeus (Jerem.xxxi, 51, 52), No- hnaginemDei_fecil eum (Id. i, 27): ul Deus dixerit,
vtim Testamentum, quod ttinc promiserat iutu- et Deus fecerii; non aiter deus aut differens, sed
rum, praedicavit;el posl omniadicia signa viiinlmn os- idem Deus. Quodenim unus ad unum dixii, non aliam
tcnsa, humiliavil se, secundum Prophelarum; naiuram significavit,sed personam. Cumenim Deus
et omnia quaepreediclasunl, passus, lertia die re- unus sit, tres tamen[personaesunt: el ideo unus est
SHrrexit, quemadmodum scriptum est in propheta. Deus, quia sive in Filio, sive in Spiritu sancto, Dei
El si iempus promissionisrequiranl, sicui in Daniele unius sulistantia est; quia non potest nonhocei-se,
prophela ostensum esl (DAH.et ix, 24, sqq.), invenient quod de ipsa esf, quodipse esf. Dei ergo Patris per-
implelumtempore quo natus passus esl Christus: sona est dicentis, Faciamits; Filii vero facienlisho-
quia a temporeprimi anni Darii regis Persarum us- minem ad imaginem Dei; sive ad Patris, sive ad
que ad nativilaiem el passionem Dominiet excidium su.un, nihil imerest, quia utriusque una inwgo est.
Jerusalem , quod factum est per Vespasianumim- Fecit autem Filius per Spiriluin sanctum.Sicul enim
perii Romani principem, implelas sunt liebdomadee Patei per Filiumdicilur facere, ita et Filius per Spi-
septuaginla,quaesunt anni quadringenti nonaginla, ritum sanclum, ipso' dicente, quia egoitt Spiritu Dei
qui eomputus per regna et per successores imperii ejicio dmmonia(Malth. xn, 28). Igilur una irium
manifesliisesl. Quomodoeliam a Tertullianocompu- imagoest; quia sive Pater, sive Filius, sive Spiritus
tatum invenilur in libro quem scripsit adyersus Ju- sanctus, unus est Deus. Ac per hoc unus facius est
doeos;quod nead injuriam ejns jiroficeret,quia recte lionioad unius Dei imaginem.In eo autem imago Dei
computavit,prajtermisimus. Elanni quis ambigat de hoc est Jiomo, ul sicutlunus est Deusin coelis, ex quo
numero, cum trecenli circiter nunc super lnmc omnia subsistuiit spiritualia; ila unus essel in lerris
numerum inveiiianlur?Impudeniisergo esl post tan- homo, ex quo caeferihaherent carnalem originem.
lum superadditumimmerumadventui Salvatoris, di- Aliquibus lamen videfur, quia in dominatione Dei
cere, Non venit, Sub Aposlolis enim , aul lempore imago est faclusIiomo; et quia dicit, Et dominetur
quo agebat Dominusinter bomines, se polerat occui- pisciummaris, et volaiiliumcmli, ei toliusterrm: cuin
lare malitiacontradicensveritaii; ut euni omnia si- non solum viro, sed et mulieri ista cernantur suh-
gna promissi ChristivideretinSahatore, suam de tempore jecla, quam consialDei imaginem non babere. Quod
tamen ambigere se dieerel, utperfidiam cela- quidem duplici modo carel ratione : per hoc enim
ret. Post auiem, cum super promissum numcriiinsu- neque ad FiliumdixisseDeusasserilur, Faciamusho-
percrescere multi anni coeperunf, queaimpudemiaest minemad imaginemel similtiudinemnoslram, sed ad
negare venisse, quod eiiam el signis et temporibus dominatiotiescoelestes,quasApostoluscomnieniorai,
adimplelumscilur ? Nam quando aliquidplenum esl, si imaginem DeiIiomoin dominatiouehahet; et mu-
el non superabundat, poiesl contenliosus aliquis di- Jieri daiur, ul et ijisa imago Dei sit, quod absurdum
cerenonesse pleniim, sed superabundaniiaclauditur esl. Quomodoeiimi polestde muliere dici, quiaimagd
os contenlioso: ilaelJuda-iiempore Salvalorispotue- Dei est, quam conslaldominioviri subjeclam,et nul-
runtdicere,Jicelper fallaciam, non benecompulaium Jam auctorilaiem habere? Nec docere enim potesf,
a Darii lempore usque adDominumChrislum,ul ipse nec testis esse , neque fidem dicere, nequejudicare :
dicalur essc quipromissusest. Fallimurenim in aimis quanto magis non potesl imperare?
et in mensibuset in diebus Imperaioriim,ct ad liqui- XLVi (b). — UlrumSamuel fueritde filiis Aaron,
dum non colligimus. Ubi aulem creverinl lempora et iiirum sacerdosjfuisse existimandussit?
super numerumpraescriplumamiorum promissiClni- Sunt quidaminter nos, qui partim negotiis saecu-
sii, nulla polest preetendiexcusatio, ul non ipse esse laribusoccujwli,parlim minusstudiosi circa Seriptu-
Christus dicatur. qui venit, nisi, quod absil, iiienliius ras sacras, errorem p.uiuniur, putanles Samuelem
dicaiur esse qui promisit. Quandoeiiim tempus pro- sacerdotemfuisse,'id esl, ex Aaron habere originem:
missionisemensum esf, et negatur venisse qui pro- ex cujus progenieconslituitDominusDeusnasci, non
niissus est quid aliud quam mendacii arguiiur qui fieri sacerdotes.Nec alicui praeler filioscjua conces-
promisit? Sed veracemm esse qui promisit,signa omnia sum est, ul poneret in allare incensum. Ex quihus
docent, quoepraedicia Christo sunt, et repeiia in aliqui plus erranles, negant quidem Samuelemde
Chrislo noscuntur. Judaeiaulem, dum emendare eru- genere fuisse Aaron; boc est, non illum dicuntna-
bescunt, non cogitanl futurum judicium. Nihilenim
pejus est, quam si neget quis verum esse, qubd imel- deeslinMss.secundigeneris.
(a) HEecquaeslio
ligil non esse mendacium. (b)Haecqusestiodeestin Hss.secundigeneris.
 '
2245 APPENDIX. 2246
lum sacerdotem, et nihilominussacerdotio illum as- eerdnfes; in absoluto est, Samnelemminime fuisse
serunl functum. Quibus prius respondendum est. sacerdojem. Sed conlradicioresclausis oculis, Si sa-
Pejus enim est negareSamuelem nalum fuissesacer- . cerdos, inquiunt, non fuit, vicem tamen egit sacerdo-.
dotem, et lamen asserere illum functum esse saeer- lis ; quoniam legilur Deo sacrif.cium oblulisse. Quis
dotio, quam dicere sacerdotem illum fuisse ex filiis audeat negare quodseripium probalnr (IReg. vn, 9) ?
Aaron. Hic enim ignorantia cst, illic stultilia. Cum Obtulit enim Deo sacrificiumSamuef, sed non inde
enim didicerint,quilllumputant natumsacerdotem,ex vicem saeerdotis egisse cognoscilur Ipse enim sein-
filiis Aaron non esse; manifeslum habebunt non per dicilur offerre, cujus ohlatiimessuiit, quas super
illumfuissesacerdotem : ignari quia non licuit agere altare imponil sacerdos. El Saiil oblulit hoc utique
alicui sacerdotium,nisi ei qui esset ex semine Aaron. genere, id esf, per sacerdotem,sicut et nunc offeiiur;
Compertumenimbabenl; manilestumest eiiim, quod et Davidobtulil, el Salomonobtulit, et caeterisimili-
Cbore cum non essel ex fifiis Aaron, et voluisset ler obtulerunt : numquid omnes vicem sacedolis
super altare imponere incensiim,hiatu lerrae absum- egerunl? Quamvis enim proprio sacerdos fungaiur
ptus est cum sociis suis (Num. xvi, 1-54). Et Ozias ollicio, ille tamen.offerre diciiur, cujus nomine agit
rex, cum non ulique esset ex semine Aaron, sed ex sacerdos. Ipsi enim imputalur, cujus munera offe-
tribri Judae,el praesumpsisseiageresacerdotium, slans runtur. Et qui uon fuit sacerdos, quomodo vieem
ante altare, percussusleprain fronle est.etsie exspi- agere poterat sacerdotis? Numquiddiacontis potest
ravit (II Paral. xxvi, 16-21). Illi autem, qui dicunt vicem gerere sacenlotis ? Preefectusetenim potest
Samuelem non natum esse sacerdotem, et nihilonii- agere vicem praefecti,et praelorpreeloris; non lainen
nus egisse illum asserunt sacerdotium, satis stuJtum privaluspotest agcre vicempoteslaiisaUcujus: quanio
est quod dicunt: et slullo suadere quod bonum est, magis sacerdotis vicemagere non poiesf, qui non est
laboiis esl maximi. Quanta enitn Iieheludine ducun- sacerdos? Quo enim consllioad hoc a-,pirareaudcai,
tur, ut sole apparenlesuper terram, dieant quia nox quod sibi s.cit non licere? Nam si sacerdos alicuhi
est? Cum enim legant, et non uno Joco legani, hoc desit, potest alterJusloci sacerdos rogatus venire, et
a Deo esse decrelum, ut nemo auderet sacerdotium vicem ej'usagere; non tamen propheta, quamvis san-
agere praeier Aaron et filios ejus, obstinata menle cteevilaesil, agere potest quod scit sihi minimeesse
conlenduni, sacerdotemfuisseSamuelem: noii enim concessum. Aliudenim esl bene vivere, el aliud po-
intelligunt,quia si nalus sacerdos non est Samuel, et testatem alicujus offieiiaccipere. Sicut enim qui sa-
sacerdotiumegil, praesumplordicilur : quia IiocDeus cerdos est, non ex eo vitam suam commendaiam
statuit, ut nasccrentur, non fierenl sacerdotes. Et de pulare debet; ila et qui sanclaeconversalionisetvitee
Samuele hoc sentire puio lutum non esse. Quomodo est, non jam ex eo sibi sacerdotiumviudicaredebe-
enim posset fieri, ul vir laudabilis et Dei tesiimonio bit. Quamvis enim bonum sit sacerdotium, tamen
commendalushocagerel, quod inconcessumsciebat? maluui erit ei, cui concessum non est, ct pracsuniit.
Cujusetiam praesimiplioiiis vindictam pro certo ha- Namsi respiciamusquod scriptum esi de sanclo Sa-
bebal semelet iterumfaclam. Neque enim Deijudicio muele, videbimusquale testimoniumdet ei Scriplura,
pofuit ad hoc aspirare, quem immutabilemsciebat: dicens, Etinnotuit, inquit, omnipopulo,quoniamfidelis
a quo, si forte lioc audisset, lenlari se potius credi- esl Samuel prophcta Domino (Id. m, 20). Et in
disset, sciendo Deum nullo modo sententiam suam Psalmo, Fiant, inquit, Moijseset Aaronin sacerdotes
posse rescindere. Posset eitim magis sub Dei appa-- ejus, el Samuelinter cos quiinvoeantnomenejus (Psal.
renlia et nomineid agi secum credere, ut circumve- xcvuf, 6). Quis non adverlat ex hac distinctione di-
nirelur a parte adversa, qitam judiciuin suum Deum visas esse personas dignitatum causa, ut Moyses et
posse mulare. Deniquecum Balaamprohibitus fuisset Aaron sacerdolalem dignitatem adepli noscantur;
a Deo, ne iret ad Balacn, ei postea iterum requisis- Samuel vero inler prophetas Deo dignus exstitisse
set, an irel; indignatus ei Deus, ex ore asinaecorri- habeatur, qui precibus Deum invocabanl ad prole-
puit eum : quia prohibetitemangelum videns asina , gendum populumsuum, sicut legilur? hi lantum au-
cceptumiler implere nolebat(Num. xxn, 28). Balaam lem sacerdoles minimedefuisseprobanlur, ut revo-
vero, proliibenie Deo ne iret, ilerum interrogans, an cata arca ah Allophylis,bajulisLevitis, viriBethsamis
ire illum vellet; sic de Deoquasi de hominejudicavit, oblulerinlDeosacrificiaabsente Samuele.Regeuutem
qui per id quod impreesciusest, varius et mulabilis faclo Sairie, Achimaaserat proneposHeli sacerdotis,
est. Sed Balaamnullo divino testimoniocommenda- qui poriahat ejiliod. Sed hinc, hiquiunt, videtur sa--
-lur; erat enim hariolus. Samuel autem vir Deo cha- ccrdos fuisseSamuel, quia vestilus eratephod. Quasi
rus, et judiciorumejus sciens (ixamesse senteniiam, non hodiediaconi dalmaticisiiiduanlur,sicutepiscopi.
quomodoaliud fieri dehere crederet, quam sciebata Ephod auiem eliam Davidlegimusfuisse.indutum,et
•Deoesse conslitulum? Sed Heli, inquiunt, mortuo, et duplicemephod (II Reg. vi, 14). Samuelatitemadhuc
filiis ejus sacerdofibus, Samuel coepitagere saeerdo- puerulus, succinctuserat ephod (IMeg. n, 18) : num-
tium. Quodnec Jectio docel, nec ratio admiuit. Hoc quid pueruluspoluitDeomunera populiofferre?Vides
enim dicentes, nullum pulanl lunc fuisse, qui agerel ergo, quia ephod unum quidem nomen esf, sed non
sacerdotium, ul bis tribus mortuis, nisi Samuel po- unam rem semper siguificat.Sacerdoies enim porta-
puli niunera obtulissel, sacerdolium agi desiisset. bant, non vestiebanlur ephod; reges vero ei levita
Quaeasseveraiioesl Dei inimica. His enim Deusim- Samuel induebantur ephod. Aliquandoergo vestis,
providus judicalur quasi nescius, cum id statuit, quod aliquandoquasi armariolum *, quod portabant sacer-
permanere non possil. Utquid enim nulli alii quam dotes adinierrogandumDominum,significaturephod.
filiis Aaron sacerdoiium agere usque in saeculum Quantumapparet, probatum est Sarauelem non sa-
Slaluit, hoe est, usque ad lempora advenlus Chrisli, cerdolem, sed prophetain fuisse : nunc his responde-
sihoc deliceresciebat? Si autem nfiscivit,quodabsit, mus, qui ignorantes quia Samuel non est defiliis
improvidusfuit: et ideo ileri poluit, ut nec Samuel Aaron sacerdotis, aeslimantilluni sacerdotem fuisse;
fuerif, illis deficientibus,sacerdos. Si autem providus nec enim fas erat, ul de origine Aaron deseendens ,
et prassciusDeus est, permansit quod siatuit: et si saeerdos non esset. Quos primum volo cognoscere,
permansit quod statuit, Samuelnon egit sacerdotium, quia si sacerdos eral Samuel, sine dubio et Heleana
qui Deinon eral sacerdos. In Veteri enim Lege nasci pater e|us sacerdosfuit: congruum quoque"fueral et
decrevit Deussacerdoles,in Novavero fieri Dominus filios ejus sacerdotes fuisse : quos, quia sacerdotes
jussil sacerdotes.Eligant nunc unum e duobus ; aut non erant, judices illos constituilfiliisIsrael (Id. vm,
natum probenl Samuelem sacerdotem, aut faetum. 1), sicuti et idem ipse erut Samuel. Sic enim Jegi-
Sed consentiunt non illum natum esse sacerdotem, nius, quia judicavithiios lsrael. Uelcanaaiitem pater
quia sciuntillumnon esse ex filiisAaron. Siergo na- Samuelis,propter quod sacerdosuon erat, Ascendebat,
tus non est sacerdosSamuel, factus autem non Jegi-
tur, nec probalur, quia nec slaiuerat Heus fieri sa- 1 Ms.colbert.,armiligium,
 ncu7 " nTT4WTtnNRK F,X VETERI TESTAMENTO. 2248
inquil, ex diebusin diesde civitalesnaRamalhaimado- dicuntur. Idcirco enim diversaesunt, ut non omnia
rare et sarrificareDeo omnipoleniisabaolh: el ibi erat singulaepossint, sed siinnloimies corpussint Christi:
Heli <i duo ftlii epts, Ophtriel PlrineessacerdoiesDo- qma ipse est eapul corpoiis Ecclcsia:(Coloss.l, 18),
mini(1 Req. 1, 5). Quid tam aperlum, quia \eniebat ex quo toluin eorpus subsisiit, id esl ex quo omiiia
Helcanaoiferre munerasua ante Duminumper sacer- in cceliselin lerra lnibeutorigineni. In h.icergo quoe
dotes lemporecompetenti,secundum quod sfatuerat in terris esl Ecclesia, omnium EecleMariimfacta
Moyses,ul trihus lemporibusanni offerrentmuneraet est mentio : quia cum huic saciaineiitiim Creatoris
decimassuas, ubi fuisselarca Dominiet sacerdotes? preedicatur, etia.m coelestibushujusmodi iiiiimaiur
Quippe cum et duas uxores habuerit tempore uno , doctrina. liiferiorihu.lenim cum insinuatur, necesse
qtioil illicitum est sacerdolibus.Eraf enim Helcana est ut audiant et superni. Unde Aposiolus,Milii,
ex Levilis,'sicut generaiionumordo se continet in inquit, minimo oinnium sanctorum data cst haec
libro Paralipomenon (Paralip. vi, 55). Adhucenim gralia, inter gentes levangelizareincomprehensibiles
Levil.unon erant liabentesordinemconsiitutummi- divilias Chrisii, ei i.iuminareomnes , tpiaesit dispo-
nisterii circa sacerdoteset arcamDomini.D.ividenim sitio ministeiii absconditia saeculisin Deo, qui uni-
in regno suo, disposuilvices sacerdoiibuset Levitis, versa creavit, ut innoteSGereiprincipibuset polesta-
ut a viginli annis et supra, in Lege autem a viginli libusin coelestihusper Ecclesiammultiformissapieniia
quinqueannis el supra, inciperent exhibere servitia Dei (Ibid. 25, sqq.).'Per hanc ergo Ecclesiamsuperni
dominiciscaerhnoniis,ul essent de filiis Aaron, id est docentur, quia Verilas,aii, de lerra otia est (Psal.
de Phinees et Thamar traduce, classes sacerdolum LXXXIV, 12). Ut cnim mentio superiorum Jial, hic
viginliquatuor, quaevicessuas agerenl certis tempo- seplem Ecclesiaenrincupantur in una plebe, quas
rihus. Levilaeautem constituli sunl, qui essent ta- septem Ecclesiassupplicesprophela inducil Salvatori
bernaculi'.anilores, et qui bajuli arcaeDomini,et qtii facto homini. Jntellexeruntenim ad hoc natum esse
excuhiasobservarent,el quivasorum essenl custodes, Clnislum, ut auferret opprobrium, primum quidein
et qui promiscuassusciperenl oblaliones. Et viginti suh Lege sua agenlium, deindecoeierorum.(Iahebant
qualuor classes inslitulie simt cantanlium et cithari- autem in memoria,iscriptumesse, Venietex Sion qni
zanliumet niusicorumcaelerorum,ita ut etiam hi, id eripiat el avertal impielatemab Jacob (Isai. LIX,20).
est, omnes Levilaehaberenl lemporumvices : quia Haeergo septemEcclesiaeapprehenderunt hominem
necesse erat eos et otium habere, ul et domorum unum, id esl, nalum Chrislum, dicenfes, Panemno-
suarum agerenl curam. Et non solumhaecjiroficiunt slrum manducabimus,el veslhnentisnostrisoperiemttr:
ad causam supra dictam, quoniam Samuel non fuit verumlameninvoceturnomenluum supernos, aufer op-
de fiiiis Aaron; scd et illud quod dicit maler ejus ad probriumnoslrum.Quid est hoc quod precauiur? Si
Dominum, quia Si milri, inquil, dederis filium, com- enim pane proprio,tiiuntur, el vesiimentis suis in-
modoeumDourino omnibusdiebusvitm sum(IReg.l, 11). duuntur, id est, et \ivunt, et nudaenon sunt, quid
Non hoc dicerei, si natus esset sacerdos, oportebat eis deesl? Si enim panis ad viiam significatur, et
enim illum scrvire aifari; sed quia Levila erai, et vestitusad Deiindiiitionem*, quia qui sine Deo est,
adhuc lex Levitis non er.u posiia, sed unusquisque nudus dicitur; unde Apostolus, Qui in Christo, ait,
pro vbluntate sua agebat, ita ul oberrantes ilbcita baplizali eslis, Chrisluminduistis (Galat.m, 27); et
praesumerent.Jonatha enim filius filii Moysi, cum iterura, Si exspoliati, inquit, non nudi htveniamur
inter Levilas deputatusesset, sacerdotiumagere prae- (II Cor. v, 5); quid est quod poscunt ut auferalur ab
sumpsit iribui Dan. Ac per hoe legimusin libro Ju- eis opprobrium; nisi quia hic populus significiiiurin
dicum, Quiaunusquzsque, septem Ecclesiarum numero, qui sub Lege agens
inquit, placita sibi faciebat, Chrisium
eo quod nonessettexinlsracl (Judic. xvn, 6). Idcirco exspeclabat promissum ad abolenda pec-
vovitAnna dicens, Commodoeiim Doniino: ne cum cafa? Ideo dicunf. Panem noslrum manducabimus,
ceeterisoberraret. Et ui pleniusquaesiiodiscutipossif, hoc esl, verbis Legisqu:e unumtradunt Deum,pasce-
etiam illud tractemus, quod dirium esi de IJelcana, mur : quia non in pane tanium vhii homo, sed in
quia venicbatex diebusin dies offerremunerasua, et onini verboDei (Dbut.vm, 5; Matlh. iv, 4). Ei ve:,ii-
decimas: quomododecimasolferebat,qui nihil possi- menlisnoslris oper\iemur,id esf, Creatorisnosfri no-
dehat? Levita; enim non acccperuntagros ; quia de niine censebimur:|quia liocunusquisqueindtitusdici-
decimis,quoea plebe danlur, victum qujerebant.Sed tur, quod et estlet prolitelnr. Denique senaiores
polesi fieri, et sic datur intelligi, quia potuit habere vel ofliciales ex vesiibusintelligunturquid sint. Sed
possessionemuxoris suae,aut emplam : quia de aliis quia liaecsatis non faciuntad Deum pmmcrendum,
tribiihus aceipiebant uxoies, non solum hi, sed et hoc eliani sialuit, tit per sacranientuni cogniiionis
caeieri; lta ut ct sacerdotesaeciperenl de aliis tribu- unius Dei, haeres esset homo regni coeioriim.Per
bns uxores. Nam Joiade sacerdos magmis uxorem fidemenim peccatis abluius, el a niorte secunda(quae
duxii de liibu Juda filiam regis Joram (II Paral. ex sententia daia iu Adam, homines apud inferos
xxu, 11 ). delinebat) alienus, nullo delinenie, pergit in paradi-
XLVli (o). — Quomodohoc quod in Isaia dicitur, sum Dei Pairis, in quo dixit lalroni Dominus, quod
Et uppreheitdenlseplem muliercs,etc. (hai. iv, 1), seeum esset fulurus (Luc.XMII,45). Quamvis eniin
septeui Eoiiesieccaiholiceesigiiificentui'? populus supradielus, qui per sepiem Ecclesiassigni-
El apprehendenl,inquil, seplemmulieresunumho- (icalus est, sub Dei lege esset, et devotionetam pro-
minnn, dicenles, Panem noslnim mctndticabimus, et prii 2, quamet palerni deiieti, Quia omnes, iuquil,
veslhnenlisnostris operkmur: vertimlaiiieninvocelur peccaverttnl, egentgloriaDei (Rom. m, 25) ; idcirco
orant supra memorataeEcclesiae,uf aufcraturoppro-
mper nos nonienluum, aufer opprobrittmnostium.In briuniiearum
absoluloest, per septem mulieres septem Ecclesias iiivocationenominis (ihrisii : quia qui
esse significaias: quamvis cnim umi sit, sed septi- signum ejus habenl quo vicit moiiem, ab iiiimico
septemplicinumero leneri
lormis diciiur, ul corpus UIIUIU non possunl. Et non solum islae Lcclesiae
consu-t ineinbroruni : non sohim enitn nos, sed et Christi nomen super se invocari precantnr, sed el
Superni ci\es Ecclesioemeinbra sunl, cujtis caput supernee spiriluah-sin ccelesiibusdegentes.Quantjiiam
Chrisins cst (Ephes. v, 23). Sive igitur una, sive eniin spiritualessint ei coslestespoieniia., oppiobrio
seplem dicanlur Ecclcsioe,non discrepal. Una enim lamen subjacent, si aCreatoresuo fuerini alieiue, et
aicilur, quia uniini hahet caput, quod est Chrislus; nee niembra erunt corporis, qu;u caput suiim non
seplem autcm ideo, quia sicul membra diversa sunt; cognoscentesoberrant. £t quia aliud non est quam
ila el potenliae spiriluales, inier quas el nos depu- explanavimus, in subjecfisprophela teslatur dicens,
lamur, diverseesuiit virtuies, proptcr quod et aeriie * In illa aulcmdie illuminabilDeushi consiliosupertc.r-
1 Ms.colbert., devotwnem.
1Ms.colhert.,egere. 2 Ms.Colhert.,
• («) Haecquacstio et devotionea mundiipsiusorigine»,»
deestm Mss.secundigeneris. duebaturiuncpurtftcalione lamproprii,etc,
 2249 APPENDIX.
ram. Et adjecit, Quoniamabluet Dominus, inquit, sor- omnes dono Dei indigere significaret, ul sive pecca-
- des fiiiorum et filiarum, et sanguinempurgabil de medio tores, sive justi, Dei misericordiam exspectasse nosce-
eorum (Isai. iv,2, sec. LXX). Quid tam evidens, renlur : peccatores propter delicia propria, ut de
quam in iilo die, id est quo promissura Dei adimple- faucibus mortis eriperentur ; justi vero palerno abso-
tum est, et fidei sacramentum declaratum esthomi-
nibus, illuminati sunt, ut per Creatoris eognitionem cuncti tenebanlur a morle, libertate accepta Dei re-
purificati, qui rei fuerant mortis, fierent seternaevitae gnuiii intrarent, facli jam non servi, sed filiiDei.
liaeredes? Promiscue igilur proplieta Joculus est, ul
QILESTIGNES-
XLYIII. — Deus certe perfeclio est el nul Iius
egens;quid ergo opus fuit Christo Salvatori ut na-
sceretur de Deo, et Filium haberet Deiis per quem
omnia faceret ?
Cum ea quae non erantUeus voluisset existere, et
majeslatis suee minime hoc condignum opus sciret;
prius de se, cum sit natura simplex et incorporeus ,
Filium generavit*, qui nihil ab eo dislaret, ul ma-
gnitudini suae congruus responderel effectus. Quid
enim ultra posset facrre, quam ut ex se allerum, qui
perfeclus est, generaret? Hoc ergo perfectum opus
est, quo nihil possit aliud videri praestantius.[Ceetera
enim omnia minora sunt : quanto enim excellentior
Iiis onuiibus Christus esl, lanlo magis creafio illorum
inferior esl generatione ej"us. Est et aliud 2: ] Deus
enim ex quo sunt omnia, volens condere crealuram,
Yerbum prius quod in mysterio apud se habebat,
generavil, boe e~t fecitexistere. Quod Yerbum ideirco
Filium nuncupavii, ut oslenderetdeseillum exslilisse,
etessesibiconsubstaniivum: ul lex, qua filii deparen-
tibussunt, hoccredibile facerel, per quod manifesiaret
creaturae myslerium, quod latuit in eo ex aeterno.
X.LIX. — Cur Salvator cum sanctus nalus sit,
et Christus Dominus in ipsa naliviiate appellalus,
bapfizalus esl; cum baptisma piirificationis causa sit,
'et peccati (Luc. n , II; Matth. m, 16)?
Yeriim el manifestumest Salvalorem non eguisse
baptismo; quia Chrislus non faclus sed natus est,
dicente angelo pastoribus, Ecce natus est vobis hodie
Salvator, qtti est Christus Dominus. Denique sciens
Joannes saiiclitatem ejus, prohibuil eum a baplismo:
Salvator vero instilit fieri opor-lere; non utique pro-
pter peecatum suum, sed propier implendam justi-
liam. Dignumenim erat, ut ipse exemplo esset futuris
fiiiis Dei qui per Baptismum filios Dei fieri doccbat:
et qui credentihus Spiritum sanetum a Deo dari pro-
mittebat, debuil istud in semelipso visibilifer demon-
strare, quo comperlo credenles invisibiliter se posse
Spiritum sanctum habere sperarent- Nam Salvaior
ulique, cum de Spiritu sanclo nasceretur, purificalum
corpus habuit. Cnctio enim earni ejus spirilualiter in
utero Yirginis data est. Spiritus enim sanctus purifi-
.cavit quod de Maria virgine in corpus Saivaloris
profecit: et heecest unctio carnis corporis Salvatoris.
Quare ei nalus Christus est appeJIatus. Quod enim
per olei unctionem praeslabal Deus ministerio Pro-
phetarum iis,*qui in reges ungebantur, boc praeslitit
Spirilus sanctus liomini Christo, addita expiatione.
Quia anteriores Christi solam poteslatem imperii ac-
cipiebant per unctionem ; Salvalor aulem et potesla-
lem aeeepii Iiomo natus, et purificatus est nalus.
lncongruum enim erat, ul Dei Filius in corpore pec-
catis subdilo nascerefur. Hominis ergo causam susci-
1 In Mss.secundigenerisaddilur,...
2 Haeequaeuncisiucludunlur,omitt.inquoipse viderelur.
Mss.secundige-
neris; postqueverbum,generavit,sie terminalur quaestio:
Per qnemfaceret qum facta ,stmt, ul ostenderet crea-
ttrm mysterium,quodkttv.itin illo ex mternis,skut dkit
postolus.
SANCT. AUGTJST.HI.
2250
luii peccato, deleta senteniia data in Adam, per quam
•
pieris , et per regenerationem filios Dei fieri docens, -
baptizari debuit, ut in.se hoc oslenderel ratum. Facile
enim probatum habetur et suadetur quod dicitur, si
a magistro fieri videatur: sic utiqne el virtuttim insignia
oporluit fieri, uljam Filius Dei apparens, pei mysfe-
Tiumregenerationismedelamdaret cor|>orispassioni-
bus , ul exemplo esset futuris fratribus, quia per re-
generalionem accipit unusquisque potestatem virtulis.
L. — Si ideo Salvator baptizatus est, ut exemplo
esset; quare circumcisus, caeleros prohibuit cir-
cumcidi ?
Circumcisio' praeteriti temporis mandatum esl,
quam usque ad Christum oportuit babere auctorila-
tem , ut tamdiu curreret, quamdiu Chrislus nascere-
tur promissus Abrabae, ut de cailero cessaret circum-
cisio, promissione impleta. In figura, enim Christi
Isaac promissus est.'Dixit enim ei Deus, In semine
luo benedicenluromnes gentes ( Gen. xxn, 18) : quod
est Cbristus. Fides enim , quam Abrahain aeceperat,
restaurala a Christo esl, ut in semine Abrahas, quod
est Christus, omnes gentes benedicerenlur, sicut
promissum fuerat Abrahae.Circumeisio itaque signum
fuit promissi Filii Dei, id est Chrisli; quo nato ees-
sare oportuit signum promissionis : ila lamen ut ipse
promissus adveniens signum palris acciperet, ut sci-
retur is esse, qui promissus fuerat omnes gentes ju-
stilicare per fidem in circumcisione cordis. Quia enim
palri Abrahaeearaaliter nascentis filiisignaeulum cir-
cumcisionis corporale fuit; ita et eorum qui spiritua-
liter nascuntur, spirituale signum esl circumcisio •
cordis: ideoquerectepost Christum non adhucopor-
tuit earnaliter circumcidi.
(a) Circumcisio usque ad Christum indulta est;
Abraham autem circumcisionem in Christo promisso
accepil, ut tamdiu circumcisio curreret, quamdiu
Christus nasceretur promissus Abrahae, qui omnes
gentes jusfificaret per fidem , sicul fuerat justilicaius
Abraham. Ideo debuit circumcidi, ut ipse probaretur
esse qui promissns Abrabae esset: ita ul de caeiero
circumcisio cessaret, impieta promissione. Baptismus "
aulem non debuit cessare, quia forma renascibili-
tatis est a Uhristo coepfa : non prius dala, et usque
ad Christum consummata; sed a lempure Ctirisli in-
eipiens et cursum simm tenens usque ad- consuimna-
lionem nmndi.
Ll. — Quomodo intelligatur, quod dicenli Mariae1
ad angelum, Et unde hoc sciam, quia virum non
cognosco? respondit Gabriel angelus, Spirilus san-
clus superveirietin te, el virtus Attissimi obumbra-
bil libi (Luc. i, 54, 55)?
Ambigenii Mariaede conceplu , possibililatem an-
gelus praedicat, dicens , Spiritus sanclus superveniet
in te; hoc esL, Ne duhites, quia virum nescis : quod
enim dixi quia eoncipies, Spiritus sanctiis superve-
niens in te , operabilur ul concipias sine viro. Et vir-
tus Altissimi, inquit. obumbrabittibi. Altissimi virlus
eadem ex MSS.secundigeneris, inter post-
(a) Quaestio
vutgatasex KovoTest.ordinevigesimasecunda.
fSoixante-onze.J
ggg{ QUJ3STI0NES EX NOYO TESTAMENTO., 2252
sine dubio Cbristus est : hoc eiiim"ad ipsins perso- eliam mundiim ipsum, et tempora a se inslilula do-
nam pertinet. Superveniens ergo Spiritus sanctus in cercf; tunc nasci homo voluit, ad diminulionem Im-
Yirginem, sanctificavit eam opere suo efficienscor- mani geueris aiigmentandam in De.mi, quando ex
pus sanctum ex ea, in quo Yirlus quae dicitur Dei magna dimintilione lux qu,e dies ost, cremenlum in-
Filius, nascerelur. Cujus oliumbralioin Virginemhaec cipitaccipere : ut tempusnaiivilaiis (jiis ra-.ionecou-
esl, ut de immensitate divinitalis aliquid esset in guial doclrinaedivina-, qtiaeex uinbra nmriis liomines
utero Yirginis , quantum posset capere natura hu- coepifmultiplicare adviuin.
mana, quod quasi exsplendoreobumbratio diceretur, LIV. — Si ex seriiine David Chiisfus Filius Dei
virlus Dei esset (a); quee Dei virtusrnecnon et Deus. factus est secundum carnem, hoc est, natus j'am
NiJiil eitim de Deo est, quod non dicatur Deus. Nam Filius Dei est iu utroque, quia saneiiis nalus
hoc corporeum est, ut sit in carne aliquid et caro est; quomodo ergo postquam haptizatus esl, dictum
diei non possit, ut pili, et ossa, el nervi et-caaiera. ei a Domino Deo esi J Tu es fiiius meus, ego hodie ge-
(b) Amblgenli Marioede coneeptu, etc. Yirtus Al- nui te (Psal. n, 7)?
tissimi sine dubio Christus est. Ad ipsius enim per- Christus Dei Filius ex aelernoest secundum spiri-
sonam perlinel diclum hoc; signum enim FiliiDei, lum sanctilalis : juxta carnem vero ex semine Dnvid
hoc est cum dicilur, Yirtus Dei. Juxta divinitatem natus esl Filius Dei, ut in ulroque non factus Dei
vero et Pater virtus est, et sanctus Spirilus virtus Filius habeatur , sed naius. Illud auiem quod in ba-
est, et irium horum una virtus , quia una substantia ptismo audil, mysterii,' non sua causa est. Nam hoe
est. Spiritus sanctus ergo carnem ex Yirgine fecit omnibus audit qui baplizantur. Ipse autem demon-
Salvatori: vlrlus Allissimi autem, id est Cbiisius , stralur tantummodo , ut ex hoe appareal in homine
obumbravit eam veniens in carnem factam a Spiritu, virtulibus Deus : cieteri vero firmaiilur, quia ex hoe
ul in corpore el anima lalerel Filii virtus. Lalere au- incipiunt esse filii Dei, cum sanctum accipiunl Spiri-
temejus, est ad lenvpus non inlelligi. Obumhratio tum. Qamvisenim sanctum nalum sit corpus Domini,
autem quid penitus inlelligalur, considerandum est. non lamen sacramcnio regenerationis firmatus fuerat
Yis autem hujus verbi si exprimatur, obumbratio liomo Ciiristus esse Filius Dei, nisi Spiritum sanctuni
virtutis Dei, inipeiitio aliqua inielligitur, ui dnm ob- accepissel, juxta decrelum renascibililatis donum.
umbratur corpus, aliquid stmiere ex _Deivirtufe di- Nam el Judeei filiiDei dicli sirnl in devoiioue, non in
gnoscilur. IIoc anlem aliquid iotum est, quia non sacramenio quod iumc operatur, ut accepta remis-
iiaque, Propierea el sione peccatorum supervenienie sancto Spiritu , di-
potest parliri divinilas. Sequilurvocabilur
quod naseelur ex le sanclum,natuin Filius ,Dei. canlur filii Dci. Salvator ergo et nams est sccundum
Quod enim deSpirifu sancto est, in se habens earnem Filius Dei, et-posf in njyaterio firmalus. Nec
obumbrationem virtulis Dei, queeestFilius.Dei, sine enim poterat quod de sancto Spirilu nalui;i esi, non
dubio sanctum natum est, id est corpus Filii Dei. deDeo nasci; sed utproposiLum mysierii impleretur,
Sancti enim corpus sanctuin cst. Sanctiis ergo Filius supervenienle Spiriiu non diminutum est, sed auctum.
Dei in sanclo corpore natus cst. Sic efenini de carne (a) Chrisms FriiusDei seeundum spirituinex teter-
Christi dixil David, Non dabis sanctum luum videre noest,juxta carnem autem Dei Filius ex semine
corruptionem(Psal. x\n,9) : ul incorpore bancto ipse Daviddecst ex nathiiate. Non per bnjitisinumfaclus,
sigBificetur. quia Spiritu sancto naius purificaium corpus ha-
Lll. •— Si de Spirilti sailcto nalus est Chrislus, buil. In bapfistno autem ideo audil, Filins tneuses lu,
id esl effeclu ejus ex Maria caro iaclus, cur di- ego hodie genui te, iut astenderel per niyslerium Ba-
ctum est, Sapientia, quae utique Christiis est, wdift- plismalis filios Dei fieri. DeniqueSpiiilu descendente
cavilsibi domum (Prov. lx, 1)? et niancnte in se, audit haecvei ba ; quia anle acce-
Pri-
Quaeslioista gemiua ralione potost iritelligi.scdifi- plimi Spiritum sanctum non sunt fibi Dci. Audit ergo
mum enim domus ChrisSi Ecclesia esl, quaiii non sibi, sed nohis, ut in illo disceremus quomodo
cavit sibi sanguiue suo. Deinde etiam potest el cor- lilii Dei esse possemus. Non enim sibi baptjzatus est,
pusejus dicidomusipsius, sicut dicilur et lemplum sed nobis; quomodo alio loco ipse Dominus ait, Non
ejus. Si enim propler liabilafione.m ditittir femplum propter me venil hmc vox, sed proplcr vos, ulcredatis
hoc faetum esl, ut fbrma no-
Dei, non absurde dicefur et domus, sicut legimus in bis (Joan. xu, 50): ila.et'
Lege. Sed si effeciuSpiriiussancfi f.ictum est corpos, fieret.
et domum posse dici arbilramur, quaie adperso- LV.—Quid causaefiriiut illo fempore cru cifigis
nam Cluistt relalmn est, qua-nmr. Faetum Fiiii, se permitterel Dominus,quo ocfavo calenda apnlis
faclum Patris est, quia iilrhibque tni.i virtus esl. Si- Pascha acluri erant Judau?
mili modo eiiam faclum Spinliissamii, factum Fiiii Omnia propriis Jocis el temporibus egil Salvalor.
Dei est, piopter lialurai et volunlalis umlaietii. Sive' Ut enim omnia se vjolunlate P.ttris recte condidisse
eiihn Paler f.iciat, sive Filius , sive Spiritus sanclus, doceret, lunc voluitjjiassione sua muiiduiii redimere
Trinitas est quaeoperatur : et quidjuid Tres fecerint, et reformare, quando eum et creaveral; id est in
Dei unius est operatio. oequinoclio,unde miindus iniiium ccepit, et dies su-
(c)Facium Filii, factumPatris est; quia una virtus per noctem increscere. In regtio ilaque agens Ro-'
'Palris ef Filii esi. Sic facfum Spiritus sancti, faclum mano, nonnisi octavo calendas aprilis pati debuit,
Christi esf; quia de ipsius accepii. Secundum per- quaudo aequinoclium habent Romani. Tunc enim
sonam crgo effectu Spirilus sancti Chrisius caro fa- utique piiniuui haec pars mundi iliuminata e~i, et ex
ctus est, id est homo natus : sectinduui divinitaterii eo dies eoepit cremeutum accipere. Ideoque et pas-
aulem Clnistus operaius est in Virgine, tit fieret sione Salvatoris lunc i 'lenebris ad lucem perducia
caro. Quia Spirilus sancti et Christi una diviniias esl. Nulla itaque vituperatio aucioris polerit videri,
esij; ac per hoc opus Spiritus sancti, opus Ciiristi cst. quando lapsam creaturam tunc reformavit quando et
£.111-— Si omnia ratione facta sunt, quid est feceral. Nec enini reprehendi polerit rei lapsaj ini-
nl octavo ealendas januarias Salvator nalus esse titim crealionis, cuiri ad id redeat instaiiratio. Eadem
dicalur ? enim die voluit esjse renovalionis gaudium, quo
Nemo sic ptileril hebetari, ut negel omnia facere fuerat el dedicationis *.
Deum cum ralione. Ideo ergo Cbristus descendens LYI. — Quare iri Matthaeo pater Joseph Jacob
de sateris sedibus ad saluiem mundo tribuendam, ut scribitur, et in Luca Heli, ul aut duos patres
(u) Forte, obunibraliodiceretur virtulisDei, essetque• 1 In Mss.secundi generisita concludilur:Ergomysterium
Deivirtus. hoc continetut salusmvndotunc redderetur, qttandoeam
eademexMss. seeundigeneris, inler post- acceperat.
(b) Quaeslio
ralgatas ex KovoTest.exordine tvigesimaoci&va. (a) Qusestioeadem ex MSS.secundi generis, inter posS
(c) Quseslioeadem Mss.secundigeneris. \ulgatas ex KovoTestl ordine quadragesimaquinte.
 ^ ** - ~**
2253 APPEN.DIX. mi
habere imperite descriptus sit, aut certe qui vere asseverare.Siautemperordinem, sicufdiximus, sin-
palerejus sil, nesciatur (Maith. i, 16; Luc. m, 25)? guli patres Christi dicantur, sicut el (ilius dicebiuur
Non est amhiguumpatrem Joseph Jacob fuisse. Joseph, quia dictum est, Qttorum pntres, etexquibus
Ordo cnim a Davidper Salomonem tramitem suum Chrislussectindiimcarttem; ipso ordine legilur lilius
tenens, recto cursu pervenit ad Jacob, cujus filius esse Selh, etfilius Adae. El super hos omnes assi-
est Joseph : Heli auiem filius Mathat, a David per gnalur Filius Dei, utanfe.ipsos dicatur ,esse, quorum i
Nathan filiumejusdem David, ordinem tenet, usque filius nimcupatur.
ad tempusquo Salvalor advenit'. UndesinguliEvan- LVII. — Quid est hoe ut cum iii Malachia jiro-
gelistae -a David singulorum fralrum generalionnm pheta scriplum sit, Ecce tnitio Angetum mcum ante
ordinem prosecuti, quasi fuream feceruni, ut Mat- facietntuam, qui prmparetviam tuam anle te; Marcus
thaeusa JJavid per Salomonem descenderel ad Jo- lioc evangelibta iu Isaia jiropheta scriplum asserit
seph; Lucas vero ab Heli, qui tempore fuit Salvalo- (Malach.m, 1; Mqrc. 1,2)?
ris, ascendil per.traducem Nathan filii David, et , Non poluit latere Marcum, quid scriberet : nec.
Titrinsque,id esl, Heli et Josephjunxit tribum, osten- enim expers erat Jeeiionis, qui ab infaniia divinis
<lensunius generis esse uirumque; ut cum 5Heliso- Litteris imbtitus, et exercifafuseral in Lege, maxime
ciat Josepb, non discrepare eos in generatione, sed lciirii Aposlolos sit secutus. Sciens autem omnia ad
fralres ostendal : acper hoc nnn solum ipsiusJoseph auctorem referenda dicta, heec ad Isaiani revocavit,
filium esse Salvatorem, sed et Heli. Ipsa enim ra- qui senstim isiumpiior iniimaverai dicens, Vox cla-
tione, qua ipsius Joseph filius dicitur Salvator,ipsa manlisin deserto: Parate viam Domino,rectas facite
_estet Heli filius,et caeterorumomnium, qui de eadem semilasDei nostri (lsai. XL,5). Deniqne post verba
tribu sunl. Hinc est quod dicit Apostolus, Qttorum Malacliiaesiatim stibjecit Evangelista dicens, Vox
paires, et ex quibus Christus secundumoarnem( Rotn. clamantisin deserlo; ut jungerel verba utriusque pro-
IX, 5). Divino etenim nufu permotus Lucas est, ut pbetae ad iinuni sensum pertinentia stib prioris pro-
ab Heli per traducem Nathan ascenderet ad David, plielaepersona.
et per Tharam patrem ejus ascenderet ad Sem filium LYllI. — Qua ratione ncgatse Joannes Chri-
Noe, et adhue super diluvium perveniret ad Seth stum scisse anie haptismum, ctim venienti ei ad
JJliumAdee, qui redditus esl pro Abel: eUeadem ra- baptismum dicat, Ego v le debeobaptizari, el tu venis
lione faeeret filiuni Adae Salvatorem, qua tlicebatur * adme(Joan. i, 51, 55; Matth. in, 14)?quomodoigno-
filius esse Josepb et' Heli. Super Adam autem tran- rahal eum quem prohibuit, humiliansse ci?
.scendeiis,assignaret anle omnem carnem Christum Tanta sanctiiaie preediiusest etiam ab ipsis cuna-
Filium Deiesse. Hludquod quibusdam videiur, quia bulis Joannes, ut nec falli nec fallere credaiur, nee
Heli acceperai uxorem Jacob, quomodoLex manda- Dominumsniini qui eum in uteroper Spirilum san-
yif, utsiquismorluus fuissetsine filiis,acciperetfraler cfum illuminaverat nescirc : ac per hoc verum est,
aut propinquus uxorem ejus, el resuscitaret semen quia et descendenie in eum Spiritu agnovit eum, et
fralris sui (Deut. xxv, 5j;etita factum, utHeli gene- priusquam ad baptismumveniret, nonignoraviieum.
raret Joseph Jacob, cujus uxorem acceperat, ei per Sciebat enim eum, sed an ipse esset, qui donum Dei
•hoejungi generationem, ut non immeriio Joseph pa- ' olim Pairibus repioniissum ministraturus esset, ne-
irem habere Heli dicatur : hoc nec probabileesl, nec sciebal : boc est, quod tiinc se didicisse iirofitelur,
ad ullam rem proficit.Illud autem quod supra dictum cumvidit in eum Spiritum descendisse. Sicenim se a
,est, et per generationem jungit duos Dei fratres filios Deo insiructum dicii Joannes, Super quem, ait, vide-
unius, et Cliristum ostendit Filium esse anie ris Spiritum descendentemet manentem super
eum,
uinnem generationem. E\angelista enim cum refer- ipse est qui baplizat itt Spirilu sancto.Hoc eliam Apo-
Tet, dicens, Et ipse Jesus erat incipkns fere annorum stolus contesiatur : Dico enim, inquit, Christummini-
friginta, filius sicutputabalurJoseph, qui fuit Heli, id slrumfuissecircumcisionis propterveritalemDei,ad con-
est Jesus filius sestimabatur Josepli: et non ^oJuiu firmandas protnissionesPatrum (Rom. xv, 8). Hoc
Joseph erat lilius, sed et Heli. Non quia Joseph ii- est in quo nescnebat Bottiinum imnues,: «fuanrvis
Jium dicil Heli, sed eodem genere, quo Joseph voca- enim magnificentiamejus uon ignoraret, Jioc lameu
ialur Dliusesse Jesus, ita erat eliam filius Heli, pro- latuit eiini, quia per ipsum fides Abrabae implenda
pier quodfrairum filii erant Joseph et fleli, id est Sa- eral.
lomonis ei Nathan filiorum David, ut per David LIX. — Si Baptisma coeleste mysterium est, cur
ascendensad Abraliam et Noe et Selh, et ad ipsum Nicodenio cum de Baptismo dubiuuiti loquitur Do-
Adam, el super Adam, doeeat esse Christum Filium minus, Si lerrcsiria, inquit, dixi vobis, et non credi-
Dei. Cum enim dieit, Qui fuil ftlius Seth, qui fuit tis, quonwdo si dtxero vobiscmleslia credelis (Joan.
filius Adm, qui fttit Filius Dei; Chiisium utique Ait ita m, 12)?
dicitAdae filium, sicul dicebalur filius Joseph. Qui Baptismumpulat carnali raiione cnnsisfere,
enim Maria ad enm, Fili, quid fecisli nobis sic? hic non esl sphitu.ilis : nee donum coelesle polerit
et
Eienim ego et pater tuus mmsli trisles aumrebamus conseqni, qui se non per aquam, sed per fidem im-
te (Luc.ii, 48). Super Adam aulemjunxil Clirlslum mtuari non credaf. Aqua eniin cerniiur, sed qui non
Patrl Deo, ut qni horuni, id est ab Adam usque ad videtur Spirilus operatur, ui fidesin eo sit. Quia sic-
Joseph el Heli filius dicebaiur, ante istos omnes Dei ut sordes corporeas aqna, iia Spiiitus aniinain
serus Filius inlelligerelur, ad confusionemPhotini, abluit a peccatis; ut quomodo visihilia visibilibus,
qui Christumnonnisi ex Maria, nec anle fuisse con- ita el spii iiualibus prosit Spiritus : ac per Iioc sjriii-
lendil (a). Quorum enim uon eral, filius dicebatur; lualis ralio veiiitur in Baplismo. Plus eniin est ibi
et Dei, cujus Filius verus erat, negabaiur. Si eiiitn, quod audiiur, quam quod videtur. Cuiii hiuc ergo
quodimprobabileest, et ad nullam rcm proficit, Jo- JNicodemuscarnali instriiclub ratione dubilaret, Sal-
seph Helifilius dicatur, secundum quod supra dixi- vaior ul eum ad hdem aliraherel usus est
videbiturdeChristo, fuit Filius exemplo
mus, non dixisse quia congruo, ut ad rem invisihilem firmaridani visibile
Dei, sed de Adam. Per ordinem eiiim singulorum daret exemplum,quod solo audiiu consislii, non visu,
fiiiorumpatres subjicieudo, venitadEnos, cujusAdae pa- et non negaiur : el esl tamen lerrenum, quia niundi
trem dicilSeth, jiairem autem Sefh dicit Adam, rem operaiur. Ait ergo Domimisad Nicodenmmsua-
vero palrem dicit Deum : et nescio quae tililitas sit sic dendo illi, Sptrilus ubi vull spiral, el vocem ejtts au-
Bi cnim dis, el nescisunde veniatvel quo eat..Sic csl omnisqtti
!lilss.secuiidigeneris:adtempusquofv.it Joseph. renascilures oqttaet Spiriiu sanclo: ul quomodovox
dnofilii, id est Joseph et Beli, duorum fratrum, salomonis
e%K.alhan,singuliex singulkfratribusper ordinemgenera- \enie:itis spiriius, id csi, venti, audiiur quidem, non
tionumwaruriipervetierunt ad tempttsquosalvatoradvemt. autem videttir, sicut diclum est; sicet ratio Bapfismi
(a) B.elUiuum deest in Mss.secundigeueris. auditur quod dicatur, tamen quomodo per Spirilum
 ' ' '
2285 QU^ESTIONESEX NOVGTESTAMENTO. 2256
lit non videtur ; auditurtamen cum quid futurum est debatur, suaderet. Nam utique aliud est exemplum,
ab eo qui verba insinuat, praedicatur, ut fieri creda- et aliud quod firmattir exemplo. Si ergo in exemplum
tur quod auditur, non tamen ratio facti reddafur. datus est, non est Spiritus sanctus, mundanus qui
Cum autem nec per exemplum Nicodemus duceretur dieitur venlus. Volens enini ralionem spirilualem
ad fidem, tunc audivit a Salvalore, Si terrestria, in- suadere non credenti Nicodemo, exem|ilum spirilus
quit, dixi vobis, et non credilis; quomoddsi dixero vo- dedil, ul per ipsum ratio et operatio sancti Spiritus
bis cmtesiia,credelis? Ista verba terrena dixit, quaead crederetur. Spiritus tamen sanctus scimus quia de
exemplum protulit: hoc esl, si perralionemterrenam, coelovenit, ut se infundat credentibiis , sicutfaclum
inquit, exempli dati, spiritus, id est, venti, non cre- Jegimus inier iniiia Aposlolis, et sonmn tunc vocem
diiis posse fieri, quia quomodo fiat, non videtur; ajipellafum. Ita enini diclum est, Et subitofaclus est
quomodo fieri polerat, ut si darem ccelestia exem- de cmlosonus tanquaiiiadvenienlisspiritus validi. Hunc
pia, quoe utique nescitis, crederelis? Potestutenim sonum in subjectis Ivocem appellat. Exemplo enim
homiui suaderi quod nescit, per id quod scit; puta spiritus, id est venlii, Spirilus sancii opera ostendil,
Deus dicit de Chrisio, quou Filius ejus sit verus, ut dicluin SalvatoriS manerel. Quid enim aliud est
quod quomodo sil, comprehendi non polest: per itl ctini dicit, Et faclus\eslde cmlosonus lanquam adve-
aulem quod scimns secundum carnem quomodo sint nientis spiritus validi? Sic ulique dixit Spiritum san-
(ilii, credimus ideo Denm dixisst.,- Chiislus Filitis ctnm descendisse et{ sonuisse sicuf ventus validus.
meus est verus, ut de semelipso illum esse significa- Hunc ergo spiritum ad exemplum dedit. Deniqueait,
rel. Hoc modo et Sahalorem quod nee verbis nee iSicest omnisqui renascitur. lit hic unde venial nesci-
animo explicari potest, per id quod sensibile est et mus : Spiritus aulem sanctus de coelovenit.
auribus auditur, voluil commendare; boc estper LX. Si Jex et Prophelaeusque ad Joannem, quo-
exemplum spirims qui est veiUus, quem et sensibiii- modo Salvator ad sacerdotesmittii offerri munera pro
las capit cl auris audit, sed unde veniat nescil, fa- emundatione ieprae (Matlh. vm, 4; Jlfarc. i, 44;
ctum Spiritus sancti, quod capi non poiest, voluit fa- Luc. v, 14)? |
cere credibile. Sed et in Actibus Aposfolorum eodem Hoc quidem non friit temporis, sed ad condemna-
modo legiiur : Et faclttsest, inquit, subilode cmioso- tionem factum est Judaeorum : ul cum veritalis cul-
nus, lanquam advenienlisspiritus validi, et repleoit to- men meliorati lemporis non inteJIigerent ad lucrum
lam domum (Act. n, 2), etc. Ecce aperle exemplo salutis sueefactum , inclinarel severilas ad accusa-
venli Spiritum sancium iusintial ita de coelo adve- tionem eorum. Cum enim velut Legis inimicum babe-
msse, et sonuisse, qtiemadmodum validus ventus rent Salvatorem , quia misericordi;e causa.ab onere
super lerram. Nam et Jeremias ventum spirilum vo- illos Legis volebai:liberare, sicut preedictum erat ab
caldicens, Venlus spiral in omni regione. Qui pro- Jeremia propheta ait enim inler c:etera, Et daboil-
pterea quod in hoc mundoesi, etper diversa circum- lis lestamentumnovum, non quale dedi palribus eorutn
fertur loca, unde veniat, vel quo eat, neschnus. (Jerem. xxxi, 51, 52) : tunc Salvator, ne inimicus,
Spiriius aulem sanctus de coelo venit, sicul Jegimus, sicut pulabant, appareret, nova.praedicans, eum qui
ut credentes illuminet. Qiiomodoergo quibusdam vi- mundatus fuerat a lepra, ad sacerdoles misit offerre
detur de Spiritit sanclo Salvalorem dixisse, Spiritus munera pro emundatione sua, sicut praeceperatMoyses
ubi vult sptral, el vocem ejtts audis, sed nesch unde (Levit.xrv, 2). El uliadaccusaiionemeorum hoepro-
veniat, vel quo eat ? cuni conslet exempli causa loeu- ficere testarelur, In tesiimonium,inquit, illis : ut in
tum hoc Salvatorem. Denique suhjecii, Sic est, iu- judicio haecres cOntra illos lestis esset, qui Salvalo-
quit, omtrisqui renalus fuerit ex aqua et Spiritu sancto. rem inimicum Legis dicebant. Hoc secutus est et apo-
Quid tiim apeitum, quiaspirilum veniumsignificavii? stolus Paulus : eum enim praedicaretjam non opor-
Sed ideo pulant non ventum significatum, quia aif, tere circumcidi, ipse Timotheum circumcidit propter
Vbi vult spirat: qu.isi non onmis crealura, legesibi scandalumJud sioruni (Acl. xvi, 5) : maluit enim rem
posifa, remissa sit arbilrio proprio. Kt nos *nim superfluam facere, quam tumultum excitari a falsis
imus, et facimus quod volumus, agentes sub lege; fratribus : quod quidem errori profecit Judaeorum.Sa-
quare ei ratiouem preestahimus. Aut possibilesancti ptita- lis enim eis factum est ad boram, per quod in per-
tur, et nec slullum videtur ul effeetum volens petuum errarent. ,
Spirilus insinuare, illum ipsum daret exemplum- Igi- (a) Hoc secutus est apostolus Paulus. Cum enim
tur omni genere quaeslionemsolularn arbilror. praadicaretjam non oporlere circumcidi quemquam,
(a) Quod dixit, Si ierrestria dixi vobis, el non cre- ipse Timotheumcircumcidit, propter scandalum Ju-
ditis , non pertinel ad Baptismum; quia baptismum daeorum.Maltiit enim rem superfluam facere, quam
noslrum seinius esse spiriiuale, quamvis per aquam imperitrs ex quibus 'aliqui possent salvari, scandalo
celebretur : sed rafio illie vertitur cceleslis. Nec enim esse. Dominus autem prope similiier, ut Judaeis,
aqua pinificul, sed invisibililer et incomprehensibi- quod de illo opinabantur, auferret (dicebanl enim
liler Deus. Pertinet vero ad iinilationem daii exem- hunc inimicum traditionis Judaicee), tunc jussil ut Je-
pli. id est, ad id quod dixit, Spirilus ubi vult spirat, prosus offerret munera pro emundatione sua , sicut
et vocetnejus audis . s<d nescis unde veirial, vel quo praeceptum erat a Moyse • et subjecit, Jii leslimonium
eat. Per hnc enim exemiilum ad fidem Nicodemum illis; ut haecres testis esset contra illos, quia Salva-
voluit informare, ut crederet remasci hominem per tor non erat Legis inimicus. Factum itaque esl quod
aquam el Spirifum , non lamen posse cajii quomodo jam cessare debuerat. Sed quia solent superfiuajam
fiat: fitenim spiritualiter. Sic enim spiritus, hoc est non nocere, ideo factum est ul prodessel illis utique,
venti vocem atidis, quae est sonus , sed nescis uude qui male opinabantur, ut satis sibi facerent, quia
veniat, vel quo eal: sic et eum qui renascitur, quo- Salvator non erat Legis inimicus.
modo imimiietur nescis, tamen quia fit senlis , quia LXI. Quid est ut' Judaeisdiscipulos accusanlibus,
iromutalionem ipsam sentis. Si enim ventus ubi vult eo quod sahbatum violarent, spicas manibus confri-
spirat, quanio magis Spiritus qui de Deo est, quem canles el comedenles, Salvaior exemplum David pro-
vull sanctifical? Ideo autemdixil, Vbi vult spirat; ferret, quia manducavit panes, quos non Jicebat
quia omnis creatuia quamvis sub Lcge agatur, pro- manducare nisi solis sacerdotibus (Maith. xn, 1-4) ?
prio tamen dimissa est arbitrio. Si quis autem spiri- per quod non videntur excusari, sed simul cum David
tum istum, Spiritum sanctum puial intelligi, non rei (ieri: quippe cum nec sabbatis fecerit hoc David.
stal : "quippecum exempli causa spiritum istum po-' Salvator hypocrisim Judaeorum multisvuli exem-
suerit, per quem quod dixerat renasci per aquam et plis arguere, majora ostendens admissa in Lege, et
Spirifum hominem oportere , et a Mcodemo non<;re- nullum ausum fuisse accusare : ut non solum semel
(a) Quaeslioeadem ex Mss.secundi generis, inter post (a) Quaestioeadem ex Mss.secundigeneris, mter post
vulgatasex KovoTest.decirnasexta. vulgatasex KovoTest. vigesimaoctava.
 g2S? APPENDIX. , 2258
et iterom sabbatumin Lege violatum monstraret, ve- ,ex , < tribu Juda, Rachel filios suos plangere dicatur
rum etiam sacerdotalem panem ipso sacerdote conce- t(Matlh. n, 18) ?
dente praesumptumillicite; et quod majus esl, a su- Quantum ad Iiistoriam perlinet, Rachel filii sunt
blimi aucloritate Legis suaeviris. Primus enim Jesus tribus i Benjamin. Porro olim pro maleficiis propriis ,
Nave divino '
praccepto sabbalum non servavit; quo operibns scilicet Sodomitarum, et sfupio qnod in
'
factomuri Jerieho ultro ceeiderunl (Josuevi, 15-20). concubinam viri Leviteegesserant, a reliquis tribubus -
Quantum profiiit sabbatum non custodisse, sed fi- 'exstincti el erasi sunl (Judic. xix, xx). Quamobrem
dem ? Et Machabaei, cum prius eeesifuissent, sabba- 'consolalioneirirecipere velle negatur, sciens nullam
tis dimicaverunt,et de hoslibus triumphaverunt (IMa- •spem eorum qui periisse noscuntur. Filii autem Lia?
chab. 11,5S, 41). Et sacerdotes ut dominicis cerimo- in i primaevis annis, in Salvatoris causa occisi sunt.
niis inservirent, in templo sabbatum conlemnebant. 1Unde eorum causam planctui non vult adscribi; quia
David autem jam unclus in regem, postquam Dei et ' innocentes occisi sunt, et propler Deum, a
v.irtute interfectum armis exspoliavii AUophylum, sine ! quo
dubio, mercedis gralia , eelerna vita donati sunt.
ir. itinere positus, necessilatem famis passus, a sa- 'Quapropler planctum Rachel filiis dicil
compelere,
cerdotepanem accepil (IReg. xxi, 6), quem non illi 'qui et in preesenli el in futuro erasi sunl. illi aulem
Iicebat manducare : sed excepta necessitate non Jice- carnaliter
' plancli, spiritualiler consolati sunt. Filii
bat; licitum aufem erat, si necessitas exegisset. De- : aulem Raehel carnaliter conversati, flammis spirilua-
nique sacerdos videns necessitatem, non negavit;, et libus ' consumenlur. Idcirco aulem Liae filiis occisis
David a Deo eleclus, sine cuncfatione accepit: talis !adimpleluin planctum Rachelis Evangelista lestaiur,
causa est et sabbati, quare et circumcidi in sabbato < quia tunc plangeje' filios suos coepit, quando filios
non prohibetur. Heecenim quoepericulosa non sunt, '•
sororis suae in tali causa vidit occtsos, ul aeiernae
'
sic servanda mandala sunt, ut non obsit, si ex neces- vitae haeredes exislerent. Cui enim aliquid adversum
sitate fuerint admissa : quia non ad salutem , sed ad advenit, ex felicitate alterius, infausta sua miserius
reverentiam mandafa sunt. Hlud autem quod omnino 'luget. j
non licet, semperuon licet, nec aliqua necessilate LXIII. — Qua ratione Magi clialdaei per stell<e
mitigatur, ut admissum non obsit. Est enim semper apparenliam
j Christum regem Judaeorumnatum infel-
illicifum, quod legibus quia criminosum est, prohi- lexerunt, cum slella indice ' temporalis rex soleat de-
betur. Superiora autem illa, quae diximus aliquando signari (Matlh.u, 1,2)? ,
lieere, laMa sunt, qualia jejunia legitima, queein ne- Hi Magi chaldeei non malevolenlia astrorum cur-
'
cessitate soluta, uon faciunt reos , si stomachi fuerit sum;sed rerum curjositaie speeulabantur. Sicut enim
'
causa aut infirmitas febrium. Haecigitur seientes, do- dalur intelligi, tradilionem Balaam sequebantur : qui
lose Juda_i discipulos accusabant, quasi sabbalum cum ! accersitus esset a Balacliad maledicendum popu-
violarent, sicul supra diclum est. Salvatorautem no- lum j Dei, divino nulu henedieere coepil. Ex hujus ergo
luit illis de tempore impletaeLegis praejudicare, ne 'reIationecompertumIiabebanl,fnlurumDeiprovidentia
plus ad insaniam prosilirenl; sed de praeleriio , unde 'ex Jacob qui regnaret. Hinc enim, quod non est oc-
sabbatum vindicandum magis pulabant, calumniosos 'cultum, prophetavit dicens, Orielur siellaex Jacob, etc.
illos oslendit: et non solum in sabbali causa, sed (Num. XXIII,xxiv). Istam ergo iraditionem Magi se-
etiam in sacerdotali pane confusi sunt, sicut supra 'culi, videnles stellam extra ordinem roundi, hanc esse
ostensum est. intellexerimi quam Balaam fuluram indicem regis Ju-
(a) NoluitSalvator de tempore impleti sabbali proo- daeorum prophelaverat. Quod quidem facmm contra
Judicare Judaeis. Apeiie enim audire quod verum est, inimicos religionis esl. Inde enim teslimonium accepit
non illos dignos. j'udicavit, ulpote infideles : sed de unde solet improbari. Asfrologi enim inimici sunt ve-
eo illos voluit convincere, quod sibi praesumebant, rilatis.
id est de tempore quo adhue sabbatum robur sutim (a) HiMagi chaldaeinon malevolentia, clc. Orieiur
tenere videbatur, cum aceusarent discipulos cur sab- Slellaex Jacob, el exsurget Iwmode Israel, el confrin-
liatis spieas vellerenl, el confricantes manibus man- get ducesMoab, et prmdabiluromnes ftlios Seth, el erit
ducarent, et jam sabbati servandi tcmpus esset imple- Edom hmreditas ejus, elc. Uaec ergo prophefia est
tum. Praetermisso hoc ostendit illis, etiam tunc Balaam, non quia firil propheta, sed Deus causam po-
qnando sabbaliadhuc Jex manebat, necessitalis causa ' puli sui egit per illum, non voluntarium scd iitvilum :
sabbatum fuisse violatum : quod enim non licebat, sicnt prophclasse inveniimtur missi a Saiil ad David!
fecit David; et quod prohibilum eral fecil Jesus Nave, capiendum, et sicul ipse Saiil cuin dictum esl, Num-
guando muros Jericho septem diebus armatos jussit quidct Saklinler Prophetas (I Reg. xix, 20-24)? Hinc
circumire; et qnod interdiclurii erat Macliabaeigesse- enim probare voluit Deus quanla sit maiesias Dei Ju-
runt, sabbatisse defendentes; Et in templo, inquit, deeorum, qui cum maledicere venerat, convertit, ut
sacerdolessabbalum violant, et sine crimine sunl. Per bonum jlli viderelur benedicere populum Dei. Nec
hsec ergo ostendit, malevolentia magis quam errore enim malediciiim ejus poterat limere, cujus cor ha-
aecusari discipulos a Judaeis; quando beee omnia bebat in potestate. Hunc ergo prophetam hanc inli-
scientes a volentibus sabbatis gesta, et a sanctis qui- masse coliegis suis datur inlelligi, qui cum curiosi
dem, accusabant innocenles. Sic enim mandatum est sunt circa aslra, videutes stellam"incognitam , et ni-
sabbatum custodiri, ut si necessitas lamen esset, mia clarilaie fnlgentem , ita ut solem Juce superaret
reus non fieret qui sabbalum violasset. Ideo sabbaiis' (videhatur enim per diem), conferentesinter se, anim-
circumcidi non est prohibitum , quia necessjtas erat adverteriint Iianc esse stellam quam fuluram dixeral
ut fieret. Unde et discipuli esurientes spicas vclle- Balaam. <
bant, quod non licebal seeiindum praeteritumtempiis, —
LXIV. Quomodoprobaturpost tres dies etnoeies
sed necessitatefamis factum est Jicitum : sicul et Da- resurrexisse Salvntoremex morluis?
vid fecit qnod non licebat eum esuriret, el sciens In bac causa si numerum dieruin ac noclium per
famem hocexcusare. Talis haec cansa esl, qtialis ho- ordinem requiris, effecfumintelligentieenon habebis.
die in jejuniis legitimis. Numquid si quis a-gerjeju- Quia el Moyses quadraginta diebus et quadraginta
nium corruperit, reus constituitur? Non uliqtie, qiiia nocti.bus jejunavil (Exod. xxxiv, 28), et lamen non
non est periculum. floc enim aliquando licet, sicirt integer numerus invenilur: quando enim per diem
iabbatum apud veteres. Quod enim semper non lieet, ascendil, et per diem descendit, omnem utique nu-
non habet excusationem necessifatis. merum non implevit: sed quia ubi dies est computa-
5 LXH. — Quid est ut occisis filiis Lise, qui erant tur nox, et ubi nox est computalur el dies, ut a parfe
1Mss.secundigeneris,plus plangere.
,o) Quaesfio eademex Mss. secundi generis, inter post (a) Quaestio eademex Mss.secundigeneris, inter posi
^uigatasex novoTest.ordinevigesimatertia. vulgatasexKovoTest.trigesimanona.
 "
2259 QUiESTIONESEX NOVOTESTAMENTO. 2260
ad toliim, quadraginta dies et quadraginta noctes di- diem quo passus est, e_&.quentem noctem. Adde et
Ciintur. Ila cl quod uixil Snlvator, Sicul fuil Jonas in sabbatum et noclem quae lucescit in diem dominicuni
ventreceli tribus dkbus el tribus noctibus,ita eiit Filius cum ipso die dominico,et compIevJslimysterium ver-
hoininis in corde terrm (Miilth. xn, 40). El quia fres borum Domini'. Novissima enim nocte cum adhuc
noctes sunl, tres accipianliir et dies. Est enim nox lenebree essent, et dies inciperet oriri, inler lucem
ne nouim ant conira raiionem forle videalur, ui eum et tenebras surrexit, ut et nox computetur, et dies,
nox ex die pendeat: nam anle Jucemfactam , e\ qua quo possit numerus a Salvatore preedictusinleger in- l
appellatus est dies, quam vesperum quod sequilur veniri. — i
no\ instiiutum, miiiime dubitattir, quod passio Do- LXV. Si uuo ore iet ratione Evangelistae Jocuti
niinica a noeie sumere asseveratur inilium, non ab- sunt; quomodo factum est ut tribus dicentibus,'
surdum est. Nam sicul Jux, id esf dies, imago vitae id est Matthaeo,Luca et Joanne, quia sexta hora cru-
Kt; Ita nox simililndomortis est, id est lenebree : si- cifixusest Dominus, Marcuse diverso tertia hora cru-
Eiitin Scripluris evidenter ostendunlur (ilii lucis, et cifixum dicat Salvatorem (Matth. xxvn, 45 ; Luc.
e contra tenebrarum. Nec mirum si cum ubique dies xxui, 44; Joan. xrx, 14; ilfarc. xv, 25)?
nocli,ellumen tenebris, hicsolum qua. sunt sequen- Obscuris vera involvere non est bonum. Nam tres
tia anterioiibus praeponantur; vel quod in tali causa Evangelistasunum sensuni babuerunt, Marcus aulem
rerum ordo confunditurelmutatur, ul antesignavimus. rem quae ab illis praetermissafuerat,
1 voluit inlimare,
Nam mortis nox magis, quam dies esse videtur. Ideo sciens neeessariam.Nec enim falli possei qui auclorum
etenim a nocte initium sumitur, quia non aliter prin- exempla seculus, ea quae scripsit magna devotione
cipi tenebrarum nisi per noctem potuitsubintrari, id et industria didicit, et nec sine sancto Spiritu fecit.
esi non potuil vinci : et ut aliqualenus DominusJucis, Quid ergo ex hoc oslendere voluit, debet absolvi.
id est a_teraaevitee, prineipi tenebrarum sive mortis Contuendum itaque est, quia nonaPilato, sedaJu-
subjectus esset ad tempus; quatenus et praeteritos et dseisSalvator crucilixus est. Quantum enim ad leges
post fuiuros a morte liberaret. Nam non esset mors Romanas pertinuit, iiinoceniem pronunliavit Salva-
penitus evaeuata , nec unquam tenebrarum caligo di- torem. Ait enim Pilalus Judeeis, Ego nullam invenio
scussa, si Dominum non vidisset subintrantem. Et- causamineo. Et dicentibus illis, Crucifigeeum; re-
enim tauta luce secretum mortis, in quo dominabatur, spondit, Quid enim mali fecit? Denique persistens et
evanuit, necpenilus vinci potest, nisi qui velpersua vel volens cducere eum de manibus eorum calumniam
in suis eapilur. Recle ergo in lali negolio tantummodo passus esl, dicenlibus eis, Si hunc dimillh, non es ami-
nox obiinet principatum, ita ut amitterel potestatem : cus Cmsaris.Omnisenim qui se regem facit, contradkit
et ut Judaei non credentes in perpetua noete remane- Cmsari.Sic factum estril traderet eum judicio illorum
renl, nec auctor dies lantisceleris, imo sacrilegii, sed (Joan. xix, 4-15). Sentenliam ergo non dedit Pilatus,
nox fierel, praecedentinocli contra rerum seriem sub- sed Judaei. Denique praemonitisunt, inquil, a princi-
diuir dies, sicut Deus et Dominus omnium rerum pibus sacerdotum, ut i1dieerent, Crucifigaiur. Hanc
principi nefariaemortis, utomnesa morlis laqueis ex- senlenliam terlia hora datam vult inlelligi in qua
plicaret. Quod si cui adhuc forle Videtur esse contra- assiduis vocibus perdurantes cum intervallo horarum
rium, diligenler advertat ne incipiai illud dtirius aesti- fere trium, quibus itnm et reditum establlerode,cru-
mare, quod Deus se personam induens servi, non cifixerunt Salvalorem. Omnisenim qui addicitur mor-
dicam hominis, morti dederit. Quid ergo hic et ordi- ti, ex eo jam morluus computatur, quo senieniiam
nera quaeris, ubi omnia videas esse contraria? Qtiae exeipit. Manifestavit igitur Marcus , quia non in ju-
est enim Jux quae fuit in tenebris, et tenebraeeam dicis sententia Salvalor crucifixus est. Diflicile est
non eomprehenderunt (Joan. i, 5)? Dominus lucis, enim iniiocenlem probare euni, qui sentenlia j'udicis
qui et compreliensus est. Qui enim seil se ad boe punitur. Discordare ergo se passus est in verbo, ut
comprehendi ut feriatur, lempus illnd in mortem doceret lerlia hora coeptumesse, quod sexta Iiora im-
compulal. Est et dies sequens qua auditus et cruci- pletum est: non legibiis, sed persislente malevolen-
fixus est. Est et nox quaecadit in sahbaluni, est et tia Judreorum.
ipsum sabbatum. Esl eliara vesper post sabbalum. hoc (a) Obscuris vera involvere non est bonum. Nam
cst quod JudaeisaMoyscprajeeplumestin figura, ulve- tres Evangelistas verum dixisse ipsa concordia obte-
spere intrarent in sabbalum, in quo Dominusresurre- slatur. Marcumautem sensum nescio queni oecultum
xil: qui complectitur diem dominicum; quia nox non voluisse prodere, res dpsa declarat. Nee enim falli
computatursine die, neque diessinenocte. Hacratione, posset, qui auctorum exemplaseeutus, ea quaescripsil,
post ires diesetpost iresnocles Dominusresurrexit. magna devoiione et induslria didicit. Quid ergo ex
(a) Praescius Salvator omniiim quae in se futura lioc dicto prodere voluit, solerti vigilantiainvestigan-
erant, haec protestalus est, cerlus ad hoc se a Judeeis dum est. Nec enim oliose a iribus Evangelistis di-
comprebendi ut occiderelur, se quoque impielati illo- seordare se passus in verbis est. Animadvertamusne
rum non repugnaturum, cum posset uiique eos illu- .verum dicani, qui senleniiam datam terlia hora dixe-
dere: quippe cuin proplerea jam delentus, aurem runt, ac per hoc lertia iiora crucifixum Salvatorem ,
servi principis sacerdotum, quam producto gladio quarnvis illud probarenon valuerunl. Sensum enim
ahscideral Pelrus apostolus, reddidit; uLseostenderet forte sciunl, sed quatenus defendant, ignoranl. Ideo-
non infirmilaie humiliatum, sed providenlia quadam que Pilati persona lnierim sequeslrala videamus,unde
voluntali illorum cessisse ad lempus, ut per hoc re- senleniia data in Salvalorem accepit exordium, et
gnum inferni destrueret. Improvidus enim diabolus lunc apparebil an possit verum videri quod dicimus.
sensibus se Judeeorum immersit, ut eos ad necem Conslat itaque principes Judaiorum praenionuisseJu-_
Salvatoris incenderet, quasi sibi prodesset, si hic qui daeosul Barabhamlulronem peterent sibi in die festo5
viam verilatis oslenderel, lolleretur de vita : nesciens dimitti, Jesum vero crucifigere dehere. Conlra quod
futurum adversum se. Cum enim peccati causa de Pilatus cum diu resisterel, volens dimitlere Salvato-
caplivilafe hominis irimnpliarel, invcntus ipse reus rem, frequenter inlrans el exiens ad Judaeos, dicebat
per id quod Ghrisluminnocentem oecidil, ut eum qui nullam se in eo causam mortis videre. llli autem in-
peecatum neseiebat, inter peccalores teneret; ita fa- sislentes dicebant, Cruciftgatur. Hinc morae orlee
clum est, ul etiam illos quos jure in inferis tenebat, sunt,el cum illudilur a militibus, et producitur, et
amitterel. Igitur borum praescius Salvaior, noclem veste purpurea induitur, et fit ei corona de spinis, et
qna compreliensusest, simul computavit. Omnisenim . ador.Uur,et conspuifur, et flagelialur, et palmls ver-
detentus, qui se judicis manus non credil evadere, beratur, propterea sexta hora in cruccm positus est.
anlequam feriatur, jam se mortuum dicit. Adde huic Ad Pilalum aulemaddudtis esl: tunc exivit ad eosPi-
latus foras, quoniamipsi non introierunt preetoriiun;et
(a) Quaestioeadem ex Mss.secundigeneris, inter post eadem ex Mss.secundigeneris, inter post
(a) QuaesLio
vulgalasex KovoTest.deeimaoctava. vulgatases KovoTest.,ivigesimaprima.
 2261 APPENDIX. 2261
aJlocutusest eos, etaudivilfalsas accusaliones-eorum, esse qui promissuseral in Legeper signapropheliae:
ei inisit illuma'dHerodem,et regressusest, etiterum non tamen mysterium ejus , quo Filius Dei erat ex
interrogavilJeMim.el ipse e confra respondilei, el po- eelerno, sciebanl,
— neque sacramenlumincarnationis.
stea iterumexivitad Judseoset collocutusdicebat,nul- LXVII. Quid est quod in eruce positus Salva-
lanicausamuiorlisesseinSalvatore.Inierea perventum tor ait: Pater, ignosceillis; non enim sciunl quid
est ad horamtertiam per has moras. Tunc Jtidaeivo- faciunt (Lttc. xxin, 54) : si enim nesciunt, quid est
lenli Pilat»dimillereeum dixerunl,Crucifigalur.Con- quod ignoseilur, maxime «um dical rex Abimelech
tra quos Pihitus diu resistens, cum non potuissel ad Deum, Numquidgentemignoranlemperdes(Gen.
obfinere,tradidit Jesum senleniiaeillorumliora fere xx, 4) ?
sexla. Sic etiim scriptumest, Timctradidil ettm vo- Nonomnis ignorans immunisa pcena-est: ille enirri
lunlaiibusillorum.Ideoquediclumest recte sentenliam ignorans polest excusari a poena, qui a quo disceret
. terlia hOradaiam; quia nonaPilato dala est, sed a non invenit. Istis autem hoc ignoscipelit, quihaben-
Judaeis.Pilatusaulcminvitusconsensissevidelur: pro- tes a quo discerent, operam non dederunt. Hujus-
pter iuvidiam enim maxime dicentium, Silmncdi- modi non Jicet ignorare. Accipient ergo veniam, si
mittis, tton es amicusCmsaris.Quidergo Marcusvo- convertantur.
lens purgare hoc, secutus est, videarims.Ostendere (a) Non omnis igoorans immunisa posnaest. Hic
voluiiSalvaioremnon judicissenlentia occisum,quia enim qui poiuit discere, et non dedit operam, reum
diificilequijudicis setiienliamcxcipit, non juste ucei- se fecit. Erat enim ul disceret, et a quodisceret: sed
sus vitlelur. negligenliorluxuria aut malevoleniiafactusinexcusa-
LXVI. — Quomodo Marcus evangelista daemo- bilis est a crimine. Unde dicit Salvaior, -Sinon ve-
nia cognovisse ait et professa esse Jesum, e «on- nissem et locttlus-eis-fuissem,peccalumnonhaberent
tra autem Aposlolus, principes \jt poteslates hujus (Jmn. xv, 22). ffie aulem qui non suo vitio ignorat,
saeculinegetcognovissedivinitatemDominiJesu?Di- ideoenimignorat quia non fuit aquo disceret,necru-
cit enim inter caeiera I\Iarcus, Sciebanteum ipsum niore comperitdoetrinaeopinionem, omni genereim-
esse; Aposlolusvero., Quemnemo,inquii, principum niunisa condemnationeest. Ideo his, si converlanlur,
hujus smculicognovil.Si enim cognovhsent,nunquam Dominusveniam postulata Paire, qui <aimjiroedica-
Dominummajeslaliscrucifixissent(Marc. i, 54; I Cor. retur veritas. ut eam addiseerentoperamnon dede-
II, 8). Si daemoniasciebant, quomodoprincipesigno- runi, sed per ignorantiamaueiorern ejus oeciderunt.
rabant ? Unde Pelrus aposlolus in Aclibusait, •Convertimini,
Quibusdamvidelurprincipes hujus saeculi,majores ut deieuntur— peccatavcslra(Act.in ,19).
Judaeorumsignificasse,quasijuxta illud quod Petrus -LXVIH. Cnm utique -orandimi pro iiiimicis
aposlolus dicit, Scitisenhn, inquil, fratres, quia per Dominus docuerit, quid estquod iiiApocalypsiconlra
ignoranliamgessislhhoc malutn, sicuiet principesve- hos animoe occisorum ulcisci se petanl, _a Deo
stri (Aci. III, 17). Ergo Jtidaeorum.erantprineipes, postulanlesvindicfam(Malih. v, 44; Apoc.vi, 10) ?
non lamen hujus seeculiprincipeseram. Undeait,ta- Sic enim animoe<occisorum clamantvindicarise po-
sin", tion saecnli: quippCcum dixerintregeiiiiselia" suriantes, «icut sanguis Abel clamavit-de lerra (Gen.
bere Caesarem, sub cujus Tuerantredacli poiestate; iv, 10). Gausa_<ergo sunlqaae clamare dicunlur, cum
Suni autem isli hi principes, qaosalio ioco sigtiifieai- loqui non possinl. S.inguis enim tiffusus quid aliud
vit Aposlolusdicens : JVonest nobisvolluclationdver- quam vindicari se postulal, clamansnon voce, sed
sus carnemet sanguinem,sedadversusprincipes~u.po- ratione ? Niunei-opusopificemJaudaredicilurper hoc
lestates hitjtts mundi, adversustenebrarumiiarum«- ipsum^quodvidentemse obleciat. Non enim iamim-
ciores (Ephes. vi, 12). Recle ergo quaeritur.SI tenim jiatientes sunt sancti, \A urgeanijamfieriuuod sciunt
isti non cognoveruntJesum, quomodopolerai fierlul iempore pr.efiniio fulurum, quod nec anticipari po-
dajinonia agnoscerent euni ? Sed alitid esl quod co- test, iiee>differri.Sed Iwcdicto ostendere voluit, vin-
gifovissein Christodaemoriesdicit, etaliud quod fci- dicatunun Deum sanguinem sanctorumsuorum : ne
jus s.eculi piincipes negai cognovisse.Nam dsemonia quia laHi patiens nunc videlur, inullum pulareturim-
sciebant ipsuniquidem esse, sed qui perLegemfoernX jiium bellum. quod contra sanclosgeritur : ut el ter-
promissus.Omniaenimsigna \idebaniin eo, quaedi- roiem incutiens perseqtientibusDeiservos , et exhor-
xerant fulura esse Propiietae;nl quodcx semine Da- taretur pro se patientes. Revelatureisimanima pa-
vid de virginevenlurus esset redetnptor Israel : niy- lienlis quando vindicari se audit a potente. Preese
sterium auiem divinit.ttis«jus ignorabant, sicut et enim spem fert, si morlenisuam audial judici displi-
principes eoru.n. Deniquequauit, quamviscaptiose, ,cere : "luncenim pro cerlo habet innocentemse esse.
Tliabolusa Sa.hatoredicens, $. tu es Filitts Dei, etc. Et Deus quidemmisericorset paiiens est, sed mode-
(Matlh.iv, 5). Videns«nim aliqtiandodivinam-\irlu- _-ate. Exspectal enim ulimpii credant, et peccatores
ieni, aliquandoliominisinfirniitatem, ambigensquid se emendent: si quominus, plectentur, quia Deilon-
verum esset, lorquehaiur.CoitcordantergoScripturee gam patienliam contempserunt.Cujus rei exemplum
secunduni ea quiBrevelala suut. Impossitoileestenim etiam tempore misericordieepraedicateeostendit, ne
liiscordareunius spirilus viros. non paliens, sed insensibilis, et quem neque dolor
(a) Quibusdamvidetur principes el polestalesiiujus alicujus, neque pietas commoveret, videretur. Hinc
saeculiJudieorum majores ct jirincipesdixisse, ijui est unde ait ,per prophetam,'Tacui, numquidsemper
juxta Petri apostolidicta ignoraveruntquid malifece- lacebo (Isui. XLII, Deus
14)?-el Dominus, Numquidnon
runi. Ail enim , Scio, jralres, quia per ignoranliam faciet, inquit, vindictam-servorumsuorumcla-
principesvestri.Judeeorum maniium ad se die ac nocte(Luc.xvm, 7) ? Sicntique
gessislishoc maltitn,skttt ettamen
principesIii fiierimt, nou hujus saeculiprinci- clamant, sicut supra diximus.Si quis ergo christianus
pes dici poluerunl : quippe cumin poiesiaie redacti ad lempusvindicet, nonacerbe, nequecum sanguine,
iuerant Romanorum,proiiteiilesse non habere regem non peccal : melius tamen fecerit, si dimiserit ju-
nisi Ca«arem. Hi autem suni principes isli, quosalio dici Deo.
loeo signilicalAposlolus,dicens, Noneslnobiscollu- (b) Apocalypsiscum futura mala et tribulationes
clatioadvcrsuscarnem, sedadversushujus mitndiptin- diffidenliaeet malaevitaecausa Deovindicetestaretur,
cipes, cl lenebrarumharum reclores.'Si ergo hi sunt Jata exemplareeiiampoenarumimiuseujusquepecealioccu-
principes qui nescienies Dominum majestalis Chri- tatis Jide demonstrans, ut nihil impieiatiset crudeli-
iiiuhuiu remanere probaret, animas pccisorum
suim esbe, crucifixerunt, quomodoa daemonibtispo-
ir.it sciri ? Non illum aliter scierunt dasmones,quam
sciehanlprincipeshujus saeculi.Scielianlenim ipsum (a) Quaestioeademex Mss.seeuudigeneris, inter poSt
eadem ex -MSS. secundi inter vulgatasex utroqueTest.quarla.
(a) -Quaestio g eneris, ,post {6)"ibid. duodecima.
vulgatasex HovoTest.quadragesima-octava. Quaestio
 1263 QUJESTIGNESEX NOYOTESTAMENTO. I ' 2261
die ac nocte dicit vindiearisepostulare.Qnodquidem servaverint post acceptam misericordiam, nihil illis
non est contrarium : quia Deusutiquequi hanc legem proderit indulgenlia. Nam dixii Lex , Non faciesiibi
dedif, vindicare se in diem judicii repromisit, ut hoc idolum, neqtte adoraverisqucein cmlosursumsuni, et
praeceplumad praesensdedisse videatur, quod excu- qum in lerra deorsum;| et, Non pejerabis; et, Hoijora
sat oceisorumanimas, si illic jam posiiidiemullionis palrem et matrem,et, Non occides,Nequefornkabe-
deposcunt. Et lamen, ul verius dicam, eausamcla- rh, Neque furtnm facks, Non dices falsum testimo-
mare inlelligendumest. Ipsa enitnnon tacet, sed sem- nium, Nequeconcuphcesquidquamproximittti (Exod.
per vindictam flagitat: sicut dicit Deusad Cain, San- > xx, 4-17). Numquidhaeccessassediccndasunt?Absit.
guisfralris lui clamatad mede lerra. Quidest hoc, nisi Sine liis enim quispoterilvel in hacvila idoneusjudi-
quia causa facinoris clamal, vindicari desiderans? Si cari ? Ac per hoc caeteracessaverunlquaesupra dixi-
enim dicimus, propler opus, Laudai lerra Dominum; mus, neomeniae, sabbata, lex escarum, sacrificia,
cum utique neque vocem habeat, ct careal inlelleclu : circumcisio, etc. Hinc est unde dicit Aposlolusinler
sic propter opera niala elamare dicitur sauguis. Nam alia, Principes non sunl timori operibono, sedmalo.
utique non tam impatienteserant, neque tam imperiti, Visautemnon thnerepoleslalem?Bonumfac, et habebis
nt anle diem futurumjudicii vindicarise peterent, ne laudem ex illa (Rom. xm, 5). Haecservata bonosfa-
"posiularent fieri quod sciebanl non efficiante tempus ciunt, noii lamen perfeetos. Unde Salvator, Nhi
dehnitum. Et Salvator simililer, Nonfaciet, inquil, abundaverit, inquit, juslitia veslra plus quam Scriba-
Deus vindictameleclorumsuorum clamaniiumdie ac rum et Pharhmorum, iwn intrabithin regnumcmlorum
noeie ? (Malth. v , 20). Addensenim istis poliora Salvalor,
LXIX. — Si jam preedieanteJoanne, aut Salva- non solvit uiiqueLegem, sed adimplevit.Sensusenim
tore, Lex cessavil; quomodoSalvatorait, Non veni Legis ad salulem Iiominisperiinet, utputa, Oculum
solvere Legem aut Prophetas, sed adimplere(Matlh. pro oculo, dentempro denle (Levit.xxiv,20) : ul li-
v, 17) ? Si enim probibita est', quomodonon soluta mens ne paterelur quod alii facere prohibitusesl, co-
est, quaeagendi amisitaueloritaiem? hiberet se a nequitia.' Salvator autem superioremin
Omnia queede Christodicla sunt, adimpleta sunt: Jiunc sensum addens jiislitiam, Ego autem, inquit,
et ipse Dominussic adimplevitLegem el Prophetas, dico^vobis, non resisteremalo'; sedsi quis te percusse-
cum omniaquoeeumquede se scripta siinl, fecil, nec rit in dexlerammaxillamluam, prmbeilli et sinistram
dissolvil aliquid, sed confirmavit.Lex enim et Pro- (Matth. y, 59) ; ut dmii vieemnon reddit malo, per-
piietaeusque ad ipsum. Prophefaeenim de ipso Jocuti fectus sit. Reddere enim vicemjustitia est, sed non
sunt, ideo ultra illum queeab bis de hoc , id est, de pJena; si vero dissimuletab injuria, plenajusiili.i est
Chrislo dicta sunt, tendi non rpossunt; neque post et ahundaiis. Retribuere enim , gaudere ad tempus
ipsum aliquidhujusmodiPropheteereperirepoiueruni: est; remittere autem J in futurum praestatlaeiitiam.
quia neque habenl de quo dicant, et de quo dicebatur Sie ergo adimplevit Legem Salvator, dum qtios illa
jam venit. Omnia etenim suisvoluminibuscomplexi juslifiam docuil, liic justiores effecit, quod illa non
sunt, et incarnalionem, et conversationem, et-pas- potuit. QuamobremgaudiumLegis esf, quia di=eipuli
sionem, et resurreclionem,et divinitatismanifesfalio- ejus peritiores efleetisunt. DesiruxisselplaneLegem,
nem , et futurum ejus jiidiciumrevelaverunt : ac per si impune peccare docuisset.Porro autem suspendit
hoc cessaveruntProphelaeimpletoopere dispensafio- sententiam, ul hic qui male facil, habeal spatium
nis. Lex autem duplici niodo cessavit; nec quidem poenitendi: si quominus, redit in illum sententja cu-
tota : nam et id quod cessavitpoterit permanere, si mulala, quia non cognovil ad hoc se remissumut
servetur condilio. Aliud enim cessavit in senlenlia, emendaretse.
aliud in ipsa Lege. PreedicaiiieJoamiebapiismumpoe- (a) Projihelarumdicta de Salvatoris adventu, im-
nilenlieein remissionempeccatorum, cessavitsenten- pleta sunt cum venit; quando enim quod praedictum
tia Legis, qtue reos tenebat peccalores; cessaverunt est, factum est, im|)Ietiimvidetur: Lex autem,quam
etiam onera Legis, quae ad duritiam cordis judaiei ad tempusdalam diximus, cum lempore, quod trans-
fueranl data in escis, neomeniis, sabbatis, et caele- gredi prohibita est; quia quod ini|>leiur,cessai. Au-
ris. Misericordia enim adveniente, cessavitvindicta. ctorilatemenlm amisis^el, cl desfructa viderelnr, si
Sed onera Legisin perpetuum cessaverunl.Sententia nonjuxta praedielumtempuscessasset.Namsi alicuiin
vero his cessal el abolelur, qui permansere in benc- potestateconstilutosuccessor datur, numqiiiddestru-
ficio consecuto. His autem qui redeunt ad hominem clus dicetur? Destructa plane esset Lex si tempore
velerem, refricatur Legis auctoritas, quia immemores quo viguit, accusareturLEt non dixit, implessese Le-
beneficiorumredeunt sub seittenliamLegis. Circum- gein aulProphelas; seil, adimplere.Adimjilereaufem
cisio vcro el sabbatum usgue ad illud tempusyaluit, non aliud significatmiam plene addere. Quid esf au-
quo novaelegis praedicareturmaiidatum.Sicenimdata tem addere Prophetis, iiisi culturam Deisub Trinila-?
sunt, ut actvenientelege fideicessarent. Unde dicit tisnomine ordinare? Quamvisenim PropheteeinDei
Apostolus, Finis LegisChrhlus (Rom. s, 4). Nam et nominedocuerunl el cprripuerunt populum; hocta-
Daniel hoc significat, cum et de advenlu Dominiet men mysteriumin absconditoeral. Legemautem hoc
temporibus hebdomadumprophetat, quia et chrisma esl adimplesse, maneiitibuspraeteritis nova addere,
et judiciBm et saerificium et ipsa civitas cessalura utpufa, Audisih, inquit, quia dictamesl antiqtth, Ocu-
eranl (Dan. ix, 24-27). Spirituali enim adveniente ' lum pro oculo, denlemmrodenle. Ego aulem dico vo-,
lege, necesse eral cessare carnalia. Tunc enim ex bis, non reshtere malo'; sed si quis percusseril le hv,
parte corporis serviebaturDeo, nunc ex parte animae; maxillamtuam dexlerain,prmbeilli el sinhlram. IIoc.
pridem visibiliter, niodojnvisibiliter ; tunc in carne, fuit adimplere. Non enim destrnxit iliam, sedpo-j
nune in aiiimo. Quia Deo utiqueqtii spiritus esl, in liora addidit, non ut peccare videretur qui vindicat,
spirilu serviendumest (Joan. IV, 24). Non ergo soluta sedut meliorsil qui non retribuit. Necaliud ergo vo-
Lex est, quia cessavii, sed successumilli esl impleto luil, quam quod Lex inj sensu habet, sed volunlatem
tempore. Nec enim administratio ejus accusatur aut ejusperlicii. Ut enimLex hominemjustiiiam doceret,
judicium, si peccatoribus induJgentiadalur : cum et per hanc salvumfaceret, mandavii ut si quisoeu-
binc magis recte dala et jusla probetur, quia quibus lum tolleret alicui, oculumamillerei : el ut hoelimo-
dominabatur, peccatores fuisse nou neganlur, quia re lerrili homines non facerent quod sibi lieri nole-
justis, inquil, Lex nonesl posita(I Tim. i, 9). Non bant, etper est hoc salutem haberenl. Sed quoniamfra-
ergo quia miserieordia praeferendaesl, contemnenda gile genus hominum, et'ad peccandumproelive,
puielur justilia ; cujus reverenlia si non esset, ipsa ideo incurril ut patiatur quod sibi fieri non vult. Im-
misericordia fructum non haberet. Nisi enim hanc muiatis ergo Salvator jverbisdocuitquod saluti pro-
1 siccodexColberlinus.AtMss. secundigeneris:Sienim , (a) QuaestioeademexiMss.secundigeneris,inter pos_
cessavil.Editi,prophetiaest. vulgatasex KovoTest.deeimatertia.
 '
S26S , APPENDiX. 2266
desset, ut sensum Legis adimpleret, ut quia timore utenim verum esse, quia nemo vidit Deumunquam,
Legis salvi esse nequiverunt, per patienliam victi oslenderet, Filium hoc enarrasse docet: quem falli
emendarentur, sese corrigenles. Hoc propceptumda- utique impossibile est, quia in sinu Palris est. Sinus
tumest. utuoii insoienles viveient paiienti.i honorum, aiifcm Patris quid est, nisi affectus in charitate veri'
dam non illis reiribuunt condigna ; ut si volneiint Palris per iiatura: unilalem in Filium ? Quamobrem
corrigi, boni ex hoc profectum habeaiit, illi vero ge- nemo vidii Deum, nisi imieus Filius : hoc Joannes
minampoenam. Non ergo jtibtilia destructa est, qu.im aposlolus Filium Dei audhltdieentem infer alia, Non
videmus efiarh per Aposlolos operalam : quia etPe- quia Palrem vidit qtiisquam,nisi qui esla Deo, Iricvidit
trus apostolus in Anania el Saphira banc servavil Pairem. Ulergoad condenuiationemproficeret Judae-
(Aci./i, l-10).EtVas electionis non repudiavit, sed orum, qui Cliribium Dei Filium audire nolebant vel
usus est, dum et Elymam niagtim res;steiiiem viie credere, ostendit Evangelista hunc *
esse Christum
Domiiil, excaecavit(ld. xui, 8-11 ). Est etiam aliud qui Palribus appaiuisset inDeum : illum autem qui
quo implela Lex est. Dicil enim Dominus, Audistis Pater est, nunquam videri nisi a Filio. Quando enim
quia dictum esl, Diligesproximumlibi, et odio habebis Denm Pairem negai visum, et Deum apparuisse Pa-
inimkum tibi; beecjustitia est : Dominusaiifem, Ego' tribus profitetur, manifestare se vult Dei Filius, quia
autem,inquil, dko vobis,Diligiteinimkosvestros(Matth. ipse semper in Deum visus a Pairibus est. Unde in- .
v, 45, 44). Addil uiique, quod esl adimplevit, quia ter coetera dicil Judaeisde Patre, Neque vocem ejus
non deslrrixit vetera, sed utperleclos faceref, poliora audislis aliquando,neque figuratn ejus vidislis (Joan.
mandavit. Inimicos enim, hoc esi malos, quia retri- v, 57).Ecce non estconlrarium, et visum el invisum.
butione, queejustitia diclante Dt, emcndare et corri- esse Deum.
gere non poluit, pef amorem illos el obsequium sal- LXXII. — Quando legitur in Apocalypsi Joannis,
vos fieri voluit, quod elLex in sensibus hahebat.Lex Vade, inquit et accipe librum de manu angeli, et
enim sicvoluit inimicitiamtollere, ut per relribtilio- devora illum , ei amarkabit venlrem'tuum , sed in
nem lerriti bomines desinerent esse inimici: el quo- ore luo erit dulcis sicutmei ( Apoc.x, 8, 9 ) : quis isle
niam audacia sua homines timorem Legis et naturae liber esf, qui amarum facit ventrem cum sit dtilcis ?
spreverunf, crescentes in malum ; per bumililalem^ ' Omnia divina volumina amara surit, sed perfidis
Salvator inimiciliam voluit vinci, ul vel sic hominesN atquecarnalibus. Idololatriseniminsuave est, cumau-
flecierentur ad bonnm , dum viderent non sibi reddi diunt unum Deum preedicari in Chrisio. Et Phoiinus
inimicitiam ; permanentes aulem gravius traclandos sinml pertimescit horrore correplus. Erubescil etiam
ibre, quia nee humilitate ejus, cujus vicissitudinem Sabellitis audiens Patrem esse qtii Filius dici non pos-
experiii debuerant, victi sunt. Non ergo justilia in sif, quia ab ipso sunt omnia ; Filiuin aulem idcirco
vindicla oblitierala est, sed suspensa ad ulrumque; Filittm appellari, quia non uiique Pater ipse esl, sed
quia cessavit circa eum qui sese cognovil : si quo- de Patre, nec a quo, sed per quem sunlonmia. Gon-
minus, plecleret contiimacem. futatnr el Arius, cum legil Clirisliuu veriim esse Fi-
LXX (o). — Dominus certe inimicos nos diabolo lium Dei; sine diibioeuim vernsdici non posset, ni-
fieri praecepil: quid ergo est ut in Evangelio dicat, si proprieesselde Deo.Convinciturel Marcion,addis-
Esto consenlknsadversarioluo cito (Ibid.y, 25) ? Quis censquia Yerbuincaro faclum esl, quiputat Chrislo
est hominis adversarius, nisi diabolus? cnrnem negandain. Arguilur eiiam improbus Mnni-
Nulli dubium est diabolum esse hominis ininiicum, cliaeus, videns scriptum ab Evangelista, quia Salva-
maxime fidelis. Vehemenliora enim lela sua conlra " tor lion solum praesenliasui nuptiarum vofa decora-
Dei servos exacuit. Sicul ergo istc bonorum inimicus vif, verum etiam poculis honestavit ( Joan. n, 1-11 ),
esl, ila ellexmalis adversaesl. Quis enim contemnen- qui ntiptiarum aditus intercludil el promibcueconve-
li benon adverselur? Dominus ergo peccatorem ajlo- nire hortalur. H:cc confinentur in libro, quein acce-
quifur, ut consenliat mandatis quoe illum inobedien- pit Apostolus devorandum. Hic liber Evangelium
lem condemnant, ut subjiciat se voluntati corum, et esl quod r.v.-.v. Joannem iiuilulaiur, quod non solum
fialex inimico amicus. Quia el contemplor, legis ini- male sentienlibiis amarum est.verum etiam indisci-
mieus esl ejus : voltinfati enim ejus re-isiil. Ideoque plinatis, qui nolunt corripi, ut in pejus proficiant. Ista
horiatur Dominub pcccaiorem, ut bene agendo re- revelatio eo tempore facla esl, quo aposlolusJoannes
conciliel sibi legem, ne in die jtiriicii accuset eum in iiibula eral Pntlimos, releg.tlusa Domitianoimpe-
apud jiidiccm, et coiidemiiatiis posmibdet sprcleaie- r.itore, iidei catisa. Tu .cfuiL in Spirilu, ut possetvi-
gis: Omni ctenim, iiii|tiiL, qui inalc vtilLagere, di- dere coalestia, et dum haecei osleiiduntur, quae futu-
sciplina Dominieahiitnica videinr : cui nisi conscnse- ra suiii causa impietatis et slupri et caeterorum, da-
rit, milleiur in gehenmtm, diabolo, qui vere inimicus tus est iili liber qui dulcis quidem eral in ore, sed
Iiumani generis est, pra-paratain. amarum faceret ventrem : ut cx his qui videntur
LXXl. — Jacob appelhuus cst Homo vidcns unius corpus esse hominis s, islis dulcis essel; qui
Deum, et Moyses vidit Detim faciead faciem ; nec- propler quod inlegiaeprofessionis sunt, in ore signi-
non et Isaias, Vidi, ail, Deum sabaolh oculismeis: ficati sunl : hoc enim dulce in ure esl, quodunum^
contra autem Joannes evangelisla, Detmi, inquit, ne- est: illis autein qui haeretica pravitaie carnaliter vi-'
mo vidil itnquam( Gen. xxxn, 28 ; Exod. xxxm, 11; vunt vel sentiuut, propier quod in ventre signilicati
Isai.vi, 5; IJoan. iv, 12 ) ; hoc, quaiitum videtur, sunt, amarus. Accusahit enmi eos in die judicii Dei.
contrarium esl. Post reveialionem ergo Evangeliumjussus est scri-
Quanium adfidem vcri periinet, Deum omnino ne- bere, propter h.ec quae supra diximus. Et Ezechieli
mo vidit unquam, neque Patrem, itequeFilium. Quod propheiiiesimiliter diclum esi, utacciperel lihrumqui
enim visus dicifur, ad inlelligenliam lefeiiur ; vistis essei dulcis in ore cjus, quando perfidiampopuli mis-
est enim velut in imagine. Veluii nos cum impera- sus esi inerepaiv(jEzec/(. m, 1 ).
tores nesciamus, videmus eos in ligura, non in veri- (n) Frequciiter, qui coinpendiumquaerit, solet er-
ut
tate : ita et Deusvisus esf, intelligeretur Densesse rare. Quid e^t ut uon omnia ad causam dicta pro-
qui apparebat, per ralionem, non per subsLiiitiam; ponas , sed aliqua reprimas. ul obscurior fial sensus?
quia in natnra sua Deus\ideri non pofesl. Et ut verius Nain dictum est Joanni, Vade, et accipe librum, qui
propositae queestionis secreia pandamus, sensum est in manu angeli, et devora illum; el erit in oreiuo
Evangelisteeexjilieare nitamur. Joarmes enira occul- dttlch ttmquammel, sed amarkabil venlremtuum. Et
turii aliquid prodere voluil, quod schil ad saluiarem ait, Oportel, inquil. te prophelare ilerum populis el •
doctrinam pertiuere : idcirco, Deum, inquit, nemovi-
dit unquam,tthi unigenitusFilius qui esl itt sinu Palris, 1 Abest,in Deum,a Mss.secundigeneris.
ipse enarravil.Animadveiiamussenstim Evungelislee: 2 Ms.Oolnert.,corporhessehominibus.
eademex Mss.secundi genens, inter px\
(a) Quaeslio
(a) Haee d
quaestio eest in Mss.s ecundigeneris. vulgatasex KovoTest. sexagesimaquinta.
Mm QU.ESTIQNES EX NOYOTESTAMENTO.! _. S'268
gentibusmultis. Quantum ergo ad veri pertinet ralio- resurreclionis honorej et virtute Domini firmarelur.
nem, post exsilium Evangelium scripsisse probatur. Omnes enim stupore quodam in morte Domini dubi-
In exsilio enim positus in insula Pafhnios, in quam tarunl. Non lamen injdubitalione permanserunl. Sie
fuerai a Domitianoimperatore relegatu^, vidil reve- enim animam pertransit gladius, si dubitatio noa
iationem, sieut dicit, in die dominico : post, sicui permaneat in cogilatidne, sed pellatur supervenienle
dixi, scripsii Evangelium, quod haarelicis amarum reformatile se pristina virtule'. [Quis enim rion am-
est, quos in venlre significavit. Sunt enim carnales, bigeret videns emn, jqui se Filium Dei dicebat sic
quia male infelligiitit Cbrisuim. In ore autem tuo, liumiliatum, ul usque ad moriem descenderel ? Et
quod dicit, erit dulcis lanquum tnei: quasi omnium quia, ut dixi, omnis ambiguilas in resurrectione Do-
Chris.ianorum unum iacit corpus, ut s nguli memhra mini recessura erat, pertransire dixit gladium, non
sinl aiter allerius : ita ut in ore, quod tuique capitis supercadere, aut conlingere transeuniem membrum
pars est, bonorabilioiTSel iideliore- signilicet, quibus aliquod. Ut sicut gladius missus pertransiens juxta
veritas quee de Chrislo est, duleis esl; in ventre bominem, timorem facit, et tamen non percutit, ila
hajreticos significat, quia carnales sunt. Verilas enim et dubitatio moestiliamfaeeret, non tamen occiderel;
qtiae Clmslum vermn Deum loquitur, iiis amara esl. quia non sedif in aninia, sed pertransiit, quasi per
Tol-.im enim Evangelium Joannis conira licereticos umbram coutingens corda discipulorum. DeniqueCleo-
est. Contra Photnum enim, qui Chnstnm ante Ma- phas el alius disciimlus|EmmauseuntesS in via trlstes,
riain esse negat, probnl de ctelis desrendhs" Salvato- dixerunt inler caetera ipsi Domino, nescientes quia
rem. Conlra Arium .•mlcm,ostendit Cliristum initium Dominus est, Nos putabatnus, qttia,ipse erat qui inci-
non habere • quia in isiitioeial DensCliristus Filius piebal libirare Israel (Luc. xxiv, 21). Dtibilaverunt,
Dei apud Deum P.urem, ef quia nihil sme illo factum sed, statim agnifoDomino, transivit dtibilatio2.]Sicut
est, ipsum non posse dici fnciunttn. Si euim factura dictum esl el de Joseph, quia ferrttmpeiiransivifani-
eral, faetum essel nliquid sine ilio : sed quia niliil mam ejus (Psal. civ, 18). In carcere enim iimocens
sine illo erat, semper fiiit. Sabellinm autem qui diu posilus , de Dei jtidicio circa se quod dubitaverit,
unionem accipit P.urem et Filium, ul mins sitigularis • noii esl mirum : sed quia plus de Deo sperabat, non
duobiis nominihus nuncu.ielur, sic co-.ifulatui dical, permansit in ambiguitate. In eo enim quis judicaiur,.
Si me diligerelis, gavderelis utiqtte, quia vado ad in quo propensior est. ApocalypsisJoannis Iioe sancit.
Palrem, quta Pater major me est (Joan. xiv, 28) : Dicit enim, Dubiis et\ infideltbuspars erit in slagm
ubi mariifestavit diioium personas, quando Fiiius ignh'et sulphurh (Apgc. xxi, 8). Ideo qui non per-
Pafrem majorem appellat Nec enim singularis ipse nianel in dubitatione, jeripitur a morle (a): hoc est
sibi major esl. Necnon eonvincil el Marcionem qui mortem cvadere; quia dubitare de Deo, vei de Christo,
carnem Chrisli denegal. Dixiteniin, Et Verbumcaro morsest. Acperhocquidesinitdubitare.evaditmortem.
factum esl, et habilavilin nobh (Id. i, 14) Hoc sensu LXXIV. —• Quid |sibi vult ut Isaias propheta
etiam Manicheeumarguit, qui Chrislum in carne ve- dicat de Christo , Qui peccalum non fecit: contra
nisse nescit, et nuptiarum adilus intercludit, ignarus aulem Aposlolus, Eum\quipeccalum,inquit, nesciebat,
Salvatorem nuptiarum conviviumreiiiuiierasse.Simili- pro nobis peccatumfecit (Isai. mi, 9;'II Cor. \, 21).
modo et prophelaeEzechieli dictum est ab angelo ut Quantum ad sensum peiiinet, quaestiones diversae
acciperel volumen (Ezech. ui, 1), et devoraiet illud, sunt, sed verba similia : ex parte quidem similia, ex
eldulce essel inoreejus,ventremautemejusrepleret. parleverodiscrepantiaJFecit enim, et nonfeeit.contra-
Hoc dictum esl prophetae, cum niissus est arguere riumest; ueseiebat, el non feeit simile est. Propheta
populum perfidum el indiscipliiiatum, qui simililer ergo ex persona Chrisli Iocutus est, quia peccatum non
in ventre significali sunt, quia erant carnalcs. Ex fecit, necdolus invenlus est in ore ejus; Aposiolus
his sunt quos Sciiplura in Isaia propheta, licet mali vero Joquilur de persona Dei Patris, qui eum, id est
sint, fralres appeilat. Dicit eiiim : Vos qui limeiis Chrislum qui peccatum nesciebat, pro nobis pecca-
Deum, dkiteillh quivos oderunt, necaudieruntprmce- lum fecil. Quod duplici modo inteJIigendum est. Pri-
pia mea, Fralres nostri eslis (Isai, i.xvi, 5, sec. LXX). murn enim fecit ilium peeeatum, dum incarnari iOum
LXXIII. —Quid est quod Simeon dicit ad Mariam voluit, ut quem sors'non tangebat, de peccatrice
mairem Domini inter caetera, Hic positus est in rui- came corpus acciperet, per quod dicilur faetus pec-
nam et in resurrectionem multorum in Isrctel : et catum. Deinde dum offert eum pro peccatis, fecit
tiutm, inquit, ipsius anhnam pertransibitgladius. ul re- illum peecatum. Hostia enim in Lege pro peecatis.
velenlurmullorumcordittmcogilaliones(Luc. n, 54,55) ? oblala, peccatum nuncupabatur. Non ergo Christus,
Simeon vir sanctus, et divinis oraculis commen- peccatum fecit, sicut dicit proplieta; sed a Patre ips&
datus, per Spiritum sanctum locutus' quid fulurum peccatum factus esl, sicut ostensum est. Offerre au-
esset bomiiiibus ex causa Christi, ut ruina his esset, lem Christum pro nobis quid est, nisi dare potestatem
qui cum sibi viderentur stare per observantiam et volenfibus eum occidere? Quod idcirco concessum
peritiam Legis, diffidenlia tamen operum Christi esl, quia profuturum erat ut esset causa descendendi
caderenl, dissolulia promlssione Patrum : illis aulem ad inferos, ut spoliaret larlarum animabus. Supera-
qui nullius prope dignitalis essent in Lege, creden- bundans enim et inauditum peecatuni est, oceidisse
libus vero in Chrisium, resurrectio in Israel. [Ut eum qui non solum niillo genere peccaveral, sed et
digni Deo fierent qul prius indigni et inutiles erant, mullis vitam donaverat. Hoc peccato reus factus
et reprobarenlur qui aliqnid esse pulahantur '.] Hoc diabolus, coniradicendi audaciam perdidit. Nam si-
est quod alio loco dicit Dominus, In judicium ego mile aliud ad Galatas in Epistola legitur: inter caetera
veni in hunc mundum, ut qui non videttt,*videanl; et eiiim, Faclus, inquit, pro nobis maledklum (Galat.
qui vident, cmci fiant (Joan. i\, 59). Denique non III, 15). A quo factus, iiisi a Palre? Judicio enim Del,
LCgis doctores, non Pharisa:i, uon Scribae secuti erux Christi malediclum esl Judaeorum : peccalunr
sunt Cbribtum; sed piscatores, bommes impertli el enim illorum exclamatjmors Salvatoris. Crucifigi ergo>
rusiicani. Ilinc cst unde dicit Dominus : Pater, gra- se permibit, ut passio ejus proficeret nobis, ut hinc cum.
lias ago tibi, qttia abscondhii hmc a sapienlibtts et signo ejus exeunles, a morte minime tenere-
el revelasli ea jsecunda
pntdentibtis, parvulis (Mailh. xi, 25). mur. Mctuitenimmorseliam servosejus a quo victa est»
Qtiod autem adjecil, dicens, Et tuam ipsius animam (b) Quantum ad prqpositum peninet, non solum,
perlransibit gladius, ut revelenlur mullorum cordium verba discrepant, sed et persoii8ediversaj sunt. Fecit
cogiiaiiones;hoc utiq>:esigiiificavil,quia etiam Mnria,
per quam gestttm est mysterium incarnationis Salva- 1 Ms.Colherl.,
cleophuf el Amauseuntcs.
loris, in morte Domini dubitarel; ita tamen, ut 2 Haecdesunlin MSS.secundigeneris.
(a) Reliquum deest inl Mss.secundigeneris.
1 Haeedesuntin MSS. eadem ex|Mss.secundigeneris, inter pos{;
(b) Quaestio
secuadi^eneris. vulgatasex KOVO TesLquadragesima.
 2369 APPENDlX. &W
enim, et ,non feeit, contrarium est. Sed quia nori ab quo soliito, non soltim scandalumnon essei exactori-
hoc factum intelligilur, qui fecisse negaftis esl, con- bus, neque inclinarelur requisiio auxilio ad soheri-
trarium dici non potest. Prophelae eniin dictum ad dum; verum etiam sigmiin virlutis maximaedemon-
personam pertinei Chrisli, Aposloli vero ad personam straret, per quod captos a diabolo ad se traheret, ut
Patris. Deus enim Pafer reconciliavil sibi mundum argumonto et astutia sha diabolus lorquereiur Dicnnt
per Chrislum; etita factum est, ul eum, id est, Chri- ' ergo exactoresdidrachmaead Petrum apostolum, Mu-
stum, facerel peccalum. Hoc esl enim fecisse eum , ghler veslernon solvildidrachmam,etc. Quo diclo, ma-
peccatum, dare illum in ulero virginali, ut nasceretur gistrum ul pro omnibus discipnlis solverei, convene-
Iiomo, ex parte carnis faclus peccatum, quia caro runt. Salvator aulem Cumpro se el Pelro dari jubet;
peccaii est, hic utique quem sors et condilio non pro omnibus exsolvissevidetur : quia sicui iii Salva-
tangebat hominem procreare. Ad Iioc igitur natus est, tore erant onmbs causa magisterii, ita el post Salva-
ut boslia pro peccatorihus offerrelur. Peccatum ergo lorem in Pefro omnes contineniur. Ipsum euim con-
factus dicitur, quia secundum Legem Iiostia quaepro stituit esse caput eorum, ut pastor esset gregis domi-
peccafts oflerebatur, peccatum nuncupabatur. Similis nici *. Nam inter caetei-adicit discipulis . Vigilate, et
locus est aliusApostoIi ad Galatas dicentis de Saha- orale, ne intrelis ih lentalionem(Malth. xxvi, 41 ). Et
tore, Factus pro nobis maledktum : ipse sensus est, Petro dicil : Ecce salanas expostulavil, ul vos veniilel
Factus est pro nobis peccalum sive malediclumnoslra sicut tritkum : ego aulem rogavi pro te, ut tioti deficiat
causa a Deo Patre qui permisit illum a Judaeisoc- fides lua : et lualiquando conversusconfirmafratres tuos
cidi, ut incredulitatis suaeeansa abdicarentiir a nobis (Luc. xxu,51, 52). Quid ambigitnr?Pro Pelro roga^
in Iocumillorum induclis; sicul dicil Salvalor, Tol- bat, et pro Jacobo et Joanne non rogahal, ul caHeros
lelur a vobisregnum Dei, el dabitur genli facknti fru- taceam ? Manifestum est in Petro omnes conlineri:
ctumejus (Matth. xxi, 45). Nam omne quod permiilit rogans enim pro Pefro, pro omnibus rogasse digno-
Deus, facere dieilur : quia si non permitlaf, non iit. scitur. Semper euim in preeposito populus aut corri-
"Undedicit Dominus ad Pilalum, Non haberes potes- piiur, aut laudatur. Qnia et alio loco dicit: Ego pro
tatetn in me, nisi data essetlibi desuper iJoan. xix, 11). his rogo quos mihi dedhii, Paier; ct volo ut ubi ego
Non ergo immiltens, sed permiltens dare dieilur po- sum, et ipsisinl mecum (Joan. xvn, 9, 24).
teslatem, ut dum mala mens volunlatis suae accipit LXXYI. — Joannes in Evangelio, Lex, ail, per
potestatem, sit rea : sicul Judari qui occidenic-sSal- Moysen data est, Gralia el verilas per Jesum Chri-
vatorem, fecerunl illum maledicfum suum, .Dei judi- stum facta est (Id. l, 17) : ergo Gratia et veritas ante
"eio. Crux enim Salvaforis maledictumesl Jud.eorum. non (uit. Quomodoeigo Lex a Deo dala dicilur, in qua
Non enim sicut hosiia quaepro peccatis offerebalnr, verilas non fuit?
abiuebat offerentem; sed contfa oblaius Salvaior Non sic passim praetereundum est, sed conside-
maeula etpeecatum fit offerentium : justificafio au- randum esl quid sil, Lex per Moysen dala est. Per
tem illorum qui disseniiunt, ut genlibus benedictio MoysencnimLex data manifcsfahabet preecepta; sed
Alirahaefierel in Christo Jesu. Oblalioenim Judaeorum sc.ripsit et historiam, quae et ipsa Lex appellalur. Et
profecit Genlibusnon diffidenlibus a fideJesuChrisii. videamus , quid in preeceptis ejus non erit verum:
LXXY; — Cur Salvator pro se lanlum et Pe- fortequod dicit, Non occides, Non fornkaberis, Notl
trodidrachmam solvit, noneliam pro ceeleris Apostolis furtum facies (Exod. xx, 15-15) ? talia sunt et caelera.
{Malth.xvn, 26) ? Quippecum omnes etim,relictis facul- Nam hisLoriaejus, quia anle advenlum Christi verilaS
tatibus omnibus,subseculisint, pro omnibussolvcrede- non erat, hoc manifestum est. Elenim queesub vela-
buissevidetur. mincerant, qnid signilicarent, incerlum erat. Cum
Didrachma, capilum exactio inlelligitur, non praa- autem per Clirislum manifeslarefur, cujus persona sit
diorum, [qnod nunc pannosum aurum ap.pellaiur,quia queedicit in Genesi, Faciamus liominemad imaginem
elpauperes exiguntur l : ] nec enim Salvator aliquid et ad similitudinemnoslram (Gen. i, 26), et quis est qui
possidebat in mundo , cnrii sit domimismundi. Mor- fecil; et quis fuerit qui in rubo a Patriarchis visus
luus enimalienis impendiissepelilur : el nos a qiiibus fuit ( Ex:od.iu, 2); et qui in petra operatus sit, quae
mnndus extraneus est, facullales augere cupimtis, ut dedil aquas in deserto (Id. xvn, 6 ); quia Petra, in-
morientes mundum a nobis invasum, imn tantiim vo- quii, erat Chrhlus (I Cor. x, 4) : sic fuit verilas per
ce, sed ei litteris contestemur, ut pro essione nostra Christum, quando ea queelatebanl, aut in dubium ve-
ab eo, cujus mundus e^t, condemnemur. IIinc Domi- niebant, quid significarent a Christo osiensum est.
ntis, Qui non, inquil, reliquerit omnia, el secntus me Nam inter cietera Dominus ail, De me scripsit Moyses
fuerit, non polesi meus esse discipulus(Luc. xiv, 26). (Joan. v, 46). Hoc prius laiuil; error enim erat.
[Quicumqueergo sic habet facuhates suas, ul spem Puiabalur enim Deus Paler, quieratFilius; et qui ccsti-
in illis non habeat, paraius auiem sii pro fide iilas mabaiur angelus, cognitus est esse Dei Filius. Et
abjicere, viam ambulat qua ilur ad ChrisLumDonii- piomibsiofacta fuerat Abrahee,quoequamdiu non red-
num nostrnm2.J Didraclimaergo ab bis cvigendaeral, debatur, in ambiguoerat; cum aulem veniente Chrislo
qui aliquid negotii gerebant, aut artibiis operam da reddita esl, facta est verilas : quando et quod pro-
bant. Salvaior aulem, quia nihil lioruin curabal, no- niissuin est redditum est, etcoepit sciri quod erat pro-
que discipuli ejus, exigendus ulique non eraf : sed missiim. Promiiienlis enim fides tunc vera probatur,
quia inimicus diabolus semper in insidiis eral, occa- cum exsolvit pronhssum.
sionem quoerens sl posset inclinare Salvaiorciu; cx- (a) Yidendum est quid sit, Lex per Moysendaia
actorum didrachmasanimos occupa\ it, ut ejus f.tcerent est. Per Moysenautem Lex data, manifesta habet pree-
voluiilatem; utaccedemes ad Pelrmii, qui piimu?in- cepta, et quid illic non erit verum? J\ro»occides,Nott.
ter Aposloloserat, solvi debere ab eoriim magistro fornicaberis? falia et ceetera sunt. Sed scripsit et hi-
dicerenl didrachmam, qui ah his oneribus liheri eranl. storiam in qua nsque ad advenlum Salvaloris, quaees-
iNihil enim agebant in mniido quod essetmnndi : ut set veritas, manifestata non erat. Cum ergo per Cliri-
quia non eraf unde solveret, aul his scandalo essel, stuni manifestatur, cujus persona dicat, Faciamus, et
aut certe humilitale sufliagii qua-reieta quo sohcrc- qii.« sit qnte faciat; el quis fueritqui in rubo, aulPa-
ttir. Tunc Dominus ulimprovirium diabolnm adversus iriarchis \isus sil; et qui in petram, cum aquam ipse
semetipsum semper machinari ostenderet, ad mare produxif, operatus sit, quia Pelra, inquil,' erat Chri-
ire Petrum aposfolum jubet 3, eleapti piscis os apcr-, stus : fil ergo veritas per Chrislum, dum ea quaein
ire, et illic invenire nummum exactioni debitum : duljiuiu veniehant, quid significent intelligunlur. Ila-
que Lex per Moysen daia reos constituit peccatores :
r Absunthaeca Ms.Colbertino. 1 Kss.secundi generis: ipsum enim,
8 Haecahsunta MJss.seeundigeneris. v t essel post se reliquit
3 Mss.secundigeneris addunt,quasi cui curam domus pastorem, paslor gregisdominki.
(u)Quajshoeadeai ex iissl secundi generis, inter pOSt
detegaverat. vulgatasex KovoTest. irigesima.
 SB-Ti OUiESTIONESEX NOVOTESTAMENTO. I 2272
i
Gratia autem promissa in Lege adveniens, donatis hoc quod in queestionenivocas tunc factum est, quan-
peccatis peccatores morte privavit. Ordo ergo fuit pri- do in Galileeapositus propter tumullum Judaeorura,
mum Legem dare, postea vero misericordiam, quee fratribus suis adhuc non credentihus sibi, compelle-
tunc fit Gralia, dum donat peccata. Ante enim pro- batur ascendere in Judaeam, quia futurus erat dies
missio erat, quaepostea filGralia. Venietenim,inquit, feslus Judaeorum,nt seditionempalerelur. Ipse aulem
ex Sion quieripial et averlat impktatemab Jacob (Isai. respondil eis, dicens :{Vos ascenditead diem festttm
Lix, 20, sec. LXX). Haecpromissio per Chrisfum, fa- istum , quia mundusvos nonodit: tne aulem odil, quia
cta est Gratia, dum donat gratis peccata. Quomodo 'arguooperaejus. Ego nbnascendoad diemfeslumhunc,
aulem donaret peccata, si non prius Legem daret, per quia lempusmeumnottdumhnplelumesl. Tunc fratres
quam reis factis veniam largirelur? Nam non daret ejus ascenderunt ad diem feslum, ipse vero mansit
nisi quod sibi debebatur. Deberiautem non polerat, in Galilaea.Post autenf et ipse ascendit ad diem fe-
nisi Lex praecederet. stum. Quid videtur contrarium, quando non lunc as-
LXXVII. — Quid est quod inter eaetera dicit eendit quando negavit, sed ascendit postea; el ascen-
Marcus Evangelista de Christo, Inlrans in domum dit non qnasi ad diem festum, sed quasi ad lilem? Illi
voluit neminemscire, et non poluit latere (Marc. vii, - enim omnes laeli asceriderunt, quasi ad perfruendas
24)? si ergo voluit el non poluit, infirmata voluntas delicias diei festi. Cerlum est ergo, quia noii ascendil
ejus videtur. ad diem festum. Salvatoriaulem ille fuit dies festus,
Impossibile prorsus est ut Salvatoris voluntas non quo passione sua redemit niundum. Deniqne dicit:
impleaiur; nec potest velle quod scit fierinon debere: Nunc clarificatusesl Filius homhih, et Deus clarifica-
idcirco quod faclum est, hoc voluisse dicendus est. tus est in eo (Joatt. xiri, 51). Hic dies feslus ejus est,
Nam voluntas ejus nunquam extra naturam ej'us est. in quo vicit moriem.
Sicut ergo natura ejus in repreliensionem non cadif, LXXIX (a).—Si proprio arbitrio vivimus, quare
ita nec volttntas.Nam quod proponitur, faclum Jegi- Salvator dixit, Nemo venit ad me, nisi Palerqui
tur in finibusTyri : tunc intravit in domum, et nemi- misit me, traxerit eum (Id. vi, 44): et consentienshis
nem voluit scire. Nunc requirilur quomodo vel quare Aposlolus, Neque volenth,inquil, nequecurrenlis,sed
neminem voluit scire. Animadvertendumest enim , miserenlisDci esl: et, Cujus vull mherelur , el quem
quia istud in finihusgestum est Genlilium, quibus ad- vull indurat (Rotn. ix,il6, 18)? Quomodovolunlatis
liuc tempus praedicandinon erat. Deniquemittens di- arbilrium Iiherum est, quando allerius nulu aul ad
seipulos suos praecepit,dicens, In viatn Genliumne bonum ducitur, aut ad malum?
abierilis, elin civitatesSamarilanorumne inlroierilh; Aliter causa se habet quam proposifa est. Nonenim
sedile poliusad ovesqumperieruntdomusIsrael (Malth. hic quaestionishujus sensus est quem oblendis. Nam
x, 5, 6). Idcirco noluit se prodi, quod essel in domo; nullo genere ex his liberi arbilrii poterit causa tur-
requiri autem se non noluit, sed libenter accepit. bari: quia si penitus'sensum diclorum adverlas, scies
Quamvis enim tempus non essel praedicaudiGentili- hinc magis arbitrii liberi firmari sentenliam. Haec
bus, ultro lamen venientes ad fidem uon suscipere, enini conira malevolosJudoeosprolaia sunt. Cumenim
invidiaeerat. Sic factum est, ut dum Salyator a disci- dolo simulalionis orlae ex invidia, Joseph jialrem
pulis proditus non essel, ab aliis tamen' qui eum in- proprium et (ilios ejus fralres assererent Salvatoris,
gredientem domum viderant, proditus sit : et coepit ne Deiesse Filius credereiur, lunc Salvaior ait, Ne-
sciri quod esset in domo, ut imrarenl ad illnm qui mo venitjid me, nisi Paler qui misit me, atlraxeriteum.
vellent consequi beneficia. A suis ergo noluit praadi- Quomodoaulem Pater allrahebal ad Filitim, nisi per
cari, quod esset in domo. Requiri enimse voluit; et opera quae faciebat per illum ? Sie enim dicil , Pater
ita factum esl. Non enim latuit ab aliis demonsiratus manensin me,ipseoperalur (Joan. xiv, 10) : ut opera
quod esset in domo. Denique mulier Chanaiiaeaau- haecatfraherent ad fidem Chrisli. Yirtutes enim quas
diens de illo, intravit ad eum deprecans ut expelleret faciebal Salvator, ipsaesuadebatit Deum esse Patrem
daemoniuma filia ejus : quaenisi jnius subjecissel se Christi : ul qui alium palrem haberc illum diceret,
Deo Judaeorum,beneficiumconsecuta non esset. Im- non attralieretur a Deo ad Chrisium. Ideo ergo Deus
pleta ergo volunlas Salvatoris esl secundum quaeex- operahatur per Chrisium, ul verbis ejus fidescommo-
planavimus : ea enim quaecompendio brevitatis stti- dareiur, quihns dicehal se Fiiium Dei. Haecest at-
dens Evangelista complexusesl, discutientes, inveni- iraclio, non violenli.f, sed lesiimoniiimDei in Chri-
nius quod Jatebat. sto, cui qui credidit, atlractus dicitur ab eo ad
(a) Hoc quod per compendiumpropositum esl, ut Christum. Nemo cnim Salvaiori credit, nisi qui Pa-
plus sensum posset occulere, in finibnsfactum legilur trem illius propritim dicif Deum.Nam Aposiolusnon
Tyri: quia cum Salvalor pervenisset in fines Tyri, ul arbilrmm pu!saret,'ha-c faius est quaein queesiio-
intravit in domum. Etquia non adhuc Gentibus prae- nem n-degisii; sed ut judicium Dei retractari prolii-
dicare oportebat, jussit neminem alicui nunliare ad- berel, heecdixit, jtisiuni pncdicans Deum : scit enim
ventum suum : hoe esl, nemhtemvoiuitscire: el stib- cujusdebeaf misereri.'Cordis enim inspector providet
audilur, a suis noluitnunliarialicui qttiaeratin domo. postulnniis menlem , an merealur accipere. Denique
Requiri autem se noluil, quia tempus offerendi Genti- dicit per prophetam, Plebs hmclabiisme honorat, cor
bus gratiam non erat. Denique veniens mulier, com- autemeorumlonge est a nte (Isai. xxix , 15). Nam si-
perlo ab aliis qui viderant illum iutrasse in domum , mulaloris auimum jtistum esl ut obduret. Qui enim
orabat expelli deemoniuma filia sua. Salvalor autem noi) per errorem, verum \ocat falsum, sed per male-
sciens non esse lempus dandi ultro gratiam Gentibus, \olenfiam, ut inielligens boiuun, (ingat se nescire
ait, Sine, nati prius saturentur.Non enim iicetaccipere quod bonum est, utconveii.it illud inmalum; hoc uti-
panem filiorum, el mitlerecanibus. Tunc mulier con- que dcbet illi prreslari, ul vere non intelligai bonum,
sensit Sahaloris verbis , et accepit beneficium quod ne salvetur , quod non vull. Nec enim jtistum esl, ut
volebat. Consentiendoenim junxil se Deo Judeeorum. invitus salvetur, qui' non per ignoranliam salmem
Hacergo causa noluit per suos sciri quod essel in do- spernit, sed per malitiam vel invidiam. His igilurcon-
mo : et ila faclum esl ut voluit. firmalur magis liberum arbitrium quam destruitur, ut
LXXVIIl (b). — Legiturin EvangelioJoannis, quod unicuique pro voto suo respondealur.
cum negassetse Salvator ascendere ad diem feslum, (b) Nullo genere ex bis liberi arbitrii causa poterit
ascendit (Joan. vn, 8, 14) : hoc inconstantis esse turbari. Si enim dicta ad causam referas qua dkfa
videlur. sunt, scies hinc magis arbitrii liberi iirmari senten-
Semper breviata propositionesensumoccultas.Nam
(o) Pelagianizarevifletur auctor hujus sequeutisque
(a) Qusestioeademex Mss.seeundi generis, inter post quaestionis.
vulgatasex KovoTesl. vigesimaquinta. (6) Quasstioeadem ex MSS. secundi genefis inter pos|
(5) Haec in
quaestiodeest Mss.secundigeneris. vulgatasex KovoTesl. trigesimasecunda.
 1275 APPENDIX. 3274
tiam. Cum enim Judsei studio malevolentiae suae de natus malis rebus imbutus , iis studet quae adversus
Salvatore dicerent, Nontte hic est filius Joseph, cujus Crealorem sunt, dicens multos esse deos,, et iis sa-
nos novhnuspalrem? Quomodoergo hk dicil, Quia de crificandum quasi mundi recloribus. Hic si resipiscat,
cmlodescendi?Ad hocrespondit jesus : Nemo potest ad naturalem regressus justitiam, recipiens fidem
veniread me, nisi Pater qui misit me , allraxerit eum. Chribli, erit filius Dei : ac per hoc neque filii Dei sunt
Nunc videndum est quomodo trabit Pater. Ipsius qui nascuntur, neque diaboli. Quid enim dicit Salvator
Salvatoris verbum sumatur ; dicit enim , Opera qum Judaeis? Vosdepalre diabolonati estis, et cbncupiscen-
facio, Pater facit. Credite quia ego in Patre, el Pater tias palris vestri vullh facere. Yides ergo operibus et
in me. Si ergo in Filio Pater operatur, opera aulem professione filios diaboli procreari. Sic enim Deus
sunt quaeinvitant ad fidem; recte dixit, quia nemove- instituit genus nostrum ut sine sensu nati, possimus
nil ad me, nisi quemPater traxerit. Trahit autem, cum tamen erudiri ad utrumque, ut sive ad bonum, sive ad
operaiur per Filium. Nam qui sibi vult credi, quomodo malum ipsi nobis quodammodo simus auclores : ut
tollit liberi arnitrii volunlatem? Et qui incredulum ar- laetemurin nobis , cum recte agenles remuneramur;
guit, qua ralione trahit invitum ? Ad Judaeos utique aut nobis imputemus si prava sequentes poenis sub-
lioc protulit, qui alium patrem illius , quam qui est, jiciamur : ideo judicio nostro nos dimisit, ut neque
' dicebant.Nemo enim Salvatori credit, nisi quiPatrem queramur de malis, neque frustra, sicut et Dei filios
illius dieit Deum. Apostolusquoque non ut arbilrium per fidem fieri, de nobis gaudeamus si coronemur.
pulsaret, haecfafus esl quaenunc proposita sunt; sed Deus conditor et auctor substantiae nostrae voluit ali-
ut ostenderet Dei esse juslum judicium, qui lalli non quid nos proprium nostrum habere, ut non indigne
potest in danda aut non danda misericordia. Est enim gloriemur de fide, quam Iiabemus in Deo. Qui enim
quipostulat, et non merelur accipere; alins vero petit, potestatis suaenou est, quidquidhabuerit, alienum est;
et meretur accipere. Hic enim non solis verbis, sed ut nec gloriari possit de bonis, nec reus constitui de
operibus olisecrat; ille sola Jingua; bic et corde con- malis-
tribulato; talis enim potesl impetrare. Denique quid LXXXI.—-Apostolusait, Nos natura Judmi (Galat.
dictum in Lege est ? Plebs hmclabih tne honorat, cor n, 15): de Judeeis ergo nasci Judaeos ostendit: non
autem illorum longeest a me. Si ergo duo petant, unus de proselytis dico, quos constat fieri Judaeos.
autem ex his accipiat, debet sciri himc sic poslulasse Denique qui in eremo nati sunt, non sunt circumcisi,
ut dignus esset accipere : quia Deus qui justus est, et lamen Judeei erant. Non ergo circumcisio Judoeum
' non dat nisi cui dandum scit. Yides ergo non arhi- facit; sed nativitas siib Dei Creatoris devolidne^pro-
trium negatum, sed firmatum. Nam si una mente, una genita. Si ergo de JudaeisJudaei nascuntur, quare non
operatione duos audieris postulasse, et unum ex his eliam de Christianis Christiani ? nam et de Paganis
exauditum, alterum despectum; recte et arbitrium Paganinascunlur..
non esse, et Deum acceptorem personarum putares. Non omne quod nascitur, hoc esl unde nascitur.
LXXX. — Certe aut Dlius Dei quisque est aut Nam et aurum de lerra nascitur, el non lamen terra
diaboli : semper ergo filius est; sed aliquando est; et geramee et alia multa : et de_ligno esca na-
Dei, aliquando vero diaboli : quid ergo nascimufre- scitur, et de ovo pullus. De Paganis auiem ut Pagani
quirendum esl. nascantur haecfacit causa : quia enim omnis paganus
Dominus cum filii Israel saepe delinquerent educti in ignorantia est, el qui nascitur ex eo sine sensu est,
de^Egypto, iralus senlenliam dedil, dicens, nullrim ambo ignoranlessunt. Sed hociriierestinierutrumque,
illorum intralurum in terram promissionis exceplo quia quigenerat, sine dubioblasphemus est, ac per hoc
Caleb et Jos.uefilio Nave, qui prius Auses dicebatur. filius diaholi est: naius autem infans nescit blasphe-
Eos aulem qui nati fuerant in deserto, ipsos dixil iu- mare, siculi)escitbenedicere;paganus tamenest, quia
' traluros, eo quod nescirent bonum aul malum. Ne- sine sensu est. DeJudaeoautem idcircoJudeeusnascitur,
scire autem bonum aut malum, siinplicitas quaedam quia sub Creatoris devotione generatur. .Sicut dixit
esl naturalis, queeneque ad maluni erudita est. H.ec Adamde Cain, ProcreavihominemperDeum(Gen.~\,
«st ignoranlia sine malitia. Sine sensu enim nascimur : Sicut enim Pagani indevoli Crealori, daemoniisgratias 1).
sed natura nosfra hoc bonum habet, qnod capax est agunl in omnibus quae agunl; ita et JudaeiDeo Crea-
ediscere veritatem. Filius-autem diaboli est, qui natus tori supplices , laudani eum in omni acfu suo , in eo
malis rebus imbuitur, ut his studeat quae inimica sunt despiciendi quia non cognoscunl Christum , per quem
Creatori, multos asserens deos , elhis immolandum sunl oinnia. Hoc eliara modo de Judaeo Judaeusna-
quasi mundi rectoribus. Hic si resipiscar, eijuxta na- scilur. Non enim sicut quibusdam videlur, quia cir-
turam suam sentiat, ad Creatorem se conferens, filius cumcisio facil Judaeum. Circumcisio enim signum Ju-
Dei erit. Ac per hoc neque filiiDei sunt qui nascuntur, daismi est, non Judaismus: quia non Abrahee circum-
' neque filii diaboli. Quid enim dicit Salvator Judaeis? ' cisio justitia est, sed signum justiliae, ut nati ex
Vos de patre diabolo estis, et concuphcentias/palris Abraham signum haberent, per quod probarentur filii
vestri vultis facere(Joan. vni, 44). Yides ergo operibus esse Abrahae : quippe cum ex Juda Machabaeohoc
et professione filios creari diaboli : hos autem esse nomine sint appellati, ut non solum ex Juda , sed et
filios Dei, qui confilentes proprium esse Deum Palrem ceeteriex omnibus filiisJacob, Judeei vocarentur,
pro-
"Christi, recle versantur. Sic enim Deus insiituit ge- pterea quod Judas dux fuerit eis. Ideoque nafi Judaei
nus nostrum, ut sine sensu nascamur, possibilitalem signum accipiunt, ut qui sunlintelliganlur. De Chri-
tamen habeamus discendi, sive bona, sive mala; ut stiano autem ideo non nascilur Christianus, quia
ipse
ipsi nobis aut mala acquiramus, aul bona : ut laetemur qui generat, non natus, sed factus cst Chrislianus.
in nobis , cum recte agentes remuneramur; aui ipsi Quamobrem et iste qui nascitur, fieri oportet, utsil.
nobis imputemus, si prava sequentes condemnemur. ' Nec enim per subslaatiam nascitur, sed per fidem
quee
(a) Dominus, cum filii Israel -soepe delinquerent jam natis accedit. Ignorantia enim cum carne uasci-
educli de jEgypto ,.ii-atus, nullum illorum in terram tur , fides aulem poslea spirituali ratione inseritur.
promissionis intrare permisit, excepio Caleb et Jesu " Sed dicitur e conlra, Si factus utique est qui generat,
'Nave. Filios autem eorum qui nati fuerant in deserio, hoc jam debet generare quod ipse est, ut
accepta
ipsos dixit intraluros, eo quod nescirent bonum aut • dignitas traducem faceret. Nam senatores generant
malum. Nescire autem bonum vel malum, simplicitas senatores. Sed senatorum dignitas non habet apud'
quoedamest naturalis, quoeneque ad bonum neque ad Deum merilum. Neque ipsa natura, hoc est substanlia
malum erudita est: hoc est, ignorantia sine malitia. consequitur beneficium, sed in soia fama et sermone
Sine sensu enim nascimur, sed nostra natura capax diguitas vertitur. Ac per Iioc eurrit quidem sermo per
est ediscere veritatem. Filius aulem diaboli est, qui traducem carnis , sed nihil aliud proeslat, quam
nionem dignitatis : sicut et hi qui consules sunt,opi-
aut
(a) Quaestio eademex Mss. secundi generis, inter post statuis honestantur, gaudent.in vano. Christiani autem
rulgatas ex KovoTest. quadragesimaprima. cum fiunt,' ipsi naturee accedit dignitas, ut essentia
227S QU^ESTIQNESEX N8YQ TESTAMENTO. 2276
ipga hominis oeternumhabeat incorruptibilitalis bene- oantJudoei; ex alia parfelegem Jiabebantspiritualem,
flcium ut non opinio sola, sed et res sil in effectu quaeet peccare proliibet, et exhortatur ad dilectionem
apud Deum. Tale est ul islud, si quis discrlus pauper Domini Dei, qui venliirus eis fueral promissus ad re-
in laude sit el cgeat pane, aut reliquis necessariis. mittenda peccata. I
Haeceiiim vera laus est, si sic ilh proficiat quaesita (a) Pagani non sub elementis serviunt, sed ipsis
dignitas, ul nullius egeai; dum boc natiiraeejils prae- elemenlis. Colunt enimastra, solem, lunam et si-
stalur, ul per se ipsa vivat, et bene vivat nullo requi- (lera; haecin firmamento : in Inferioribiis autem ler-
sito suffragio : hoc est, veredhilemfieri etgloriosum. ram, aquam : in mari yero Neplunum : in inferis au-
(a) Non omne quod nascitur, hoc est quod unde iem Plutonem : aperte crealuramimundanain colunt,
nascitur. Nam et aurum, etc. Paganus lamen est, proeterito Crealore. Naih Judaei hoc modo sub ele-
quia shie sensu esl, neque suum habens merilum, ne- mentis, Deo lamen serviebant, qui haecIpsa mandata
que alterius. De Judaao autem idcirco Judajus nasci- dederat. Observant enim neomenias, sabbata, peco-
tur, etc. Sed diciiur e contra, Si factus utique est rum sacrificla. Initio mensis septimi tuba canere,
qui generat, hocdebet generare quod ipse est, ut jam quinto deeirooaulem die mensisseplimimedullaspal-
accepia dignilas traducem faciat: sicut et in Judaais, marum et ramqs ligiji spissps, et ramos salicis cir-
quia Abraham de pagano, Dei culfor lactus est, et ex cumferre, et in' casis septem diebus babitare. Haee
eo origo Judacorum; sicut et facti senatores, j*amse- ergo phservantes, recte sub elementis dicunlur ser-
nalores generant. Sed senatorum dignitas non apud visse: haec enim ex elementis sunt. Christiani aulem
Deum meritum habet, neqtie ipsa natura, id est sub- non sub elemenlis, sed supra elementa Deo serviunt,
stantia consequilttr benefieitnn; sed in sola fama et ad Jertisaiem cceleslehiproperantes, in spiritu Deum
sermone dignilas vertitur; ac per hoc currit sermo adorant, non in visibilibus etniundanis, sedln animo
per iraducem carnis, nihii aliud proestans, quam opi- Dei culturam habenles, invjsibili invisibiliter servien-
lHOiiemmundanaedignitalis. Quare aulem de Judaeo tes, sicut dicit Dominusin Evangelio, Veniethora, in
Judaeus nascitur, jam diclum esi: Christianus autem qua veri adoratoresadordbunt Patrem in spiritu el ve-
cum boni dignilas naturee ipsi accedit.ut subslantia rilate (Joan. lv, 25). Haecergo veritas est, spiritu Deo
hominis qua constat heneficium consequatur, ut non servire, animo magis quam cprpore: ut quia Heus
opinio soia, sed et res sitin effectuapud Dcum.Denique spiritus est, spirilualiter excolatur. Ex liac parte Ju-
accepia remissione peccatorum, purifieaiur tolus daeossub elemenlis subjectos dicit fuisse, qua supra
homo, ita ut et filius a Deo adoptetur. Qnamobrem memoravi : ex alia aulem parte, Legis spiritualem
omnes naios renasci opoiict, quia misericordia Dei fuisse rationem, qua et peccare prohibuit, et diligen-
singtilis donal gratiam. Nec enim alter alleri potest beredum ex omni corde IJominum mandavit, et spem ha-
remissionem accipere. Anima enim quae nascitur in in Chrislo. Sed; Apostolis preedicanlibus haec,
corpore, vel cum corpore, subdiia morti invenlae ab magis defendebant quaecarnaliier data fuerant. Haec
Adam, nisi signum acceperit evicteemortis, tarlarum Apostolusmemorat ui obfuscel Judaeos,qui orJtrectaii-
inferni non evadit. Unusquisque enim sibi accepit be- tesLegis spiritualis, visibilibuserant subjecli': elulbaec
neficium, non el ei qui nondum esl. Si enini factus vere, ad comparationem iegis fidei, inlirma osiende-
Christianus immortalis jam esset, recte natus dc illo ret, etiam jnterposita |persona hoc denolat, qui utiqfie
hoc esset quod et genitor. Nam qui fiunt Christiani, eorum eemulus fuerat vehementer. Cognito' auieirt
signum accipiunt, neamorte secunda teneantur: non Christo, lioecconiemip aeslimavit,quianmltum differt
lamen mortem praesentem, quam Adam invenif, eva- Gratia Dei per Chrislum a Lege factorum.
dunt. Infanles autem propterea baptizantur, cum sint LXXXHI.— Si per Christum salus,' et vera et
iiinocenles, ut anima rudis nala in corpore, signum perfecia cognitio; curjnon ante venit, ul'ei anterjores
habeal mortis evictae,ne possit ab ea teneri. Hoc si- noslri qui in ignoranlia fuenmi, addiscerent ypri-
gnum Abraham non habnit: neque Prophetae, qtiia taiem? Denique post adventum Christi rouJti sal-
tempusjllosupn invenii; reseivatum est autem Filio vali suni, magis quamlprius. Unde et si ante venisset,
Dei, qui veniens vincerel morteni, et hanc gratiam . multo plures salvali fuissent. Si ergo ita esi, repre-
credenlibus largiretur. Hinc est unde Dominusait Ju- hensibile videtur. |
daeis, Abraham paler vesler cupivil ul viderel diem Nulli misericordiam facienti calumniam fieri opor-
meum; etvidit, ei gavisus esl (Joan. vm, 56). Sciens tet. In poiestate enimjdanlis esl, quando vei quanfum
enim Abraham Cliri.stumad liberalionem humani ge- velit misereri. Exbortandus est enim hujusmodi et
neris repromissum, semper enim necesse erat ortum jirecibus provocandus', non contentione a bono opere
ejus in inferis posilos exspectare; quem ubi in spi- revocandus. Foiie non conlradiceretur, si pro liac
ritu natum essevidit, gavisus est, certus quod in misericordia vicis illj jaliqua redderetur. An quis me-
brevi de inferno erepfus indueeretur in coelos. Quo- dicum arguet qui medicamenla sua et officiumsuum
modo ergo de Chrislianis nasci deberent Christiani, gratis impendet? aut accusnbitur tarditas ejus ab eis,
quando qui non credideril, aul non fuerit baptizalus, a quibus non est requisitus? Haecquidem dixlmus se-
non erit Christianus? cundum rationem, sed Salvatoris bonilas isla non cu-
LXXXII. — Paganos elementis esse subjeclos rat propter imbecillitaitem^^^1^03^1".suam enim se-
nulli dubium est: quid est ergo quod Apostolusdieit, quilur uaturam ad facicndam misericordiam. Idcireo
Eramus et nos sub elemenlh hujus mundi servientes? lunc venit quando debuii venire, vpluntatis suaera-
(Galat. IV,5). Si ilaque ei Judaeielementis eranl ser- tionem secutus, noir merilorum nostroruiii. Nam si
vientes, quid differebant a Paganis ? merita perpendas, venire non debuii. Yenit ergo
Mauifestumest adjectione, aut diminutione, sive quando et subveniri debere scivit, et grafum futurum
immutatione unius syllabae-sensum peryerti. Idcirco beneficium. Si aulem ei cui necessitas imminet ante
Paganos elementa colere omnibus cogniium est; Ju- subveniatur, erit quidem gratum; non tamen valde
daeosauiem non elementis, sed suh elementis Deo ser- poterit seire quid sibi praestitum est: si autem in ipsa
visse, propter neomenias, et sahbata, et circumci- necessitale posito auxilium feras, sciet quale benefi-
sionem, etceetera lalia;h_ecenim carnalia sunl. Quid- cium consecutus sil.j De tribulaiione enim ereptus,
quid enim visibile est, carnale est, et de elemenlis majores gratias referet: quomodo si esurientl offeras
est. Sed quia ex preeceptoDei eral, Deo serviebatur; panem; si autem offeras cum non esurit, non utique
ut ex visibilibus ad invisibilia veniretur, et ex hac lam gratum erit. Idcircb recte factum est, ut non ante
causa profeetus fieret ad majora capienda, ut in his veniret Dominus. Primum enim dimisit genus homi-
meditaii digni fierent promissis spiritualibus. Ex ea num uti voluniate sua, 11011 sine tesiimonio sui, qnia
giiur parle, quam supra dixi, sub elemenlis servie- ex ipsa mundi fabrica per annua munera, quae ele-
menlorum minislerio jJiuinanisusibus exhiheri decre-
(a) Quaestioeademex Mss.secundi generis, inter post (a) Quaastioeademek Mss.secundigeneris, inter post
vulgatasex KovoTest. quinquagesimasexta. vulgatasex KovoTesl. guinquagesimanona.
 mi APPENDIX. 2278
vit, intelligi et timeri divinltaiem suam voluit. Quippe facfum est, ut non ante veniret Dominus. Primum
cum etiam ex traduce primi hominis, deinde Enoch cnim dimibil gcnus humaiiuni uli voluntate sua, non
et Noe notilia ejus esset in terris. Sed cum langnore sine teslintonio sui: quia ex ipsa fabrica mundi per
quodam humani generis obsolescere coepissetcognitio annua munera, quoeelemenlorum ministerio humanis
Deiinter homines, et mores immutareniur, eiigere usibus exhiberi decrcvif, cognosci et timeri divinila-
dignatus est Abraham, in quo forma essel renovatoe tem suam voluit. Postea vero cum obsolesceret noiitia
notitioeDei et morum. El cum adhuc reverenlia se- Dei in lerris, et mores immutarentur, dignatus est
gnior esset, postea per Moysen Legem litteris dedit, visilare genus hominum, ut data Lege, vel reformata
quae neque obsolesceret, et magis metum incuteret. (erat eniin in natura, sed negligi eoeperat), et nolitiam
Major enim timor est, ubi auctoritas manifesta est. sui et Legis auclorilatem reslauraret; ul recognilo
Etquia acceptam Legem genles spreverunt, non se Deo, et revocala Lege limere inciperent: certi quia
subjicientes ei, neque ii qui acceperunt servaverunt qui Legem dedit, judicaturus essel aclus humanos.
eam; molus Dominus miserieordia, misil Filium El quia accepta Lege a peccatis se cohihere nequive-
suum, qui se pro illis offerens, mortem destruens, runt, cum possent, diu eliam per Prophetas admoniti:
dala omnibus remissione peccatorum, Deo Palri illos molus Deus misericordia misit Filium suum, qui se
justificatos offerret. Nonenim posset descendi ad in- pro illis offerens, et morlem deslruens, data illis remis-
feros, nisiper mortem. Nec ordo eniin nec ratio po- sione peccatorum, Deo Patri illos justificatos offerret:
scebat, eum qui mortuus non fuissel, inlrare januas ut scientes de quo periculo suni erepti, sine cessaiione
tartari. Nonne si quis vult in terra sua barbaros deci- Deo gralias agant; ut etiam si usus exegerit saugui-
pere, immutat se in hahitu illorum, ut putetur unus nem pro illo fundenles, nec sic se illi vicem reddere
es his, et sic explorat quomodo illos subvertat? Ita profiteantur. Quam gratura ergo et preiiosum benefi-
factum est et de diabolo : quoniam malo more homi- cium existimant, quod nec moiie compensari putant?
nem subverteral, ut in morte non remancret, inven- Sed forte conlra dicatur : Si mulli ante Legem, et
tum esf remedium, quomodo quos male lenebal amit- post Legem peccalis pressi tolos se earni dederunt;
teret, et subinlrarelur ei :-el quem putabat se velut sine dubio fuerunl aliqui, qui crealori Deo devoli a
Jiominem occidisse, reperiret illum apud inferos vitiis se inframarenl. Age, numquid lri expuncti a vita
Deum. Quo faclo, reus inveiitus omnes quos tenebat non in infenium descenderunt? Si autem anle, post
amisit, et de ceetero aperia estad coelum via. Ecce moiiem Adae, Chrislus venissel; liberato Adam, qui
quantum profuit adveulus Salvatoris, ut scienies ho- pcccafo proprio tenebatur, a morte, caeteris ad coelum
mines de quo periculo liberaii suni, sine cessatione itur fecerit credentibns, ut qnia hic bene vixeranl,
gratias illi referant. Sed fmie e coiitr.1 dicafur: Si grati Creatori el restauratori deluncii reciperentur in
multi ante Legem et post Legem peccaiis pressi tofos coelum.Dainnumergo est,quia uon anle venitChristus.
se carni dederunt, et digui fuerunl in lartaro rema- Daimium esse manifestum est. Sed quaere an justum
nere, sine dubio fuerunt qui devotione el Grealoris an injustuni sii. Solenl eiiim damna justa esse. Num-
reverentia vitam suam naturaeJege Jrenarunl : num- quid fur reprehensus, cum in quadruplum j'uxta Jegem
quid non etiam hi deienti sunt apud inferos, exutiMiac daninauir, nOiidamnum pntitur? Sed justum est, ac
vita? Si autem ante venisset post mortem Adae, libe- per hoc jiistum quod hominuin genus passum est,
rato Adam qui prior peccaverat, ceeteris ad ccelum fuste provenit, ideo et permissum est. Quare et Salva-
aperiret viam, ut qui bene vixerani, agnilo Crealore lor inier ipsa primordia venire non debuit. Cum eirim
defuncti reciperenlur in coelum. Damnum ergo est, diabolus superbiret, et liomo a Deo factus positus est
quia non ante venil Christus? Damnum esse manife- illi inimicus, nt auxiliis Dei munilus, quia impar erat
stum est, sed quaerejustum an injuslum sit. Solent vifihus, resisterel ilh accepio mandalo unius Dei ima-
enim damna jusla esse, de quibus queri non Iiceat. ginem in teiris ad errorem auferendum, per id
quod
Numquid fur deprehensus et j'uxta legem in quadru- unus ab uno factus, ex quo caeieri, demonstraret.
plum condemnatus, ausus est queri? Ac per hoe Diabolusautem solita subtilitate simulavit se jgnorare
damnum quod genus Jiominum passum est, juste fa- quid praeeepium fuissel a Deo, et inveiiitEvam insta-
ctum est, unde et permissum est. Quare et Saivator bilem, post aulem promittens illis, quod si interdi-
interipsa primordia venire uon debuit. Cumenim dia- ctum degustassent, futuri essent dii; circumvenit eos.
bolus superbiret, homo factus a Deo positus est illi Sic diabolus devicto homine iriumphavit, bic viclus
inimicus, ut auxilio Dei munitus, quia impar eraf, genus suum vendidil peccato. Nonergo justuni erat
resisteret ei accepto mandato. Diabolus aulem solita victori slatim auferre violenter spolia : quia quod fa-
sublilitatesimulavit se ignorare qqid pfaeceptumesset cit Deus, jusle facil. Preeterea cum acerbe peccaverit
a Deo, et invenit Evam instabiiem :' postea autem homo; assentiens enim fieri se Deum, idololatriam
promiltens illi, quod si inlerdiclum conligissent, admisit, hoc est in Deum peccavit: ideoque non illi
praestaret illis divinitalem; clrcuinveiiil c-os. Tunc siatim debuit subveniri, qui nec poenituit. Posl autem
. diabolus superalo honiine iriumphavii : hie viclus ge- justis mulla mala intulil satanas : Job, Joseph, Jere-
nus suum subjecit peecato. Quamobrem iiyustum erat mi*, Isaiae,Zachariae, et caeteris Prophetis, el justis.
viclori violenter auferre spolia , quia Deus quod facit Idcirco commibsusesl Christus a Deo Patre suo qui
juste facil. Praeterea cum acerbe peccaveril liomo as- illum vinceret, et se manifestarel, reguum ejus aufe-
senliens ei, contra mand.uum Creatoris, fieri se rens ratione, non potestale; quanquam omnia possit
Deum; idololalriam admisil, per qtiod in Deum pec- Deus : sed illud facit quod congruil rationi, ut irre-
cavit: ideoque non illi slalim debnit subveniri; quippe prehensibilis perseverel.
£um nec poeniiuerit, nec graia ei fuisset misericordia, LXXXIV. — Quare lunae cursum in raiione
si non seivisset quid mererelur. Quan<|uam euim Paschae custodientes, Paganos reprchendimus, quia
omnia possit Deus, illud facil quod convenil rationi, dies Junares et motum custodiunt?
ut irreprehensibiiis perseveret. Absit a Christianis ut sidera venerari dicantur,
(a) Si ei cui necessitas imminet, ante subvenialur, quibus indulta est spiritualis cultura, ut despicientes
erit quidem gralus, non valde lamen poteril scire quae videnlur, iis quee invisibilia et super coelestia
quid sibi praeslitum est. Si autein in ipsa neces&ilate sunt, copulentur; et haec omnia transcendant futuri
posito auxilium feras, sciet qtiale benelicium conse- cum Angelis Dei. Nam et siderum cuhores aut cum
cutus esi. De tribulatione enim ereptus plus gratias ipsis eruiu, aut infra ipsa. Quomodoenim fieri potest,
agit; quomodo si esurienti offeras panem : si aulem ut aliquis super haec sit quaecolil? Pagarii itaque non
"offeras non esurienli, quae eril gratia? idcirco recte computum lunae ohservant; sed lunain ipsam velut
deam venerantur. Et elfectus curriculorurn ejus ap-
1 Ms.Colbert.,expuncti.
preheudisse se arbitrantes, quid ccrtis diebus agen-
(«,)Qusestio e ademev Kss. secundi generis, inter post dum, quidve cavendum sil, decernunl,
vuigalas ex Kovo Test. quinquagesimaoctava. impenoejus
quasi vitam et conversatioiiem suam ordine quodam
 9®T9 QILESTIONESEX NOVO TESTAMENTO.| 228G
subjicientes : qnos, quia extra Dei ordinationem baec Joathan reservatus in numero est. IHorum autera
ausi sunt usurpare, falli frequenler deprehendimus. frium continuata majignitas iri Deum est. Salomon
Heecenim luminaria in signa iemporum Deus consii- quoquc merito palris] remissus in regno esi; el Ro-
tuit. Unde et nos numerum lunaecusloditmis, non ll- boam filius Salomonis maligne agens merito Asa re-
lam ipsam excolimus; ut a quarta decima luna, quee lictus est -in numero regum. 1111 autem ires in medio
nohis secundum Legem prima esl, rationem Paschae malorum conclusi sunt maJigne agentes, ideo erasi
observemus. Omnia enim plena Deus instituit : ideo- sunt. Pejus enim a perdilione generis exemplum est,
que a quarta deeima usque ad vigesimam primam, quando se jugilermalignitas pandit (a). Et utproprie
his septem diebus Pascha nobis celebrare concessum dicam, propterea quod ex traduce eorum non esl Jo-
est, ut de his septem aliqui dies a parasceve usquead seph, praelermissi sunt. Ab Abraham enim horurn
resurrectionem Domini concludantur : ut neque terlia generaiionem secutus'est Evangelista, ex quibus ori-
decima in passione sit, neque quarta decinia in re- ginem frahit JosephJ cui desponsala est Maria, quae
surreclione, aut quinta decima; ne ante primam se- gennit Christum.
cundum nos lunam, passio Christi sil, neque resur- LXXXVI. — Quid est quod probet Mariam ma-
rectio ejus non primo die qud coeplus mundus est. trem Domini ex tribujet semine esse David?
Omnia enim mundi tempora unius hebdomadaecurri- Idonei teslis proferemus sermonem. Dicit enim
culis numerantur; quia his Deus mundi membra et Angelus ad Mariam inler ceetera: Et dabit illi Domi-
ornamenta composuit. Sex enira • diebus mundum nus Deus sedemDavid patris sui, et regnabit in domo
aptavit, et seplima eessavit, quam sabbaium appella- Jacob in mlernutn, et regni ejus non erit finis (Luc. i,
vit. His enim septem diebus toiius mundi ratio et 52, 55). Quomodo Jiceretur ab idoneo teste pater
numerus continetur. Semper enim in se redeunles ejus David, si non essel mater ems Maria ex semine
• mulliplicantnumerum temporum.Postsabbaiumenim David? j
a jirimo die repelit semper usque ad dieni sepiimum, LXXXYfl. — Si 'uuus est Deus, cur in tribus
id esl sabbatum : ul resurrectio Domini primo die in- spes salulis est, elj non in duobus aut quator,
choati mundi facta discatur; qui dies dominieusdici- aul eerte in ipso uno ?,el quare non est ab initio Tri-
tur. Ipsum enim fecit Dominus unum cum vespere, nitas preedicata? j
et in septenarium uumerum evolutus incipif iterum, Nihil pene novum effectum est : sic enim Trinitas
ut sit post hebdomadam primus. Quod ita decretum preedicatur, ut unus Deus credatur. Non ergo addi-
ab initio est propter sacramentum iiicarnalionis Do- tum est aliquid, sed sacramentum Dei imius revela-
amini,et passionis, et resurrectionis. In et corpore enim tum. Inter ipsa autehi primordia manifesiari non
Domini totus propemundusresurrexit, instauratus opoiiuit; quia prius preedicandum, et poslea id
esl. Absolutum est, non nos iunam colere; sed nu- quod preedicalum estj.revelandum : ut scias Patrem
nierum, qui per iunaecursum instilutus est, custodire. esse, a quo cuncla sunt; Filium verodici, per
Diaholus autem, qui est saianas, ut fallaciaesua?au- quem sunt omiiia; Spiritum aulem sanctum appel-
ctorilatem aliquam possil adhibere, et mendacia sua lari, per quem omnia, quae a Patre quidem, sed
commenlitia veritate colorare, piimo mense quo sa- per Filium sunt, regenerantur ad fidem Dei unius.
cramenla dominica scit eelebranda, quia non medio- Hi crgo tres sunt quidem , sed una divinitas. Ratio
cris potentioe est, Paganis quae observarent instiluit igitur facit ut tres siril, non plures aut infra. Omnis
mysteria, ut animas eorum duabus excausis in erroie enim numerus usque' ad novem perveoit, quia tres
detineret: ut quia praevenitveritalem failacia, nielius dum invicem in se isunt, faciunt numero novem;
quiddamfallacia viderelur, quasi auiiquitale pwjudi- quia inuno tres sunt J et ires sunt unum. Qui enim
cans veritali. Et quia in primo mense, in quo aequi- videt unum, videt tres, dum nihil differl alter ab
noctium habenl Roniaui, sicut el nos (a), ea ipsa ob- altero. Tres ergo unum, et ter tres inium. Haecenirii
servalio ab his cusloditiir; ita ui etiam per sanguinem in nono numero perfectioest, quantum ad numerum
dicant expiationem fieii, sicul et nos per crucem : pertinei, quia de uno sunt omnia. Addilo enim uno
hac versutia Paganos delinet in errore, ul pulent ve- ex quo vel in quo tres qui nunierantur novem, fiunt
rifatem nostram imilaiionein poiius videri quam veri- decem vel vigmti. Semper tamen usque ad novem
talem, quasi per semulalionem superslitione quadam venitur, et unussil^ddilur, quia novem unum sunt, ut
invenlam. Nec enim vcrum poiesl, inquiunf, cestimari plena perfeclio unitatis.
quod poslea est inventum. Sed quiavinutum apud nos pro (b) Unus qttidem est Deus, sed non singularis est.
certo veritas esi, el ab initioliaecesl, atque Habet ex aeternis in'mysterio alterum quisilcum
prodigiorum signa perhibenl tebtimonium, ut, leste altero. El quoniam Deus pater in se liabei alterum
virtute, diaboli improhitas innotescat. Quoniani enim ctim allero, sicut dixi, dignum fuit unum prius prae-
sola est quae facile suadeat, haec eontra versutiam et dicare, nonmanifesiato mysterio quol erat inipso :
est, ut simulafioneni ejtts quoniam caput Filif Pater esi, et caput Spiritus
praeventum diaboli posila inimicorum
revelet. Nemo enim eliam negare audeat saneti Filius, quia de ipso accepit : et sicut Pjler
illic esse verilatem, ubi virtus ajniarel. misit Filium, ita et Filius misit Spiriium sanctum.
LXXXV. — Quid est ut cum constet a David Postquam autem cognilus est Deus ex quo sunt om-
usque ad transmigiationem Babylonis decem et nia, lunc seienlibus i se manifeslavit Filium suum ,
ex aeterno habriit apud se. Manifestatusaulem
septem esse generationes; evangeiisia quatuordecim quem
dicat (Matih. i, 17), praHennissis Gchozia, qui post Filius ostendil Patrem esse qui prius unus Deus prae-
Joram esi (ilium Josaphat, et Joas filio Oehozia.,et dicabatur esse. Quo ]cognito palam fecit esse etiam
Amasia filioJoas? Spiritum sanctum, qrii lertius sit a Patre, secundus
Niliil Evangelistam quam sensum Legis secutum auiem a Christo secundum numeri ordinationem;
credibile videri debel. Ideoque non immerito hi ab juxia substanliam aiitem non esse et non differre
Evangelista sublati sunt de numeroutceeterorum.eo- Sic alterum ab altero :' et hocex aelernisfuisse in myste-
enim horum coniinuavit impietas, maliguum rio Dei, qui in Trinitate est adorandus. In eodem
rum nullum iniervailum haberet. A Joram autem euim honore vulirecipi, quod ex ipso est, in quo
eoeptummalignunisic perambulavit usque ad Oziamfi- recipitur ipse a quo est. Dignum enim est, quia in
lium Amasiae,ul nullius lateris esset suffi-agium,quo ipso fueruni et omnia per Filium facta, et per Spiri-
ex parte merito pairis aliquis horum remaneret in lum sanclum illuminata, ut in Trinitate salus pivedi-
numero regum. Nam Joram maligne agens merito cetur, servato ordine personarum, unius divinilatis
Josaphat jiraemissus in numero est; et Ozias merito indiscreta adoretur pdlestas. Ut ergo tres sint non
(o)Loquiturperindeacsi alibi quamRomaescribal: iion (a) EeliquumdeestiriMss.seeundigeneris.
cxv apud Eomam
ergo iciemipse est auctor quBestionis (b) Quasstioeadem ex Mss.secuudigeneris, iuter post
«eriDte. vulgatasex velere i?#st.nona.
 2281 APPENDIX. 2282
plus aut infra", ratio facit: quia omnis nuraerus us- XC. — Si diabolus ipse est satanas, quid est ui
que ad ires pervenitVTres enim quia invicem in se inter caetera dicat ad Judaeos Salvator, Vos de
simt, undique Trinitas annuniiatur, quia in unoires patre diabolo estis, et concuphcenlias patris veslri
sunl, et fres unum sunt. Unum qui videt, videl tres, vullis facere. llle homicidafuit ab initio, et in verilate
dum nihil differl alterum ab allero. Tres ergo unum, non stelit;. quia verilasnonest in eo : cum loquilurmen-
et unum tres. Haecest Tririuas undique perfecta. Et dacium, ex suis propriis loquilur; quia tnendax esl sic-
haecest Triniiatis intelligenlia, quaetunc peffecia est, ut el pater ejusLloan. vm, 44)?
si unumdicaiitur. Diabolus nori speciale nomen est, sed cnmmune
LXXXVJH. — («) Si major gratia, et mani- cum ceeteris. In quocumque enim opera diaboli fue-
feslior inieHigenliain Novo est quam in Yetere Tesla- rint inventa, sine dubio diabolus appellandus est.
menfo; quare Isaiabprophela sedentem in Ihrono ma- Operis enim nomen est, non nalurae. Itaque hoc in
jesiafis vidit Dominumsabaoih, qui estChrisiusJuxia loco patrem JudaeortimCain significat, cujus imita-
liiterprelnlioiieiii Joannis evangelistae? dixitenim inler lores volentes esse Judaei, Salvatorem peremerunt.
eaeter.i,Hmclocutusest Isaias,quandovidit majeslalem Hinc dicit eum, quia se parricidio maculavit, et
ejus, et loculusest de eo (Isai. vi, 1; Joan. xu, 41). reum (ecit mortis, in veriiate non stetisse. Ab ipso
III Novoautein Slephanus primus inaiiyr stantem se enim forma data est fratricldii. Istum ipsum dicit,
vidisse dicit Jesum a dextris Dei (Act. vu, 55). cum loquiturmendacium, de suis propriis loqui, ut
Quid est istud ut hic subj'ectus videatur post ostenderet unumquemque nonnisi propria vphmiate
triumphos, et illie quasi Dominus anlequam viu- peecare. Sed quia imitator diaboli esi, adjecit, Quia
ceret? mendax est, skul et paler ejus. Hic enim u"l primum
Prout eausa fecit ita et Dominusse ostendit. Pro- hominem morie condemnaret, simulavit se nescisse
phetae enim visus est quasi rex corripiens plebem : quid preeceptumluisset ei a Deo. Sic ei Cain inier-
et hoc se oslendil quod erat, hocest, sedentem.Jn rogatus finxil se* nescire, ubi esset frater suus
pace enim erat causa divinitatis ejus. Slephano au- Abel, quem occideral (Gen. iv, 9). Hoe ergo in loco
lem ui sians appareret, fecit calumnia Judaeorum. diabolum Cain esse dixil; patrem auiem ejus diabo-
In Stephano auiem Salvaloris causa vim patiebalur. lum, cujus opera secutus esl. Diaboli enim (ilius,
Ideo sedenle judice Deo, stans apparuil, quasi qui diabolus esl. Sed diabolus ille qui est salnnas, pa-
causam diceret: el quia boria causa ejus est, ad dex- trem in malitia sua nullum habet. Ipse enim sibi in
ieram iudicis erat. Oninis qui causam dicit, stelne- malo auctor esf. Priorenim ipsepeccavit, ac per hoc
cesse esl. quicumque imitali illum fuerint, filii ejus dlcentur,
LXXXIX.— Salvator inler caetera dicit de Spi- et ille pater eorum. Etenim nos in fide patrem Abra-
rilu sanclo, quod Vetriens, inquil, ille arguet hani haberaus, quia prior ipse credidit Deo : ac per
mttndum de peccato, et de juslilia, et de judicio. De Iiocnommeejus censemur. Fideles enim dicimur sicut
peccalo quidem, quia non crediderunt in me; de et ille. —
justilia vero, quia eo ad Palrem, et jam non videbitis XCI. Quoerendum quomodo contradicendum
me; de judicio aulem, qitia princeps hujus mundiju- sit argumentis Photini dicentis, Chrisiura anfe
dicatus est (Joan xvi, 8). Causam quidem vide- Mariamnon esse.
tur dixisse arguendi mundi, sed indiget explana- A Joanne prius quoeramus Raptista, quein ipse
tione. Salvator leslem suum csse professus esf. Ait enim
Cum-Salvatori non crederent Judaei, neque mun- inter coelera de Domino, Qui desursum venit, super
danaepotestates; quia non soluui hominibus se mani- omnes esi : qui auiem de terra est, de lerra loqttitur.
festari voluit, sed et piincipibus elpoleslatibus in Qui vero de cmlo venil, quod vidil el audwil, teslifi-
coelestibus, sicuf docet Aposjplus in Epistola ad caiur: el teslimoniumejus nemo accipii (Joan. ni, 51,
Ephesios (Ephes. m, 10); posl passionem suam vera 52). Ecce Joannes omnessecum pariler ad compara-
se loculum Spiritum sanctum prohaturum ostendit. tionem Domiui lerreslres appellat: quia ilhim de cce-
Et boc est argjiere mundum, oslendere illi vera esse lis lestatur venisse, «eeteros vero omnes de lerra
quee credere noluit. Credere eniin noliiit a Deo ve- esse, hocesl, de inferioribus. Et ipse Dominus inter
nisse Salvalorem. Salvalor autem servala justitia caetera eadem loquitur, dicens : Non enim descendi
non frepidavit reverti ad eum qui se miserat: et de cmlo ut faciam volunlalem meam, sed voluntatem
per id quod regressus esl, probavit se inde venisse. ejus, qui misit me, Patris(id. vi, 58). Et iterum Do-
Quja nemo, inquit, ascenditad Deum, nisi qui descen- minus inler alia hoe sensu loquiiur dicens : Et non
dil a Deo (Joan. ni, 15). Yidentes ergo potestates dico vobis, quia ego rogabo Patrem. Ipse enim Pater
aseendere eum, confusae sunt, videntes verum esse diligit vos, quia vos me diligitis et creditis quia a Deo
quodvelut falsum spreverant Itaque isla justitia ar- exivi.Exivi enim a Patre, et veniin huncmundum: ite-
guileos, qua justum probatum esi, quia regressus rum relinquo mundwn, el vado ad Patrem. Tunc vi-
est unde venerat. Sic aulem arguil eos de pea-ato, denles discipuli manifeste illum esse Iocuium, dicunt
quia non solum credere ei noluerunt, sed et occide- ei : Ecce nunc patam loquerh, etJproverbiumnullum
runt eum. De judicio vero sic eos corripuit, dum os- dkis. Nunc scimusquoniam scis omtria, el non opus
tendit principem mundi reum factum et comprehen- libi esl ut qtth le interrogel : in hoc credimus, qttoniam
sum ab eo, cuj"usfidei non communicarunt. Yidentes a Deo exisli (Id. xvi, 26-50). Haeciiilerpretalione fion
^enim animas de inferis ire in coelos, cognoverunt indigenl. Quippe cum ista summa sii religionis no-
"adjudicatum esse principem huj'us mundi, ul reus strao,ut Chrisium ante carriem in cosliscum Deofuis-
faetus in causa Salvatoris, quaelenebai, jure amiiie- se credamus, utFilium apud Patrem. Nam si pio-
ret. Haecquidem ascendenle Salvatore visa sunt; sed pterjuslam conversatioueiiieicoelesiemd<iclrin.iinde
supervenienle in dhcipulos Spiritu sancfo, palam coeloel a Deo se dixit exiibse, et venisse in mundum,
aperleque m.inifesta sunt. Vera enim correplio tunc eadem debuerant dicere de se omnes Proplieloe et
fuit, quando post passionem resurreclionenique ad Apostoli. Et quia dixil, Iterum relinquo muudum, el
testimoniumSalvatoris publice a perfidis videhantur vadoad Patrem; hoe forte dicatur sgnilicasse, quia
resurgentes morlui, claudi currentes, leprosi mun- docfrina quaeveneral a Deo , relicto muiido ad Deum
dati, paralylici confirmali, ceeciaspicere, surdi audire, esl regressa ? Aliud enini quod dicant non habenl.
muli eloqui, daemoniacipurgari, infirmi recuperala Si enhn de coelo venisse, et a Deoexiisse, el ve-
sanitate gr.ttias agere. lloc modo Spiritus sanctus ar- nisse in huiic mundum , ad virtutis el doclrinee per-
guit mundum ; quia in nomine Salvatoris , qui repro- tinet causam, non ad Salvaloris persouaiii, cum
biitusest a muudo, omnium curationum virlutes ope- dicit, Ilerum relinquo mundum, el vado ad Patrem ;
ralus esl. ^ illo utique redit unde venerat : sed videmus post
abscessum D.omini, et virtulem fuisse in mundo et
(a) Heecquaesliodeestin Mss.sy^undigeneris. 'doctrinam. Yides ergo non de virtute dictum esse
SANCT.ATJGUST. III. (Soixante-doij-ge.)}
 ""•""
2283 QUiESTIONESEX ftOVO TESTAMENTO.\ 2284'
a Domino et doctrina, sed specialitferde se Dtimi- saiicus, qiii filii Dei Bigni sunt appellari ? Aut num-
num locutum. Quod si Virliitis quefe in Christo quid aliqua indiguiias in hocust, per quam Filius
operata esl, dicis esse verba; hafeeipsa virltis Deum Dei sicutut cietferisunt, credi non possel : et idcirco
Patrem suum appellaf. Eefcc incurris quod limes : ^Jicilur, hic de quo incredulum videtur, credalur
quia si virtus Dei Filihs Deiest.ipsa utique viiins Dei FiliriSfesseDei? Si eiiim potior csteris x_si,quid opus
esl, de qua dicil Apostolus, ChrisiumDei Virhttem'et £si ut dicatur, Crede Christum Filium J)ei esse, si
Deisapienliam (lCor. 1,24): ha:cexivila Deo, ei ilerum Unus essel dfebaeteris;irisi quia, ulalitefde hoc cre-
ad eum regressa esl-. tiaqiie h*fc ipsa Viiius quae datur, praicipiiur, quam de caiteris? Ul quia niulti
Chrislus esi-, in SpiriUiDfeida.monia se itestainr feji- sutii qui fllii Dei sanciitalis causa "appellanlur, hic
cere (Mallh. xn, 28); ijui Spirilus jier Aposlolos ope- solus verus Filius Dfeicredatur, unde ei unicus diei-
ratus est, ut scias Spifitum ^ahclum ))terquem Doriu- irir, Naui quis sahcuirum ahsus fuferit Filium Dei se
nusoperatusesi,posiabscesstim Dominihifcinhiumlo Qifcere,noli dicam et unicnm ', nisi Salvator conscius
per Apostolos operatuhi : ut plenius apparfeatD'omi- balivitalis sUaea Deb profeciee? Quomoiio autem pa-
numde suapersotia locutuin,quiarelicto mundoregrfes- tferetiir^seadbraii , si iiesciretsfede Deo, cum scri-
sus est ad DeUm.Aui si puias Virtuiem haiic honesse ptum sii, DominitmDeuni luum adbrdbh, 'et ipsi soli
CbrislUm,duaa truni virtules el dufaJiiii Dei: et ubi •servies[Deut. vi. 15) ? Quippe eurii Joaiihein angelus
est iilud qriodlegilur, VnigeiiitusFilins Dei, qui est in borripueril, fcoquod aflorare Se vellet, difcensei, Ne
sinu Patris (Joan. i, 18) ? et iterurh, Sic eniin, inqtiit, feceris, quia conservusikus sum : Deum'adord (Apoc.
dilexit Deus miindumhunc, ut Filium sunm tinibum •xix, 10 , et xxu , 9). Et cuiii sbii Deo serrienumu
darei pro io \Id. iii, 16) ? Animadveriisjam virlutem Scriptura tesletur; Apustolus iamen , Qtti servit, in-
Dfei,vjueecorporaliler operaia est ifi mundo, ipsain ijuii, Cltiisio, plaiet Deo (Roin: xiv, 18). Quafe? Quia
unam esse quaaet Dei Virtris dicalur ei Filitls. Et vi- uimfilBhntDehs el Gtiristus, Pater el Filnis. Apusio-
deamus tpiid ci'fedidei'int,atil cui, Apostoli aUdJfeh- liis s'e Chrisii sei'vumJatelur, et difciiGoriiilhiis, No-
les a Domino, Ecce ilvfum relhiquothundum; ei va'do iiie fieri seni hominnm(l Cor: vil, 25). Et atl Galatas,
ad Palrim : respondefuiu eiiiin, Eice httnbpaUih .6- Pautlis apostoius, non ab homimbih, neqneper hbtni-
qtteris , et proverbhm nuUtlriidkis. Nuhc scihmSqma nem; sed per Jesum Chrislum, et Deum Patrem , qui
nosti omnia, elhoit bpus esl tibi tlt qttiste ini'er'r'o'get:"tn suscitavileum a motiuis (Gdltii.1,1): ostendit aperte
hoc credimtis, quonVaiha Beb exhti. 'NunfcViUealiitis Chrisium Deum esse el bomineni, ul aposiolaluin
si de virtutibus ambigerent discibuli, uiruili a Deo sliUmnon 3b libniine esse, sed a Christo, juxla qtiod
exissent, cum vidisseht Lazarbm j'am feiidihn quarta Deus est, et a Paire Deo esse demonsfraret. Denique
die resuscilatum (Id. xl, ii), ca-fcba paiivitate oeU- in subjBciis«it : Neque eiiim ego ab liomineiiccepi il-
los refofmatos (I'd. IX, 7), taclti fliiibrioenillliferema tud, ncque didibi; sed per revclaiionemJestt Chrhli
profluvioliberalato (Mtitth. IX,20-22), aqUeenaiuraih iiun (Ibid,. i; 12). Qmd laih apertuin ? Dei enim doctilnam
mutalam in vinum (Jottn. u, 9). At de persona Db- per Iiominenididiisefesse assecutuui, sed ab ipso
mini nemo plaiiedtibUirvit,Vfeldfevirlulibtis : tjirippe Deo edocium. Naiii nos Dei docirihatn per homines
cum dicferfehtillunialii J.sfeeEilatln,alii Jei-eiiiiaiii,atit -afccipimus: Yas aulem electionis nihil se probat ab
unum ex Prophetis (Malth. xvi, 14). Nam ciim lapi- Aptistolisasseculuiu, hocfcsl, ab hominibus. Nam si,
dare vellcnl illum -Judifei.fespondil feisJeshS : Multa quia Dei doctrina asy, ideb iioh perhominem diseitur,
opera bona bsleifditiobh ft Pdire meo; prbpter 'q&Vd sifcUt quam laudem suam testatur Aposlolus, si sic didicit
eorum opus tupidnih me1 Dixferuntei Judaei: N'o'sde caeteri Aposloli|?Utqhid dicii, Nequeego ab ho-
bono opere noh te lapidhmus, sed propter blasphe- iiiitie a-repi ifftttf-,nequeedoctussum; sed per revelulio-
miam; <eiqiiiti tunl s)s immo, fdch te Deuih (Jo'a)u nem Jesu Christi? Quis limbigai hofelobo Christrim
x, 51-55). Si efgO Jhtiaei tjiiod Dfeitipera -esSfcnl Deuin sigliifieatum?'Se'd ijuid miruni, cum inier cae-
lion ambigebahi, Apostoli ambigfebahi? QUoniam Ifei-adicilt ;ld Romanos, Qtxbrumpalres; ei ex qui-
ergo bmnis diibitatio de SalVaioris persoiia eiat (i-efe bus Chrhlus secundumctthwh, qtii •est super omnia
enim iiiauolia, ettjuae in tensum htihianum imri rrie- Deus, benediclitshi smcttla(Roiit:ix, 5) ? Qhid est, et
ret, stuporem lioniiniblis fnciebat, cum audiebatit ex qUibuiChristus secuntium 'edrttem? Noiit-ni.ii boc
dicenlfemlliumsfe a Deo fexiisse,et jjrdjirlutrisihi pa- diceret, hisi essel 'etseciluduiii Deiirii; ui secundum
irem esse Deum); idcirco disclpuli Saiissibi fessei;i- Carneiii cx painbus. secundriiiidivinitaleiii vero ex
ctum coniitenteS manifestaiitme verborum Dbmini-, Deo Christus sit super onnriaDfeus.Bfedforie ad Pa-
dixeriinl ad eum : ArWicscinms qtwtriamnosii omnia, iris jierBbniimpeiiiiierfedicallir? Sfedhoc Jufcouulia
et notleSlopus ul quis ie inlerroyei: iti lioc credhims, esl paterui irominismentio; ideoque si de Christo di-
quoniama Debexhli. Si eiiim mm vere a Deo exivii, ctum tiegalui--,peisona cUicompetat detur. <JUareau-
(ides Aposlolorumfexiiiaiiilur: sed non polest, tibia lem Chiisio iiort fcompelai, ctijus nbmini Cielestia,
a Salvatore probata esf. Respondit cnim eis , Modo terresiria et ilifernaifi.hu ileefuht (Phlipp. ii, 10) ?
credilh; id esl, lanta signa videntes non credebatis. lioe est, super omriia esse Deutii. Pratlef hKfceiiiin
Itaque prohalum fesiAposlolisChristum a Dcu exiissD alia nulla suiil. Difcatnunc Pholinus, si ha-Chbhiini
el \enisse, ul pfefhaiic eviiitinem Filittm istum Dei •geuufleclunt: arit si Deus potemias illas coelesteset
credere non cs el ambignum. Si enim nemo vitlit sanclos Augelos ul hominem adorenl, decrevit. Scd
Deum nisi uui est a Dco hie vidil Deuili (ld. vi, 46), abbit, quia Deusnihil stulliilii decreui; maximfecum
e't si nemo uovil Paticin ilisi FiliuS (Mailh. \i, 27); non liceal, nisi Dfeumadbrari; quaillo iiiagisin cce-
boc est vere apud DfeuinPatrein liiisse, et ab eo lis? Rex enitii adoratur iu Iferris quasi \ifcaiiusDei.
exisse, et venisse. Nemo eniin alius poterat a Deo Chrisius aiilein post \ieariam impletam dispensatio-
cxire, nisi hic qui in ptiiicipio eral apud Deuni (Jodn. nem adoralur ili fcoelis«l ili iferra. Legimus uamque,
i, 1); tpiia et nec quisqiialii alius sfciebal, autvideiai quia Verbutncaro factinn cst (Joan. i, \i): hoc esl",
Detim. Ideo non incrediliilenobis est, veruni Filium niiitisiro SpirilUsanclo incarnanlm fesseex Mariahoc
hunc Dei crfedere. Sicut dicit Joannes m Episioia Verbum, in priiicipib apiid Deum luisse, el Deum
prima, El sinnis,iiupiil, in veroFilio ejus JestCGhrisio. CSbC, hoc qunque Filiumliei appellari. Qiiomodoergo
Hic isl verus Deus, et vita miertta (I J'oaii. v, 20) : fet non anle iMariamesi quod in prmclpio eral, «l Deus
ApobfoluS, Qui proprio, ititjliil, Filio non pepei-cit 43i'al? Eiiamsi obcaicatiiSDeuin hoe e^se negas, Ver-
(Rotn. viii, 52) : ei l.vangelista, Qitittproprinm, ail, bum laiiibn 11'oniie^as : neque ignoras boJ Veibuin
sibi pnlrebtdiccbalDeuih(Joah; v, 18). Si veius fergl) Filium Dei appelhtri•, et hbe apud Deum fuisse ih
Filius Dfeiesl ChriSlus, qiioihodohomo faiilhm eSt? -principioi Qila ergh raiibne post Mariam dicis esse,
verus enim Filius ndii dicereiUr, nisi proprie ab eO -qttotl iii piineipib legis fuisse? Ih AbbcalypSienim
essei genilus. Aut dicat Photiiius, quai-e \erus Filius legimus de Chnsto , Et nomen ejus est, VerbumDe\
Dei credilur, si non est vertiS? Aut qtiid upus 'eral (Apoc.xix , 15). Quod verbum multas habet inter-
liunc credere Filiuin Dei, si Unus eSset de caetferis 1 Ms.Ctilbfeii.,berioit.
 S28S APPENDIX. 228ft
pretaliones. Nam nihil de Deo est quod non Deus XCH. — Quomodo intelligitor quod dicit Salva-
dicatur; sed proplcr auciorliatem unius Dei, quod de" tor, Pacem meam do vobis; pacem meam relhtqua
ipso natum est, Verbum appellavit: ut hac ratione vobis: non sicul hk inundusdal, ego do vobis(Joun.
ducli, qua scimusverba uostra nonnisi ex nobis esse, xiv, 27)?
Ghrislumde Deoesse crederemus. Nec aliter quidem Qui paeem suscipit Salvaloris; inimicitiam contra-
oporluil dici ul de ipso, et nomextra eum credere- hel inundi. Nisi enim discordaverita diabolo, paceni
tur. Nam simili modo et Yhius et Sapieutia Dei vo- • non habebil cinn Christo. Nemoenim potest duobus
calur, ut eadem ralione de ipso inlelligatur. Si enim domiiris servire (Matth. vi, 24). Ilic ergo a muudo
dixisselDeuset Dens ; non illum de se esse significa- discordai, qui legcm Dei fidehlerservat. Cliristi pace
veral, sed difos fecerat deos, quod unitati adversura muniius, omniumad\ersariorum comprjniiilela.Qiiis
est. H_ecratio in divinis Libris esl, ui- sigiiificalus enim autJeatadversus eum qiiem scil regis amicum?
Deus Christus,Tiioduinnon excedat Dei unius. Quam Aliter lamen mundus pacemdat, quam se Salvator
aiitem illud luum slulimu «sl, Pholine, qno sicdis- dare promisil. Mundusenim aut melu datpacem, aut
linguis in capiteEvaiigeliiJoannis, ne VerbumDeus prece. Salvalor vero cum sil foiiissimus omnium,
dieatur ? Sic enim legis : In principioerat Verbutn,el nullum utitjuemetuens, non rogatus dal pacem. Sal-
Verbumeral apud Deum, et Deus eral, Verbutnhocin vaioris ergo haecpax esl, quee idcirco datur, ul mu-
prittcipiocral apud Deum. Quid sibi vull haec dislin- nimenliim sit cotilra hobtes. Pax quidem uno nomine
clio ? quem indicat sensum ? quam significat pielalis 1 appellatur, sed longo intervallo discernitur, D.-i et
rationem, nisi solam adversus Dei Filium inimici- mundi. Haecenim Iragilisest, illa forlis ; h;vc carnea,
tiam? Quae enim significatio esl pronunliantis, Et illa spiritualis; liaec lerrena, illa coelesiis; haecde
Verbumeral apud Deum, ei Deus eral ? Haeeergo le- necessilale est, illa de voluntate. Christus eiiim nul-
gis noslrae sapieniia est, ut doceat quia esl Deus? lius egenspacem offert invalidis et inermibus, Domi-
' Quaelingua est, queegens, queelerra, queesecla, qhae nus servis, bonus malis, Deushominibus. Recte ergo
neget Deumesse ? El ut -quidinsinuel dicit, Et Ver- ait, Non sicuthicmundus dat, egodo vobis: boc enim
butnerat apttd Deum: aut verbtimhoe quid vult intel- dicens, intelligi voluit clementiambona. volunlatis
ligi, nisi rationem ejus ostendal? Non enim propter su.e. Cum enim omnis idcirco det pacem ut profi-
Deum Evangelium seribilur , de quo nemo dubilat, cial sibi; bic, id esl Salvator, ad hoc dat, ut prosit_
sed propter Verbura de quo quaestionesfiunt. Mysle- non sibi, sed eis quibus dai. Aliter ergo mundus dat
rium eniin Dei est, quod ideo creditur, quia non est pacem, qunm dedit Sitlvator. El mundi pax non do-
ortinibus manifestum. fdeoque Scriptura conlendit celbonam vitam, non suadefad patienliam, uon pro-
docerequid sit Verbum,dicetis : El Verbumerat apud vocal ad justitiam , non horlalur ad niisericordiam,
Deum, et Deuserat Verbum.Hoceral in principioapttd non jiromittil aeiernamvilam. Quicumqueenim acce-
Deum. Isfud et rationi convenil, et pronunliatio inle- perit pacem Christi, alienus erit a viliis hujus muiidi,
gra est. Ostendit enim quia Yerbum hoc, quod in queemililant adversus animam.
principioapud Deum erat, el Deus erat, in saera- XCHI. — Quaerendimian Spiritum sanctum lia-
menlo mysterii eelerniDei quodignotum erat a saecu- bueiint Apostoli tempore illo quo fuerunt in terra
lis .et generalionibus, Deus Yerbum apud Deum Pa- cum Domino: quia inter niulta dicil Evangelisla,
trem fuisse credatur. El quia earnalibus in dubium Spirilus hondutneral dalus, quia Jesus nondum fue-
venii, qui volunl Scripturam pro sensus sui loqui ca- ral Iwnorificaius(Joan. vn, 59); el alio in loco,
pacitate, fides posita est, quaesensum Scripluraase- Si diligith tne, ail, prmceptameaservuie,el egorogubo
cuta praemiummerealur. Salomonicum sapienliama Palrem, et alittm Paracletumdabil vobts, ul vobiscuin
Deo postulasset, responsuma Dominoesl: Eccededi sit in mternum, Spirilum verilatis, quem muttdusnoti
libi, inquil, cor sapiensel prudens,quale non fuit anle poleslaccipere;qitia non videlnec cognoscileum : vos
te, el posl te non exsurgelvir similis tibi (III Reg. m, videtis eum et cognoscilis; quia apttd vos mattet, et
12). Quid dicemus? Yerum est quod promisit Deus? vobhcumesl (Id. xiv, 15-17). Quid est hoc ? Negat
Imo verum est. Nemo ergo hominum similis erit Sa- dalum Spirifiim ante passionem : rogaturum autem
,n«ioni. Et quid videbilur de Cbrislo , qui inter ete- se promittif Patrem, ul miitat euin. Iiem subjecit,
tera, Regina, inquit, Auslri, venil ab ultimisterrmau- quia eum ipsis erat, et manebai apud eos. Posi re-
• dire sapkntiam Salomonh : et-ecceplus Salomonehic surreclionem auiem legitur insufflasse et dixisse
. (Matlh. xn, 42)? Nunc elige qui credas, Pholine, eis, AccipiteSpiritum sanctum (Id. xx, 22). In Pen-
Deo an Christo, Pairi an Filio? Si Patri credis, nr- tecoste auteni descendisse legitur Spiiilus sanclus
- guis Filium; si Filio credis, accusas Palrem. Si enim in Aposiolos (Act. n, 1-4). Tantas vidco in hac
iiomo tanium est Christus, ifuslra se praeposuitSalo- causa peiiurbaliones, ul quid lenendum sit ne-
moni conira promissum Dei; si autem inleHigilur seiam.
esse et Deus, digne se anleposuit Salomoni, el pro- In his omnibus quee prdposiia sunt, non una est
missum incontaminatumesl Dei, quia non exsurrexit causa. Breviter enim smgularuin causanim signifi-
homo similisSalomoni.Chrisius cnim idcirco se po- catoesuntformee ; quia imiis quidemesi Spirilus, sed '
tiorem ostendit,quia Deusest. 0 dementiam Photini, dona habet mulla. Cum eigo legiiur Spiritussanctus,
qui Christuni anteMariam faierinon vult, quem voce intftlligidebel et ejus ollicium, m quosil bignilicatus.
sua audil lcstantem quod anle Abraliam sit! Gum Naiu quia et cimiei--ertii, et venturtis erat, non est
enim de tempore agerent cum eo Judaei dicentes, falstim : sed si non islud ad personam iralias, sed ad
Quhiquaginlaannos nondumhabes, el Abrahamvidi- ,naiuram. Aliertini enhri se veiitiiiiima Pafre promi-
sli ? respoudit eis, Ainendico vobis, antequumAbra- si! Chrisuis ; ul quia indiiferens est eoium divinitas,
liam fierelegosum (Joan. vm , 57, 88). Non di.\it, in pr.e_eniia Christi non puietur ahsens Spirhus san-
melior sum : sed ad interrog;tlarespondit, quia anle cius, et in advenlii el in apparentia Spirilus sancti
*rat quam puiabanl Judeei. Maledicium pl.me Legis prssens a-siimclur el Glirisius. Ideo ciim ventuiun
Photinus evadere non potest, quia spem suam liabel eum proinillit, dicit, Vosvideiriliseum , quia apud
in Chriblo, quem lanium hoininemdicil,fcum leg.tl, vos mancbil, et vpbiscumcril : ul securt essenl Apo-
Malediclus homo qui spem habel in homine (Jerem. stoli, qui.i posVascensioiieiuDtmiini non miiioiem
xvn, 5). Aposlolusautem sciens Chrislum Deum, ideo aul degi-ncrein ad luilionem liahiiuri esscnt iiasio-
el in pra-seiuiel in fuluro spem esse in eo ait, Si rem aut regcm.'Nam non esldubium non dalum esse
in hac tanlttmvila, inquit, speranlessumusin Chiisto, credemibiis Spiriiiiin , nisi sicui Evangelisialestaiur,
miserabilioressumusomnibushominibus(1Cor. xv, 19). pobtquairi de\icLa moiie restngeiis clarilicalus ebt
Non ergo homolaiiium est, in quo spcm liahere do- Dommiis. Ipsiiis eium tiiiiinphantib Doinini verba
cemur; quia vaua spes in homine est. Haecdiximus sunt ol dicenlis, QitiaJonnnesquideinbaptizavilaqua,
pauca de mtiltis : sufficeret enim , si bonaenientis vos aulem baplizabinnni Spirilu sanclo , quemacce-'
esset. Photinolioc solum quodpostremumposuimus. pluri eslis non posl mulloshos dies (Acl.i, 5) . lioe,
22 QUJSSTIONESEX NOVO TESTAMENTO. 2288
tempore quo ascendere ad Patrem disposuit, inter- sonarum : sed bealificati sunt, quia eos tempus'inve-
fatus videtur. Ulud aufem quod insufflasse in disci- nit, quo Dominus|donum suum effudit super terram,
pulos Dominus legilur post dies paucos resurrectionis ut potestatem acciperent ad exemplum credentium,
suee, et dixisse, AccipiteSpiritum sanclum , ecclesia- per Spiritum sanclum faciendarum vinulum. Ut au-
slica potesfas collata intelligitur esse. Quia enim- •tem praesente Domino missi doemonia pellerent et
omnia in tradilione dominica per Spirilum sanctum virtutes caeteras facerent, Apostolispotestas data est,
aguntur, idcirco cum regula eis et forma iraditur hu- ut sine invocalione nominis imperarent deemoniis,
jus diseiplinae,dicitur eis , AccipiieSpiritum sanctum. aut ceeterisaegrorumpassionibus, et salutis proseque-
Et quia vere ad jus ecclebiasticum pertinel, slaiini retur effeclus. Hac scilicet ralionis potestate, qua usi
subjecit dicens, Cujus tenu ritis peccata, tenebuntur; sunt prophetae, Elias et Elisaeus, in virtutibus facien-
et cujus remiserilh, remilleiiturei (Joan. xx , 25). Iu-_ dis. Denique dicit Salvator discipulis snis , Amen,
spir.ilio ergo haec, gralia quaidam est quoeper tradi- atnendico vobis; si quid pelierith a Patre in nomine
lionem infundilur ordinaiis, per qnam commendaiio- meo, dabit vobis: ttsquemodonon pelisth quidquamin
res liabeaniiir. Unde Aposlolus dicjt ad Timotheiim, nominemeo; petile, el accipietis (Joan. xvi, 25-, 24).
Noli, inqnit, negligeregruliamqumesl in te, qumdata Quoniamergo sine'invocalione nominis feceruntvir-
esl tibi per inipositionemmanuum presbylerii(I Tim. lules Aposloli, sicul supra memoravi, non lamen
iv, 14). Semel ergo fieri oporluil, ul de cailero iradi- omnino sine nominis potestaie. Per id enim quod ab
tio ista non sine dono Spiritus sancli esse eredere- ipso missi erant, Iqui daemonibuset passionibus ter-
tur. Sicul enim in Salvatore forma dala est visjbiliter, rori erat, ipso metu lugahantur deemonia, et in-
ut post Baplismum Spirilus sanctiis credentibus de lirmilates curabantur. Itaque nomen Domini tacite
caetero invisibiliter dnri non ambigert-tur : ita el in operabatur. Dcnique aposlolus Petrus dicit Judaeis
supra dicla causa forma daia est in principio, ut e"x inter caalera. In \nomineJesu Chrhli Nazareni, quem
eo iradilioui ecclesiasticae Spiritus sanctus infusus vos abnegasth et crucifixhtis, hic astal sanus coram
credaiur. Ut autem Apostoli praesente Domiuo virlu- vobis (Acl. m, 16) : nec quidem aliud nomen datum
les facerent, pofeslas data esl, sicul et prius Pro- est sub coslo, in quo oponeai salvos fieri.
pbetis. Trium ergo officiorum formae doni Spiritus XCIV (a). — Queerendum est, si Judas Seario-
sancti in Aposlolis sunl ostensae. Quarum prima liaec tes prodiiorDomini,aule passionem Salvatoris laqueo
est, queead jus t-cclesiasiicumperlinet in regeneran- vifam finivii.
dis vel caileris officiis. Secunda, quee in Penlecosie Tradito Salvalore, ei iIIucesceiileparasceve,omnes
data est, quoe est generalis. Non solum enim in Apo- principes saeerdoium et Scribae et seniores convene-
stolos, veruni etiam inomnesdecidilSpiritus sanclus runl in domum Giiipliaeponlificis, quo perducendum
credentes. Terlia iorma esl, qu;e solis Aposlolis con- sciehaui esse Jesum, ut audirent eum. Hoc Matlheeus
cessa c~\ in signis ac viiiulibus laciendis , usque dum et Marcus evangelisloe lestantur, et nullum ex his
fidei semina jacerenlur ad cremeiitum. Semina enim anle perfeclum impiumopus a domo pra-sidis absces-
fidei smit viiiutes per Apo^iolos factae. lpsi enim sisse, quippe cum omnis instaiuia eorum et devotio
anlislites posili sunt hujiMiiodi veritaiis , qui per ad agendum Pasclia mors esset Salvaloris. Occupatis
sigua el prodigia non irraiionahilem esse iidem no- ergo eib ad necem Domini a mane usque ad horani
stram teslareniur. Nullaeiiiiiiprobalio majorestverita- nonam , quo modo Judas eis relulisse prelbrai san-
tis quam virtus. H;ec eslenini qu« omnein terrenam gttinis, quptl acceperat, ante crucem Domini probatur,
philosophiam acciisal, quia semper solis verhis stu- et dixisse illis inj teinpio, Peccavi, quod tradiderim
duit, noiiliabensteslimonium virlutis, quaestabile esse sanguinem 'ustun\ (Maiik. xxvn, 1-5) ? cum conslet
qiiod verbib aslrucinm erat, demonsirarei. Igitur Spi- ufiijue omnes principes et seniores ante passionem
rinis sancius generaliler semel dalur omnibus creden- Domini non fuisse in lemplo. Quippe cum eilam in
libus, per quem (ilii Dei esse probenmr, dum manei cruce positoinsuliarentei(/iifl'., 41). Non enim inde
in eis. Iu signis vero et prodigiis faciendis, non ma- polesl probari, quia anle passionem reiatum est, cnm
net in homine, sed vocatus advenil, aul suggeritne- siut mulla, quae cum anle facta probentur, novissima
eessaria, et recedil. Similiter el in (raditione vel ordinaniur : et iierum, quando loeus admillit, ut
ordinatione deforis gratiam preestal, luitionem etiam qtiod post facttim est, anteponatur. Nam manifestum
deferens devolis fidei. ulique est quinquagesimum psalmum anteriorem esse
(a) In his omnibus quoeproposita sunt, non una quam leiiium. Sic ergo aliquando evenit, ut antici-
esi causa. Breviler enim, etc. Nam non est dubium penlur qua; posldiiora sunl. Undeet Mariacum post
credeiilihus non dalum esse Spirilum, nisi posfquam resurrectionem fralris sui Lazari, ante sex dies Pa-
devicia morle clarificalus est Dominus. Ante a>cen- sch;e in coena unejuento pedes Domini unxisse pro-
sum enim Dominuslormam discipulis dedit, quomodo belur, propter sigiiificaiionemejus anlicipatum est
accipere deberent haplizaii Spirilum sanclum, quod abevaugelisia, dicenleinler caetera,Mariaaulem erat,
nunc ab episeopis custodilur. Trium ergo officiorum inquif, qum unxit Dominum unguenio (Joan. xi, 2).
fornuu doni Spirilus sancli in Apostolos datae sunt. Hoc refert antequam Lazarus morereiur : quod nisi
Prima est quae generalis est. quae in Penlecos-tedala posiea facium invetiiremus, nesciremus quo tempore
est; non soluiu enim in Aposiolos, verum etiam in factum esset. Sed ne forte posl nonam horam factum
omnes cecidit Spirilus sanctus credentes , ut loque- sit, ut videns impius el crudelissimusJudas occisum
rentur magnalia Dei linguis diversis unius gentis ho- Salvatorem, et ob boc velum lempli scissum, lerram
mines. Seeunda forma sperialis esi. Non enim pertinet tremuisse, saxafissa, elementa eonterrila , ipso metu
ad oinnes credentes, sed ad episcopos lanlum, uf correptus dolueril, non nescius justum se tradidisse,
liaplizatis per manus imposilionem denl Spiritnm in cujus passione,sic indignatus sit judex Deus. Sed
satictum : qua. inler episcopos potest dici generalis. et posl horam nonam occupati erant, sicut aestimo,
Tertia forma esl, quae sohs Apostolis e^t concessa, seniores et principes sacerdolum. Yespere enim ea-
in signis ac miraculis faciendisad fidei incremeiitum. dem die Pascha acturi erant; sabbalo autem nummos
Semina enim smil fidei virtutes per Aposiolos (aclae. portare non licebat seeundum Legem: ac per hoc
Itaque per ordinem officiorumSpirilus sanclus Apo- improbabile est apud rne, quo die, imo quo tempore
stolis dalus esl, ui primum dt.-cideretin eos, sicut et laqueo vitam finierii Judas Scariotes.
in caeteros credentes, in Pentecoste. Deinde quasi XCV. — Unde orta sit observalio Pentecostes,
primi sacerdoles, ul episcopi manus imponentes cre- vel qua ratione ? ]
denlibus darenlSpiritum sanclum. Nam prodigia ut Non esl ambiguum euncta reiigionis nostraj veteri 1
fiereiit per Apostolos, temporis gratia esf, non per-
(a) Quaestioeadem ex Mss.secundigeneris, inter post irero, juxta Er. Lugd.Ven.Lov. M.
vuigalasex KovoTest. quadragesimasecunda. (a) Haecquffistiodeest in Mss.secundigeneris,
 'j^fio APPrcNnir. adqn
testimonio roborari, et Legis veteris praerogativa rum Israel salibatum videtur fuisse : idcirco non in
signari. Omnia enim preelerita Legis veteris, in fi- die grex illis missus est colurnicum, sed vespere.
gura fidei nosfroe futurae gesta et designata noscun- Mane autem manna pluit de coelo(Exod. xvi, 15,14),
tur, ut verum iios lenere non ambigeremus, quando id est die dominico, qui primus post hebdomadam in
ea quaeuunc et audimus et credimus, ante seecula repelitione invenitur. Denique sex diebus conlimris
preedestinaia vidcmus,non solum vocihus, verum manna collegerunt, sepfimo autem die, qui est sab-
etiam signorum virtutibus commendata. Sed nunc il- batum, quieverunt. Ab lioc ergo die usque adterlii
Ind est, si eodem rnodo ut designata sunf, a noJiis in- mensis diem tertium quo Lex data esf, qua:re et in-
telligantur, ut dies Pentecostes, unde et qua ratione venies. quartam feriam fuisse quando Lex data esl.
Iracius sit congrue dignoscamus. Scripturae enim Sunt enima quinto decimodie mensis secundi, quando
dominicaesensus suos soJlicitiSet devotis aperiunt, sabbalum fuit, usque ad lerlii mensis terliura diem
negligenlibus claudunt. Nee enim par eral, ul res quo Lex data esl, dies decem el novem. Tene ergo
qua_merilis ac dignis reservalae sunt, passimab omni- hos decem el novem, et redi super qiiintuni decimum
lius viderentur. Pentecostes ergo, qui quinquagesi- diem secundi mensis, quo sabbalum fuil, qui a primo
mus a Pascha compulatnr dies, hanc habet ralionem, compulatur quartus decimus; el perveni usque ad
ut sicut post hebdomadamdominicusdies primus est, diem jjrimum secundi mensis, el habehis alios qua-
iii quo adimpletum est Paschae mysterium in redem- tuordecim; quos superjunge ad decem et novem su-
ptionem salulis iiumanae; quia semper post curricula pra memoratos, el invenies primum diem mensis-se-
dierum seplem, ad primum reverti necesse est, ut cundi sabbatum fuisse. Superadde adhuc ad caput
ostendalur aetatemmundi seplenario numero consum- primi mensis dies seplem et decem, quia primi mensis
mari, et ad requiem pervenire : ita et post bebdo- tredecim dies retrahendi sunt, qui ante Pascha fue-
madas septem, primus dies est Pentecostes. Denique runt: quaria decima enim die primi mensis Paseha
nunquamalio die quam die dominieo Pentecostes est, factum est. Retractis ergo tredecim, el addilis seplem
ut lotum quod ad salutem humanam proficit, domi- et decem, invenies quaiia decima mensis primi quar-
nicoJie el inehoatum et adimpletum noscatiir. Domi- tam feriam fuisse. Et ne legendi fastidium paliaris,
nico enim die faetus esl mundus, et posl lapsum rur- aut quaestionissingula membra curiose inspicete, do
sus dominicodie reformalus; cujus reformationis fi- compendium, ui el de numero dierum quol a Pascha
gura dala esl primiim in circumcisione, in qua futurae usque ad' datam Legem sunt, certtis sis, et ab ipso
fidei signum fuit. Post hebdomadam enim, qui octa- facilius discas, quola feria faclum est Paseha. Terlio
vus esf, primus est in mysierio. Heecest enifn dies, die post secimdum mensem Lex data est. Sunt crgo
quam feclt Dominus. Unum eum diem fecit, ex quo menses duo et dies tres. Refrahe ergo de his trede-
caalericurricula sortirentur. Afcper hoc ipso die re- cim dies qui ante Pascha fuerunt, et reliqui -erunt
surrexif quem fecit, et secundum numerum supra di- dies quinquaginla. Quoniam autem quarta feria data
ctaeralionis, ipso die et in monle Sina Legem dedit est Lex, hinc facile videtur. Manna prima feria dalnm
per famulum suum Moysen : ut sicut agnus figura est, quia conlinuis sex diebus collegerunl, queeprima
passionis Domim fuil in saeramento Paschae; ita et feria sexlo decimo die fuit mensis seeundi. Ab hac
Iegiblalio, evangelicaepraedicationis: quia eodem die, itaque prima feria usque ad ociavum decimum diem,
id esi Pentecoste, Le\ data est, quo et Spirilus san- quoLex daia est, quarlam feriam invenies. A feria
ctusdeciditin disciptilos,ul auctoritatem caperent, ac vero quarta, sive ante sive retro eompuies in quin-
scirenl evangelicum jus praedicare. Quod factum du- quagesimum diem, quarta feria est: idcirco quia
plici lestimonio confirmatur, quia et pra5deslinalum quarta feria Pascha egerunt in .Egyplo Judaei, et
osteiiditur, et manifesta Spiritus sancti infusione divi- quarta feria Legem acceperunt : quinla aulem feria
nuni et supercoelesieprobalur ad legi noslree"testi- profeeti sunt de JSgjqHo. Igitur dedicaiio Legis est
monium perhlbendtim. Cum ehim incognitis sibi im- Pentecnste.
perifi diversis linguis magnalia "Dei loquuntur, divi- XCVI. — Quaerendumsi Pascha transitus inlefprc-
nitus se inspiralos oslendunt. Filiis ergo lsrael tertio tettir, siciil Greecis\idelur.
die mensis tertii data esl Lex per Moysen, sicut in Apostolus falli non potnit, qui ait, Pascha noslrum
libro Exodi continelur (Exod. xix, 16), qui dies a immolalus esl Christus(I Cor. v, 7).Quod non suum
quarta decima mensis primi, quo die factum est Pa- utique, sed Legis est verbum, dieente Moyse, Et erit
scba in ^Egypto (Id. xu, 18), quiriquagesimus est, cumdicentvobisfilii "lestri,Qumest deserviliohmc? Et
hoe esi Pentecosle. Unde faetum est; ut ad legem fi- diceiis, Immolatio hmc Pasclta Doinini esl (Exod. xn,
dei praadicandamin Pentecosie Spiritus sanctus de- 2G, 27). Quid amplius esl neeessarium ad testimo-
seenderet in Apostqlos (Act.n, 1-4), ut gesta vete- nium ? Lex Joqtiilur; Aposlolus probat: boc superest,
ffum, futurorum imagines haberentur, ad securitatem ut contradiclor abjiciaiur ut pervicax. Mauifesluniest
fldei nqstrae_;quia falsum videri uon polest quod ab enim transitum postPascha fuisse. De sanguine enim
initio jreedlcalum est. Ideo remissionis et refornia- immolati agni super posles ostii et super limen po-
tionis iempus"in quinquagesimo psalmo describitur, suerunt, ut iransiens nocte angelus non perciueret.
ut eadem providentia quinquagesimi diei, quee et domnm, in qua signum sanguinis esset. Sanguis igi-
primi est, sciretur. Hinc factum est ut et manna tur salutem preeslilil, non transitus :,_quia ut trans-
primo die, qui est dominicus, e coelo daretur populo itus non noceret, obstitit sanguis.
Judaeorurn,quod ita esse sex dierum continuatio pro- —
"XCVH. Quarationeresponderi possit Arii impie
hat, quibus collegerunt, et seplimo die, id est sab- taii simpliciler ex Lege?
tiato quieverunt (Exod. xvi, 22, 25). Manna autein Si rationi lides commodetur, ipsa nominuni rafio
Cypusest esca?spirltualis, quoeresurreciione Domini Palris etFilii ostendet unilaiem. Si quaeris,quomodo?
TOritasfacla est in Eucbaristiae mysterio. Omnia ita- Non enim verus Dei Filius diceretur, nisi exsiilisset
que gesta sunt, ut ad causam primae resurrectionis de suLstantia Dei Patris. Nec enim pateretur veritas
incoiumia reverlanlur, el non glorietur satanas, sed eljuslitia Dei verum dicere Filium, si de ipso non
liebescat, qui hominem falsa spe dejecit, ne in hoc esset Non est eiiim verus Dei Filius, si de ipso non
maneret quod factum est per Cliristum Dominunrj(a). est. Sed Seriptura dicit, Verus est: ergo de ipso est.
Nune superest ut probemus, si ita intelligenda sunt Qui enim negal de Deo natum Chrisium, Scripiuree
queedi.vimns,ut sujjra memoravimus. Mensis primus calumniam facit, quae ideo illum dieit verum Dei Fi-
quo Pascha quarla decima die celebratum est in lium, ut significet de Deo hunc naium. Si eiiim non
JEgyptn, haec dies quaria feria fuit. Unde et Lex est de Deo, el verus Filius Dei dicilur, fallax est
quarta leria data est. Quod liinc dalur inlelligi, quia Scriptura. Quod si Scriptura non fallit; qui Cbristum
quinto decimo die mensis secundi profeclionis filio- non faielur exstitisse de Deo, et Seripluram evacuat,
set Christum negat verum Filium Dei. Non enim vo-
t (a) Reliauum deestin Mss.secundigeneris. luntas verum Filium facit, sed nativitas. Sed poteui
 1291 OJLESTIONESEX NOYQ TESTAMENTOJ' 2251
tioe, inquiunt, Dei hoc subest, ut falsa faciat vera. 1), quod Ariani nonjnegant. De Deo Patre Iegitur,
Imo potenlia Dci haecest, unde et omni laude dignus quod Rex regtimsit et D6\ninusdominorum(I Thn. vi,
est, quia verum apud illum verum est, et falsum fal- 15), eadem-etde Christo Filio Dei vero (Apoc. xvn,
sum esf. Nam istud mendacis esl, ut falsum dicat 44; xix, 16). Sic ubique divinitate exeeqiianturPater
v' verum ; quod Deo non compelit. Nam omnia quidem et Filius, ul unius Dei moduranon egredialiirnumerus
poiest Deus, sed non faeit nisi quod conveniat verilali personarum. Inter Patrem autem el Filium nihil in-
4 ejiis ac jusliliee. Manifestumigitur esl idcirco verum teresl, nisi hoe solum, quia Pater ingenitusest, Filius
dici Filium Dei Christum, ut proprius, id est, de vero genitus : id est, Pater a nuilo esf, Filius autem
substanlia ejus natus intelligaiur. Unde inquil Apo- de Patre; quod quidem sublimeeslin Filio. Hinceninr
slolus: Qui propiio Filio suo non pepercit1 (Rom.vm, addiscitur nobililaiis ejus asfernilas,et qiria verus Fi-
52); el in alia Epistola : Qui cum in forma Dei esset, lius est veri Palris. pnde est enim illud quod legitur
nonrapinamarbilratus estesseseparemDeo (Philipp. n, in Genesi dicenle Deo , Faciumus hominema'd imagi-
6). Si ergo non rapinam arbitratus est, dicens se pa- nem et simililudinein noslram ( Gen. i, 26) ? Itaque si
rem Deo, verum se Filium Dei demonslravit. Deo imago eorum et siriiilitudo una est, quomodo non
enim par esse non poteral, nisi esset de ipso. Pares unum sunl et natura 1?In spirilualibus enim nbi ulique
enim hi sunt, qui aut amboveri suut, aut ambofalsi. non sunl figuree,siniile nou criialiquid nisi per sub-
Nec enim parilitatem recipit coeptum et eeternum, slanliam, ut ubi duorum imago una est, quomodonon
aut unitatem. Unumenim se essedicendoChristuscum eoi-um una erit subslatitia? Idcirco eniin imaginem
Patre, parem se Deo faeit. Non solutn enim, inquit, eorum et similitudiriemunam esse legimus, ut eorum
solvebatsabbatum, sed et patrem suum dicebalDeum, unum niliil differre|ab altero crederemus, hoc est,
mqualemse fackns Deo (Joan.Y, 18), hoc esf, parem. verum Dei Filium esse Christum, quia non esl dispar
Nonnemanifestumestoequalitatemhane de proprietate a generante nativitas. Denique Judaei intelligenles,
naliviiatis descendere? Proprium enim se , id est ve- quia proprium sibijPalrem dicebat Deum, dicunt ad
rum dieens Dei Filium, aequalemse 1'aciebatDeo.Ilinc Pilalum, Nos Legenihabemus,et secundumLegemdebet
est unde dicit, Qiti videi me, videt et Palrem meum mori, quia Filium Dei se fecit (Joan. xix , 7). Judaei
(Id. xiv, 9). Per illud enim quod consubslantivisunt, inlellexerunt, et Ghrisiianise dicunl non inlelligere?
qui unum videt, ambos videt. Sicut enimhabet Paler qui non credebant, inlelligebant; el qui se dicunt cre-
vitam in semelipso, sic dedit et Filio haberevilamin dere, faciunt ne inifelligant? Vel hoc saltem admille-
semetipso(ld. v, 26); hoc est, eenualemsihi genuit rerit, quod prophela lsaias, ut Chrislum non a semet-
' Filium Pater; et omnia quaePalris sunt, Filii sunt; ipso quidem, sed de Deo Deumesse significaret, inter
caeteraail: Posl te\sequenluralligali vinculh, el ad-
el.quae suntFilii, Palris sunt (Id. xvn, 10): et nemo orabunt
polest quidquam rapero de manu Pairis , neque de le,et in le ideprecabunlur;quoniam in te est
manu Filii (ld. x, 29). Et subjecil, Ego el Paier unum Deus, et non est Deus prmter le. Tu enim es Deus, et
sumus (Ibid. 50);el, Verbaqum,inquil, loquor vobis,a nesciebamus;Deus Israel salvalor (Isai. XLV,14, 15).
meipso non loquor: Pater aulem manens in me, ipse Quantuiu ad bonam menlem perlinet, haec manifesla
loquilur; et opera qumfacio,ipse facit. Credite mihi, lius sunt. Uis enim el-Paier in Filio esse probatur; el Fi-
quod egoin Palre, et Pater in me esl; alioquinvelpro- Deus ejusdem subsianliaecujus Pater est, signi-
pler opera ipsa credile (Id. xiv, 10-12). Quia enim ficatur. In quo enim Deus est, et pneter ipsum Deus
generatio a semetipso non esl, sed ab eo qui genuit, non esf, el ipse Deus est; quid aiiud poterit esse dici,
idcirco quidquid facil, factum dicit Patris: ut per hoec qnam hoe quod esv Pater Deus , et nec differre in
omnia illud firmetur, quia ideo verus dicitur Filius aliquo? Hoc est enjm duos e-.se unum. In ipso enim
Dei Chrisius, ut de ipso natus eredatur (a), ne et sub- Deus est, quia quainvis Deus sit, non tamen ex se
stantia ejus exlra unitis Dei naluram exislimaretur. Deus est. Est enim a Paire, quia Filius est. Praeter
Humilitas ergo ejus maxima exaltatio est. Cum enim ipsum auleiii non est Detts, quia unicus Patris Filius
videturse subjieere dicens, Verba qumloquorvobh, a est. Ipse autem estlDeus, quia una atque eadem sub-
meipso non loqttor: Pater etrimmanensin me, ipse lo- slantia Dei et Ghristiest. Nihiligitur ambiguilalisre-
quilur; et opera qumego facio, ipse facit: jirohat se linquitur, ut Patris.et Fihi utni esse credatur substan-
originem a Deo habere, et Virtuiem ejus se esse tia. Verus enim Filius et veri Palris esl. Tale enim
ostendit, dum non quod est, a semetipso esse dicit, etiam illud Jeremiae prophetie est : dicit enim inter
sed abipso. Per hocenim commendaturChrisius, non alia : Htc Deus nosier, el nonmslimabituralter ad eum.
inelinafur. Qui enim a se loquitur, verus Filius non Hic adinvenitomnemviam scienlim;et dedil eam Jacob
est. Vides ergo quia Ariani inde niale inielligunt puero suo, el Israetdilecio sibi. Posl hmciu lerris visus
Christum, unde bene intelligendus est; et inde iilum est, el inler homines versatusesl (Baiuch m, 56-58).
improhant et falsum dicunt, unde verus Dei esse Fi- Numquid de degenere potest dici, ad quem alius non
lius approbalur : nam clarilicandum seaPatrepostu- potest oestimari, auL alius Deus quam Paler^st, po-
lat, et clarificare se Patrem quem petii, promittit; et leriidici, ut Deo pr!o(iciatadinjuriam Palils? Si enim
uhi se humiliare videtur, exaltat. Pater enim ctim eestimari ad eum ^alter Deus non potesi, et absque
testimoTiiumdat Filio suo, laudem suam testatur; Deo Palre est; videie an debeal dici id quod sequitur:
Filius vero cum proedicatPatrem, gloriam suam ma- periculosum esl enim. Majorenim Patre dicettir. Pu-
, nifestat. Magnificentiaenim et nobiliias Patris, gene- tanles enim se DeoPatri deferre, si ab eo FiJium se-
yositas est veri Filii. Ideo quidquid Patris dicitur esse, gregent, derogant ei; ui qiiemminoremvolunt facere,
esl et Filii sine dubio; et quod Filii dicitur esse, est. impia obceecalimente, prasponanleum illi cujus au-
et Patris. Nam qtti Spiritus dicitur Dei, idem Spiriius clorilati inclinandum hune pulanl. Scriplura aulem ut
dicitur et Christi. Ecclesia dicitur Dei, dicitur et Cbri- nihil Filium a Patrfe diflerre doceret (differret aulem
sti. AdoraturDeus,adoraturetChrislus. Servitur Deo, si non esset verus), alium nullum dicit eesfmiandurn
servitur et Christo. Sancti dicuntiir sacerdoles Dei, ad etim; quia nullaalia substantiapoterilsimilisrepe-
dicuntur et sacerdotesChristi. Templumcivitatis san- riri subslantiaeDeiJquaeesietChrisli. Aliler siquidem
ctsedicitur Dei, similiter
1 elChristi 2. Lumine Dei illu» Cliristumde Deo esse doeere non poterat, quam ut
strari dicitur civitas sancta, eodem modo el Chrisfi. nullum diceret alium eestimandumad eum. Sciens
Sedes Dei est, necuon et Christi. Judex Deus est, est enim Deo Patri nrillo modo dici posse subjeciuni Fi-
et Christus: quia Isaias propheia in throno majestatis lium ejus, ut hinclparem esse ostenderei, Non msii-
Cliristum videl sedentem Domhiumsabaoth (Isai. yi, mabitur,inquit, alterad eum: quia Patri Deo, quoniam
Deus est,aequalis est; verus enim ejus Filius est. Igi-
1 inMss. seeundigenerisinterponuniurhoeJocoea qua. iur propheta aii, \Hk est Deusnoster; boc est, Deus
habespostistamquasstionem. Israei. Si lnc est, Iipse est Deus unus. De isto enim
s Ms.Colbert.,Deus,simiiiteretChristus. dicit Scriplura, Audi lsrael, Dominus-Deusluus Deus
(a)'Rehquadesuntin Mss.secundigenerls. unus est (Deut.vi, |4): el certe non est hic Paler, sed
 §293 APPENDIX. 2294
est Filius ejus. Yides ergo non praejudicare uni Deo dicas, ais, Deus generare non polesf, quia simplex
personam Filii, si et ipse unus Deus dicatur : qulppe natura est: per quod eliam ipsi Deo Patri contume-
cuin hoc Scripfura testelur. Unde hoc, nisi quia unum liam facis. Mendacem enim istum dicis, ut Filium
sunl Paier ei Filius, quia non personis significalur quem ille suuin et verum asserit, deneges; el tuani
unitas, sed natura : aut non subslantia duo sunl, sed hypoerisim delegas, quia falso polentem Deum praedi-
unum; nec duo divinilate, sed unus Deus : ut sive cas. Si enim poteritiam Deiin id quod verum ex falso
Joqualur Paler sive Joqualur Filius , unus Deus locu- factum aSseris, praedicas, ul quod verum est illudas;
lus dicatur?Nam siipse Dominusinter caeterade mare quanlo magis lioc amplecti delieres, si bqnoeinenlis
ei fernina, Jam non sunt, inquil, duq, sed una caro essgs. per quod verum quod dicilur, verurri probaturj
(Marc. x, 8); quanto roagis Pater et Filius non duo et leslinionium quod Deus Pater de Filio suo dedit1,
_dii sunt. sed una substanlia? Ut autem duo dicanlur verttin firmaretur? Nam Dominus ait", Apud Deum
Pater el Filius, causa est nativitatis: ne aulem ilerura aulem, inquit, otnnia possibilia(Matth. xix, 26) : ut
duo dii sint, causa esl unilas divinilatis. Qua tamen quidquid bominibus impossibilevidetur, Deo possi-
hehetudineChrislum crealum , id est faclum praedi- bile sit. Nam si ratio canjis respicilur. nec Yirgo pe-
cant, oum legatur nihil Deum sine Chrisfo fecisse. peril, nee Jonas in ventre ceti vixit (Jonm n, 1), nec
(Joan. i, 5)? Si ergo sine illo niliil faclum est,. non mortui resurgenl, nec Deus Filium genuit, quia sim-
eritipse faetura. Si enim faciura est,sine factum est ali- plex nalura non potest generare, qtiia nihil sine com-
quid sine ipso. Sed absit; quia nihil illo. Nalus mixlione generatur in hoe mundo. Haec omnia aut
enim de Deo non esse coepit, sed semper exstitit. Na- simul credenda sunt, aut simul refellenda. Si enhn
tiyifas enim nihil esl aliud quam exitio : exilio aufem ratio mundi tenenda est, in liis omnibus debet aucto-
manifeslatio esl. Itaque non factus, sed edilus est. Ut riiatem habere. Quod si aliqua ratio spirilualium est,
enim Christus de esseplia Dei exiisse vel processisse carnalis dicendus.est, qui juundi ratione infectus, ne-
significaretur, exiiio ejus nafivitas appellata est: ut gat aiiter quid fieri quam noyit. Aliud ilerum assolent
quia non dispar est a genilore nativilas, consubsianli- sua tergiversatione' proponere. Aiunt enirn , Ulrum
vus esse Deo Chrislus non ambigeretur; et mens illa voluntatePatergenuitFilium.aii non?ulcum audiunt,
queeait, Erat quando non erat, damnaretur. Quia non utique quod voluntate, slatim ut inimici Dei Filii re-
poiest aliquando uon fuisse, qui ut apud Deum sem- spondeant, Ergo volunlas anle Eilium est; ut ex hoc
per fuisse sigmficareiur, de Deo legilur processisse. non seternus appareat, ciimnon uiique per nativitateni
Nemoenim de Deoprocessii ubinon fuit. Solenlquippe inilium acceperit, sed exsliterit. Et tamen si hoe
Ariani sic interprelari deFilio Dei dicenfes, Ideo verus putant, non soltim anle Filium erit voluntas, sed et
Dei Filius Christus dicitur, quia sic illum fecitut ve- anle Patreiri; quia causa geiierafionis Paler et Filius
rus sit. Quasi sit aliquid falsum quod ifaciatDeus. Et est. Infideliias carnales sensus sequitur in onini-
illa omnia quae supra diximus de unitate Patris et bus. Sic enim inducit causam Dei quasi Iiominis, ut
Filii, quid erunt, cum sic roborala sint et firmata ? Si ante deliberaveril et excogitaverit ut generaret,
hic aliter senliendum pulalur, mulla potefunl divinis quasi infiruiitati sulijectus;-cu.min Deo neque genera*
soiidata oraculis unius conyelli degeneris lestimonio? tio sine voluntate fuerit, neque voluntas sine ge-
Ampuiandum est tamen, ne sibi vel de eo ipso blan- neraiione. !psa enim voluntas, generatjo est. Nam
diatur imquitas. Igitur sip, inquit, illum fecit ul verus utique comnmne dictum est, Fecit Deus, fecit homo :
sit., ut volunlas cesserit pro nafivita(,e, et facfura pro sed aliter facit Deus, aliter facit homo : ita et in cae-
generatione. Tantum enim dandumnon est, inquiunt, po- teris causis. Sic enim de Deo dicendum est, ut dignum
teuiiae Dei, ul possit facere quee sunl, lanquam est ei. Solent eiiam ipsi de Deo Patre aliam lacere
quae sunt. Quoniam ergo hac astulieedecaliiditate ni- qmesiionem, dicentes, Accessit illi ut generarel, aut
tuiitur conlra Filium Dei," ex iis ipsis quibus jjree- ejus naturae esi, ul semper gonerel? Quod ideo affe-
suiuuni, quiain reliquis sunt convicti, respnndenduni runt 1, ut clDeummendacemasserant, quiseChrisium
est eis, ut in iota summaconvkii appareant, Propoi- generasse lestatpr, et Chrislum non verum, sed adopti-
silio enim haecquantum ad sensum perlinet, nullius vum facianl. Si enim generavit, inquiinu, semper debet
momenli cst: quantum autem ad verba, caliginem generare; ut qnia non seinper generat, nec Christum
facit ne cilo appareat. Sic est enim ac si iEgyplius po- genuisse credalur : quasi niuiidumnegelur fecisse, quia
siius in obscuro; quia causa mala bono sensu defendi alios non ficil. Quaeirrevereniia, quaeindisciplinalio
ntm potest. Ad impietatemergo defendendamsacrile- est, legem Deo ponere, ut sigenuil, aut multps genue-
gi- \erbis utuntur. Si itaque uaecest polentia Dei, ut rit, aut unum generare non potuerit? nec ipsi Domino
verum facerel Chrisium esse Filium sibi, cum de se, credenles, qui se tinicumDei Filium protestatus est.
ipso non essei nalus; ergo talem illum fecit quaiis Posl liaec quae"supra ostensa supt aequaliaPatri et
ipse est, ut hoc precstiteril factura , quod dalura erat Filio, videarous an in his concordant quae de Spiritu
Deum et sancto scripta sunt, ul Tririitas quam in salutari pro-.
generatio. Si ergo niliil inleresse dicilis inter hoc
Chrislum, polerit forle dubitari \ quianon mali- fessione retinemus, non recipiat discrepamiamnaturoe,
tiose a vobis asseritur, ut quod in vqce dicitur, hoc quomodo non liabet fidei diversitaiem. Quanquam
sii et in sensu : ut quia verus dicituf Filius, verus enim salus sine aliquo ex liisnon sit, una eorum vi-
seniiaiur. per id quod unius subsfantiaeest cum Paire, detur tamen polestas, queein se credentibus dat salu-
licet non per gt-nerationem, sed per facltjram : quia tem. Quoniam ad teslimonium Filii verha Patris
lotum potest Deus, sieui dicitis, ut factum sic sit protulinms; nune ad lestinionium Spiritus sancti,
quasi infeeium. Si autem rationis lineam bequentes, verbis utamur Filii, quibusnon differre a se Spiritum
lion posse dicitis, quod initio conlinetur, eequaleesse sanctum protestatur : ul cunl Filio Pater, elFilius
et coiibuhslaniiviimcum eo quod oeiernum est, reve- Spiritui sanclo lestis est, unius esse natiirae Trinilas
Jaiisdolum maluiaevesirae : quia ut sensum verbi elu- intelligalur. Dicil ergo inler caitera Dominus: Rogabo
da is, f;>lsavoce Chilslum verum esse Filium Dei Palrem, et alium Paraclelum dabil vobis, ut vobhcum
dicitis, neganles ei quia aequalis est Deo Palri. Non sit in mlernum, Spirilum verilalh (Joan. xiv, 16, 17).
enim verus esl si ineequalis.Numquid poterit verus Cum alium Paraclelum miltendum dicif, se utique
dici Filius, si non verus dicaturclPater? Si euim ve- Paracletum probat. Nam et legitur in EpistoIa-Joan-r
rus est Filius, eril verus et Pater : quam veritatem nis; dicit enim : Habemusadvocalumapud Palrem Je-
asqualitasprobat. Quod si dispares sunt, neuler eorum sum Chrhlum, qui exorat pro peccalis nostrh ,(I Joan.
verus est. Sed quouiam Suiplurarum leslimonium ii, 1). Et ilerum dicit Dominus, Ego sum veriiqs
irritum Jieri non polesl, quo Cbrisius verus Dei Fi- (Joan. xiv, 6). Ecce aperla unitas Spiritus sanctj et
Jins approbatur, de DeoPafre nalus credendus est: Filii Dei. Quaeenim de se loquilur Filius, eadem Jo-
quia ut verllas hoec firmareiur, et par Deo et sequalis quitur et de Spiriju .sancto. Nunc subjicienda sunt,
legitur. At tu qui poientiam Dei insestimabilem prae- queein hujusmodi sensum ordinat .Stiripiura. Legitur
* Ms.colbert.,pulari. 1 Juxta Er.. ,ugd. ven. asserunt. u.
LOY.,
 2295 QUJESTIONESEX NOYO TESTAMENTO.APPENDIX. 229S
in Isaia, quod Dominum sabaoth viderit in throno ret, opus Spiritus sancli trium esse opus ostendit. Et
majestalis sedentem (Jsai. vi, 1), qnem Joannes evan- ut manifestaret quia jsolius, quanfum ad personam
gelisla Cliristum esse inlellexil, dicensinleraiia, Hmc perlinet, Spiritus sasicli opus est, JH<EC autemdmiiia,
dixit Isaias, quando vidit majeslalemejus, et locutusest inquii, operalurunus atque idem Spiritus, dividensutri-
de eo(Joan. xn,41).Hunc Apostolussanctum dicit es- cuique proul vttli. Jdeoiprout vult, quia voliinlas ejus,
seSpirilum. Aitenimin novissimaparte Actuum Apo- voluntas est Dei. Noir enim dieif, proul vult Deus,
stolorum, Bene locutusest Spirittts sanctus ad palres sed prout vult Spiritus. Creafura enim cogit se, ut
vestros dicens, Aure audielis, el non inielligelis, elc, Dei faciatvoluntatem ; Spiritus auiem sanclus nalu-
(Act. xxviu, 25, 26). Haec verba a Dominosabaoth raliter hoc vult. Ut aulem aperte luceat quia omnia
diclasunl. Hic est unus Deus, qui sive Paler intelli- Spiritus sanctus operatur, dicilDominus inter cajfera,
gaiur, sive Fiiius, sive Spiritus sanctus, non est con- Si enhn ego ht digitoDeiejiciodmmonia,elc, (Luc. xi,
trarium: quia una eorum divinitas et una potestas 20). DigitumDeiappellat Spirilum sancium, utprobet
est. Nam si m unius preefecfiproetorio programmale, illum de Deo esse. Deiiique Judaeosqui eum in Beel-
etiam caeteri praefeclijubere dicunlur, propter aucto- zebub principe daemoniorumejicere daemonia dice-
ritalem unius polestatis; quanlo magis in unius Dei bant, in Spiritum sanctum blasphemasse lestalus esl.
imperio, si loculus unus e tribus fuerif, non incon- Moyses quoque quia per Spirilum sancium signa fa-
grue dicentur tres locuti? Est enim eorum natura et ciebat, confitenlur magi dicentes, Digitus Dei esthk
volunlas una. Soient iterum praejudicare Spiritui (Exod. vm, 19).'Nam in Actibus Apos'iolorumlegi-
sancto, quod ideo degenerinlelligatur, quia inordine mus, Deservientibusautem eis el jejunanlibus Domino,
terlius ponilur; cum tania simplicitas sit in Scriptu- dixil Spiritussanclus, SegregatemihiBarnabamel Sau-
ris divinis, ul aliquando invenias tertium primum lum ad optts, ad quod1vocavieos (Act. xm, 2). Ecce
positura. Ut enim causa se tuleril, sic et ponuniur. servilur Domino, et hocSpirilus sanctus sibi vindicat.
Nulliusenim injuria est, quia una eorum diviuitas esl. Unde manifeste apparet hunc esse Dominum sicui et
Denique Iegimus in Isaia dicente Domino, Ego sum Deum Patrem. Et Saulum Christus de coelo vocavit,
pritnus, el ego in ceternum: et manus mea fundavit et misit praedicare (Id. ix, 4) : et liac simili modosibi
terram, et dexterameasolidavitcmlutn.Et in subjeclis, vindicat Spiritus sanclus, uieendo, ad opus ad qttod
Ego loculussum, ego vocavi,ego adduxi ettm,el prospe- vocavieos : nam nemo ignorat episcopos Salvatorem
rum iter ejus feci. Accedilead me, et audilehmc: Non Ecclesiis inslituisse. Ipse enim priusquam in coelos
in occultoab hutio loculussum: cum fierent. illic eram, ascenderel, imponens nianum Apostolis ordinavii eos
et nunc Dominusmisit me el Spiritus ejus (Isai. XLVIII, episcopos. Iloc Aposiolus Spiritui sancto deputal,
12, 15. 15,16). Quem vis essequi fundavit lerram? cum dicit : Allendite vobiset omni gregi, in qtto vos
Ipse enim dicit se missum esse. Ntimquid Patrem ? Spirilus sanclus posuit ephcopos regere EcclesiamDo-
Absit. Filius ergo esl qui se missum dicit a Deo et mhti Jesu (Id. xx, 28). Et inter caetera dieil Peirus
Spiriiusanefo.EccepariasuiiiinterFiliumet Spirifum ad Ananiam: Anania, cur repievil salanascor liium, ul
sanctum. Sicut enim a Patre el Filio missus legitur mentireris Spiritui sattclo? El infra, Non es enim, in-
Spiritus sanctus; ila ela Deo etSpiritu sancto missus . quit, hominibus,sed Deomenlilus(Id. v, 5, &).Aper-
est Chrislus. Hoc enim soliusPatris peculiareest, ne lum eslSpiritum sanctumdicfum Deiim, cui mentiius
missus dicalur. Accipe dicta Aposloli, qui alio ordine Ananias, Deo menlilus dieiiur- Quod si Spiriium
complectitur Trinitatem : dicit enim inier eaelera in sanclum minime voluisseiDeum inlelligere, dixissel,
Epistola ad Thessalmiicenses secunda, Dominusdiri- Non es meniitus hominibus, sed Spiritui sanclo; ut
gat corda veslrain charilale Dei el in patienlia Christi neque Deum bune, neque hominem significaret. Et
(II Thess. III, 5). Quem putas dicit Dominum, nisi quid mirum ? Apostolus enim alitjuando lempium Dei
Spirilum sanclum? El quid mirrim? cum quem in hominem appeilal (II Cor. vi, 16), aliquando vero .
throno majesiaiis sedentem lsaias viderit, hic ipsum templum Spiritus sancli (I Cor. vi, 19), proplerea
dical Spirilum sanctum Dominumsabaoth, sicut supra quia uiium sunt natura. Si enim Deus minimeinlelli-
ostendimus. Et Joannes aposlolus Deum intelligi in gerelur Spirilus sanctus, qua audacia diceret infra,
Spirilu sancto significal, inter ceelera dicens, In hoc TemplumDei sanctumesl, quod eslis vos (Id.m, 17)?
cogtwvimusquia Dettsin nobh tnanel, de Spiritu sancto Quoniam unus Deus in omnibus Scripluiis preedica-
quem dedit nobis (l Joan, iv, 15). Si ergo per Spiritum tur; myslerium autem ejus in Trinitate adoratur. Id-
suum ipse in nobis manet, non ambigitur de Deo esse circosic aitScriptura, ulsubuniusDei professione,
Spirilum sanctuni. Et nec dubium esl, quia quod de ea queede ipso sunl, id est, Filius el Spiritus.sanctus
Deo esi, Deus esl. Hinc.esl unde Apostolusdicit, Ne- ejus, in eodem honore intelligantur, in quo ipse Beus
moscil qumsunlitt Deo, nisi Spiriltis Dei (I Cor. n, 11). e^t. Quia ideo sacramentum revelatum est Dei, ut
Quomodo poleslscire quae in Deo sunl, nisi silejus- gloria ejus in Trinitale siguificarelur. Quamobrem
dem diviniiaiis? Inferiorenim natura non potesl scire non plena auctoritate Deusvocaiur quod de Deo est,
quid sil in poiiore : quanto magis creatura quid in ne alterum ahsque eo qni unus est, facere credatur.
Conditore suo esset, scire non poterai? Et ad Corin- Sed intellecium dat, ut credamns ea ratione in Tri-
ihios in Epistola prima, praeteriio ordine qui in tra- niiate creaturoe salutem consistere, quia una est eo-
ditione fidei est, a Spiritu sancto incipilgratiarum el rum divinitas. Neque enim possent simul jungi et in
mysteriorum memorare operatioiies:elsubjuiiguDo- ordine poni Crealor et crealurae, Dominus et servi.i
minum Jesum; et lerlium ponilDeum, quem el in Spi- seternilaset qnassub iriiiio sunl: quippe cum sine uiio
ritu sanctoet in Dominodicit operari(Id. xn,4-0): sicut eorum salusnulli sit. Adinjuriam enim vocaluromne
ail el Dominus, Pater manens in me, ipse operalur quod Deus est, sive Filius, sive Spiritus sanetus, si
(Joan. xiv, 10). Per id enim quod de Deo patre est extra unius Dei honorem deputeiur et gloriam. Scri-
el Spiritus sanclus el Christus, operatio eorum opus pturae igitur osiendunl Chrislum Deum, osiendunt
esi Dei. DeniqueSpiritum sanctum idem dicil et Do- Spirilum sanetum Deum, ui videnies sciant quid sit,
ininuin, et Dominumidem dicil et Deum, propler uni- quid osiendiltir *. Tale est si quis gemmamoslendaf,
talemnalurae. Cum ergo hoe loco idem Deum qiii est non clamans qnia gemma est, numqnid quia ille non
et Dominus, dicat operari omniain omnibus, inferius clamal, non erilgemma quaevidetur? Itaet Seriplu-
sic concludit dicens, Omniaaulem hmc operatur unus TOB osteiidiml perea quaesupratractatasunt quid cre-
alque idem Spiritus, dividens unicuique proul vutt dere deheamus, intra unius Dei fidem sensum no-
(lCor. xn, 11). Quid tam apertum', tres unius esse sirum eoncindenies, mysterio Trinilatis.
operationis? quia operanleuno, operari dicuntur tres; (a) Si rationi fides accommodetur,etc, Manifestum
quare, nisi quia unius sunt divinitatis? Nam non est 1 Er. ven. Lov., ut videntesschmt quid sic ostendi-
ambiguura doniim gratiarum proprieSpiriium sanclum tur. M.
operari. Sed ut Deum el Dominumet Spiritum san- (a) Quaeslioeademex Mss.secundigeneris, inler post
ctum unum esse propter naturse indifferentiam doce- vulgatas ex KovoTest. quadragesiraatertia.
2297 QU^ETIONESEX UTROQUE MIXTIM.APPENDIX. 2288
Igitur est ideirco verum dici Filium Dei Christum, ut voce et sensu recedunt, ipsi sibi proprie inimici sunt.
proprius, id est de substantia ejus natus "mtelligatur. Confingunt enim sibi, et persuasionequadam opinio-
Unde et Apostolus, Quhproprio, inquit, Filio suo non nis perversaealiud debere' credi asserunl, quam ratio
pepercit. Nara Patrem elFilium uniusessesuhstanfiae, fidei conlinef, quasi plus deut Deo qnam ipse de se vo-
ipsa nominumraiio docet. Ut enim myslerium, quod luit credi. Si enim adjeclum non fuisset, vero, posset
ratio linmana propter suam infirmitatem non capit, dubilari. Dicerctur enim similis esse Patri, proptcr
possit sciri, nomina sacris rebns aptala sunl congrue, hoc quod ait, Qtti me videt, videl et Palrem : ut sicut
ut per haecverilas Patris el Filii possitaliqualenus in- lacet gypsum, quanlum ad colorem pertinet, simile
telligi. Nihilenim sic Chrislum Dominumde Deo esse est: quantum ad naliiram, longe dissimile : sic et id
Deum facit adverii, quara nomen hoc.quod dicitur Fi- quod dicium esl, Qui me videl, videlel Puirem, possit
lius Dei.Et qtiia malignitas eliam ipsisnominibus per- videri. Sed quia veri Filii Dei verba sunt, non debet
fidiam suam inferi, ul aliter quam ratio ipsa se ha- aliud ad intellectum admitti, quam ul ideo hoc videa-
beinominisipsius, caubaminlerpretetur, addidit, venis tur dixi=se, quia unum sunt natura Pater et Filius,
Filius : utobstrueretos pravum, el menle perversum. hoc est in nullo discrcpare alterum ab aliero. Nam si
TJeniquenemoin haeresimruit, nisi a nominum ratio- Salvator de viro et muliere, propterea quod una am-
ue discedens : simplices vero permanentes in ralione borum substantia est, ait, Jam enimnon sunl duo, sed
nominum, catholiceefidei adheeserunt.Ipsa enim sim- una caw: quanlo magis Pater et Filius, non suntduo
plieitas non alifcr hoc advertit impefturbata, quam dicendi juxla sitbslantiani; ne autscissa vel divisa,
traditum est. Accedente autem tergiversatione, dum autcerte dispar acdissimiliseorum subsiantia digno-
re bene et simplieiler posita commovent quaestiones, scatur? Denique Paulus apostolus unilatem substantiae
non confenticredere quodsnnant verba, nidigiium pu- eorumfirmans dioit, Quitwn rapinamarbilratusest esse
tantes si non sibi addant aut demant, de traditione se parem Deo. Parilitas ergo heec unde erit, nisi de
pra_eipitaniur. Sollicitosenini se faciunt, ne Deus ali- unilate subsianliae'?Hinc ambo unius sunt imagiiiis.
ter debeat credi, quam tradidit. Ratio autem nomi- Sic ergo ut Apostolusait, Non rapinam arbitratus est
nnm Patris et Filii inducit ad veritatem unitatis eo- essese parem Deo, verum se Dei Filium demonstravit.
rum.Necenim potestdiscrepar,eaballwo,quorum iriia- Deo enim par esse non polerat, nisi essel de ipso. Pa-
go una sacris Scripturis refertur, quod eliam ipse Filins res enim ii sunt qui aut ambo veri sunt, aul ambo
Hrmal, cum dicit, Quime-videt,videtel Palrem.Si eigo ' falsi. Nec enim parilitatem recipit, coeptum et eeler-
unumex iis qui videt,ambos videt, sinedubioPater et num, autunitatem. Unumenim se esse dicendoChri-
Filius unam habent imagiiiem; qucenon esset una nisi stus cum Patre, parem sc Deo feeit. Non solum enim,
consubstantiviessentPateretFilius : quodquidem non inquit, solvebaisubbalum,sedel Patrem propriumDeutn
est amhiguumcirca notiiiam humanam. De vero enim sibi dicebal, mquatem se faciens Deo, hoc est Patri.
Filio quid aliud poterit judicari, quam ut unilas eoriim Nonne manifeslum est eeqtialiialemhanc de proprie-
ipsa uominumproprietate nascenlis"et generantis fir- tate nativitaiis descendere ?Proprium enim se, id est
melur ? Quis enim aliud generet quam ipse est ? Si verum dicens Dei Filium, oaqualemse faciebat Deo :
enim Filius lantum dicerelur, el non adjiceretur ad hoe est unde dicil, Qui me videt, videt el Patrem : per
intellectum quia verus est, teslanle illud aposlolo id quod consubslaiiiivi sunt, qui unum videt, amlios
Joanne, qui ait, Sumus in vero filio Jesu Chrhio, qui videt. Sicutenimhabet Pater vilainin semetipso,ita et
est verus Detts,etvila mterna; et apostolo Paulo simili- dedit Fiiio haberevitam : hocest, eequalem,elc, (a).
ler praedicante: Qui proprio, inquit, filio suo non pe- uti in Mss.primigeneris,sci-
de nudo nomine Filii dubitari. Nam (a) Coiiseqmuilur
perpauca
percil: posset licet ad verha, natus credalur. Reliquadeincepsin
cum addai verum bunc esse Filium Dei; qui ab liac Mss.susque ecimdigenerisdesunt.

QlIdESTICMNES

EX UTO®^TO IflSTIBI "'.

DEEVANGELIO JOANNIS . appellalur diabolus et salanas,ab actu ejus composifa

XCYin (b). — Audistis quae eontestetur sacro-
sanctum Evangelium,, dicente Dominoad Judeeos,
Fos de patre diabolo nati eslis, et desideria palris veslri
vulth facere.Ille homkida erat ab inilio, et in veritate
non stelit, quiaveritasnon estin illo. Gum loquilurmen-
dacium,ex suis propriis loquitur, quia inendax est, skut
el pater ejus (Joan. vm, 44 ). Nemo. fidelium dubitet
diabolum apostasioe suae auclorem non habere. Ipse
enim iotius erroris est- princeps: qui videns a Deo
factum^e non mediocris potenliae, ausus est praesu-
mere divinitatem; ut quia ceeleros vidit inferiores,
seipsumpreeferretul deum. Denique nomina quibus
1 ita Mss.et edilio Ratisponensis.Aliae
vero editionessic
lxabent:Quomodo iti EvangelioJoannisdiabolusdicaturha-
berepalrem.
(a) Titulusineptus,ut ex qq.a, cn,cxiv,cxv,elc, patet,
nec a nobis repertus iu MSS.qm partitionemhic nullam
habent.sed ex editishactenus receptum esl, ut citelur
haectertia parsQruestiouumsub illo titulo : quapropter
-mhilhicmutandumcuravimus, in opere praesertimnon
magQi-momenti.
(6) In Mss.seeundigeneris non exsfathaecjam seeunda
tractatioejusdemmetarguaienli,de quo supra est qua.stio
Bonagesima.
sunt, non ex natnra. Omne enim' malrimopere pro-
Latur, ul non substanfiain crimine sit, sed volunlas
concepia ex causis. Dum enim se vidit potiorem caele-
ris, inflatus esl ad exereendam dominationem. Quo-
modo ergo patrem habere dicitur, qui auctor sceleris
ejus babealur? Aul unde probalur ab initio homicida
fuisse? Sed Seriptura illum qui ejus fuerit iinilalor,
nomine ejus appellat; nt quia ab opere nomen acce-
pit, omnis qui malum opus fecerit, non immerito dia-
bolusnominetur. Salvalor ergo hocioco Caindiabolum
appeilavit, quia operum ejiis ;emulus, dum inviditfra--
tri, homicidium perpeiravit, exemplum relinquens
crudelitatis parricidii. Sicut et diabolus dum invidit
homini facto ad imaginem Dei, malignilatem operis
sui cumulavit, lypum praebens erroris. Hinc ilaque
exslitit eliam mendax Cain, dicente sibiDeo, Vbiesl
Abel fraler tuus? Qui patris sui imbuius malifia, in
mendaciumproruinpens, Nescio,inquit ( Gen. iv, 9 );
utcui vitain extorserat. ubi esset nescire se simularet;
sic furore csecatus, ulDeo sic respondcret quasi iio-
mini, quem putaret se posse celare. Igitur hujiismo-
di imitatores facti Judaei,eliam ipsum Dominumocci-
derunt, Cain potius fralricidam patrem volentes ha-
S299 QUJSSTIONES EX UTROQUE MIX.TIM. 250»
bere quam Deum, ut toliussanguinis effnsirei fierent. stan. iee augmentaretui' divitiisJocupletatus in eoeliset ~
Auctoiem enim vita-perimenies, loiius sceleris piiiidr- jnterr»(Je& i, H;XLH,12.15).Tobiasvernc;rciintem
pesexsiileruni, itiuitliuicma|oeiiani(iliossiios ohiiga- iuminum passus sie pj-oveciiorexslilit, tii ari pra-sens
rent dicenies, Sanguisejm svper nos el sttper filios no- gloiiostis (ierel recepli1-oeulK, el in fulurum ser\are-
stros (Mutth.xxvu,2S). Uti-nim Pilatosiiaderenf, inhil Surei claritas perpelua (Tob. n, H ; xi, 15). Quia ad
mali esse quod pi-lebani, in iilios suos relorqueri di- hoc probantur jusli, ut proficiant. Ideoque in ienta-
xeruni, si esset injtisium : ijuia ut furori suo salisface- tione robuslo animo «esse
1 dehemus, scienies non ad
rent, nec liliis quidem suis parcere voliieriint. Nam dimiiiiilionemnostr.nmhoc proficere, sed augmeulum,
quia diabolus non nalitr.i inaltis ebi, hmc facilius dici- si morioaequoasiimololercmus per Chrisium.
lur, quia poena non promillerelur ei qm non feccrat (a) Omnis qua-slio ul dilucidari possil, ad originem
quod nescieral. Iniquum esl eiiim pnnire eum qtii non revoranda est. Apostolus autem cum de Jodoaorum
facit aliud, quam quodsueeest naiiirae. Eimagis islud perfidiaquereretur, eiquoniam Detimin soUtudinelen-
malum esl, si hoe exigas ab aliquo,~qii'>dscias illum faverunt; unde dicit,' JSequelentemusChrhlum, sicut
non posse. Quamobrem ju--te pleciendus est, quem qttidmn teniaverunt(I Cor. x, 9) : dum ergo haecme-
cmii conslot scire ac lacere posse boinmi, agil maliim. moraret, elquid propterista mala passi sunt, ad ler-
Hoc eiiam ex \erhis Salvatoris poterit adveiii : ait rorem incu.iendum exponerel, ut ipso nos exemplo
enim, siculsnpra memoraium esf, Paierve ler Iwmi- malilio?.vel tenlationis quae in Domino fit revocaret
cida fuit ab hrilio, el in verilaienonsletil. Igilnr si per (diviua namqne lematio est, si sub Jege Dei ageus, ex
nalurammendaxesf, quomodo dicilur in veritate non alia parte aul ab idolis auxilium petat, diffidensde
slelisse? llicenim in veritaie uon stal, qui iji verita- Doo), ideo hoc Aposiolus ouendum monel. Ulaulem
tenon permanel. CojisLat ergo diabolum in veritaie humana lenlatio nos teneat, exhonalur: qnia humana
fuisse, sednon perseverasse. Denique lt-gjmusin pro- tenlatioest, in Deicau<adesperare dehomine, et prom-
phela sic diceiilein Dtmiinum, Si steiissent, inqiiii,'.» pliim esse in (ideDei.Teiilatioenimliaeediffidenliain-
substantia mea (Jerem. xxm, 22 ), id est in lege mea. telJigiLur,uidepromissisDeiiiondifftdanl.Deliumanis,
Et Apostolus adGalatas, State, inqnit, ettiolite iierum quia in omni erroreseduclimis Iuimana lentalioest 1,
serviluihjugo cohiberi(Gttlat.v, 1). Qnid tsun apertum 1 quaeinfestamuiidaiiisrationibusDeilegiobsistit,despe-
Hic enim mandat ut de caetero perinaneant in nianda- rsns de promissis ejus. Habesergo manifeslaium quae
lis ejus. Quod si diabolus servasset, sleterat in sub- sitin Deumlentalio,ef.qua;estliuinanii.tenlatio, quam -
sianlia elin lege Dei. Fundamentum estenim lex ser- fastidire non debemus, si fidei Dei partieipes suinus.
vantibus eam. Quomodo ergo quibusdam videtur, DEEVANGELlO HATTILEI s.
diabolum aut malum a Deo factum, aul propriam ha- C (b). — Audislis, fratres charissimi, quae con-
Lere originem, id est ex nullo ortum, quod ufrumque testetur Evangelium dicente Domino : Confiteor
Deo videlur contrarium ? Qui enjm adhoc illum dicit tibi, Dotninecmii et terrm, qui abscondislihmc a sa-
factum ut esset "maltis, imperfectae putat Deum esse pienlibus et prudenlibus, el revelasli ea parvutis.lla,
bonilaijs; quia perfecte bonus non facit maltim. Qui Puler, quoniam sic fuil placilum anie te (Matlli. xi, 25,
vefu originis ejus Deum auclorem esse non credil, 26). Igifursi diclorum|sensmninspiciamus,videbimus
ejus dominiumDeo abnegat. Per hoc enim, ctimomuia ea quee ad exhoriaiioiiemcredentium a Dominodicta
Dei sint, aliquid esse arbilratur quodminjmead Deum sunt, eoj'um qui propterea quod nuindanam sapien-
perlineat: quos oportel poenasperpeli; cum viderinl liam sperpunl, parviili videnlur sapienlibus mundi,
cuncta a Deo judicari per Christum. nullo testimoniri coimnendati sapientes volunt
• XCIX, — Quid sil illtid Apostoli , Tentaliovos non. qui 1
dici. Idcjr-co indignuiri visum est Deo his osferidere
apprehendal, nisi humana (I Cor. x, 15) ? veritatem : humihbusiautem qui nihil de se proesu-
Non sine providentia, utarbilror, magister Gentium menles divinee se voluntati inclinant, aequitate co-
Aposiolus nester, lentatio ulnosapprehendatexoptat, gente saliitaria revelanda sunt. Hic enim prudensDeo
sed ul humana duntaxat; quia divina tentatio perni- csl el salutis suae-memor,qi-i seientioesuae anieponit
ciem parit. Hac enim Judaei apprehensi a serpemibup Dei legem, quam ulique videl uon verborum strepitu
perierunt. Agentes enim sub Dei lege, dc providenlia fulciri, sed rerum virtutibus. Et sine dubioIiic slultus
ejus dubitabant : ac per hoc ne divina nos, sed hu- et vanus est, qui huic rei se eommendat, quaenulla
mana tentatio apprehendat, borlalur. Hie enim ten- munjiur praerogati\a Isignorum. Unde non lilteratis
lari a Deo dicitur, qui sub nomine ejus agens, ab saeeuli regnum Deus promisii, sed fidelibus; neque
idolis speral salutem; quia non babet Deum proba- scrulatoribus siderum asternilalem pollicetur, sed
tum. Omne enim quod prbbatum non est, tentalur; recteagentibus; nec clialeclicis,qui fraude et minutis
el quod lenlalur, in dubium venit. Ac per hoc divina quibusdam raliunculis verum uxcluderp nituniur, glo-
lentaiio mortalis est, humana vero lenlatio salularis riam dat; sed bona. voluntaiis hominibus, qui accu-
est: quia sicut de Deo dubitare perjiiciovum est, ita rati magis vita sunt quam semione. Istos enim re-
de hoinine desperare propter Deilegem saluberrimum probat Deus, qui oratione clari sermonis magis uti
est. Quaniobrem providenler Apostolus, Tentatio,in- volunt quam bonis aeiibus. Nam et gloriam Dei in se
quit, DOS non apprehendctlnisi humana : ul proplerDei vult converlere, qui rem Dei verbis exornare se putat.
legem ab hominibus lentati, fortes iiiveiiiamur1, du- P>escnim ipsae per se placere debeni, ui non sermos
bitantibus de nobis liominibus carnalibns, Deoautem sed sensus Jaudetur. Si enim sensus auctor est lit-
probati simus : quia qui probati Deo non sunt, ientan- lerae, eiverbaproplerres significandasiuventasunt;
turulemendentur.Diiplexergotenlalio est: aliquando cur non magis 3
res ipseepuro sensu promendae sunt,
enim quasi fideles, aliquando quasi dilfidenles tenta- ut felicius mentem incitent ad salutem? Ideoque pi-
mur; utfidelium tentatio numaiia sil. Propler fidem scatores elegii Dominus noster Aposfolos, homines
enim ab hominibus (ribulamur : (eiitani enim nos si simpliees.eLsine liiteris, qui sine aliqua versutia fidem
posSnl abdueere a fide. Propfer diffidenliam autem servando el bene vivendo, Dei in se ostenderent veri-
tentaniur, utangustiati poenitenlesredeant in viam; si- tatem. Unde et apostoJusPauJus, Et ego veniens, in-
cut faclumesl etiam Judaeis.Cum eniin diffidcrenl de quil, ad vos, fratres, non veni m sublimitate sermonh
jjrovidentia Dei, leniati sunl a serpenlibus, ut dolore aut sapkntim (I Cor. u, 1). Et inler cauera, Quia non,
correptiemendaienlur. Deus enim sic leniat, utcorri- 1 Ms.Germ.,tradittoest.
gat hujusmodi hoinines. Esl el alia feiitiitio, qua tenta- 2 Ila Mss.et editio lialisponensis.Aliffivero
tus est Abraham, et Job, necnon ei Tobias famuli Dei: i n editiones:
Qtiomodo
ut Abrabamper tribulationem oblaii unici et dilectissi- pater, Domine Evangelio'\~iatthmidktum sit: confiteorlibi,
coeli,etc.
mifilii(C"e.i,xxn), uherioreinfrnctum justitiaehaheret 31s. Colnert.,facilius.
ad a.ierfiam'gloriam : Job autem amissione totius sub- (u) Quaestioeadem ex Mss.secundigeneris, inter post
* Ms.colbert.,fortesi imieniamur. vulgalasex KovoTesl. quinquagesimasectmda.
(b) Haecqua.sliodeest in Mss.secundigencns,
2301 APPENDIX 2302
ait, in sermoneest regnuin Dei, sed in virlule (I Cor. iv, cerdotibus suis vindicare : quia si ii qui inferio-
20) -•ul quia verba conlradicliotii obnoxia sunt, Dei res Runi crebcunl propter magnificentiam civitatis,
legi vinus testis exislfret, cui omnis cedii scrmonuiu quaulo magis mii poliores, subhmandi sunl? Quid-
sublimilas. liaque beecidcirco proemissasimi, fr.itres quid enim ollicialibus prn-stainr, augim-niuui liipie-
cbarissimi, ut consuJeretur simplicioribus, ne fmie stati : sicut lionor '•ervi ad laudem' proficit dO'iuni.
indignos se putarenl gratia Dei, quia minime stintlil- Quanquam apud jusium jtulicem Deum iinicuique hic
leris forensibus eruditi, cum magis ad laudem profi- honor maneai, qui decreius-est siugulis Eccl si.tnim
ciat simpiicilas eorum : quoniam quod prjidenlcs officiis, ul qui diaeonus est, diaconi honorem per
mundi non vident superbia lillerarum, hi credunt, omnes Ecclesias habeat. Non enim qualiscumqne bo-
non verbis sed consilio prudentes. Scitmt enim in nor esf, aiitistiti Dei servire in Ecclesia dtimaxat ut
bonis operibus requiescere Deum, et fidem quaerere, sacerdos loiius honoris ecclesiastici dignus hahea-
nou culium sermonem. Legunt enim dicentem Domi- lur. Major enini ordo intra se et apud se habet et mi-
num, In quo requiescam,nisi in humili et mansueloet norem : presbyler enim el diaconi agit officiumet
tremenieverbamea(Isai.Lxvi, 2) ?Quamobremut digni exorcistae et lectoris. Presbylerum autem intelligi
efficiamurad promissa preemia,ea quee a Dominoju- episcojjum, probat Paulns apostolus, quando Timo-
bentur, faeere debemus, securi quia hos diligit Do- tlieum quem ordinavit presbylerum, insiruit qualem'
minus,~qui verba ejus custodiunt. Sic enim diclt di- debeai creare episcopum (I tim. iii, 1-7). Quid est
scipulis suis, Si dtligilis me, prmcepla mea servaie enim episcopus, nisi primus presbyter, hoc est siim-
(Joan. xrv, la) : nl in bis Domino servienfes regni mus sacerdos? Deniquenon aliier quam compresby-
ejus haeredesesse possimus pef Jesum Chrislum Do- teros hic vocal et consacerdotes suos. Numquid et
minum noslrum. ministros condiaconos suos dieit episcopus? Non,
BE JACTANTIA B.OMANORUM LEVITARUM 1. utique, quia multo inferiores sunt. El turpe esl judi-
CI (a). —Dum jussis cltaritalis parere volumus, cem dicere primicerium. Nam in Alexandria et per-
in viluperationem forte cademus, qui de re quee totam iEgypuun, si desii episcopus, consecrat pre-
nufli aliquando in dubimn venit, scribimus; quia sbyler'. Quanla autem sil dignitas ordinis sacerdo-
curriamiciliam offendere nolumus, siudinm quod ad talis, causa oslcndit Caiphae,"qui eura essel homoi
aliquam rem occullam revelandam proficere debuil, pessimus, prophelavit. Quare? Quia princeps, inquit,,
iniricamus.: quamvis propfer nimiam slultitiam cu- erat sacerdotum(Joan. xi, 49). El iterum mnltum di-
jusrlam hoc asseverantis, quodinsubjectispandemus, stare inter diaconum et sacerdotem, liber approbat5
istud nobis injunxeril charitas memorata, ne cum quem dicimus Aclus Apostolorum. Cum enim ex Sa-
nemo diu ad hoc responderet, in pejus proficerel, et maria credidissenl Philippo praedicanli diacono ab-
diu in vano exercilalus emendari non possit. Hoc Aposlolis o.rdinato, Miserunt, inquit, ad .Petrum et
enim cliaritatis studium est, quaenorfqueerit quaesua Joannem ut venirent, et iis qui credereni, darent
suiit. Quidam igitur qui nomen habet Falcidii2, duce Spiritum sanelum permanus impositiotiem (Act. vui,
stultitia, et civitafis Romanx-jactanlia, levitas sacer- 14, 15). Sed inscii credo Scriplurarum aut immemo-
dolib.us,et diaconospresbyteris co.aequarecontendil: res Legis heec defendunt. Recordari ergo debel qul
non dicam praeferre, quia stultius est, et forle incre- ista putat asserenda, quid levilis accideiit cum laliter
dibile videaftir3, et nos lion emendatores, sed ca- saperent. Cum enim nihil inter sacerdotes el levitas
lumniatoreshabeamur. Qua igitur Iege quave consne- interesse praesumerenl, Deo judice hiatu lerraeabsor-
tudine, quonam exemplo hoe ^ggredi audeat, nullum pti sunl Chore et consentientes ei, el ducentos quin-
scire arbitror, ui istos quibus consessus in Ecclesia quaginta viros lorrens ignis simul constimpsil (Ntmu
datus est minime, iis.coaequet qui propter quod an- xvi, 51-55) : el Ozias rex cum opus sacerdotale pree—
iistiles Dci sunl, in domo Dei elinhonoi'eChtisli cum sunieret, lepra perfusus esl (II Parai. xxvi, 19-21) :
dignitale considuiit : quae audacia esi preshyleris mi- ut hoc utique exemplo eaeteri terrili non audeant quod
nistros ipsorum pares facere? Quae temeritalis JIK»*. sibi concessum non cst praesumere. Nunc enim vide-
sumptio, sacerdoliljus bajulos tabernaculi et omnium mus diaconos lemere quod sacerdotum esl agere per-
vasorum ejus et ligiorum coucisores et porliloies convivia etin oratione id velle, ul respondealur illis,
aquae conferre? Hoc cnim officium ftiit levilaruin. cuin islud solis liceatsacerdotibiis. Diaconi enim or-
dominis servi eequen- do est, accipere a sacerdole, et sic dare plebi. "Vides
Tale cst, si_pr:jefectis,ofliciales,
lur, Hoc euim scripmm est dicente Domiuo ad quid pariat vana praesumptio? Immemores enim ela-
Moysen.Accipe iribumLevi-de medio filiorvm Israel, tione mentis, eu quod videant Romanee Ecclesiee se
el-slatueiilos anle Aaron sacerdolem,el deservienl ei esse ministros, non consideranl quid illis a Deo de-
(Num. VIII, J5). Quid hoc exemplo aperlius, quod cretum sit, et quid deheant custodire : sed tqllunt
eiiam nunc in Erclesia cuslodilur? Quanquain Ro- liaecde memoria assiduaesiationes domeslicaeet offi-
manaeEcclesiaediaconi modico inverecundiores vi- eialitas, queeper suggestiones malas seu bonas nunc
deaniur, sedendi Lamendignilalem in itcelesia non plurimum potest. Aut timetur enim ne male sugge-
preesumunl. Ui aulem non Qnniia mmisieria obse- ranf, aul emuntur ul pracstenl. Hi sunt qui faciunt
qiiiorum per ordinem agant, mulliludo facit clerico- eosordinis sui non considerare ralionem. Dum enim
rum. Nani ulit|ue et allareporlarenl et vasa ejus, et per adulafionem obsequunlur illis illicite, praecipites
aquani in manus funderenl sacerdoti, sicul videmus illos facimit, ut jjlus sibi pulent licere : quippe cum
non sic deferri sacerdotibus; ac per hoc ante-
per nmnes Ecclesias, et sicut conslilulum est a Do- videant
mino uer Moysen. Aut numquid meliores Eiisa-o ferri se putant. Sed testimonio, inquit, diaconi fit
sunt, qui aquam ftmdebaiin manus Eliae (IV Reg m, presbyler : quasi islud ad preerogativam pertineat
ll)?Sic auiem diaconos adversus prcsbyleros de- trum magniiudinis. Legimus enim ad plebem dixisse Pe-
fendit, quasi ex "preshyteiisdiaconi, et non ex dia- aposiolum : Eligite, inquit, ex vobis quos con-
eonis presbyteri ordinenlur. Sed quin Romame Ec- stiiuamiis deservire mysleriis Ecclesiae ( Acl. vi, 5).
clesiaemiuistri sunt, idcirco honoraljiliores puiamur Nolo dicere, mensh. Ecce laicorum testimonio creati
quam apud ceeteras Ecclesias, jjropter magujficen- sunt diacoui. Et Apostolus eum qui ordinandus dici-
iiam urbis Roma', quae capul esse videtur omnmm tur episcopus, eliam testimonium vult babere Genti-
civilatuin. Si ifaque bic esi, hoc debeni et sa- lium : sic enim ail, Oportet enim hunc el testimonium
haberebonumab hh qui forh simt (1 Tim. m, 7). Om-
'SicMss. et editio Ra.isponensis.Aliaevcro ediLioues: nium ergo est testimonium dare, cl non tamen omnes,
Quomodo conlra levitas nomanosdhceptwidumsil, qtti lioc lionore dignisunt. Judicare enim omnes possunt,
contenduntkviias sacerdolibus, et diaconospresbyteiis el iion lamen omnes possunt esse quod judicani. Po-
comquare.
- Ms.Colbert.,Falsi-de-re-qitmrvnt lest enjni piclor judiearf bonus, et preeferri alleri ab
duce, elc.
3 JuxtaEr. Lugd.etVen,, videlur. M.
haecdeestm MSS.
ffl) Qua_stio secundigeneris. 1Ms.Colbert.,consignat:
SSftS QUiESTIONESEX UTROQUEMIXTIM. , 2304
illo qui pingere nesciat; el choraula melior alio cbo- vindictam dala sit, quibusdam tarrien ignovit, ne
raula approbari ab eo, qui allerius est artis : ita el omnino crudelis dicerelur : sed, in plures vindicavit,
teslis poiest esse creandi presbyleri qui inferior ordine quia sensus ejus ad ulcisceiidnmpromptus est. Sine
esi. El ilernm, quo inflentur et pulent sibi muJtum dubio ergo major gratia novae Legis est quam fuit
deberi, A nobis enim, inquiuni, perducuntur ho- qui veteris. Si ergo maj'or gralia est, quomodo negatur
ordinandi sunt: ul dum laleri illorum sepli stint, hoc preesiare posse, quod]preeslitil illa, quoe mino-
nore digni videanlur. Fac verum esse. Quasi officialis rem gratiam habuil ? Erat enim propensior in severi-
enim ab episcopo miililur, ut obsequiumpraebeal or- latem. Itaque si isla poenitenlibusignovisseproijatur5
dinando. Nam et imperator, ut imperator appareat, qui fieri potest ut isla quaeclemens esl, non recipiaf.
ordinalur obsequio militari : non famen melior nec pceiiitentes? Nam el Judaei filii Dei appellati sunt,
par esl exercilus imperatori. Nam et Aman cum esset qui per Moysenin nube et in mari baplizati, apostoli
darus in honore miiitari, a rege missus esl ut Mar- Pauli auctoritale legunlur (I Cor. x, 2). Legem enini
dochteo in ohsequium iret (Eslher vi, 10) : ut quan- accepturi procul dubio purificali noscuntur, ut de
lum dignus esset Mardocbaeus,ex hujusmodi obse- caalero acceptaeLegis redderent ralionem, ut si quid
quiis noscerelur. Ita et diaconi creandis presbyteris . peccarent, per pceniientiam se reformarent; dicenie
in obsequium milluntur; uldignos eos fieri sacerdo- Dorainoper Isaiam prophelam, Pxnitentiain agite qui
tes, omnes intelligant. Exceplis enim sacerdotihus, erralis, et converdmini(Isai. XLV,22), Sed fbrte e cou-
quibus obsequiumdebent, omnibus preeponunlurdia- trario dicitur, Prenitentia quidem preedicataest,non
tamen remissio.Siergo poenitentiaaDeopraedicataest,
coni."
CONTRA NOVATIANUM '. fructus eril agentibus poenitentiam.Nec enim super-
vacue hoc Dominuscommoneret. Porro autem sciens
CII («). —Dicunt discipuli sui adJesum, Dotnine, Dominus conversis dari debere peccatorum remis-
visut dicamus, descendatignis de cmlo, et consumat sionem, hoc praeceptl : quippe cum dixerit, Nolo
eos, sicut fecit Elias? Et respondit illis enim Domnus moiiempeccaloris,tantumul converiaiur.elvival^Esech.
dicens, Nescilis cujus spirilus estis. Filius ho- xvin, 52). Ilaque ei esl fruelus poenitcntiae,sicut
mhris non venit animas perdere, sed salvare (Lnc. ix, claruit, conversis ad Deum. Exclusa esl ergo Nova-
54-56). Cum dignum utique esset vindicare in Sama- liani impie composila asserlio, qua verborum Domi-
riianos non snscipientes enm ; Dominustamen qui ad ni sensum invertit dicens,,Ail Dominus,Quime nega-
misericordiam dandam advenit, senlenliam amovit, verit, el ego negaboipsum (Matth. x, 55): ul si aliquts
ut de caetero corrigenles emendarentur. Et propheta chrislianus quacumqueex|causa negaveril, jam redire
Eliseeus indignalus pueris qui ei contumeliam lacie- non possit, aul certe reyertens, minime reeipiatur.
banl, Deo judice vindicavit in eos, ut eo loco ab ur- Et ubi erit demandata poenitentia? Cum Salvator
sis comederentur, ubi silva esse negatur (IV Reg. posl dalam lianc senlentiam neganlem apostoluni
II, 25, 24) : Dominus autem oblatae sibi meretrici Pelrum iion negaverit. Quare?Quia poenitenliasubse-
pepercit, ei videlicel quam in adulierio se deprehen- queute erratum suum amarissimeilevil (ld. xxvi, 75),
disse majores Judaeorumdixerunl (Joatv.vm, II); ut sciens utique conversis ignosei, el reformari eosper
quia pia praedicalioincceperat, non condemnandum, poenitentiam.Sed Novalianus fingit agendam poeni-
sed ignoscendumdocerei. Nam per Moysendala Lex, lentiam. Quia enim apeiie non audet negare poeni-
quia juslitiam habuit ad vindiclam, in primordiis suis tentiam dandam, asfrietus1 Lege, subiililer hancfru-
severitalem exercuit. Quia et in illum qui sabbatis slrare contendit. Quando enim dicil, quia qui nega-
exiit ligna colligere, funehriter vindicavit (Nutn. xv, verif, nullo modo veniam hahehit, sed negabilur ei
32-56); et in filium _Egyptieequi blasphemaveraLin ipse in «onspectu AngelorumDei, quomodo non cum
Deum, simililer ultionem dedit (Levil. xxiv, 10-14); dolo agendam poenitentiam profitelur? Hinc autenj
et in causa fusilis vituli percussit filiosIsrael (Exod. manifeste fraus ejus apparel, cum subjungit dicens,
xxxu, 27). Unaqueequeergo Lex inter ipsa primordia Quicumquepeccaveritin Spiriium sanclum,non remil-
sensum suum plenum oslendit, ut velus Lex, quia telur ei, neque liic, neque in fulurum (ld. xn, 52),
ad vindicandumpromptior erat, inter initia sua aspe- Quamvisalia causa sil qua peccatum est in Spiritum
rior vidcretur, ut melu incusso diligenfes etsollicitos sanctum, etalia negare DuminumJesum; Novalianus
faceret audilores suos. Nova vero propterea quod tamen ui huic peccato veniam deneget, unum sen-
pia ct ad misericordiam facilisesl, primordia sua mi- sum vull esse, el neganlis Dominum, et peccantis in
tissima cl clemenlissimademonstravit, ul ipsa oble- Spirilum sanctum, ul hac lersiversalione fructum
ctalione ac dilectione omnes a"dindulgenliamprovo- amputet pcenilenii~e.Si enim idem esl negare Domi-
carel. Postea aufem et illa quaeasperior visa esi pro- num quod peccasse in Spiritum sanclum, nulla venia
pter fragilitaiem humani generis, non solum rigorem speranda est ncganlibus, neque fruclus aliquispoeni-
suum mollivil, sed el humanam el piam se praeslitil, tenliae; quia hoc peccatum, neque hie, neque in fu-
et h;ec qtiae clemens visa est aliquando vindicavit. turo remifti domiiiicaoracuia promiserunt. Hinc eigo
Anaiiias enim cum Saphira uxore sua divinitus caesi apparet, Novatianumcum dolo dicere agendam poeni-
suiil (Act. v, 5, 10). Et Elimas magus incredtilus et tentiam, Utquid enim poenileret, si delictum aboleri
Dei legi repiignans, Domiriijudicio et virlule caecatus negalur?Po3iiiteiitiaeenimgemilus,flelusetlameniatio
est (Id. XIII,8-11). Et Ht-rodesrex propierea quod hoe acquirit, ut ct veniam mereatur et reformationem.
honoreni non dcdii Deo coeli, ab angelo Dei percus- 'DeniqueDavid poenilenset conlileiis peccatum suum,
sus scatens vermibus exspiravit (Id. xn, 25). Ne quia et veniam meruit (II Reg. xn, 45), el ad pristinum
roisericordia praedicatur, inultum oninino pularent staLumreddims est; quia elrev permansit, et postea
homines ct impune peccari, timorem posuit, osten- prophelavit. Quod liquido jjrobatur : in qtiinquage-
dens ad hoc dari veniam delictorum, ut quasi ex simo eriim psalmo poeniiiiil, et posfea perseciilionem
moiiuis vivificati postea abstinerent se a contrariis, a filiosuo passus prophetavil. Tertius enim psalmus
ut id elaborelur, ne quis hinc cum crimine exeat, juua hisloriam post quinquagesimumest. Sed lorte
qnia ad judicium venietur. Haecenim unicuiquo sen- regi ignosci oportuil, huniilibiis aulem ignosci non
lentia impuiatur, in qua defungitur. Quoniam igitur debet;icum magis poterilioribus difficiliusignoscen-
nova Lex plenitudinem .liabet miserieordiee,ne cnn- dum videaiur ? Dens cniin personam hominis nonac~
temptui duceretur ab amatoribus peccaiorum, in su- cipit (Rom.n, 11). Quanio enim quis sublimior,
pra dictos vindicavit. Vetus vero Lex quanquam ad tanto inagis , licet lcve p|eccalumejus , grave est cri-
1 sicMss.et editionatisponensis.Aliaevero editiones: men, Sicul enim humiliias in potente suhlimis et
Quomodo conlra Novatianosconlendendumsit, qui pxni- magnifica est: ifa et culjia ejus pro criiniiiiili.ibenda
tenliamsatularem,negattt. i m B.: Quanluinut convertaluret vivat,LeciionemEr.
(a) Haecquaestiodeest in Mss.secundigeneris. _Lugd.ven. Lov.seculisumus. M.
 2303 APPENDIX. 2306
est. Exceptis enim peccatis, quae conslat omnibus est quod dixit perprophetam, Nolo mortemmorknlis,
esse illicita, non omnia licenl poleniibus, quaesunt tantum ul revertaturel vivat.lla factumest nt morilu-
concessaliumilibus. Dignitalis * eiiim homini nego- ris peccalorum causa Ninhilis, ignosceretur poeni-
tiari deformeest, ct popinam ingredi nolabile est. lentia subsequente. Utquid enim cenlum annis sub
Senaloribus quoque fenns infamia est. Si ergo in his Noearcam invenimusfabricalam (Gen. v, 51; vn, 6),
levibus inventi notandi sunt, quanto magis rei con- nisi ut videntes et audienles quid immineret emenda-
stituendi sunt, si peccaverint? Per hoc ergo apparet rent se? Neminem enim Deus vult perire. flinc est
Davidgravissimepeccasse, et quidem duplici modo : undc in Salomone legimus , Quotriam, inquit, Allissi-
conversus tamen , et homicidii el adulterii veniam mus miseiiusesl pmnilentibus(Eccli. xn, 5). Et iie-
consecutus est, et quod est amplius , deflens refor- rum, Misererisomnium, quia otnnia potes, ct dissimu-
maius est. Cum enim a propheta Nalhan arguerelur, las peccala hominum propler poeirilentiain(Sap. xi,
peccaium celare non ausus est, sed confessus est di- 24). Hoc sensu et Domfnus dolens super perfidiam
cens , Peccavi Domino. Tunc respondil prophcta et Judaeorum, ait: Jerusalem, Jerusalem, quminlerfich
dixit, AbslulitDominuspeccalumluum, et non morie- Prophelas , et lapidas missosad le; quotiesvoltticon-
ris, quoniam pmniluhii. Erquia invenitur postea pro- gregare filios luos, quemadmodumgallina congregat
phetasse, dubium non est hunc reformatum. Nam et pullos suossub alis suis, el notuisti(Malth. xxm, 57)!
Achab correptusa propbeta propier mortemNabuthe Igitur semper Dominus per totam Legem peccatores
ibat plorans , et consciditveslimenta sua , el proe- ad se conveni hortatur , noleiis opus suum perditioni
cinxit se cilicio, el factum est verbum Domini in esse obnoxium; cum nec alia causa datae Legis essef,
manu servi ejus Eliaade Acbab , el dixil Dominus : quam ut ex errore homines convertantur ad verila-
Audisli., quottiam molus est Achaba facie mea? non lem : ita tamen , ut in Novo Testamento auctor Le-
inducam ei mala iti diebttsejus (III Reg. xxi, 27-29). gis clementior videatur, quia lempore quo sacramen-
Et Ninivitis peecata deflentibus,imminenle morle re- tum Filii sui Domini nostri manifestare dignalus est,
parala est vita (Jonm m, 10). Ecce quantus profe- largior et uberior in misericordia esse voluit, ui plus
ctus est poenitentioe.Sed forte dicalur e conlra , Con- gratieepreedicanteFilio esset, quam fuerat preedican-
cessa quidem est, sed non de crimine idololatrioe: libus servis. Nec immerito : sic enim fuit dignum ul
quamvis enim heecgravia sinl, majus est iamen cri- majora dona per Filium, quam per famulos largire-
men idololatriee.Recte tamen explosa.estnon ex mo- tur. Denique ad se conversis credentibus omnia si-
dicaparte Novafianiassertio, qua duo crimina gravia mul peccata concedit, nulla interveiiiente lamenta-
coneessa poenilenliaevidentur. Quia si fornicalioni lione pcenitentho. Unde dicit Paulus aposlolus, Sine
ignoscinon debel, sieut Novatiano videlur, quanto pmnitentia enim sunt dona et vocatioDei (Rom. xi,
magis homicidio, aul adullerio ? Sed hinc vanilas ejtis 29). Post autem si peccaverint, per poenileniiampo-
apparel, quando haec queegraviora sunt, concessa lerunt mereri veniam ; ut quia posl acceptamgralui-
probanlur : quamobrem nunc, an idololatris concedi tam misericordiampeccaverunl, nonj'am gratis, sed
posse promiserit Dcus, requirendum esl. Omtie enim inierveniente gemitu el fletu possint ad indiilgentiam
quod jure hic eoncessum non fueril, nec in futurum pervenire. Impossibileesl enim Iimniiiiulnon peccet.
poleril coneedi. Hic enim, sicut dixil Dominus, aut Unde Joannes apostolus , Si dixerimtts, inquit, quia
ligantur, aut solvuntur peccala (Maith. xvi, 19); in peccatumnon habemus, nos ipsos seducimus, et verilas
fuluro autem nihil aliud erit, nisi renumeraiio aut in nobisnon est. Si confilemurpeccalanoslra, fidelisel
condemnatio. Omiiis enim qui hic jure reprobalur, justus est, ut retniltalnobh peccala, el muttdelnos ab
non poterit eligi, aut dignus in futurum judicari. Au- omni injuslitia (Uoqn. i, 8). Sicut Davidmeruit ve-
diamus igitur quaedical Dominus de idololalris ad niam et reformaiionem, cum confitereiur peccatum,
Jeremiam prophetam : Vade, et dk, inquit, Revertere Cerle Chrisiiauis loqoilur Joannes apostoltis. Ait
ad me , commoralioIsrael, dicil Dominus, et twn ftr- enim in subj'ectis, Filioli mei, hmcscribovobisut non
- mabofaciemmeam in vos: quia mtsericors ego sum , peccetis: el si quis peccaverit,advocalumhabemusapud
dicil Dominus, el non irascar vobistn mvum.Verumla- Patrem , JesumChrislum (ld. n, 1). Hoc dicit, ut si
men cognoscedelictumluum : impie egisli, el postthli post Rapiisnuim peccaverimus, advocatum supplices
vias luas ht alktws sublus omne lignum nemorosum deprecemur, ut exoret pro nobis Patrem. Si enim
(Jerem. m, 12, 15). Ecce quid promitlit eis Deus, apud veteres nostros poenitentia habuit locum , quo-
qui post lapsum ad se converluntur, ut posl aposla- modo fieri potesl ut hoe tempore locum non haheal,
siam regressis remittat peccata, Et iterum dicit Deus quando major clementia praidicationisest? et qui ini-
per Jeremiam : Delicali meiambulaveruntviasasperas, micis misertus est vocandoillos ad gratiam , amicis
ducti sttntut grexdireplusab hrimicis.Constanleseslote, faetis non miserehitur cum mercede ? Tribulatio enim
filii, el proclamatead Deum, erit veslra in abduclione cordis, merces
•
est poenitenlis.Quod si esset verum,
memoria.Nam sicul fuit mens veslrtt ut errarelh a dolerent homines ex inimicisfectos se amicos. Aut
Dco, dttplicabith decies lanlttm conversi, qumrentes quaiis aestimanduseral ille, si inimicisnon poeniten-
eum. Qui eniin induxilin vosmula, inducelin vosmter- tihus miserieordiam daret, amicis vero et posniienli-
natn jticundilatem cutn salute vestra (Raruch iv, 26- bus non daret ? Preetereacum sciat Dominus diabo-
29). 0 clemeniia Dei! quemadmodumlapsos provo- lum adversus aniicos et servos Dei plus se extollere
cat ut se eriganl! quomodohorlatur ul post ejTorein et seevire : unde dieitPetrus Apostolus, Vigilateet so
idolorumreverlanlur ad eum! quasi paler benevolus, brii eslote,quia adversariusvesterdiabotusfremens sic-
filiis suis jucundilatcm perennem promitlit salutis si ut leo ctrcumit, qumrensquem devoret(1 Petr. v, 8) :
se corrigant. Item apud eumdem inter caelera: Et - quoniam"ergo novit Dominusadversarium nos habere
resliluam tllos in lerram islam , el remdiftcuboeos, el borrendum et validum; si vicli ab eo fuerimus , vult
non desliluam; et replanlabo eos, el ttonevellam(Je- nos ad auxilium suum confugere, dolens^lisos nos,
rem, xxiv, 6) : ul qtiia comminatus dixerat, Sacrifi- ut virlule ejus reparati fortiter repugnemus. Sicut
cans diis , eradieabilur; ne peccauies in Deumdespe- enim nisi breviati fuerint dies illi, quos dicitDomiuus
rarent de se, quasijam qui sacrificaveranlidolisera- (Matth. xxiv, 22), nulla fiel salva caro; ita et si nege-
dicati, replanlari non possent; hortatur eos , quia si lurhominibus poenitenlia, nemo poteril salvus fieri.
poeiiiieanl,poterunt ad slatiim suum pristinum refor- Si enim nemo, inquit, gjoriabiturmundutn se habere
mari. Sententia epim lunc manet, si non emeudelur cor (Prov. xx, 9); etalibi, Nemo, ait, sine sorde, nec
delietum. Denique Niniviiispraedicalumest, quia post infans unius diei (Job xiv, 4): quis poterit evadere,
iriduum everteretur civilas eorum. Quare posl tri-.
duum , nisi ut aul poenilerenl, et auferretur senlen- 'Iia MS.Collieii.At editi, post, pmnilentis,proseguun-
tia; aul in eo permanentes, justius deperirent ? Hoc tur sic : si lapsis pKtiitenlibus,gm ante lapsumamicifu-
1 Ms.Colbert.,dignitaso. erant, non ignoscerelur,qitoddictumest Novatianisi esset
verum,dolerent,elc.
2307 - QU.ESTIQNES EX
si poenitentiadenegetur ? Et ubi est quod dicil Domi-
nus, quia gaudium erit in cmlo super mto peccatore
pmnitentiamagenle(Luc. xv, 7) ? Sed majora crimina,
inquit, ignosci non debent, fornicatiq et idololatria.
Et ubi est dictum dominicum , quo omnia peecala et
blasphemiaspromiliit remilti hominibus; Spiruus au-
tem sancti blasphemianon remilteturhomhribus(Mallh.
KII, 51)? Omnia penilus peecata dicit posse remitli,
eiceplo uno. Nunc elige, Novatiane, de quihus vis
diclum ; de adhuc non credenlibus, aut de jam cre-
denlibus ? Si de non credenlibus; quomodo datur re-
missio peccatorum , cu.m constet omnes, antequam
credant, in Deum peccare el in Spiritum sanctum?
Nam nonnulli ge.sla dominica magicas artes appellant,
Si autem
opus sancli Spiritus daemoniisassignanles.asseveratio
de credenlibus vis dictum, exclusa est
lua, quia omnia peccata remitlentur : El qui dixeril,
iiiquil, verbum contra Filium hoininis, remiltelur ei.
sive in Chrisium peccelur, re-
Ergo sive in Deum, Omniaenim
niitletur bominibus. peccata complexus
est, praeterin Spirilum sanetum. ltaque non hoc pec-
eaium vult intelligi, quod peccaturin Deum, lioc essc
et in Spiritum sanctum : si enim hoc esset, non uli-
que istud exciperet. Quoniam ergo aliud peecatum
significat, cum blasphematur in Spiritum sanctum
(ad.personam enim perlinet hoc dictum, non ad na-
turam Spiriius sancti); sive jam credentibus per poe-
nitenttam, sive futuris credentibus por Baptismum,
omniii remittentur peccata. Quod auiem in Spiriium
sanctum peccaverunl Judaei, alia causa est, et queead
tempus illud pcrtinuit. Undenon illisNon hoereniilti, ne-
que hic, neque in fufurum ostendit. enim errore
peccaverunt in Spirilum sanclum, sed malevolenlia.
Scienlesenim prudenfesque, opera quoevidebant in
gesiis Salvaloris Dei esse, ut populum a lide ejus
averterenl, heec simulabanl esse jjrincijjis deemonio-
rum. Hinc est unde dicil eis Dominus, Vos Itabeiis
clavemscienlim,et nec vos inlralis, nec alios sinitis in-
trare (Luc. xi, 52). Htcc ergo senlentia conlra male-
volos proiala est quibus remedium inveniri non potest
ut salventur. Nibil est enim hoe crimine gravius:
fingil enim lalsum esse , quod scit essc verum. Judaei
enim qui sub Dei lege csse videbaniur, quibtisque
facta promissio Cbrisli est, videntes magnalia , et in-
ielligentes hoc esse quod promisorat Deus; invidia
caecati sunt, ut hoc esse negarent; ol non solum
negarent, sed el pei'sequerenlur usque ad mortem.
Non crgo dignum est,islis peccatum hoc unquam
debere remilti, qui conscientia sua teste, Deo, cui
sedevolos dicebant, ausi sunt repugnare. Ut ,autem
in Deumvelin Chrisitmipcccetur, diverwjesunieausee.
Aut enim aliquis dum felicitati alterius invidct, do-
lore humililalis suic insurgit in Cfeuiorem; aut aliquid
repeniinum passus quod sit adversum, in iracundiam
exciiaius, in pareniem injuriosus exislit. Christi au-
tem incarnatio eiiam ad injuriam provocat *. Dum
enim ignorani honiines sacramcnlum inearnnli Chri-
sii, blasphemant, iiidignum ducenles si Filius Dei,
qui incorporalis et simplicis naluroe est, hominum
more natus dicalur. Blaspliemant ergo, quia ignorant
mysterium. Quamobrem conversis his porrigenda est
manus, quia sic contra verum exislunl, dum pro vero
sefacere arbitrantur. Tortus hujusmodi el exungula-
tus, hoc verum esse dicit, quod persequebatur 2. Su-
pra memorati autem Judaei alit.d senserunt, el aliud
egernni, qui sine judice el carnifice, conseientia sua
lcsle semper lorquentur. Qui enim per errorem ini-
micus exstitil vero, cum convcrsus fuerit, gaudet
cognovissese veritatem : malevolus aulein non bahet
quod emendet; si enim converlerit se, incipiet ve-
rum dicere quod prius falsum esse nesciebat. Spiri-
tui autem sancto ul fial injuria, causa nulla exislit :
officium enim ejus olYensionem non paiit, quia in
1 Ms. colbert., christoautem incarnatio sua injuriam
tyrovocat.
s Ms.Colbert.,sequitur.
UTROQUE'MXTIM. 2508
virtule signorum et pijodigiorurhapparet. Quis eiiim
insibilare * conlra eum audeat, videns morluos exci-
ialos? Aul quis irascalur ei, cujus effectuvideat cur-
rentes paralylicos, caecuslumen accipere, surdos au-
dire? Aul quomodo non amabit eum, quem videat
spiritus immundos ejicere, leprosos mundare, el si-
mul omnes infirmitales curare? Huic Judaeimalue-
runl Injuriam facere, !opus ejus dicentes opus esse
daamoniorum,dummodo invidiam 2 alque odium con-
tra Salvatorem exercerites explerenl : idcirco ne-
quehic, nequeinfuIurum,boepeccatumremitli eis os-
lendit. Sed Novatianus, Majora,inquit, crimina nomi-
nalim remitti probentur, idest, idololalriaetfornicaiio
post Javacrum. ldcirco enim in Baptismo, ail, simul,
omnia remiliuniur peccata, ut de caetero si quid
grave commiserint, nullo modo veniam consequan-
tur; quiapostacceptum Spiritum sanctum, quod con-
tra~Spirilumsanclum est, admitti non debet. Quis ne-
get peccari nunquam debere, si esset possibile? Porro
autem sciens Deus fragile genus humanum, semper
remediis salutaribus prosecutus est eos, ui post pec-
cata baberent quomodu se repararent. Si auiem Spi-
ritus datus prohibet peecanlibus dan poenilentiam,
nulla provJdentia esl iri Novo Testamento, et melius
videbitur veteribus provisum, quibus medicina ista
minime est denegala. Et quomodo major gratia est
in Novo quam inVeleri? Nam hocinimici est, qui
sciens hominibus aliter provideri non posse, ul per-
veniant ad salulem, quam interventu pcenilenliae,
Spiritum sanctumdet, Cui si injuria factafueril metu
aliqtio, aulper aliquem errorem, jam satisfactiolo-
cum non habeat reforinandi hominem : boc est oc-
casionem queesiisseperdendi liomines, non salvandi.
Sed absil, quia Dominus ait, Filius hominisnon vetrit
animas perdere, sed saivare. (Luc. ix, 56). Nam si no-
bis peccata, quaein' nos peccamus invicem, si con-
vertamur, septuagies septies remilli a nobis alieru-
Irum proscepit Deus (Matth. xvui, 22);'quanio magis
ipse, si in illum peecelur, ignoscit conversis?Omnem
enim peecatorem convertivull. Unde Apostolus forni-
cariis et immundis remissum probat dicens, Ne forte
venienslugeam muliosex hh, qui ante peccaverunl,et
non egerunt pmnitenliahisuper immunditiaet fornica-
tione, quam gesserunt(II Cor. xn, 21). Probal quos-
dam egisse poenitentiam, de qtiibus non dolet, sed
gaudet : aliquos aulem significat, non egisse fornica-
lionis suaa poeniteiitiain; propter quod et Jugere se
eos dicit, non pertineijtes ad vitam, quia non ege-
ront poenilentiam.Si enim Iiujusmodicriminis in hac
vifa semperagenda poemteniiaesset, non diceret lu-
gere se eos, quia non|egerunt, sedquia non agunl.
Seieils autem hic et incipi, et peragi poeniteutiam,ait,
quia non egerunt. Hoc'enim volehai, ut veiuens ad
eos pacem habercl cum communione eorum. Ecce
piobatum est, fornicariis poslaclampoenitentiam com-
nuinicandum esse. Noii enim potest lliiscommunicari
quamdiuagtmt: tuncaulem commimicandumesl,cum
desinunl agei-ejudicio Ecclesise.Nunc superesl videre
an specialiter idololatris posse remilti probemus. Legi-
musenim in Apocalypsi beali Joannis aposloli, posiii-
leiiliam super idoloiafria proedicari. Commonentur
enim episcopi,quos angelos vocat, id est nuntios, sic-
ut et beatus Paulus aposfolusait, Sicut angelumDei
excepisth me (Gaiat. IIV, 14), u£ peccantibus dent
poenitenliam, nec eos patiantur minime commoneri,
qui seandala faciunt in Ecclesia, cum sint et ipsi de
Ecclesia. Dicil ergo, Ei angelo Pergami Ecclesim
scribe: Hmc dicil, qui habet yladium ex ulraque pttrte
aculum, Scio ubi habitas, nbi sedeseslsalanm: et ienes
nomeii tneum, el non negasli ftdem meam, in dkbus,
quibusAntipastestismens fidelissimusoccisusest apud
' vos, ubi satanas habilal. Sed httbeo adversusie pauca,
quia habcsilik teiunles doclrinamBalaam, qui docebat
Balac millere scandalumsub oculis filiorum Isracl,
1MS.colbert., imilire. '
"•Ms.cofijoit.,qwd circaSalvulorem exercebant.
 2509 APPENDIX. 1310
manducare delibata,et fornkari : ita ei iu hubes le- gentea, sed el lignea et fictilia (II Tim. n, 20). Islud
. nentesdoctrinam Nicolailarutn. Similiter uge pmnilen- piopter llymen.t-um el Philemm j.osuil,
tiatn. H;uic dicit esse doctrinam Nicnlaitarum seni ex qm cuiii cs-
" qu.e Ecch-sia, per-.erse dt- le^um-clioue s ntic-
fuit et Balaam, id est, idololalriam el foruicauonein, bai.t; sicul aliqtu deConvihiorum Ecch'Sia rt-surre-
de qua juhet agi poeiiiieiiiiam. Et quia liomimhus ctionem iK-gabant.Sed Inuicdmiuim niagiiainNovati.i-
EccIesLe Ioquilur, osten'iit dicens, Hmc dicit sphitus nus miindum siguificai iiile.ligeiiriuin,uon Ecclesiam;
EcclesiisQuisaulem frnctus est poemleniiae,ita signi- iH-in una Ecrlosia iinilos cum bonis. intmdos ctun
ficat, Vincenli,inquit, dubomanducare mantta,quod est immundis cogatiii- asserere. Qnod faciie puto con-
abscondiium;ut perpoeiiiientiamquasi vincat peccala. velii. In una enim domo omnes sub uno sunt no-
Quid est enim pceriifere, nisi dolere praeierila, et de mine : quamvis eniin moribiii .diversi sint. uno la-
caetero temperare ab bis quae admiserat? Et Angelo meii doniini stii nomine censeniur i!i profi-ssione.
Thiatyrm Ecclesim^scribe: Hmc dkil Filius Dei, qui Mundusauiem hic divers.'»professionis cominei ho-
habel oculossicul flammamignh, el pedesejus similes mines, ila ui dispares profite.iniur se habt-re et
_mramento Tyrino : Scio opera lua, et dileclionem;et deos et dominos. Vides ergo nou hoc potuisse dici de
fidem, et minhterium, et patienliam, el opera ~luano- mundo, sed deEccle->ia,in qua sub uuo degentes no-
vissimamelioraprioribus. Sed habeoadversumte, qnod niine, diversi sunt aclii. Quod qtiidem' Novatianum
-sinis mulieremJezabel, qttm se dicilprophetam, et do- non ignorasse adverto, spd quia abcessionis suosju-
cet, el seducitservosmeos fornicari, et manducareim- stas qtierimonias non haJiebaf,ne ajierte erubesceref,
molata idolis. Et dedi ei tempusad pmnilendum,ettio- argumenia qua;dam sibi conflavii per mal.im legis
luit agerepoenilentiamde fomkalione sua. Ecce mit- inlerpretaiionem, quibus excnsare jiiteretiir et te-
latii illam in lecium; el aaulteros ejtts cum illa in tri- gere livoris sui invidam voluutatem. Deniquerespon-
bulalionemmagnain,nisi egerint pxniientiam fucloritm det ad boec quoe diximus dict-ns, Nec egp reimo
' suorum, et natos ejus occidam morle; el scknt omnes agendam posuiteiitiam adinissa. idololatria., sed ego
Ecclesim, quia egosumqui scrulor reuvsel corda '
; et re Jttere non audeo; quia crimen hoc ab eo reinjt-
dabo unicuiqueveslrumsecundumopera sua. Vpbisau- tendum esl, in qtiem adinissum est. Haec autem cum
tem dko, el cmleris qui Thiatyrm estis, qui hunc do- dolo respondef. Interpreiationihus enim suis detegi-
ctrinam nonhabeth, elignoratis altiiudinemsalunm,sic- tur, qmhus Iraus ejus apparet. Qnando enim dicit,
ut dicunt, non millo in vos aliud pondus : verumte- scriptum est, Qttfme negaverit, et ego negaboeum, et
nete quod habelis donec veniam. Vincenli autem et nieritiri non potest cujus verha sunt; poenileniiam
servanti opera mea usquein finem, dubo ei poleslatem quam agendam tlicil, inanem et infructiiosam osten-
: super genles (Apoc.n, 12-26). Sub nna Episioln diita clit. Si eiiim seiilentia daia est, et non lallit qui de-
ad Ecclesiam Tbialyram dupIicemNnvatian.e heeresis dit; quitfexcniciari compellis hominem' laineniatio-
confundit el explodil errorem : et poenilentibus enim nibiis et gemllibus, qtii hujusrei effeclum, autdene-
, idololatriaacausa frueium piomitiit, ei in una Eccle- gas, aut scire le minime profileris? Omnis enim qui
sia malos non conlaminare bonos ostendil, cuiii -con^iliuiiialicui dat, ad hoc iifit|ue dat, uf quid ex eo
unius utique essent cmiiniunionis : nec enim extra prolicerepus-iii,pra-dicei.Sedquia lu, Nnvatiaue, dolo-
JEcclesiam positis scribebai dicens, Qui hubet an- se hoc piofiteiis, ad illiidentlns inenies hominiim,
res, inquit, audial quid dicui Spirilus Ecclesih. Siinili agendnm poeliteuliuiii dicis. Scifinseuim apertc hoc
.etenim modo apostolus Paulus, Scimus enim, inquil, nogari noii posse, subtilitcr facis, quia noii voce
quia qiimcumquelex ioquilur, liis qui sub lege siitillo- sed nffectii'.posniteiitiam amputas. Omnem cerle qui
quilur (Rom. m, 19). Et alio loeo, Quidenim, inquil, idolis sacrificaverii, in Spiritum sanclum dicis pecca-
milride hh quiforh sttntjudieare (i Cor. v. 12)? Uuius re, cui nequehic, neque In luturum, peCcatum hoc
ergo Ecclesiae homines, partim ad po.uitentiam remitti per legis verba contendis. Quomodo ergo hu-
provocal, partim collaudat diceiis, Vobisautem dico, jus delicti agendam pcenitentiamdicis, nisi quia fal-
et cmleris qui Thialyrm eslis, qukumque non hubelis lis, sicut supra osteudi ? Sed soles alio dolo lraudem
doctrinamhtam, id est idololalriae,ienele quod Itabe- hanc velle contegere', dicens eodem sensu etiam Pe-
tis, donec veniam; lioc est, perseverate usque ad trum apostolum dixisse Simoni. Age pmnitentiam ab
finem, qtiia qui perseveraveril usque m finem, hic lutc maliiia ttta, si forte remiltalur iibi-(Act. vm, 22).
salvus erit (Matih. \, 22). Similiier et qtti perseve- Sed ccntueiis apostolus Pelrus velerem et venenatam
raverit in malo, dammthiiur. Acper hoc siciitjtistiiia malitiam Jinminis et peramaram, idcirco dubium ei
justi uon liberabit eum, iu die qua erravent; sic et dedit responsum. Quis enim moiia!ium sie peccavit,
iniquitas injusti non nocebil ei, cum converteril se. ul donum Dei pecnnia vellet mercari ? Malevolenliae
Ideo dhit, sacrificans diis eradicabilur : si aufem ergo responsum istua daium esf, non errori. Ha;c est
converterit se vitu vivet. Sicut est et illud quod aii emm quae remedium non habel; quia nec error est,
Dominus, Qui me negaberil.negabo eum (Ibid. 55). Si nec per quam excuselur necessitas, ut possil per fle-
autt-m converlerii se, jum poterit negaii abeo quem tum ad veniam pervenire. Si in lali itaque causa aii-
eonfiietur. Hinc est ut diceiet in Psalnio, Non justi- qiii fuerini iiivenli,lioc audianl quod audivit et Simoir.
ficablittr in conspeclu lno omtris homo vivens ( Psal. Nam ideo dubie respondil'ei apostolus Petrtis dicens,
CXLII,2). Hxo emm sementia imputatur homini in In feile enim ainaritttdhiis et in obligalioneiniquitalh
"qua mofiiur.-Naln quia in Ecclesia m.ili cum bonis video te esse. Si ergo in lam gravi causa, et quae suie
fiituriessenl usque ad judic.mmDei, ipse Dcus signi- remedio \ideatur, dubie responsum est; ambiguum
_8eavit,dicens,"Bimi/eesl regnum cmlorumreti mhso uon est, eis qui errore aut necessitate aliqua in Ueum.
in mare, quod ex omni genere piscium colltgit. Cum peecanl posse remitti.si congruampoeiiiientiamagant.
aitlem venisseiilad litttts, bonossegrcgaverunl in vasa Hoc enim eoncessum esi juiiccelesiaslico ab auciore,
sua, malos duletnforas mherunl. Sic erit in consum- ul et pceniteiuiam det, et post pcenilentiam. reeipiat.
malionesmculi : exibunt Angeli, el segregabvnt de re- El adhuc est aliquid quod reprehendit Novatianus,:
gno Dei omnia scandulu, el eos qui htiquitalem fa- -Cur, inquit, corpus Dominiiradunt eis quos noverunt
ciutii(Matth. xm, 47 49). Heec causa signilicatiir peccalores ? Quasi possint ipsi accusalores essg^ qui
eliam iu illo, qni mler discumbentes invenlns cst smit judices. Si aulem accustli fuerinl el manifestatji
non habens vesfiineiiiumnupnale (Id. xxn, 12, 15) : poterunt abjici. Nam quis judex accusanlis sumal per"
quem" solum projeclum de coatu ostendit Ecclesiae, sonain ? Nam si jpse DominusJudam passus esi, qjiem
quia crimeiiipdigniiatis ejus non polluit caeteros; et sciehatfurem esse, et ea quaemiftebunlur expor.tare
"quia hee~cihriignitas ejus designata esl, eo quod ve- (Joan. XII,6), iieceumqui accusatus nou est, abje-
siimeiiliihi non hahuerit nupfiale, manifestus fuit cit: hoc exemplo uti oporiet, ui-eum abjieere non
caeteris. Videbant enim eum inter se aliud esse ve- liceal, qui jmblice deteelus non fueril. Namnec-justo
stium. Hiue-eslunde Pauius aposlolus, In magna au- '
tem, inquit, domo, non solmn bunt vasa uurea et ar- MS.colbert.,effectn.
2511 QUJ5STI0NES EX
viro competit aliquem accusare. Unde Malihaeus, Jo-
justus, et nollel ectmtra-
seph cum esset, inquit, homodimiltere
ducere, voluil eam occulle (Malih, l, 19).
Judas"ergocum esset inter discipulos, contagione sua
non eos maculavit, dissentienles utique a fmiis ejus ;
et Eucharisliam inter eos accipiens, non polluit inno-
centes. Nec Dominus ei quem lafronem sciebat, cor-
pussuum denegabat; quia secundum Apostolum,Unde Qui
indignesttmit, gladium sibisumit (I Cor. xi, 27).
nec ab oculis ejus se avertit. Peccatores etenim eos
polluunf, qui conseiuiunt-malis eorum. Unde dictum
esl, Videbasfurem, el concurrebascum eo (P.sat. XLIX,
18). Hinc est unde Apostolus plebem Corinlhiorum
arguit, propterea quod illum qui publice uxorem pa-
iris babebat, non corriperent atit evitarent, ut se
emendaret, dicens, Nescilis quia modkum fermentum
totam massam corrumpit(I Cor. v, i, 6)? Cum enim
non esset dux aliquis, aut praepositusEcclesiee; jile-
bis erat corripere eum, queni videhaiu lam lurpiler
et obsccene inter eos conversari. Ac per hoc quasi
conseniientes eos crimini ejus Aposlolus arguit. Nec
enim in hac re accusatore opus erat, aut testibus;
publice enim novercam suam loco uxoris habebat.
Jtaqtie, quanlum ad causam noslram pertinet, expo-
suimus ralionem, non alios criminanles, sed nos de-
fendentes. Novaliani aulem obtestor conscienliam, qui
nos semper accusat, si sanctos scit esse omnes quos
secum habet. In lantum autem irascilur nobis, ut et
chrisiianos nos negel; cum sciai nos ea fide iniliatos,
de qua ipse praesumit. Christianum certe professio
Jacit et vita. Si ergo vidcs hominem ea profiteri quae
tu, et non dissimilem esse in vila; quare negas esse
eum quod tu es ? Cerie qui dicit Dominum Jesum, in
Spirilu sancfo dicit (Id. xn, 5); verum enim dicit.
Omnis enim veritas de Deo est. Cur non assentis vera
dicenli, sed negas ? fatenli Deum conlj-adicisnon ra-
tione, sed furore?Numquid non inimicus Dei videris,
qui -verade eo profitenii resistis? Numquid paganus,
audiens aliquem idola dicentem esse deos, Jiegat pa-
ganrim esse ? Cur lu negas chrislianum quem audis
verba integraefideiprofilentem, cum legas, Cordecre-
ditur ad justitiam, ore autem confessiofil ad salulem
(Rotn. x, 10)? At tu, ul inimicus, quod per iracun-
diam non vides, Deo repugnas; negans hoc confiten-
iem-habere salutem, cum Dominus dical, Qiticumque
me confessusfuerit, et egoeum (Luc. xu, 8). Numquid
ait, Si Novalianus me fueril confessus? Sed lu hoc sic
astruis, ut libi hoc defendere ^idearis, ut is salvetur
qui non chrislianus lanlum, sed qui fuerit et novalia-
nus. Sed si in Christum facia confessio dat salutem ;
Ubicumque,apud quoscumque integra lueril ha_ccon-
fessio, habet salulem. Itaque si confessionis hujus
traditio corrupfa est apud nos aut sensus immulatus,
recte accusas. Si enim haecnianet in nobis sicut et in
te, nos negando et te negare videris. Sed fideimini-
stros accusas : fac verum esse, quamvis probare non
possis, Qui tamen ab his audieiunt; verum est quod
audieruni, an falsum? Nec enim si vitiosus vernm di-
xerit, non erit verum, quia a vilioso dictum esl; cum
alia causa sii conversationis, et alia professionis.
Nonne persecutor odio chrisliani nominis professio-
nem persequiiur, non conversaliollenl,?Primo in loco
sciens lioc proficere religioni, cum confileniur esse
nos chrislianos, sacrilegus conlitenlibus uobis credii
quod non vult audire, quia audit. Tu autem cum ejus-
dem professionis sis et signacuii, non crcdis confiten-
libus nobis quae ipse confileris. Si aliler nos renatos
scires quam tu renatus es, recte non crederes hoe
nos esse quod lu es. Ulquid a sacrilego persecutionem
patior, si non hoc sum quod lu es ? Nam si hoc de
me profiterer, ijuod lu dc me dicis; persecutionem
non' paterer. Ac postremum mihi credendum esl de
me, non tibi. Meamenim professionem quoeriljudex,
non luam de me. Quid ergo me coufilentem lu negas,
cumverumsit, in hae causa non alienumtestimonium,
sed meam professionemrequiri, aul pro me, aut eon-
UTROQUE MIXTIM; 2312
tra me? Nolebam riro nomine torquere * le contra
me, ul apparerel sij vera conlilentem et tu negares
contra me, aut cui crederetur. Dolo enim hoc propa-_
nis, rit justam causam videaris habere schismaiis.
Nam noii ignoras in liae re meam de mo tesiificatio-
nem requiri, non alieriam; et hoe verum haberi, quod
ego fuero confessus,,non quod alter negaveril. Mani-
festum est utique Jiberos esse eos, -qui amore Cbristi
non disquirentes hominum acius, ad fidem ejus con-
sequendam concurrunt: hoc eor.um pi-obantes quod
sihi ulile norunt, id est, ut iradilionem fidei, quaade
Chrislo cst, consequanlur. Nam qui praeler mysterium
aliquid aliud in hac re pulat homini necessarium, tra-
dilioni facit injuriani; minus enim seiitit de gratia
Dei. Quando enim nisi meritum hominis adfuerii, ne-
gatdonum Dei proficere posse devoto sibi, aut potio-
rem, aut parem facit bominem ipsi tradiiionl, cum
Jonge sil mej>tumhominis ali hoe officio. Sicut deliac
eadem re dicil aposlolus Paulus, Ego planlavi, Apollo
rigavit, sed Deus incremenlumdedit. Itaque neque qui
plantal est aliquid, neque qui rigal, sed aui incremen-
tutn dat Deus (I Cor. m, 6, 7). Quomodoin hac re
aliquid de homhie s_)erandumesl, cum verba data
sint quae Iradantur ? ^ideamus itaque quid proderit,
si boni meriti fuerit, aut quid oberit, si mali "fueritme-
riti. Accedens verba [Deiaudire desiderat , quibus fi-
dem commodans, salutem se wedit accipere. Quid
facit in hac re,- si bonae aut malaeviteesit qui verba
solemnia tradil, curii iides devota quaeratur perci-
pienlis, ut ea queeaudit, loto animo credal? Numquid
si maloeviteesit qui tradit, impedimentum faciet per-
cipienti, ul non crediii quaeaudit credenda, ut pecca-
tum ejus intret in cor ejus ne credat? aut Deus, qui
justus est, despicere habet devotum sibi prupier pec-
calum ejus, quem ipse palilur esse iii«ordine?jNee
liomo sic judicat, quem consfat falli frequenter, aut
esse gratibsum. Si if.a esset, et homo causam^uam
ageret, nonne diceret Deo: Quis sit iste cujus causa
me idespicis. nescio.1Ego ad eum tui cansa accessi,
quia luus dicebafur nnlistes : le quaesivi, te deside-
ravi, tibi credidi. de homine nihil speravi: quare ergo
mala ejus mihi obsint, quem nescirem nisi te queesiis-
sem ? Si bona ejus imibi possent proficere, justum
videretur forte , ut et mala ejns obessent mihi. Sed
sicut bona ejus si dubie credidissem, nihil proderant
mihi; ita et mala ejus nihil obesse mihi debent bene
credenti. Ego enim yerbis ejus fidem dedi, quoe a te
data dicuntur, quaequete inspirant, te loquunlur, de
te promitlunl: huic de se nihil credidi, nee gestis'
ejus; sed fidei, quee ex te est, me copulavi. Isecun-
dum heec integra est causa credenfis. Advocatorum
enim more accipe anlislites
1 : numquid si malaevltae
sitadvocatus, contra susceptum ejus pronunliabitur?
Hoc est officiumadvocali, ul secundum juris ordinem,
suscepli sui causam peroret: numquid poterit vila
ejus, si lurpis est, obesse causae suscepti ? Persona
enim advocati nec obesse, nee prodesse poterit; qua<
lis enim fueril causa, sic et respondebitur ei. Sic sunt
el qui volunl chrisliaiii fieri : accedunl ad antistilem,
dicuni ei vota sua : ille facit verba juris ecclesiastici.
Si vera vota sunl, suscipiuntur a judice : in quo ille
aut obesse poterit, aut prodesse? quippe cum nec
eausam suscepli suinorit. Deo enim jiidici soli cogni-
tum esl, quis, qua menfeaccedat. Antistitis ergo cst,
delegato sibi fungi officio;j'udicisaulem, aut suscipere,-
aul renuere causani suscepti. Ipse enim invenilur
dixisse, Filia, fides tua lesalvam fecit(Mallh. ix, 22).
Yidesitaque nullius adjulorio, sed unumquemque fide
sua salvari. Iloc enirii Deus decrevit fidei, ut si non
dubifel, omne quod jvolueiit, consequatur. Tu tamen
non ut amicus, sed quasi inimicus Chrisli, jjopulum
sub tuo nomine congregasti, ut non sint Christiani
nisi fuerint el Novatiani; cum Apostolus condemnet,
si quis dicat se Paulialnura,aut alterius alicujus (I Gor.
jn, 4) : sed tu potior^m te judicans, super Cfiristino-
1 MS.colbert.,rokbam pronominetorqueri.
 2513 APPENDIX. 2314
men, luum posuisti; quasi ille non suffieerel ad luen- DE EVANGELIO LUC^E.
dam Ecclesiamsuam. CIV (a). — Seiens Dominus bellum Judaieum-
CIU (a). — Quomodo in Levilico Dominus sacri- adversus se iuturum, dixii discipulissuisul gladiossibi
ficia ellibamina offVrendaprsccepit, qusealiui respuii? pararent: quo iacio, cum ciKjjtumesset hellnm duce
cum consiel in Leviiicode sacrificiis offerendisDomi- Juda Scariote, videns Pelrus apostolus insurgentes
num niandassePairibus,ut offerrentlibamina vel sacri- hosies, protulitgladium, et amputavit auriculain servi
ficia, siveholocausia : denique sic dicit per Jeremiam sacerdolum. Tunc Dominus jussit Pelro, ul reeon-
prophetam, Umcdicii Dominus, Hoiocaustaveslra con- deret gladium in thecam suam : Omnis enim, inquit,
gregalecum sacrificik vcslris,el manducalccarnes; quia qni accepil gtadium, gladio peribil (Mallh. xxvi, Sl,
non sum loculus tid palres vestros, neque mandavi il- 52). Dlquidpararijussit, quiproliibuitpercutere; reum
lis, qua die eduxi illos de terra JEgypti (Jerem. vn, etiam niorlis designans eum, qui percusserit gladio ,
21e(22). . cuin non utique injuste videaiur aposioluspercussisse?
. De liolocaustis et sacrificiis, sj penilus advertas, Quantum enim perlinet ad Pelrum, percussit cum.
non est de hae re facere quaastionem: nec menlilum quem contra se armatum videliat. Resistere e'nimde-
Doininumaut immutatum pules, ut mandaret, et post- buit ingratis-servis, et ad Dominum necandum arma-
ea denegaret. De hujusmodi enim sacrifieiis et Iiba- tis. Si singula membrainspiciascausse, cujus vis pate-
minibus seu holocauslis nihil iuvenilur mandasse, de fieri rationem, invenies et alia quaerequiras iiis dielis.
quibus nunc se locutum teslatur. Duo elenim genera Quid enim opus erat, ut hie qui spirituali fretus erat"
sacrjficionimadverte: unum quod per singula genera virtute, gladios juberel parari carnales : et qui prius
offerri mandatum esl, et aliud quod voluntarium di- jussit in via nec peram ferri, nec pecuniam, nec vir-
cium e*t.Illud ergo quod per diversa genera, sive pro gani (Id. x, 10); nunc juberet habcri, quaeprius pro-
pcccalis, sive pro primogenilis offerri praseeptumest, liibuit? Incipiamus ergo, cur gladios jusserit parari
quid el quale et quomodo offerendum esset, manda- et occidi prohibuerit, explanare. Non solum enim
lum est. Sacrificium autem voluntarium non utique inimicorum, verum etiam ipsorum discipulorum suo-
mandatum est, quia arbitrio remissum est, ut si ali- rum causa, ad superventurum bellum arma procurari
quis voluisset offerre, quod illi visum .fuissel,offerret: prascepit. Nova enim et mirabilis res futura erat, u£
voUinlaria' enim eranl hsc sacrificia. Et quia negli- is qui nova el inaudita signa faciebat, sic subilo humi-,
genler et impimide hsec offerebant, non deliberan- liaretur, ut et verberibus subjicereiur et morli. Ne
tes, quia qui offerret polenliori, munera eiecla offer- ergo velut impraescius hasc paii videretur, et a quo
rel; idcirco dicitur eis, Non mandavi vobis de his T forte virlus reeessisset, hsec omnia sic praedixit, ut
sed si vuhis, debelis quaedigna smu offerre. Sic etenim non dubitarel de his. sed praascius contra haecse pa-
invenitur, et Cain peccasse, cum non considerat Deo .raret; ei quia voluntale humilialus est, non resistere
hoccdebere offerri, quae poliora sunt. Cum enim ad acrius inimieis juberet : in tantum seipsum esse qui
propiiiandum Deum ha;c offerre se dicerent, in eo fuerat ostendens, ul jam detentus, aurem quasabscissa
ipso provocabant Deum ad.iiidignalioncm, ut in id fuerat reslitueret; utquodgladio operantedeciderat, -
quod dicerent se bene facere, peccarenl offerentes redderet : non quasi carnalis ulique medicus; sed
Deo holocausta indigna. Unde dicil in Malacbia pro- quasi corporum conditor opussuum truncatum refin-
pheta, Si adducalisad victimamccacmn aut claudum xit. Nec enim possunt medici abscissa corporis mem-
aul wgrum,nonestbonum.Offer aulemca duci autprm- brareparare. UtauiemDeivirius in illo non diminuta,
posilo tuo, si suscipiel le, dicit Dominus omnipolens sed ita ut fuerat inesse videretur, el illud firmaret
\Malach. i, 8). flinc cst ui per lsaiam.de eadem re quod dixerat, Polestatemhabeoponendianimam meam,
queralur Deus, dicens, Quo mihi oves holocausti lui? el polestalemhabeoiterum sumendieam (Joan. x, 18):
Neque in sacrificiistuis lionorasti me. Non eniro ad iiac ergo causa gladios parari, non tamen occidi jus-
hoc le feci, ut laborares in thure, aut ut mercareris sit. Nunc illud osiendere superest, quare coniuens
mihi argento incensnm; nec adipem sacriflciorum factum apostoli Petri, eum qui gladio usus fuerit, -
tuorum eoneupivi : in peccalis autem tuis ct iniquita- gladio dix'l. perire, cum non injtisle percussisse vi-
tibus asiitisti mihi (Isai. i, II). Manifestumestilaque deatur 5im sicut sigmfieaiur in Luca, ipso Domino
ortas essequerelas : quia cum volunlaria sacrificiaof- ._ permilienle percussit, et sic prohibilus ha"!Caudivit.
ferrent, non in his Dcum honorabanl, offerentes indi- (Luc. xxn, 49, 50). Ideo elenim permissum est, ut
gna, cum haec uiiqiie non essent necessiialis. Sienim et vindicare se posse viderelur, scd nolle; et ut virtus
mandala fuissent, necessitale videbanlur qualiacum- osienderetur in eo manere, in quo fuerai, ut in uiro-
que offerre; quando autein arbitrio suo hsecofferebant, que vindicare se possenon ambigerelur; inimici vero
talia debebant offerre, ex quibus obsequiumin se Dei pro cerlo haberent datam sibi ab eo polesiaiem, ut
ostenderenl. Sed quia animus illorum cupiditate ido- hoc f.icercnt. Non enim victus apparebat, sed tradens
lorum errabal, inconsiderale IIKCagebant. Igitur du- sc volunlati eorum. Quare ergo sentenlia daia est, ut
plici genere exprobrantur, quia et inique agentes, Deo qui gladimn aecipit, gladio pereat; nisi quod nulli
audebant offerre; el qtiae indigna crant, oilerebant : licet, exceplo judice, quemquam gladio occidere ?
cum iniqui actus non sacriliciis redinianlur , sed la~ Aposiolo autem Petro usque ad hoe permissum est,
mentatione etmisericordia. Unde dicit David cumpec- ut dolorem faceret, non quod occiderel. Ob hocenim
casset, Si voluisses,sacrificia dedissem: utique Iwlo- audivit, nc iterum percuterel. Didicit prselorea, quia-
caustisnon delectaberis.Sacrificium Deo spiritus con- chrislianis jam factis occidere non licet. In miscri-
tribulalus; et cor contritum et humiliatum Deus non cordia eniin posiiis, lege juris mundo crediii uti iion
spernit (Psal. L, 18, 19). Denique dicit Samuel ad licet aspere. lllud autem quod ante euntibus in via
Saiil, qui cum conlempsisset prseceptum Domini, sa- discipuhs mandasse videtur, ut nihil lollerent in via,
cripcio Deumputabal posse placari, Non enim, inquit, pacis esl causa, et gratia virtutum, el affabililas db- .
vult Deus sacrificiummagis, quam audiri vocem suam clrinae. Quid enim opus erat loilere aliquid in via,'.
(I Reg. xv, 22). El Scriptura dicit, Misericordiam quibussignorum causa omnia offerenda erant ? At ubi.
volo plus quam sacrificium(Osee vi, 6 ). Judiei cum tempus, quo.se pali permisil, advenit, propter quod
injusii essent, et immisericordes, oblalionibuspropi- rixa magis quam hellum imminehal; armalos jubet
tium Deum fieri arbitrabantur : sicul et nunc quidam esse discipulos :.non ut repugnarel qui pati volebat,
spernentes juslitiam, oblalionibus laudari se putant. sed, ul dixi, ul praeseium se hujus rei, et in potestate,
Bona esl ergo oblatio, si servetur jusiilia, et non ne- liabere passionem suam ostenderel; humiliaret aulem
gligalur misericordia; quia quod nobis petimus, et se humanaasaluiis causa, quod suo loco dicetur. \
aliis praastare debemus. CY (b). — QuoinodoProphetia quadret cum Evan-
1 Ms.colbert.^voliva.
(a) HSBO
quaestiodeestin MSS. seeundigeneris.
(a) EXCausestiodeestin Mss.secundigeneris. (6) H02C
quasstiodeest in Mss.secundigeneris.
SANCT.AUGUST.III. {Soiwante-treize.J
2315 QILESTIONES EX UTROQUEMIXTlM. 2516
gelio,dcobscurationesoliset quibusdamaiiis. vertcmus; quando utrotfue in tempore, quo cospta Ii-
Cmn ln primo advcnlu Domini pradiclum sit, quia beratio populi et adimpleta esl, solem el lunam non.
contenebraretur sol 111passione ejus, eadem hora qua minui, sed contcnebrari legamus? nisi 'plane solem
factum probatur. id est, meridie. Sic enim scriptum cl lunam sanctis comparatos inlelligamus ; sicut in
est in Anios propheta, Et eril in illa die, dicit Domi- alio loco legimus sanctos luminaribus exoequatos,
nus, occidelsol in meridie, et conlenebrescelsuper ler- Paulo aposlolo prcedicante,quia inter hos homines
ram dieslucis (Amosvm, 9). IIlo ergo die a sexta hora sancti in hunc muiido velui luminaria videanlur. Et
conlcnebralus esl sol usque ad lioram nonam, ct iia in Eyangelio, Tunc jksti, inquil, fulgebunlsicul sol
completa csl prophetia supradicti prophetse. Imago (Mattlt. xm, 45). Doininusenim opera justa lumen
hujus rei, quse futura esl in advenlu Doininisecimdo, appellat : sic cnim aitJ, Luceat lumen vestrum coram
in passione Domini est oslensa; quia in fine, cum liominibus,nt videnles opera veslra bona, magnificenl
cceperil Dominus advenire iit judieet innndnin, sol- Patrem veslrum, qui esl in ccelis(Id. v, 16). Hi ergo,
ventur luminaria ab officio suo, dicente Domino, Ia qui omnibus suis reliclis, Dominumsequunliir, jusii-
illis diebussol contenebrabkur,el luna non dabil lumeu li;e ct sanctilatis causa, soli et lunae comparantur
suum (Matth. xxiv, 29). Quod quidem ct Joel pro- sepiics honorali; sicul dicil Dominus, Nemo est qui
plieta non prsetermisil, ui cum a multis significalur, rctinquatdomum, aul uxorem, aul filios, aul agros, qui
sine dubio impleri credatur. Ita enim dixit: Sol con- non recipielseplics lanlum in lioc swculo (Luc. xvm ,
vertelur hi lenebras, el luna m sanguinem,priusqnam 29,30). Quicrgo ad procsensseplieshonoraniur, potest
vcnial diesDomini magnus el manijestus[Joel. n, 51). iniiilclligi,quia ctiamin fuluro septem partibus clario-
IIoc quaiuum apparet, secundo advcnuii magis con- res cfctcrisfultiri crcdanlur; utresurreclio corum soli
grtiit; mnc enim omnibus aperie nianilcbtabitur, sie coiiiparctur ac lunse,eseterorunivero sicul stelhe sint.
diceutc Scriptura, Tunc videbiiillum omnisoculus, ct Claritas ergo sanctorum, quae hic septies honoratur,
plangent sesuper illum omncsliibus lerrce, el qui illum in rcsurreclione aliud septies consequitur, ut qui hic
crucifixerum(Apoc.i, 7). Iiaquc si in uiroque advcntu clarilalcm lnnoehabeuin fuluro solis accipiat elarita-
lioc continclur, qtiia sol conicncbrabilur illis diehus, tcm ;' cl qui hic soli comparatur, septies lantum fu-
qui dies ille est, quo ampliaii solem et lunam cecinit turus crcdatur accipere. Propheta ergo Isaias solis et
Seriptura? Ait enim intcr coeteraIsaias dieens : Erit- hinae comparatione sanctorum mcriia augeri praedi-
que sitper omnem montem excelsum, et in omniloco "xit, nee immcrilo. Si cnim ipse Dominus sol justiliae
cxcelso aqun perambuians in die illa, cum perierinl diclus cst, sancti autem similes ei erunt, Joanne apo-
multi, et cumceciderinlturres. Et eril lumen lunce, ul stolo dicenie, Cai» cnim apparueril, inquit, similesei
lumen solis; el tux solis eril septies lantum in die, cum eiimus (I Joan. ni, 2); convcnienter sanctos in sole
sanabil contritioncmpopuli sui (Isai. xxx, 2S, 20), el csse signilicatos, septeni tamcn parlibus majorem
c.i'lera. Qui dies potest imelligi, quo promisit se Do- solcm ([uam lunam propheta supradicius ostendit.
minus sanarc contriiioncm populi sui ? Hunc opinor Quando enim lunam, sicut lumen solis, fuluram osten-
esse diem, qucm paicr Joannis Zacharkib,ostendit dii, solem auiem septies tantum ; ad modum ulique
dicens : Benedktus Dominus hracl, quia visitavit et solis septies lunam augeri significal, ut talis sit timc
fecil ledemplionemplebissutc. Et erexil cornu salulis luna, qualis nunc est ^ol : quamvis sanctorum ratio
nobis in domo David pueri sui. Sicul loculus esi per hic vertatur, sub bac lanien causa luminariumex parte
os sanctorum Prophelarum suorum, qui a sceculosunt. piodidit quantitatem, ut post crementum solis aclunse
El liberabil' nos de inimicisnostris, el de manuomnium lanlum iierum major sit, quantum erat sol; et quan-
qui oderunl nos. Ad faciendammisericordiamcum pa- ' tum in prsesenti distal 'sanctusa sanclo, tantum dislet
tribus nostris (Luc. i, 08-72). Et Simeon inier eselera, in futuro posl remunerationem.
Bic posilusesl, inquit, in ruinam, el in resurreclionem DE LIBRO GCNESIS 1.
mullorum in Israel (ld. u, 54). Ilsecruina csl Scriba-
rum et Pharisoeoruniet prineipum Judocorum, quos ram CVI. (a) — hi principio fecil Deus ccelumel ler~
prophcla signifieavilper lurres. His crgo per inere- lerrani, (Gen. i, 1). Si ccelum in principio feeil, et
dulilatem rueiuibus, alii surrcxcrtmt credendo qui coelumautem firmamentum est, sicutin «ab-
prius vidcbanlur inlirmi, et oegri per negligeiitiam. jcctis apparet; non csl verum, quia prior Iux facla
llnde Salvalor, In judicio, ail, ego veni in liunc mun- esl, et sic firniamentum : aliud enim ccelumsignifi-
care non polerat, quia facturam mundi describit Deo
dnm, ut qui non vident,vidcant; et qui videnl, ciecifiant
(Joan. IX, 59) : ut qui pcr Legis culturam et peritiam operante perfectam. Propterea enim quod diversis
lumina videntur, per incredulilatem caecarenlur; cceci opiiiionibushominesfallebanturin causa mundi, Moy-
ses Deosc esset ratio mundil
vero, id est, imperiti vcl publicamviderent, dum cre- Quibusdaminspirante ojslendilquae
cnim videbalur iniiium non habere; ahis
dercnt. Quorum infirmilales propheta Salvatorem initium
portalurum prsedixil (Isai. LIII,11). ilaque hoc tem- bricatusquidem habere, sed ab Angelis quibusdam fa-
pore Salvatorisfacium est, sicul legitur in E\angeIio, Sacla 2 quodam,csse; nonnullis vero factus similiier, sed a
qui esi et Deus potestaiis adversa; :
quia ipse infirmhates nostras accepit, ei vulnera nostra pauei autem dc origine, veritalis traducem
curavit(Mattli.vm, 17). Quoequidemomniainpassione Deuin opificem ejus asserebant. Horum sequentes,
Salvalorisconsummala eladimplela sunl: sicenim sa- ergo causa
diversitatis falsa opinionetraliebaiilur, coactusest
lushumanigeneris,lam apudsuperosquam apudinferos qui
et redempta esl ct firmata, quia prophelia Zacharise Idoyscs quaeessel causa hujus vera ostendere; ne fiiii
Israel erepti de potcstate JSgyptiorum, a falsa lamen
supradieti utrumque comprehendit. Et hic enim apud eoriim liberati non essent. Ijisi enim in-
superos liberali sunl a conlritione mimicorum, inter- inteliigentia
venlu misericordise; el illic apud inferos, cum erepti ter caiteros magis erroris sludium sequebantur : hi
sunl de tarlaro. Cuncii enim qui spcraverunt in pro- enim antiquitus praecselerisvanaephilosophise operam
missum Chrislum, exspeclabant advcntum ejus, ut dabani. Demque Moysesper id, quod a filiaPharao-
devicta morle liberarenlur deinfcrno. Unde dixit, Ad nis adoptalus vldebatur, erudilus est omni sapientia
faciendam ndsericordiamcum palribus nostris. Si quis iEgyptiorum (Act. vn, 22). Quid est ergo quod dicil,
autem salutem hanc el in secundo advenlu conlineri In principiofccil Deus icwlumet lerram? Si enim fir-
mamentum significal secundum quod supra oslendi-
intelligat; in utroque tamen adventu, maxime in se- 1 Sie Hss. el edilionalisponensis.Alia3veroeditiones:
cundo, sol converlelurin lenebras, et tuna non dabit
fulgorem suum : quomodoergo augeri solem et lu- Quomodo intelligendasunt qumliabenturin Genesi, prai~
nam die quo visitabit Dominus populum suum, ad- cipue de operesex dierum.
2 Ara.Er. et Lov.,aspiritu. Eat., a secla. AliquotMss.,
a Sacla,uti etiamsuj.ra,inquasslioneterlia—^^'en.
1 Er. Lugd. et Lov.legunt, liberavit.Ven.,Uberabit,ut ferunt, ctLov.),
scda spirituquodam. M.
PP.Bened. M. (a) HKCatiKsliodeestin tass.secundigeneris,
2517 APPENDIX. 2518
mus, videamus quid dicat. Arbitramur, quia Moyses die resurrexit, qui ideo domuucus dicitur, quia ipsum
ut omnemerrorem inferioris creaturse auferrel, et im- Dominus fecit, qui multiplicatos menses fecit, et tem-
pensarum facli mundi; in principio substanlias ipsas, pora, et annos. Utaulem uno atque eodem modo mi-
ex quibus mundus conslat, factas esse significavit; nime celebretur, cursus faeit lunse in decremenlis et
quia si hoc tacuissel; selernse forte putarentur esse cremenlis. Terra aulem erat invisibiliset incomposita.
subslanliae, Deo jugabiles aestimaloe: ut qui hujus rei Manifestumest, quia terra,'posiquam facta est, invi-
teslinionium reeipit, ambigere non possit faclum esse sibilis erat et incomposila : tegebaturcnim aquis, ideo
mundum, quando subslantias, qusead impensas mun- erat invisibilis; incomposila atilem ideo, quia cum es-
di profecerunt, initio subjectas fatetur. Igitur In prin- seflinxa, non eratapta ad culturam. El lenebrceerant
cipibfecil Deus caelumel terrani, id est supernam et super abyssum. Tcnebras dieit fuisse super abyssum,
infernam subslanliam. Superna est, qua constat cos- id est, super immensam ex omni parte aquam. Elspi-
lum; inferna autem coneretio est qusedam fseculenta, ritus Dei snperferebalursuper aquam (Gen. l, 2). llanc
quseprofecit in aridam quse dieilur terra, et tenebras. aquam quasi summitatem signifieat, super quam spi-
Unde dicit iii Isaia proplieta, Ego Deus, qui fecilucem, ritus Dei quia superferebaiur, ostendit, nt lenebras
elcreavi tenebras(Isai. XLV,6, 7). His ergo creaiis, super infinitam profunditatem fuisse significet. Spiri-
fecit siuinl sub«tantiam; hocest, aquam, tenebras, ct tuin aulem Dei super aquas, quia ubi spiritus Dei erat,
terram ante lempora : tempora enim suMiririameulo obscurilas non erat; quantum enim polerat, illumina-
sunt. Firmamentum enim, sicut quiljusdam videtur, bal aquam. Abyssum autem, id est immensam pro-
glacies est aquarum. Et ideo firmamentum dicilur, funditatem illuminare non poterat: hoc est, superio- -
quia concrelis divinitus aquis firmatum esl, "quodab res aquas iiluminahat, et subter erant tenobraj, et
oceulendo vel celando appellatum est ccelum.Itaque super abyssum. Idcirco autem hunc Dei spiritum di-
proplerea quod aqua majus sit elementum, prior est cit, non quia sanclum hune inlelligi vull Spiritum, sed
significata, quia pars ejus profeeit in Gamerammundi. eum super creaturam hylicam spiritualiter vult intel-
Teira aulem pavimentum : quoequidem et David a ligi, totum autem Dei esse significans, Dei hune, qui
Spirilu sancto creata fateturr Ait enim, Et aqucequm super aquas ferebalur, spirilum voeat, ut pravam as-
super ccelossunt, laudenl 7iomenDomini. Quia ipse di- severationem convellat, qua quidam utunlur, dicentes
xil, el factasunt; ipse mandavit, ct creala sunl (Psal. aliquid esse quod non sit Dei. Nam nee ordinis, nee
cxLvin, i, 3). Post hoccergo elementa, ante compa- ralionis est, ul super aqnas Spiritus sanclus fuisse di-
ginationem mundi, fecit Deus lucem, ut opera cjus in catur, quia super omnem creaturam est. Quod enini
lucem procederent, quse lux modo disposilo, cursum de Deo est, super omnes potestates et prineipaius et
diei explevil. Facta est nox juxia diei modum , quse similiter super omnes potenlias spirituales esf. Non
similiter implelo modo spalii, illuminata est adventu moveat autem menlem alicujus, quia Dei spiritus di-
luminis matutini: et sie impletus est primus dies, cum citur, cum constat omnia Dei esse. Ait enim Deus in-
ccepit secundus; nox enim diei deputata est, ut simul ter cselera faclurus diluvium, Non permanebilspiritus
dicanlur unus dies : propterea enim, quod subjectoe meusin hominibusistis, quia sunt caro (Id. vi, 3) : ct
gunl tenenrselumini, aucloritale carent, necpossunt in Ezeehiele inter alia, Hwc dicit Dominus ossibus
numerum facere. Triginta elenim dies una luna appcl- , istis, Exlendam super voscutem, et dabospirilum meum
lanlur, cum sccum habeanlnoctes. Itaque lucis mini- in vos, et vivetis(Ezech. xxxvn, S). Numquid hsec ad
slerium, quo spalium consumit sibi decretum, chos officium Spirilus sancli pertinenl, et non ad animam?
nuncupalur. Tenebrarum autem substantia antequam JBpiritusergo hic Dei est quidem, sicut csstera, liyli-
illuminetur, nox appellatur. Spatium aufem illud, quod carum larnen moderalor est substanliarum ; ipsius
interoccasum et ortum est, nox esl. Non enim tenc- enim ordo est his proeesse. Luce ergo facta, e'l cursu
brse faciunt noelem, siGut et lux diem; quia tenebroe diei moderato, et peracto secundodie, fecit firmameni
manentin sua natura. Lucis autem accessusfacit diem, tum, id esl, ccelum, ut lux in terra firmamenti mo-
el discessus noctem. Non immerito ergo subjecta est deraretur diem, ut esset quasi lucerna in domo. Hoc,
nox diei. Luce ergo facta, et cursu duodecim liora- inquam, firmamentum factum est ex supradicta aquse
rum impleto, totidemque et noctis spatio peracto, substanlia. Nunc enim compaginatur in speciejnun-
oequinoetiumfuil in primo die : et exinde ccepit dies ,dus,ut de confusione rerum discretis substanliis, sin'-
increscere super noctem tribus seilicet mensibus, qui guloeparles aptarenlur, qusead membra mundi profice-
sunt tempiis veris. Ex eo deinde augmento suo miriui- reni.Substantiosenimquasprimumfactasessediximus,
lur dies aliis mensibus tribus, qui sunl tempus oes.'a- impensse sunt mundi.Elideo mundus dicitur, quia res
lis. Et iterum fit sequinoctium,ita ut ex eo nox incre- ab invicem separatsequseerant confusse,et in specieni
scat supra diem aliis mensibus tribus, qui sunt tempus productse, mundum fecerunt vocari, cujus in fabricam
autumni. Et incipit iterum nox de magnitudine sua, profecerunl. Firmamentumergo, idestccelum,facium
qua supergreditur diem, minorari usque ad finem est in medio aquarum, ut divideret inter aqnam quse '
quarli tempoiis, quod est hiems. Et filsequinociium erat supra firmamentum, etinter aquam quse erat sub
primi temporis, quando Deus mundum creavit, qui- firmamento; ut Dei virtute in medio aqttaruui consiste-
dies intelligitur esse undecimuscalendas aprilis, quan- ret firmamentum, subse, et intrase, 5et supia et
do primus dies Paschseest, id est primus dies primi circa se habens aquam; ut esset concavum deforis ,
mensis. In Lege enim mandatum est, ut decinia die et intra munitum, ne aquaesive interiores siveexlerio-
primi mensis vespere prsepararent se ad Pascha fa- res penetrarent concavum ejus, ut esset quasi domus
ciendum quarta decimamensis die, id est, ab undeci- munita atque firmata, ut securi essent habitanles in
mo.Jam enim vesper decimi diei in undecimuni lucef, ea. Terlio die jussil congregari aquam quce erat sub
ut ah undeeimo calendas aprilis initium esset primi ccelo,-hoc esl, intra capacitatem firmamenii, in con-
mensis. In principio elenim facla luna fuit quarta de- gregationem unam, ut appareretarida, qusecsl terra,
chna, quia omnia plena sunt faeta : adde triduum a et factum est sic. Exhausla enim latitudine terrae",
decimo vespere, et hi sunt tres dies ante luminaria factum est velut alveum, in quo demergeretur omnis
qui fuerunt, ul undecimo ealendas aprilis faclus sit aqua, quaeerat inlra firmamentum, et apparuil arida.
mundus; quia numerus lunse ab undecimo venit ad Recedente enini aqua, necesse erat appareret terra
quartum decimmn, cui Paschseprimus mensis integer facta visibilis , quse prius erat invisibilis. Tunc arida
esl attribulus, ul in Paseha die solemni neque extra appeliata estlerra, etcongregationosaquarum maria.
undecimum calendas aprilis sit, neque extra lunam Etjussit producere lerram herbam pabuli, et ligna
quarlam decimam, quia undecima mundus factus est, fructifera ad semen super terram. Quarto item die
quarta decima autem luna majori lumine clarior factus jussil Deus fieri luminaria in firmamenlo cceli, ut
est. Inter principium ergo el clariiatem qua illumina- luceanl super terram; luminare majus, in inclioa-
tus est mundus, Salvator noster et passus est et resur- lionem diei; et luminare minus, in inchoalionem
rexit-; quia quarla decima luna passus est, et primo noclis, et slellas. Hsec ad conceptum et nativilalem
2519' QUJISTIONESEX IJTROQUEMIXTIM. j 2320
et ad nulrimenta pertinent eorum , qusegignunlurin *~ velat, quia non est gloria aut imagoDei (I Cor.xi, 7).
rnundo, et ad signa lemporum certis curliculis neces- Similitudoautem Deijhsecest in homine, ut sicut ex
saria, nccnonet adomalum totius mundi. Sicut enim Palre Filius, sic ex Ihomine mulier. In hoe plane
ad ornamentumdomus pertinct, si camera ejus ha- dispar, quia haecfacta, ille vero natus est. Quibus-
beat auro dislincla laquearia ; ita et mundo ornatum dam tariien videtur omnia simul Deum fecisse. Si
prsestaiit stellsediversa luce lulgentes. Luci itaque, enim verbo, inquiunt, fecil, quare non omnia simul
quoefacla est prior, est additus splendor solis, ila ut fecisse dicatur? Nam hic hominummos cs!, ut per
connexa sinl hsee et individua. Nocti aulem, quse parles fecissecredattir. Ad polentiamerso Dei magis
eral tenebrosa , datum est luminare : el quia quarta iacere videtur, si uno'die omniaab eo iacla dicantur.
decimafuit luna quando facla est, sic ait, Luminare Porro auiem magnamprovidentiam in hoc opere et
minus, in inclwationemnoclis: facta etenim, lola ordine coiiluemur. Nam potuil utique simul facere
nocle luxif. A parle ergo ad totum dictum esl, inin- cuucta; sed ralip mulliformisprohibuit, el seposilis
choalionemnoclis; quia non sempor vespere lucet. liisomnibus, Scriplursedivinocfides adhibendaest,
Luminare autem majus, quod solem dicimus, manet qtioedicit, et ssepe dicil, quia in sex , inquit, diebus
in inilio diei, quia simul cum luee priore concretus fecil DominusDeus iuus ccelumel lerram, marc et
est. Tribus ergodiebus sine luminaribushis fuit mun- omniaqucein eis sunl (Exod. xx, 11). Primo enim in
dus; non enim eiant adhuc quibus proficereni offi- loco sic debuernnt fieri, ut senlirent ac scirent quia
cia eorum. At ubi auiem produxit terra herbam pa- facia sunt: quando enim non se omniasimul viderunt,
buli, et ligna fruclifera; necessaria fuerunt quae sed unum hodie, cras alterum; cognoveruntinilio
enutrirent vel conseryarent quoeeranl producta. Qnia se contineri, el nullo modo posse seleriiitatenisuspi-
ergo ^eneratioomnislioruin inlervenlu perficiiur, non cari, ubi se partibus |invicemrecognoscunt. Nam si
oportuitpriushaecfieri, ne eorumeffectuquseproducta omnia simul exsiiiissent, non essel eis sensus infir-
de terra snnt, oria putarentur; sed illa ante facere,ut milatis, sed pularent se non ccepisse.Quseenimver-
sic haccsine hisfactaesse non ambiganlur.Quinta de- bo Dei subito simul existunt, non se fieri sentiunt,
indedie, aquasjussiiproducerereptiliaanimarumviva- nisi aliud anle se, aliud post se videndo. Etne forte
rum, et volatiliavolanlia super lerram secundumfir- illud quod primum factum estputet se infectum, ma-
mamentum coeli, et lactum est sic. Et inter coatera, jora post se facta cerriendo, hoc credit de se quod
El vidil, inquil, Deusquia bonasunt, etdixil, Cre- vidit in allero potiore.iDenique lumen quod dies ap-
scite el muliipiicamini(Gen. i, 21, 22). ldeo autem pellaiur, ante se habet coelum el lerram, id est,
adjccit, Et vidil Deus quia bonasunt, quia a quibus- aquam et aridam. Curii autem ipsa aqua et arida et
dam dicuntur mala esse, ul vel sic erubescant. tenebrseconfusafuissent facta , seternitatemsibi vin-
Quandoenim Deo et condiiori suo placent, nulliuti- dicare non poteranl, q^iianihil horum slalum et pro-
que debenl displicere. Nam solenldicere stulli, Ideo, prietatem sibi ausumcstvindicare. Soliterum etluna
inquiunl, vidit, et placuermUei, qtiia anle nesciebat. cum sint clarissima, anle se habent multa. Ita ergo
0 hebctes , quomodo nescivil? Quidquidvoluit, pro- factuni esl, ut potiora posteriora, anteriora autem
duclum esl. An qnis vult quod nescit? et qui potest inferiora cum se videiit, niliil horum sibi vindicet
facerc, potest dici quia nescit quod faciat? Et quod oelernilalem. Prsetereaquesex diebus opus consnm-
amplius esl, non ipse fecit, sed jussit ul fierent; et matum, totius mundi |setatemin se continet, ut sex
qui jussit, non est iiujus virlutis ut faceret? Sed quia dierum opera", sex milliumannorum haberent figu-
liuic omnia possibiliasunt, jubenle hoc quaenon po- ram : quiaquod unoquoquesseculofuturum erat, sex
terat, coepitposse, utad lmjiis laudem proficeret *. dierum per ordinem operibus continetur; utputa,
Duplexergo virlus est, ut insensibilem juberet sen,- quia prioribus saeculislanla cognitioDei in terris non
sibilia producere. Sexto vero dic prsecepitul produ- erat ftitura, sine splendore anleriores dies videnlur:
ceret terra animamvivenlem , quadrupedia, el be- ulaulem ante hominem pecora fierent, quia veteres
stias lerra;; et factum eslsic, et producta sunt. Et noslri incultiet agrestespecorum morevicturi erant:
vidil Deus, quia bona sunl, et valde bona, quia sexto autetn diehomo Iflerel, hsec res fecit, quia in
omnia necessaria sunt. Supra dicta ergo die dixit sexto miilenarioannorum adventus Christi Iiominem
Deus : Faciamus hominemad imaginemet similitudi- fecil, ne morti esset obnoxius. Utautem imago Dei
nem nostram, el haheal, inquii, potestaiem super esset homo , quia dono Dei coimaginarihaberel Filio
omnia quce facta sunt super lerram (Ibid.,H(i). Pri- Dei, diccnte Joanne apostolo, Scimusautem, inquit,
mum quidem lecil Deussubslantias ex quibus mun- quia cum apparuerit, similesei erimus (1Joan. m, 2).
dum compaginaret,quo compocto, ct omnibusorna- Et Yas electionis : coimaginati,ail, Filio Dei (Rom.
tibus decoralo , et necessanis honeslato, posi hoc viu , 29). Arbor aulenr \ilae quceposila est in para-
liominem fecit, qui frueretur eo, el omnibusquaein diso , imago fuit fulursegratia»Dei, quaeest corpus
illo sunl. Nam cum omnia super lerram ex aquis et Domini, quod qui edil j vivel in seternum.Namarbor
terra producijussis^et, hominemtamen ul facerei, scicnliaoboni et mali signifiealquod Lex data est per
limum lerrae manibus apprehendisse deseribitur, ut Moysen, quoe cum coguitum fecisset peccalum quod
multum differre bominem ab lns quse fecerat, cdo- prius lalebal, dedit scientiam boni et mali. Ostendit
ceret. Ad honorem enim homiuis perlinere vnll, eiiim quid essel bonum, quidve malum. Illud vero ,
quando eum Deimanibus factum describit, etfacuim quod septimo die requievit ab operibus- suis, hoc si-
ad imaginem ct similitudinem Dci, id est Pairis et gnificat, quia implelosexto millenario annorum, in
Filii. Quid sil aulem ad imaginem et similitudinem seplimo millenariorequiescet, cessantejammundo ab
Dei, quamvis alibi dixerimus, hic lamen locus et omni opere sseculari.Haecdiximus pauea de multis,
causa poslulat ul iterum dicamus. Patris enim ad Fi- ut viam panderemus intelligendi secundum ea quaa
lium verba sunl dicenlis, Faciamushominemad ima- supra ostcndimus. |
ginem et similitudinem nostram: quanquam in opere DEOMHNE DIEIET KOCTIS.
ulriusque intelligalurpersona, dicentisetobaudientis. CYH.— Quantum ad mundi ralionem perlinet,
Hsec ergo imago Dei est in homine, ul tiniisfactus anle legimus quam lucem. Ea enim quse
sit quasi Dominus, ex quo cseleriorirenlur, habens tenebras ad mundi fabricam profecerunt, quaeque simul
imperium Dei quasi vicarius ejus; quia oninis rex facta lumine privata fuisseconsiderantur;
Dei habet imaginem. ldeoque mulier non est facta videnlur,
ad Dei imaginem. Sie eienim dicit, Et fecit Dens id est, aqua , lerra , lenebrse, ex quibus compagina-
Dei eum. Hinc est uude lus est immdiis, sieut continetur in Sapientia , quoe
Iwminem,'ud imaginem fecit dicitur Salomonis, ex materiainvisa(Sap. xi, 18), IIOG
Aposlolus, Vir quidem, ait, non debelvelare capul est tenebrosa. Et lenebras enim el aquam factamsa-
suum, quia imagoet gloria Dei est; mulier^autemideo cra voluminaipsius Dominivoee testanlur per Isaiam
1 Er.Lugd.ven. Lov.sie exliilienthuiiclocum : Qumnon 1
fiolerat, ccepilesse. ut ad hujtislandemproficerel.M. Ms.colbert,,hicet infra,millesimo.
2521 APPENDIX. 2522
prophelam: Ego, inquit, Deusfeci lucem,'et creavi (Joan. i, 28, 29, 45). Et in subjecto, Et die lertio
tenebras (Isai. XLV,0, 7). Similiteret perDavid, et nuptimfactcesuniin CanaGalilmw(Id. n, 1). Ecceubi-
aquas faclas, el lerram firmalam super aquas Spiri- que dies in aucloritateprobatur, nocfemhabenssub-
tus sancfusoslendit(Psal. cxxxv, 6). Quodconvenit •jectam. Si enim noctis nomine coniiueretur, prseiret
et Evangelicseauctoritatiet Aposlolicoa tradiiioni, in nox diem. Namquia Uomaniregnumhabenl; Hispani
quibus omniafacta leguntur : el ut nihil exciperet, et Galliet Afriet cseterisubjeclieis, sub eorum no-
sive qumm cceiissunt,ait, sivequmin terris(Joan. i, 5, mine Romanivocanlur: ita et nox, quia subjectaest
Coloss.i,16).lnhacergoparle, qusead terras peninet, diei, sub ejus nomine conlinetur. Sed inde quidam
ahte tenebras legimus quam lucem : hoc autem est falluntur, quia Judsei in sabbaium vesperejubeiilur
quantum ad ordinemleetionisperlinet, non quantum" inlrare, non considerantescur ila niandatumsit. Nam
ad dignitalem;narnuliquemullomelior lux qiiamte- mique pridie necessehahent emeresibi escas et prse-
aebrsR: in mundi lamenrationelux accipit nomenut parare in sabbalum, el lotum ire. Numquidpossuut
appelleturdies, et lenebroenox; sed hac scilicetra- Ir.ccnoete facere, nt orld die intrarenl iu sabbatum?
tione, quia dum illuminantur tenebroe, et prseterit Dominus certe vespere resurrexil, el diei deputalur.
lux , illud lempusquamdiuredeal lux, dicitur nox ; In dieenimresurreciio celebralur, qui dics dominicus
et illud lempusquo illuminanturtenebrse, appellatur appellatur. Sic enim legis, Hmcdies quamfecit Domi-
dies. Noxeigo cum dicitur, speralurfiiturus dies; et nus (Psal. cxvn, 24); non lamennox dominica,quia
cumdies dicilur, speraturfiituranox. Cumvero offi- principatumdies habel. Siveenim pr.elerilo die, sive
cia hseccessaverint, transeunte mundo, tenebraetan- futuro, sempernox subjecta est; quia et ordine infc-
tum dicentur, et lumen.Non enim polesl dici nox , rior est et nalura, dicenle.Apostolo,Filii diei eslisct
cum perpeiuo sint tenebrse : neque dies, cum occi- luminis, nonnoclis nequetencbrarum-(I Thess.v, S).
dere cessaverit lumen. Ubi aeternitas esl, cessant Et si de consulibuseon.jiciamus,.videbimus illum pri-
Iiaeenomina, quia cum mundo coeperunt. Denique mum nominariqui prior eligilur. Dcniquesolet dici,
anlequ.unlux fierel, quseappellata est dics, non nox Cum illo quis ent consul?Si ergo et nox ante diem
legilur fuisse, sed lenebrse: quseposlquam illumi- esset, prior nominarelur. Nam usque adeo a die in-
nataesunt, et prseteriitlux, vespcr appellaisesunt cipitnumerus, ulputa si dicamus, Cras sextumcalen-
et nox. Igitur quanlumapparet, subjectaeslnox diei. das est; a mane utique est usque dum vcni.iliirad
Non enim quia ante tenebraeleguntur quam lux, id- aliud mane, ut transactodie et nocte computetur.
circp anteponendsedebentvideri: quia elccelumante Nam et -luna utique in initio mane facta cst qtiarta
solem esl, et lamenclarilale major esl sol; et terra decima facla enim lucere debuit lota nocte, el in
ante hominem, et pecora et caitera animaiitia, et~ aliudmane ccepilquintadeciina.Qnidergoambigitur,
tamen subjecta sunt homini: non crgo idcirco nox ul non a die principiateneantur? Propter quorumdam
praeferri debet diei, qnia ante leguntur et tenebras; contentionesde re manifesla coacli bumusIalius lo-
cum apparealetdignitaieluiiien lenebris, et lempore qui, cum ipsa se lectio explanel, in qua dies_ante
diem nocti anleponi. Sicut enim supra ostensum noctem aperla ratione significaiur.H,ec omni.isnpra
est, cumessent teuebrsefacla estlux. Et appeltavit memoralasecundummundioriginemdiximus.Yerum
Deus lucem diem, et tenebrasappetlavitnoctem: et si allius loqui velimus, inlellecliimnostrum spiiitnali
factvmest vespereel manediesunus (Gen. i, 5). Nam erigenles\igore, iiicongruumdeprehendimuslenebras
nisi dies fuissel, nec nox esset; tenebra:enim erant, ante lucemcreatasasserere. Si enim lucis ccelesiis
qusecum illuminatoesunt, el prasleriitdies cursu suo natura est, el tenebrarumterrena, ineplumutiquc esi.
peracto, factus esl vesper. El cum post vesperum post tenebraslucemfactam pulare : quia Moyseslu-
illuxisset, factus est dies primus nocte transacta, ut cem quidem factam, sed in qua nunc mundiisest
diem sequereturnox. Hoc et dignumest, et ratione parle, non quia lunc creata esl, dicit; quia oinnia
commendalum,ut inferiornatura per oniniasubjeeta spiriiualiaante creatasunt quam camalia, ut lux qtuc
sil potiori.Quomodoergo noxantediem dicitur, cujus in superniserat fierel in subjectis, ul Iampas in do-
nomen post diem legis? Non enim appellala fuisset mo. Qua autem ratione ante iucemleiiebrsedicuntur,
nox, nequevesper, nisi facta lux diem egisset : quo cum semperpost luecmvideantur? Deniquecceleslia
transacto, factusest vesper, qui est nox : dies uti- et spirilualialumennatura esse creduuiur, lerrena ct
que factus esl vesper, ut scias noctem pariem esse carnalia tenebrae; ut tenebrarum natura potentia lu-
diei. Tunc enim consummalurdies, ciun transit et minissubsistercvideatur,quia omneimumsummifatis
nox. Deniquesic dicimus, Annus dies hahet trecen- est. Nam"si requiramus, in ipso sole,lenebrasdepre-
los sexagintaquinque; non uliquesine noctibus.Cum hendinius. Quandoenim juxta illuni fucris, lam cla-
enimdiesdicimus,ibidemcomputamusct nocles.Sub rissimus videtur, ul prospicinon po=sii; si vcro in-
auctoritateenim diei significamuset noclem; nam et lervailo, darissimus quidem, sed ut possit aspici; si
si nox praeiretdiem, sub vocabulonoctis computare- autem longe, minus clarus : quanto longius, tauto
tur et dies. Quisetenimhominumdical, Posl quinque minusclarus. Undedefectusquidainapparel, qui tene- -
noctesvidohote, et non, post quinquedies? Nec le- bras nuiitiai, et ila pervenitur,ut lenebrsaex lumine
gisse.nosmeminimusalicubinoctemante diemsignili- orlum capere videanliir. itaque qui fecit luccm, hoc
calam. Nam fuil, inquit, Moysesin monlequadraginia modo crenvit et tenebras, quomodo lacicns aquam
diebuset quadragintanoclibus(Exod. xxiv, 18). El iu simul creavit el tcrrain : ut sicut firnuun aquaelerra
Psalmo, Sol, inquil, non urel te per diem,nequeluna esl, jta tenebrocdefeclusluminis.Deusautem solus
per noctem(Psal. cxx, 6). Et ul de ipsisprimordiisde- est qm defectumnon patitur, qui cum ubique sil, imo
musexemplum,Fiant, inquil, luminariain firmamenlo omniainlra se habeal, tam prseclarusest ul a nullo
coeli,elluceanlsuperlerram: luminaremajusininchoa- videatur, nisi si volnerit teiriperare.DeniqueSalvator
lionemdiei; et lunnnareminus,in inchoalionemnoctis cum-esselin corpore et claususnon cssel, lamen mi-
(Gen.i, 14): sedlunanonpolestprseponisoli, sicutnec nime videbalur, nisi voluisset. Nam ulique quod in
nox diei; sedsicutlunasubsole est, itanoxsubdie.Et monte traiisfiguralusesl, et in claritate magnaappa-
in Evangeliohabemussub auctoritateet numerodie- ruil (Matth.xvn, 1,2), hoc veluti lalebat in corpore,
rumsignificatasetnoctes:ailenim inter cseteraDomi- qtiod cumvoluit, manifeslavit.Quomodoergo lalebat,
nus, Sunlhic quidamcifcumslantium,qui nongustabunt qul clausus non eral? Nam si cum corpore clausis
mortem,donecvideanlFitium hominisin regnosuo.Et ostiisintravii ad discipulos(Joan. xx,19), quemad-
subjecif,Faclumest post diesocto (Luc. ix, 27), etc. modumdivinitasejus non oninia penclral? hoc est,
Numquidnon in boc numero continenluret noctes? claudi non polcst, quia defeclum non patilur. Cum
Et alio loco, Bcec,inquil, in Bethaniagestasunltrans ergo nusquamdesit Deus,illic tainendicilur esse, ubi
Jordanem,ubi eralJoannes baptix-ans. Posteradievidit apparet, et vult videri. Cum ergo omnia in Deo sini,.
Jesumvenienlem.Numquiddixit, Posteranocle? Ite- quia exceditcuncta, dicente Apostolo, In ipso enim
riim sequilur,Sequentidievoluitproficisciin Galilmam vivimus,movemurel sumus(Act.xva, 28); ipsetamen
 ».,«* mi/KSTrnNESF,X UTRODIIEMiXTmi.- «5*0*
in nullo est iiisi in quo voluerit. Mysterioenim quo- Dei factum esl ut in Abraham vivificareturlgenus
dam in omnibus est, et providenliaquadam in quo hunianum, et forniafierel salularis hominibus,nulli
^ult, apparet. esl ambiguum,idcirco in ipso reparatum esse quod
DELlNGUA HEBHA1CA, EX QUOKOMEN ACCEPEMT. fuerat amissumvilio fragilitatishumanae. Hie enim
CYM(a).— Omne quod a Dco est, rationabile imago qrcedampositusest, ut ad ejus similitudiiiem
est : el unicuique rei exordium causa dat, quce genus hominumrevertereturad Deum,ut et Deicul-
sit origoipsius, ut non absurde nominariaul subsi- luram , et sermonemqui datus prius fuerat in usuni
stere videatur, sed ut nuncupalionemoslenderet,quse hominum,recuperarethominibus: quia sicut in prin-
caputintelligituresse ipsius nominis. Igitur ratio ho- cipio in AdamDeifuit imago, ul cognitioejus essetin
minis est causaqua conslat.Conslalautemex quatuor terris; ita poslruinas humanigeneris, cl oblivionem
elemenlis,scilicetterra, aere, aqna el igne, Deoau- veri D6i,in Abraliamlreforniatum esl, ufah ipso fides
ctore duntaxat: quinlus est animus quasi auriga, ut in Deum coepta,iferum germinaret in fructum.Unde
concrelum et figuraiunicorpus agat, el quasi impe- non est absurdumut ex nominee.jusplcbsab eo ccepla
rator ipsius. Et ab humo initiumsumpsimus,et ejus vocabulum sortiretur. Sed ne forle propler nomen
nominenuncupamur.Homincsenim vocamurpropter Hebcr scrupulunipatiantur, quia niagiscum Hebrseis
humum, unde pater noslerforinsecusoriginemhabef. Hebersonat nomen, quia Hebraudicuntur, non Abra-
htei; recognoscantiterum quiaHebrsei,non Heberaei
Igitur causaet ralio facitul ex nominealicnjuscosieri dieunlur:
subsistentessub eodem nomine appelientur, ipsum Heber enim dietus esl, uon Hebre. Si ergo
significanlesin sese. Quamobremvideamussi con- binc impugnaiidumputant, patiuiuurquod faciunl,et
gruit, sicul quidampulant, ex HeberdictosHebrosos. neulcr nostrum habebitex hac parte victoriam,nist
Yidetur enimquanlumad nomen perlinel, inde hujus is trai per ordinem reddita ratione ostendit verum
nominisorigo descendere; anteriorest etenimHeber esse quod asserit: qui enimin una re par est, perdi-
quam Abraham. Quod si esset verum, deberent hi, ventus disse dicendus est, si in altera inaequalisfuerit in-
qui de tribu Heber sunt, post ipsum eodemnomine Hebrsei: nam propter sonumimmutalaest litlera , ut
nuncupari: ab Heberenim septimagenerationenatus pro Hebraei dicerentur, qnia melins sonat.
est Abraham (Gen.xi, 16, 2(3).Si ergo super Abra- Quoniamel ex Juda non Judai dicunlur, sed Judaei.
bam, vel ipseAbrahamHebrscusdiclusest; sine dubio Obicumqueenim absurdumvisum esl, immulafa est
Hebrseiab Heber nuncupanlur : si autem 11011 legitur littera, utvoxsonum compositumliaberei. Nam pro
super Abraham dictos Hebraeos, sed postAbraham, mediodieut meridie dicimus,el mulla sunt talia. Igitur
nonjam utique exlleher, sed ab Abrahanidicunlur convenil, est osiensum, ut nomine Abrahoe,tam
Hebrsei: quippe cumfiliiAbrahamprimo hoc nomine lingua quam populusliuncuparetur.Hsecergolingua
appellalinoscanlur. In Genesienim Joseph et fraires est, qnam dicimus primilns datam Adseel cseteris,
ejus Hebrsei sunt appellati (Id. XLIII , 52). Scienfes quampropter
mus in
prsesumptionemluriis cedificatse credi-
enim Abraham fuisse, qui de Syria descendissetin multas et
dispersam confusaih,ut non jamhaec,
Chanaan(Id. xn, 4), et muliiplicatusfuissct, fidei sed muUce ex hac, immutationc habila quorumdam
causa omnibuscopiisrefertus, rex el Prophetaappel- dictorum,cxislerenl: ut unamhaberenl speciem,nee
latus et paler muliarum gentium (Id. xvn, 4), qui lamen deperiref,sedlO|taconfusa esselcseierislinguis.
cum trecentis decemei oclovirisvernaculissuis quin- Ita enim lune acttim esi, ne se hominesiutelligerem,
que reges confoderil (Id. xw. 14 , 15); quia non in elmajoraauderenl(Gen.xi, 8).Taniosergo tunc linguse
angulo hcccgesta et dicia sunt, ut lalerent; eos qui inlelligunuir exslilisse,quanli ei hominesfucrunt,qul
ex semineejus eranl, Ilebrscosnnncupaverunt.Ordi- dispersi, locisin quibushabitarunt, unusqnisquelin-
nis ergo et meriii ejus fuit Abraham, ul capul fieret guam suam instituit. Si autem ipsa esseminimepu-
his qui ex eo traduccmiiabenl.Dei enim judicioprin- tahiiiir qucescripta estUuncuna fnisse,iioesupererit,
ceps et origoposiius esl in lerra Chanaan, ut ex eo ut de caleris linguis cqllectasil parliculatim,et com-
in speciemliriguseunius qua utereiui'Abra-
geniti, alierius essenlet professioniscl conversationis, paginata
quam fuerat ipse priusquam descenderet in lerram ham; ulsermonemhaberel
quia pater multarumgenliumerat, ex multis
Ghanaan: innovatusenimipse, novumconstitueretpo- linguis compositum, et esset per
omniainnovalus.Sed quia ii quosmemoratliber Ge-
puliimin Deidevotione.Ilinc esl unde apostolusPau- neseosunius
lus Ilebraeumse e\ Hebr.cisfatetur (Plulipp. m, 5): vocisel sermonis(Id. x, 51), ab Oriente
hoc enim dignitatisvidcbaturesse cognomen.Testi- migrassekguntur, et indeiterum dispersia Deosuper
moniumenimet nobilitasgencris erat, ut ex nomine facicm totius terrse, non utique iilic reinansit, quin
ejus cognominarenfur,qui mullis modisDeo placue- primilus lingua dala remaneret. Deniqueneque ler-
rat, quique eis erat origo. Abnuatur, si non convenit ram aliquanihabei inter homines, ul cselerselingtiae,
ralioni; spernalur, sidispar est; convellalur, si alic- neqne gentem, exceplisJudseis; quia primo homini
num est a merilis Abrahse; el nosrefellamurquasi data est in paradiso. Et poslquamconiusa?sunt lin-
aduUforesejus.,Quseest inimicitiaadversusAbraham, gu;e, nusquamreperta hsecqusenunc diciturHebrsea.
quoesemulaiio, qua ei oblrectantiuimici; el qui sunt Si ergo nusquam habel locumvel gentem; Abraham
autemnationeSyruserat; unde hanclinguamAbrahse
hi, nisi qui filii ejus dicuutur? Quid ost in quo displi- vel
cet Abraham, ul gloria lwc aliena ab ea puletur? Et cceterisseminis ejus , nisi qtiia aut illa prima est,
quid ea quod placeat in Heber, ul primalumistum aut cerle de multis aptata? Yidemusenini ali(|uantas
babere dicatur? Cujus si conversaliopossel inquiri, linguasnonnulla\"erbajsimiliaejus haberc. Sed lioc
invenireturforleidola coluissesiculThare et Nachor, non sic convenitralioni quomodoillud, si prima ipsa
et paler Nachor, quos conslatnon longe ab eo luisse, esse dicatur : non enim,otiose hoc faclum ratio pro-
sicul lestaturJesus Nave, qui idola coluermil(Josue bal. Ipsam enim linguam.debuit Abraham habere,
xxiv, 2). Autcerte qui ex divcrsosunt, oslcndantqua turam quamhabuitprimus homo,ut Moysesveniens,et crea-
ralione vindicandumesl hoc Ileber, ne forte a nobis et hominema Deofactumdescribens,bacvoce
supprimaturmerilumejus; sed millumesl, quia com- uterelur,etqua Deus locutusest et hominemappellavit
munes sunt nobisScriplurse,'el quid unicuiquedebea- Adam, Adsemulier vocata est Eva : ut hsecvox
tur, in propatuloest. Si enimex solo nomineputanl esselutin libro Moysi",qucefueral et in iis quosdescri-
liocdebere defendi,infirmumet improbabiieest. Tunc bit, vere in omnibus reformalamdoceret primam
etenimrite nominiejus vindic.irelur.si causcealiquce causam, el bencficiumdivinumin Abraham.
testes exislerenlqu;uhoc confirmarent:possentenim DEJIELCHISEDECH °.
aliqui eju«dcmnominisrcm sibi fion suam vindicare. CIX (a). — De Melchisedechlegimus in libro
Ideoquehoccsl verum, quod non snlo nomine,sedet 1Ms.colbertinus,visitarelur.
- Sic in MSS.,et in editioae
perspicua ratione iirmalur. Nam quoniamdignationc editiones Ratisponensi. Alicevera
addunl: Quomodo Abrahambenedixeril, el quid
de eosenserit/.postolus.
{«)Cjucestiohsecdeeslin Mss,secundigeneris, , (a) Deeslin jfes.secundigeneris,—BernardusAlndm
2525 APPENDIX. '2526
Geneseos,de Melchisedechetiam simili modo est et candam.Deindeprovccfusannis,sic multiplicaricre-
in Epistola data ad Hehrseos,quia obviavit,inquit, didit semen suum, quod prudentibusmundi slultum
ilelchisedechsacerdosDei summiAbruhmrevertcnlia videtur, quemadmodumsunl stellseeccli,ul antequam
cmderegum,-et protulitpanes et vinum, et obtulitei, senlentia decernerelur prudenlibus sseculi, ab hoc
ct benedixiteum,dicens-.Benediclus es, Abraham,aDeo damnativideantur.Postea enim diclum esl, Pcrdam
excelso,qui fecitcmlumel terram,qui tradiditinimicos prudentiamprudentum(Isai. xxix, 14 ; 1 Cor.i, 19).
tuos submanustuas(Gen.xiv, 18-20).Et ut Apostolus Jussu Dei circumciditur; quod non ulique sine dolo-
signifiearet,quis intelligenduscssetperMelehisedech, re fit: et non aegreferl, ut posleris formamdaret pa-
adjecit, Sinedubioenim,ait, quod minimumest, a me- tlenlise.Ex Sara illi uxoresua jam aniculalilius pro-
liore benedicilur( Hebr. vn, 7). Quod quidcm non mittitur,' et non dubitat (Gen. xvn, 17) : ut futuris
utique ad tradilionemretulit ofiiciiecclesiastici.Quis ostenderel in tantum Dei auctoritali credendum,ut
enira arabigeret regulam traditionis dominicse,qua eliamsiquaeirrafionabiliavidentur, praeeipialaul pro-
benedicuntursubjectia Domino,melioremesse iis qui mittat, non ambigatur; quiamagis personaejus re--
benedicunlur ab ca ? Dominienim mysteriumin iis spiciendaest quamvcrba, ut quod in verbis iniirmum
verbis, quseipsumeomplectunturac memorant, ope- ant impnssibiie videtur, persona ejus confirmet,et
ralur. Personoeautem ejus proprium meritumet po- faciatvideripossibile.Deusest enim qui promiltit,de
tentiam voluitdemonstrare.Quisergo liic el quanlus quo credendumest quiapolestquodhominibusimpos
est, ad cujus comparationemminimus dicitur Ahra- sibile videtur. Qtioecnim offensio polesl judicari,
ham, quemconstat in omnibus fidelibus signumha- cum plus de Deo opinatur,quam de se sentit hmani-
bere lestimonii nobilitatis ac fidei? Igilur hic Mel- las ? Propter quoddafum sibi a Deo Abraham filium
chisedecbnonuliquesicbenedixisseintelligiturAhra- eodem jubente occidereillum non ambigil, nec tem-
ham, sicutfaciunthomines sacerdotes, ut ex delega- pns differt; necadmiratur ad Dei voluiilatem, ut
tione daret benedictionemverbis solemnibus; sed filium,quemmaguoperebeneficiiet admiralionisde-
quasipropriam,quamnon per verha, sed per naluram derat gratia, hunc juberel occidi: cerlus Dei volun-
ficceperitsubstanlialiter,ut sit eipropria. Sacerdoles lafemnon debereab bominereiractari, neque jussio-
amenVquosanlistites dicimus, regulamhabentverbis nem aut laclumDei sine providenlia esse. Quod ut
solemnibnsordinaiam et traditam sibi, quam super- omni devolione ?esiinaiuer impleret, matri ejus
ponentesbominibusbenedicunt: non lamenquos vo- conjugisuaenon indicat, non ignarus fragilioresesse
lunt, sedeliam aliquandoquosnolunl; quia dator re- circa filios feminas,et posse huic devolionilacryma-
gulaeipsescit cui dari debeatvel infundisaeratissima rum miseratione impedimenlumafferre: nec non et
benedictio.Ulevero qui natura habet benedietionem ipsumpuerumlatel usque ad horam necis, ut jussio-
siibslantialiter,quem dicit summi Dei sacerdolem, ni Dei toto mentisobsequioobediret(Id. xxn, 5-10);
pervoluntatemdat henedietionem.Yerba enim bene- non pauicidium hoc deputans, sed holocaustum,
dictionis et natura ejus cumvolunlale concordant. quodjusto jndice auclore fiebat. Quseergo Iris majo-
Nec erfat, ut ibi velit ubi nondebet, neque nolit ubi ra posset gerere Melcbisedech, quihus prsecederet
debet; sed cui dederit verba, dat et effectum.Nostri Abraham, quem sicut videmus,in nullo constat in-
autem sacerdotes super multos quotidienomenDo- obedientemfuisse?Moyseseienim, cui legilurfacie ad
mini et verba benediclionisimponunt,sed in paucis faciem Dominusesse loeutus( Exod. xxxm, 11),
effeclusest. Est iterum quando melioresse benedi- - missusad geniemel ad fratres suos, ire nolebal(Id.
cunt. Quamvisenimqui sanclus sit, curvat tamenca- iv, 5). Jonas propheta prseeeptumsibi ul Ninivitis
pul adbenediclionemsumendam,quia~Tionproprium prsedicarelirrupil, ulad alium locum pergerel, quo
sacerdotisest, sedDei inventum. ileli enim sacerdos missusnon fuerat (Jonmi, 1-5 ). Job planeegregius
Annambenedixil,et prosecutuseffectusesl ( I Reg.i, in omnibus,lamen molus amissionefiliorum, vesti-
47, 20), non ulique meritosacerdolis, sed ipsius An- menla scidil sua, et loiondilcomamcapitis sui (Job
nse,cujus mundumcor inspexit Deus.Igitur Melchi- I, 20-) : Abraham aulem nec conlrislaliislegitur de
sedechnon ideomeliorAbrahsedicilurpropter solum mortecharissimifiliij et quemjussus fueraiipse ocei-
ofiiciumsacerdoiii: sed et nalura anteponiturilli, ut dere, nec alicubi Deosibi jnbente legilur trepidasse.
ultra hominesinlelligatur.Nulloenim modofieripo- Igitur per hcecapparet Melcliisedechullra hominem
test ut qui tanto amicoDeiprseponilur,et fideliusque esse, quia non erat undemelior esselquam Abraham,
adeout amore et timore ejus nec filiumsuum charis- nisi sola proacedatillumnatnra. Natura enim impas-
simum duhitaret occidere, homo putetur. Qua enim sibilis, beatitudinem 1 per substanliam habet: huma-
justilia,quibusoperibuspluspossetmereri, quamme- na autem nativitas healiludinem-acquiritper ge-
ruit Abraham? Nec emm eral-plus quod faceretad sta. Quia enim perfeclionemdivinitatisnon habet,
commendalionemmeritorum, quam fecit Abrabam. per exercitiurn et colluctationemproficit ul melior
PrimumenimcumnesciretDeum,nec signumvidisset fiat, cum plus vincit quain vincitur. Si enim sic
quoei suaderetur; dicenli sibi Deo, Exi de terra tua, ageret, quod impossibileest, ut nunquam pecca-
et decognalionelua, el ,de domo palris tui(Gen. xn, rel, melior Deo fieret: quod absit, (a)quia naiura
1), nec distulit, sed slatim obedivit,non solumprse- quoe potestpeccare, sicut et non peccare, si sein-
sentis Dei, sedet futuri Dominiimplensvoluntatem. per vinceret, illi naturse prseponenda erat, quae
Dicit enim Dominus: Quicumqueplus fecerildomum, ideo non peccat, quia impassibilisest. Nonenimma-
aut parcnles,aut fratres, aul cognalosquam me, non gnuriividereturnon peccare,quia non potest; magni-
estme dignus(Matlh. x, 57 ). Qualis ergo Abraham, ficumautem, si cum possel pcccare, non peccarel.
et cujus meriti est, qui ante mandata Salvatorisim- Hoc ergo interest inter substantiamDei et liominis,
plevitquamprocdicareotur? Apostolushospiialiiaiem quia Dei substantiabeata semperesl securitaleinvin-
sectandam magnopere docet (Hebr. xm, 2); hane cibilisselernitatissuse;hominisautem substantialiter8
Abrahamsic cttam devote excoluil( Gen. xvm, 5 ), beata fit per Jaborem.Et alia necesse est beatitudo
ul videatur ab hoc didicisseApostolus hanc prsedi- sit impassibilis,alia illiusqui tribulationibusconfici-
fur, utpossit aliquandogaudere.Beatitudoenimim-
gusin CriticoAug.adhanequcest.«Konnulli, inquit,'suspi- passibilisin eo est semper ul beata sil; passibilisau-
« canturhujusoperisauetoremesse illunrquem reprehen- lem postmagnaexilia gaudet evasissemortem. Cori-
ccdit Hieronymus epist.adEvagr.,asserentemMelehisedeeh trisiatur ergo ut possilgaudere,nec perpetuoseeurus
« esseSpiritumsanctum. Concedoquidem,lihrumillumde passibilitatenaturae.Impassibilisaulem, semperbea-
«Melchisedech, quemibi huicinserlum,sieutet
« cstera ipsiusconstalex exagitat,
variisauclorihuset hbriscolle- 1 sicMss.et editioEatisponensis. Alicevero editiones,
« cta: si verohunctotumaccepissetS. Hieronymus al)Eva- necessilas.
«grio,cumscateatlonsepluribusiisquegravissimis erro- 2Fortehicmeliuslegeretur: subslantiaaliter,pro, sub-
«rihus,nonis unumsoiumde Melcliisodech sed stantialitcr.vid. Morel,Elem.crit.p.511. M.
« reliquosefiamsaltemverbotetigisset.» carpsissel, (a) Reliquain editioneKat.etin Ms.Colbert.desunt. ,-
 """
2527 EX
QILESTIONES UTROQUE MIXTIM. 2328
lus est; quia nequenovit Iristiliam, nequesuspicatur qui pr.T.varicatur eam, reus fit Dei judicio.Melehise-
posse se contrislari.Namet nattira hominum,quam- dech autem sicut datur,intelligi, non more hominum
vis pcr laborem beatiludinemconsequitur, non erit rex appellalur; quia sub se habetjustitiam,' quaere-
lamen intacta, neque deeruntei cicairices.Qtiomodo gibus dominatur. Nemoelenim potesthabere sub se
enim fieri potest ul saepecongressaet aliquotiesvi- justitiam, nisi ejus nali.ir.Ti sit ui peceare non possit.
cta, non sit vulnerala? Impassibilisaulem semper in- Sub ipso autem esse ideo diciiur, quia ab eo inventa
tacla, illcesa,inviolabilismanel. Igitur non minimus est modo legis, per quamgubernentur, qui possunt
diceretur Abrahamad Melchisedech,nisi potioresset peccare. Igitur rex juslitiaemoderatoresl verboruma
natura Melchisedechquam Abrabam.Nam haocquoe se inveiUorum,quibusbene beaiequeet vivipossit et
diximus, ingeniiesse forte videnttir.Si autem Legem credi. Diumultumquelaboramus, el adliucminusde
respiciamus, plurima adhucet potiora dicenlur. Hic Melchisedechdicimus,nisireverlamuradScripiuram,
enimMelclusedech rex Salem, sacerdosDei summi,qui quceet ipsa diu pulsat et clamitat, ul pressosgravi
obviavitAbrahceregressoa cmderegum,quiet benedixit somno excitet ad iiitelleclum,non noctis, seddiei.
eum, primwnquideminterprelalurRexjustitiw,deinde Dicit ergoquia sine palre, sine maire, sinegenealogia
Rex Salem, quodeslrex pacis. sine patre, sinematre, est Melchisedech: Et ne aliter inlelligereturquamdi-
et sinegeneatogia,nequeiniliumdierum,nec finemvitw gnum est, adjecit : Nec initium dierum, nec finem
habens: similatusaulem Filio Dei manet sacerdosin viimhabens.Per quod ostendilneque natum, neque
perpetuum.-Et ul hoec locis quibus significaveral, morluumesse Melchisedech.Quidad hsectam mani-
commendaret, dc eo adjecit : Yidelis, ait, quantus festa humana argiimeiitatursubtilitas? Quaeesl tam
sit Itic, cui dccimasdeditAbrahamde primilivisprin- versuta ingeniiccdlidilas,,quseaudet resistere mani-
cepspalrum (Hebr.vn, 1-4). Ut enim qua potentia feslis, ut nonsensumcapial ex leeiione, sed sensum
et quanlaMelehisedechsil ostendat, laudal Abraham tribual leclioni?Visinfertur Scripturisdominieis,ita
dicens quia princepspalrum est, lioc est, cseleris ut etiam hos inimicosseiitiat, qui auetorilatiejus se
omnibusmelior Abraham, sed minimusad Melchise- inclinaievidenlur. Dicunt enim quidam nci iia de
dech. Nonnemanifestumest hunc hominemnon esse, Mehiiisedechdebere credi, ut relatumest Scripluris,
sed meliorem? Quidest enini quod dicit de eo, quia ac per hoc ad sensum siium Scripturas converlunt.
rex pacis est, et rex juslitise?Propius accedite, et Quibusmeliusessel aperte non recipere Scripturas',
videte. De longeenlm solemvidenteslucernampula- quam dolose agere conlra illas , tit stib nominepacis
tis, elargenlum aspicienles,seslimatisslannum.Po- pareiurbelluni,el sub legmineamiciticelateat hosiis.
tesl aliquis homiiinmclici rex pacis atque juslitise? Dicnnt ergo non ad generositalemperiinere Melchi-
Pax enimhominibuspraedicatur,simililer eljusiilia : setlech, sed ad humilitalcmgeneris cjusdem, quia
iiic aulem ideorex paciset justitiosdicilur, iit ab eo sine paire et matre Iegilurfuisse.Hoeenimideo aiunt
justilia et pax originemhabere noscatur. Non enim sic scriptum csse, ut ostcndereiur ex alienigenis
super ipsum esse dici poiest, quod ab ipso regitur. ftiisse, non ex tribii qua orlus est Abraham, quia
Nam hominesjustida m.igisiraet pace erudiunltirad genus ejus non inveniiur in Lege. Unde el adjccit,
Deumpromerendum.H:ecergoqucehominummagi- inquiunl, El sinegenealogia,ul"inlelligereturpenilus
stra est, Mtichisedech habet regem. Quanlumergo origoejns in Legedescriptanon csse,"ut ex parenli-
meliorest homineMelcliisedech , quandogubernatrix bus qualibuscumqueper seipsumvir bonusfacluscre-
liominumsub ipso esl, hoc esl, rcgem esse reguin? dalur. Porro aulemjam lania est Scriplura, ut omnia
Itaque cnm rex juslilise el pacis dicilur, auctor eo- per ordinemdigestacauscenecessariaponat. Primum
rum esse siimificnlur: ut quomodo DominusJesus enini dicit, Sine patre, smematre.Yideamussi coc-
auctorvitaeesl, iia el Melchisedechauctorjustitisesit terorum mairessigiiificanlurin Lcge: qucefuerit uxor
el pacis; quia qui per Christum vivunt, hi dispen- Nachoravia Ahrahse, maier Thare, non legitur quce
sanie jusiitia el paceregunlur. Cordibusenim servo- fucritmater Abrahae,ut de cselenslaceam.Numqtiid
rmiKDeiiusliiiaminfundilet pacem, ad exornandam hi sine matribiisfuissedicendisuni? Si dixisset,Sine
discipiinamdoininicam.Scripium lcgimus in psalmo palre, sine fuerat color, Iquiaomniuin qui ftierunt,
octogesimoquarlo, quiaJuslilia et pax complexm snnl palres habenlurin Lege. Addit, Et sine genealogia.
se, el verilasdeterra orta cst: et ut de qua justitia di- Si ideohscedixit, ul ostenderetgencralionemejus ia
eerel ,-oslenderet, ail quia Jusldia de cozloprospexit Lege non esse, suffeceraldixisse, sinepatre; qma il-
(Ps(d. LXXXIV, 11, 12). Iloc de lempire Sabaloris lius patremnemo novit.Mullomagisiterum ad mani-
Scripiura ostendit, quojustilia Dei d.tla est mundo festaiionemdicil, Nequehfuiumdierum, ncquefinem
per Christum, in cognitioneimslerii Dei unlus quod vitm habens. Dic , quisquis cs violentus, quomodo
•anlepromiserat.Juslumesl enimscire creaiuramve- istud interpreiaris? Quide'st initiumdierumnon ha-
rilatem Creatorissui : qusejusliiia manifestatain ter- bere, neque finom\itic? Sfiffeceratcerte dixisscge-
ris , stiblatadiscordiaquecde injustiiia fueral gene- neralioiiemejus in Lege scriplain non csse, ac per
rata mcogniii Dei, pacificosfecit discordes, dum hoc origoejus cx allopbyhsest e'redenda.Potest dici
diversosdudum in una fideconslituil.Sie se com- translatum hunc sicut Enoch , ideo non mortuum
plexsesunt juslitia et pax et veritasunius. De terra esse.Esto. Quid est imlinni|dierumvitajnon habere?
orta est magistra justitia. Incarnatio enim Christi Fortedicas, quia dies naialis ejus scriptus non esl.
oslendilqme esset de ipso Deoverilas cognoscenda. Cujus enim scripliiscst in Lege? el hsecratio est, ut
Igitur haic cerlejustitia Deiest. Similileret pax,di- cujus nalalis dies scriptus non est, initium dierum
cente Apostolo,Ipse aulemDeus pacis conteratsatan viiaenegetur hahere. Poluit ergo et de cceterisidem
(Rom.xvi, 20). Quomodohoc possildiscernerc, non dici. Et si ut homotranslatusfuisset, non lamensine
adverlo, ut eumDeus paeis, Pater sit Domininostri vilceeral fine; quia qiiidquid-sujj^pemorlis est, fi-
Jesu Christi, necnon ct ipse Chrislus; dicit enimPa- nem habet. Desine, quisquisconientionisludes. Ex-
cem meamdo vobis(Joan. xiv, 27); de Melchisedech pedit enimverisvinci, quam vincere vera per falsa.
dieatur quia rex justiiireel pacis est: qua ralione se- Perdere est enim, non vincere; quia si iu homine
cernatur, non intelligo. Pulo enim nihil differre, perdere videreiurveritas, apud Deum lamen vincit,
quantum ad rem pertinel, regempacis a Deopacis. qtiia ralio ejtis iinincibilisest. Itaque animusa Lege
Quiaenimin nuiiidoqnisquamDeusdici non debuit, vinci debet, ul hoc sentiat quod a Lege sigiiifiealur,
ul uni soli ex quo sttnt omnia, reservarelur hoc tan- non ul ipseLegi sensumdet suo arbiirio, ut Legem
tum nomen,'regem qui imaginemejus haberelinsti- se violenler legi exhibeat. Et audi Zorobabel,quia
luit, qui exceptoDeinomineomncmpoiestatemejus snperomnia, ait, viucilverilds(lif Esdr. m, 12). Jam
haberot: sed quia terrenus esl, hominumrex est, Melchisedechfulurum mysleiitim incarnalionis et
non tamen pacis el juslilicc.Quia etiam ipse'duceni passionis Domini oslendit,' dmn Abrahseprimum^
habel jusiiliam, quam non illi licel contemnere.Ju- quasi patri fideliumirodiditEucharistiamct corporis
etiti-.'vnimDeusilli est, Res enim Dc;csxjuslilia , ci et giuiguinisDomiai, ut prsefigurareturin pafrc, qme
 2529 AfPENDIX. 2350
in filiis futura crat vorilas. Qui si homo putalur et dicunltir.In ipsis videtur Deus, sicut dicit Dominus,
sacerdos , eo more quo ftiit Aaron,aut nuuc sunt, Quime videl, videt et Patrem (Joan. xiv, 9). El si in
oslendaturaul lcgalur locus habitaiionisejus; aut si gestis Dei visus est Dominus, gesta aulem Spiritus
fuit lenplum aliquodant synagoga in qua eongrega- sancii siinl opera, significanteDomino, Quia ego in
bal populum, el offerebateoruni sacrificia, vel qni Spiritu Dei ejiciodwkonia (Mallli.xn, 28); et in Spi-
populusconveniebatad illum. Si enim sacerdos in» - ^yitusancto visus est Dens.
lerris erat, sine dubio babuiipopulum, et ante Abra- DE PSALMO PIUM0.
ham utique, vel tempore ejus erat popuiusqui ser- —
CX (a). Beatus vir qui in via peccatorumnon
viret Deo. El quomodoAbraham qnasi capnt facttis stetit. Si autem steteril, non jam beatus, sed reus
est fidei, ut ex eo populus habiTetnoiitiamDei ? Si- dignuspiagis. Ad emendalionemenim aliquamvide-
militerenim si Melchisedeeheral, qui doceret unius- tiir habere spem, quia uon impius, sed peccator est.
Dei limoremiu terris, frusira eleclus est Abraham,- Si auiem unus fuorit qui non abiit in consitioimpio-
ut ex eo plcbs Dei nuncuparelur. Potiieraiil enim in- rum, et in via peccatorumnon stetit, duplicigenere
ler eos esse , qui conveniebantad Melchisedech.Et beatusest. Necenimpotest cs<.ebeatus, si in consilium
ubi est illud quod legilur in cantico Deuleronomji,,. peccalorumnon eat, el in via peccatorumstet; quia
quia cumdivideret,inquit, Allissimusgentes!,quemadr si non perditioni, pcenselamen obnoxiusest. Dehine
modumseparavitfiliosAdm, slatuit finesgeiitium, se- adjecit, El in cathedrapestilenthenon sedit. Hanc di-
cundumnumerumAngelorumDei. Et facla esl pars Do- cil beatitudinem esse, qtioehis iribus gradibus con-
viini populus ejus Jacob (Deul. xxxn,8, 9)".Igitur si stat, et liiplici ratione munitur; id est, nt neque in
in mtindoplebs non erat Dei, oxceptis filiisAbrahce, consilium impiorum eaiur, neque in via peccatorum
qua ralione alia plebs pulalui\fuisse, queeexdoclrina stetur, neque in catiiedra peslilenlicesedeattir. Sed
descenderatMelchisedech,ne,ganleProphela?Qtiando cum duo genera taulum habeaniiir impiorum et
enim nominat omnesgentes quse in mundo sunt, et ppccalorum, in comprehensioue eorum quse supra
non dicit populum Dei Cbsenisi filios Abrahie; quid . meirioratastint. hoc teriium eui generi adscribivo-
superest nisi ut, exceptishis, negelur cseterosDeiha- ; luit, quod adjecit, dicens, Et in calhedru peslilentiai
buisse notiliam, quia notus in Judma Deus (Psal. non sedit; impiorumne,an pcccaiorum? Sed videa-
LXXV, 1) ? Melchisedechautem sacerdos Dei summi,. nms quid sit in cathedra peslileiuise sedere, et tunc
ad benedicendumAhraham apparuil ad praesagium cui generi hoc adscribal iiilelligemus.Hauc dicimus
futurorumsanctorum: quia benedictio danda erai in calhedram pestilentias, qua: exlra Dei ordinationem
. futurum plebiDei per antisiitemfere Dei, quem dici- est, ad hoc uiique inventa, ul iniqua inde exeant ju-
mus sacerdotem. Hic ergo Melchisedechprsecursor dicia : proplerea pestilenti-ecalhedra dicla est, quia
apparuit sacrati fuiuri Filii Dei, quia prsccedil ad esl corruptio quse parii mortem, sicut et imqtiilas
obsequium qui ordine seqnens. Non ergo adtniranda danmationem.Ntm eH ergo a Deo quse est caihedra
sunt quae diximus de Melchisedech, quando Scri- mortis. Nam Moysesaccepil calhedram vitae. Ad lioc
ptura ad corifuslonemobsirepenliumpltis addat et di- . enim data esi, ut auctoritas in ca sit justi judicis vel
cat. Post omnia enim laude digua, ut confundat ina- creatoris Dei. Undedicit Dominus, Super cathedram
levolosail: SimilalusautemFilio Deimanetsacerdos 'MoysisederuntScribmetPhafiswi(J!lflM/i.xxiii,2).:et
in perpeluum.Jam vide de quo malesenlireeoniendis, Apostolus, Non est, inquit, potestasnisi a Deo: quat
el si hunc non vereris, vel Christiim meiue, cui si- enim snnl, a Deoordinatwsunt (Rom. xm, 1). Unde
milis Scripfurse auctorilate refertur. Per ordinem dicit ad prmcipem plebis : Tu quidem sedesjudicans
enim paulatim ad nalurale ejus meiitum venit, ut secundumLegem, et contra Legem jubes me percuti
si quosdicta superiora moverent, qnibus rex justitise (Acl. xxui, 5). Quoddixit, secundumLegem,justam et
et pacissignificaiusest, el quia in cariie visus'neque salutarem calhedrse auctorilaiem sigiiificavit. Illud
"patrem,nequemalrem hahuit, hoc est ingenitusappa- atitem quod ait conlra Legemjubesme perculi,illum
ruit, nequeorlum,nequeoccosumhabens;cx iisquoeul- ipsum injustumjudicem oslendit, ut in Dei cathedra
tima subjecit, supcrioraeredibiiiademonslrarei. Quis sedens judicarel injusie. Ilinc est undc et Daniel, Dei
enimaudeal dicere nibi vesanus, hsec omnia qusesu- est, ait, regnum, el cui vull dabiiillud (Dan. iv,~14).
blimia dicta sunl, incongrua esse ilii qui Dei Filio Sieul enim lerreni iinperatoris auclorilas sic currit
similis designatus esl, uiaucns sacerdos in perpe- per omnes, ut in omnibus cjus sil reverenlia; ita
luum? Similisautem Dei Filio non poiest esse, nisi Deus inslituit, ut abipso rege Defauclorilas incipiat/
sit ejusdem naturse, Et quid incrcdibile videtur, si el currat per cunctos: quamvis frequenter mundus
Melchisedeciint homo apparui!,eum iiUelligalurter- hoc non intelligat, et aliis so subjiciatin polesiate
lia esse persona? Si enhn-Chrisius qui secunda per- positis quam debel, tamen inslifulio est ut unus sit
sona esl, frcqnenter vistis est in habitu liomiuis, qui timealur. Llbiergo hsecinstttulio non est, ibi ca-
quid ambigilurde iis q-a.e dicia suni? Leginnis et- thedra peslilentioBrcperitur 1. Nusquamunius Deiau-
enim in PsaSmoquia, Tn es, inqitit, sacerdosin ctorilas abnuitur, nisi apud eos qui mullorum deo-
celcrnum,sccundumordinemMelchisedcch(Psal. cix, rum praedieantnielum et reverentiam. Hi ergo sunt
i). lioc nemo noslrum dubliat ad Chrisli pcrlinere qui in calbedra pesiiieniicesedent, quia quod pontifi-
personam,rquia eodem gencre sacerdoscst Christus ces eortimprsedicant,mors esf. Hocenim debent, ul
inailenmm, quo el Melchisedech.Sed sumnnis sa- cultores*uniusDei quasi stulti et inimici, aut oppro-
cerdosChristus esl, Mckhiscdech secundus. Namsi brio sint, aut de hac vila tollanlur. Hsecipsa maleria
liomo est Melehisedeeh, quomodoconvenil ul secun- impielatis est, qusc etiam in ccoterasparles exlendi-
dum ortlinem ejus Clnistus sacerdossit in scternum? tur, per quas impielatissuselegesostendat.-Namjussu
Jam ambosimilesesse leguniiir, et unitis esse dispen- Jezabel aulislites iniquitatis in calhedra peslileiilice
sationis, quia m ius sunl et nattirce. Quoniamautem sederunt, qui adversus innoceniem Nabutb, ciim
omnimodounius Deiaucloritas conservanda esl, id- judices non essent, prava medifantes, snborjiaiis
circo et leriia pcrson.i si.bjicitur paterno nomini. falsistestihus,mortistulerimtsenleiuiain(IIIRcg.xxi,;
Chiistus auiem vieaiius Patris est elanlisies, ac per 11-15). Unde et in alio psalmo dicil, El cum impiis'
hoc dieitur'et saceidos.Similiter el Spirilus sanclus non sedebo (Pscd. xxv, 5). Hoc enim judiciumejns
quasi antisies, sacerdos appcualus est excclsi Dei, esl, cujus el cathedra peslilentise.Itaque si in Dci
non sumnuis, sicut no^tri in oblatione praesumunt. cathedra sedentes, iimoeentes opprimanl, injusttini
Quia quaimis uniussil subslantiaeChristus ct Spiri- eril judicium, non cathedra. Uhi enim cathedra pc-
tus sanctus, uuiusciijnsque tamen ordo observandus stilenliseesty non potesljudicium non esse iniquum:
cst. Sacerdoles i^itur vel legati ideo dicuntur, quia
illum in se oslendunl cujus iegati sunt : sunt etenim -iss. colbert.: vbi ergoIimcinstitulioest,non ibi ca-
ejns imago. Ac per boc Christus et Spiritns saneius thedrapeslilentice reperitur.
naturaliier habentes De-iiinaginem, sacerdotes ejus (o)Qucestiohcecdeeslin Mss,secundigenerisi
 2551 QU^ESTIONESEX UTROQUEMIXTIM. 2552
quamvis quaedamsibi applicenl veluti velamina, qui- nihil prosperum erit in futuro, sed omnla adversq
bus impietatem contegant, ut videntes fallantur. Non usque ad interitum eqrum : unde ait, Sed lanquam
poitesl enim sola impielas proponi, quia non invenit pulvis,quemprojicitventusa facie lerrm. Eodemmodo
emptorem : et ubi lex diaboli est, si ipse nominitur, dicit impios interire, [sicut pulverem, quem spirilus
horretur. Sed sictit mel veneno admiscelur perquod projicit a facie ferrseul pereat. Sublatus enim a sub-
lateat, ila et legi diaboli quoedamjusla adiniscent,-el stantla sua, per aerem dispersus paulalim deperit:
nomen applicant vcritatis : sed uniuscujusque sensus ita et impii, ministris Angelisprojeeti a facie auctoris
est judicandus, quia ideo aliquando aliquid verum Dei, sine quo non potest \ivi, interibunt. Et sequi-
ostendit, utfallal, ul cummaligna prsedicat,bona pu- tur : Ideo non resurgenlimpii in judicio. Dignum est
tentur. Quoniam cathedram pesiilentisenon esse de qtiod dicit. Ulquid enim in judicio resurganl, qul nul-
Dei ordinatione asseveravimus, etiam eorum qui lum negoiiuin Dei credi sibi maluerunl enjus redde-
extra Ecclesiamvel conlra Ecclesiamsedes sibi insii- renl rationem ? Spernbnlesenim Dei legem el negan-
tuerunt, 1cathedram peslilenlisedicinms. Qui enim in- tes, non est unde prpestenl raiioncm, ut in judicio
concessa pnesumit, reus est; quanto magis si el inlerrogati juxta legemsibi credilam praeslentcausas.
comimpal iradiiionem ejus cujus sedem usurpat? Arrogantes ergo et rcbelles in Deum inventi, ad hoe
Nam et ordinem ab apostolo-Petro cceptum, et usque resurgunt, ut videant verum esse quod credere no-
ad lioc ternpus per tr.iduceni suceedentiumepiscopo- luerunt, ut pereanl, quia Deum mendacemjudicave-
rum servatuin perturbani, ordinein sibi sine origine runl. Et adjecit: Nequepeccatoresinconsiliojustorum.
vindicanles, boc est, corpus sine capile profilenles; In Iioc psalmo, Psaimista trium hominum genera si-
unde congruit eliam eorum sedem cathedram pesti- gnificat; impiorum, peccalorum, et juslorum, quo
Ientiseappellare. Nec enim ideo impune crit, quia sub ordine ctepius est errjor. Sed impiiab his alieni snnt,
Dei nomiiie hoc agunt. Constat enimsuas illos causas quia sub Dei decrelo, sicul dixi, vivcre noluerunt.
sub Dei nomine agere. Non enim zclo Dei hoc agunt, Peccalores autem subj Dei legeagentes anle tribunal
sed sibi locum volenles defendere : cum sciamus Christi sislendi sunt, Jsegregatia justis ut acccptaele-
Core et ducenlos quinquaginta viros per proeium- gis pnestenl ralionem mand.ilorum1. in quibus ope-
ptionem Deo offerenles, hiatu terrse absorplos esse ram non dederunf, ut plus habereut laudis, quam vi-
(Num. xvi, 51, 5S), ct Oziam regem cum Deo illicite luperationis. Justi vero valde propensiores in exer-
obtulisset lepra in fronle percussum (IV Reg. xv, S, citio iroplendselegis inventi, remunerandi sunt. Et
et \\ Parai. xxvi, 21). Quoniam claruit caihedram subjecit: Quoniam scil Dominusviam juslorum. Hos
pestilentiaaad impietatem supradiclam perlinere, re- scire dicitur Deus, qui memores prasceptorum ejus
liqua proseqnamur. Adjecilenim : Sed in legeDomini bonis operibus iiisistunl, ul jusli habili coronenlur.
fuit volunlasejus. Ejus voluntatem in lege Domini di- His autem qui immeiriores ejus circa ,curam animce
cit esse, qui spretis impiis et desertis peccaloribus, negligentes sunl, sic dicel, Recedilea nie; nesciovos,
abnuens peslilentise calhedram, voluiuatem suam in operarii hhqukalis (Lnc. .xui, 27). Et seqiiiiur : El
Dei lege slatuit. Quamobrem beatum bunc dixit. Et iler impiorumperibit. Unde Psalmus coeptus esi, el
sequilur : El in lege ejus medilubilurdie et nocle. Ma- terminatus, ut causa impiorum iractata, nulli :.lii
nifeslum esl, quia liber ab omnibus illecebris, et im- quam perdiiioni doecrenlur ohnoxii. Sicul enim dixi,
mimis ah iis quce Dei Iegi adversa sum, irihil aliud idcirco diciinr Deussbire viam justorum, quia in lege
quam in Dei lege exercilium facil, sacramentis Filii ejus ambulant : itcr aulem impiorum, quia evlra le-
Dei coniirniatiis, in die bonis operibus msislit, et no- gem Dei est, peribit; quia omnesvimimpiorum lene-
cle oralionibus. Hic est enim de quo dicil iu Canticis brosw(Prov. iv, 19), isicutdicil Salomon, piorum au-
caniicornm, quia dormit et cor ejus vigilal (Cant. v, lem clarissimceduce Chrisio Dominonostro.
2). Unde ail: El erit lanquam lignumquodplantatum DE PSAL5IO VIGI5SIMO TERTIO.
est juxta decursusaquarum. Quis ambigil cum qui in CXI («). — Titulus Psalmi rationem ejus insi-
lege Dei meditalur, speni iiabere ad prcemiumca- nuat. De dominicuindiemChristi enim Domini noslri sacramento
pienduin? Quia sicut lignumel juxia aquom plaiuatum locutnrus, signavit, dicens, HuicDa-
sterile esse non polest; ita qui lrequenti usti legi vid piima sabbati: cum eniin dicitur, Huic David, ad
Dei sludei, non potest ejus operis minime habere ef- eum pertinel, cujus hic D.ivid habel imaginem, de
fectum. El ad.jecil: Quodfructum sunm dabitin tan- quo dicil prophela, El puer meusDavid pascel illos
pore suo. Omnis planl.itiosicbene gubcrnaia fruclum (Ezeck. xxxvu, 24). Priina autem sabbali, prima fcna
dat tempore compelenli; et bic qui legi Dei ob- esi. Post sabbatum enim prinuis dies dominicus est,
temperal, fructum habebit tempore prsefiniio. Tunc affirmanlj EvangeIio'el dicente, Prima autemsabbali
enim Imjns devoiionis mdrcedcm accipiet, cum cce- venilMaria Magdateneet allera Maria ad sepxilcrum,
perit Dominus Jesus Chiistus sedere Et ad judicandum etc. (Mattli. XXUII,1). In dominicoaulem die, Salva-
vivos et moriuos. Dehinc subjecit: folium ejus foris sacramentum significavit. Sed ut per rationem
non defluel. Manifeslumeslin arborc cujus folia non ordinis Psalmus exponerctur, a persona Dei Patris
decidunl, vilain siguificasse.Humoro enim dccurren- inilium fecit, ut diviniiatis sacramentumnon sineor-
tis aqucevegelatum lignum, folia couiinel sua. Nara dine mauifestaretur hominibus. 1 Qui enim causamali-
et Dominus Jesns, Si in humido, ait, licjno hcec fa- quam insimiare vult, nisi ojus caput et originem le-
ciunt, in arido quid fiet (Luc. xxm, 51) ? ln ligno hu- ljeai, non poteril propriefatem ejus osfendere, neque
mido vitam signifieavilet frucium. Sicut lignum eigo qucesil ejus verilas edocere. itaque sicorsus est Pro-
auxilio decurrenlis aqusesiccitaiem non senlit; ita el pheia, et ait .Domini estterra et pleniludoejus. Fidem
hic qui legi Dei siudet, accedeute leniatione, proesi- rerum tenuil djcens: Dominicsl terra et plenitudoejus.
dio Dei tutus non amillit, sed acquirit salutem, di- Auctoritatem enim veierum sanctorum seculus esl,
cente Aposlolo, Quia per multas tribulaiionesoporlet qui terram et ea quse sunt in ea ad Dominum Deum
nos intrare in regnum Dei (Act. xiv, 21). Et sequitur : pertinere dixertmt. Et adjecil: Orbislcrrantmet omnes
El omnia quwcumquefccerit, prosperabuulur. Aper- qui habilantin eo. Ne forte minus aliquid significasse
lum est quod dicil, quiaqui legi Dei fidem servat cu- putarelur, quia dixeral, Domini esl terra el pleniludo
piclusmandalorum ejus. felix lil in omnibus suis fa- ejus; sensum suum aperuit dicens, orbis lerrarumet
clis : sicul et Josepb, qui propterea quod limorem universiqui habitanlin eo: ul doceret onmem omnino
Dei prsesenti vitse proeposuit,omuia quceagebat pro- lerram Domini esse,' et qu.e suntin ea, ut niliil esset
spera faciebat Detis in mambus ejus. Et subjecit; exceplum quod non sit Dei. Sicul pnlant quidam hoe-
Non sic hnpii, non sic. Iteratio sermonis, non aliler relici, qui secundum diclum apostoh Peiri dominium
omnino futurimi significatqucepromillit, quia impiis Deo abnegant (II Petr. n, lu), quorum ad conde •
1Er. Lugd.ven. Lov.sic legunl, inconcessct. m B. sepa- 1 MS.colberlinus,prwslentralioriememendandi.
aaxiw,tn coneessa. M. («) Quaestiohcccdee^stin Mss.secundigeneris.
SS55 APPENDIX. • '
2334
mnationemcunctaDeiesse, prophetica oracula docue- quirentiumDeum, et quserentiumfaciemDei Jacob,
runt. Et sequilnr, Ipse supermaria fundaviteam; hoc quod non est otiosum. Quamvisenim utrumque bo-
est, quod in alio psalmosignificavildicens, Terram niim sit, duostamen gradus hisdictis significavit.Bo->
super aquastu formasti(Psal. cxxxv, 6): ut fidemle- num esl requirere Deum, plenum est autem bonum
slimoniumsequeretur,ostenditquomodofecerit. Dum qusererefaciemDei Jacnb. Digniores enihi sunt, qui
enim confusioesset rerum, el neque terra, nequeaqua ante faciemjudicis sunt. Horum ergo meritorum haec
propriamliaberet speciem, jussu Dei adunalaest ler- est generatio: quia ut ad hoc veniatur,innoceniiafa-
ra, et firmatasuper aquas, ut et terra et aqua habe- cit et purilas cordis; sicut iteruni ut ad malum possit
rent originissuse proprielalem. Unde in Regnorum veniri, praecurritinjustiliaalque iniquitas. Quia duce
libro vox esl Dei dicenlis, 'Nonne aquas ego fcci? Et generationessunt: una esl ex parte iniquitatis, quce
snbjecit: Et superfluminaprmparavitillam. Sic super est mater Cain; altera ex parte justitiae,quseoslma-
fiumina'prseparala esl, dum intra se aquas conditas ter Abel: hsecin fideconsistitet bona conversatione;
habel, qusequasi per venarum fistulasfluitaiitesprae- -illa in perfidia el obliquisoperibus.Islsesunt duaele-
stant ei densitatem, ne penitus sicca fragllisesset, et ges, boni etmali, Dei et diaboli; et quam seeulus
inutilisad culturam. Radicibusenimnascenliumvita- quisquefuerii, ejus appellabiturfilius. Acperhocre-
lem praestanteffecium,simulquelocisaridissitiauxi- quirentiumDeum gerieralio hoecest, fides in Deum,
lio sunt. Et ut professionemsine bona vita non valde el dilectio in proximum, sicut supra diximus. Qui
proficereoslenderet, ait: Quisascendetin montemDo- enim fidemhabet in Deum,"semper ejus quaeritauxi-
tnini, aul quisstabilin locosancloejus? Proponil qua"- lium; nec hominibusinjuslum se prsebet, qui Deum
lis debeat essequiDeum creatoremprofitetur;nequia vult habefe prppitium.Cujus signum hocest cum di-
puniendososlendil,qui, sicutdixi, dominiumDeoab- citur, Deus Jacob, quia notus in JudosaDeus (Psal.
negant, ii qui confitentiirimmnnes sea peenascirent LXXV, 2). Sed cmare ejus faciem quaercre dicunttir,
non esse, si recte minime versarentur. Monlemergo cum audierit Moyses^quia, Non, inquit, videbiturtibi
Dominidicens, caelumsignificavit.Undein iUiopsal- faciesmea(Exod. xxxm, 20)?Si ergo etMoysesfaciem
mo dicit: Levavioculosmeos ad nwntes, unde veniet Dei qucesivil,el videre non poluit; fruslra hi quce-
auxiliummihi(Psal. cxx, 1). LocusDomiuiest ubi ap- rere dicuntur, quia meliores Moysenon sunt. Sedne-
paret. Dicituraulem ad Jesuin Nave, cumDominusei mo frustrafaeiemDei qusereredicendusest; quiaideo
apparuisset,'Locusin quo slas, lerra sanctaest (Josue facieni Deidicunlur quserere,ut scialur, quemquce-
v, 16): el Jacob ubi Deum\idit, Hmc est, ait, domus runl quia digni sunt et videre. Omnisenim qui quse-
Dei (Gen.xxvm, 17). Et sequiiur: Innocensmanibuset ritur, lunc cognoscitur sl facies ejus videatur. Sed
mundocorde.Huncdicil dignumascenderein montem quoniama morlalibusfaciesDei viderinon potest, si-
Domini, id est, in ccelum,nulstareinlocosancloejus, gnificatiohsec pro faeie est, cum dicitur, DeusJacob.
si quis fuerit innocensoperibus, et mundum cor ha- Diapsalma.Diapsalmahoc in loco personsesignificat
beat in causa-Dei,id esl, fidei.Hujusmodienim potest lriiilationem.Post enim illa qucead Palris Dei perso-
in coelumascendere, et stare in loco sancto ejus. De- nam perlinent, subjungitea qusead Filji Deipertlnent
functus enim hac vita ascendilinccelum.Deindedum sacramenlum, ut ordo integer conserveturPalris et
civilasJerusalemin adventuDominidescenditde coelo, Filii. Nam data est Lex per Moysen,ut quasi pseda-
uignuserit siare ubi judicalurus est Dominusdevivis- gogusessel hominibus,erudienset prceparanseosma-
et mortuis quasi innocens: impii aulemet peccalores gisira juititia, ut digni fierenl ad expiandum (a) an-
indigni erunt stare in locosanctojudicii Dei, quia re- mim Dominiet diem reiributionis; ut qui sub spe fu-
surgentimpii ad perditionem,peccatoresad pcenam. luri Christifideles fuissenl,susciperent eum, et pos-
Nam si vultum Moysi glorificaium deseendentis de sent Adae peccatum effugere, de stiis securi, quia
monfe filiiIsrael peccali ratisa videre non poferant adventus ejus quem speraverunt/tlaturiis esset illis
(Exod. xxxiv, 29, 50); quanlo magis ipsum glorice misericordiamde iis in quibus subreptum est illis ut
pominum in throno majeslalis stiscsedenlem,con- delinquereut. Hocest quod superiusmemoravit, di-
scieiniadelieiisobnoxiaformidabitaspicere? Audient cens, Accipictmisericordiama Deo salularisuo.'Dicit
enim, Nonnomvos,operariiiniquilalis(Mallh.xu, 25). ergo : Tolliteportas, principes,veslras.Hcecvox san-
Et adjecit: Quinonaccepiihrvanoanimamsuam.Nunc ctorum esl Angelorum,dequibus dicil in Evangelio,
ipsa generapeecatorum tangit. Primo enim in loeo, quia accesserunl,inquil, Angeti, et ministrabantei
hic est innocens, cl mundumcor habet, qui a forni- (Maith. iv, 11). Hi ergo dicunl ad principes el pote-
calioneidololalrissimmunisesl. Ipsa esl enim vanitas, slates adversnsquos nohis coliuctationemdicit esse
cui qni se inclinat, animam suam subjugalcorrnptio- Apostolus(Ephes.-vi, 12), ut tollant portas priricipis
ni. Etsequitur-.Nccjuravitproximosuoindolum.Duas sui, id est diaboli, qui est princeps principumin er-
causas memoravit,qusesunl principales,Deiet proxi- rore constitulorum,per quas itur in gehennam. Hce
aii; quiaqtiiin his idoneusfuerit, sine dubio et incse- portceperfidia est et fallaciaidololatrisc.El sequitur:
teris probalusbabebilur, dicenleDomino,DiligesDo- Et elevamini,-portm mtemaies.Fidesetspes cum cha-
minumDeumluumex loto cordetuo, et ex omnimrlule rilate portae sunt ssternales, quia non potest aboleri
tua. Hoc esl primnmmandaium.El secundumeslsi- quod per veritalem praBdicalur.Illeeautem portce,
mileilli, Diliqesproximumluumsicut teipsum.In liis quas dixi perfidiam csse et fallaciamidolorum, tem-
duobusmandatistola Lex pendel et Prophelm(Mallh. poralessunt, quia omne mendaciumnon permanet.
xxn, 57-40). Quis ergo cx iolo corde Deum diligens Manifeslataenimveritate intcribit. Docenlur ergo ut
legemejus nonservet? Aut quis habens proximi cha- lollant porlasprlncipissui tenebrarum,id est, ut amoto
ritatem, peccatisstudeal? quippe cum causa timoris multorum deorumerrore, unius Deifides introduca-
Dei diligatproximum.El subjecit: Bic accipielbene- -tur in Christo. Hoc esl quod se Apostolus edocere
diclionemaDomino, etmistricordiainaBeo salutarisuo. missumtestatur, ut non solum oslendat hominibus,
Nimequod merituinest ejus qui in causa Deiet ho- sed principibus et potestatibus in coelestibusmyste-
minis, creatoris el proximi,fidembabueritel dilectio- rium Deiunius in Chrislo((Jd. m, 8-12). Et subjecit:
nem, ostendil: qula ctbenediceijiraDomino,utcom- Et introibitrex gloriw. Tollendasdicil fallaces-portas
mendatusappareal,et in hismisericordiamconseqae- diaboli subtilitatecompositas,qucesimt prcesumplio,
tur quceimplerenon potuil. Nccenimtam circumspe- per quam deum se exisiimavil,ut introeatrex glorice,
ctus potest aliquis esse, ut nusqiiamerrel; sed quia qui est Christus Jesus Dominusnoster. Nulliuseniin
in magnissoilitittiselfidclisinvenlus est, el in mini- menlemDeifidesingredilur, nisi lulerila se errorem
mis misericordsamaccipiat a Deosuo. Oui ideosalu- diaboli praevaricationeinventum. Et principes supra
taris diciiur, qtiia non vull inorientis morlem, sed ut mernorati non possunt in unius Dei fidem Chr-istum
convertalur et vivat (Ezech.XYITI, 32). Et soquiiur: regem reciperc, nisi projecerinta se traditionem per
Hmc esl gensralioqumrentiumDominum,qumrentium quam ' uni Deo.imporlatur calumnia; non solumter-
fademDei Jacob,Unamdixit esse generationem re- (a) Forle,exspeclandum.
 2558 QU.ESTIONESEX UTROQUEMIXTIM. 2536
rena, sed et ea qusein coeleslibususurpala esi a prin- nifestarel acerbe se deliquisse, peccatum suum inl-
cipe principum satana: quia illic errorem queiri inter quifaiem appellat, quia iniquiias non leve peecatum
se conspir.tverunt, ut auclore dialiolo deos se dice- esl; el qui delet iniquitalem , hoc cst, non impulat,
renl, etiam hic ili lerra disposuerunt, ul hic error il- miseratione abundat. Nihil ergo in causa sua excusare
lius imago sit. El sequilur : Qais eU hte rex gloriw? nilitnr, ut nou solum ammum sibi jndicismiligel, sed
Ne supervacue forlc Chrislum regem gloriae diccre et faciat condolere. Commovelurenim animus ad mi-
putaretur, interroganlis ponit personam et dicenlis, sericordiam, quando vidct reum sic sua confileri pec-
Quis est isterex glorim? Quasi admiretur aut doceri se cata, ut oslendat dolere silii quia peccavil. Qui enim
velit, an verum esl et condignum dicere Christumre- non dolct, irridere vidctur judicem; quia ideo preca-
gem glorise. Et ideo responderunt ei: Dominus forlis tur, ul evadat ilerum postea eadcm facturus. Et se-
et potens,Dominuspotens in prmtio, ut hoc subjecto quitur postea : Usquequaque,inquit, lava me ab inju-
non nudis verbis, sed .cum testimonio regem glorise stilia inea,et a peccatomeomundame.Quoniammuitam
Christum addiscerct. Yiiius enim et polenlia qua sub- miseralionem Dei prcedieal?peniius se mundaripre-
egit et pressit diabolum cum salellitibus ejus, hsec calur, ut nihil maneai delicti aut injustitice in eo,
ostendit illum regem esse glorioe. Et adjecil: Tolhte unde siispecius sit. Et ut hoc ipsuni obtinere possit
portas, principes,vestras.el elevammi,portm mternales; vel impetrare , adjeci^: Q.uoniaminiquiialem rneam
lioc est, quoniam virtuiis testimonio, cui conlradici egocognosco,el delictummeumcoramme l est semper.
nefarium est, didicistis dignum esse Christum dici re- Quoniam graviler scit se peccasse, sollicilus est ne
gem gloriic, auferte errorem de mentibus vcstris. Et non loium ei remittatur. Considerans enim magnitudi-
quod ait; lntroibilrex glorim, ostenditurquianon pos- nem peccatorumsuortim, timet, sciens gravia peceala
sunl participare cum fide Chrisli, nisi ab omni im- non facile ignosci;,ac per hoe cum lletibus confi<elur,
munditia idololairiseemundavcrint corda eorum. Nisi peccatum sumn ante oculos habens, ut ex omni parte
«nim innovatus fuerit homn, noniiur.ibilSpiriiussan- propilium sibi faciat judicem. Scit enim scriplum
clus in eum. Et sequitur: 'Quisesliste rexgloiiw? Ile- esse : Dic prior iniquitatR,sluas, ut juslificeris (Isai.
ratio ista confirmationemfacit. Omne enim quod no- XLIII,20). Elsequilur : Tibi soli peccavi,el malumco-
vuin auditur, non concipilur corde nisi ilerelur. Ad- ram te feci Nuncex alia parleculpeesusemedelam pro-
J mirationem autem et stuporem facit, cum diciturquod spieil, ut atl effeclumpostulationemdedueat. ilac enim
auditum esl nunquam. El adjecit :i)ominus virlutum prosccuiiime in primal causa imiocenlem 2 se dicit :
ipse esl rex gtoriw. Eadcm repetendo docet rite dici nam qui alieri Deo peccai, inimiciisest auetoris Dei.
fumc regem glorise, qui sil Dominus virtutum, Non In locmn enim ejus allerum eligit, cui aucloritaleni
immerilo enim rex gloriseappellaturqui viriulibus do- ejtis ailscribai. Unde hic ab hac se iniquitale alienum
minatur. Undc Apostolus: Si enim inlellexisseni, ait, osleiiiiens, Tibi, ait, soli peccavi, ct tnatumcoram te
mmquamDominummajeslaliscrucifixissent(\Cor.n, 8). feci: hoc cst, qnia tibi, et nulli alii quem Deum per.
DEPSALMO QUINQUAGESIMO. errorem dicerem, peccavi, minor mea cnlpa esl quam
CXII(a). — Quinquagesimus Psalmus hic positus cceterorum, qui sunt perdilioni obnoxii. Nonenim im-
esl, non pro temporis ordine, sed ralione. Tilulus pius sum; sed peccator, quia non in le, scd in lcgem
enim ejus non numero, sed rationi subjectus est. tuam peccavi: nec le iicgavi, sed lo Deum et Domi-
Qiianlum enim ad hisloriam pertinet, anterior est num confiiens, in bominem peceavi. Ergo quia in illa
quam tertius. Prius enim a propheta Nalhan delicti quoe tua piopria catisa est, reus non sum , ignosee
causa correplus est, quam insurgcrel contra illum fi- quod in conservum peccavi. Sic enim peccavi, ut bo-
lius ejus Absalon, ul euni vellet et vita et regno pri- norilicentiam nominis (ui nec negarem , noc altcri
"vare. Hoecergo -eausaesl ul quinquagesimus ponere- darein. Fuil ilaque un'decommovereiurad misericor-
tur, quam constat ex Lege descendere. Illic eiiim diam judex. Cum enim multi in illum peccenl, quos
cautum est quinquagesimum numerum remissionem etiam liortalur ad se converli, duin ii qui non in illum
habere. Esl enim post seplem septimanas primus ly- peccani, ex aliis tamen causis vcniam posluiani, li-
pum habens dominici diei: quia sicut post septcm bcnler admittil. Semper enim Domimis ad auxilinm
dies , primus dies ipse est qui initio factus est, qui suiiin vull confugere servos suos. U.ude adjpcit : Ul
semper finita septimana dies primus cst; ita et post jiistificerisii>senr.onibusluis, et vincascum judicaris.
sepiem seplimanas quinquagesimusnuineratus, in my- fdiseiicordiam poslulaus, Deum justitiam suam uon
sterio primus esl, qui duplici genere domiiiicusdies immutare precatur, cumsoleat media csse jastitia, ut
appellalur : piimum quia initio factus a Dominoest, nonpeccanlibuset peccaniibus xqua sii, ld cst,ulnni-
qui semper in se conversus per curricula implela se- cuiquereddat secunduinopera sua: sednon ignuralqiiid
ptimana piimus est; deinde quia in eo resurrexit Do- postuletvir innocens jiii Dei saeramenlo. Sciens enim
minus, triumphata morte, dominicus etiam dies nun- Deum frequenterinLegcdixisse,qnia misericors,inquil,
cupalur. Non immerilo ergo in qninquagesimonume- sum ego DominusDeusvesler(Exod. xxu,27); imle
ro, qtiem in mysterio primiiin significatiim adverti- rogal ut hoecfidesmancal, el in scrmonibus suis Deus
mus, remissio cuiUinelur.DeniqueLexquinqungesimo jtisiilicetur, dum in eo permancl quod loculus csi,
die data est. A profeciione enini liliorum Israel ex nec pecCKlishominum vincitur, ut non misercaim.
iEgyplo, quadragesimo el oclavo die ablui jubenlur, Scienles enim qul peccanl, qu:e promi-it Deusbene
ut biduo purificali, tertia die parati essenl ad Legcm viventibus, et quia in eo perdurani, judieant ilhiin
accipiendam (Exod. xix, 10, 11). Quae ablutio quid mendacem. Nonenim credunt male vivendo vora esse
aliud indicat, quam remissioiiemfactam in qiiinqua- quce promisit. Idcirco petil rex Davidut vincat Iioc
gesimodie,ul purifieaii Legem acciperent? Ex quo Deus quod pulant homines, et del quse promisil; ul
de csclero procterilisoblilteraiis, actus sui redderent crubescant qui dum non servani mandata, judieanl il-
ralionem secundum crcditam sibi Legem. Mac eliam hun non dalurum. Eljsequilur : Eccecnim ininiquitaii-
ratione possessionem emptam quinqiiagesimo anno bus conceplnssum. Nunc lioc adjecio causam infimi--
remilti debere prascepit Lex (Leuif.xxv.lO). Hinc est latis humani generis memorat, quia faeileest homiui
ergo mide et Psalmus quinqiiagesimusintilulatus est. peceare, ut 3examen circa se judicis mitiget. Prinue
In boc enim rex David remissionein posiulat secun- enim c.ulpcc facil meniionem, cx rpia prcevnricaiido
dum praedictumsensum; unde ait: Miscreremei, Deus, Adam genus Immamimobnovium lecit peccaio. Suasu
secundummaanammisericordiamluam. Sciens rex Da- enim et fall.ieiainimici iniquitaiem concipiendo,omne
vid gravitcr se peccasse, sic pustulal dicens : Miserere semen suum iniquiiali subjecll, ut cx eo omues per
mei, Deus, secundum magnam misericcrdiamiuam. troducem geniii poec.iio cssent obnoxii. Proplcrea
Magnaenim misericordin lunc est, cum grandia igno- adjeciljS in delictis concepk me mater mea: m ai)
seil peccala. Et adjecil: El secundum mnltitudinem 1 Ms.Colbert.,contrame.
miseralionnm luarum, dele iniquitalemmeam.Ui ma« - Ecltti,nocenlem; et infra, "cileria Eeo. SequimurJi-^s
(«) D'eestinMss,secundigeneris, 8 MS.colbcrt..causm.
§557 APPENDIX. 3558
Adam derivatio facta peccati, conceptis et natislim- a peccalis alicujus, accusalionemcontra eum non ac-
pedimento esset ad bonam vitam agendam; ac per dpere. Et quidhic est boc, ut cum de duobus peccalis
boc supplici non negandam misericordiam , quia correplus sit, addal de multis se accusando? et
infestum l habet hostem, qui ei suadelut peccet. Per cum audierit a prophelaNalhan quiaignolum erat ei,
peccalum enim diabolussubjecto sibi primo homine quare sic postulat sedula prece, ut possit ad veniam
polestalemaccepit carni ejus se immiscere, et deli- pervenire, nisi quia non suamsolius causam agii, sed
ctorum quadam subliliiate oblectamenta suggerere, sub accusalione l peccati sui, totius populi miserias
per quod captum hominem spolial vita. Quam rem narrat? Sibi enim reformationem precatur, quia cui
magister geulium memorans, Video aittem, inquil, ignoscilur, non esi sine rubore , nisi loco suo fuerit
aliam legemin membnsmcis, repugnantemlegi menlis redditus, ut dignilas loci ruborem exeuset: cceleris
mew(Rom. vu, 25) : ut hoc contuensjudex, dolenli autem beneficiumDci, quod ad cuncta peccataabluen-
circumventoporrigatmanuin. Et sequilur : Ecceenim da fulurum erat in Chrisio signifieavil.Et seqnitur :
verilatemdilexisli. Quia ergo veritalem diligis, inquit, Cor mundumcreain
2 me, Deus, et spirilumjustum de-
subveni roganti, et quem seis vera pectoris sui im- dica in visceribusmeis.Hoc est hona inente miseri-
pedimeniaexponere,cuiquereo olim molus misericor- cordiam deprecari. Non solum autem de prseteritis
dia subvenire decrevisti, ut errorem admissum in rogat, sed etiam de futuris sollicitus esl, ul peccator
terra, cceleslisprovidentia emendarel. Propter quod intendens odisse peccare nepeccel 3, adjuvetur a Deo
subjecit: Incerla et occullacordismanifestastimihi.la- per spiritum justilieequem orat dedicari in visceribus
certa et occulta cordis bsec significat, quse Deus ad suis; id est, ul novus ad hoc ponatur in co, ut custo-
prsesidium humani generis procuravit, sicut el Apo- diat eum a peccatis, ne cogatur facere quod seitur
slolus, Quodoculus,inquit, non vidil, nec aurisaudi- nolle. Cor autem mundum sic polesl habere, si ne-
vil, necin cor hominisascendit, quw prmparavitDeus que inius, neque foris delinquat; hoc est, neque in
diligenlibusse (ICor. u, 9). Qui sunl qui diligunt opere, nequein cogilalione.Quodquia prope impossi-
Deum, nisi qui legi ejus conseniiunl, non celando vel bile est ut in omnibusservetur, velin Deieausa servan-
excusando peccaia? Hsecergo occulla cordis manife- "dum est, quse principalis est ul niundum cor in sa-
sta sunt diligenlibus Deum, ut quia dolebant se de- cramenlo Deict Christi cusiodialur, dum fides eorum
lictis circumveniri, ne eorrepti negarenl2, sibi el ori- inviolata servatur; qnia et in alio Ioco dieitur, Quis
gini suseimpulantes,inauclorem Deumtransferentes gloriabitur mundumse haberecor, aut immunemessea
qusepeccabant: corda eorum illuminata sunt spiri- peccatis (Prov. xx, 9)? Denique rex David mundum
tuali eorusco,ul viderentDei providentiainin Christo, cor habuit in causa Dei, quia neque auxiliumali-
quia venlurtis erat ad damnandumpeccaium, quodHoc ex quando a vanitale qucesivit,quceesl idololotria, ne-
prsevaricationeAdaehumano generi imperabat. que aliud a Deo sibi 4 pra:ceplum non implevil. Ideo
ergo orat rex David, ut quod decreverat Deus in futu- de cceieris adjecit : Ne projicias mea facie lua , et
rum, videns genus humanumlaborare, sibi prius sub- Sphitum sanctum tuum ne auferasame. Hic sensus
veniret in eadem necessitate conslriclo, in qua omni- esl, quem supra memoravi, quia secuius de venia,
bus se deereverat subventurum; ut dmmmquod gra- soliicitusesl de reformalione.Cui enim ignosciitirso-
tuitum futurum erat, et ante lempus dari non pote- ltim, solet a facie Doniinisiccrni. Quamvisenim non
rat, huicpro prece et lacrjmis concederetur- Quod in illum vindicetur,in auimo tamen Dominivel judieis
quomodoliat, non tacet dicens : Aspergesme hyssopo, facinus ejus deletum non est. ldeoorat, ut penilus
et mundabor.Recte aspersioue hyssopipetil se niuii- pcccatuniejus deleatur, ct dignus sit accedere.ad fa-
dari. De hoc enim filiiIsrael posies suos sanguine li- ciem Domini, et iierum propheiare; quod el factum
niverunt. uttuti proeslarentura morte (Exod. xn, 22, est. Hocest enim quod dicit: Et Spiritumsanclumluum
25): ila et hic aspersione byssopi orat mundari se a ne auferasame.Ilic est spiriiusProphetarmn.Etsequi-
peccatis, ne tangatur a morte. Et sequilur : Lavabis tur: Reddemihi Iwtitiamsalularislui, et Spiritu princi-
me, et super nivemdealbabor.Manifeslumesl, quia fa- pali confirmame. Laetitiamdari sibi postulat, qu;epro-
ctum Dei distat a facto hominis: ideo super nivem, missa crat in Christo, ui onmibus maculis ablutus et
inquit, dealbubor-, quia quod Deus fecit, mulio melius reparalus, laetuscsselin salule quaesita;necaniolus,
est quam quod lecit homo. Propterea aspersione hys- sed confirmatusin regno a Spiritu sancto. Quem ideo
sopi pelil se mundari, ut sicut carnale corpus aqua principalem dixit, quia super qmnem crealuram est,
abfuitur, ita et per hyssopi signiiicalionem, spi- per quem reges regnant. Et subdit: Doceaminiquos
riluali lationeanimarum maculceabhiantur. Aspersio vius luas, el impii ad le converlenlur.Hoc dicil, ut in
enim hyssopi, lustraiio quaedamesl; ut per id quod eo discanl iniqui pietatem Dei, qui confitentcssibi
vibihile cst, in\isibiliter emundetur. Et sequiiur: suscipit peccalores et promovet; nec impios conver-
Auditui meo dabis gaudium el twlitium. Dubium sos negligil, sed horlalur dum aliis misereiur. Et se-
non est, quia vox pracdicantisremissionem, gaudium quitur : Liberame de sanguinibus,Deus, Deus salutis
pr.-cslalpeccatoribus.Quisenim non lsctelur, cum au- mem.Hocdicloostenditpeccatuinsuum morte dignum,
dit dafi indulgenliam?Cumenim Deus remittit, et in ut Deimisericordiaquanta sit, proedieei.Per boc enim
proescnti et in futuro securus est. Proptera exsulla- etiam alios provocat confugere ad Dei clementiam.
bunt ossa humitiata.Dupliei genere sunt ossa humi- Unde subjecit: Exsultabit lingua mea juslitiamtuam,
liata : quia el ut peccaret humihalus est; nemo enim Domine. Gauderese dicit in justilia Domini, quia in
peccans exaltatur; et ut postea supplex veniamim- co permanet quodpromisit dicens: Misericordiamau-
ploraret. Nam utique in cilicio et cinere voiutatus lemmeumnon moveboab eis (Psal. LXXXVHI, 54). Lae-
misericordiam precabalur, quam obiinens elcvalus lus ergo David rex el securus in hac parte, Dei sui
esl mentis exsultationeet corporis refcctione.El sub- justiliam pnedical. Et sequitur : Labia mea aperies, el
jecit: Aveite faciem tuam a peccalis meis, el omnes os meumanmniiabillaudemtuam. Sic labia ejus ape-
iniquilalestneasdele.Hacforina remissionempostulat, ril, dum subjeeium illum esse non sinil causa pec-
sicut conslitutumerat in futurum per iideni Christi, caii. Liberali enim os patet; peccaloris auieni clau-
ul Salvatorqui ei spirilualiter esl promissus, ab ipso sum est os : pudore enim et meiu correptus luqui non
inciperetcunclacoinersis donare peccata. Cujusenim audet; absolulusauiem et liberaius tripudians prso-
non respiciuntur peccata, et omnes delenlur iniqui- dicat laudem judicis. Nam et Apostolus sicul ij.se
tates, nonhabet unde reus constituatur, et inimico- testatur, propter quod ab bominibus liher esset, Os
rum ejus ora clauduntur. Qui enim non respicit pee- noslrum, ait, palel ad vos, o Corinthii(II Cor. vi, 11).
eata, nouilla impulat. Hoc esl enim avertere faciem 1 Ms.Colberiinus,occasione.
1 is. Colbert.,inserium.Etmoxidemvetus codex,pec- s SicTUs.Atediti,innova.
calumenim qui est diabolus....potestatemaccepitcurni 3 MS. colhertinus,ne peccatorlendensodissepeccarese
ejus inserere,et dilectorum,etc.
- MS. adjuvetur.
« MS.Colbeiiinus:ideovideris decwleris.Et adjeeil,
nec
Colbert., correptinegabant.
-25S9 QUi9lSTI0NES_EXTJfR0QUEMlXTlM. 2340
Et adjecit: Quomamst voluhses sacrificium, dedissem CXIII. (a) — Cur Fjlius Dei missus sit, et non
utique Hoc de eompeiio loquitur,cum sciens sanctum Sa- alius? |
muel dixisse ad Saril regem, qui peccatum suum Quanquam omne quod faeit Deus, rationabiliter et
non dolore mentis, neque lacrymarum miseratione, providenter facttim credendum sit; melius tamen
sed sacrificii oblatione oblitlerari putaret, Non suam vutt, puto, si post fidem etiam causa facli possit adverti,
inquil 'Deussacrificiummacjisquamsacrificia audiri vocem ut quod ciediliir, non ignorelur. Unde Dominus ait :
(1Reg'. xv, 22); quia hujusmodi damnum Hwc est autem vita mter:na,ut cognoscantle solumve-
possunt facere, non tamen Deum placare. Dcus enim rum Deum, et quemmisisliJesumClirisium(Joan. xvn,
sie placalur, si anima peccati sui memor in tribula- 5). Primum enim credi debet, sieut a Propheta di-
lione et mcerore cordis, defleat quod pecca\it. Et se- ctum est, deinde sciri quod creditur : quia jam fide-
quilur : Holocaustis non deleclaberis. Nec delectalur lem et in hacre diligciilemadjuvat Spirilus sanclus ,
bolocauslis Deus, sed in hujusmodi causis. Ipse enim ut cognoscens inlelligat fidei raiionem. Tunc enim
animus pro se saiisfacere debel, non se de foris redi- plenurn habet gaudium credulitalis suce, si quod
mere. Nam ista adjulorium praestare possunl. Anirnus credit intellfgat. IIoc est enim fidei robur, hoc immo-
enim sicul obleclatus esl in peccatis, sic tribulari de- bile fundnmeiiUinicrellulitatis, addiscere sacranien-
bet in pcenitentia, el tunc delectabit Deum delere ejus tum. Ubi enim sola fides esl, non est tam mera de-
peccala. Unde subjecit: Sacrificium Deo spiritus con- votio, et potesi adilurii habere subreptio. Unde vas
'
tribulatus : cor conlrilum et humiliatum Deus non eleclionisideo laborat, ulcredentes fidei suserationem
spcrnit. Oslendit quale sacrificium pro peccatis Deus ediscaut. Cum enim cognovermt quanlus sit eui se
suscipit; quia non poteril Deum placare,fuerit nisi qui la;- crediderinl, et quse sit ejus polentia ; nullo pacto ,
tatus est conlra salutem, conlribulatus corde, nullaque ratione ab ejus spe traduci se palientur.
et sic reparetur ad vitam. Denique oinnis inquietus, Unde dicluin legimns, Gustale,el videle,quoniamsua-
vel indisciplinalus frequcnler incurrit, ut membra vis est Dominus(Psal. xxxm, 9) : ut data opcra co-
corporis lxdat, qua; ulique non sine dolore possunt gnoscanl divinitalis ejus saporem, iulelligentes nihil
sanitalis recipere metlicinam : sic et peccaiores non sapientius ossc quam in Chrislum credere. Quamob-
possuni peccala sua redimere, nisi dolorem senserit rem ipse Magister Gentium inter ccetera ail, In quo
animus qui peccaverit. Iloc eniin jusuun esl, ut quia sunt omnesthesuurisapienlimel scienticeDei absconditi
conlra ralionem gavisus est, secundum ralionem pa- (Coloss.ii, 5) : el iterum, Scio, inquit, cni credidi,
lialur mcerorem.^Et sequilur : Beniguefac, Domine, qnia polensestdcposilummeumcustodire(U Tim. i, 12).
in bonavoluntatetua Sion. Sion dicens Ecclesiam si- Igitur hic scit firicisucerationem , et non dubitatde
*
enifical, ut perseveralio nostra non improbabilis vi- potentia ejus, qui intelligit onmes thesauros sapientise
promissum suum, sugge- et scienliae in sacranienlo nativitaiis et passionis et
deatur, cui ul iinpleaiDeusremisskmem
rit seiens se tunc plenam accopturam, resurrcclionis Christi esse absconditos. Manente ergo
cum quod decrevit Deusin Chrislo impleverit: id est, fide, diu mecum contuli, ul scirem cur Doniinus
ul ab omni peecato liberentur sperantes in salute noster de sacris l
et de [ccelestibussedibus ad terram
promissa ; quia non solum in a propriis, sed ab Adaj incarnalus venissel, et non alius, ex eis quos ipse
peccalo quod per traducem omnesEtpervenit, libe- Donriiuis sanctos Angelos voeat. Incongruum enim
rabuntur per Chrislum. El adjecil: mdificabunlur videlur personse ejus |hoc opus subiisse, nisi causa
muri Jerusalem. Numquid debtructi fueranl? Sed mu- facti noscalur. Denique hoc est quod movefmultos.
ros Jerusalem dicens, Ecclesiam significat, quae per Nam potuil Dei Palris pro\isio per alteram perso-
fidem in Christo disposita eral construenda. Cujus nam hoe negolium gerere, ul et hominibusin errore
muri esse sancli homines intelliguntur, docente nos consiilutis oslenderet veritatem , el diabolum prse-
Apocalypsi Joannis apostoli; quia et Jerusalem civi- sumptorem et salulis linvidum cum satellilibus ejus
tas et muri ejus servi Dei sunt intelligendi(Apoc.xxi, comprimeret, el exspoliaretdevictum. Quiapervicacia
12). Sciens etiam perChristum ad rexDavidpromissum, et irreverentia nequissimorum servorum, ministris
quod fulurum erat implendum liberationem servo- famulis fucratcompescenda, utnon Dominus omnium
rum Dei, oral ut impleatur; id est,"ut per fidemcedi- rem sibi indignam expeiiretur. Neque enim tanla vis
ficetur Ecclesia, ei libeieniur sperantes de hac fide et potentia esl satanac, ut per alteram poteslalem
salutem. Et sequitur : Tunc acceplabissacrificiumju- ejusdem coiidilionis superari minime potuisset, cum
sliliw, oblationeset holocausta.Hoesibi dicit, quia obla- conbtet Dei auxilio ipsum etiam ab hominibusvinci.
tiones et holoeausta lunc accepla haberet, cum Nam quamvis imparj sil, si ex terrenis sumamus
essetEcclesia tedificata; et non passim aut secunduni exeiripla, tamen ex aliqua paiie convenient rationi.
omnem coiisuetudinem, sed sacrificium, mquii, justi- Servum cnim contra |Davidregem rebellanlem, Joab
liw acceplabis.Justum eslsacriliciuin, cum condignum conservus ejus missus esl persequi el trucidare; et
mimus offeriur: porro aufem nilnl est tam jusmm contra Absalon in palrein impium servis injuncta res
sacrificium el coudignum, nisi ut nos ipsos olferamus est (II Reg. xx, 6, et sv, ii) : quanlo magis el tyran-
Deo. Quia enim Deus spiritus est (Joan. iv, 2/i), spi- nidem diaboli vinceridamunius de multis suffeceral
rilualia illi offerenda sunt sacrificia, nl vivo viva ho- eflicacia; quippe cum legamusquia repugnans conlra
stia offeratur. Quia enim dixeral, in causa peceati Michael archaiigelumIperdurare non potuit, sed pro-
sacrificiis carnalibus Deum minmie delectari, ostendit jecfus in lerram est (Apoc.xn, 7-9)? Hoc ergo mecum
futurum, quia spirilualiier Deo offerendum erat, et saepereputans , hoe solum sciebam, quia ideo ipse a
acceptaret; quia hsecOeo digna sunt sacrificia : hoc Patre missus est, ne ad injiiiiam ejus pertineret, si
esl, in prselerito minora fuerunl, quia carnalia; opus pcr eum factum , per alterum i eformaretur s :
nunc majora, quia spiritualia. Et adjecit: Tunc hn- sed hoc scire minimumerat. Non enim satislaeiebal
ponenl super altare tuum vitulos. Si cessantibus pristi- ad lam magnam et admirabilcm causam, nisi et aliud
nis bacriliciis, spirilualia suceessura sacrificia signifi- comprehenderetur qtiod proficeret ad arcanum in-
cavil, quid esl ut.diceret, Tunc imponenlsuperaltare telleelum. Sic factuniest, ut aiiimadverteremcausam
tuum vilutos: nisi quia per haeccorporalia spirilualia hoc poposcisse, ut sic veniret qui venil. Ipsum enhn
significat; quippe cum dixerit, quia carnalibus non ratio tangebat, ut ad _eum comprimendum veniret,
delectatur? Yitulos ergo dieens, populum novellum qui diguitatemejus el meritum usurpassel. Post Deum
significavit, Christi fide renatum, cujus devoiio enini Patrem diabolus detis diei voluit, quod et nunc
quotidie super allare Domini delibatur. Qui enim de usque coniendit^cum utique non iliuui res contin-
Ecclesia intelligitur loctitus, sacrilicia quoque ejus i
spirilualia signiiicasse debet intelligi. 1 Ms. Colbertinus,incarnandus
- Ms.Colbert.,reformarel.
• Ms.colbertimis,asseveratio. (a) Quajstiohsecdeestiu Mss.secuudigenerls«
2341 APPENDIX. 2542
geret,sed essethoc Filii Dei, qui posl Patrem Deum gestis existerenl? Sed solent ab his exclusi ad ele-
secundus est, non natura, sed ordine. Ad hanc ergo menla confugere, dicentes haecsecnlere quorum gu-
causam agendamnon alium oportuii venire nisi Ciiri- bernaculis rcgitur vita humana. A quibus, ul supra ,
stum Dominumnostrum : qui non tantum ad com- requirimus si mandalumesl aut jussum a Deo, quem
primendum diabolum venil, scd et manifestare ctiam ipsi magnumet summnmfatenlur, el negligunt
eum. Si enim fieri debet, ab ilio mandari oporluit,
seipsum omni creaturae: utreprobatapersonadiaboli,
huncesse cognoscerent,cujusprincipalumel majesta- qui auctor eorum dicilur. Si auieni ab illo non est
tem prcesumpseratsatanas;etdecsetero cognita ve- niandatum , praesumptio est, et ad pcenamproliciet,
ritate relinquerent errorem, pro certo habenies Chri- non ad prcemium;quia ad contumeliampertinelCon-
slum esse Dei Filium, qui soius Deus de Deo sit, et diloris , ut contemplo Domino colantur servi, et
caput sive principiuni eorum omnium , sive qute in sprelo imperatore adorenlurcomiles. Quomodoislud
coelosunl, sive quaein terra : quia virlute et pnlcn- impunitum erit, quod eliam in hac vila vindicari, et
tia, qua superavit lyrannum safanam, manifestatus quidem acerbius, vidcamus?Sed si forle ab ipsis ele-
est ipse esse, ctijus imperium prscsumpseratimpius menlis dicnnt mandatuin, oslendant alicubi prse-
diabolus, qtii est satanas. Dum enim voluit inique ceplum , leganl aliquandoaliquid illa locula. Quod si
deus dici, ul dominaretur potenliis spirilualibus(unde non oslendunt, qua pcenadigni sunt, qui auciores
increpatur a prophela diceule, Tu enim, inquit,et prcvsumploa et conlictacreligionisdeleguntur? Libera
dixisti in corde tuo, Ponamsedemmeamin nubibus, sunt ex hac impietatee^eineiila.Ipsa enim luminaria
ero shnilisAltissimo[Isai. xiv, 15,14J), mullosdecepif, nnindiacciisabmilillos apud judicem Dctim, quia in
quoruni conspirationeprinccpierroris eslfactus. Qui hac consilii \aniiaie miiiimese auclores ostendunt.
in Psalmo coinmonentur,ul rejicientes niendaciuin , Siniililcr el i111quos cumconstet hominesfuisse, deos
suscipiantverilalem.Dieiturenim eis : Tollite portas, niincupant, cum cocperinlpro peccatis suis cruciari,
wlernales,et in- in hac parle minimese reos esse dtfendent, in hos
frincipes, vcstras; el etevamini,portceerror
troibit rex glorim.Nisi enim tollalur de menli- crimen hoc reioiquenics, quibus cum hoc non man-
busincredulorum,non poterunt suscpere fidemunius dassent,fidem ul deos illos colere cceperunt. Igitur quo
Dci in Chrislo.Hoccnini cdocenlur, ul sublalis porlis ptidore nostram repreliendant ant irridendam
pulenl, quorum legem virfulum testimoniisfultam,
per qtias ilur ad moriemj secundum perfidiama dia- nccnonet
bolo cceptam4, suscipianl fidei sacramenla pcr quse ipsius Dominiac Deinostri relegunt vocem
itur ad vitam.Istasunl enim quaesigiiificalin aiterna- dicenlis, Eijo sum Deas, el non esl atius prwler me
libus portis; quia veritas fideioclernitasest : perfidia (Isai. XLV,21, 22)? Quod si nudis\erbis diccret, non
autem temporalisest, quia mendaciumadinvcnliodia- erat ei crcdenduin, ne similes Paganis vidercmur,
boli est. Diabolusenim cceptamproBvaricationemin qui nulla deorum suorum signa majestalis videnles,
ccelis,scminavitin teiris, mullorunideorumsuadeiis colere COB cosperunt; et, quod pejus esl, inhonesta.
culturam, iiuerquosprincipatum haberet. Capul enini et Turpia enim illic aguntur, quaepudoris est revelare,
el principiumvoluit esse cselerorum,quod nonei de- priidentes se appellant, quia de lege sua sicut a
bebaiur, sed Salvatori. Unde persequilur eumusque Samardacoilluduiilur.Porro autem Deusnoster tesle
ad terram, ut comprimenseum oslendat erroris cjus virtule coli se mandovit: et ul nihil suspicionisrelin-
prsevaricationemmanifestata in severitate. Unde di- querel, legemtradidit. ipsam honestamct sanctam, ul et Deo
ctum est: Ycrilasde terra orta est (Psal. LXXXIV, 12). digiium est, Nos vero qui stulti a Paganis
Projeclus enim de coelis,confugit ad terras, ul medi- dicinmr, Deonostro non credidissemus, nisi nobis
laiam divinilalemin supernis,explerel in inferioribus. satitfecisset etiam testimoniis virtutum- nec legem
Unde dicil Apostolus : Ita ul hi lempioDei sedeat, cjus suscepissemus,si non illam puram ct ipsa pro-
oslendenssesequasi sil Deus (II Thess.u, i). Quoquo fessione dignamcognovissemus.Hinc est unde nihil
enim modo defideiium suum implere vult et da- apud nos in tencbns vel occulte geritur. Omne,enhn
mnari":furoreenini plenus minusputat esse damnari, quod honesium scilur, publicari non limetur : illud
quam non explere aviditalemerroris. aulem quod turpe est et inhoneslum, prohibente
ADVERSUS PAGAKOS. pudore non potest. publicari. Quamobrem Pagani
mysleria sua in lenebris celebrant, vel in eo pruden-
CXIY (a). —Qua raiione Pagani adversus nos au- tes. Erubescunt enim palam illudi : piacula * enim
deanl congredi, aut iidem nostram impugnare, se quceillic vice legis agunlur, nolunt manifesfare, ne
.auleni putent absolutos esse, non video. Quippe qui prudenles se dicunt,.hebeles his videanlur qnos
eum nulla habeant assertionumsuarum documenta, slultos appellant. Sed ne foiie hinc illis stulli videa-
superstiiionis suoe magis dicam quam religionis. mur, quia Iexnostra caslitatem, misericordiam,pieta-
JSTam qure caula non habenl, proferunt, ul ipsi polius tem, continentiam prcedicat: apud illos enim hsec
novarum rerum auetorcs et defensores liabeantur. stulta sunt, quia omniskonus malo malus est, etpru-
Primo enim in loco dcosse asserunt colere : quorum dens slulto insensatus est. Namin tantum caslilalem
nulla insignia, nulla dant lestimonia. lllos eniin deos exsecraniur, ut etiamcinsedisdeleclentur,magisterio
appellant, qui se ausi non sunl hoc nomine nuncupa- eorum subjecti; qui nisi tales fuerint, idonei non
je, ul hoininesauctoresdeorum haheantur, cumDeus erunt ipsi, si dicendumest, religioni.Proptereaenim
auclor debeatessehominibus : ac perhoc vanaetina- abscindiintur, et habitum immutant, ut de viris quasi
nis asserlio e»i. Quidquidenim sine Deo esl, stabile feminse fiant, et contra naturam subjecti muliebria
esse uon potest. Manifestaenim esse quaedico, pro- paliantur, el lunc demumapli et digni sint miuistri
bant libri eorum, in quibus nihil divinum, nihil Deo supersiilionis illorum. Numquidaccusari polest bu-
jubenle legiturconstituium;sed singulosvirospropter jusmodi, quem lex facit talem ? Ideoenim amissoviri
quasdamcausasdiversa asserunt instituisse numinum et acluet habiluinmulieremtransformatur,ut licenter
sacrificia,ut ii qui nulliusmeriti videnlur, ea ipsa quse mriliebriapalialur. Quoeergo putaniur esse mysieria,
statuerant digne statuisse probarenlur. Quando ergo ubi de honesto inhonestumfit, et de ineorrupto cor-
quos deos appellanl, nihil borum mandasse leguntur; ruptum, cum hic sit vere cultus religionis, qui de
qua auciorilaie hi faciunt, aut acceplo ferri putant, tinpibus honestosfacil, de indisciplinatismodestos?
quod non probant mandalum; cum si etiam manda- Quomodoculloresejus semulipossunl esse bonsevilse,
tum probaretur, examinandumprius fuerat si dignum quando mysteria legis eorum sine cinsedis celebrari
esset aut debitum his ohedire, quorum nulia signa, non Si ergo lex eorum his deleclalur, pec-
aut prodigia, ad commendationemdivinilatisin rebus caiorpossunt?erit et slultus quisquis non fuerit talis. Ideoqua
stultos nos appellant. Colenlescnim hsecturpia, pru-
1 Ms.Colbertinus, ad morlemsecundam,qucesunt perft- dentes ab his judicantur;evitautes autemet Jfugienles,
aia a diabolocxpla.
(a) Qusestiohax deestin Mss.secundigeneris. Ms.colbertinus,turpia.
 2545 QUJESTIONESEX UTROQUEMIXTIM. ! 2544
stulii. Quod quidem ca'lide et asluie ab ipsisvidetur prudentesvidebantur, quireprehenderet non erat.
- aplaium. Idcircoenim legi suseapplicant nomen pru- Namquanquamomnesqitia errarentsuh uno fallacisnoniine
denlise, ul conteganl reprehensibiliaejus; quia ubi idololatrise, unusquisqiietamen jnxta mores suos et
prudentia, reprehensio nulla est. Nostramautem le- conversationemordinavilcultiiram, ut imus error di-
gem slultam dicunl, ut proiiibeuiitab ea. Sed sub- versitatem haberet ex turpitudine el conversatione
latis nominibus pnidentiaj ei slultiliae, el submota auctorum. Deniquesacra , quse Liberi vocant, inho-
omni invidia, quam paril defensioambarumpartium, nesta et vanissima sunt et plena furoris. Difficile
ipsseleges inler se confliganl,ul appareal ubi sil pru- -enitn impurusnon iracundusest : denique ubiquecum
dentia, el ubi stulliiia. Sed prsesenlesigno crucis ob- Priapo depiclusinvenitur, ciiinquo inlionesievivebat.
mulescil Paganilas. Et si adest, quam vocant stulti- Hoc modosunt et coeterasacra eorum: sed ut posleri
tiam, prudentia illa, sacra illorum respondere non his inventionibus caperentur, subtililate el asttilia
audent. Reprimuntur enim cxta illorum,el occullan- iaetum est saianse : quanquam non sine illius con-
tur ob reverenliam christianaemajestalis. Magnares silio ista inveniasiint; inventislamen singulis, asper-
est, ul illa quani voeant prudentiam, metuai illam sit qucedamprcestigia-,per quse illiceret hominesad
quam appellantslulliliam. Conferamusnune lenorem errorem. Et sic factum est ut per traducem anliqui-
legum. Pagani deos deasque colere se eiiam lilleris latis commendareuir fallacia, ct excusaretur lurpis
profilentur : etverum est quod dicunt, quia etmascu- invcnlio. Pcr consuetudinemenini coepit non turpe
los colunt et feminas.Janus enim et Saturnus, Jovis videri, quod lurpe erat. Nam cum dehoneslantur
et Mercurius, el ApoIIoet caeleri, ilem Minerva, et aliqui; primo erubescunt, poslea blandiente consue-
Isis, el Fruxilla, ef Venus , et Flora meretrix cum tudine, recedit pudor 1 mutala fronte, praccipue si
cseteris, dii dcaequesiml, sicut histori.e tam Grseco- mullosvideant lales. Nam qusestusturpitudinis tunc
rum quam Romanorum lestanlur. Chrisiiani autem cst, quando ii qui nobiles dicunlur, dehonesiarivi-
utpole pauperes, quos slultos vocanl, unum Deum dentur : facile enim mufatores invenil honestala no-
colunt in mysterio , ex quo sunt omnia : nec aliquid bilitns. Si ergo jamporro pridem propter hoc pru-
qtiod abeo conditumest veneraniur. Ipsuni enim so- dentes sibi videbaniur, quia cui foeda inventio hscc
lum sufficeresibi et abundaresciunt ad salulem, non displiceret, non eral; nune qnia Dei niisericordiail-
ignorantes quia si gloriam el nomen ejus aliis depu- lustralumest genus luimanum, et declaralum crimen
laverint, offendanteum ; quia nullus imperalor per- esse quodpro legecredebalur, slultumaulemquodpu-
mittit ut cum nomine ejus tribuni el comitesadoren- tabatur prudemia inyeiituni; velab hac appellatione
tur. Conferanturnunc leges, ul vidcatur ubi sit pru- cessare deberent, permanere nolentesin delecio cri-
dentia , qui Creatorem colil, an qui-crealuram; qui mine , cognoscentesnomen sapientisea se alienum
Dominum,an qui servos? Potest fieri in aliqua domo esse. Sed ut addant ad cumuluin conlessionis suae
ut prsQlerunum alius dominus appelletur, ul pogani stuliiiiam, in stultilia deprehensi vocant fatuos, a
litteris forensibusinslrucli, qui sibi prudenles viden- quibus convineunlur.Sed fidem nostram et posteri-
tur, in uno mundo ab uno Deocondito multos deos' t.ilem sccusani; in proeceptisautem non negant nihil
deasque venerantur? Procuraloresemm el auclores posse reprehendi. Qui fidem nostram accusant, non
mundi deos el Dei nomine nuncupant, cumimprovidi magis contra nos, quam conlra auctorem nostrum
detegantur. Illud autem asserere quod perniciempa- suscipiunt.Nosehim siultos, qui quasi rei faluaefidem
riat,improvidi estet stulti. QuoniamnecessecsiDeum dederimus : illum autem mcndacemet circumven-
injuriam suam vindicare in cos qui conservissnisDn- torem , necnon el malitiosumpronuniiant, qni fidein
mini Dei nomen et gloriam imperlierunt. Dehinc traderet per qtiamdociperemnr.Credenlesergo prius
considerenturprcecepta.Lex no^tra qtios slultos vo- noii nos stulte credidisse probemus; deinde cuusam
cant, antisiites et ministros idoneos, sine crimine, acluri auctoris. Cuminerrore dcgereinusln quo niine
sanctoset irreprehensibilesproccipitordinari : e con- manent Pagani, nullis virtuliim signis attracli, sed
Ira autem Paganorum traditio anlisiiles el ministros iiudis \erbis quce sacra vocant percepimus, prodesse
idoneos sibi esse non posse, nisi ex viris Iransfigu- putaiites, iion quod divinitas commendaverat, sed
renitir in feininas,ul licenter et publicemuliebriapa- quod vetus consuetudo tradiderat : in qua (quod non
liantur, et discussisinaqua inhoneslecriiiihusmollem lalet) diversis illusi vanilalibus, nullam spem salutis
quassatamquevoccmet uirpem emiilant. Quodsi pu- cognovimus.Quid enim poterat prodesse res ab ho-
blice facerent, ab onnri populolapidarentur.ElCyuo- minibiis inventa? Ul autem ad fidem Dei aceedere-
cephalusiile, qui muntbundus2per omiiiase circuinfert imis, et "on Filium ejus incariiattimet crucifixumcrede-
loca, quocrensmembraadulleriOsirisvsri isidis. Eece rcinus, verbis suasum e^t nobK, sed rebus. Yi-
quibus ministris sive magistris Paganiprudentiie sibi dinms enim mortuos suscitalos, leprosos riiundatos,
nomen adsciscunt, cum non solumnon prudentiscsil, ccoconato oculos restitutos, dcemoniaejecla, ei si-
sed el-criminis. Obsccenacnim el probrosa diligere mul omnesinfirmiiates curalas. Nunc quando slulii
funesiumest. Illudaiilcm qualeesl quodinspeLeo(a) ftiinms judiceiur; euni nudis verbis credidimus, aut
velaiis oculis illuduntur? Ne eiiim Inirreaiil turp'.lcr cum rebus? Sine dubio enim res ante verba simlf
dehonesiari se, oculi illis \eiantur : alii autein sicut quippe cum ad res s guifioaiidasinventa siul. Si ergo
ales alas percuiiunl, vocem coracis imitantcs; alteri traditioni humallce,,nuila suaiieutevirtute, qua: ad il-
vero leonuni more fremunt; alii aulem ligntismaiii- ludendasmenteshoniinuminvenlaest, (idemdedimus;
bus inleslinis pullinis, projiciuntursuperiovcas aqua qnaiuomagishuici quam diviuam et deific.imomnia
plenas, accedentequodam cuin gladio, et irrumpeiue signa i|U;eDeuminvocant, contesianiur?Nonne'digne
inleslina supr.i dicta. qui se Hbcraiorem appellet. stulli jiitlic,iremur,isivirtutihusnon crederemus, qui
Sunt et c.vtera inhone-tiora. Ecce quanlis modis sermonibus crcdideramtis?Nonne ralionabiliter iin-
turpiter illudunlur, qui se sapientes appellani. Sed pnnidi et inconsultinotaremur, si advocaniemspem
quia li.ccin lencbris paiiuniur, pulanl posse nesciri. non sequeremur, qui desperationifueramusobnoxii?
Lstaenim oinnia, qmc a malisct lurpibus inventa et Sed, aiuiit e conira , siultum est quod creditur. Non
ordinala suiil in oceullo, sanclafides christiana pro- enim ralioni subsisiit, Denm habere Fihuin ; ncque
didil et detexit. Procdieataenim fide , considerantes emoriua et dissoluta corpora rursus reparari posse
qui andiebant, quid boni et sanctitatis publice pro- ad vilam. Omnesjphilosophiet sectarum jnventores
mitleretur, contuleruntse aclfidem, occulta illainho- diversis disputalionibusinviccmse confoderuni,nul-
nesta el turpia relinquenles, et quomodoper ignoran- lus ad alterum fmnsiens; quia uuusquisquein quo
liam illusi sint confitentes. Tuuc eniin jampridem imbulus fuerat, pbrmanebal.Per id enim quod verha
omnesprope in hoc veriebaulurerrore et idcircosibi conlradictioniobnbxiasuiil, nullusallerumsupcr.ibat.
1 Ms..Colberlhius,
actores. Non enim eral unde se quis victorem osienderet,sed
s Ms.Colberiimis,natabundus. invicem conlradietionibusse fatigaiifes,minimealter
(a) id est, spelunca. alteri persuadebat.Hincfactum est ut Deiiprovideu-
 mn APPENDIX. 2546
tia, cujus sensus mvestigari non polesf, prsedicationi data est, evidens res est. In monte enim apparuit
sucevirmtem adjungerct, utveriias prsedicationisvir- majestas Dei ad dandam Legem hominibus. Et ut
tuiis lestimonio probaretur ; ut qui verbis contradi-. ' huic fides possil baberi, prsemisit signa mulla elpro-
cere parati eranf, videntes virlutem conlradicere non digia facta in iEgyplo, quod hodic quoque libri tes-
"audereiU. Quoa enini major polerit esse' testificatio "tanluraPlolomseoreconditiinbibliothecaAlexandiina.
veritatis, quam est operalio viriutis? Si quis autem Sicergo Legem dignatus est dare, ut nemo ambigeret
opera virliiium deneget accusans Seripturas, quo- :Deum esse qui tradidit. Palam enim et manifesle visa
modo poterit slulfam fidem nostrarii dicere tlenegans est omnibus majeslas Dei, tanto fulgore et terrore,
Seiiptuias? Ubi enim scriplum est de Christo ut etiam prseter eum nemo alius Deus crederetur, et
quod Filius Dei credendus est, eodem loeo virlus quod jubebat omni observatione dignum haberetur.
lesiis invenilur. Et si cui absurdum videlur legenti Et ut omnia deificce rationi convenianl,'iDspiciatur
Clnisluin Dei Filinm crucifixum, reyolvat,-cl inveniet tradita Lex, si quid in ipsainjustum, si quid inho-
resiirrexisseeiimamortuis,etiiitclHgatnqnolioseeum "nestum, si quid ridieulosum. Sic oportuh Deum in-
niorl.ium esse, nequeinvitum^ qui potuit resurgere, "nofescere; non ut in angulo per imposluram appa-
sed esse myslerium. Quieumqueergo estTille, autla- rerel, qui claudi non potest; neque in speeulo, ubi
cebit de cwce ; quia si dixerit stultam criicem, non "aliudest quam cernitur operante illecebrosa fallaciaf
poierifstullam dicefe fesurreclionemfuefit, excusat enim neque ea servanda traderet', quseproplerea quod
resurreclio crucem ; aut si. loeulus de cruce, inhonesta essent, in tenebris gererentur. Cum enim
non pi.leritnegare providentiam esse iifea quam videt unius Dei notitia oblitterata esset in mundo consue-
tesiimoiiioresurreclionis firinari : aut utrumque enim tudine delinquendi, qula mendacium velamen prcc-
accipiiur, aut uirumque refellitur, ul qui non defen- stiterat veritati, clemens et misericors Deus, nolens
dat-, nec audeat accusare., Quare aulem crucifigi se opus suum perdifioni obnoxium fieri, visitare digna-
permiseril, cognaiis inysferium reservandum est. tus estgenus humanum. Non sic apparens sicut hi qui
Mortem aulem hanc in tantum eommendavit, ut cla- falso dii appellari voluerunt; sed sicut esl Yeritas
rificari se per eam testalus sit. Nam ait : Potestatem Dei, ita se manifestavit, ul errorem adimeret, qui
luibeoponendianhnam, el poteslatemhabeo iterum su- falsorum deorum prcedicatioriemundi sensum ,cor-
mendi eam (Joan. x , 18). Non ergo coaclus esl mori; ruperat. Denique supra sexcenta millia hominum
quia potestatem habuit et mori et resurgere. Hanc egressa deJEgyplo, videntes ei cogrioscentes Domi-
qiii abnuit, non poterit dieere violenter illi mortem num hiinc esse supra omnes ex app.irentia ineffabj-
illatam. Sienim isiam negat, necmortuum illumpoterit lisgloriae, proximare ad eum limuerunt, sed Iont,c
asseverare, quia haec lllic continetur, ubi morti tra- curvato genu euiii adoraverunt (Exod. xx, 18). Po
dilus lcgitur. Nemo enim ex superioribus postrema, stea prosequentibus aliis signis 2 quam quse fecerat
aut ex poslremis superiora condemnat; quia con- injEgypto, in omnibus mirabilibus manifestatus est
trarium non est quod unius corporis est. De mortuis unus esse Deus, Hsec omnibus prope innoluenmt
autem quod resurgant, dolo dicunl stultum credere. linguis, hsec vicinis gentibus lerrori fuerunt. Quid
Yident enim exempla quibus credibile judicetur. tale in diis Gentium? Cui genli, cui populo gloiiam
Omnia enim semina usibus necessaria , nisi resoluia snam oslenderunt? qusa signa aut virtutes ad diviui-
fuerinl, renasci rursus non poterunt. Si hoc in mundo tatis suir testimonium fecerunt ? ubi vel quando locmi
bominum causa Deus decrevit, cur illorum ipsdrum probantur? Sed irralionale vulgus aui apparentes
corpoiibus si hoc prsestaturus credatur, stultum pu- umbras, autdscmonia, aut-simulacra mortuorum, ut
tatur ? Nisi quia ipsi stulti sunl, qui Deo non danl, deos colere cceperunt: quse res in consuctudinem
quam polesl mundus, virtutem; cum geslarum nunc vetustatis dedueta, arbilralur rationis sibi veriiateni'
usque appareat umbra, quia jam lempus non est fa- posse defendi; cum veritatis raiio nmi ex coiisuetu-
ciendarum virlutum. Initio eiiim fieri oportuit, ut se- dine, quoeest ex vetustate, sed ex Deo sit, qui"non
men fidei per hanc crementum faceret. Tamen et vetustale Deus probalur, sed SLiernitate.Quamobrem -
niodo daemonianominata eruce Christi terrenlur'; et fides non coepta res, sed sine initib est. In Deum
si impensius fiat, fugantur; et dii P.aganorumformi- enini credefe, nostrum incipere esl. Nam quod credi-
dine et metu nominatce crucis responsa dare non tur, selernum est. Quomodo ergo anlerioressepiilant
possuni. Si opprobrium esl mors Christi, non quare ler- Pagani, quando quod colunt, post Deum est? Nuni-
rori esl? Res enim quce ex crimine venit, limeri quid non opuspostopificem est?Paganieoluntopera,
debet, sed contemni. Quis enim limeat liominem pro nos opificem; illi crealuram , nos Creatorem. Certe
crimine suo occistim? At si innocens fuerit, limeri Deus fecitmundum, facto notitiam suam non osten-
tamcn non potest, sed doleri. Itaque nisi senlirent 3il ? Auf fecit hominem, et noluit se ab eo coli quem
dsemonia,vel dii Paganorum, sacramenlum esse cru- fecit? Sed absurdum est. Factus ergohomo coepit
cem Cliristi, nominata "eanon lerrercnlur; el ut ex- venerari suum Condilorem; quia dignum est, et causa
pressius dicam , nisi rei essent, non timerent. Hi et- hoe exegit. Quod cum per desidiam hominum obso-
enim omnes, qui ex parte diaboli suni, consenserunt levisset, reparavitistud DeusinAbraham, ut cognitio
in moriem Chrisii. Unde cuncla dsemonia sive dii Dei quaefueral in Adam, inciperet rursujn in Abra-
GeiUium,nominata cruce Christi, lerrore conculiun- ham : utab eo geniti, stib ejtis cognilione educaren-
tur. Ojimis enim qui in alicujus innocentis.morte reus tur, et per.traducem non deficeret, neque deesset
est, cum nomen ejus fuerit memoratum, timor ap- qui colerel Deum; advocatis eiiam exterse geniis ho-
prehendit cor ejus. Recordatione enim liabita delicti minibus ad istam Dei cognitionem. Qui ergo cogiio-
reum se \idet. Quanlo magis daBmonja, vel dii Gen- vit, sub initio est: qui autem cognoseitur, supra
lium, qui rei smit.necis Domini et Safvatoris mundi? jnilium est. Qua igitur ratione Pagani legem suam
Sed Pagani amiquitatis causa verum se lenere con- ante dicunt fujsse quam nostram ? Si mundus ante
tciidtnu, quia quod anterius esl, inquiunl, falsum Deum est,'quod absit, sic polerit et Pagauiias ante-
esse iion potest. Quasi anliquitas aut vetus consue- poni Christianitali. Nemo mirelur de nomine Cliri-
tudo pnejudicel venlati. Possenl enim liomicidse, aut stianitatis. Est enim eolere unum Deum in mysterio
moiles, autadulteri, vel eaelericriminosi per hoc illi- Trinitatis. Quod sinomen Cliristiputaiurex cluismaie,
citn sua defendere,~quiaaiuiqua sunt, et abipsomundi nomlnis lamen ratio anle chrisma cst. Apud,majores
-inilio ccepla; cum luncriiagis inlelligere deberenl er- enimnostros, qui in reges ungebanlur, cluisti voca-
rm em suum ; qtiia' quod rcprehensibile et lurpe esl, banlur, habenlesimaginem Chrisli venturi, qui natus
lnaiecceptum probalur; quod antem honesium el san- de Deo Palre in regem non immerilo Christus appel-
cliim est, digriecolitur: nec posse lurpe el repfehensi-
bile ante factum esse honeslum et irreprehensibile. Et 1 sicMs.colbertinus.At fditi, celaret.
ad extremum, Paganorum traditio ab homine invenia 2Editihicinterponunt,tam illis quwfecit in deserto.He~
Eegari non potest : quia autem nosira Lex a Deo dundat, et abesl a Ms.-Colbert."
SARCT.AOGTJST.III. '(Soiocante-quatorze.J
 '
S541 QUiESTIONES-EX-U-TROQUE MIXTIM. ' 2343
latur; quia quod lslis chrisma , illi dedit nativitas : dat,,et malum accusat? Sed forte dicatur e conlra,
quem quamdiu ignorantPagani,,reprobant; cum au- Bonam naturam in homine laudo, et malam con-
tera cognoverint, diligentjus excolunt, gaudentes demno : quia et vinum bonum laudaiur, cum
quiade malo transierunt ad bonum. Qui enimjn re naturam bonum sit; et malum recusatur, eum lilud per
tam frivola et inepla pertinaces fuerurit, quando ior- sequenatura hoc prseslet. Si ila esset, nihil erat re-
tiorcs el vehementiores erunt cognila vefitate? Qualis preliensionis causa, ut sic laudaretur "justus, nee
ergo Christus noster est, qui cum nescitur, oditur; corona digrius judicaretur : neque ita accusaretur
cum cognoscilur, amalur? Nam omnis malus cum injuslus, ut pcsna dignus diceretur. Porro autem et
neseitur, amatur, cognitus oditur. Quanti retro ode- in prsesenti et in futuro juslos remunerari seimus et
runt Christum, qui nunc amant, quique dolent Iegimus, et injustos poenis subditos coneremari:
odisse se, quod nesciernnt? Imprudentis enim est qnod injustum ulique viderelur, si iste qui naturse
odisse quem neseiaSj"quia probandum est- an odio suse rem gesserat, igne ultore pcenas paleretur; aut
digna sit res. Denique qui hodie adversantur, cra- alius qui seque natui-a?suae rem exsequilur, pracmiis
stino defendent, poenitentiam agentes, tarde se co- afficerelur. Si autem laudandus est
bonus, quia qtiod
gnovisse quod verum est. Quod si odio dignajes naturse suse erat fecit; laudari debet et malus, quia
esset, aut aliquid haberet fallacise, quotidie ex chri- elipse similitcr quod naturae suee erat, ges^i:, nt
slianis fierent pagani. Porro autem , quoniam hsec unusquisquepermanens in eo quodfactus esi,laude-
veritas est, qtiolidie omni hofa sine iiitennissione tur. Quia si in quo faetus esl manens vituperabilis
deserenles Jovem, inter quos sophistse et nobiles habelur, auctorem tarigit vitupefatio, qui talem nasci
numdi, qui eum Deum confessi erant, confugiunt ad fecit qui displiceret. Quod si jure remunerandus est
Christum, cui esthonor et gloria in saeculorum ssa- justus, et condemriandus injustus, jam non naturse
cula. respondetur, sed volunlali: quia natura libera est,
DEFATO. voluntas autem in causa esf, quse sensibus accessus
CXV (a).— Nihiltam contrarium ciirjstiano,quam paliluretrecessns; ut injuslqs videns coronarijustum,
si arti matheseos adhibeat curam.Itec enim iiiimica se ,aulem damnari, sibi imputet, qut confra legem
dignoscitur Dei legi. Si enim nascuritur qui mali sint, sensibus cfedens malum fecit, cum poluit facere
et e contra qui boni sint; frustra lex data dicitur : et bonum. Numquid potefil accusarisol, qtiia urit; aut
non solum hoc, sed et injustus kabebilur Legislator. aqua, quia infiigidat?Aut"nurnquid remuneranda est
Qui enim lege dala cogit homines conlra id quod nati aqua, quia siti affectos bominesrecreal; vel preemiis
suut facere, Bciens non posse mutari naturam, ad afficietur sol, quia reficit homines calore suo post
hoc utique legem videtur dedisse, ul haberet occa- frigtis ? Quod enim naturas suse est, faciunt":unde
sionem qua crudelitaiem suam de nece hominis sa- - nee damnanlur, nec- laudantur; aliud ehini .faeere
iiaret. Ulquid euiin prohibet quod scit aver.ti non nesciunt. Sed quoniani.rion ita est ut aastimantstel-
posse ? Aut quemadmodum damnat hominem qui non larum speculatdres, ratiq acluum prohat. Non'enim
fecit quodfacere non poluil? Si autem injustum vi- inveniri potest qui beiie faciat" semper; aut male.
detur, ut est, quia istud de Deosenlire nefarium est; Tunc enim yidefetuf sic natus ul bene agefet, si ir-
recte et saiutari ralione legem dedit, sciensposse reprehensibilis elita digne sestimaretur
hoininemconlinere se ab eo quod prohibet lex. Ergo ul esset malus, pefmaijeret;
si in eo durarel .ut male faceret sem -
quia juste legem dedit, non est utique iniquus cum per : at cum et iHum, quem bonum pulas natum, ali-
vindfcat. Itaque si legi Dei fides cominodanda est, quolies videas roale agere; et hunc, quem malum
quia juste probatur data; ars matheseos evitanda et natum dicis, riqnnunquamcernas facere bonum, quo-
fugienda eslv Hanc enim astutia et sublilitas invenit niodo hoc veriim probas, utmalus malus sit, et bonus
diaboli. Quia'enim aperte repugnare non audet auc- boniis, nisi guia hoe iriagis certissimum est, quia ubi
tori, tergiversatione id agit, ut et Deo injuriam fa- animum 1 quis dederjt, lin eo prolicit? Nam et cauSse
ciat, el hominem legi inimicum constiluens, niorte sunt, quse generant peccata, ut aut invidia quis liti-
mulctet secunda. Qui ergo Dei aucloritati cedit, et get,- aut inimicus existat. Illa autem qusea lege pro-
factum ejus reiractari nefariuni ducil, legi ab illo iiibenfuf, nori palain rieque manifesle, sed occulte
datse obtemperat, die noctuque sludiis ejus insistens, admittunt. Quare, pisi quia reverentur legem ?
nec aliquid adversum respicit, non dubitans quia Sin vero, ila ut asserunt, ad hoc na.fi essent ut
potens est homo proeceptaejus servare. Nam hi qui male iacerenl, noa qiisererent lalibula, neque ali-
peecare gestiunt, occasionem quasrunt quomodo quam legi reverenliam exhiberenl; sed passim ea
peccata sua a se faciant aliena; ut dum nalurce quasi facerenl quae cogeret jhatura. Sed cum videas pro-
iinpulanda peccata"sinl,iinmunis esse a posna videa- ciirari peceatis, et exciogitariut posSint lalentcr ad-
tur peccator. Hoc propositum horum esl qdi despe- mitli 1; cl loca enim ct! personas el tempofa eligunt,
ratione promissaefulurse vitae, proesenti desiderant ut niali propositi impleant "voluntalem;simiii inodo
frui voluptate. At hi qui freti fiducia fidei, spem fu- etiam bonijudicio quodam et bona opera sua discer-
turorum exspeetanl, hoc Implere conlendunt, quod nuntjiit pro lempofe et causa alieUjus boriuni suum
in primordio reuascibilitalis pollieiti sunl, ut abrenun- dislribiianl: quod utique noh jam naturse imputan-
tiarent pompis et voluptatibus satanse. Quanta ergo dum esl, sed quce in natura est voluntati. Si autem
subtilitate usus est salanas, ut promptiorem hominehi naturaleessel, cessareljudicium. Nam si rem plenius
ad peccandum faceret, per quqd invidisesuse exple- disculiamus, qui nuncJjusti sunt, injustos illos prins
rel nequiliam ? Dum enim audit sic se natum esse ul fuisse osiendemus : data autem opera imhiutati sunt.
peccet, ctDeum non ignorat esse justissimum,credit Ipse eienim Abrahani per fidem justificatus legi-
se impune peGcare; quia qui justus est judex,noii tur (Jacobi n, 25, et Rom.-iv, 5). Ante ergo non fuit,
damnai eum qui imperante natura peccavit. Necqui- quippe cum patre suo | duce idola coluisse intelliga-
dem ejus peccatum dicendum est, quod alius egit tur. Et Zachseusulique, cui post vulgarem vitam
per illum. Sic deceptus est homo : peccatis enim testimonium pefhibet'Dominus (Luc. xix, 9). Etvas
pressus, factus est morti obnoxius. Igitur tollit eleciionis, qui istud etiam falelur, dicens, Eramus
omne hominis bonum, qui tollif el malum. Si enim et nos natura filii irw^sicut elcwteri (Ephes. n, 5) :
peccator non habel pcenam, nec justus coronam. quia cedit voluntas pro nalura. Ex volunlate enim
Utquid-"iaudanlur boni, et repi ehendmuur mali? Sr quis judicalur, non exlnatura. Sinedubio et omnes
enim hujus haturse est ul peccare non possit, quid riiarlyres et jusli facti' sunt boni; quia non fideles
laudas in iiio quod non est ejus? Et uiquid conde- nati, sed renali sunt.|Et quanlos scimus turpis vilse
mnas in peccaiore delictum, cum scias non #jus esse fuisse, el prodigos cultores luxufise, qui nunc conli-
quod peccal? Quid nisi injustus erit qui bonum lau- nentes et sancti sunt? Accedenteenim timore Dei,
vincunttir vitia, quse prius dominabantur. Quantum
, (a) Deestin Mss.secundigeneris. autem possil limor legis, hinc advertamus. Ante Ju-
 2S49 f. APPENDIX. ftst)
liani edictum, mulieres viros sups dimittere nequi- fati est? Si fati csset; huctranslati sic marierent;
barit.Aceepta autein potestate, «ceperunt facerequod quia si falum est, unusquisque secum habetfatuin
priusfaeerenon poterant; cosperuiit enim quotidie suum : sed quia non est fati, omnes inde venieliles,
viros srios liceriter dimittere. Ubi latuit fatum tantis hic immulantuf, videntes turpe islic yideri quod illic
temporibus? Timore credo legis occultabal se. IUud decorum putatur. Oerte apua omnes geules nume-
auteiriquoriiodosubmtravlt, quod tradidit Moyses? rus, numerus esl; terra, terra esl; et aqua, aqua
Dofhiientibus credo fatis. Tanta enim tradita sunt cst; et aer, aercst; elignis-, ighis est. Numquid po-
illis s'ervanda,"pt talia qualia nulla gens habet prse-~ tesfaljcubi reperiri' lerra quse non arida sit, aut
eepta.Et ne hoc aliquis ad plagam coelirefereadum aer qui palpabilis sil, aut aqua quse non fluxa et fri-
putet, in omnemTpropeorbem dispersifata mandala Iegis gida sit, vel ignis qui frigidus sit? Sic ubiqueJupiler,
suse custodiurit.Haecpracepta contra sunt. Non Jupiterest; etSaturnus, Saturnus43S"t;et Venus, Ve-
,enim forte fuerunt tribus millibus annis et supra a nus est.- Eodemmodo et ccetera signa, Ars enim isia
.constitutione niundi":postea autem data ~,permanent una ratione traelalur ubique : sed qiiia apud omhes
usque iri finem. Quod ergotot millibus annis non gentes inslituta marient, non fatorum ratiorie quse
Mt, quomodoccepit? Stellarjim enim cursus a con- ubique uiia esl, sicut tractant, sed hOminumexco-
stitutione muhrli esjf.Et quid illud cst, cum tanta mul- gitatione. Quidquid cnim alicui qui primus putatus
iitudo "Juclaeorumsitper totum mundum, nemo im- cst apud suos, quod ralione dignum visum est et ap-
mutetuf ex his utfiat gentilis, cum videamus ex ium decori, statuit quibus .proeerat. Inde unaquseque
Pagariis,licet raro, fieri Judseos?Ecee quantum per- regio yel gens propriaiialietquaa servet. Sicul Sdlon
iinet ad rilum Judseorum, exelusum est fatum; quia et Lycurgus multa staiuerunt'quse a Graecis legis
etpxlra fatum esse.cceperunl, el in eo permanent. . morc servarentur, quce paulatim deficiente regno
Quld videtur de Sodoma et Gomprra, quorum qua- eorum oblitterata sunt. Nam regihus Judseorum
lis fuerit exilus, vindicta obtutibus adjacet (Gen. mulseplacuerunt ad sessum; R'6'm'ah'orum autehinon
xix, 24)? Slefuit ut omnes spufcitioe-infamia as- mulae, sed equi; Garamantum auleiri, qui supra
persi, divino igne consumerentur. In calaclysmo Tripolim Afrorum sitnt, regibiis lauri placuerunl ad
omnes unius lati fuerunt-,u.t omnes una morfe et sessum : Persarum vero reges vebiculis ferunlur;
eodem tempofe cuncti perirent, excepla domo Noe nam veteres reges Persarum, riec videbantur a po-
{ld. vn), Et omnis exercitus Pharaonis tino decreto pulis : et reges Madian camelis deleetantui-ad ses-
naliis d.iceturl, ut ineptus errpr malheseos vindice- sum, ita ut et colla eorum aureis exornentur tofqui-
tur, quiademersi sunt in Rubro mari cumsuo rege bus: et per Africam asinis niagis volrini insidere
[Exod. xiv, 24).. El alia quanla exeriipla sunt quse - nia quam equis. Cum omnia ubiquesinl, non tamen om-
pfaslermittimiis, quia ad satisfaolionem sufficiunt bmnibus' gratiosa sunt; qriia uhusqiiiSque^eligit
duq exempla; quanto magis tot .niysleria? Nam et quodmagisapudillumhabealg ratiam. Nahiet nobis ip-
cuncfsegentes.diversahabent insjituta : etquodalibi sisdiversa volunlas esl, el in vestibus, et in cibis,' et
lieet, hicnoniicet; et ilerum, quod hic licet, alibi in cseterbusu,et inipsascnlentia.Quod ue faii dicant
iion licet! Hic enim in urbe Roma {a) et finibus ejus, qui mulforum diversa'asseiiint fata, liaecres probat,
quae sacralissima appellalur-, licet muiieribus viros C[uiafrequenter mutatur -nobis voluritas. Quod eiiim.
suosdimiuere, cum cautum sit in lege diyina,-ul ne diu amavimus, posiea displicet-; el diligere in.Cipi-
viriqiiidem hae potestate uterehiur, excepta fornica- mus quod prius Iibenter nOn kabebarims, et facla -
tionis causa (Mattli. v, 32). Ecce in hac re riieliores consuetudine immutati manemus. Ordinem auteiri si
surit Barbari. Quod et hic servari ppsse non impos- dicunt esse fatorum, ut sit quid quibus efficiarit
sibile est, quia prius servatum docetur. Mutatumest temporibus per inlervalia recurrenlla pristina, ut
efgo fatum, quia ccepil licere quod ante prohibilum. puta quod hodie faciunt, iterum faciant post tem-
erat. Et eunuehos in regno Romano fieri non licet, pus : non cnim in uno dicuntur mauere. Nam per
apiidalios licet :c[uia autem et hie possenl fieri, in disciplinam et consuetudineni vinCuntUf. Mulieri-
absolutoest; nam faclumli.cel occulte prohatur; si bus elenim Romanorum multis tehipbfibus vini
auteni cessaret timor, publice fieret. Metus. ergo usus incognitus fuit. Disciplina enim facta consue-
pfohibet' faium4 vincitur enim, si quod yult iacere tudine confirmavit sensuni suiim, ul retineret quod
uon iaeit. Et Persae mulierum riiore inaiires habent, prodesse didieerat. Numquid illis temporibus hscc
quod hic inhoriestum et jilicitijm est: quia autem fata fuerunt, et postea mortua sunl, ut cessaret
et hie fieri possit, attestantar antislites Matris, quse res bene iiiventa? Sed non fata hSec, sed disci-
appellatur magna; et revera magna fuit, sed mere- plina invenerat. At ubi recessum est a consuetudi-
irix : sed iri eo distat, quia isli elnsedi sunt, illi viri. ne, periit diseiplina. Et veteres Romanorum tanlse
Etquid dicemus? In omni ojbe t,errarum hi soli hoc c.ontinenticefueriint, utetiam oblala muhera refu-
fato nascuplur, ut abscisiin mulieres iransformen- larenl, bonam famam divitias arbitrantes, et vir-
iur, ut totq mundo isli pauculi invenianlur; quds tutem voluplatibus pr«ponenles : et his fatis suc-
constat miniscifpumyeniri-, etpromissis praemiisad cessum est, aut ohierunt; sed non fali fuil, sed
hune dolorem el dedecus cogi : si autem ad boc nati disciplinse, quae ctiam ipsius -fati psedagogus est.
essent, non cogerentur. persse-licifum habent cum Quomodo enim potest fati esse quod rieque ante'
filiabus suis cqnvenire, quod et bic fieri posse os- tempus babuit, neque nunc habet? Et quidem ne-
lendituTper id quoda"quibusdam faclum' probatur. scip utqurd tantam invidiam fato faciant, ul in om-
Sed quiavindicta intervenit, metu correpti sunt, nibus gestis ipsum dieant auetoreih, cum sit et non
ne faeerent quqd"potest fieri, sed nou licet. Omne sih Ubi enim discipliriaest, non est; ct ubi consue-
eniiriquod prohihetur, ideo prohibetur, ne, quia tudo est, non est; et ubi casusest, non' est : ubi
potest fieri, fiat: si autem fati esset, non posset fieri, autem videtur esse, timore legis vineilur; el li-
beque prohiberetur. Nam si nonusset fali etprohi- bido' enim melu compescitur, et qusestuspecuniae
beretur, posse iSeriquod fati non est significarelur. propter Deum promerendum repudiatur. ln" hac.
El quae prudentia est prohibere quod non potest ergo parte negari non potest, quia non potest non
fieri; ac si aliquis probibeat, ne quis de urbe Ro- esse quod vincitur : et lamen recle potest dici ct in
mana transvolet in Hispaniam, aut he quis humeris eo ipso non esse, quia caret auctoritale quod vinci-
monteriitransferat? llla autem quaspossunl fieri cum tur. Itaque Deilegem quisequitur, et consuetudi-
. non debeant, prohibentur. Mos Maurprum est ut nem tenet bonse vitae, huic cedunt omnia qusedi-
inaures etiam in naribus haheant feminse; numquid cunlur fata. Tantum enim potest consuetudo, ut
etiam bestias initiget. Nam male vivere volentes,
1 sicMs.colbertimis.At editi,damnatusdieitur. ipsi sihi fata conslituunt. Per luxuriam enim et vo-
'
(o) RomaeTasecscribuntur: cumalio in loco scripta sit luptatem fit intemperantia et inquictudo, quse pa-
qusest.84. rit incontinentiam et iracundiam. El scientes istud
25S1 iQUiESTIONESEX UTROQUEMIXTIM. 2352
pcena dignum, ul immunes se facianl, pudorem Exslingiiituf enim ineendium, si desit materia per
passi falisadscribunt, cum de hacre cogilantibus ad- quam urat. Illis autern eveniunl quse a riialhematicis
julorium faciant dcemones; quia el hoc-statuunt, dieuntuf, qui creduntfuiurum quod dicunt.Hludenim
tit male cogilantibus tribuant effeclum : istos fata agitur subtilitate dsemoniorum, ut ea efficiant quse
appellant, non inlelligenles quia sunl honiinis ini- anlistites illorum dixerint futura, ne falsi delecticre-
mici. Nam si per sensus non subinirarent peccata ad dantur. Circa eos vero' qui responsis illorum non
animam , sed de inlus nascerentur, recle omne quod commodant fidem, non proevaleteffeetuseorum : quia
delinquitur, fatorum esse viderelur : cum aulem vi- neque ipsi tam Intenli sunl, ulialisfaciant eis qui
deant, per visum et auditum et per reliquos sensus illis non credunt; nequepaiiturDeus facere illos per
nasci concupiscentiam peccatorum (adjuvantibus ini- quod seducantur fidentes de Deo, et non credentes
micis qui snggesserunt faciendum quod contrarium diabolo. Omnia enini sicDeus inslituit, utsecundum
esl; et non putatur quamdiu fial: dulce enim vide- uniuscujusque fidem eveniat, ut arbitrium liherum
tur ctim lit, aut antequam fiat; perfeclum autem maneat voluntatis : ac per hoc qni Deo credjl ad auxi-
apparet esse amarum), quid fatis imputant? Qnia lium ejus confugiens, nihil ei poterit praevalere; cer-
autem potest vinci, hinc adverlimus. Cogilantibus tus est enim in potesfaie ejus esse quoa fecit, et non
elenim nobis el de aliqua re sollicitis, silent inimici, audere contra eum quem videt Deum conimunem ha-
et conquiescit libido : non enim possunt suggerere bere propitium. Cerie' fecit Deus riiundum, et solem
oceupatis nobis. Numquid aliquis ad aliquam rem el stellas creavit, constitueris eis cursus quibus gu-
alicui dedito aliud suggerit? Non facil, sciens aut se bernatur geims humanum : numquid non habet po-
nori audiri, aul aporiari quasi importune suggeren- testatem imperare illis, ut aliquando aliud faciant,
tem. Ita et inimici quos constal esse dccmones; ii quam decretum habenl? Sic enim da condidit,ut
sunt enim dii Paganorum, qui si viderint divinis - voluiiiati subjaceant, lunc demum cursus' decretos
rebus nos occupalos, non se ingerunt ad contraria . exsequanlur, si alirid minihie fuerit praeceptum : ut
suggerenda , sed in insidiis sunl quserentes occasio- - si rogatus ab iis Juerit quibus niinistrant, perid
nem qua se ingerant. Munimenla ergo sunt animo- quod ant impoiiunse sint pluviae, aut nimia siccilate
rum meditalio assidua legis Dei et operatio; quia si sterilesfructus appareant, jubeat temperari tempus:
otiosos nos viderinl a rebus divinis, excitantur ad aut si forte, ut assolel, irato Deo vivant homines,
sollicitandos nos. Ipsi enim sunl qui per cariiem et dum per luxuriam et vanitaiem oberrantes non fa-
sanguinem seminant concupiscentias. Quamvis enim - ciunt quod placet Deo1, diulissime suspensa pluvia,
habeat caro propriuin molum originis suae, quia non • ut faclum legimus subElia et Elisseo, famem exeitet
esf otiosa l carnalis nalivitas; lamen in hae re acce- super terram, satisfaetione placalus annual ut imbres
dit ad necem hominum adjutorium doemoiium.Diver- irrigent arid.am(IIIReg. xvm, 43). Eodem enim modo
sa enim sunt dsemonia, et disparem habentia volun- ratio mundi est, ut imperium seeculare. Quomodo
talem. Qusedamenim sunt qusecum perlurbant ani- enim quidam pressi a reeloribus provinciarum, ad
mos, eliduut corpora : qusedam vero admiscentia se auxilium Imperaiorumlreeurrunt ut erigantur; ila et
sanguini, generant animis desideria : alia autemcor- homines si adversa sibi viderinl lempora, suppbces
di hominis se copulantia, suggerunt cum blandiliis se prsebeant Deo, in cujus potcstate sunt omnia. Sed
contraria : nonnulla autem sunt, quce sola corpora hoc mathematicis nom videiur. Aliud enim inquiunt
obligant infirmitatibus; sicul et illam liliam Abrabse, fieri non posse, quam ut sidera decretas sibi impleant
quam Dominus curavil (Luc. xm, ll-l(j). Hsec om- causas : et neque revocari, neque ad aliud impelli pos-
nia ignoranles Pagani, fatum appellant;. cum di- sunt, sed semel statula servant oflicia. Haec malhe-
versse sinl causse, et isla ab inimicis procurenlur , maticoriim asseveratioi est, ut dicanl faia immulari
ut quacumque ex causa irriletur homo, et subjicia- non posse, neque preeibus aliquid impetrari; quia
tur passionibus. Sed fatum bonuni appellanl, cum semel Deum dicunl slatuisse totius mundi ralionem,
bene temperata sunt corpora, aut affabililate com- et ministris sideribus tijadidisse, quse neque retro ne-
mendantur, habentia gratiam quamdam : malum au- que anie fteri possunt. Hic est error maihemaiico-
lem fatum esse, si plus caloris habeant, aut humo- rum ,' quo et Deum pulsanl. Per Iianc enini assevera-
ris; aut si quis norisit aspersus gratia , sed magis ad tionem negant aliquid posse fleri extra ordinem
detrimenta paratus, quos infortunalos vocanl. Fac inundi, ut omnia quse iii mundo a Deofacta leguntur,
vera esse. Yidemus enim haecetiam in animalibus, si a mundi lege discordani, negent credenda : illa
ut plus habeanl caloris:sed animalia nou sunt ra- autem asseverant qusejjuxta mundi staluta facla di-
tionalia sicut homo, ut possint adhibita cura corpus cuniur, ut neque virgojpeperisse diealur, neque virga
suum temperare. Ideo enim imperator esl corporis Aaron floruisse et fructum allulisse (Num. xvn, 8),
animus, ul gubernel iflud reiinaculis legis divinse.Ea neque Sara anus peperisse (Gen. xxi, 2). Hoecenim
enim quse sive impulsu carnis, sive ab inimico sug- -nuindi ratio non habet', quia exlra mundi ordinem a
gerunlur, non esse utilia lex oslendil divina. Quam fecil Deo facta leguntur. £t quid mirum, si auctor mundi
ideo adjulorio dedil Deus, ut diclantem inimicum quod nou polest mundus?Scd transgressus vi-
mala , quasi bona respicientes legis praecepta, illum derelur, aiunt, rationem quam staluit, si aliler ipse
intelligamus esse seduetorem, quia aliud suadel quam fecisse dicatur, quam mundo decrevit. Age vero,
doeet lex. Sic ergo frenalur corpus, ut quia fervet, mundo legem slatuit faciendi, aut generaiidi; num-
minus illi detur, et a deliciis retineatur. Sicut enim quid sibi? Et humilitas ejus erat, si sic faceret, sicut
cprpus febrieitans si accipit escam aul potum, incre- ab eo conditus est mundus? Et unde ab eo factum in-
scit iili calor; ita et hujusmodicorpora quaesanguinis telligeretur, si mundi legefecissel quodfecil? Ut au-
fervore uruntur, vehcmenlius exardescent, nisi fue- lem intelligerelur a Deo facluni, non a mundo, alio
rinl gubernala. Igui enini si deesl esca, sopitur. ordinefactum est. Certesoli decrevit ut incessabiiiier
Animi est ducere corptis. Si autem dimiserit illud ut impleat statnla spaliajnec habeal liceiuiam siandi;
eat quo vuli, proecipiiabitipsum, sicut equus furiosus numquid qui hanc legbm ei slaluit, non ipsl licebit
negbgentem sessorem. Et quia corporis fervor plus staluere illum? Certe judicibus siatulum est ne liceat
exardescit, agenlihus.inimicisad deceplionemaninice; in reum datam sentenliam revocare; numquid et ipse
quia non corpus desiderat, sed ealore 2suo generat imperator sub hac erillege ? Nam ipsi soli licel revo-
animse desideria; Dei noslri assistentia imploranda care seiilenliam, et reiim morlis absolvere, cl ipsi
est ad;tutelam, ut prohibeat eos : quia non est nobis ignoscere: quanto magis Deolicere debet quod mundo
colluctalioadv.ersuscarnemet sanguinem, sed adversus concedi non debuit, qtiia Crealoris sui est famulus?
mundus per legem sibi traditam, oeeidere
prineipes et polestates(Ephes. vi, 12); quibus amotis, Deniquevivifieare
facile eril carnis et sanguinis motum comprimere. polest, non potest; per intemperantiamcoe.-
1ita MS.Colbertinus.At editi, occisa. cum creare poiest, oculos illi reformare noii potest;
3 MS.Colbertinus,ducio. imbecillemet segrumfiicere potest, curare illum «on
23S3 APPENDIX. 25S4
potest: hoc enim sibi Deus reservavit, uride appareat gloria honoraretur. Unde nullus sanctorum in mundo
eum Dominumomnium esse. Ad subruendum enim gloriosus apparuit, neque praesenles dilexil delicias".
fatum pertinel, quia morlui surrexerunl; cacconato Hirie Apostolus : Habenles, inquil, viclum elveslitum,
oculi reformati sunt, segri et paralytici confirmati his coritentisimus (I Tim. Vi, 8). Sed qui est chrislia-
sunt, et caetera quse facia sunt alia , ut confugienti- nus, etiam dolet, si felix videaiur in sseculo, cuni
busad Deum,.si quid fati esse potest, impedimen- Christianorum dignitas el felicilas non in terris.pro-
tum afferre non possit. Dicit enim Joannes-aposlolus : missa sit, sed1 in eoelis. Quomodo clnistianum se
Major esl, inquil, qui in nobisest, quam qui in hoc dicit, qui noh illic gloriari vult ubi promissnm' est,
mundo(I Joan. iv, 4). Rogatus enim Deus, etiam quae sed hic ubi prohibitum' est? Si enim expedirel prse-
slatuil amovel. Nam uiique slaluitin peccatores vin- senlibus frui, non uliquehseceontemnentibus cceles-
dicandum, ct lamen dcprecanlibus ignoscil; quia lia promitterentur. Qua ergo spe Chrisliani matheina-
ipsi soli licet ligare el solvere. Unde cum soli slatio ticis aures commodant, cum audiant Joannem apos-
concessa non sil, sub Jesu Nave jussus est stare, ct lolum clam&ntem et dicentem : Nolite diligere tiunc
obedivil ejus imperio '(Josue x,12, 13), contra id' mundum, nequeea qumin hoc mundo sunl'(lJoan. n,
quod sibi in ratione mundi fuerat procceptum. Sub 13) ? Itaque si hoecsunl fideivel legis nostrae prseeepta,
Ezechia auiem amplius factum lcgitur ; quia ul Eze- ne mundus diligalur, neque ea quse in mundo sunt;
chias, quod sibi promissum erat, verum esse non quid est ut quidam nostrum querantur contristati de
dubitaret, signum talfeaccepit, quod novum essel, et aliorum felicitale quoeest in mundo, quseapud Deum
humanis auribiis inauditum. Non enim sicul prius soli forte infelicitas est; cum magis gaudere deberent,
jussuin esl ut. staret, sed. ut reverteretur retro (IV quia non illis mundus prssslat per qua; obligati le-
Reg. xx , 11) : quod videns Ezcchias cerlum haberet neantur humanis rebus obnoxii? Felicitas enim isia ,
cum posse sibi quindecim anriosaddere ad viiam, qui securitalis facultate accepta, divinorum carel sollici-
de hora nona feceral sextam. El quia contra m.illic- tudine. Indiligens enim sit necesse est circa divina
maticos est quod Ezecbice concessum est, negant oracula, qui omnibus necessariis refertus, unde sit
enim posse addi ad vitam; signum iterum in hac re sollicitus non habet. Aliaenim sollicitudine incipere
qtiod conlra mathematicosessel, accipit/ Impossibile solent laborare hujusmodi, ul amplificenlur in soe-
enim asserunt aliud astra facere quam habet consii- culo, quod sjne peccalo non potest fieri. Si propius
liilum. Certe fali esse dicunt servum habere, aulnon autem aspiciatur, videbitur inimieus magis illorum
liabere. Eslo. Ab inilio mundi haecfata ubi fuerunt? esse mundus , quos beatos dicilur facere. Yix enim
Usque ad diluviumenim et infra multa serie annorum aliquis jliorum cceleslia .cogital. Gaudendum ergo
trausacta , non fuil hsec conditioservitutis. Aut num- Clirislianis est, dum recte conversanles premumur
quid exNini regis lemporibus ha;c fata cceperunt. qul in hoc sseculo. Hic enim vincit socculum, qui con-
primus dicilur fmilimis hella inferre ccepisse, et tentus quomodoilli evenerit in boc saeculo, Deo gra-
ca]'tns facere servituli obnoxios? Yides ergo postea lias agit, a quo si qua hic denegala videntiir-tempo-
hoc esse invenlum , et non esce fali, sed aclus dse- ralia, reddi sperel eeieriia. Utquidenim Deusfuturum
mouum; quia si fati esset, ab iniiio mundi fuissel. judicium statuit, nisi ul qui injusle deprimunltir ad
Ipsa cnim sunt sidera quae facta sunt in initio, et tempus, vila aelerna donenlur, depressis iis qui per
nunc manet cursus eorum. Et anlea vita hominum poteiitiam contemnentes, aut non credentes futurum
agresiis eral, neediviliis sludebalur : quomodo nnnc Dei judicium, impunilalem esse scelerum arbitrati
astrologi per astra dicunt divites et pauperes fieri? sunt? Sed fatorum assertores neganl fuiurum judi-
Numquidmulata sunl astra? Afversutia el prsestigium ciunu SI enim nascuiUur qui boni sint, et e conlra
est Salanaa, ut ea per stcllas dieat fieri, quaeangelis qui mali sint; quid laudasaut aceusas, quando neque
suis miiiisuis operalur. Accedente enim temporequo bonus congressus laboravil ut vinceret, neque malus
interitus ei appropinquat, majora adinvenit per quae negligens luitut perderel? Quid eniminter privafos
peceetur. Ecce seimus laborasse fame Italiam, et fabulas vendltant? Nani judicibus oblati peccatores,
Aliieam, et Siciliam, et Sardiniam; dicant nialhe- nunquam ausi sunt crimina sua fatis excusare; sed
malici, si omnes hi unum fatum habuerunt, cum in- semetipsos reos confitentes, jure se sententiam exci-
ter centuni ne quidem duorum fata sibi convenire pere non negant. Itaque legis auclorilas rationein
posse dicanlur. Erubescant, et taceant; et Deo sup- calcat fatorum , ita ut ne nominari qnidem possint,
plices manus tendant, in cujus potestate sunl omnia. cum se commoveriLlex. Quomodo aulem evasuros
Sed in hoe forte subreptum cst fatis? Quid dicamus se in perpeluum credunt, qui nequiter versati legis
esse de Pannonia, quse sie erasa est, ut remedium divinseseveriiatem sttidio quodam ad tempus fugiunt,
habere non possit? 0 infirmilas eorum I quia fide pen- non cogitantes auctorem Iegis binc dissimulare non
dula chrislianos sese prolitentur. Dum enim de pro- posse ? Nam hic imago legis esl, illic verilas.: et qui
missis dubiiant, nec de iis quse facta sunt, cogitant. illudit imaginem, veritalem illudere non potest. Niitn-
Si eniin ea qucca Prophetis et Apostolis gesla sunt, quid est aliquis locus sine Deo, aut aliquis manus
considerareiit,nunquam fabulas matbemalicoruni ad- ejus cffugial? Puiant autem blandienlcs sibi, quia qu|
milterent. Scirenl enim omnia in Dei esse polestaie, hie evadit, jam securus sit. Et quomodohoc justuni
nee terrerenlur quando bonis mala accidunt; quia in aestimant, ut aliis punilis in lalibus causis isti eva-
fuluro judicio remunerabuntur, memores Apostoli" dant? Certe Deus mundum constituit, et qua lege
dicentis, Quia per tribulationes, inquit, oportet nos uteretur, oslendit. Diligens enim opus suum oslen-
intrarein regnum Dei (Act. xiv, 21). Contentus enim, dit ei viam, qua ilur ad vitam, ordinans quibus duci-
et Dei sui exspectaus judicium, remuneratus eliam bus uteretur; quia est et via quae ducit ad mortem.
\indicabitur. Si enim in proesentivindicari desiderat, Numquid non ergo requirere debet, si ii quos mini-
aut omni aviditate proesenlibusfrui copiis, dubitat de slros regni sui posuit, eo jure quo cojisiituit populum
promissa \ita; ac pcr hoc in futuro inler perfidos de- ejus gubernarunl; aut si populus edictum ejus susce-
pulatus pcena dignus habebitur. Mundumeniin Deus pit, aut administri fideles inventi laude digni sint,
propter exercilium fecit, et omnibus copiis honesla- aut infideles poenissubdili ? Similiter et populus lege
vit, tluas causas proponens, prsesentem et futuram , servala laudatur, aut contempla damnalur. Hoc jus
ccelestemet terrenam, nt ad probalionem esset ho- suum, hoc causa exposcit. Quomodoergo quibusdam
mini: ut qui sprela fulura vila procsentemeligeret, displicel futurum judicium credere? Sed hoematlie-
carni deputarelur; qui vero proesenti futuram ante- maticorum invenit amenlia. Quomodoenim possunt
poneret, spiritualibus dignus baberetur; et qui injusle futurum accipere judicium , qui prsesentirepugnant;
pressus polenlia injustorum , querelas Deo deponeret quia judicium in nalivilate esse conlendunl ? Et quia
vel resignaret yin fuiuro judicio relevatus spirituali nativilali impulatur prociiiium,desipiunl ipsi qui cuin
* Ms.Colbertiaus,resarvaret. quodam judicio naturali houos et malos non fieri,
sed asserunt nasci, peccantibus retribuunt, ncc pa-
WKk OTIJESTIONRSF.X UTROOUEMTXTIM. I osws
I 1
1
tiuntur inulta esse peccata l. Yirgis enim malos et iEquum ergo erat ut aut simul condemnarentur, aut
vinculis inlus corripiunt, quos foris iriemendabiles simul absolverenlur. Inter hsec injusta lex videtur.
asserunt natos. An quis prudentum corripit quos scit ldeo si a Deo sunt fata, lex non eril Dei;.quia hoc
emeridari non posse?"quod' qiiidem aut stulti esset, non solum Deo, sed nec prudenti convenitiddamnare
%autiniqui. Sed ne hoc ipsuin falo dicanl fieri; qui quod fecit. Sed quoniam neirio unquam contra legem
'sub fato est, nori facit quod'vull, ut.et ipsi naturale ausus esl dicere, vel-a Deo hanc esse negare, fata a
nabeant ul vindicentin eos quos sciunt iucoriver.tibi- Deo dici~essenon poterurit, qiiia igta Deus punii per
les manere naturaliter; et vere quia sic dicendum legem. Quando enita darimatur quodTitimpellenti-
est, utquidquid fati essedicitur, stultilisedepuletur. bus fatis, sine dubio fata damnantur. Bed animae,
Quam enim stultum est ul cum dicant aliquem maluni aiunt, malsead lioe nascuntur ut male facjant. Eslo.
natum, nec illum bonum probent quem asserunt Sed non deberent malse fato nasci, ul innocenles ab
bonum natum? Quomodo enim potest bonus "judi- his possent occidi. Si enim illse malse animse essent,
cari, qui rem iniquam facere deprehenditur ? Quid nasci non deberent, sed puniri, ne occiderentinno-
enim tam iniquum , quam ut iniquus credatur, qui centes. Sed non animae,quasmalas fingunt, innocen-
negatur aliud potuisse facerequam fecit? Et si omnia tes occidunt; sed fata , quaesic faciuntnasci homi-
sub fato sunt, quomodo lex siibinlravit qusenon sinal "nes, ut occidantur. Ac per hocnon animse, sed iniqua
fieri quod fati est? Si enim tollatur lex, passim pu- sunt fata; et si iniqua sunt, a Deo nou sunt: erim
blice illicila fieiit, nec poientes poterunt fefri, nec a diabolo sunt; et si a diabolo sunt, simul damnanda
erit libertas; quia et qui nunc non cogitat inalum, sunt ciirnillo. Et quoniam discernere dicuntur sin-
sublato timore incipiet malus esse. Denique legiinus gulis, quomodomoriantur, aut ferro, aul laqueo, aut
legem malorum causa datani. Sed et hoc ipsum fati prsecipitio, aut naufragio, vel aliter, mukis modis
forte fuit, ut lex daretur? Et qua ralione fata subsi- eadem prsestant. Nemo enim polest solus ab omnium
stunl, si generant a quo destruanlur ? Quidquidfati fatis discrepare. Quod si quis inventus fueril discre-
est, contradicit lex fieri debere. Carenl ergo ratlone, pare, jam non est fati, sed eventus. Et si in unius
si contraria sibi generant. Et iniqua sunt, quia nasci morte eventus esl, eril et in mullorum; et jam non
faciunt homines ad damnalionem : et si iniqua sunt, erit faii. Anaxagoras in pilam conjectus jnssu regis
auctoritatem habere non debent; quia omne iniquum contustis expiravit, quod non conUgilulli hominum.
punilioni obnoxiumest. Aut ne forle legem nihil pro- Et Sisarse regi Allophylorum mulier palum in lem-
desse dicant, quia qui sic natus esl ut malus sit, per pora fixil, et ita reddidit spiritum (Judic. iv, 21). Hoc
legem non potesl immutari; quod si est, lex super- modo nemo esl moftuus. Et antea cruci homines
fluedala esl: et.quomodo fata rem superfluam fece- figebanlur, quod posteaedicto probibitum manet. Si
runl nasci? quia njhil sine falo s. llaque fata etpro fatierat, quomodo desiit? Quando enim quod faii
se ef contra se faciunt : quod si ila est, stare non est prohibetur el non fit,' vincitur fatum. Aut si non
potest quod per inconstanliam raiionis non lenct erat faii, nonfato homines criicifigebantur, sed judi-
firmitatem. Sednepropter hoelegem fata esse volue- cio legis. Et ita est ut non fato homlnes damnentnr,
runl, ut qims malos faia faciunt nasci, alege damnen- sed convicli a malis suis, operibus. Apud Thuscos l
lur, ut convenial fatis ex lege adhibere punitionem? natus dieitur quidara lam formosusfacie, quam nemo
Ad hoc quid eril quod dicatur; nisi quia et leges et unquain fuit: et quia virbonus erat, ne cui in su-
fata proprio judicio condemnari merentur, si pari spicionem veniret, quia etiam honestarum mulierum
injustilia hoc elaborant, ut occidanturquinonsponte, oculos illicicbat, faciem sibi seplem plagis vulnera-
sed falis agentibus mala fecerunt? Ad hoc lex con- vil, ut pulchritudinem quseab omnibus desideraba-
tradicit, quiafata propria professionedamnandasunt. tur, damnarel (Valer. Max. lib. i, cap. S). Ecce quo-
Non enini-neganteos qui mali sunl, fati esse quod modo si fata sunt, superala sunt. Sed forte dicatur,
mali sunt. Lex autem usque adeo adversa est ipsis Naturoefuit u't formosus nasceretur; fali vero, ut fa-
falis, ut neget malos faii esse quod mali sunt, sed cies ejus vulneraretur. Quod si itaest, jam nonnasci-
voluiitatis illorum : quamobrem illos puniendos rile (ur faium, sed accidens causa est. El si accidens est,
conslituit s. Nihil ergo legi et fatis commune est, non erit fati, sed consllii, aul fdfte eventus, quantum
quando a lege negatur quod a fatis asseritur. Qua ad reliquas pertinet parles. Nam quid aliud est vin-
autem ratione nati dicentur, qui mathemalicos urbe cefe fatum , nisi immutare naltiram ? Quod si adeo
Roma prohibuerunt? quod diu servatum non ignora- utique esset, nee immutari posset, nec vinci. Legitur
tur, et certe pagani fuerunt. Quomodofalo fiunt quaj namque cautum in qtiodam juris libello, aliquando
contra fatum sunt ? Sed si esl falum, non facit con- mulierem quinque- peperisse': quomodo subreptum
tra se. Isti non habent fatum, qui faciunt contra est fatis, ul huic solihoc natura decreverit, quod non
falum ; et si hi non habent fatum-,non est fatum. Sed erat fali? Quod si fati fuisset, aliquanlse hac sorle
esl, inquiunt, fatum unicuique praestansqua morte oneralaefuissent. Et cum quidam ad peregrina loca
morialur. Quod si ita est, 11011 est accusandus homi- proficiscerelur, uxorem suam amico quem fidelem
cida. Nam et duplici genere se defendet; quia et sciret, commendavit, non utique puero, sed malufoe
ipse fatis agentibus koc feci.l, et ille agentibus fatis oelalis. Qui ut diligenlior custos ejns esset, abscidit-
oecisusest. Sed.inler hsec lex pulsalur, quia punit se iile, ut cum ea sine cujusquam suspicione caute
oblatum homicidam. Simili quoque niodo nascitur dormirct. Quid pulamus, fati fuisse, an consilii?
qui aduller sit, et quse adultera, et cui fial adulte- Sed quomodo fati fuerit quod conlrarium esl? Qui
rium. Quod si et hoe sic se habet; etiam nunc lex vincit enim quod natum in eo est, liic exinanil falum.
tangilur, qusepunil adulteros ; quod si vere fati es- Et in studiis ccrte fatorum verlitur cansa, ut sciat
set, eliam illc punienduserat, qui tale habet fatum, quis aliquid, aut non possit comprehendere. Omnes
ul adulterium paiiatur. Et ipse enim particeps inve- ergo senatores unum hahent fatum; nullus enim se-
niluf, quia fatum ejus admisit ut fieret adulterium. natorum sine litteris esl: ef gentes quaesine lilteris
sunt, unum habenl, et omnes servi unius sunt fatl;
1 MS.Colberlinus,sic legit hunclocum: Et quia veritas nemo enim servoi*um est senator. Sed si
quod na-
computalurprwmiiresurgit, ipsi qui cumquodamjudicio scitur dicilur fatum, quidquidaccesseril, exlra fafum
imturalibonoset malosnon fieri, sed asserunt nasci,pec- erit. Aut si quod accidit, ex fato venit,
canlibusretribuunt, riec patiuntur inulla esse peccata.~ ' laborem quare per
HanclectionemadmittitMorel,et sic corrigendamjudical: yenit? Tunc enim diceretur fati, si invilo
hqmini eveniret. Quodenim evenit! sine providentia,
pro, El quia-veritascomputaturpraimiiresurgit,legendum faiorum
est: Et quia Verilascumputaturpremi,resurml.Kemoin- dicilur : quod vero excogitatur, et diu pen-
fieiariaudeatcorrectionemistam esse sensui,si non ge- satur, et exerciliis roediis acquiritur, cur fati esse
nuiao, at saltemnaturaliaccpmiuodatissimam. M.
2 itaMs.colberlinus. At edili,niliilprodessetfato. 1 Ms.Colbertinus,Etruscos.
3Ms.colbertinus,reosillosrile conslituit. s Ms.Colbertinus,imminel.
2.357 APPENDIX. 2358
dicitur ? Eunuchus aliquis natus est, alii fiunt, ubi quidquid fato assignatis. Certe non mala res est sup-
erit falum? In illo credo qui nalus est : qui fiunt, plicare': cur ergorion fali esse dicatur? Si ergo fati
quid dicendum de his esl? Diversum est enim nasci erilquodsupplicat,cujuserit supplicare, et nonim-
et fieri. Aut si hi falo facti eunuchi sunl, ille contra petrare ? quia si fali erat, inipetrare deberet quod
fatum natus esl eunuchus. Et quare tam raro eunu- supplicat. Si autem fati est supplicare ct non impe-
chus nasciiur, ut incredibile videatur? Quaedammu- trare, slultum esl fatum; quia supplicarefacit homi-
lier fuitin iirbe Roma,,quamconstat undecimmaritos nem, qnem scit non impelrare. Quod si nescit an
habuisse; et alius vir qui duodeciml habuit uxorcs; possit impelrare, quod illum facit supplieare; impro-
quce fata sunt quas Iiis hsecdecreverunt ? Nam lem- vidumeril fatum, etcarens ratione : quia omnisigno-
pore imperatoris Constanlinimanifestum esl puellam rantia insipientiaest, insipientia vero stultitia est. In
in parte Campaniaeimihulatamin masculum, et Rd- banc partem cadit omnistraclalus Pagauorum. Yide-
mam perductam : qtise hocfata fecerunt? Alia ut rintPagani, qui circumfusacaligine nonvidenllumen.
euim errore circunivenli, veritati quceprius
opinor qucevos nescitis. 0 si de hoe .iiominetacerelis, Antiquoaures
et aliqua eventuiel casibusremilteretfs, qusedampro- latebal, accommodaredetreetant. Quid de qui-
videmice concederetisI Nam tanlum potesl virtus et busdamchristianisdicemus, qui in Salvatore, ceu solo
industria animorum, ul non solum nalurse resistat, nomine mutati, fpristini erroris vindicant vanitalem,
verumet seipsam emendetautinemendet, quia habet in lantum hebetati, ut ipsum Deum sub fato egisse
judicium sui. Traduntur enim mulieres Scylharum, cdritendanl,dicentes, Ipse dixit, Nondum venit hora
quseAmazonesdietsesuntjCumViriearumoccupatibeiromea(Joan.n,4) :uthorahsecnonvolunlalis, sedfatalis
longinquo diu abessent, propter sobolem se miscuisse conditionisfuisset necessitas, cum- ille voluntatis suaa
servis, etomnemmaremnatum necavisserelictis femi- horam significaverit,qua se tradi permiserit. Deni-
nis, ila utnulla laniliciooperam dar.el, sed abineunte que ail: Potestalem iiabeo"ponendi animam meam, et
retate palaistra el armis imbuerentur. Harum tanla poteslatemhabeoiterumsumendieam (Id. x, 18). Ces-
virtus in rebus gerendis fuit, ut per nroliam seriem sat ergo fatalis necessitas, ubi potestas est voluntatis.
annorum regnanles, nonnullas gentes subigerent, Et quomodoSalvator appellatur anobis, si fali sunt
Asiamqueomnem sub tribufo ponerenl. Quid ad hoc quseagimus, vel aecidunt nobis? Quia ideo Salvator
poterit dici? numquid haec falifuerunt, quse perto.t dicitur, quoniam ostendit nobis viam salutis: ilaque
aiinossic gesta sunl, ut omnia quse'fatiputanluresse, si ab hoc ostensa est. non fati fuit quia prius latuit.
exhianircnl? Primum, ul conlra naturam mulieres Et quod fati esse dicitur, ex improviso evenire con-
sprelis viris regnarent; deinde quod servis roixtae lenduiil.Hoc enim fidei roerkuni esf, qtisenon potesfr
sunl propriis; terlio, ut omnes na.limaseulinecaren-- dici exfato,quiaquod creditur, aliis sseculisauditum
lur, feminoevivificarentur.Tanta eas prosperitas est non fuit. Fata enim hoc dicunl proeblare,quod in con-
secuta, ut sine viris regrium eceptummagnis copiis, versalione hominumvertitur. Hoc autem qua ralione
magnislemporibus propagarent. Certe boc factuma prseslare posse dicuntur, quod ignorare deprehen-
constilulione mundi nunquam factum est, nisi in dunlur? liinc est unde Aposlolus ait, Quem nemo
Scylhia lanium : ne forle dicerent, quia cum mundus principumhujus smculicognovit(I Cor.n, 8). Hi suiit
iiiriovalurpost annos mille quadiingunlos sexaginla, principes el potestates, malos angelos sub sekaben- -
sic hcccveniuni; quippe cum mundus jam sextomil- les, qui sub uomine fatorumvoluptates suas efficiunt,
lesiinoanno agilur, quamdiuquod imilalus quisfuerk, prout eis libilum fuerit, sicut et assolent maleficicon-
facit. Nam Crassus Agelastus dictus est, quia semel fileri. Sunt enim quos diligunf, alios non amaut,
traditur in vita risisse. Cur Junius, Brutus est cogno- quosdam oderunt. El unicuique hoc suggerit unus-
minalus? Quia sagaci consilio slultum se simulavit, quisquequod diligit, quia et ipsi diversas habent vo •
ne a superbo rege propter pecuniae suoe maguHudi- luptates; aliis libidinemdiversi stupri, aliismunera,
nem occideretur. Tempore Constantini morjonem se aliis voluptatem, aliis pelulanliam, aliis iram, qui-
2
triginla annis finxilquidam, qui Samatius vocabatur, busdam avaritiam, aliis iucra, aliis damna procurant,
ul imperatorem, sicut ipse poslea dixit, a tsediissuis aiiis charisma, aliis odia, neciionet impediinenla.Et
avocaret.Ubi est ralio falorum, quando unusquisque aliquandocertis lemporibus satiati quiescunl in ofio :
quod vult facit? Exclusaest. IUud autem quale est, aliquando \ero ratlone, aliquando occupaiae menii
qnodfatorumassertores supplicationibussunt devoti, non seingerunl; quia non dominanlur, sed subrepunt
cumsint his adversse? Nam el annos suos his com- oppoiiunilatein qucerent.esqua capiant. Igittir volun-
inendant, et de nupliis, ctdeprofeclione quoerunt,et latis arbitriumliberiiin est, sed dum quodam dcside-
de emptiombus, et de dignitatibus. Quod si fati est, rio negtigeiilescirca nos ipsos efficimur, sollicitaiUes
quid oras, quid supplicas, quod etiam le inviio futu- siiadentnobisad^ersa: maximesi cogitare nos aiiquid
rum esi? Sed qucero,inquit, an.debeam emere. Ergo quod iegisdivinsanonest inveiierinl, \eniuntin eo ipso
non in fato consislit quod tunc facerc debere te dicis, adjuvaiites ut impleamus qnod prohibet lex. Narosi
si didicerisexpedire. Nam si fali est, fruslra quseiis, limor Dei in animo sit, nec caro, nec sanguis, nec
qtiod velis nolis, quaeras non quscras, facturus es. principes, nec potestates prcevalent; quia Dei admi-
Quodantem nec apud eos ipsos fixaest ista assevera- niculissic eos persequimtur, ul non eum labore vin-
lio, idcircoincerla tenlant, ne aliudveruminveniant cantur. Si aulem potestatis nostr.e non essemus. quo-
quam Uactanl. Sed prudentiores qui jnter eos viden- modo diceret Dominus,Petile, el dabiturvobis: omnis
lur, non proptcr faia, iuquiunl, supplicamus,cumea eninnjui petit, accipiel {M<itl1i. vu ,7, 8j? Si ergo
minime immutari sciamus, sed horum causa qiiaj qui vuitpetere, accipiet, jam non esl iilud quod solet
juxta fala sunt, ne faciant nohis aliquid adversum." dici, Non qusevoiumus, sed qucedata sunt habemus:
Age vero, si nescio quls bonum fatiim habeat, et quia volunfas a Salvatore incitattir ut petat, et acci-
juxta se sit aliquid quod videalur corilrarium, quid piat quod pelierit. Faiiautem hocesse dicunt, ut sive
poterit esse, cum fatum bonuni immutari negelur, pelat, sivenon petat, fato lamen quodaul malumaut
sicut et maluni?Certe koc quod juxia falum esl, ne hoiium est, consequatur, Domiiius aulem hoc exclu-
noeeat supplicalur; nocebitenim nisi fueril supplica- dens, ait: Fiiia, fides iua salvamte fecit(Id. ix, 22).
lum : quomodoergo illud faturii immutari negatur, Non]'am fati sit, quaudo fides percipil, beneficium.
qua.idohoc quod vicinum esl, limelur ? nec enimii- Et iterum, Si credis,ait, omniapossibiliasunl creden-
aieretur, nisi illud immutari posse crederelur. S.ed li (Marc. ix, 22): in voluntatc ulique posuil meritum;
quia in eo magis causa consistit, nefauim mulari di- quia fidei bonum est, non naturs?. Fides autem res
caiis, siue dubin, sine eausa supplicatis. Yideleaulem accedens est, quoaexcitat ad exercitium vohintalem;
ne hocfaiisit quodsupplicalis,quiasine malosolet esse ut quia in nalura non est, voluntas qusein natura esl,
1 Ms;Colberlinus, suscepta fide, meritum ei coliocet apud Deum.ita
- Ms.Colbertinus, undecim.
Samsucius. JMs.Colbertinus,pati.
 r.ft X,<GT<I/WI7Qrv itTRnnmi 1.AIIYTIM I d.zp.a
'
enim est natura hominumsicut lapis, qui cum ignem SalvatorisS fusus injuste, hoc prsemium* consecufus
non hahet in substanlia, habet tamen in polenlia, ut est, e ul originis succ sanguinem cum uiunipho recu-
opere creet quod non videtur habere, quia non exi- perans P ad pristinuriislalum revocarel meliorata sub-
stit, sed quasi in semine; ita esi in potenlia rit per Stanlia.
S Yicla enim mors, ei qui illam vicerat, non
exercitium generetur, et si defuerit exercitium, non potuitp coniradicere. Beatum itaque Pasehae myste-
fit; quia et semen nisi exerceatur non generat, sed rrium, quod per sanguinem nos redemit, moiie per
ipsum soluro manet. Accessio ergo facit ut generet. nmortem devicta, sicutsolet venenuravenenosuperarh
Iia et bomo fidem non habet in natura, sed semen DEABRAHAM 2.
fidei habet, quod nisi fuerii provocalum etexcilatum, CXYII (a). — Hujus palriarchce firics lam prse-
fructum non dabit, id esl, fidem non habebit. Mathe- ccipua et admirabilis fuit, ut ceeteri omnes jusli pa-
maiicorum enim fatis' credentes, fidei semencxter- trem t 1
hunc credulitatis Dei judicio fateaniur; nec
ininanl, quod elCrealori el jusliliae ejus lestimonium sit 6 aliquis Deo dignus et charus, nisi ejus filius fuerit
perhibet. Opus enim opificemcognoscit, el aequojure sappellalus. Prserogativa'enim honoris ejus ac meriti
amoreque et facto teslalur. Fugiendum omnibus fides est, qtiam cum rebus incredibilibus dare non
modis ab hac arle monemus. Curiosi elenim ejus, aambigit, inter coelera eliam Salvatorem videre dignus
inimici Dei sunt, et sine solliciludiiie nunquamsunt: £
exstitit 3
in spe tunc futurse Incarnationis, dicentc et
semper enim suspensi exspectant quod-minimecer- probanle I Dominoad Judseos,Abrahampater veslercu-
lum sciunl. Nos autem qui de Deo oinnia prospera pivit 1 ul viderel diem meum; et vidit, el gavisus est
credimus, et si qua adversa exsliterint, ejus nulu (Joan. I vm, 56). Qui cnim merito fidei pater factus est,
comprimi, suppliciter vivamus securi de ejus prote- {dignum fuil ut fiiturorum filior.umsuoriim spem prse-
clione; nec lamen nescii quia et si quid adversum ^viderct, qucepropitio et provido Deo hceredilatisgra-
bene nobis agenlibus evenerit, toleratum proficiet tia ' ab humano et pio patre in filios obsequent.esre-
ad coronam. dundaret. Yideamusnunc quid credidil fides hcec, ut
DEIIATIONE PASCHJ3 2. \ad
£ tanlum honorem et gloriam divino judicio perve-
CXYI(d). —Pascha, dileclissimifralres, a passione nirel. ' Fidem laudavimus, sed quid credidil, nondum
appellatum est, sicut docet nos traditionis hujus prae- 'diximus. Educens eteniiii hunc Dominus oslendil ei
figuratio, quaeperfecta est in ./Egyplo per famulum slellas s cceli, et dixil: Si potes numeraereas? Sic erit
Dei Moysen,dicente Scriptura, Immolalionis\Pascha •
semenluum. Et credidil AbrahamDeo, et repututum
hoc Dominiest (Exod. xn, II). Quseergo ratio estut '
eslei ad justiliam (Gen. xv, 5, C).Non magnuni esset
niyslicum sacramenlum 4 per sanguinemsit celebra- ''credidisse Deo, nisi quia quod credidit, mundus nou
tum, et reparatio vitce per mortem; ul cuni mors credendumet slullmn judical; qnia istud in spe rcrmn
augmentum facere se putaret, accepto sanguine Sal- Iioe '
naturae non est. Unde Abraham unus e mundo quia
valoris minorata deflueret; et cum virtute operatam credidit, segregalus a mundanis, justificatus est.
se boc existimarel, infirmata rueret? Morti enim Hoc ' ergo credidiase perfidia mundanoasapienlicema-
mors per opus ejus divina proeuratione inventa est: i
gnum facit, contra cujusjspem hoc crfedidisse,maxi--
ut quia semper rnala vult, cederelur illi ad tempus, mi J merili esl. Desperatio enim mundanoruro,meri-
ut injustitisesuse opere destructa8, regnum sibi abla- tum ' est et spes CluistianOrum. Bonorura enim prae-
lum queri non posset. Quamvis enim omnia possit 'mium, causafacil maloruni: fortior namqueetpleiiior
Deus, nihil tamen iacit quod sit rationi ahsurdum. fides est, cuni se incredibilibusmagis commiuit. Ho-
Justitiam enim quam exigit, hanc et facit, non prse- |mo ] enim jam aridus et de uxore^anicula semen *e
sumens de poteslale. Magnaest ergo providentia erga credidit' habiturum, qiiod prae copia nuroeraii nou
genus humanum, ut jusliliam servans, sic ea quse possel: non hoc magis respiciens quod ostensum est,
juste decrela erant, solveret, et hominem a morte :sed illum qui ostendit, mentiri posse non oeslimans.
erueret : quanquam -non immerito teneretur. Sed Ideoque dcputatum ei eslad justitiam. Nam rem ab-
quia invidia deceplus fuerat diaboli, justum fuit hufc ;surdam, el quoeimpossibilisscilur, hebetis est cre-
subveniri. Dei enim senlentia tenebatur, sed haec dere, nisi persona sit quaeeredi istud suadet. Unde
operatus fuerat salanas. Unde sicut justum visuni est Abrahara et admirabiHs ifideiest, et cordis periti,
lumc eruere, ita et injustum eral per potenliam hoc dum et illud crcdit quod| iucredibile esl, el huic se
facere, neglecta justilia. Yietus enim homo suadente committil eui non credere et stultum est et periculo-
diabolo,"utmisericordiam acciperet, quasi -accusator sum. Fidem enim nostrarii hoeprobat rationabilem,
diabolus contradicebat. Unde id actum est, ut isie quia non de alio quam de Deo credit, posse ipsum
qui in peccato hominis gloriabalur, peccans depre- quod promittit. Hoc ergofidei propugnaculumest,
hcndereiur, ut tunc demum reus faclus, contradicere hic triumphus. Quod pers|iicientes quidam mundi sa-
non auderet. Sicfaetum estut DeiFilius homonasce- pientes, quia rerum nalufa hoe non potest, stultum
rctur, et justitiam prsedicans diabolum incitaret, aiunt credere. Ignorantes quia secundum Aposlolum,
propter quod homines a vitiis ejus prohiberel; ita ut quodJuste stullum est Dei, sapientiusest Iwminibus(I Coi\ i,
et occideret eum qui peccatura nesciebat. Tunc pec- 25). enim siullos nos judicarenl si hoe dc rerum
casse, el gravius quideriiquamhomo quem accusabat, nafura crederemus, quod iprobaiur non posse. Porro
inventus est. Cumenini ex Dei decrelo propter pecca- aulem ea quse rerum nalura non potest, nos Deum
tum lioininemsibi vindicaret, quia qui peccat, ex credimus posse facturumsi promiserit. Quse in bac
parte diaboli est; invenlus est plus peccasse, cum re potest slullilia deprehendi? Si aulero indiguum
cum qui non peccaverat inlerfecil, ut sibi usurparet. Deo est opus quod posse creditur, recte fideshehetti-
Per mortem ergo morti iriteritus subintravit; ut dini comparatur : quod si dignum est, per id quod
sanguis recuperaretur, sanguis effusus est : quia, creaturse impossibileesl; curnon laudandafidcs est,
ut dixi, mortis auctor, qui est diabolus, quoniam quae tantuin dat Creatori, quantum creatura posse,
.peccasse in morte Salvatorisinventus est, sanguinem negatur? Magnus ergo ctadmirahilis Abraham, qui
ejus cum omniuni nostrum amisit : quia sicut per contra mundi senlenliam Deo credere non dubitavit,
unum Adam peccantem, omnes in morie tenebat; ita quia facere potest quod promiltit. Natura Chaldieus,
per unum non peccantemomnes amisil, Ergo sanguis magister credulilatisappariiil: quamvis astrologisepe-
1 Ms.Colberlimis, ritus, Deum tamen prseposuil huniano consilio, di-
fabulis. sestiraanssi hoc credatur de Deo, quod quomo-
- KaMss.,et editionalisponensis. Aliaaveroeditionesad- giium
dunt VndePaschadietumsil, el quomodoper sanguinem do fiat, iiivestigarinon possit. Infirmitatemenim suam
myslice celebretur. 1 Ms.Colberliuus,prwmiinomine.
a Ms.Colbertinus,
immolalio. 2 Adduntqucedameditiones,et ejus
4 Ms,colberiiims, lium fidequamermtfide-
mtisleriumsacrum.
" Ms/colbertiuus,u'linjuslitia operesuo destrucla. pater appellari.
s Ms.Colberlinus, in specie:
(o) Deesiin MSS.secundigeneris. (a) Deestiu Mss,secundigeneris,
 2361. APPENDIX. 2362'
Dei potentia confirmavit, quia ad majestatis suceuni- eollalum haberet, sed ipse cseterlseonferref, formam
cam niagnitudinemprotestandam, facere disponeret prscbens mirabilium gestormn ad Deum promeren-
quceimpossibilia et inaudila sunt mundo , quo faclo dum; Quare el Domini testimonjocommendjtur dicen-
ostenderei se Dominumcreaturse, et crealura subjicc- tis : Animadverlisliad puerum meum Job? Non est
rel se ei, cujus bpus cseteris omnibus impossibile vi- enim similisei quisquamin terris verusDei cultor ( Job
deretur; quorum incredulitate plus sublimatur fidelis- 1,-8). Quis tantum potuit promereri, cuitale testimo-
simus Abraham. Fides enim ejus, incrcdulorum poena nium Dominus perhiberet, nisi hic qui non imitator
esl: ineredulorum perfidia, gioria ejus est. Nam fide- invenitur, sed auctor eorum quae gessii? Unde et \e-
' lium esl etpater, et infidelium esl judex. Hujus enim rus Dei cultor asseritur. Nulla enim potest simulalio
exemplo boni celerna \ita donantur, el malis aaler- commentitioeverilatis in eo videri, qui ante se non ha-
na dabuntur supplicia -. IIlo enim tempore quo mnn- bet lalem. Omhis enim qui lingit, bocfingit quod cer-
dus adhuc scientia parvulus erat, nec signis ac prodi- nitur imitari. El his tamen omnibus potiora sunt quse
giis quaead fidem attraherent illustralus, Deo contra dicuntuT. In his enim laudibus ntilla probameiita tri-
scieiiliam suam fidem non denegavit. Sanctus igitur bulationum fuerunt, sed proposilum Deo dicatum in
Abraham exemplum generi humano datus est fidelis- exercitio et observalionibus constilutum : quod quia
simus. in ipso enim prsefiguraloesunl omnes genles ad ad coronam meritorum tentatori non visum est ple-
saiutem venire per fidem; cujus ut superabundans in- num, petiit ut permiiterelur ei diversis lentaiionibns
cremenlum fidei noscerelur, tentatur, ac jubetur fi- probare ejus justiliam; ut in mullis constrictus ali-
Iiflm suum Deo immolare; quod factum non erat un- cubi hoereret, et possel modum excedere. Quia ad hoe
quam (et nec rei novitate turhatur, necdisputat an solent peecantibus diversaepcenseinferri, ut quia ne-
fieri deberet Deo jubente parricidium , qui homici- mo omnia potest ferre-tormenla, aliquid illorum eli-
dium ne fieret comminalus esl. Sic de Dei voluntate ciat ei veritatis confessionem. Itaque permissum est
intrepidus et securus, non cunctatur providum esse tenlatori omnia ejus exterminare , et perdere, usque
quod jubel Deus): et hunc filium quem duo senes ex ad mortem fiiiorum : ut si damnum ferret boum ,
promissionesusceperant, prsemium fidei, meritorum pvium non ferret; aut si et ovium ferret, camelorum
indicem, et in quo omnis spes ex promissione fuluri amissionemnon ferret,neque servorum auttotius sub-
seminis habebatur. Quod ut omni devolione implerel, slantise; aul si, quia grandis ariimierat et salis merse
malriejus non indieavil, ne quod dicalioni ejus iinpe- devotionis, his omnibus non vihceretur, ceiie vel af-
dimenlum afferret, sciens circa affectumfiliorum pro- fectu charitatis, cogente frangeretur morie siroul
cliviores in amore esse matres; Ideoque celavit eam, omniiim filiorum. Sed quia ante legem edilam, legem
non amhigensimpleri debere quod jubet Dcus, ut hoe in corde suo scripiam babebat, nulla damna, neque
exemplo doceremur, omni cura Dei facere mandaia. orbitates ininorem illum in Dei devoiione fecerunt, ut
Si enim fidelissimusAbrabam in re lam gravi et as- formam daret ad Deum ex,loto,co,rdesuper omnia di-
pera obediens invenilur: quaiito magis nos, quibus ligendum. Quantaergo dignus cst gloria, quianlo Le-
illa prsecipiunlur quce possuni poiiari ? 0 fides'Deo gem, Legem servavit, ut Lex quce fulura erat, quo-
dicala , et spes in Domino firma, quse tam chara et niodo custodienda erat, demonstraret, non in verbis,
suavis est, ut parenlum ac (iliorum affeclibus prsepo- sed auclor in faciis? El quia lentator irreverens est,
natur, dicente Scripiura, Gustale el videte, quoniam nec hcec gloria sati.s ei visa esl ad probationem .viri
suavisest Dominus(Psal. xxxni, 9)! Patriarcha autem justi, nisi aliud adversus eum maehinarouir, quod
' nosler fidelissimusAbraham quia propheta erat, sei- sciret ab homine ferri non posse; peliit iterum, ut
vit quid sequi deberei. Ideo secundum quod Dominus • illum ipsum ssevo vulnere percuteret a capite usque
nunc dixit, tuncille fecit, utfilio quamvis cSiarissinio ad pedum ungues. Et eum hoc permissuin essei, quia
Deum in dilectione prseferrel dicente Domino, Si quis fides ei haberi non debet, prcecepium est ei, ut ani-
diligit-patrem'et matrem, aul filiossupra me, non est mam ejus servarel propter arbitrium, et ne quid vio-
me dignus(Mallk. x, 37). Unde Patriarcha ul Domino lenter auderet in eum, quein ralionis"jure superare
prae ceeteris dignus existeret, eliam oceidere fiiium non polerat. Aecepla igilur potestate, recrudesceiUe
non recusavit. in se crudelitatis scevitia,percussit \irum justum pla-
DEJOB. ga magna niinis, tu nilnl esset in corppre quod iin-
CXVIII (a). — Magna dileclio est , fratres di- mune essel a vulnere, quod nemo hominum tolerare
Ieclissimi, onroipoieiitis Dei erga genus humanum : possel ,-iiisi solus Job1, qui vincere poluit safanam.
quse intellecla quidem perducit ad regna coelestia;- Et cum nec sic nequilia diaboli aliquod niurmur coii-
non inlellecta autem deducit ad inferos. Deus eiilm tra Dcum viro juslo eliceret, lnemor prisiinee callidi-
beneficiumsuum gratum vult esse et fruciiferum, ut taiis suse, qua deeepit Adam, sategii si possel etistum
et nobis profieiat, et illuin misereri deleciet. Igitur per lnulieremdeciperc; quia facilius quis decipilur
quoniam bonus cst, et omnes homines salvos vult pcr domesiicum. Et in his omnibus nihil proficiens ,
fieri, exemplum nobis justitice in Job famulo stio de- imo delrimentum faciens impudenlissimus salanas ,
monstravil, sieul prcesenslectio lestalur, quod seculi nou solum immobilem invenit Dei servum, sed etiam
etmalo carere el ad bonum venire polerimus, et non magistrmn. In ipsa enim necessilate positus, non tau-
solum a pcenaliberari, sed et remunerari. Quam ergo tum in Dei limore duravit, verum etiani uxorem cqn-
admirabilis est sanctissimus Job, qui ante lcgem litte- traria suggerentem increpans, docuit, omnia quceDco
ris editam, in operibus suis exemplar legis ostendit; permilleiile accidont, fortiler toleranda (Jobn, 1-10):
nulla in hac causa alicujus documenta addicens , sed quod ad duplicem poenam pertinet improvidi satance,
nalura ipsa duce, eui Deus justilioe semina'2 natura- quia nec suasit quod voluit, et cum.huic invidil, alios
liter inesse decrevit,. Creatori reverentiam pia devo- , fecit discere quod nec hunc scire volebat. Quantum
tione servavil ? Quanta ergo laude dignus esl, et qui- enim prosit lenlatio Deiservis, et obsil diabolo, hac
bus verbis facfa ejus debeant extolli, cui non ante Ieclione plenius edocemur. Cum enim puiat se no-
Legem, neque poslLegem parem possumus invenire? nmltos cereeis, promoveteos; et cum unum persequitur,
Quamvis enim quis posset gesta ejus imitari, non ta- ad virtutem provoeat. Yidentes enim auxiliis
men cum eo conferendus est, neque ei similis jure D.eibunc protegi, multi imitatores ejus exislirof. Lu-
dicetur. Non enim suura esset quod lalis exstiUssei, crum ergo volens facere pevdidil. Semper cnim furor
quia exeriiplum secutus est alienum. Sanctus aiitem ejus damnosusest ei. Nam eum persequitur justos ne
Job cum niiiil tale vidisset, neque in voluminibus le- munerenlurs digniores eosfacit : etcum zelatur san-
ctitasset, talem se proestilit, utnullius aliquid iii se . ctum Job, duplieavit ei meritumin coeloet in terra ;
quia et bic auctus est, et in cooliscum Salvalore rece-
- Ms.colbertimis,el malimternadabunlsupplicia.
a Editi,semen.Mss.,semina. 1In editis deesl, Job, quod restituitur ex Ms.Colbef-
(a) Deestiu Mss.secundigeneris. tino.
2365 QUJ5STI0NES EX
'
ptus ; ut ista omnia ad sanetorum proficiant gloriam,
ad diaboli vero pcenam.
DETOBIA.
CXIX (a). — Tanta providenlia esl Domini Dei
circa nos, ut errare nos nolens, el legem et exem-
pla b.morum operum darel, quibus modesta et tran-
quilla agi possil vita cum Dei timore. Qui ^nim au-
ciorvilai esl, non vult ufiqueopus suum morti esse
obnoxium. Quamvis nalura ipsalegis non expers sit;
tamen quia Dominusbonus et misericors est, ut ma-
jor noliliaeorum essel quae sequenda, el illorum quae
vilanda simi, lilleris el exemplis oslendit, sicut prse-
sens leclio testalur. Dei ergo famulus sanctus Tobias
posl legem exemplum nobis datus est, ul quoelegi-
mus,quoniodo fiant, sciamus ; et si tenlationes adve-
nerinl, a Dei timore nou recedainus, neque auxilium
aliunde quam ab eo speremus , memores scriplum
esse, Pusillus fui, elenim senui , et nunqua.nvidiju-
slum deretictum,necsemenejus qumrenspanem (Psal.
xxxvi, 25). Nunquam ergo decipi potest, qui tota
menle sperat in Deum. Licel ad tempus Uibulalio-
nes ortsefuerint per insidias satanse, exempla nos
docent sanctorum virorum, non hsec a Deopermitti,
nisi ad iuerementum meriiorum nostrorum : quia
si oequo animo fuerint bajulalse, hic nobis dabitur
consolatiocum effeelu, et in fufuro vita seterna eum
gloria. Deus enim nosler quia juslus cst, et perso-
narum acceptio apud illum non est (Rom. n, 11),
tentari nos permiltit, quia nos diligit, ut post labo-
rem possit nobis praemia dare amplissima,Denique
Apostolo, ut lentationes ab eocessarent, deprecanti,
Dominus ait, Sufficit tibi gratia mea; nam virtus in
infirmitaleperficllur.Hinc subsecutusail, Cuminfirnwr,
tunc fortior sum; et, Gaudeo,inqurt , in tribulationi-
bus meis, ul inhabitetin mevirtus Chrisli (II Cor. xu,
9 ,10 ). Quam ergo laudabilis sit sanctus Tobias,
Scriptura docemur; cujus devolionemnec captivitas
minuit, nec oculorum amissio quominus Deum be-
nediceret, persuasit, neque exbausla substanlia a via
justitise etveritalis avertit(ro6.i-m).Necessilasenim '
probat justum; etin egestate oequitatemservare, vcra
ac perfectajustitia est. Unde enim quorumdamdevotio
minuitur, inde augmenlumfeeit laude dignus Tohias.
Inopia enhn, inquit, liumilialvirum; et qui humilia-
lur-, non potest servarejustitiam. Sancti aulem Tobise
erectus ad Deum animus, nec caplivitale fractus est,
nec inopia humilialus : quia et contra inlerdiclum ,
occisorum corpora sepulturee mandabat, et de Dei
largitione securus , de ipso exiguomisericors erat,
sciens hanc magis placere Deo misericordiam quse
de exiguo fil; sicut et vidua illa fecit, quam Domi-
nus in Evangelio collaudavit (Luc. xxi, 2-4). Ilic
enim vere fidelis est, hic non dubitat de promissis
Dei, qui de parvo Iargilur. Spe ergo fulurorum ani-
mum suum consolans, Deodicalus Tobias in tenta-
tione robustus et fortis invenlus est, osteudens iu
necessitate plus in Dei timore vigilandum ; quia si
necessitas ad Dei auxiliumnon impellit, quanto ma-
gis securitas ? Gerli ergo saneti viri quod Deusjudi-
cium sibi eorum omnium quaein hoc mundo fiunt,
exceperit, tribulationes et damna el reliqua exilia vel
coniumelias, nontanlum nonasgrelulerunt, sedetgra-
tanter acceperunt : sicul et nostri apostoli, qui caesi
gavisi sunt, quia digni habiti sunt pro nomlne
Chrisli contumeliam pati (Acl. v, 41). Indicia enim
meriiorum fnturorum exitia sunt, quae injuste fiiint
fidelibus, sive in tribulationibus sive in contumeliis.
Itaque in tanlum Deoolacuil justus Tobias, ut duplici:
genere merilorum suorum consequerctur merccdem
et in praesenti enim quod amiseral, ministro angelo
recuperavil lumen, ac ditatus est etiam copiis quse
ad. prsesenlem pertinent viiam ; et in futtiro haeres
regni coelorumest faetus : ut iu hoc doceremur quia
qui toto corde Dei legi ohtemperat, nec de promissis
dubitat, ei in hoc saeculo copias ejus ssepe auget
(o) Deestin MSS. secundigeneris.
UTROQUEMIXTIM. . 23G4
Deus.1, et in futuro donatillumvitaseterna.Esleliam
aliudquod nos invilaiad divina obsequia.Sanclusenim
Tobias non solum justilioesuaemerila conseculusest;
quia accedit ad cumulumgloriae ejus, etiam ex eorum
bonis qui imitatoresejus exislunt. Inimiiatoribusenim
exempla laudantur. Quod nobis quoque poleril pro
venire, si sic vixerimus, ut dignum sit et nos imita-
tores habere. ,
D^EJEJUKIO.
GXX (a). — Congruum est, fratres charissi-
mi, devolissime Dei sacerdotem et praeposilum
plebis Ghristi, exhortari populum sub cura sua po-
situm in doctrina sanaj sicul mandat.Apostolus (Tii. i,
9), ut opus fidei , pro temporis, observalione, onroi
cura diligeiitiaque, alacri et devolo animo faciamus.
Jejunia etcnim, quaanunc immineute die feslo Pasehas
celebranda sunt, q.uidproficiant, quamvis non laleat,.
taceri lamen non debet. Incifatur enim devotio ,
quando ea quoe Iicet non ignorentur, recensentur
tamen. Tale enim esl ingenium naturaenostrse, ut
torpescat, si usus destiterit leclionis. Quia sicul fer-
rum , nisi usum fuerit 2, aeruginem general; ila et
anima nisi frequentius divinis exerceatur lecliouibusr
nascentur illi peccala. Hinc esl unde in Psalnio hune
dicit bcatum, qui die noctuque legem Doniinimedita-
tur ( Psal. i, 2 ). Deniquequamvis nota shit divina
eloquia, tamen cum fuerint sacris voluminibiisme-
morata, sic illa devotum pectus suscipit quasi nova.
Excitatur enim desideriura animaeerga opera saluta-
ria. Unde Apostolusad Timotheum inter caelera: Ut
resuscites,mquit, graliam Dei qumest in le (II Tim. i,
6). Igitur necessaria sunt nobis jejunia, sicutin vul-
neribus medicina. Medelam enim conferunt vitse
perpeluoa; ita tamen ut duarum rerum teslimonio
commendentur,id est,oralione et misericordia. Jeju-
nia ergo intemperantiam corporis mitigant, motus
adversosreprimunt, pressuram animseauferunl ,sicut
ait Dominus: Nolitedediliessein escaet crapula, ne
graventur corda veslra (Luc. xxi, 54). Cum enim
anima ab esu et polu nimio fueril liberala, tunc se
melius recognoscit. Sicut enim in speculo sordido
non se talem iiomoaspicil qualis est ; ita et si escael
crapula fuerit gravalus , allerum se sentit quam est.
Tune exsuseiialur libido, accenditur ira, inflammalur
superbia, gcneratur luxuria. Unde Apostolus: Nolile,
ait, inebriari vino, in quo esliuimria (Ephes. v, 18).
Quodsi leraperatum fuerit corpus inlerpositojejunio,
cognilione sui recepta anima intelligil qua devolione
obsequi debeat Redemptori. Magnaergo ex parte je-
junia sunt necessaria. Sub Esther etenim regina cum
Judaicus populus in periculo positus esset, jejuniis "
suffragantibusliberalusesl(Est/ier.iv, 16). Et Ninivi-
toecum eversionis suseproescriptumdiem a propheta
audissent, jejunio indieloevadere meruerunt (JonmmT
7). Et jusli acProphelae noslri, quando a Deo ali-
quid impelrare volebant, jejunio se humiliabanl, di-
eenle David, Jn jejunio humiliabam anhnam meam
( Psal. xxxiv , 15). Nam et Salvator , cui opus non
erat, ut nobis exemplumdarel, jejunavit (Malth. iv,
2 ). Itaque nulli -dubium est prodesse jejunia : sic
elenim ostendit se homo velle impetrare quodpostu-
lat, cum se affligiljejunio. Unde dicfum est, Bona
est oralio cum jejunio (Teb. xu, 8). Ut accepta ergo
possit esse oratio, consonium vult secum habereje-
funii 3. Et quia nihil iiorum sine pietale firmum est,
adjecit, Et eleemosyna cum juslilia : ul eleemosyna
servata justitia, commendet orationem cum jejunio.
Deniqueoralionem et jejunium Cornelii misericordia'
commendavit.Ipse enim abundans copiis4, jejunabal;
sed el non habenles pascebat, ut illorura saturitas
jejuniumejus faceret acceplabile. Nonnullis ergo in-
1 MS.Colberlinus,curamejusagil Deus,
2 Ms.colbertimis,fecerit.
3Ms.Colbertinus,solaliumvulteamImberejejunH.
4 Er.ven. ett.o\\, abundansopibus,seucopiis,jejunabat,
Lugd.,abundansopibusjejunabat. u.
(a) DeestMss.secundigeneri''
 2365 APPENDIX. 2566
diget, et riorinuilisearere debet jejiraium, ut possit Deum auj;emideo dicitur semper fuiss.e, quia non ex,
mereri quod poslulaL se, sed ex Deo Deus est. Quamobrcnj el nomen ejus
LAOSET GLORIA TASCILE l-. dicitur Yerbtim Dei, sicut fides ejusdem evangelistoe
€XXl (a). -r- 6 sanctum et salutarem diem Pa- in revelatione sua demonsirat. Aiteniminter csetera:
,scha3,£fomni laude praedicandurif, quo mOrsde- Et nomenejus est VerbumDei (Apoc. xix, 13). Ut
"vicla est, diabolo regnuhi ablalum , sacrameiilum enim non ipse -
ex quo sunt omnia significarctur, sed
Dei manifestalum, decrelum qitod advefsum nos per quem sunt omnia, id est non Pafer, sed Filius,
eral, evacuatum; tartafi Januaeconfractse , virietiso- Yerbum Dci appellatiis est: ut quia Deus sine Yerbo
luti, elausi remissi, cseciilluminati, imperiti seientia esse non potest, hic qui Verbum Dei dicilur, sem-
per apud Deum fuisse credatur; et quia Yerbum
donati, impii facti inisericordes, iniquls et irijuslis non est extra eum eujus Yerbum est, hoc verbuin
peGcatorumdala remissio, inimicorum'reconciliatio,
erroris emendatio', veritalis declaralio; Deo filii ex quod apud Deum erat, npn aliunde, sed de Deo esse
significatum intelli^atur: et quia de Deo est, non
pefctitisacquislti, superbia"depressa, Tiurnilitasexal- absurde
tata; paupefes dilali, divites exhausti; montes de- Deum fuisse Deus dicatur. Ilaque non duos deos facit,
plahati, yalles replefae; cotiesproslrati; impudeiitia essent apud DeiimlSi enini essent duo, diversi
calca"ta,Terecundiacouipta2, ariiinanusad ccelumdatai natura, nec 'unius voluntatis. Si enim nos
facultas, libertas rieddifa, disruplaaeresolulacaptivi- hqmines cum unius sumus natufse, diversae tanien
tas ^torpiierunt leriebrae,confusa est malitia, purifi- roesuinus voluntalis; quanto magis ubi diversaeet natu-
.catus sqiialor, satanas dejeclus ; irianiiiis infernus -: \ et nec Deus apud Deuni esse diceretur 2. Deus
Donririusrioster Jesus Chrislus verus Dei Filius ap^ enim qui apud Deum erat ct est, non ex se habet
Deusest: si quominus, nec apud Deum Deus
pfohatus, caro M confusionemprudentium mundi in quod
ccelos sublala," ccelestia; terfestria _etiriferna unus esse diceretur, neque Dei Yerbum Deus Verbum
Dei etDomini demonstrata 1 Iiaque, ffatfes charissi- appellaretur; sed quia quod de Deo est, noii aliud
nii, hiinc diem fesiiim eolere et venerari debemus, si^nifical esseutquam Deus est, Verbum Dei Deus est
dpvotlDeo cum modeslia vitaeet ahirii3eloetitia, tiir- riuncupatus , quia Yerbum Dei dicitur, ad alterum
Deuni non
pia et inhonesta vitanies, ut ad fructum Paschseve- fit, ne ad referatur.Dei Quodautem Deu.svocatur, -ideo
niremereamur per Chrislum Dominumnosirum , cui injuriam proficeret, si quod de Deo
est horioret gloria in ssecula saeeuloriini. erat, Deus minime diceretur. Igitur etunilas JDei seiv
DEPMNCmiO. vata est, et debila honorificentia reddita; quando
CXXU {b). — In ptincipio eral Verbum(Joan. i, non in propria gloria reeeptus esl hic qui de Deo
Deus sed in ejus de quo Deus est. Propterea de
1). Quid est in principio? jQuoriiamlegimiis et ih- Yerhoest,
veleribus Libris, In prihcipio fecit Deus ccelum de Deoincipit loqui Evangelium priusquam loquatujr
etlerram(Gen. i, 1). Etin Epistola ejus, cujus Evan- de Yerbo patre; quia qusestionesnon de Deo fiunt, sed
Dei. Nemoenim dubitat de Deo, sed de eq
geiium est, decujus priricipio aliquid conamur,edi- qui est de Deo Deus. Omnisenim
cere, eodem'sensu significatumest: ait eniiri -, Quod et terreslrium fatetur unum lingua ccelestimri
erat ab initio. Epislola ergo.et-Evangeliumunum ha- lo unius Dei Deum; sed irisacrameri-
hent sensum. Aliud enim est quod iri veleri ait, ln tiifbalur. Trepidal enim audiens Deum
dici Yerbum
prmcipw fecit Deus cwlum el terram ; et aliud cum quia verbum'Dei; corporalibus enimmodis pulsatur,
hominis homo dici non potesl: cum
dicit, In prhtcipioeratVerbumj et, Quoderat abinilio
(1 Joaii.i, 1). Inprincipio.enim esse, etabiriitlqesse. utique Deus natufa sil simplex, non membris com-
unum sigiiilicat,qui ah inilio quod erat, non ccepiiesse. positus, neque qui intus habeat et foris, neque ante
et post, aut summum et imum; sed si potest dici,
QubdeiiiiriIncipii esse, abinilionon erat:etideosub- tolus per bmnia idem , nusquam varius velabsimilis,:
jicitufiriitio, id est, utintercaetefa iri ordine -pfimus una aulem claritas ejus est immensa. Nam. si ignis
sit, quiajpse inilio-factus,-aIios^cepitpostse"Mhere, non habetanteriora et posteriora, aut inlus et fofis,
qulpost illum suntfacti. Sicut legimus, qnia ih prih- quanto
cipio fecil Deusccetuinetterram : non dixit , Ju prih^ Deus est, magis Creator ejus? ltaque quia omne quod
totum unum est, non discrepat cum quid
cipio"erat ccelumetiefra; craia cum ndn esserit, et d.e Deo est, diciiur Deus". Ex parte ergo liumano
disponeret Deus facere, mundum, inprincipio, lioc cxemplo, et ex
est ihler caelera quaeactmundi fabricam pfoficerent, Yerhum parte non humano, Dei Filius qul ~est
primiim fecit Deusccelumet terram; quia principiuin minum homines Dei, Deus est. Ea enim ratione qua filii ho-
ihitiuniest inchoantis aliquid, quod sitprimum in ex sunt, Dei Filius Deus est: sed quia
ofdine. Ulud .autem quod dicitur,- quia in principio hoccommixtione filii hominum homines sunt, udn
emt, id est, Yerbiim, ante inchoationem creaturse Deo exemplo Filius Dei Deus est; quia ex simplici
.s*uperriseet infernse significatur fuisse : ut non uti- nostrum simpliciler nalus est. Et quemadrnodum verbum
exnobis hoc exemplointelligitur Yerbuiri
que inter haacquse creata sunt, prius factum intellige'- Dei esse de eo : esi, sed quia verbum nostrum non est"
retur; quia iri principio cfat cuni Deus disponeret fa- hoc
cere creaturam. Ergo si in principio erat, id est, quod nos sumus, non hac ratione Yerbum pei
ante omnia erat, semper erat. Ideoque et Yerbiirii de Deo est; quia Yerbum Del res est, non sonus qul
erat. Ubi ? Apud Deum, inquit, ut non indigne initio Deo deperit. Nec enim quia communia vocabula nobis et
siibjeelum miuime aestimaretur, qiiod seniper erat Namsunl,"unaratio erit nobis etDeus Deo iu rerum effeclu.
apud Deum. Convenit enihi ut quod ante oinnia apiid Quomodo Iegimus, Inprincipio fecit cwlumel terrmn.'
Deuni erat, nulli subjieiatur" initio. Unde adjecit: fecit?.Numquid sicut nos riianu facimus
ElBeus efat Verbum.Nune ostendit apefte quia ijuse opera et3?Etin est subjectis : Et dixit, inquit, Deus,Fjat
lux ; facta lux ( Gen. I, 3). Cui putamus locu-
lupra dicta"*sunt,'congfiiunt Yefbo ;- quia Deusest^ tum
inqiiil, Verbunr:et de Deo aliter ridri oportet senii- sedeiesse Deum? Quia non utique homini locutusesi,
ri, quam ut sempef dicatur fuisse. Si eiiim ccepitesse, qui possel facere; qui eliam hominem faclri^
creaturaest; sicreatufa est^ Deus hori est. Quidquid ruseral, sicut et fecif. Sed quomodo locutus est?
enim est, aut Deus est, autcreatura est: ac per hoc numquid, sicut nos loquimur , organo corporali ?
Dei noriien non edmpelit creatufae. Sed quia nori Absit. Yides' ergo quod vocabula quidem rtobls et Deo
ccepit e'sse (erat enim), digne dicitur Deus. Apud communia suntj sed. discrepant in effectu: aliler"
enim Deus facit quam facimus nos; et loqui didtur,
sed non more nostro. Sic et Yerbum Dei non tale
1 sie Mss. et editio Eatisponensis.Aliaeautem editio-
nes: pe Pasclmte,quamlajidabilisetgloriosasit solemnitas. 1 Ms.vColhertinus, poslquem.
? Ms^Colberlinus, "confola. s sic MSS. AI editi, ubi diversiiasnen est nalurw necpte
(a) Deestin BS. secundi generisr - - -
Deestin .iisdeniMss. voluntatis,
• DeusapudDeuindiceretur.
{bj MS.Colbertinus,fdcimusmdnu,opere.
- i
 2567 , QUJESTIONESEX UTROQUEMIXTJM. , 2368
verbum est, sicut nostrum, quod postquam fit, non lur Scriptura. Sed absit. Fidelis enim est Scriptura,
est; illud autem manct; quia tale Verburo csl, quod quseut errorem amputel, quanta potest ulitur mani-
etaudit, elloquitur, et operalur. Non solum auiem feslationead salutemhominumredimendam. Denique
Yerbum Deiest, sed et Yirlus etSapientia Dei, hic subjecit, Qiwd factum est in ipso vitaest ( Joan. I,
est Filius Dei: qui quantum ad effectum perlinet, 2-4 ): in ipso, id est in Verbo, quod factum est,
Filius dicilur Dei; quanlum autem ad locutioneni, vitam esse signifieat.Sicut el ipse Dominusait: Sicut
qua nos alloquilur Deus per ipsum, Verbum dicilur habel Pater vilamin semelipso, ila dedit el Filio vi-
Dei; quantum vero ad sapienliani, qua nos Deus lam haberein semetipso(Id. v, 26). Non quia Yer-
per ipsum docet sacrameutuni suum, Sapientia dici- hum sine vita erat, et postea aut dala aul facta .esl
lur Dei; quanlum auiem ad operalionem, qua per in illo vita ; sed ipsum Yerbum vilam vull huelligi
ipsum omnia fecil ei facil Deus, Yiiius dicitur Dei. esse. Si de Patre Deo potest dici quod aliud ipse est,
Haccnulli alii possent compeiere nisi Filio Dei. Prop- et aliud in se habet ; ita etiam de Filio ejus : quia
lerea enim quod ex Deo Deus esl, omnia Deihabere sicut habet Pater vitam in semetipso, ila dedit Filio
dieitur. Nascendoenim oninia conseeutus esl Dei. vitam habere in semelipso. Humana enim eloquia
Nec enimconveniens erat degener dici Verbum Dei, non sunt idoneaad res explicandas divinas. Ideo vi-
et.Yirtutein et Sapientiam Dei: hoc est enim Deus liosum videtur quodidicitur, ut cum factura non sit
Yerbum , Virtus el Sapientia. Christus autem quia Dei Filius, inipso dicatur factum quod est 1. Et si
totus de toto est Deo Deus; et Sapientia dicitur Dei, dixisset, quod genituriiestln ipso, etiam sic viliosum
et Yirlus , et Verbum : hoc est, Deumesse de Deo, videbalur. Sed ut substanlivamgenerationem2 ejus
et,apud Deum. Propler quod ail, IIoc erat in princi- ostenderet, opus in pa factum quali uli potuit ser-
pio apud Deum. Ad evincendasenim incredulorum mone, per quod exisleret, demonslravit, quia gene-
meiiles coacta Scriptura erupil, ut osienderclChris- ratio ejus vitam in !se habel. Nos enim vivimus
tuni esse Deum, cum omni loco propter unitateni quidem , sed non possumusaliis dare vitam : quippe
Dei, intelligi vuk Christum esse Deum.Nunc autem cumnec in potestate nostra sit eadem vila. llle au-
aperla voce dixit eumesse Deiun, et semper fuisse tem ideodicitur vilarii in se habere, quia potens est
apud Deum, sacramcnlum patefaciens Dei, ne Deus vivifieare, et creare quse vult ut sint et vivanl. Ad
omnino solitarius pularetur, deelarayil non propterea hoc enim nalus dicitur, ut onmia possit facere quce
unum dici Deum, ut solitarius oestiroetur, sed licet facit Pater; quia sic habel vitam in se , sicut habet
duo vel tres, exuno lamen , non prsejudicare unitati et Paler. Hoc enim est, omnia per ipsum et in ipso
quia quod de uno estJ ad illud ipsum referiur, quia fecisse, sic eum genuisse, ut haberel in se vilam,
unus est, quamvis omnia dicanlur ex Deo. Sed aliud per quam omnia possit facere : non quia ipse aliud
est quod proprie exstilii de Deo, et aliud quod nutu esl quam vila, sed dum hoc potesl vita ejus, ut et
deforisctealtim esl Dei: hocesl, aliud est quod de vival, et alia possit creare quaevivant, vitain dicilur
subslantia ejus processit, et aiiud quod cum nullo hahere in semetipso. Nosenim vivimus, sed non ha-
modo esset, voluntate ejus crealum est. Quia quod bemrissic in nobis vitam ipsam, ut eiiam aliis demus
de substanlia Dei processil, nunquam fuit post 2 ejus vitam. Quemsensuni. et apostolus Paulus memorat
subsiaiitiam ; quod vero creatum esl, lunc cospit inler caeleradicens : Qui esl hnago invisibilisDei,
esse substantia cum creatum esl: ac per hoc inilium prhnogenitusanle omnem crealuram: quoniamin ipso
non hahet Trinitas sola. Declaraiio igitur mysterii conditasunl omniahi cmlisel iri terra: visibiiiaet invi-
merila fidei minoravit: quia quanto occultius est sibilia,sive Sedes",siveDominalioncs,sivePrincipalus,
quod creditur, lanlo magis propensior credentis est sivePoteslales; omnia per ipsumet in ipso creala sunt
merces, ctminor pcenadiflidentis. Declaratio autem (Coloss.1,13, 16). Conveiiiuni auiem Evangelia in
mysterii sicutrainora fecit merita credentibus3; iia hoc duorum ApostolorumJoannis et Pauli : eadem
majores exsuscilavitdiffidenlibuspcenas. Manifeslior enim dicunt, quia FaliusDei ante omnem crealuram
enim Iex plus facit reum. Namsuffecerattesiimoniuni genitus est, ul crearel polenlias spirituales, et mun-
Salvatoris, t|uo sibi proprium Patrem dixerat Deum. dum, et quae in eo'sunt visibilia. Quodenim dixit
Quis enim credentium dubitaret nihil a Patre differ- Joannes, quia quodifactumesl, in ipso vita est, hoc
rein substamiaFilium? Sed quia hcereticorumper- ideni significavit etpaulus dicens, quiam ipso con-
versilas inlidelitatiscommentisfidcijura pulsare coe- dita sunt omniain cwlisel in terra. Et in subjeclis,
peral, aliter accipiendoFilium Dei quam prcedieatur, Omnia peripsumetin ipsocreala sunl. Peripsum crea-
additum est, ad faciendam manifestaiionem, hunc vit, quia in subslanlia idem Deusest, hoc est Pater in
ante omniaapud Deurnfuisseel Deum esse; ut de- Filio : Inipso vero(, quoniain sic generavit Filium,
clararet quod filiiveri ralio roystice continebat: per ut haberet potenliariifaciendioninia visibilia et invi-
quod divina clementiahumanccinlirmilaii providisse sibilia.Hoc fuit fecisse in illo vitam, ut elviverel, et
videlur, ut apcriret quod clausumpotioris fidei me- vitam aliis proestaret vivendi, intelligendi, agendi,
ritis reservaverat: undc adjecit , dicens, Omnia et cselerisanimantibus secundum quod voluit, quasi
per ipsum facla sunl, ut si quis ex superioribus in imago Dei. Dum eriimimago dicilur Dei, ad .utrum-
aliquoambigeret, quia angusia est intelligentiahomi- que refeiiur; , quiajet per express&mnalivitatem,
num ad divinas res capiendas, ex his capax fieret, plenam habet in sei simililudinem Patris, et potest
cum audit, Omnictperipsumfacla sunl: utnon utique quidquid polest el Pater, ul verum sil Palrem vide-
/facluram ipsum pularet, quia onroia per ipsum audil ri inFilio, qui est imago invisibilis Dei. Numquid
facta a si autem el ipse esset faclura, non om- quia Patrem invisimiemdixit, Filium visibilem fecit,
- nia perDeo;
ipsum facla a Deo dixisset: nec enim ipse cumhoeulique sit Filius per naturam quod et Paler ?
per se fiebat. Quod ut adhuc absolutius traderel, Et eum crealura eceleslissit invisihilis, quanto ma-
adjecit, Et sine ipso , inquit, factum esl nihil; hoc gis Creator ejus ? Sed hoc significavitquod in coiis
dicens, exclusit omnem conlrovcrsiamet argunienia est, non quodin terra; quia quamvis Filius invisibilis
terrena. Quamvisnon desint qui diffidant; lamen sit, illie tamen, id esl, in cceleslibus videtur ab
•quandosine ipso nihil factum Oblendit, nullo modo Apostolisvel cseteris talibus, de quibus dixit: Paler,
illum' facluram esse suspicari debere edocuit. Quo- volout ubiegosum,' et isti sint mecum, et videanlcla-
modo enim dici potesl ipse esse faclura , ciim nihil rilatem meam (Joan. xvu , 24). Et alibi : Beati,
dicatur Deus sine ipso fecisse? Si enim fecil, menti- inquit, mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt
( Maitli.v, 8): lioc esl, Palrem in Filio, Deum
est Deum in Deo. Sicul corporalis
••SicMs. At editi,licelduwvel tres personw imagine,; quod
Colberlinus.
essent,tamennon prwjudicareturunilali, quiaquodEeus
est, etc. 1 Ms.Colbeninus,omillit,quodest.
2 Editi,prwter.Mss.,posl. •At editi, substantiamgenera*
2 sic Ms. Colbertinus.
° Ms.
colbertinus,merericredentes. tionis.
 2369 APPENDIX. 2370
rei corpusimago est, ila et Dei Deus imago est: locis et gradibus suis firma et perfecfasunt, ut im-
quia exemplpmPater, Filius vero exemplum de ex- pleant id adetquod faeta sunt. Igitur omnia perfecta
emplo, quod communicatSpiritui sanclo; Quia de suni, quia Crealor eorum perfectus esl; sed ad
nie, inquit, accipiet(Joan. xvi, 14). Ideoque in omnia comparationemejus imperfecta sunt. Deus enim per
Filio videturDeus quasi in sua imagine. Sicut enim perfectusest, quasi fonset origo omnium. Nam
nemo digntis invenlus est aperire lihrtim, el signa- qucc facta sunt, perfeeta quidem sunt, sed ad id
cula ejus, nisi Yerbum Dei ( Apoc. v, 4-8 ); ita et quod facta sunt, ut in alia p*artenoii sinl perfecta;
DeumPatrem nemo videre dignus est, neque natura, quia alter alterius eget : ut in eo quo non eget, per-
neque merilis, nisi verus Filius ejus. Nihil etenim fectum sil, non in quo eget: ideoque perfecta el iro-
-medium esl, quod obslet inter Pairem et Filium, perfecla sunt omnia. Manusindigent pedibus; quia
ipso nobis teste qui ait: Neque enhn Palrem vidit nisiambulaverintpedes, oliosseerunt manus. Iierum
quisquam, nisi qui est a Deo, hic vidit Deum (Joan. pedes indigent manibus; calceare enim se non pos-
vi, 46). Sedsi in Filio videtur Paler, quare nemo sunt, neque ctirare. Cum ergo corpus perfecium sit
dignus diciturvidere Deum; cum videalur in Filio, mcmbris, volare tamen non potcst, neque ferre tan-
quia nihil differt a_Patre Filius? Nihil planediffert in tum quanlum potest burdo. Cumque hi perfect: sint,
substantia, quia verus Filius est; differt autem in gubernare tamen se nesciunt, nec adhibere sibi pos-
causalilatisgradu J, quia omnis potenlia a Palre in suiil medicinam. Unde dictum est, Nolile fieri sicut '
Filio est: et in substantia minor non est Filius, auc- equuset mulus,inquibusnon eslintelleclus(Psa/. xxxi,
toritale tamen major est Paler, ipso Dominoleslanle 9). El aqua et ignis cum repugnent inviccm, in suo
et dicente, Si diligerelis me, gauderetis utique, quia genere perfecfa sunt; implent enim id ad quod facta
vadoad Palrem, quia Paler major me esl(Joan. xiv, sunl. Coquit enim ignis, et consumit; purgat et cale-
28 ). Quem etiam modumcustodiens apostolusPau- facit : aqua vero abluit, refrigerat, irrigal, sitientes
lus, Unus, inquil, Deus Pater, ex quo omnia et nos recreal.' Itaque cum omnia in suo genere perfecta
in ipso; el unus Dominns Jesus, per quem omnia, et sint, sine hominc lamen nihil possunt, neque homo
nosper ipsum (I Cor. vni, 6) : ut primus gradus sit, quamvisperfectior sit, sine his. Hinc Apostolus im-
ex quo sunl oirinia; secundus,per quem omnia; ter- perfectos el perfectos nos dieit. Ad comparationem
tius, in quo orania. El quia nullus cx his degener est, enim infidelium nos perleeti sumus, quia Deum co-
in unitate Dei significali sunt, dicenle Apostolo, gnoscimus : sedquiaquse promissa sunt, minus sci-
Quoniamex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia, mus quam debemus,quia in hac vita non tanlnm pos-
ipsi gloriain smculasmculorum(Rom. xi, 36). sumus comprehendere, quanluni est quod creditur,
CXXHI(fl).—Utrum Adam Spiritum sanctum ha- imperfecti sumus. Igiturquoniamputanl perfcctionem
buerit? Adscinstaurari eredeniibus, videamussi haecinstau-
Comperi quosdam ex fralribus nostris, non plene ratio nihil ultra doni liabeat divini quam fuerat con-
discussisseScripturas; sed simplicitateanimi asseve- secutus Adam. Facfus enim Adam positus est in pa-
: rare quod Adam faclus, sanclum accepit Spirilnm, radiso, ut operarelur ibi, el custodiret: hoc est, ut
quem peccans amisit, sieut nunc dalur credenlibus. coleret ierram,~ei cuslodiret prseceplaDei, per quse
Hac ducli ralione, qua solet asseverari a plurimisquia scirel sic se dominiumcunctorum accepisse, ut ipse
tamen sub lege viveret Crealoris. ne dominatio ex-
per fidem instauralus esl homo, ita ut ad prislinum tolleret
redditus stalum, hoc omne aceiperetquod inter inilia eum, et inflatus superbia immemor fieret sui
Adam fiierat consecutus; et quia perfeclus homo fa- Condiloris.Positusergoest, ulcibis suslenlareiur vila
ctus dicebalur, qui si non habuit, inquiunt, Spiritum ejus : per Christumautem hoc concessum est, ut re-
sanclum, imperfeclus fuit. Egoaulem non soluroho- surgenles non egeant cibo vel polu; quia quod mor-
minem, sed et euncla qucefecit Deus, quse non pos- lalc est hominis, converlitur in vitam. Faclus est
sunt dici accepisse Spiritum sanctum,dico perfecta. Adam ut habitaret. in terra; fides aulem Iargiri di-
Omniaenim genera animalium in suo perfecta sunt, gnata cst ut in coelissit habitalio noslra. Seriplura
ul impleantid ad quod sunt facta : ila el homo in suo ipsa testalur, quia faclus est, inquil, prhnus homo
discernere mala a Adam in animam vivenlem,secundusautem homo in
genere perfeclusest, tit potens sitanimal
.bonis, prava a reclis. Esl enim intelligihile, spirilum vivificanlem.Primus aulem homo de lerra,
perfectumad id ad quod factum ut est. Capax est euim terrenus; secundusautemIwmode calo, cwleslis.Qualis
dicendi, excogilandiet faciendi, quse virtute non terrenus,taleset ierreni; el qualiscwlestis,taleset cmle-
polest, impieat sensu. Et quomodoausi sunl dicere, stes (\ Cor. xy, 45-48). Quid lam apertum quamquod
hominemperfeclumnasci debere et totumscire, quem Adani non habuit Spiritumsanclum? Factus est enim
vident nihil ultra nosse quam hic discat? Quod enim in animam viventem; per Christum aulem in spiri-
hic non discit, nescit. Deniquequoniam hic non di- tum vivilicantem,ui homo in aliquo shnilis sit Crea-
scit, qualis sit, nescit: qtii se ergonescit qualissit, tori, quem credit 1. Quia enim mysterium fidei, quod
quomodoomnianovit, cum minussit se nosse, quam ad salutem datum esl, trinum est, irinus fit, corpore,
caetera? Sed quia de cceterisdiscit, de se autem non anima, et Spirifu sancto, per quem dicimur riiii Dei:
diseit, de aliis novit, de se nescil, neque qualis sit, quod minime Adam pfobatur vocatus; terrenus enim
neque an ante corpus an post corpus sil. Nam si sic factus est. Filii autem Dei non carnaliler, sed spiri-
perfectus factus esset ut nullius egeret, non fuerat tualiler nati, ccelestesdicuntur esse. Ecce absolutum
Jiomo, sed Deus; neque circumventuspraavaricasset. est donum Dei muko plus gratiacconcessisse homini
Spiritum auiem sanclum habere, ultra naiuram et tempure Salvatoris, quam acceperat Adam; quia non
perleclionem hominis est, ul possit quse Dei sunt, solum esl instauralus, sed et raelioralus : in eo in-
Numquidnon, quia asina locuta est ad Balaam, ultra siauraius. quia peccatis ahlutus est; in coeterisme-
perfectionemejus est (Num. xxn, 28)? Accepit enim lioratus. Boc enimet justitia et ratio exigebat, ut
"ut posset quod nalurse suoenon erat, sed nostrse.Ita- tunc uberior ess.etclementiaDci in dandis bcneficiis,
que quia praestanlior esl homo cseteris animalibus, quando mysterium divinitalis suse innolescere voluit
idcirco illa imperfecia dieenda sunl? aut quia sancti creaturce: ut cognoscenles, quod incognitumiiiil a
"Angelinon sunt quod est Deus,imperfecti suni? vel sccculiset generalionibus, Dei unius sacramenium in
quia Iuminariaet stellacimperfectiores sunt supernis Trinilaieconsisiere, pro ipsa novitatis quasi dedica-
Angelis, vel quia nubila velaroine suo obscurant so- lione peccatis abluti insuper justificentur, el adoptati
lem et lunam, minus perfecla sunt ? Et quia membra a Deo Spiriluni sanctum accipianl, per quem signum
invicem egenl (non eniin possunt pedes quod possunt adoptionis Iiaberevideantur. Adoptio enim a Deo si-
manus),'impeiiecta dicentur? Absit. Omniaenim pro gnum habere debet Dei Patris, ut non immerito filii
1Ms.Colbert.,in causavelgradu. 1 Ms.colbert.,etsit quodcredit.
(«)DeestiuMss.secundigeneris.
 * " '
%-fll QtJHSTIONES EX-,JJTRGQUEMJXTIMJ i
2372
Deiappelleritur. Hoc donum etiam per Prophetas pro- enim ex Deo ^ijie carne et sanguine natus est, sed de
missumesi, ut tunc daretur, quandp niysteiium Dei terra a Deo factus est:i&eoque'nori'poluif Spirilum
declarari deberet in triumpho devicta morte, utsciret sanclum accipere, qui nonerat spirituatis, et cui.con-
crealiira Patrem et Filium et Spiritum sanclum uimm cessum non erat Patrem Deiim yoeare in ofatione.
esse Deum.Uride evangeiista : Sphilus, inquil, non- Qui enim Spirltuin Sancluniaccipiurit, his*daluf "pqte-
dum erat datus, quia Jesus 11011 eral clarificalus(Joan. stas ut per id quod •Spiriiuih.sancluhihsiberit, patfem
est, cum pef virtutem illum Chiistianoruni in pralione appellerit. Quod quia
vu, 39). Clarificatioenim ha?.cteslificatus
suam cognoscitur esse quod est de se, anie eoricessum noii fuit, rion pbssunt dici pfiores
quia clarificaiio hoc donurii dedit, quod per Joelem Spirituhi sanctum habuisse. li ergoqui putant Adam
Ait enim Deus :lnno- veleacteros babuisseSpiritumsanctum',nesclunlquale
prophetam fueratpromissum. omnem donum habeant Dei; nec gratias congruas possurit ei
visshnis diebusejfundam de Spiritu meo super
carnem, etc. (Joel. 11,28). El el Aposlolus inter alia : agere, qui plus ceeterisaccipieritesniiill-seflicuritam-
Cum autem benigriitas, inquit, humdnilas apparuit plius consecutos. ,
Salvatoris Dei noslri; non ex operibusjuslitim, qum fe- tiNCMOP'OS DIFFEHEE SECUNDCH PERSONAS IK LACDEM
cimusnos,sed secundumsuam misericordiamsalvosnos SIV£~COKDEMA.fjONEM.
— Uria^est riusericeidia in divife et
iavacrum •regeneraiionis et renovalionis, per CXXIY '(a).
fecit per in nos abunde per Je- paupere , sed aliter Impulafuf diviti,' aliter pau-
Spiritum sanctum, qiiemeffudit
- stwiiChristnmSatvaloremnostrum : ut jnstificali graiia peri : quia plua 1
lauclanda est inpaupere .quamiu
vilm wtemm Paupa enini de exigiiitate sua Iafgiri non ti-
ipsius hwredesefficeremursecttndumspem per Joelem diyitc. iriuit, speraris a Deo sibijctribui.fitinpfsesenlict in
(Tit. III, 4-7). Confirmavit Apostolus quod
prophetani fuevat promissum,Deiis, quia hoc postquam fuluro., Credit eiiirii Scriplufae dicehti qiiia qui tribuit
ctarilieaius est Jesus, implevit ul Spiritum san- pauperibus,nonegqbit(Prov."xxvin, 27). Undeet pau-
clum effundcrel in illos qui credunt in Christum : et percula l illa,,_divitibu'sniulla milieritibus. sola riie-
hoc est hseredemfieri vitaeoeleriise,Spiritum saiictum ruit a Deo cbilaudari, quia de penufia"isualafglririon
accipere; ul quia Spiritus selernus est, setcrnam ha- limuit (Lue. xxi, 2-4).'Diviles vefosecuri decliyiijis
beal vitam qui accipit eum : pignus est enim iniinor- suis largiuntur, paupef atitem .securus de Domirio.
tklitalis. Qui enim aceipit eum, el manel inadejiis dile- Bene igitur faeiuntdivites diiiri Iafgi'untur'egenis,s"ed
coelos eum cu- mullo melius pauperes.' Ac per hoc alla remuneralio
clione, transacta hac vita pergil in est enihi ut qui hine pauperis el alia divitis. Dives emm sl koc non fece-
Jus Spiritum liabel. Incongruum
exit habens Spifitum sanctum, apud inferosleneatur. rit, vapulabit : a riaupere enim npn exlgiluf tantum.
Sigrium estenimInhominc victoriseChristi, qua vicit Ideoque laudabilisiest paupeTmiseficors. Furtum"in
moriem, Spirilus ejus, ut in Ac quo fuerit Spiritus ejus paupere et divite linum peccatum est, -sed divitem
ab iiiferis teneri non possil. per hoe in veteribus plus facit reum : qui^ pauper.perinopiamlacitTuf-
sanclis non ila fuil Sphilus sanctus, sicut nuncinferos est In tum, dives autehijcum abundet riqn corifentussuo,
fidelibus; quia' exeuntes de sscculo,sanctus apud lollit aliena; et qiiod.pejuTest, soVetpaupercsexspb-
eraht : et non polest dici quia Spiritus ofiuiesemen causa liare : ac per hop diffeft pcehajitriusque. Et juslitla
peccati Adsc,quodper tfaducem generis pauperis, el divilisl"u'na.cst;sed laudabiiis est in pau-
icnebatur senten- pere magis. In egeslatg enirii iervafe|uslitiam,.iria-
ejus SubSecluinfecil inferis, similiet
tia data Adce.Cum Prophetis ergo juslis: viris san- gnifica res esl. Divjesauteni idSo seryaf e viiietur ju-
cum Pro- stitiam, quia alfehus est ab' iriopia."Efgo utefque ju-
etum «fuisseSpifitum noh est ambiguum vero
cum juslis cansa stus esl, sed majus est in Aecessitaieser.vSrejustitiam.
pheiis, propter dispensalionem; Simeone, quia Spi- Supefbia uria eSt, sed plus damhanda"iri*paupereest
saiictitalis, sicut legituf de sanclo
11,25)'; non ut quam in divlle': qtiia clivescopia elatus esf, pauper
rilus sancius, inquil, erat cumeo {Luc.meriiorum
"signurii esset adoptioiiis in co, sed ejus autem in egesfate superbus, quod ad insariiain perti-
gratia. Nam filii Deiesl credenles tunc esse cceperunt, net, ac per hoc plus reiis est paupef., Huiriilitasuria
quando raanifestalus Filius Dei, vicla morte, cun- esl, sed magis laudanda ih divite esl. Quiil enim"nia-
ctse crealurae. Si autem in Adam vel in coeteris sic ghurn est si pauper| huniilis videafuf, quem' ipsa, in-
uiealur fuisse Spirilus sarictus, sicutnuhCest in fide- opia humilehi facil? Maghificumaulein"si hic qui di-
libris; quae nOvadona dedit Deus, cum regnum Filii giiitate ei.cojiiiscorimiendatur', i^cliriet set 11011 sibi
sui -dedicavit in nobis? El quoriiodbfelix et beatum viiidicans'qucemeneri se ndvil. Ergo inpmnibus hu-
tempus prsecseteris dicilur Salvaloiis adveulus, si ea mpitas bona esi, sedinuitdmagisin diyite. Dqctrinae
pfaestitit qucejam fuerant praesiila? Et ubi est illud. et studii una esi causa"; sed laudabiliqf in divile esf.
discipulos: Multi, inquit, Pro- Pauper eniriicum niilla prserogailvacohimehdaretuf,
q.uoddicit Salvator ad videfe
phelmeljusli cupierunl qumvidetis,et audire quw opefam dedit ulhaberet uhde possetrequifi : Dives
uudllis, el rion audiet-unt(Mauli. xui, 17) ? Qua ratiohe autem ciiiri ess^eturidecoirimeiidafetur; adliibito Ia-
efgo poteritdici quod bealiludo temporis hujus nihil bore auxit se, ulduplici gehere he*cessa'fiusesset;
est collatum ? nqn enim avocalus cqpiis*retraxit aiiimum , quo mi-
amplius conlulit doiii,"quam veteribiis
Quodquidem adinjuriam prbficit Salvatoris, ut nihil mis per se floreret; Et ideo hie magis laude digriiis
habuerit riovum qiiod in orlu iriiperii sui suselpienti- est quam pauper, qiii si sfudiis 6peram*minimededis-
bus se donaret: ciim tamen iaborare soleant diviles, set.per omnla remanserat yilis. Illum efgo volunlas,
ut ili die festoiialalis sui exquisita invifatis dent apo- hunc hecessitas fecit studii cupidum. Libidoln pau-
Injuria est, ut Deiisiis quos ad pere et divite eadem est, sed damriabikbriii paupere
phoretsi. Quania ergo diem
novum et' inaudituin festum et omni laude di- quarii in divite est.*|Pauperem enim ipsa egeslas reyo-
gnum invitsMt, non illud dicatur habuisse inexperta quoe care debet a cupiditateriuxurise: "cbgilareeiiim debet
donaret? Et ubi est evangelistas Jdannis, quod quia unde hoc impleat non babet, et dum hoc feslinat
dicit: In sua venit, elsui eumnon recepetv.nl:quolquot adimplere, alia multa mala admittal necesse est, qui-
aulem receperunl eum, dedit eis polestalem fitios Dei bus forte nec ad praesensevadat; aut cefte hoe ipsum
non ex san- quod habet insumdns';riiendieusremahebit curii nota.
fieri; iis qui credunl in nomme-ejus,qui ex voluntaieviri, Dhitem aulem deliciarum copise lacessunt, ad volu-
guine, tiequeex voiuntatecarnis',neque
sed ex Deo nali sunt (Joan. 1, 11-13)? Igitur quomodo ptateni libidinis i pfcetereaquia divues secufi sunl de
non inusttalum est qnod donavit credentibiisDei Deus in impunitate, sciehtes venalia esse judicia, etnecred-
Ghristo, quarido dedil eis potestalem filios fieri, afgui se ab aliquo.'Qiiis enim dignitate fultum virurh
id esl, fratres Filii sui proprii, non ex voluntate car- et divitem arguere:audeat? Unde magis accenduntuf,
nis aut viri, sed ex Deo, ul spirilualiier nascerentur? ut et violeuter hob agant. Non soluin enirii minihie
Aut si prius grafia ista concessa probatur, tund nihil
1Ms.colbert.,pauperq..
novum adveiilus Chrisii conlulisse dicatur. Adaecerte
carnalis et terrena fuit factura, non spiritualis. Non («)Deestin MSS. sc«'dndi,^eneriE.
 2373 APPENDIX. -' wl,-
-oit
reprehehduntuf, sed m magno honore sunt, et glo- stantiam. Et Spiriluni sanctuni a Patfe dieii croce
riari possunt, quia tales sunt. Quod si uterque, id est, dere, et de suo accipere : E(ideo, '
pauper et dives pudicus sit, mullum differt pudicitia meoaccipiet, qum omnia qiimPairis suntlmea knt'de
roqulr' dixi
divitisa pudicitia pauperis. Pauperem enim polest Si a Patre procedil, et de Filio
humilitas revocare, ne quod vult possit implere, aut Iiinesciat ualivitatein; quando abcipTt, quoniodo Fi-
suksfaiitia "ejussub
timor legum : dives autem cum multis suffraganlibus stantia Filii esi? Omnia enim quce Patfis snrii Filii
causis ad \ oluptatem possil allici, laudabilis est, si sunt. Sine dubio ergo Patris substaritia ci i„ Soirif.
avertat hinc animum. Alia ergo remuneratioiie di- sancto est. Adjecit enimFilius-, diceris : Ei
gnus est dives pudicus, et alia pauper pudicus. Quod mea sunt, Patns snnt. Quid ergo ambigitur omnfaauw
si rex sit pudicus , multum est gloriosum , ut omnia sancto , air ejtisdem divinitalis sit; cum' sitdeeiusdem Sniritii
in potestate habens non contiugal, quod scit impune substantice? Nam sicut de.se dixit Dominus
a se posse fieri. Hic vere Deum limet, hic vere proe- aDeo processil, ila et de Spirilu sancto lestaiurauia
Et
cepta ejus cuslodit, qui in potestale habens leges' fu- iie hoc ahtcr pqssit iiilerprelari, A Puiie hwruil
lurum Dei judicium contemplatur. Ilaque grandis res procedtt (Jonn. xv,26); et, De meo acciphi h'i ivi
est ut qui in prsesenti non habet querii timeat, vincat 14 ): ut a Patre procedere; hoc sit de Cliristo accil
quod deleclat; cum delectatio lanlum possit, ut non pere. Cum enim dicitur de Filio Dei accinere non
solumfutura, sedet prsesenlianiinimevereatur. Unde -ambigitur etiam ipse esse de Deo', ut in "saiictoSiri-
multum merentur quicuinquehane superant, sed plus ntu Patns esse substantia el divinitas non ambi-aiur '
ii qui in prsesenli legibus et hominibus dominantur. Itaque qui hunc dicit nescire Filii Dei
Caelerienim et homiries et leges verenfur; quare et ipsiderogat cujus dicitur accepisse. Nec'nativitatem enim aliuri
propositum custodiunt. Ne enim apud homines eru- aeeipit, quam ipse est de quo accipit;'qulaaccepisse de
bescant, servant quod diu tenuerunt; ct ne conde- Chnsto,de Deoprocessissesignificavit:ideoquenon oo
mnentur, a prohibilis se abstinent: hic aulem qui do- test nescire, quod hic sit de cujus accepit-neque i?no-
minatione nec leges timet, nec homines efubescit, rare dicendusest Donunum,quia a Deoprocessit CPN<»
magnsegloriaeest si se abstinet. Filius Dei, quia dePatreestDeo, scitomnteDd•
quare
ADVEBSDS EUSEBIUM. ergo Spintus sanetus negetur scire qucecumuueChiisi;
' CXXV
(a). — Memini me in quodam libello sunt, cum de eo acceperil? Itaque si scit Filius De
Eusebii cpiondaroegregii in reliquis viri legisse, quia qu33 m Deo sunl, dubium non esl eliam Sniritum
nee Spiritus sanctus sciat mysterium nativilatis sanctum non ignorare qucein Filio Dei sunt - et Oer
Domininoslri Jesu Christi; el admiror tantaedoctrinse id quod novit qucesuntin Filio, non nescire diceridiis
virum hanc maculam Spirilui sancld inflixisse. Iloc £st quccm Deosunt. Deeo enim de -quoacciDil' Dei
enim dicens degenerem illum significavit. Neque habet nolitiam. Et quid laboramus, cum lestisiii h
enim potest dici de Deo esse, si nescit quceDei simt: hac re Aposlolus, dicens : Nemoscil qumsunt in Deo '
1'
quia inferior naituraquid in potiore sit, nescit. Sin nmSpmtus DeUlCor. n, 11)? Ecce i„ quo d u su-
"verosubstantise esl ejusdem et divmitatis, quomodo dayimus, Apostoloadjiwante imple\imus. Et numnuid
potest nescire quoe sua sunt? Denique Filius Dei, praejudicavitFilio Dei, quia neminem dixit scireni^
quia, Ego, inquit, el Pciterunumsumus (Joan. x, 30), in Deo sunt, nisi Spiritum Dei? Absit.Sic nec nrr-
-propter unilatem subslanlise, non immerilo adjecit, judicavit Spiritui sancto Eilius, cum dixit: Nemono-
dicens, Omniaquw Patris sunl, mea sunt; el qummea mPatrem, nisi Fihus. Neminem eniiudixil scireatL
sunt, Patris sunt (Id. xvi, 15). Quamobremsi Spirilus m Deo sunt, praeter eum qui de Deo est: quia ororie
sanctus ejusdem divinitalis esl, qua ratione segrega- quod de Deo est, novit Deum , et quaeh, Deo sunl?
tur, ne sit ejusdera scientiae, cum ejusdem non nege- Naturaemra Dei, ipsa senovit; quam cum intellieis
tur ^sse subslantise? Quod plus est concessit, quod esse eliam mSpiriiu sancto, per id quodaPatre ivm
minus est renuens '. Creatura enim discit, et incipil cessit, et deFilio accepit, uuum non est istum di-
aliquanla scire de auctore suo, el erunt ei qusedidi- cere ncscire Patrem Deum, cujus haturam aeno^rk
ceril cum auctore suo communia : subslanlia atilem in eo:ettamen Salvator sic dixit, iieminem scirl
vel divinitas non polesl Deo esse etcreaiurse commu- • Deum Patrem nisi Ftlium, ut reservaret alii nersonl
nis. Nam Deisubslantia non habet quod discat, quia hujus cogmtionem ; statim enim subjecit dicens • Ft
-nihil est quod ignorel : substanlia vero hominum non cui voluerilFilius revelare(Matlh. xi,*27) Cui nrif£
kabet in natura ul sciat, sed ul discal. ltaque nalurse vult revelare Filius? Nulli oriim charior essenoest
hominum accidit seientia : non tamen irainulatur quam Sp.ritui suo : quia si quis, inquit, Spiniuln
substantia ; quia hominis nalura dehabel scieniiam : Llmsli non habet, hic non est ejus (Rom.ynl a{ n W
sic enim condita est, ul per exercilium acquirat scien- modoergo putas revclatum DeuriiPatrem a Filio SDI
liam. Igiturmajor est subslanlia quam scientia; quia nlui sancto, iiisi quomodo ipse Doniinusait denlo
non scientia acqtiiril subslanliam, sed substantiascien- acciptet? Crealurai enim revelari non 'potest Pater
tiam: etsubstantia estsinescienlia, non tamen scientia Deus ; quia Dei naturam ferre non potest, nisi fuerii
potesl esse sine substantia. In Deo autem sicut est ejusdem substaniia;: lucem etenim habitat inaccessi '
substantia, ita et scienlia : substanlia enini quse ni- bilem creaturse dunlaxat {l Tim. vi, 16). Sed ou -
hil habet quod discat, ipsa substantia est sibi scien- busdaro videiur ideo recte dici nescire mvsteriurii
tia. Quamohremomnia in Deo substantiva dicunlur. nativitalis Fih. Dei Spiritus sanctus, qaia „nin?a d"-
Substantia enim cuinihildeest, omnia subslantialiler Citur serutar. (ICor. n,10), et qui scfulatur iri'-
i abef, quia nihil ci accessit post studium. Quomodo quiunt,nescituiiquc. Quod ex alio loco debet'iri-
ergo dici potest de Spiritu sancio quia nescit nalivi- teUigi : Dei emm verha sunt inter cceiera'dicentis
tatem Filii Dei, si consubstantivus est ei ? Nuroquid Ego Deus qm scrutorreneset corda (Jerem. xvu 10)'-
potest una eademque substantia, et scire, et nescire? el in Psalmo, Scruians, ait, corda el renes Deus (Psal
Certe Filius Dei mysterimn nativitatis sucenon didi- vii, 10); el Apostolus, Qui scrulalur, inquii, corda'
cil; scil enim substanlialiter , non per doclrinam : scit qmd desiderelSpiritus: quia secundumDei:vokuil
qua ergo ratione Spirhus sancliis dicitur nescire, latem postutat pro sanclis. His exempks euni scmtari
cum simililer ipse nihil habeat quod diseat", quia dicitur Dei Spintus, non ignorare significatur. Etiam
omnia-novitper substanliani ? Sicut enim Dei Filius, aha Dei dicitur scrulari: el quse sunt alta Dei avp
ita et Spiritus sanclus Dei substantia esl, dicente dicilur pervidere? Scrulari enim occuila significat
Domino , Oimiicquw Patris sunt mea sunt: per quod penetrare ut per id nihil esse occnltum eicredaiur.^
significavit subslaniiam Uei Patris suam esse sub- Aha emm Dei liiysteriainteiiora sunt Dei, qucescru-
tari a creatura non jiossunt. Nam et secuiidum Dei
1 Ms.Colbert.,Quodplus est concedis,et quod mums voluntatem pro sanclis legilur postulare, quod sancti
estreiines. utique nescront, dicente Aposioio : Naniguid ore-
(«) DeestmMss.seeundigeneris mus, stcut oporlet, nescimus(Rom. vni ,27 2C) E,.g0
5S7K OU^STIONES EX UTROQUEMIXTIM. 2376
alta Dei seire, et voluntatem Dei non igriorare, unum scium cum inscio deputari? Sed jam eesset calumnia.
significat. Quid enim lam altum myslerium, quam TerSus enim ordine est, non natura; gradu, non
' voluntas esl Dei, quod cognitum est Spiritui sancto , divinitate;persona , nbn ignorantia. Sicut enim Filius
cseteris vero incbgnitum esl oinnibus? Contuendum Dei secundus a Palre esi, etdivinitateminor non est;
etenim esl quomodo dictum sit, quia nemoscit quid ita elSpiritus sanctus sequens a Filio est, non impar,
sit in homine,nisi spiritus hominis,qui in eo est (\ Cor. sed oequalisdivinilale substantiae. Deniquequse legi-
II, 11) : spiritum animam significavit; quia nemo mus de Filio Dei, eadem legimusel de Spiritu sancto,
scitquid sitin anirao hoininis, nisi animus ejus qui ipso nobis lesiante. |Ait enim : Rogabo Pairem, el
est spiritus. Sic et in Deo nemo scit quaesunt Dei, aliumParacletum dabit vobis,Spirilum veritatis(Joan.
nisi Spiritus Dei, hoc est, ipse Deus. Qui enim de xiv, 16). Aliumcum dixit, se Paracletum significavit.
Deo est l, non aliud intelligilur esse quam Deus est. Quod Joannes declarat, dicens quiaFilius Dei postu-
Ideo Spiritus Dei scit quid in Deo esl„ quia de Deo lal pro peccalisnoslris(I Joan. n, 2). Et Paulus apo-
est. Nam si cogitalioneshominum nemo novit nisi stolus :.Ipse, inquit; SpirilusDei poslulal pro nobis.
Deus; quanto magis Dei secreta et voluntatem nullus Ecce Scriplura ambosadvocatosesseosiendit. Et cum
polest cognoscerenisi sit de Deo, hoc esl idem ipse veritatis illum dixit Spiritum, nihil illum a se differre
Deus? Ipse est enim sibi soli cognitus. Nam utique ostendit, quia dixit: Ego sumverilas ( Joan. xiv , 6.)
in'Deo non sunt cogitaliones. Nec enim tractat apud Missumsea Patre dixit, et ipse miltere ise Spirilum
se quid facial, aul quid non faciat, deliberans an sanctum promisit. Si ipse a mittente impar non esl,
expediat; quia omniaquae in Deo sunl sine dubita- neque a mittente impar ab illo Spiritus sanclus est.
lione suntnon per accidentiam, sed persubstantiam; Neque enim quia tres sunl singuli, alter alteriuE
nec per studium, sed per naturam; quia non immu- merabra sunt, ut diversa possint. Una est enim trium
tatur!. Acper hpc non aliler novit Spiritus sanclus potenlia, ut nihil desil singulis. Hic finis sit. Jam
mysteria Dei, nisi per substantiam : una enim sub- enim in libelloadversus Arianam impietalem digesto,
"stantia unum habet sensum el voluntatem. De Deo reliqua plenius tractata sunt, quse Trinitaiiscomplexa
ioquitur, qui semper unus el immulabilisest, sive in sunt indiscretam uniiatem.
Filio , sive in Spirilu sancto. Quod enim vult Pater, DEEO QUIFJDEM CHRISTI PERCEPIT 1.
Iioc vult et Filius ; et quod vult Filius, eademvult et CXXYI.— Scriptumest, Quiajuslonihilproderilju-
Spiritus sanctus. Quamobremaliquandodicilur Spiri- slitia ejus, in qua die erraverit: el quia injusto nihil
tus Dei, aliquando SpiritusChristi: QuiaDeo, inquil, oberilinjuslilia sua , ,cumse converlerit(Ezech.xvm,
proccdil; el, de meoaccipiel. Hinc est unde Joannes 26,27). Et Dominusin EvangeUo,Qui non crediderit,
aposlolus ait : Ex hocscimusquia Deusin nobismanet, inquit, jam judicalus est (Joan. ni, 18): ut per hoc
de Spiritu suo , quemdeditin nobis (I Joan. m, 24). eum qui crediderit, non judicio subjectum ad sen-
Ergo si Spiritu Dei in nobis manenle, manere dicitur tentiam excipiendam significaret, sed fidei merito
in nobis Deus, Deus signifieatur esse Spiritus Dei. laude dignum futurum. Ergo cogniiio Dei hanc ha-
Denique, hoc est signum credenlium, quod sint filii bet prcerogalivam,ul peccalorumconsequatur remis-
Dei, ut cum hunc accipiunl, Dei se lilios audeant sam. Credens enim Dei esse Filium Jesum, dignus
appellare. Nisi enim signum deitatis habuerinl, Dei existit ab omnibus liberari peeeatis. Diu enim errore
filii dici non poterunl. Quanquam aliquis verus Dei devius, cum per diversa ignoranticefluctibus jaetare-
filius non est, ut sil lotus de toto, sicul et Cinisius. lur, illuminatus veritalis coruscationem nactus est-,
Per adoptionem autem fiunt filii Dei, ut accipienles in qua post nimias tempestates requiescat securus :
Spirilum Cliristi per ipsum filii Dei dicanlur, per id cui congruit, ut post cognitionemtemperet se ab iis
quod de Deoest quem in se habent Spiritum. In fi- quoejam pridem in ignoranlia positus agobat. Quid
liis enim, quamvis adoptativi sint, palris tamen ex enim prodest cognilio, si manei pristina conversatio?
aliqua parte debet videri substantia. In mundo enim Hinc etenim quis videtur cognovisseDeum, si vitam
quia res imperieetaesunt, adoplali ab hominibus lilii mulel, et 'conversationem sriam corrigat. Cognitus
nulium pignus, sed solum nomen accipiunl. Deusau- enim Deus limeri debet, quia j'udieaturus proedica-
tem quia perfectus est, plus facit, ut adoplatis Spiri- - tur, ut el fideles jusiitise suae percipiant fruettim, et
tum suum det, per quenialiquam verilatem adoplati impii, id est increduli, perfidicesu.e congruas pce-
abeovideanturhabere; quiavocabulasine rebusinanja nas exsolvant. Convenit enim justos in futuro gau-
sunt, Aposlolus nosfer hanc assertionem nostram ad- dere, ubi regnabit Chrisius cum suis : ut sicutin sse-
juyat, dicens: 0 altilndo divitiarumsapienlimel scien- culo sunt opprobrio, et injuriis subjacent, in quo
tiw Dei! quaminscrutabiiiasunt judicia ejus, et inves- princeps esl diabolus: ila et in regno Chrisli gloriosi
tigabitesvimejus (Rom. xi, 55)! Quidtanien sibi vult, appareanl, propter quem contemptibiIesj'udicatisunl
quod cura alibi dicat scrutabilia esse alta Dei, id est a mundanis: injustqs aulem quia lalso florere viden-
secreta, hoc-in loco deneget, dicens inscrutabiliaesse? tur , per mendaciuriirepugnantes veritati, in pcena
Sed in hoc loco de creatura dixit, quia inscrutabilia tribulari; ul qui per fucum gloriosi visi sunl, per
surii ei secrela vel judicia Dei: Spiritui autem sanclo, verum despecli ei humiliati nimis appareant. Tunc
eo quod oninia Dei noverit, scrutabiliadixit esse cun- enim justi se credidissegaudebunt, cum perfidosvide-
cta quaein Deo sunt; ul quod creaturse incognilum rint cruciari: etnedpcenitebitperfidos non credidisse
est, Dei Spiritum asserat non ignorare. Dei ergo na- nisi viderint gloriam eorum et suam poenam, quos
lura negari non polest, quoe cognilum habetquod a quia crediderunt siultos, et contemptibiles arbilrati
creatura nonpotest comprehendi.Qui degenerem di- sunt. Ergo ex eo quod profitetur se quis christianum
cunt Spiritumsanetum Dei, pulsantproposilum,qui to- esse, id studere debei ne peccet, etarmare se contra
tius creatursesalulemin Trinitalis diviniiaie eonsistere vitia : et quia impossibileest semper vincere, si viclus
declaravil : quia si consubslantiviis non est Deo el fuerit, dolere ne ilerum vineatur; quia qui se dolet
Christo, ineplum est ponere istum in nuraero Palris viefuro, reparat se. JQuiergo repugnat, habet unde se
ef Filii, ut sine hoc neque salus alicui sii, neque di- excusel, si viclus fuerit. Ostendil enim se votum ha-
gnitas. Si enim non esl ejusdem divinitatis, aut buisse vincendi, sediminimeproevaluisse.De hoc spes
slulte, aut gratis effeclumest3; quod absit. Quis enim est quia polest se reparare, ut assidua meditationein
prudenlium deneget Creatorem cum creatura connu- congressione perilior et fortior invenialur. Nam qui
merari non posse, neque aeternumcum co qui subini- ad hoc surgit, ut peccet, inexcusabilis.effectusper-
tio sil comparari, neque Dominum cuni servo sequari, gravem habet causam. Pejus est enim sub Deivivere
neque potenlem cum impotente conferri, neque professione;et voluhlatem habere peecandi, quani si
1Editi,*oDeo.AtBis.Colbert.,de Deo. ignoret quis Deum jet lurpiter et conlaminateverse-
immulanlur. 1 !
s.Ms.'Colbert.,
s Ms.Colbert.,autgratiosefactumesl. Quidam editi addunt: quid vrweminentiw seuprwroga-
tivwhabeatad gratiamconsequendam plusquatninftdeles.
 \mi APPENDIX. S578
lur. Hic enim nescit quem timere debeat, ille sciens spe promissa, integram habet causam, ut huic cre-
contemnit. Credentes ergo accipiunt remissionem denti remittanlur peccata, nec teneatur in inferis
peccalorum; non tamen gloriosi erant, nisi post ac- signum ferens secum evietcemortis ac spoliatae,licet
ceptam fidem vixerint sub Dei limore, ut colluctali non habeat digniiatem vel remunerationem. Quia de-
contra hostes chrisliani nominis victoriam faciant, bet aliquid interesse inler eum qui provocatus amore
ut possint pramiium mereri dura plus vincunt quam sui Domini conira hostes ejus dimicare non timuit
- vincuntur. Nam qui inlelligit Deum, et non accedit ad armans se contineniia et observatione omnium vitio-
fidem ej'usne vivat christianus, sed in fine vult fidem ruro, ut possit resistere roalo, semper sollieitus quo-
accip-ere,ul moriatur christianus, aut erubeseit chri- modo imperium Domini sui defendat; et inter eum.
slianus vivere, aul peccatis operam dat, qucearbitra- qui cum inimicis Dominisui eonveniens, et eis assi-
lur posse sibi remitti cum credideritj istum puto non siens, in fine vitsead Dominum suum regressus est
bonam causam habere : quia ut quamdiu in sceculo non ut regnum Domini sui vindicaret, sed ut sibi soli
' est, peccel, non vult fieri, nec vivere christianus, aul - prodessel esse civis antequam miles. Ille enim oui
confunditur fieri chrislianus. Qualem sperat Deum, vivere vult chrislianus, ut post mortem remuneretur
cui cum mililare erubescit, vult ab eo stipendium ac- scit quia.non sunt condignsepassiones hujus lemporis
cipere? hujusmodi irrisor esl. Sciens enim se jam ad futuram gloriam quae revelabitur in nobis (Rom
non tempushabere ut peccet, morle imminente, lunc VIH,18). A-cper hoe suscepta armatura fidei non du-
vult fieri chrislianus; tit quia j'am non pbiesi pecca- buat congredi contra principes et potestates, ut in.
re, credere se dicat in Christtun, qui exsecraiur pec- sseculoexistens viclor, post sceculumcoronetur Di-
cari, ulhon jam nolit peccare, sed non possil prseve- girom est enim ul qui inter perfidos et rehellesDo-
niente morle. Istis debet legi quia Deus non irridetur mun sui regnum ad prsesens testatur, hujus rei ia
(Galat. vi, 7). Nam et solent hujusmodi talia darc futuro consequalur mercedem : ut videntes inimici
mandata, ut jam defeciis et alienis, tantum anhelan- Dei teslem Christi propter confessionissuce veritatem
libus detur fides, limentes ne evadant, et confundan- sublnnein apparere in regno Dei, doleant confusi fal-
tur, qtiia facli sunt chrisliani. Quibus recitanda sunt stroi se oestiraasse quod verum esse declaralum est
.Evangelii verba : Qui, inquit Dominus, erubueritme necnon et hi qui tarde crediderunt, non in vita sed
confileriin hac generalione1, el Filius hominis confun- in morte confiteiites Deuin, videntes quanta eorum
det eum, cum venerilin regno Patris sui (Mallh. x, 55). glona est, qui sub armatura Christi miiitanles bella
Sed forte dicanl, scienles fragile esse genus huma- imperatoris sui devote et fideliter gesserunt pceni- '
num, idcirco in fine viloevolumus fidemaccipere, ne teant non se vixisse, sed mortuos esse christianos
jam peecemus. Sed fides sic accipi debet, ut sciatur Potest enim videri minime idoneus mori chrisfianus"
quid aecipiuir. Tunc enim beneficiumejus habebit, si qui volum non habuit vivere chrislianus : forle enim.
cognoscat, et profitealur eam. Corde enim creditur jam moriturus, idcirco voluil dici christianus ouia
ad juslitiam, ore aulem confessiofil ad salutem (Rom. jam tempus peccandi non erat; Ne forte, inquit ve-
x, 10). Ac per hoc, qui jam nescit ubi sit, quomodo rum sit quod creditur, volo fieri christianus nihil
polest dici accipere? Ille enim accepit, qui profitetur amitteris, si ialsum eslquodcredilur : et quiaiam in
se accepissu, scicns quia accepit. Si enim credunt niorte non voluntas 1'peccandi, sed peccatuni fieri
quia datur credeniibus remissio peccatorum, scire desmit, tenlat si prodesse poteritfides post niortem-
debent quia hic credit, qui cordc suo leste credit. cum hoc utique fuerat utile, ut bic vitia el neccata
Qiiia Deus, qui promisit, cordis inspeclor est : ipsum emendareniur, ubi fuerant admissa. Tunc enrof ali
eiiim suscipil qucm corde videt crcdere. Ilaqiie cujus quis condemnasse se prcelerita prohat, quando fidei
cor verba fidei non adverlit, quomodo beneficium hneam sequens, conversaiionemet vitam videtur mu
ejus habcbit? Ergo hic polest videri non temere fieri lare. Si emm prius ideo peccabat, quia nesciebat
christianus accepla fide, qui id agcre cernitur, ne fa- Deum, cum cognoseiteum, ukra non dehet peccare
cile pcccel. Nam qui peccare festinat, idcirco non nc fruslra sit cognovisse illum. Debet enim aliouis
vult accipere fidem, ne cogatur bene vivere, quod peiieclus esse ex cognitione Dei. Chrislianus enim
videlnr nolle; sed in raorte vult consequi, impuniia- ante professionemdebet intelligere operibus ma»is se
leni spcrans, et remissioneni prseleritorum malorum, probandiim quaro nomine. Nam propterea mandata
ul etde praeterilissecurus sil, et de futuro ; quia jam data sunl cceterislegibus poiiora 2, et ad sanctitatem
ulique nun polcril peccare rooiiluriis. Sed hoc non peiimentia, ut ex his Dei cultura appareat • si ouo
boiio fil consilio, neque nmnda conscienlia, ut tunc minus, audient, Quid me vocatis,Domine, Domine el
yelit aceipere fidem, quando jam non possit, non no- non facitis quwchco( Luc. vi, 46)? Per quod tunc'si-
lit peccare. His convenil diclum illud, Faciamus ma- gmficavit prodesse Dominuni vocari Doininum si
la, ul venianl bona; hoc est, niodo peccemus, et in mandata ejus servenltir : irrisor enim videtur qiii Do-
novissiino credaraus, et remittelur nobis. ldeoque minuiiivocaieiimcujus prseceplaconiemnit.Huicverba
subjecit, Quorumdamnalio jusla est (Id. m, 8). Non •Legis recitanda sunt, qucedicuni quia Deus non irride-
est enim dignum ut his detur reinissio peccatorum, lur. Ilaque verbissuis condcmnabitur, quia Dominum
qui j'ani scientes Deum qui nolit quemquam peccare, vocat quem minmie se timere opcribus suis ostcndit
elodio habeal peccatores, peccare gestiunt; nolenles - DE PECCATO ADdiET EV^33.
advertere, donum Dei his proficere, qui ignorantes CXXYII(fl).—Nuilidubiumarbiiror,miinduroistum
Deum sic peecant, ut nesciant judicaturum Deum. hoininis causa esse fabricalum : qui eum diversis
Qui autem audivil et tractavii apnd se, et votum ha- conslet substanliis, untis esl tamen multis membris '
bet peccandi, non ut vincalur aliqua cogenle causa, aptaius, ut ex liis invicem mutuis operibus, qucene-v
sed velit peccare, durum est ignosci ei. Nam duce ccssaria honiini fulura eraiit, gignerenlur. Donras
causse sunt quae hahenl peecaiorum reinissam : una eniin facia est homini cum anriona, ita uf sineula eo-
doni, alia poeiiiteiuiae,ut qui post donum peccaverit, rum sccundum genus fierent4 super lerram, id est ut
per pceiiitentiaiureformeiur. Quia enini in accepta facta hanc haberenl insitam potentiam in propaghie
gr.itia non permansil, ui in libertale durarel, sed ite- umuscujusquegeneris eorum quce crearentur in ter-
rum se subjecit peccato, lamentaiione et gemitu im- ris. Origines enim instilulse siint, quarum semen pro-
pelrat oblilterari peccatum ; sciens enim pruderisque ficeret ad proerealioiiem mulliplicandorum generuni
peccavit : non quod aliquis ignorel peccalum, sed qui
nescil Deum judicaturum , impune putal futurum 1SicMs.Colbertinus.At editi,nonesl
quod peccat. Ac per hoc gentilis si coeperitinfirmari, 2Ms.Colberlinus,puriora. voluplaspeccandi
et iu ipsa vitsedesperalione tractet apud se de fide et 3 Quidamediliaddunt, de eorumconditioneel
donisara-
a
tuitis.
..- Ms.Colliertimis: Quienimme erubescit,inquit, et mea 4 sic MS.colbertinus.Editivero, hinc
haberenlinfinitam.
Verbainhac, etc. (a) Deestin Mss.secundigeneris.
SARCT. AUGUST.JI2 (Soicean te-qu%nze.J
2579 QU.-ESTIONESEX UTROQUEMIXTiM. 258S)
super terram. Unde Scriptura teslatur, Et benedixit est hcccproesumplio,aut ex qua lege descendit, nu-
illa Deus, dicens : Crescile, et muliiplicamfnisuper ptiarum aditusiuterclpdere, quando tam nova quam
terram (Gen. i, 22, 28). Simili modo etiam hominum velus Lex per omnia isiis favere videatur? Sed Illud
genus benedictum est : quem sensum conluemur in est quod legimus , quia quod exlra est, a malo est
Lege. Cernimus enira scriptum esse, Crevit populus, (Matth. v,57). Unde Aposlolus hujusmodi komines
et multiplicatus est in JSgypto (Acl. vn, 17). Qua be- cauteriatam dicit habere eonscientiam, qui prohiben-
nedietione enim benedicta sunt, quae ad ulilitalem tes nubere, et a cibis quos Deus ad percipiendum
creata sunt hominis, ea benedietione el homo cst creavit, absliuendiim docent (I Tim. iv, 2, 5). Hoe
benedictus, ut similiter ex mare et femina propago enim in Irypocrisi, inimieitiarum causa facere deno-
generis humani cresceret et mulliplicaretur super tanlur, ut Legem a Deo traditam criminentur. Alii
terram : cl ul sicut per culturam melioranda erant ideo sludeutes praeceptis salnlaribus obvias manus
semina, ita el hominum genus adhibila cura id stude- tendunt, ul pravse doetrinae mandata commendent:
rei, ut Crealoris cognitione perccpla, vitam suam ac per hoc cauteriatam habere dicuntur conscientiam.
frenaret ad promereiidum eum, ul simul omnia pro- Gorrupta enim mente aliud scientes, aliud profilenlur.
fieerenl ad laudem et gloriam Creatoris. El quoniam Sicut et Judsei, qui non ignorantes gesta Salvatoris
non aliud hsec dicta sigiiificant, rcs ipsse teslantur. opera esse Spiritus sancti, invidentes dicebant quia
Omnia euim qucefacla sunt, Dei nutu raultiplieala et in Beekebubejicit dwmqnia(Mallh. xn, 24); ut popu-
melioraia super lerram. Nec enim aliter posset acci- lum a fide ejus averterjenl. Talis est etiam supra me-
dere, quam Dei voluntas et benedictio decrcvil semi- moratorum versulia, quiaut sanclitalis etcastimonioe
nibus. iQuomodoergo dici potest male fieri, aut nou ' amatores esse se simulent, nuptias esse dicunt da-
licere quod e\ Dei benediclione et ipso favente aug- mnandaSjUtperhoc commendentur, et populum a ve-
menlum facit? Cujusrei tradilioelinSynagoga man- rilale avcrlanl : et ut abstinenliaese studerefingant,
sit, et nune in Ecclesia celebratur, ut Dei creatura temperandum a cibis tradunt, ut per hoc se alienos a
sub Dei beiiedictionc jungatur. Non uliquc per prae- mundo ad ccelestia regna festinare oslendant, per
suroptionem. quia ab ipso auctore data esl forma. quod mentes homimuriillicientes deinceps illicita do-
Sed si cessare-debere putalur, tunc cessare debebit, ceant licere, el liciu qtiasi inconcessa damnare. Haec
quando cessatura et illa sunt, quse similiier benedicla sunt prassligiasatanse, ut causas invertat', quasino-
sunl ut mulliplicareiilur : quia si generatio homiiium vum insinuans aliquid, exeludal veritatem , in qua
cessat, ad quam ulilitatem nascunlur, qtiae benedicta nihil novum est, quia totum OBternum.Quis non ad-
suiii super lerram? Non potest enim mundus ex parte vertat sensum islum ab adversariis esse aptalum?
agere, ei ex parle cessare. Aul totusutile
enim operatur, Quis enim audeal Dei inventum reprobare, et quod
»ut tolus pausat in otio. Numquid corpus est, nuiiquam alicui obfuit, nisi adversario veritatis? Qul
ecjus quaedam membra vigeni, qucedamtorpescunl? ut impurilalem suam tegat, sanctimoniam prsedicat
Quod ergo a Domino benediclum est, cur sordidum quam non amat, ul dum ex eo se quasl boncevolun-
et contaminatum opus a quibusdain asseritur, nisi quia latis ostenderet !, illicita suadeat quasi licita. Com-
ipsi Deo manus quodamniodo infertur? Non enim hoc mendal enim se ul promptius fallat, ac per koc captis
reprehenderent, nisi de Deo hujus operis auetore iniprudentibus suggeral, per quae plus eos faciat pec-
male seniireni. Quia enim aperte Deo detrahcre ve- catores: quia ul causaesuaealiquam conferat medici-
rentur, per opus lamen ab eo inventum accusant eum. nain, granditer suadet]homines peccare, magnumex
Quaudo enim displicct opus, reprehendilur auclor. eo quserens solatium, dum criminissui socios multos
Si htijusmodi homines legerent, aut potius accipe- ostendit, levem poenamsesthnans, ac si minus gravls
rent Scripturas, memores essenl Balaam dicentis, sit, si secum multos videat in gehenna. Csecihomi-
Quid maledicamquem benedixilDeus (Num. xxm, 8)? nes a, dum vincuntur viliis, aut per infirmitatem, aut
Fruslra cniin accusatur qui a judice laudatur : iino per ignoranliaro sese defendunt, non vindieandohsec
ipse sui accusator est, qui reum dicit quem leges de- qucecontraria decipil eoncupiscentia. Aut quse obsiat
fenduiil. Quis ergo tu cs qui danmaii censes quod a caligout iion quod veriim est, videalur? Nam solent
Deo benedictum legis, iusi aut Deum huno negas lillersc alind videri sjgnificare, dum aut non bene
esse, autScripturam falsam accusas? Stml enim qui pronunliaiitur, aut iinproprie distinguuntur. Ctim au-
quasi nova accipientes , vetera repudianda putant. tem legitur, Fecit Deus; et, Benedixit quod fecit:
Sed non diserepanl ab his nova, per Christum prse- quis hinc disputet ? quis dubilet? quis quod benedi-
cepla populis iiuimala. Ipse enim rogatus ad nuptias ctum est, maledicltimpulet, nisi alio spirilu animelur?
ire non dedignatus esl: el non solum preesenlia sua Qtiod quidem si bominis vox esse diceretur, forieall-
illustravil eas , verum cliam contulit quod deerat ad qua fallaeia crederetur.: Deus dicilur loqui, et dubi-
Icetitiam (Joan. n, 1-41). Scriplum esl enim,_{h''« las? Deus benedixit, et reprobas? Sed forte sub Dei
vhium Iwtificatcor hominis(Psal. cm, 15, el Eccli. XL, nomine Moyses errorem induxit? Salis libi faciant
20). Et ut hoc secunduiii Dei Patris sui voluntalem signa cl prodigia per Moysenfacta in ^Egypto ; sua-
fecisse se demonslrarct, Judocis interrogantibus an deant tibi mirabiliaquce in Rubro mari gesta sunt ad
liceat homini dimillere uxorem suam, respondit Inter liberationem filiorura Israel. Audi magos eonfltentes
eselera, dicens : Quoniamab inilio fecit Deus mascu- quia digitus Dei esl liic (Exod. vm, 19). Consenti
lum et feminam, et dixil: Propler hoc relinquet homo Aposfolo dicenli, Nolo vosignorare, fralres, quoniam
palrem el matrem, et adhmrebittixori sum, et erunt duo palres nostri omnessub'nubefuerunt, et omnesper mare
in carne una. Ilaque jam non sunl duo , sedmia caro. transierunt, el omnesp'erMoysenbaptizalisuntin nube
'Quod ergo Deus conjunxil, liomo non separet (Mallh. etinmari, etomnes eamdemescamspiritualem mandu-
xix, 4-6). Hinc est unde rogalus ad nupiias iit liben- caverunt, et omneseunidempolumsphilualem biberunt.
ter , ne factum Dei et Palris sui iiifirmare viderelur. Bibebanlaulem de potu spiriluali consequenteeos pe-
Magis autem Legis veleris et novce doctrinam con- tra : pelra autem eral Chrislus (l Cor.x , 1-4). Et unde
cordare ostendens, ntiplias non solum non prohibuit, hocApostolus!ocutusest?Prcestoest Scriplura, inqua
sed et interesse dignatus esl, testimonium eis tribuens legimus Christtim Dominum nostrum dicentem Ju-
quoniam Deus auctor earum est; cl quod a Deo jun- dseis , Si crederelisMotjsi, credereiisforsitan el mihi;
ctum esl, neque prohiberi, neque separari debere sa- quiademe scripsil Moyses (Joan. v,4G). Quis huic
lutari prseceptomonslravit. Et quia nativitas prodestt concordicefidem denegel ? quis audeat dicere, quod
cum jam relinqueret mundum , malrem suani Joanni uiium est discrepare? quis lam malse mentis est, ut
discipulo suo commendavit(Joan. xix, 26,27). Quam- individuam cliaritalem contendat videri inimicitiam?
obrem et nos per omnia Legis veieris et novseman- 1 siejuxta Er. Lugd.ven. el Lov.in B._,oslendet. M.
data servantes , parentes honorare docemur (Deut.v, 2Ms.colbeniaus : si secum multos viderintin peccatis,
16, et Matth. xv, i) : quod nisi fecerimus, maledi- neccmlexishominesdimivincunVur paulopost,d&-
vitiis.^EX
ctum nos incursuros caulum eslLege. Ilaque quajnam fendentnonvindicandahic.
2581 APPENDIX. 2582
Ecce habes et verborum testimonia, et exempla vir- Audinunc, cafholice, el ex Evangelio disce ', prod-1
tutum, quasanimum tuum subjugent veritati, ut non esse hominis nativitatem. Cum Simeon enim vir ju-
aliud pules verum quam quod Ecelesise ealholicae stus vellet exire de saeculo, sufficere sibi pulans
continent libri. Quoniamigitur probatum est eumdem > Crealoris sine mysterii ejus cognitione notiliam, non
Deum fuisse in Yeleri Teslamenlo, qui nunc noster permissum est ei nisi incrementum laceret in Dei per-
est, et hunc multis virtulum indiciis verura esse , in . Ceptione,ut plenam haberet fidei suae mercede.m.
tantum ejus auctoritas debet praeferri, ut etiam id Denique natum Salvatorem accipiens in manibus be-
qaodasperum, et forte absurdura a nobis sestimatur, nedixitsecundum
Deum, el dixit: Domine,nunc dhnillisservum
accepto ferri debeat, et aliler sentiri quam a nobis tuum, verbum tuum in pace; quia viderunt
putalur, si Deijudicio commendetur; quia magis Deo ocutimeisalularetuum^Luc. n, 29, 50). Manifesteos-
credere debemus quam nobis. Inlirmiias enim nostra tensum est Dei beneficium esse in hominis nativitate,
et imperilia, ulilia solel judicare quse noeiva sunl, et quando viro justo de morte cogifanli resp.onsum est
seslimare falsa pro veris : quod de Deovel suspicari quod non ante moreretur, quam Chrislum Domini vi-
nefas est. Non est enim nalura, quae possit falli : disset: in tantum enim profieiebatin vita , ut dignus
qnanto magis de conjugiis dubitari non debet, Deo fierel etiam in praesentividere quem Iiberalorem spe-
dicenie, QuodDeus conjunxil, homonon separel? Est rabat post mortem. Qui ergo reservatus in vila non
enim res apertaet simplex. Certe omnishomogaudel permissus est mori, nisi spei suaefructum vidisset, ut
cum fuerit Dei dignationem adeptus, et meliorari se securus essel quia de vila ad vilam transiret; quo-
credit dum saeramenlum Creatoris addiscit, quod modo polesl dici non buic profuisse nalivitas?Si enim
utique non assequeretur, nisi natus. Cur ergo plangil malumesl qtiodnascimutyionparadisuspromitteretur,
quodgaudet, ef quod glorialur se didicisse, conde- non viia seterna, non regnum coelorum, sed pcena et
mnal? Si enim gaudet quia didicit, non autem didicis- gehennseperdiiio, ut limeret alterum generare, qui se
set, nisi natusfuissel; sinedubiobonum estnasci, quia sciret natumad perditionem; ulille qui se illicitenalum
fructus nativilaiis, cognitio est vefitatis. Si auiem sciret, non affeclarel generare. Sed forte dicalur : Re-
malum est nasci, non erit bona cognitio. Cui enim gnumquidemcoelorumpromissumest, sed fidelibuset
rei proderit cogriiiio, si damnalur nativllas ? Quia si bene agentibus.Recte. Vides itaque non ideoreos fieri
non expedit nasci nec debet, inane est ut discal da- Jiomines,quia naii sunt, sed quia male conversali sunt.
mnandus. Sefl quia nemolam hebes est, ut neget co- Nequc enim non natis promissum est regnum coelo-
gnifionemDei prodesse hominibus, et bona et utilis rum, ut nalivitali imputenl, quibus non dabilur:
est. Per ipsam enim melioralur nalivilas, ul melio- promissum est autem natis bene agentibus, ul neque
rata nalivifas plus mereatur quam fuerat collatum nativitas prosit male agenti, neque obesse possit bene
Adae: quiain ccelo , non in terra regnabunl creden- agenli. A fidelibusenim et bene agentibus melioratur
les, in paradiso Dei Patris, non in quo Adam corpo- nativitas : ab infidelibusauiem et male agentibus de-
raliler jussus fucrat operari. Nam si encsenia cele- terioratur. Sic enim est nalivilas, qiiasi arbor quse
brabantur Jerosolymis, Id esf, dedicationis templi inserifur : quia si hono surculo inseritur, melior fiet
Dei agebatur feslivilas; quanto magis ipsius hominis et bona dicetur ; si vero malo surculo inseralur, de-
celebrandusnatalis est, qui magis lemplum Dei est; lerior erit, et non bona, sed mala vocabitur. Ita et
cujus etiam, ad agendum Deo graiias, manibus lem- nalivitati si bona accedat doctrina, bonosfaciel fru-
plum est fabrieaium. Melius est enim templum, cor- ctus; si autem mala, malos faciet fructus. Ilaque sicut
pus noslrum : quia IioeDei opere, illud vero humano nccessaria est arbor, ul sit ubi inseratur; ita.etiam
labore construclum est; et hoc sub spe sctermtalis nccessaria est nativitas, ut sit ubi proficiatur. Sed
cst, illud perditionis. llaque qui Deo instiluenle na- respondctur e contra: Si utilis est nativitas, cur rena-
lum senovit, ut ei gratias agat, cognitum habens my- scirour? Non renasceremur nisi ulilis esset nalivitas.
sterium ej'us,debet in nalali suo gaudere, videns pro- Renasci enitn renovari est, el qui renovantur, instau-
fectumesse nativilatis suse. Vere autem illi nasci non ranlur. Non ergo accusal renascibilitas nativitatem,
debueruril, qui Creatorem suum relinquenles, glo- sed reformat: ct quod reformalur, bene ab initio
riam ejus aliis depulant : horum enim nalivltas pro- instituium probatur. Igitur quod renascimur, consilio
ficit ad pcenam: sed non nalivilas crimen incurrit, mutamur, corporis expialione percepla, ul reddamur
sed voluntas. Sed quis es tu, qui nuptias prohibes? ad pristinum statum Adse.Animaeautem peccato ma-
Forte Mareion,quia corpus non a Deofabricatum'pu- culalum est corpus, quo reparalo et melioralo per
tas, seda diabolo : animam vero errore quodam la- fidem, consilio abluilur : ut sicut per contemptum
psiimpassam,ul adtenebrarum parles, in quibusnunc Dei fuerat pollutum, ita per obedientiam ablualur, ut
mundus est, veniret, contendis. Quomodoergo pos- effugiat sentenliam datam Adse, et possit resurgere.
set hinc liberari, si prohiberetur generari? Natusenim Itaque si ab anima coepitpeccatum, cur natura eor-
cognovisti casum luum, et data opera id egisti ulfe- poris accusatur 2; cum in causa peccali Adce non
meares ad patriam sedem, redditus sorti luae.Deni- iueril desiderium corporale, sed spe deitaiis illccta
que gralias agere te dicis Cliristo, per quem hanc anima transgressa sit Deiprceceptum,utcorpus suiroi
cognitionem assecutum te gratularis. Age vero, si subjugaret peccato, ct noscerentur hoinines sub pec-
natus non esses. cessaret cognitio, nec prosequeretur caiq? Quodquidem nihil obest homini, si ianieii legi
liberatio. Itaque si gaudes animam liberari, fave na- Dei obediat, nisi quod moritur : cui rei bencvolentia
livitati: nam si nalivilati resistis, inimicus es anima- Dei promisil niercedem, ut quoniam in Creaioris de-
rum. Aut si Manichseuses, qui nuplias quasi contra- votione fidelcs inveniuiitur, pcr prcevaricatione.nau-
rias reuuis, qusero a le, si corpora minime gigneren- lem Adeecorruptioni subjecti sunt et inorti, proiiac
tur, quomodoanima hinc, quam fusam in tenebra- re accipiaiit a judice Deo 3 ullra qoam fueral cunces-
rum partem et hserentem hylicis rebus asseris, eri- sum Adce, ut in futuro et gloriosi sint, et seternam
perelur? Nascendoenim liberari eam in libris vestris habeanl vitam, et adoptali fiiii Dei vocentur ; ut lu-
seriptum habetis, ut a luna susceplceanimceet exeun- crum sit, quia nati sunt. Ex hoc jam revertar ad
tes de corporibus?oIi tradantur, quem Deumvestra- reliquam partem lectionis. Cum positus essel homo
rum asseritis animarum. Nam gaudetis, Cum Mani- in paradiso, hceeaccepit raandata : Ex omni,.inquit,
chsei-yoeammi.Per hoc enim nomen liberalionem lignoquodesl in paradiso ad escam, edes. De lignoau-
vestram fla^itatis : quod utique nesciretis, nisi nali temunde dignoscilurbonumet malum,nonedelisex eo.
essetis. Longeitaque apparet per hypocrisimvos nu- 1 Ms.Colbertirius,teste.
ptias condemnare. Sanclimoniamenim profitenles , 2SicMs.colbertimis.Atediti:cur
latenter immunditiaestudetis; quod non solum priva- 3 sicMS.Colbertinus.Al nonacorporeaccusatur?
editi:
tum sed eliara edietis prodilum est imperatorum. tionefideiesinveniantur,salventur.per m qui in crealoris devo-
autemquiaAdwcorruptionisubjectisuni etprwvaricationem
morii, pru hac
'Ms.Colbertinus,pafricflm. re suscipientajudice Dco.
 '
2385 QU.&STIONESEX
Omnia ligna quae commemorat, fructus sunl ad esum
crealurarum. Denique uno nomine ligna dicuntur, sed
varia mteliiguntur in fruclibus. Omnia lainen ligna
sunt, et edendi unum esl genus, quamvis diversa sunt
qua; edanlur. Cum enim mulia frucluum ligna creas-
set homini ad edendum, sicul dixi, de uno ligno edi
prohibuit; ul revefentiam Creatoris ex aliqua parte
haberent, qui omriia in poteslale acceperant, dum
una reservata est arbor,-cujus licentiam non ha-
berenl, ut memores essent condilionis legis. Quo-
modo atilem ex sententia peccati genus inlelligebatur?
Et honiicidseenim, et malefico, et adullero, el infami
congruit hsec sentenlia. Achar quoque filius Charmi
cum peccasscl, consumi cum omnibus suis adjudicatus
est (Josne vn,l). Quomodoergo potest haecsententia
peccati genus intelligi? Grande delieluro fuisse potest
cognosci, non tamen genus delicti inlelligi. Seiraus
enim alios hac damnaios senteniia, cum scianturaliter
*
deliquisse. Et Amorrhsei el Sodomitaecum omnibus
suis periisse noscuntur. Ila enim fu ut el unius pec-
cati rei diversa ferianlur senlenlia, et diversi crimi-
nis peccatores uno atque eodem genere puniantur.
Quamobrem Adoeet Evce non ex data senlentia pec-
cati genuspotestinlelligi. Quamvis enim unum eorum
peccatum sit, sed secundum personam suam vir et
mulier senlentiam acceperunt: necnon et serpens, ut
non solum in eo quod facti sunt, non manereiit, ve-
rum etiam adderelur eis labor ad poenam. Cum enim
omnia pecora et animanlia homini iuissent, sicut legi-
mus, subjecla (Gen. i, 26); serpens contra hanc con-
stitutioriem erexit se, el dolo el fallacia circumventum
hominein sibi subjecit. Sine dubio enim qui aliquem
capit, infra se eum facit. Propler quod serpens ne
aslulise susc effeclum haberet, sentenliaDei revoca-
lur, et reprfroitur ullra quam fuerat faclus, ne supra
hominem essel, ul caliiditale sua non solum ad nihil
se profecisse doleat, sed et deteriorasse. Cum enim
prudenlior legatur fuisse cseleris bestiis, postquam
decepit hominem, maledictus faclus est ab omnibus
besliis terrse. Post senlenliam dalam in hominem,
datam in feminam, datam in serpentem, sequitur ui
et mulier quara sibi sociaverat ad contemnendam Dei
legcm, excipial sentenliam. Ait e.i: Replens replebo
wrumnas tuas et gemitumtuum :in Irislitia pariesfilios,
et ad virum luum conversiolua, et ipse tui dominabitur
(Id. ni, 16). Nemo quod reprehendit, ipse confirmat.
Si ideo concessi sunt filii quia usurpaverat coitum ,
ergo jilus usurpatio praestitit. Sed quia dixit, In iri-
slitia paries filios; si mde putas generationem sum-
psisse prhieipium, ubi erat quod dictuni esl, Crescite
et mullipticamini? Intelligite ergo hoc ad poenam tan-
lum addilum, ut cura per ketitiam sibi fuerat ante
concessum, trislitia subderelur ad pcenam : et ut de-
terior et multiplicata pcena mulierem semper urgeret,
additur conversio ad virum, ut esset unde ei dolor
iterum innovarelur. Si coitum Dominus damnabat,
cur in subjeclis addebat, Et ad virum conversiolua ?
Nemo quod damnal, hoc pro poena constituil; cum
utique poena sit damnalioni conlraria, nec unquam
ex uno, sed contra proveniat. Quod si in uno essent,
damnationem nemo metueret. Deinde aliquis in hoc
addiceret 2, ex quo in legem commissum videret. Hoc
est confirmasse, non puuisse peccatum, si ideo con-
versio feminaead virum, et ex eo quod colil, et non
quod verum est, conversio simpliciler ante concessa
cum ullima servitule, propter pcenam eidem credalur
imposita, quoniam per mulierem concessamsubj'ectus
faclus fuerat vir. Et sine dubio superior videbatur,
eujtis consilio ugus putavif prodesse quod suasit, ut
factum Dei subtilitate serpentis destrui videretur :
instauralur per sentenliam Dei inslitulam, ut reverla-
lur mulier ad conditionis subjeclionemhumiliata viro,
sicut fuerat constituium ; et additum ei quod additur
ad pcenatn, "cumatidit, Replensreplebo mwrorestuos,
el gemilumluum : hi tristitia paries filios, el ad virum
1 Ms.colbertinus,et y.man. - '
2 sicMs.colbertinus,At editi, addisceret.
UTROQUE MIXTIM. i 2Sg4
tuum conversiotua, k ipse tui dominabitur.
Numquid
fuerat aliter decrelum.quam ut mulier dominioviri esset
subjecta ? Hinc ergoapparet mulierem revocatam esse
ad
idquodfueratcumadditamento.Undcait,i?ep/ens}-e-
plebommroresluos elgemitumtuum. Quod replet, in eo
quod minus est.addit nbnin eo quodnon est,videtur ope-
rariJlIac ergo sententia quseante processerat,C«s«7e et
multipticamini(Gen.i, 22,28), non incipitad creandum,
sed ad ereaturae, qusefuerat concessa, perniciem. Mu-
lieriad pariendum filios dolor addilur, difficultas im-
ponitur, non procreationis nova forma componitur :
nam si ex hoe recte generalio speratur, magis intel-
ligi potest arbitrio serpenlis generationem extitisse,
quam Domini; et est vere, ut ait ille, Progenics vi-
perarum (Matth. m, 7). Si quis aulem se existimat ita
natum, quid mereatur, adveriat, ut propter peccalum
amplificaretur ei dolor partu, ut quse modicum dolo-
ris habilura erat, filiorum cresceret ei causa delicti :
quia et cum gemitu etj moerore pariuntur, nati autem
sine trislitia non habentur. Nunc tertio promitur in
virum sentenlia talis :\Quoniamaudisli, inquit, vocem
mulierislum, el edisti ae ligno, de quo prwceperamlibi
ne ederes ex eo, muledkla terra in operibus luis, et in
mwroribusluis edes ex ]eaomnibusdiebusvilw tuwi spi-
nas et tribulos germinabit tibi (Gen. m, 17, 18). Et
hine idem Adam ad hoc revocatur, ad quod fuerat
factus, sed cum decremento. Ante enim positus erat
ut operaretur terram simpliciter, ut sequeretur eum
Iaboris eflectus : at ubi autem sprevit prceceplum
Dei, melius sibi procurari credens consilio serpentis
quam feceratDeus, adinstitutum pristinum revocatur
cum laboris dispendio; ut terra ei secundum laborem
minime responderel, maledicta non sibi, sed operi-
bus ej'us; ut ostenderetur propositum Dei subverti
non posse, rieque meliris posse quemquam providere
quam Deum. Nemo enim potest alterius opus plus di-
ligere, quam ipse qui' fecit, dicente Apostolo, quia
nemo; inquit, carneni suam odiohabet; sed nutril, et
fovel eam, sicut et Chrislus Ecclesiam (Ephes. v,
29). Yideamus nunc sequenlia Legis, an concordent
cum initiis ejus. Abraham cum plaeuisset Deo, inler
csetera quse ad remunerationem fidei ejus pertinent,
cum senior esset, unum filium generare dignus est
judicalus (Gen. xvm, 10). Quomodoergo accusarlpo-
testquod pro merilo corieessumvidetur, ut qui ipsius
Dei voluntatem fecerai, Deus volunlatera ejus imple-
ret ? quse roinime fuisset implela, nisi innoxia
nec Deus impleret quod male vel imperite posciesset;vide-
bat, maxime ab eo qui sibi placeret: hoc enim nee
homini eonvenit. Et Ahna cum sterilis esset et Deum
diligeret, petiit ul haberet filiumet accepit (I Reg. i):
quod si contrarium esset, moneri potuit ab eo quem
diligebat, ne rem postularet adversam. Et nalus ex ea
sanctissimus Samuel, filios genuit, non tamen justi-
tise' suaemerita minuit.' Prima enim oetalesua
semper
auctus est, ut in senectute propensiori Dei testimonio
commendaretur. Et Zaeharias sacerdos, vir juslus ,
in senectute sua Dei nutu genuit filium : quo nondum
nato, meruit prophetare (Luc. I, 5). Qua ergo ratione
accusatur quod niinime obesse probatur ? Et quis ne-
get bonum debere dici quod neminem Icedit? Et ut -
hocloco aliquid de Apbstolis dicatur, quod ad robur
pertinet causse, certe sauctus Joannes eastimonisefuit
custos : condiscipulus aulem ejus, id est sanctus Pe-
trus, uxorem habuissei cognosciiur; et primatum ut
acciperet inter Apostolos, non ei obstitit generatio
filiorum. Quomodoergo Condemnandumputatur
non impedit meritum ? |Hinc Apostolus eum qui quod uxo-
rem habeat, si in cseteris seryet mandata, sacerdo-
tem fieri posse ac debere ostendit. Quod si illicitum
esset, non poterat ulique peccatorem dicere debere
fieri sacerdotem, Et quid tam apertum?
enim Apostoli vox esll dicentis : De virginibus Ejusdem
autem
imperiumDomininon habeo(I Cor. vn, 25). Cum enim
Corinthii exagilarenturiab IiEereticis,quiin hyprocrisi
nuptias damnandas docebant, consuluerunt Aposto-'
lam litteris, an liceret inubere, an uxorem remiitere.
2385 APPENDIX. 2386
Tunc prsecepitApostolus non debere uxorem a viro Quanlo magis in Dei causis ? Ac per hoc antistifem
recedere : cumhabueril occasionemdicendi, si scisset ejus puriorem cceterisesse oportet: ipsius enim per-
sic docendum,nonlicere nubere;quomodoquodsibinon sonam habere videtur, est enim viearius ejus : ut
sit tradifum, docerese non posse ostendit. Quis autem quod cseterislicef, illi non liceat; quia necesse ha-
discipulorum docerel.quod a magislro traditum non beat quotidie Chrisli vicem agere, aut orare pro po-
cst? Vel quis non audial proedicantera: Volo adole- pulo, aut offerre, aut lingere. Et non solum huic
scenlulasnubere, filios procreare (I Tim. v, 1-4)? Sed concubitus non licet, verum etiam niinistro ejus:
forte dicattir : Si licet et bonum est nubere, cur sa- quia ipse mundior debel esse, quia saneta sunt quoa
cerdotibus non licetuxores habere? id est, utordina- minislral. Nam sicul ad comparalionem lucernre te-
lisjam non liceal convenire? Quisnesciat unumquod- nebrce non tantum obscurse,s.edeliam sordidccsunt,
que- suam legem habere? Est enim quod omnino ad comparationem auiem stellarura luccrna caligo
generaliter omnibusnon lieeat : est item quod aliis est, ad solis vero coraparalionem stellse nebulosse
licet, el aliis non licet: et est quod aliquando licet, sunt, ad Dei autem claritatem sol nox esl: ita et quai
ct aliquando non licet. Fornicari omnibussemper non ad nos licita et munda sunt, ad Dei autem dignilatem
licet : negoliari vero aliquando licet, aliquando non quasi illicita et immurida sunt; quanquam enim bona
licet. Anlequam enim ecclesiasticusquis sil, licel ci sunt, Dei tamen personse non competunt. Numquid
negotiari : facto jam non licet. Et Christiano cum non tunica mediocris hominis, quamvis munda, impc-j
uxore sua convenire aliqnando licet, aliquando vero ratori tamen sordida et illicita est? similiter el S,ixo-|
non licet. Propter dies enim processionis aliquando nicia senatori? Acperhoc antistitesDei puriores esse
non licet convenire; quia etiam a licitis abstinendum debenl quam cseteri, quia et Christi habent personam,
est, ut facilius impelrari possit quod postulalur. Unde et ministros Dei mundiores esse oporlet. Nemo enim
Aposlolus,ex consensu ait abslinendum adtempus, ut imperatori ministrat non accuratus; igitur veslimeniis
yacetur orationi(I Cor. vn, 5). Nam secundumLegem claris et mundis induti ministranl : Deusaulem quia
in jejuniocsedi et jurgari non lieet, poslea licef: quia natura clarissimus est, minislrps ejus nalura magis
niajor reverentia debetur Dei causis. Numquid omne quam vestibus mundosesse oportet; cui laus cl gloria
quod ante cseteros licet, anle imperatorera Hcet? in sseculasceculorum.Amen.

IN QUJESTIONES VETERIS ET NOVI TESTAMENTI POST VULGATAS

ADMONITIO:
Habes praefixumsuperiori libro elenchum dupliceni : unum quo illa proecedentium^centumviginti septem
Quseslionumexhibetur collectio, quceab AuguslinoRalisponensi, ab Joanne Amerbachioet a DesiderioEras-mo
fuit primura vulgala; alterum, qui colleciionemnon tantum disparein Quaestionuraordine, sed etiam carreai
numero auctiorem longe repraesentat. Hujus porro alterius colleclionisexemplar cum e Victorina Dibliolheca
adeptus fuissetJacobus Haemer, curavit ut subsequenleshic Quscstiones,quas videlicet aut nondum vulgatas,
aut certe aliis verbis Iractatas esse animadvertebat, prodirent in Iucem. Fecitveroipse tres earum classes,
qiiarum primain editis inscribitur, Quaesiionumex Veteri Teslamenlo pars secunda ; alicesiroiliter, Qusestio-
num sive ex NovoTestamento, sive ex utroque mixlim,-pars secundadici solent: cum tamen Victorinuscodex
ahique inspectia nobis Mss., in una et altera classe Qucestionesomnes, necaliaquam in excusosuperius clencho
cernitur, rafione et ordine digestas complectantur. Nihilnos in constiluta perllaemereum, perque posteriores
editiones jam confirmala distributione mutandum duximus: nisi quod.aliquodinde Qusestionestr.ansferre
visum est in superiorem librum collectionis primo vulgatse; ut quce de eodem argumento agunt, juxta se
collocatis, quidinler illas intercedat varietatis primo conspectu deprehendas; tumetiam ulra colleclio iu Mss.
anliquior et sincerior sit, vel potius an utraque inlerpolaloris inepii manum referat, dijudicare possis. Cce-
terum desubsequenliopere idem quod de priore sentiri volunl Lovanienses Theologi: quod varia, inquiunt,
contineatet Augustinoindigna, et a veritate aliena. ,
'

QU^ESTIONUM

PARS SECUNDA.
ADVERSUM EOSQUI KEGAKT AD DEUMALIQUID PEK-
TINERE.
QtiiEST. PRIMA(a).—Multis,quos ssecularisista caligo
caecavit,plurimumdisplicemus,si sollicili Deiprsece-
pta servemus, si occasiones delinquendi fugiamus, si
bona omnia salutari studio implere conemur, si ille-
cebrarum, vitiorumque blandimenta seductoria'ne-
gligamus,si nulla nos sseculari dulcedine capi palia-
- mur, si sponte pro Dei noraine cruciatus poenasque
subeamus, si mortem ipsam virtute spiritus conte-
mnamus. Ulis nimirum .quibus omne quod geritur,
sensus iste mortalis nec laude nec viluperationo di-
(a) Deestin Mss.primigeneris.
gnum esse persuasit. Nolunt enim ad Deum horiim
aliquid pertinere. Nonnulliadeo scelera sua crimina-
que defendere cupientes, Nihil, inquiunt, prodest,
bene an male vivas. Neque eniin ista nunc Deo cura
est, ut te diversa pro instiluto proprio niorboque
gerentem sollicitefeslinet aspicere, el foedisaliquau-
do tuis actibus oculos pcrmiscerc. Vana sunlomnia,
quseut libitum fuerit celebranlur : is qui ad Deum
pertinet, secretus est et remolus ab islis rebus lunna
nis, el ideo nec irascitur, nec movetur; nulla illi hu-
manarum rerum, nulla nostri actus est contemplalio ;
tolus rotali sseculi cursus, et qucedammundani orbis
jnexplieabilis volutaiio, ila correpliim rapit ct pro-
jicit, u.t sluilus credatur quisquis se ad curam Dei
 2587 QUJSTIONOM EX VETERI TEST. PARS SECUNDA. 2388
revocare posse putaret. Nec marlyrum quidem pro- nifestans, plus aliquid debuit dare, et dignum fuit
handus est animus, qui Deumsuum, quem misericor- tribuere perfectionemhanc credenlibus ; quia nec iu
deni esse pronuntiant, effusionesui sanguinis sesli- Filio, nec in Palre solo perfeclio est vel salus, sed iu
mant delectari. Nihil illi cbarum in nobis, ni- nomine Palris et Filii et Spiritus sancti. Unde dicit
hil est odiosum; nulla mortis nostrse conditione, Joannes evangelisla,quia dc pleniludineejus nos omues
nulla sanilalis inlegritale leelatur; nec quid ubi accephnus,graliam pro gratia : quia Lex per Moysen
geratur scire desiderat: non quod impossibile sit dala est, gralia autcnifl verilasper Jesuin Christumfa-
majestati divinse omnium fere quoe gesla sunt cta esl (Joan. i, 16, il7). Aperlum est, adveniente;
vel gerunlur habere notitiam, sed quod scire Salvatore plenitudinem factam veritatis. Quaeenim
nolit miserias hominum vanilatesque mundanas, lalebant, et quod promissum est dum revelalur, et
Sic denique scriptum est : Vanilas vanilantium-, manifestaiur, pleniti^do fit veritatis : tunc credentes
universa vanilas (Eccte. i, 2).- Quorum senlentia acceplo Spiritu sancto fiunt filii Dei. Nam inspiratio
desperatione firmata, ul divini sensus auctorilate dis- quse dieitur facta a Deoin Adam, anirnoatradilio est:
solvilur, sic ipsorum sacro sermone vulgari, qui ma- Spiritus eiiim frequeriter pro anima ponitur, dieen-
ximus habetur in usu, convineitur cxpugnata. Nam te Evangelio inter ccetera, El reversus esl, inquit,
cum inter negotia diversorumque contractus fides spirilus ejus ad illam'(Luc. vm, 55). Et in Psalmo :
perfidiaque contendunt, ut testis divinilas adhibetur, Spiritum, ait, conlribulalum,et cor coniriiumDeus non
qucealiquando quid agamus scire negatur. Testis spernit (Psal. x, 19). Frequenfer tamcu aliqui codices
est, iiiquiunt, Deus : Deus videat, Deus judicet, Deus non sic habent, quia inspiravilDeus; sed, insufftavit
faciat, Deus reddat. Et cum ad necessitatemJurisju- Deusin facicmejus spirilumvilw, et fuctusest homoin
randi venilur, etjurantis animus metuit ne sibi ali- animam vivenlem.Non quia dixit, spiritumvitm, ideo
quid obveniat pejeranti; et jusjurandum exigil, et Spiritum sanctum siguificavit. Nam et de animalibus
reddi ei posse confidit, qui sibi mafe juravil. Et eum ita.ait: In quibuseral spirilus vilm(Gen.vn, 22). Spi-
sanitas exoptala et bona valetudo fueril conseGula, ritus vitaedicilur, quia animat corpora ad vitam.
divinitati graliccreferurilur. Et cum aliqua decidenle IV (a). — Cur Adam in mundo posilus mandatum
' materia casus proximus illeesus evaserit, Deusbonus vel Iegem accepit, cum ipse dominium cseterorum
dicilur prscsliiisse. Et cnni adverso ventorum flatu haberct.
commoti sequorislluctusinsurguiit, et navis undique Quamvisin mundo dominus posilus sit Adam, ta-
ceesa quassatur, navigantium lurbcead ccelummanus men quia non ulique ex se, sed a Deo id accepit, de-
extendunt, Deumvoee supplici depreeantur, et exau- buit hujus rei significationcni ex Iege accipere; uE
diri se el liberari posse confidunt.Unde hsec si Deo ipse qui dominus videtur, per legero subjectus ei es-
nulla nostri est cura, si quid agamus ignorat ? Inanis sel qui illi hanc dederat potestalem; ut aiiclorilas
est igitur isla persuasio. Omnia Deo sunt cognita. Creatorisreverentiani illi facerel per legem, ne donii-
Nullussibideimpunitalecommissorum scelerumblan- natiotanta extolleretillum, elimmemof fieretDeicon-
dialur. Bonaiviloemaximusfructus esl, maloaperpe- ditoris sui. I
lua poenaet seterni cruciatus. Igitur nobis qui Deum —
Y (b). Cur Deus dicat, Non permanebhSpiritus
omnia nosse crcdimus, qui devote ad marlyrium le- meus in hominibusistis, quia sunl caro: anni illorum
stinamus, inoaslimabilis frucfus, perpetua viia prae- cenlumviginli,elc. (Gen. vi, 5).
stabitur : impiis vero, qui Deum scelera sua, crimi- Cum gigantes essent illis diebus super terram,
numque neseire docuerunt arcana, ignis flanimacon- pestiferi et superbi, a raagnitudinisslatura elali, post
stimens, inceiidiumquesemper indeficiens minisira-! desideria camis euntcs, nati apostatce; lunc cura dis-
bitur., pliceret Deo, promisit genus humanum diluvio dele-
II (a)— AnSpirittis qui super aquas ferebatur, lurum, et tempus statuit; ul si quis forte ira Dei au-
Spirilus sanctus intelligatur; quiadictum est, Spiritus dita et indignatione, sujier hoc vellet se corrigere,
Dominiferebulursuper aquas ( Gen.l, 2 ) ? haberet spalium emendandise. Deniquecentuniannis
Si ideo a quibusdamSpiritus sancius putalur, quia arca hae ralione videfur fabrieata. Ante arcseaulem
Dei esse spiritus legitur, eic. inchoationemvigintiairoi fuisseperhibentur. Sed nar-
III (b). — Si Adam faclus a Deoel animatus, Spiri- ratio istud quod poslquam de numero annorum Noe
tum sahctum accepit; quia scriptum est, Inspiravit dixit, subj'ecit, obscurare videtur. Nam hsecsententia
Deus in faciem ejns spiritum vitw (Gen. u, 7 ). anlequam quingenlorum annorum essel Noe, digno-
Non erat ordinis ut acciperet Spiritum sancium; scitur Iata. Quid enim dicit? Non permanebilspiritus
quia hoc in posterum reservaium est a Deo, ui in no- meus inincrevii
hominibusistis: propterea et subjecit, Quia
vissimis diebus cum mysterium unius Dei manifesla- malilia super\terram, delebol Iwminema facie
lum est, darelur credentibus. A principio quidem terrw usyuead pecus; quod ulique diluviofaelo imple-
lum esl. Nam et posl diluvium mullis annis homines
proedicata est Trinilas, sed quasi sub velamine erat vixisse
intelligeniia ejus. Dei enim Patris primum persona ' nieminimus : et Aaron frater Moysi cenfum
sine cunctatione et figura prcedicala el manifestata viginti tres annos vixisse raemoralur (Num. XXXIH,
est,,quia ab ipso sunt onroia. Filii autem ejus, Do- 58, 59). Ipse autem Moysesut ceiilumei viginti annos
mini nostri Jesu Christi et Spiritus sancii personse transire non posset, fecit quod Deumin conlradictione
non lacebantur, sed neque manifestabantur. Denique aqucenon clarificavit. Nam iulralurus erat in lerram
de Dominofil aperfidis quseslio,el de Spiritu sancto. proroissionis, si non obstetisset pcccatum (Deut.
Quidam enim deraentes Spiritum sanctum ipsura Pa- xxxiv,7, e'xxxu, 48-52).Yideturenimhocquibusdam
trem dicunt, sicut et Sabellius ipsum dicil Palrem diclum ad tempus Moysiperlinere, cum inveniatur
quem et Filium. De Dei autem Patris persona nemo Joiada saeerdos cenlum triginla annos vixisse(II Pa-
dubilat. Cum ergo Trinitatis Ut manifestalio, tunc ral. xxiv, 15),
demum Spirilus sanclus datur credentibus, ut et per- VI (c).— Quid conlinet benediclioJacob,quam de-
sona ej'us manifesta sil, et accipientesillum, signum dit filiis suis (Gen. XLVIII, XLIX).
habeant, quia filii sunt id
Dei, per quod Spiritum Dei," Non solum ex procsentihus causis fulura uniuscu-
qui de Deo utique est, habent in se. Perfectionisenim jusque tribus prsedixit, sed et de fuluris futura, quo-
significatiohsec cst, cum seitur et Pater esse et Filius rum adhuc urabra non erat, in populo Judaieo signi- ,
et-Spirilus sanctus. Hoecperfeetio hoc tribuit donuin. ficavil. Qualesenim fiilurceessent singuhe tribus mo-!
Adveniens enim Filius Dei, el ha:c adaperiens ac ma- ribus, fide, disciplina, luxuria, pelulanlia, coniemptn
1Editi,vanitalum;et paulopost, Deijussusauctoritate. fidei, ul cum de uno erant, et tamen unum non ser-
M.Mss.,vanilantium;et, divinisensusauctoritale. 1 Mss.,deleam. "-
Habelursupia inter primovulgatas,jrixlaquaest.41.
(a) idem (a) Deestiu Mss.primigeneris.
(b) argumentumtraclatur in Jiss. primi generis, ib) DeesfiniisdemMss.
qussst.125,sed aliaprorsusratiouc» . ]c) Deestin iisdeinMSS.
 -*-->•• , '
2389- APPENDIX. 2590
varent, ostendit. Aliqui enim profecerunt in melius, XI (a). .— Si propter diffidentiamet detractiones
alii delerioraverunl, alii permanserunt: ut per hoc dura acceperanl Judseimandata; quid peccaverant
non sibi prserogalivamgeneris vindicarent, cum ab filiieorum, uteliam ipsi his mandatis astringerentur?
eo ipsoprsedictumesset, quosdam ex his, qui ulique Patribus data lex est, qusefiliissiroilibus oneri es-
ex ejus essent origlne, reprobos fuluros, imomultos set. Nampostea non minus, sed forte ampliusin Deum
periluros, ita ut alii significarentursubintrare, qui ad peccaverunt quam patres illorum. Prsescius enim
eorum dedecus et damnationem inserefentur in na- Deus, filiismagis hanc legem dedit; quia illi omnes
turam, ex quailliexciderunt.Promiscuum ergo popu- in eremo obierunt.
lum in omnibustribubus futurum declaravit: qua va- XII(b). — Cur iiiLegeeliam ipsi Aaron dictum est,-
rielate tam honi sed pauci, quam mali sed multi in- ul pro peccaiis suis holocausla offerret, cum dicat
telligerentur. El quamvis sceptrum dederit filio suo David, Pro delictis holocauslumnon poslulasli( Psal.
Joseph ad lempus, Judam lamen proefecitomnibus. xxxix, 7); el in subjectis, Holocaustisnon deleciabt-
Non quod omnes ex Juda idonei essent futuri, sed ris (Psai. L, 18)? Quomodo offerri prsecepit, quo
quia Salvator, qui vere rex est, ex ea tribu oriundus non deleclatur?
erat secundum carnem. Manifestumest holocausfis Deum non delecfari,
VII (a). — Cur angelusmissusloqui ad Moysenin sed pro satisfactione peccati gemitu et dolore cordis
Igne et rubo apparuit? vcniani posse mereri. Sacrificiumautem testimonium
Natura angelica secundum se simplex est, cujus peccati voluit esse, ut se-peccatorper oblationem sa-
substantia superiora appetit, etc. crificii confiterelur peccasse. Remissio autem quo-
YIII(b).—Nonfuitaliud signumquod Dereta Moyse modo oblinerelur, ipse alio loco oslendit, dicens,
palam Pharaoni, nisi serpens (Exod. vu, 10) ? Frange esurienti-panemluum: si videris nudum, vesli,
Qui hoc reprehensibileputat, dicat quid aliud fieri et domeslicosseminislui ne despicias(Isai. LVHI,7):
debuit. Nani utique serpenlem fecit, qui et terrorem aut certe, Cor conlritumet humiliatumDeus non sper-
incuterel, non lamen obesset, per id quod stupore nit (Psal. L, 19). Primum ergo confitendumdelictum
quodam ad nocendum tardior est. Si enim-leonein monuit; deinde quomodo ignosei possit, osiendit.
fecisset, autursum, autaliud tale, quomodo evade- Nam nunquam pro manifestodeliclo sacrificiummanr .
rent qui aderanl?Nec enim occiderevoluit quemquam, davit, sed pro ignoralis; quia eliam eum neseit Iiomo -
sed solum timorem ponere, et ostendere virtutem; peccat, et cum se putat recte agere, inlentione qua-
ut quia prima prsevaricatioper serpenlem coepit, si- dam delinquit. Tale peccatum dixit per sacrificiuni
militer et recordatio cognilionis Deiet morum emen- posse purgari.
datio serpentis signo proveniret, ul quoraodopecca- XIII (c).~Quidestut missamors in Jacob,venerit
tum est, sic et emendaretur : sicut et per mulierem in Israel; cum Jacob ipse sit Israel?
peccatumfactum, per muliererosublatum est, Mariam Unius populi duo nomina posuit. Nam utique qui ,
matrem scilicetDomini,ex qua Christus natus damna- prius Jacob dicebalur, etc.
vit pcecatum. Eva virgo adhuc prsevaricavit,sicut et XIY (d).— Si anima quse peccatipsamorielur, quid
Maria virgo erat. Hoc ergo modo ad stalum pristinum est ut Charmi peccante triginta sex viri occisi videan-
revocata sunt, quce perierant: quia et regnum per lur causa ejus ?
ligni guslum amissum eral, et iterum per lignum Charmi quidem peccavit, et morluus est lapidibus.
qusesitum est. Dominus enim, ait, regnavita ligno llli autem triginla sex viri, etc.
(Psat. xcv, 10). Simili modo et mundusin quo faclus XV :(e).— Quid est quod dicit prophela, Lwlare,
esl, in eoet reformandusesl, id est in principio mensis sterilisquwnon paris; erumpeei clama,quwnon partu-
primi, quod est Pascha. Nulla ergo mala erit natura ris : quia mulli filii deserlmmagisquam ejus quw habet
nisi sola proevaricatio;quandopeccatumpcr id emen- virum? ,
datum est, per quod et admissumest. Duas matres hoc in loco intelligimus, cceleslemet
IX (c).— Si unus Deusest,cur in tribusspes salulfs terrestrem, id est, Jerusalem liberam, etc.
est, et non in duobus, aut quatuor, aut cerle in uno; XVI (f). — Benedicalterra Dominum,ait, hoe est
et quare prius non est Trinitas prsedicata? laudel etconfiteaturvirtuiem tuam : quomodoergo in
Unus quidem esl Deus, sed non singularisest, etc. Psalmis, Numquid confitebiturtibi, inquil, pulvis, aut
X (d). — Ulquidcircumcisio et proeceptadata sunt annunliabilvhiutemtuam?
populo,qusepriusnon erant, nequenunein auctoritate Non est sic intelligendum, ut legitur, et sonant
habentur? verba, elc.
Circumcisiosignum est fidei Abrahoe, ut cum in XYII (g).—Insole,inquil, posuiltabernaculumsuum
filiis ejus hoc signum videretur, scirentur ejus filii (Psal. xviu, 6), id est corpus suum in quo habitavit
esse, qui Deo credens hoc signum acceperil (Gen. Christus, qui a Pilato flagellis csesusest: quomodo
xvn, 10, 11). Prceceptaaulera sahbatorum, et prser ergo dicilur in Psalmo de Christo, Flagetlum non ap-
teritorum lestimoniodata sunl, et futurorum quse ha- propinquabil tabemaculo tuo ( Psal. xc, 10)?quippe
berenl figuram (Exod. xx, 9-11). Fuiuri enim sab- cum templum corpus suum dixeril.
bati, quod in selernis dabit requiem, figtira est hoc El filii homiuis, et Dei Filii corpus templum esse
sabbatum quod in hebdomadam impletam factum est. intelligitur. Deus tamen, id est, Dei Filius, quamvis
Escarum aulem Iex non in primordio Legis data est, in carne venerit, in anima famen habilavil. Ergotam
sed cum duce perfidia, Dei verbis et promissis fidem anima qbam corpus labernaculum est Filii Dei, licet
nollent dare, ad duriliam cordis sui acceperunt prse- unus sit Deus et homo, Filius Dei, et filiushominis.
cepta non bona, sicut dicil propheta Jeremias (Ezeclu Ergo ex hae parte flagellum non appropinquasse di-
xx, 25). Id enim actum est, ut cervix eorum preme- citur labernaculo ejiis; id esl, anima ejus, in qua ha-
retur, ad profeelumiliortim.Snperbiseiiimhominihus bitat diviiiitas ej"us, immunis fuit a pcena inferni vel
et contumacibus, non debuil tola creatura subjici. principum ejus. Ne quia hic quasi peccator, cum sit
Postea autem misericordia Dei veniente, reddita est innocens, crucifixus est, et passa est caro, aliquid
liberlas edendi. Unde dicit Pelrus apostolus: Quid- mcestitioeapud inferos anima ejus passa putarelur ,
imponitisjugum super cervicem fralrum, quod ne- ostendit Scriptura non poluisse animam ej'us turbari
que nos neque patres nostri portare potuimus (Act. apud inferos, quia ad hoc descendit, hoc est pati se
xv, 10)? (a) Deestin Mss.primigeneris.
Deest in iisdemwss.
(bj Habetur
(a) Habetursuprainter primovulgatas,juxta qusest.42. (cj Habeturinter primo vulgatas,juxfa quaest.57.
(b)Deestin Mss.primigeneris. (a) suprainter primovulgatas,
- .juxta quaest.56.
(e) Ibid.,quaest.40.
(cj Habelur suprainter primovulgatas,juxla qucest,87, 58.
(f)ibid., qucest.
(d) Deestin MSS.primigeneris. (a) Deestin Mss.primigeneris..
 '
2391 QU^ESTIONOMEX NOYOTEST. PARS SECUNDA 1. 2392
fiermisit, ut conftmderet (enebras, el principcs earum XIX (a). — InSalomone, Spes est, inquit, in lenebris,
remitterethebetes.Unde et ipse Dorainusait : Tristis el melioresl canis vivuset leonemorluo.
cst anima mea usque ad morlem (Matth. xxvi, 58). - Tenebrce ignoraniiam significant el genlilitatem :
Permissa est enim , quod naturse suceerat, ut trisla- quia spes est in gcntili polius quam in apostata, etc.
retur, tropaeumprotinus referens, et spolia eorum a XX (b). — InSapienlia, Qui creavit, iuquit, orbem
quibus contristata fuerat usque ad mortem, postroor- ex materia invisa : et contra, quia ex nihilofactisumus
tem jam in ceterno gaudio constiluta. Potest el de (Sap. xi, 18, et u, 2). |
toto bomine intelligi; quia qui peccatum nesciit, a Deumsimul confusas,subslantias creasse, Scriptu-
lege flagellari non potuit. rarum scnsus declarat, permixtis utique tenebris.
XVIII (a). —CurSaloroon spiritum sapienlischabuit Hancconfusionemreruin, id est-,aera, ignem, aquam,
(III Reg. iu), cum vitam mundam non habuit?-valde tcrram , tenebras , materiam dixil invisam, sicut in
enim mulieribus delectabalur, ac per Iioc peccabat Genesi logilur : Terra autem eral, inquit, invisibiliset
(Id. xi). hicomposita(Gen. i, 2). Ex hac ergo coniusionecrea-
Prinium merito suo accepit spiritum-jirudeiitise: vil orbem insliluto (irmamenlo, ut intra ipsum aquis
postea vero quam mulieribus nimium coepituti, et per congregatis in unum habiiatio fieret generi humano.
Iioc peccare, si habuit spiritum sapienlise, regni me- Distinctis eniin et discrelis substamiis, in concavo
rilo habuit; sicut et Nabuchodonosor regni merito in domum habilabilem fecit.
camiuo Chrislum vidit.
(a) nabetur supra interprimo vulgatas,juxla qusest.59.
(a) Deestin Mss.primigeneris. b) Deestin MSS.Drimigeueris.

-
QU^STIONUM .

;' „; ES WO~W@ TMST&MENTO

- - PARS SECUNDA.
.__

QMSSTIOPMMA(o). — Cur facla el dicla dominica
qualuor voluminibus a qualuor scriploribus sunl in
scripturam digesta?
Congruum fuit annuro Domini acceptabilem , sicut
dicit proplieta (Isai. LXI,2), a quatuor voluminibus
veluii quatuor \icibus coniineri. Sicut enim annus
quatuor temporibus evolvitur , ita ul invicem sui
egeant; ita et gesla et dicla Domini quafuorlibris de-
flriiia sunl, ila ut alter allerius indigeat: simul aulem
plenitudine perfeela sunl. Ut autcm a qualuor scri-
ploribus ordinarentur, haecfuil causa , ut quia tem-
porum diversa sunt nomina, Evangeliorum quoque
essent diversa vocabula. El si qua videnlur in verbis
eontraria, sensu tamen non discrepanl, per interpre-
talionem aptam causac : sicul tempora cum videanlur
utique diversa nominc, aere, et cursu siderura, in
efleclu tamen eorum qusc gignuuiur non discrepanl.
II (b). — Quoniam constal quatuor libros rile con-
scriplos gestorum el diclorum Domini, sciendum quis
ordo eorum sit.
Evangelium ordinatione colligitur magisquam tem-
pore. Mallhaeus ergo primus ponendus est, quia ab
ipsa promissione sumpsit initium, id est ab Abraham,
cui facta promissio est incarnaiionis Domini noslri
Jesu Chrisli. Posl huncLucas, quia incarnationem
hanc quomodo lacta cst, narral. Teiiius Marcus, qui
Evangelium quod prscdicalumcst a Cbristo , lestaiur
in Lege proroissum. Quartus aulem Joannes, quia
hunc qui promissus est Abrahae incarnandus, et a
Luca quemadmodum incarnatus esl dictum est, cl a
Marco Evangelium ejus juxta Isaiam propheiam prse-
dicatum oslcnsum esl, aperla voce oslendil Deum di-
cens, In principio erai Verbum,el Verbum eral apud
Deum, el Deuserat Verbum(Joan. i, 1).
III (c). — Quare MatthceusEvangelium Chrisli de-
scribens dicit, Liber generalionis Jesu\Chrisli filii
David (tfailh. i, 1); cum prior sit Abraham ?
Proplerea sic coepit, ut prius de ipso diceret a pro-
missione incarnatioiiis ejus*gcnealogiamdescribens,
' sicut dicil Aposfolus, Quorumpalres el ex quibusChri-
stus secundumcarnem (Rom. ix, 5). Ideo chxit, Liber
(a) DeestinMss.primigeneris.
(/>)Deestin iisdeniMss.
(c) Deestin iisdemMss.
generationis; quia ex multis et diversis incarnatio
Christi consistit, ut quia ex uno diversi esse ccepe-
runt, de omnibus corpulenliam traherel. De Judseis
et Genlibusel de dignis'et indignis : quia Ruth Moa-
bilida fuit, et Bersabee ex mcecha facla uxor est; ut
omnium carnem ad se tfahens, ad unitaiem illos ge-
nuinam revocaret. Idcirco, Jesu Chrisiifilii,ait, Ddvid,
cum prior sil Abraham : quia speeialiter Christus di-
cilur filius David, propler reguum : ul sicut Deus de
Deo, iia et rex de rege orlum caperet juxla carnein.
Sic enim dietum esl ad David : De fructu ventris tui
ponam super sedemluam (Psal. cxxxi, 11).
IV (a). —Quidest, ut generaliones omnes in tres
paites dividerel supradictus Mailliseus aposlolus
(Matih.t, 17). j et
Causcefaciunt divisiones tempora. Idcirco ab
Abraham usque ad David dislinxil. Prima enim pars
causceab Abrabam usque ad Davidesl; qaia Abraham
pater fidei est, el Davidjjiatcr regni. Saiil enini in-
dignus effectus, seipsumpgno privavil. ADavid vero
usque ad iransmigraiionem alia pars causce, in qua
regnum amiserunt facti reprobi Judsei.Post transmi-
grationem autem Babjionis usque ad Christum lerlia
pars lameiitalionis etmiseriae, captivitatis ei disper-
sionis illorum : quia quamvis post Iransmigrationem
Babylonis et septuagiiUa|aiinonnn tempiis, quando a
Cyro dimissi
'
reversi sunt ad sua, ntinquain lamen
causara vel requiera habuerunt. Neque enim postea
Judcea regnare potuii, sed solliciti semper et perva-
gantes fuerunl. Namutique fempore nalivilatis Cbrisli
captivi fuerunl, dicentes : Nos ,^non habemnsregeia
nisiCmsarem(Joan.ws, 15). HacergocausaMatthceus
tres gradus fecit generationis, ut eliam meritorum et
causarum mutaliones ostenderel a promissione facla
usque ad Christum, annl autem tempora usque ad
fineni in unam gratiam permanere.'
V (b). — Quare cumquadraginta etuna sinl gene-,
rationes, Evangelisla quadraginta duas numerasse
videlur (Malih. i, 17)? Ter enim quatuordecim, qui
faciunt, nisi quadraginladuo?
1 Morelaffirmatlegenduni,pausam,vid. Elemeul,Critic,
pag. 521. H.
(a) Deestin Mss.primi generis.
(b) DeesLiu iisdcmMss.
 2595 APPENDIX. 2394
Secundum numerum, quadraginta et una genera- cesserimus ab ,illo : ideo plus srevit adversum .nos.
tiones numerantur; juxta ralionem autero, quadra- Hoc nobis gessit Salvator, non sibi. Similiter et quod
ginta duse probanlur. Jechonias autem in transmigra- esuriit, non suacausa, sed nostra est. Jejuniis enim
.,' tione genitus, id esl rex lactus, sicm conlinetur in cum superatse fuissent tenlationes diaboli, quse ideo
Paralipomeuon, finera fecit secundse parti : et quia scriplce non sunt, quia ad profeclum docirince non
posl iransmigralionemremansit in regno permitlente perlinent; poslea, id est,post quadraginta dies per-
rege Nsbtichodonosor,ab ipso incipit terlia pars, quse misit, ut (quod hominis erat) pateretur famem; ut
venit usque ad Gbristum. fdeoque bis compuiatnr, ut videns diabolus, quijam fuerat superatus, infirmita--
et concludatsecundam partcm, et iniliet teniam Je- tem in eo famis, incilaretur rursum ad tenlandum,
cboiras. Sic enim habet: Et postiransniigraiionemBa- videns hominem esse a quo vincebatur. Hoc enim
bylonis,JeclwniasgenuilSalalhiel(Mallh. i, 12). Usque fuit mysterium Salvatoris, ut quia hominiviclo insul-
ad istum auieni Salalhiel regnavorunt qui sunt ex labat et dominabalur, ab homine vincerelur, ut Dei
Juda, scilicet quorum ex radice nascitur Joseph. Nam virtus homini vicloriam acquireret: et sic magis vilis
Jeclionias jirimum filium habuit Assur nomine. Sed elfectus est salanas, cum et hominem cernit, el vir-
qtioniam Josepii per radicem Salathiel originem tra- tutem non hominis inlelligit. Mirabalur enim stupore
hif, prsciermisso Assur Salathiel Jechonice patri suo hebetatus, quod mysterium inesset quod se lateret:
subjunclus esl, ul veniretur ad Joseph, cui erat de- ut potestas esset accedcndi, circumveniendinon esset.
Sponsata virgo Maria.Nam ~et post Josiam Jechonias Duabus enim ex causis lorquebatur. Yidens enim in-
sequiiur. Sed quia per Joachim palrem Jechoniseve- firmitatem , accedebat, el inveniebat virlutem; ut
nitur ad Joseph, prselermisso eo, id est Joachirh, Je- eernens hominem suspeclus essct de Dei virtule. Ad
-choniam posuit, ut numerum quatuordecim genera- lioe ergo esuriit, ut illuderet asluliam satanae. Ideirco
tionum non egrederelur, et quia posl Jechoniam autem non amplius jejunavil, ut concordaret Moysi
Salalhiel et filius ejus per quem oritur Joseph.. el Elioa.
VI (a). — Quare in Mallhoeopater Joseph Jacob X (a). — Quid est ul cum prius Joannes Baptista
scribitur, et in Luca Heli; ut aut duos patres habere testimonium perhibuerit Salvatori, postea dubita-
imperile descriptus sit, aut eerte qui vere pater sit verit dicens.per diseipulos : Tu es qui venluvuses, an
nesciatur? alium exspectamus(Malth. xi, 5-10)?
Non est ambiguum patrem Joseph Jacob fuisse. Qui Joaimem putant dubitasse, delrahunt Salvatori.
Ordo enim a David per Salomonem tramitera suum Aut enim illum recte asserunl dubilasse, aut cerle
tenens, reclo—cursu pervenit ad Jacob, etc. imperilise arguunt Salvalorem; quia sicul putant,
VII (b). Manifestum quia nalus Salvator Dei male de se senlientem laudavit. *Sedquia falli Salva-
Filius et Christus appellatus esl : cur ergo post torem impossibile est, recle laudalus ab eo Joannes
baptismum accessit ad eumteniator, dicens, Si Filius est. Si recte laudatus est, non dubitavit. lpso enim
Dei es? etc. (Matth. iv, 3). lempore quo misit ad Jesum Joannes de carcere di-
Sic natus Salvator ex Virgineest, ut et Christus seipulos suos, dicens : Tu es qui venturuses, an alium
csset et Filius Dei, non faclura , sed orlu. Adlmc au- exspeclamus?tunc Jesus respondit discipulis ejus di-
lem in minori setate potenliam suam evacuans, hoc cens : lle, dicite Joanni quce videlis el auditis. Cmci
est a polestaie sua dissimulans, impudenliam diaboli videnl, surdi audiunl, leprosimundanlur, claudi ambu-
non provocavil. Baptizalus autem descendenle in se lant, mortui resurgunl,el bealusille qui non fueril scan-
Spiritu saticto, ciini apparuisset hominibuslcstlmonio dalizatus hi me. Abeuntibus autem nunliis Joannis,
Dei Palris, feniulaliune zeli ductus est inimicus ad ccepil Jesus dicere ad lurbas de Joanne Baptisla :
injuriam, videns hoc faclum «ibi obesse : intellexit Quid existis in deseiiumvidere? arundinemvenlomo-
enim ordinalioiiem baptismatis ad salulem liominum veri, aul Iwminemmollibns veslibus indulum? Ecce
procuraiani. Ideoque accedit ad Solvatorem hujus rei qui mollibusvesliuntur, in domibus regum sunt. Scd
principem, non ul approbet, sed ut locum inveniat quid exislis videre? proplielam? Dico vobis quoniam
evertendi. Tentatio enim aliquando ad probalionera ptus quam prophelam. Bic esl de quo scriplum est,
fit, aliquando suu dolo ad subversionem. Arbiiratus Ecce-ego millo angelum meum anle faciemtuam, qui
est enim quasi Salvalori elicuisset secundum doluni prmparet viam luam. Tunc publicani laudaverunt
voluntatissucerespnnsiim, ul regnum sunni tolum ha- Dcum , baptizati baplismo Joannis. Quanla autcm
berelsecurus, quod duce Salvaloris doctrinse subjecto, laus dala Joanni est, ut plus diceretur esse quara
nemo Eiorlem ejus evaderet. propheta, et bealum vocat Salvator eum qui non
VIII(c). — Cur Salvator tenfanli se diabolo non scandalizatur in se? quomodo laudatur Joannes qui
aliier quam excinplis Legis lcsistit (Malth. iv, 4-10)? dubitando scandalizalus est? Sed non utiquc dubiia-
Snlvator non solum diabolo tenianti respondit, sed vit. Laus enim beatum illum probat, quia non est
et Judasis per quos cradeliiatis suce impietatem egit scandalizaius. Nam et Salvator ideirco ipso tempore
iu Sahaiorem. Prceseius enim Judceos se inimicum in latidem Joannis prorupit, ut ostendcret sensum
Legis dicturos, patris eorum impudenliam diaboli, Joannis esse liberum a discipulorumejus dubilatione.
testimoniis Legis coinpressit, ut pairem in filios, et Joannes enim voleus miraiues discipulos suos corro-
iilios in patrein condemnaret. borare in fide Salvatoris, sciens exitum sihi inuni-
IX (d). — Ulquid Salvator posl baptismum qua- nere, ea quoade ipso dicebat, ore ejus voluit confir-
draginta.-diebus jejunavit, postea esuriit (Matth. iv, mari : ideo ut testis verus sit, lestimoniurii potioris
2)? Qui enim quadraginla daebus jejunavit, poluit implorat, ut eorum concordia omnis ambiguitas au-
iam non esurire. ferretur. Hoe coramentumJoannis esl, ut dubios snis
Scriptum est, Fili, accedensad servilulemDei, sla quasi verbis mitteret, ut eadem audientes a Sahaiore
m justiiia et limore,et prwpara anhnamluam ad lenla- quoeaudierant a Joanne, firmarentur, scienles idonei
tionem(Eccli.n, i). ldeoque Salvalor ut forraam no- procuratoris et Domini cceleslis leslimonium in du-
bis daret, jejunavit; ut simili modo nos^quoquejeju- bium vocari non posse. Idcirco el Salvator quasi
niis insisientes, omneni moium diaboli contra nos Joanni respondit, ut inter Joannem inlerroganlem et
Dppositum,Dei auxilio superemus, sclentes exemplo Salvatoreni respondentem discercnt verilaiem.
Salvatoris tunc magis insidias adversarii cavendas, XI (b).—Quideslquod superius Herodem mor-
cum ad Dei timorem accedimus. Dolel enim quod re- tuum Iegimus^(JIJfl«/t.n, 19), infra autem el pqst
multos annos Herodem Joaiinem occidisse (Id. xiv,
(a) Eademest cumea quseinter prhnavulgatasnumera- 1-11), cum superiusmortuo Herode Joannes super-
iur qucesl.56. ' vixerit ?
(b)Deestin Mss.primigeneris.
(c) Deestin iisdemMss (a) Deestin MSS.primigeneris.
id) Bee&lin iisdemMSS in
In Deest iisdemMSS.
S595 QUJESTIONOMEX NOVOTEST. PARS SECONDA. 2596
Herodes rex fuit Judaese: hic habuil filios quatuor, nigenoe, id est Chananaese, inter initia misericor^
Archelaum, Herodem,Philippum, et Lysaniam : bed diam denegaret (Matth. xv, 22-28), cum el Centurioni'
mortuo Herode-patre eorum, successit Arehelaus, alienigenos, et leproso quem ipse Jesus alienigenam
quo mortuo, in quatuor partes divisum est regnum dixil, beneficium imperliendse salulis non negaverit
supra dicti Herodis, ita ut Pilatus in partem regni (Luc. vn, 2-10, el xvii, 12-19) ?
quarlam admilteretur, quasi prseses, non quasi rex Dignumffielum Salvatoris ipsa causa designal. Ab-
(Matlh. 11,22, et Luc. m, 1): filiiautem Herodis reges surdum enim erat, et ad injuriam pronrissionis Pa^
dicerentur. Denique mortuo iterum Philippo, accepit trum proficiebat, si mulier quse Judseorum Deum
uxorem illius Herodes fraler ejus, de qua arguebatur non confessa fuerat, acciperel beneficiumpromissum
a Joanne Baptista, qua causa occidit eum Herodes genti confitenli Deum.Inler initium ideo negatum est
filius supra memorali Herodis. Quid enim dicit? He- illi.At ubi autem cervice flexa Salvalorisverbis fidem
tdes, inquit, telrarcha; id esl, in parle qtiarla regni non negavit, sed confessaest Judseoscredentes esse
ptisitus sui patris Herodis. Quid ergo ambigilur quan- filios, Genles autem canes vel servos," per quod
do significatioadjeeli cognominisoslendil alium hunc j'unxit se fidei dominicse; quia servi doroinum iudi-
esse Herodem? Ipse est enim qui el Jacobum occidit cant, et dominus nonest sine servis : unitasfacta est
gladio, ffafrem Joannis, qui poslea percussusab an- subjecti et subjieienlis.Hincest unde meruit consequi
gelo Dei scatens vermibus exspiravit. quod precata est. Centurio autem qui beneficium a
XII (a). — Orandum ulique pro inimicis docuit Salvatore incunctanterjaccepit, olim se Dei rebus in-
Dominus: quid est ergo ut contra animaeoccisorum feceral. Denique dicunt majores Judseorumad Domi-
ulcisci peiant, a Domino postulantes vindiclam? num : Dignusest ut prmslesilli; diligitenimgenlemno-
Apocalypsiscum futura mala et tribulationes diffi- stram, et synagogamipse wdificavitnobis. Leprosum
dentise et malse vitae causas Deo vindice testare- vero alienigenam dixit Domhius, non fide, sed na-
tur, elc. tione. Erat enim Samaritanus , quos conslat ex ori-
XIII (b). — Si jam prsedicante Salvatore vel gine esse Babyloniorum.Et hie lamen nbn sine eon-
Joanne Lex cessavil, quomodo Salvator ait: Non fessioneconseculus est beneficium: quia dictura erat
veni solvere Legemaut Proplielas, sed adimplere? Si discipulis a Domino : In viam gemiumne abieritis,
enim cessavit, quomodonon solula esl, aut destructa, et in civilatem Samariianorumne introierilis, sed ile
quse agendi amisit aucloritalem? polius ad oves qumperferunt domusIsiael (Matth. x,
Prophelarum dicta de Salvaloris advenfu, impleta 5,0); hoe est, ut non prius prsedicarelur Samarita-
sunt cum venit, etc. nis et Genlibus quamJudseis, quorum fueral promis-
XIY (c). — Joannes ad Dominum, Tu es qui sio hoec.At ubi Judseicceperuntrepudiare fidem Chri-
Svenluruses, an alium exspeclamus(Malth. xi)? sti, tunc et Samaritanse se obtulit Salvator, et post
ub sua persona discipulorumsuorum agit causam. crucem GenturioniCornelio : a Chananoeaautem re-
Non enim Joannes dubitabat, qui dixeral: Ecce agnus quisilus suseepit eamj quia non erat adhuc lempus,
Dei, ecce qui toliit peccatamundi (Joan. i, 29) : sed ul offerrelur iliis salus.
ut discipulis suis satisfaceret, mitlit illos suis verbis, XYIII (a).—Quomodo'probaturquoddixit Salvator,
ut Salvatoris ore firmarel quod ipse de illo docebat; quia post tres dies et post fres noctes a mortuis re-
ut post excessum suum sine dubitalione aliqua disci- surgeret; cum ulique ccenapura passus, illucescente
puli sui Christum sequerentur. die dominico, cum adhuc lenebrse essenl, resur-
XV (d). — Quare Lex et Prophetce usqrie ad rexerit? Unde numerus dierum et noclium non con-
Joannem, et post recte cessasse dicuntur (Matlh. venisse videtur.
xi, 15)? Quia jam de quo prophctabant, advenit. PrsesciusSalvator omnium qusein se futura erant,
Quare Lex usque ad Joannem, cum Apostolus dicat, hcccprolcsiatus est, etc.
Legi nos subdilos debere esse : Quw autem, inquit, XIX (b).— Quare Salvalor, Oraie, s\t,ne fiat\fuga
sunt, a Deoordinalasunt (Rom. xiu, 1)? veslrahiemevelsabbald(Matth.xxiv, 20) : ctim tempus
Legis quidem unum nomen est, sed triparlitam persecutionis hujus differri non possit, dicente Apo-
habel iiueliigentiam. Prima enim pars Legis de Deo stolo, Qui revelabiturin suo tempore(II Thess. n , 6,
esl. SiGenim Lexa lectione dicta est, ul de multis 8); et in Aetihus Apostolus inquit, Defmienstem-
quid eligas scias. Inter errores ergo positi acceperunt pora et terminoshabilationiseorum (Act. xvn, 26)?
ut eligant veruni, id est reprobato diabolo eligant El cur hieme fugain vel sabbalo non exnedire sigui-
Deum. Secunda auiem Legis pars haec est, qusesci- ficat? t
licet jirseceptis conlinetur, quae sic incipit, Honora Hieme tuta fuga non est: frigora enim sunt, im-
patrem et matrein. Tertia vero in rieomeniis el in bres assidui, ningil, gelat, fluminaexeunl; ideoque
sabbalo est, et in escis discernendisac eligendis,-et fugientibus pergrave est. Latere enim in silvis non
in circumcisione el in hostiis peciidum offerendis. possunt, neque in montibus, neque in speluncis.
Hanc ilaque Legem dicit usque ad Joannem, non ul- Sabbalo autem juxta jJudaeoslongius a civitate exire
tra servandam. Sic cnim dala est, ut complelo lem- non licet, nec altumascendere, ac per hoc fugi sab-
pore cessaret, nec enim fuit ab initio, sed ex causa baio non potesl *. Qiiomodohasetempora fugam lu-
data ad lempus est, ut advenienteSalvaiore ccssaret tam non faciunt, propter impedimenta snpra dicta;
Lex. Ergo de Deomanet lam Lex pr.eceplorumquam ita et fuga nostra tula non erit, si nos obligatos im-
natura ejus quoe sine dubio est, ab ipso aboleri non pedimentis carnalibus invenerit proedictaperseeutio.
potcst. Per ipsum enim proficilur ad promissum proe- Detinent enim homines quasi compedesdesideria sse-
mium. Timor enim sollicitudinemparit. cularia, id esl facultatesmundanse, ne edicla diaboli
XVI (e). — Cum Salvalor bapiismum'Joannis de possint effugere. Ideo ergo orandum est ne tempore
coelodicat, cur Nicodemo, cum de baptismo lo- quo fugiendumest, hiemis et sabhati in nobis ralio
quitur, duhitanti ait: Si lerreslria dixi vobiselnon inveniatur, sed ut liberos nos ab his impedimentis
credilis?elc. Dei pracstet auxiliumj,ut non sit quod nos desiderio
Quod dixit, Si terreslria dixi vobis, et nqn creditis, sui captos mancipetmundo. Quoniam ergo de novis-
non jiertinet ad baptismum, etc. sima perseculione loquebatur Salvalor, quos futura
XVII (f). — Quid est ut Salvalor mulieri alie- esl ab Anlichristo; ideo hieniem posuit, quia novis-
simum lempus est :, et sabbalura simililer, quia po-
(a) Habetursujira inter primovulgatas,juxfaquaest.68. slremus dies est, ut sicut his temporibus aspera et
difficilis fuga est, ita significaret illo tempore lam
tbid., quaest.69.
(b)Deest
(c) Deestinin Mss.primigeneris.
(d) iisdemMss. 1 Ms.Germanensis, fugeresabbatononpotes.
(e) Habetursupra inter primovulgatas,juxtaqucest.S9. (a) Habetur supra inter primovulgatas,juxta qucest,61.
(/) Deestin Mss.prtaiigeneris. (b) Deestin Mss. primigeneris.
259? . APPENDIX. - 2398
graves fSfuras perseculiqnes et pressuras, ut vix ali- In causa Patfis etFilii, id est, Dei et Christi, tra-
quiseas possit effugere. ditio non abplilio intelligitur. Considera enim quo-
XX (a).—Salvatorcumsepassurumdiceret, et post modo Pater tradiderit Filio regnum, ipso hoecDo=
lertium- diem resurrecturum, adjeeit, Et postquam mino protesfante : Omnia enim, inquil, mihi traditq
resurrexero, prwcedamvos in Galilmam, ibi me vjde- sunl a Patre meo (Matth. xi/27). Si Pa(,cr ergo de-
bitisj et angelus mulieribus similiter (Matlh. xxvi, siil habere cum tradidit, potest et de Salvatore dici
52, et xxvni, 7): cum tameri invenialur a mulieri- quia cum fradidit, amisit. Nam Filius postquam tra*
bus et a diseipulis suis in Jerusalem. ditum sibi a Palre regnum dixit, Patrem adhup prse-
Yerha Salvatoris retractare infidelis est: sed te vi- ferens ait: Hwc eslauteni vita wterna, ut cognoscantle
deo nonde verbis Salvatoris dubitare, sed sensum solumet verumDeum, el quem misisti Jesum Christmp,
requirere, quare cum in Jerosolymis post passionem (Joan. xvn, 5). SecundumTiuncigitur sensum et Fi*
suam visus sit-, dixit se in Galilsea ab his vlderi. In lius non amittit regnum cum tradit, ut hsecvera sinl;
Jerosolyma visus est, sed particulatim ad recreandos et angelus et Daniel non discrepare ab hoc sengu dU,
animos discipulorum : in Galilseavero ab oranibussi- cantur. Qui horum enim lestimonium relfacfanduin
mul. Ergo qui in Jerusalem visuri illum erant per putat, perfidia plenus est. Sed nunc videapms ma-
partes, iu Galilseara illis constiluit ul simul omni- nentes in hac fide, quid sit tradere Filium Palri rc?
bus apparerel, et ad ordinandam disciplinam daret gnum : hoc enim est quod inter cseteraalio loco djcit
prsecepla. Apostolus : Tuncet ipse subjecluseril ei qui subjecil ei
XXI (b).—Tres evangelistoesexla hora crucifixum omnia, ul sit Deusomniain pmipbus(I Cor. xv, 28),
dicunt Salvatorem, Marcus vero evangelista terlia Subjectio igitur hsec, ipsa est tradilio regni. Ilaque
hora dicit crucifixum. Sed quidam slrenui (induslria hoc loco interpretatio videtur necessaria, ut ei sub-
sua) terfia hora senleuliam datam dicunl, ac per hoc jectus Patri Filius non negetur, et nihilopinus aalers
tertia hora crucifixum. Data enim quis sententia jam iium regnum habere dicatur. Hoc est regnum Filii,
mortuus habetur. Sed constat post quintam horam quia in nomine Jesu onuiia genua flectunlur, pcele-
in sextam Pilatum sedisse pro tribunali, et sic senten- stia , terreslria, et inferna- (Philipp. n, 10). Quod
tiam dedisse, sicut Joannes ostendit. eliam firmat Petrus apostolus, dicens : Nonest aliud
Obscuris vera involvere non est bonum. Nam nomendatum sub cwlo, in quo qporlealnos salvosfieri
tres evangelistas verum dixisse ipsa concordia obte- (Act. iv, 12). El ipse Dominusdiscipulis ait : Usque-
statur, etc. — modonihil pelistis in nominemeo; petite, et ego faciam
XXII (c). Si ideo Salvator baptizatus est ut (Joqn. xvi, 2i). Sic regnatFilius, cum omnia in nq-
exemplo esset, quare circumcisuscseteros prohibuit mine ejus salvanlur, et danlur qusepostulantnr usque
circumcidi? ad finem mundi. Poslquam vero omnia Clirislumfue-
Circumcisio usque ad Christum indulta est. Abra- rint confessa, sive vi, sive voluntale, el subslrata
ham autem circumcisionemin Christo promisso acce- potentiseejus eui restiterant, mysterium unius Dei
pit, elc. - - cunctis manifestabitur, et omnis gratiaruni actio re-
XXIII (d).—Judccisaccusanlibusdiscipuloseo quod ferelur ad Patrem, ex quo sunt omnia; ut cessante
facerent contra legem sabbali, spicas vellendo, Sal- praadicalioneunus Deus sciatur in myslerio Trinita-
valor exemplum protulit David, dicens : Nescilis tis. Cum enim omnes potestates, omnes principatus
quid fecerit bavid cum esurirel, quomodoaccepit pa- et Dominationes Christo genu flexerint, tunc Filius
nes proposilionistl manducavit, et dedit his qui secum manifestabil nnn se esse a quo sunl omnia, sed Fi-
eranl, quod non licebat nisi solis sacerdolibus? Quod lium ejus , et illum in se videri. Hsecest subjeclio et
exemplum non excusare videlur discipulos, sed pos- regni tradilio. Ostendens enim Patrem esse a quo
sunt tam hi quam Davidprsevaricatores videri. sunt omnia, subjecil se iili cum de eo .se dicit esse.
NoluitSalvatorde tempore impletisabbaliprsejudi- Tanta eiiim majeslas elclaritas in advenlu Filii vide-
care Judceos, elc. tur, ut omnes polentieeet chori Angelorum hunc sin-
XXIY (e).—Cur Salvator diseipulossuosfiliostoni- gularem pulenl Deum. Salvator autein eum se non il-
trui appcllavit (Maic. m, 17), qui plus magis videan- lum esse dixerit, qui dicitur Paler, sed Filium ejus,
tur filii Deidici?"lonilruaenim dicuntur collisionenu- regnans tradil regnum Patri. In hac re manifestaia
biuin fieri. esl et subjeciio, et regni tradilio; quia el cum a Pa-
Quoniam lonitrua terrorem incutiunt, hac causa trc se profitetur esse, quidqnid habet, Patris confite-
filios tonilrui discipulos appellavit, quasi ejus filii, turesse, omnem stimmamreferens ad eum.
qui timendus sit. Qnamvis enim tonitrua eollisione omniasua XXYII (a). — Salvator ait, Si quis non reliquerit
nuhium fiant, voluntate tamen Dei fiunl, el sunt ler- ,id est, donnrn, et agrum, cl ccetera, non
rihilia. poteslmeusdiscipulusesse: et contra evangclista, Vc-
XXV (/). —Quid est utsecimdum Marci evangelistce nil, inquit, Joseph ab Arimathia, homo dives, qui el
relalionem, Chrisli non sil implela voluntas : Inlrans ipse discipuluserat Jesu , exspectansregnum Dei (Luc.
enim, inquit, hi domum, voluitneminemscire, et non xiv, 55, etcum XXIII, 50, 51). Quid est ul evangelisia
potuil lalere? Si ergo voluit lalere et non poluit, in- profilentur discipulum quem Salvator negavil ?
firmala voluntas ejus est. Nam cl Zachccus dives erat, el Cornelius Cenlurio
Hoe quodper compendium propositum est, ut plus dives, et mulieres quceillis ministrabant de facultati-
sensum posset oceulere, etc. bus suis.
XXYI (g). — ln Evangelio legimus angelum dicere Huiic sensum paucis absolvit Apostolus, dicens :
ad Mariam matrem Domini, quod regni ejns, id est Qui habent, quasi non habenlesshit; et qui utunlur hoe
Chrisli, iioii erit finis (Luc. i, 55). El Daniel eadem swculo, quasi nonulanlur ; et qui emunt, tanquam non *
dicit : ait enim : Tunc exsurgetregnumin mlernum, possidciitcs(I Cor. vu, 50, 51). Qui ergo ha>csic ha-
quod nunquam corrumpelur (Dan. vn, li). Contra bet, quasi non habeat, reliquisse videtur. Quando
enim non pr.T-sumitde his, neque se jactat, sed hu-
Apostolus de Domino : Cuni tradideril, inquil, re-- militer
gnmn Deoet Palri (1 Cor. xv, 24) Quomodoregnum inccdit, non lanlum hahilu, sedetmente,
selernum habebit, quod traditurus dicilur Deo et dispensatorem se harum et ministrum intelligens,
Palri? onroia siia rcliquisse videtur. Hoc enim relinqui dici-
tur, quod a desiderio recedit, et gratiam non habet.
(a) Deestin Mss.pfimigeneris. XXVIII (6). — Si Lex et Prophetseusque ad Joan-
(b) Habelursupraiuter primovulgatas,juxtaqucest.68. jicm quomodo Salvator ad sacerdoles miltit offerri
(c) Ibid.,qucest.50. munera pro emundalione?
(d) Ibid., qusest.61..
(e) Deestin Mss.primigeneris.
(f) Habelursm;ra inter primovulgalas,juxta quaest.77. Deestin Mss.primigeneris.
(a) Habelur
(q) Deesl,in Mss.primigeneris. (6) supra inter primovulgalas,juxla qpsest.60»
 OSQP. OUJESTIONUMEX NOYOTEST. PARS SECUNDAi «MOO
Hoc secutus est aposlolus Paulus. Cum enim prse- lapsum per id quod fuerat factum reformetur, rectum
dicaret jam non oportere circumcidi quemquam, elc. faclum probabitur. Si enim Salvator per hoc se Deum
XXIX («).— Si Lex etProphelseusquead Joannem, lestatur, quia damna et vitia corporis emendavit,
ex quo regnum ccelorumprse.dicatumest (Luc.xvi,16); quanto magis Deusest qui ipsius eorporisinventor est?
ipse est enim inchoator novaepradicationis; cur ba- XXXIY (a).— Quid est quod Salvator ail, Ego sum
ptisma ejus cessavit? janua; qui ante me fuerunt, fures sunt et latrones
Baplisma Joannis coeptumnon cessavit, sed addi- (Joan. x, 7, 8)? Quoddictum ' videtur Prophetas pul-
tum est ei quod deeral. Joannes enim lantum bapti- sare.
zavit, non Spirilum sanctum credenlibus dedit: sicut Quia nemo vadit ad Deura Patrem, nisi per fidem
et ipse de Salvatore dicit, Ego bapiizo vosin aqua in Christi, idcirco se januam dicit Salvator regni ccelo-.
- pwnitenliam, ipse autem vos baptizabitin Spirilu san- rum. Si ergo januse verbfs utitur, quid opus eratut de/
cto (Matth. in, 11). Hoc est quod dicit: Per me re- anterioribus diceret, Qiiolquolante me fuerunl; cum
missio peccatorum, non tamen datur Spiritus sanctus, nulla qucestio de prseterilis verteretur; sed uiique
ut purificati filii dieautur; hoc enim Salvalori reser- quasi procsensjanua cle prsesenlibus qusereretur ? De
valum est, utpole Domino,' ut filii Dci non fierent, Judseis jenimdicit Salvator, qui non per fidem, sed per
nisi accepto a Filio Dei Spiritu sancto. Effectus ergo jusiitiam Legis in regnjum Dei se intrare putabant.
baptismi Joannis, quod tacite operabatur sine inlerro- Ante Salvatorem enim jvenientes, id est ante illum
gatione, non tamen sine Salvaloris mentione, ul fip- stantes, obtreciabant ei contradicentes, ui etiam alios.'
mum esset quod agebat, Trinitalis est donum : a fide ejus avcrterenl. Unde fures el latroues appel-
quod dignatio Salvatoris ostendit, dans formam trium .lati . sunt. Nam eo tempore hsecdicta sunl, quo Pharl-
nominum, quae a primordio sub unius Dei nomine vel scei disceptabant cum illo qui crat ex caecoilluinina-
persona ununi opus et indifferens operata sunl. Inler- tus, ctii Salvalor oculos reddidil quos natura negave-
pretatio ergo accessit ad baptismum Joannis cum si- rat, qtiem volebant a fide Salvatoris averlere, dicentes
gnificalione iatentis dudum mysterii : acccssil et am- non per hunc possc, quia sabbalum violat, sed per
pliiis donum, ut baptizati acceplo Spiritu sancto sint justifiam Legis inlrari in regnuin Dei. Tunc Salvator:
fiiii Dei. Amplificatumergo esl, non evacuaium. Ego sum, inquit, janua ; per me si quis httroibil, pu-
XXX (b). —In EvangelioJoannis, Lex, ait, per Moy- scua inveniel : si quis aulem aliunde inirare volueril,
sen data est; gratia aulem et veritas per Jesum Chrislum ille fur esl el lalro. Quomodo hoc ad personam pcrli-
facla est. Si ergo per Chrislum veritas facta est, anle nef Prophetarum ? Numquid Projihelse contra Chrisii
non fuit. Si arite non fuit, quoraodoa Deo data Lex doctrinam per justiliam Legis sinc fide Deum promc-
dicitur, in qua veritas non erat ? reri posse dicebanl, qui Christum in carne ventiiriim
Videndum esl quid sit, Lex per Moysen data est.. scierunl? Hoc ergo de praescntibusdixit, ut quiciim-
Per Moysen autem Lex dala, manifesta habel prae- que anle ipsura fueruntj astanles velscdenlcs, fures
cepta, etc. iiitelligantur et latronesj. Sevocantes eiiim illum qui
XXXI (c).— Sabbatum cerleLex esl vel pars Legis; fuerat ceecus, volcbant! eum a fide Salvaloris aver-
quomodo erge non evacuata Lex est, dicenfe evange- tere, dicentes : Da IwnoremDcoj nos scimusquia hic
lista, Non solumsolvebalsabbalum,sed et pairemsuum homopeccator est. Quos ille argtift, dicens : A swcuto
dicebatDeum (Joan. v, 18). nunquam fuit uudituin quod aperucril quis oculoscaiei
Solvit sane sabbalum Salvafor, sed sine procjudicio nali: nisi hic essela Deo ', non poierul facere quidqucim
dati sabbali. Dum euim sabbati j'am tempus cessaret, (Id. ix , 24, 52, 55). De hoc crgo, quia perscvcravit
Judcei autem sabbalum adbue manere assererent, in fide ; et de illis qui dixerunt, Iltec verba non sunl
Satvalor sabbatis operans, el infirmo lectum suum dmmoniumhabentis; numquid poiesl dcvmoniumaecc-
sabhatis portare prsecipiens, secundum sensum Ju- rum oculosaperire ? dixit Salvator, Scd hon audierunt
daeorumsabbatuni solvebat. Nam juxia veri Hdemtale eos oves (Id. x , 8, 9 , 21) : illos titiquequos fures cl
est si dicatur qtiod jam cessaverat, quale est si dica- latrones appellavit. Nam jquomodor.on audieriinl Pro-
tur de aliquo qui exprsefeclusdiccndus esl, et injuriam phetas ovcs, cum constct Scripttiris omnes bonos
passus fuerit, quia proefecturainjuriara passa esl. Non obcdisse Prophelis, et malos pseutloproplieiis?
ergo sabbatum soluium est, sed homines qui impu- XXXY(A).—Quidestut adinirabilem cl incognitam
denler sabbati auctorilalem vindicabant, delusi sunt, virtutem facturus, Lazaruin scilicct a niortuis resusci-
cum jam sabbato suecessisset nova Lex. taiurus, fleret, aul locuip ubi positus crat quasi igna-
XXXII (d). — Si arbiirio jiroprio vivimus,curSal- rus quacreret (Joan. xi, 3i, 55) ?
valor, Niino, inquil, venit ad me, nisi Pater qui misit Salvator Deus ct homp est, ac per hoc duas vices
me, traxerit eum : et non discordans ab his Aposlolus, egil semper : ut quia hoitiinis aflcctus liabel, j.lorii ;
Neque volenlis; iiiquil, neque currentis, sed miserentis sed quia et Deus erat, hunc qucm flcvit resuscifavit.
est Dei? His uliqiie periurbari videuir arbitrium li- A minimis ergo semper, ad inajora venitur, m quia
berce voluntalis. Si enim nemo vadil, nisi traetus, homo cernebatur, hoc reprobnret cssc quod videba-
non erit illius dclictum, qui non vadit quia non esl tur; Deum aulem se opefibus asserebat.
tractus. Et si non qui petit el currit, accipit, sed XXXYI(c).—Cum Salvaior dicai, Egopro eis rogo,
cui vull dat Deus , sine culpa erit ct crimine qui vult quos mihi dedisli; non pro mundo rogo (Joan.
et non obtinet; et ad illum redundat crimen qui pe- xvii, 9) ; Joannes aposiolu? conir.t , tlabemus ,
tentem spernit. inquit, <tdvocalumapud Palrcm, deprecaiorempro'
Nullo genere ex his arbilrii causa polerit lurbari. peccatisnostris, el non solum pro noslris, sed pro uni-
Etenim dicla ad causam referas qua dicta sunl, etc. versomundo (IJoan. n, 1,2): hoccontrariimi videlur.
XXXUI(e).— Quidestutcum Salvatoromnesprope Quamvis non longe discrepel scnsus, lamcit aiiuJ
verbo curasset, cocco tamen per lulum de spulo fa- est quod dicit Salvalor, el aliud quod aflirniat aposlo-
clum oculos reformaril (Joan. IX, 6, 7) ? lus Joannes. NamSalvator rogat pro discipulis , ul a
Hoc Salvator ad confusionera illorura fecit, qui mali infestatione tuti prcesleiiiur : denique sic dicit:
Crealorem nccusant. Quando enim non aliter vitium Non rogo ut totlas eos de inundo, sed ut scrvcs eosa
accidens corpori emendavit quam Condilor fecif, au- malo. Aposlolus aulem Jouines aliudgentisprecaiionis
ctorem operis hujus commendavil. Per id enim emen- inducit: ail namque : Habemusadvocalum,qui postu-
davit, quo erat conditum. Omue enim quod fit, si lat pro peccatisnoslris, el totius mundi. Pro Christianis
ergo duplici gcnere poslulatur; quia et pro pcccaiis
(a) Deestin Mss.primigeneris. illorum oratur, el ut ttiti a diaboli infeslatione prae-
(b) nabetur snpra hiter jjrimovulgatas,juxla qucest.76.
(c) Deeslin Mss.primigeneris. (o) Beest in Mss.primigoneris.
(d) Habetursupra inter primovulgatas,jtixta quajst,79. Deestin iisdemMas. I!
(e) Deesiin Mss.primi generis. (b)
tci Deeslin iisdemMss
 §401 APPENDIX. 2402
stentur. Pro his aulem qui non credunt, hcecsolade- boli est : semper ergo filius est, sed aliquando Dei,
precatio est, ut ctim pro peccatis suis et perfidia ple- "aliquando diaholi. Quid ergo naseimur, requirendum
cti mererentur, bonitas et patieulia exspectetillos, est ulrnm filii Dei, an diaboli, an aliud teriium, si
si forte velint corrigi. Non enim poslulatur ul igno- *possii admitli.
-
scanlur illis peccata diffidentibas, sed ut dilationem " Dominuscum filii Israel ssepe delinquerent educti
accipiantlongam, ul si se emendaverint, diiniltanlur de jEgypto, iratus, nullum illorum lerram prorois-
illis delicta. Hoc ergoposlulat pro illis Salvator, quod sioiiisintrare — permisit, etc
diximus. XLII (a). Quaerenduman Spiritum sanotum
XXXVII (a). — Quidestul Salvalor dicat Marise liabuerint Apostoli lempore illo quo fuerunt cum
volenti se langere causa gaudii, Noli me tangere; Domino, etc.
nondum enim ascendi ad Palrem (Joan. xx, 1-17); in his omnibus quoeproposita sunt, non una est
cum legalur a cseteris mulierihus et lactus et ado- causa. Breviterenim singularum causarumsignificatce
ralus? sunt formae,etc.
XLIIl (b). — Qua ratione responderi oossitArianae
Indignantis verba sunt dicentis, Noli me tangere.
Quamvis enim desideraret Salvatorem, aliis tamen impielati simpliciter ex Lege.
resurrectionem ejus credentibus, hsecad monumen- Si rationi fidesaccommodetur,ipsa nominum ratio
tum slabat plorans, quam jam 'gaudere oportuerat. Patris et Filii ostendetunitalem, etc.
Audieralenima Joanne et Peiro apostolisresurrexisse XLIV(c). — Cum Salvatorem nalum profileamur,
Dominum. Sic enim habes : El vidil linteaminaet su- quid esl ut Apostoius factum eum dicat ex semine
dariumin unum toeum, et credidil: nondumenhnscie- David (Rom.l, 5); cum aliud sit (ieri, aliud nasci?
bat Scripturam,quia oportebateuma morluisresurgere. Quanquam hoc loco possit factura nativitatis intel-
Sed Maria quia non illum videbat resurrexisse, non ligi: factura enim a generatione distat quidem; sed
credekat. Nimiusenim amor dubiiare illam faciebat. in aliis causis non ubi carnis et corporis vertilur
ratio : Apostolus lamen non sine causa taliter verbis
Denique quos diligimus, si incommodumpatianlur,
non eos evadere credimus : quos aulem odinms, si locuius est; quia et in alio loco, Faclum, inquit, ex
j'amprope mortem sint, incredulum nobis est. Marise mulierediclo.
(Galat. lv, 4). Aliquid ergo significavithoc
ergo, quoniam obstupuerat et mcerorem patiebalur caro Dominiest Quoniara eniin non humano semine concreta
in utero Yirginis, et corpus effecta,
per amorem, quam oportueral sequi discipulorum sed effectuel virtute sancli Spiritus; idcosic locutus
fidem, primum se oslendit Dominus, ut desineret a est
moerore, non tamen sine indignatione. Hinc audit, Aposlolus. Aliud esl enim seinine admixlo san-
Noli me tangere: lioe est, Carnalemsensum quaeris; guinem coagulare, et generare, el aiiud non permix-
abstine le, et spiritualia sequere quaenon videntur. tione, sed virlule procreare. Ideo faclum poiius dixit
Nondum enim, inquit, ascendi ad Palrem. Tale est quam genilum '.
hoc, quale illud beali Joannis Baptistsemittentis di- estXLY Filius
(d).— Si ex semine.DavidChrislusDei factus
scipulossuos ad Jesum, et dicentis : Ite, dicite, Joan- Dei esl insecundum carnem, Iiocest nalus jam Filius
nes Baptislamisilnos ad te, dicens, Tu es quivenlurus utroque, quia sanctillcatusnatus est: quo-
es, an alium exspeclamus(Luc. vu, 19, 20)? Sub sua modo ergo postquambaptizalus esl, dictum ei a Deo
Tu es
persona, discipiilorum suorum agit causam. Nec est,CbristusFilius meus, egohodiegenuile?
Filius Dei secuudum spiritum ex seterno
enim Joannes dubitabat, qui dixerat, Ecce Agnus
Dei, ecce qui lollit peccata mundi (Joan. i, 29) : sed est, juxta caruem aulem Dei Filius ex semine David
.ut diseipulissuis satisfaceret, millit illos suis verbis, eslXLVI
ex nativitate, etc.
ut Salvatoris ore firmaret quod ipse de illo doce- (e). — ApostolusLegem datamaMoyse, ct
*bat, ut post excessum suum sine dubilatione ali- sanctam, et vn, justam, el bonam, et spiritualem ap-
qua discipuli sui Chrislum sequerentur. Ita et Sal- pcllat (Rom. Ubi12, 14). Alibi dicit, Lex enim iram
vator in se * Mariam arguit, dicens, Nondumascendi operalur; el, non eslLex, nec prwvaricatio(Id.
ad Palrem : id esl, Adhuc cor tuum bumi pressum iv, 15). Sine enim his esse, securitas est.
est, quaesi non vides, non credis. Si enim ad Deum Nam Ipse dicta conferens, satis tibi debueras facere.
cor elevasset, resurrexisse Dominum cum discipulis sic solent dubii facere qusesliones, ut unius
credidisset. dicla, quse fas non est reprehendere, pugnantia et
XXXYIH(b). — Quomodointeiligilur, quod di- inimica quscraniur. Si .enim Aposlolus Legem san-
cenle Maria ad angelum, Et unde hoc sciam, quia ctam, et justam, et bonam, et spiritualem -\ocat, vir
onroilaude proccipuus, ei undique veritate rauniius;
virumnoncognovi?rcsponditGabriel angelus,Spirilus sufficeret
sanclussiipervenietin le, el virtus Allisshniobumbrabit hoc ad fidem, et de hoc quod videtur in
libi? verbis contrariuin , sine obstinalione et invidenlia
AmbigentiMariaede conceptu, possibilitateman- peccandi quaarendumerat. Propositio enim haec impunitaiem
elc. vult. Nam Apostolusulique cum legem fidei
gelus prsedicatdicens, merito et gratia prseferretapud Roma-
XXXIX (c). — Qua ratione Magi Chaldsei per pro temporis
stellam apparentem Christum regem Judscornm na- nos, qui sub fide Chrisli in Legcmfuerant inducti.In
tum intellexerunt; cum slella indice temporalis rex legem dico, non eam quaenatur.ilis est: nam utique
in legem erant Roinani, quam de Athenis deceraviri
designelur?
Hi MagiChaldseinon malevolenliaaslrorum cur- missi, et post alii duo allulerunt, qnse in duabus 2
sum, sed rerum curiositate speculabantur, etc. labulis scripla est, qusein Capilolioohrutcesunt; sed
XL (rf). — Qaid sibi vult ut Isaias propheta eam quse faclorura appellatur, ut circumcidcrentur,
de Christo dicat, Quipeccalumnon fecit; conlra aulem sabbatum observarent el neomenias. discernerent
Apostolus,Qui peccalum,inquil, nesciebat,peccaium qtiae escas, circa mundandavasaessent sollicili, el cseteia
contineiUurin Legehujusmodi.Hanc ergoLegem
pro nobisfecil?
Quantumad propositumpertinet, non solumverba dicit iram ojierari : propterea enim iralo Deo addita
sunt hsec, ut oneri essent perfidise Judseorum. De
discrepant, sed et personsediverssesunl, etc.
XLI (e). — Certe qui filius Dei non esl, dia- lantis eniniPetrus necesse esl ut aliquid prsstereat. Unde
apostolus : Quid, inquit, imponilis jugum
1 Morelaffirmatlegendum,ipse. vid. Element.Critic. ' - Ms.
' Germaneusis, faclumdixUquiaingenitum.
pag. 156. M. 5 Forte legendum,auodecim.
(a) Deestin Mss.primigeneris. (a) Habetur supraialer primovulgatas,j'uxtaquaest.95.
(b) Habetur supra inter jirimovulgatas,
j uxlaqusest.51. (b)Ibid.,quffist.97.
(e) Ibid.,qussst.65. (c) Deestin Mss.primigeneris.
(d) Ibid, qusesl.74. (d) Habetursuprainter primo\ulgatas,juxta quaast.54
(e)Ibid.,quaesl. 8 0. (e) Deestinwss.primigeneris.
:i40S QO^STIONOMEX NOVfJTEST. PARS SECUNDA. . mi
ne- asserit, cum dicit, Tradidi hujusmodihominemsalance
iuper cervicemfratrltni, quodneque paires noslri,dicit 'in inlerilumcarnis, etc. (1Cor. v, 5)?
que nos poluimusportare (Aci.xv, 10)? Denique
Deusper Jeremiamprophetam: Dediillis prwceplanon deriis Interilus carnis est, cum quis voluptatibuset desi-
bona (Ezech. xx, 25). Post cnim offensionesmullaset carnalibus deditus, gehennam sibi procurat :
tentationesinDeumet conlumeliasfaclasMoysiet de- interilum enimex opere carnis acquirit. Ex his enim
traclionesdeDeo, hseedata sunt, quseobservarent, ut totus fit carnalis, quia sicut secundum Iegem vivens
pmncrelur dura cervixeorum, et quocumquese con- lotus homo spiritualis efficilur, ut etiam caro hoc
verlerent, Legemhaberent, ut nullumeis esset refri- mundi dicalur quod anima : ita si seetindum desiderium
et voluptates libidinumvivat; lolus homo fit
gcrium. Ut ergo ab hac illos Lege lolleret Apostolus,
Ubi, ait, non est Lex, nec prmvaricatio: ut securi per caro, proficiensin interilum carnis; id esi, ut sicut
compendium possint Deo servire spiritualiter. Quia, caro, propterea quod fluxa et corruptibilis et mor-
inquit, legem Judseoruriisunt servantes, necesse esl ut lalis est, amissa anima deformatur carens figura,
prsevarieetis.Tanta enim prsecepta,quseimpleri defluitininferilum;inlerit enimcum vigoremomnium
impossibileest. Nam quomodo de ista lege diceret, memhrorum amlttil : sic et anima de tali corpore
qucenaturalis esl? Nani Moyses ideo scripsit, ut au- deformata est, cujus vigore despecla erat in poena
ctoritalem illius firraaret, rion quia ante non erat; cum carne, in qua se vitiis maculavit. Ut nullus pro-
cum legamus vindicatum esse ante Moysen; sed ut fectus sit carni per animam; sed inlerilum habeat
exponeret Romanisnon debere vivere j'am sub Lege, anima pcr carnem; quia non corpus gubernavit,
Nec aliter enim spiritualiter, cum regina data. sit carni, sed ipsa
quos sub Lege agere expediebat.dicit l
ad eos : Vis - docet opera carnalia. Talem igitur hominem
possent servare justiliam. Denique
non timere potestalem? Bonum fac; et, 0«! conle- cum Ecclesia abjecit, spiritum hahet salvum, san-
mnunt,ipsisibidamnalionemacquirunt (Rom.xm, 5,2). ctum scilicet, qui Ecclesioecurator esl: quia si passi
legem dieil, quam et sanctam, fuerint
Spiritualem ergo hancostendil. talem inler se habere qui uxorem patris pol-
et juslam, et bonam Hsec cst quam natu- luit libidine, ut lege eum possint compellere, ue
ralem diximus, quaeprohibet peccarc : dux.est enim conlaminet omnes, et Spiritus sanctus reeedat ab
bonsevitse. Huicaddita Lex fidei perfeclumhominem Ecclesia prppter pollulum; non habebit salvum spiri-
facit. Nam quia coramuni nomine nuncupatur lex tum Eccles"ia.Quodenim amitiitur, non est salvura,
haec quam naluralem dixi, et illa quae factorum lex et in die Domininudi ab spirilu inventi, inter filios
dicitur -, confra Legem loqui videtur Apostolus. Dei computari non poterunt. Spiritus etenimteslimo-
Sed ne hanc exinanire videretur, sine qua vila hsec nium perhibel quod sumus filii Dei (Rom. viu, 16).
gubernari non potest, dicit, Scimus quia Lex spiri- HsecApostoltisad plebem loquitur, quia adhuc epi-
tualis esl : ut illam quam exinanit, lex sabbati, et scopi Eeclesiisnon erahtlocis omnibusordinati. Ideo
circumcisionis,et escarum, et neomeniarumscirelur. plebemjubel hoc facere quod facturus esset si illic
Illa enim idcirco spirilualis dicilur, quia omnia punit crealus fuisset episcopus, ut conspirantes in unuro,
peccata -. ejicerenl illumde ccciusuo, ne consenlire viderentur
XLYII(«). — Qua ralione sapientia carnis inimica operibus ejus. Quia qui non arguit eum queni potest,
sed recipit quasi nou crranlem, delinquendiilli fo-
est Deo; vel quseest ipsa sapientia qucelegi Dei non milem prseslat, qua causa contaminatur el ipsefu-
est subjecta (Rom.vm, 7) ? a se Spiritum sanclum. Ad Thessalonicenses
Non discrepat sensu qusestiohaeca superiore (b). gans simili modo inler csetera dicil: Inieger spi-
Nam earnem dicendo, quid significeldeclaratumest j namque riius vesler, et anima, el corpussine querelain advenlu
unde quse sit ejns sapientia, facile possit dignosci. Domini nostri servetur-'(lThess.v, 25). Ipse idemsen-
Diximus ergo elementa omnia carnem appellari, id sus est: hoc est cnim salvum esse, quod integrum.
est visibiliumsubstantias : quorum ratio talis est, ut Nam dicit rex ad Danielem,
nihil sesiiinent posse fieri sine commixiionespiri- niel? et ille respondit, Satva,Salvane sunt signa Da-
rex (Dan. xiv, 16);.id.
tuali et simplici, potentiae ralionem horrentes ac cst, integra : ufnobis sit integer
fatuam judicantes. Hi enim qui de spirilualibusdiffi- nos deserit. Quos enim spiritus spiritus, cum nbn
denlcs, carnalia sequuntur, uihil aliud sapiunt ac eruntintegri in causa regenerationis; deserit, j'am non
pulant verum, quam ratio continet elementorum : bent quia non ha-
eum, quem filii Dei vocabanlur. Nec hoc est
ut neque virginem peperisse, neque carnis credant conlrarium,per si sanctnm
resurreclionem; quia hoc ratio carnis, id esl elemen- cantibus nos deserere, Spirilum dicamus,nobis pec-
in enim et integrum non esse. Ideo
lorum, non recipit. Omniaenim quoegignuntur integer non esl,|dumnos deserit qui dux elre-
tempore, permixtione operante generantur : et eroor- ctor nosler erat; quia si caput nostrum est, et nos
lua et resoluta corpora non posse rursus reddi ad membra ej"us. Cum aiitem adversum aliquidfacimus,
vitam, quia unumquodque elemcntum permixtione non ille nos, sed nqs illum videmur : et
discreta revertitur in propriam naturam. His modis tune ille videtur inleger non esse, cum deserere
inflati, negant futurum vel faclum quod credimus : Hoc enim verumac manifestumest, quianos amitlit.
non ille se
ac per lioc asseveratioillorum inimica est Deo, dum -a nobis avertit, sed nos ab illo cum Et ad
stultum et inane putat quod fecit et iacturumse pro- Colossensesjnter easiera ait: Ex peccamus.
misil Deus. quo omne corpus
subminislralumet productumcrcscil in incrementum
—
XLYIII(c). Apostolus dicit de principibusetpo- Domini(Coloss.i\, 19). Quodjuxla sonum verhorum
leslatibus hu.jussseculi, quod si cognovissent,nun- si accipiamus,non convenit: ne'c enim Deusaliquid
(juam Dominummajeslalis crucifixissenl: e contra dehabet, ut cremenium faciat per nos. Sed nos dum
Marcus evangelista de doemonibusait, Sciebanlenim revertimur ad auctorem \ilce nostrae, ct confitemur
ipsum esse. Si dsemonessciebant, quomodopolestales illum, acquirens nos ad salutem, crementum facit
ignorabaui? in nobis divinitas: ideo in eis qui ab eo recedunt, de-
Quibusdam videtur principes el polestales hujus trimentum est. Hocest ergointegrum non esse, quod
saculi Judseorummajores el principes dixisse, efc. est et detrimentumlacere.
XLIX (d). — Quem spifilum Apostolussalvandum L (a). — Cum multa peccata in corpus admittivi-
deantur : omnis enim qui sibi ex quacumque paiie
- sic TheologiLov. In B. desunt verba, hwc qiiam corporis vim intulefil, in
et illa qum faclorumlex. u. corpus ulique suum pec-
naturalem dixi,- cat;estenim qui sb abscidit, est qui laqueo vitam
- Germauensis MS.,depdniipeccata. finivit,est qui ferruinin se injecit: quare Apostolus,
DeestanMss.primigeneris. Omne, inquit, peccatum quodcumquefeceril homo,
b) Indicatqucestionem quceinfraest 61.
c) Habetur suprainterprimovulgatas,iuxtaquaest.66, 1 Editi,ducit.AtMs. docet.
Germanensis,
id)«) Deestm Mss.primigeneris. (a) Deestiu Mss.primigeneris
 240S APPENDIX. 2406
extra corpusesi; qui aulemfornicatur,in corpussuum Deus vesterde fratribus vestris(Deul. XVIII,15). His
peccat(I Cor. vi, 18). aulem qui sine Lege erant, ex hac parle assensit,
Imperitum putas fuisse Apostolum, aut vim dicti ,quia mundumdicunl factum a Deo, el honiinuro ge-
explanari desideras? Nam Apostolus corpus dicens, nus. Ait eniin : Sicut quidam ex vobisdixerunt, Hu-
non singularemhominemsignificavit,sed siniul com- jus etenhn genus sumus (Acl. xvn, 28). Sic ergo fa-
prehendit el feminam; quia portio viri est niulier. ctus est omuibusomnia, ut snluti eorum proficeret,
1
Ram omnia supra dicla facinora, quce violcnler in se LII (a). Qiiid est quod dicif Apostolus, Ten-
unusquisque admittit, non totum maculant corpus; tatio vos noit apprehendatnisi humana; quasi oplet
singularis enim peccat, ac per hoc solus fil reus. In hanc fieri? Et quse est hsec humana tentatio? Nam
fornicalioneautem tolum polluitur corpus; quia con- per hanc ostendit esse el divinam tcntationem. Dis-
sensus contami,nationisel virum tenet et feminam: cernendseergo sunl et quse sint oslendit.
ideo ,grave delictum esse fornicafionem. Pessime Omnis qusestiout dilucidari possit, ad originem re-
enim peccatur, cum quis facinori suo socium quserit vocanda est. Apostolusautemcum deJudseorumper-
ad perdilionem. Si enimulbene vivens eliam pro eo fidia quereretur, etc.
proemiumaccipief, quem luerumfeeil; el roalus non LIII (b). — Quidestquod dicit Apostolus, Nemo
tantuni in se, sed et in illo fit reus, quem participem potest dicere, Dominus Jesus, nisi- in Spirilu sdh-
voluit habere damnalionis : quanto magis qui forni- cto (lCor. xn, 5)?Ergo Phoiinus, qui negat Chri-
catur, quem eonstat uno delicto seipsumbis quodara- slum Deum, polest Dominum nostrum Jesum Chri-
modo conlaminare? Si enim in carnem, quae ex se slum in Spiritu sanclo fateri? et Marciou et Mani-
est peccat, bis ulique seipsum adulteral. Si quis au- chaeus, qui negant Christum in carne venisse, hi in
tem quceslionemhanc transfigurare se ptiial, ut aulad Spiritu sancto possunt dicere Dominum Jesum Chri-
Ecclesiam, aul ad corpus Christidictum hoe aptet, stum; vel meretrices et spurci : cum Spiritus san-
non stabil. Iroproprie enim diceiur, et Novatianoerit ctus non habitet in corpore subdito peecatis, et iu
similis, qui ut causam furoris sui astruat, proniin- malevolamanimam non intret sapientia (Sap. l, 4)? -
liat eum qui fornicatur, non in corpus suum peccare, Yeritas^nonex persona probatur, vel improbatur :
sed in Ciirisli, quia Chrisliani membra el corpus quidquid enim bene el verum dicitur, sine dubio in
Christi sunt; ut fornlcalio hoc sitquod sacrilegium; Spiritu sancto dicitur. Non ergo si quis in aliis reus
ut talis in Christum dicatur peccare, sicut qrii ne- esl, et in hoc illi prsescribi debel, quod verum lo-
gat Christum. Quod quideminfirmum est et fragile : quitur. Necilli tamen praescribilur, sed Christo Do-
quia ex quavis parle hserelin laqueum, et non evadit. roino contradiciluf. Qui cniin negat islum verum di-
Si enim qui fornicatur, in_corpus Christi peccat, cere, Christo injuriam Fncii.Si autem verum dicitur,
cselera peccata non erunt in Christum admissa : ut si negeturque quod verum est in Spiriiu sancto dici,
christianus frali^emoccidat, aut sacrificet idolis, vel quod et Clirislus admitiil (nemo enim bonorum vera
aliud genus peecati admittat; quia omne peccatum de se dicentera arguit: nec enim ex revelationeedi-
exlra corpus est, exceplafornicatione.Siautem omne scitur,quod pertraditionem discitur); nemo verumdi- -
peccalum non est extra corpus, sed quodcuriique cens poterit improbari.
fuerit, in Ghrislum admitlilur; qui furalur, aut qui LIY (c). — Aposlolus dicit Christum pro omni-
perj'tirat, et qui menlilur, aut qui perculit fratrem, bus mortuum esse : sic enim ait, Ergo omnes
aul aliud lale admittit, in Chrislum vel in Spiritum mortui sunt, el pro omnibusmorluusesl (II Cor. v, 14,
sanclum dicilur peccare, quod valdeabsurdum est : 15 ). Ipse vero Dominus ait, Venil Filius Iwminis
et tamen AposlolusEeclesicemembra corpus Chrisli dare animamsuam redemptionempro muttis ( Matth.
appellat', ila ut nos invicemsimusmembra„Quomodo xx, 28). Hocmodo contrarium. ,
ergo qui fornicalur, in suum eorpus peceat, et non Yerba quidem diversa sunt, sed unus est sensus;
magis in Christi? quia secundum Ecclesise myste- quomodoiterum verba eadem diversum habent sen-
rium non noslrum corpus dicimur, sed Gliristi; et sum, utpula , Omnequodnon est ex fide,peccatumest
hoc longe a causa esf, quia qui fornicalur, ideo in (Rom. xiv, 25); et, Lex, ait, non est ex fide ( Galat.
corpus suum peccal, quoniara totus Adam conlami- III, 12), nec tamen peccalum est. Hos ergo quos mul-
natur. . tos dixit Salvalor, ipsos Aposlolus omnes significa-
LI (a). — Cur Apostolus omnibusomniase factum vit. Multienim sunt, quia maxima parsex omni po-
dixit (I Cor. ix, 22) : quod lactuhi adulaloris videtur pulo et gerite credilura est Salvatori. Istos Apostolus
et hypocrilae? credentes omnes nuncupavit. Sic enim inter csetera
Adulator ille esl qui ideo dat consensum, ne of- ait, l'ro omnibusmortuusest; his utique qui credide-
fendaleum queni optat habere propitiuro. Qui enim runt et credituri sunt. Est eliam et pro ipsis mor-
propler scandalum aliquid facit, quod non quidem tuus, qui credere nolunt : sed dum illi benefieium
periculosum, sed superfluumsit, saluti sludet illius non recipiunt, nolunt pro se mortuum esse Christum;
quem scandalumpati non vult. Cum Paulus aposto- ac per hoe non videtur mortuus pro his, quibus nihil
lus circumcidilTimolheum propler Jud.eos, et puri- profuit, sed magis obfuit. Pro his aufem rite nior-
fieatus intravit in lemplum,laleni se uiique procstilit, tuus dicilur, quibus acquisita victoria est, qui intel-
ne £111 qui oemulierant traditionis paterncescandalum ligenles myslerium, Deo gralias referunt, per Chri-
passi aut occiderent illum, aut religionem nostram sium Dominumnostrum.
sibi inimicamputarent. Minus ergoadmillere voluit, LV (d.) — Cur apostolus Paulus Pelrum coapo-
ut plus possit lucrari. Graviter enim potuerat pec- stolum suurii reprehendit, quod timens eos qui
care, si non ut Judoeumse fecisset in templum ire erant ex circumcisione, subtrahebat se a Gentilibus
ad orandum: subjecit ergo se, ut illis prodessel. His (Galat. n, 1!, i'i), cumet ipselimens eos quierantex
autem qui sub Lege erant, id est, Samaritanis, hac circumeisione, accipiens circumcidit Timotheum,
ralione, consensit, qua constat illos, libros Moysi quod fieri prohibebal (Act.xvi, 5)? et ipse ergo re-
recle confiteriessea Deo, et circumcisionem et sab- prehendendus est?
balaaDeo dola. Ex his aulem oslendebat illis Chri- Incredibile est tantnm apostolum in eo alterum
stum quem sperabant, hunc esse quem prsedicabat. reprehendisse, m quo se sciret succubuisse. Hoe a
Sic enim habes dieente Samaritide ad Dominum, tam magno viro factum, non est fascredere; quia
Scio quia Messiasvenit: cumergo veneril, ille annun- iis competit qui carnaliter vivurit.Caret ilaque apo-
liabit nobis omnia ( Joan. iv, 25 ). Juxta ergo stoli Pauli faclum reprehensione. Cum enini prsedi-
hunc sensum persequebatur verba librorum Moysi,
qui dixit, Quia Prophelam vobissuscitabil Dominus (a) Habetursupra inter primovulgatas,juxta qusest.99.
1Ms.Germanensis, Ecclesiam
' membraet corpus christi DeeslinMSS. primigeneris.
(b)Deest in iisdem Mss.
appellat. , (cj
(a) DeestinMss.primigeneris. (a) Deestiniisdem"Mss.
' "
ejfn OUJSSTIONOMEX NOYOTEST. PARS SECONDA. 2408
caret non circumcidi, volensautem Timotheum se- ul dicit ad Ephesios : In uno novo Iwminefacienspa-
cum assumere, qui cum esset nalus matre Judaca, cem ( Ephes. n, 15). Si ergo arhiter venit Christus,
el hoc Judceisesset scandalum, arbiter autem sic facit paeem inier duos, ut novam
patre autem Grseco,incircumcisum
ut ex Judaea natum assumeret; lunc regulam ponat, auferens ainbobus prnfessiones, re-
subjectioni se submisit ad horam, et aceipiens cir- conciliat eos, ut ejus senleniiamsecuti, amiliani dis-
cumcidit eum. Rem ergo shperfluamfecit, permittente cordiam prislinam. Judeeoenim circumcisionemvm-
eo qui passus est. Quia enim erat ex matre Judsea, dicante, et Genlili prcepiilium,discordia fit. Ciiui vero
erudilus ab infanlia in synagoga litleris sacris, id est hoc ambobus aufertur, fit pax, Si igilur sic se hocc
voluminibus Hebrseorum, permisit circumcidi se, ut habent, quomodo vos, inquit, Galalse Judcei facii,
Judseis scandalum tollerel, quia selum habebant ge- Chrisii arbilrium corrumpitis? Ideo dixil illis : Eva-
neris sui. Denique cum Tilus, inquil, esset Grwcus, cuati esiis a Christo. Jus enim reeoncilialionis quod
non esl compulsuscircumcidi(Galat. n, 5). Timolheum inter eos constituerat sperneiues, ad prislimiro Ju-
aulem, quia de malre Judoaa erat, sicut dixi, non dceorum sensum conversi sunt, accusantes lam se
sunl passi Judaei assumi-inter doclores incircumci- quam reconciliatoreni. Omne enim quod displicet,
sum. Adhoc illum assumpsit Apostolus, ul eum epi- accusatur. Et qiioiiiarii hsec res Galatas ad Legeni
Eruditus enim propheti- converti coegerat, ut unum Deum sinc myslcrio fate-
scopum ordinarel, sicut fecit.Cbristum
cis Litteris, ad asserendum idoneus magi- renlur, quasi Legi espt inimicurn, si Christus Dcus
ster inventus esl. Apostolus enim Pelrus non esset re- diceretur; dicil, Arbitir, hoc cst, mediator, unius non
l a Gentilibus est, sed duoium utiqjie : vos aulcm conversi ad Le-
prchensus, si se more Judseorum Sed hoe repre- gem, arbitrum recusastis, Deus lamen unus est. Quo
segregasset, ne illis scandalo esset. cimi ante Grse- dielo non sic se Ciirisium Deumimedicare teslatur, ut
hensum est in apostolo Pelro, quod
cis credentibus gentilitcr viveret, advenientibus ab alterum Deuni faceret, aut duos profiierelur, sed
Jacobo Judceis, limore subjeclus cx Gentilibuscre- unum esse Deum, sicut et in Lege diciiun cst. Quia
dentibus judaizare debere doccbat. Hinc audit, Si tu, Christus cum de DcoDeuspraadicalur,non ad alterum
cum sis Judwus, gentilitervivis, quomodo cogis Gen- proficil Deuin : qnia quod de Deo est, non se permil-
tes judaizare? Dubiiari enim fecerat de evangelica di- lit alterum Deum dici. Sive enim Deus, sive quod de
sciplina : qtiod crimen est, dum quse cedificaverat, Deo est, unus esl Deus. Nihil cnim utique dislat inier
destruebat. Ideo •simulalioiiembanc vocat aposlolus Deum, et quod de Deo esl. Est enini alier. Ijisc enim
Paulus, quem constat si circumcidisset Timotheum2, aller, propier pcrsouam, qua Filius nuiicupalur : ijise
ut rion taeeret rcm se supeiiluam propler illorum vero idem , propter iiniiaicni subsiantise.Ne repre-
scandalum facere, et ideo se cedere, propter quod hensihile videatur quia pcrsonam dixi, solenl enini
matrem haberet Judceam: nec enim Judcei insisle- hoe quidam abnuerc; sed Aposioium sequamur qui
renl, nisi inventa occasione malris Judaece, quia hoc ait: Nam quod donuvi, si quicldonavi, propler voshi
miniine possenl improbare Gentilibus, nec habere fa- persona Chrisli (II Cor. u, 10 ).
cile de his scandaium, qui non essent de genere LVill («).—SiperClirislumsalus, elveraelperfeefa
Israel. Non ergosimulationehocfecit, sed violentia. cognitio, cur non ante vcnit, ut anleriores nostri qui
Supra dicla enim causa simulaiioneni habuit non mi- in ignoranlia fuerunt, addiscerent veritatein ? Denique
nimam. Nam multi reprehensi sunl in hac causa, ita post adventum Chrisli multi salvi facti sunl magis
ut aliqui Judseorum et Barnabasconsentirent huic si- quam prius : undc sijanie venisset, multo jilures sal-
mulalioni. vali fuissent. Si crgojila est, rcprehensibilc videlur.
LVI (a). — Aposlolusail, JVosnalura Judwi. DeJu- Si ei cui nccessitas imminet, ante subveniatur, erit
dseisergo Judososnasci ostendil. Deniqueineremo qui quidein gratus, non valde tamen poterit scire quid
nali sunt, non circumcisiJudseieranl. Nonergo circum- sibi prsestituii)est, etc.
cisio Judseum facit, sed nalivitas sub Dei crcatoris LIX (b). —Pagands sub clemenlisesse millidubimii
devolione progenita. Si ergo de JudasisJudaeinascun- est. Quid ergo Apostolusdixit, Eramus et nossub ele-
tur, et de Paganis Pagani nascunlur; eliam de Ghri- mentis hujus mundi servientes.Si iiaque cl Judceisub
stianis Christiani nascunlur. elemeiuis eraiu,quid diffcruiil a Paganis?
Non omne quod nascilur, hoc esl quod untlenasci- Pagani non sub elenieiitis serviunl, sed iipsis ele-
tur. Nam cl aurum de terra nascitur, elc. mentis. Colunl eniin astra, etc.
LYH (b). — Quid opus eral ut Galatas arguens Apo- LX (c). —Qtiando AjioslolusGalatisdicit, quos sic
stolus hoeinlerponeret. Galalisenini posl Evangelium reprehendil et arguil per tolain Epistoiain, Estotesic-
adLegemconfugienlibusinter cseleraail, Mcdiatorau- ui et ego, quia ego sicut vos ( Galal. iv, 12) : si crgo
lem unius nqn esl, Deus auteinunus est (Galat. m, 20): talem se jircestiiit quales illi crant, siipeiiluum fuit
quasi Galalseuinim Deuinut negarent. Quippe cum hac dicere, Estote sicut ei ego. An forte in quibusdatn imi-
ratione indncli in Lege, tinuni Deuniel singula- laior illorum esse cceperal, el in aliqiiibus vull illos
rem crederent: Christum autem minislriim tanlum ex sui similes exislere?
prxdestinalione venisse ad dispensandumdonum gra- illiQuid illorum poleral imitaii Aposlolus'? aul qiiid
deerat magistro gentium? Sed horiaiur illos ut
ticeDei.
Manifcstum esl sic inductos Galatas in Legem imitalores ejus sint: et quoniam uon csl iinpossihile,
fuisse ul et Christum profitcrenlur, sed non sicul sic reprobat, ciim Idicit, Quia lioc sum quod vos :
dignum est, sed more Photini; ut quia unum Deum homines enim estis, siculetcgo; iileo facite quod
Lex prscdicat, conlra Legem sit si Chrislus Deus di- faeio ego. Potesl et ad illud referri, ut quoniani
calur. HoccoinmentumJudscorumest, qui magnalibus omnibus se omnia lactiim dicit per assenstimin qui-
viiiutum vicii crediderunt posl crucem T.hrisli,ita ut bus a vero non discrepabant, inaximeGeiuiles (ICor,
piofilentes Cbristum,iuLegem tamen servarent, quasi ix, 22). Nec eniin 1'uitaliquid eorum, quid j'ani fieri
non essel omnis spes Chrisio ponenda. Hi sunl quos minime oporlebat, prius auteni rcete facluin eral, ut
Apostolus falsos fratres appellat (Id. n, 4, el II Cor. circuracisio, sabbatorum observatio, neomeniartim,
xi,-26). lsti ergo post Aposlolorum traditionem, Ga- escarum. Sed si quid geiuium probavit, non ce»sare
laiarum sensum corriiperant, ita ut Ju-issoseos face- jam debere osiendit. Mundiimenim dicunlaDeoet
rent sub nomine Salvaloris. Hinc Apo.UomsChristum hominibusfabriealum : hoc scinper stat. Si ergo in his
dicit venisse arbilrum circumcisiuniset prsepulii,sic- consentiens illis lactus esl sicut el illi, hortatur illos
1 Ms.Germanensis, 1 GermanensisMs., Quis illorum poteral imilari Apo-
limoreJudworum. stolum?
- Morelaffirmallegendum, quemconstalsiccircumcidisse
rimotheum.Vid.Element Crilic,pagg.26i, 263. M. (a) Habelursupra iuler jnimovulgalas,juxtaqucest.83.
(a) Habetursuprainter primovulgatas,juxta oiuest. 81. (b) ibicl.,quaest.82.
(b) Deestin wss.primigeneris. (c) oeest ni Biss.jirimigeneris.
 '
QIM APPENDIX. 2410
ut simili modo et hi fiant sicut el ille est, consentien- Hoc esl, nihil indigere ad salutem, eum qui credit in
tes docirin.e ejus. Cbr-isium,sed illi hoc abnndare; quia plenitudo divi-
LXI (a).-—Quomodoliberi sumus arbitrii ac volun- niiatis in fide ejus esf. Et iterum in eadiMiiEpistola
tatis, cum dical Apu-lolus, Caro concupiscil adversus inter crctera ail : Nemo vos seducat in humiliationcm
spiriium, spirims vero adversus carnem, m non quw cordis, et in superslilioneAngelormn,qum videl exiot-
vuilk.ca faciatis ( Galal. v, 17 )? Et si caro advcrsus lens se, fruslra infiatus menlecarnis suw,~etnon lenens
spiritum concupiscit, mala est. Spiritus enim bona caput ex quo omne corpus subministralumet productum
crescilin hicreinenlumDei (Coloss.n, 8, 9, 18,19). Si
suggerit.
Carnemnon subslanlinm carnis hoc loco intelligas, iiaque credentcs in Christum, caput totius principatus
sed actus malos et perfidiam significata in carne. et poiestatis veneranuir, nullius indigent, sed totum
Per id euim quod omnis error ex visibilibus el mun- quod adsalutem opus est habent; nihil illis oberil infe-
dauis, caro aulem coguata eortini cst; ex elemeiuis riora quce;,d saltitemnihil conferunt nescire, qnando
enim constat; oninein errorem carnem appellat: non id quod necessarium est norunt. Hujusmodi ergo lo-
solum adtilieria, fornicationes ct luxuriam, opera di- luin scire, dicendi sunt, qui boc sciunl, quod illis
cit carnis, sed et idololatriam, et maleficia, el bla- proficiat ad salutero. Est etiam illud, quia in Salva-
sphemias,' et talia. Numquid caro animce ad blaspbemiam tore omnes tbesauri sapienticeet scienticosunt abscon-
cogit aut idololairiam'? Nonnehacc viiia sunt, diii. Omnia eniin sacramcnia Paterua ipsi smit co-
dum consentit errori? Recte autem agentibus clicit gnita; et omiiero creaiuram ipse metjtur; et necPa-
quod non sint in carne, sed in spirilu. Et uiique ad lcr judical quemquam, sed omne judiciuin deditFilio
hoc in corpore sunt:. Qui ergo bene ambulat, nec ( Joan. v, 22 ); et nemo scit quse sunt in Deo, nisi
difliditde s-pefidelium,in carne positus, non esse di- Spirilus Dei (lCor. n, 11 ), qui est et Christi. Quo-
cilur in carne : maie atiiem vivens el hiaspheraus, in modo ergo et diem et horam futuri judicii nescire di-
carne dicitur esse, et caro; quia quomodo bene agen- cendus esi, cujus Spirilus quae in Deo sunt, novit, de
tes spirituales sunt cum ipsa carrie, sic male \iveiues quo dixit quia de ejus accepit (Joan.'\\i, 14,15)? Si
carnaies suiu cum ijisa anima. IIoc enim ntincnpaiur ergo qui de ejus accepit novil qucefuuira sunt, quo-
quod dicit. Ilic Uaque error, qnem carnein appcllai, niodo non scicl Cliristus qni niisitSpiritum sanctum?
concuiiiscit adversus spirilum, id esl suggerit inala Et potesl fieri ui jiidex nesciat diem futuri judicii?
contra etimdem spirilum, qui est lex Dei. Ad duas qtiippe cuiu omnia signa dederit quando spereiur.
enim leges inducit, Dei et diaboli. Unde spirilum di- Foi le etiam iios dicatur vere nescire, quibus dicit:
cit, prnplerea quocllex Dei spiriiualis est,ulcontra iar- Amen dicovobis,quocinesciovos(Matth. xxv. 12). Nec
nem, hoc est conlra vitia repugnare, fioininem virgiiies. sudias et improvidas dieetur scire, quia
conservet Deo : lex auieiu diaboii, qui est error, con- dixit etiam, ipsis dicenlibus, Domine, Domhw,aperi
tradicit per obleclainciua luxurij', eimundana dulce- nobis, Amen dico vobis, quod nesciovos. Causa ergo
dinel Ilis ergo repuguautibus medius homo est, qui est ut dicat se nescire quod scii. Denique sic ait:
cum consentit spinitii, non vull c.tro : cum aiitem Vigilate, quia nescitisqua Iwra Dominusvesler ventu-
manum dat earni, sperait spiriium, id est lcgem Dei rus sh (Id. xxiv, 42). Ul ergo sollicilos nos et vigi-
conienmit. Cunseniienleroergo carni, spiriius revocal lanies faeeret, inlerrogatus nescire se dixil dicm et
ne faciatquod vull: assenlienlem auiem spiritui, caro horam ftiiuri jiidicii; sed ul nobis prodesset, negavit
sollicilat ne faciat quod jiuiat ulile. Sed spiritus recie se scire quod scil. Ignoranlibus ergo nobis quid prosit
et provideiiler contradicit ei revocal, ui eripial homi- nobis, scire omnino volumus quod si scierimus*ob-
iieiii a consiliis saian.-e.Caro auieni quce est lex ad- crit nobls: Christus aulem provisor salutis noslrce, ne
versa, idcirco sollicitai, et spirilui legis resisiit, ut audircmus quod co.ilra nos essei, dixi: se nescire.
per fallaciamdecipial Ideo ergo hcccApostolus publi- .Numquid si alicui in dolore posito gladium pOhcenli
cai, ut oslendat arbiirio hiimano cui rei voluntaiem se ut perimai, qui liubet rcspondeat se non habere ,
suam commiltat, non ut arbilrium Iiberlalis exina- mcnd.icii arguendus ent negans, quod si non neget,
niat, seddocei arbitriuro cuirei se conjungat. Si auiem sciat contrarhim —
?
non est voluntatis arbiirium, neque lex diaboli qua: LXIH («). Quid est nl cum Apostoli omnes
est caro, neque lex Dei quce est spiritus, iuvicem curas sibi oblatas sanassent, propriis lamen infirmis
sibi adversando hominem consiliis soliicilarent. Qui medelam non dcderhu? Nam utique Epaphrodiius
cnkn sollicitai,suadel: qui autem suadei, iion vim usque ad inortero non segrotasset (Phitipp. n, 27),
infcrt, sed circumvenit : qui circumvenitur, fallaciis si inlercessio Apostoli fuisset audita. Quis enim
quibusdam voluntas illi nitiialur. Si auiem non esset dubilet orasse hoe scepe'Apostolum,etnon iropetras-
liberum arbilrium, nolens homo traheretur ad ea se? Si enim audilus fuisset, statim infirmiias fuisset
qua: nonvult. . adempta ?
LXIi (b). —Si in Chrisio omneslhcsaurisapienliwel Signa et virlutes idcirco ab Apostolis factcestint,
scientimsuntabsconditi(Coloss. n, 5), quomodo idem ut infidelilas cogerelur ad fideni, ul videnles factn
Salvator de die et hora futuri judieii dicit se nescire quce hominibus impossibilia sunt, Dei ex hoe esse
( Marc. xiu, 52 )? Si autem sciat, et dicit se nescire, pnedicationem agnoscerenl, et rationem esse in fide,
videtur meiniri. virtute probarent : ul qnoniam verbis semper con-
Dictumhoc duplicem continet sensum. In Christo , iradiciitir, testis virttis posita esl, cui cum verba cc-
enim oinnes thesauros sapienlia»,el scientioesic dicit dunt, raiionem esse in hde significai, quce.verbis ex-
absconditos, ut quihaljciCbrisium,proomni sapienlia primi non potest. inier fidele=igiiur non jam sigua et
et scientia illi cedal 3: ut scire Christum totum sit prodigia sant nccessaria, sed spes firma. Postqiiani
scire, cl omuem sapieniiam comprehendisse, sicut enim discitur vera esse qusepromissa sunt, ad hoc se
dicitur ad Colohscnses, Nemo vos circumveniat per armat animus, ut sprelis preesenlibus, futuris dignus
phitosophiamel inanemscduclionem,secundum elemenla existal, meritum sibi collocans per laborem ; boc Sa-
hujus mundi. el non secundumChristum: quia in Cliri- lomone lestanle, qui ait, Fili, accedensad servitulem
sto iiihabilal omitis plenitudo divinitaiiscorporaliier: Dei, sta in justiiia et limore, el prwpara animam luam
ad tcniationem (Eccli. n, 1). Quoniam lenlationibus
proiicit homo, hccc data sunt monita. Unde Aposto-
1 JuxlaLov.:Kmnquidcaro blasphemiam cogit aulido- lus : PerDei tribidationes, inquit, oportet nos intrare hi
lolalriam ? M. regnum (Acl. xiv, 21). Hsc tribulationuin tenta-
- Morelaffirmatlegendum: Et utique adhuc in corpore tiones diversis modis accidunt, ut perseverans ani-
sunt. \id. Element.Ciilic, i>ag.168. M. mus in accejrta fide possit coronari. Nonsolum eniiij
3 Ms.Germanensis, illum credal.
(a) Deestin Mss.prhnigeneris.
(b)Deestin iisdemMss. (a) Deestin Mss.priurigeneris.
SATYCT. ATJGUST.III. (Soixante-sche.l
 ' '
2111 EX
QUiESTIONUM UTROQUE MIXTIM PARS SECUNDA. 2412
in fide tentatur homo, sed et"in cegriiudiiie, et in cepit nascendo de Deo Palre. Tunc ergo aecepit no-
damno, et in perseculione, et in niorle cbarorum : ut men, quod esl super omiie nomen, id est ut hoc di-
si in his passionibus ad auxilium dsemoniorumnon catur quod Pater, Deus.Nam nihil apud eum futurum
fuerit abductus, sine sanguinis pretio mercetur mar- dicilur : omnia enim anle se habet. Ideo ad hsec
lyrium. Non ergo ad dispendiumEpaphrodiii non im- omnia creanda et restauranda nalus est. Nam utique
petravit Apostolus quod petiit, sed ad proleclum : ordo el ratio hoc habel, ut paterno nomini omne
quia ct in sua causa, culn postulasset, audivil, Suffi- genuflectalur. IIoc Pater donavitFilip propter ea quse
cil libi qrtilia mea; nam Virlusin infirmilate perficilur erat acturus ; donavit autem quando genuit. Sic enim
(II Cor. xu, 9). lllum genuit, ut in eodem honore esset, quo ipse Pa-
LXIV («). Petrus apostolus dicit, Christusmorluus ter est.
esl pro vobis(I Pelr. n, 21). Paulus vero apostolus as- LXV(a).-—Quidestquod dictum estJoanni, sicut in
serit quia et pro semortuus est, Factus, inquii, obe- Apocalypsi scriplura legitur, Vade, et accipe librum,
diens usque ad mortcm; propicr quod donavitilli Deus et devoraillum; et amaricabilvenlremluum, sed in ore
nomeiiquod est super omne nomen (Philipp. n, 8e'9). tuo erit dulce lanquam mel? Quid est hic liber : vel
Quod si ila est, imperfectus \itlebilur fuisse qui per quoniodo amaruin facit ventrem, cum sit dulcis?
opera sua fecit augmentum. Frequenler, qui compendiumquserit, solet errare.
Filium Dei perlectum natum esse de Deo, nemo Quid est utnon omnia adcausam dicia proponas, eic-
fidelium ambigit. Oniniaenim divinitalis palernse ac-
(«) Habetursup inter primovulgatas,juxta qussst.72.
(a) Deest iu Mss.
v>rimi
generis.

QUiESTIONUM

PARS SECUNDA. 1

QDJLSTIO fcium (a). — Quid sit ad imaginem et
simililudinem Dei fecisse homineni: et an mulier
imago Dei sit.
Hoc est ad imaainem Dei factum esse hominem,
quia unus—unum fecit, elc.
II /(,), Evangeliumtestatur quia nemo vidit Deum
(Joan. i, 18, vi, 46, et I Tim. vi, 16) : contra Jacoh
elMoysesetlsaiasasserunlDeum sevidisse (Gen.xxxn,
Patrem nemo vidit.
30, et Isai. vi, 1). Sed dicit quis, visus
Qiiid ad rem ? Si Filius visus est, sit unus et Pater esl:
Deus, et
qtiippe cum Pater et Filius uterqueduorum una
in substanlia, et in imagine, quia imago
esl, et sicut ipse dicil, Qui me videt, videt et Palrem
(Joan.y.\\, 9). QuOmodo ergo nemo vidit Pairem
Deum, ctini Filius dical videri Palrem cum ipse vide-
.ur ? Quia neque alter Deus. Si ergo aller non est,
ipse idem quia unus esi, visus est Dens.de Patre Deo
Quantumad Evangelistam portinel, Filius
lioc dixil, quia nemo vidil Deum, nisi unigcni-
lus qui esl in sinu Palris, ipse enarravit. Credamus
Fiiio; ipse enarravit enim quia nemo, nisi se ipse, vidit
Deum. Hoc autem ideo dixit, ut docerct semper
apparuisse Patriarchis el Prophetis. Non ergo de hoc ad
unum Deum pertinel, sed ad personam Falris, quo
non potest dici aliter quam Deus Paier. Filius auiem
sic se visum dicit, ut invisibilis sit tamen in eo ipso
ctim videri putalur. Visus enim hic inlelleclus esl;
quia non utique oculis visus est, sed in menle intelle-
ctus : el boc fuit vidisse, inlellexisse, eo quod ap-
paruil ibi inesse Deum. Cum autem dicit Salvator,
Qui me videl, videt et Palrem; non ulique ad oculo-
. rum visum hoc retulit, sed meniis, et ut nihil inler
Patrem ct Filium diversum esse putarelur. Neuter
juxla subsiantiam. Circum ap-
ergo eorum visus estFilius
-, parentia autem solus visus est menle, non car-
S nalibus ocuiis;
quia invisibihs est sicul Paler.
III (c).—Vetus LexDeum jurasseallegal: sie enim
dicit, Per memelipsumjuravi,dicilDominus(Gen. xxu,
16).'Salvator autem jurare prohibuit (Matih. v, 54):
?
quomodo non destruxit velera in terris, non aliter
Anlequam notilia Dei esset
oportuil provoeare honiiries ad spcm inaudilaro,quam
- (a) Eademcutuea quseiiiter JTUUO vulgatasest quaist.21.
Mss.primi generis.
(b) Deestin iisdem
lc) Deestin MSS.
jurejurando promissio illis fieret, ab eo utique quem
non, ut dignum erat, sciebant. At ubi aulem capit
sciri, non ulique jurare oportuit, quem ineiitiir fas
non csset arbilrari. ldep ergo Doiiiiuus nec ser\os
jam jurare prxcepit, sed lales se inslituere, ul ser-
monibus illorum fides habeatiir. Sacramenium cniin
jurisjurandi aut perfidia exegit, aul faliaeia incon-
siantis; ut quia fallere hoinines solent, iimore forte
Dei revercantur : aul certe saiis erit, el qui fallitur,
quia ex hoc olicnsam acquirit.
IV (a). —
Quid esl quod in cruce positus Salvator
ait, Paler, hjnosceillis; non enim sciunt quid faciuid?
Si nesciunt, qtiid cst quod ignoscitur, maxinie cum
dicat Abiuieleeliad Deum, Numquidignoruniesperdes ?
Non omnis ignoransiiiimuiiis a prjbiiaqsl. Hic cnim
qui poluitdisccre, et non dcdit operam , etc.
Y (b). — Si in Lege nemo justificaliir apud Deiim,
quare scripfum esl, Matedictus omuis qui non per-
manseril in omnibusqumscripta sunl in libro Legis, ut
faciat ca (Deut. xxvn, 26)? si ex fide justificaniur hn-
mines , et non per Legeiri (Galat. n, Ib). utquid ma-
ledicius estqui non implevilLegem, cum non profi-
ciat ad justitiam?
Lox idala per Mojsenj jtisiiliam babebal quidem ,
sed lerrcnam; ut scrvanlcs Legem justi cssent ad
jirscsens, ul nou rei fierent. Justus estenim cx Lcge,
qui uulli nocet. Unde Apostolus, Lex, inquil, non
ex fide; sed qui fecerit ea, vivetin eis (Id. III .12);
hoc est, faciens Legem non morieuir , sed \i\il ad
jirsesens; jusiitia auiem quoscx fideest, juslificat
homiiics aptid Deum , ut remiinerenlur in futuro soo-
culo. Addiderunt enim|tcm|ioriiIi justiiiic jiislitiam
fidei. Jnsuim est eniin nosse e.\ quo et per qiiem su-
inus, utPatris et Filii et Spiritus sancti vera confes-
sio ad coelesiia regna no-, pcrducai. Nam cl veteres
qtii non soluni Lcgis prsecept» servaverunt, sed ct
Deuro dilexerunl, spem habenles in promissione,
justificati sunt apud Dcum. Solam enim Legcm dicit
non jusiificare homines apud Deum , sicut nec sola
fides exceplis bonis opefibtiscommendat apud Deum,
sed servala jusliiia terrena et di\ina , perfectos facil.
Hinc dicit Dominus: Nisi abtmdaverit jtislitia veslra
(a) Habelursuprainler primovulgalas,juxta quast. 67.
(o) DeeslinMss.primigeneris.
2415 APPENDIX. 2414-
ptus quamScribarumet Pharismorum, non inlroibitis plense summilatis non esset habiturum. Super se
in regnumcoziorum(Mallh. v, 20). ergo nihil erat; nihil est enim quod Deum vincat :
VI (a). — Quid eslul David dicat, Confundanlurel infra se parum fueral; quia minus maximo non con-
ernbescantqui dicunl mihi, Euge, euge(Psal. LXIX, gruebat. Simillimum itaque suum Filium creans,
4): Dominusatuem , Euge, inquit, serve bone ct fi- edidit ex se quasi alterum sc: ac sic illud summumet
deiis, (Matlh. xxv, 21, 25) elc. Quod David pro maximum bonum, quod nobis ex Deo suppetit, per
malo accepit, iioc Salvalor bonis merilis dignum ejus ad nos propaginemredundavit. Quin el hsecsi-
osiendit? * mul intelligenda ralio est, Deum qurhunc mundum
Non valde istud discrepat a superiore quaeslione. condidit, ei qui inler caetera pulchriludinisordinatio-
Ununi enim verbum diversas haiiet significationes, nisque miracula, creandi quoque naturam sufficiendis
sicut supra memoravi (In secunda parte Qumst.ex sui cujuslibet generis fetibus tribuit, ipsum prius
Novo Test., qumst. 54). Oblrectatores enim David, utique habuisse quod dederit. Nullus enim dal quod
cum exitiis ejus faverent, gratulabanlur malis ejus. ipse non habeat. Qui habuit ergo Filium lolis sibi si-
Dum enim ille"*pressuras el angustias paleretur a militudinispartibus congruentem, boc est, umis uni-
Saul et filiosuo Absalon, illi recte et bcne fieri dice- cum, probus probum, bonus benignum, beaius bea-
bani. Tale est si aliquis dicat, de eo qui injurias pa- tum, maximus maximum, sempiternus seternnm,
titur, Bene illi hoc esl, gaudere in malis : hoc est habuit ulique ante mundum creatse sobolis prineipa-
diccre, Recte illi fil, sic enim meretur. Simili modo lum, de quo rebus oriundis impertiebaturexemplum,
,et Sahalor Iaettisin-bonis openbus, merilum homi- ut gignenlium germina suis respondere semmibus
iris jironuntiat dicens : Euge, serve bone el fidelis. cogerentur. Nec sane aliler sinebal ordo legiiimus,
Exsullat enlm , quia servus digniorem se fecil, di- quam ut paler rerum fulurus , ante essedebuerit pa-
cens, Bene; hoc esl, Recte egisti, ulil majus meri- ter proprius, hoc esl proprii sui felus. Sed quod edi-
tum collocares. Unum igitur verbum duabus conlra- lum filium diximus, non sic est accipiendum lan-
riis causis aptatur. Nam solemus de aliquo dicere , quam nostri similem habeat ortum, natusqiie ila sit,
Adjudicaius est. Sed quomodo dicatur, causa aut ut mortales nasci videmus, cum prorumpente fetu
subsequens aut prsecedensdeclarat. Aliquandoenim existant quse ante non fuerant. Illa eniin aliunde in-
ad bonum dicivur, aliquando ad malum : sicul et silis concepta seminibus, elementorum siibjectoruni
concupiscenlia aliquando ad bonum, aliquando ad ccetuin generis sui speciem coalescunt -: hoecaritem
inalum apialur. divinitus nullo auxilio admixlionis exiernie ex se id
VII (b). —Quid est quod in Psalmo , Homines, in- quod in se ac secum semper habuit, eduxit et jiro-
quit, et jumenta salvos facies(Psal. xxxv, 7): et ad tulil. Ut enim si Iucem nasci ex sole dicamus, quod
Jonam prophelam , Non parcatn, ait, civitaiiin qua ab eo procedat el prolluat; non utique sic dicimus,
habilant cenlum trighila millia Iwmhium, e! pecora quasi aliquando sine luce sol aut esse possit, aisa
mulia (Jonm IV,-11): contra aulem Aposlolus, Nutn- fuerit, ut eam tempore aliquo a se posleriorem gs-
quid , ait, de bobuscura esl Deo (\ Cor. ix, 9)? neraverits, sed ut quod secijmsemper obiinuit, eata
Qnantum ad verba pertinet, videlur contrarium ; de se scilicet genitam sine ccepli aliqua distinctione
Si causa autem hominis et pecorum inspicialur, ma- a principio, qua semper fulgeat, semper ex se velus*
nifesiabilur esse non dispar. Omnium curam gerit niunere reparante collustret: sic Dei Filitis ab aelerna
Deus, quasi omnium opiiex ; sed non servat pecora omnino Patri cohserens, hane quoque cjus similim-
propter ipsa, sed propter homiuesservatpecora, non dinem tenuit, ut nec ortum haheal, nec occasum. Et
liomines piopter pecora. Itaque qui hominum chram ut Deus sine origine senipilernus, ila et Filius sem-
geril, custodit pecora, ut non illi cura sildebobus, piternus : et ut Deus unus est, simplex, idemque,
sed de hominibus. Quseeniro spes in pecoribus ? sic cum Patre permixtus, ul nominibus et affectibus'
VIII (c). —In Tobia, Opera,inquit, Deirevelare et dislincli quidem, sed idem sint,"iii ambobus unus,
confiteri,Iwnorificumesl (Tob.wi, 7). Salvator autem et ulcrque in uuo inseparabili majcstate continuus.
opus Dei faeiens, Nulii, ait, dixeris (Marc. vm, "26). Deus Ilaque Fiiium non ex" materiis discoi-dantibus
NonSalvator opus Dei celari de-beredixit: nam tractum, sed ex simplici ac singulari naturaa suse
aliolocoj Vade, inquit, el narra quanla libi fecerit stirpe-ac seminario edilum , semperinse habitum,
Deus (ld. v, 19). Sed iiiorum lesiimomumrelulavit nec a se ulla unquam separatione dimissum, ita se-
aliquando, ei jaciantiam pressit; nevideretur, quod cura conlinet ct amjilcctitur, ul nihil in ambobusde
prudentibus absurdum est, ipse sibi, ut seductor, illa unitate mulelur.
leslirooniura perhibere. X (a). —Quid esl quod Apostolus dicilGalatis, Mi-
IX (d). — De auernitale Filii. ror quod sic lani cito transferhniniab eo qui vocavit
QuoniamMIIUquidain, qui nondum adhuc discussa vos'in qraliam, in aliud Evaitgelium, quod non est
erroris caliglne, nec purgata vel detersa veternosse aliud (Galat. i, 6, 7)? Sialind cerle est, ipsum non
vitsecarie, terreno sensu existimanles, dubilant vel est: si ipsum noii cst, quomodo nonaliud est?
de Dei Filio , vel duos unuin esse (peifida cnim et Ideo aliud dicit Evangelium, ad quod vocati fu-
contumax nalio Judocorum, quibus fous Legis etsa- eranl, quia non hoc est quod poslea sequi coeperant
cramenlorum thcsauri paluertint 2, non ambigit, sed Galaise. Ab Evangelio enim Christi ahducti, in Ju-
nefariis pernegat vocibus), breviler quantum tractus daismumfueraut altracti sub nomine Chrisii, quasi
contractior patilurcdisscram. Spesenim ignorantibus hoc es^et sequenduin ; el aliud quara quod Apostolus
si velint discere, integra dimiltitur; peena dissimu- procdicabat, alfirmabanl. Unde sublegitur, Sicut vobis
lantibus perpetua desliinuur. Deus omnipolens, cum suadent. Pseudo eiiim apostoli, cuin circumvenirent
magnitudine ac bonitatc piwstantior sit, niagnum Gentiles eredentes, hoc dicebant a Salvalore tradi-
aliquodet maximebonuin edere ex se atque exhibere lum , quod ipsi docebant, sicut continetur in Aclibus
debuerat : sed si quid edidisset quod conlra moduin Aposlolorum, Quia nisi circumcidaminimore Moysi,
excellentiae suse forcl, aul non poluisse amplius, non polerilissalviesse (Acl.xv,l). Hinc Apostolusdo-
quodin omnipotenlemnon cadil; aul noluisse, quod lore eversionisillorum commotus, scribit ad eos ,
in beiiignissimnin, viderelur. Cerle in summo Deo dicens : Miror quod sic tain cilo transferimini ab eo
grande non fuerat fecisse quod inlra se positumvim qui vocavitvosin graliam,in aliud Evangelium, quod
* At utinam. non esi aliud. Miratur ergo,quia post-j-em levem et
; - Sicliis.
G ermanensis. edili, studerent ct oneri : hoc
SicHs.Germanensis. hocmonstrare.po- minus gravem, asperilati
Atediti,tftescrari
tuenml. 1Ms.Germanensis,
InMss. primigeneris. etementorum distantiaincwlumsuige-
' (<2)*Deest neris speciecoalescunt.
(b) Deestin iisdemMSS. s MS.Germanensis, a sesuperioregeneranerit.
(e)neest m iisdemMss.
(rf)Deestin iisdemTSlss. (a) Deeslin Mss.primigcneiis.
 ~
241S ADMONLTIO DE SURSEQ. EXPOSIT. IN APOCALYPSIM. 2416
est, ut post fidei simplieilalem circumcidi se, pro non solumautem illi, sed et mihi, netristitiam super
elemenlis permitlerent, neomeniascolerent et sab- trislitiamhaberem(Philipp. u, 27). Qnonrodoconlri-
batum , elemenlis subjecti ac provocati erant, id est, slandum vetat, cum ipse coiitristandum se, si roor-
gratise non Legis factorum l. Et ne pseudoapostoiis tuusfuissct, declarat?
occasionemdedisse videretur, dicentibus aliud esse Aliler se de morte Epaphroditi, si provenisset,
quod acceperanl Galatoequam verilalis habet tradi- contristanduin signilicavil, et aliter prohibet contri-
lio, slatim subjeeil, Quod non esl aliud, nisi suntali- standum. Nam hic propter solatium adjulorii ejus,
qui qui iiosconttirbant,el voluntconvertereEvangelium quo utebalur in Evangelio, si mortuus fuisset, con-
Chrisli. Aliud ergo erat, ad qtiod ab Aposlolo vocali tristandum se dixit. Nos autem sic conlrisuiri prohi-
erant Evangelium, quam quod sequi cooperant im- bet, ne obitos quasi exsiinelos et perdilos lugeamus,
pulsu p-eudoapostolorum : non t.inien aliud erat desperantes de resurrectione. Aliud est igilur sola-
quani Christus tradiderat, ut vel per id in errorem se tium requircre quasi ahsenlis, el aliud dolere inler-
induclos cognoseerent, et solam fidera sequerentur, ilurn jam non futuri. Hiccessatconsolalio, illic exclu-
profitentes Christum Deum, et hunc sufficere ad sa- ditur desperalio. [
lutem tribuendam, per quem fuerant remissionem XII (a). — Quid est quia occisis filiis Lise, qui
peccalorumadepti, 11011 per Legem : quia sine Lege sunt ex tribu Juda, Rachel filios suos plangere
gratia Dei doriat delicta. dicatur ?
XI (a)..—Nonessecontrislandumde mortuisPatilus Rachel Hlii, quanlum ad historiara pertinet, olim
apostolus signat (I Thess. iv, 12). Nam desperanlium ' pro malefico suo opere [Sodomitarum, et spurcitia
est contristari; et ipse, Infirmus, inquit de Epaphro- qtiam in coucubinam hominis levitae opcrati sunt,
dito, fuit prope mortem, sed Deus miserlusest illi : exslincti fuerimt el erasi sunt a reliquis tribubus,
- Ha3C etc.
verba, ac provocalierant, id est, gratimnon legis
faclorum,absunta Germanensi codice.
(a) DeestinMss.primigeneris. (a) Eademcumeaquaeinterprhnovulgatasest quaest.62.

ADMONITIO

DE SUBSEQUENTI EXPOSITIONE IN APOCALYPSIM.

Veterum in Apocalypsimcommentariosevolventi tibi occurret magna pars subsequentisexpositionis, quatj

exVictorini martyris proesertim (si ad ipsum lamen vulgatus ej'us nomine commentarius perliuel), atque
ex Primasii el Bedaeverbis consarcinala est. Hanc pro Tichonii opere omnino recipi volebant nonnulli : a(
certenon habentur hic quse Donalista ille suo operi insperseral, « mulia > videlicet, uti Primasius scribit,
< sanoe doctrinaj contraria, ita ul de causa quaeCatholicos inter el Donatistas vertehatur, secundum pravi-
c tatem cordis sui loca nocendi captaret, calholicseque Ecclesise noxia exposilione putaret mordaciter illu-
« dendum. » Quin imo adversus Donalislarum hseresim exponuntur de induslria sententise quamplures; et
Baplismirepctitio, quoeschismalicis illis in usu crat, passimimprobatur, velut in, Homilia6 ad Apocal., cap.
8, y . 11. « Hoc, > ait auctor, « inhis qui rebaptizanlur, manilesle inlelligipolest. > Hinc etiam absunt
qusedaminlerpretationes a Beda Tichonii nominerelafse.Ad hsec, Tichonius in Apocalypsiquaerensquemad-
modum inlelligendisint Angeli Ecclesiarum septem, quibus scribere Joannes jubetur, « raliocioatur multi-
pliciler, > inquit Augustinusin lib. 5de Doctrina christiana, cap. 50', « etad hoc pervenitul ipsos Angelos
inlelligamus Ecclesias; copiosissima > utique « dispuiatione i>usus. Sed liae profecto in re mullo brevior
pressiorque est subsequenlisoperis conscriplor, qui nimirum ex aliorum libris, atque ex ipso forsitan Ti-
chonio, a quo prseclaraquaedammutuati sunt eliam Primasius etBeda, nudas inierpretationes decerpere con-
tentus fuerit. Quapropter LovaniensibusTheologis merito visum est hoc opus nihil esse jiraeter annotationes
alicujus studio colleclas, posteaque in Homiliarum formam redactas. Porro in veiusiissimo AbbatiseS. Petri
Carnulensis codiceHomilia 16 verbis quibusdam additis dividitur in duas : praeterquam quod Homilia 1 non
idem quod in editis habel exordium , sed aliquanto diversum sub hisce verbis :
c Ea quaein Apocalypsi sancti Joannis continenlur, fratres charissimi, aliquibus ex antiquis Patribus hoc
visum est, quod aut lota, aut certe maxima pars ex ipsaleclione, diein judicii 1,vel adventum Antichristi
significarevideatur. IHi aulem qui diligenlius tractaverunt, quod ea quae in-ipsa revelalione coiitinenlur,
statim poslPassionem Domini Salvatoris noslri fuerunt inchoata,et itasunt usque ad diem judieii consum-
roanda , ut parva portio lemporibus Atuichrisli reraanere videatur : el ideo quidquid in ipsa lectione reciiari
audieritis sive Filium hominis, sive stellas, sive Angelos, sive candelabra, sive qualuor animalia, siveaqui-
lam in medio coelovolantem, et reliqua omnia in Christo intelligite, et in Ecclesia fieri, vel in lypo ejus
praedictaesse cognoscile. In septem Ecclesiis quibus sanctus Joannes evangelisla scripsit in Asia, iiitelligiiur
una Ecclesia catholica propter sepliformemSpirilum gratiie. Quod aulem dicit, Tesiis fidelis, Christus est,
qui teslimonium reddidit sub Pontio Pilato. Fecit, inquit, nosregnum el sacerdotesDeo: saeerdotes Deototam
Ecchisiamdicit; siculaitS. Pelrus : Vos, inquit, genus eleclum, regulesacerdolium(I Pelr. n , 9). Et vidi,
inqujl, seplemcandelabraaurea : in seplem candelabris Ecclesia est. El in medio candelabrorumshnilemFilio
Iwimnis(Apoc. J, S, 6,12,15), id esl Christum. Sive autem Filius honiinis, sive seplem candelabra, » etc.
2417 APPENDJX.
EXPOSITIO
IN APOG&LYPSIM
HOMILIA.I *.
[Apoc. cap. i.] Inlectionerevelationis beati Joannis
apostoli, fratres charissimi, animadvertimus, et se-
cundam anagogen hoc Domino largienle explanare
curabimus , quia revelalio Jesu Chrisli nostris auri-
btis panditur, ut arcana coelestianostris cordibusma-
nifesieiiliir. ApocalypsisJesu Chrisli, quam deditilli
Deus palamfacereservissuis , id est manifestare. Qum
oportet fien cilo significans: hoc est ostendens. Servo
suo Jolwnni : Joaiines, Deigralia interprelalur Scri-
bensseptemEcclesiis,quwsunt in Asia. AsiaElatio in-
terpretalur, per quam genus humanum figuralur. Istae
septem Ecclesiseet septem candelabra, hoc solerier
inluendumest, quia seplilormis gralia est, quse data
esl a Deo per Jesum Chrislum Dominum nostrum ,
nobis generi humano, qui credidimus : quia et ipse
pollicitus est nobis miltere Spiritum paracletum de
ccelis, quem et Apostolismisil, qui in Asiaessevide-
banlur, hoc eslin elato mtindo, ubi et septiformem
gratiaro septem Ecclesiis nohis per servum suum
joannem donavit. Gratsavobiset pax multiplicetur a
Deo Palre et a Filio hominis: id est, Chrislo. Sive
aulein Filius hominis, sive seplem candelabra, sive
septem stellse, Ecclesiaintelligitur cum capite suo
Chrislo. Quodautem ait, Cinctuminler mamtllaszona
aurea : ille qiii erat cinclus, Chrislum Dominumfi-
gurabat. Duas mamillas, duo Testamenta intellige,
quse de pectore Domini Salvatorisianquam de pe-
renni fonte accipiunt, unde christianum populumnu-
triant ad vitam a-ternam. Zona vero aurea, chorus
est, sive multitudoSanctorum. Sicui enim de cingulo
pectus slringitur, ila sanclorum mullitudo Ciiristo
adhseret, et velnt duas mamillasduo Teslamenla com-
plectitur, ut ex ipsis velut de sanctis uberibus nu-
trianlur. Caput, inquit, ejus el capitli sicut lana alba
el nix : capillos albos muliitudinemalbalorum. id est
neophytorum ex Baplismo prodeuntium dicits. La-
nam dixit, quia oves Christi sunt. Nivem dixit, quia
sicut nix de ecelo ullro descendil, ita et gralia Ba-
ptismi nullis praecedentibusmeritis venit. Ipsi enim
qui baptizantur, Jerusalcm sunt, quse qnotidie ad
instar nivis de coelodescendit. Jerusalem, id est Ec-
clesia ideo de ccelo descenderedicitur, quia de ecelo
est gratia, perquam et a peccatis liberatiir, et Christo,
id est ajterno capili sponso coelesticonjungitur. Sieut
e contrario bestia de abysso ascendere dicitur, id
est, populus malus qui ex"populo malo nascilur. Nam
sicut Jerusalem humiliter descendendo exallatur, ita
bestia, idest populussuperbusarroganter ascendendo
praacipitatur. Oculi ejus velutflammaignis : in oculis
pra?eepia Dei dicit; sicut scripturo est, Lucerna pe-
dibusmeisverbumtuum, Domine; et, Ignilum eto-
quiumluum (Psal. cxvm, 105; 140). Et pedes ejus
similesaurichalcoLibanis, ignili velutin fornaceignis:
in pedibus ignitis Ecelesia'inlelligitur; quse iinmi-
nenle die judicif, nimielate pressurarum probanda ,
el igne examinanda est. El quia pes novissima pars
est corporis et pedesignitos dixit esse, ideo in pedi-
bus Ecclesia novissimi temporis iutelligitur mullis
tribulationibus velut aurum in foraace probanda.
Quam rem qui bene considerat, jam nune ex mulli-
lndine iniquitatum fieri videt. ldeo aurichalco signa-
1 Titulus,homilia1, nonest in veteri codicePetrensi.
s Ms.Petrensis,procedenlium.
3 ln editis,clibani.Sed esse. libani patet ex
Primasioet ex Autperto.legendum
&m
B. JOANNIS.
vit, quod ex oereet igne mnltoac mcdicamineperdu-
citur ad auri colorem: sicut Ecclesia per tribulaliones
et passiones purior redditur. In zona aurea accincta
pecfori, potest etiam scienlia spiritualis ac purus
sensus datus Ecclesireintelligi. Gladiumverobis acu-
lum de ore ipsius procedentem, ipsum Christum esse
.significal, qui et nunc Evangeliibona, et prius per
MoysenLegis noiiliam universo orbi protulit : et de
quo David simililer ait, Semel loculus est Deus, duo
hwc atidivi (Psal.-i.xi, 12). Hsec ergo sunt duo Te-
stamenla,quse procaptu temporis aut nova, autve-
tera , gladius bis acutus dicunlur. Vox ejus lanquam
vox aquarum multarum:aquse mulloe, populi intelli-
guntur csse; in voce, prsedicatioApostoloruro.Quod
autem supra dixit, Pedes ejus similes aurichalco,
lanquam in fornace conflati; possunt eliam Apostoli
inlelligi, qui post' passionemprsedicaveruntverbum
ejus. Per quos enim ambulat prsedicatio. merito
pedes nominantur : sicut el prophela dixit, Quam
pulchri pedesevangelizaniiumpacem, evangelizantium
bona (Isai. u\, 7) ! et illud, Adorabimusin loco ubi
stelerunt pedesejus (Psal. cxxxi, 7). Quod autem di-
xit, Babebalin dexlerasua stellas seplem; Ecclesiam
. inlelligi voluit. In dextera enim Chrisli est spirilua-
lis Ecclesia cui ad dexteram positse dicil: Venite,
benedicliPatris mei (Mallh.xxx, 54). Septem ergo
stellse, Ecclesia est. Diximusenim quia Spiritus se-
ptiformis virtuiis ei datus a Patre, sicut Pelrus ad Ju-
dseosde Chrislo ait, Dexiera igitur Dei exatlatus, ac-
ceptuma Palre Spiritumeffudit(Act.n, 55). Septem
auicm Ecclesias, quas vocat vocabulissuis , non ideo
dicit, quia illse solse sint Ecclesioe; sed quod dicit
uni, omnibus hoc dicit. Deniquesive in Asia , sive in
tolo orbe, seplem Ecclesias omnes esse, et unam
esse Calholicam : sicut ad Timotheum ait, Quontodo
oportel te iu domo Dei conversari, quw est Ecclesia
Dei vivi (I Tim. III , 15); et in lsaia , seplem mulie-
res quse apprehenderunt virum unum (Isai. IV, 1),
septem Ecclesias significari intelligit, quse et una
est : virum , Christum intelligirous; panem ihulierum,
Spiriium sanclum, qui nulrit in vitam octernam.Et
Nut vobis ea qusedicta sunt lenacius inciilcentur, bre-
vem ex ipsis recapilulationcmfieri volumus. Septem
ergo Ecclesiae, quibus sanctus Joannes scribit, in-
telligitur una Ecclesia catholica, propter septiformem
graliam. Quod aulem dieit, Teslis fidelis, Christhs
esl. Septem candelabra , Ecclesia catholica est. In
medio candelabrorumsimilis Filio hominis , Chrislus
est in medio Ecclesiae.Qnod aulem ait cinctum super
mamillas : mamillie duo Testamenta iiiielligiintur,•
quaede peeiore Christi lac spirituale accipiiml, ut
populum christianum in viiam seternam nulriatit.
Zona vero aurea, chorus est sive muliitudo sancto-
runi, qui jugiter dum leclioni et orationi insislunt,
Christo adhsercreprobanlur. Jam isia cbarilali vcslr e
sufficiant. Quod audistis, sancla inler vos collocu-
tione meditamini, donec quod reliqiiumest, don.inte
Dominoaudirc possitis. Quod ipse prsesiare digne-
lur, etc.
HOMILIA n!.
[Ib. ii et iv.] Fratres charissimi, in candelabro, de
quo cum Apocalypsislegereiur audistis, papulus in-
telligitur. Quod autem ait, Movebocandelabrumluum;
hoc est, dispergaropopulumpro peccatis. Et pugnabo
1Ms.Belgicus,per.
2 Ms.Petrensis: mcipitsequentiade
hppsis;nec aliter fcre in caeteris.
exposiiione
Apocar
 £419 IN B. JOANNISAPOCALYPSIMEXPOSITIO. 242.0
cum eis in gladio oris mei: id est, proferam prsecepta ut post inundationem diluvii per eum terris pax red-
mea, per qusearguanturpeccata velcrimina sua. Quod dila cognosceretur; ut scilieet ejus visione paeli sui
\ero dixit, Facies ejus sicut sol lucet in vhiule sua memor omnipotensDeus, nequaquam uhra aquarum
(Apoc. i, 16): et de advenlu vel proesentiaChrisli, immensitatedeleri terram paleretur. Cui videlicetno-
quin per faciem quisque manifestatur aique cognosci- mini si una in fine addilur liltera et irini dicatur, uli-
tur; cl de Ecclesia polesthoc accipi, cui islam clari- que hoc ipsum interprelatio sonare videlur : nam
tatem Chrislus promisil, de qua dicit, Tunc fulgebunt grseco vocabulo dprm pax appellatur. El in Veleri
justi sicutsoi in regno palris eorum (Matth. xm, 45). quidem Testamento Dominus adNoeait, Ecce, ego
Steilammalutinatn; primam resurreelionemdicit, quse slatuam pactummeumvobiscum(Gen.IX,9). Et notan-
per gratiam Baptismi fit. Stella matutina noctem fu- dum quam apta sit figurarum contexlio. Quia enim
gat, etlucem annunlial, id est, peccaium lollit etgra- fulgura, voces et tonitrua de throno tanquam de nube
liam tribuit : si tamen accepta gratia bona opera se- procedere in subsequentibusnarrantur, convenienler
quantur. Sicut enim magnam arborem virere el fru- hic irradiante sole arcus similitiidinem,idem thronus
ctuni non reddere nihil prodesl -; sic nihil prodest reddidisse narrattir : qui videlicet arcus, cum sit di-
christianum dici, et chrisliana opera non habere. Et versi coloris, resplendeatque principaliter duobus, id
ideo dicil, Consulotibi a me emerc* aurum conflalum est, aquoe et ignis, ac designetur per diluvium4, ac
(Apoc.III, 18) : itl esl, conlende ut pro noroineChri- subsequens per igoem; hic tamen non immeritovi-
sti aliquidpatiaris. Et collyrioinungeoculostuos : ut sioni smaragdinoacomparfitur, ut per eum, sicut dixi-
quod libenter per Scripturascognoscis, opereimpleas. mus, repropitiato mundo divinilas ostendatur. Lapis
Ostium aperlum essein cwlo, NoviTeslamenli proctli- enim smaragdus viridissimieoloris est: qui videlicet
cator vidit Joannes. [Quibusoculis vidit? Quaiilumad color, sicut praecedentiversiculo jam falus sum, non
fignratam oslensionem, non carnis, sed mentis. Quan- inconvenienter naiuras divinitatis aptatur.] Mare vi-
tum vero ad ipsius rei verilatem quse jam in carne ireuni, donum Raptismi est: quod ideo anle solium
Dominoapparente manifesialafuerat, nonsolumoculis essc dicitur, quia ante adventum j'udiciidatur. Quod
carnis vidit, verum eliam manibus conlreetavit. Quid vero post hoecait, Ilabeo \ciavesmorlis et inferni; hoc
vero per osiium designatur in hoc loco, nisi mediator ideo dicit, quia qui credit et baptizatur, a morte et ab
Dei et liominumChristus Jesus? ipso Dominodicente, inferis liberaiur; el quia ipsar Ecclesia, sicut habet
Ego sum ostiutn (Joan. x, 9 ), et reliqua. Jure igiiur claves vitae, ita et inferoi]um: ipsi enim dicium est,
non clausum, sed aperlum intuetur, quia nimirum Cuidimiseiilibpeccala,dimittuniurei; et cujusrelinueri-
idem mediator nosler nascendo , moriendocunclis fi- tis, retentasunl (Joan. xx, 25). Ubicumque ponil in
delibus innotuil, quia ipse eral redemptor mundi. Apocalypsiangeltim hominis, ipsum hominem signi-
Quid per coelum, nisi Ecclesia designalur? sicul ipse ficat : sicul et Eeclesiseejt Angeli eorum ibideinnon
dieit, Cwlummihi sedescsl (Isai. LXVI,i); vel, Anima debent intelligi, nisi aul episcopiaut proepositiEccle-
justi, sicut Salomon testatur, sedesest sapientiw.Pau- siarnm. In lanlum angelorum nomine Ecclesias ca-
Jns quoqueoccurrit dicens Chrisium Dei Yirlutein, et tholicas voluit intelligi, utj'ubeatangelos poenilentiam
Dei Sajiientiam (1 Cor. 1,24). Constal proeu! dubio agere. Non enim Angeli, qui in coslo suut, indigent
quod ccehim est electorum Ecclcsia,noster in qua ostiura pcenitentia; sed homines qui sine peccato esse non
aperium cernitur; quia Redemptor natus et possunt. Nam quia etiam Angelus Nuntius interpre-
passus ac resuscitalus ad coelosascendisse in ea prae- tatur, quicumque aut episcopus aut presbyter aut
dicattir etcrcdilur. Quid atiiem in hac visione positus eliam laicus frequenter de Deo loquitur, el quomodo
audieritJoannes, manifesiatdicens, Et vexprhnaquam ad vitam aciernamperveniatur annuntial, merito an-
audivi, lanquamlubwloquenlismecum,dicenss,] Ascen- gelus Dei dicitur. Et tameri quia sine peccalo nemo
de huc : Quando aperluin ostendilur, clausum antea esse potesl, dicitur ei, id est homini, ut poenitentiam
fnisse hominibus manifeslalum esl. Sotium positum, agat: quia et revera quilbene considerat, agnoscit
est sedes judicamis, super quem vidit slmililudinem quod non lantum laici, sed etiam sacerdotes una die
jaspidis et sardii. Jaspis aqusecolorem habet, et sar- esse non debent sine pcenilenlia.Quia quomodo nul-
dius ignis : in his duobus lapidibus duo judicia intelli- Ius dies est in quo homo possil esse sine pecealo, sic
guninr; unum quod jam per aqnam factum est in di- nullus dies debet esse slne salibfactionis remedio.
luvio, aliud quod erit per ignem in consummatione Seplem aulem candelabra, el unum candelabrum-,
saeeuli.Potcst hoe loco et vila servorura Dei intelligi; sepliformemEcclesiam possumusintelligere : el ideo
quia ad siroilitudinemaquai el ignis inlerdum in hac quoeeumquead sepiem Ecclesias loqui videtur, ad
vita omnes sancli habent prospera, interdum patitin- unam Ecclesiamloquilur loto orbe diffusani; quia in
tur adversa. [El iris erat in circuilu sedissimilisvisioni septenario numero omnis blenitudoconsislit. Angelos
smaragdini. Iris ilaque grseca lalinaque lingiia arcus ergo Ecclesiam dicit: in quibus duas paiies, id est
vocalur, qui in die pluviaeapparere videlur. Et quid bonorum et malorum ostendil. Et projiteiea non so-
per hanc nisi reconciliatiomundi designalur, quseper lum laudal, sed eiiam increpat, ut laus ad bonos, in-
incarnati Verbi dispensationemfaeta cognoscitur?lloc crepatioad malos dirigatur : sicut Dominusin Evan-
cerle si solerter inspicilur, effeclusipsius iris indicare gelio, omne proepositorumcorpus unum servum dixit
videtur. Arcus itaque lune apparel, cum radiis solis bealum elnequam, quem veniens Dominusipsedivi-
imbrifera fueril nubes illustrata. Sole igitur nubem det. Quomodo fieri potesl ul unus servus dividatur,
illuslrante, iris, id est arcus apparuit: quia videlicet cum divisus vivere non possit? Sed unum servuin di-
Patris Vefbum, quod candor cst lucis seternseac sol cit totura popnlum chrislianum : qui populus si totus
justilise, humanam suscipiendo illustravil naturam, bonus esset, non divideretur. Sed quia non solumha-
ipsa humanilalis ejus susceplio, quseprofectofacla nubesa bet honos, scd eliam habet malos, dividendus esl:
prqpheta vocalur (Isai. xix, 1), reconciliatio est ct boni audituri sunl, Venile,benedictiPatris mei, per-
mundi. Bene aulem imbrifera, quia niniirum prxdi- cipiteregnum; raplores vero et adulteri, qui misericor-
cationum eloquiis plcna. Congruenter siquidemad re- diam non fecerunt, audituri sunt, Discediteame, ma-
conciliationcm huniani generis in novo Testamento ledicti, In ignemmlernum.Quod aulem in Apocalypsi
arcus figuratira apparuisse describitur : qui in Veteri singulis dicilur Ecclesiis,|fratrescharissimi, singulis
quoqueideoin nubibus a Dominoposilus inielligitur, homiriibusconvenil in una Ecclesia constilutis. Hwc
1 Mss.,Kot\enimmagnumestarboremvivere,et fructus TOSin dicit qui ienet seplemslellasin manu sua : hoc est, qui
manu, id est in polestale habel, el gubernat.
honreddere. sic nildlprodest. Qui ambulalin mediocandelabrorumaureorum: id est,
fe. 2 Mss.,'constdetibi, emea me.
'' 3 QU02
uncishic inclusimus,sicutetinfratotavers.5 expo- 1 SaniusApudAmbrosium Autpertum:Designelurper euci
SiHo,quamsignoeodemdistinximus, absunt a Mss.Pelreiisi vel et
Baptismusaquw spiritussancti,veljudiciumprwu-
et Belgico;adjectasuut ex Ambrosii Autpertil ibro5in Apo- densperdiluvium, etc. (
- Ms.Belgieus,unumad candelabrum.
calypsim.
 2421 APPENDIX. 2122
in medio vestri; quia candelabrailla populumsigni- ideo diclum est, ut nullus dicat, quia ostium quoct
ficantchrisiianum. Quod autem dicil, Movebocande- Deus aperit Ecclesiaein toio mundo1, aliquis ppssit
l-brum tuumde loco suo, si non egerispwnitentiam: vel in parte claudere. Quia modicamhabes vitiutem:
i ,<ielequia non dixit, aufert, sed movel; qnia cande- laus est Dei, quod modicoefidei Ecclesiae aperiat
i Jbrum sigiiificat unum populum chrislianum. Et oslium. El scribamsuperillud nomenDei mei: utique
/ jisurocandelahrummoveri dicit, non auferri: et per quo Christiani signamur. Et nomen civitfllisDei mei
,hoo inlelligilnrquod in una eademque Ecclesiamo- novmJerusalem,qumdescendilde cwlo: novam Jeru-
venlur mali, conlirmantur boni; ct quod occulto,sed salem coelestem,Ecclesiam dicit, quse a Dominona-
tamen justo Dei judicio, Id quod lollitur malis, bonis scitur, Novamautem dixii, propter novilatemnomi-
augelur; ut adimpleatur illud quod scriptum est, Qui nis christiani, et quia ex veterjbus novi efficimur.
habet,dabilurei; eiaulemqui non habel,et quodvidelur Neque frigidus es neque fervens : id est, inutiiis es.
habere, aufereiur ab eo (Mallh. xxv, 14-5-1).Quod au- Potest enimet super divilumsteriliumpersona accipi,
lem dicil, Vincenlidabo manducarede ligno vilw; id qui habent facultates, et non inde faciunt misericor-
est, dc fruclu erucis.Quod est, inquil, in paradisoDei dias. Pauperes non sunt, qui habent facullates; divi-
mei: paradisum Ecelesiamdicit; oinnia enim in ejus les non sunt, qui ex divitiisnon operantur. Consilium
figuramfaciastinl. Nam quod dicil, Scio opera lua, et libi do, iit emastibi aurum; id esl, ut oleemosynasTa-
iribulationem,et pauperlatem; sed diveses; omniEc- eiendo2et aetibusbonis insislendo, ipse efficiarisau-
clesisedicit, qusefepirilupauper est, et omnia possi- rum ; id est, a Deo accipias intellectum, et per bo-
dei. Quodauiem dicit, IJabebitispressuram dies de- nam conversationem merearis martyrium pati. Et
ccm; dies decem, lotum lempus posuit, quia denarius ecce,Snquit,ostittmaperlumest in cwlo.Ostium aper-
tmmerus perfecitis est : in quo populus chrisiianus, tum Chrislum dieit, quia janua esl. CcelumEcclesiam
sicut dicit Apnsiolus,per mullasiribuiationesinlrat in dicit ubi ccelestiageruntur; sicut dicil Apostolus,In-
regnum ecelorum(A.ct, xiv, 21). Nam quod dicit an- slaurare opmiaquwincwlis et quwinierra sunt(Ephes.
gelo Pergami Ecclesioc,Scio ubi habitas,ubiesl intro- i, 10): ccelum intelligitur primitiva Ecclesia de Ju-
ilus satunw(Apoc.n, 15); omniEcclesiaedicit in unius dseis, terra vero ex Genlibus.Ascendehuc, et osien-
vocabulo, quia ubiqiie habitnt satanas per corpus dam tibi: iioc non in solum Joannem convenit, sed
suum. Corpusautem salanashomines sunl superbi et In Ecclesiamvel in omnescredentes. Qui enim vids-
mali ; sicut et corpus Christi huiniles et boni. Vin- rit oslium apertum inccelo, id est natum, et passum,
cenli dabomanducarede mannaabscondito: id est, de ,et resurrexisseChrislum crediderit; ascendit in alti-
pane qui de ccelodescendij. Cujus ligura fuit manna tudinem, etvidel fulura.JQuibus gressibus rjisi fidei
in ereino quod, sicul ipse Domimisdixil, multi man- et creduliiatis? Ac si aperte cuilibetcleclorum dicc-
ducanles moriui ,suni (Joan. vi, 41). Sed et niinc qui- retur, Ad cognoseendaCliristi et Ecclesioesacramen-
cumque manducat indigne, judieitiin sihi manducat la, fide conscende, credulitaie pertinge. Recte enim
{ l Cor. xi, 29). Idem panis est etiain lignum vilae. "*a voce prima Joannes invitatur, ut ad oslium eceli
Possumuset per maniia immorialilalemaccipere. Et coelumqueconscendal: quia videlicet unusqyisque
daboei calculumcandidum; id est, corpus Baptismale electorum, ut inoffenso credulitalis pede per Evan-
candidum El snpercalcutumnotnennovumscriplum:' gelium ad verse fidei sacramenta pertingat, veieris
id est, notiliainFilii hominis. Quodnemoscit, nisi qui - Snsirumenlidoclrina, quse novam praecedit, robora-
accipit : scilicet per revelationem; et ideo de Judseis lur.s] Et ecce thronus positus erat in cwlo:id esi,in
dicitur, Sienhn cognovisseni, nunquamDominumgloriw Ecclesia. Et qui sedebal,similiserat aspeciui lapidis
crucifixissenl(Id. n, 8). Quodautem dicitangeloThya- jaspidis vel sardii: ista?comparationes in Ecclesiam
tiroeEeclesise,Habeo adversumte, quia permisislimu- conveniunt. Jaspis aquse colorem habet, et sardiui
lieiiJezabcl; dicil prsepositisEcclesiarum,qui luxurio- ignis :per haec, sicul jam dictum est, duojudiciavult
sis el foriiicantibus,et alind quodlibet maluni agenti- inlelligi; unum per aquam, quod jam factum est per
bus, severitatem disciplinseecclesiasticie non impo- diluvium; aliud quod fulurum est per ignem. fQuid
nunt. Potest hoc el de hajrelicisinlelligi, Quwdicitse per jaspidem nisi jdivinitasMedialorisnostri iigura-
propheten: id est, chrislianam. Modoenim mulue hse- tur ?] In circuitu ihronividisedesvigintiquuluor, el su-
reses sibi hoc nominehlandiuntur. Nec cognovislis al- pra sedesviginliquatuor senioressedentes.Seniores lo-
1
titudinemsatanw: id est, non respuistis doctrinam • lam Eeclesiamdicit, sicul Isaias dicit, Qum in medio
ejus, sicut hsereses.Non ntitto super vos aliud pon- seniorumsimum fueritglorificalus(fsai.xxiv,25). VI-
dus : id est, super id quod polestis sustinere. Verum ginli quatuor autem seiiiores,proepositiet populisunt.
quod habelislenetedonecveniam. Qui vincil,el quiser- Iri duodecim,Aposloloselprsepositos;et in aliisduo-
vat opera mea usquein finem, daboei gentes;et pascet decim, reliquam Ecclesiam inlellige. El de sedepro-
easin virgaferrea, el ul vas figuli comminuentur,sicut cedebantfulguraet voces:de Ecclesiaeniro proeedunt
cl cgoaccepia Palre meo. In Cbrislo habet Ecclesia hacretici,qtiia ex nobis exierunt. Est el alius sensus,
hanc poteslalein; sicut dicit Aposlolus, Cutn iilo ul fulgura ct voees prsodicalioEcclesiseinteliigatur.
omnianobis donavit(Rom. vm, 52). Virgam ferream In vocibus verba, in fulgure miraeula cognoscuntur.
dieil propterjuslitiserigorem : el de ipsa virga corri- hi conspectuthronitnarevilreum: mare vitreum, fon-
guntur boni, confringuniurmali. Jem Baplismi; anle thronum dixit, id est, ante 'udi-
HOMILIA 111. cium. Sed et aliquando animam sanctam intellige
|ib. III et iv.] Modo,fratres charissimi, audivimus thronum : sicut bcriptumesl, Anima jusiisedes est sa-
beatum Joannem, peecatorem hominem terribiliter pientiw(Sap. vn); ahquandoEcclesiam in qua sedem
increpaniem; et ideo cum ingenti timore confidere- - habet Deus. Et in medio throni quatuor animalia;id
mus,ct cum tremore limeamus quod diclumesl, Novi esl, in medio EeclesiseEvangelisloo 8. Plena oculisin
opera lua, quia nomenhabesquodvivas,el morluus es. priora el relro : id esl, intus et foris. Oculi, prsecepta
Non moritur, nisi qui mortale erimen commiscrit,se- snnt Dei. In priora etrelro :id est, in prseterita eliii-
cundumillud quod dielum est, Attitituquwpeccaveril, tura conspicientia.In animali prinio simili leoni, for-
ipsa moriclur(Ezech.xvm, 20). Quodpejus esl, multi tiludo Ecclesiseoslenditur. In vitulo, passio Christi.
in corporibus vivisanimas mortuas poiiare noscun- in tertio animali, quodestvelut homo, hiiniililasEc-
tur. Esio vigitans, et confirmacwlera quw moritura clesiae significalur : quia nihil slbi blanditur ut su-
eranl. Hmcdicit sanctusei verusquihabetclavesDavid: perbum sapial, quamvis adoplioncm filiorum teneat.
id est, regiam potestatem. Quiaperit, el nemoclaudit;
claudit, et nemoaperil .•manifeslumest quod Christus 1 Ms.petrensis,m lotiimmundum
pulsanlibusaperiat, et hypoeritis, id est ficlis viloe - Mss.PelrensisetBelgicuscarenlistisseptemversibus,
januam claudal.Ecce dediante te osliumapertum: hoc qui ex AmbrosiiAutperlilibro 5 in Apocalypsim exscrijiti
sunt, sicutet verba interiusancisitem distiucla.
1 siss.,resvicitis. 3 Mss.,Evangelia.paulo
2425 IN B. JOA'NNISAPOCALIPSIMEXPOSITIO. 2421
Quartiim animal, Eeclesiam dixil. Similem anuilm: phetseenim consolabanfurEcclesiam, annuntiantes
id est, volanlemet Iiberam, atque a lerra snspensam Chiistum de iribu Juda radicem David. Quia ipse in
duabus alis, quasi duoruro Tesiainentortim,sive duo- nnbis \ineilonine peccatum, el si quid boni aliquis
rum pr.eeeptorum gubernaeulis elevatam. Nam el habet, ab ipso babet. Elvidi, et eccein mediothroniet
Joai.ncs evangelisiacumde isiis aninuJibus inlrospe- qunluoranimatium, et in 'medioseniorum agnumstan-
xissetin Cbrislo eoropletumesse quadriformcmysie- tem quasi occisum: throni , animalia, seniores , et
rium, el vidissel hominem nascenlem, \iiiilum pa- agntis quasi occisus, Ecclesiaest cum capite suo, qtiae
tieiuem, et lconem regnanlcm, tunc vidit et aquilam pro Chrislo morilur, ut cumChristovival. Possuntet
ad coiestia remeantem. Et shigula corum habebant roarlyres in Ecclesia agiius qnasi occisusaccipi. Ila-
atas senas per circuilutn.In animalibus oslendunlur bentem,inquit, cornua septem et oculosseptem, qui
vigiuti quatuor seniorcs: nam senie ate in qnaluor stinlspiritusDei, missiin omnemlerram : quod nemo
animalibus, viginli et quatuor ahe stini. Eienim per po=sit habcre Spiritum Dei prseier Ecclesiam, hine
circuilum ihroni vidit animalia, ubi se dixcral <-enio- manifestecognoscitur. El venil, el accepit de dextra
res vidisse. Nam quomodoanimal cum sex alis po- sedentisht throno librum: sedentem in tlirono, et Pa-
lest siinile esse aquilse,qusehabet duas alas, nisi quia trem accipimusetFilium el Spirilum sanetnm. Ac-
qualuor animalia' uniim sunt, qme habcnt \iginti et ccpii ergo Agnus de dextra Dei, id est a Filio acce-
qualuor alas, in quibus viginti el quatuor seniores ])'uopus libri perficienduin, ipso dicente, Sicut misit
intelligimus. qui sirot in Ecclesia quam assimilavit me Paler,ei egomillovos\(Joan. xx , 21): eo quod
uquiloa? Et aliter sensc al;c lestimonia siiut Velcris ipse in illis perficialquodldonal. Habentes singuti ci-
Teslamenti. Sicut enim animal volare non pnlcsl, tltaras : id est, cbordas Iaudum. Et phialas aureas:
nisi habeal pennas ; sic nec proadicalioNoviTesta- hsec sunl vasa in domo Domini, in quibus quia thj-
menti fidem babet, nisi habeat Veieris Tcslamenti miama offerri consneverat, ideo oraliones sanctorum
prrenuntiala lesliroonia, per qiias tolliiur a lerr.i, el bene in eis inielligimus. 'El cantabant canlicum no-
volat. Semper enim quod ante dictinn esi futiirum, vum: id est Teslamenlum Novum; eanlanles canli-
et postea factum invenitur, fidemfacitindubiiabiiem. cinn novum, id est professionemsuam publiceprofe-
Nisi enim qunejirtcdixerantPropheiae, in Christo es- renies. Et vere novum est, Filium Dei honiinem
senl consummaia, inanis essel pncdiralio illorum. fieri, et mori, el resurgere, et in coelum ascendere,
Hoc lenet Ecclesia calholica, et ante prsedicta.et remissionem peccatorum hominibus dare. Cithara
postea consuimnata. Merito volat, et lollitnr a terra enim, id est, chorda in ligno exlensa, significal car-
unum animalJin ccelum.El requiemtiouhabebantani- nem Christi passioni conjunclam : phiala aulem con-
malia illa : Ecclesia esl, quaenon hahet requiem, sed fessonem, el novi sacerdotii propaginem. Resignatio
semper laudat Deum Viginti el qualuor seniores sigillorumadapertio est Veteris Testamenli. El vidi
possumus eliam inlelligere libros Veteris Testamenti, et audivivocemmullorumangelorum: angelos honii-
et Patriarehas el Apostolos: ftilgura et tonilrua, quoe hes dicit, qui et filii Dei idinmtur. Dignus esl Agnus
de solio exire dicunlur, pracdicaiioneset promissio- qui occisttsest, acciperepotestatemet diviliasel sapien-
nes Novi Teslameiui. Mhtcnlescoronasstuisantetltro- tiam, etc. Non de Deo dicit, in quo sunl omnes the-
num: hoc ideo, quia quidquid dignitatis babcnt san- sauri sapiemise(Coloss.n', 5), ul ipseaccipiat: sedde
cli, totum Deo tribiuroi; sicut et illi in E\;sngelio honiine assumpio , el ejus corpore , quod est Eccle-
palmas et flores slernebanl sub pedibus ejus (Malih. sia, vel de martyribus ejtis, qui pro nomine ejus oc-
xxi, 8), id est, ipsi tribuentes omne2quod vicerant. cisisunt; qtiia in capite suo toium accipit Ecclesia,
Quia tu creasli omnia, et ex voluntate lua crani, el sicul seriplumesl, Cumillo nobisontniadonavit(Rom.
creatasunt: pranl sccuiidumDeum, a quo cuncia an- viu, 52). Ipsc enim Agnusaccipit, qui in Evangelio
tequam fierent possessa stinl; ereata sunf antem, ut dirit, Dala esl mihi omnispolesiasin cwloet in lerra
et anobisviderentur, sicutdieil Moysesad Eccicsiam, (Motih.xxvni, 18). Secuildum humanilalem auleni,
Nonne liic ipseest Paler tuns, qui fecil te, et possedit non secuiidiim divinitalem accejiit. Omnes,inquit,
te,et creavilte (D«ti.xxxn. 6)? Posseditin jiroescien- audivi dicenlessedenliin throno, id est, Patri et Filio:
tia, fecilin Adain,creavit ex Adam. et Agno,id est, Ecclesisecum capite suo. Benediclio
UOMILIA IV. ei honoret claritasin swcula: cui esl Iionor et gloria
pb. v.] El vidi supra dexteramsedenlis in throno et imjierium in sajcula sieculoruni.Amen.
librum scriplum htiuset foris : ulrumqtie Testamen- UOHILIA v.
tum iiitellige; a foris Velus, ab iiilus Novum qtiod [Ib. vi.] Sictit modo, dum lectio divina legeretur,
intra Vetus latebat. Signalum, inquit, sigillissepiem: audistis, ita ait beatus Joannes, El ecce equus albus,
id est, omnium mysteiioruni plcnitudincobscurntum, ei qui sedebalsuper eum, habebalarcum; el dala est ei
. quod usque ad passionem ct rcstiiTeciioneroChristi corona, et exiitvincens: equusalbus Ecclesiaest, ses-
mansit signatum. Nam quomodotcsiamcniumnon di- sor Christus. Iste equus Dpminicumarcu bellico per
^cilur, nisi quod faciunl morituii, et signalurucqne ad Zachariamhoc modo antb jiromissus cst, Visitubit
mortem testaloris, ct post mortem ipsius apeiitur : DominusDeus gregemsuum domumIsrael, el disponet
ita et post Chrisli mortemonmia mysieriarevclanlur. eumsicut equumspeciosumht betlo: et ex eo inspiciet,
Et vidi angelumfortem clamantemvoce magna : Quis et ex eo disponel,et ex eo arcus in ira, el ex eo exiet
est dignus aperire iibrum, et solveresignacula ejus? omnishisecjuens(Zacli.x,Z,i). Equum ergo album
Cur primo signa solvanlur, deinde liber ajieriatur, intelliginiusProphelas et Apostolos. Equilem coro-
ceria ratio est, quia Christus tunc aperuit librum , nalum babeiuem areum, agnoscimus non sohim
ciim opus paternsevoluntaiisag?ressu%concepfus et Chrihluni, sed eliain Spirilum sanctum. Posieaquam'
natus esl; luticejus signaculasolvil, cjuandopro ge- enim Dominusascendit in .ccelura,et aperuit universa
nere liumano occisas esi. Et nemo poterat neque in mysleria; raisit Spirifum sanclum : cujus verba pcr
ccelo,nequeitt icrra, nequcsnb lerra : id est, neque pnedicalores tanqnara sagittsead cor homhiuin per-
angelus, neque in tcrris vivens, neque morluus. Ape- tingerent, el vincerent incredulitatem. Corona autein
rire iibrutn, nequevidere iltum: id est, -contemplari super caput, promissa pef Spiritum sanclum intelli-
splendorem gralise novi Tesiamenli. Et ego fiebam genda stinl. Et cutn aperuisselsiqillumsecundum, au-
mullutn, quia nemoinventus est dignusaperire tibrutn divi secundumanhnal, clicens: Veniet vicle.Et exiil
et videreeum: Ecclesiaflebat, cujus figuram habnit equusrufus: et sedendsuper eum daium esl tollerepa-
Joannes, onerata el gravata peccalis, implorans sui ccnide lerra, el ul invicemoccidercnt,el datusesiei gla-
redemptionem. Et ecceunus ex senioribus: unum ex dius magmis. Conlra vietriceni vincentemque Eccle-
senioribus totum corpus Proplietarura inlellige. Pro- siam exiit equus rufus, id est pojmlus.sinisieret ma-
lus, ex sessore suo diabolosangninolenius : qiiomvis
1Apudvictorinuin,vivumanimal. legamus secundnmZachariam eqnuroDominirufum ;
a Ms.Belgicus,omnes. sedille suo sanguine erat, hicalieno. Cui datus est
 2425 APPENDIX. 2426
gladiusmagnus, ut tolleret pncem de terra; scilieet sedebatsuper eum nomeneral ei Mors, et infernus se-
suam pacem, hoe est numdanara: nam Ecclesia seler- quebalur eum: et data est ei poteslas super quartam
• nam pacem, quam sibi Chrislus reliquit, habet. Sic- partem terrw, interficeregladio, fame, et moiie. et be-
ut ergo supra dictum est, equum albnm Ecclesiam stiis terrw. Isti tres equi, unum siint, qui exierunl post
dicil; sessoremejus, Chrislum vel Spirilum sauclum. album et contra album : el unum sessorem habent
Arcus quem tenebat in manu , praecepla ejus sunt: diabolum, qui est mors. Nam equitem diabolumesse
quaeper totum mundum velut sagiltse1acutoe polenlis et socios ejus, sexlo signo manifestal; cum proclio
ad interficiendapeccaia, et excitanda fideliumcorda uliimo equos dicit congredi. Tres ergo.equi, fames et
direclie stint. Corona in capite ejus, promissio vitae bclla et pcstes inielliguntur, sicula Dominoin Evan-
oelernaeest. Equum yufum, mahim.populum; sesso- gelio pramuiuiatur. Equus albus, verbum esl prsedi-
rem ejus, diabolum: quem ideo dixit rufum, eo quod cationis in orbe lerrarum. In equo rufo et sessore
mullorum esset sangnine rubicundus. Quod aulem ejus bellasunt significalaqusefutura sunt, imo fiunt,
datus est ei gladius acutus, et lol'ere pacem de lerra, cum jam gens surgat contra gentem. Per equum pal-
- hoc est, qnod diabolosuadente , homines mali jugiier Mdumel sessorem ejus, peslis magna el mortahtas
inler se liles et discordiasusque aclmortein excitare signatur. Et infernussequitur illum : id est, exspectal
non cessanl. Et in equonigro, inielligitnr jiopulus si- devoralionemmullorum. Et cum aperuissel sigillum
nisler, diabolo con^entiens. Quod autem, Staieram quintum, vidi sub ara DeianimasinlerfectorumAram
liabebatin tnanu, hocideo, quia dum se fingunt mali DeiEcele-iam dicit, sub ctijus oculis marlyres effecti
justiliselibram tenere, sic plerumquedecipiunt. Quod sunt. E( licet animsesanelofum in paradiso sinl, ta-
dixil, Vinuni et oletmi nclcvseris; in vino sanguis men quia sanguis sanclorum super terram funditur,
Christi, in oleo unctio chrismatis intelligitur. In tri- sub ara clamaro dicuiitur : sicut illud csl, Sanguis
lico vel hordeo, tota Ecclesia sivein magnis sive in fratris tui clamalad mede terra (Gen.IV, 10). El cum
minimis, ant certe in pracpositiset in popnlis : et in apertdsselsigiilumsexlutn, terrmtnolus faclus cst ma-
equo pallido, homines intelliguntur mali, qui perse- gnus : idest, persecutionovissinn.Ef sol faciusest ni-
eution^sexcitare non desinunt. l<aitres equi unuin ger siculsaccus cilicinusiel luna factacstlotasicut san-
sunt, qui exierunt posi album etcontra albiim : et guis, elstellmcecideruntinterram.Quod eslsol et luna,
sessorcm habent diabnlum, qui est mors. Tres ergo hoc et stell.c,id est Ecclesia:sed aioto parsintelligitur.
equi, fanies et bella el pestis intelligimliir : quod Non enim tota Ecclesia, sedqui malisunt in Ecclesia,
etiam Dominusin Evangelio suo procdixil,quaset jam Sipsicadunl de coelo.Totam aulem dixil.tjuia in tolo
fiunl, el imminenledie judicii amplius luiura sunt. orbe terrarnra erit novissima persecutio, Et lunc qui'
Quod aulem dixit se vidisse sub ara Dei animas in- jusii fucrinl, pcrmanebunt in Ecclesia tanquam in
terfectorum, martyres iiuelligunlur. Quod auiem di- ccelo: ciqiidivero, injusti et adulleri acquiescere ha-
cit, Tetrwmotus magnus, perseculio novissimaest. bent sacrificarediabolo. Eltuncquisechristianosesse
Qnoddicit, solem factum nigrum, et lunam sangui- verbis tantummodo dicebanl, lanquam stellse cadenl
neam, el siellas cpcidisse de eoslo; sol et luna et de ccelo, quod est Ecclesia. Sicut ficus magno vento
stell.e, Ecclcsiaest in toto orbe diffusa. Quod auiem agitata mittit grossossuos. Agitatamarborem, Ecclesiae
dicii cecidisse; non tota cecidit, scd a parte totum comparavit; venium magnum, persecutioni; grossos,
iutelligitur. In omni enim perseculione b»ni perse- liomiiiil>u<; malis, qui excutiendi sunl el recessuri ab
verant, et mali quasi de coelo, id est ue Ecclesia ca- Ecclcsia. Et cwtwnrecessiiut htvolulus liber. El hoc
dunl. Deniquesequitnr, Sicul ficttsmiltil grossossuos lco ccelumEcclesiam dicil, quse a malis recedit. el
cum a ventoagiiatur : sic de Ecclesia cadiint mali, intra se sibi soli nota mysteria continet, sieul liber
quando per aiiquam tribulaiionem fuerinl conturhaii. involulus, quem iniqui inteliigere nec voluntomnino,
Quod atiiem ccelum recessil ut liber; Ecclesia est ncc possunl. Et omnis monset insulm de locis suis
qu;c separatur a malis , el viintliber involutus, con- motmsunt. Quodcoolum,boc montes , hoc insulsesi-
tinet in.se sibi nota divina mysteria. Quod autem di- gnificant; id est Ecclesiamfacla novissima persecu-
cil, Rcgesterrm fugerunl, el abscondervntse hi spetun- tione omnem de Ioco suo recessisse, sive in bonis
cis lerrm; hoc sigriificotquod totus mundus in bonis fugiendo persecutionem, sive in malis fidei cedendo.
et s.inctisrefiigium habilurus esl ad Eeclcsiam, ut Sed potesl in ulramque partem convenire; quia et
sub ejus protectione constilutiis, pervenire possit ad bona pars movctur de loco suo, fugiens, id est, amit-
vitam acternam, auxiliaute Domino noslro Jesu tens illud quod hahei: sicut illud, Movebocandela-
Christo, qui vivit el regnal in saecula soeculorum. brum Ivum de loco suo (Apoc.JI , 5). El reges lerrwel
Amen. magislratus: reges, potentes homines accijiimus. Ex
HOMILIA VI. omni enim gradu et condilioneconvertentur ad Chri-
[Ib. VI-VIII.]Et vidi alierum angclnm ascendenlem stum. Cseterumqui turic reges erunt, prseter unuin
ab ortu solis. Aitetum angelumeamdem Ecclesiam c;i- pcrsecutorem, absconderuntse in speluncis et petris
tholicam intelligit : ab orlu solis, a passione et resur- montititn. Confugiunt omnes in praesenli saecnlo ad
rectione Doroiniclamantem quatuor angelis terrse. fidem Ecclcsise, et in absconrtitomysterio Scriptura-
Et clamavitvocemagna dicens quatuor angelis, quibtis rum coiilegunlur. Et dicunt,Cadite: id est, legile uos.
dala est volestasImdereterram et tnare : Ne Imseritis El absconclilenos: id est, ul homo velus a Dei oculis
terram, nequemare. Accipitautem gladinm generali- abscondatur.Et aliter: Qui cogitat fulurum judicium,
ter, siveconlra quos in vita inlerficit, sive quos inter convertitur ad montes, id est ad Ecclesiam, ul abs-
se.pro rcbtis temporalibns usque ad mortem litigare condantiir peceala sua per posnilentiam in prsesenli
persuadet.Delertio sigillodicit equum nigrum exisse, lempore, ne in fuluro puuiantur. Donecsignemusser- -
et qui sedebat super eum hahcbat in manu sua sla- vosDeinostriin froniibuscorum: Ecclesiamdeminliat;
teram : Libram, inquit, habebatin manu sua, id est, et dicit malis hominibus, id est sinislrseparti laedenti,
examen sequitalis; quia dum fingit se justitiam te- Nelwseris. Hsecesi vox, quaeinmedio quatuor aui-
nere, per simulationemloedit.Dum aulem in roedio malium dicil laedenti, Vinumel oleum ne Imseris: in
animalium,id est in medio Ecclesisedicitur, Ne Im- vino el oleo, omnes qui sunt justi intelliguntur, quos
,seris; ostenditur qtiod spiriluales nequitise poten- nec diabolus ncc mali homines hedere poterunl, nisi -
tiam in servos Dei non habent, nisi a Deo acceperint. qnoties adeorum probationem periniseril Deus. Vi-
Vinumet oleumne Iwseris: in vmp et oleo, unctio-' nuni, inquit, el oleutnne Iwseris: praacipit Doniinus
nem chrismatiset sanguincm Domini; in trilico au- omnem lerram suam spiritualem noii lsedi, quousque
' "• et liordeo Ecclesiam dixil , sive in niagnis omncs signentur. Et audivinumerumsignatorum,cen-
aive in parvis Chrislianis, sive in prmpositis et ' inm quadraginla qualuor millia signati ex omni tribu
populis. De quarto sigillo, Equus pallidus. Et qui filiorttmIsrael. Cenluni qiiadraginlaqualuor raillia ,
oninisonmino Ecclesia est. Postea vidi, el eccepopu-
1 MSS,,exer,citanda. lus nmllus,quetn dinumerarenemovoterat, ex ommkus
 2427 IN R. JOANNISAPOCALYPSIM EXPOSITIO. 2428
genlibuset poptdiset tinguis: non dixil, Post hsccvidi vel divitias habentium. El nomenhujus sldlw dicittir
alium populum; sed, vidi populuin, id esl eumdem absinlhium, el facla cst tcrlia pars aquarum in absin-
quem videratin mysterio centum quadiaginta quatuor lliium: teriia pars hominumfacta est similis stellaj
millium , hunc vidit innumcrabileinex omni tribu et quoesuper illain cecidit.Et mtiltihominummotiuisunt
lingua etgente, quia omnes gentes insertoasuui radici ab aquis, quoniamamaricaveruntaqum.Hominesm.or-
credendo.Dorainusin Evangelio lotamEcclesiamlam ttii sunt ab aquis. Hoc in his qui rebaptizaniur, ma-
de Judseis quam de Gentibus, in tribubus Israel duo- nifesle inleiligipnlesl. Et quartus angelustubaceciuit,
decim demonstrat, dieens : Sedebitissupcr duodechn et percussaest tertia pars solis, el tertia purs lunm et
thronos, judicanlesduodecimtribusIsraet (Matlh. xix, lertia pars stellarum: sol, luna et sleilse, Ecclesia
28). Ainiclislolisalbis: stolas albas, donum Spiriius est, cujus lerlia pars jiercuss.iest; in (erlia jiarie ,
sancti intelligit. El omnesangeii slabant a circtdtu intelliguntur omnesmali. Percnssa est autem , id est
throni: angelos, Ecclesiam dicil; quia praeteripsam suis malis tradita et volupiaiibus: ut redundaiitibus
nihil aliud describebat. Et responditmihi unus de se- et inolescentibus peecatis, suo tempore revelaretur.'
nioribus dicens: Isti cpdamicti sunt stolis albis, qtd El vidiel audivi vocemunius aquilmvotaniisin medio
sttnl? Unus de senioribus qui respoudil, officiumin- cceti, el dicenlem, Vmtvm! vm habitantibuslerram!
dical sacerdotuni; quia Ecciesiam, id est populum AquilamEcelesiaminielligil volantemin medio cceli,
in Ecclesia docent, quse sil remuneraiio laboris san- id est in medio sui.discurrenlem, et jilagas novissi-
ctorum : dicens, Hi sunl qtd veneruntex magna iribu- mi teroporis magna voce prsedicaulem.Qu.-mdoenim
latione, el laveruntslolassuas in sanguine agni. Non saecrdos diem judicii annuniiat, aqnila inmedio cosli
.enim, ui aliqui putanl, martyres soli sunt, sed omnis volat, Sicut ergo sujira dicluniest, alius angelusquem
populus in Ecclesia: quia non in sanguine suo dixil dixit ascendisse ab ortu solis, Ecclesiaest, asecndens
Iavisse siolas suas, sed in sanguineagni, id est in ah orlu solis, id esl a passione \el rcsurrectione Do-
gralia Dei per Jesum Christum Dominumnoslrum, niini. Quod aulcm dicit, Ne Imseris terratn, neque
sieut scriptum est, Et sanguisFilii ejus mundavit nos mare; Ecclesiahoe quotidie procdicandomalis liomi-
(I Joan. l, 72). El qui sedetin ihrono, habital snper nibus clamat. Quodidicil, Vhtuinet oleumnelwseiis;
eos : ipsi enim thronus sunt, super quos habitat Deus in vino el oleo, omnes qui stint justi in Ecclesia in-
in ssecula,id est in Eeclesia. Neque cadel super eos telligunlur; quos nemo lasdere potcrit, nisi ad pro-
sol, nequewslus: sicut dicit Isaias de Ecclesia , Erit bationem illorum permiserit Deus. Quod aulem ait,
in umbraab wstu (Isai. xxv, i). Et deducelad vilm centum quadraginia' quatuor miliia fuisse signatos:
fonles aquarum; omnia haec eliam in praeseiitivifa tota Ecclesia inieliigitur. Onde el in illis de quibus
spiriliialuer Ecclesiseeveniunt; cum dimissispeecatis dixit se vidisse populum multinn qnem dinumerare
resurgimus, et vilseprioris lugubris ac veteris homi- nemo poierai, Ecclesia eadem signific.uaes:. Quod
nis exspoliati, in Baptismo Chrislum induimur, el autem dixit, amictosesse stoiis albis ; in stolis donum
gaudio saneli Spiritus implemur. Et cutn/iperuisset Spiritus sancli intelligiiur : angelos slanles circa
sigillumseptimum,faclumest silentiumin cwlo: id est, thronum, Ecclesiam dixit, qnia pr.eter illam nihil
in Ecclesia. Quasimedia hora: in semihora, ostendit aliud describebat. Senior qni respondens dixit, Qui
jnilium quietis selernos.El vidiseplemangelos,quistant sunl isti, elunde venerunl,officiumindical sacerdoium,
in conspectuDei. Seplem angelos , Ecclesiamdixit, qui populum in Ecclesia doceni. Qtiodauiem dixit,
Qui acceperuntseplemlubas, id esl perfeciam praedi- Laverunt stolus, de tota Ecclesiadixit, nonde marty-
calionem: sieut scriptum est, Exalla , sicut tttba, vo- ribus tantum. Denique non dir-it in snnguine stiri,
cein tuatn (Id. LVIII,i). El alius angelus veritt,et stetit sed in sangtdneagni, quoduiique per Baplisinisacra-
anie altare: alium angelumquem dicit, non post illos menlum iinpletur. Et qui sedetsuper thronum, habitat
septem venit, quia ipse est Dominus Jesus Christus. super illos : ipsi eoim Ihrouus sunt, stiperqitos habi-
Habens^thuribulum aureum: quod est corpus sanclum. tat Deus. Nccjuecadetsuper eossol, nequeulltis wslus:
Ipseenim Dominusfactusesl thuribulum, ex quo Deus el deducet eos ad vitce fontes aquarum: omiiia haic
odorem suavitatis aceepit; et propilius factus est etiam in proe^entisieculo, el his diebus spiritnaliter
mundo, quia oblulit seipsum in odorem suavitatis Ecclesue eveniniU; dum iia pcr gratiam Deidefendi-
(Ephes. v, 2). Ef accepitangelusthuribulum,ci imple- lur, ul persectiiiombnsmiindihujus exerceaturpotiiis
vitillud ex igne altaris: accepit Jesns eorpus , id est quam vineatur. Qnod dieit in semihora silenlinm
Ecciesiam, et ad perficiendamPatris voluntatem, im- factum in eoelo; in Ecclesiadicil, et significatinitium
plevit illam igne Spirifus sancti. Et factwsunl voces quietis oeterme.Et septem angelis tubK canenlibns :
el toniiruael fulgura et lerrmmolus: omnia haccspiri- in angelis Ecclesia, in tubis j)r3edicaiioEcclcsiocin-
luales sunt Ecclesise praedfcaiioneset virtutes. Et telligiiur. Alius augelus, quem dixit sletisse ante
septemangeliqui habebantseplemtubas, prwpararunt altare, Christus Dominusest. Habenslltuributumau-
se ut tuba canerenl: id est, Ecclesia prosparaul se ad reum : corpus scilieel sanclum, pcr quod Deus Pater
-prosdicandum.Et pritnusangeltistuba cecinil, el fncta passionis ineensuni, odorem suavitattsaecepii. Quod
esl grandoet ignis mixtussanguine: facta esl ira Dei, autem dicit, Faciw sunt voces, fulgura et loniiruu;
quai haberet in se multorum necem. El missa est in prsedicationessuntjEcciesiaespiriiuales. Septem an-
lerratn, el terlia pars terrmcombusiaesl, et lerlia pars geli qui se prscparaveruntut eanerent, Ecclesia est:
arborum, el omnefenum viride combuslumesl: qnod in qua per loiuin lnundum contra omnja peccata vel
est terra , hoe et arbores, hocfenum, id esl hoiiiines. crimina fit pracdicaiiospiritualis. Quodautem canenie
Fenum autera viride, carnem intellige sanguineamet primo angelo tertia pars terroscombusta esi, signili-
luxuriosain, secundum illud, Omniscaro fenum(Isai. cat homines snperbos et voluplatibtisdeditos, quos
XL,G). El sccundusangelusluba cecinit, el veiul mons Deusjuslo judicio permitiil ineeiidioiuxuriasvel cupi--
magnus ardens igni missus esl in mare, ct facta est ditatis exuri. Quodaulem, canente secundo angelo,
letiia pars maris sanguis: ardens mons, diabolusest. inons ardens ceci^ditin inare; mons ille diabolus,
Et quod tcrlia pars terroevel arborum, haac teiiia mare mundus isle inlelligiuir. Tertia pirs inaris, sie-
pars maris. Et homines habenlos animas, impios uti jam supra dictum est, homines iuiqui ct impii.
dixit *: ul ostenderet in carne vivos, sed spiritualiter Quodauiein, lertiq angelo canente. stclla niagna ce-
morluos. Et fertiam partemnavium corruperuni: do- cidil de ccelo, homines magni intelligunlur, qm ma-
<irina sua hasrelicicorruperunl eos qui illis aequieve- lis moribus el iniquis actibus de Eeclesia lanqiiainde
runt. Et tertius angelusluba cecinil, et ceciditde cwlo coelo cadunl. Quod dieil, Mulii hominummortuistml
slella magna ardens velul facula: de Ecclesia dicit ab aqtds, quoniam amuricaveruntaqtiw; lioc in his qui
cecidisse homines superbos et impios. Magnamvero rebapti/.anturintelligipotesi. Quod aulein, canente
stellam dixit; quia personsemajorum, et potestaiem quarto angelo, solis,-et lun.c et sfellarumterlia pars
1Mss.,arboreshabeniiumanimasdixit. percussa est; in his Ecclesia intelligitur, inqua quo-
tidie qui mali vel ficti sunt, persuadente diabolopec-
 2429 APPENDIX. 2450
calorum vulnerihus percutiunlur in anirna. Quod est in conspecfu Dei, Ecclesiam vult intelligi, quaa
autem dicit Aquilam volantem in medio cceli, el cla- in tempore novissimscperseculionis audeat crudelis-
mantem, Voe1 vse' vae! Ecclesiam inlelligi voluit vo- simi regis verba ant jussa conlemnere, et ab obterope-
lantem in medio cceli, id est, in medio sui, et pcr ranlibus discedere. Solve quatnor angelos in flumine
assiduitatem proedicationisplagas novissimi lemporis Euphrale. Flumen Euphratem*peccatorem populum
annuntiantem. Quando enim sacerdos in Ecclesia dixit, in quo satanas et propria voluntas ligata est.
Dei diero judicii annunliat, aquila in medio cceli Euphraies autem fluviusest Babylonis, sicut Jei'emias
volat. Conced.it diyina pietas, ut dum et sacerdOles in medio Babylonis submitlit librtim in Euphralem
studcnt jugiter proedicare, el populi ea qusepraidU (Jerem. LI, 65). Etsoluti sunt quatuor angeli, id est
cantur fideliler adimplere, simul mereantur ad aeter- inchoata perseculio est. Parali in horam et diem el
na ' pervenirc, prseslante Domino Jesu Chrislo, qui menseinet annum, ul occiderenl terliam partem Iwmi-
vivit, elc. nutn : hsec sunt quatuor tempora triennii, et pars
nOMILTA VII. temporis. Et numerus, inquil, exerciluum bis my-
[Ib. ixetx.] Modo, fratres charissimi, cum Apoca- riades myriaduin, audivi numerum eorutn: sed non
lypsis legeretur, audivimus quia quinlo angelo tuba dixit, quoi myriadum (a). Ut occiderentteiiiam par-
canente, slella de cosloceeiderit super terram. Una tem hominum: hosc est superborura ]>ars lerlia, de
stella corpus est raultorum cadentium per peccala. qua descendii Ecclesia. El vidi equosin visione,et qui
Et daia est ei clavis pulei abyssi : slella, abyssus, pu- sedebant super eos, habebanl loricas igneas,let hyacin-
teus homines sunt. Ergo stella cecidit de coelo: id est, tkinas ac sulfureas,. Equos honiines dicit, sessores
-populus peccator de Ecclesia. El aecepil putei abyssi vero spiritus nequam, armatos igne, fumo et sulfure.
clavem: id est, potestalem cordis sui, ut aperiat cor El capita equorum erant sicut leonum: ad sseviendum
suum, in quo diabolus deligatus non eompescatur ut in perseculione. Ex ore eorum exil fumus,ignis el sul-
faciat voluntatem suam. Et aperuit puteum abyssi: id .fur :id est, blaspliemiasde ore eorum contra Deuin
est, manifestavitcor sunm sine ullo timore vel pudore egrediunlur.'Crn«/<Eeorum shnilesserpenlibus.Caudas
peccandi. Et ascenditfumus de puteo : id est de po- prsepositos diximus, capita principes mundi. Elin his
pulo ascendit quod cooperit el obscurat Ecclesiam, nocetdiabolus.etsinehisnoeerenonpolest: aut enim
ita ut dicatur, Et obscuratusesl sol et aer de fttmo saerilegi reges male jubendo, aut sacrilegi sacerdotes
putei. Obscuratum dixit solem, non cecidisse2. Pec- male docendo nocent. Et vidi, inquit, alium angelum
cala enim malorum et superboruoi bominum, quaa fortemdescendenlemde cwlo,amiclumnube,et iris, id est
passim •commitlunlur per orbem, obscurantsolem, id arcus, in capite ejus, et faciesejus erat ui sol: amiclus
estEccIesiam, etsanctisac juslis.interdum faciunt ob- nube, Dominus inlelligituramiclusEcclesia. Legimus
scuritatem : quia tantus est malorum numcrus, ut enim sanctos, nubes; sicut Isaias dicit, Qui sunt hi,
aliquoties vix inter eos appareant boni.' Sicut, inquit, qui ut nubesvolanl (lsai. ix, 8)? Indutum itaque nube
fumus fornacis magnw.Et ex fumo putei exierunt lo- spirituali, id est, sanclo corpore Chrisium intellige.
atsim in terram, et dala est. eis potestas, sicut habent Et iris supercapul ejus : id est, vel judicium quod fit
potestatem scorpii terrw;ii est, veneno laedere. El et quod futurum est, vel promissio perseverans. Ec-
prwceptum est illis, ne Itederent fenum lerrw ncque clesiam enim describit in Domino, dicens, Et facies
omneinatborem,nisilwmines. Et datumest eisne occi- ejus sicut sol; id esl, de resurreclione. Sicut solenim
4erent eos. Et quia duse partessuntin Ecclesia, bono- apparuit, quando a mortuis resurrexit. Etpedesejus
rum scilicel et malorum; una pars sic perculitur ut sicut columnwignis. Pcdes Aposiolosdicil, per quos
corrigatur, alia voluptatibus suis relinquilur. Pars in universo mundo doctrina ejus discurrit: aut scerle,
bonorum liumiliationi3 traditur ad cognilionemjusli- quia pes novissima pars corporis est, Ecclesiam dicit
liliae Dei, et commemorationem pcenitemias, sicut post ignem novjssimsepersecutionis luturant sancto-
scriptum est, Bonutn mihi quod humiliasti me, ut di- rum claritalem. Et posuitpedemsuum dexterumsuper
scerem jttsiificaiioncs ttuis {Psal. cxvm, 17). Dalum mare, sinislrum autem super terram : id ost, ad pras-
£st eis iie occiderenl,sed vt cruciarent: el crucialus dieandura trans mare, et in universo orbe terrarum.
eorum sicut crucialus scorpii, cum percutit Iwminem: El clamavit voce magna, quemadmodumleo rugit: id
hoc lunc fit, quando diabolus per vilia vel peccata ve- csf, fortiter pra:dicavil. Et cum clamasset,locula sunt
nena propinat. El quwrent Iwminesmortem : morlem seplemlonilrua vocessuas, quae sunl et septem lubae.
vero requiem dixit. Qiuerent itaque mortero, sed ma- Et audivi vocem dicenlem de cwlo, Signa quw locuta
lis, id est tribulationibus, ut ipsi requiescant, dum sunt sepiem tonilrua, noli ea scribere: propter oblun-
mala moriunlur. Super capita, inquil, earum tanquam dendos, ut noh passim omnibus impiis pateanl verba
coronwsimilesauro. Ecclesia superius deseripla est in Dei. Alio denique loco propler servos suos : Ne si-
viginti qnatuor senioribus, qui babenl coronas au- gnaveris, inquit, verba prophetiw hujus. El oslendit
reas; isli aulem similes auro, haereses sunt, quse quibus signari jusserat, et quibus non : Qui perseve-
imitanlur Ecclesiam. Et kabebant capiltos, sicul ca- raverit, inquit, nocere, noceal; el qui in sordibus est,
adhuc (Apoc,xxn, 10, ll).Hocest, Propler-
pitlos mulierum: in capiilis mulierum non solum sordescal
sexum effeminatum, sed etiam utrumque sexum vo- ea in similitudinibus loquor illis, ut qui justusesi,
luit oslendere. Et habebant caudas similesscorpiis, et justiora faciat, similiter et sanctus sanctiora; hoc cst,
aculeiin caudis earum : caudas hoarelicorum prsepo- Vestri felices oculi, quohiam vident, et aures, quo-
sitos dicit, sicut scriptum est, Prophela docens*nen- niam audiunt: islis enim non sunt signata verba libri,
dacium, hic esl cauda (Isai. ix, 15); qui sunl pseudo- malis autem signata ^unt. Et juravit angelus ille,
prophetas, et hi crudelia regum jussa implent. Ha- quoniamcum tempnsjam non erit ; sed in diebus seplimi
hentessuper se reqetnangelutnabyssi: id est, diabolum angeli, cwpeiit tuba caiiere: septima luba finisest
vel regem sosculi. Abyssus popuius est. Cui nomen persecutionis et adventus Domini. Propterea dixit
hebraiceAbaddon, grwcev-.ouva-/,laline Perdens. Vw Apostplus in novissima fuba fieri resurreclioneni
unum abiit, el ecceduo vmveniunt,posl hwc.El sexlus (I Cor. xv, 52). Quod autem sicut supra dictum est,
angelus tuba cechdl : hhic iuciiiit novissima prscdica- quinto angelo tuba canente ilerum stellani dixil ce-
lio. Et audivi unum ex qualuor cornibus angelumal- cidissede coelo; etiam et hsecstella corpus est multa-
laris aurei, quod esl in conspectuDei, dicentemsexto rum stellarumde ccelo, jd esl de Ecclesia cadentium:
angelo, qui habebattnbam: Solvequaluor angelos,qui et significat populum superbum el impium, Quodau-
alligaii suni in fiundne magno Euphrale. Altare quod tem dala estei clavis abyssi; dimissus esl in poteslaie
cordis sui, ut aperiat cor suum diabolo, et ahsque
plla reverentia exerceat omne malum. Quod autero
4 Mss.,ad wternambeatiludinem. ascendit fumus de puleo; id est, de populo malo : et
sMss., occidisse.
8 Mss.,hnmilialion. («) sic omninoTichonius,teste Primasio.
 2451 IN B. JOANNISAPOCALYPSIM EXPOSITIQ. -2452
obsenravit solem et iunam; obscuratumsolem dixit, pro sua pietate dignetur, qui cum Patre et Spiritu
non occidisse.Hoc ideo, quia peccatamalorumet su- sanclo vivit et regnatj.Amen.
perhorum hominumobscurare videntur solem, dum HOJIILIAVIII.
sanctisel ,'usiisinlerdumper mullas tribulationesfa- flb. x el xi.] Vox de cwlo,imperium est Dei, qui
ciunt obscuritalem.Sed lumen eorum exstinguere Ecclesise" cor tangit, et jubet percipere eam, quia
'
non possunt, quia illis ad malum consenlire non Ecclesia aperlo libro fiituram pacem jirasdicavit.
acquiescunt.Quod autem dicit, Ex fumo pulei exisse Et abiiad angelum,ut daret mihilibrum: hoc ex per-
locustas,et accepissepoteslatemIwdendi:et datum esl sona Joannis Ecclesia dicit, desiderans perdoceri.
eis ne occiderenteos; hoe ideo, quia duseparles sunt Et tuncdixitmihi, Accipeel comedeillum: id est, luis
in Ecclesia, bonorumscilicet et malorum. Una pars visceribus pande, etj describe in laliludine cordis.
sic perculilurul corrigalur, alia voluplatibussuisre- Et facielamaricariventremtuum,sed in ore tuo erit
linquiiur. Quod autem dixit, Cruciatusearum sicut dulce ut mel: id est, cum perceperis, oblectaberis
cruciulusscorpii, cutn percutitIwminem: hoc tunc fif, eioquii divini dulcedine, sed amaritudinem senlies
quando diabolus luxuriosis homiiiibus per vitia et cum proedicareet operaricceperisquod intellexeris;
peccata, in modum scorpiivenenapropinat. Elsuper sicul scripltimest, Propier verba labiorumluorumego
capitaearumtanquamcoronmsimilesauro. Vigintiet cuslodivivias duras (Psat. xvi, 4). Et aliter, Erit; in-
qualuor seniores, in quibus Ecclesia descripla est, qnil, in oretuo dulcemtmel, el invenlreluoamariludo,
coronas aureas habebant : isli autem similesauro, In ore iiitelligunturboni et spiritualesChristiani, in
hoeresesscilicet quoeimiianiur Ecelesiam. Quodau- vcntre carnales et luxuriosi.Inde est quod cum ver-
tem capilloshabebanl muliernm; in capillis non so- * hum Dei prosdicaiurjspiritualibus dulce esl: carna-
lum sexumeffeminatum,sed etiam ulrumque sexum libus vero, quorum secundumApostolumDeusventer
voluit oslendere.In caudis earum, quse eranl lan- esl (Philipp. in, 19)i amarum videlur et asperum.
quam scorpii, duces vel principeshsereticorumiutel- Et dalaest miltiarundo virgm shnilis, dicens: Surge
ligunliir : sicut scriptum esl, Prophela docenstnenda- et metire templumDei el atlare, el adoranlesin eo.
ciumhic est cauda. Rabebanlsuper se regemabyssi: Surge, exeitatioest2
Ecclesise.Non enimIiic Joaunes
id esl, diabolum. ln abyssopojiulusmalus inlelligi- sedibimdus audiebal. Metire lempium,et aliare, et
tur, cui diabolusdominiilnr.Allafe quoddixil essein adorantesin eo : Ecclrsiamjubet recenseri, et proepa-
conspectti Dei, Ecclcsiam vult inlelligi, quoevelut rari ad ultimum, etiadoranles in ea. Sed quia non -
aurnm purgaium, lempore novissimseperseculionis omnes qui videntur, adorant, ideo dixit, Atriumquod
audeat crudelissimiregisjussa contemnere,etab ob- est foris lemplum,ejiceforas, et ne metiarisillud. Ipsi
temperantibusdiscedere. Quod autem diei! qualuor alrium sunt qui videiilur in Ecclesia esse, et.foris
angelosligaiosin flumiueEujihrale;llumenEuphrates sunt, sive hseretici,sive maloviventescatholici.Quo-
popuhim peccaiorum significat, in qno satanas et niamdatumesl genlitius,el civitalemsanclam calcabunl
propria voluniasligala est. Euphratesautem est flu- mensibusquadraginta duobus. Qui excludenltir, et
vius Babylonis,quoeinterprelalurConfusio.Dndead quibusdabitur, itlriquecalcabunteam.Et daboduobus
ipsum fluvium pertinent, quicumque res confusione teslibusmeis: id est, duobusTeslamenlis.Et prophe-
dignas exercent. Quodautemdicit sevidisseequos.et tabuntdiebus tniiie ducentissexaginla: numerum no-
qui sedebant super ipsos, habebanl loricas igneas et vissimseperseculionisdixil, et fuuira.'pacis, el totius
liyachuhinas et sulfureas; equos, superboshomines lemporisa Dominipassione;quoniamuiruinquelem-
dieit, et sessorem eornm diabolum et angelosejus. pus totidem dies habel, qnod suo in loco diceiur.
Quod autem dicit capita equorum sicut leonum, Saccis,id est ciliciis, ainicti. Quod in igopaXc/itiei, id
in
propter violenlamperseculioiiemmalorumhominum est, confessionesint consliiuii, quia ex senstihu-
dictum est. Et ex ore eorumexiit ignis, fumuset sul- niilitatisdixit saccisjamietos.Dehineosienditqui sunt
fur : id est, hlaspheinisede ore eorum contra Deurn hi duolesles, dicens[Hi suntdumolivmelduo cande-
egrediuniur.In caudis,quseeranl similesserpenlibus, labra, in conspecluDomini terrwslantes: hi suut qui
. sicit jam supra dictum est, principes et prseposili slant, non qui slabunt. Duo eandelabra Ecclesia est,
stint hserctieorum,per quos lsedereconsuevitdiabo- sed pro numero Testameniorumdixit duo. Sicut qua-
Ius. Aut enim sacrilegireges male jubendo, aut sa- tuor angelos dixil Ecclesiam,cum siut septem pro
ci ilegi sacerdoles male docendo*nocent. Angelum nuinero angelorumterroe:ita cx sejilem candelabris,
quem dixil amiclumnube, Doniinuset Salvator no- si unum vel ampliuspro locis nominet, tota Ecclesia
sicr est, amictusnube, id est Eeclesia: quia de sanctis cst. Nam Zachariaslunura candelahrum \idit septi-
seriptumest, Qui sunt isti, qui ut nubesvolant?Quod forme, el has duas olivas(Zach.iv, 2,5), id esf, Tesla-
autem dixit, Facies ejus ut sot, propler resurrectio- menlainfundere oleum candelabro, id est Ecclesiae.
nem Dominidixit: sicut solenim apparuil, quandoa Sicut sunt ibidem seplem oculi, septiforrais gralia
mortuis resurrexit. In pedibusejus, qui erant sicut Spirilus sancli, qui sunl in Ecclesia, inspieientesto-
columnaeignis, Aposloli figurali sunt, per quos in lam lerram. El si qtds vuli cos tmdere vel occidere,
universomundo doctrinaejus discurril. Quodaulem, ignis exielex ore eorutn,el devorabilinimicoseorum:
posuilpedemsuum dexlerumsupermare, hoc siguifi- id est, si quis-Ecclesiamvel laeditvel lsederevoluerii,
cavit, quod prsedicatioejus usque trans roare, et in precibus oris ejus divino igne aut in praesenliad cor-
universumroundumitura essel. Quodaiitem,velutleo rectionem, aut in fuluro saecuload damnalionemcon
rugiens clamavil,hoc ideo quia ex potestale foiiiter sumetur. Ili liabenlpotesiatemclauderecwlumnubibus,
pr.cdicavil.Quodautem dixif, Signa quw locuia sunt ne pluatin diebuspropheliwipsorum.Habenl,aif; nou,
sepletnlonitrua, propter obtundendosdicttim est, de Habebunt: hoc ideo dicit, quia lempus quod nunc
quibus in Evangelio, Nolite sanctum dare canibus agitur signiflcavit.Sed et spiiimaliler coslumclaudi-
(Matih. vn, 6) : id est, utnon passira omnibusimpiis tur, ne imbrem pltial, id est ne occullo, sed fcmien
pateat yerbum Dei. Alio deniqueloco propler servos juslo judicio Dei super sterilem lerram de Ecclesia
suos dixit : Ne signaveris, inquil, verba prophelim benedictio descendat. El cum finietint tesiimoiiium
liujus. Et osteiidil quibussignarijusserit, el quibus suutn, besliaquwascenditde abtjsso,facietciimeis prw-
non : Qui perseveraverit,inquit, nocere,noceat: et qui lium. Aperte hose omriia ostendit anie novissimam
in sordibusest, sordescatadhuc.Ecce quibussignatum persecutioncmfieri, cum dicit, cum finierinttesthtw-
est verbumDei. Propterea in similitudinibusloquor niiimstium: uliquc illud quod praebenta usque ad re-
illis, nt qui justus esl, jusliora faciat, similiter et velationem Gbrisli, 'Et vincet eos, et occidet:vincet,
sanclus sancliora. Ecce quibus signatum non est.
Quam rem oremusut etiamin nobisimplereDominus 1Mss.,Ecclesim. <,
2 ineditisdeest, sedibundus.Habeturin Ms.Petrensiet
1 MSS.J apud Bedam.
prcedkando. 3,Primasius,petidbent.
 2455 APPENDIX. <u*i
in eis qui succubuerint; occidet, in eis qui confessi el tonitrua etterrw motns: hsec omma sunt virtnles
Deum fuerint. Et corpus eorum projicietur in plateis jiraedicalionisel coruscationis et heilorum Ecclesioe.
civitalismagnw: duorum dicit unum corpus, aliquan- Et signummagnum est in cwto vhum, mulier ntnicta
do corpora, ut el numerum Testamentorum servarel, ' sole, et luna sub pedibus>ejus:Ecclesiam dicit,
ei Ecclesiae uiium corpus ostenderell. lu plateis ci- suam',id est, homines fictos etmalos Cliristianos partem
sub
vitatis magnm: id est, in medio Ecclesiae.Et videnl pedibus habere. El in capile ejus coronasletlarumduo-
de populis et tribubus et linguis corpus eorutn, per decim.Istse duodecim stellac, duodecim Aposloli in-
dies tres et dimidiumni est, annos tres et mensessex. telligi possunl. Sole auteni amicta spem restirrectio-
Mjscet enim lempus, nunc prossens, nune futurum : nis significat, jirojifer illud quod scriptum est, Tunc
sicutet Dominus dicit, Venielhora, in qua otnnis qui jusli fulgebunlsicut sol in regno Patris eorum (Mtitlh.
occiderit vos, arbitrelur obsequium se prwstare Deo XIII,45). Draco magnus rufus : diabolus esi qussrens
(Joan. xvi, 2). Etnunc est, et veniel. El corpora eo- Ecclesise naturn devorare. Babetis, inquii, comua
rumnon sinunt poni inmonumenlo. Votum eorum ad decemel capita seplem: capita reges siinl, cornua vero
impiignalionem dixit: non quo valeant facere nc sit regna. In septem enim capilibus omnes reges, in de-
Ecclesia in memoria, sicut etillud, Nec vos inlratis , cem cornibus omnia Vegna mundi dicit. Et cauda ejus
nec alios shtitis intrare (Mallh. xxm, 15); cum inulii trahebattetiiam partem slellarumcwli, el misil eas in
introierint etiamillis impugnanlibus. Sic ergo non si- terram : cauda prophelae iniqui snnt, id est hairetici,
nunf poni in monumento. Et inhabiianles terram quistellas cceliperiieratum baptismaadhoerentessibi
gaudcnt super eos, et epulanlur, et munera invicem dejiciunl in terram; ijisi sunl sub pedibus mulieris
millunl. Hoc semper faeitim est, et nunc invicem i Multi, homiiies illos esse aestimanl, quos sibi consen-
millunl, ct novissime gaudebunl et epulabunlur; lienles diabolus fecit sodales : niulti, angeloi, qui
quoties enim justi affliguntur, exsultant injusti, et cum illo quando cecidit prsecipiiati sunl. Purluriens
epulanlur. Quoniamkiduo Prophelwcruciaverunteos: cruciaturut parial: per omne tempus quotidie parit
per plagas, quaepro coiitemptu Testamentorum Dei Ecelesia iu prosperis et in adversis. Et draco stetit
humanum genus affligunt. Denique etiaro ipse visus ante mutierem quw erat paritura, ut cum peperisselfi-
justorum gravat injustos, sicut ipsi dicunt, Gruvisest lium ejus devoraret: semper enim in eruciatibus parit
nobis eliamad videndum(Sap. n, 15). Gaudebunt au- Ecclesia, Christuro per menibra, semper et draco quae-
tem ubicumque, veluli jam nihil habueriiit quod irii- rit devorare nascentein.El genuit mulierfiliummascu-
disfurbalis et occisis justis, eteorum /«m:id,est, Christum. Deinde corpus ejus, id est
Satienlerferant,
sereditale possessa. Et posl dies tres et dhnidium Ecclesia, semper generat Christi membra. Masculum
spirilus vitwa Deoinlravit in illos. Jam dictum est de autem dixit, victorero adversus diaboluro. Et mutier
diebus. Hue tisque angelus futurum narravit, et indu- fugit in eremum: mundum isfum non incongiue ere-
cit facluin quod futurum audil. El stelerunl super mum accipimus, ubi usque in finein Chrisu.s Eccle-
pedessuos, et limor magnusceciditsuper videnles eos. siam gubernat et pascit, in qtio ipsa-Ecclesia super-
El audivi vocemmagnutnde cmto diceniem,Ascendile bos et impios homines tanquam scorpiones et
httc : et ascenderuntin cwlumin nube. Hoc esl quod ras, et omnem virluiein satan.e perChiisti adjiitorium vipe-
Apostolus dixit, Rapiemur in nubibus obviam Chrislo calcat, et conterit. Et faclum est bellum in cwlo : id
(I Thess. iv, 16). Ante advenlum autem Domini nulli est,'in Ecclesia. Michaelel Attgeliejus pugnabaittcutn
hoc posse contingere scriplum est: Initiwn Chrislus, dracone : Michaelem, Cliristtiin imellige; et Augelos
deinde hi quisunt Clirisliin advenluejus{\ Cor. xv,25). ejus, sanctoS homines. El draco pugnavil et ungeli
Unde excludituromnis suspicio quorunidam, qui pu- ejus : id est, diabolus eihomhiesvoiunlatiejus obieiii-
tanthos duos testes duos viros esse, et aiue adven- peranles. Nam absit ut credamus diaboluni ciim an-
tum Christi Goelumin nubibus ascendisse. Quomodo gehs suis in coeloausum essepuguaie, qui m terra
aulem potuerunt habitanles lerram de duorum nece unum Jub ausus non esi tentaie, nisi eimi a Doiuino
gaudere, cum in una civilate morerentur, et muneia postularet ut laederel. Et non valuerunt, neque locus
invicem mitlere, si tres dies sint, qui antequani gau- eoruminventus estampliiis in cmlo:"ld est, in lioinim-
deantde nece, contrislabuntur de rcsurrectione ? Aut bus sanciis, qui credentes, semel expulsum diabohiin
quales epulaeaut voluplas esse potest in plaleis epu- ej'usquesaiellites amplius non reeipiuni; sicui Zacha-
lantium, cadaveribus humanis epulis morbum tri- rias dixit, ut semol exterminata id>*laaropiius non
duano felore reddentibus? Unde nos Dominuslibera- recipiatu locum. El exputsusesl draco magnus, anguis
re dignelur. Amen. anliquusqui dicilur diubotuset satanas, et angeliejus
H05IILIA IX. cttmeo : diabolus et spirilus immundi oinnes eum suo
[Ib. xi et xii.] Quodatidivimus, ffatres, in Jeciione principe de sanctorum cordibus expulsi suni in ter-
quaerecitata est, quia in illa Iwra faetus est lerrwmotus ram, idsiiarii
est, in homines qui terrena sapiunl, et totam
magnus; in illo terroe motu perseculio intelligitur, spem de cwlo in terra constituunt. Et audivi vocetn
quam diabolusper maloshomines exercere consuevit. magnam dicentetn,Modo facla est salus et vir-
Et decima, inquit, pars civitaliscecidit, et occisasunt tus elregnum Dei nostri: id est, Ecdesise. Osleniiit in
in terrw molu nominavirorum seplemmillia. Etdeua- quo cceloisia fianl. Apud Deum eniin semper ftiil et
lius et septenarius perfectus est numerus : quod si virtus et regnum et poteslas Filii ejus : sed in Eccle-
non essel, a parte totum intelligendum erat. Duo sunt sia dixit per vicioriani faciam Clinsti salulem, quani
enim sedificiain Ecclesia; unum sujjra petram, aliud videnles illi de quibus Dominus dixii, Muitt ji-sti et
supra arenam : quod supra arenam est, dicitur cor- Prophelm cupiertmtviderequmvidelis(Matth. xiii, Iij;
ruisse. El cwlerilitnuerunt,et dederunt claiitatem Deo. dixerunt, Modo facla est salus Domini nostri. Qao-
Illi dederunt clariiatem, qui supra petram eedificati niam exclusus esl accusatorfratrum nostrorum, etc. Si
sont, et cum illis qui supra arenam erant, cadere aulem, ut quidani putanl, Angelorum vox est iu coelo
non poluerunt. Ideo autem dixil, thnuerunl, quia vi- superiore, et non sanciorum in Ecclesia, non dice-
dens justus peccaioris interifum, plus aecendiiur in reut, accusatorfratrum nostroruni, sed, accusator no-
observatione prasceptorum, sicut dicitur, Et lavabit ster; nec, accusat, sed, accusabat. Quod si juslos in
manus in sanguhtepeccatoris(Psat. LVII,11). El aper- terra positos appellaverunt Angeli fralres suos, non
iumest, inquit, templumDei in cwlo; id est, in Ecclc- eratgaudiuro niissuinesse diabolum in terram, quem
sia incarnationis Cliristi mysteria patefacta sunt : molesliorem possint experiri sancti secum iu terris
unde ostenditurEcclesia coalumesse. Et visa esl arca posilum, quam si, ut dicilur, adhuc esset in coelo
testatnenliejus in templo ejus: id est, intelleetum est Sic enim terrse nialedicunt dicentes, Vw libi, terra et
Ecclesiam essearcam teslamenli. Elfactasunt fulgura mare ! id est, qui coalum non estis. Quia descenditad
vos diabolus,habens iram magnam, sciens quia -breve
1 HicMSS. addunt,quoclest iUud' : projecisli sermones tempusItabet.Descendit,inquit, ut allegoriam serva-
meosrelro. rel. Cneterumomnes in ccelo sutu, id cst iu Ecclesia,
 2433 IN B. JOANNISAPOCALYPSIM EXPOSITIO. 2458
qnse juste ccelum dieitur : unde dej"ectusa sanctis dograa suum quos possunt attrahere. El mirata est
diabolus descendil in suos, qui pro amore lerreno omnislena secuta besliam,et adoraverunldraconem
terra sunt. Dejici ajitem de coelonon sic dixit, quod qtd deditpotestatembesliw: ulique habcnt polestalem j
in horoinibusfieret jam coelum faelis, sed quod sint, hairetici, sed prsecipueAriani.Et adoraverunlbestiam
non quod fierentJ. Non eniin possunt sancti coelum dicentes,Quis similisbesliw? aut quis polerit pugnare
fieri, nisi diabolo exclnso. Non ergo primo nomine, cumea ? Hoc ideo qriiasibiblandiunturhserelici,quod
sed secundo appellavit eos coshmi',in quibus ulira nuilus melius credat illis, ct quod nullus vincat popu-
diabolilocus inventus non est. I)e q'uo periculo nos lum ipsorumqui bestisenominecensetur : cui datum
Dominus sub sua proteclione liberare dignciur, qui est ab ipso diaboloj,et a DeO"permissumesl, ut lo-
vivit, etc. qnatur magna et blasphemias; sicut dicit Apostolus:
HOMILIA x. Opotielhmresesesse\ul qui probalismtt, manifeslisint
[Ib. xii etxm. ] Modo, fratres charissimi, audivi- in vobis( 1Cor.xi, 19). Et data est ei poleslasfacere
mus quia cum vidisset dracoquodde sanclis exciusus menscsquadraginladuos : lempusnovissimoepersecu-
esset in lerram, id esl de eooioiri peccatores, perse- tionis in istis quadragintaduobus mensibus ititelligi-
cutus est mufierem qu.c peperit masculuin.. Quanto nins. Dcindeaperuilossuumin blaspheiniam ad Detun:
enimdiabolusde sanctisdejicitur, taniomagis eosper- hic manifeslumest illos significariqui de Eccle^ia
sequitur. Et dalw sunt mtdieri, id est Ecclesise,duw recesserunt caiholica; utqui ante occnlteintra Eccle-
aimaquilwmagnm,ul volarelin desetiumlocum situm, siam quasi fidem reclam tenere videhantiir, in per-
ubi atilur per lempusel teinporaeldimidiumteinporisa secuiioneaperlo ore in Demnproferantblasphemiam.
facie serpentis: tempus, ei annus inlelligitur el cen- Et in tabernaculamejus, et in eosquiin cwloliabilant;
tum anni. Duss alse magnae, duo sunt Testamenta id est, in sanctos qui inlra Ecclcsiam conliuentur,
Ecclesiaequoeaccepit, quo serpenlem evaderetin ere- qusectclum est iiuiicujiala,quia et ipsi labernaculiini
mum. J?i locumsuum dixit, id est, in hoc mundo, Dei suni. Et dalum'estei bellitmfacerecum sanclis, el
ubi serpenles et scorpioneshabilant : quiailli diclum vinccreeos: a toto partero intelligimus,quaj viuci
csl, sicut Dominusdicil, Ecce ego mitlo vossicutoves potest; non enim boni Christiani, sed illi qui niali
inmedio luporum(Matih.x,ib); el Ezechieldieil, Fi- sunt vincuiitur. Ei data esl ei poicslas super otnnenx
li hominis,inter scorpionesiu habilas(Ezech. u, 6). tribumel litiguam, el adorabunleam omnesliabilanles
El misitserpensex ore suo posl mutieremaquamvelut lerratn : omiies dixii, sed in terra Iiabiiaiues. non in
flumen : id esl, violentiam perseculorum. Et adjuvit ccelo. Quorum non est scriplumnomenin tibrovitas
terra mulierem,el aperuit os suum, etabsorbuitflutnen Agni: de diabolo dixit vel ejus populo, non est scti-
quod tnisil draco de oresuo. Terram sanctam dicil, id ptum nomen ejus iu libro vilse.Signati (a) ab origine
estsanctos. QuoiiesenimpersecuiionesEcclesiaeirro- mundi: quia in prsesentia Dei Ecclesia ame prceor-
gantur, sanctae terrse precibus, id est omniumsan- dinalaest atquesignata. Quodipse praestare,etc.
ctorumorationibusaul ainoveniur, aul lemperantur. HOMILIA XI.
Nam et Dominusnoster Jesus Chrisfusqui inlerpellat [Ib. XIIIel xiv.] lii lectione quse modorecilata est,
pro nobis, et has perseculiones reniovel, cum ipsa fratres charissimi, ahdivimusbeaiuuiJoannem diccn-
terra sedet a dextrisvirlutis.Ilem aliter, mulieremvo- lem, Et vidialiam bpstiamascendentemde terra : quod
lasse in desertum,ipsam Ecclesiamcaiholicamintel- esl mare, hoc terra. Et Itabebatcornuathw shniliu
ligit, in qua novissimo tempore sub Elia creditura Agni: id esl, duo Teslamenta ad simililudinemAgni,
esl Synagoga.Alas duasaquilaemagiias,duosvult in- quod est Ecclesia.Et loquebalwul draco: hoecestilla
lelligi prophelas, scilicet Eliam,el qui ctimeo ventu- quoesuh nomine christiano agnum prsefeit, ut dra-
rus est. Aqua emissade ore draconis, exercitum per- conis vcnena latenler infundat; hoec cst hasretica
sequentium eam signifieat: absorpta aqua, de perse- Ecclesia. Agni enini similitudinem non imitaretur,
cutorihus laclam vindictam. Et iraius est draco in siaperteloquerelur : nunc Chrisiianilaterafiugil,quo
mulierem, etabiit bellum\acereeumreiiquis de semiiie securius incatilosdecipiat. Propteiea Doniiuus dicit,
ejus : id esl, cum vidisset non possecoiitinuari perse- Gavele a pseudoprophetis,etc. ( Malth. vn, 15 ). Et
ctuiones, quasperPaganos solebalimmiltere,eo quod facit lerram el eos\qui in ea sunt ul adorenlbcstiam
ore sancloelerrso, id esl orationibussanciis remo\e- priorem, cujus curata esl plaga tnotiisejus : et facict
rentur, hseresesconciiavil. El slelii superarenamma- signa magna, ila ut\ ignemfaciat descenderede cmloin
ris: id est, super multitudinem haireticoium, Et vidi terram: et quia coelumEeclesiaesl, quid est ignenide
ascendenlembestiamde mari: id est, de populomalo. coelo descendere, nisi haeresesde Ecclesiacadere?
Ascendentemdixit, hoc est nascenlem. Siculflos in sieut scriptum est, Ex nobis exierunt,sed nonerani
bonam partem deradice Jesseascendit. Bestiamascen- ex nobis (I Joan. n, 19). Ignis enim de ccelodeseen-
dentem de mari, impiosdicit, qui sunt corpus diabo- dit quando hsereliciqui de Ecclesiavelut ignis rece-
li. Et besliaquam vidi, shnilis erat pardo, et pedes dunl, ipsam Ecclesiampersequuntur. Bestiaergo cum
ejiis sicni ursi, et os ejus sicut os leottis: pardo pro- duobus cornibus,facil ut populus simulacrumheslise,
pler varietatem gentium similavil, urso propler ma- id est diaboliadinvenlionemadoret. Ut del cis notatn
liliam el vcsaniam,ieoiiijjropier virtuteni corporis et super manutneorumdextram,aut superfrontemeoriim:
linguse superbiam. Et quia temporibus Antichrisli mysterium enim dispulal facinoris. Sancti enim qui
cum \arietate gentium et' popiilorura regiiuin illius stinl in Ecclesia, Chrislum accipiuntin nianu el in
eril comraixlum, pedes lanquam ursi, duces ejus ; fronle; hypocriiseauiembestiamsub Christi nomine.
os ejus, jtissioejus. El dedit ei dtaco virtutemsiiam: Si qui non adoraverunlbestiam, nec imaginemejus,
'
sicut videmus modo hserelicosesse in lioc sosculo nec acceperunlinscriptionem in fronle, aul in mani^. .
polentcs, qui habentvirlulem diaholi.Sicut quondarn sua, occidenlur: non abhorret a fide, ut bcslia ipsa
Pagani, ita nunc illi vastant Ecclesiam.El vtdi unimi impia civitas inlelligalur, id esl congregatiovel con-
ex capilibus ejns quasi occisumin morlcm; el plaga spiratio omnium impiorumvel superborum,quaeBa-
motiis ejus curataest: quoddieit quasi occisum,hscre- bylonia dicilur, et inlerpretaiur Confusio; et ad
lici suni, qui simulant se confueri Chrisium : et dum ipsam pertinenl quicumque res confusione dignas
non sic credunt ut fidescatholicababel, blasphemant; exercere voluerint. Ipse estpopulus infidelium, con-
cunieum el occisumprocdicent,ct resurrexisse : quia irarius populo fideli et civitaliDci. imagovero ejus
et ipse satanas Iransfigiiral se in angehmilucis ( H simulatio est, in eis videlicet hominibus, qui velut
Cor. xi, 14).Et aliler : occidtinturbajreses per Ca- fidem calholicam profitenlur, et infideliter vivunt;
tholicos, eum Scripturarumlestimoniisopprimunlur, finguntenim se essequod non sunl, vocanlurquenou
sed illi nihilominusquasi salanoe plaga redivivi per- veraci effigie,sed Mlaci imagine christiani : de qul-
agunt opera salanse, etnon cessantblasphemare,el ad i
1 Ms.Petrensis,inihyinemejusneque
' Ms. inscriptionem.
Pelrcnsis,s ed sint,ngnquodfuerint. (a)T$oesplwgmenou7Q(xis\,l6&lespl--rwwnenou,s<g'Q
 2457 APPENDIX. 2458
busAposfoIusdicit; Habentesquiclemspeciempietatis, cipue post perseculionum flammasalbenlem. Haben-
virtutemautetn ejusabnegantes(II Tim. m, 5) ; quo- tem in capite suo coronamauream: ipsi sunt seniores
rum nonparvaporlio in Ecclesiacatholica continetur. cum coronis aureis. jErin mcmusua falcem aculatn :
Jnsli aulein non adorant bestiam, id est, non consen- isla falx separat Calbolicos ab haereticis, sanctos a
tiunl, non subjieiuntur : neque accipiunt inscriptio- . peceatoribus . sicut dicit Dominus de roessoribus. Si
nera, noiam scilieet crirainis, in fronte propler pro- autem pulandum est quod ipse specialiter Chrisliis
fessionem, in mauu propter operationem. Sic ergo visus est in nube alba messor; quis esl vindemiator,'
facient, Ut nemo possit mercari,nisi qui habetnotnen nisi idem, sed in suo corpore quod esl Ecclesia ?
<aulnolambesliw,'aul numerum nominisejus. Ric sa- Forte non raale sentitur, si istos ires angelos qui
.pienlia est. Qid kabet inlelleclum, computetnumerum > exieriml, triformein inlelleclum Scriplurarum intel--
1besliw: numerusenim kominis est : id est, Filii homi- ligamus, juxta historialem, moralem, et spiritualein :
'nis Chrisli, cujus nomen inbaerelieissibi fecit bestia. falcem vero discrepationem. Et misil in torcularirw
Faciamus ergo numerum quem dixit, ul acceplo nu- Dei magmm : non in torcular roagnum; sed ipsum
mero inveniamusnomen et notam. Nutnetus, inquit, misit in torcular, id est superbum quemque. Et cal-
ejus estsexcentisexdeciml. Quem faciamus secundum catumest lorcular extra civitatem: id est, extra Eccle-
Graecosmaximequia ad Asiam scrihit, El ego, inquil, siam. Facla enim disseiisionc, foris exilomnis homo
a. el w. Sexcenti et sexdecim groecis lilteris sic fiant peccati. Calcatioatitem torculaiis, retributio estpee-
yurz. Quseriotaesolulse,numerus est: redactseaulem calorum. Et exiit sangnis de lorculariusque ad frenos
innionogrammum, et notam faciunt, et numerum, et equotutn: exiet ultio usque ad rectores populorum.
nomen. Hoc signum Clirisli intelligitur, et ipsius Usque enim dinbolumet angelos ejus novissimo cer-
ostendilur simililudo, quam in veritaiecolilEccIesia. tamiiie exiet ullio sanguinis effusi. Per stadia tnilte
Cuise similemfaeit hasreticorumadversilas, qui cum sexcenta: id est, jier omnes qualuor partes mundi.
Chrislum spiritualiterpersequantur, tamen de signo Quaternilas enim est conqtialernala, sicut est in qua-
crucis Chrisligloriari videntur. Hoc ideo, quia dictum tuor facieiius quadriformibiis et lotis. Qualer enim
est, NutnerusbeslimnumerusIwminiscsl.Et vidi, etecce quadringenti sunt mille sexcenliJ.
AgnusslansinmonteSion, et cumeocenltimquadraginla HOMILIA XII.
quatuormillia, habenlianomenejus et nomenPatris ejus [Ib. xv etxvi.] In Iectione quserecitata esf, ffatres'
scriplum in frontibuseorum. Aperuit quse sit iniiiatio Gharissimi, dixit se sanctus Joannes vidisse aliud
noloe in fronlibus, dum et Deum et Christum dicil signumin cwlo magnumel mirabite : angetosseptem :
scriptos in fronlibns Ecclesiae. Et audivi vocem de id esl, Ecclesiam. Habentesplagasseptcmnovissimas;
cwlosicul aquarutninultarum: id esl, ccntumquadra- quoniuminIdsjhtita esl ira Dei: novissimasdixit, quia
ginla qualuor millium. El sicul tonilrui niagni: et vo- semper iraDei perculit populum conlumaccmsepteni
cem quam audivi sicut cilharwdorumcilharizantiumin plagis , id est, perfecte ; sicnt ipse Deus in Leviiico
cilharissuis. Quod autem dixit, Hi sunt qui se cummu- ffequenier repelit, El percutiam vos sepiies, propier
lieribus non coinquinaverunt, elc, virgines hoc loco pecculaveslra (Levit. xxvi, 24). El vidisicut mare vi-
hon solnm corpore caslos inleliigamus , sed maxime trcutn: id est, fontem Baptismi pellucidum. Mixtum
oronem Eccfesiam, quos fidem puram tencl, sicut icjne: id esl, spiritu vel lenlalioiie. Et victoresbestim
dicil Aposlolus, Sponsavienimvosuni viro , virginem super mare vitreum : id est, in Baplismo. Babciitcs
caslamexhibereChrislo(II Cor. xi, 2) : nulla adulte- citharas Dei: id esl, corda laudanliuni Deo dedicata.
rina hairelicorum commixlionepoliutam, necin male El cantantes canlicum Moysi servi Dei, el canlicum
blandis et morlileris hujus mundi voluptatibus usque Agni: id est, ulrumque Teslamentuin. Magna et tni-
ad exiium vitaesuasabsque remedio poenilentiseinfe- rabilia opera tua sunt : hsec cnim in ulroque Testa-
lici perseverantia colligalam. Addit posl boc dicens: mentostint, quod cantant supradicti. Repetit quod
Et in ore ipsorum non est inventum mendacitim.Non proposuerat dicens : Post hwc vidi, el ecceapetium
dixit, non fuit; sed, non est invenlum. Qualcm enim est lemplumtabernaculi iesiimoniiin cwto. Tcmplum
jnvenil Dominuscum hinc evocat, talem el judicai: Ecclesiamjam diximus seniieiidam; angeiumqui exiit
- nara aut per Baptismum, aut per pcenitentiampos- de templo et jiissit sedenli supcf nubein ,
imperiuiii
sumus in interiori homine et virgines efftci et sine Dominiesse, diclum est. Jussionis enim exitus est,
mendacio.Nunc iterum recapitulatio. El vidi, inquit, sicut evangelisla dicit, Exiil edictum a CwsareAu-
aiium angelunivolanlemin mediocwli : id est, pradi- gusio(Luc. n, 1). Induti lino mundo el splendido,et
calionem in medio Ecclesisediscurreulem. Ilabentem cincti super pectorasua zottasaureas: manifesteosten-
Evangelhmiwternum; ut evangelizarethabilantibusin dit in septem angelis Ecclesiam. Sic enim iniiium
ierra, dicens: TitneleDominum,etc. Volunt aliqui in- descripsit de Chrislo : Habenlem, inquil, zonam au-
telligi angelum volantem in medio cosli Eliam; et rcam super ubera. El wium ex quatuor anhnatibiiscle-
aliuiri angelum qui etim sequliur, comitem Elios, qui dilseplem angelissepletnphiatas aureas, plenasde ira
eo tempore prsedicabit. Et alius angeius secutusest: Dei (Apoc.i, 15) : istaesunt phialosquas cum odore
id est, pacis futurasprsedicatio.Dicens, Cecidil,ceci- ferunl seniores et animalia, quae sunt Ecciesia; qui j
dit Babtjlonilla nutgna : Babylonemcivitatem imjiiam, et septem angeli. Et quod sunl odorairielita, boc ira
sicul jam supra dictum esl, diaboli congregationem Dei, hoc et verbum Dei. Sed et haccomniadant honis J
dicit, id est, populumipsi consenliemem : et omnem vitam , malis inferunt mortem : ut est illud , Aliis)
concupiscentiamel corruptelam, quam in perniciem odor vitwin vilam, aliis odor tnortisin mortem (U 'Cor.<
sui el humani generis exquirit. Nam sicut Ecclesia n, 16). Orationes enini sanctorum , qui est ignis
civitas Dei esl et omnis conversatio ccelestis : ila e exiens de oretestium, ira suntmundo elimpiis. Hoc
contrario civitasest diaboliBabylonin omni mundo, ideo , quia superbis et impiis non sufficit, quod cos
sicut dicit Dominus, Ecce pottamJerusalem lapidem qui saneti.sunt, nec diligunl, nec imilantur, vermiH
conculcubileininomnibus gentibus(Zach.xn, 5). Ecele- etiam ubicumquepotuerint persequuntur. Oinnesistaj
sia ergo dicit, Cecidit, ceciditBabylon illa magna. plagaespiriiuales sunl, et in aniroa iiiinl. Nam ipso
Jam quasi perfecium dicil, quod adhucfutiirum erat: lempore illassuseril omnis populus impius ab oiimi
sicul illud, Diviserunlsibi vestimentamea (Psal. xxi, plaga corporis; quia non meretur in praisenti sa-culo
19). Quma vitw irw fornicalionis sum potavil otnnes flagellari, quasi qui acceperil tolam sseviendi pote-
gentes: omnes gentes, civilasest mundi, id est omnes statem : sod spiriiualiter, id est, voluiilariaet mor-
superhi et impii, sive extra Ecclesiam, sive in Ec- lalia peccata, quas sunl ulcera in nnimabus suis,
clesia constiluti. Et vidi, el eccenubemcandidam, et paiiuntur omnes impii et superbi, Secundus fudit
super nubemsedentemFilium homhtis, idesl, Chri- phialam suam in mare, et reliqua. Mare, flumiha, foh-
Stum. Ecclesiameiiim describit in clarilale sua pi"se- tes aquarum, sol, thronus bestise, fluviusEuphrates,
1 In MS.Petrensi, sub cujus proteclionenos Domimts.
l
L SicMss,Alediti,sexcentisexaginlasex. liberaredignelur.
 2459 IN B. JOANNISAPOCALYPSIMEXPOSITIO. 2440
aer, super quaeangeli fuderuni phialas, terra esl el diei magni Domini. Diem magnum totura tempus
homines : quia omnibus angelis in terram fndcre dieit a passione Domini. Sed pro locis aceipien-
mandattimest. Omnesautem plagosistaea contrario dus est dics : aliquando diem juoicii dicit, aliquan-
inlelligendaesuni : plaga est enim insanab.lis, et ira do novissimam perseeuliooem, quoe sub Anlicbri-
magna, accipere poieslatem peccandi, maxime in sto futura est, aliquando tolum tempus, sicut per
sauclos, nec corripi; adhuc major ira Dei, et erro- Ainos prophetam : Vw, inquit, eis qui concupiscunt
ruin fomenla subministrari injustitise. Haic plaga diem Dotnini! Et ulquid vobisdies Dotnini* (Atnos.
irse Dei, haecvulnera , transpungi et gaudere el pla- v, 18)? et reliqua quoe ibi seqiiuntur. Oninia I133C
cere sibi uiiurnqiieiiiqiiein peccatis. Sic prosperitas in hac siinl vita his dies qtiibus Domini teiiehra?
malorum , nlcera suiitanimarum : et adversitas jti- sunl : qui concupiscunt diem Domini, id est qui in
'
storum, selernorumsunt preiia gaudiorum.In lertio hoc s;eculodelectanfur, quibus suave esl, qui.in eo
vero angelo et aquartun conversione iu soiiauinein, vcluptnti et luxurioeservientes lucra percipiunl, qui
omnes angelospopulorumintellige, id est, mfirmio- existimant qusestum'csse religionis, quibus dieitur,
res 2 honiiues in animo cruenlos. Qtiatius ungelus Vwvobisqtd saluraii cstjs (Luc. vi, 25)! non illi qui-
effuditpkialamsuam supersoletn, cl usti sunt homhtes bus dicilur, Bcati qni lugent(Matth. v, 5). Recapilu-
ustione magna : hoc futurum est adhuc in igne ge- lat iterum ab eadem persecutione dicens : Et facia
henme.Nam diabolus in prsesenticuin in aniiiia occi- sunt fulgura el tonitrua, ct tetrce motusfaclusesl ma-
dat amatores suos, non solnm11011 urit in corpore, sed gnus, qtialisnon esl fcictuscx quo Iwtnhiesfaclisunt;
quantimi perniittitur clarilicat : quain clariuucm et ct facla est illa civilasinagnain ires partes. Hoccchilas
lailitiom Spirilus-sanclus plagas delinivit et dnlores. magna, omnis oiunino populusinicHigiturqui esl sub
Et blasphemuveruntnomettDei habenlispotestatemin coelo, qui fiet in tresparles oum Eeclesia divisafiie-
his plagis, nec cgerunlpwnitenliam.Quia non in cor- ril, ut sint Ge:,tilesuna jiars, hsereliciet ficti Catho-
pore , sed in aniino percutiuiUur plagis islis a Deo: lici allera, Ecclesiacatholica terlia. Sequimr enim ,
ideo nec Dominireoordaniiir, sed in pejus proficiiiul; et osienditquoesinttres parles, dicens: Civilatesgen-
et propterea blasphemani, pcrsequenles sanct>sejus. limn cecidcrunt, el Babylonilla magna itt mentemve-
Quinluseffudit phialam suam super sedembesliw, et nii Deodure ei poculumviniirce suw, et otnnishtsula
factum est regnumejus tenebrostim: ihronus hestiai, fugit, et nwnles inveiilinon siinl. Civitales gentium
Eeciesia ipsius est, id cst congreg.uiosnperborum, genles simt, Babylonabominatiovastationis, montes
quse luijusmodiplagis obcsecalur.Comedebuntlinguas el insulaeEcclcsia est; in civilaiibus genlium omiie
suas a doloribussuis„: id est, sibi nocebaut blasphe- mtinimenel 2 spem dicit gentium cecidisse. Non enim
manles ex ira Dei, quia Iranspuncii gautlia existim.i- diversa» habent a Chrislianis, sed civilates bonoe
bant. El pwnilentiamnon cgerunt: uti uie obdurati atque inala? in honiinibus deseributnuf. Tunc ergo
loetitia. El sexlus angetus effudtl pkialamsuam super BabyJon cecidit aut iram Dei bibit, cum potesla-
flumenmagnumillud Euphrdlem: id esl super popu- ' teni accepit adversus Jerusalem , quasest Ecolesia.
lum. Et siccalaest aqua ejus : sictil supra dixil, aruit Insulw inveniwnon sunt : id est, non sunt superaUe.
messis terrse, id e<-i, ad eombuslionemparata est. Et grando tnagnaquasi tatentumdescenditdc cwlosu-
Ul prwparelurvia corum qtd sunl ab otiu solis : id per honiineb: grandinem iram Dei dicil. Onmespla-
est, Christo : his enini peiiectisjusti, proficiscuntur gas islas figuras esse dicil plagarumspiritualium.Et
obviamChristo. blasphemaverunthotninesDeuin ex plaga grandinis,
IIOMILIAxm. quontammagna est plaga ejus nitnis. Recapilulat ile-
[Ib. xvi el xvii.] Saucius Joannes, fratres charis- rum dicens : El vettilunus ex seplcmattgelis, et dixit,
simi, dum 'de septein angelorum phialis vel plagis milti, I eni, ostendamtibi damnulionemmeretricisma-
loqueretur, solito more pra'tennisso scpiimoangelo gnw, sedenlissuperuquas multas, cuin qua fornicali
recapilulat ab origine breviicr dicens : Et vidiex ore sunt reges lerrw, id est, omnes terrigenas.Ei lulit me
draconis, et ex ore bestiw, el ex ore pseudoprophelm in eremo in spirilu,_ ei vidi tnuiieremsedentemsuper*
sptritus tres hnintmdosin modum tanarum.3 Umim in besliam. In besiia omnis populus malus intelligilur;
spiriium vidit, sed pro numero et portione unius nitiliere corruptela monstraiur : in eremo mulie-
corporis. Draco, id esl diabolus : iiamet besli.i, id rein sedere dicit, eo quod in impiis, in aninia mor-
est corpus diaboli, et pseudopropheta, id est pr.cpo- tuiseta Deo dosertis sedeat : in sj)iritu, dixit; quia
sili corporis diaboli, unus spiritus est, quasi ranas. nonnisi in spiritu videri potesl hujusmodi desertio.
Sunl eniin spirilus dwmoniorumjacientessigtta. Ranas Pretiose ornatam dixit, propter ornanienla luxuriae.
namque prseter horrorein proprium, eliam in ioco Nam bestiam super quam sedit, sicut jam dictumcst,
immundo sunl 4. Quaecum aquarum incola:et indi- populum esse dicil, qusesunt aquscmultos, sicut ipso
genaevideantur, non solum aquarum refugoeel sic- exjionit : Aquamquamvides, ubi mulier sedel, populi
citalis impalienles sunt, sed eiiam in ipsis aquis, in ct lurbwsunl, et genies el lingiiw. Corruptelam dicit
aquse sordibus et cosno volutaniur. Sic hypocrilae mus sedere super populosin eremo. Meretrix, bestia, ere-
non in aqua, ut ptitantur, degunt; sed in sordibus, unuin sunl. Bestia, utjam dictura est, corpus
quas credentesin aqua deponunt. Ranis sunt similes est adversus Agnuiri, in quo corpore nunc diabolus,
etiam homiiies, qui in peccaiis vel criniinibus, quas nunc caput velut occisum, quod significathoerelicos,
alii per poenilentiamvel Raptismum deponunt, vo- qui vclut de morle Christi gloriari videntur, non so-
lutari non crubeseunt. Quando enim aliquis se con- lus superborum populus accipiendus est : quod lo-
verlil ad Deum, et poenitelfuisse superbum , adul- lum Babylon esl. In tribus spiritibus, qui ex ore dra-
terum, ebriosumvel cupidum, qui ista peccala quse conis velut ranse procedebant : in uno inlelligilur
alius confiiendorelinquit, imilatur, cogilansapud se diabolus ; in alio, pseudoprophete vel prsejiositihse-
et dicens, Facio quod volo, et postea quomodoiste reticorum; in tertio, coipus diaboli, id esl omnes
agit posnilenliam, et ego ago; et suhito dura ei su- ficli, superbi, vel irapii Christiani, quorum maximus
pervenit ullimus dies, perit confessio,et restatdamua- numerus in Ecclesia continetur. Denique qui tales
tio : iste qui lalis est, dtim alios non ad bonum , sed sunt, ad similitudinemranaruni, in omni immunditia
ad malum vult imitari, in luto, unde alius liberatns et luxuriae sordibus volutantur. Ranis etiam similes
est, velut raua involvilur, et volutatur. Ranasergo suiu homines, quilin peccalis.vercrimiiiibus, quse
significantspiiitus doemoniorumfacientes signa. Qui alii per poenitenlianivel Baplisniumdeponunt, volu-
exeunl ad reges lotius orbis congregareeos ad bellum tari noii erubescunt, diceutes sibi, Ad prsesensiropleo
volunlatesmeas ; postea, quomodoisti conversisunt,
1Mss.,prwmia. 1sicvetuscodexPetrensis.Atediti: El
2Mss.,interiores. ulquidvobisdiem
3Ms.unus,participalioneAlius,partitione. persecutionis? E t facla sunt fulgura, etc, omjssisses
*Mss.',proprioettam locoimmutmwsunt. versibus.
8 Mss.,divisas. '
 - ' >
2141 APPENDIX. 2442
et ego eonvertar ad Deum.Et subilo supervcnienle fronle. Nam quis lalemtitiuum aperle imponat? My-
morte perit confessio, restal daranaiio. Quoddicit, sterium enim dixit csse , quod interpretaius est di-
congregandoshominesad diemmagnum; diem ma- cens , Et vidi tnulieremebriamde sanguinesanclorum
dicit lotum tempus a Dominipassioneusque ad el marlyrnmJesu.Unumest eniriicorpus,quodadver-
nem mundi. lsle enim dies quibussuavis esl,' et qui salur EceJesLeintus ac foris; id cst, in Ecclesia ficli
tnum
in eo voluptatiet luxuriseservienles luera requirunt, Chrisliani, et extra Ecclesiamhserelici vel Pagani.
in magnammiseriain convertuntur, quia implendum Quodiicet corpus videalur Ioeoseparatum, in perse-
est in eis illud propheticum, Vw desideraniibusdiem culione tamen Ecclesiaeunitalem spiritus operatur.
Domini!Per falsamenimet transiloriam dulcedinem Inqjossibileest cnim ProphelamperireprselerJerusa-
prssparant sibi oeternamamaritudinein. Potest hoc IeminterficienlemProphetas(iMr.
non fieri ut Christiani
xin, 55,54); idest,
boni sine Cliristianis
locodiesmagnusintelligiilla desolalio,quandoa Tilo potest
. et Vespasianoobsessa est Jerosolyma, ubi exceptis malis perseculionemaliqhampatianlur. Sic nepotes *
hisquiin caplivilalemducti stint, quindeeies' cen- proavorumconsensu, Zachariamlapidasse accusan-
lena milliamorluareferunlur. Quodautem dicit, Con- tur (Matth. xxin, 55 ), cum ipsi non fecerint.El be-
gregavilillosin loco Hermagedon!, omnes Inimicos- slia fuil etnon est, el futura est, el asccnsurade abysso,
Ecclesiseintelligivoluit. Deniquesequitur, et dicit, elin perditionemirmDei ibh: id est, ex populonasce-
Circumdedenmtcaslra sanclorumet civilatemsanclam tur, ut possit dicere, Bestia ex beslia , ahyssus ex
dileclam(Apoc.xx, 8) : id est, Eeclesiam.Quodau- abysso. Quid est beslia ex bestia, el abyssus ex
tem factasunt lonitrua, et terraemotus faclusest ma- abysso, nisi populusmalusnascens ex populomalo ?
gnus, et facta est civitas magna in tres partes ; civi- Hoc fit dumfiliimali pareiilespessimosimitantur. Et
tas magna , omnis oinnino populus inielligitur, ubi ascendit supersles, et in perditionemvadil, sicut et
una pars Paganorum,alia hserelicoriim, terlia Chri- patres sui , ex quibus asceridit. Et jam nunc sunt,
slianorum, in qua sunt etiam hypocritse.Cum ex ista quiaaliis morientibusalii'succedunleis. Et sic nun-
terlia parte sejiarati fuerint boni, lunc il!i qui sunt in quam desuut, seu in paucisseu in multis, seu oceullc
Ecclesia ficli, illis duabus partibus juncli accipiunt sive quasiaperte, qui non ab inilio semper insidien-
judieiumDei: quod cliam in.hoc temporejamex ali- lur Ecclesise. Quodautem dicit, mulierem sedentejn
qua parte complelur. Tunc enim Babylon cadit, super bestiamcoccineam; peccatricem et crueulam
quandopotestatemaccipiunt mali, ut persequantur plebera inlelligivoluit. Quodauteni dicit, circumda-
bonos.qui sunt Ecclesioe.Quod aulein grandomagna tam purpura ct cocco, et ornatamauro et lapide pre-
sieut ialenlum descendit de coelo, in grandine ira tioso; ostendil superbornm et impiorum hominum
Dei intelligitur : quoe etiam anlequam dies judicii plebem omnibus illecebris simulataeverilatis reple-
veniat, super impiosel superbosspirilualiterintus in. tam. Quod autem poculumaureum habebat in manu
animamiltilur. Mulieremmeretricem, quam vidit in sua pienum abominalionumet immundiliarumforni-
spiritu super besiiam sedentemin cremo; ideo dicit cationisaejus ; hypocrilseet fieli Chrisiianiintelligun-
in eremo, quia in impiis, id cst, in anitna moriuis tur, qui foris quidemjiarentquasijusti, intus autem
sedeat et a Deodesertis. In Spinttt dicit, quia non pleni sunt omniimmunditia. Quodautem, in fronte
nisi spiritualiter videri pntest hujusmodi desertio , hahebal scriptum,Babylonmaterfornicationum;hulla
quse inlus in anima fit. Merelrix, bestia, eremus cst superslitioquaefronlidet signum,nisi hypocrisis,
unum sunt, quod lotum Babjloniainlelligitur.Bestia, id est, fingimtse bonos eumsint mali. Quod autem
ut jam dictum est, corpus esl impiorum adversus dixit, ehriam esse mulierem sanguine sanctorum et
Agnum: in quo corpore ironc diabolus, nunc caput marlyrumJesu; unum corpus malorum intelligi vo-
velut occisum, quod signilicat perfidiamhserelico- luit, quod semper adversaturEeclesiseintus et foris :
rum, qui velut de roorie Cliristi gloriari videntur, quia et in Ecclesiasunt ficti Christiani,et extra Ec-
cumtanienClirisliEcclesiamjugiterpersequantur.Et Clesiamhaereticivel Pagani.Etlicel inlerdumcorpore
quia non solumhoereticivei Pagani, sed eliam Ca- separentur, uno tamen animo in Ecclesiaepersecu-
liioiicimaii, id cst superbi et impii eos quosiu Eccle- liouejungunlur. Quodautem dicit, Bestiafnit, et noti
sia mansuetos et bumiles viderint, j ersequunlur; est, el fulura est, etascensurade abysso; hoe intelligi-
^smanlum possumus, Deimisericordiamdeprecemur, tur, quod ex populomalo nascalur populusmaltis,ut
ul et illos de tam malisaetibusad bonum corrigat, et possitdici, Besliaex bestia, abyssusex abysso.Quict
nobisin bonis operibus felicemperseverantiampro est besliaex bestia , nisi populusmalus nascens ex
sua pietate concedat,qui cum Patre et Spiritu sancto populo malo? Hocfil dumiilii mali parenles pessi-
vivit ei regoat, etc. mos imitantur : ac sic dunf aliis morienlibusalii suc-
HOM1L1A xiv. cedunt, nunquam desunt sive in paucis, sive in roul-
tis, seu occulte, scu apcrte, qui nonab initio semper
[Ib. xvn.] Modocuhi divina leclio legeretur, ffa- insidienturEcclesiae.
tres charissimi, audivimusbealum Joannem dixisse De quorumconsortio quia cor-
quia videril mulieremsedeniemsuper besiiamcocci- pore non possumusseparari in hoc soeculo, oremus
neam: id esl, peccatricem, cruentam. Plenamnomi- Dei misericordiam, ut sic moribus separemur, ne
nibitsblasphemim : osteiidilmulta nominaesse in be- cumillis aelernosuppliciopereamus: sed magisctim
slia, id esl in populoimpio, uti jam diximus.Haben- ilii audierinl, Disceditea tne,maledicti,in ignetnwler-
iem capila septem, el cornua decem: id est, mundi num; nos audire mereamur, Venite, benedictiPalris
sregeset regnum, cum quibus diabolusvisus esl in mei, percipileregnum(Id. xxv , il , 51); pra'slanle
coelo.Et mulier,id est, omnismultiludosuperborum, DominonostroJesu Chrisio. Amen.
erat circumdatapurpura, el cocco,el ornalaauroel-la-- HOMILIA xv.
pidepredoso est,: id omnibusillecebris simulatae ve- [ Ib. xvn et xvin. ] In lectioije quae rccitata est,
ritatis. Quid sit degjqueinlra hanc pulcbntudinem, fratres chaiissinii, reges illos quos dixit quod per-
sic expoiiit, dicens : Et habens poculumaureutnin sequunfur Jesusalem, populi mali sunt, qui perse-
manusua,plenumabominationum et immundiliatumfor- quuntur Ecclesiam Dei : qui quasi reges appejlan-
nicationisejus. Aururaimmuriditiarurahypoerisisesl; tur,' quia velut in souroisregnant. Omnisenim ma-
qui aforis quidemparenthominibusquasijusti,intus lus qui persequilurbonum,velutin somnishoc facit:
autem suntpleni omniimmundilia(Malih.xxiu, 28). quia malorum omnium persecutio non permanebit,
Elin fronteejus notnenscriplum,Mysleriuin,Babylon sed velutsomniuinevanescet,sicut Isaias ait, Erunt
tnagna, maler fornicationum et abominalionum terrw: velutsomnianshisomnodiviliwotnmumgentium(Isai.
mullacst superslitio,"qusefronti det signum,nisi hy- xxix, 7). Bi unam senteniiamhabeht: id est, uno
pocrisis. Spiriius autemrelulil 3 quid sil seriptumin animopersequunlurbonos.Ideo dicit,habent; et non
1Mss.,undecies. habebunt: quia persecutio malorum non solura ad-
*Mss.,Magedon.
s Eclili,nottretulit.Abest,non,a Mss. ' ' >Mss., pronepoles.
SAKCT. AUGTJST. III. fSoixante-dix-sept.)
 2455 IN B. JOANNISAPOCALYPSIM EXPOSITIO. I 1441
"
vcnieritedie judicii erit, sed etiam in prsesenti ndh ejus; el plagisejus nelwdamim.Hoe Ioco demonslrat
desinit.EJ vitiuicmet majestatemsuamdiabolodabunl; Babyioniamin duas parfes esse Jivisam : -quia duni
hoc ideo dicit, quia hominesimpii,ijjsi videnfur dare aspirante DeoconvertunfJtirmali ad bonum, Babylo-
virfnlein»,quo instiganle faciunt mala. IH cum Agno nia dividitur;el'Tparsilla quoeab illa discesseriteffi-
pugnant: id iesi,usquc in finem, donec sancfixognmn citur Jcrusalem. Quotidijeenim de Babylonia trans'-
onine pefcipiant, Ecclesioeadversanlur. Ei Agntis feruntur ad -Jerusalem, et de Jerusalem seducuntur
vincet eos: id esf, utique, quia non permittit illos ad Babyloniam;duhi et mali conveiiunturad^bonum,
Deifstentari supra id quod possunt. Ideo dicil, Ei ct qui videbantnr in iiypocrisi boni, manifeslantur
Agfmsvincet-eos, quohiamDominusdominorumesl,~H publice mali. Denique"bonis ita etiam per Isaiam
rexregum; el gui cuiheo, vocaliel electict fidetes: id Scriptura dicit, Exilede tnedioeoritm, -et immundmn
esfc,Ecclesia. Propterea autem dixit, vocali et elccli, noliielangere: exitede medioeorum,et separamhti,qui
qiiia noh omnes vocati sunlcl electi : sicutDoniinus ferlisvasa Domhii (Isai. |LU, ll).;Hujus separaiiohis
ait, -MMilh)dcati,pauci aulem elecii (Matili. xx, 3fi). Apbstolusmcminit, dicens: Firnium enim fitndamen-
Et dixit hiihi angelus: Vides aqnaskibi muliersedet, tnm Dei tnanel; et cognovilDotninusqiii sunt 'ejtts, et
Iiwcel populus-el lurbm stmt, et gentesel lingum: ~et discedalabhtiqtiitdteontttisqui nominalnomen Domini
deccmcbrnuaquw vidisii, hi odiohabentmereiricem: (II Tim. II, 12). Necomnfitniceiis, inquit, peccatisejus,
id est, mulierem illam. Meretrix es! enimvila luxu-* ei placjisejus ne twdamini.Cum scripium$il, Quicum-
riosa, qiicefa*pinisct voluptatibus agilur. Ideo dixit que moite occupatusfuerit justus, in refrigerio'6rit
qubd odiohabeaiit merelricem, quia homines luxu- (Sap. IV, 7); quomodo^paniceps delicli esse poiesi
riosi, supefbi, cupidict elati, non solum sanctos per- jm>ius,qucm cum impio civiiatis casus abstulerif?
sequuhtur; sed etiam seipsos odio habent. Et alio Nisifofte quando de civiiaie diaboli,id cst, de con-
modo seipsos odio habent, in quibusimplctur quod versationeluxuriosa et ilmpiaexeunt boni, si aliquis
scriptiihiest, Qui"tiiligilimquitatein, vdit unhnamsuam ex illis j-emanereel delecslnrivoluplatibusBab^ioniae
(Psui. x, 6). Etdesctiam eam facienl ct nudam. Ipsi vbhJerit; lioc si feceril, isincdubio plagosej'uspaTli-
eriimperiram Deieijuslum judicinm quo deserun- cejis erit. Quod atitem tolies disit, Exite, nolite hoc
lurab eo, desertum faciunl mundtim; dum ei dediii corporaliier, sed spiritualiter inlelligere. De medio
suhtet InjUsteuluhlur.Et carnescjus edeni,iloc ideo, Btibylohioe exitur, quandoconversaiiomala deserilur.
quia se Invicehi secundum Apdstolummordent e't Nam et in una domo et in una Ecclesiaet in una eivi-
coriiedunt"(Gurat.v, 15). Et propterea adjecit caii- taie simul sunt Babyloniicum Jerosolyroitanis: et
sain diceris, JMcs eiiimdedit in corda eorrim "facere tamen qUamdiunec boni conseiuiuntnialis, nec mali
senteniiamejus: "idest, 'exeitavilplagas, quas mimcio cbnvcrtunturad bonos,jet inbonis Jerusalem, el in
jure tneriloque irrogare decrevit. El dabunlregnum- roiilis B.ibylonia csse oognoseitur.^Simul1habitant
suumbeslim,'usquedum futicitilurdicta Dei: id 6'st, corpore, sed longe divisjisunt cofde*:quia maloruni
Iidmmesmali diabolo obtempefaht,'donec implean- convcrsatio 'semper in terris est, quia terram dili-
tuf Scriplurre, et venialdies judicii. Posl hsecsequi- gunf, et oninem speni suam ct lolam intentionem
tur, Mulier qutim vidisli,esl civiiasmagna, qumhabet ahimi sui in terra eonsiiluiiril; bonorum vero mens
regnum supbrjeges lefrce:Id est, omnesmali el im- secunduin Apostolumsempef in coslisest, quia quse
pii. Sicet dcVEcclesiadictum est, Veni, oslendamtibi sursuin sunt sapiiml(Coloss.m, 2). Exile, inquit, 4e
mulie'remAgni:efosieridilmikicivitaiemdcscendentem eu, populusmeus, id esl, de Babylonia: ne communi-
de "ewlo'(Apoc.xxi, 9,10). Postca vidi alinmange- cclis^peccalisejus, et plagisejus ne twdamini.Quoniam
tum tiiscendentefn'de'"cmlo, kaberilempoleslalemma- ascehdcfunlpeccalaejusnsqiiead cwlutn, et recordatus
gridm: et 'terra illimShafaesl a'd clarilatemejus. Et esl Dtus imqutialiimejus.\Rcddite'eisiculel ipsa recldi-
clamatntm fdrttludhie, diceits:,~Cecidit,cectditBaby- dit vdbis,et duplicatedupla sccundumopera ejus : in
loriilta iriagria,'ei 'facTaesl habilacutumdmmoniorum, qito poculomiscuil, ntiscbieilli duplum: quantum se
el custojiiaoritnis'avistmmundmel inquinatw.Numquid clarificavitet indelicicivil ,\lantutndale ei crucialitm,et
uriiuscivitatis riiina polest omnes spiritus Irnmundos hiclumpoculumsuum'. lisccomnia'Chfislianisbonis,
eapere, "aut ohinein avem immundam; aut eo tem- id est, Ecclesioedicit Deus: de Ecclesia enim exeunt
pore quo.civitasipsa cecideiif, tolus mundusdesere- inmimdum plag.cvisibiioset invisibiles.Quoniamin
lur spifiiibus et avibus.immundis, e't ih uniuscivi- cordcsiiodicit Babyloniajid esi, plebs omniumnialo-
talisfuina habilabuiiti?Nullaesl chitas quoeomiiem rum vel superborum,Seaeoregina, ei viduanon sum,
anihiairi capiai Iriimiindam, nisi civitas diaboli, in el luctumnon videbo.Proptereain-unadie veiiientpla-
qua omni&Immunditia in hominlbus malis,-pertotum gmejus morsel lucluset fames;et igne concremabilur.
orbem commoraiur. Reges quos dixit quod perse- Si una die morietur, et icqncremabitur, quis super
quahtur Jerusalem, homines mali sunl, qui perse- istis lugebif mortuum, aulfames quanlaesse potest
quhritufEcclesfam Dei:'qui vivit ctregnai, etc. unius diei? Seddiem dixithreve tempus\Iise jincsen-
HOMILlA xvi. tis, quo et spiritualiteret carnaliter aiHiguntur: nam
[Ib. xvm-xx.] Quoties Babyloniamnominari au- supcr omnessuperbos et volupialibusdeditos, maj'o-
dilis, .nolite civitatemdc lapidibusfactam intelligere,; ros |)l,igoein auima veniuni, quamin corpore, Tuuc
tguia^BabyioniaConfusiointerpretatur : sed liomines cnim iuajori-.]>l'igapercritiuiitiir,quando de suis-se
guperhos•,Yaptofes, luxufiosos et imjiios in malis iniquitaiibus extollentes, ita-justoDci judicio malum
siiis "perseveraritesipsius nomen significare cogno- agere permitimuur, tuinter filios Dei «agellaii non
scite : sicut e bonlrario quotiesnomen Jerusalemau- niereauiur, sed iniplealtir in eis illud qnod scripium,
dieritis, quseVisio pacis dicitur, homines sanctosad csl : hx laboribuslibtninuinnon stuil, el cunvhominibus
Deum pertinenles intelligite. Nam quia Babylonia non fiagcllabuntvr;ideo, lenuil eos superbia
nialoruin iioininiim iniaginem gefil, Ideo de eis in (Psat. LXXU, corum\
5, 6). Quoniamfoiiis"Dominus
sequenlibhs dit.it, "Quoriiain ex vino irw fornicationis judicabit eams. Et flcbtmtel plangenlse Dcus,'qid
omnes genies, 'el reges terrw qui cum ea cum ea super "eutn
cjusViberiiftl regesietrm,qui fornicatisunl. Qtiireges phn-
fofhicM siint :'i<lest, curii ihvieem. Non euini curii genl eversam, si eam rcges everient? Scd qtiod est-
una meretrice omnes 'reges fornicari possunl; sed civitas,'hoc et reges, qui eam luxurifc
duin'se liixnfldsi, qui sunt meretricis membra, invi- malum^quia cum ea pepcaiu,jrfaugent.-Non agcndo posniientiain
celri'coffuhipunt, cii*m,"ra"eretiice, id est luxuriosa plangunl; sed qui.i prosperitatcm
corivefsaiihnefofhicari dicuntur. Post hoecsequitur, suis voluplatihusscrviebnnf',perires«.culi, perqnani
: vel
diCens":El "omnes'mercatoresierrmex virtuletuxuriw quia cessare incipiunt in cis ea,qu.ecognoscunt perinxurlam
ejus 'divtiesjacii sunt.Hocloco dhites peccatisdicit; anle placebani, luxtiriosi1invicem consumeniur,-ta?{-
na'm"himiefas'luxufisepauperes jiotiusquam diviles
facit.' Elaudivi, "inqiiit/a7idmvocemdecmlodicentem: 1SicMs.Petrensts.At
Exiie deea, pooulus meus,ne commtmicelispeccalis editi, poptdosno,
sMs.PpiKDsis, jttdicavil'eam. v
 " "
2448: APPESMX. me
'
qitam fimtus instantis gehennce, a longe stanles notnen, Rex regmn el Dominusdondnoriim: hoc est
proptefmeiunipwnwejus : a longe stanles non cor- nomen quod nemo superborum eognoscil; quia
pore, scd animo; dum unusqtiisquesibi limel, quod Eeelesia Berviendo, in Cbristo regnat, et domina-
allerum percalumnias et jier superborum poteniiam tur dpminariliiiro; id est, vincit vitja et peccata.
pati videl. Dicenles,Vm, vw, civilasmagnaBabylon, Femrir autem posteritas esl, sicul illud, Non de-
civitas foiiis, quoniamuna Iwra venitdamnatio lua! ficiet princeps de femoribus" Juda : el Abraham, ne
Spiritus dicil nomen civilatis : verum illi mundum posteritas cjus alienigenis misceretur, inter se ser-
plangunl, exiguo admodum tempore paenseinlerce- vumque suum, certum tesiimonioni femur adhibet
plum, omnemqueinduslriamlabefactam cessisse. Et (Gen. XLIX,10, el xxiv , 2-4). El vidi, inqtiit, * an-
eqitortimet rkedarum et porcorumlmercaloresqui di- gelumstanlemhi sole: id est, praedicalorein in Ec~
tali sunl ab ea, longeslabunl flentes el dicetites,Vw, . clesia. El clamavitvocetnacjnadiccnsomhibus cwibus,
vw, civitasmfltyjia/Ubicumque spiritus dilalosdicit ab qtiw volant in tnediocozii: aves vel heslias pro loco
ea, peccalorum divitias significat.Indula byssino,et accipimusbonasei nialas, sicut csl illud, Benedicent
purpura, el cocco,ct ornqlaauro el lapide preliosoac vie besftwagri (Isai. XLIII,20); et, Leo de iribuJuda
margarilis. Numquid civilas induitur bysso aut pur- (Apoc.v, 5) : hoc ergo in loco avcs volantesin me-
piira,~et non homines? Ipsi itaque seplangunt, dum diocosli, Ecclesias dicit, quas in unum corpus rc-
supra diclis spolianlur. Et omliis gubernator, el digens dixerat aquilam volantem in medio cceli.
omnis qui navibus navigat, el nautw , el quol- Venite,congregaminiad cwnamtnagnumDei, ui man-
quol mare operaniur, a longestetermil, et clamave- ducetis carnes regum, el cames tribunorumel for-
ritntvidenlesfumumignis. Numquidomnis guberna- tium, el carnes eauontm et sedenliumsnper eos, et
tbr et naulsequolquotopei'anlurmare, adesse polue- carnes omtdumliberorumel servorumet pusillorum
runtutviderent incendiumunius civitalis? Sed om- el magnorum: omnes Cnim gentes, quando in Cbri-
lies sseculiamalores ct operarios iniqiiitatis dicit ti-" slo credentcs Ecclcsiaejncorporaniur, spiritualiter
mere sibi, vidcntes spei suoertiinam, Post hoecait, ab Ecclesia comeduntur.El post hascde diaboloait :
El yidi bestiamel reges terrw el exerciiuseorum: in El clatisilel signavilsupereum, ne seducal naliones:
beslia diabolum significat; in regibus tcrrae et in usquedmn finianturmilleanni. Isii intciliguntur mille
exereilu, omnem populum ejus. Congrcgatumfacere anni, qui ab adventu Domininoslri aguntur. fn isiis
billumcumsedenlesitperequum!, el cum exerciluejus, ergo Dominusdiaholointerdixit ne seducat naliones;
id csl cum Chrisloel Ecciesia. El vidi aliumangelum sed quse in vitam destinatsesunf, quas antea sedu-
descendeniemde cwlo: DomiimmChristura diclt in cebat, ne Deoreconciliarentur.Post hwc oporteteutt\
primo adventu.Babeniemclavemabyssi: id esl, po- soivimodicolempore: id esl,lemporcAnlichrisli, cum
teslatem populi; ahyssumenim popuiummalumvult revelatus fnerit homo pcccati, cum acceperil tolaro
intelligi. Etcaienain magnamin mcmusua : hoc est, persequendi
inilio.
potestatem, qualcm non accepit 'ab
polestateuidedil Deusin manu ejus. Et tenuitdraco- Mille annosdixit, jiarlem pro lolb. Hic rcli-
nem,anguemantiquum,qui esldiaboluset salanas(a), Iiquias mille annorum sexti diei, in quo natus est
et ligaviteumannostnille: prlmoutiqqeadventu, sic- Doniinus,et passus," intelligi vohiit. Post hascait;
ui ipse dicit, Quis polesl inlroire in domum fotiis et Vw , vm, civilasilla magna, in qua ditati sunt omnes
vasaejus diripere(Mallh. xu, 29), nisi prius alligave- illi qtd Itabebanlnaves in mari; quoniamuna hora
ril fortem? Cum cnim excludil diabolum de populo desertaesl! Exstilta, cmlttm,super eam, elsancti, et
credentiiim,niitlit eum in abysstim,id est, inpojju- Aposloli, el Propheim.Numquid sola Babyloniacivi-
lum maluni: quod et invisibililer oslendit, cum eos tas in omni mundo persequitur aul persecuta est
de hominibusejiciensin porcos, qui in abyssummer- Dei seryos, ut ipsa exstincta universi vindiccntur?
gendi erant, ire perniittit; qux res maximein hse- In lolo enim mundoest Babyloniain malis homini-
relicis adimpletur.- bus, el in toto mundo jfersequilurbonos. Et-tulit
IIOMILIA XVII. unus angeluslupidem, ul molatnmagnam, el misilin
[Ib. xvm-xxj Ea qu;e de leetione Apoealypsis mare, dicens: Sic impelu dejicielurilla Babylonciui-
nunc audivil Charitas vestra, secundum vesiram tas magna : ideo Babyloniam vciut niolam magnam
consueUidinemanimo attento suscijiite. Dif.itenim dieit projectam, qtiia omnes amatores mundi revo-
beatus Joannes evangelisla se vidissecceluro aper- luijo temporum sicutmola conlerif, el in gyro mit-
tum , El ecceequusaibus, el sessorejusvocalurFidelis til, de quibus scriplumcst, In "circuiluintpiiatnbu-
et Vcrus, et oculiejus ut fiammaignis, el supercaput latu (Pscd. xi, %).Quortiminfelix occupatio semper
ejus cranl diadematamnlta : in illo enim est multi- quasiincipit. El non invenielurnmplius: el voxcilha-
ludo coronatorum. llabens nomen scriplum, quod mdorum, et tnusicorum, el tibichtum, el fistuiatorum
iienwscil nisi ipse : ipse ulique cl quoein illo est non audieturin ea amplius: jucunditalemdicit Irans-
omnis Ecclesia.'El circumdatmeslvesie sparsasan- ire impiorum, et jara non inveniri. Et adjecit cau*
guine: vcstimenlumChristi Ecclesia est qtiam in- sam, dicens, Qitoniammercatorestui erant maxinii
duit; iioecest passionum sanguiue variata. Et dici- lerrm : id est, quoniam in vita lua percepisti bona.
lur nomenejtis ScrmoDci. Exercilus qui suiil \n cwlo Quoniamin veneficiisluis erraverunlomnesgentes, et
sequcbanlareum in cquis albis : id est, Ecelesia in sanguh ProphelarumM Sancloruminveniusesl oni-
. corporibus candldis imiiaiur eum, sicut 9uj>radi- nium a le occisorumsuper terram. Numquid eadem
ctum csl, Hisunt qui seqiwnlnrAgnum, quocumque civitas occidit Aposlolos, quoeet Projjhelas et om-
ieril (Apoc.xiv, &). Indtui oibo byssinomundo, quo nes reliquos martyj-es?Sed hoec cst civitas omnium
definiviljusta sanctorumfacia. Et ex ore ejus procedil superbornm, quara Cainfrafris sui sanguine'fundar'
gladiusbis acutus: ipsc est de quodelendunlurjusti, davitj et vocavilnonien ejus nomine filii sui Enoch
punitmlurinjusli. Ut in eo percutiai gentes: et ipse in (Gen.iv, 17), id est, posteritafis : quia onroes mali,
regeteasin virgaferrea. Ipse calcat totcular vini hidi- qnibus est Babylonia, succedenfessibi,- tisque a.d
gnationisirwDei otnnipotentis: calcal etiam nunc, finemmundi persequuhlurEcclesiamDei. Li civifale'
quando malos permiuit facere roahmi', ct dimittit e-rgoCain fundilur omnis satujuisjuslhs^a sanguine
eosin volujrtatibussuis; et postea exlra civitatem, Abeljnsli, usquead sctnguinemZacharim,id est, po-
id esl, exira Ecclesiqmcalcabit, curo eos qui non puli el saccrdotis;"hiter templum et altare (Matlh.'
egerhit j oeuiteniiam, gchennoeignibus tradet. Hic xxm, 55), id esl, inter populuin et sacerdoles.Hoe
habel in veslimenlo, et super femur suum scriptum ideo diclum esl, quia non solum poprili, sed efiani
sacerdotes consjiiraverunt in inortem Zaeharioe.JM-
1Ms.Peirensis,pardorum. ter tetttplum, inquit, et altare : in allari inteliigun-
3 Ms.Petrensisaddit, album. tur sacerdotes: in lemplo, populi significalisunt:
(e) ItavetusMS.Pelrensis: at editi, sexdccimdetractis
yersibus,subsequenlem Boniiliam cum ista confundunt. 1 Mss.,prwdicationem.
 un m B. JOANNISAPOCALYT-SIM EXPOSITIO. 2448
alia cnim Causaloci nominandi non fuit. Iltec est cst Ecclesiie, cum discessiofacta fuerit, et cum ab
civitas quse jnlerfieit Prophetas, et lapidal missos ca exierint omnes mali seterno incendio concre-
ad se. Hsec est civitas quoe sanguine struilur, sicut mandi. Et fuintiseorutnascendilin smculaswculorum,
scriplum est: Vw, qtd wdificatcivilalemin sanguini- Audite, fratres, et expaveseite. et pro certo co-
bus, el parat civilalemin injuslitiis (Habac.u, 12)! In gnoscile qtiia Babyloniael meretrix, quorum fumus
equo albo, de quo supra dictum est, Ecclesiamin- ascendil in scecula saiculorum, non inlelliguntur
lellige : in sessore cjus, Christum Dominumreco- nisi homincs cupidi, adulteri et superbi. Et ideo si
gnosce. Quod autem dixit, Habens nomen scriplum, vnltis haec mala evadere, nolite tam gravia peecata
guod ncmo novitnisi ipse; ipse ulique, el qurc in illo coinmiliere. Et fiimus, inqtiit, eorum ascendit :
est, oninis Ecclesia. In vestesangtdne sparsa, mar-. numquid enim visibilis civitatis cxustse fumus in
lyres qui sunt iu Ecclesia, intelligendi sunl. Quod saicula soeculorumascendil, cl non hominum in su-
aulem , exercilus cpd csl in cmlo, sequebatur eutn in perbia perduranlium^lAifenrfit autem; et non, a"s-
equis albis; Ecclcsia esl in corporibus candidis. In cendel : senqier enim etiam in prossenlisoeculoiu '
gladio bis aculo, potestas Christi intelligilur, de qua perditionem vadit. Babyfon autem cremalur ex par-
defendunlur jusli, puniuntur injusti. In virgaferrea, le, sicul Jerusalcm in illis sanctis qui desaeculo mi-
justitia ejus cognoscilur, de qua erudiuntur humiles, granl, transit in paradisum, Domino manifestante
superbi tanquam vasa figuli confringunlur. Quod in paupere et divite (Luc. xvi, 19-22). El audivi ut
autem dixit, Ipse calcat lorcularvini irm Dciomnipo- vocempoputi multi, el ul vocemaquarum mullarum,
lentis : caleat eniro eliam nunc, quando malos per- el ul vocemlonilruorumfortium, dicenles : Alleluia;
niiltii ut persequantur bonos, et dimiitit eos in vo- quoniam regnavit Dominus Deus nosler omnipoletis:
iriptaiibus suis; scd poslea retribuet, qtiando eos gaudeamus,el cxsultemusLel glorificemusnomenejus;
qui non egerint pcenilenliam, mittet in gchennam. quoniamvenerunlnupliwAgni, el mulicr ejus paravit
Angelumstantem in sole, prscdieationemin Ecclesia se : mulier Agni Ecclesiaest. El daium est ei itt ope-
inicllige. Ideo enim Ecclesia soli comparalur, quia riatur bysshw splendido muttdo, Bysshium enim
de ea scriplum cst, Tunc jusii fulgebuni sicut sol, justa facta sanclorumsunl : id csl, dalum est el
inregno palris eorutn(Mallh. xm, -45).Quod auiem , factis suis indui, sicut scfiplum est, Sacerdotes tui
clatnavit omnibus avibus, quw volant inmcdio cwli; induanlurjusiitia (Psai. cxxxi,9). Hi, inquit, omnes
aves illoeEcclesia intelligitur. Quod autem dictum vixerunt el regnaverutit cum Christo milte annis :
est, Congregaminiad cwnatn magnatn, ul tnanduceiis id esl, in prsesenti saeculo.Et *
recle dixit, Onmes et
carnes regiun ct cames tribunoruin; hoc in Ecclesia superslilesel animwjusiorum : idesl, cl qui adhuc
fieri in veritale cognoscimus. Nam quando omnes in hocmundo vivunt, et qui jam.de hac vila mi-
gentes Ecclesioe incorporanltir, spiritualitcr com- graverunt, regnanlcum Christo. Regnaverunlprofecto
cdunlur : et qui devorali a diabolo erant corpus dia- dixit, sicut, Diviserunl veslhnenta mea sibi (Psat.
boli, suscepli ab Ecclesia membraefficiuntur Christi. xxi, 19). Nam dicturus erat, Regnabunt. Ut ostende-
Quod autem de diabolo dixit, Et clausil cl signavit ret autem quod in hac vila isti mille anni sunt, aif,
sttper eum, ne seducal nationes, uscjuedttm fmianiur Hmcesl resurrecliopriina.Ipsa est enim qua resurgimus
vtiltc anni : sicut dictum est, isti mille anni a pas- per Baplismum, sicut Apostolus dicil, Si consur-
sione Domini aguntur, in quibus non permitiifur dia.. rexistiscum Chrislo, qumsursumsunl quwrile(Coloss.
bolo faccre quanium vult; quia non permittit Deus iii, 2) : et iterum, Tanguamex tnortuis viveiVes(Rom.
tentari servos suos supra id qtiodpossunt sustinere vi, 15). Peccalum enim mors esl, sictit dixil Aposto-
{I Cor.x, 15). Quod autem poslea modico tempore lus, Cutnessetisttwrtui delictisel peccatisvestris(Epltes.
solvendus est, tempus Anlichrisii designatur, in quo II, 1). Et sicut prima mors in hac est vita per pecca-
majorem potestalein sosviendi diabolus aecepturus lum , ita et prima resurreciio in hac est vita per re-
est. Quod auletn dicitur, Vm, vw, civitasmagna! roissionem peccalorura. Beulus et sanclus qui habel
Babylonia intelligilur. Scienduni lainen cst, quod partem in resurrecliotteptittta : id est, qui servaverit
non sola civilas Babylonia persequitur sanclos, ut quod in Baptismo renaius accepit. In lioc secunda
ipsa exstincta universi vindicentur. In loto enim mors poleslaleinnon habet : id esf, octerna lorroenta
mundo est Babylonia in malis hominibus, ct in loto non senliet. Sed ernnt sacerdoiesDei et Chrisli,. et
mundo perscquitur bonos. Quod aulem lapidemcjran- regnabunlcumeo milleannos.Retulit spiritus cum hsec
detn velut molam misil angelus in mare; dicetis, Sic scriberet, regnaturam lEcdesiam mille annos in hoc
miltelur 1 Babylonia; ideo velut molam dicit Babylo- soeculousque ad finem mundi. Manifestum est quod
nera, quia amatorcs mundi revolutio temporum dubifari non debeat de perpeluo regno, cum etiam in
sicul mola conterit ct in gyro mitlit. Quod aulem praesenlisosculosancli regiient. Bene enim regnare di-
dixit, In veneficiistuis erraverunt omnes genles, et cunlur, qui cura Dei adjutorio etiam inter ipsas prcs-
sanguis Prophetarum inventttsest omnium a te occi- suras mundi et se el alios bene regunt. Et cum finiti
sorum super terram : non eniin in una civitate occisi fuerint mille anni",solvetursalanas de cuslodiasua. Fi-
sunt Apostoli et Projihotseaut reliqui Martyres; sed nitos dixit, a tolo parlerii. Nam sicsolvelur, ut super-
hscc esl civitas supeii)orum, quse in loto mundo sint anni tres et menses sex novissimi certaminis
persequitur sanclos. Ipsa est civitas quam Cain fra- temporibus Antichristi. Et exiel seducerenationesquw
tris sui sanguinc fundavit, el vocavit nomine filii sunt in quatuor angulis ierrw. A parte fotiim dicit :
sui Enoch,idest, posierilaiem : quia omnes mali in nam non omncs seduci possunt. Superbi laiuummodo
quibus Babyloniaesl, succedenlessibi usquead finem seducunlur el impii : quia veri et humilcs chrisii.mi
numdi persequuntur EcclesiamDei. De quorum perse- non seducuntur. Multi natnque vocati, pauci etccti
ctitionenos Dominusper suaro misericordiamliberare (Mallli. xx, 16). Et ascenderunldiaboiuset populttscjus
dignelur, qui cum Patre etSpirilu sancto, etc. in allitndinemlerrw : id est, in elaiioncm supcrbi c.
HOMILU xvin (a). Et circumdederunlcastra' sanctorumet dilectorumcivi-
[Ib. XIX-XXIL] III lectione qux recitafa est, fratres tatem: id est, Ecclesiaim.Hoc esl quod supra dixii,
charissimi, beaius evangelisia Joannes sic ait : Au- collectos in Armagedon(Apoc.xvi, 16). Non cniin ex
divivocein magnam populi multi, in cwlodicenlium: quatuor angulis terrse potucrunt in unam chilalem
Alleluia, Salus, et clarilas, et virtusDeo noslro : quo- congrcgari; sed in ipsis qualuor angnlis unaquseque
i_ niflni vera et jusla judicia ejus, quoniamjudicavil gens congregabilur in obsidioncmsanctoecivitalis, id
\ merelricemillam magnam,-quw corrupit lerratn forni- est, in persecufionem Ecclesiae.El descenditignis cie
catione sua, et vindicavitsariguinemservorumsuorum cwloa Deo : id est, deEcclesia. El comeditevs : du- •
de manu ejus. Et iterum dixemnt, Alleluia. Hsec vox pliciter hoc loco inlclligifurignis : aut enim per iguem
saneii Spiritus credunt in Ciirislum, et spirilualiler
1 Mss.,nwrgelur.
(a) Alias17. 1 Ms.Petrensis,sanctorutn.
 WiW ". APPENDIX. MoO
comedunturab Ecclesia,id est, incorporanlur Eccle- el sanclusqui habet in resurreclioneprima partem : id
ii;e; aut peccatorum suorum igne comeduntur, et est, qui servaverit quod in Baptismorenatus accepit.
pereunt. Et diabolusseducensipsos,missusesl i)i sla- Quodautem dicit, regnaturamEcclesiammille aimos;
giiumignis el sulfuris,ubi ei bestiael pseudoprophelw : in hoc sseculoinlelligilurusque inlinem mundi.Unde
pseudoprophelseiolelligunlur aut hseretici aut ficti manifeslumest quod dubitari non debeat de perjietuo
Clirlstiani.Ex quo enim passus est Dominus,moritur regno, cum etiam in proesentisseculosancti regnent.
bestia et pseudoprophelae,et in ignem mittuntur, Recte enim regnare dicuntur, qui cum Dei adjutorio,
usquedum froiantur mille anni ab adventuDomini. eliam inter ipsas pressuras mundi, et se el alios bene
Et punienturdie ac nocleinswculasmculorum.Etvidi regunt. Quodautem de diabolodicit, Quiaseducilna-
mortuosmagnosel pusillos slanlesin conspecluthroni: tionesquwsunlin quatuorangulisletrm, a parfe tofum !
el libri'aperii sunt, el alius liber apetius esl, qui est intelligilur.Namsolimaliseducunlnr,secundumillud,
vitwuniuscujusque.Libros apertos TestamenlaDeidi- Mullivocali,paucielecli.Quodautem dicjt,qmndinbo-
cil: seciindumenim utrumque Testamentumjudica- lus et angelicircumdederunt caslrasanclorum,el civila-
bilur Ecclesia.Librumuniuseujusquevitae,memoriam tem dilectorutn: non enim poluerunt ex quatuor an-
dicit gestorum nostrorum; non quod librum habeat gulis (erraein unam civitatemcongregari,sed in ipsis
comniemoratoriumoccultorum cognitor. Et judicaii quatuor angulisunaquaequegens congregaturin per-
' suni moiiuiex Idsad quwscriplasunlin librissecundum secutionem Eeclesiae.Qtiodautem dicit, Ceciditignis
opera sua : id est, ex Teslaraentisjudicati sunt, se- de cwloel comediteos,dupliciterinlelligilur : aul eiiim
'eundum quod Dei praeceptaaut fecerunt, aut non fe- per ignem sancti Spiritusspiritualiter comedtmtur,
cerunt. El dedilmare motiuossuos: eos quos hic ju- dum Ecclesissincorporanlur; aul si ad Deuroconverti
dicii diesinvenietvivos, ipsi sunt mortui maris; quia noluerint, peccatorum suorum igne comeduniur, et
boe sseculummare est. Morsel inferniisdedermtmor- pereunt. Quod aulem dicit, libros aperios esse, Te-
luos suos: id est, eos qui in sepulcrisinveniendisunt stamenta Dei inlelligi voluit. Secundum enim utruin-
in die judicii. Jliors et infernusHIISS^ sunlin slagnum: que Testamenlumjudicabitur Ecclesia. Librum vero
morlem et infernum diabolumdicit el populumejus. vitse uniuscujusque, mcmoriam dicit gestorum no-
Et si qui non estinvcnlusscriptusin librovitw: et qui strorum., quia in die judicii niliil latebit, nec ullus
voluptatibussuis dimissus,per temporaneamexami- poterit abscondere peccala vel crimina sua. Quoddi-
nationem in hoc saeculonon meruit judicari a Deo cit, quia marededilmortuossuos; eos dicit quos in hoc
dum viveret, misswsesl in slagnumignis. El vidi cw- mundo vivos invenerit adventus Christi. Ipsi sunt
lumnovumet lerram novam. Primutnenim cwlumel rnorlui maris, quia hoc sseculummare est. Quoddicil,
piima terra abierunt,et marejam nonest. Et civitaiem Mors el infemus dederuntnwrtuossuos; illi intelligun-
- sanctam Jerusalemnovamvidi, descendenlem de cwloa tur, qui in sepulcrisinveniendisunt in die judicii. Et
Deo , compositamsicut sponsam, el ornalamvirostto. nwrs el infernusmissisuntin stagnumignis. IIoc loco
Et audivivocetntnagnatn de cwlodicenlem: Ecce ta- mortemet infernum, diabolumet populumejus intel-
bernaculumDei cumkominibus,et habitabitcumipsis; ligi voluit,-qiiivoluptatibussuis dimissus,per lempo-
el ipsi erunl populusejus, et ipse Deus cum eis erit rancam examinationemnon meruit judicari. Posl hsec
eorutn Deus.: el abstergelDeus otnnemlacrymam ab exposilaEcclesiaegloria adj'ungitel dicit, Ego silienti
oculiseorum; et mors non eril amplius, et luclus non daboex fonle vitwaquwgratis : id est, cupienli remis-
erit. Hoe tolum de gloria Ecclesiredixit, qualem ha- sionem peccatorumper fontem Baptismi. Qtd vincit,
bebit post resurreclionem. Et dixil, Scribe; quoniam possidebilhwc, el ero ejus Deus, el eril meus filius :
sermonesisti fideleselverisunt.El dixitntihi; Ego sum quodipseprseslaredignelur, qui cum DeoPatre , etc.
a el to,iniliumet finis.Ego silienlidaboex fonteaquw HOMILIA.XIX (a).
vitwgratis; id est, cujiienli remissionem peccalorum [ Ib. xxi et xxn. ] Sicut modo audivimus, fralres
per fontemBaplismi. Quivittcii,possidebithwc; et ero charissimi,locutuscsl AngelusDominiad bealumJoan-
ejus Deus, et ipse erit meusfilius. Timidisautetnel in- nem dicens : Veni,,oslendamlibi sponsam, uxorcm
credulis, et exsecrabilibus , et komicidis,etveneficis,el Agni. Et abslulitme in spirilu supra ttwntemmagnuni
idolorutnculloribus,el omnibusmendacibuspars eritin el altum : montem Christumfdicit : El oslendil mihi
siagnoardenleigne et sulfure, quod est mors secunda. civitalemsanclamJerusalem, descendenletnde cwloa
Quod supra dictum est, Judicavil merelricemillani Deo. Haecest Ecclesia, civilas in monle constitula,
magnatnquw corrupil terram in fornicalionesua, et sponsa Agni.Ipsa enim civitaslunc in monle est con-
vindicavitsanguinemservorumsuorutn de manu ejus; stiluta, quandoin humeris pastoris, tanquam ovis ad
Iisecvox est Ecclesise,cum ab ca in die judicii exierint ovile proprium revocataesl (Luc. xv, 5). Si enim alia .
omnesmali, oeternoincendioconcremandi.Et futnus est Ecclesia, alia civitas descendensde ccelo, erunt
eorutnascenditin swculaswculorum.Nonenim visibilis duacsponsae,quod omninofieri non potesl. Et banc
civitatis fumus ascendit in ssecula sseculorum, sed enim civitatemspohsamdixil Agni. Unde manifestutn
liominumin superbia perdurantium. Quodautem di- est ipsam esse Ecclesiam,quam sic describit,dicens:
cit, Quiavenerunlnupiiw Agni; deChristo intelligilur, BabentemclaritatemDei. Luminare ejus simile lupidi
et de Ecclesia. Quod vero eani dicit opertam bysso; preliosissimo.Lapis preliosissimus Christus est. Ba-
jn bysso qpera justa sanclorum intelliguiilur, quibus bettlcmmurummcignumcl altutn, habentemporlas duo- -
jusli \estiuntur, secundum quod diclum est, Sacer- decim,et superpotias angelosduodechn.Oslendilduo-', :
dolcs tui induanlur justilia. Quod autem dicit, cos decim porlas ct duodecimangelos, Apostolosesse et
1
regnasse mille anno.s;prsesenslcmpus intelligitur, in Prophelas : quoniam, sicul scriptum est, cowdificati
. quo sanctijusie regnare dicuntur, quia se ila cum Dei sumus super fundatnentumAposlolorumel Proplieta-
\ adjutorio regunt, ut a peccalis vinci non possint. Et rum (Epltes.n, 20); sicut et Dominusdixit Petro, Su-
\ ut hocevidenler oslenderet, secutusait: Bwc est pri- per kanc petrutnwdificaboEcclesiam meatn (Malth.
ma resutreclio.Priroa enim resurrectio , qua a morte xvi, 18). Aborientepotiwtres , ab aquiloneportwtres, '-
peccati ad vitamjustiliaeanimaeresurgunl, toto nunc ab auslro portm tres , ab occidenteporlwtres: et quia \
temporeagilur : secunda vero, qua de terraepulvere civilasisla quaedeseribitur,Ecclesia est toto orbe dif- l
ad vitamcorporeamredeunt, in futurumexspectalur'. fusa, idco perquatuorpartescivitaiis ternoeportsecsse {
' Ipsa est enim qua resurgimus per Baptismum.Quia dicunlur, quia pertotas quatuor partesmundi, Tririi- '
sicut prima mors in hac vita est per peccatum, ita et tatis mysterium in Ecclesia prsedicalur. El murus ci-
prima resurrectioperremissionempeccatorum.Beatus vilatishabensfundamenladuodecim, et super ea duo-
' l MS. dechnnominaAposlolorutn Agni: quod sunl porlse,hoc
Belgicus n onhabethaecverba: Primaenixnresur- fundamenta; quod civitas, hoc murus, hoc supellex.
rectio,qua a tnorle peccatiad vilam jusliliwanimwresur-
gunt, totommc iemporeagitur: secunda vero,quadeterrw 1 Mss.,Patriarchas.
putvereaclvilamcotpoream redeunt,infuturumexspectutur. (a) Alias18.
 '
5JS1 m B. JOANNISAPOCALYPSIM EXPOSITIO. APPENDIX. Mm
Et qui loquebalurmecumhabebatmensuramarundineam m civilatenv:qui enim hon servaut iiiatidata,nonper
auream: in arundine arirea, hominesEcclesiseoslen- portas mtrant, sed alia paiie. In istis signatus est
dit, ifagiliquidenicarne, sedaurcafide fundatos; sie- liber,.de quibus sequitur et dicit, Foriscanes, etvene-
ut dicil Apostolus,Uabenlesihesauramin vasisficiili- fici, et fornicarii,el Iwmicidw,el idolorumcullores,et
bus (II Cor. iv, 7). El supellexmuri el civilasauruhi omnisantimset faciensmendacium.Ego Jesus misian-
mundum,similevitrotnundo: Ecclesiaenimaurea est, gelummeutii leslati vobis hmc in Ecclesiis.Ego sum
quia fidesejus velutaurumsplendet; siculscptemcan- radix el genusDavid, slella splendidamaluiina. Spi-
delabra, el ara aurea et pbialocaureoe;hoc lotumEc- rtius ct sponsadicunt,Vcni:utiquesponsuset sponsa,
clesiam figuravit. Vitrum aulem ad purilalem fidei Ciinstus et Ecclesia. Qidsilit, veniat; qui vull, acci-
retulit, qufaquod forisvidetur,hoceslel intus, etnihil pralaquamvitwgralis :idest, Baptisma. Tesiorergo
est simulatum,sedlolum jierspicuumin sanctisEccle- omnemaudientemsermonespropketiwlibri hujus : Si
sioe.Fundanientamuri civilaiisomni lapitte pretiosi. quis apposueritad ea, apponatsuper eumDeus plagas
Fundameniumprimutnjaspis,secundutnsapphirus,ter- scriptasin koclibro : et\siquisdempseritde sermonibus
tium chalcedonius,quatiumsmaraqdus,quintutnsardo- prophetimhujus, demelDeus patietnejus a lignovilm
nix, sextumsardhts, septhnumclirysotilhns, oclavum el ex civilatesancta; scripta in libro. Uoedicit qui
berilius,nonumlopazius,dechnumchrysoprasus, it)j- testificatur haec propter falsatores sanctarum SGri-
decimum kyachiihus, duodecitmmamethystus: ideo pturarum; non i)ropter|eosqui simpliciterquod sen-
diversilalem gcmmarum in fiiiidamcntis nominare .liunt,|dicunt. Etiam veyiocilo : mOns altus, in quo
voluit, ut dona diversarunigraliarum, (juoeApostolis sanctus Joanncs aseeiid^isse se dixit, spiritus' intelli-
dafa sniil, demonstraret; stcul de Spiritu sancto di- gitur. In eivitate -Jerusalem-,quam se ibi vidisse
ctum est, Dividenssingulisproul vnli (\ Cor. xn, H). dixit, Eeclesia signilicataest. Quod in Evangelioipse
Et ditodechnnuirguriiwshtgiltatim: el unaqumque porta Doroinusostendil, quandodixit, Non poiesi civitas
eral ex una margarila : et in islis maigarkis, sicut abscondisuprantonlemposita (Malth. v, 14). Quod
dictum est, Apostolosdesignavit; qui ideo portsa di- , auiem dieit, habere eam lumen simile lapidi pretio-
cunlur, quia per doctriuamsuamaslernsevitsejanuam sissimo; in illo lapide Clirislf claritas demonstralur.
pandunl. Ei platea civilalisaurum mnnduin,nt vilrum In duodecim portis et in duodecimangelis, Apostoii
perspicuutn: el templttmnonridi in eti; Dominusenitti intelliguntur et Patriarchoe, secundum illud, Su-
Deus omnipolenstemplumejusesl el Agnus: hoc ideo, perwdificatisuper fundameniumApostolorumet Pro-
quia in Deo est Ecclesia, et in Ecclesia Dcus.Civitas phetarum : et qtiia civitas qua?describitur, Ecclesia
non indigeisotenequeluna, til luceanlin ea : quia non esl tolo orbe diiTusa,ic)eoper quatuor partes ejus
lumine atit elcmentis mundi regitur Ecclesia, sed propter Trinitalis mysterium (ernaeportas csse di-
Chrislo eeleniosole deducitur per mundi fenebras. cuiitur. In arundine aufea , hominesEcclesiseosteu-
Clarilasenhi Deiillumhiavileum:cllucernaejusAgnus dit, fragili quidem carne, sed aurea fide fundatos ,
est : ipso dicente, Egosum lutnenmundi(Jocm.vm, propter iliud Aposloii: Babenlesthesaurumistumin
52); ct itcrum, Ego sttmlumenverum,qtiodiltutninal vasisfictilibus.Quoddicit civitatemaure&m,aramau-
omnetnliondnemvenientemin hunc niimdum(Id. i, 9). ream, et phialas aureas,; Ecclesia est propter fidem
Ambulabuntgenlesin lumineejus, usque in finein. Et rectam. !n vilro autem puritas fideiipsiussigniiicata
reges terrw cifferentcjloriatn: reges terroc, filios Dei esl. Quod auiem nomina diversarumgemmarumin
dicil. El potimejus'nonclaudenturdie. Nox enhnibi fundaincntisnominarovbluit; dona diversarum gra-
non esl : usque m octernum.Et inferentgloriamel ho- tiarura, quae Aj)ostolisdata sunl, deinohslravit. In
noremgentium: in Christo utique credentium.El non illis autem margariiisApostolosdesignavit, qui ideo
intwibit in eamomneiminundum,aut faciensabomina- purtse dicuntur, quia per doelrinam suam oeteruae
iionetnet mendacium,nisi scripliin iibroviimAgni.Et vitsejanuampanduiit.Quodautcm dicil, Quialetnplum
oslenditmihi flutnenaquw,sicnt cryslallutn, exiens a non vidiin ea, quia Dominusomnipolenslempiutnejus
thronoDeiet Agni, in medioplalewejus : fonlemBa- est, et Agnus; hoc ideo,!quiaDeus est in Ecclesia, et
plismi oslendii in medio Ecclesise,venientema Deo* Ecelesiain Deo. Quodvero dicif, Quiacivitasnon in-
et Christo. Ranf quale decus civitatis esse polcst, si diget solenequeluna; hoe ideo, quia non visibili sole
flumenper mediumplatcaeejus ad impedimentumha- Ecclesia, sed Christi seterno lumine inier tenebras
jbifantiumdescendal? El ex ulraqueparlefluminisli- mundiistius spiritualiter illuminatur,sicut ipse dicit,
"gnutnvilwfaciensfructusduodechnpersingulosmenscs, Ego sum lumenmtmdi.|Reges terrse, DliosDei, id
el reddensfruclum suum. Hoc de cruce Dominidixit. est, Christianosintelligivoiuil.In flumineaquse,sicut
«Nnllum esl lignum qiiod omni lempore Iructificct, crystallum, fontem Baptismi in medio Ecclesiseve-
(nisi crtix.quamgcstanl fideles,-qui rigantur aqua ec- nientem a Deoet Christo. Quodautem dixil, Lignum
clesiastici fluminis, et reddunt fructum peipetuum pixta ftuviumduodeciesper sittgulosmensesdare fru-
'omni tempore. Et thronus Dei el agni iuea erit: uti- ctum; crtix intelligitur, quaeper totum mundumnou ~
que a mmcin srccula.Et-servi ejus servienlei, el vi- solumomnibusmensibus,sed etiam omnibus diebus,
dcbunt faciemejus : sictil dicit, Quime vidil, vidil el 5n his qui baptizaiiturjexhibet frucluro Deo. Quod
Patrem (Id. xiv, 9); et, Beali mundo corde, quiaipsi iuUenidicil, DominusDeusitlutninabilillos, el regna- ,
Deum videbunt(Malllt.v, 8). Et nomenejus in fron- bunt in swcuia swculontm;omniaisla a Dominipas-
tibuseonim.Et nox non erit amplius, cl twn egebunt sione cceperunl.Quod vero in supcriori parte libri
iutninelucernw,et hmdnesolis;quoniamDominusDeus dixit, Signa quwlocula\sunlsepleinionitrua; propler
illuminabilsuper eos,elregnabunlinswcutaswculorum. cos dixil, de quii)usait : Vt sordidussordescatadhuc,
Omniaista a Dominipassionecoeperunt.Etdixitmihi vt qui' injuslusest injusta faciat adhue. Illud auieni
angelus : Ne signaverisvetba propheticelibri hujtis: ,quodaii, Ne signaverisverbaprophetiw;yropler szn-
-temptisenhwprope cst. Qui injustus est htjufilafaciut ctos et jtistos intelligivojluil.Ac sic Scripturoedivinse
tidliuc,elsOfdidussordescutaithpc risli sunlpi'opter omiiibussiiperbis,cl plus mundumquamDeumaman-
quos dixeral, Signa quw.toculasulit seplemtonilrua tibus signalsesunt, humilibusaulemelDeum timen-
(Apoc.x, i). El.juslus justiliqmfaciatadhuc,etsan- .libusapeiiiu. Et quia sicconcludilApffcaljpsisJoan-
clus sanclificeturaahuc: 'isli sunl propter quos dixit, nis eyangelislos,ut dicat, Ecce veidocito; oremusul
-Nesignaveris-verba propketimlibri•hnjus.Acsic Scri- secundumsuampromissioneniDominusJesusChrislus
pturse divinae emiiibus ^superbis, et plus muiidum •jidnos.venire, et pef suam riiisericordiamde carcere
quam Deum amanlibussignalsesunt i.humilibusau- nos inundi islius liberare, el ad suarii beatitudinem
teni et timentibusDeumapeiise sunt. Ecceveniocito, -prosua pietale perducere^jgSJJfcajCjuicumPatre et
el merces tnea mecum, reddere nnicuique secundum Spiritu saneio vivii et resSMuJf^Ma saeculorum..
opera ejus. Egosum « cl a, priiiinsel novissimus, Aroen. fie?/Zr-* ^\
initiumet finis. Beati' qui servanlmandalakmc,ut sit
foteslas eorumsupcrligtmmvilw,el per portasinirent 1Ms,Petrensis,chriswt&{\,~ -^ ,._
__3|
: V .- INDEXRERUM .
; _'.
QU.E IN HOC TERTIO YOLDMINE CONTINENTUR.

I>'TERTIDM TOMDM riLEFATIO. 9-10 LIBER SECDKDUS. —Jamde siguisverbiSqueSqriptura3<====sS^

ADMOXLTIO IKL1BR0S DEDOCTHTKA CHMSTLANA. 15-14 sacra.sermouejnins.ilu.I Augustinus', osteiwiique
S. AUKEUI AUGUSllKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, DED0-_ hujusgermanum sensum pleruaiqueideonon per-
CrniSA.aiMSTl4KA.UBBI QUATUOR. 13-16 cipi,quia signailla attt ignota'sunt, aut amfigua.
PnoLOGUS. ibid. Quajiropterjirolatoin prfmis divhioriunlibrcrum
.LDSEB. —
EEBIDS. Prjncij)ioCt partilio totius operis, canone,declararepergitquarumj-olvssimum lingua-
sludiosuseum ad earum investi- rum peritja, qusenamvedisciplinse ac Scieniiaicon-
- qup Scripturai'um
gahdumsensum,tumad edisserenduminstilualur. feranta*3illamsignorumignorajitiamremovendam.
Moxobservataeoruinde quibusdoetrinatradenda Vh\data occasionede repudjaadissuVerstitiosis ar- "r
,*" esl distinetionein res el signa,suseijiilurin hocce libuset tlbclrinisslriclim,sed jirofundedisputat.
j.riorelibrotraclaliode rebus. nes porroaliasesse Quemadmoflum etiamaniniocom}aratusis essede-
quibusfrui, aliasquibusnonnisiuti liceat: et qui- beat, qui operamsludioScriplurarumnavaturussit,
' dem Deosoli fruitione inhserendumesse, eoque
nos ipsius elrebus ab ipsotem-
dcelaratsubinitiumet ad fiaemlibri.
' CAPDT 55-38
1incarnationeYerbi WVBIDM. et
Signumquid quotujdex.
H. De quo signorum-genere
lbid.
" 57
porahter,'gestis, atque tradilis Ecclesiseclavihus hietractandam.
promoveri;inler easverores qvtajinusumveniunt, III. tater signaprincij.atumoblineutverba. Ibicl.
nonnullascsse quibusdileetiojureimpendilur,sed . IV. Unclelitteraa. 58
" in"Deumrelala. Quihusexphcalisctoceturlolius V.
'; VI.Diversilaslinguarum. ibvl.
' -
Scripturaa saersepleniludinemet finemesse gemi- - obscurilas "Scripturae in et
tropis figurisquorsuai
*"
mm cliarilatem,Dei propter seipsumac proximi ulilis.
' VII.Gradus ibid.
propterDeuni. 19-20 ad sapientiam:primus,limor;secuadus,
CAPUT KRBICJI.InvenUoneel enunlialioneiutiturScri- pielas; lertiiis,spientia;quartus,ibrtiludo;quiatus,
plursetraclatio;
- qu33 cumDeiauxiliosuseij)ienda.lbid. consilium;sextus,purgalio cordis;sepfimusgra-
""U.Quidres, qttidsigna. Ibid. dusseu finis,sajjiehtia.
' VIII. 59
III.
' IV. Rerumdivisio. lbid. Ijbri canpnici. , 40
Frutet uli, quidsit. ibid. IX.
*X. QuaratiorievacandumstudioScfijHurse. '42
• v. Deuslrinitas, res qua fruendum. . 21 n on
Scrijjturamconlingit intelhgl*ol)ignotasigna
11. Deusineffabilis,quomodo. Ibid. vel ambigua. ibid. -
VII.Deumomnesintelligunlin quo nihilmeiius. 22 i XI. ut ignoranliasighorumtollatur necessaria est
\UI. Deuscuui sit sapientia incomaiulahilis, rebus linguarumcognilio,acjjrassertimgrsecoe el hebraeaj.Md.
omnibusantepoaendus. - Ibid. XII.Diversitasinterpretaliomimnlilis. Ex verborum
IX. sapientiatnimmutal)ilemmutabilipr.33ferendam " 25 ambiguitateut aceiditerroi'inieri)relum. 43
" esseomnesnorunt. • ' XIII.Inlerpretationisvitiuinuade emeadaripossit, ."* 'H
X AdYidendum Deumimrgandusaiiimus. xfv. ignotiverbiel ignolseloculionisuade cruenda
XI.PurgandianimiexcmplumSapienliaincarnata. lb{d. ibid. loculio. 45
XII.Quomodo SajiientiaDeiadnos venit. ibid. xv..Commendalm' Italaversiolatina,et grsseaseptua-
. XlU.verbumcaro factuinest. , 24 gintamternretum. 40
Xl\'. HomiuernquomodosanarilDeiSajiienlia. Ibid. XVI.Uttransiatasigaa intelligantur, *' juvat luni liu-'
XV.Uesurreclione el ascensioneChristifiilciturfides, guarun)nbtilia, lumrerttm. ' ibid.
'"-" Axcitalurjudicio. _ ibid. XVII.origo fabulaiMusarum noyem. _ 49
X\I. F.eclesiaChristicorpus et conjuxmedicinalibns XMH.Profanisi quid"benedixerunt, noh"aspernau-
molestiisab ipso purgatur. - 23 dum. ibid.
xut." Christus donandopeccata viam aperuit ad XIX.Doclrinarumgenera'dupreperlaapudEthuicos. H0
1 patriam. Ibid. XX.Scienliasqnashominesinstituerunt,aliqusesuper-
xvui. clavestraditseEcclesise. _ ibid. stilionumplense.Catonisdictumlejadum. ibid.
_ XIX.Corporiset animim:rs atque resurrectio. ibid. XXI.Superstitiomathemalicorum. 51
'XX. Quinonad vjiam, sed ad suppliciarenascantur. 26 xxit. observatiosiderumad cognoscendam vilsese'-'
"
XXI.Rursusde corporisresurrectione. ibid. riemvana. Md.
XXU.SoloDeofruendum. ibid. XXIII.CurrepudiandagenetliliacorumscienUa. S2
XXUI.Hominiprsocerlononopus est, ut se ct suum xxiv."societaset paclumcum daemonihus " in super-
corpusdiligat. Pravasuidileelio. 27 sliliosorerumusu. 53
XXIV.Kemocarneirisuam odit,nequidem qui illi in i n n on
XXV. instilutishumanis superstiliosisqusedam -
eaminsurgunl. ibid. superflua,qusedam commodaet necessaria. 54
XXV.Etsialiquidampliusdiligilurquamcorpus,non XX\I. Qusehominuminstitula fligienda,et quasam-
tamencorpusodioliabetur. . 28 pleclendasint. . 55
XXM.Praeceptum de Deoet proximo,imoet de ipso Xxvu.Scientiarum quashomiijesnon instiluerunt' ali-
diligendodalumcst. ' 29 qusejuvanlad intelligentiamSoripturarum. ibid.
XXVU. Ordodilectionis. Md. XXVIli:Historiaqtiatenusjuvet. ibid.
XXMII.Cuisuccurrendum,quando succurrereomni- XXIX.AdScripturafumintelligentiamquatenuscdn-
busvel duobusnonj)ossis. 50 ducalanimalittm, herbarum,etQ.,j)rsDsertimquesi-
" ' /
xxix. oplanduinet a^eiidumut omnes Deumdili- derumcognitio. ' 56
gaat. . _ Ibid. XXX.Quideodemconferantarles mechanicss. 57
XXX.Proximinoslriomneshomineset ipsi Angeli. Ibid. xxxi. Quidjuvel dialectica.sojihismata. lbid.
XXXI. Deusnobisnon fruilur,sed uittur. 52 XXXII.Yerilasconnexionum nonab hominibusinstir
XXXII.Deushomiaequomodoulalur. Ibid. lula-est, sed lantum observata. 58
XXXIII. Quomodo homineifui conveniat. _ lbid. XXXUl.lnfalsis senlentiis'conolusiones
' veri»essepos-
XXXIV. Primaad DeumviaChristus. 53 sunt, et ia veris falsse. 59
XXXV.Scrijituroej.lemtudofiuisque, amorDei et xxxiv. Aliud-estnosseleges conclusionum, aliijd.ve.
proximi. 34 ritatemsententiarum. lUd.
XXXVi. InterpretalioScriptura.,Iicel\itiosa, non est XXXV. Scieiitiadefiaiendiet dividendinon esl falsa,
mendaxnec pernicioseiahax,simodoulilissit oedi,- elisahsifalsisadhibeatur.falsumquid. G0
iicaadsacharilati.Corrigendus tamea hiterjiresqui XXXVI. Eloquenlisejisecejitavera sunt, quamyis
" " el?
sicfalhiur. Md. iutefdumlalsapefsuadeantur." Ibid.
in
Xxx\ii. Multuniinest periculi hac interpretatione xxxvii. QU83 utiiilasrhetoricseet dialeclieje. lbidt
vitiosa. _
' xxxviu. .55 xxxviu. Kumerorumscientia non ex hominuminsti-
charitasperpetuomanet. Md. tuto, sed ex rerum naturaest ab hominibusadin-
XXXIX. ScripturisuonindigetiiomofiJe, spe etchari- venta. 61
tate instructus. - 56 xxxix. Quibusex supra uotatisuisciplinisquove
XL.QualemlectoremScripturapostulet. ibid. animodandaopera.Legeshumanse, 62
 __4SE5 INDEXRERUM. "
, 2456
XL.AhEttoicissi quidreclediotum,innostrumusum stet. | 89.90
est convertendum. 65 CAPDT MUMDM. Rlietoncae prsecepta tradere non est
XU.studiumScrfpturse sacrsaqualemanimamrequi- hujusinsliluti. . _rj__##
rat.Hyssopi"proj)rietates. 64 H. Rhetoriea facultatechristianum doctorem uti con-
XLII.sacraeScripturse cumjirofanacomparalio. Ibid. vemt- I Ibid.
UBER TEKTIDS. — Postquam egitin superiore Hbro de III. Rhetoricae praeceptaqua aelate quaveralionedisci
removendasignorum ignoraatia, transit nunc pOSSUUt. j£,2_f_
S.Doctorad considerationem ambiguitatis quse cum IV.officium doctoris chrislismi. gj
in propriistum in translatissignisoccurrit.In pro- V. Interestmagisut sajiienterdicat chrisliauus ora-
priisquidemex interpunctione vocum,ex earum tor, quamut eloquenter.Undeconsequiid valeat. Ibid.
pronuntiatione, ex ancipitisignificatu;quodgenus VI.sapientiajuuctacumeloquentiain sacrisauctori-
ambiguitatis ex contextusermonis,et collatione in- bus. , 92
aut
terpretum, ejuslinguse u nde Scriptura t ranslata VJI. Pulehre docet, a dductis in
exemplis, saerisLitteris
est inspecLione resolvioslendit.in translatisvero inessegermaaameloquentiam, qusesajrienlise ad-
sigaisambiguitascontiagit,cumipsadieliononad haeretvelutmseparabiiiscomes.Exemplaponun-
litlersesensumponilurin Scrijiluris; quadereope- tur ex Ejjistolis Pauliet ex Amospropheta.Exem-
rosiusdisputat,traditqueregulasquibusdignosca- plumaliudsanseeloquentise ex Aniosvi, 1. 93
tur an locutiofiguratasit, et siquidemfigurata, VIII.Obscuritassacrorumauetorum, liceleloquens,non
quopactodeheatexplicari.AdextremumipstusTi- imitandaa doetbribuschristianis. 98
choniiseptemregulassingulatimexpendit. 65-66 [X.pifficiliaiotellectuapiidquos et quomodotra-
CAPDT PRIMDM. Summasuperiorum librorum,el scopus ctanda. g9
sequentis. Ibid. X. Perspicuilatis in dicendo studium. , _•_,)•_[.
II. Ambiguitas ex verborumdislmetione quoniodotol- XI. Quareconautidoceredicendum persptcue, nonta-
lenda. Ibid. meninsuaviter. IQQ
III. Quaratione expediaturambiguilasex pronun- xn. Oralorisesl doeere,deleetare,flectere,ex cice-
tiatione.Percontatioet interrogatioquodifferant. 67 roue, deoralore. Quomodohaectriaprsestarede-
IV.Ambiguitas dictionisquarationeexpediatur. 68 het. ! ioi
v. scripturoe figuralas i ocutiones a dlitleram accipere XIII.Dicendo d emum flectendi a nimi. jfcjrf.
servitusmiserabilis. lbid. Xjv.Dictionis suavitaspro ratione argumentiprocu-
- VI.Judseorum servitussub signisulilibus. 69 randaest. 102
VII.Servilusgentitmisub signisinulilibus. .70 XV.orandjs Deusauctoriecclesiaslico anle concio-
VIH.AliterJuaaeia signorumservituteliberati,aliter nem. 103
gentiles. Ibid. XVI. D ocendi n on
praecepta superfluodanturab ho-
IX.Quissignorumservitutepremilur,quis non. Ba- mine, tametsidoloreseffieiat Deus. ibld.
plismus, E ucharislia. Ibid. XVII. Ad docendum, delectandum et fleclendum per-
X. Undedignoscaluran figuralasil locutio.Regula tinel triplexdicendigerius. 104
generalis.Charilas.Cupiditas.Flagitium. ' F acinus. XViit. F .cciesiasticus oralorin materia grandisemper• 105
Utilitas,Benefieentia. 71 versatur. I
XI.Regulade iis quaessaviliamredolent,referuntur- XIX.Aliasalioutendumdicendigenere. 406
que Tiihilominus ex persona Deivelsanctorum. 72 XX. Exempla ex sacrisLitteris : primum,dictionis
XII.Reguladedictisetfactisquasiflagiliosisimperi- submiss33; deinde,temjieralae;postremo,grandis:
torumjudicio,quseDeovelsancLis virisIribuunlur. haectria ex EpistolisPaiili. 107
Factajudieanturex circumstantiis. ibid. XXI.Exemjilatriplicishujusgeaerisdictionisex do-
XIII.Continualio ejusdem argumenli. , 74 cloribusecclesiaslicis, nempeCypriauo
' et Ambro-
XIV.Erroropinantiumnullamesse justiliamper se- sio, desumuntur. __j
ipsam. ibid. XXII. O mnibus generibus d ictiovarianda est. 114
XV.Begulaia figuratisloculionibus servanda. Ibid. XXIU.Quomodo intermiscenda' diclionisgenera. 118
XVI.Begulade loculionibus prseceplivis. ibid. XXIV.Sublimedicendigenusquidefficiat. ibid.
XVJI.Auaomnibuscommuniter, aliasingulisseorsim xxv. Temperatum dicendigenusquemiu fiuemre-
praecipi. 75 ferri decet. UQ
Xviil. Quotenroorequid prseceptum vel licitum'sit XXVI. In unoquoque dicendigenereintenderedebet
cousiderandum. ibid. oratorut intelligenter,libenteret obedienterau-
XIX.MalialiosdesuoSBStimant ingenio. - 76 diatur. ny
XX.In quavisvivendirationebouisui suutsimiles. ibid. XXMl.obedientiusaudiricujus vitadiclionirespon-
XXI.Davidqrtanquam inadulleriumlaj)sus,longefuit det. , m
a libidinosoruni intemperantia. 77 xxviil.ventati polms-quam verbis studendum.ver-
XXII.Regulade Scriplurae locis, ubi -laudanlur f acta biscontendere quid sit.i H9
qusedam boncrum hodie moribus c ontraria. 78 XXIX. Kon culpandusecclesiastes, a
qui perilioresu-
XXIII. Regula de locisubi magnorum virorum peccala miL conscriplumeloquium, quod ad populumpro-
referuntur. ibid. ferat. • _-£>£_/,
XXIV.Anteomniaconsiderandum geuus locutionis. ibid. XXX. concionator prsemittat orationem ad Deum. 120
XXV.Idemverbumnonidemsignifical ubique. Ibid. XXXI.Excusatprolixitatemlibri. 121
XXVI.obscuraex loeisapertioribusexplieanda. 79 ADMOKITIO DELlBRO DEVERA RELIGIONE. 121-122
XXVII. Eumdemlocumvarieintelligiuihilprohibel. 80 S.AUREUI AUGUSTIKIHIPPOKEKSIS EPISCOPI, DEVERA
xxvm. Locusincertustuiiusper aliosScripturse loeos REUGIOKE UBERUNUS, in quo,praemisso veramre-
quamper rationem manifestatur. ibid. non
ligionem repeririaj)udPaganos, nequeirfsecta
XXIX.Troporam cognilio necessaria. ibid. - ulla praeterquam i u calholiea E cclesia, moxdivinae
XXX.RegulseTichoniidonatislse expenduntur. 81 a-eonomiae ergahumanainsalutemhistoria(quod
XXXI.RegulaprimaTichonii. 82 quidemchristianaereligioms caputacfuadamenlum
XXXH. uegula secunda Tichonii. ibid. est) sic explieatur,ut 'Maoichaeorum de duabus
XXXiu.Regulaterlia Tichonii.Liber de Spirituet prseserlim naturis seude mali origiueet naturaer-
Littera. 83 roresreviucanlur.Agilufde duplicivia quaDeus
XXXTV. RegulaquarlaTichonii. ibid. ^hominibus consulit,auctorilatecredentesad salu-
XXXV.RegulaquinlaTichonii. 86 tem voeaus,mlelligeutesratione.Quipperatione
XXXVI. Regula s exla lichonii. ibid. subnixushomoex rebus inferiorihusad Deum
XXXVII. Regula septimaTichonii.. 88 evehitur;imoad ipsumprosequendum admonetur
LIBER CDARTUS. — Hactenusde invesligando Scripturaa ex ipsis vitiisde quorumtrijilicigenere
sensu,nuncdemumagiturde disserendo.Et qui- hic sermoneminslituitIAuguslinus;quiprolixum denique
demrhetorieae artispraeceplaad hujuslibri insti- unumverumDeum,id est Trinitatem,Patrem, et
tutumpertinere nonvult sed
Augustinus; tamen Eilium,et spiritumsanctumvera reiigionecolen-
summadiligentiachristianioralorispartesperse- dumesse concludit. | ibtd.
quitur : cuisacrarttm liiterarum auctoresel docto- CAPDT PEIWJM. de
Philosophi religionealiudin scholis
res ecclesiasticos dicendisapienLia, imoet eloquen- docehaul, a liud in templisprofitebantur. ibtd,
tia longejiraestantissimos imilandosproponit,ex II. DediisquidSocrates
- s eitserit. M undus hicproDeo
eorumscripliseloeutioms exenrpla i nvariodicendi habitus. I 125
genere subjiciens. Postremo ipsum ecelesiasten UI.Vera religiochristiana,quse hominihus persuasit
horlalur,ul in primisoraLioni del operam,el quod quodillispersuaderiposse P latonontfedidit. Ibid.
id
verbisdocelalios, omninovita el moribusj rse- iv. Philosophiquj sensibilibustoti ha.rent conle-
 24S7 INDEX RERUM. 2458
" '
mnendi. 126 murad contemplandam venUttem. 16i!
Y. Inquibus sectisvera religio. Munus d ivinum. Spi- L. et
Scripturarum interpretalionumralio. Allegoria i
ritus sanctus. ibid. quotuplex. _ 165
-VI.vera religioin solaEcclesiacalholica,quaeomni- LI. Scripluraruinperscrutatio in curiosilatismede- '
bus errantibusuliturad proveclussuos. Bordnon- lam. - 466
nunquamex Ecclesiaper sediliososexpulsi. illa 127 Ui.tem. Et curiosilas,el alia vitia sunt occasioad
. ' virtu-ibid.
vif.Catholieae Ecelesiaereligioampleclenda.
* Quid
profiteatur. 128 Llil.Scopislultorumac sajiientiumdiversi. 167
Vllt.Quseprimoauctoritateducticredidimns,-poslmo- Iiv. Supj)licia damnatorumquamhabeantrationemad
dumrationeintelliaimus.Haereticiprosunt Eccle- eorumvitia. 168
siae. 129 LV. Ejiilogusexhortansad veram religionem,et a
IX.Hauichaeorum error de duobusprincipiiset dua- falsadelerrens.Qualiserat Manichseorum religio,
busanimabus. ibid. Falsaeopinionesde diis.Verareligio. 169
X. Historiamdivinaeceeonomiae erga noslramsalu- DEDOOBOS LTBRlS DEGENESI CONTRA MANICH2EOS. 171-172
tem narraturus,ostenditprimumundeerrorin re- S. AUREUI AUGUSTIM, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, DE
ligionecontingat,et quomodoperfectareligio Deo GEKESI COKTBA MAKICILEOS LIRRIDUO. 175-174
subvenienteinstauretur. 130 LIBER PRIMDS. —AManichaeorum calumniis\indicalur
XI.Omaisvitaa Deo.Morsauimae,nequitia. 151 initium Geneseos,scilicetab hocceversiculocap.
xn. Lapsuset reparatiotoliushominis. 152 1 : in principiocreavit Deuscwlutnet terram,
Xffl.Angelorumclifferenlia. 133 usque ad versiculum2, cap.2, quo Deusseplimo
XIV.Aliberoarhitriopeceatum. Ibid. die requievissedicitur. . 'bid.
XV.Pcenaipsapeccaliad resipiscendum erudimur. 154 CAPDT PRIMDM. m veteris Legis defensionem contra
XVI.incarnaioverbo beneficentius h omini c onsullum Manichseos scripturus est stilo ad imperitiorum
est. ibid. captumdemisso. Md.
Xvil.Doclrinse ratioin vera religione quamoptima, II. Yersiculus1 cap. 1 Geueseosvindicalurcontra
seu velus, seu KovumTestamentmn spectetur. 156 obtrectantesquid facerel Deusanle muhdi crca-
XVItl.Creatursequaremutabiles. 137 tionem, et unde subito placuerit ei mmidum
XIX.Bonasunt, sed non summa bona, quae vitiari . creare. , ibid.
possunt. Ibid. III. Defenditurvers. 2. 176
XX.Undeanimssvilium. 138 IV.m defensionemvers.-3ostendilurtenebrasnihil
XXI.Animaseducilur,dumfugacescorporum pulchri- esse. ibid.
tudinesconseclalur. 159 V. UtintelligendumquodspiritusDeisuperferebalur
xxu. nerumtranseuntiumadministraliosolis impiis super aquas,juxla vers. 2. 177
displicet. 140 VI.Materiesinformisex nihilo,el ex illaomnia. 178
xxiii. omnissubstantiabona. Ibid. VII.Informismateriavariisnominibusdesignata. ibid.
XXIV.Dujilieivia salulihominisconsulitur,auctori- VIII.ReprimiturManichaeorum caluoiuiade vers. 4. 179
tate et ralione,-ac primo de auctoritatissuhsidio IX.Agiturpro altera parte ejusdemvers. et piropri-
agiturusquead caput29. librorumauctoritatide 141 X.ma Ut
parle vers. seq. 180
XXV.Quorumhominumseu reete intelligitur ccepisseet transisse dies
Deicullucredendum. 142 uuus juxta vers. 5. ibid.
XXVI.Divinaprovidenliaerga noslramsalutem ad XI. Aquae u t firmamento divisse,vers. 6-8. *181
sexaelateshominisvelerisaeuovi. 143 XII.Aquarumcongregatio,de qua vers. 9 et 10, est
xxvu. utriusquehominisdeeursusin universohomi- ipsaearumformalio. - ibid.
numgenere. 144 XUI. Explodilurconquesliocireavers. 11. 182
XX\UI.Quae,quibusel quopactotradenda. Ibid. . XIV. Resolvunlur difficultateseircavers.14-19. ibid.
XXIX.De altero salutis subsidio, seilicet ratione; XV. Aerem nebulosumaquaenomine desigaari vers.
quomodo hac du.ceadDeumhomo evehitur:haec 20, etc. 181
primumsensibusprsestaredeprehenditur. 145 XVI.Perniciosaanimantiacur creata. ibid.
XXX.Atrationeprsestantiorlux immulabilis,scilicet xvn. ut iutelligiturad imagiuemDei faetushomo,
veritassecundumquamjudieat. Ibid. juxta vers.26. 186
XXXI.Deussummaistalex esl, secundum quam ratio XViti. P otestas hominisin heslias. -187"
- judicat,sed quamjudicarenonlicet. 147 XIX:ut spiritualiteraccipiendusvers.28. ibid.
XXXU. Unitalisin corporibusest vestigium,sed ipsa XX.Beuhsdominari,per allegoriam. ibicl.
unitasnonnisimenteconspieitur. 148 XXI.in vers. 51, cur dicitur,sona valde. 188
XXXUl. Koncorpora,'nec sensus corporis,sedjudi- XXII.Requiesdiei seplimiper allegoriam,cap. " 2,
ciummentitur.Differuntmenlienset fallens. 149 ver:. 1-5. 189
XXXIV. Confietaphantasmataquomodojudicentur. 150 XXm. sejrtemdies, et seplemsetatesmundi. . 190
XXXV. vacandumut Deuscognoscatur. 151 XXIV.males mundiquare imequales. - 193
XXXVI. YerbumDeiipsa est veritas,quiaomninoim- xxv. septemdierumaltiorallegoria. ibid.
plet ida quoprincij)ioununaest quidquideslunum. LIBER SECDNDDS. — PersequilurexpositionemGene-
Falsitasuonex retms, sed ex jjeccatis. ibid. seosab hoc versiculo4, cap. 2 : Sic liber crea-
xxxvii. impietasidololatrisemultiplicis ortaex amore turw cwliet terrw, etc, usquead illum cap. 5,
creaturae. 152 quoAdamet Evade Paradisoejiciunlur.Ad exlre-
XXXMiT. Aliudidololalriaegenus, quo peccatortri- mumEcclesiaedogmatacum Manicliseoruni errori-
plicicupiditaliservit. 153 busconfert. 195-196
XXXIX. Ex ipsisvitiissuis animamadmoneriut pri- CAPUT PRIMDM. Recitatiosecundiet terlii caj.itisGene-
mampulchriludiaem requirat: quod primode vi- seos.. Md.
tio voluptalisostenditurusquead caput43. 154 n. Genesisadlitteramubiquenon potestexponi. 197
XL.De pulchritudinecorporumcarnisquevoluptate, III.Virideagri quiddesignat,vers. 5, cap. 2. ibiil. I'
etde peccautium poena. ' 155 IV. Quidsit, Nondumplueratsuperlerram, vers.5. 198
XLl.Inpeccautisauimsejiceiiapulchritudo. 156 V. Fons irrigaos terram allegorice. Superbia quid
XUI.Voluptascarnisadmonetut numerosindivisibi- est. 199
les quaeramus. Anlalesiusinlia aliquovitalimotu. 157 VI.Iuvisibiliaquibus_vocabulissignantur. 200
XUn.Inhominevis judicaudide corporumet tempo- VII.Linusquidhabeatmysterii. ibLl,
rum proporlione.Quiin perpelua verilate modus VIII.InsufflaLio s])irilusquid.Quiuin Scriplurisdicalnr
ordinis. 138 sj.iritushominis. 201
XUV.DeiimagoEiUus, quam a d faclaquaedam. 159 IX. Paradisidelicisequidallegorice. 202
XLY.Voluptatis i mbecillilas jirotrudil nos ad subli- X. Fliimiaa-qualuor 203
miora.De superbiaevitio usque ad cap.49 : quo- XI.Operahominisinquidnotenl. in
paradiso;mulier adjulorium
modoper hoc^dmonemurad ampleaendamvirlu- facta. 20f>
tem. Ibid. XII.SopitoAdaejunctaEva.quidsibivelit. 205
XLM.Imictusqui id solumamat quod amanli eripi XIU.Spiritualeconiugiumin homine. 203
noa jiotest,id est Deuni ex toto el
corde, proxi- XIV. Serpeusdiabolus,Evaaffeclus. ibid.
mumsicutseipsum. 160 XV.TenLalio quomododejicit. 207
XLMI.vera proximidileclio,quamquiimpenditin- XVI.Absconsio, auibulatio,percoulalioquidsiguent. 208
victusest. _ 162 XVII.iiejectioculpaeet serpentisj cena. 209
XLViil. Quaesit perfectajustilia. 165 XVIII.serpenliscumEvaininiicilia. " 210
Xlix. Decuriositatedeinceps,ul hoc vilioadnioue- XLX. Depcenismulieriinflictis. Ibid.
 • INDEXRERUM. • 2.60
tusq
XX.Deviri jicena. 211 xi. oe vers.9 et 10, ubi exjtlicatquidde terraein-
XXI.rjuarepost transgressionemAdamvitamvoca- formitateiatelligeudumsit. . 272
verit ipsamEvam,et de pellieearum lunicarum si- XII.De vers. et
11,12 15,quare seorsumde herbis
gmficatione. 212 ol hgnis dietum sit, Et faclumesl sic, elc. 275
Adse
XXII.Expulsio quidallegorice. 213 xni. De vers. 14,15, etc, cttr lumiaariadie quarto
XXIII.cherubim et framea versatilis quid notent. 214 condila. ibid.
XXIV.AdamChristus,EvaEcclesia. 215 Xiv. Quomodo luminariasintin signa et tempora,in
XXV.Haeretieiet Manichaei maxime,per serpentem dies et aunos. 274
designati. 216 XV.Luna qualis creatafuerit. 275
XXVI.serpenshaerelicus M anichaeus. 217 XVI. An^idera sequaliterfulgeaat. 277
xxvu. Adae lapsuset pcenaallegorice. 218 XVII. I n Genethliacos. . 278
xxviu. per ejalogumsingulas refelUt Manichseorum LIBER TERTIDS. — De vers. 20 : Et dixit Deus, edu-
calumnias. ibid. cant et ad
aquw, reliquis usque " i>runicapitis fi-
XXIX.confertEcclesia?dogmalacum Manielisaorum nem. | ex 279-280
erroribus. 219 CAPDT PRIMDM. Animalium aquiseduetioprius nar-
S. AURELII AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, DE ratur quamquae de terra. Quodaquaaeri, aer ccelo '
GENESI ADLITTERAM IMPERFECTUS UBER. 219-220 proxmiurnelemenlumsit. lbid.
Traclatarinitium Geneseos usque ad huneceversicu- II. Ccelos d iluvio periisse, et aeremin aquse naluram
lum26 : Faciamus h ominem ad imaginetn, e tc. ibid. traasiisse. lbid.
ADMONLTIO IN SDBSEQUENTES^ DEGENESI ADLITTERAM IH.De elemeatorumcommulatione sententiae.Aeriu
LIBROS DDODECBI. 245-246 Genesis h istorianon praetermissus. Ibid.
S. AURELE AUGUSTIKI, HIPPOKENSI3 EPISCOPI, DE . IV. Qumque s ensusad quatuorelementareferri. 281
GENESI ADLITlERAM LIBRI DUODECIU. 1bid. V. Utadquatuor elementa \ariese habet sentiendi
LIBER PRIMOS.—ExpenditurDeus initium Geneseos,cap.1, vis in quiuque sensibus. 282
vers. 1 : In prmcipiofecit cwlumet ler- VI.Aeris elementum nbnesse *praetermissum a seri-
ram, usque ad vers.5 : Et vocavit Deus Incetn ptore Geneseos. ibid.
dietri,e tc. Ibid. VII.volatiliaex aquis non immerito dicunlut' c reala. ibid.
CAPDI PRIMDM. in Scrijituraquidconsiderandum. Ibid. VIU.Reptiliaauimarumvivarum])iscescur ajipellali. 283
II. Quomodo dixitDeus, Fiat lux, an per crealuram, IX. Quodquidamphilosophi cuiqueelemenlosua ani-
an per aeternumverbum. 248 maliatribuerunt. 284
III. Quidsit lux illa; curve non dielum, Fiat cce- X. Concesso d seitfones e sse aeria animalia,nihil de-
lum, etc, sicut,Fiat lux. Responsio prima. Ibid, trahitur Scripturse docenlijwoduclaiuisseexaquis
IV.Alieraresponsioad sufierioremquaestionem. 249 volalilia.venti, tonitrua,nubes,pluvia,nix, grando,
V. hiformemessecrealuraminLelleetualem, nisiper- serenitas. ibid.
fieiatm'conversaaddivinumVerbum.Sjarilussan- . XI.-Traclanturvers.24| et 25, uhi de variisanimao-
clus cur super aquamlerri diclus est antequam liumgeneribuscrealisde terra. 285
uarrareturdixisseDeum,Tiat lux. Ibid. XU.Quidsecundumgetius,quod de 'quibusdamcrea-
VI.Trinitasinsinuatacumin inchoalione,lumiu per- turis, nonde homiuedicitur. 287
fectioneerealurae. 250 XIII. Benedictiocur sohsaquatilibussicuthominiim-
VU. Sj)iritusDei cur dietus est superferri super perlila. Officiumgigneadi. 283
aquam. 251 XIV. D e iaseclorum crealione. ibid.
VIII.Deiamorin creaturas spectateis ul sint et ut XV.Decrealioueauimahumvenenatoram. 289
maneant. i.bid. XVI.Besliseinvicemnoeenlescur creatse. ibid.
IX. utrum in temporedicvumsit, Fial tux, aa sine - XVII.serujiulusde corporibusmorluorumdevoratis. 290
lempore. ibid. . XMII.Spinseet tribuli lignaijueinfructuosacur et
X. Quomodo diesunusperaclusfuil, sive in creatio- quandocreata. , ibid.
ne, sive post creationem lucis.Primus exj)lieandi XIX. C ur io solius hominis crealionedietum,Faciamus. 291
modusimprohalur.secundusdicendimodusdiffi- XX.In quohomofaetussit ad imagiuem Dei.Curde
oultatibusimplicatur. 253 hominiserealionenon dicitur,Et sic esl faclum. 292
XI. Desolis offieionovadifficultasin superioremodo - XXI.De hominisimmortalitaledifficultasex ciho
dieendi. 254 ij)si
jwaestito. 293
XII.Alia difficultasde suecessionetrium.dierume't XXII.Opinioquorumdamanimsecreationemsignari
uoeliumanle solis creatioaem.Congregatioaqua- his verbis,Etfecit,etc, corporisveroislis,Etfinxil
rum quomodofacta. 255 Deus,etc ibid.
xm. Aquaet terra quandocrealae. 256 xxm. QUO spectet illudvers. 50, Et sicest factum. 294
XIV.Ratiocuriu pnmoversiculoGeneseossubintelli- XXlv.Curde hominenbn singulatim, uti de caeteris,
gatur maleriainformis. Md. dictuai sil, —ridit Deus quia bonum est. Ibid.
XV.Materiaorigine,non temporeformamprseeedit. 237 LIBER QDARTDS. Traetaturiuiliumcap.2 Geueseos;
XVI.Aliajatio explicandiquomododiesct noxfacta postque iionnullade senariiminieriperfeeLione,
fueril, emissione s cilicetcl conlractione lucis, noa moveturqusesliojursum,circavers.5 cap. 1, quo-
probatur. ibid. jnodoscilicet creata luce, factasil vespera et fa-
xvn. De spiritualiluce difficultas,quomodoin ea sit etummane,sicquediesnumeratiusque ad sextum
vesperaet mane,divisioquea ieiiebris. 258 et sejjlimum. 295-298
XVIII.Quomodo Deusoperatur. 260 CAPDT PRIMDM. Diessex quomodoaecipiendi. ibid.
XIX.in obscurisScrijiturse locisnihiltemereasseren- II. De senariinumeriperfectione. ibid.
dum. • ibid. III. De eo quodscriptub est sap. xi, 21, Otmtiuin
XX.Genesimcur iolerjireletursententiasvariasj;ro- mensura,elc ' 299
ferendo, n on aliquam unam assereudo. 261 IV.m Dcoesse mensuramsine mensura,numerum
XXI.Quis fructus hujusmodiinterj;retalioBis,qua sine nmnero, et pondussiae pondere. ibid.
niliiltcmereasseritur. 262 V. In Deoipsoexstatralio mensurse,numeriet pon-
LIBER SECDNDDS. —Deco quod scriptumest cap. 1, deris, ad quamdispositasunt omnia. 500
vers. 6 : Et dixit neus, Fiai firmamenlum,etc., VI.UbicernebatDeusimdeomniadisponeret. 501
usque ad vers.19: Et est
factum vespere, etc.Kon- VII. Senarii n umeri perfeciionemquomodocernamus. ibid.
nullaia fiaecoalraGeaelhliacos. 265-264 VHI.QuiesDeiia die sepLimout inlelligenda. " ibid.
CAPDT PRIMUJI. Firmamentum ia medioaquarumquid. IX. QuosensuDeusrequiescerediciLur.Trisiitialau-
Aquassuprasidereumccelumessequidamnegant. Ibid. dabilis. ' - 502
II. Aerterrasuperior. ibid. X.Quasslio an ipseDeusj)roj)rierequiescerepoifterit. 503
III.ignissuperioraere. 265 XI.Quomodo ulrumquecoastat,Deumin die sejitimo
IV.Aquajsupra coelumaereum, quod firmamenlum requievisse,et nuncusqueojierari. Ibid.
appellariquidam observavit. lbid. XII.Alia ratio eonciliandi Scripturamde requie et de
V. Aquaesupraccelumetiamsidereum. 266 conLiaua operatione Dei. 504
VI.Deeo quodaddiiumest, Ei fecitDeus,etc, an eo 'XIILDesabbaliobservalione.Sabbatumchristiaaum. 503
declarelurFiliiDeipersona. 267 XIV.CurDeussanclificaverit diemquietis suae. ibid.
vii. Deeademre. 268 XV.Solvilurqusesiiosuperiusprojiosita. 506
Mti.De luce cur non additum,Et fecitDeus,sicutiso- XM.Deirequies ab operibussuisin septimodie. Ibid.
let de aliiscreaturisdici. 269 XVII,Quiesnostrain Deo. 507
IX. Defiguraeoeli. " . 270 XYTIL dies
septimus cur mane habuerit. nonvespe-
- x. Deccelimolu. 271 fam. 508
 2461 INDEX RERU.u". .246-2
XIX.Aliaratioqua iutelligitursejitimusdieshabuisse XII.Corj)iis homiuisan siagularimodoaDeoformalum.547
manesine vespera. 510 xm. QuaaitateautstaturacoiidilusfueritAdam. 548
XX.Diesseplimusancrealus. ibid. Xiv.Ratioues
" causalesmundoprimumindilaecujus
XXI.Deluce qu83anle luminariafuit ad vicissitudi- generisfuerint. - 519
nem dieiet noclis. 511 XV.Primushomononaliterquamprimordiales causae
XXII.Luxsjririuialis quornododieiet uoctisvicissitu-ibid. haberent,forma:usfuiL.
I arei uatura
.
ut
ibid.
dinemexhibuisseintelligilur. XVI. estut quidessepossit; fufurum
XXiit.Cognitio rerumin VerboDei et in seijisis. 512 sit nonnisi i nDei volunlate. 550
XXIV.Scienliaangelorum. - 515 X\ II.Exfuturis qusenam verefulura. Ibid.
XXV.cur sexdiebus nonaddalur n ox. Ibid. . XVIII. Colligitur Adamumnonformalum fuisseconlra
XXVI. Kumerusdierumquomodoaccipieadus. 514 quameratin j)rimordialibus eausisinslitutuni. 551
XX\II.Usitalidieshebdomadae longedisparesseptem XIX.Adamononspiriluale,secLanimale cor_.usa Deo
diebusGeneseos. ibid. formatumesL. ibid.
XXMU. interpretaliodaladeluce et die spiritualinonIbid. XX.Difficultas Adami
conlrasuperioremsentenliam.opinio
ia-
exislimelurimpro[>ria et ligurala. ' corpus priusanimale,posteasjririluale • 552
XXtx.Iu angelicacogniLione dies,vesperaet mane.' 515 clumfuissein ijaradiso. -
xxx. Kikiloignohiliorangelicaseientia,lieetin hae XXI.Exploditurllla ojrinio. ibid
sit vesperaet mane. ibid. XXU.Adaoiumpeccatomortem ammae, non corj-oris
XXXI. lnitiocreationisrerum quomodonon simuldies, meruisse,quidamnonrecteSrbilrantes. S55
vesperaeLmanein augelieacognilione. 516 XXUI.in eosqui dieuulAdse* corpus - ex animali- spiri-ibid.
xxxii. si tuncislaomniasimulin Ang^loruai scien- tualefaclumiu paradiso.
tia, saltemnonsine quodamordinefuertuit. ibid. XXIV,in renovationequomodoid recijrimus,quod
XXXili. Ansimulomnia,an perintervalladierumcon- . Adamperdidit. ibid.
ditalueriut. 517 XXV. Adaecorpusmortalesimulet immortale. 354
xxxiv. omniael simulfaela, et nihilominus per sex xxvi. corpus Adae et uostrum diversa. ibid.
diesracta. . • 319 xxvn. Quomodo menteet corpore ad id renovamur,
• XXXV. conclusio d e diebusGeneseos. 520 quod Adam perdidit 555
- IJBER QDTNTDS. — De 6o quodscriirtuajest in caj).2 XXYML AdamIicetspiritualis^mente, corporefuilaiii-
_ Geneseos, \. 4: nic est libercreamrwcmli,etc, malisetiamin paradiso. Ibid.
usque,adillud,v. C: Fons autem-ascendebatde XXIX.Deanimatractaodumin sequentilibro.
—
556
terra. 521-322 LIBER SEPTIMDS. llludGeneseoscap.2, vers.7 : El
CAPCT PBIMDM. Sexvel septem Geneseosdies unius i n
flavit fucietnejusflatumvitw, etc., illuslralur
i _ dieirepetitionenumeraripotuisse. Ibid. uberrimatractationede anima. 555-556
II. Mrideagricur addilum. ibid. CAPDT PitiMrai. Deanimatraclatiosuscipitur. ibid.
IU.Ex narrationisordine intelligituromnia.simul U. Animamnon esse ejusdemnalursecum'Deoex ' Md.
creatafuisse. . Ibid. proposiloScripturae locoarguitur.
IV.Curfenumantequam ' exorirelurfactumfuissedi- 523 III. IV.
Urgeluridemargumenlum.
Deumsulflando noafecissedeseipsoanimam,nec
557
citur.
V.Ordocrealionisrerumper sex dies, -non inlerval- de elementis. _ 558
lis temporum,sedconnexiouecausarum. 523 V. Ananimaex nihilo. ibid.
' '
VI.Deversieulo,mn enhnpluerat,etc. Anialelli- VI."Anut corporis,ita et animse " j)rsecesseritalicjuaibitl.
gendum omnia simulereata esse. 527 materies.
vu. Defontequirigabattotamterram,ctc. 328 \ II. Dicinonpossequahsfuissetillamateriesanimse.,559
VIII.Quae.Scriptura relicel,quatenusconjectaadojiro- YUI.BeatamfuissemaLeriem illamadmitLi nonpolest.Ibid.
ferrejuvat. 329 IX. Nequeillammateriemessequamdamirrationa-
IX.Diificultas de fonlelerramuniversamirrigante. Ibid. lemanimam. 530
' X.Fonsille terramlotamrigans ut intelligendus. ibid. X.Ex morunrsimilitiidine noneffieiut animahominis
XI.Rerumcreationemj)rimam factamesse sine-tem- in pecustranseat. ibid.
porismora; administrationem non ita. 550 XI. Fictilise quarumdam animarum transmigrationes.
XII.operaDeisubtrijiliciconsideratione. 551 Manichseorum deteriorquamphilosophorum ojinio. 561
XIII.omniaantequamfiereat,ia sapientiaDei. Ibid. XII.Animanoiiest ex corporeoelemento. 562
XIV.Illiidex Joanne,Quodfactumest, etc, quomodo XIII.Medicorum sententiade corporehumano. ibid.
" Xv.dislinguendtmi. lbidj XIV.Animam nonesse-exelementis. - 565
omniaqualis \ita sunliu Deo. 552 . XV.Animajncorporea. lbid.
XVI.Deumfaeiliusmente percij;imus quam creaLuras. 555 XVI.Curdiclumsit, Faclus esl homoin anihmmvi-
'XVII. Antesaeculsi, a sseculo, in saecula. Ibid. vam. . - ibid.
XVUL-Creaturse plures nohis ignolse.Qua ralionea XVII. Ia faciemhominiscur dieiturDeussufflasse. " 564
Deoet ab Angelisnoscuntur.Cogoitiomatutinaet xvm. Tresventricuhcerebri.: ibid.
vespertiua. 554 XIX. Animae praestantia res
supra corpqreas. ibid.
Xix.AngeliDeinuatiimysteriumregai
* ccelorum no- XX. A liud anima, a liud organacorporis. - 565
verunt.a sseculis. ibid. XXI.Auimanequeulloex corpore,nequeuHumcor-
XX.Deumadhucbperari. 555 pus esl.- -ibid.-
XXI.omniagubernaridi\ina providentia.
' XXll. 536 XXH.Ancausalisralioanimae fuerileonditain diebus
Afgumenta divinae jiroudenliae. 557 Geneseos. , . 566
*XXiti. Quomodo Deus omnia simul creaverit, et iiunc XXUI. An illacausalisralioanimaefuerit insertain an-
usqueoperelur. ibid. gelica natura. 568
LIBER SEXTUS.—in vers.7 cap.2 Geneseos:Et finxit XXIV. Animaan creatasit priusquamcorporiinserta.ibid.
Deushominempulverem delerrd,etc.,quomodo seu XXV.Animasi extracorpusexistebat,ansuopLenulu
quandode limoformatusfuerit homoinquiritur; ad corpusvenerit. ibid.
tumdifatatantispereonsldef ationeanimse,dicilur XXYI. Animasi propriouutu corporiiuserta,nonfuit
~decorjioreAdami. 559-540 jwaescia fuluri.Liberumarbitrium. 569
CAPDT PBIMUM. AUisiud:Et ftnxilDeus,etc, de prima , XXVII. Animam naturaliappetituferriiu eorpus. ibid.
homiuisformatione factadiesexlo,aade alterapo- XXVIII. Difficultates, cum dieiturammamAdsenon
—sleriuset pertemporismoramfactaintelligendum. Ibid. priuscreatam quamejuscorporiinsjjiralanifuisse. 570
II. Resexjioraturex contexLu Scriplurse. ibid. IJBER O CTAVDS. — Deeo quodle^iturGeu.2, vers.8:
III. Eademquaestioex aliislocisscripturse discutitur.ibid. Et ptantavitDeusparaaistmiin Eden, etc, usque
IV.Idemexpendilurad Gen.n, 8-9. 541 ad illud,vers.17: Deiignoautan coqnoscendi bo-
De
V. eademre. - ibid. numelmalmnnonmanducabitis de itto, etc 371-572
VI.Sententiam suain
" liquidiusexplicat,n"emaleintel- CAPDT PRIMDM. Paradisusin Edeaplantatuset proj)rie
ligatur. 542 et figurateaecipiendus. ibid.
VII.Dicinonposseauimaspriusereatasquamcorpora. 545 II. Genesim aliaseonirasiamphaeoseur seeundumalle-
VIII.Difficultas devoceDeiadhomiaeni
' . sexto die di- goriamexposuenl. , 373
recta. 344 III. Devers.8 et 9, ubi rtirsusde creationeligni. 574
IX. Jeremias quomodo
' Meritanondumnatorum. D eo notus antequamformalus. IV. Dealterajiarte vers. 9, lignumvitseet verecrea-
, - • ibid. tum esse,-etsapienliamligurasse. 575
X Resvariismodisexistenles. 546 •V.Deeodemligno\itse,ipsumet figuram,et nihilo-
XI.opera creationisdte sexto qubmodoet jam con- minusremveramfuisse. 37t5
swuiuata, e t scthuc i nchoata. ibid, VI, Ligmjmscieniiaeboniet ,mali arborvera et in-
 2463 1NDEXRERUM. , 2404
i
noxia. obedientia.Inobedientia. 377 XII.Carnalisconcupiscenliae causamnoniucarnesola,
VII.De vers. 10,11,15 el 14; illie accipiendaesse sed etiamin animaesse. 416
vera flumina.TiberispriusAbula.Kilus,qui jwius XIII.llla sententiade concupiscenliacarnis, quam sit
Geon.Ganges,qui priusPhison. 578 expedita. Peccata puerorum. 417
VIII.Devers.15; an homopositusin paradisout agri- XIV.Argumentum proopihioneanimarumex traduee,
cullurseoperamdaref. 579 desumplumex reatuetbajjtismoparvulorum,discu-
IX. Agricullurae ojius allegorice. lbid. lilur. | , 4i8
X. Quidsit, VIoperareluretcustodiret. '_ 580 XV.idemargumenlumpeniliusexaminatur 419
XI.Curhic additadicLio,Dominus.Dominusverus. 582 xvi. De eodemargumenLo. 420
XII. Hominemnon posse quidquamboniagere' sine XVII.Teslimoniumex libro Sapienliaein utramque
Deo. Discessusa Deo. lbid. partemtractatur. ilid.
XULCurhomo prohibitusaligno seienliae b onietmali. • 585 XMll. De an
anima"Christi, possil ipsumin convenire
Ioobedientia. illud, Puer atttemingeniosuseram, elc. 421
XIV.Exdhini jiraecepliconlempluexperienliamali. 584 XIX.AnimaChristinorifuit in lumbisAbrahse,ideo-
XV.Lignumscienticebonict malicursic ajpellalum. 585 que non est ex traduee. 423
XVI.Homiuemanle maliexperimenlumpoluissein- XX.Adargumenlummmcallatumquidrespondendum
telligereqtiidcsset inaltim. 586 pro defendenlibusanimarumtraducem. ibid.
XVII.An ulrique, Adamoel Evse,dalum sit iirae- XXI.Chrislum,siin Alirahamo secundumanimam
' fuis-
cepltim. 587 set, nonpotuissenondecimari. 423
XVIII.Quomodo Deusloculussit liomini. Ibid. XXII.utrique opiniouide animseorigineaccommoda-
XIX.Ut intelligaturoperalioDeiin crealuris,quidin lur locusille Joaunis,Quodnalum,elc ibid.
primisdeijiso sentiendum. ibid. XXIII. Exduabusdeanimaspntenliis qusenampraepon-
XX. Creaturacorporalislocoet tempore,spiritualis deret. consueludoEcclesiaein Baptismoj.arvulo-
temporelantum,Creatoripse neulro motlomuLa- rtim. ibid.
bilis. 588 XXi\r.Quidcavendumltis cjui opinanluranimasesse
XXI.QuomodoDeus immolusmoveatcreaturas,exem- ex traduce. 426
j)lo animae deprehendi. ibid. XXV. T erlulliani error ex anima. - 427
XXII.Quomodo Deusmoveat,quomodoanima. 589 XXVI.De aahnaeincremenlisquid Tertullianovisum. 428
XXIII.Deussemperquielus,omnialamenagens. ibid. LIBER DNDECIMDS. .—inilludcap.2 Geneseos,vers.25:
xxiv. Quseuam beatis Angelissubdilaecrealurae. 590 El erant nudi, etc, et in lolum cap.5, cujusiliu-
XXV.Katurauniversitaiis,partesque ejus quomodo strandicausa dieitur de conditioneet casu dia-
administrentur. ibid. holi. | 429-430
XXVI.Detts sempcr idem et immolusadministrat - CAPDT PRIMDM. Becitatotextu Geneseos, expUcalur
onmia. . 591 vers. 23, cap. 2. - Ibid.
XX\II. Quomodo locutussit DeusAdae. 592 II. Serpenlissapientiaqualisel unde. 450
LIBEH KONDS. — Deeo quodlegilurGen.cap.2, vers. III.Diabolusnonnisi per teerpentemtentare permis-
18: Et dixilDominusDeus :mnesl bontitnhominetn sus. | 451-
essesolum,etc, usqtiead ilkid,vers.24: El erunl IV. Tenlatiohominisquarepermissa. , ibid.
duo in carneuna. 595-594 V.Homoa tenlalore dejeetus,quiasuperhus. . 452
CAPDT PRLMDM. Curdictumsit, Et finxitDeusadhucde VI.CurDeuspermiserilhomiaemlentari. ibid.
lerra, etc. Deterrsevocabulo. ibid. VII.Curhomonon lalis creatus, cjui.nollet unquam
H. Quomodo id loeutussil Deus,Konest bonum,elc. ibid. peccare. | 455
III. Jlulierin adjuloriumjiroptersobolemfacla. 595 Viu.Qttarecrealicraiprsesciebanlur futurimali. .bid.
.. IV.Quarenoncoierinljirimiparenlesin j.aradiso. ibid, IX. De eademdiffieullale. 454
"V.Mulierfactain adjutoriumnon alia quam sobolis X. Maloruni voluntatemin bonumconverlere jwtest
causa. 596 Deus;quare nonfaciat. I ibid.
VJ.Filiorumsuceessiocjualissi Adamnon peccasset. ibid. XI.Malorum n on
j-cenis indigetDeus, sed ex eis con-
VII.Mulierpariendicausa.unde laudabilisvirginitas sulilbonorumsaluli. Md.
et nuptiae.Malrimonii triplex bonum. 597 XII.Curtenlatioper serpenlemfieri permissa. 455
VIII.Fugaviliorumin conlraria. - ibicl. XIII.In Manicliseos qui diabolumin crealurisDeicen-
IX.Mulierjwoplergignendosfilios,eLiamsi ex peeeaio seri nolunl. | 456
noiifuissetnecessilasmoriendi. 598 Xlv.Causaruinseangelicce.Superbia;invidia. ibid.
X. Libidinismorbusex peccato. llid. XV.Supeririael amorj.rhalus fontes malorum.Amo-
XI.Femincussexusconformatus jirojilcrsobolem,non rcs dtto.Chitatesduae.OJAIS de civitateDei polli- •
tamencumlibidine,nisi homopeceassel,jirocrean- cetur. i ibid.
dam.ohedienlia. 400 XVI.Diabolusquandonam'lapsussit. 457
XII.Animaliavere adduclaesseadAdam,ut iis nomi- XVII.AnbealusfuerildiabolusanLepeccalum. 458
na imponeret; sed hacre gesta ahquidfigurari. lbicl. XMII.nomoante peccaiumquomodobeatusfuerit. " ibid.
XIII.Formaliomulieriseo modoquo narratur facta XIX.Aiigelorum condilio.i 459
est, ut quidjriamjirsenuntiaretur. . 402 XX.opiiriode diabolocrealoin malitia. ibid.
XIV.Quomodo animaliaadduclaadAdani. ibicl. XXI.Refelliltirhaicojrinio. 440
Xv. Formatiomulierisnon per aliumquamDeum. 405 XXII.Ojinionis ejusdemfundamentaconvelluulur. ibid.
XVI.TardilasingeniibumanilionasseqiiituroperaDei. 404 XXIII.L'tintelligendumest diabolumin verilate nun-
XVH.Mulierisiorniaudairalioan in hominiscausali quamsletisse. 441
conditionead sextumdiempeiiinere lpraeexsiabat.403 xxiv. I)e corporemyslicodiaboli inlelligendmiiesse
XViii.Mulierisformandairalio sic praeexisiebatuti illud,Qtiomodo cecidit,elc. ibid.
eral myslerioconveniens. 406 xxv. Deeodenicorporediabohdiclumesse illud,Tu
XIX.EcslasisAdm.' 408 es signaculum,etc ParadisusEcelesia. 442
LiBEit —
DECIMDS.Tractatur de animarum origine. 407-408 XXVI.conclusiode diaboliconditioneet lapsu. 445
CAPDT PRIMDM. Auimammulierisex auimaviri lactam XXVII. Delentationediaholiper «erpentem. ibid.
esse quorumdamopinio. ibid. XXVIII. An serpens verba prolalaintellexerit. 444
H. Quidin superioribusinvesligalumcircaoriginem XXIX.Serpenscur diclusyrudeotissimus. Ibid.
auimse. 409 XXX.Colloquium serpenliscummuliere. 445
III.originisaniuiaruaitrijilexmodus. 410 XXXI.Adquidaperti oeuliAdamiet Evse. Ibid.
IV.Deanimaenalurael originequidcertum. 411 XXXII. Mortalitatiset libidinisorigo.Ficulneasuccin- I
V. Animanee ex Augelis,nec ex elementis,nec ex ctoria. 446
Dei substantia. ibid. XXXIII. YoxDeiambulaulisin paradiso. 447
VI.Ojiuionesde animaduaead Sciijiturostestimoma XXXiv.Adamobnuditalemsese abscondensinterro-
expendendse. 412 . gatur a Deo. 448
Vli.-btriojrinionifavealillud, Soiiilussum anitnam xxxv. ExeusationesAdamielEvse, ibid.
bonam,elc. 413 XXXVLMaledictio serpentis. 449
Vin. Keutri~sententiseadversaii illttd,Auferesspiri- XXXVII. Pcenamulieris. 450
tnm, etc ibid. XXXMII. PoenaAdamiet nomenmulieriimpositum. Ibid.
IX.llem illud, Et convertatur,etc, inter utramque XXXIX. Tunicaepelliceai.Exprobraliosuperbiae. * 451
opinionemconsislere. 414 XL.Exjmlsioe paradiso.Exccmmuaicatio. Ibid.
X. Qusoslio de animanonfacilesolvilurex Scripturis. 415 XLl.Ojjiniones de hominispeccalo;quale fuerit. 452
XI. An ulrique senlentiaepossit aceommodariillud, XLII.AnAdamcredideritsercenti, quave raiionead
rcr imumItcminem,elc. EapiisimisiafanUum, ibjd. peceaiidiiiiiilldiiciussii.l „ M-
 246S INDEX RERUM. - 24GC
LSBER DUODECIMUS. — De paradisoettertio cceloquo LTBER SEPTIHUS. —Quaestiones in Judices. 791-792
raptusest Paulus,dequemulliplicivisionumgenere DE SUBSEQUENTI AKNOTATIONDM W JOBOPERE. 282
disputatur: . 455-454 S. AUREUI AUGUSTINI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, AKNO-
CAPDT PIUMDM. De paradiso locus Apostoli e xaminan- TATIONUM INJOBUBER UNUS. ibid.
dus. Md. ABMON1TIO INLIBRDM CDI T ITDLDS SpeCululll. 887-888
II. Aposlolum potuisse neseire an extra corpuspara- S. AUREIJI AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS DE SCRI-
disumviderit,si viditin ecslasi. 455 PTURA SACRA SPECULUM. EPISCOPI, jbid.
III. Aposloluscertus se vidisseterliumcoelum,incer- - PRMFATIO. ibid.
tus quomodoviderit. ibid. DelibroLegis,quiExodusnominatur. 890'
IV.vere tertium coelumfuisse^illudquo raptus est DeLevitico. 892
Aposlolus. Difficultas quomodoAposlolus certus sit D.eNumeris. 895
de cceloviso, el incertusde modoquo visumfuit. 456 De Deuleronomio. 896
Y.Eademdifficultasenodalur. 457 DeJesuKave. . - 902
vi. visidnumgenera tria. 458 De Psalmis. ibid.
YTi.Geueravisionum: corporale, spirituale, inlelle- DeProverbiis. 913
ctuale. corporaleproprie et translate. Spirituale De Ecclesiaste. ~ _>25
pluribus modis. 459 De canlicocanticorum. ibid.
vui. undespiritualediciturvisionumgenussecundum. 460 De libroJob. 926
IX. Propheliamad meutempertinere. .
"X. 461 DelibroOsee. 928
inleflectualegenusvisionis. Ibid. Delibro Joel. ibid.
ad
XI.corporalem\isiouemreferri spiritualem, hane Delibro Amos. ibid.
veroadiulelleclualem. - 462 Delibro Michaese. 929
XII.Corporalis et spiritualisvisio. 4t53 DelibroHabacuc 950
XIU.Aniasitia aaimavis divinalioais. 464 DelibroSophoniae. • ' - lbid.
XIV.Ialellectualisvisio noa falht. m aliis falli non DelibroZacharise. 951
semperest perniciosum. 465 Delibro Malachise. ibid.
XV.Somniavenerea sine pee;aloconlingere. 466 De libroIsaiae. 932
XVI.corporaliumsimilitudiaes a spiritu in seipsofor- DelibroJeremiae. 957
mari. ibid. DelibroEzechiehs 94.
XVii.siaiiliiudiuesanimoexpressaeunde iauotescaut De lihrosapientiae. 947
dssmonibus.visioues quaidam mirse. p hrenetici. P uer De Ecclesiaslico. 948
aegrotans. 467 DeIibroTobise. 969
XVIII. De\isionumeausis. 469 DeEvangeliosecundumMatlhseum. ' 970
XIX.Undenascanturvisiones. 470 DeEvangeliosecundumMarcum. 980
XX.^isa quaea corporeoccasionem hahent, nouta- De EvangeliosecundumLucam. 983
• men exhiberi a corpore. Ibid. De EvangeliosecundumJoannem. 992
XXI.visa corporalibussimiliain quseanimarapitur, De libroAcluumApostolorum. 993
nonideoessenaluraediversae. 472 De Epislola B.Pauliad Romauos. 994
XXII.Quomodocontiugaatvisa illa, ex quibusdivina- De EpistolaIB. Pauliad Corinlhios. 999
tionesoccultoinslincluseucasufaclte. Md. De EpistolaIIB.Pauliad Corinthios. 1007
XXIII.Sjriritualemnaluram, ubi tam multis causis De EjristolaB.PauliadGalatas. - lotl
similitudines corporaliuniformenlur, in uohisexi- De Ejnstola B.Pauli ad Ephesios. - 1012
slere. 475 De EpislolaB. rauli ad Philippenses. 1015
XXIV.Yisiouemintellectualemspirituali,spirilualem De Ejristola1B.Paultad Thebsalonicenses. 1017
corporalipraestare. 474 De EpisLola II B.Pauli adThessalonicenses. 1018
XXV.Solamintelleotualem visionem nonfallere. 475 De Epislola B.Pauliad Colossenses. 1019
XXVI.Raptusanimaeduplex,spirituali
' v isioaeet intel- De Epistola IB. Pauliad Tiuiolheum. .020
lecluali. 476 De Ejrislolan B. Pauliad Timotheum. 1023
xxvii. Quogenere visionisDeusa Moysevisus. 477 De EjristolaB.Pauliad Titum. 4025
Xxvm.Tertiumcaium el paradisumde quoAposlolus, " 478 De De Epistola B .Pauliad Philemonem. 1026
posseiatelligitertiumgenusvisionis. Ejrislolaad Hebraeos. ibid.
XXIX.Anutjilures coeli,ita.in spiritualiet intelle- De I
Ejrislola Petri. .029
cLualivisionepluresgradus. Md. De Epistola I IPetri. .032
XXX.Inspirilualigeuerevisionisaliavisaquasidivina, De EpislolaJacobi. 1033
aliahumaua. 479 De EpistolaI Joannis. 1056
XXXI.tn inlelleclualivisionealia sunt quaein anima DeEjistola11Joannis. 1059
videnlur, aliudlumen quo ipsa ' ilrustralur.Lumen De Epistola 111 J oaimis. ibid.
animaeDeus. . ibid. DelibroApocalypsis. 101O
XXXII. Animacorporeexuta quoferalur. 480 ADMOMTlO INLlBROS DECONSENSD EVANGELISTATIUM. ibid.
XXXUI. Deinferisquaistio.
' Aiilmamesse incorpoream. S. AURELII AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, DECON-
SinusAbrahse. 481 SEKSU EVAKGELISTARUM LIBRIQUATUOR. 1041-1042
xxxiv. Deparadisoet lertiocceloquoraplus est Pau- LUJER PRIMUS. Dietohreviter da Evaagelislarum"
—
lus. 4S2 aucLoritale,numero,ordineac variascribendira-
xxxv. Resurrectiocorporumad perfeclambeatiLudi- lione, Auguslinus,priusquamde eorumdemcon-
nem animaecur sit uecessaria. 483 seusu agat,illishocIibrooccurritqui vel moveutur '
XXXM.Triavisionumgeneraquomodoeranl in bea- cur Christusipse nihil scripserit,vel finguntscri-
tis. , 4S4 ptos ab ipsoluisselihrosde magicis; quique ad-
XXXYii. senlentiaquorumdam de terllocoulo. ibid. versus evangelieamdoctrinamjaetilant Chrisli
DESDBSEQDENTI LOCDTIONDM OPERE. 485-486. discipulosnoa tantummagistrosuo ampliustri-
S. AUREUi AUGUSTINI, HIPPOXENSIS EPISCOPI, IKIIE- huisyj quam re vera erat, dicendoillum Deum;
PfATEUCHUM UBRI
LOCUTIOKUM SEPTEM. ibid. sed etiamdeorumcullumprohibeudo,nonhoc do-
LIBER PRIMDS.—Locutionesde Genesi. Ibid'. cuissequodab ipso-didicissenl. Conlraquos doclri-
LIBER SECDNDDS. — LoculioaesdeExodo. 501-502 namApostolorum exprophetarumeloqmisvindicat,
LIBER TERTIDS.—Locutionesde Levilico. 515-516 ostendensDeumlsrael solum colendumesse qui
LTBER QDARTDS.—Locutioues de Kumeris. 521-522 solusa Bomanisquod deosalios coli secum vela-
LIBER —
QDINTUS.Loculioaesde Deuteroaomio. 551-552 rel, ante non receptus,jam demumRomanum im-
LIBER —
SEXTDS.Locutionesde Jesu Kave. 557-558 periunisuonominisubjugavit,atque apud omnes
LIBCR SEPTIMDS.—Locutiones de Judicibus. 541-542 gentes, uli per suos jrojihetas futurum promi-
DESDBSEQDENTI QDiESTIONDM OPERE. 545-546 serat, idola comminuitper Evangeliiprsedicatio-
S. AUREUI AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, QU."E- nem. ibid*
STIOKUM IKHEPTATEUCHUM UBRISEPIEM. 517-518 CAFUT PRUIUM. Evangelioruni auetorilas. ibid.
IJBERPRLMDS. — Qusestiones in Genesim. 'Md. II. OrdoEvangelistarum, et scribendiratio. 1013'
LIBER sncDNDDS. in
—Quaistiones Exodum, et in ffiiO III. Matthaeus cumMarco ad.regiam, L ucasadsacerdo-
Tabernaculi.
descriplio — 597-598 lalemchristi personaminteutionemretulit. 1044
LTBCR TERTIDS.Quaestiones-inLeviticum. 675-674' IV. Joanuesipsiusdivmilatemexprimendamcuravit. 1015
TJBER QDAHTDS. — Quaestiones in Kumeros. 717-718 v. \ irtutes duae,circacontemplativam Joannes,circa-
LTBER — in
QDINTDS.Quaestiones Deuterouomitwi. 7 47-748 alii
activamEvangelistse versantur. itid.
LDJER —
SEXTUS.Qusestipnes iu J@SIHII Kave. 775-776 vt. Quatuoranimaliaex Apocalypsi de quatuorEvaii-
 " ' '
2467- . IA'DEKUEP.UM. 2468
gelislisalitaliisajitiusintellexerunt. 1046 civitaseorum. 108S
de
VII.causasusceptioperis Evangelistarum consensu. X. Quomodo Lucasdicit,ibantparentesejusperotnnes
OccurriLur iis qui dicuntChristumnihil scripsisse, annositt Jcrusalemin die solenmiPaschwcum illo
diseipulosveroejus' Deumillum prsedicaadomen- puero; cumdicatMatthaeus melu Arehelaiti-
tilos fuisse. 1047 mueriutillucire ab -«gyploquod redeunles. 1087
viti. si famauarrante Chrisluscreditur sapientissi- XI. Quomodo potuerint,completis d iebus purgationis
mus, cur majori fama j>rsedicante non credalur matrisCluisli,sicutLucasdicit,ascenderecum illo
Deus. 104*3 ia templumad peragendasolemnia,si secundum
IX.Quidamfinguutchristumseripslsselibrosde Ma- Matthseum jam Herodiper Magosnolumerat eum
gicis. 1049 natum,jiroquo, cumeumquaereret,tot occiditin-
X. Eosdemlibros Petro et Paulo inscriptosquidam fanles. , ibid.
doliraut. Ibid. -XII.De verbisJoannisinter omnes quatuor. 1088-
XI. in eosqui somniautchristummagicaarte populos XIII.De baptizaloJesu. | 1092
ad se convertisse. 4050 XIV.De verbis vocis factsede coelosuper baptiza-
XII.JudaeorumDeus,illis sul)jugalis,ideononfuita tum. ibhi.
Romanisreceplus,qtiodis juberetse solumcolisi- XV.Quomodo seeundumJoaanemEvangelisfam dicat
mulacrisdeletis. Ibid. JoannesBaptista,Ecjononnoverameutn; cumse-
Xlil.Judaeoscur Deuspassusest subjugafi. 1031 cundumaliosinvemalurquodjam noverateum. 1095
Xiv.DeusHebraeorum victisillis se victumnon esse XVI.DetenlaloJesu. ibid.
oslenditidolorumeversioneet gentitunoniniuni X\H.De vocationeapostolorum piseanlium. 1094
ad ipsiuscultumconversioue. ibid. Xvm.De temjwreseeessionisJesusia Galilaeam. 1097
XV.PaganiChrislumlaudare couipidsi,iu ejus disci- XIX.Deillo sermoneprolixoquem secundumMat-
pulosconlumeliosi. 1032 thaiumhabuitinmonte. 1098
XM.Aposlohde subveiiendisidolisuihil a Christo - XX. Quomododicat Matthseuscenturionemad eum
vela projiheLis diversumdocuerunt. ibid. accessissepro puero suo, eumLucasdicat quod
In
XMI. Romanosqui Oeum Israel solum rejece- . amicosad eum miserit. 1100
runt. 4055 XXI. D esoeruPetri quo ordiue narratumsit. 1101
XYHL Hebraeorum Deusa Romanisnonrecejitus,quia ' _ XXII.Deordinererum quaerjosl hocnarraat, ulrum
se solumcolivoluerit. Ibid. nil inler se clissentiaut ' Matthaeus,Marcuset Lu-
XIX.IluncesseverumDeum. > - 1054 cas. 1102
XX.contraDeumiiebrseorumniliila Paganorumva- XXIII. Deillo qui ait Domino,sequar te qtiocumque
tibus prsedictum reperilur. ibid. ieris',el aliisqusejuxla Isunt,quo ordinenarreulur
Xxi.HiesolusDeuscolendus,qui cumalioscolipro- . a Matthaeo et Luca. 1105
hibeal, coliuou prohil)etur a h aliis. 1035 XXIV. De transfretatioue ejus, ubidormivitin navi-
XXII.Ojriuiogenliumde Deonoslro, Ibid. cula, et de exjiulsisdsemoniis, quospermisitin por-
XXIII.DeJoveet Salurnoquiduug;alisint Pagani. 1036 cos, quomodoea quoegesla vel dicta sunt, con-
XXIV.Konomnesdeos colunt,qui DeumIsraelreji- veniaalinter Maltlrium,Marcumet Lucam. 1104
ciunt, nec eumcolunl,qui alioscohmt. 1038 XXV. De paralylicocui dixit,Dimittuntur tibi peccata,
XXY'. Diifalsialios coli seeumnon prohibenl.Deum el, rolle grabatumtuum,maximeutrum loeusubi
Israel esse Deumverum convineiturex operihus hoc factumest, coaveniatinter Maahaeumet Mar-
ejus et jwsedictis elin)pletis. 1059 cum; quia MaLthaeus dicit in civitate sua, Karcus
XXVI.Idblolalriaper ChrisLi nomenel Chrislianorum autemia Capharnaum. - 1103
fidemjuxUrprophetias eversa. 1060- XXYI.DevoeaLionequoqueMalthaei, ulrtim warcoet
XXVII. Urget idololalrartmireliquias,ut demumser- Lucae,quidicuatLeviaAlpluei,idemMallhaeus con-
viaalvefoDeoidolaulriquesubverlenti. 1061 grual. 1106
XXMII.rraedictaidolorumrejeclio. 1062 XXYH.De coavivioulri objectumesl ei quod cum
XXIX.Deum lsraelquidnicolanlPagani,si eum vel peccaloribusrnanducaret',et quod non jejunareat
Xjrseposilum elementorumesse opinanlur. 1085 discijjuliejus,quodvideluraliusaliosdieerea qui-
XXX.Deuslsraelimplelisj)roj)heliisjamubique inno- busobjeclumsit, etde veririseoium,responsisque
luit. Ibid. Domini,utrum Mauhoeus,Mareusel Lucas,con-
xxxi. Projiieliade cluisloimjileta. 1064 gruant. 1107
XXXII. Ajioslolorum contraidololatriam doelrinavin- XXVIII. Defilia Archisynagogi et
resuseitata, muliere
dicalurex j)ropheliis. 1066 quaeleligit fimbriamvestimeutiejus : ulruai ordo
XXXIII.in eos quirerum humauarumfelicitatemper quo diclasuat uihil cuiquaaieorumadversetur, a
chrisliaua temi.ora dimiautamesse cooquenm- quibusdicta sunt; et maximede verbis Archisyn-
lur. 1088 agogi,quibusrogavitDomioum. 1109
XXXIV. Epilogussuperiorum. 1069 XXIX. D eduybus csecisel mulo dsemouio,qusesolus
xxxv. Medialorismysteriuraanliquisper prophe- Maithaeus dicil. 1111
tiam,nohisjjer— E\angelitimpraedicatur. Ibid. .XXX. u bi turbarum miserlus misit discipulossuos,
LIDER SECDNDDS. Matlhari E\angeliumusque ad danseis polesiatem sanitatum praestaudarum, et eis
cceaaenarrationemex ordine portractatAugusti- mullamaudavit,ordinansquemadniodum viverent;
eo
nus,cumque comparal Marci, alia L ucae
e t Joan- ubi est
quserendum quomodo M atlhseusMarco et Lu-
' nis Evangelia,demonstraus perpetuaminter qua- caecongrual,maximede-\irgaquamsecttadumKal-
consensiouem. 1071-1072 thseumdieit non ferendam,secuuduniMarcuniau-
tuor*Evaagelistasreperiri
CAPDT PJUMDM. Quare usque ad Joseph generatores tem solamferendam;e'tde habitucalceamentorum
. Chrislicommemoreutur, cumde illiussemineChri- atcjuevestium. ibid.
SLUS non sil natus, sed de \ irgine Maria. ibid. XXXI. U biJoaones Baplista m isil ad Donrinum de ear-
II. Quomodosit ChristusfiiiusDavid, cumex Josejrii cere discijmlossuos, IquidMatthaeus et Lucasdi-
fiiiiDavidconcnbiLu nonsil natus. ibid. cunt. I 1115
III.Quareriliosprogeneratores christiHatthseus e nu- XXXII, Ubi exprobravit civitalibus quod non egerint
merat, aliosLucas. Ibid. pceuiteutiam,<pod et Lucas dicit: ubi quaerendum
IV. Qtiare quadragiatagenerationes,excepto ipso esl quemadmodum illijMallhseus ipso ordiue coa-
ChrlstOjinveniuatur ajmdMallhoeuni, cum qualuor- grual. ibid.
decimtrijJicet. - 1074 XXXUI. Uhi ad
vocat tollendumjugumet sarciuam
V.Quomodo "Maithaa ordinicongruatordoLuca»in his suam , quemadmodum Mattuaeus a Lucaaon discre-
quaede concejituet de infanliavel pueritiachrisli pel in carrandi ordine. - 1116
aliusprsetermiLlil, aliuscommemorat. 1077 xxxn. ubi discijmHsjricas v ellentes manducaveruut,
VI. De ordiue prsodicationis Joaanis Bajitislse i aler quemadmodum iater se congruanlMalthaius,Mar-
omuesqualuor. 1084 cus el I.ueasin narrandiordiue. Md.
'YII.Deduobusnerodibus. 1086 XXXV. Deilloquimaoumaridamcumhaberel, sabbalo
VIII-Quomodo MatthajusdiealtimuisseJosephire ciim cwalusesl, quemadmodum narratio Malthseicon-
lafauleCurisLo ia Jerusalem, j>roplerArchelaum; cordetcumMarcoet Luca, velrerum ordiue, vel
et nontimuisseirein Galilaeam, ubi erat telrarcha Dominiet Judaeorum vcrbis. Ibid.
Herodesfrater cjus. , Ibid. XXX\ 1.Coasiderandum u trumab islo cujusarida ma-
IX. Quomododical Mallhoeusideo isse in Galir-eam nus sanata est, digrediantur hi tres Evangelistse ut
" Joseph eumiafanle CliristoquiatimuitArchelaum ia nullosibiadversenttiripsonarrationisordine. 1117
pro suopatre regnantem in Jerusaiem, cuml.ucas XXXVII. De muto et csejcoqui daemoniumuabebat,
dieatideo isse in Galilseam, quiaii» erat Kazareih <juomodo Matthseus Lucasqueconsealiant. ibid.
 '
tt-ifi*-)" INDEXRERUM. 2»fi-
xxxvin. ubi-ei dtctumesl quod in Beelzebubejleil thaeuset siareus, maximede ijisisinterrogatie-
dssmonia, .quidquid cx ipsaoceasioneloculusesl de : nibusvel DomiaivOlJudseorumatque resjsonsis,
l)lasj)hemia adversusSpirilumsaactum,el de dua- Inqttibusvideuluraliquantuhmi variare. 1135
hus arboribus,utrum nullo in MatLhaeus a duobus Lxm. Do parvuhsquibus manus imposuit,de divite
m
aliis, axknea Luca, d issenliat. 1118 cuidixit:rinde omnia lua; de vineaquoconducti
XXXIX. Quodresoonditpelenlibussigoum,de Jooa suut -operariiper horas diversas,quemadmodum -,
projriielaet deKioivitis,et de reginaAustri,-elde Matthseus duobusaliisnonrej)ugaet. - 3136
. spirituimmuudo,-qul cumexieritab homine,redit LXtv.ubi secrelo duodecimdiseipulisde jiassione-
-et iaveaitdomummuadaLam, quomodoMatthseus sua praedixit,et materfiliorumZebedaei cumfiliis . .!
Lucaecongruat. Ibid. suis petiitut unus eorumad dexteramejus,.alter
XL.Ubiei nunt.ataestmateret fratres ejus,utruma ad siaislram sederel,quomodonon repugnetMal-
. Marco et Lucaordoipsenondiscrepel. 1119 .thseusaliis duobus. 4,137
1BLL Quodex aavicula turirisloculus cst de ilh cujus LXV. D e cascis-Jericho illuminaiis,quemadmodum
j ins~emiiiaado aliud ceclditin via, etc., et de illocui - non adverselur Siatlhaeus vel Marco vel Lucse. Ibid.
-sunt de
superseminata zizania, et. granosinaj.is,
j' -etde LXVI. Deasiase pullo,quomodo M allhseuscaeteris c on-
1'eruiento;el.quod iu domolocutus esl, de grual,qui solum pullumcommemoraut. dl58 '
1 thesauroabscondiio.in agro,el de margarita,et de LX\U.De expulsislenij-lovendemibusel ementibus,
I1 -sagenamissaia mare, et de proferenlede the- queaiadaiodum tres istinon rejjugaeulJoanaiqui •
.sauroao\a et vetera,quomodoMareoet LucaeMal- hocidemlongealibidieit. , 1159.
in
thaeusconsential,vel his quaecumillodixerunt, LXVIU. -De arefaclaarbofefieuluea,et quaejuxtanar-"
velnarralionisordme. 1120' rratasmil,quomodononreiJUgoetMatthsetiscseleris,
XUI.Quodvenitin palriarosuam, et miral)anlurdo- et maximeMavco de ordinenarralionis. 1140
clriuao, cum genusejus coateninereat: quomodo LXtx'. c um Dominum iulerrogaveruntJudsei, .qua . :
i n
consentiatHarcoet Luae.v.altlwoss, maximeulmm
- potestateista faceret,quomudo ' -interse consen-
-narraadiordon;hilaltefiadverselur. ibid. •tiantisti tres. 4141
XliU. Quemadmodmn iater se convenlant Kallhssus, LXX. Deduobusqulbusimperaveritpaler ut ireut in :
Mareus-efLueas de verbisHerodiscumauaissetde vineam,et de \inea, quaeIocataesLaliisagricolis,
mira',flibusDamuri,vel de ijjso naNationisor- quomodonon adverselurMallhaeusillis duobus,
diae. . 1122 cumquibuseumdemordiaemtenetr,elmaximein
XLIV. v el
DeJoanaeiacluso, eliam-oeciso, quoorduie hac parabolaquamomnestres dicuutdeMnealo-
"-abhistiibusuarrelur. 1123 caia,proplerresponsioaemeortimquibusdicelia- :
XLV-Admifaculum de quinquepaaibusquo ordiae ubi
tur, aliquantum\ideturvariare. 1142
-al)omnihus,et quemadQicdtini 'ven.umsit. 1124 LXXI.De miptiisfilii Rcgisad quas turhsehiYitatai
XLU.Ta ij,.sode quiaquepanihusmiraculoquem- sunt, quemMalthseusordinem-lenuerit,jiropter"
admotlum interse oomes-qtiatuor cenvouiant. 112o Lucamqui Lalequiddamaljlri dicit. 1145
XLVII. Quodambuhmtsuper'aquas,quomodoquihce LXXII. De numaioCaesari reddendo, eujushabeatima- *
dixeruntinterse eenveuisiit;et -quomodoab illo -^inem,et de mulierequsaseptemiratribusnuj)se-
loeodigrediaulur,ubi turbasde quinquepauibus ral, quemadmodum tresisli concordent. ibid
pavit: - 1127 LXXIU. De illocui comniendatastmt duo jirajcepla
XLMil. Quomodo Matlh32us et Marcus non a&versen- dilectionisDeiel jwoximi,qui ordosit narranlium
lur in eo quod ab eis tribusnarr-atur qu'Jpostea- Malthoei et Marci,ne -a Lucadiscreparevideaa-
quamlransfrelarunt factumsit. ii29 tur. 1146
XUX.DemuliereChanamsa qusedh.it, r' canesccivnl LXXiv. Quod Judsei iaterroganturde Christo,cujuseis
de miciscadentibns dewcnsadominontm suonan, filius videatur, u lrum non repugaetMaiibseus aliis
quomodo i nter se ?.:althoeus Lueasque c cnsenliant.Ibid. duobus;quia secundum istum dicituv,Quid vobis
L. Curnde septempanibusj aul lurtias,tttruminter _vidclurde chrisfo? cujusesl filius? Cui resj)ou-
se MatthajusMareusqae coaveaiant 1150 dermil,David;secuadumillosauLem,Quonwdo di-
U. QuoddicitMaltbseus inde«umvenisseinfinesMa- cuntscribmClttistumfiliumesseDctiid? 1147
gedan,quomodocongruatBiarco; et in eo quod LXXv. De Pharisaeissedentibus super cathedram
. petentibussiguumresjjoudil iterumde Jona. . 1151 Moysi,eLdicenlibusqusenonfaciunt,caeterisquein
LU. De fermento r-harisaeorum quomodo Katcoctim eosdemPharisaeos a Dominodictis,utriun sermo
conveniat, vel re vel ordine. ibid. Matthsei congruataliisduobus, el maximeLueae,
LIII.Cumiaterroga\itdisci_)ulos, quem illum dicerent qui non hoc ordine,sedalibi similemcommemo-
homines,utrammHtil iuler se repugueatMalilixus, rat. ibid,
Marcuset Lucas,rebusaut ordiue. ibid.
" LXXVL Cum prsenuntiavit templieversiouem,quomo-
-LIV.Ubijirsenuutiavit discipulis j)assionem suam,quae • do aliisduobus n arrandi ordinecongrual. i!49
sitinterMatlhseum, Marcum et Lucan)eoaveniemia.1152 LXXYII. De sermouequemhabuitin monlcOliveti,
LY.Ubisubjunguatiidemtres quomodo\ raeceperit quserentibusdiscipulisquandoeril eoosummatio,
Dominus ut posteninqui volueritveniat,quamse- quemadmodum tresisLiialerse congruaut. 1150
cumcoueordent. - ibtd. LXXYIII. Quodcommcmora-.it MatthDeus et Marcus ante
LYI.Quodse Domimis'ribus discipulisin monte biduumfuturseTaschas, el posteadicuntquodiu
ostenditcumMoyseetElia,quomodointer se con- Bethaniafuit, quomcdononrepuguet Joanai, qui
i gruaattres istiordiueet rebus, et maxiuiepro- cumij sisnarralhoc idem quodfactumest in Bo-
pter nuaierumdierum, quia Jiaithaeuset Mar- thania,et dieit,AttesexdiesPctsckw. 1152;
cusdicuntp-ostsex dies factum,quod " Lucas post LXXIX. De cceuaia u l)i
Bethania, mulier unguenlo J
oe:o. 1153 jiretioso Dominum perfuclil,quomodoiater secon-
Lvu.ubide advenluElia; locutusest eis,quaesit con- gruantMaltlweus, Marcusel Joannes,etquomedo *"
venieatia"nter"Matthaenm etMarcum. tbid. Lucseuon adverseulurtale aliquid alio tempore
LVUI. Deilloqui ei obtulitffiiurnsuum, quem disci- commemoranli. ' 1154
pulisanarenonpotuerunt,quemadmodtsm trcs isti LXXX. UbimitLit'discij^ulos ut jiraeparentei mandu-
consentiaatetiamordinenarrationis. 1154 carePascha,quomodo inLersecongruanlMatthseus, '
IJX.Ublde passionesua cum eis dixissel, eoutri- Marcuset Lucas. 1156
stali-sunt,quod ipsitres eodemordiae commemo- LIBER TEKTIUS.—EvansjelisLarum a ccenseliarratione
rant. Md. ad Evangelii finemconcordia,collato<simul ordine- '
LX.ubide ore pisclssolvittribulum,qtiodMaLthaeus que digesto singulorumcontcxlu, demonstra-
sdlusdicit. - Md. lur. 1157-1158
LXI.Depueroparvuloquem proposuitimiumdum, CAPDT PIUMDM. DecconaDomini,et de expressotra-
de seaadalis muadi,demembriscorporisscandali- ditoreejus,quemadmodum
" iaLerse quaiuorconve-
de
zautibus, angeiisparvulorumqui videulfaciem niant.^ ' ibid.
Patns, de una ove ex ovibuscenlum,de fratre II. Dej)rsedicta *
in secreto, de solvendisligandisque negalione Pelri,quemadmodumosten-
<*corrij)iendo daaturnihiliaier se rcpugoare. Ibid.
peccalis, de coaeordia-duorum et eongregalione III.Dehis quaedictasuuta Dominodonee-exiretde
trium, de dimittendis peccatisusque sepluagies domoubi ccenaverant,quemadmodum nihildiscre-
, septies, de servo cui dlmissum esi multum debi- pare monstrenlur. 1163
." tum, et Ipse parvumnon dimisitcouservo,Mat- iy. Dehis qusegesta sunt ia fflo jirsediovel horto,
thaeusquemadmodum caeterisnoa rejmguet. ibid. quo ex illa domojiostccenamvenerunl, quomodo
Lxn.Quando -iuterrogatus est utrum liceatdimitlere trium,, id est Mauluei, Marci'el-Lucse consonanlia
uxofem,quemadmodum inier se consentiantMat- demoaslreiur,quoniam Joaanes de-hoetacet. 4164
2471 INPEX RERUM. /1 . * , ,' m%
V.DeJiis quaein ejus apprehensionefacfaet dicta queretur, Marcusampilusquam lueas Dominum
omnescommemoraat, quomodo inter senihilappa- dixissenarravil,quomodoostendaturad hoc ipsum
reat dissentire. 1166 perlinerequodillumin nominesuovirtutemfacien-
VI.Dehis quaegesla sunlcumducereturDomious ad lem veluit prohiberi. 1220
e
domumj)rincipissacerdotum, quoe ipsa t in domo VII.Hine usque ad ccenam Domini undeomniaomnium
cum nocte perductusesset, et maximede Pelrine- considerari coeperunt. nullam de Marcoquseslio-
galione, quemadmoduminler se omnes con-_2168 vm. nem essetractatam.
De Lucae
i_._Ji
gruant. Evangelio,quomodojirmeipiumej"us
VU.De liis qusemane gesta sunl, priusquamPilato congruatjirincipiolibri ActuumAposlolorum. ibicl.
traderetur, quomodoEvangelislae inter se non dis- IX.Quomodo ostendalurquoddepiscibuscaptisLueas
crepent; et de testimonio Jeremioequod M atlhaeus commemoravit nou perlinere adilludquod videlur
propter Dominijiretium ialerposuil,cum hoe in simileJoannesnarrasse post Dominiresurrectio-
ejusdemprophelaeScriptura noninveiiiatur. 1173 nem, atqueindejamusqueadcceuamDomiai,uade
VIII.Dehis quaeajrad Pilalumgesla sunl,quomodo omaiumomniausque ad finem cousideratasunt,
inter se nihildissenliant. 1176 nullameliamex EvangelioLueaetractatamesse
IX.Deillusionequa iUususest a cohorlePilati,quo- qtiaestionem. , !_>_>_!
t res
modonondissouent quihoc dicunt,Matthteus, X. De Joanne evangelista,quid
' a caeleristribus di-
MarcusetJoannes. c 1181 slet. 1225
X.Quomodo non repugnetquodMatlhseus, Marcuset ADMONITIO IN LIBB.OS DE SEKMOXE DOMINI IN MON-
Lueasangarialumdicunt,quiportaret ejus crueem, TE. 1229-1230
cumJoannesdicat quod eam Jesusipseporlave- S. AURELII AHGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, DE
rit. «82 SERMOKE DOMIKl 1KMOKTE SECUKDUM MATfaEUM
XI.Depotuquemdederunl ei priusquamcommemo- LIBMDUO. ibid.
rata esset ejus crucifixio,quomodoconvenialinter LIBER PRIMDS.—Exjilicatur priorpars sermonisa Do-
Malthseum et Marcum. ^ ibid. miao in mor-te Ijabiti, conteuta Matthseicapite
XU.De divisionevestimentorumejus,quomodo inler quiuto. Md.
se omnesconveniant. 1185 Lnrat SECDNDDS.—In partem sermonis
XIII.Dehora domiaicsejiassionis,quemadmodum non Dominiiu monle, posfceriorem
contenlam Mallhseicapitibus
inter se dissenlianlMarcus et Joaunes,j)roj)terter- sextoetseptimo. , , 1269-1270
liamel sextam. ibid. S. AURELH AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, QUJE-
XIV.Deduobuslatronibuscufnillo crucifixis,quomo- STIOKUM EVAKGELIORUM LIBRlDUO. 1521-1522
doomnesconcordent. 1189 PROLOGDS. ibid.
XV.Dehis qui Dominojnsultaverunt,quomodointer UBER PIUMDS. —Quaestiones in Evangelium secundum
se consonentMalthaeus, Marcusel Lucas. 1190 Matthaeum. 1523-1524
XVI.De latronuminsultatione,quomodo repu- non LIBER SECDNDDS.—Qusesliones in Evangelium secun-
gneul Malthseus et Marcus Lucse,qui dixitimuoieo- dum Lucam. 1555-1534
rum insultasse,aliumcredidisse. ibid. ADMONITIO INLD3BOM SEPTEMDECDa QOiESTIONCM SDPER
XVH.De potu aceti, quomodointer se omnesconsen- MATTHTEOM. 1565-1564
tiant. 1191 QU.-ESTIOKUM SEPTEMDECIM IK EVAKGEUUM SECUK-
XVIII. DevocibusDomiaiquasconlinuomoriturus emi- DUMMATTH.-EUM UBERUKUS. 1563-1566
sit, quomodonon repugnenl Matthseusel Marcus • ADMONITIO DE TRACTATIBOS nc JOANKEM. 1575-1576
Lucae,et ipsi tres Joanai. 1192 Pn.ffiFATio INCERTI ADCTOBIS. 1577-1378
XIX.De seissioneveli quomodonondissentiantMaL- S. AUREL1I AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, 1K
thoeuset Marcusa Luca,quoordinefactumsi'.. ibid. JOAKKIS EVAKGELIUM TRACTATUS CXXLV. 1579-1580
XX.Deadmiralionecenlurioniset eorumqui cuniillo TEACTATDS PitmDS.in illudJoarmis,in principioerat
erant, quomodoiuter se consentiantMatthaeus, Mar- verbum,et rerbum eral apudDeuin,et Deuserat
cusetLucas. 1193 rerbum, etc, usque ad id, Et tenebrweam ' non
XXI.De mulieribusquaeibi stabant, quomodoMat- comprehenderunl. Cap.i, f. 1-5. lbid.
thseus,MareusetLucas,qui dixerunt easalonge TRACT. II. Deeo quodscriptumest, Fuitkomomissus
stelisse, non rei)ugneniJoanni,quiuominavitunam a Deo, cuinomen erat joannes,etc., usque ad id,
earumjuxta crucemstelisse. i 194 Plenumgratiwetveritatis.cap.i, f. 6-14. 1588
XXII.De fosephquicorpusDominipeliit a Pilato,quo- TRACT. Ul. Abeo quodscriptumest, Joannesteslimo-
modootr.nesconsenliant,et quomodoa seipsoJoan- niitmperjdbetde seipso,etc., usquead id, Dnige-
nes non dissentiat. 1195 nilusFilius, qui est in sinu Patris,ipse enarrdvit.
Xxm.De sepulturaejus,quomodotres a Joanneuon Cap.i, f. 15-18. , 1596
dissenliant. ibid. TRACT. IV. Abeo quodscriptumest, Et hoc esttesti-
XXiv.Dehis quaecircatempusresurrectionisDomini moniumJoanids, quandomiseruntJudwi ab Jeroso-
faelasunt,quemadmodumomnesnoninter se dis- lymissacerdotes,elc, usque adid, ipseest quiba-
senliant. . 1196 ptizatin spiritusanclo,etc. cap. i, f. 19-55. 1405-
XXV.in eoquodse posteadiscipulismanifestavit, quo- , TRACT. v. Rursumin illud,Etegomsciebameum, etc.
modosibi omnesEvaugelistae nonadversentur,col- QuidnoviJoannesdidieeritde Dominoper colum-
latisteslimoniiselde apostolo"* Pauloet deAetibus
" bam. Cap.i, *. 55. ~ . 1414*
Ajioslolorum. 1205 TRACT. M. In eumdemEvangeliilocum.QuareDeus
LIBER QDARTDS.—De iis quae peculiariasunt Marei, per columbsespeciemostenderevolueritSpiritum
Lucaeel Joannis. 1215-1216 sanctum.Cap.i, fp. 52,55. 142S
CAFDT PRIMDM. m EvangelioMarci,exceplishis quse TRACT. VH.Abeo qiiod scriptumest, Etego vidi, et
cumMatlhaeo dixit, quomodonullarepugnamiade- lestimonium perhibuiqtda hicest FiliusDei,usque
monslrelur,ab initiousque ad illudubi ait, Et in- ad id, Amendicovobis,videbiliscwlumapetium,et
grediuntiircaplmnaum, "etstatimsabbatisdocebal stngewsascendenteset descendentes super Fitium
cos,quodcumLucadieit.- 1216-1217 . homittis.cap. i, f. 5451. 1437
II.Dehomiuea quo spirilus immundusejecfus est TRACT. VIII.AbeoEvaageliiloco,Etdie lertia nnpliw
convexanseum, quomodoLucsequi hoocum eo factwsuntin CanaGatilww;ustjuead id, Quidmilii
dixit, non rej>ugnet. 1217 cl libiesl,
' tnulier? nondumvenilIwra tnea. cap. n,
Ui• DenominePelri,quomodoeliamatqueeliamcom- >\ 1-i. . 1456
n on
mendetur, rejiugnareJoanni,qui dixit quando TRACT. IX.In eamdem Evangelii lectionem. Quidmy-
hoenomenaccepit. Ibid. steriisit in miraculofactoin nujitiisajsudcanaGau-
IV.Quoddixit,Quantomctgiseis prwcipiebatut tace- ltcae.Cap.u,^. 1-11. 1458
rent, lanto magisplusaicebant,'quomodo non re- TRACT. X. Abeo EvangeliiloeO; Posthwcdescendit m
pugnel j)rsescientiae in
ipsius,quae Evangeliocom- Capharnaumipse el malerejtts,etc, usque ad id,
meudatur. 1218 ille autemdicebatde tetnplocorporissui. cap. n, "
V. Dequo suggessit.Joannes,quod in nomine cjus f: 12-21. 1463
ejiceretdsemonianonsocialusdiscipulis, dixit, et TKACT. XI.Abeo quodscriptumest, Cumautemesset
eos
Isotiteprohibere :qtdenim contra vosnon cst, Jerosolymis Pascha in die festo,mutlicredide-
i n
pro vobis est; quomodonon rejnignet illi sen- runtinnomineejus;usque ad id, Ktsiquis renalus
tenJieeubi att, Qui non mecutnest, adversusme fuerit ex aqua et spirilu, non potestinlroireinre-"
est. 1219 gnumDei.Cap.n, "i.23-23,et cap.in, f. 1-5. iili"
VI.Quodiu oceasionelmjusquiin nomineChristieji- TBACT. XII.Abeo Evangeliiloco, Quodnatumestde
Ciebatdsemonia,quamviscum diseijiulisnaji se- carne,caro q$, etc. usque ad id, Quiautemfacit -
 $m INDES RERUM. , 2474
verilalem,veml ad lucem, ul mmtifestenlur ejtis TnACT. xxxil. Abeo loeo, rn novissim» atttemtAitft*
opera,quia in Dcosunt facta.Cap.m, f. 6-21. 1484 stivitabls slabat Jesusel clamabat,dicens,"siquh
TRACT. XIII.Abeo Evangeliiloco, posthwcvenitJe- sitit, veniat ad me, el bibal;usque ad id, Nonaum
susel discipuliejusin Judwainterram, etc, usque enimerat spiritusdalus,quia Jesusnondumfueral
ad id, Amicusautemsponsi,qui slat el audileum glorificatus.Cap.-vu,f. 37-39. 464S
gaudel propter vocemsponsi.Cap.111,7. TRACT. XXXIII.Ab eo loco Evangelii,EXilla erqo
faudio turbacumaudissenthossermonesejus,etc, usque
TRACT. XIV.Al) eo Evangeliiloco, HOCergo gau- adid, Necego te condemnabo;vade, et amptius
diummeumitnplelumest, etc, usque ad id; Qid noli peccare. Cap.vu, f. 40-53, et cap. vm,
autemincredulusest Filio, non videbil vitam,sed f. 1-11. \ 1647
ira Deimanetsupereum.Cap.m, f 29-56. 1502 TKACT. XXXIV. in illud,Egosttmlux mundi: qui se-
TRACT. XV.Ab eo Evangeliiloco, ut ergocognovit quiturme, nonambulaiin lenebris,sedhabebitlu- •
Jesus quia audierunt phariswi quiaJesusplures menvilw.Cap.vm,f. 12. 1652
disciputosfacit, elc, usque ad id, Et scimusquia TRACT. XXXV.Abeocjuodlegjtur, DlveruntergoPha-
hic estveresalvatormundi.c&p. iv,f. 1-42. 1510 rismi,Tude teipsoiestimoniumperhibes,etc'.,vs<jae
TRACT. XVI.Ab eo Evangeliiloeo, Post duosautem adid, rerum esttestimoniummeum, quia sciounde
dies exiitinde, et abiit inGalilmam;xisqueadid, et
veni, quo vado. Cap.vm,f. 15-14. 1657
Et credidilipse, et domuseius tota. Cap.iv, f. TBACT. xxxvi. Abeo quod scriplumest, ros secun-
45-55. 1522 dumcarnemjudicatis,egononjudicoquemquam;
TRACT. xvn. Ab eo quodscriptumest, Posllimcerat usqueadid, Ego sumqui testimonium perhibeo de
diesfestusJudworum,et ascendit JesusJerosoly- me ipso, et testitnoniumperhibetde me, qui misit ' 1662
«iam;usqueadid, QuwrebanleumJudwiinterfi- me Pater. cap.vm, f. 15-18.
cere, quianonsolumsolvebatsabbatum,sed et pa- TBACT. xxxvu. Abeo qjiod scriptumest, Dicebant
tremsuumdicebatDeum,mqualetnse faciensDeo. ergo, ubiest pater tuus? usqueadid, Et nemo ap-
cap.v, f. 1-18. 1527 preltenditeum, quia nondumveneruthora ejus. '
TRACT. XVIII.In eum Evangeliilocum, Amen,amen cap. vui,jS'.49-20. 1670
dicovobis,nonpotest Filiusa se facerequidqttatn, TRACT. XXXVIII. Abeo quodscriptumest, Dixitergo
nisi quott viderit Palrem fadentem; quwcumque eisJesus, Egovado,et quwretisme; usquead ld,
enitnille fecerit,hwcet Fihus sbniliter.facit. cap. Dixit eis Jesus,principium,quia et loquor vobis.
\,f.l9. 1355 cap. vm, f. 21-23. 1675
TRACT. XIX.Abeo quodscriptumest,jvonjt)ofes?ase TKACT. XXXIX.Al)eo quodscriptumest, 3I:lta habeo
Filius facere quidquam,msi quodvident Patrem de vobis loqui et judicare; usqueadid, Et non
facientem;osqaead id, Quianonguwrovoiunialem cognoveruntquiapalrem ejus dicebatDeum.Cap.
meam,seavotuntalem ejusqui misilme. f\. 19-50. 1543 xm,ff. 26-27. 1682
TEACT. xx. Rursumin illud, Amen,amendicovobis, TRACT. XL.Abeo loco, Dixit ergo eisJesus: cum
nonpotestFiliusa se facere quidquam,nisi quod exaltaveritisFiliumhominis;usque ad id, Et co-
videritPatrem facientem; quwcumque enitnPater gnoscelisveritatem, et veritastiberabitvos.Cap.viu,
facit.ttmceademet Filius similiter ' facit. cap. v, - ff. 28-52. • 1686
JM9. 1556 TBACT. XLI.Rursumin illud,DicebataulemJesusad
TBACT. XXI.Abeoquod seriptumest, Paterenimdi- eos quicrediderunl;usque adid, Si ergovosFilius
ligilFilium, et omniademonstrat ei quwipsefacit; liberaverit,vere liberieritis. Cap.vm,f. 31-36. 1692
usquead id, Qui nonhonorificatFihum,nonhono- TRACT. XLU.Ab eo quod scriptumest, Scioquiafilii
rificatPalremqui misitillum.cap.v, f. 20-33. 1564 Abrahweslis,sed quwritismeinterficere;usquead
TBACT. xxn. Ab eo quodscriptumest, jmen, amen id, Proptereavosnonauditis,quioex Deonon"-eslis.
dicovobis,quiaqui verbummeum audil, el cred.it Cap.vm,f. 37-47. 1709
, ei quimisilme, liabetvitamwternam,usquead id, - TRACT. XUII.Ab eo quodscriptumest, nesponderunt
non
Quod quwro voluntatem meam,sed voluntatem igitur Judmiet dixeruntei; usque ad id, Ttderunt
ejusquimisitnte. Cap.v, f. 24-30. 1374 ergolapides Judwi utjacerent in eum; Jesusau-
TRACT. XXUI.In illam lectionemEvangelii, Si ego temabsconditse, etexivitde templo.Cscp. vm,f.
testimonium de
perhibeo me, etc, usque id, ad Et 48-59. 1708
nonvultisveniread me, ut vitam habeatis.Tum TRACT. XLIV.Abeoquod scriptumcst^pnEterfens
etiamrepeluntursuperiores Iectionesjam antetra- vidit hotninemcwcuma nativitate;usque ad id,
ab
ctatse,scilicet his verbis,Amen,amendicovo- Nuncverodicilis,Quiavidemus:peccatumvestrum
bis, non polest Filiusa se facere "quidquam,etc manet.cap. ix. 4713,*
, cap.v, y. 19-40. 1582 TBACT. XLV.Abeo quod.scriptumest, Amen,amen
TRACT.XXIV. Abeo quodscriptumest, Posthwcabiit dicovobis,qui nonintrat per ostiuminovileovium,
Jesustrans mare Galilww,quod est Tiberiadis; sed ascenditaliunde,ille fur estet latro: usque ad
usquead id,Eic est verepropltelaqui venitin mun- id, Egoveniul vitamItabeanl,et abundanliusIta-
dum.cap. vt, f. 1-14. . 1592 beani.cap. x, f. 1-10. 4749»
TRACT. xxv. Abeo quod seriptumest, Jesus ergo TRACT. XLVI.Ab eo quod scriptumesf, Egosum pa-
cumcognovissetquod venissentut raperenteum; slor bonus,etc, usqueadid, Mercenariusaulem
ad El
usque id, egoresuscilaboeum novissimo iti fugit,quia mercenanusesl, et non pertinetad eum
die.Gsp.vi,j*-. 15-44. 1596 deovibus. cap.x, f. 11-13. , 4723"
TBACT. XXM.Abeo quodscriplumest, Murmurabant TEACT. XLVll.Abeo quodscriptumest, Egosumpa- '
ergo Jitdwi deitlo, quiadixisset,,Egosumpanis stor bonus,et cognosco ovesmeas,etc, usquead id,
qui de cwlodescendi;usque ad id, Qui manaucat Numquiddwmoniumpolestcwcorumocutosaperi-
huncpanem,vivelin mternum.cap. vi, f. 41-59. 1606 re?cap.x,f. 14-21. 17SS
TKACT. XXVII. Ab eo quod scriptumest, Hwcdixit, TRACT. XLYDI. Abeq.loeo,Facta sunt encmniain Je-
in synagogadocenssabbatoin capharnaum;usque rosolymis;usque ad id, omniaautem quwcumque
ad ia, ule enitntradituruseral eum,cumessetunus dixit Joannesde hoc, vera erant, et multicredide-
ex duodecim.cap. vi,f. 60-72. 1615 runt in eum. cap. x, J}-.-2S-42. 474'SJ.
TEAOT. XXYIII.Abeo Evangeliiloco,Etpost kwc am- TAACT. xux. Abeo quodlegitur, Eratautemquidam
bulabat_ Jesusin Gatilwam;usque ad id, Nemota- languens,Lazarus; usque adid, Abiilin regionem
men palam loqttebaturde eo,propter melumJu- juxta desertum,in civitatemqucedicitur Ephrem,
dworutn.cap. vn,f. 1-15. 1622 et ibi morabaturcum disciputissuis. Cap.xi,f.
TBACT. xxix. m illudEvangelii,Jam aulemdie festo "1-54, . lT4tj^
mediante,ascenditJesusin templutn;usque ad id, . TRACT. L. A1)eo loco,proximumerat PaschaJudmo-^^
Quimisit illum, Idc verax est, et injustitiain illo• rwri; usque ad id, Mulli propterillumabibant,e*
nonest.Cap.vu, f. 14-18. 1628 credebantinJesum.Cap.xi, ff. 55,56,et cai»-^11». w
TRACT. xxx. Ab eo loco, NonneMoysesdedit vobis
Legem,etnemoexvobisfacit tegem? usque ad id, TRACT. LI. Abeo quod scriplumest, jp^oslimm au--
Notilejudicaresecundumfaciem, sedjuslumjudi- tetnturbamultaqumveneratqd^™J.es.mm> ?}Ci>
ciumjtidicate.Cap.vu, f. 19-21. 1632 usque ad si
id, quis mihi mu&tavenl,.hoimtfica.
TRACT. XXXI."Abeo Ioco,Dicebantergoquidamex bit-ilhimvntprnip,itrar-'* 11»7~1^28. _ ITS*-
"Jerosolymis, Nonnehic est quemquwrebantJudwi TRICT.' Lu.xer>>»ptum9 «*. -^T/r?
interficere? usque ad id, Quwrelisme, et noninve- meaturbatap^-etqmd dteam? usquead id, HWC
nietis; etubisumeao, ' vosnonpotestisvenire.Cap. locutuse*>^uf'>et abiit>et abswtift "» "° *'*• W
Yn,x. 23-56. 1636 Cap.^Tr- 27-56.
SAKCT.ATJSOST.III. // (Soixmle-dix-huit.)
 s>"K INDEXRERUM. i - 2476
i
TRACT. XM.Aheo quodscriptumest,Cttmaulemtanta TBACT. LXXX. Deeoquod!dicit,Egosumvitisvera,et
siqna fecissetcoratneis, non credebanlin eum; Palermeusagricolaest; usquead id,Jatnvosmitiir
usque ad id, Dilexeruntgioriam Itominum magis di eslispropierserntonemquemlocutussum vobis.
1774 [
quatngloriamDei.cap.xu,'f. 57-45. credit _ i.n cap.xv, f.1-5.
TKACT. LXXXI. Deeo quqdait, Manetein me, et ego
1859 -
TIIACT. LIV.Abeo quodserijitumest,Qui me,
, noncredilin me, sedin eumqui misitme; usque
*• invobis;usque ad id, Quodcumque volueritispeie-
ad id,QUW eqoloquor,siculdixitmihipater, sic lo- tis,et ftelvobis.cap. x\^,f. 4-7. . 1841
quor.Csp.xn,f. 44-50. _ 1780 TitACT. LXXXII. Deeo quod Domimis diett,m hoc cla-
TRACT. LV.Ab eo Joco, Atttediem feslumPaschw, rificatusestPatermeus,ittfructumplurimumaffe-,
sciensJesus venitlioraejus; usque ad id, El ratis; usquead id, Etmaneoin ejusdileciione.
.-- cwpitlavdrequia et
pedesdiscipulorum, extergere lintec xv,f. 8-10. ,
*cap. 1842
quoeral prmcinclns. Cap.xui,y. 1-5. 1784 TRACT. LXXXHI. in ha3cverba, HWC locutussmnvo-
TRACT". LVI.Abeo quodscriptumest, renit ergo ad ni
bis, gaudiumtneutn'invobissit, et gaudiumve-
Shrionem ad
Petrutn,etc, usque id,Qui l otus esl non strumimplealur.BOC estprwceptum meutn,utdili-
indiget nisi v.t pedeslavel, sed est mundus t olus. gatisinvicem, sicutditexi vos. cap.xv, yy.11,
Cap.xui,f. 6-10. i 1787 12. ! ; 1844
TRACT.. LVU.QuonammodoFcclesialimeatinquiuare TKACT. LXXXIV. kacdileclionemne-
inillud,i/iiajorem
. pedes,dumpergilad Chrisfum, | 1789 mo habet,ul animamsttampondlguis.pro.amicis
TBACT. L\ffl.Abeo quod,pdrojaus.dicit, Etvosmundi- suis\ cap.xv,f. 15. , , , . 1846
estis,sed nonomiuis;usqueadid, Excmplum dedi, TR-ACTI LXXXV. Deeo quoddicit,ros amicimeiestis,
ut
vobis', qiiemadniodym ' fecivobis,ita ef.vpsfa- 1792
ego sifeceritisqttwprwcipiovobis.Jatn non^dicovos
ciatis.cap.Xra,f. 10-15. , , servos;quiaservusnescitq'uidfaciatdominus ejus.
TRACT'. LIX. Abeo
" dicovobis:nonest quod Dominus d icit, 'tnen, amen Cap,, xv,ff. 14, 15. 1 ' 1848
setyus.hiajor dominosuo;usque TRACT. LXXXVI. De eo.quodJDommus ait, ros autetn
ad id, Qui,atttem me accipit,adcipU " eum quimtisit. - dixiamicos,usque ad id, Utquodcumque fetieritis
ine.Cap.-xm,y. 16-20, , 1793 Patremin nominemeo, det vobis.Cap. x.v, ff..
TRACT. LX.ia illud, cumhwcdixisselJesusturbatus, 15,16. , 1830
esl spiritu.Cap.xm, f. 21. 1797 TRACT. LXXXVii. Deeo quod ait Jesus, HWC mando
TRACT. LXI.Ab.eoquodDominus ait, "inen, amen dico vobisul diligatisinvicem;usque-adid, sed _ego-
vobisquiattnuse,cvobistrudetnte; usquead id, llle cleqi vos de mundo;\propterea odii vosmundus.
est cui eqo tinctumpanem.porrexero.
ii- Cap.xni, -caj).xv,f. 17-19. ' - - 1832
f. 21-26. 17gg TRACT. LXXXYIU. De eo iquoddicit.lesus,Mementote -_
THACT.LXII. A'beo quodscriptumest,Et cum1in,ris- sermonismei,etc, usqueadid, sed hwcontniafa-' -
set patiem,dedil.Judce;usque adid, Nuncclarifi- cient vobispropternomenmetitn, quia nescivnt
catusestFiliushominis.Cap.xm, f. 28-51. 4801 . eumquitnisitme.Cip.'s.Y,ff.W,^l. "1834
TRACT. Lxill.Deeo quod ait, Nuncclarifica- TBACT.. LXXXIX. De eo quoddicitDominus,.St^o«re-
tuseslFiliusIiominis;uDqmhius
squead id, Etconlimocla- nisseni,etloctftnseis fuissem;usque ad id', Qui
rificabiteum,Cap.xm, ff. 31, 52. 1803 me odit, et patrem memiivdit.cap. xv, yy.22, -
TBACT. LXIv.lnid quodDominusdicit, rilioli adhnc 25. , _i.//-. im
modicumvobiscum sum: qumrelisme, ct siculdixi TSACT. xc. laillud,Quimeodit,
" etpatremmeumodit.
'
Judmis,quo ego vado,voshon potesiisvcnire;et Cap.xv, y. 25. | ''1858
vobisdicomodo.cap. sm,f. 55. 1805-1808 TKACT. xci. si operanon fecissemineis.,qumnemo
TRACT. LXV. In id qtaoaDominus ait, Mandatumnovum aliusfecii; usque ad id, Quiaodiohdbuenmtm' e -
do vobis, ut diligatisinvicemsicut ditexi vos gralis.Cip.xv, ff. VA,25. , -• 1860
ul eVvos invicemdiligalh;in hoccognoscent omnes TRACT. xcii. IUhaecverha,aun auiemveneritPqra-
, quii meidiscipuiiestis,sidilectionemitabueritisin clelusquemegomiltam vobisa patre, Spiritum ve- .
invicem.cap.xm,ff. 51,55., - , etc
1807-1808- ritatis, Cap.xv, yy.26, 27:' ' '1862
TRACT.LXYL Deeoquodsequiiur,Dicile\ EimotiPe- TRACT. De
XCBI. eo quodDominus dicit, Hwp tocutus '
trus: Domine,quovadis? usqueadid, Amenamen ' sumvobis,ut nonscatulalizemini;
dicotibi,noncantabitgallus, donecter me neges. hwc loculussumvobis, ul, eumveneril- usqueadid, sed~
horq eo-
Cap.xra,f. 36-58.' 1810 rum, reminiscamhti, quiaeqodixi vobis.Cap. ra.
TIIACT. LXYH. Deeo quodDomiuus dioit,Nonturbefur y.1-4.- I ' 1864
cor vestrum;\isqu<i adid,Herumvenio, etaccipiam TKACT. xeiv. De eo quoddicitJesus,smc autemw-
vosad mcipsum.cap. xrv,f. 1-5. 1811-1812- bisabhdlionondtxi, quia vobiscumerant; usque
.TitAcr. Lxvm.in eamdemleclionem. 1815 adid, si autemabiero,mittam eumad uos.Cap.xvi,
TRACT.LXJX. Inid quodDomiuus dicit,Elquoegovado y.5-7. 1 1868
scilis, el viamscitis; usque ad id, Nemovenitad TBACT. XCV.in hseeverhasuperiorislectionis,-cum
me.
Patrem,nisiyet: Cap.xiv,f. 4-6. 1815 veneritille,arguetmundumde peccato,el dejusti-
TBACT. LXX.D'e'eo quodDomiausait,Si cognovis- tia, etc Cap.xvi,y. 8-11. 1870
rsptisme,etPatremmeum uliguecognopisselis;xisqae TRACT. XCVI.inhaieverba,Adhucimtltahabeovobis
ad id,Noncredisqttiaego in Patne,el Paterin me - dicere; sedrwn potestisportaremodo; cutnautem
est? Cap.xiVjf.T-lO. , 1818 veneritille spiiitusveritalis, " omnemve-
docebitvos
rflAci.LXXI.Inid quod Dominusdicit, rerba quw ritatem.Cap.xvi,ty. 1%,15. 1875
egoloquorvobis,a meipsononloquor;usqueadid, TRACT. XCVII. in eamdemlectionem. 1877
si quidpetieritispalremin nontinemeo, hoc fa- TRACT. XCVIII. in eamdemlecliouem. 1880
ciam.C&p. xiv,f. 10-14. , 1820 TRACT. xax. In illud, Nonenimloquetura semel-
"TRACT. LXXH. In eathdemlectjonem, 1822 ipso, sed quoxumque laudiet, loquetur.cap. xvi,
TRACT- LXXIII. Itenlin eaaidemleclionem. 1824 J. 15. i '1883.
TRACT. LXXIV. Deeo quodait, si diligilisme,man- TRACT. C. In ejusdemlectionisverbapostrema. 1890-
data measervate;usqueadid, ipud vosmanebii,et TflAcr.ci. De eo quod Dominusdieit, Modicwnet
in vobiserit..Cap.xiv, f. 15-17. 1826 jam nonvidebilisme; usque ad id, Et in illo die
TRACT. LXXV. De eo quodait Jesus,-Notirelinquam nie' non rogabitis quidquam.cap. xvi, f- 46-
vosbrplmnos ad Et
;-usque id, egodiligameum,et
manifestaboM meipsum.,Cv.p. xiy,f. 18-21. 1829 TRACT. CII.De eo quod'Dominus ait, Amen, amen
TRACT. LXXVI. Deeo quod.sequitur,.ZJicfl ei Judas, dico si quid petierilis Patrem i)i nomine
non ille iscariotes,etc, usquead dd,sermoquem - meo,vobis,
dabit vobis;usriuead id, Itermn relinquo
v^ - audislis non est meus, sed ejusqui misit me, Patris. - et vado aiT Patrem. Cap.svi, y. 23-
mundum,
\cap:xtv,y. 22-24, 1851 28. _ 4896
De
"1KAX";4-xxvii. eo quodsequitur, nmc locutus TRACT. cm. De eo quodsequitur, Dicuntei discipuli
n„„mJ&,aPw<ivosmanens;
10"
usqueadid, pacem ejus : Eccenuncpaiamloqueris;:o&c_ie.tAiA, Sed
rT;^ SJ 1
vobu.caj).xivT>>9S_|7_ quomodomundusdat,ego M do confidite,egovicimutidum.Cap.xvi,y. 29-55. 1899-
TRACT. LXXVIII. lu 185S TRACT. av. Inid quodsequitur,Hwcloculus_ eslJs-
id-^i
iMrcor vestrum,nequei,mide(j30mirlus dicit Aron t urb3. sus,et sublevatis oculisin cwlumdixit: Pater, venit
etc cap. xiv, y. liora,clarificaFUiumluum,ut Fitiusciarifieette.
T-RACT. LXXIXDe eo quodait, E^vmc dixi obu ioo° TRACT. cap.xvn,f.l. , i90i
pnusquamfiat, etc, usque ad id, s&%£«™,« cv. Al)eo quodDomiaus ait, ut Filius tuus
hinc.Cap.xiv,5-.29-51. clarificette;usque ad id, claritale quamhabui,
"^1857 priusquammunausesset,apudte. Cap.xvu,y. 1-S.1904
 - "" " " • -
2477 INDEX RERUM. ..478
TRACT. CVI.De eo quod Dominusdicit, Manifesiavi TBACT. VI.in illud, E' inhoccognoscimus quia ex ve-
nomenluumhominibus, usquead id, elcrediaerunl - ritate sumus;usquead id, Et hic esl Aniichrislus,
quiatumemisisti.Cu>.xva,f.QS. 1908 de qitoaudistis, elc cap.m, y. 19-21,_ctcap.iv,
THACT. CYH.De eo quod dicit Jesus, Egp pro eis f. 1-5. 2019
rogo;etc, usquead id, Utkabeantg9-15. audium meum VIL
TRACT. Abeo quod sequilur, Jam vosex Deo
impletutn in semetipsis. Cap.xvu,y.' 1912 estisfilioli;usqueadid, Deumncmoviditunquam,
TBACT. cvm.Deeo quodait Jesus,Egodedicis ser- Cap.iv,y. 4-12. . 2029
monemfimm.usqueadid, ut sintet ipsisanclifi- TRACT. VIII.Deeo quodsequitur, si diligamusinvi-
caliinverilate.Cap.xvu, y. 14-19. 1915 cem,Deusin nobismanebit;usque ad id, Deusdi-
TIIACT. ax. millud, Nonpro hisautemrogotantuni, lectioest; et quimanelindilectione,iiiDeomanet,
sedet pro eis qui credituri sunt per verbum eorum el Deusin eo. Cap.iv, y. 12-16. 2055
inme. Cap.xvn,y. 20. 1917 TRACT. IX. De eo quodsequitur,In hoc perfectaesl
TBACT. cx. De eo quodsequitur, Ut omnesunum diteclioittnobis;usquead id,Et liocmandatumha-
sint,etc, usqueadid, Etdilexistieos, sicut et me bemusdb ipso,ut qui diligitDeum, diligat-etfra-
dilexisii.Cap.xvn,ff. 21, 25. 1920 tremsvum.cap. iv, y. 17-21. 2045
TRACT. CXI.Deeo quodDominusdicit,Paler,qttos d e- TBACT. x. De eo quodJoannesscribit,oinnisqnicre-
dislindlii,voloul ubiego sum,ct ilti sint mecum; - dit quodJesussit christus,ex'Deonatusesi;usque
ad
usque id, ul dilectio qua ditexisti in
me, ipsis ad id, HWC e slenim dilectioDei,ut prwcepta ejus
et in
sit, ego ipsis.Cap.xvn, y. 24-26. 1923 servemus. v,
Cap. y. 1-15. - 2055
TRACT. cxu. IuidquodsequiUuyffccc cumdixisselJe-• S. AUREUI AUGUSTIKI, HIPPOKENSIS EPISCOPI, EX-
sus,egressusestcumdiscipulissuis,etc, usque ad POSITIO QUARUMDAM PROPOSITIOKUM EXEPISTOLA
'
id, comprehenderunt Jesunuet eum.
ligaverunl cap. AD ROMAKOS. 2065-2064
xvra,y"l-12. 1929 S. AURELII AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, EPI-
TRACT. CXIU.Abeo quodlegitur, El adduxerunteum STOL..E ADROMAKOS lKCHOATA*EXPOSITip. — LIBER
ad Atmamprinmtn;usque ad id, iterumergone- DNDS , in quo salulatiotanlummodoexpedilur,et
qavitpetrus,el slalim qalluscanlavit. - Cap.xvui, disputaturde peccaloin Spiritumsanclum. 2087-2088
f. 13-27. 1952 S. AUREUI AUGUSTIKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, EPI-
TBACT. cxrv. Abeo loco, Adducuntergo Jesum ad STOL^E ADGALATAS EXPOSITIOKTS URER UKUS. 2105-2108
in
caipham prwtorium;usque id, ad ut sernioJesu APPENDIX TOMI IIIOPERDM S. ADGDSTINI , complectens
implercturquetndixit, siqnificansqua morleesset i n
aliquot Seripturam traelatus ipsi olimfalso
' ad-
moriturus.cap.xvm,y. 28-52. 1956 scrijitos. 2149-2150
TRACT. cxv. Deeo quoddicitur,inlroivitergoilerum ADMONITIO IN OPOSCDLDM DEMIBABItlBUS SACIliE SCBI-
in prwtoiiumPilatus;usquead id, Eral autetnBa- PTDBiE. " lbid.
rabbaslatro.Cap.xvm, f. 55-40. 1938 DEifflRABIXTBUS SACR.« SCRlPTURiE UBRITRES. ibid.
TRACT. CXVLlu id quodsequitur,lunc ergo appre- LIBER —
PRIMDS.DeMoysi Pentateucho. 2151-2152
henditPitalusJesum, et flagellavit;usqueadid, CAPDT PRIMDM. DeDeocrealoreet constilulione
' ' crea-
susceperunl autem Jesutn, et eduxerunt. Cap.xix, turarum. Ibid.
f. 1-16. 1941 II. De rationabilium naturarumdissimilipeccalo. Ibid.
TRACT."CXV1I. De eo quod sequitur,Et bajulanssibi III. DeAbelel Henochprimatumtenentibusin homi-
crucem, e xiilin eum gui diciturcaivarim locum; numjustitia. 2154
ad
usque id, Respondit 1ilatus: Quodscripsi, scri- IV.Deeo quod terrena tantum ' animaliain dilu.vio
psi.Cap.xix,y. 17-22. 1944 mortilicata s unt. 2155
TRACT. CXVIII. In hgeeverba,Mililesergocumcruci- V.Deauimalibusquaenecinlerratanlumvivere, nec
fixissenteum,acceperuntvestimenta ejus, elc. Cap. iaaquataulumpossuat,quomododiluviumevaserinl. 2156
xix, ff. 25,24. 1947 VI.De eruptioneaquaruaidiluvii. ibid.
TRACT. CXIX.Abeo quodsequitur,Elmilitesguidem VU.Derecessuaquarumdiluvii. 2157'
hmcfecerunl;usquead id, El inclinatocapite tra- vill. Decursusoliset Iuuajiu dilmio. 2160
diditspiritum.Cap.xix, y. 24-50. 1950 IX.De dispersionelmguarum. . Ibid.
TRACT. CXX.Abeo quod sequilur, Judwi ergo,quo- %. DeSodomitica viudieLa. 2161
niam parasceveerat, elc, usqriead id, Nondum XI. DeuxoreLothiuslaluamsalismulala. ibid.
enimsciebantscripturam,quiadporteteutna nwr- XII.DeSaranonagenariaj)arientefiiiuni. 2162
tuis resurqere.cap.
' xix, f. 51-42, et cap. xx, XIU. D e puteo quemviditAgarejecta cumfilio. ibid.
y. 1-9. 1932 XIV. D eariete quemAbrahamohtulilpro filio. Ibid.
TRACT. CXXI.De eo quodsequilur, Abierunlergo XV.DeJacobet Josejih,quare unus in terra repro-
iterumad semetipsos discipuli;usquead id, Beati missionis,alterIn iEgjptosepelitur. lbid.
qmnonvideruntet crediderunt.Cap.xx, y. 10-29.1955 XVI.DeMoyseet ruboin Oreb. 2165
TRACT. CXXII. De eoquod560111110*, Multaquidemet XVII.Deduobussignis,id eslmanu in sinum con-
alia signafecitJesus; usquead id, El cumtanties- versa,et virgain colubrummutata. 2164
non
sent, esl scissumrete. cap. xx, ff.. 50, " 51, et XVDI. De in
aqua sanguiuemversa. Ibid.
cap.xxi,y. 1-11. 1959 XIX.Decaeleris plagisjEgyptiorum. 2165
TRACT. cxxiii. Deeo quoddicitJesus, renite, pran- XX.Derecedeuteet siccatomariRubro. 2166
dele;usqueadid, mc autemdixit, significans qua XXI.De carmiueconsouofiliorumisrael. 2167
morteclarificaturusessetDeum.Cap.xxi, y. 12-19. 1965 XXII.De Aquisindulcalishi Marath. Ibid.
TRACT. CXXIV. Abeo loco,Et cumhocdixisset, dicit XXIII.Demanaapluealede ccelo. 2168
ei: sequereme, etc, usque in fiaem Evangelh. XXIV.Depetra percussain orelv 2169
Cap.xxi,y. 19-23. 1969 XXV. D efiliisMoysi,quare duealusacerdotum privati
S.AUREUIAUGUSTJKI, HIPPOKEKSIS EPISCOPI, IKEPISTO- sunt. 2170
LAM JOAKKIS ADPARTHOS TRACTATUS DECEM. 1977-1978 XXVI.Dejejunioquadraginladierum.- Ibid.
PROLOGDS. ibid. XXVII.De poj)uloearuesposlulante. ibid.
TRACTATDS PRIMDS.—De eo quodJoarmesseribit,Quod XXVUI. De ^Ethiopissa uxoreffioysi, et lepra murmu-
ab
eral inilio,quodaudivitnus, et quodvidimus,etc; ratricisMaria?. 2171
ad
usque id, Quotiiam tenebrwexcwcavernttt ocu- XXIX. D eChoreet Dathan et Abiron. Ibid.
losejus.Cap.i, elcap. n, y. 1-11. ibid. XXX.De plaga qua) descenditin populum,quando
TRACT. II. Abeo versiculo,scribovobis,filioli,quia Moysesfugilin Tabemaculum. - Ibid,
remillunlurvobispeccalapernomenejus; usquead XXXI.DevirgaAaronquasfronduerat. 2172
istum,Quiautemfeceritvoluntatem Dei, manetin XXXII. Depetra bis percussain cades. ibid.
wternuin,siculetipsemanetin wternum.Cap.n, f. De
XXXIII. serpente seneo. Ibid.
12-17. 1988 xxxiv. DeBalaamet asiuaejus. v Jfei
TRACT. TU.Deeoquodsequitur,Pueri,novissimahora XXXV. DeMoysepergeuteni moalemAharim. ^|JZ?
est; usquead id, unctioipsiusdocetvosde omnibus. UBER SECDNDDS. —DeProphelia.
Cap.n, y. 18-27. , 1997 CAPDT PBnnjM. DeJesuFilioKun,et diremp"-rn°).a J°raa-
TRACT. IV.Deeo quodsequilur,Et veraxest, elnon ne in transUupo;,uli. X^ , 'fy.-
est tnendax; usquead id, in hocmanifestatus est II. Decalceamentis et vestibusEuV-^™Jaael- «'*«•
FiliusDei,uisolvaloperadiaboli. 2005 m. DesubversioneJericho.^s^'_l .„„, Josue- .„„ '£%•
TRACT. v. Ihidquodsequitur,Omnisqui natusestex IV. Desoleet luna siaui,i^.f1Penum |"3
n on
Deo, facitpeccalutn;usque id, ad i\on v DPfipdpnnpet d-^?s S1SU1S. 2176
diliga-
musverbotantumetlingua,sed opere * etveritate.
2012 VU De^2*" 1 terra pnilistiim- lbid-
cap.in,ff. 9,10.
 efl.fi INDEXRERTM. , 1480
Vffl.Deccellfragorequoterriti suut Allojihyli. 2178 X. Depanibuset jiiseibussaturantibusmilliapoj.ulo-
rx. Devocibuset jiuvhs quandosatilordiuatusest. ibid. rum. _. .' . _>197
X. DeSaiilpfophetanle inter prophetas. ibid. XI. DevisioueDomiuiin monte cum Moyse>>t F lia
31. Desamuelesuscitatoa pythone, 2179 colloquenlibus. , /_-;.
XII. DepercussioaeOsai. Ibid. XU.DeLazaro et cailerisresuscitatislnonuis.•. 2!' 8
XIII.DeDavidnumeranlepopulum. 2180 XIII.Desolis i u
eelipsi , assioueDomini. 21S9
XIV.Dedudbussignisjuxtaaltare BeLhel. Jbid. XIV. De corporibus s anctorum veaientibusde inoou-
XV.De triumaunorum et sex meusium siccitate. ibid. mentissuis post resurrectionem Domini. . ibid.
.XVI. Devidua in Sarepta Sidoniorum. 2181 XV.DeciboDoa)iui post resurrecliouem.' 2200
*XVH. De mortuounicoviduai filio cjuemsuscitavit XVI.Petrusparalylicumrestituit. ' ibid.
Elias. ibid. xvu. Mrtuspelri. ". ibid.
XViu.Deholoeaustoin montecarmeli. ibid. ADMONITIO DfOPDSCDLDM DEBENEDICTIONIBDS
' JACOB PA-
XIX.De quadragintadierumjejunio. 2182 TKIABCHiE. 2199-2200
De
XX. igne descendente super quinquagenarios. Ibid. DE BENEDICTIOKTBUS JACOB PATRURCBLE. ibid.
XXI. Detranseunlibus Jdrdanem Eliaet Elisaeo. 2185 ADMONITIO W LD5RDM QDiESTIONDM VETERIS ETKOVI TE-
XXII.DeascensioneEliae.- ibid. STAMENTI. , 2205-2206
XXIII.DevirtutibusElistei. ibid. ELENCHDS QDiESTIONDM. I 2207-2208
xxiv. Delepra Kaamancurata, et adhaerenteGiezi. 2184 QUdiSTIOKES VETERIS ETKOYITESTAMEKTI. 2215-2214
XXV.Deferri supernatatione. 2185 Ex VETEIU TESTAMENTO. ' Ibid.
XXVI.Devicloriaper Elisseum. tbid. Ex NOVO TESTAMENTO.[ 2249-2230
XXVII. De captivitate et
" populi, Semiacherib vemente QDiDSTIOKES EX DTROQDE MlXTLM. 2297-2298
inJudasam. , 2186 QOXSTlOMBI EXYETERI TESTAMENTO PARS SECDNDA. 2585-2586
XXVIII. Deinfirmitateet signoEzeehia;. 2187 QUXSTIONOM EXNOVO TESTASCENTO PABS SECDNDA. 2591-2592
XXIX.DecaplivilaleBabyloiiica. 2188 QDIESTIONOM EXDTKOQDE MIXTIM PARS SECDNDA. 2411-2412
XXX.DeDanielecIai'enteinBabyIone. Ibid. ADMONITIO DEEXPOSITIONE INIAPOCALTPSLM. 2415-2416
XXXI.Detribuspuerisquiignistormenlumsinela> EXPOSITIO IKAPOCALYPSIM B.JOAKKIS. ' 2417-2418
suraevaserunt. 2189 Homiliaprlma. ibid.
XXXti.DeDaaielequiescentein laculeonum. 2190 Homil.n . , rbid.
xxxitl. DeEsdraresliLuente legem. 2191 Homil.m , ' 2421
XXXIV. De bellisprajcijniisquseDominiauxilioper- Homil.iv. | 2423
aclasunt. ibid. Homil.v. | 2424
LIBER TERTIOS.—De novoTestamento. 2191-2192 Homil.vi. 2423
CAPDT PBIMOM. De .visione zaehariaeet nativitate Homil.vn. 2429
JoannisBajilistae. ibid. Homil.vm. |' " 2452
II. DeiucarnationeDomininoslriJesuChrisli,et na- Homil.ix. ' 2453
.tivitate ex Mariavirgine. 2195 Homil.x.. ' 2455
III.De pastoribusquibusangelinatuminfanlemnun- Homil.xi. 2456
tiaverunt. . Ibid. Homil.xn. 2458
rv. Demagis ab oriente et stelladuee. 2194 Homil.xur. , 2459
v. De baplismateChristi. 2195 Homil.xiv. I 2441
VI. DeChrislitentalioueetjejunio. 2196 Homil:_xv. 2442
VII.DevirtutibusEvangeliiusque ad ambulationem Homil.xvi. 2443
super mare. Ibid. Homil.xvn. .2443
VUI.DeambulauteDominosuper undas. 2197 Homil.xvia. ' , 2447
IX. DecaeterisvirlutibusDomininostriJesuChristi. Ibid. Homil.xix. 2450

EXPLICIT TOMI TERTH MRS POSTEMOR.