Hélinant (moine de Froidmont). Opera omnia.... 1855.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMIGA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTOMM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTICORll

'
QUI -
AB7EVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECCSIO CHRONOLOGICA
«MNIUMWM EXSTITERE MOSSUMENTORUM CATHOLICJETRADITUMS PEJl DUODECIMPRIOIU
ECCLESIiE SJECULA, . '•,>;;*-',,''
JUHTAF.DITIONF.S INTERSE CUMQUE
ACCIIRATISSIMAS, NONNULLIS CODJCIDUS MANUSCRIPTIS COLLATAS.
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
blSSEHTATIONIBUS, COMMENTARIJSLIXTIONIBUSQUEVARIANTIBUS CONTiNENTER ILLUSTRATA y
SMNIBUS OFKRIBUS rO»TAHPLISSIMASEDITIONESQU* TRIBUS NOVISSIillSSiECULIS DEBENTUR AIISOLUTA»
DETECTIS, ALCTA;
PARTICUI.AHIBUS
I.NIilCIRUS ANALYTICiS, SIVE
.SINGULOS TOMOS, SIVBAUCTOnES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA J
CAriTULIl
INTRA IPSIIMTEXTUM HITEDISPOSITIS,
NECNON ETTITULIS SINGULARUM FAGMARUM MARGINEM SUPIRIORBM
IllSTINGUENTHIUS
SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIIIUSCUMDUBI1S,TISM AP0C1UPII1S,
ALIQUA VEROAUCTORITATE 1NORDINE ADTRADITIONBM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
MJNIJMERABILIBBS INDICIBUS
LOCUPLETATA; SED,PRJESERTIM IIUOIIUSIMMENSIS ETCENERALIBUS, ALTI:I\»
SCILICKTIfEItUM, QUOCONSULTO, NONSOLUM
QLIIHQIJIB TALISTALISVE PATER,VEUU51 AUTEM UNUSQUISQUK
PATRUM, ABSQUE ULLAEXCEPTIONE, IN QUODLIBET THEMA SCRJPSERIT, UNOINTUITU CONSPICIATUR;
SCHIPTUUJE SACRiE, EX QUOLECTORI
AI.TF.IIO COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAH PATRKS ET
1NQUIBUS OPERUM SU0RUM L0CISSINGULOS SINGULOIlUM LIBROHUM SCHIPTUIt* VERSUS, A
PRIMOGENESEOS USQUEAD NOVISSIMUM APOCALYPSIS, COMMENTAT! SINT.
BDITIO
ACCURATISSIMA, OMNIBUS
C/KTERISQUE FACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR '. CI1AIIACTERUM NITIDITA*,
CIIART*QIALITAS, 1NTEGRITAS
TEXTUS, PEItFECTIO COIIRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUM VAltlLTAS
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUMPERQUAM COMMODA SIBIQUE INTOTOOPERIS DECURSU C^WANTERv^^S.
PRKTII
SIMILIS, EXIGUITAS,
PR/ESERTIMQUEISTACOLLECTIO, UNA, METHODICA ETCIIRONOLQ6JC*l4v7^V--^X/\
SKXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS IIIC ILLICSPARSO^!r,^'/^^l^\^\
PRIUUH AUTEM1NNOSTIUDIISLIOTIIECA, EX OPERIBUS AD OMNES £TATES',I .y'"•. J- -,~'f.fgfc- \ '&>
LOCOS,LINGUASFORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. { pCp XH*
SERIES SEGUNDA,
IN OUA rUODEUNTPATRliS, DOCTORES SCRIPTORESUUK ECCLESIiBLATIN*
A GREGORIOMAGNOAD 1NN0CENT1UM III. v<-
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBZ.IOTBBCJECI.EKI UHIVBRajE,

CURSUUMCOMPLBTORUM
IN SINGULOS8CIENTIS BCCLUSIAS1IC*RAMOSKOITOHJ!

ADINSTAR
MTROLOGIA, IPSIUSECCLESIJE,
DUOBUSPARTIBUS
CONSTATSIMUL ALIANEMPE
ET DIVIDITUR, LATJNA,
ALIAGR.ECA. PENITUSEXARATA,
LATINA, OCTODECIM
ET DUCE.NTISVOLUMINIBUS
ESTVALIDAETIMMENSA,
ETMILLE
NONAGINTAQUE FRA^CIS V ENIT.
GRjECA ETDUPLICI
SUBDIVIDITUR, EDITIONE
TVPISMANUATAEST.
PRIOK
SR/ECUM
TEXTUM,ONACUMVERSIONELATINA.
LATEIULI ETFORSAN
AMPLECTITUR, CENTUM EXGEDET
VOLUMINUH
NUMEUUM.POSTERIOR
AUTEM UANCCEVERSIONEMTANTUMEXHIBET,1DE0QUE CIRCITER
INTRAQUINQUAGINTA
VOLUMINARETINEBITUR.
UNUMQUODQUEVOLUMENGRiECO-LATINUM MERELATINUM
OCTO,U.NUMQUODQUE QDIN-
QUEFRANCISEMITUR.

PATROLOGIiE TOMUS CGXII.

PETRUS DE RIGA ET JEGIDIUS PARISIENSIS. ODO DE SOLIACO PARISIENSIS EPISCOPUS.
GUNTHERUSCISTERCIENSIS MONACHUS.IIELINANDUS FRIGIDJ MONTls MONACHUS.

EXCDDEBATUR ET VENIT APDD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IN VIADICTAPAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOCJS/VFifftNOMlNATAM,
SEU PfiTlT-MONTnOUGE.

1855
 S^GULUM XII.

HELINANDI

FRIGIDI MONTIS MONACHI,

KECXOJT

GUNTHERI
€ISTERCIENSIS,

OPER A OMNIA.

ACCEDUNT

ODONIS DE SOLIACO PARISIENSIS EPISCOPI,

PETRI DE RIGA ET JEGIDII PARISIENSIS,

SCRIPTA VEL SCRIPTORUNI FRAGMENTA,

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECKCLEHI UNIVERSfE
SIVE .ity&" ,:1%\
RAttOS EDITOBB, \
IN SINGULOSSCIENTI« ECCLESIASTIC.C
CDllSUUMCOMPLETORUM

TOMUS UNICUS.

VENIT7 FRANGISGALLIClSs

EXCUDEBATUR ET YENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM ,

IN VJADICTAJ>VU/flO/S/i\ PROPEPORTAMLUTETI^EPARISIORUMYULGOWENFER NOMlNATAMr
SI£UPKTIT-MOSTROUGE.
1^55
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM OUI IN HOC TOMO CCXII CONTINENTUR

PETRUS DE RIGA ET JEGIDIUSPARI&JENSIS.

Fragmenta ex Aurora yariis in locis obiter inserla. Col. 18

ODO DE SOLIACO PARISIENSIS EPISCOPUS.

Synodicse Constitutiones. 57
Statuta et donationes piae* 69

GUNTHERUS CISTERCIENSIS MONACHUS.

De oratione, jejunio et eleemosyna, lihri xin. 97

Historia captffl a Latinis Constantinopoleos. 221
Ligurinus, siye de rebus gestis Friderici ^npbarbi; 355

HELINANDUS FRIGIDI. MONTIS MONACHUS,

Sermones. 481
Helinaiidi Flores a Vincentio Bellovacensi collecti. — De cognitione sui. 721
De bono regimine principis. .. ...... ._ 735
EpistolaGuaHerum, sive Liber de reparatione lapsi. 745
Passio SS. Jereonis, Victoris, Gassii et Florentii, Thebaorum martvrum. 759
Chronicon. "371
"
Carmen de morte (Fragmenta), / 1081

Ex typis MIGNE,au Pclit-Monlrooge^

 PETRUS DE RIGA

ET

iEGIDIUS PARISIENSIS

NOTITI.E

(OUDIN,Comment.de script. e.ccles., tom. II, pag. 1551)

I.

IN PETHITM DE RiGA,
Petrus de Riga, canonicus et cantor prinium A , opus vere egregium impressnm non sit. Eeloga
BeatseMariseRemensis, deinde canonicus regularis Thomse James quam Oxonio-Cantabrigiensem ap-
ord. divi Augustini in abbatia Saricli Dionysii Rfe- pellat, recensetrexeroplaria quatiior hujus. Aurorie
mensis, natiohe Gallus, patria Yindocinensis, flo- mss. libro ii,,pag. 55 : Oxonii, in bibliolbeca Mag-
tebat, ut vull Carolus Dufrenius du Cange in In- dalense, cod. 5; Cantabrigise, in bibliotheca collegii
dice Auctorum qiiem prsemisit Glossario mediceet Sancti Benedicli, codd. 45, 571 et 595. HujusPeiri
infimas Latiniidiis, columria 158, ab annollCQ; Auroram ad varios mss.s codices collatam, olim
anno autem 1170, ut vult Guillelmus Cavus in editioni paralam habui (1), NuUus sane qui tanto
Historia scriptoruni ecclesiasticorum, ad 1170, pag. successu Scripturam carmine reddiderit. Ejusdem
682; quem inter doctores suftemporis doctissimum Tropi et phrases Scripjturm mss. in ciiato collegio
voeat Joannes Tritliemius. Cum floreret ille eodem S. Benedicti Cantabrigiensis, cod. 595. Idem in-
tempore quo Petrus canonieus etcanlor Beat.seMa- scriptum De tropis theologicis, ms. in bibliotheca
rise Parisiensis, inde factum esl ut Ssepeconfun- Sancti Vici.oris Parisiensis, littera GG..15 et littera
dantur lara in titulis mss. codicum quam eliam in E. 17. llem inscriptum Summa de tropis loquendi,
assignandis operibus. Scripsit earmirie vario. Au- ms. ibidem, littera PP. 10, et B. 6. Incipil: Vide-
roram vel Bibliolhecam inscriptum opus, quo, plii- B mus nunc per speculum el in wnigmate, etc; sed
rimos sacrae Sriplurae libros exponit carmine pror- speetat hoc opus ad Pe"trum Cantorem Parisiensem,
sus pro sseculo insigni, quod ms. in rnultis Gallia- librariis et exscriptoribus ssepe Petrum Cantorem
rum, Angliaeatque Germauise, bibliolbecis reperi- Parisiensem cum Petro de Riga, cantore Remensis
tur. Hujus quimlecim mss. codd. in bibliotheca Ecclesise, perperam confuiidentibus. Ambrosius de
Galliarum regia, nempe 4159, 4140, 4141, 4142, Altamura in Bibliqllieca Dominicana, ad annum
4145, 4144, 4145, 4146, 4592, 4595, 4594, 4595, 1265, pag. 19, hunc Petrum Rcmensem absque
4596, 4597, 4598; duo mss. codices in bibliqtheca auctorilale et ratione suis ordinis Prsedicatorurn
Sancti Germani Parisiensis, ordinis divi Benedicti, Fratribus assignavit, eam forsitan ob causam quod
plures in Colbertina. et Yictorina; idem ms. ,iu ms. Aurora hujus Petri in bibliothecis quibusdam
bibliothecis Prsemonstrati, Bonifontis Cislerciensis, Fratrum Prsedicatorum conventualibus invenialiir.
et BellsevallisPrsemonstralensi ordinis bis, in epi- At morluus erat Petrus de Riga ante ordinem Do-
scopatu Remensi; in bibliutheca Fratrum Prsedica- minicanorum natum, quem aliifere omnes claruisse
torum Lugdunensium. Ac nullus aucloruni qui circa annum 1160, alii circa 1170 utCavus asse-
tanlum el tam frequenter transcriptus sit, quamvis runt qui parce admodum ac disjecte de, Petro Ri-
(1) Editionem Aurorce molitis Gaspari Bartliio, Oudino fata intercessere. FABRIC.Biblibth. mcd. ei
Ckristiano Daumio, Andrese Rivino et Casimito infi Lat., t. V, pag. 277.
PATROL. CCXII. i
11 PETRI3S DE RIGA ET iEGlDlUS PARIS. 12
gano locutus est. Hsec ego tantum in primo Inijus A Conditus in sexto credilur esse die, elc
operis molimine, sed latius de Aurora petri Riga? Tum Sequuntur alia» sine lillera B, aliaesine C,
loqui operae pretiiim duximus; edilione isia allera alisesine !Di et sic eonsequenter cuiri exclusione
quiE ad coinpendium non cogit. Aurorm tolius Car- omnium lilterarum alphabeli. Opus quidem ingcnio-
mine cjpressae vario, Prologus prosaicus incipit: sum et laboriosisSimum, sed cujus carmen haud
Frequenssodalium meorum petilio, cumquibus con- ila purum tersumque esse potuit.
versando flores meminfanlim exegi, ut librum, etc. Incipit prologus in Novum Testamenlum.
Ordo Aurorm talis cst qualem depingit Anlonius Post legem veterem respira, Petre, refulget
Possevinus in Apparatu sacro, lomo II, fol. 265, Lex nova, fac versus de novitale novos, etc.
verbo Petrus de Riga. Incipii' prologus super Acttis apostolorum.
tn Genesim incipiuht carmina. Dixi me iinisse libriini. sed fursus in Actus
Primo facta die, duo, ccelum, terra leguntur: Poscor apostolicps, ccntinuare stylum, etc.
El firmamenli sphaera sequentc die, etc. lncipiunt Aclus apostolorum versibus Leoninis hexa-
Incipit Exodus. melris.
lleec duodena Patrum sunl nomina, qui quasi ple • Tiberii ncnp decimo reglianlis in anno,
[bis Dum servirel adliuc diro Jiitlxa Tyranno, etc.
Semiiia Judaicae, tottribuere tribus, etc. lliec aulem duc ullima ppemala in Actus aposio-
Incipil Levilicus. lorum falsp Liicas 'Wadingiis Alexandro de Yilla
Yox autem Domini Moysen vocat, iiriperal illi Dci, MinPritae, allribuit, cum illa sinl pars hujus
Utstia verba ferens, plebis in aure scrat, etc. Aurorm Pelri de Riga, -qui multis annis Alexan-
Incipiunt Numeri, seu liber Numerorum. drum de Villa Dei piacedit.
Alloqnitur Mojsen Deus, et jubet ut numeretur, Auctor Magni Clironici Belgici ait eum obiisse
Omnibus ex tribubus, fortis ad arma cohors, etc. Remis anno 1209, atque fuisse canonicum regula-
Incipit Deuteronomium. rem ordinis divi Augusiini in abbatia Sancti Dio-
Hsec sunt verba quibus Moyses instruxit Hcliraeos, nysii Remensis, et Bibliolhecam cpgnomiiialiim.
Et velut altera lex, dicitur illud opus, etc. VulgP taiiien iri mss. eodicibus clericus aut cantor
Incipit Uber Jbsue. ailt presbyter Remensis appellatur, qui patria Vin-
Post MoysenJosue pnpulo dbmirialur Hebraeo: docinensis erat. Ita hic auctor, sed, fuisse illum
Terram quam Mpyses non dedit, ille dedit, ctc. canonicum regularem, argumentum decretoiium est
Iricipit liber Judicum. C aucloritas iEgidii Parisiensis poetae, qui aliquanto
PosUosue de Jiidicibus riarralio fiat, post morlem Petri de Riga, correxit Auroram ejus,
De quibiis auxilium sumpsit Hebrsea tribus, etc. cui conlemporaneum illum fuisse, eumque olim
• IncipitliberBuih. familiarem habuisse et amicum, saliS'probabiIe est.
Ad Riilli; festinat Pelri stylus, hujus ut aclus Hic ilaque ^Egidius, qui circa 3nnum 1210 vel 1220,
Depingat tenui carmine, sermo brevis, elc. imp ct an. 1200, ut ppslea dicenius, scribebat, in
lncipit in libros Begum. prelpgp quem ad Auroram a se ccrrectam praemisit,
«Postlibrum de Judicibus, sacra leclici tractans incipiente fraternw charitalis quasi quamdam sapit
De Regum tilulis, nobile ponit opiis, elc. dulcedinem, elc., expresse Petrum de Riga fuisse
Incipil in Canlicum canlicorum. canonicum regularem S. Dienysii Remensis , his
"Solus Origenes cum doctos vinceret omnes verbis ait •. Dicimus imprimis quod quidam canoni-
In libris aliis, tijmen iri libro Salombnis, elc. cus reguiaris Saricli Dionysii Remensis, Pelrus no-
Incipit in librum Tobia:. mine, Riga cognbfnirie,juxta illud,
:Qui legis hisloriam Tobise, discute sensum Petriis Riga vocor, cui Christi pelra rigat cor, etc.
Qui lalet, ex pelra longe fluerila bibes, etc. Hsec nes ex ms. ccdice Sancti Victoris Parisicn-
? D sis, littera KKK. 27, fol. 62 ulii dicla Aurora Pe-
Incipitin librum Danielis. ,
Pcslquam subjeclos sibi rex Babylonis Hebraees 'tri Rigaecum cpmmentariis et correctioiiibus jEgi-
Vicit et afflixit, ense, dPlpre, famc, elc. dii Parisiensis. Inilio autem opcris lsujus prasnii!-
Incipitiiber^iujiiih. titur liic iii fronteversiculus.
Eiislochic, Paulseque favens Ilieroiiynius, aclus lncipit hic Rigm biblioihecaPetri.
Translulit iiisignes, liistoriamqiic Judilh, elc. Opiis-vero istud uipoie sacrum, proponit legendum
Incipil liber Eilher. scholaribus, in locum profanorum auclorum.
Donec ad ^EthiPpum ferias veriialur ab Indis, Ergo poetarum potius qUamdicla canora,
Rege sub Assuerp subdila lerra fuit, etc licec tibipraponu turba scholaris, ama.
incipii proiogus Machabmorum. El in fine opcris rogat corrector operis magislros
Magnus Alexander quoprimurii Grsecia rege Pansienses et Aurelianenses ut illud suis discipulis
Floruit, eierris magna tropliaea tulit, elc. praelegaiit.
lncipiunt recapifulaliones Veteris Teitamenli. Ei .Quce tibi dattcllusmeiraVjndocineiisisalumna,
primo agilur per versus sine A- Pnelege Parisius, Avrtlianis hnbe.
PriivcipioTerum post quinque dies, bpittQ^iiiiiius, Et paulo aute ad librum el ad versus suos sic ait:
13 NOTITIA 1N PETRUM DE RIGA. 14
Vobis hexamelris absit Gualteridos uti A est. At opinor Iios versus Auroram in scholis com-
Penlametris elegis Vindocinensis amat. mendanles, non spectarc ad Petrum de Riga, sed
Vos elegi .riagis elegi, quid legis amicos ad commentateres, ee qupd in pluribus Aurorat
Vos metricemetrica censeo lege legi. mss. codicibus et antiquioribus non compareant, ut
Viderat Caesar Egassius Bullseus, ut referl saecu- ipsi vidimus. In ms. Bellsc Vallis post Auroram
lo iv Historiw Vniversitatis Parisiensis, fol. 768, in subjiciuntur sequentia, quae desunt in anliquiori
ealalpgp illuslrium Academicerum, mss. codices ms. Bouifontis ordiriis Cisterciensis in Thierascia.
duos hujus auctoris apud M. Jacobum Mehtellum Oratio Pelri Rigw, qui librum composuit.
doclorerii medicum, manu alicujus magistri glossis His le, Petre, tui, elc.Videinfra ad calcem frag-
ct scboliis illuslratos, sicut et vidimus unum supra mcnlornm.
diclum in biblioiheca S. Vicloris Parisiensis, alle- Item oratio cujusdani, qui dirula redinlegravit.
rum in bibliolheca Praemonstrati, et apud Bellam- Me simul in serie, etc. Vide ibid.
Yallem alios duos, quae in archiepiscopalu Rcmchsi

NOTITIA ALTERA IN PETRUM DE RIGA.

(Polycarpus LEYSER,Hhtoria poelarum medii mvi, Ilalae Magdeb. 1721, 8°, p. 692.)

Pelrus de Riga, Anglicus (2), magisler (2*), Re- B tica canlicorum lib. I: Solus Origenes cum do. In
mensis Ecclesiseclericns (5), vel canonicus Ecclesiae quarlum Regum lib. i: Regnavil Salomon. In Danie-
quae vulgo dicilur S. Dionysii de Besturne (4). Un- .''. tem lib. i: Postquam subjeclos sibi. lu Tobiam
de et nomen ejus in codicequodam ms. hoc offeridi: lib. i: Qui legis historiam. In Job lib. n : Librum
PETRUSDEKEMES. Siquidem is fuerit Petrus, quem Job Moysiquidam. In librum Judith lib. i : Eusto-
vixisse memorat iEgidius Parisiensis tempore Coe- diio Paulmque. ln librum Ilesler lib. i : Dsque sub
lestini 111 papip, qui sedi Romanae praefuit ab a. Mthiopes quw. In libros Machabmortim1.1c Magnus
1191 ad a. 1198 vel ad lineni sscculi xn, vel ad Alexander. In Evangelicam hisloriarh lib. i : Ctaruit
ipsum sxculi xm initium eril referendus. Ita vcro Herodejus re. In Aclus apostblorum lib. i: Tibcrii
dictus iEgidius (5): nonodechno. Recapilulalionrim lib. i: Hmc de Jieye
nova el vet.
Quem intepuisse dulcnms In codicibus manuscriptis quibus sum usus, in-
Petrum in divinis rerbotenus alta sequenlem. scribilur liber memoralus Aurora, item Bibliotheca.
iEgidius, nisi fallor, respicil Pclri senectutem ct lnde factum forte ut auctor quidam haberetur Pe-
Auroram. Non itaque a vero aberrare pulo auclo- trus de Aurora, qui super Biblia metrice scripse-
rem calalogi librorum manuscriptorum collegii ril(t2).
Gorporis Cbrisli in Oxonia, qui Pelrum a. 1170 Continere Auroram paraphrasin Testamenti Vet.
claruisSevult (6). Gv. cliam Caveus(7)enm an.H70 et Novi, usque ad Epistolam ad Komanos inclusive
vel paulopost floruisse observat. Aliis diem obiisse perperam tradit catalogus biblioibecae Bodleianae
creditur circa a. 1265 (8). , ex dono ThomseBodleii (15). Totam historiam Bi-
Q
Scripsit 1. Heplaleuchum, duos libros Regum, blicam a Genesi ad Apocalypsin in Aurora enarrari
Evangelia etiain melrice, non solurii historicum non minus falso pcrliibet calalogus librorum ma-
sensum, sed etiam allegoricum , in quantum-potuit, nuscriptorum collegii Dniversitaiis in Oxonia (14).
breviter exprimens, narranle Henrico Gandaveiv- Versus numeranlur in Aurora 15,056 (15).
si (9), quem sequitur G. Caveus (10). Pleniorem Non solum Petrum nostrum agnoscit auctorem
operis iioliliain prscbet Joann. Trithcmius (11), qui Aurora, sed interpolatorem iusuper iEgidiiim
ita : • Scripsil Pelrus opus metricum insigne super quemdam, quod sequenlia, quae in Guelpherbyiano
Bibliam, quod Auroram praenolavit, ut sequiiur : codicems. legimtur, declaraut: Scire cupis, lector,
In Genesimlib. i, Init.: Inilium mundi quales. In quis codicis istius auctor. Peirus Riga vocor cui
Exodum lib. i, Init.: Hwcduodenapairum. \»Lcvi- Christus pelra rigat cor, prologus illius, qui liunc
ticum lib. i.. ln.: Vox autem Domini Moysen. In librum correxit et suppleliones de suo apposuil, et
Numeros lib. l: Alloquilur Moysen Deus. ln Deule- ubicunque invenitur obelus inler duos punctos per
ronomium lib. i: Hcec sunt verba Dei. In Josue lotum tibrum ibi sunldicta et persus illius. Et paulo
lib. i: Posl MoysenJosue. In Judicuni lib. i : Pec- post in eodem ins. haec adduntur :
cat. Hebrwus ait. ln Rulh lib. l: Ad Ruth festinat
pe. In Regum lib. m : Monte manens Estra. In Can- Scire cupis, leclor, quis codicis istius aucior.
(2) V. Inscriptioriein codicis ms. in Calalogis nicanm, p. 19, apud Jo. Alb. Fabricium not. n. ad
mss. Angliseet Hiberniae, 1.1, p. n, p. 120, n.1068, Triiliemium De S. E., n. 588.
4,1. (9) De S. E., cap. 22.
(2*) V. 1. c. et Tbom, Smilhi Catalogum biblio- (10) Hist. lib. tcript. eccles., edi 1688, p. 682.
theca?Colloniaiise,p. 115, VespdsianusU. V. I. (11) De scriptor. .eccles., n. 588.
(3) V. Henriciis Gandav. De S. £., cap. 22. (12) V. Calalagos uiss. Anglise et Hiberniae, t, I,
(4) V. Calalogos, 1. c. , p. n, p. 12, n. 476, 8, et in Indice.
(5) ln Karolino. V. Franc- Duchesnii Histor* (15) V. Caialogos cit. part. i, pag. 145, n. 2702,-
Francor. Script., tom. V, p.! 525. 105. •".•• .
(6; V. Catalogos 1. c, p. 53, n. 1655, 188. (14) V. Catalogos cit. p. n, p. 5, n. 143, i.
(7) De S. E„ p. m. 592. (15) V. 1. e.
(8) V. Arabrosium dc Allamura biblioth. Domt-
 15 PETRVJS DE RlGV ET JEGIDUJS PARIS. 16
Audi quid lireviter dicat ad isla liber. A Distichcn qiioddam de Acth ex Aurora sumpium
Petrus et iEgidius nie cpnscripsere : sed ille iiabet idem Rudbprne (27).
• Auelor, corrector ultimus isleiuit. Due disticha de Juda Machabseoex eadem Aurora
Ille prior Reinis, hic Parisiensis aluinnus : decerpta sislil idem (28),
Hicievita gradri, presbyier ille manens.
Simplex clericus hic; sacri ordinisille professor . Integram Auroram edere nunc nolumus, sed spe-
cimina sPlum ex ea aiiqua. Tres iiiprimis eodiccs
Ambo graves annis : hic vir, et ille senex.
Alter adinvenit operam, sed in ordiue peccans manuscriplos consuluiinus ,. diios llelmstadieuses
Omriia dimisit serisibus ire vagis. unumque Guelpherbytanum.
Aller aeu typica distirictis vcrsibus unum Prsemitto ordinem librorum V. et N. T. quem
Consuit in cprpus, atque revinxit opus. servant codices Heimstadienses. In primo haec se-
Alter abundantis sludii; sed auctior alter, ries observatur : Geuesis , Exodus, Leviticus, Nu-
Quis proponendi debuit ordo geri. meri, Deuteronomion, liber Josue, Judicum, Ruth,
Dulcius ut saperet modulamirie coridita metri. Regum primus, secundus, tertius, Cantica canlico-
Iucipit bic Rigsebibliolheca Petri. rum, Regum quartus; Lamcntalio Jeremiae, Daniel,
Job, Tpbia^ liber, Eslher, Judilh, Macliabaeornin,
Hinc Petri de Riga Aurora ab jEgidio Parisiensi Evangelium Lucae,Marci, Aclus apostclorum. Co-
auctaet emendata, adducitur ab Henrico Langhtp- dex alter Helmstadiensis hocordine procedit: Pcn-
no in catalogo librprum manuscriptoium epllegii tateuchus, libri Josue, Judicum, Ruth, Regum, Te-
S. Trinilalis apud Cantabrigiam (16). Dici debe- B biae,Danielis, Judith, Esther, Macliaba?ciuin, Job,
bal: Pelri et iEgidii; nori : Pelri iEgidii iilier, qui Lucas, Marcus, Acliis apestplprum, Canlica canli-
dicitur Aurbra, in Calalogc codicum qucs G. -Lau- cpruni, Lamenlalipnes Jeremise.
dus dpnavil biblipthecse Bedleianse(13). Observa.lu curicsum est finiiis Actibus legi in
Npn Petriim de Riga, sed Pelriim Cemesterem ccdice : Explicit Veius el Novum Testa-
auclprem Aurorm facit Clireiiicon quoildam ius. in tnentnm.pcsteriori Incipit prologus super Cantica canlicorum.
codicibus mss. Tliomaj Bodleii (18), forie pramo- Videturque auctor eum librum canonici vulgari npn
minis paritaie deceptum. vindicasse.
Gaudent libri Scripiurse ab auctore translali Speciminum loco dabo.
carmine elegiaco , exceptis Canlico cant coruin ,
.Lameritaiioiiibus Jereiriiae, libri ,|obi, et Actibus 1. Prologum ex ccdicibus pricri Helmstadicnsi et
mss.
apostolorum, qui carmine hexameli'9, epque rliyth- Giielpherbylaiin
niicp, scripti siirit. Non erge satis accurale dicilur 2. Subnectitur in cedice priori Hclmsladiensi
Auraram gaudere versibus liexametris et pentame- ms. Aurorm Recapilulatib ulfiusque Testamentt,
tris, in catalego libroium manuscriploruin biblio- • quse in altere pcsila inter Machabseprum et Jobi
thecai BodleiaJiseet dono. Tlipmse Bodleii (19) aut librcs. Similis ea est Fulgenlii libroabsque littcris.
veisu elegiacp (20), autversu berPicP (21). Textum ipsum ex binis codicibus Helnistadiensibus
Exsiat Cerriperidiiim Au.rprse ipso Petro au- dabimus.
ctoie (22); et Epiloriie libri Pelri de Riga qui iliscri- 3. Singularia qusedam exPelri de Riga Aurora
bitur Aurora (i5). Recapitu.lationem iriferius me- C excerpia, quae a textu in primis Scripiuiue S. ablu-
mprandam bic indicari exislimo. dere videntur, eaque historica, notabimus.
Typis edjta noiidiiiii est inlegra Aurora, quam
ad yarios coilatam maiiuscriptps cpdices sCeditioni statII. Petri de Riga Speculum Ecctesim carmine ex-
paratam habuisse teslalus 'est Casim. Ouclin(24). maiuiscriplum "in bibliotheca Caroli Tbeyeri
Estherte liber evulgaius est a Casp. Barlliio (25). n.288(29)v
Bina disticha de Ruben ex Aurora deproiiipia in- III. Exstant et Carmina Petri de Riga manuscii-
seruit Tbomas llubdoiiie Hisloria majori'Winto- pla in bibliotbeca Bodleiana ex donatio;:e Keneldi
toiiierisi (26). Digbaii, n. 104 (50).

i(16)N. 35, v. Catalogos mss. Angliseel tliber-
niae, i..I, p. ni, p. 96, n. 290.
(17) D. n. 94. V. Catalogos cit. p. i, pag. -60,
n. 761.
(.18)N. 14. Tr. lfl, v. Catalogos 1. c,. pag. 100,
i). 1979.
'"(19) N.105. V.Catalogos 1, c, p. 145, n. 2702.
(20) V. Catalogos cit., p. m, p. 96, n. 287, 52.
(21) V. l.c.,n, 290^35;
(22) V. 1.c, p. 133, n. 1319, 43.
(25) V. Thomse Siriithi Gatalogum bibliothecse
Cetloiiianse, p. 130. TdlusD. XX, 10.
(24) Supplem., p. 475, apud Gv. Caveum De S-
E., p. m, 592.
(25) Adversqr., lib. xxxi, cap. 15. — Diversitates
lectionum quas hic ex cpdd. Helmstad. affort Le,-
ser adhibuiriius in textu Barthii emendande. EDIT.
(26) L. III, c. 3, iii Anglia sacra, ed. Londin.,
1691, p. 204.
(27) L. c.
.(2.8)L. c, c. 7,p. 209.
(29) V. Catalegps mss. Angliaeet Hiberniae,t. II,
vol. I,p.202, n.6658.
'(30) V, Catalegos cit., 1.1, p. J, p. 82, n. 1705.

II.

NOTITIA IN JEGIDIUM PARISIENSpj.

ubi supra, j>. 1725.)
(O.UDi.N,

'
^gidius Parisiensis, gradu seu condilione diaco- D Parisiis diu professus est, arteque poetica praeser»
nus, artes liberales atque grammaticam priKsertiin tim excelluit, qui inler piimarios sui temporis poe-
17 FRAGMENTA EX AURORA, m
tas recenselur a Guillclmo Britone, in fine suai A Iipnori Parisierisiuriv consurentes'. Fdcm Gilo sein
Philippidos. jEgidius Parisiensis; poeta sui lemporis habilus
insignis Historiam priinm expedilionis Hierosolg-
0 si Gualterus illo, vel^Egidius esset -mitanw post Fulconem libris IVabsolvit .(32) ,•quos
Tempore! quam clare niteant lua bella colhurno!
Tolus Alexander, et qui processil ab iilo babes in Colleclancc Hisioricorum Franciw An -
Antiochus.bis sexque duces pl«bs esse doleburit dreae Duchesnii, tcmo IV, p. 898, sub hoc litulo :
Respectus splendore tui: succumbet el ipsa lticipU liber quartus a Domino Gilvne Parisiensi:r
De te composito mordax gii-a pigra libello,
Horum si similem mereatur habere poelam, cum cmteris seqiientibusekgunter scriplus. Usus est
versibus leoninis, ut Fnlconem quem excipiebat
HicJEgidius anno circiter islo 1200 scripsit Insti-u- imitaretur.
clionem puerilem in quinque libros digeslam, quam Interpolavil quoque et emendavil Auroram (iia-
Ludovico Philippi Augusti fllio adhuc parvulo de- dictum opus Petri de Riga) scholarum pulpila jatn-
dicavit, qua eum ad amorerii virlutis exemplo Ca- occupantem,meliorique ordine disposuit. Habetur-
roli Magni adhortatur : unde opus istud Carolinum haecAurora Pelri Rigw cum commeiitariis M. iEgi-
inscripsit. Habetur ms. in insigni bibliotlieca Gol- B dii Parisiensis, ms. in bibliolheca S. Victoris ad
berliiia, codice4507,cui titulusiit.teris minip exara- muros Parisiensis ljttera KKK. 27, fol. 62. Prolo-
lis: IncipitCaroliriu$($\) JEgidii scriptus adinstru- gus iEgidii qui Auroram ccrrexit, incipit: Fralernw
clionem illuslris pueri Ludovici Frqncim regis filii. charitaiis quasl quamdam sapit dulcedinem, et «n-
Alium operis hiijus ms. codicem liabuil Parisiis Dominojacit quis cogiialum suum, elc. Haecaulem
Jacobus Mentelius, quem transcripsit Marquardus leguntur in ptaefatione codicis ms, Paulinae biblie-
Gudius manu sua, dum Parisiis liaereret, ut con- thecae Lipsiensium.
stat ex catalogobibliPthecsedicti Gudii, qui a. 1706, Scire cupis, Lector, et castera^ quae jam supfa*
in-4°, Kiloni impressus est apud Bartboldum Reu- leguntur apud Leyserum.
therum. Illic enim inter mss. codd. 354, in-4\pag. inler alia Aurorw adjecitiEgidius : 1° Prse-
[Haec
572, dicti calalogi. Prologus aliquoi carminum. fatienem metricam, ad OdPriem Parisiensem epi-
Interitis si quam videatur haibere meciullani, sccpum, quam ex ccdice Helfnstad. exliibet Leyscr,
Hoc jam praemissis adjiciatur cpus.
p. 737; 2° Epilogiim. Excipit Epilegurii riarrali®
Initiiim libri primi. quoedamquse quidarn JEgidii iiomen nbn praefert,
Primus, aposlolici sludio declarat honoris, ei tamen non ineomniode adjudicatur. Eam edidil.
Sfiplennem Carolum gessisse insignia regis. . " laudatus Leyserus, p. 740.
Subdit ut ante pater rex est de consule factus,
Hilduicus subsedit iners, in claustra reclusus,elc. Adnectilur et Aurorm ejusdem JSgidii Iractatus
Hic ad calcem libri quintide professoribus ex urbe De pwna iufernali metricus,ibiiL, p. 742.
Parisina oriundis agit, ut eorum retundal injuiiani, Mysterium de agno paschali per Mag. JEgidium,.
qui aiebant nuilos viros doctos, ex ipsa urbe, ubi velul singulare scriplum adducitur iuler codices-
constituta esset Academia, esse oriundps. Hos re- mss.quos G. Laudus donavil bibliothecaeBodleianae,
fert saeculumIV Historiw Dniversitqtis. Parisiensis, quod tamen non nisi excerptum qjioddajn ex Att-
ad a. 1198,. fel. 526 et 527, tanquam faventes et rora esse videtur.]
(51) Prodiit Caio/ini Iibcr quinliis, sed mulilus, Gilo aller Parisiensis, S. R. E. cardinalis, Tuscu-
inter Scripiores Chesnii, lom. V; integrior postea lanus episcoplis, qui aiino 1142 obiit: vidsPalrolo-
in Recueil des liisloriens de France, lora. XVII. giw t. CLXXlll, et Hisloire liiteraire de la France,
E»1T. lom. XVII (in-4°, Firmin Didot. 1852), pag. 26-
(32) Fallitur Oudinus. Hanc Histpriam scripsit el56.

FRAGMENTA

EX LIBRO PETRI -DE RIGA CUI TITULUS:

AURORA^
VARIIS 1N EOCIS ORITER INSERTA
Cuaa iEGibii Paris. additionibus.

I. — PROLOGUS PROSAICUS. D ccnversandP florem infantiae exegi, uts librum Ge-

(Fabric. Bibliolh. med. el in(. LaU, V, 277.) neseos stylo melrico depingerem,. et inde aliquas
Ircquens sodalium mecrum petitio, cum quibu^ Allegorias clicerem, iiistautcr persuasit. Ail hane
 - PETRUS DE RIGA ET iEGlDlUS PARIS. 20
19
fateor suaslonem animus meus in dubipvpependit,, \ His.egP fraternum merilis mihi venpr amorcm. .
iricertus ari scriberel an Obmutesceret, Vires eiiim His ego muiiificum veripr habereDeum.
ut ore fideii
ingenii tantc pperi ininime suflicerc corisiderabam. Da, tua facta, Deus, prcsequar
Sed alia de parte petilioni sodalium obviare formi- Et sit sermo luiis vatls in ore tui.
dabarii. Neque eiiim fas erat offendere illos, cum Tu gressus dispone meos. Tu pectus adaiige.
Tu sensus aperi, Tu piue verba mihi.
quibusin scholis:abiiifaiitia cpnversatus sum.eum
Porro sil mecuni, qui se Hdei prolitelur
quiblis grammalicse libros percurri, et Ciceronis.
aurebs flores legi, el elegi, el Labyrintliium Aristo- Esse receptprem, CliristicOlamque tiium,
telis.rion fllp Dsedali -sed Filio Dei ducejjntroivi ali- Myntologi (55) cedant, el apiid gymnasia vatum
Assi- . Hic habeant primum prsecipuiinique locum. -
quaritulum, inspexi, sed npn penitus inlreivi,
dua ergp secicriim prece vel pptius fraterna chari- Hic rerum ligens pculUm siiuul ire videbit
tate devictus, opiis injuneium arfipui, cogitans Grammalices apices, elpquiumque sacrum.
sludium juxia genus omneLaiinum
_ historiam Genesis versibus texere, studensque de Hic adliibens
ipsa aliquas allegorias elicere, lapquam nucleum Diceiidi invcniet elicietque modum.
dicta canora
de testa, granum de palea, mel de cera, ignem de " Ergo * poetarum potius quam
fuirio, nledullam de ordeo, vimiro dc azymo, In Hic tibi proponi turba scholaris ama.
quo opere ita sludui desudare, ul videas quadam Hic libi magna seges ubi qui semel inspieit, ct si
consoiiantia sibimet concordare, s. Christi marga- Primo discredit, postea nerno neget. ,
rilam cum Moysi adamanle, flores Ecclesiae cum Suslineas'igitur, et me procedere fas sit,
herbis Synagogse, aurum Chrisliaiiprum cum ferrc Si fieri possil, invide, pace lua.
Judseerum, legem novam cum lege antiqua, melam Nam nihil efliceres, ubi tot tutcribus uli
cum mola, rotam cuni rota. Porro yisum esl etiam Spere ; sed esset ppus claudere labra libi.
liuic libello juxta operis tcnorem hoc nonien con- Hec, ut praemisijam, nunc dicenda videto
gruenter imponere : Aurora. Nec immerito. Sicut Leelor et hoc vigili primitus aure nota.
enim Aurora terminum nocti imponit; principium-.
que diei adesse testatur; sie et libellus iste.lene-" 111.— PROLOGUS METRICUS ALTER,
bras umbrarum ctveleris legis, obscurUales discu- Qui est AZgidii Parisiensis, et prwmiltiiur Novo
liens verilatis fulgpre et allegoriarum scintillulis Teslainenlo.
niicantibus lclus refulgeal. Yel «lec cerle lam clari (LEXSER, p. 757.)
_ Incipit prolotjus dd Odbnem Parisiensem ,episco.
neminis majestate Jianc paginam insignivi, quia. < ** "putii.
sicut augelus, tesle hisleria quaro percurre, post Utile cum dulci
st.udio,miscere sategi»
luctamen necturnum lcculus est ad Jaccb: Dimiite
Quaudo hsecinclusi mystica lege melri.
me, aurora est, sic et ego posl luctamen et labo- Ex se res quod amClur habet. Modulatic praestat,
rein, quem in hoe opere exercui, quodammodo Ut e facili possit in aure bibi.
Hbellum meuin ejusdem yerbo allocuius sum : Di- Nil magis
seque cupio, quanlum ut sit fructus in isii,s,
mitteme, Auromest, quasi dicatur, iinem impono Meiitem sedilicassc mei.
huic cperi, quia flgiiras et umbras explicui, et ve-> Res ideo lectoris
tractare sacras ppst illa reducer,
ritatis. fulgor;pajeijiler illuxit. Quae qucndam ex animo ferte fuere levi. •
Sicqiie decebat, nisLloi jam ante negetja lusi,
II. '-r- PROLOGUS METRICUS.
Ul cuperem vel nunc ad meliora rapi.
(LEYSEII, p. 701.) Muiius ab iEgidic missum tibisuscipe, quseso,
Ihitiuin mundi: quales iu origirie prima
Magne pater, praesul Parisiensis, Ode.
Traxit ab artiflcis conditione vices;
Ssepealiqup volui vpbis servisse videri,
Quaefabricae conlenta dedit; quaa semina /reriim; I) NeCsatis adverli, quomodo posset agi.
Omne crealoris munus opusque Dei. Donec eo libro, qui biblietheca vocatur,
Quedam cliirographo Moyse duce carminis iujus. Caijsi:a;d,rem:facieris, et satis apta, ciaiiir.
Est ariimus motus commemprare mei. Vulnificabat enimdefectiemagnalibellum,
Hujus adliue putei, yelut eruderJHpr inallum. Gui neque quse decuitjanua prima fuit.
Ad lypici sensus vim penetrare velp. Prisl faciens saltum, de paschali nihil agno
Sic quaeflgurali mysteria. clausa sigillo Dixit. In hcc languens, deficiensque, leco.
Sensibus liislofi.eiselicilurus ero, Forsan materia est uimis ardua visa canenti.
Nec quam nil operer sed sic magis optima seqter, Fprsitan- el, fessus rapuit actcr cnus.
Ridiculo debent seria nostra lcgi.
Qupcirca, a scciis crebro mullumque rogatus»
Gredo supervacuo non indulgere labori. lstum dcfectum lollere velle. Tuli.
Credo lectori, credo: valere milii. in libris Tobiae,Judith, et Esther,
insuper
Gonsona nam cum sint fidei nostraeque saluti. Et Machabseorum, mystica multa dedi.
Hsec ego non alio ducor amore ioqui. Post tptp Vetcri s.upplcviin corpore Ie§is,
(33) Ferte Myllwlpgi, <+.
 2! FRAGMENTAEX AURORA.
Ut magis adverli, quidquid abessct ibi.
Quidquid non remis visum est debere quod auri,
IJ plerique suis inseruere libris.
Deinde Evangelio, quidquid quasi fessus omitlit,
Maxima supplendi cura labarque fuit.
Totque fuere, qui hsec perscribere vrx ego gessi
Spem, si tenlarero, pcsse nocere mihi.
Posiea collegi per singula, quse capul idem
Texius, et exposilpr prpmptus ubique fui.
En ego perscripsi vebisque in minima misi,
Sicut dileclo praecipuoque pater.
Nen quia nun esset modulus faciendus ad aures
• Tanti ponlilicis ardui ore chely.
Verum matcriae pro majestate putentur
Sicul quse deceant et satis apta dari.
Stint nonnulla quibus, veniam pelo non bene mis- Ut non ba;c per aquam pereat; non illa per igiienv
[sis
Sed fuit id lieri legc necesse metri.
Esse etiam clemens optalur ad omnia lector
fara neque inest elegis forma venusta niinis.
Nec cilo prosiliant npsci in commune, sed artle
Privati incipiant el sine tesle legi.
lmo suli cxamen veniaiit prius. Inde favorem
Sub tiiulo veslro, si meruere,. ferant.
Tunc tandem dicanl esse hsec supplemina nostra.
Ac lu Jector ubi sic decet esse nola.
N.im quia sum libri consutor factus ubique
Versiculis nostris prailitulatur aens.
IV. — FRAGMENTAEX GENESI.
(LETSEH,p. 727.)
Gen. n. Pcrhibet auctor primqm linguam Hebrmam Rem Lamech discit. Dolet, et transverberal arcu
fuisse, Adamum, somno immisso, prophelam fa-
ctum, visionesquesuas scripio trudidisse.
Mox Deus adduxit animantia singula terra::
Praebeatut cunctis nomina rebus Adam.
Hebraiceque loqucns imponil noniina rebus
Omnibus ille. Prier illa lpqucla fuit.
Posl in Adam misii virlus divina soporein.
Non somnus, sed erat exstasis, ille sopor.
In qua perspicuaecausas vidisse supernas
Fertur, et evigilans inde proplieta fuit.
Judicium pcr aquam, per flammam, vidit, et or;um
Christi praedidicit,Ecclesiseque fidem.
'Ista propheliaemysteria novit ibidem.
lnque suis libris haec reseravil Adam,
Gen. III. Adamuin ex terfa Damascena creatum
perhibei :
Post ejecit Adam Deus extra, de paradiso
In terram, cujus pnlvere factus erat.
Jnque Damasceno campo, de quo-prius illum
Transtulerat, posuit, cultcr ul esset ibi.
Ibid. Staluit Eliam et Enochum in paradisum ler^. Post haecpraBmis.saSodomam forat ignis, ct urbes
restrem venisse:
Obslruitur paradisus, et ignea spaiha, luendo-
Pro ligne vitse, ponitur anle fores.
Ac idcu gladius versatilis esse referlur,
Quod tandem vellct liuncrcniovere Dcus.
22
A Helias et Enoch paradisum aum subicre,
l Praebuit ad tempus ille lemotus iter.
Gen. iv. Tremorem capitis signum Caino a Deo dar
lum dkit :
Dat Deus ergo Cain signum, cito ne perimatur,
Et rnottis capitis, et tremor, illud erat.
Ibid. Nomen uxoris Caini revtlat::
Ille vagus in lerra Noth cum conjugo niansit.
Conjugis illius Calmana nomen erat.
Ibid. Adamum columnas futurorum indices posuisse
refert:
Et quasi novit Adam primum dixisse : fulurum
Judicium duplex : scilicet iguis, aquae,
In geminis artem scripsit, pesuitque, columnls..
Exslitit haec lalerum. Marmori^illa.ruiL
Si sit deficiens uria sil una mariens. .
Ut nobis Joseplii deplarant scripta : colurimam
Marmoream tellus Syrica servat adhiic.
lbid. Quomodo musica inventa sit exponil:
Aure Jubalvarios ferramenli nbtat ictus.
Pondera librat in his. Conspna quaeque facit
HPCinvenla medo prius est ars musica, quamvi*
Pythageram dicant hanc dcciiisse prius.
Ibid^ Lamechi historiam variis circumstantii^
auget:
Lamech venalor jaculo pollebat, et areu :•
Qui videndo diu lumine pauper, erat.
Hic, pro deliciis pecorum, vel pellibus, arcum
P Gestabat. Carnis non erat usus adhuc.
Hujuseral ductor juvenis, cujus documentOf
Vulnerat ille Cain^ dum putat esse feram..
Hinc juvenem, cujus livida membra facit.
Post Lamech metuens merita, vidensque, quala
[esset
Jure Cain pcenoesupplicioque dalus.:
Cceperat uxeres ipsum ne ferte necarent^
Aut male traclarent, cxtimuisse suas.
Idque verebalur, quod tjis odibilis esset,
Ut jam difficilis decrepitusque senex.
Ergo volens super hec seipsum prsemunire per
[astum
Talia cpnjugibus kisimulare stndet,
D De peccante Cain punitio septupla fiet;
Per septem dccies seplupla peeua mci esl.
Gen. iv. Adamum luxisse mortem Abelis pcr cenlum
annos refer.l:.
Jam pesl Abel, quem cenlum Iuxeral annis,
Uxcrem riirsus ingravidavit Adam.
Jusserat hoc Dominus camem sumpturus, el illam
Nolens de reproba sumere carne Cain.
Cap.xix. Quaiuor eumSodomaperiise urbes.narrat:
Quatuor acquales-sequa ruina trahit.
Quinque ruunt ur.bes, Dominusque pluit super illas
Ignem flammivcmum, sulphureesque globos. •
Cap. XXVIH.Scalm Jacobi xn assignat gradus
llla: gradus habuit quasi bissenos : quia bissex
''&'.' PETRUS DE RIGA ET iEGlDlUS PARIS.
ExsMmtdiSclpiili, qui docuerc tldem.
Cap. xxxfii. De pulchritudine Josephi pronnniiat
Hmc:
ln vullus alios vigili iniiius usa labore
Hiric naturadedit, quidquid habcliat opum.
In pueri vultus taritum friil illa deceris
'
Prodiga. Pest munusperie remarisit irieris.
Cemmeridaht pueri deeus: ps reseum; gena flo-
[rens;
Scintillans cculus; mens pia; pura caro.
Os; lumen; denles : imitatur; reddit; adaequant:
Pura; iiitens; niveum ':'lilia; sidus; ebur.
Gen.xxxix, lllicili Putipharis ergq josephum amoiis Obvia spiritibus iiivehit verba nialignis,
mehtioriem facii:
Sulphureo vitio dicitur esse notatus
PhutiphaT iste fuit Captus amore Joseph.
Nam qui scit, quos hPn laquep pfsedetrif anioris
Os, in quo cerlarit lilia mista fPsis.
Magnus habebatur antistes regis. Eoque
Phutiphar a vilip npri alieniis erait.
Nunc etiam tales abserbet, eeque laborant,
Qui mundi reginieri ei,leca summa tenent.
V. — EX LIBRO EXODI.
Exod. xxvi. Occasione circuiorum aureorum quin-
quaginta numerum iibrbrum eanonicorumproferl:
Ex aurc cifcli decies sunt quinque parati,
Per qucs velcrum ceplila facta fuit.;
Circlis auratis decies sunt quirique nplali
Libri, quos iriiplerit atirea verba Deiv
Quet circli, tot suht libfi. Nnva lex habet octc.
Lex antiqua teriet cum quater Pctri decem.
Isti terdeni libfi sunt et dtipdeni
Antiquselegis, si riumeraridp legis.
Quirique Meys; Josue; Judex ;.Paralipomenori; Job;
Bis biniRegom; Riith; David; et Saloriibii;
Ezechiel; Daniel; Isaias; Jereniias;
Esdras; Philo; Syfach ; plbria vigore Juditli;
Hester ainojna geiiis; Tobias ; eiMacliobaBi;
Scripta pfophetariim sunt duodena siiriul;
Nempe Neeiniae.dedil hespitium liber Esdrae ;
Et Ruth judicibus hespila facta subesl (34);
Scripterisque siii Baruch libruin Jereniias
Ppst libri recipil pesteriera suil ',-•'-
Hinc Evangelii scriptcres quatuer augent
Librcrum riumerum ccniinuanlquc sucs.
Post Apocalypsis, Pauliqiie velumen, et Aclus
| In numefum veriiunt, CariOnicusqUelibef.
Poslea de libris ribvi fcederis clarius:
HebraeosJibri quadraginia duo ditarit.
Oeto libris vernat plebs tua, Ciiriste Jesu, -
Ex Eyarigeliis sunt libri bis duo, Quiritus
Est Apocalypsis mystica'verba gereris.
Sextus apostolicos liice liber exserit aclus,
Septimus et Pauli scfipta profunda"-riimis.
Ultimus ex scriptis Jacobi, Petriqiie, Joannis
Et Jiidse, Iraliitiir conseriturque libef.
(34) Ruili liber jam superius nuroeratus fuit, isqne si lollatur calculus ad XLI non XLII assurgit.
24
A Ex. xxxiii, De lsraeliiarumangelo lutelqrihmchabet:
AudiCrat Moses:: Tecitrii meus- angelus ibit;
Huncpetil, ut melius iiidicet illudei
Genti cuiqiie suiis ciistos datur ahgeliis. Hinc est,
Quod gens Judeae sub Michaclc jacel
Nemo riisi Michael adjutor iri omnibus istis.
Exstilit. In libris hoc Danielis habcs.
VI. — EX LIBRIS REGUM.
IIIReg.w.DesapieriliaSalomonis:
Invenit voces, quibus adjuvafe solebat
iEgforum morbos, subsidiumque dabat.
inde fugabal eos non femeare sinens,
_ Deque characteribus fuit auctors <pi°spfeliosis
Insculpsit gemriiis, mira potenter agens.
Quos cum radice; quam noyit, naribus aegri
Ponens, pellebal dsemonis omne genus.
Cap. x. KegiriamAiisiri de ligno crucis aliqua prm~
dixisse auctor perhibel:
Pest feditum regina suum qued dicere prsesens
Ncluit, hoc absens pef sua scripta docet.
Indiciis ceftis regi pbsVnPbile lignum
ln saltus pesitum riuritiat esse demp :
ln qun privetuf vita pendens hpmp, cujus
Prc nece juS regni pefdet Hebraeaitribils.
Hcc metueris Salomen rex, iiitrri.viscera terrae
Absccndit lignum, deliluitque diu.
Donec premeruit piscina probatica circa,
Christe, tuuni tenipus islud lialiere sibi.
Q
Esse crucem dicunt hoc lignum mobile, cujus
Virtus exslinxit lumen, Hebfsee, tuum.
VII. — EX LIBRO RUTH.
Ad Rulh festinat Petri Stylus hujiis ut actus
Depingat tenui Carriiiriesermo bfevis,
In terra Judae sub quodam judiceplebem
Coepit cpiifundens aegra vigere fames.
Hac urgente faine timet Elytnelec.Fugit. Exit
De Bethlem, remaneris iii regicne Mpab.
Uxpr adliaeret ei Npemi, puerique gemelli,
Hic Maalcn, Chelipn ille vocatus erat.
Sed vir ibi Nbemi vjduarri moriendc reliquit
Cum pueris. Spoiisam duxit uterque puer.
D Dicilur hsec Orplia, Riith dicitur illa. Decemque
Post annos sponsis mors viduavit eas.
Effundit lacrymas, profert suspifia, natis
Orba siiis mulier, et viduata yiro.
Has lacrymas redimit ridentis gratia famse,
Quaeterram Jndae narrat habere cibos
Ergo redire parat. Redeuntem gente relicta
Ruth seqiiituf. Seqiiitur et simul Orplia coriies
Has Noemi femanere.moriet: Non est meus, inqiiU,
Ut vesler, pcpulus, participesye Dei.
Sed neque de vobis possum sperare nepotes.
Natos quos genui mors tuiit una duos.
Audit, et abscedit, et tunc redit Orpha, sed illam
Rulh sequitur, quamvis illa resistat ei.
25 FKAGMENTAEX AURORA.
Hanclicet impediat Noemi, jubeatque reverti
Adpopulum, famen haec inslat, et inquit ei:
At quemciinque locum disponis pergere, pergam.
Qui Deus, aut populus, est luus ille meus.
Quae te suscipiet morientem terra, sepulcrum
Postmetam vitaeconferet illa mihi.
Rulh sanclam nolat Ecclesiam de gentibus ortam
Quaeprimum coluit idola plena dolis.
Nunc colit el recolit sacra vera, Deumque fatetur
Hunc solum, sancti quem coluere patres.
Quae perventuram se sperat, quo caro Chrisli
Conscendit, postquam perlulit ille crucem.
Rulh Noemi sequitur, cnm gens conversa priore
Moribus et merilis est imilala patres.
Intrat cum Noemi Ruth terram plebis Hebrseae.
Cum nova coeperunt hcrdea falce meli.'
Haecpetit arva Bootb, ubi spicas carpifeundo,
Obsequiis gratam se facil esse suis.
Est ibi disposilum propter sua fata, quod illaro
Ex Abrahse genilus semine ducat homo,
Et qui dicatur in slirpe propinquior illi,
Sed vir talis eam ducereposse negat.
Mox alii cedit, el se discalceat ille,
Seque suo prival jure, locoque suo.
Iste Booth ; Dominus yobiscum; primus ad illos
Dixit, qui segetes falce secante roetunt.
Laude favente decem majorum Rutli dalur illi:
Namque secundus eratistepropinquus ei.
Hunc attende lecum lu qui legis ista. Joannis
Baptistae formam continet iste locus..
Nam velut isle prior cognaius se negat illam
Ducere, sed post haecjungilur illa Bopth.
Sicet praecursor, quem plebs credebatHebrsea
Cbristum : Nen Christus npminpr, inquit eis.
Est spcnsus, quem vos nescitis, et ejus amicus
Slat foris, et gaudens credit, et audit eum. .
Hec verbo se praecursor discalceat: ejus
Cerrigiam npn sum sclvere dignus, ait.
Hocque medo Christtis se calceat, hujus amictu
Carnis dum regitur, ut seciemur ei.
Erge Rulh Ecclesiam, signatque Boelh Crucifixum. Sic duedena cohors gemmarum cnni duodeno
Jungitur illa Boolh : jungitur isla Deo.
Majorumque decem benedicit sermo duobus,
Ut det eis fruclum, qui dare cuncla potest.
Hic notat illa decem benedictio, quod benedici
Gens salvanda Jesu nomine semper habet.
Nomencerne Jesu : jota littera prima vecatur,
Demcnslratque Jesum, signilicatque decem.
Vila per nec jcmen datur pmnibus, et benedjci
Absque Jesu solo noniine nemo polest.
Ille Booth generavit Obeth, de Ruth. Pater iste
Eflicilur Jesse. Fit pater iste David.
VIII. — EX LIBRO JUDITH,
Nabuchodonosoremeum Cambyse eumdem fuisse do- Quaelibetarbor ibi conferl tria; fit medieina
cet in libri Judiih prologo his verbis: .
Eustocbio Paulaeque favens Hieronymus Aclus
Transtulit insignes historiamque Judith.
Qui magis ex sensu sensum, quam verba secutus
26
A Ex verbis, egit scripta labv.re suo.
Rex Nabuchodonosor Camhises dicius in anno
Regni bis sexlo grande peregit opus.
IX.— LIBER ESTHER.
(BARTHICS, Adversaria, lib. xxxi, cap. 15, p. 1456,
in-fol. Textum Barthii emendavimus ope codd.
Helmstad., quorum varias lectiones affert Leyse-
rus in Hisloria poelafum medii mvi, p. 697.
Donec ad iElhyopum terras veniatur ab lndis
Rege sub Assuero subdiia terra fuit.
Huicsoli regi regio centena minislrans
Prona jacens humilis sub pede regis erat.
Susis in urbe thronum.posuil, quaequaslibet urbes
Non est aequalespassa fuisse sibi.
Terlius annus erat regni, cum laf ga paravit
Prandia rex ducibus principibusque suis.
Praestitil hic epulum centum seplemque diebus.
In regis celebri sidereaque domo.
Quam festiva fuit domus hsec si consulis actus
Regis Alexandri scire legendo potes.
Praabebat robur argentea massa columnis
Quas manus arlilicis sculpserat arle nova.
Tectum fulgebat inslar cceli cameratum
Cum coelo certans pene decore pari.
Illic ridebanl vinccnles sidera ^emmae,
Lux inerat thalamis sidereusque nitor.
In septem gemmis errailtia sideia septem
lllic aspiceres cursibus ire vagis.
C Chryscpasus splem, lunam cemplexa smaragdus,
Mercurium jaspis, cbrysclitusque Jovem.
Marti nubit cnyx, Venus cst juncta berillo,
Saturnum maghes luget adesse senem.
Gemmarum porrp bis sex sculptura liguris
Bis sex signerum par similisque fuit
Vervev, Bes, Gemini, Cancer, Lee, Virgb, Statera,
In septem gemmis signa tet isla nilent.
Scerpius, Arcitenens, Capricernus, Fusor aqua-
[rum,
Pisces, in gemmis quinque vigendo nitent.
Ordine signofum ludit honore pari.
Postquam sumpserunt regalia fercula finem,
Convivas alios regia mensa vocat.
" Rex jubet ut populus, qui Susis in urbe merttur,
Conveniat, senis festa diebus agat.
Extra septa domus aslabat porticus, liorto
Proxima florigero deliciisque dato.
Rex jubet-liic omni populo prseclara parari
Fercula, pincernas stare, novare scyphos :
Plurima convivis ex horto gratia fluxit
'
Condibatque cibos visus odorque datos,
In speciem pascens oculos, nareis in odorcm;
In gustum fauccis nobilis hortus erat,
Morbis; fit fessis umbra, fit esca fami.
Non aliquam sterilem prudens natura reliquit,
Non illic arbor vivere virgo potest.
In medio splcndens stat vinea nobilis auro,
27 PETRUS DE RIGA ET JEGIRIUS PARIS.
Argentn, gemniis, ignea, clara, niicant.
Malerics inerat argentea.vitibus ejus,
Aurea palinilibus, quairi supcrabat opus.
Distincti vario gemmarum sidere bolri
Pene vidcbantur gignere velle merum.
lllic lulgebant lentoiia picta, cclumuae
Argenlum, funes purpuia, byssus.erant.
lnsiguit lectcs nitpr argenti, rubpr auri,
Seque sniaragdinus miscet utrique color
Convivas ridere faeit, quaeridet in auro
Gutla sapora mcri, dulcis, odora nimis.
Quorum maleriesibi iion erat aur.ea, servi
Exsilium faciunt omuia vasa pati.
[Convivas prandere facit qui pauperat illic
Giislus humum, guslus aera, guslus aquas.
Convivas reficil studio non absque palati
Terra feris, aer alite, pisce freluiri (35)].
Convivas mulcct in odore, sapore, colorc,
Dedignans species Bacchicus illc liquor.
Non aliquis potum speciebus adulterat itlum,
Non Thetidi Bacchum caupo maritat ibi.
Ut poium suroat non esl conviva coaetus,
Ad libitum suriiit pocula quisque suum.
Porro deccns Vaslhi regina paravit in aula
Regis coniparibus prandia digna suis.
Cdligit hic dominas patriae, quas purpura vestil,
Quas slirps nobilitat, qu.as beal oris honor.
Poslhaec rex hilaris post Baccbi pocula, millens
Eumichos, Yaslhi jussit adesse sibi.
Ul ducibus monsiret quanlo slellata decore
Eniteal facies, luraina, colla, gense,
Illa venire negat. Rex iraro concipit, illam
Consilio proceruni prival honorc suo.
Mox jttbet inquiri rex orani parte pucllas,
Insignes, dignas regis amore toro
Qua faciem Vaslhi redimant, quas forma venuslel
Quas honor et sensus nobilitetque gcnus.
Maturanl regis famiili praecepta, pueliae
Adsunt egregiae perspicuseque genis.
Inler quas cunctis sit regi gratior Eslher,
Quam quasi spina rosam prompsil Hcbrseatri-
[bus.
Arte, cibis, aliaeprcprium juvere decorem,
Non haecmendicat quamlibet artis opem.
Pigmentis, oleo myrti, niveoque decore
Auget naturac quaequepuella decus.
Cum cultu vario dabat haec protecter carum
Aggeus eunuchus, nilque negabal eis.
Siiflicit huic soli nalurse gratia, ciijus
ln specie mullas illa refudit opes,
Mista rosis nuburit in vullu litia; nutlum
Artis adulterium separat illa dup.
Cpmpluit haiic tanlo nalura decore quod cjus
Plusquam mbrtales judicat esse genas.
Ad sc post annum diclas inlrare puellas
Rex jubet; ingrediens vespere, mane rcdit.
Quarum nulla, nisi vocel hariccx nemine princeps, Ignc perire,. pati ligni suspendia^ lundi^.
(35) Uncis iriclusa desunt in textu edilo.
28
A Regis in amplexus alisa veriire fuit.
Tempus adest igilur gratum, cum dcbuit Esther
Ad nuluin rcgis ejus adire llierum
Hla fuil quam mors orbaral ulroque parcnte,
Quam Mardochscusfovit amore patris
Ilic JudaeUsCrat, hsec ejus lilia solp
Alfcctu, patriP sanguirie neptis erat.
Cujus censiliiini, dectrinam, jussa, studebat
Fprlitcr in faclis omnibus illa sequi.
De Babylenis liunip qua iransmigraverat ille
Transtulit hanc Susas, hic faciendc moram.
Sed nunc ad rcrum seriem redeat stylus. Esther
Supplex ad lectum principis ire parat.
Haeretin hanc oculo rex, nec ininus liaeretamore,
Toltim prsedatur fornia venusta virura.
B
Et cognovit eam rex et dilexil amiee.
Pro Vasthi regni fecit habere decus.
Copulat lianc igitur sibi, dat diadema, pcr rinum
Mensem coiijugii festa mariere jubens.
ln regnb data pax per mensem floruil isliim
El siiicns et egeiis sangulne roucro caret.
Ne pacem rumpat gladius, coiijunciio regis
Totius regni sibula facta fuif,
Nam per cursores majeslas regia paceni
In lotp regno jusserat esse ratam.
Eunuchi gemiiii, servantes oslia regis,
Hoc spalio regi dahina heceriiqueparant.
Non laluit Mardochaeumlairi flebile moiiis
Consilium, nepti mintiat ille dolos.
C Exhprrens lantuin scelus Esther, cmnia regem
Ex Mardpchaeinoinine scirc facit.
Res est quaesita, resesl invenia, repsquc
In cruce suspcndi principis ira jubet.
Hoc facinus libris commiltilur, inquibus actus
Regum scriploris penna nptare solet.
Pesl hsecrex exallat Aman, qui traxerat ortum
Ex infelici germinc regis Agad,
Regis, cui vilairi concessit mucro Saulis,
Qucm Samuel gladians conseCratcnse Deo.
Diclus Anian divcs opibus, sublimis honorc,
Mullis florebat Susis in urbe bonis.
Huic plebs, iiuie proceres, huic plurima turba po-
[temum
Sjepe genu flectunt dum terit ille vias.
^ Solus erat Mardpchaeusqui, legis Hebraese
Jussa sequens, flexum spernit habere genu.
Saepius haecexpertiis Aman, quai vindicet arlc
.' DedecusliPc, ccepit volvere corde malo.
Nee placet liuic sic puiiiat hunc ut genlis Hebraeae
Quaj manet in regno puniat omne gcnus.
Rhetoricis igjtur phaleris sua verba colorans
Affectumregis ad sua vota trabit.
Impetrat ut princcps sua scripta sigillct ct omnes-
Judaei pereant, qui rcgna sua colunt.
Per varias Varios lcgatos dirigit urbes
Quas habitando colit vulgus, Hebraee, tuuro.
29 FRAGMENTAEX AURORA.
Verbcre, transfigi vulnere, scripta dbcerit
Luxque stalula fuitet tempore fixa fuere, ...
Cum debet peragi flcbile stragis opus.
Flebilis hic runior Mardocliaeiferit aures
Inligit cordi vulnera dira dolor. ,..,
Sacco membra tegil, clamaiido conculit aulam,
Yesteis unguesecat, flclibus ora rigai.
Reginaemandat ut sit medicina dolori
Utcuniregeloqiiensexeratindeprec.es.
HsecMardochseojejunia mandat, ut pnmis
Gens sua jejunet Susis in.urbe manens.
Eslher aditregem. Pius ille tetendit ad istam
Aureolam virgam quam tenet ille manu :
Oscula dat virgae regina; dat oscula princeps
Stanti reginae, sidus utrumque stupens;
Cumque sups oculos in forma pasceret, inquit,
i Si, Regina, petis dena, pelita feres.
Rinidiam regni parlera tua ferma meretur,
Qued cupis ergo petas, fiet id absquc mora. »
Eslber ait regi: « Precor hac in luce venire
Ad mea dignentur prandia rex et Aman. >
Adsunl: utuntur cpulis, plaudunlque Lysep
Quem per cenvivas aurea vasa pluunt.
Rex hilaris factus pcst largi ncctaris imbrem ,
Protulit liaec: i Esther, quse cupis, illa pete.»
Inquit: t Rex et Aman veuiant precor ad mea.soli
Prandia cras; regi tunc mca vota loquar.»
Exil Aroan Iselus, assurgit vulgus euuti,
lnclinat caput hic, fleclit, ille genu;
Mardocliaeusei nullos impendil bonores,
Nec solo juolu sedis Uonorat eum.
Iram dissimulans abit Iiic, declarat amicis
Quanta sit ipsius gloria, quantus honor.
Adjuiigens quod eum cum rege vocaverit Eslher,
Ut secum sumant luee sequenle cibum.
Nil tamen esse putat quod tanlo spleudel honorc.
Si Mardochaeovivere delur adhuc.
Uxoretaffiiiesilli responsa dederunt,
Ut magnam Xitius praeparet ille trabem.
in qua Judseus percal suspcnsus ct illud
Suggerat et moveal regis m aure prius.
Ut pede festivo detersa nube delpris:.
Sic ad regiiiseprandia laetuseat.
Consilio credit; parat ergc trabem crucis instar
Ex oculis vertex cuj.us ad aslra fugit,- .
Rex nullum somiiiini capit illa riocte, jubetquc
Libros afferri, regia scripla legi .
Dumquelidem Mardochaeidescriberet, islud
Factum, cujus ope regia vita stetit.
Rcx inquil: iTantaefidei qusereddita merces? »
Respondetur ei: «Praemia nulla tulit. »
Atria regis Aman subit hoc iri tempere, veta
[(56)Prseconcepiaprpmens consiliuriiqtie datum,
[Intendit postquam fucrit sibi copia, regi]
De Mafdochaepsuggerat omne maUmi,
Cognilus esl: patuere fores, a rege vocaliir,
Cuj rex verbunx dirigit, isla loquens;
(56) Haeceiriillun.lur JJUV
textu,cdilp.
30
:
A < Quid fieri deceat homini quero gratia regis
Sublimare cupii crescai ut ejus heiipr.»
llle pulans de se dicttim quc rcgis ab pre
Presiluit, lauCes sclvit ad ista suas :
t Quem rex insignem ficri Cupit, induat, ernet
Purpura praefulgens et diadcnia micans.
Regis equc sedeat cui frenum fulgeat auro
Quera phaleraefingunt piclaque sella legit.
Ducat equura primus de principibiis, celcr urbem
Introeat, cives ad ncva jussa vpcet:
Qui tali clamcre scnal: Quem regis henprat
Gratia, sic clarc debet henpre frui. »
« Hunc Mardechaec, rex inquit, ccnfer henprem,
Nil prsetermiltas iiide cavelc tibi. >
Regia jussa timens quamvvs invitus honerans
R Judaeum, prnperans oninia ComplelAman.
Nubilus inde domum redit, hoc exponit amicis,
Coide gemens, vultu turbidus, ore fremens.
Rex mittit famulos ad Aman, festinet ad Esthei
(57),[Prandia. Suscepit mensa parata duos.
Rex bilaris*faclus post blandi nectaris hauslum,]
, Inquit reginse, « Quae cupis illa pete. >
Respondit regina: i Mei populi petp vitam
Cujus damna, neces, plebs inimica sitit. »
Rex ait: sllecfacinus dispcnere quis ausus? >
Intulit liaec : < Agithcc iste cruentus Aman. >
Iras in regem pafiunt haic verba, sluporem
Iucutiunt in Aman, bic dolet, isle stupet.
Rex liortura subitiratus, detergat iit ejus
P Nubcm trislitiae forma serena loci,
Corruit anle thronum reginae criminis auctor,
Orans ut regis leniat illa minas.
Rex rediens pronum propelectum conjugis illum
Inveniens, profert aspcra verba nimis.
Proh pudor! hic hostis in regis dedecus, ipsum
Nec metuens, Esther vult violare decus.
Arbona respondet, stat lignum, bracbia cujus
Pro Mardoehoeimorte paravit Aman.
Imiuil rex : < Expiret Airian suspensus in illo ;
Puniat auctorem pcena parata suum. »
Oblinct effectum velocem jussio regis. • .
In cruce suspensum vita relinquil Aman.
Impetrat'hoec.iterum regem regina precanclo,
Ut daranet scriptis scripta priora npvis;
D Ut perfecta salus Judaeis detur el hbsles
Illorum pereant subjaceantque neci.
Ut crudelis Aman pueri bis quinque necati
In ligno corvis dent alimenta cibi;
Ut Mardocliaeusregis merealur amorem,
Tolum possideat quidquid habebat Aman.
'.' Omnia rex Uericito pfaecipit, omnia fiunt,
,;
Nullam senserunt regia jussa moram..
Cod. Helmslad. 1 atidit;
Rex qui facit convivia temporein alvo
Virginis est, mundo.gaudia fcsta parans.
Regis ad has epulas Synagoga voeatur ut intret,
Quae dcdignalur alquc venire negat.
Respuit hanc, et captivam sibi Christus adoptat
(57) Hos veisus emisil Bartliius.
 St PETRUS DE RIGA ET iEGlDWS PAulS.
Ecclesiam. Sic lit nubat rit Esllier ci'.
Hanc infeslat Aman, muridanus quisque lyfannus,
Sed peril ars ejus et manet hiijus hpnpr.
Hicsubjunguntur in utroque codice Helmsiadiensi
versus sequenles : . -
Inde quod evasit niortis gavisa peficluiri,
Festum plebs siimriio fecit Hebfaea Dee,
Quod debere ccli veleres statuere futuris
Et festc nemeriimposiiere Phufirii.
Solemnizat adlnie Judaeus et excbTitEsther,
Illud ab antiqup perpetuahdb decus.
X. — DE SANCTA SUSANNA.
(Vide Palrologiw, t. CLXXI, col. 1287, inter Hil-
deberti CeiiomarierisisCarmina miscellaiiea.)
.._..,-
XI. — DERUBEN.
. (WARTONS; Arigliasqcrai 1,204.)]
Tu primogenitus, virtus mea, ttfque dploris
Principium, doriis imperioqiie prior :
Sicut aquae liqupr es effusus ; crescere nunqiiam
Posses; laesisli iiempe ciibile palris.
XII—DEAOTH.
(Ibid.)
Quipepulum servet, qui dextram ccnteiat Iiestis :
Illa Dei pielas pro pube mitlit Aolii.
XIIL — DE JUDA MACHABiEO.
Postpalris occasum Judas Macbabaeus, uthostes
Exstinguat, gentes Conterat, arina parat.
Fralribus et sociis, et cognatis e.f amicis
Fullus etadjutus,<vulnus in hcste facit.
/
XIV-XVI. — EX EVANGELIO.
Tange, Cqmena. — Tres recepit.—Trina domus.
(Yi&aPatrologiw, loimCLXXI, col. 1588,1589, in- Per ligni veliti gustuin nos ille
ter Hildeberti Cqrminamiscellanea.)
XVII.—EX EVANGELIO SECUNDUM
' Ense Cain fratris iransfodit viscera sanguis :
''MAttHiEUM, -
(Hist. Uii.de iaFrdiice,XVil,Z5.)
Ventre JoSCplicernerisque siuperisque Mafiam
Quaerit ut absccdat, clamque relinqiiit eam;
Sed mpnet angelus hrinc in somnis ut sua lial,
Conjugenil in ea cbgitet esse mali;
Coiiceplum piierum sacfo de Prieiiriiate credat,
Imponensque Jesii nomen hbrioret erim
Qui salvet populum, qui mundum mundet ab omni Enos,
Crimine, fit miseris spes, medicina feis.
Paruit ille sacfis mbiiitis vii;, virginis esse
Gaudefis, crim sancta Virglrie vlrgo marieris.
XVIII.—RECAPITULATIO UTRIUSQUE
'
.'" TESTAMENTI.
(L^vsER,;p.703.)
Incipit pfologus hi brevi recapiluidtione, qum sequi-
(37J C. in Chi arit saltem in vbce Chrislus a lit- possit, tafneri iri aliis versibus auctor aut scrib.i
lera G. ordinaria diversa habetur, scribiturque pie- adversus inslitulum pugriavif qubliltcra C, abcsse
rumque in codicibus veteribus mss. Ch. in Christus debebat.
per Grsecum X. Quamvis vere hsec vcx excusari
52
I
A tur dcomnibus, quwsuperius diffusiuspertraciaia
sunt.
Hsecde lege nova veterique vblumina ccmplens
Facturus finem, si licuisset, eram.
Hic fuerat standum, nisi qued diversa veluntas
Ecce riiilii surgit. consiliuiiiqiie novum,
Nam lectcr quaeciiriqueprius diffusius egi,
Ut dccilem reddam cuncla, resiimo tibi:
Supra personas, et res,: et nomiria miilta,
Descripsi, memori si berie liiente fenes.
Ne quatibi desirit camagna parte resumo,
Et brevibus verbis, breviore stylo.
Quseres : hexametro qui riie riuiic lege gerebam,
Cur ilerum claudis hic vehor ipse rotis.
Hoc est penlametris cur rurstim versibus utor,
j
B Namnequeo l,Pngsetsedia ferre morae.
Ad melarn properare juvat: vicina videtur,
Hactenus effusiim quaeniilii sistatiler.'
Porroquae siibdo, npva sunt, quamdam novitatcm
Dum seqiier iri Verbis, artiliceirique mcdum.
Nec tu culpandi studip, quae seria dixi,
Otia dicturus, ludicra ncstra putes.
Quidquid id est aitende libens. DeServil in iisum
Neslra rudimenli cura laborqiie tiii.
Explicit prologus.
INCIPIUNT HECArlTULATIOJVES UTRIUSQUE fESTAMENTI.
Priina disliriclio sineA.
Principic reiiirii pbst quinque dies liomb primus
Conditus iri sexto creditur essedie.
( ExprimithieChiiStiiiri, qui
C
sextofempore mun-Jiiii)
Ingredieiis fit homo nos redimeiido cnice.
Fitconjux ex osse viri, dum somnus iriilluin
Mitlilur,etChristi niors fuit ille sopor.
Ecclesise signum fuit haec de corpore Ghristi
Terreni generis sumpsit origo fideni,
peremit.
ln cruce nos rediiiiit ille Crricresuo.
Sine fl;
Fusus de terra clamatin aure Dei.
Judaeus Christum perfodit cuspide, cujiis
Sanguis sic clamatj qubd male noslra lavat.
Pravos in terra fundatos exprimit Enos,
n] HoDniade cujus nemirie factalegis.
Seth, cujus rieriien sufrectie dicitur, illum
Monstratqui sufgeris de cruce suriima tenet.
* qui nomen Domini prius invbcat, illos
Insinuat, qui spe gaudia vera petuiit.
Quem redimit ppst septenas decies: gcnituras
Et septem, Christus exstatimago, Lamech.
Seplimus a primo patre translatus fuil Enoch :
Quos recipit requies septima signat eos/
SineC.
Nepereat mundus ligrium Noerexif in uridis:
Per lignurri per aquas nos pie Christe (37) lavas,
55 FRAGMENTAEX AUUORA.
Sein signat quosdam'juslos, aliosque profanos,
De quo prbfliixit illa propagp patrum.
Gentilis populi, qui noverat inter Hebraeos
Vivere porro, Japhet esse.figura polest,
Frater, qui patrem derisit, sigiial Hebrseps,
Qui rident Christi prebra, erucemque (38) no- Quem manus illprum clavis terebravit
Igant.
Is, quem vir juslus pro palre suo maledixit,
Judaeos signat, quos modo mundus habel,
Quos patres egere rees in sanguine Chrisli
His verbis proles, post mala npstra lavat.
Nemreth qui turrem cpnstruxit (59) ad aslra mi- Bina luce solet calulus dormire le.onis,
[nanlem
Est Satanas quserens alla, sed ima tenens.
Mansio signalHeber, ubi prima lequela remansil, ,^ Qui stirpis Judae dicilur esse leo.
iEdem, Chrisle, tuam, qua manet una fides.
Rex dpminusquc Salem panem vinumque lj.ta.yit,
In qrie signatur Christus ulrumque pplens.
Sine D.
iEterni Patris typus est Abraham paler : arae
Ille suum natum consecrat, iste.suum.
Nil Isaac palitur, aries fit vicfima : Christi
Nil patitur numeiii eum jncrialur homp.
Ismael ac Isaac sacra testamenla figurant:
Exprimit ille vetus. Exprimit iste novum,
Hirsutus rufus Esau notat; exprimit illos:
Qui liuxeremanus sangujne, Ghriste, tue.
Fratri praelalus Jaccb nctal gcnus istud
Praetulit Hebraeisqrii cor opusque notat.
Est Laban Satanas, cujus nomen sonat album :
Nam tegitur falsossepe colore Satan.'
Parca Rachel manet in partu, ventri sed avaris
Jacluram pensal largus in ore nitor.
Proles nobilitat uterum Lyae : sed egenas
Et steriles habuil, et sine flore, genas,
Pulcra Rachel slerilis iriens esl intenla supernis,
Fraterne parcens utilis esse lucre.
Lya viget parlu, qucd (40) lucra per ulile verbi
Semen in ecclesiis aclie sancla parit.
Sine E.
Dum vir cum Jacob luctalur missus ab alto,
Claudus in inslanli sil patriarcha loco.
Cum sic luctatur Christum Synagoga fatigaiis
Claudicat, et (41) tiliibal hiric mala inulia pa- D1 Nephlaliii emissus cervqs dicatur, ad omnem
[rans
Lot sanclos signat, quos mundi finis abillis
fl)ividit, ac salvat, quos mala flamma vprat. , -
Uxor Lot nolathos, qubs primum. gratia Christi
Traiit, post faCiunt ad mala.prima viam.
Hanc patriam, qua nunc Samaiia fungitur, una
Filia Lot signat, ultima nata Sion:
Doclrinis contra Dpminum maculatur iniquis
lllius aul hiyus.iricpla turba lpci.
SineF.
EslRuben primegenitus, pepulum nplat ilium
(58) Fidemque rectius ut C careal vocabulum.
^59)Ad C. ipllendum potuissel scribi : Quiiur-
rim Nimroth exslruxit, vel : Neinroihus turrim qui
31
A Quem prius elegit gratia summa Dei.
Ule cubile palris vielat, dum, quam sibi Christus
Cpnjungit, carnem cogit inire crucem.
Scribere quos Simcon netat pccidere prephelas
Pcslque prcphetarum membra perempta Jesum
acutis
Qui murus nbsler et petra ncstra manct.
Auctcres sceleris in Cliristi riicf te Levitas
Presbytercsqiie nbtat insinualque Levi.
Judas designat Gbrislum, quem laudal in altis
Angel.us, in terris pronus adcrat hoino.
Postque dubs surgit evigilatque dies.
Sic et tertia lux de somno suscitat illuin.
Est asinus validus lssachar recubans prope me-
[tas,
Quid buiia sit requies, cplima terra, videns:
Doctcremque notat, qui robuslps gerit actus,
Ad veram requiem lumina inentis habens.
Quaevitse meta, quis mundi terrainus exslet,
Commemorans, et in his menie cubare studens,
Eeelesiam signat Zabulori, quse fluclibus hujiis
Atleritur vilae, supplicioque patet.
Dan judex, coluber in largo calle; Cerastes,
In stricto veniens : slabit iniquus equo.
Ex boc ascendens Aniichrislus tralvel orlum,
Ut Scfiplura docens inde. loquendo sonat.
IKc erit ut coluber mordens, lanquamque cera-
[sles
c
Illis qui rectis gressibus i.rievoiunt.
Esl equus hic mundus; cst sesscr quisque super-
[bus.
Mundi terminus est ungula pedis equi.
Ule quidem veniens in mundi turbine perdet,
Qucs poteril mordens dejiciensque reire,
Bella Gad acciuclusiiunc praccederide mpvebll;
Accinctus veniens stabit et ipse relre.
Discipulos notai hic ad Chrisli bella parales,
QUPSprseil et sequilur gralia larga Dci
Panis pinguis Afer, pinguedine panis abundaus :
Ej'is delicias regibus itle dabit.
Allaris sanctus cibus illo pane netatur,
Qui reges,.popules, Ecclesiamque cibat.
Cursum succiiictus, verba decoris habens :
A Doniiho missps celeres portare per orbem
Splendida verba Dei denqtat ille yires.
. SineG..
Joseph vendjtus est, et Christus, vendiius: ille
Prseficitur populis, oainibus iste prae.est.
Benjamin ante lupus praedam rapiens sibi mane .
Ariipuit sero, dividit ille cibps. .
Ad typicum sensum yenio, Saulum; nplat ille
Ex cujus nalus dicitur esse iribu.
lste prius praedam rapuit sibi mcre lupino,
slruxii.
(40) Lego quo, quia liltera d abesse debet.. .
(41) Reetius : ac.
 35 PETRUS DE RIGA ET iEGlDIUS PARIS.
Dum furit in sanctos proscqiriturque pios.
Post Pauliis factus jam desinit essesuperbus,
Jn pbpuluin Dpminiduin pia verba serit,
Manasses pppulis prior est, Ephremque secundus,
Quem prsecedcnii prselulit ecce Deus. :
Esl Thamar Ecclesia, quaesanclos concipit aclus,
Diim lanquam baculo nilitur illa cnicj.
Filo coccineo cujus hianus haesit: Hebraeos
Mpiistrat pollulps Christe cruore lue,:
Nos vero frater alius monstrare videlur
Ecclesiacniatris nulril utrosque sinus.
Diva coacta subifcum terrae principe stullam
- Insinuans animam, quain mala vana trahunl,
Job patiens Clirislum passum nolat; ejus amici
Schismalicos, quorum corda superba turiierit.
Filius iste Saraede bassa (42) rex Idumeje
Quartus successbr post Esau nituit.
Sed de slirpe Nachor fratef qui dicilur Abrae
Creditur hic natus sicut Hebrseus ait.
Hocex principio libri, quem scripsil habetur
His ubi prsemittit codicis ille locus.
Kichor enim natos octo conjux sua Malcha
Edidit, et primus llus fuil inler eos.
Pro quo, scilicet Hus a quo descendit, ab illo
Dicilur in terra Hus, nPmine Jeb, vir erat.
Sine II.
^Sgypti princeps muliebfem vivefc sexum
Imperat, el mergi cegil in amne mares.
Daemenfeminees et melles diligit actus,
Ac sancles Pdit prpsequiturque viros.
Vitalem Moses lipc lempere predif ad prlum,
Per quem Judseis lex fuii orla Del.
Quem fiscella neci furatur scirpea ripse
Flumiriis impositus flens puer auget aquas,
Aure bibit parvi vagitum filia regis;
Tolli jussit; ali fecit; amaviteum.
Isia Mcram nolat Ecclesiam, quae crcdula Ghri- Ejus crat sessor quivis, qui falsa docebat
[sluin.
Ad fontem lavacri cernit adesse sacri.
ln ripa lacrymans Moyses Chrisluni lacrymanfem
Denetat: in cunis flevit uterque puer.
Aaron, qui populos emundat sanguine, Christum
Signat, qui lavit sanguirie cuncta suo.
Qtiam leligit lepra Moysi soror, estSynagoga
Quaelepram patitur credere dura Deo..
Sinel.
Bella niovens Ainalech; tanquain cfuCe factus ad
[arina Est JericliP mundus, duo testamciita redemplor.
Languet Hebraeorum parte levante mariris.
Prsevalet et superal Hebrseos, quando rclaxat
Palmas, et cessat fructiis ab ore precuin.
Qtiod, cum dependeiii, admbtac niox ppC pelrae
Sustenlaiil rectas Ilur AarPiiqiie inanus.
Hec sua lela modoriiafceritvdiiiii meriteieva|ur
Ad coelum clamans, cofde vel Ore precaiis.
Hocque modo celebrsittfactaris: aifcana.saCerdbsi
Tuuc niaiiuum supplex astal ulrainaue levaiis:
(42) Bassus alioqui riptat inferiorerii. Fortc Hagaf eo nomine veiut ancilla et inferior Sara, notatur.
30
A Praetentans oculos npslrp sermene yocatus
Rpclpr Amnrrhaeus fertur pbesse Sien.
Npsce per hunc Salanam cum se transfprmat, ut
[exslat
Angelus et fallat qua valet arte benos.
Ogque Basan rectct quem cpnclusum yccat aucior,
Yel cpncludenlem, denplat esse.Satan
Nam cenclusus adest ccelp eoncludere qiiserens
Est praesens mundo nos lacerando modo.
Porro senos dies seplem sacrus replet ardor
Tolque loquelae sunt, quse sacra verba doceiit,
Per quos credentes ardescunt Pneumale sacro,
Tot sunt sermones, quos.modo mundus llabct.
Sine'K.
In ligno botrus pendens est, in cruce Christus:
B Profluit liinc vinum;
profluil inde salus.
Sunt duo vectores botri gentilis Hebraeus:
Hic pripr; ille sequcns: csecushic, ille videns.
Qui prier est dprsum curvans caecatur Hebraeus,
Ne vidcat Chrislum credere durus ei.
Sed plebs quae sequitur gcntilis lumine recle
Haerefin hunc Chrisliim mente fideque videns.
Sabbata cpiiteirineiis homp ligna legens notal illos,
Qui mala multiplicaiU et sine pace manent.
Uli thuribulis Abyron Datjiari et Chore lentant
Contra jussa Dei, scbismalicosque notarit..
Sed sicul tellus tales absorbuit bffasi
Sic et schismaticos puniet ira Dei.
Qui faciunt altare receris, qui scliismata quaerunt,
Qiii baptisma novant, Ecclesiamque premunl.
Coiiductus Ralaam fuit, ut maledicat Hebfaeis,
Sed maledicta magi sunt benedicta magis.
Insidet hic asinae; mulum loquitur pecus; ensem
Non videl angelicum sessor; asella videt.
Muta prius plebs genlil s, loquitur modo laudcs,
Chrisle, luas: istud signat asella loquens.
Sacra coli, doncc respuitilla deos.
Donec Christus adest, qui consilii fuit alti
Angelus, ct gentes subjugat illc sibi.
Cum Zambri scorlum Phinees ferit, et riotat illum
Qui verbi gladio pessima quaeque secal.
Sine L.
Est Josue Christi typus: hic divisit Hebraeis
D Terrea regna patfis; regna dat iste siiis.
Si nosiste VirosJerichp Iransmiitil ad urbeiii,
Per ques agnpscat gentis et urbis ppus, . .
Misitad hunc, horoinum facta per isla probans.
Funis ceccineus pendens hserensque feneslrae
Servat ab boste Raab resque genusque suum.
Nos servalroseus fusus cruof in cruce€hrisfi
Cuspide costa paiensislafenestra fuit. ,
GensHebrsea tribus Jericho circuro.soriaturbem,
lnde ruit iniirus sicque triumphat eara.
Non armis, sed veiborum virtute sacrorum.
Vicil amulores orbis in orbe lides,
37 FRAGMENTAEX AURORA. 33
Cuju9 ubi sonus insonuit mox corruit orbis A Hostia pro noslra facla salute fuit,
Tota superstitip perfidiaequestatus. Faucibus exsiiltal asini Sanson, cruce Cln istus:
Peccat Achcr rapiens aurum ; pelra vindicat auri Sternitur hinc hostis, vincitur indeSalan.
Peccalum ; damnat aurea furta Deus. Fons novus edenle salit, et prodest sitienti:
Schismalicos nblathic, qui miscentaurea scriplis Nos lavat el renovat crux sacra fonte sacro.
Verba sacris : islos puniel ira Dei. • - . SineN.
Ssevatribus procerum, quam ditat sanguinis ortus Dux fortis Gazam pclit, ut societur amico.,
Monle stelit Garizim, utbenedicit ibi. Ducal utEcclesiam lartara Christus adil."
Iufima sena tribus, quae non ila sanguinC vernat, Fraude ducem sepelil hostilis lurba : sepulcro
Montestat opposito verba severa movens. Chrisli custodes ponit (45) Hebraa cohors :
Hi quibus incumbit benedictio, corda ligurarit Ilostibus ille gravis slellarum tempore surgit
Quae facitint summae pacis amore bonum. Iste sub aurora lseta trophaea refert.
fli quibus incumbil malediclio corda figurant Jlic urbis porlas, praedam tulit ille bcatam:
Inluitu poenaequae vitiosa cavent. Prsevalet ille suis; praevaletiste suis.
Ara nolat mentem, quae carnis conterit aestus, Ardua rapis adil viclor dux hoslc subacto,
Et molus animaesub ratione premif. R Victor Hebraeorum Christus ad astra redit.
A patre donantur arse duo munera nobis; Quod caput illius sppliavit amica capillc
A palre qui regnat munus utrumque datur. Sacro; quod diris hoslibus ille datrir ;
Cum caro jejunat dalur arida terra petenti; Quod visumperdit; quod ludit; quod molil; istud
Cum gena rore madct humida terra datur. Discute tu leclor qui sacra verba lcgis.
Sine M. Est ratio quasi vir lfagilis; caro dedita dulci
Pest Josuae de principibus narralio liet Luxuriaedici Dalida jure polest.
A quibus ad Juctan fulsil Hebraeatribus. llla ccmam radit, dum te caro lubi ica fallit :
Sic post te, pie rex, pie dux, pie Chrisle, perili Esl coma rasa Dei gralia rap.ta tibi.
Rectores veniunt noslraque bella gerunt. Ista de causa le deludit tuus boslis:
Si sacra vana colens populus peccarel Hebrseus Qui ruit e ccelp, qui mala. quseque facit.
Islos tradebat hoslibus ira Dei. Sic oculos perdis, quia pulvere te vitiorum
Si prece pulsaret coslossacra vana relinqiiens, Caecat, ut mittas corde videre Deum.
llostes terga dabant istud agente Dee Teque facit torquere molam, dum circuit orbem,
Sic te jussa Dei spcrnenle luus viget lieslis, „ Corque tuum miserum pcr mala mulla lotal.
Si pulses precibus auhera, victer eris. Sine 0.
Peccat Hebraeusadhuc :..rex Eglen prsevalet illi: Ecclesiam Ruth designat de genlibus cjus
Pressus et afllictus supplicat ille Deo. -Vir Christus caste qui sibi jungit eum.
Plangit, suspirat, Gideon respirat in illo, Anna prius sterilis inventa parens Samuelis
Sperat qui flenti gratus adesse paral. Munere ccelesli facta subinde fuit.
Pugnis dexter Aoth pugnat, cruri datur ensis Factaque de sterili fecunda figurat: eamdein
Dextro : rex Eglon corruit, ille redit. Ecclcsiam plenam fruclibus esse piis.
Siguat Aiolh justos, qui nulla parte sinistri . . - Spretus Heli nascens Samucl marcescere lcgcm
Ul sint a dextris singula dextra gerunt. Designat veterem, lege sequcnle data.
Sexcentos Sangar in vomere perculit hosles, Ad gentes Iegis transire decus gladiali
Docloresque notat qui sacra verba serunt. Patris Heli juvcnes arcaque capta petunt
Vellus rore fluit, prius aruit area : vellus Nililur arle Saul rex, utparvi cilharistae
Judaeos; gentes arida terra notat. Gultas sanguincas regia teia bibant.
Lcgis nube Deus prius irroravit Hebrseos: Sic et Judsciis in Christum perfidus, ejus
Sed fuit a lanto plebs aliena bono, D Esuriit, sitiit, vulnera, vincla, crucem.
Vellcre siccato posl haecfluit area : spretis De parvis Isai minimura reperimus inungi:
. Judaeis genti gralia larga fuit. Sic agil in minimis gratia larga Dei.
Concha replelur aquis expresso vel(ere : concha Respicit liic humiles aliena quibusque superbit
Virginis impletur sancta liquore sacre. Nam tales abjicit, alque resistit eis.
Dclbera sive Jachel proba qusc ligno caput hostis „- Jure David verum David expressit, quia Chrislum
Perforat, Ecclesiaequaequeiigura fuit, Edidit ex ejus slirpe beata parens. .
Quippe sacro ligno, signo quasi, Susara Salan Bersabee nuda regi placuit, quia legem
Vincilur, orbalus juris honore sui. Christus amat, cujus lucida verba micant.
Hinc sequitur Jepte, pro cujus laude triumplii Rcx illa privat Uriam : sic Christus Hcbraeuin.
Yinea nata fuit bostia facta Dep. Lege sua; damnum nescit uterque suum.
Claret in hoc Christus: caro cujus in afbore pen- Quam gerit Urias Uriam littera perdil:
[dens . Quae geril Ileiwaeusper sua scripta pcrit.
(45) Ul liltera N. absit, substituatur : Addit aut simile vocabulum.
 59 PETRUS DE RIGA ET iEGIDIUS PARIS.
GelheumDavid exslinguit, Ghristusque superbum A
Qui dicebat: Erit pes super astra meus.
SineP.
Trans hominem Salomon sensu cum rebus abun"
[dans
Fulsit, el affluxil islud et illud habens.
Dignam laude domuin ciijus certare decori
Non audent alise dedicat ille Deo.
Ecclesiam, mulio quam Christus hpnore beavit,
Conslruit ex justis sideneisque viris.
Regis in aedesacra non esl audila securis,
Nullus in uetherea sede tumultus erit.
Naluras hominum; cantus avitim; roedicinas
Herbarum, stellas setberis; alla maris;
Vim venti: vires gemmarum, fluiniiiis iram;
Etrerumlatebras est libi seire datum.
Fil thronus exebore; SalcmPn ebur induit aurp :
Non meruit similem mundus habere llironum.
Rex Salomon Jesus est; majestas numinis aurum,,
Virginitas ebur est; virgo Maria thronus.
Sub Roboam, sub Jcroboani: divisio regni
In duo factafuit istud,ageiite Deo.
Desigriat Roboam Salompnis niius iHos
Nascenti domino qui tribuere lidem,
Jeroboam servPs illps pslendii Hebrseos,
Quosin finenecatliliiisille neeis.
Sine Q.
Igneus Heliam rapit ad subliiriia currus :
Nen epe non curru fertiir ad astra Deus.
Hospes inops mulier Heliam pascil, e',ille
Pascit eam : magis haec pascitur, ille minus,
Non huic defecitoleum farrisvc medulla,
Nec minui poteral ille vel ille cibus.
Ecclesiam mulier signat Chfistuinqiie prophela :
Hunc cibal bunc reficit moribus illa bonis.
Esi Chrisli cofpus et chrismaiis unctin viclus :
Hinc cibat Ecclesiam gratia larga Dei.
Iste cibus semper expendilur; iste xedundat
Semper; ncc in'nui sive perire potest.
Sumplus iu allari panis manet inleger; illuro
Semper sumis; eum sumere semper liabes.
Ascendatcalvus, pueri ciamant Helysec; ,
Sed necat ursus ees, dcverat ille siroul.
Jure notat calvus Chrisluin : calvaria riempe
Dicitur.csse loci pars, ubi Christus obit.
Ursi sunt illi duo: Titus, Vespasianus :
Jerusalem cives hic secat, ille necat.
Clairianles : Crucifige Jesurii! crucifige! necan-- . '
fmr,
Et patrum culpas lota propago luit.
Das famulo baculum, tradas Helisaeeministro : .
. Nil agilur surgit le veniente puer;
Non hominem' salvat praemissseliltera legis :
Coepimus advenlu vivere, Christe, tuo.
SineR.
Totus fll Naaman muridatus, dum subil undam :
Nos penilus mundat quos aqua sancta lavat.
Peccans Ozias Judaeam denotal ejus
Foelet pollutum labe fliientc caput.
40
j Sic ct Judseos Dominumque iidemque negantes
Polluil impietas, e'tmala fama necat.
His Ezechias, cui judex addidit annos,
Signat eos, quibus est danda beata quies.
Josias sanctum pascha facit idola tollit:
Pascha Jesus faciens idola quaeque fugat.
Fit Sedechias caecus delatus ad hostes ;
Subjectus Satanae lumine mentis eget.
Sanctus Esaias pandit loca mystica, tanquam
Sint evangelicum quae sua lingua scnat.
Castus hpmp natus Enathpt paliendo loquerido
Te signavit in hac laride benigne Jesu.
Hos tua lingua Jesu docuit: nos passio lavil
Ulilis ecclesiisilla vel illa fuit.
Sine S.
8 Qui"mala ccrripuit Ezechiel netat illum,
Qui mundi recter omnia recla docet. ,
Bum populo loquilur, labor et dolor opprimil il-
[lum,
Cum docel his plebem fert patiturque crucein,
Electrum nitidum, binseque videntur ab illo
Virgaequae latei hic mira ligura fuit.
Fulget in eleclro iiilor argenli rubof auri.
Emicat in Domino cum deilate caro.
Argenlum carnem; dellalem denotat aurum;
Came Dei Verbura copulatista duo.
Yirga prior virgo; crux altera virga v.ocalur :
Illa decore placet; ista vigore valet.
Vita datur mundi, Ciiristum pariente puella;
j„ Vipereum frangit crux benedicta caput.
Floruit et viguil pudor in Daniele; per illum
El vigor Cxprimitur inriuilurque pudor.
EIDcitur Daniel, qui florel carnepudica,
Quem non ad vitium caeca libido trahit.
Qui carnem macerat, qui reruiri culmen abhorref
Lubrica coiilemnrt curii Daniele viget.
• SiueT.
Cuni mcecham dueis Osee : signas ciucifixum
Ecclcsiam moecliam prenuba ina:cha viro.
0 prior Ecclesia prius idola vana colendo,
MceLiiaquidem fueras corde dolosa Deo.
Sed conversa modp sis regis amica superni,
Numina falsa cavefts carmina vera canens. '
Nunc Dcminp laudcs celebras sponso canis hyin-
D [nos:
Glorificas illum mpribus, ore, fide.
Pro sponso laudis lriodo psalmis, vocibus, hym-
•
[nis,
Cum quo gaudebis ae sine fine canes.
Sine V.
Porro. Joel sonat iiicipieiis hominemque pelen-
ftem:
Prima sacra menti dona notare potest
Pastoremplebisin Amos pastorenplabis:
Ille gregi, plebi profuit isleDei.
Pascens Abdias ceritenes pane prcpiieias :
AUPSdpclcres pcnliliccsque notat.
Num taies debent cailestis neclare panir
Pascere credentes Ecclesiscque fidem.
41 iEGIDH PARiSIENSIS YERSUS.
Taies commendat sermonis gratia, tardos
Lacle cibant solido fbrtia corda cibo.
SiheX.
Tam sermone Jonas, quam naufragio, notat illum,
corda docens.
Qui.patris est serme naufraga
Mittitur Mc; missus roetuit; metuens fugit; intrat
Vas fugiens; somnum vase feceptus init;
Unda tumet; missa sbrs hunc facit in mare mefgi;
Pisce voratur homp; supplicat ille Dee;
Piscipraecipitur, ut quem tenet evomat effam;
Auctpris verbo paruit ille sui.
Tertia quandp dies pfimuiri jubar attulit orbi
Evomit in terram bellua jussa Jonam.
A domino servus et filius a palre missus
Dicitur: hic Domino paruit ille palri
Puppe Jcnas dnrmit: morilur Jesus in cruee. Servi
Ule sopor : domini mors pretiosa fuit.
Puppis ligna crucem: Domini tumuluin gula ceti
Signat. In hoc per tres dormiit ille dies.
Tertia facta dies vomuit de ventre prophetam :
De lumulo Dominum suscitat illa dies.
Sine Y.
Ceinit mente locum, pronuntiat ista Miehajas:
Quo paritura Deum regia mater erit.
Nomine lesle Nahum consolalor notat, illum
Qui nos confortat et bona verba sonat,
Forlis luclatbr Habacuc, qui cornua' vidit,
In roanibus Domini quisque fidelis homo.
Qui Domino credit, qui salvatum cruce mundum
Praedicat et tcto spargit in orbe lidem.
Illos insinuat Sophonias speculator,.
Qui Marlham spemuut esse Maria volunt,
Praecipit Aggaeus Domini domus ut renovetur
Ut juvenescat opus quod senuisse videt,
Unus septenis lapis est ornatus pcellis,
Quem ZachariaS menle stupente videt.
Hic est justitiae sol, qflem septena replevit
Gralia, cui penitus omnia nuda patent.
Nuntiat augelicus Malachias dona pioium,
Poenas pravorum judiciique diem.
llle figurat eum, qui dicilur arigelus alti
Gons-lii, qui fons est et origo boni.
Mathan, Achiam, Sadoch, Abian, Aian,
_EG1MI PARISIENSIS
TERSUS
De numero Jibrorum utriusque
(LEVSER,Hislorla poetarum medii mvi, p, 741).
De numero Ub/orum utriusque Teslamenti, el modo D Dat triginta dups lex yctus. Octo npya.
legendi. Sunt ita dispositi mira brevitate libelli,
Ciaudiiur iste liber in quadraginta libcllis. Prxscripti numeri mensirat ut ordo tibi.
PATROI,. CGXII,
42
A Tobi tres pueros, magnificanlque -Jesum
Esdram, Zorpbabel, Esthcr, Judith, Macliabaecs:
Non sine Siisanna quae fuit sequa viro.
Cuiri supradictis quos carminis ordine puri
Continet lios, tenet hos, lex vetus illa viros. -
Explicit de antiquis patribus. Incipit de novis.
Sine Z. -.
Isti sunt in lege nbva baptista Jpannes
Cum patre, cum matfe, virgc Maria parens.
Petriis et Andrcas, Paulus, Jacebusque Jeannes,
Custos virgineus qui sine labe fuit.
Thomas, Malthseusj Philippus, Bartholpmsetis,
Jaccbus et Judas non malus imo bonus.
Malthias, Marcus, Lucas, Simeon, Timotbeus,
Barnabas et Titus hi docuere fidcm.
. D Explicit de patribus Novi Testainenti.
XVII. — EPILOGUS.
Oralio Petri Rigw qui librum edmposiiit.
His te, Petre, iui merito mediarile labpris,
Co)isocietChrislus connumeretque bonis:
Ut curn te luleo solvet de carcere, regni
Coiisortem faciat participemque sui.
Qua ne fraudari possis mercede, beate
Vivere le faciat et sine labe mori,
Amen.
ttem oralio cujusdam qui diruta redintegtavit
Me simul in serie qui libri abrupta rcdegi,
Nec comes, at servus hic tibi, Petre, fui,
Sed quis sim taceo, volo namque latere, minusqm?
^,
Mirndi, plus oculis cognitus esse Dei.
Nbvit enim Doriiiiius ob publica commpda fratrum
. Quis super hoc motus, qualia vola tuli.
Cumque sit illud opus qtiod nohnisi coelilus hausit
Mens tua, divinum turba beata canet.
Fratribus hoc factum prc cpmmpditate legendi.
Si qua tua est merces in fegicne poli,
Me queque muhificct prcpter suppleta libelli,
Pprtip perpetui quantulacunque bnni.
Et tu, lectcr, habe paflem precis hujus utrique.
Si nnstrum cupias idque preceris agi,.
Dicitc : Fiat; egc respendep: Sic cupientem
Te qucque contingat hac prece pesse frui. .
Amen.
Testamenti ec medo legendi,
2
 43 PETRUS DE RJGA ET iEGIDIUS PARIS.
Ofe slyloque Dei digestus etedilus orbii
Canon Scriplurae credilur esse sacrae.
Qui tamen excipit hos : Tobi, Juditli, et Maeha-
[baeus,
Et Baruch, atque Jesum, pseudographuriique li-
[brum.
Sed licet excepti, tamen hos authenticat usus
Ecclesiae, fidei regula, scripta Pairum.
Scito quod ista Dei digito digesla fuerunt.
Altus liic est puleus, grandis abyssus iiiest.
Orania rion caperes si ssecula mulla videres,
Et sludin vigilans, et ralione vigens.
Spirittis ista docet doclor, quiconditoridem,
Quique sciciida dedit, liic quoque scire. facit.
Scire facit, si menle siudes, si sedulus inslas,
" Hse suiildeliciae, quibusinlus pascitur, et lit.
Cum prece dans studium, cum sludioqtie pre-
[cem
Sic sluduere patres, ut pagina sacra paleret.
Sic reseraiit saneti Clausa sigilla libii.
Simplex multiplicem cortex hic continet escam.
44
A. Liltera ceu cprfex, Senbos ut esca tripjcx
Historicum, lypicum, moralem discute sensum.
Si cupis hoc typico te saliare cibo.
Cum legis historiae texlum, bibitur quasi duleor
Lacteus, aut pptius simplicis haustus aquae.
Nec multiim juvat hic» Cum quis tamen appetit,
[ejus
Spirilus exemplis ut recreetur agit.
In typicc serisu vini sentitur acumen.
Pelus inebriat hic, exhilaratque magis.
Qui bibit hcc vinum scripturac, saltibus altis
Vcnalur, reperit, ccnsequilurqrie Jesum.
Meralem vero cum dat tibi lectio «ensum,
Tunc quasi mellitum sugis in ore favum.
Dives mens honiinis moribus iride bonis.
Horum lii quodcunque feras ut pTsemiajustis
Vel qusesunt, discis, flagra ferenda malis.
Prbximus indc Deo propler condimen honoris,
Inde timPralus et bene cautus eris.

EJUSDEM

VERSUS DE P(ENIS INFERNI.

llbid., p. 745.;

Traclatus de eo, quod pwna apud. inferos non sit C Opposili pliifes inficianlur idem.
wterna. Et rursume cbntrario qubd ipsa sit wler-
na. Bene enim potesi utrumqUesustineri. El hoc Est opus atteridi, quid et hi sectaritur, et illi,
dqceturhisversib^swagistrijEgidii.
Saepius in sacris pcenaefit mentio scriptis,
Quae punit reprebos tarlareesve TCPS. i
Quare pcst flnera.libribene debuit hujus.
Mentio supplicii quantulacunque sequi.
Hic sibi doclorps quasi dissentire videntur,
Forsilan et qttsedam dngmata parva serunt.
Qiiod sit, vel non sit, ea paena perennis, eornm Hoc
[est
Mutua lis, el in hoc quia tueanlur habent.
Inde vir illustris urbis Matthseus alumnus
Lauduni, breve qriid tradere dixilin his.
Versus magislri Maithwi Laudunensis.
Manibus inferni non est data pcena perennis, '
Namque duplex in eis est dala pcena feis.
Credequpd in ccelis largitur gloria jugis, .
Cum sit ab aeternis molio ntilla jugis.
Manibus infernis sic est data pcena perennis
Nam lapsis in eis fit fuga nulla reis.
i Versus magistri JEgidii.
Iste quasi tetigit, quod posset ulrumque lueri,
1 Scrulafi placuit utraque dicta mihi.
- Sique suafest, in quc breviur, sententia : visumest Haecsimul esse nequit: subjfecio in simplice sieut
Illud ui exsequeres uberiore stylo,
\ Manibus esse volunt poenam plerique perennem.
Ad quod ut attendas hoc bfeve dogma dedi.
Distinguendb solenl divefse suniere pberiam
Unde fit ex vaiiis ulraque secta roodis.
Quod pwnqihferni esl wlefria.
Est inslrumentum, qupd punit; poena: vocari
Nomine sic ppenaefiirca latrpnis habet,
Poena pPtest etiam dolPr in paticntc vocari,:
Sive ex illalis anxietudb malis.
ulroque modo pcena esi infcrria perennis,
Perpetuusque rogus, perpeluseque nives.
Sic eliam nunquam palienlum passio cessa.
Semper qui patitur hic alibive dclel.
Quodpwhq inferna non esl mierna.
Alterius seciae"restat docuraenta yidere.
Augustirius ail: Est quasi pcena duplex,
Et quasi de nivibus est transilus ad gravis seslum
Ignis, et ad gelidas rursus ab igtie nubcs.
Hic jam non cst ipsa anxielas, neque pcenam
Ardores dicit, frigora sive nivis.
Hsecduo poeria duplex. Est qrisedampcena nivalis
Algor. Et igneus es.t altera pcena calor.
Haecvero sibi surtt contraria, nec relinendo
Hoc proprii quod habent, insimul esse qucunt.
Spiritus est, duplex dissona pcena sibi.
Nam paticns istum dum sustinci, altera cessat
 43 iEGlDH PARISIENSIS VERSUS.
Interca. Quare neutra perennis erit.
Altera senlitur, sed neutra simul, palienti.
Sicque nec in sensu perpetuatur ei.
Judicium simile cst. Ex oTnnibusergo perennis
Dici nulla potest, qtiae variamen habet.
Posset cnira dici revera pcena perennis: .-
Si caler aul algor sempcr inesset eis.
Sed nunc sentitur calor, et nunc algor, el uno
Inslanti pariler neuter inesse potest.
Imo magis physicesi disquiralur, oportet
Altera ubi perslat, altera pcena vacet.
Ignis enim ncn est caler in nive, sed nivis algcr.
Sic neque sentitur algcr in igne nivis.
Imo magis, cum, qui punitur, transit ad ignem,
Ipsum jam punitignisin igne calor.
Solatio, ubi ostendilur quid melius tenendum
est.
Non cadft a vero, qui sic intendit, et idem
Subtili graditur artificique modo.
Explieui, quid id est, sed abominor hoc male di-
,.,.-.,,- .-..'.- [clum:
Pcena quod infernis nulla perennis jnest.
Nam quasi dicitur hoc, tanquam si diccre rcslct,
Quod neque puniri debcal ullus ibi.
Aut quodeolapsis sit abinde redemptio, circa
Scripturae volitum, sanctaqtie dicta palrum. -
Nulla pwna perennis inesl infernis.
Simplex quis sermene capi posset bene in illo,
Est tamen in sensu vera loquela suo.
Delerminalio.
Nam si sumatur subjecti ex parte perennis,
Tunc sensum falsum falsa loquela facit.,
liifernis vero post verbumjuge perennis
Sensus opertior hic, sed bene verus erit.
et melior et
Opinio prior facilior, qua dicilur, quod
pcenainferna, sive qum infernis infertur, est wler-
na.
Vcriof illa pribr retinelur opinio, vera
Cum sit,: et haec haeresinvelle fovere sapit.
Hanc ideo reprobo, nolim in commune fatcri,
4G
A Unde sit infirmis forte ruina mali.
Dicere tulius cst, quod quisque fatetur, et absque
Omnibus invblucris, et sine nube, patet.
Dicere quod jugis esl: in coelp glpria justis.
Ex aequp est justis, pcena futura malis. •
Nam quantp esl majpr, qui pffenditur, hec qucquc
[majpr
Debel pcena geri, qua satagatur ei.
Verum infinile cst magnus Deus. Ergo suis est
-Pcena infinitc magna ferenda-reis.
iEternus Dcusest. iEiernaquc poeha fercnda CSt
His, quibus oflensus per male facla Dcus
Hse ubi jam dixi sit sufficientia dicli:
Nairi bene cunct.a reor exposuisse tibi.
iEgidii nescit Thrcniensis musa, doccndis
Se quibus implicuit, ut libet csse brevis.
Nam ubi deducat in apertum cuncta tenorem,
Sicut mens dictat, desipuisscpulat.
Cumque aliquid lego, rcclus ibi mox quaeritur ord),
Omniaque ut pateant, inque tenore bouo.
Si secus invenio, supplendi csetera voto
Saepius haud possum continuisse roanum.
Haecmihi causa fuit, ut Rigse inventio Pclri
Cresccret adjunctis bibliotheca uiclris;
Nam bene non poterat plena inlegritate doceri,
Si non sciretur quidquid abesset ibi.
Hoc autcm adjuncto jam dctruncatio nulla
Librum deturpat, plenaque surania patet.
Hoc quoque fecit, ut hos simili de themate scnptos
U Adjiceiem versus post lua dicta meos.
Sed praejudicium nolim pro versibus istis
Versihus ut fiat, docte Matthace,tuis.
Tri brevises, prolixus ego. Snbliliter ipse
. Incedis; pelitur scmita lala mihi.
, Morc meo dixi. Si plenius aul magis apte.
Non ideo lua sit musa molesta meae.
Cesset in hoc livor. Sit mutua gratia nobis.
Irique vicem nostrum dicat uterque vale.
Explicit de pwnis infernalibus.

De libro JEgidii Parisiensis cui titulus: Carolinus, «'scnpto ad instructionem illustria

pueri Ludovici, Francorum regisfilii, » etnondum lypis edito, vide Eistoire litteraire de
la France, tom. XVII (in-40, Paris 1832, Firmin Didot), p. 36.
 ANN0 DOMIMMCCTIII.

ODO m SOLIMIO

PABISIENSIS EPIS€OPUS

NOTITIA

(Gullia Chrisiiana, nov. edit., t. VII, col. 78)

Postdecessum Mauritii episcopi, si Radulfp ab- A eo legitur : vn Kal. Oclobris obiit Pelrus prwcentor
bali Coggesbalensis monasterii in Glifonico Angli- et diaconus, qui dedit nobis quairaginla libras ad
ca»o fides. (1), ab universo clero et populo, rege emeridos redilus. Varia composuit opera, quae in
annuente, episcopus electus esf Petfiis, cantor Ec- diversis biblibihecis adhuc -msS.asservantur. So!a
clesiae Parisiensis, quf poiitificatus honbrem, ne ab ejus Suninia, quae dicilur Verbum abbreviatum,
allieri gradu gravipr fieret casus, rccusavlt. Is au- Montibus impressafuit anno 1659. iQuibusdam nae-'
tem omnium fere seriptorum illius aetatis litleris vis aspersam ejus doctrinam fuisse volunt. Narrat
commendatus, nalus es.l Parisiis, VerRemis exRa- Caesarius Petrum ejusque discipulos hunc in erro-
dulfo. Ad litteras ephebiis irientem appulit, quas rem impegisse, lit crederent panem iii eucbaristia
factus supra aetaiem doctus, inAcaderiiia Parisiensi consecratum rion esse, nisi etiam vini accederet
cnm magria lriude palarii professus est; sed quod consecratiPi et vice verSa.
eximium ejus aninii ornameritum fuit, antiquorum Petro tanien omisso, auctor est Pelrus Blesensis
vindex morum, severiorisque disciplinae diligentis- (epist. 126) vacantem per ebitumMaurilii Parisien-
simus fuit exactor, qiiibus cuni virtutibus praefuU sem cathedram ambiisse multps, inter qups sehes
geret, facile Parisiensis EcClesiaepraecentoris honP- nonnulli collecia alongb lempere ad emeiiduni epi-
rificentissimumhaec in EcClesia mumis censecutus B scopatun) pecuriia, sacram haiic dignitateiri nuridi-
est. Ad Tornacensem cathedram aliquarido evoca- nari npn:erubuerunt,,,sed eoriiin artes elusit.capi-
tiis liumiliter yocalionem declinavit (2). Denique tuliKii: elegerunt quippe virum roinime cogitantein,
ppst recusatura quoque Parisienserii episcepatum, nedum pptanlem, sed tara generis claritate quam
auctore Radulfo, cum a "WillelmoRemensi archi- nobllilate mofum decpralum, Odone.mde Soliaco :
episcopp clereque et ciyibus rogatus, ul decaniam tres enim celeberrimas juxta ac nobilissimas totius
illius. Ecclesise susciperet, Pafisios ut hanc a capi- orbis Christiani familiasconsanguinitate atlingebat,
tule liceniiam impetraret prcficisccretur, ad Lon- Franciae scillcet et Angliaereguiii ac comituri) Cam-
grim Pontem crdinis Cisterciensis mbnasterium ap- paniae. Filius quippe Erchembaldi de Soliaco, ex
pulit, ubi gravi iniirmiiate decumbens, habitum Henrico StCphano Campanise comite et Adela filia
sanctce religionis suscepit, vilamque beato fine Guillelmi regis Angliae in recta linea descendebat,
complevit, cujus corpus e loCo in quo sepulium quornm filiris altcr Tbeobaldus Magnus Carapa-
fuerat, ad stfuctufaim aedificiorum riiolum, suavis- niensis genueratiAdelam, LudoviCoVU Francofum
simuin exhalavit odorem. Legitur.ejus epilaphium. Tegi, riuptam. Fratrem; quoque habuit Henricum
in clauslro monasterii Longi Pontis, -in qup mprs „ Bituricensem archiepiscppum. Odwiis vitam et me-
ejus ad x.iv Kalend. Junii, annc 1180,, ccnsignatur; res arile episcPpatum gfaphice depinxit epislola ci-
sei recentius est epitapliium. Meliiis itaque Guil- tata Petrus Rleserisis, qui quaeipse viderat, narrat,
lelmus Nangius, Vincentius Bellovacensis, Alberi- ex quibus pauca hsec excerpsimus. Parisiis militiae
cus, et menachus S. Mariani auctof horumce tera- scboiaris tirocinia posuit Odo, at inter exercitia li-
porum, ad annum 1197 de Petri obitu loquuntuf, beralium artium doclrina coelestis meliora ei cha-
seu etiam Radulfus ipsius mortem anno 1198 as^ rismata influebat, teste ejus psedagogo Petro de
signat, titpote cujus adhuc meniio est in cliarta Vefno, qui Petri Bleseusis. fuerat discipulus, elee-
Otloiiis anno 1197. In Necrologio Parisiensi (5).de mosynas condiebat lacrymis, Vix pubertatis annos
(1) Ampliss. colkct., tcm. V, pag. 846. (5) Hist. Eccles. Pams., t. H, pag. 214,
(2) Gall. Cltrist., tom. III, col. 214..
49 ODO DE SOLIACO PARIS. EPISC. — NOTITIA. 50
adeptus, Romam petiit, quo tempore Gregorius VUI A rant Patres et concilia, nee lainen abolere pctue-
successit Urbano, ubi vidit Petrus Blesensis hono- rant. Hanc ergo nefandam festivitatem ab Ecclesia
rem a papa ei exhiberi. non mullo inferiorem epi: sua exstirpare cum suscepisset Odn, Pelri sanctae
scoporum reverentia. Cum vas suum in sanclifica- sedis apcstolicae lcgali aucloritate fretus, decre.tum
tione et honore ab infantia possedisset, insolentiam edidit anno 1198 quo non solum abominabilem il-
tameu carnis vigiliis, jejuniis et discipliriis dbma- lam festivitatem prcrsus interdixil, verum ipsius
bat. Uberem redilum quem habebat in Anglia di- lecp festum Circumcisipnis Dpmini splemniter ce-
spersil pauperibus, indeque tres scholares honestos lebrari prsecepit. Neque tamen his decretis prcfana
ditavit. Talibus bonis operibus yacans, electus est illa fesla, de quibus ccnslile Cangii Glossarium ad
unanimi Parisiensis capituli consensu, ut qui jam vocem Kalendw, sublala siint et antiquata, cum eo-
caiitor in Ecclesia Bituricensi frucliflcari cceperat, rum noniiullis in Ecclesiis superiori fere sseculo
Parisiis episcopus plus frucluum afferret. Haecplu- superessenl adhuc vestigia. Jus dixit eodem anno
ribus explicat Petrus Rlesensis, et in fine epislolae Odo pro canonicis Sancti Victoris, qui litigabant
de gener» regio Odonis, quo regum Galliae et An- pro justitia domorum et lerrarum suarum cum
gliaeconsanguineus erat, quaedam subdit, quae fuse Guidone domino Villarisbelli. Discordantes quoque
explicat Petrus Gussanvillseus in notis; neuter au- R' monachos Compendienses et canoriicos Sancti Cle-
tem Odonem. canonicum regularem , ut Victorini merifis ejusdem urbis composuif cuni Tlugone ab-
volunt, tfadit. Pprro electus vocatur Odo in lilteris bale S. Dionysii et Pelro de Corbolip. Annp 1199,
Amelinae, Calerisis abbsitissae.dalis anno 1196, iri episcopalus secimdo, dedit ad hosiisias et ad cen-
quibus ipsum, decanum, canlorcm Parisiensem et sum terram de Marna, ea lege ut homines ad cu-
priorem S. Marliiri arbitros insiituit conlrovcrsiae riam episcopi apud S. Clodbaldunf venireiit. S.
quae Maurilii lemporibus orta fuerat inter Eccle- quoque Slephani Ecclesise Rituricensis patroni, in
siam Parisienseiii et monasterium Calense super xujus gremio ab ineunte nutritus fuerat aetate, fe-
Ubertale et exemplione monasterii Calensis ab Ec- stum, in quo non minora palfabantur, quam in die
clesia Parisierisi et jurisdictione episcopi et arc!;i- Circumcisionis, magnis Ecclesiae solemnilatibus
diaconi (4). Seipse adhuc electum nuncupat Odo in annumeravit, clericisque et cancnicis lam prb feste
sententia ab ipso et arbitris lata inter idem mpna- sancti Slephani quam Circumcisioiiis de merisa epi-
steriurii el archidiaccnum, annc 1197 (5). Hocipso scopali slipendia assignavit anno eodem episcopa-
anno, episcopatus prime, subscripsit chartae ces- tus.terlio.
sicnis Petri de Denjon militis factae Ecclesiae Pari- Rullam accepit ab Innocenlio III, )ii Idus No-
sicnsi apud Jardum iri curia reginse Franccruri) G vemb., indictione secunda, ppnlificatus securidb,
Adelse. Eedem Victprinis'cpncessit annualia semi- omnia privilegia episcbpi ad riormam decessorum
prsebendaruiu Ecclesiae Parisiensis (6). Dedicavit suerum recensente et cenfirmante. Scripsit eidem
renovatam pcst incendium S. Petri Latiniacensis summus pcntifex episiplam quae est 4 libri ), ul
basilicam. Institutus anne 1198 prdp SS. Trinita- qua valebat apud Philippum Augustum aucfbrilate
lis, cujus fundatores Felix et Joannes ab Innocen- et gralia eum sapientibus monitis induceret ad re-
tio III ad Odonem Parisiensem episc. missi, cujus , cipiendam Ingeburgem rejecta Agnete. Inlerdicli in
consiliis adjutus Joannes Regulam scripsit, quam regem Philippum et regniim hanc ob rem decreli
nonnullis adjectis app^obavit srimmus pontifex annb - bbservantissimus Odo e sede stta a mililibus regis
exeunte. Eedem per tolam Galliam auctcrilale ape- ejectiis (9), pedes ire compul3us Csi-,eqiiis et man-
slollca publice praedicabat Fulco Parisierisis pre- ticis ac rebus suis omnibus spbliatus': at solvto
sbyter (7), cujus ad sermones innumeri conflue- postea interdicto, ob iiijuriam Odbni illatain rex
bant pcpuli tptaque patria in melius mutaia illum exemit anno 1200, quandiu vixerit, ab oinni
est. exercituet equitatione, quam regi ad belluri) pfoli-
Yigebat tunc lemperis in Ecclesia Parisiensi ciscenti subministrare tenebanliir episcopi.
prava qusedam consuetudo, sive profana festivitas Circa id tempus cum Octavianl sedis appslolicse
causa ad domiim Genovefanam ve-
(8), quam sfulli ejus inyentcres festum fatucrum lega.ii visendi
nominabant, quae in Kalendis Januariis celebraba- nisset (10), ibique cum eb mensae accumbere vel-
tur, in qua innumerabiles abominationes et nefandaj let, ortus inde lumullus non sedatur, nisi datis ab
enormitates, ut ipse Ode Ipquitur, a laicis, el, hcr- Octaviano lilteris, quibus significabat nulliim pro-
rendum dictu! ab ipsis clericis in ecclesia ad gra- pterea detrimentum libertali ecclesiee S. Genovefse
dus altaris inler missarum sclemnia et divinas accessurum. Eo quoque tempore inoriiales Cam-
laudes, turpiler et scandalcse ccmmillebantur. pelise, utpole incorrigibiles, ad mPnasterium S.
Incleverat jam diu inveterata illa censuetude in Farse lum sicuti est hodie reformatum traduxit
multis Ecclesiis, ccnli« quam aeriter insurrexe- Odo, harumque in locum duodecim canonicos sae-

(4) Hisl. Ecclesim Paris., lom. II, pag. 214, (8) Hist. Ecclesiw Paris., lom. II, pag, 216;"
'
Ibidem. (9) Spicileg.',jLom.IX, p. 329. -."-'"
(5)
(fi) Ibidem, pag. 292. (10) Hisl.Ecclcs. Puris.,l. II, pag. 280.,
(7) Spicil,, tom. IX, pag. 520.
 ODO DE SOLIACO PARIS. EPISC, 52
culares subrbgavit. Bituricensis afchiep. elieetioni,A fbchia Saricti Saiurniiii de Campiriiacb exsifueiidae
accersitus a. clefb ejusdeni Ecciesiae,ruride ad pen- • asserisum praebuit (16), Scfjpsit litteras anrio 1262,
liiicalem apicem assumptus fuerat, adfuit annc ec- episcopalus sexto, prb fundatione capellae de Reiie-
derii, ubi electus ut" quem vellet archiepiscopum trioliri, cujus capellanus debet esse fratef de S. Tri-
diceret, Guillelriiurii:Carolilbci abbalem elegit die riitate, ad iiislitutionem et dcstitutionem cpiscopi.
25 Novemb. Ponlificaius ejus anrius iv ccmppnilur Statuta condidil prc c^peila in domo eleembsyriafia
cum annp Incarnatienis 1200 in charlularip sancli de Cruce regiiiae (17). Eodeiri anno, episcopatus
Evurtii Aureliariensis, Deriatipriem faclarii a Gui- sexto, comitissaeTreCerisi ConceSsit120 liiifas Pfu-
iclonede Levis fratrlbus de ncmbre Giiidoiiis cpn- viriensis mbrietae, quas Th. quondam comes Blesen-
firmavit, eesque a decimis Iibefbs declaraVil anno sis dederat in feodum Erchembaldo quondam db-
1201, episcopatus quarto. Una cum Petro archi- mino Soliaci, palri ipsius Odcnis et Theobaldi
episcopo Senonensi anno eodeft) ex plttribus Va- nepbti, qtii eas ccriiiti Henfice censanguinep suo
riisque lepfosorum domibus duas ieeit, alteram prp 550 libfis Pruviriensis et Meldensis mnrietae
Melbduni pro viris, alferam vcro Corbolii prb mu- obligaverat. DisSidium habuit Odo IIPC anno cuiii
lieribus, ut hprieste omnes vivererit (11). Trarisegit capitiilb S^ ClodPaldipre ecclesiaqiiarii aedilicaverat
cuiri abbate S. Maglprii prp torileio, crijus IPCPas- , in lpcbnempris de Marna, qiied fecerat exstii'pari,
signavit ei abbas 30 solidps. Thoriias de Brueriis cujus terminandi causa, episccpi se arbitrio com-
ccssit ei post mbrtem jus emne qupd habebat in miserunt canonici. Orta inter episcopos Parisieiisem
capellam de Pleisseis. Ab Inflpcentio deputalus est et Belvacensem de limitibus uiriusqiie ep[scopalus
x kal. Juriii, pbntificatus quarto, cum abbate Lati- iri Ibco de Moinel conleiitlo sopita esl, limitibus di-
niacensi, rit a clericis Resbacensibus obedieniia et stinctis lrietisque positis anno 1202, riiense Nbvem-
iipripr debiliis Ansellp Meidensi ebiscppp exliibe- bri, in cfastiiieS. Maftitii"(l8). Dedit eedeiii arino
fentur. Approbaiam jam ab eoderii ppntiUce prolem chartam de furnis Adaede Meiislerel carioriici Pa-
a Philippo ex Agriete susceplam, datis mense Ja- iisierisis ii) Cairipellis (19). Ifisequenli, de mandalo
riuario liltefis legitimairi appfobavit. Quse ab iriitio sumriii pontificis cceiiieterium pro leprosis de Villa-
episcopailus Odonis magnis partiuiri animis agitata pelrPsabenedlcit, episcopailis sextp. Assignavit ec-
fuerat (12), exeunte anno eodem eausa intef Odo- clesiaede Vanviis paiochiarios de Yssi sitosin terra
Jiem et Joanriem abbatem S.. Genovefaj super pos- S. Petri Laliniacensis iii CompensatiCnempenaula-
sessioriejurisparochialisSancti Stephaiii de Morite, lioiiis cuiri Geiiovefariis factse. Deriarios 13 cen-
ad votum episcbpi terminata fuit ix Kaleridas Ja- Q suales aptid S. ClPdpaldum peririutavit prb liosilsia
nuarii (13), Innocentii pontificis aniie iv, cujns Guillelmi de MoudPn. Jussi Iiinccenti III visilavit
serilentiam, qua Interdictum in bufgum S. Geno- iriense Maib coenobium Sancti Medardi, ubi qtiae-
vefse, institufipque et destitutio capellaui de Menle dam edidit slatuta prsesentibus Roberto Sancti Ger-
episCcpp iriterdicitur, caetera vere ad jus pafo- mani a Patris, Joanne Sanclae Genovefseabbatibus,
chiale pertiiientia confirmantur, Geribvefariis signi- aliisque mullis. Monasteiium quoque sancti Maglorii
licarrint delegati aririb 1201, meiise Martio. Inse- in nativilatc sancti Joannis Baplislae visilavit, non-
queriti, .episcbpus et abbas ne liies pbstea reerride- niillaque pro bono ejus regimine statuil. Ordinavit
sccrent, compositionein fecefiint mense Junio (14), anno eodem collegia caiionicorum suae dioecesis(20),
qua jus omne parochiale penes episebpum stetit, dccretaque sancivit pro electionc et residenlia de-
cui cessit abbas capellam S. Gerioveiaede Arderiti- caniet canloris S. Germani Antissiodorerisis merise
bus, praebendariique et vicariani iri Ecclesia Pari- Octob. Idem staluit in ecclesiis S. Maicelli et S.
sierisi. Haric cbiripositipnem suriiirii ppritiucis nP- Clodoaldi mense Jan. episcopatus scptimo (21). Ap-
iriirie apprbbavit Heiias abbas S. CeluiribaeSerie- probavit fundatipnem capellse de Craineel an. 1203,
nensis (15), meriseJanuarie 1202, et ipse Sumnius epis. scptimo, eodemque anno donatus ab Adamo
pontifex vn Kaleridas Aprilis, poritificatus yi. Hac I) deMunsterolp carionicc ParisiCnsi deciinam de Es-
aritem facta cbmpbsitione, Theobaldus carionicus piefiiset qiiatuor libras Parisienses pfbquatubr pCr-
S. Genovefae curam aniinarum parochise de Morite petiiis malriculariis ssicefdblibus, qups curif tribiis
susccpit ab Odbrieanno 1202, merise Junio, episco- laicis Odp tam de sub qriain de capituli palfimbnip
' irislltuit anne 1204, episcepalus septiriio, ut eccle-
patusquinto.
FeCit eodem aiino Odb pctestatein''ViCtofirio ab- sia iriterdiu rioctuque ab ecclfesiasticis vifis coritfa
bati araovendi ad libitiun presbytefos e parPchiis praedbnes e.t irreiigioEOs custodireirir (22). (.essit
quas habent in dicecesi Parisiensi. Capellte in pa- ebdem anno prb augendis matriculariofum rediti-,

(11) Hist. Eccles.Paris.4. H.pag. 220.
(12) Pelr. Bles., pag. 794 et 795.
Hist. Eccles. Paris., tPra. % pag. 597.
llj Hisl. Eccles. Paris., lom. II, pag. 155.
15) lbidem. pag. 281.
16) Uist. Sancti Marlini a Campis. p. 489.
!13)
(17) Hist. Ecclesiw Pdfis., t.HI, p. 73.
(18) Ibidem, t.ll, pag. 221.
(19) Hist. Sancli Mdrlhd a Gampis, ^. 198.
(20) Hist. Eccles. Paris., t.II, p. 221: •
(21) Ibidem, p. 222.
(22) Petr, Rles. p. 788.
 53 JSOTlTIAi 5,1
bus capilulo Parisiensi praebcndam et vicariani, ,A dit (54). In chartulario Calensi morticiiiii jus pro
quam facta composilione ipsi contulerant Genove- decimis de Pompona conCessisse legitur mense
fani(23). Aprili. Ejus curis et opera ad metropoiilanam Tu-
Mulla eliam alia Ecclesiac Parisiensi bona contu- ronum sedem hoc anno evbcatus est Gaufridus de
lit, quoruin intuilu capilulum aiiniversarium.ei.as- Landa archidiaconus Parisiensis'.
signavit (24), pro qup ipse 60 splidps Parisienses Tanta aquarum diluvies merise Deeembri facla
apiid Brunellum iargitus est, el clericis cliori 40 est, quanta nusquam visa aut aridita Parisiis fue-
libras Parisienses adreditus rei gratia comparandbs rat: Odo ilaque solemnem ad B. Genovefamindixit
an. 1204, episcopatus pctavo. Concessit eodem ab- supplicationem, cujus ad majprem basilicam delatis
baliae Autonii Parisiensis easdem immunitates, reliquiis imminuise sunt aquae. Mense eodem Mat-
quibus cacterseCisterciensis ordinis abbatise gau- thaeus comes Bellimonlis concessit Odoni locuni iu
dent (25). Decimam de Soiseio pro 30 libfis Pa- quo sanctus Dionysius carcere detenlus ferebatur,
risiensibus emit anno 1204, mense Junio, a qui dicebatur capella S. Catharinse, haud longe ab
Guipone de Caprpsia. Mense eedem dpnavit; ca- ccclesia S. Dionysii de Carcere situm, ea lege ut
pellam S. Nicolai monialibus de Foolel ad opus comes unum, Odo vero duos sacerd.bfes ibi insti-
inlirmarise. Capellaniam a Guiberto fundatam, a sc D tuerent, qucd ccncessit Ode, qui inibi eapellam se-
vero dotatam pro anniversaric H. Bituricensis ar- •lemnicrem erexit, qualuorque capellanos in ea ser-
cliiepiscppi fralris sui instiluit in capella sua de S. viturcs instituit annp 1207, mense Aug., episcopa-
Clodoaldo, episcopatus bctavo. Approbavit eodem tus decimp (35); atque haec sunt initia ecclesiae
aiiquot arpennos terrac presbyterie Capellae prope Sancti Symphoriani. Instituendus capellanus de
Parisios faciendse concessos. Fundatam Sancli Ho- Grousiaco committilur' Odoni a Guillelmo de Gar-
nprati ecclesiam cenfirmavit (26). Fecit pptestatem landa mense Apr. Astitit mense Julio elevationi
Guidoni de Caprosia exstruendae ecclesiae et db- corporis S. Benedicti apud Floriacense monasle-
tandse in vice de Leis, et capellee in vicc de Meen- rium. Ratam habuit mense Augusto aedificatam a
ccurt (27). Donalum excepit a Guillelme de Fir- Sangermanensibus capellam apnd Choisiacum. Con-
mitate feodum en Port-rois, ,ad inslituendas ibi tenlionem inler capitulum Sancti Germani Antis-:
moniales (28). Annc 1205, episcopatus octavo, ca- siodorensis et domum S. Trinitatis exPrtani mense
nonicorum S. Marcelli residentiarii ad rectam lineam eodem defmiit (36). Feslum sancti Bernafdi primi
ordinavit (29). Collegium quoque canonicorum de Clarevallensis abbatis in Ecclesia Parisiensi dalis
-Gampellis emendavit.cujus praebendas ad augendum banc in rem stipeudiis celebrari primus instituit in
Dei servilium ex uiidecim viginti duas fecit (30), '" cfastino S. Barlholomsei apostoli (37). Decimas
quod a summo pentifice slatulum jam fuerat ui Kal. omnium novalium lam.faciendorum qiiaim faclorum
Januarii, pentilicatus vu. Emit decimam de Qrceaco aliis non assignatas in dicecesi Parisiensi capitulo
et de Maudestor a Burchardo de Orceaco (31). concessit (38). Una cum Hugone decano aliisque a
Guidoni Fossatensi abbati recognnvit nullum prae- sede apostplica deputatis judicibus ratam habuit
judicium monaslerio prilurum ob pontemquem in cemppsitipnem inter menachcs Sancti Dionysii et
porlu qui dicitur Olins lieri psrmillebat abbas. moniales de Foplel initam super prieratu de Argen-
Cessit monachis de Diogilo jus parochiale vallis tolio vn Kalendas Septembris, eademque die ter-
Derlandi anno 1203, qui vicissim episcopo cesserunt minata tandem est lis (59) quae inter episeopum
quod annp 1205, episcopatus nono, assignavit ee- Parisiensem et monachos S. Dionysii inerat pro
clesiae sanctae Genovefae, unurn mpdium bladi in- monasterio Argenloliensi, quod ex judicum senten-
fra festum Omnium Sanctorum in grangia corum lia remansit prioratus a S. Dionysio depehdens,
deGonessa. Confirmavit ann.o eodem legala eccle- episcoporuin vero et arehidiaconorum jurisdiciioni
siis Parisiensibus a Malcione regis camerario (32). subjectus, cujus rei gratia abbas et monachi as-
Primus auclor monasterii Pertus regii merito cen- p. signaverunt episcopo sex modios bladi apud Her-
sendus est Odo (33), quippe qui cum Malhilde de blaium, quorum unum ad mandaluiri 50 pauperum
Garlanda uxore Maltbsei de Marliaco e diversis singulis annis faeiendum assignavit capitulo Odo
donationibus praesertim a Monmorenciaca fariiilia (40), qui cum maxime neeessariam csse canceilarji
faclis hoc fundavit coenobium pro virginibus, anno Ecclesiae Parisiensis et acadeiriiaeresidentiairi agnc-
1206, quod sicut et abbatiairi Sancti Antonii eodera sceret, slalutuin super ea cum decanp et capitulo
anno A. abbali ; Cistercierisi ordinanda tradi • Parisiensibus confecit anno eodein, qub el Reinensi
(23) Hist. Ecctes. Paris. U p, 223.' ; (33) Hist. Ecclesim Paris.,; p. 225. -r
(34) Ibidcm, 1.11, p. 209.
(24) Petr. Bles. p. 792. , Pelr. Bles., p. 792.
(25) Hist. Eccles. Paris., t. II, pag. 209. . (35)
(26) Iliidem, t. Ih, pag 76. . (36) Hisl. Eccles. Paris., t. III, p. 74.
(27 Ibidem, l. II, p. 226. (37) Petr. Bles., p. 789.
(28) Ibidem, t. II, pag. 225, (38) Ibidem, p, 791. ,
(29) Ibidem, p. 226. (39) Uist. Ecclesim Paris., t. II, p. 72.
(30) Ibidem, p. 228. (40) Petr. Bles., p. 790; Hisl. Eccksice Paris.,
(31) Ibidem, p. 230. l. 11, p. 502.
(32) Ibidem, p. 295.
55 ODONISDE SOLIACOPARIS. EPISCf 56
arclaepiscopo defuncto, alter archidiacorius cccle- A adhuc matufa, natus quippe annos 40 aut 42, sed
siaeParisiensis Albericns, procuranle imprimis 0- laboribus fractus, viam universse carnis ingrcssus
dorie, suflectus est. Philippus rex anno 1207 Odoni est iii Idus Julii, anne 1208, et quia ecclesiae ma-
indulsit, ut 60 lantum librae pro tallia ab lioiniiiibus gna ex parte a decesscre Mauritie ccnsiruclae quasi
EcclesiseParisiensis solverentur, quando regalia in ccronidem ppsueral, mullaque bona contuleraf,,
manus vcgias devenirent, declaravitque ex summa velut ipsius fundator et benefactbf in meditullio
240 librarum, quae ultra praedictam pbst obitum chori primus episcoporuri) Parisiensiuni sepultiis
Mauritii fuerat exacta, milluin dcinceps episcopum esl srib aeneo sepulcfo ponlificis efligiemexhiberite.
vel Ecclesiam Parisiensem passuros detrimentum. cum his versibus circum iriscriptis"':
Quaedamadhuc hoc anno ordinavit pro ecclesia S,
Germani de Derenciaco (41), et probavil donatio- QtiemcatliedfwdecOravithonor,quemsdrighhi aviius,
nem factam Sangermanensibusapud Rulenvillers a Quem morum gravitas^ liicjacel Odo silus.
Milone, filio.TheobaldiCocherelli. Denique vigilan^ Prwsulis hujus erat, quod habenl hwe tempora raro,
Mens sincera, rhanus munda, pudica caro.
tia illa pastoralis, quam super universum gregem Leitibus hic lehis, togu midis, victus egenis.
suum exhibuit, maxiroe elucet in egregiis illis sta- Vita fuit juvehis clara, probala senis,
sexcentenoChrhti, quartoque bis anno,
tulis, qiise non soliim ad suaYdioccesecs informa- B BisTredecimo Julii transiil Odo die.
tionem, verum etiarii ad tolius Ecclesise utilitatem
condidit duabus in synotlis, quse pluribus ad fidem De.eoNecfologium Parisiensis Ecclesise:«in idus
ms. cpdicis S. Victcris Parisiensis naeyis expur- Julii de domo Sanctae Mariae obiit doriimi3Odo de
gata, fypis edita sunt auctorilale Francisci de Har- Spliaco, episcopus Parisiensis, qui dedit nobis
lai, Parisiensis archiepiscepi, an. 1674. statioriem panis, virii et carnium in feSloPentecos-
Quanti autem prp eximia sapienlia Odonem face- tes reddendam; instituitque ut natale sancli Ste-
ret, satis aperte ostendit summus pontifex Inno- phani deineeps solejmne celebraretur in ccclesia
rentius 111, ciim pluriiria magrii lnonienli ncgotia tariturii Pafisiensi; et ut singuli clerici, qui in
ad ipsius arbilrium remisit; verbi gralia cum eum missa resppnsum vel alleluia in prgan.p triplp-vel
nna cum Michaele de Corbolip canonico Parisiensi quadruplo decantarent, sex denarios annuatim per-
judiccm fecit cujusdani controversise, quae verleba- ciperent super prsepositufa Parisierisi. Dedit et
tur inter Stephanum episcppum Tornacerisem et clericis chcri, nPii yere canpnicis, qui in Circuin-
Bernafdum de Insula pro quadam praebenda eccle- cisicne Douiininoctumis intererunt, tres denaries;
siae Tornacensis ipsi Bernardo a Coaleslino 111con- Q singulis auterii pueris dues denarios in reditibus
cessa, Hunc etiam arbitrum constiluit idera Inno- capitii percipicndes. Dedit insuper clericis matuti-
cciitius inter Lingonensem episcopum et capitulum narum medielatem oblationuni crucis, quae prcve-
ipsius libro i Epistolarum decretalium, cap. Cum niurit sexta feria in Passione Domini. Instiluit item
olim. Eidem dirigit capul 5, ex parte de corpore vi- quod festum beati Bernardi Claraevallensis deinceps
liatis, ubi ait Michaelem presbyterum, qui leprce celebretur in dimidium duplum in Ecclesia Pari-
vitandse causa sibi virilia ampulaverat, posse altari siensi ad xiii, Kal. Septembris, et ad hoc assigna-
ministrare. Odoni adhuc commillit inquisitionem vit decimam, quam emCrat apud Buch. Praeterea
et examen super vita et moribus electi Cameracen- dedit unum modium bladi annualim percipiendum
sis eodeiri libro primo Decretalium. Epistola sic iri decima, quam habuit de pace Sancti Dionysii,
incipit: < Eam de diseretione tua fiduciam obtine- ad faciendum mandatuni per manum succenlpris,
mus, ut si quando tibi commillimus quse ad bono- qui mlnislrabit nccessaria iri mandalc, et si qued
rem divinum ct uiilitatem ecclesiasticam pertinere fuerit residuum, erit succentcris. Deditet unuin
iioscuntur, gratia et timore postpositis satagas pro- pallium, duas cappas, unam casulam cum dalma-
mpvere. In hae parte nobis ceadjutpr exislens, qui tica et tunica e sainicie, et albam paratam cum ,
ex injunclae servitulis cflieip secundum prpphetam D slcla et manipulo parato et ainictu, et missale ad
debemus evellere et plantare quse in ecclesia Dei servitium majpris allaris, et psalterium ad ser-
cvellenda fuerint et plantanda. > fixslat tomo I vilium cheri, et bassamum cuiii crystallo, pal-
Anecd., ccl. 669, epistela Adami abbalis Persen- liuiri paratum cum aurifrigip, librum prdinarium,
fliae ad Odonem Parisiensem episcopnn) scripta, sandalia el caligas et tapelum episecpale; insuper
quse lota est de amore et humililate. Sub finem ct imaginem beatse'virginis octc marcharum ar-'
gratiasci agit de cliaritate duabus pauperculis mu- gcnti ad reponendum sacfum. succiiitprium. Statu-
lieribus tempore fanris impensa. Legilur quoque lum est autem a capiluln, quod ejus anniversa-
iomo I: Ampliss. Collecl., Col. 1014, A. mrinachi rium solemiiitef. ad majus altare celebraTeluf ca-
(ejusdcm fortasse Adami) ad Odbiiem epistpla, quem nonicis chofum tenentibus. Concessit autem capi-
arguit quo.d suse dicecesis presbyleris tallias im- tulum sacerdotem altari sancti Slepbani deservien-
posuerit, aliaque nonnulla ei irisiriuat et expfobfat. tein, quicumque fuerit, in distributione canonicis
Demum Odo ppslquam egregii et sancii pastoris parem esse. >
partes.implevisset per annos"circitef uridecim, aelate Prseclara quoque Odonis nienlio est id JiuUc
(41) Hist. Sancli Marlini a Campis, p. 297.
57 SYNODIG^ GONSTITUTIONES. 5«
diem apiid scriplcres coaelaneos : in vetere Mar- iVheiieslatisque ac jiistiliae pfaecipui sectatbres; Ipso
tyrolcgip dicitur benefabtcr singularis ecclesiae, praeterea satagente ac suggefente actum est, ut
cujus vigilantia selers in gregis custedia facile de- dcminus papa principes et pcpulCs per Gallias con-
prehenditur ex sanclissimis constitutionibus, aliis- cilaretad debellandam Albigensium haerelicprum
que praeceptis synodalibus de septem sacramentis. perfidiam. » Legendus Stephanus epistela 218, ubi
De eP chfonicori Antissiodorense:« Odo Pafislcri- celebratur Odc a nobilitate generis, henestale, au-
sis episcopus obiit vir aemulator virtutis, et vitio^ ctoritate dignitatis est et pruderitia. Exslant ad
rum egregius insectalor, quiinter caelera boria qui- eum Petri Blesensis epistolae 160 et 227, prseter
bus enituit, jd babebat pfaecipuum, quod iri bene- esim de qua in supefioribus. Ex his auteiii omnibus
ficiis ecclesiasticis confefCridis, riPri ad geniis, non liquido constat qriam temere Rigordus libro De
admunus, nenadpreces, sCd ad morCs scienliam- gestis PhilippiAugusti, el sanctus Arilonius tbmo
que respiceret, nec nisi dignes ad digiiitates eCcle- XVII, cap. 9, scripserinl Odonem a Maurilio de-
siasticas prbmpveret: hifle. est quod ejus studio cessoresup moribus et vita lengedissimilem friisse,
Guillelmus ad Biluricensem, Gaufridus ad Tufo- cum ab cmnibus sui aevi scriptoribusiriter cele*
nensem, Albericusad Remensera archiepiscbpa • . berrimcs, sapientissimes ac piissimcs sui tempe-
lum promoli stirit, quorum pribr Cafoliloci abbas ' ris anlistites annumeretur. Qiiam bene hanc in
exstitit, alii duo Pafisienses; afcliidiaceni sibi ift-' rem observavit Antonius Pagi (42); scriptcres
vicem:successerunt, viri irisignes ac timentes Deriiri, quandcque calamo abuti et falsa narrare !

(42) Tcm. IV, p. 715.

ODONISDE SOLIAGO
PARISIENSIS EPISCOPi

SYNODlCiE CONSTITUTIONES

(MiSsi, Coricil., XXII, 675.)

In nomine sanctaB Trinitatis incipiunt prohibitiones et praecepta observanda ab omnibus

sacerdotibus, data a venerabili Odone Parisiensi episcopo. .

CAP. 1. De modo et tempore celebfandi syriodum. C CAP.II. De ebdeni.

1. Fit Jovisiri lucesynodus qum proxima Luem. 1. FinitP sermbne, liceritiaibitepisccpus laiccs et
Lux Jovis hac replicat iefiia Pascha sequeris. scholares, et ailios clericos qui nori debebunt sy-.
In principio syncdi, antequam'caritetur, Veni, riodo interesse. Hoc facto, leganfur prsecepta sy-.
creator Spiritus, quaeratur utfum praesentes sint nodi.
abbates et sacerdotes qui tenentur synodb iriter- 2. His explefis, dicaritur capiiiila quae srinf ad--
esse. Et hoc facto incipiat episcopus alta vbee, denda, et in fine disfricle praecipiatur iil serventur
Veni creatof; quo fiiiito;-'dicantrir oratiories;i his sacerdPtibus. Deiride seijuuritur preces pfe neces-.
precibus praecedentibus, Pdter noster^ Etrie rivs, sitate lccerum et personarum.
etc. Benedicdmus Pqtrem, etc. Post pafiurri, etc. 3. Dislricte praecipilur sacerdolibus ut jejuni
Lmtamini iri Domtnb.etc. Fidt pax, etc. Dominus inlrent synodum; in jejunio ejiim debel fieri et
-
vbbiscuth,elc Oratio, Omriipolehs senipitefne Deus, oralibne.
qui dedisii fariiuiis tuis, etc. Aclibrieivtiostf.as, qiim- 4. Dislricte praecipitur uf induti albis et stolis,
sumus, Domine, eiC. Deusqui/sqluiis mierrim, etc. intrent sacerdotes syncdum illam, quae celebra-.
Propiiiare, quwsuinus, Dbrriihe, nbbis fdriiulis tuis lur teiripore paschali; illam vcrp quae fit Sepleiribri,
per sahctorum luortim, qubruth cbfpofa Velfeliquiw D siiperpelliciis fantum et stclis,
ih ecclesia pfaeseriti requiescunt; meriia glbfibsa, ut 5. Prehibetuf sacerdptibus, ne causas adducant
ebrumpia ihtercessione ab bmriibus. semper pfblega- ad synoduiii, aut aliqua negotiaquae non pertinent
iriur advefsis. Infirmiidterii ndsifam, quwsurhiis, ad quosdam, et ne sibi tunc minuaiur (45), cura
Doniine,respice, etc. Deus aquo sancid desideria, debent synodb interesse, prbliibetur.
elb.PerDominuth, etc. Finilis orationibus resi-: 6. Praecipitur districtius, ut omries presbyteri,
deburit, et legetur lectio; qria lecta fiet sefirio. inaxime curam animaruni habentes, veniant ad sy-^
(43) Id e*l, venarii aperiri faciat quispiam ad san- alicujus conscius absens s.ynodo, conlumaciag DOU
guinemeliciendum prsetextii morbi,ut forle criminis damnetur.
S9 ODONlS DE SOLlACq,PARIS.;EPlSC. «Q
nodum; et si graviinfirniilale detenti, auf aha ne- A CAP,V. Cripitula de sqcrqmenig altqris,
«5essitale: inevitabiliiveriire jion'potuerint, suum 1. Summa reverentia et Jipnpr inaximuslsacris
capellanum miltant, aut clericum, IPCOsuo. altaribus exhibealur, et niaxime ubi sacfpsari-
'
,7.Praecipitur in eundc et redeundb a; synodo ho- ctum corpris Dpmihi fesefvatur et missa cele- .
rieste ambulent presbyteri, et honesta quaeranf hos- br?tur.,.
pitis, uf in eis circumspecte se liabeant,ne staliis 2. Linteamina altaris et indumenta ssepe abiuan-
clericbrum vertatur in conlemptum el opprpbriura tur, ad reverentiam et praesentiam Salvaleris npstri
pbpuIp.Praecipimus in yiiiute Domini nosiri et Dei, et.tptiusCiiriae crelestis, quse crim eepraesens ad-
etlpbedieritiae,.uthonpr maximus et reverentiade- est qucfies missa cclebratur.
bitaisingulis sacramentis sanclae Ecclesiae,praecipue 3. Calices quibus infirmi .communicantiir decb-
a saeerdolibiis et clericis, exhibeantur,.et ut Jaici rentuf, et mundi cusfodiantur, ut devotius commii-
simiiiler exliibeant in quantum sacerdotes moneant nicent infirmi.
eps et exhertentur. , 4.;Airipullulae vini ei aquae in ministerio altaris
...... CAP. III. Capitulq baptismuin tangenlia. niuridaeetintegfaehabeantur;" siiniliter ampullulae
1. Baptismus cuni revefentia et lionpre celebre- chrismatiset plei sancti,
tur, et cum magna cautela, sub hac fprma : N.ego " 5.. Npn permiltanf presbyteri diacenes (cpm-
bqplizqie, in notnine Patrh, et Filii, el Spiriius minatur episcppiis eis qui hbc ricn servanl) de-
sancti. Et cavcat maxime in distinctione verborum ferre infirmis sacrosanctum corpus Domini, nisi
et in prolafipne, in quibus lola virtiis cpnsislit sa- in necessilate, cum sacerdos absens. fuerit; sed
ciamenti el salus.puerpruin. El jn Rpmano sub ea- semper sacerdos cum magna reverentia et.rhaturi-
dem forma doccant frcquenler saccrdoles, laicos late deferat in pixide eburnea bene clausa, prcpter
baptizarc debere pueros in ncccssitale; ct post casum, et cum lucerna prseccdente,]canlantes (44)
inundationem ea faciant saccrdolcs pucris quae so- scptem psalmos pcenilcntiales cum lilania pro in-
lent fieri pcst immersienero. firmp, eundo et redeuiido. Si lenga /via fuerit, ad-
2. Prp baplismp nihil pinninp ante exigatur, sed dant quindecim psalmos et alias orationes : sic
post laudabilis corisueludo exigi potest. enim debitiim persolvunt infirmb, et audientes in-
3. Fontes sub sera clausi cuslodiantur propter vitant ad cxliibendam Deo rcverenliam et honorem
sprtilegia. Chrisma: siihililer et sacrum.pleiim sub ef pratiprieni. ; "...;.
clave servetur. 6. Frequenter meneanlur laici ut, ubicuii-
4. Semper sacerdos interroget laicum diligenter, r que viderint deferri corpus Demini, stalim ge-
cum in necessitale baplizaverit piierum, quid dixe- iiua flectant tanquara Domino et Crealori suo,
rii.et quid fecerit. Et si inyenerit laicum :discrete et junctis manibus, qupadusque transierit,.
et modo debitp baplizasse, et formam yerborum in-• erent. "
,:
Roniano inlegre prptulisse, approbet factum: sin 7. In pulchricri parte altaris cum sumraa diligien-
aulem riori, baptizet puerum modo debilo. Et hic lia et honestate sub clave sacrosanctum corpus t)o-
est modtis : Petre, si es bqpliiatus, non te baptizo.; lniiii custodiatur.
si hon es baptizdius; ego bapiizo te,; etc. 8. Nulli clerico pefmittatur servire allari maie
5. Ad elevaridum parvum de fpiite, tres ad ornato [F. nisi more servalp] in majpri ecclesia, ul
plus recipiantur; qubd eniui amplius est, a malo nisi in superpellicic aut cappa clausa.
est. 9. Nullus bis in die missain audcat celebrare,
' aut cum
Cjtp. iy, Gapitulq de sqcrqniento confir- duplici inlroitu, nisi in magna ncccs-
, hidtionis. sitate.
1. Sacefdotes Irequeriter moneant popuuim ad 10. Nullus antequairi matiitinas dixerit canonicas,
coiifirinalioiiem pueroriim. . ef Priinam , praesumat absque aliqua neccssilalc
2. Post baplismuin debet suscipi sacramentum D celebraremissarii.
coiifiriiiationis. 11. Ad horas bealaeVirginis seniper teiiius versus
3. Quod si confirmandus adultus fuerit, cpnlitea- dicatur,. capitulo, ut cbseryat H. S, Maria roater
tur prius, et ppstea cenfifnietur. gratiae, ef caritenlur in ccelesia cum npta et.de-
4,:Ssepe dicatitr laicis ne exspecient diri ad cpri- votione, yel in regendb an cavendc.
firinaiidum pueres adyentum episcepi, sed ducant GAP,VI. Cqpituiade confessione.
eos ad eum, nisi adesse audierint prbpe; et quod 1. Sacerdbtes circa cpnfessienera inaximam cu-
possient nomina mutari puefis, *i velirit, in confir- ram adliibeant et caiitelam, scilicet ut dibgenter
matione, aut si visrim fuerit expedire. peccata inquirant; uSitata, sigillatim; inusitata ,
5. Nullus sacerdcs cenfirmare aiit cbnsecr.are lipi) nlsi alorige per aliquam
circurastanfiam^ sic
virgines praeSumpserit; splius episcbpi est Confir- lamenut ex peccalis detur materia conlitendi.
mare, virglnes consecrafe, ecclesias dedicare, or- 2. Ad audiendum conlcssiones coinniuiiiorem
dines dafc^ [al. eminentem] lecuin in ecclesia sibi eiigant - sa-

(44) Sacerdolem inlelligit cum comile clerico ct aliii quctquot adeunt.

6! SVNODICJECONSTITDTIONES. 62
cerdotes, ut communiter ab omnibiis videri possiht;. \ iiiquirant riomina personarum cum quinus pecca-
et in lbcis al)ditis, aut extra ecclesiam, nrillus re- veriiit corifiteiiles, sed circuirislaiitias tanlum et
cipiat cenfessienes, riisi in magna necessitate vei qualitates; et si confitens indicaverit, arguat eum
infirniitate. confessor, et secretum illud teneal sicut eorilitentis
3. In ccnfessiene habeat sacerdcs vullum humi- peccatum.
leii, et oculos ad ferram, nec aspiciat vultum con- 15. Nullus ira, vel odio, vel etiam incliMiiorlis
filentis, maxime mulieris, causa debilaelionestalis, in aliqua audeat revelafe corifessionem signo vel
et patienter audiat quae dixerit in spiritri lerii- verbo ullis, generaliter vel specialiler, iit dicendo :
tatis, et ei pro posse sub pluribus modis persuadeat « Ego scio quales estis.i Et si reyelaverit, absque
ut confileatur iritegre ; aliter enim dical ei nihil misericordia debet degradari.
valefe. 16. Oirines praecipiant instituta jejunia servari,
ut jejunium Quadragesimse, Quatubr Temporum ,
4. Inceslum faciens, deflorans, aut Iwmicida, nisi ex raagna et fationabili causa
Pontificem qumras; papatti, si miseris ignetn. Vigiliarum,
Sacrilegus, patris percussor, vel Sodomild, conlra iiat, et sextae ferise; ex debito enim tenentur
Si percussisti clericum, Simonve fuistu facere talia jejunia.
" CAP. VI!. Cupitula circa matritriohium.
5. Sacerdotes riiajora reservenf majoribus in
confessionibus, sicut bomicidia, sacfilegia, peccata 1. Malrimoriium cum honore el revereritia Cele-
contra naturam, iucestum et stupra virginum, in- bretur, nee cum risu et joco; nec contemnatuf,
jectiones manuum in parentes, vola fracla, et hujus- eliamsi secundae et teitise fiant; autequam iiat,
modi. semper tribus Dominicis aut tribus festivis diebus
6. Sunt tria in quibus riullus habet potestaletii seque dislantibus, qiiasi tribus ediclis, perquifat
absolvendi, nisi dominns papa vel ejus vicarius, saccrdos a populo subpcena excomiriuiiieationis de
nisi in necessitate, scilicet in injectione ma- legitimitate sponsi et spensse qoi debent ccnjungi, .
nuum in clericos vel quosvis religiosos, in iricen- et arite fidem datam de coiitralieridp matrimPnib,
dio, per quam senlentiam sunt vocati Simoniaci; et ante haec tria edicla nullus audeat aliqrip inodo
nihilominus tamen talium rei remittendi ad episco- matriraonia celebrare.
pum. 2. Prohibeant firmiter laicis, per excommunica-
7. ln dubiis semper corifessor consulat episcb- tionem, sortilegia lieri; malefici quoque et celantes
pum autsapientes vires, nisi ex necessitate; qup- consanguinilatem et alia impedimciita nialfimonii,
rum consilio certificalus, solvat securius aut liget, (C votum, ordinem, consanguinilatem, aflinitatein,
maxime praelatos snos. disparera cultum, compaternilatem, quse lanlum
8. Audita confessione, semper conlessbr inter- quatuor a matiiinonio excludil personas, compa-
roget confitentem si velit abstinere ab emni mor- trem, commatreiri, filiolum, et fratrem et sororem
tali; aliler verp nnn absplvat eum, riec injurigat ei spirilualem, scilicet, filium vel liliam patrini [Suppt.
pcenitentiarii, ne inde confidat , sed moneat ut excommunicali publicentur.]
ilerum faciat quidquid boni polerit, ut Deus cor 3. Niillus sacerdos audeal perlicere matiinioiiimn
illius illuslret adpoeiiitenliam. in casu dubio, iilconsulto episcopp, Sed ad eum sem-
9. ln injungeridis parvis pceiiiteniiis sibi caveant per referat omnes matrimonii dubielates, si opus
' - ''
sacerdotes; secundum cnim qualilalem culpaD et fuerit.
pcssibililatem cenfilenlis debet esse qiialitas poe- 4. Prohibetur districte sub poena suspensionis ne
nitentiae; alioqiiin quod mirius est fequifetuf "ab ulltts sacerdbs aut Capellanus exigat aliquid ante
eis. benedictionem nuptialem, sive pre testimcnip fe-
10. Cum furlo raptus, cum fenore Simonisactus, rendc, sive pre matrinionio celebrando, occasione
De sicpossessis eleemosyna fit ab ipsis. : ferculorum quse deberitur pro mipliis; celebrato
11. In furto, rapina, usura, fraude sibi yalde ]" autem matrimonio
recipiat fercula sua, et exigat, si,
caveanl sacerdotes : non alias iiijungant pcenilen- necesse fuerit, siculi consuetum est.
tias, scilicetmissarum, eleemosynarum, et hujus- 5. Prohibeat sacerdos in ecclesia publice sub
modi, priusquam reddiderint; non enim tale di- excommunicatione ne aller conjugum transeat ad
mitlitur peccatum, nisi reslituatur ablatum. ,
religionem, aut recipiatur nisi perepiscopum.
12. Nullus missas qnas injunxerit celebret, nec CAP.VIII. De sacramento exlremmunctionis (45).
tricenariura nec anuuale, el pro minus nullus trien- 1. Cum reverenlia deferatur oleum sanctum ad
nale et quinquennale. infirmos, et eos ungant sacerdotes cum magno ho-
13. Frequenter presbyteri moneant ad cpn- nore et orationum celebritale quaead hoc sunt ordi-
fessipnem, et pfaecipue ab^initip Quadragesimse natae, et nihil inde penitus exigalur, sive a paupere,
instanler prsecipiant venire generaliter ad con- sive a divitc : sed si
quid gratis datum fuerit, gr.atis
fessionem.
accipiant.
14. In confessione caveant sibi confessores ne , 2. Ad sacramentum cxtremse unctionis moneant

(45) Yide concilium Nannctcnse, cap. 4.

65 ODONIS DE SOLIACO PARIS. EPISC. 64
popjiuin saccrdcles, nen lantuni divites et senes,, A 9. Non pennitlantur "praedicatores super arcas
sed pauperes el juyenes Ohinestcmpere discretionis,, celebrare, nec pulsare campanas per vicos, nec
maxime a quatuordecim annis efsupra, et ad omnes> loqui in ecclesiis, nec praesentare reliquias, sed tan-
communiler, ut se paratos exhibeant, cum neccsses . tum deferant ferenda, et sacerdotes pro illis loquan-
fuerit. tur.
3. Doceant frequenter pppulum hujusmndi sacra- 10. Exhortentiir populum semper presbyleri ad
menium-licite iterari, et saeperecipi, scilicct in quar- diccndam Orationem Dominicam, et Credoin Deum,
libet magna inlirmitale nnde metus est mertis; eti et salutaiiohem bealae Virginis,
pcsl susceptum licite reyerti ad opus conjugale eumi 11, Moneant semper pppulum, et maxime roulie-
qui convaluerit de infirmitate. res, ne faciant vcta sua, nisi cum magua deli-
4. Librum qui dicitur Manualis babeant singulii beraliene, et assensu virorum, et consilio sacer-
sacerdotes parochiales, ubi continetur ordo serviliii dolum.
extremae unctionis, catheclrismi, baplismatis et hu- 12. Nullus- saccrdos vel Capellanus teneat in
jusmodi. dbmo sua aliqua occasione mulierem, nisi sit mater
5. Habeant singuli Canones pcenitenliales, ett aut sorpr, aut talis de qua visum sit episcepo quod
crdiriarium oflicium Ecclesiae, secundum usum etL" careat omni suspicione inhonesta.
niodum qui servalur in ecclesia majPri. 15. Prohibelur penitus universis sacerdolibus-
6. Mpneantur sacerdotes jie.teslamenta sua ordi- ludere cam deciis, el interesse spectaculis, vel cho-
nent per manum laicalem, et ipsi frequenter prohi- reis assistere, et intrare tabemas causa polandi,.et
beant laicis ne sua testamenta faciant sine praesen- sine amictu, scilicet cappa velpallio vel superpelli-
tia sacef dotis, dical episeopus quod non faciant eiss ceo, et comite clerico vel laicp intrare domps alie'
in unum(46). nas, aut disciirrere per vices et plateas, et ne ha-
Hic incipiunt communia prmcepla synodalia. beant cappas alatas et vesles inordinatas omriino
1. Praecipitur sacerdotibus ut onines reditus ett prohibetur.
possessiones ecclesiaescribant in roissalibus suis, ett 14^ Nullus clericus vel regularis accipiat deci-
prohibetur penilus presbyteris et parpchianis ne des mam de niariu laici, nisi pCr manuni episcopi.
Ins quae sunf ecclesiae aut presbyleris alienant ab) 15. Nullus cleficus fidejubeat Judaeo vel fenera-
ecclesia, nisi per cpnsiliuro episeepi. tori, necobliget pro pignore aliquo uipdp prnamenta
2. Prphibetur dislricte ne prp interragip ccrpusi ecclesiae vel libros Judaeo.
scpeliri difleralur, sed posl sepulluram exigant lau- Q 16. Nullus recipiatur ad praedicandum, nisi sil
dabiles cpiisuetudines. Idem dicimus de similibus, authentica persona, vel ab episcopo vel archidia-
3. Qiiicunque resedificaverit in coemeteriocxcom- cpnn missus.
municetur, si principalis pars domus pef se ceci- 17. Nullus clericus facial jusjurandum antequam
derit. - fuerit episcopo praesentatus.
4. Tribus diebus continuis vocetur excommum- 18. Ffequenter moneaniur laici ut non retineant
candus, et nisi justiliae se obluleril, et fidemdede-- decimas, quas in periculum animaruin suarum re-
rit quod veniet ad diem sibi assignalam, ac diemi tinent.
adversario riuntiaverit, excommunicetur : et ex- 19. Nullus clericus potest sibi relinere decimas
conimunicatus iinllo liiodp absolvalur, nisi modo) jnre haereditario possessas; sed auctoritaleepiscopi
a majori, prseterquam in articulo mprtis, et tunc: possunt .clerici fiuctus recipere, ita lamen qupd
tamen dala cautione, quod stabit judicio Ecclesiae. semper laborent, et quod ad ecclesiam revertan-
5. Presbyteri super citationibus faciendis credantl tur.
liis qui dederint fidem; sed super excominunicatio- 20. Die Dcminica pisecedente, synodum sacerdo-
nibus faciendis non credant sine lilteris. Sententiass tes qui. capellanos non habenl in suis parochiis,
uudacter ferant, latas districte servent, ut cifiuss D semper inquirant publice.in ecclesia si qui: sinl
qriam sententiae deficiant, nemini parce.ntes, autt infirmi inparochia, et terti.i sequenti die visiteriteos;
timbre, aut amore, nec pro absplulis eos habeant,, si aliqui fuerint infirmi, etiam non requisili, et
lilsi eis bene coiistiterit. faciant quidquid fueril ad salulem animarum, ne
6. Morluae in partu scindanlur, si infans cre-- mora quam facluri surilin synedp fiat oceasio peri-
daturvivere; lamen si berie conslilerit de roorlei culi; eorum nihiloiiiiiius tamen eliam saluti procu-
earum, rantes provisionem, quam solent facere per capel-
7. Sacerdotes auditp parochianorura stiorum obilu,, lanos vicinos qui remanent, et diaconos proprios.
Statim absolvant eos cum psalmis pro deftmctis, ett 21. SacefdPles die ectavc seihpef rencvenl sacra-
collecta. menta ad fontem benedictum oleo et chrismate, ei
8. Item inhibelur ne faciant designationes eccle- sanctam eucharistiam, ne vetustate aliqui ad indc-
siarum in manu abbatum, vel quorumlibet patrono- votionem moveri valeant aut errorem.
rum, sed in-manu cpiscopi vel praelati sui. 22. Si negligentia eveneril iit, praelecto Caoonc

/46) Locus hic ccrruptus est, et dcest quidpiam.

 65 SYNODICiE CONSTITUTIONES. 66
et peracta cnnsecratione, nec vinum nec aqua repe- A j quam sanguinis, et ^vini puri,. aliquantum ab ex^
rialurin ^alice, debcl slatim infundi utrumque, et puendo abstineant; et si abstinere non possunt, in :
sacerdcs reiterabit consecralicnem ab illo loco Ca-. . piscinam hoc faciant suaviter et urbane :. vinuro
nonis : Simili modopqslea quum canalum est. (Luc. autem potius rubeura ministretur iri calice, propter
xxn), usque ad finem, ita tamen ut illas.dtiaseruces simililudinem albi vini cum aqua.
omittat quas singulariter fecit super panem. -Quod 29. Prohibetur districle sacerdotibus ne habeant
si de simplice vino vel deaqua.sine virio fiafcpn- secum prolem quam in sacro ordine susceperint
secratio, vinum reputatur pro sacramento,-. sed propter scandalum ; et ne in suis dohiibus habeant
aqua rion reputatur; et idep ista riegligentia de scaccos et aleas vel decios, omnino prohibetur.
aqua posita sine vino, major, et majori pceniteritia 30. Prohibelur districte sacerdotibus ne accipian
emendanda est. '
. gazeras vel admodiation.es, nisi de decimis, quo-
23. Siquid cecideril de sanguine Demini super niam esset species negotialionis, et ne habeant in
cprpprale, rescindendum est ipsum cerpprale, et in pallis suis peeias nisi blavi vel nigri coloris.
lcco reliquiarum cbservandum; si palla altaris inde 31. Similiter prsecipitur presbyteris quod immo-
tincta fuerit, rescindenda pars illa, et pre reliquiis bilia de boriis ecclesiae acquisita ecclesiis suis tan-
servanda. Si super infulam, casulam, vel super R 1 tummodo Iegenl (nam dejure aliud facere non pos-
albam decurrat, simililer fiat. Si super quodlibet sunt); de mobilibus vero suis ralionabile faciant
vestimentum, cemburenda est pars illa, et pillvis legatum.
in sacrarium reponendus est; si vero in lerram 32. Ilem prsecipilur sacerdotibus ut frequenter
«eciderit, lingenda est lerra; est tergendus el ra- Dcminicis et aliis festivis diebus in aliqua parte
dcndtis locus ipse, sive lapis, sive lignuro, sive sermcnis proppnant fideliter pepulp Syinbplum lidei,
terra, et pulvis in sacrario reponendus. et eis diligeriter dislinguarit aiiiculos fidei, et in
24. Porro si in ipsum sanguinem musca, yel singulis confirmeril populum, auctoritatibus et ra-
aranea, vel aliquid tale ceciderit, quia non sine lionibus sacrae Scriplurae prc ppsse sue prppler
vomitu et periculo corporis aliquando sumi;pptest, hspreliccs.
igne cremaindum est, et tunc sanguis Dominisuma- 33. Scialis quod excommunicati sunt omnes illi
tur; illudilamen quod intus ceciderit priusdebet in in synodo qui fidem dederunt vel acceperunt de
calice virio perfundi, el quanto caulius fieri pplerit, -celandis matrimoniis; et excominunieatio ista reci-
ablui, et postea super piscinam cpmburi, et illam tetur in parechiis a singulis sacerdetibus.
ablutionem sacerdos sumat. Quod si de cprppre . 54'. Prohibetur sacerdotibus ne habeant capella-
Domiiii super quodlibet aliud vestimentum, non nos habentes cappas manicaias, sicut nec ipsse per-
ineidatnr, sed vino ablualur, et a ministro sumatur sonse debent habere; praecipitur eiiim omnibus ha-
vinum ipsum.;Quod si.in [f. id] primp datuiri reji- bentibus ecclesias ut ad singula temppra prdinum
citur, ;prput diligenliusppterit recipiat, et cpnjun- se erdinandos offerant; et hec inlelligitur in jura-
clum cilm vinoiiicalice.s.um.atur; sed integrum mentc qund fecerunt.
suiiii non pplest, ee quedpre alteriiis .prejecfum .35. Item praecipitur sacerdotibus dislriclissime,
' ' -
est;; • Ct sub pcena magnse emendae, ut cuslediant prse-
25,;Reus amem bujuSfiiegligentise,et qjii cumep cepla synedalia quae scripta sunt in libellis suis.
parliceps fueril culp3e, cempetenti subjaceat disci- Quidam enim,.licet jam elapsi sint tres anni ex quo
p!inae;-si autem supr.ali^num vel lapidem ceciderit, praedictcs libellos habuerunt, ita sunt negligentes,
inodus snpradictus de saiiguiiie Domini teiiendus quod nundumhabenl pixidem eburneam, nec laber-
est. •.-. iiaculum ubi reservetiirQumlionere cprpusDpminiv
26. Prohibetur sacerdotibus ne nimis feslineBt nec fcntes sub clave, neC chrisma vel cleuro in
venire Parisios pccasipne synpdi, et ne niagnam aliqua capsula.
faciant niorani sese visitando et rcficiendo tam in D ] 36. Prohibeant sacerdotes ne fiant ehorese, maxime
via quam in ciyitale.Quidam enim iter arfipiunt in tribus lpcis: in ecclesiis, in cceineteriis et in
praecedenti Dominica, Veladie Lunse, sumrao marie, processionibus.
et moram faciunt usquead sequentem Domiiijeaiii, 37. Prohibeanl sacerdoles per excpmmunicatic-
et magnum imminet periculum saluli ariimafum. ; ,nem, et maxime tempore viridemiarum,
singulis
27. Districte praeCipitur ut quilibet sacerdPs ha- diebus Dominicis, iie aliquis Chfistiarius retirieat
beat in celebralipne missae, propter munditiam apud se marchum vindcmiarum, quem Judaei cal-
veslimentorum circa altare, unum niamitergium. cant aliquo modo, propter illam horribilem immun-
28. Praecipiiur presbyleris ul cum in Canone ditiam quam in contemptum sacramenti altaris
missse inceperint: Qui pridie, tenenles liostiam, ne faciunl; et si remanserit, detur porcis, vel expan-
elevenl eam statim nimis alle, ila quod poss.it ab dant ad opus pro fimo.
omnibus videri a populo, sed quasi antepeclusdeli- 38. Probibeant per excommunicationem saepe ne
neant, donec dixerint: Hpc est corpus meum (Matlh. carnifices permittant Judaeos Ianiare carnes suas,
xxvi); et tunc elevent eam, ut possit ab omnibus nisi lotum dctineant Judaei.
videri; et post talem susceptionem tam corporis 39. Item districte praecipitur presbyleris ne ho-
67 ODONIS DE SOIMCO PARIS,. EPISC. 68
stias, licet non sacratas, dent pueris ullo modp; et A liercs ppst puerperium veniunt ad purificatienem,
inhibetur ne celebrent sine caligis,:~: :":-~ derit eis tantummedp panem benedictum, et cerpus
40. Item prohibetur districte ne sacerdoles culteW Demini eis nullo medp propinent, nisi expresse
lum poftent cum cuspide* ncc clerici epruTn. . petant,et'pfius coiifessse fuerinl. ,
41. -lieiri districte prchibeiur sacerdetibus ne .51. Itemmbneant presbyteri parochianos Suos in
perroillant prsedicare aliques ignptps sive illitlera- confessionibus et in prsedicalionibus suis ut sallem
tos, etiam;extra eeclesiam, siveiiriviis,, slve in-pla-- semel iri arino pefegrinarido visilent ecclesiam Pa-
'
teis, Sive inaliis lbcis parcchlae suae;; et saepe de risierisem.
Dominicis dicbus sacerdctes moneant, et eliam sub 52. Praecipitur districte omnibus presbyleris ut
poena excommunicalionis inhibeant parochianis pro domino rege faciant specialem commemoratio-
suis iietales audiant, propter periculahseresum et nem, quandb poterunt.
errorum quos semlnant. 53. ltein praeclpitur presbyteris quod singuli scri-
42. Item districte prsecipitur presbyteris qued mo- bant nomina parocbianorum siiprum ccnfratruin
neanl parochianos suos et parocliianas, quod pro- Eccicsiae Parisierisis, et eliam scribanl prP quanlo
videant EcClesiaeParisierisi, qtiae miiltuni indiget qttilibel est conlfateri
albis, et stolis, et tpallis, et hujusmodi. 54. Ilem praecipitur presbyteris ne recipiant
; =45. .Item mpneanf sellicite et assidue parochianos capeilanos sirie ccnscieritla epiScopi vel afcliidia-
suos ut in Albigenses hsereticos se accingant, etite- ccni. ','
rum eamdem habcbunt indulgenliam quam aiias 55. Iteiti pfiecipituf presbyteris qued riiliil exigarit
habuerunl..;; a pafcchianls stiis, eo quod testimonium dant pro
:i:44. Item moneant presbyteri srib pcena exccm- eis, quandb debent matrimoniiini Contrahere.
mtihicaticnis omnes illos qui crucem habUerunt, et 56. Item prohibetur dislricte ne diacPni ullo
vbturii suurii ribri sunt prosecuti, qped Crucemsuam mndp audiant confessiones, nisi iri arctissiriia rie-
et;pfcppriarit resumefe, et perlent. cessitale; claves eriim non. habent, nec possunt
45. Itbm pfaecipitur oriinibus presbyteris qued absolvere.
excbmmiinicerit iri generali omnes illos qui fecefunt 57. Prseeipimris omnibus decanis quod inquirant
cbiispirationes contra presbytefos suos vCl contra de caeterc, et in scriptum fedigarit neriiina emniurii
ecclesias suas. presbyteferuiri qui in decanalibus suis decedent,
46. Item prsecipitur presbyieris ut cuiri aliquis eaque defefant ad synodum reeitanda, ut cremus
cbnfitetur eis se fidem dedisse alicui mulieri de nia- C pfp eis, et mpriearitur singuH presbylCri rit faciarit
tf ittienip ccritraheridp cun) ea, et pbst fidem datam Sefvilium speciale ; hec eriim libentissime deberit
cegriPvit eam, non deiit ei liceritiam contrahendi facere, quia, crim decesserint, fiet similiter prc ei3.
ciirii alia, quoniam sequens earnalis copula cuni illa 58. Item districte praecipitur presbyteris omni-
cui fidem dedit matrimoriium confirmavit. bus qupd excommunicent ter in anno, scilicet in
47. llerii distfiete prajcipitiirpresbyiefis, etsub Pasclia, in Nativitate Demini, et in feste Ecclesiae,
excbiriiritfriicatiorie,iie aiiqubs mairimoiiib claride- ciiines illes qiii scieritef celant feuda Paris., et
Stinb coiijririgatit vel beriedicant. oriines illcs qui Sciunt superhec aliquid, nisi illud
'48. Item exCOmmuiiicenturomnes illi qui faciurit reveiaverint Parisiensi episcbpo vel ejus manda-
se ccnjungi clandestirierautbeiiedici, et omnes illi tafib.
qrii interesse praesumririt sacerdbtes. 59. Item praecipimus singiilis presbytefis qucd
-49. item praecipituf pfesbyteris rit, quelies du- annuaiim, idque in crastino S. Tfinitatis, anriiver-
bium erit qrisindp: aliqua jejiiriial vet pfbccssicries sariuni cmriiuro
cpnfrafrum R. Mariae per totam
iristitutse fieri debent, sicut in festb sancli Mafci, Parisiensem oiceccsim ceiebretur.
pelant a deeane loci, et sine ejus consilio ea facefe (60) PrseCipimus ut inoneatitur nen Judseis prac-
ribriprsesumarit. •
slare retas, secundun) qupd pfaeceptum est; alie-.
SO. Itciri prsecipituf pfesbylerls rif qriando mu- quinccriipeliantur per excommunicatioiiera (47)

(47) Malehas ccr.stitutipnes Ririiiis fctuiit ad Gfe- verh ut miniroiim annos. Mauritio enim successit,
gofii VIII poritificatum, qui obilt aii;II87, cum qui anno deiriiiriibbiit 1196,
Odri Parisiensis episcopus non fueril nisi post no- Gabr; COSSART;
8: STATUTA ET DONATIONES. 70

ODONIS PARISIENSIS EPISCOPI

STATUTA ET DONATIONES PVE.

(Ex Append. ad Opera Petri Rlesensis ed. Petri de Gussanvilla, p. 778 et seq. passim; et Ga//ia C/iri-
stiana, l. VII. Inslrum., p. 79 el seq., 1227.)

1. A 11.
GhartaOdonis quaconcessitecclesim Sancti Victoris Lilterm OdonisephcopiParisiensts, pro abolendofesto
Parhiensis annuqlia semiprmbendqrum Ecclesim
Parisiensh. Faluorum, ei restiluenda solemriilatecircumchionh
Domini.
Ex annalibus mss. Sancii Vicloris ad ann. 1197.)
(AnnoH98.)
QDP,Dei gratia Parisiensis episcopus, omnibus
ad qubs praesens -scriplum pervenerit, «lernam in tislse [Ex Charliilario illustrissimi domini Joannis Rap-
de Contcs, decani EcclesioeParisiensis. Chartd
Domino, salulem. 156].
Quante venerabilis eeclesia Sancli Victcris famae 0DODei gralia episcepus, H. decanus, R. canter,
suae sincerilatem et beme opinionis pdprem sua- MADRICIUS, HEIMEBICDS et ODParchidiaccni, GALO,
vius circumquaque diffundit, in qua fervcr regula- succenter, magister PETKUScancellavius, et magi-
ris pbservantiae non tepescit, sed per Dei gratiam sterPETBUs de Cerbplip, canenicus Parisiensis, pm -
de die in diem graliera percipit incremenla, tantp nibus ad qups praesens scriptum pervenerit, seternam
eliam et fralres ibidem divinis cbsequiis mancipa- in Demino salutem.
losubericri charitate debeinus ainplecti, et eeruui Cum dominusPetrus, S. R-Ecclesise titulo Sanclae
tranquillitati et commodis specialibus imminere. B Mariaein Via Lala cardinalis, in partibus Gallicanis
Licet autem eidem Ecclesiae annualia vacanlium legalionis oflicio fungeretur, super corrigcndis qui-
pnebendarum in Parisiensi Ecclesia a prsedecesso- busdam quse in Ecclesia Parisiensi audierat corri-
ribus noslris Parisiensibus episcopis fuissent plira genda, mandalum suum nobis sub.hac forma por-
pia liberalitate concessa, e't munimentis authenti- rexit :
cis.confirmata; taincn multoties cenfingebat, ut « Venerabili in Chrislo Patri et amico charissimo
dimidia praebenda vacante, et ec qui dimidius ca- Qdoni, Deigratia cpiscopo,ct dilectis suis H.decano,
rionicus exstilerat integrato, ecclcsia S. Victeris R. cantori, Mauricio, Hamerico, el Odoni arcbidia-
priyaretur. Attendentes igilur camdem ecclesiam c.onis, G. succenlori, magistro P, canceUario;, et
cericcssp sibi beneficie miiius rationabiliter defrau- magistfo P. .de.Cp.rbplio, canonieo Paiisiensi, P.
dari; ct iiitelligenle.s diroidiam vacarepraebendam, divina miseralione Sanctse Mariae in' Via Lata dia-
qiioties de inlegra praebenda dimidia canonicus iii- conus cardinalis, aposlolicac sedis legatus, salutem
veslitur, praesertim cum juxta consuetudiriem Pa- et sincerse dilectionis affeclum.,Quanto nobilis Pari-
risiensis Ecclesiae, dimidiam et integram pafiter siensis, Ecclesia in regni capite et urbetam celebri
babere non debcat, et intcgra praebenda dimidiari cpnsliluta, dc cujus plenitudine omnes accipiunt,
nonpossit: habita super hocpleniori deiibefaliorie, G purieres radies circumquaque diflitndit, et ubiquc;
et cbmmunicalo prudenlum vironim consilio, prae- terrarum famcsius praedicatur,tantoadordinandum
fata eCclesia S. Victoris concessimus de conniven- ipsius Ecclesiae statum, et exslirpandum penitus
lia Parisicnsis capiluli cfassensu, ut cumanobis quod ibidem sub praetextu pravse consuetudinis ino-
vel successoribus nostris dimidio canonico prse- levit, uberiorem oportet maturitatcm et diligcntiam
benda integra cpnferetur, ecclesia S. Vicleris pri- adiiiberi, utde crijus fonlc fere ad universa muridi
mo anno dimidiae praebendse bcneficium annuale climata scienliae rivuli derivantuf» vitae et honesta-
sine diminutipne percipiat, sicuti et integrarum lis peculum (lcgiistatur; et ubi' litleraturae vigct
annualia praebendarum percipere consuevit. Ut igi- magisteriuin, ubi mbrum elegantia reluceal caetcris
tur praescripla concessio perpetuae robur obtineat ad exemplum. Sane cum in parlibus Gallicanis lega-
firmitatis, eam praesenti scriptc sigilli nostri im- tionis eflicium exsequentes, in ipsis visilatienis
pressione munilo fecimus ccmmendari. nnstrae primpnliis ^d eamdem Ecclesiam venissc-
Aetum anno Incarnati Verbi 1197, pontificatus mus, ex fideli relaliene quamplurium didicimus
ncslfi anno primo. quod iii festo Circumcisionis Dominicse in eadem
Ecclcsia tpt cpnsueverunt enoimitates ct epera fla-
71 ODONIS DE SOLIACO PARIS. EPISC.
giliesa ccmmiiti, qupd locum sanclum, in quo glc- A cessicne vel canlu ad ecclesiam adducalur, vel ad
riosa Virgp gratam slbi mansionem elegit, non domiim suam ab ecclesia reducatur;In chcro autem
solum foeditate verberum , verum etiam sanguinis induet capparo suam, assislentibus ei duobus cano-
effusiPne plerumque;coiitingit inquinari; et eatenus nicis subdiaccnis, et lenens baculum canturis, ante-
adinventio tarii perniciosse iemerilatisinvaluit, ut qiiam incipianliirVesperae, incipiet prosam : Lwle-
sacratissima dies, in qua mundi Redemplor voluit tnur gaudiis; qua finita episcopus, si praesens fue-
circumcidi, festurii Fatuorum nec immerite genera- rit, vel decanus, absente episcopo, vel capellanus
liter cpnsuevefit appellari. Altendenles igitur qucd episcopi, utroque absente, incipiet vesperas ordi-
iri eis diebus calamitalis et luetus, qucs turbalip nate et solemiiiter celebrandas; hoc addilo, quod
temperum et terrarum, et prsecipue desclatip terrse Responsorium et Benedicamus, in triplo, vel qua-
Orientatis, grayiori perfudit amaritudine, potius druplu, vel oigano polerunt decantari; alioquin a
debemus pratipnibus et lacrymis indulgere, quam quatuor subdiaconis indutis cappis sericeisllespon-
hujusmodi vanilalibus et turpitudinibus deservire; sorittm cantabilur.Complelorium ordinale et solem-
volentes etiam a sanctuaric Dpmini omnem spurci- niler cantabitur. Pulsato autem unico classico anle
tiam et eccdsicnem contaminationis excludere,auc- Matutinos, sicut in summis solemnitalibus, Malulini
,foritate legaiionis qua fungimur, dislrictius inhibe- ab episcopp, vel decanp, vel capellaiio incipiantur
mris ne in Ecelesia yestra de caeterp in praescripla ordine debito consummandi, lipc adjeclo quod ter-
solemnitate a quibuslibel aliquid atlentetur qnod tium et sextum Responsprium in pfgano, vel in
clericalein professionem non deceat, aut videalur triplo, vel in quadruplp cantabuntuf. Canlur MatU-
Dei reverentise derngare; sub interminalipne ana- tinorum Responsoria ordinabit. Missa similiter cum
thematis proliibentes ne deiriceps sub censuela cseteris horis prdinate celebrabitur ab aliqup prse-
enefmitate eadera agalur solemnitas. Vobis quoque diclcrum, hoc additc quod Epistola cum fqrsia
eadem aucloritate districte praecipiendo mandamus dicetur a duobus in cappis sericeis, el poslnioduin
ut in bac parte Dei limorem et sulam heneslatem a subdiacono : nihilominus perlegetur Responso-
liabentes prae eculis, ita prsediclam soleinnitatcm, rium et Alleluiam triplo, vel quadruplo, vel organp
dilalione el pccasipne Cessantibus, ordinare,et quod in cappis sericeis cantabuntur; et erunt in missa
fesecandum videritis, resecare curetis; ne circa qualuer prpcedentes.Vesperse sequentes sicut prio-
cullum Ecclesiaevel statum clericum aliquid possit res a Lmtemur gaudiis habebunt initium; et canta-
boneslali ecntraririm deprehendi. Si quls autem hilur Lattabundus, lecP hyraiii. Deposuilquinquies
cciitra formam VbbiSsriper Iioc constitutam temeri- Q ad plus dicetur loco suo; et si captus fuerit bacu -
tate qualibet venive prsesumpseril, ipsum noslra lus, finito Te Deum laudamus, consummabunlur
freti auctoritate, ab oflicioet beneficio, et insuper Yesperae ab eo a quo fuerint inchoatae. Ultimum
ab inlroitu chori et capituli suspendalis, et tandiu similiter Completorium ordinate dicetur. Per totum
pro suspenso . habeatis , suspensionem capilulo festum in omnibus boris canonici et clerici in stallis
denunliantes, donec de praesumptione sua satisfac- suis ordinate et regulariter se habebunt. Inhibemus
tionera exhibeal compelentem. Nihilominus etiam igilur ne ordinationem istam aliquis perturbare
oinnes illos eidem sententiae vinculo praecipimus prsesumat: et qui eam ebservare nplueril, senlen-
iniiodari, qui se occasione prohibitionis hujus aut tiam incurrat in praemissb authentice domini cardi-
constitulionis vestrae a servilio Ecclesiae in vigilia nalis expressam. Ul autem institutio ista firmior
vel in die solemnitatis ejusdem maliticse duxerint in posterum persevcret, eam praesenti scripte sigil-
sublraliendos.Quodsi omnes bis cxseqttendis nequi- lorum npstrorum impressione munito coinmendari
veririt iiiteresse, aiit si fbrle, qupd absit! aliqiiis vel fecimus.
aliqui vestrum eliam praesentes se super liis discef- Actum anno incarnati Verbi 1199.
des exhibuerint, ves, frater episcepe, curii decane III.
etreliquis de praenominatisqued vpbis injiingimus, Aliai lilterw
ejusdem Odonis Parhiensh ephcopi, pro
adiinplere celeriter et exsequi procuretis'. > solcmnitate Circumchibnis Ddmihi et sancti Ste-
:Nos:igilur,intellecto et Cegnitp qucd praescripla phani.:
solemnitas DominicaeCircumcisionis niimis regula- (Annoll99.
riter ageretur, volentes in staturo caiionicuni revc- [Ex magno Pastorali Parisiensi.]
care qued in scandaluin Ecclesiae iemere.nescilur ODO, Dei gfatia Parisiensis episcopus, omnibus
pullulasse, auctprilale prsefati legati, adhibita matu- ad quos paginapraesenspervenerit, inDomino salu-
filate consilii, supradictam soleinnitalem ordinavi- tem,
'musiu huiic modum : lu vigilia festivitatis ad Ve- Ad hoc lios, licet immeritos, in hujus prselalionis
speras campanaeordinate sicut in duplp simplici pflicio dispensalip ypluit divina cpnstitui,. ut ad
pulsabuntur. Camor faciet m.atriculam in omnibus divini cultus amplilicationem studiosius debeamus
erdinate; rhytbmos, personas, luminaria herciarum intendere, et quae cpntra honestatem eeclesiaslicam
nisi tanluin in rptis ferreis , et in penna, si tamen in domb Domini minus regulaiiter pullulasse nbve-
vcluerit ille qui cappam redditurus est, lieri prchi- rimus, exsHrpare. Cum igitur Dominicaecircumci-
bemus; statuimus ctiam ne deminus festi cum pro- sionis vcneraiida soleninilas olim in Ecclesia P-ari-
 STATUTA ET DONATIONES. 71
siensi niinus regulafitef agcfetiif, ef sub pfastextu Aptum ad firmitalem majorem-fieri et sigilli npstri
malar constiefudinis1 ad tarilie 'dissoluiiohis esset pracccpimus impressione muniri. '. .
redacla perriiciem; quod plerumqueipsa die"enpr- Aclum anno incarnationis Vefbi 1199, pbntlf.
milates abomiriabiles et opera cenlirigefet flagitiosa npstri annn tertic.
cbinmilti, taridem dbti)irio:Petrb,Saiictse:Mariae' in IV.
ViriLaia' diacerib c'ardiriali,iunC in partibus ripslfis*
Philippus fex Odotiem episcopuni a bclli ohefibus
legaiionis bfliciurii exsequenle, euin:ei' de praediclis 1 exitriit.
excessibusel enprmitatibus ccrislitisset,. selemiiila-
(Anno 12001)
temipsam'pef nes-et qnpsdam' de majoribus Eccle- [Ex. rivagrioPastoi-all.]
sise nestrae vpluil ordiiiari. Nos igilur cum pfaedi<w PniLifpus Dei gratia FrSricefu&Vrex. Noverinf
lis mrindaio pfsefali cardinalis' devclius assiifgen-' uriiversi
a> praasentes Ct fuluri, qriod nPs charissimum
tes, et sanctuario Domini lotiusdisselulipnjs;
cohsariguineuiri ef fidelem' ridstriiih- Odenem epi-
ctipienles.eliminare insitei-iamv praedictamifestivita- sccpiirirParisierisemv intuitu dilectioriis
nestridebent et cialiter habeifius ad qtiani spe-
tisCircumcisionis.in-qiiaetactus etiam cujuS-
ordinare ipSuni, pccasicrie
labiacircumcidi, curavimus, et quae rese': _rda'nicontrimeliae eidema
canda credimus, reseeare, sicut in scripto autlien-' sefvienlibusnostrisillatige,
quam 1
audientes plufimutar'-«Muiaiiis>< iri persona
lico supef hocconiposiio; eftam:noslroquam prae-
dictbfuiii sigillis niuniioiplenius cpntinetur.Adhpc sua-taritum;qiiamdiri vixerit-^ab Oiritti exereitu et
eqriitatiorifi ahsblviiiiris^periifusyef quittamus' tam
quoriiam festivitas beati prolomaflyris Stephani' lciiipbfe' ripstro,
dissolutionis el lemeritaiis quarii siiccesspfiirii nbstforum
ejusdenffere subjaCebat salvc npbisdebiip militum.quns 5
regum Fraiicise,
jjicottiiBodov liec Ha solemniier, sicui dceebaf ei idfeiri
episcbpus' terietur miltefe iri servitium ne-
martyris merila requirebant, in-Ecclesia Parisiensi- stfiim. Qubd uf ratuiti Sit ei
fifmurav sigilli nostri
consuevcratcelebrafi, nos.qui eidem; marly,ri>siinius niiiniiriihe Cf
debitof fegiiiibriiiriis cafactefe; inferius' arinp^
gpecialitis es^quonianvin EcclesiaBiliiiiceiisi
lalb; praesentfempagiriarii^fecimus rcbpf ari. Actum
paironiim liabuefimus,, in cuj us~gremio*ab ineurile: Parisius; arinc Vefbiincarrt.
aiate luimus nutrili*: de volunlale: ef asserisudilec- sicc, regni vero nbstri
annn vicesimb^pfimo.-astaritibris^iriipalatip npsiro,
tbfum riPslfpfnih";Uugonis decaniet capituli Pafi-
quprum npmina supppsita sunt et signa, dapifere
siensis, festivitatem ipsarii ad statum-rediicere regu- niillp
larem , eamqiie "m«gnis! Ecclesiae solemiiilatibus: Sig. Guidbriis butlerilafiii-Sig. Maltlisei Ca*-
merarii. Sig. Dfbcbriiseoristabiilafir. Daia!va'eaii*fe
adnumerare decreyimus ; sj.aluenles ul in ipso festo
cancellaris
tantum celebritaiis agatur, qiiantum in caeleris fes- C
tis annualibus fieri consuevit. Yolenles igifur uf ex* V.
praedictis inst!tulion;busejusdem Ecclesiseserviiori- Philippus rex confirmal libertatem clauslri
bus non solum spirituble cbnimodiiHiy sedetiain Parisiensis.
temporale provemai ,* irisigriiirif devotionis, et c-b (Anno 1200.).
ipsiiis protoinaf tyfis*revereriti.aim, siflgtilis eanorii- IN noriline sanctseet iridividiiseT-rinitalis,-amen.
cis Pafisierisibus, velclerifeismajoTialiafi servien* PhilippusDei gratia Francprum rex; Neverit uni-
fibiis, qiii in Natali *Sl-Stepliarii Maiutinis'inierfue- versitas praeserites'pariter et futuri, qued nos li-
riiit, sex deriafios Parisi,- singulis- vero: clericis' berlatemet immunitatem'^^quam ecclesia et clau-
clibrinon carioriicisquatubrdeharioSjSingulisautem; strum Parisiense leinpnribus: pra^deccssorum np*
piieris ehbri dupsideriaries*, sirigulis*eliam,clericis; sti-Prum et nostro Iiabuit ratam-habemus; approba-
qui in missa respbiiSutir vel Alieluia,'m erganp lii-: musieteidemecclesiae et ciaustiTO-coniirmanius.Ita
plbSeUquadfuplb:decanlaburif, sex>deriaries'Paris:; quoi quicunqiie praedictam' eeclesiseclauslri liber-
bemgrieUtbnfefinius"^'pi^pPsiltira-nostra^Parisieii- tatcmiyel iriimuniiatem infrcgeritf is-centum libris
siiripefpetiiumpercipicndcs.il) feslivitaie vei-0'0 ParisiensismoiietaereeciesiEe Parisiensi emendabit,
CirCumcisiotiis siiigulis clericis Chori non- canoiii- vel- si centitm libras reddere nen: petuerit, nps
cis; quiMatuiinisiiileriuerinlyires denariesPariSi,- perspiiam illam qiiaeforisfaelum-feeif,:,si tamen in-
singulis vcropuefisi chori;;duos: deiiarios<annuaiim. veniri;ppissity dielae eeclesiae»reddemusj-sin autem
iri reddUibusicapituliParisieiisiSfpercipiendos dpna-, univefsas res illius salvis tamen serviliis et con-
iriiisi-ei. \« perpetuum, habendcs- ccncedimusyet- swetudinibuS,<[UasieiTsedebent; dpminis iii quorurii
.successeres^nestros adc solvendps- redditus- supra- feodasunt, el de quibus movent quas ille tenebif
dictos in; perpetuuin" obligamus-. Verumtainen si qui forisfactum fecerit, eideiri ecclesiaeralione prae-
iskjlemiiitates ad' .aniiquain. enormitalem, dietaepeen*seiradeiriusVet exponemusiabsque-conr
1 praedicfas
vel iribrdiriatiohem>(qlied:Deiisavertat) reduci fpfie ffadictiorie a'd*capieiidUrif,dtfriiSfijlsl eijtlcslae^sit
coiitingefet,; t am• nos'?quam successoresnostri ab salisfacluin, Aclum Parisius Vefbi Incafriati HCC,
ebfum- solutione ieddituum- penilus-'essenms im- regni vero noslri aiino xxi, dajpifero nullp. Sig.
'
miuiif^i ;.''/- :'-•-.••.•,. Guidonis biiticularii. Sig. Mattlia-i cairiiefafii.
Ut igitur quod pro divini culliis augiiiento sta- Sig. Drogonis constabulafii. Dala vaCarite'caiitel^
tuituf perpetuo fobofe convalescal,, praesens scri- lafia;
PiTROL. CCXII. 3
 75 ODQNISDE SOLIACOPARIS. EPISC. 76
''" VI. ' .:-/..:'.v*'.'" A ccriveiitus Deati Vicieris Parisiensis, salutem.
<Odbfaristensis cphcqpus assefit doniirii Guidoriis 'Nofum facimus quod cum in iis parocbialibus ec-
y de Levis factum abbatim de Rocu, ''.;-• clesiis quas haberiiiis in dicecesiParlsierisi, iit Plini
i ;: -' -:: v" (AnhP 1201.) :: ii)ecclesiis:de Atlieis,deVillaribellP,deVallejecosa,
: Odb Parisiensis episcppuspiiiriibus ad qiies prae- el*ancti Pauli, tahi ege quam successbres mei Pa-
.seiitesiiltefse perVerieriniVinDomine saltitem; fisierisi *episcepo .carionicum regularero ad curaro
i Nnvefint~iiniversi, quod constitutus in riostra ariimartiri) praesentare teneaiiirify veiierabilis patef
praiiserttia Guido de Leyis, laudanle et concedeiite nbstef doirinus Odb Parisiensis episcppus «lecapi-
Guiburge uxore sua, proreroedio aiiimsesusededilet tuU sui tctius assensu, inluilu dileclipiiis, quaiios
conCessit in perpetuam eleemosynam Deo el fratri- et ecclesiam nostram amplectitur, propria nobis
bus; de Nempre Guidpnis :duos modips ;bladi in de- liberaliate doiiavif in pefpetuaih et concessil, ut
cima sua=de Logiisj et tres mediPs viiir in vineis liceat Inihi abbati et successufibiis meis universis
suis de Marliaco annualim percipiendos. Deditetiam praesentalum -canonicum quaiidocuiuque volueri-
iisiiehffralfibiis uriam carrucam ierrae,continuam mus, inconsiilto episcopo Parisiensi, et ncn requi-
illi terrse* quam olim ipsis in ePderiiloco contule- site ipsius assensii, sirie cpnlradiclione amovere.
"
rat; et pfaeterea grangiam| quam ibidem habebal. ita tairien ut inffa quindecim dies pcst amotioneiii
Caelerum de assensu: A. presbytcri S. Nonni per illiiis prsedicto episcopo, aut. suCcesspribus. ejus
niariiim rieslram prdiiiatum est et sfatutum, qried aliiifn qucm vcluerimiisreprsesenteriius ad curain.
fratf es ipsius leCi de nutrituris animalium suorum Quod sialiquis de.praedictis canoriicis qiri in pfae-
decimam nrin selyent presbyterc S. Nehni; sed ab fatis eeclesiis pfseseiiti et instiluti ad eurani desef-
ipsiiis sPl.ufipneliberi; penitus erurit el inimunes. vieiilv bpiscbpp"-vCl successpribus; ejus videbitrif
O^ibd ut fifmum ;et stabile pefseveret; :prsesentem riiiriusildeiieus, el hbc ex parle episccpi iriihi ab-
ciiafiam ad peiitionem praedicterum Giiidoiiis, et bati fuerit niintiatuni, vel abbati qui *pre tempofe
Avipfcsbyteri S. Nonni;fieri fecimus, et sigilli aai: frierit, IIlu*m;carieriicum slrie ceritradiclipne qua-
stri impressiprie muniri, : Actum anhp Incarnali libet amovebimus, et alium quein veluerimus, sic-
Vefbi-Mcci, ppritificatus neslri artno IV. ut supradielum est, episccpp aut ejus successori-
/ :':-;-;.;.;., .-•.'r-:-:Vii.-""'-•'. ";:.- - bus infra quindecini dies pPst ametipiiein illius
IAtierw-Qdohh super legilimatione liberorum domini pfaesentare tenebiiiitir. In hujus rei perpeliiam fir-
regis susceptorum de filiq duch Merania', tempore hiitatero, etc. Actum annc Incarnati Verbi accii.
papm Irinocenlii.
(Anno.120.1,) . ' ;;"y-
C V! ;.- IX.; -.'. .
.pbt charlopUylacio regio Sanclse CapellsePari- Ljtlerw Odonh episcopi Parisiensh de sibi prm-
.jsiensis.,] \ senlaio ad curam parochim sancti Siephani de
Monle per dbbateih sancim GehovefmTheobaldo
...Opp, etc. :. }sductw GetiovefmCanoriico.
Noverit universitas vestra quod nos vidiinus au- (Arino 1202:):
ilienticum sanctissimiPatrisliostriliinoceiilii papae, IODO Dei gratia Pariensis episcopus, omnibiis
iirqup centinetur qued; ipse filium et iiliam exeel- prsesenles litteras inspecturis, in Doiiiiiiosalutem;
lentissiirii dcroini npstrrPhilippi regis .Erancerum, Notumfacimusy quod per Amauritiuin canbnicum
qups ipse; susceperat de: Agnete filia nebilis ducis sanctae Genovefaede Monte, qiii nobis tradidif lit-
Mefarilse, JegiiimatiPnis litulp doharit :_ntmillus ex teras Joannis, abbatis S. Genovefseapertas, ex
riatalibusieis defeclus existat(48). Nos:vero;tanquanv parte Cjusdcm abbatis nobis fuil praesentatus Theo-
sacrosaiiclseiEcclesise filii mandaluro.apostolicum, baldus canonicus S. Genovefsead curam anima-
Immiliter suscipientes, eosque legitimos Iiabentes,, rum de Monte, el idem Thcobaldus curam anima-
a-uctoritate apbsiplica, cujus. in hac re mandatum fum ejusdem pafochiiKsuscepit aiiobis, et praesen-
suseepimus, exccmihunieayiroiis et anatbenializa- .Q libus sacrosanctis Evangeliis et deosculalis ab co-
nius, et a liminibus S. matrisEcclesiae sequestravi- dem, promisit nobis siciit episcopo Parisiensi in
itius ;omties illos qui alique mpdp huic sarictioni verbo saCerdolis el super ordincrii siinm justiliain,
apostolicse attentavefmt contraire vel in aliquo de- obedientiain el fidelitatem, quandiu regeret pafo-
rogare. '-= '•'• - : chiam inemoratam. Hoc autem totum factum est
Aclum publice Senonis anno gratise 1201, merise Parisius in capella nostra superiori, prjescntibus
Januarib. Afchembaldo decano Riluricensi et magistro Jbr-
... VIII :.- .
dano socio ejus,-Gaufrido de Lenda, magistro Lo-
Qdo Parisiensis cpiscopus abbati -S. Victoris facil
e
potestaiehi presbyterds suh.parochih ad libitum therip, magistro Bernardpj magistreGaufrido de
' ' Pissiaco,
amavehUK '.'". magistro Nicolao Gregorio Rpdulfp de
(Arino-1202.) : Litaeriis, Guidpne archipresbytere, et Leodegario
Omnibus in Christn fidelibiis ad qries pfsesens clefice ejus,'Odone presbytere; de Viceour, Petro
•tCfipliim pefvenerit, Xbssilcri abbas tptiisque nepple Engplismensis episcepi, RcberteBituricensi,
•'(4.8)Episfolaijilnnncentiilll-de legitimatieheliberorum Pbilippi regis vide inter Regesta Innccentii, Pq*
iroiriqimlojri. CCXlY, ccl. 11.95.
 77 STATUTA ET DONATIONES. 78
Petro de Lineriis clerico, Nivelone Jolianneclericb JA triculariorum. Hanc itaque donatioiicm ab eodenj
magistii Lplherii, Odpne de S. Medericp, Willehno, faclam laudaverunl, el ratam habuerunt, et se serva •
Escuaenl, Jolianne Maurino, tunc etiani pracsentato turos fide interposita promiserurit Alix mater ejus-
ab eodem Willelmo, fratfe Otranno, el fralre Petro dem Adam, el Helvis soror ipsius A. et Roberlus
de S, Lazarp. ln cujus rei mcmoriain praesentem Ferralus miles maritus ejusdem Helvis. Incujusrei
cliartaui sigilli nostri fecimus impressione muniri. perpetuam firmitatem deconsensu eorum praesentem
Aclumanno GratiseMCCH, mense Junio, pontificatus charlam sigilli nostri fecimus munimine roborari.
nostri anno quinto. Actum anrio Doniini 1203. '
X. ....': ; XII...
Litterm stiper composilione limilum episcopatuum Lilterm ejusdem pro iristiiulione quatuor matricula-
Beivaeeiuh et Parisientis. .j riorutn sacerdoium in Ecclesia Parhiensi.
(Aww 1202.) (Anno 1204.)
[Ex cliartulario Parisicnsi.] [Ex Chartulario D. decaiii Parisiensis, cliarta 161.]
PniLippus.Deigralia Belvacensis.el ODOParisien-. Oso, Dei gratia Parisiensis Episccpus, universis
sis episcopi, omnibus proeseiiteslitteras inspecturis, Christi iidelibus ad quod praeseiis scriptum perve-
in Domino salutem. "] nerit, aeternam in Domino salulem.
Notum facimus quod cum iirter nos contentio yerr Quod pro divini cultus augmento statuitur, litte-
tcretur. super limiiibus Belvaeensis et Parisiensis ris dignum est adnotari, ne facile ab bumana me-
episcopatuHtn in Ioco dc Moynel, a parte orientali * moria processu temporis per oblivionem deleatur,
prope caput Ecclcsian;tandeni ad locum personali-. Hinc est quod tam ad praesenlium quam postcro-
t?r acoessimus, et in praesenlia nostra, ct abbatum rum notitiam volumus pervenire, quod cum de con^
ValUs BeataeMarise, el Sancli Jusfi, etde Herine- sensu et voluntate capituli nostri in Ecclesia Pari-
riis, «*multorum alioriim bonoriim virorum facta siensi quatuor, matricularips dccrevisserous insti-
inquisilionediligeiili a vieinisiitriusqiic episcopatus, tuere sacerdotes, qucrum institutio ad nos nostros-
paj-i volunlate el consensu Iimites distinximus, et que successores perpetuo pertinebit, dilcclus no-
nietas in hunc modura posuimus. Ad priginem fpn- ster Adam de Musterolo canonicus ejusdem Eccle-
tis de Moynel, qui est in stagno fratrum, primam sise de sua suorumque. parenturii salnte sollicitus,
nictam lapideam, seeundam ex directo in Caiceya, el tam piae institutionis fructum attendcns, ad eo-
tertiaj) in Campo subtiliori, quartam et ultimam rtnndeni malricularicrum sristentatibiiem dedit, et
sub quercu ex directo, qtiae est juxta mururn qui concessit in perpetuam eleemcsynam laudarilibus ct
claudit horlos fratrum, et juxta quemdam rivulum, r fide interppsita ratum habentibus Alix matre ejus-
qui emanat a fonle praedicto, ita quod id qiiod est dem Adaeet Helvis sorcre ipsius Adse, et Rpbcrto
a parte Ecclesise, est in cpiscopattt Belvacensi : id Fmii maritp ipsius Helvis, decimam de Espiers, et
quod est ex alia parte, es.tin episcopatu Parisiensi: quidquid juris habebat in tractu decimae, et qua-
caeleris lerminis el limilibus cpiscopatuum praedi- tuer libras Parisierisis mpneiae irt furnn de Leures,
ctorum in eo slatu manentibris, in quo crant. Quod annuatim percipiendas, quam decimain et ftirnum
ut ratum permaneat et inconcussum, praesentem jtire haeredilarie pessidebat: ita qued quisquis te-
cbariam sigillorum nostrorum munimine roboravi- nebit Furnum illum, tenebilur reddcre matricula-
mus. riis Scxaginta solidos in Nativitate Dominiet viginti
Actum anno incarnati Verbi 1202, mcnse Novem- solidos iu Pascha sine aliquibus matriculariorum
. bri in crastino Sancti Martini. missionibus, vel expensis: sLautem circa emenda-
XI. lienem vel reparatipnein furni aliquid ab ipsis ma-
Lillera ejusdem Odqnisde decima de Espiers quam triculariis conligerU expendi, licebit eis percipcre
Adam de Monslerotiodedil quatuor matriculariis
et sibi retincre eiim perlinentiis fiirni, donec sum-'
• presbyteris.
(Annol203.) j. pltis in ecdem furne factbs et reditum prsedictarum
[Ex CharlulariP Parisicnsi.] quatucr integre perceperirit. Sciendum prselerea
ODO,Dei gratia Parisiensis episcepus, biririibus quod nos dedimus eiafeignaviniiis prsefalis niatri-
prsesentes lilteras inspecturis, in Doniino saluteni. culariis in perpeluum septem libras Parisiensis mo-
Notum facimuSqucd cum in Ecclesia nostra Pa- netse, quas Pafisiense capilulum nobis et successo-
risiensi institueremus quatuor perpeluos matricula- ribus nostris annualini solyere tenebalur nomine
rios clericos, et ad inslilutionem istam dedissemus prsebendse,quam abbas et capitulum SanCtseGeno-
in perpetuum de redditu noslro, el decatius' el- velic rationevcprapositionis inter nos et ipsps factaj
capitulum Parisiense simililer desuo, dilectus nosler ricbis dedisse et ita perpeluum concessisse noscun-
Adani de Munsterolo, canonicus Parisiehsis, inluitu liir. Et prselerea dedimus eis sexagiuta solidcs post
cbaritalis, dedit in perpeluam eleemosynam eidenii inorlem magislri Alberti annualim siriiiliter a capi-
institrilioni deciniam suam de Espieriis, quaiii ipse! tiilc, vel ab illis, qucs capitulum ordinaver)t peir-
tenebat, et quatuor libras Parisicnses annualinii solvendos pro vicaria ejusdem praebendaeiqbis a
perpeluo percipicndas in furno de Loufes, ef indei capitulo sanctse Genovefae collata et oranibus ad
'se dcveslivit in manu nostra ad ppus dictorum ma- vicariam pertinentibus. Deeanus autcm et capitu-:
73 ODONISDE SOLIACOPARIS. EPISC. 80
Jum dederunt. eisdem mairiculariis decem libras.'A.rint -instituti/iiobisque fidelilatis exhibuerir.l jura-;
Parisieri.sis mcnelae; ita qupd,tam ipsas decem li- mentum et liemagium; feceri.hf, venire in capi-
bras, qiiam prsescriptas seplero libra.s, etsexaginta tijlum, ibiquefidclitatem jijrare: capitulp tenebun-;
solidos, quos sjip.radix.imus, ssepefatis malricula? tur, sicut rnatricularius laicus ab anliquc. facere
riis anniialim dupbus terminis, seilicet in Pascha, cpnsiieyit. lbidem etiamiis.deoi.niatricuiariis: ajlare,
et m %te. O.mniuihSan.cio.rrim,solvere.lenebuntur..,' in qup., sicut.or4jnatum.est, celebrarie. debebtint
Nosigitur i.psiusAdae.devolionepensala, statuimus. dccaniis el capiiulum,. assignabunty et;ecs.d.eminve-
et ordinaviinus quod dupde prsedictis qu.atuer sa- stieiil de allari. Caeterum cum in Ecclesia upslra .
oerdotibus in una seplimanaj alii duo in alia, sin- unicus essel matricularius laicus ab antiquo, nec ad
guli. singulis diebus septimanoesuaepro anima, prae- lanli--sulficeret pqndus pflicii, trcs; alics..njalrlcular.".
dicli Adae, et iiliimabus parenium, ffatruiri qiipque rios laicos eidem.de assensu et volurttate capituli
et sororum stiarum, et omnium illorura, qui bene- duximus adjungendos iri propriis personis Ecclesiae
ficium istud adauxerunt, yel imppsterum augmen- senituros; quprum quilibet centum sblidps Pari-
tabunt, missam defynclpruiii bpna fid.e.in eadem sienses, quandiu; Andreas Tnatricularius.vixerit, de
'Eeclesia, et in allari, yel in aUaribiis,ad hoc sibi a red.ditibus,matricularise,:percipiet annualim abee-
capifulo dcptilatis celebrabunt, et lam coinnienda- dcm Andrea in Nativitale Demini:, etin.Nalivilate
tioijcro,, qiiani tririm lectipnu.m .vigilias dicent, ex- sancli Joannispersbivendesmediatim; «edenlcvefo
ceplis diebusDominicis, et. iif festiyitaiibus, Nalivi- vel.decedente Andrea, emnes redditus et proventus
talis, Ciraumcisjonis, Ej)ipihaniae,Passiprii.s,,Resur,- ejus.demmatriculariae iiiter niatricularics: quatupii
reclibnis, Ascensionis.Dpniini, et Pentecpstes, In- laiccs dividentursequaliler, eeexcepto.quedniajpf
veritionis et Ex.ajlatipnis sanctae cr.ucis , sblemnitar mairicularius. qui anliqua libertate et immnnitate
tiljusbealae MariaeiNafaliliis apostolorum, Nafivita- . gaudebit, su.ccessor;videlicelAndrese,ullra.qiiarfam;
tis beati Jeannis Baptislae fesliyitate, beaiae Mariae pcrlipnemyquae ipsum conlinget,, tres modios et
Magdalenae,et bea.ti Miciiaelis, Nalali. beati Dicnyr dimidiurovinisolus percipiet annuatimde undecim
•sii, depositione Leaii: Aiarceili,.festivitateeiiam.Om- modiis et dimidio, vini, quos percipiebat matriCula-
iiium Sanclorum excepla, et Natafi bealf Stephani. riusab episcopp:: Et praeterea sei sexlarics: bladi
Hli yere dup qui in septimana nen erunt, yigilias dedeeero etoctPisextariis hybernagii ques: perci-
Hriumiecticnum cum Vesperis in sepliniana ncnsua pjebat in; graiiario:episcepi,: et insuper fercula quae-
ter dicere tenebunt.ur; in: principie qijoque, ef fine matricularius in domc episcepi percipere ccnsiievit;
roissarum suarum, quaecunque sinf pre ipsp.Adara P re.sidu.um.veretam vini quam. bladi, et emnium
quandiu vixerit, et. proaliis viveiilibus, ad quos fedditnuin et: pravehtuuiri. tam, cbllalorum qiiam
data; liseredilas perlinebat, specialem oratipnem inpnsterum, ahnuente Domirio, conferendPrum.per-
ciim secreta dicere. ten.ebunfu.r praedicti quatuer, quatuqr partesaequales.inler quatuor maliicularios
Sacerdptes;quiverp;P;r,opier inflrmitalem, vel alianv dividelur; pran.es;a.utem:;pr8edicti: malricularii laici
necessiiatem, nqj) pojte.rif agere, prsedicta. pfficia, sicuf et clerici instituentiira nobis : qui postquam
pj;o.yid§bilrbpnafide.qui:isuppleal defeclum.siiuiJi. a;npbis instituti;fuefini, npbisque fidelitateni eflior
Q.upd si negjexeril, in illius.siiiiiptijjus.pr.pyi.debit, magium fecerii)t,in;capi_tulumve.nireief fidelitatem,
^apituluni. Si verp ali^iiod, isipruni; beiiefieicruiti jiiraie..capitulp tenebuntur, quam,: ab.;ajitiquo, roar:
dari nqiijsacerdpli.cpijtigerit, p.orlipbeneficii, quse. tricularius exhibebat : si vero majpr matricularius
ipsi cpmpgteret, si;S.acerdesessel,,dabilur:prjprata; laicus circa, ser.vjtium :eccle.siaeassidiiitalera. non
teii.pqri^ci, qui lccc ejus:deserviet saccfdpti, Sta-. fecerit, pro se servitofeni: idorieum:pruvidebit, qui;
tuliini.esfeiipm, qucdnisi infraahnunj.in .sacerdq-::, cum tribus residuis malriculariis tam circa pulsa-
temfueriiordinalus.iunc episcppus habebifpqte-; , tiqne.m cajiipariafiiro,quam:alia, qiiae.ipsisincuin-'.
stateip cenferetidi. beneficium, sacerdptj. Prafali; , burit agenda:i matricularii supplebif olficiiim. In
vere.quaiiiprsacerdetes, cura anobis vel:a..npstris, J)j'uramento sane matriculariorum ipsorum, quod
successeribus fiierint .instituti, se praedicta bciia, tam nobis qiiam capitulp exhibebunty, specialiter
fideservaluros. juriare in nosfra yvejysuccessorum. expriinetur quod.ecclesiaecuslpdiaeita dilige.nter.insi-
npstrqruni^^.prpespntia.'tenebuii.tuf>.^^Qupdl;si infra.de- stentAut pmiiiienippre lam de .diequam.denpcle unus.
ce,rocdicS;.pqst iiistitulipnera siiaril.,jurare nplu.erint, eprum quatupr ad minus., sicuf et de...saoerdptibus
exlunc.se .npyerint anatlie.riiatisubjacere, si aliquid,, superiusdictum.est, in,«cclesia,valealii)yeniri...: et,
de pr^edjctp.beneficiq perceperint, anteqyam dictiim. qued.dup illor.unr iii.ecelesia,de;iio.cte,jacebunt..Si.
prsestilerint jurariientuni. Sub eedein etiam,. jura- qiise..Verp..aiia£jant mairi.cu]oriprujnilan)
qiiae.officio^^
lnentq quatiior: sacerdpium, c.P.i.iipreliendetur:qupd clericorun) quam iaiporum yeliro.iisadnecfere, cuia.
ita diligenier, Ecclesjae,cnstpdjaih pbseryabunt ut;, a npbis et;a capitulc fuerint. crdinala,. redigentur
oninjiemppretaindedie.qua.m:de,necte;;bqna:;fidc: , in scriptum; et. matricularii eadem. obsei-yare et.
utius epruni;quatucr ad: minus in^eccjesia,-valeat;i facere; lenebuntiir. Quqd, utj perpeluain) pblineat,
inveniri, etquo.d^dup illerumin.ecclesia de,.nccte;: firniitatero.praeseniein cliartam; fecimus.notari, el,
jaceb.unt: nunquamauleiii.ecclesia de.die. claude-. lam .sijgiiliinpstriquani sigilli capituli muniminf|£rp7
tur. Cum.autero prsefati malricjilarii a npbis-fue- bqiiarj.
,81 * STATUTA ET DONATiONES, 82
Actum anno Incarnati Verbi 1204y;pontifi'catiis J^girita solidbs 'ejiisdein morietsc aninialim solvefe
ncstrianno septimo. :'<!": ;'fehebjiniftif.*UtigitYiV' 3d6iiatioisia *etcbricessio'I)er-
XUI. -peluefplWecoiivalescat, priesehterii cnaftam sigilU
:hi$litniib dhniversarii Odbtiis fdciu a eapiiulo 'Woslri feciiiiiis impfessicne iriuriifi. Aetutii 'aiirii
•Parisiensi.:,. ; ;; Iricarriaii Verbi, ' MCclvpbhtiiicatus libstfi ahnp vii
i -"' 'XV. :
(Anrib 1204.) '
* Ex Pbstorali; ;'"'
.'.,. v:..':-[ Magno bo&hh^kfUcim:Pb^ui:regh,
"•'
OEP,Dei gratia Pafisiensis .episcepus, emnibus ^Arihb 1200.)
.lidelibus praesenles litteras irispecturis,* iii De- ObP Dei gWlia Pafisietisis 'e^ifcbpiis, oiririibi.
fBQiijo salutemy: :.'..•.," '.' prseseutes litteras irispectufis, iri Dbriiirio saliitehi.
Notum facimus qued cum charisslnii nosifi H. Noitiin facimus qucd ctirii dominuisMatiliseusde
.decanus et capilulum:B:: MarfseParisiensisy arini- Malliace clim essel Hierosolymam profecluius,
..yersarittin npstrum instituissent in Ecclesia Pafi- ipse pro remedio animse siiae, et anirooe Mathildis
•siensis solemrtitef et iperpetuo celebraridurii, et ad -uxofissiise assigiiavit xyfiibfas ahtiiii fedditiis apmi
hoe quadraginta splidos Parisierisis moliefse iti bur- Mellentum, et posuiteas in npstra et ejusdem Ma-
ssa capiluli annualim; excipiendos betiigrife'et -libe- ' tbildis disposilioiie, ut eas assignaremus et confer-
,ra|itef assignasseni: iios ipspriitii devotionrimat- remus preut videferrius expedire., Ccnsilip itaque
tendeiitesyinaugmentum prsefati beri"eficii:dedihiiis bbribrurii vifpfuin as.signaviirius eas et ccniulimus
pt concessimus in Lperpetuum capittilo "irieniofatb eas iii pefpeluitrii ecciesise de Pprrpis, Prasterea
.sexagiiila solidos Parisienses in ceiisu iibslrbde cuni dicla Malhildis acjquiMvisset quesdam red-
Briinello annis singulis perc"ip:ehdbS;Scieiidiiiriaiii ditus apud 'Galafdiirij, sciiicet terliam parlem in
tem quod iideni sexaginla sdiidi iSiimpfaefaiis XL mbieridiiib llefciienout, ei diinidiam pai-tem in nio-
solidis a capitulo, sicut diciiiiii esl, pefsblvcridis iii lendiiib DiviilS biirgi, el quartam parteui in mor
vigilia et in die anriivefsafii iibsiri disifibiieiiiui ieridiiib de Ffeteval, cciicessit in perpetuam qlee-
canpnicis B. Mafiae, et clericis riiajpiisaVfafiS kef^- riibsyriairi eiiiem ecciesjse decem niodios bladi an-
vitio depulatis, qui anniversafie ribstfb iiitereftirit; riiii fedditiisJLnpraediclis reddilibus mplendinprum
Caelefis verP cleficis clibri B. Mafiie dediriius xii jam dicicrum, absque proni exaclicne et molendino-
iibras Parisierises mprietaeafl fedditiis Cbnipafan- ftirii reparatione, percipiendos ad mensuram de
dos, et laih iri vigilia quam iri die arinivefsarii no- Galardon, Biadi videiicet rationabilis, quale mo
stfi cleriCis chpfi similiter diistfibuendes. In liuju^ jQ leridina Iucrarentur; Ita qupd si unum vel duo prae7-
itaque rei pefpeluairi fifrtiitaieiri praesenteiripagi^ dictbfuhi nipieridinpfum aliqup casu,qucd averlat
ham sigilli ribstfi fecimus impressione miiiiiri. - Deris, in fuiriarii fedigantur, de reddilu melendini
Acitim aririb IricafhatiPhis Vefbi 1204, pbntiiU siipersiitis, pferit ppterit sufficefe, pfaedictae ec^
calus iioslri ari. vni. clesise supcr decem mcdiis satisfiet. Hanc autem as-
" '
'i-' XIV. ' signatibnem et donatipnem super dicta pectinia,
Odo Parisiensh episcopus prwbendqm et vicariam et memeratp bladp praefafaeecclesiae-faclumUmda-
cdpiiwb Pdfisiehsi cb.ncedit. vefunt, et fideiiitefppMia cbricesserurit Biiciiardus
(Antib 1204.) el MallhseuS fratres, scilicet filii praencminatPruro
[Ex mdghbPd~slbrali.~\ Mallhsei et Mathildis. Matthseus etiaro dpmiiius
ODODei gratia Parisiehsis episcopus, omriibus Mentismprenciaci, de cujus fecdp mnvebant prsefalae
Christi fidelibus aid qtibs prseseris scriptuiri perye- quindecim librae,eamdeni assignatipnem laudayit et
nerit, selefriairi iri Deitiinri salutem. cencessit. in cujus rei testirooiiium de consensu
Ad uriivefsbruirinotitiam volijiriiisperveriife, quod ejiisdem Malhildis el filiqrum suorum, prsesenlein
cum venefabiles vif iyabbas et capiiuluin S GenpvefaeD chariam sigiili nbstri fecimus impressiene munifi.
pfaebendam et vicafiani, quam in ecciesja B. Mariab Aetiim anne Dom.Hccvi. ..--..-,.
Parisiensis iiabebant, nobis et successbribus nostris >.-:- XVI. . /:;->
f atione cbitippsltiphls quse inier nes et, ipses inter- LHterm.Odqiijs.Parisiensis episcopi; prb instiiutione
cessef3t, contulisserit penitus et quittasseiit, nos fesli S- Bernqrdi in Ecclesiq Pqrhiensi.,
ppsimbdutii, iairi praebCndani quaui yicariam me- ",.,...'' (Annpl207.) :'; .. • ,- :-
inbfatam dilectis fralfibus nestris Hugpni decane ; [Ex magiipPastprali.]
et capitulb Pafisiensi cbticessimus el qui|layiriius ODP, Dei gratia Parisiensis episccpus, piiinibiis
pefpetuls teiripbfibiis pbssidendam, ut tam de prae- prasentes litteras inspecturis, in Deroinq saititem.
benda, qiiaiii vicafia eisdem pfbut ypluerint, Hceat Nclum facimus quod cum decanus el capltulum Pa7
otdihare; ita tairieri quPd capituiurii supradictum risiense ad preces iiostras nobis liberaliier concesse-
pfagtef deceirilibfas Patrisierisis mpnelae, quas nia- rint et beiiigne, quod singulis annis jn crastinq S. Rar-
tficuiafiis sacerdefibus iri eccfcsia riostra a liobis iiipipmsei apestoli facieiif fcstum B. Rernardi, priroi
nbvitef irisliiuiis liabeiidas perpetuo contulerunl, Claraevailensis abbalis, in Ecclesia Parisiensi ad di-;
eisdelii maiiiculafiis sepiem libras Parisienses, et niidium duplum, assignavimus ct conlulimus eis in
posf ccssiorieinvel decessum magistri Altieiii sexa- perpetiianieleemosyham dccimain illam, quam emi-
 .JK ODONIS DE SOLIACOPARIS. EPISC. 84
mus apud Buc, versus Caslrum-forte, ita quod A Avelina uxor ejusdem Guidonis, et lani ipse quam
inde annis singulis in festo praedicto ad matutinas ipsa fidem dedit de ferenda garanlia. In cujus rei
distiibuenlur singulis cancnicis praesenlibus, ct tCstimenium de voliintale ,dicli Guidonis, prsesen-
quatuor matriculariis presbyteris, singulis vidclieet tem charlam ficri fetinius, ct sigillo nostro muniri.
sex denarii. Si quidvere residuum fuerit de pretio Actum anno Domini MCCVII niense Augusto.
fructus decirose supradictae, dislribiietur clericis XIX.
chori Parisiensls, sictit extendi poterit ad singulos Fundalio ecclesimsancli Symvhoriani.
illorum, qui praedictis intererunt matulinis. In cu- (Annp 1207:)
jus rei perpeluam firmilatem praesenli chartae si- - Odo Dei miseratione Pafisiensis episcepus, pm-
gillum nostrum feeimus apponi. nibus ad quus litterae praesentes petvenerint, in
, Actum ab lncariiatione Domini 1207,, mcnse Au- Dpipinp saluteiri^; '-"";
'
gristo. _ Qued pro diviiii eullris^ augmento statuitur,
XVIL . ... litterarum convenil lestimonio commendari, ite
Litlerm ejuidem Qaonh qua donat novalia capiiulo processu temporis valeat in oblivionem adducr:
, Pdrhierisi. ad imiversoruni itaque riotitiam Voluiuus perve-
(Ai)iiol207.) i iiire, quod cum esset in civitafe Parisiensi locus
B
[ Ex Magno pastorali. ] quidam, reveretitiae, et religiortis antiqiise, in quo
ODO,Dei gratia Parisierisis episcepiis, dilectis in gloriosus : martyr. Dioriysius in carcere iraditur
Christo filiis Hugoni decano, totiqtie capitulo B. fuisse detenlus, quem eliain Domiims Jesus Cbri-
Mariae Parisiensis, in perpetuum." slus sua perbibetur praesehtia bonorasse : cum ef-
Ef vestrae conversationis honeslas, pt ecclesia- dem mariyri corporisj sui sacrariientum propini-
-
sticse utilitalis nos indiicit ut eo Iibentitrs vestris vit ibidem, ubi etiam devolio fidelium capellarii
pfQyideainus cphwtiodis, et quieti, qriiycbis ef Ec- erexerat, quce postmodum perincuriani ad solitu-
ciesiae vestrse sumus specialius ebligati. Ea pro- ; dineni redacta fuefat et neglecta. Tandeminspi-
pter, dilecti in Dominp filii, vestfse deyotionis at- ranle gratia Spiiitus sancti, nobilis vir Matthaeus
lendentes affeclum, in omnibus locis noslrae direce- comes Rellimontis, qui tam in capella quam do-
sis, in quibus decimationem habetis vel habiluri munculiv adjacente jus palronatus et proprictatis
estis, decimas omnium novalium facicndoruin, seu habebat, qtiidquld juris habebat ibidem in nbs ;ae
jam factoruiu, qtise rion sunt aliis assignatae, vo- successores noslfos pia liberalitate transfudit. Nos
bis, et Ecclesiae vestrae in perpeluum quiete et Ii- . ilaque locum ipsum ad bonestioreni statum redu-
bere possidendas concedimus, donamus, etpraesen- cere cupientes, ibi in memoriam. et venerationem
tis scripti patrocinio cpnfirmamus, salyc jure allc- B. DiPnysii capellam sollemniorem ereximus, et
rius Eeclesiae, qtiaein eedein territerip partem de- capellanos instituimus in eadem ecclesia servituros
cimaticnis haberet. et residentiani in personis propiiis bona fide factu-
Actum anno gratiae 1207, mense Augusto. ros. Ad eorum igitur susteiilationem Eliener illu-
XVIH. > stris comilissa Yiroiiiaiidiae, pro salule dnminae A.
Auctoramentum de venditione quorumdam prwdio- serenissiiria; quondam Franciae reginse, pietatis iii-
fum a Guidonc dominoCapfosiw fdcta. tuilu contnlit centuin marchas argenti, de quibus
"';;;:;'.."";..,; (Annp 1207.) coniparavimus ab abbate et conventu Montiscstivi
Odb Dei gratia Parisiensis episcppus : fiirnum quem habebant Parisius, qlii dicilur fur-
jjpvef int universi qupdl Guido dominus Caprpsise, jius i.nferni, ciiih omnibus ad cura pcrtineiilibus,
pecognpvitinpriEsentianostrasevendidisseproocties pro centum et iriginta libris ParjsiCnsibiig.:De re-
viginti libris Parisiensibtis rievellsedoniiii de Porrpis siduP vero videlicet sexaginta et decem libris: Parir
molendinum quod ipsc habcbal apud Gernicvillam, siCnsibus, ertieritiif reddilus adppus capellaiicruni
et terram, et pratura quodliabebat juxta praediCtum ij) quos prsedixiriius,: cuin decima YVilleimi Biiignclli
molendinum, et pratum quod Magna Roschia yoca- militis redempla fuerit, quse pro illis sexaginta ct
. tur, quod habebat sub molendino, et boscum suum decem libris medo lenelur pignori pbligata. Ad
propc Pprrois situm ex altera parte rivi, sicul si- opus ejusdem capells Garnerus eliain de S. Lazaro
gna et metse delerminant; et feedum suum conces- civis Parisiensis, cl.Agnes ejus uxor dPmiim suam
sit eidem domui acquirendum, sicut lcrmini et sitam aiile poitani S. Juliani Paupcris lotam sicut
inetse demoiistrant, si poterit ab eis acquirere qui cPmpbrtat se usquein magnum vicum, liberam ab
habent dominiuin. Concessit eliam animalibus prse- uno denario censuali, et pmni consuetudine et jure,
dictae domus absque capris pascua in communibus quod Simon dc Pissiacp miles in eadem domo ha-
nemoribus, nec pecora domcs alia nemora Guidp- bebat, et in manu nostra quilavit, et tres arpen-
nis secta poterunl intrare infra quinquennium, nisi nps vinearuiri iji yalle; S. Marlini.^et unum arpen-
sicut ccmmunitas terrae intrabit, nisi specialjler num et dimidium apud Lervel eidem lpep miseri-
liec ccncesserit jdeiri Guido, et si ipse vcl haeres cerditer ccntulerunt; et sciendum est, qucd omnes,
suus velit cssartare neniora sua, praedicta domus prpvcntus et reddilus supriidicti, quatucr, ut di-:
non poterit reclamare. Hcc concessil et laudavit ctum est, in eadem capella servituris, prcporlione
 85 STATUTA ET DONATlOXES. M
distribuenlur aequali, qriprum, jiinus^.prp;;: aiuitia A in^eadem^^^ec,clesia,,,qluaiTbidem^aiiobis cpnstruetuify,
niempralae reginae, tres; verp; prp Gariiere,:et'Agriete juiiu m sacerdoteni de suo proprioepnstituet, cujus
perpetuo celebrabjint, quoruni insliiutio ad sbliim beneficium, quotieseuiique, vel quoquo inodo va-
Parisiensem episcopum peiiinebit. .Cuicuiiqurivaui care contigeril,idem .cpmes ethaeredes^sui alteri
lem carumdem capellaniarum, vel aliarum in cadem personae idonese libere conferrc polcrunt, quam la-
ceclesiai futurarum aliqua conferelur, ipse tempore men personam nobis episcopo Parisiensi, et.suq-
institutipnis suae jurare tenebilur»se facturum in cessoribus neslris praesentare .lenebunlur,;,!qii«)
capella residenliam in persona prcpria bpnafide, jurabit ipsi episcppp re.sideniiam ef Eerviiiumipsius
el quod erdineni saeerdotis, si sacerdos non fuerit, Ecclesiae, et qucd si iion ftieritsacei-doSjinfraaiw
suscipiet infra annum, ila quod nihil percipere po- iijim ordinem sacerdolis recipiel;duq etiamsaeei;-
terit de .fruetibus ecclesiae, donec.proniotiis fiieiit doies qui insliluenlur a nobis et successpribiisno-
ad ordinem sacerdelis; sed interim cedent fniclus slris de servitio et rosidenlia siniile juramenluni
in neeessiiates ecclesise. Sciendum eliam quoddi-; praeslabunt. Quod iit.ratiim permaiieat praesentem
vina.cflicia sollemniler celebrabuntur inpraedicla chartam sigilli noslri'fecimus impressione rouniri.
eapella, in niatulinis, missa et vesperis, et aliis: Datum anrioDomini 1206, mense DccembKi.
lipris canpnicis, et pulsabuntur Campanae,sicutspK B .:..,
lef fieri in ecclesia praebendali, ita qucdpinhes; ;* ;- xxi.;:-;:.;'';;..,;:....
Odo ephcoprisParistensis cohfirhiaiihiidm.cbmposi>
niissae praeter convenlualera sipc nqla e.l pulsar iionein intcr abhateni S._Dionysjiel- ab.baihscmi ae
Jipne campanae ce.lebrabunlur, Concessinius.prae> Foolel. ; --.., ;;-:-: ''-. :-':r,^
lerea , ut dictus comes Belliinontis in eadeni : (Annp 12071) , !,.
capella capellaniam unaiii coiisilluere possit, ef . ODPDei gralia episcopasi Hcr.o decarius et ca~
liceat ipsi el successoribus suis c6niitibus,:Bel|is;; piiuluni Parisieiiiie, pmnibus prideseriteiri Cliaftaiii
inontis eam conferre personse idoneae nobis etnqi jiispecturis, in DpmiiiP saluleiri',; *:'*: ':;
stris successoribus praesentandie, qiiae liobis sub-; Npturii facimus quod cum iiiler vbriefabileni abba-
jecta eritjii pmnibus. Quotiens yero dictafumca- tetii et convenluni B. Dionysii ex uria parte, et abbai-
pellaiiiaium aliqua per mortem capellani vacaverit,... tissam et convenliiiii de Fooiel ex altera, coram me
in quibus iiullo alio vacalionis modo fieri voluinus cpiscopo, et medecano, et rouliis alils de capitulb'
aimualc medietalein annualis fabricae et aliis iie-.-- Parisieiisi,et,cqramjudicibusa sedeaposlolica dele-
cessitatibus capelhe staluirous deputari, et alleraiii .galis, scilicel Egidio priore sancii Victoris Paris.Si.
inedietatero percipietiiislituius juxla formaiii prae--.„ inone succentore Sllvanecleiisi, niagistro Robefto &;
diiiam.,.,Qupd ut ralum pernianeat, praeseniem'-. :' Corcbori canoriico Nbviomerisi!,compbsiti.p mcia sit
iharlain sigilli nestri feciinus .impressione niuiiiii; super ecclesia prioratus R. Mariae de Argeritbiio; et
Acluni Parisius, anne Incarnati Verbi MCCVII, pan- ejus appendiciis, nos c.omposiliorieri)iliarii' ftitarii
lificatus neslri annp decinic mense Augjisle: el gratam liabenies, eam confirniamus. Hujus cbiri-
.xx. '••' ,; positionis forma talis esf: scilicet. quod abbalissa:
histiiuiio duorum sacerdolum facla ab eodemOitone ct moniales de Eootel renuiiliaverunl oirini jufi ,'si:<
in ecclesia Sancli Symphoriani Purisierisis. quod habebanfin diela ecclesia de Argeriiblip et
(Annp 1207.) ejus appendiciis secuiidum formam irifra scriplapiy
[Ex charlpphylacio regib asservalo in Sancla. videlicet juri, si quod babebaiit in viiiadie Argei)*-
Capella Parisiensi. j, tolio ct ejus appendiciis, et in Saftbuvilia,'Cave-
ODO,Dei gratia Parisierisis episcopusy omnibus nblio, Trapis, Eranceri, Bardirii, Aderiiviiia, Chfisii;'
praesenteslilterasinspecturisy inDomino salutem. Mellay, Santleoniq, Mostrol, Momeliam et eafiliri~'
Notumfacimus-quOd Cum vif nobilis Matthseus deiri villafum apperidiciis, et tirie molendino apiidj
cernes Reilimbntis pro saluie anitiiae suae, *f ante- *> iMiledunrim, et:'vejus^apperidieiis, et vri deiSiriiaiie
cessorttm suorum, et pro fecbmpeiisalibne itiriefis "J D Asneriis. Cesserunt. etiarii oriirie jus. et bmrieni';
Jerosolymitani, dedisset et iripefpetiiah) eleeftiii- - actiorieiri, si- quod yel qriairi habebaiii ad :dictairi
synam coticessisset Deo ;el- ribbisIn hbriore bealt" ' ecclesianiB:;Mafiae, et bmiiia siipradicia peierida
Diqnysii iocum ;illiim, in quo incarceratus dicilrif-' ecclesiae B. DiorijsiI,;ita tameh-qUod de' cbriseiisu::
beatus Dibnysius, «Jtii dicittir Capeilla Sanctae Ga-^ partium ai-uim est specialiter elintellectuni, qtiod''
tharinae, et aedificium quod in eodem lbco siftiti)est," in hac supradicta iTnuiiliatione et bessiorie tioti;
scilicet a pratello exteriore usque ad sirataiti ari- intelligaiur aliquodcoriipreheiisutii, •qiiod rips.:Cpy :*
leriorera, quaeinteripsum locuin-etecclesiam Sati-;r;. scppus vel eeclesia\Pafisietisi.s? yel inqriasl(?riiii)i:!
cti Dionysii de Carcere dticit, ad aedificandamec- deFoelel, vel aliqiiisextfarieus quicarisa.ni liabeii<t:''
clesiam in qua sacerdotes Deo el beato Dibtiysib '.- - sive a nebis episccpb vel ecclesiriPMisiensii VeT
in perpetuum deservienl; ita quod pratellumet; mcnaslerip de Feptel teneremiis ei 'pbssideremiis
lotum Tesiduum aedificiorum suofuni ipsi coniiti et ee temppre, que hsec ccmpositib facta est. S| qua
baeredibus suis libereex integro remanebunt: cPh- enim non stint expressa quae ad dictarii- eccleSiaii)
cessimus qupd nps diiosi sacerdoles ibidem iiisti- de Argehtoilio pertinuerant, jus retinetur salvuin
tiicmns, el ipse cmnes inluitu salutis animse suae utrique parti quoit habcbat ante cpmpositinnem.
 87 ODONIS DE SOLIACO PARIS. EPISC.
Instrumenta eliam ad banc causam peiiineiitia A genlas bbras Parisienses in codem feslo revolulo
abbatissa et moniales de Fbbtel tradidferurit pfse- anno pr.efatis abbalissse et monialibus. Juravcrunt
falis judicibus, de 'corisensp eCciesiaeB. Dionysii, fet etiam corporaliter praefati abbas el conveiilus B.
renuntiaverunt quod nec eis instfumentis iiec aliis Dionysii, qupd omnia supradicta bona fide imple-
contra R. Dionysium, vel alium qui habet causairi bunt, nec contravenieiit; si aulem contravcnirent,
ab eo, utcntur de cseterq pre iis causis, scilicet omne damnuin quod ex hoc contingeret, mona-
quaritrim -ad has causas pfp cancellatis iiabebuutur. sterio de Foptel resarcirent, nihilo minus composi-
Si-qua eiiim instrumenfa' fiierurit, quiiepertiritierant tione isla in sua firniilatedurante. In cujus rei pcr-
ad supfadiclam causani, fefalia quantum ad has pctuam lirniitatem, pracsentem chartam sigillorum
causas pre canCellatis habebuntiif, quanttirii ad noslrorum fecimus imprcssione mnniri.
alia in sua durabunt firmilate. Aclum est etiani Aclum Parisiis annoDom.ini Mccvii.nicnse Aug.
inter partes, quod nos episcopus ct ecclesia Pari- vii Kalend. Septembris.
siensis habeamus et retineamus in dicta ecclesia XXII.
de Argenlolip et omnibus supradiclis, tam cxpressis
Odo Parisiensh episcopus et Henricus abbas sancli
quam non expressis, omne jus quod habebamus anle Dionysii de ecclesia de Argenlolio disrepttmtes
compositionem istam, salva conipositione qme pras- " concilianlur.
seiilibus judicibus facta est inter me episcopum et (Anno 1207.)
ecclesjam-B.Dipnysii, super jure ecelesiae pfioratus Ego HRNRICLS B. Dionysii abbas lotusque cjiik-
B. Mariaede ArgenloHo. Jriraverunt eliam pprppra- dem loci convcnlus.
*
liter praedictse abbatissa et ccnventus de Fobtel Notum facimus, tam prsesentibus quam futu-
quod dictam renuritiatioiiem et cessionem, et alia ris, quod cum esset conlentio inter nos ex una
quae superius dicta sunt, boria iide servabunt paiie, ct Odoneni Parisiensem cpiscopiiiii ex
nec contravenlent; si autem coiitravenirent, Cl ra®- allera, super jure ecclesise .prioratus beatse Ma-
nitae ab abbale ct alio monacho B. Dioiiysii, qui riae de Afgeniolio, nos amicabiliter medranlibus
primp IPCP ppsl abbatem praesidel erdiiii, nbllenl liobss vifis iii hunc modum eomppsuimiis: Scilicct
pbst commpnjlionem infra tfiginla dies desisiefe, quod idfem episcbpus et successores ejus et capi-
omne damnum quod ex hoc conlirigerel ecclesiae B. tuiuin Pafisiehse de csetero non'Tacient neqrie fa-
Dionysii resarcirent, nihiiominus composltibiie ista cere ppterunt, quqd sit abbas vel abbatissa in prae-
in sua firmitate durantc: pio bono autem pacis dicta ecclesia BeataeMarfe de Argenlolio, imo re-
abbas et conventus B. Dionysii quitaverunl dictis „ manebit ibi prioralus beati Dioiiysii, ncc pblefiint
abbatissse et moriialibtis oitirie jus si quod habebant facere quod monacbi beati Dionysii pos.sirit amp-
in;ecclesia Sancli Nicolai prPpe nipiitem Melianum veri ab eadem ecclfesia; ln eadem aulern ecclesia
sila, cutii dcmo et clausufa, ctim tribus sexiariis ReatacMariaede Argentclip episcopus praedictus' et
frumenti, ques debet percipere dicta eeclesia San- successores sui habebunt in perpctuum dtias pio-
cti Nicplaisingulis annisin-grangiade Mcnmeliant, curaticnes singulis annis, unanj scilicel sine taxa-
et quatuor arpennis terrae quos eadei)) ecclesia san- liene, sicut sclel haberi, et aliam quse non poterit
cti Nicplai tenet ibi ad campi partem. Cesserunt excedere suromam sexaginta splidpruro. Arcliidia-
cliam eisdeiri abbatissae_et monialibus oimie jss, CPIIUSetiam Parisiehsiset successpfes sui liabebunt
oninem actionem, si qilod yel si qiiam babebanf ibidem iri perpeluum dtias prccurationes singulis
ad supradicta petenda, salva tamen campi parte et annis, unam scilicel sine laxatione, sicut solet lia-
jure cainpi partis, excepto quod vendere non com- beri, et aliaiti quae tion ppferit exeedere suminain
peilentiir ab ecclesia Bi Dlonysii monialcsiDede- viginti selidprum, riec plrifes quaiii duas precura-
runl eliam monasterib de Fepfel quatuor afperinos ticiies pPterit ibidem habere episcopus per annum, .
tefrte circadictam ecclesiain S. Nieolai. Npnccgent nec afcliidiaconus siiriiliier pltires quam* duas.
ciiam moiiiaies veridei-edbrrips Vel viiieas, vel alia I) Oiriiiiiiyerb alja episcbpalia jufa reriiarient episcopi),
si quse habent sub ecclesia B.-DiPriysii: vel ejus Parisiensi et successofibus suis in perpetuinri iu
roembi-isyscilicet permitterit in pace possidere ubi- prsefata ecclesia bfeatae Marise de Argentelio pfo-
cunque teneant, sicul mbdp terient vel ppssideril, pter (49) alia videlicet jrira quse privilegia beati
nec super eis aliquam de cseiero faicieiit confrover- Diohysii lfiodo exstaritia auferurit (50) eidem epi-
siaril. Assignaverunt etiaft) eisdqm abbafissae etino- scopo, iiec alia privilegia polefiriiris impetrare de
niaiibus in terris ceftis in teffitofip de Treiiibleyp cafeterocbjitfa epis«:bprim Vfelcaipitulum Parisiferi-
deciiiiam quse singulis aririls vsilel dfeceiti iibfas sfein quarilum pef tinfet ad tliclam ecclesiam Beati»
Pafisienses, et facient dictas moiiiales dictam dc- Mariaede Argentolib. Verriintameii si aliquarid
cimam perpetup in pace tehere. Prseterea dlcii ab- contigerit qupd episcbptis Parisiensis vel siicce!
bas et cenventus R. Dienysil promiseruhi se selti- soress srii iriterdicant Argentbiium, quPdepisccj'
tufps :quadriugeiitas libfas ParisiCnsJs iri festb Parisietisi licef ncnobstatite aliqrio pfivilegie; pn
Bancti Andrese prexiiiie venluro, et alias quivdfiii- lefurit pariter iritefdicere dictairi eCclesiain Beati

(49.*)Prxlcr illa. (S0) Oflerunt,

€9 STATUTA ET T)0NAT10NESv 90
•Maviijsde Argeniclip;, iali niodp ^tipd ihonachi A , sticcessores sui icancellarii .de.cselero:j:urare,si'mili-:
•ejusdem ecclesiaeinori ^oterurit recipere interdi- ter; tenebunlur, •Quqd•plratum et firmuni pefmane-
ctcsnec excemtriunicalbsy nec fiulsare campa- ret, praesentem ^harlaffiissigillprum »pslrorum feci-
nas,:'sedfacient: divinuJB servjlium sumniissa mus in:pix!ssione muniii. ,
voce .et januis clansis, -et ,contra-lioc npn:pcter Actum anno-1207., - .;:. ;,::• ,::: .
rimus nti aliqtio privilegio habilo vel liabendo. .:..• :-::"^X*XlVy5:'• :::''<-'::. >'
Assignaviraiisetiam eidem:episebpo, et successort Furidatio <ejiisdem:'ephcopi.ipfq mdhtialb-fabiehda-
bus suis sex modios bladi, :scilicei luedielalein lii- ."'";..wCmm.Dprnirih '-.r ,iaz-?">'-*-i:./:
berjiagii, et aiiam medietatem inarceseliia; ad tiien- ..;:, .. ;.;,.,- .(A,hiro.i208,.-);,;nrrrr-^ ;;u;„
suram Parisiensem percipiendosamiis singulisiiifra ;-;..-.. :[Ex^arypiPastpfalis;]?;,: ;.'.;.::..<;,
•fesiumB. HemigiL indecimis nostris -apud Hef- HUGPdocanus.ibtumqiieeapitultimReaiseMariae
bleium, efapud Montiiiiaeuni, scilicet ires modios Parisiensis, tiniversis Ciirisli. fidelibifSJpfaesetiteri)
in una granchia, et tres iinodibs in altefa ;ita "ijuod paginam ijispectuiis, in poniino saliitfein*. '•:
si mimis fuerit irt una, de altera :suppleatmvel si Adtiniversorum vclumusripliiianfpefveriirequed
ainbaernon sufficerent, xle alia 'deeimasupplealur cuni pise memerise <Ioiiiiiius,:Odo, quoridairi'Pafl'»
in episcopatu, videlicet ad Pelrani latam. Hancati- B siensis episcopus, ad facjendum'il/a«yri<M»i
quiri-
tem assignationem jamdiu s(3)vblumus manere do- quaginta pauperum ih Cbma Dpiniiii; uriumiirio-
nec acquisierirous sex modios bladi, scilicet ifte- diuin bladi misCricofdilef assignasset iri cbriqiifestii
dietatem hibernagii, et aliam medietatem marce-ii suo, quod monaclii Beati: Bionysii' assigriayfefaiit ei
schisead nicnsuram Parisiensem in deeimis iri epi- apud :Heiblayum.'Nosyiattfeiideiiles 'quod:"iii:aliis
scopalu Parisiensi constitutis in tribus lbcis ; com- diebus (jiiadragesimae Maridalrim pauperuriiy- Cuiri
petentibus ad plus, vel in duobus locis compelenti- non essent tantumrooilo nisi duo paiiperesy minus
bus, velin loco coinpetenti si voluerirous, et eos- solemniter id agebatur: de"commiiiii conseiisuof-
dem sex modios acquisitos assignavferimus in dinare curavimus, quod a secunda feria posl Do-
perpetuum episcopo Parisiensi et successeribus liitnicam qua cantalur, Invocavii me, uSijiie ad fc^
suis, et lunc alia assignatic cessa.bit. In liujus rei riam quiiilam in Cceria Dbmiiii, siiigulis diebus
perpetuam firmitaiem praesenli chaiiac sigiiia nostra Quadragesimse (selis Dpniiiiicis diebus exccptis)
fecimusadhiberi. Aclum anne gratiae niillesimo.d.Ur reCipientur pef manum liebdoiiiadarii saCerdotis,
centesimo seplimo, septiino kal. Septembris. vel per manum succeiitpriSj quolies mpnachus vel -
XXIH. regularis hebdoniadarius abfuerit, tredecim paupe-;
Odonisephcopi, Httgbnis deeani, etnniversi capiluli res: quoruro pedcs in refeclorio abluenlur a mini-
Parisiensh, quibus significanl Prmpositivuni can- slris majoris altaris, sacerdole videlicet, diacono>
(ellaritim juravisse se sidlututn quod episcopus Pq-
fhiensh de residtnlia cancellarii fecefdt, observq- et subdiaconp, qujbus tres pueri .niiiiislfaburit^
turum. . Abluticni autem el Mandato inleresse tenebifur
Anno 1207.) succenter Ecclqsiseneslrae, qui prp lemppre fueril^.
[DUBOULAT, Hisl. Dniv. Pdris. III, 36.] vel ,si lorsan succenlor intcrcsse, el huic oflicio
ODO,Dei gratia Parisiensis episcopiis, HUGOde- vacare ex evidenti neeessilate nen potuerit, magi-
camis, et universuin Capituium Parisieiise, omnibus ster pucroruni chcri vice ipsius huic oflicie inter-
praesentes litteras inspecturis, saliitem in Domino. esse debebit, provisurus ul idem efliciuin devcte^
Notum faeiinus universis quod nos residentiairi ordinale, el ec njpdp qup sfalutum esti peragatur.
cancellarii Parisiensis aitendentes necessafiam esse Utroque autem istorum ex jusla et necessaria causa
nosirse Parisieiisi Ecclesiae et commiinitali schola- absenle, per unum de ministris majoris altaris
rium, de bonorum virorum consilio et commurii succenter lic.c iiiipleretenebitur. Succentor aulem,
assensu staluimus in capitulo Parisiensi, ut quicun - yel is qui vices ejus (sicut supra diximus) exe-
qtie de csetere cancellarius Parisiensis fuerit, te- D quelur, facla pedum ablulione, sacefdoli, diacono
neatuf in pfopria persona boiiafide in Ecclesia Pa- etsubdiacpnp denaripsminislrabil: de quibus sin.--
risiensi residere, quandiu cancellariam' teiiuefit: gulis pauperibus cummanuum osculcqualuor de>-
et quod per se vel per aliurii riullaienus procurabit, naries olferet ad refectienem eefuro, Dabit insu-
qupd relaxctur a juramenle prsedicto. Statuiriius per sacerdeti quatupr 'denarios, diacono-qrialupr'
etiam qtiod tiihii' de fructibus cancellafiae pefCipefe denarics, subdiaco.no.qjiaiuoivdenarios, et iinicuir
ppssit, dPnec praelaxatum exbibuerit in Pafisiensi que puerorum upuro denarium. Finilb autem Jtfau-
capitulc juramentum. Postqiiam 'antem riiagister dato antequam pauperes, vel ipsi, refeclorium:
praepositivus factus est cancellarius, rogavimus eum exeant, pro aniinabus p.raediclorunlOdonisiepisco.pi,
utdictum faceret capitulb juraiiienlum, et ad ne- Hugonis decajii, PetrK succentqris sacerdolum, el
cessitaleni residentiae faciendae se aslringeret, qui pro animabus illprum, qui;beheficiuniilliid aug-
libenter cl benigne suum ad hoc inclinavit assen- mentaverint, dicenlur, De profundis, cum Oralionc
sum. Et primus juravil iu forma praedicta, in qua Dominica, et precibus quse sequuntur, el Collecta
(51) Tamdiu.
 91 ODONIS DE SOLIACO PARIS. EPISC. si
in lmnc nioduni: Absolve,qumsumus, Domine, ani- A liostra Parisiensi annuatim quiete el libefe perci-
mairifatrinli tui ponlificis,el animasfamulbrum tuo- piendos. Infestivitale auleni Cireumcisienis singulis
rum sacerdotum, et aniinas omniumnostrm congre- clerjcis cliori non eanonicis tres denarics Parisien-
'
galionis fralrum, et omnium fidelium defunctorum, ses, et singulis pueris dups denarios in redilibus '
clc. His autcm peractis, sicul mos cst, ad ecclc- capilil pcrpetuo- percipiendos liberaliter assignavit.
siam reverlenlur. Aifliquam autem ccnsucludiiiem Dedit, eliairi' in perpetuam' eleemosytiam-icapitulo
de duobus pauperibus clericis, quibus pedcs ab- Parisifetisis:Ecclesise slatioiieni de pane et vino et
lui splebant, in nullo mulamus :>imo eum tredc- . carniljiis porcinis anniialiin in festo Peniecostes a
cim paiiperibus iii releclorium venicnt, quod con- Pafisiensi episcopp, qui prb tempore fuerit, per-
sueverunt facturi, et anliquum hospitalis Realsc solvendam; et statuit ut qiiilibel canPiiicpfura S-.
Marisc bencfieiiiin reccptun. Quinia ycro feria in Dipnysii de passu eadein die diiuidiam pereipiat
Coena Domini recipicntur a succcntore quinqua- stationem. Concedit insiipcr et concessit capitulo
ginla pauperes, quoruni pedcs abluenlur ab uni- Pafis. sexagirila solidos Paris. inceiisu de Brunello
versis presbytcris, et diaconis, canonieis, et aliis sirigulis annis pefcipiendbs ili die aririiversarii sni,
presbyteris et diaconis majori altari scrweiitibus, pfoiit ofdinavity dmtfibuendos. Ad Usecpraebehdam
quibus subdiaconi canonici minislrabunt. Et uni- et vlcariairi qtiam ecclesia Sarictae ;GenPvefae, in
cuique prsediclorum paupcrum succentor quatuor ecclfesiaParisifensi haberfe sclebal, quam ideni cpi-
denarios (ut supra diximus) dislribuet. Ad prsedi- seopus acquisivit capitulP Parisierisi; concessit
ctam siquidem soltitionem, et distribulioiiem bene- pdriter etquittavit,.ut tam de praebenda quam.de
ficii faciendam deputavimus modium bladi a prac- vicaria pfo sua:'disporiefeiit -vbluntate. Prselefea
fato Odone cpiscepo (ul supra diximus) assigna- ofetp matfictilaficsde asserisiis vplunlate capitiiliiii
tum, ct viginti solidos Parisienses a Pelro succen- Ecclesia Parisiensi institttit, fet ad feefura StistentaT-
tore pia liberalitale collatos tioiiem tarii ipse qiiam capiiulum certa et perpetua
XXV. dfeputaviUDecimasetiaui cmniuin nbvalium faeien-
Litterm Odonis ad Innocentium III papam.— Si- derum, seu jam factorufi) quae nendum aliis erant
gnificat quid in maleria divortii intra regem et re- assigriatae, iii pniriibus Incis Parisierisis diGecesis,i'n
ginam aclum sit. deciiriaiioiiein habebiit,
Innocentii III qolbtisEcCleSiaPafisiensis
(YTideinter Regesla, Patrologia; lom. vel habitura efat,: capilulo fet Ecclcslaeitiperpeiuum.
CCXIV, col. 884.)
XXVI. quiete el libefe pbssidendas coricessit, et liberalitei!
Petrus de Nemore, Parhiensh episcopns, Odonis do- Q ( erogavit, salvojurc allerius Ecclesiae, quse in codcm
naliones confirmat. tcrritorio partem decimalionis habcret. Prselerea
(Anno 1208.) quam emevat apud Buc in jus cl proprietatcni ca-
[Ex Magno Pastorali Parisiensi.] pHuli p!a donalione transfudit ad dcnarios matuti-
PF.TRUS,Dei gratia Parisiensis episcopus, dilectis nales iu festo B. Rernardi distribuendos. Cselerum
liliis HUGOM dccano cl capitulo Parisiensi in perpe- assignavit Ecclesisccl succentori Parisiensi, ct con-
tuum. tulit aAMandatum Lciendumin CocnaDomini unum
Quod pro utilitatis ecclesiaslicac et divini cultus modium bladii ad mensuram Paris. medietalem
Etatuiliir incremento, pcrpetuo dignum est rebore hibcrnagii el medielalem mareschise, apud Here-
coinmuniri, ne processu temporis malitia ciijiislibet - bleium in blade e,upd acquisieral et habuerat a mo-
valeat enervari. Ad universorum itaque notiliam nachis D. Dionysii; ita quod si abbas el monaclii
volumus pervenire, quod felicis memprise dominus R. Dionysii bladum illud episcopo Parisiensi alibi,
Odo, quondani Parisicnsis episcopus praedecessor assignarent, succcnlor pracdictum modium bladi ibi
npster, enormitates quasdam eliminarc dcsiderans, perciperet, ubi bladus episcopi assignalur. Dunavit
qiue sub prsctextu pravae consueludinis inParisiensi insiipcr clericis matutiiialibus partem illam, quam
Ecclesia pullularant festuin Dominicse Circumcisio-' D percipiebat in eblatipnibus crucis qusc proveniunl
nis, el Natale S. Stephani protomarlyris ad slatum in sexla feria, in Passione Domini, videiicet medie-
decrevil reducere regularcm, el soleinniler inslituit tatem omnium oblationum. Nos itaque prsoscriplas
celebrari; singulis autem canenicis et clericis ina- donationcs, et concessiones, et institutiones appro-
•
jori altari servienlibus, qui in Nataii B. Slephani bantescl ralas babentes, ipsasper prscsentis scripti
Maluiinis inlererimt, sex denaries Paris. singulis paginam confirmamus, et sigilli nostri muniiuiiic
vcro clcricis chcri ncn canpnicis qualucr denaries, roboramus,.easque perpetuo mancre dccernimus cl
singulis etiain pueris clieri duos dcnarios, el singulis prsecipimus inccncussas.
clericis, qui iri missa responsoriuni vel AUeluia, in Dalum Parisiis, anno Incarnalionis Dominicae
organo triplo, seu quadruplo decautabunt, scx de- 1208, pontificatus nostri ann. 1.
narios bcnignc contulit et concessit, in prseposilura
 RELATIO INSJGNIS MIRACULl. 94

;
>;:MLAT10
Insignis; miraGulij, tempore Odonis Parisiensis episcopi, raeritis beatee Genovefae patrat
: super exunuatione SequansB, urbi Parisiorum escitJium minitantiSi

^Apnp:1206.) ,:.'/,• :•
[Gatl. Christ:, VII, Iiisirum: 228, ex Labbei Biblioth.nov. mss., 1,662.]

Glorjpsus Deus in sanclis sriis, qui in abundan- X ^ vpx pppuli, uiius, clamor (iiiiiiium, una petitio sin-
tia deliclorum gratise suse qstendit superabundan- gulpruin, ut egrederetufR* yirgpjGeiiovefa de.loco
tiam, et in flagellis populi sui non tantum suam, saiicto suo, cf praesenlia .stiatuerelur pppulum
sed el sariciorum suorum manifestayit glpriam. supplicantern et gementem., et pereunli subveniat
Gloria hsec et roisericcrdia Dei ssepius cl saepius civitali, ne inyolyalnr justus cum injuslp, et pius
manifeslala est in oculis suis, in ilagellis regni ciim impip, Oppqnat se murum pro gente sua,
Franeorum, et in riiifaculis B. virginis Dei dilectae frangat iram Dei siipplicaliqne liumili, suis precibiis
Genovefse. Unde est propositum nostrum de his : Dei inipelret roisericqrdiam, utmjsericprs Dciis re-
quse oculis npstris vidimus, veritati testimonium'. miltat pffensani, et impcret, yfenlis, et aquis, et fiat
perhibere, ut simrts ex ejus discipuiis, qui est ^ yia,,,, tranquillilas jnagna. Suppjicapte igitur cpiscopo
veritas et vila (Joon. xiv) -.i yia in exemplo, veritas Odotie et clero et populp, parata solemni proeessip-
in promisso, vita in prseniib. y ; ne.delatis ad ecclesiam nostram sanctprum reli-
Anno igitur Verbi incarnati 120G, indictione ix, quiis, cgressa est B. virgc Genpvefa de lece. sanclo
mense Dec, flagcllavit Deus regnum Francovumye- suo, et prsecedenlibus sanctprum reiiquiis prsece-
henienli iniitttiatione pluyiarum et impetu fltiiniiiuni;:; debat S. Gehovefa populum siiurrifariqiiarn colum-
proprios firies et riiargines, excedentium, ila ul in IR na ignis in nocle adversitalis. Veiiimiis itaquc ad
diluvio aquarurii iiiullarum arborcs excelsse stirpi-_ Parvum Ppntem civitatis lapideum, ubi non erat
tus eveiieieniur, et lerrae nascentia fadicitris eyel- deciinare ad dextram. neque ad sinistram, sed per
lerentnr; aedificia quoque civitatum, oppidorum el medium pontem iler erat. Praecedenle quondam arca
villarum funditus siibverterentitr. Inler psetera to-, teslameiiti popiilus Israel per inedium Jordanis sicco
tius regni incommpda civitas Parisiensis, pmniunr pede peiiransiit; prsecedenie etian) R. Geri. cjim
civitaluin regni caput el domina, tanlo impetu Se- Saiictorum reliquiis per ponlem cpnfractun) et rui^
quanse fluvii prpprios lines excedentis ab ipsis fun-' liaepreximum, «ubseciitus est eam universus pppiir
damentis concussa.est, ut inundatione facla civilati'; lus imminenli periculp innndantium aquarum,r«t
illi nayigio ppus esset transeuntibus per vicos et ponlis per collisicnem aquarutii fluctuanlis.,.. su.b
plateas civifatis, ae.dificiaquoque illius vel ex part£, ejus securus protectipiie. M^bysestfansitufp ppjiplo
subycrsa csseiil, vel ex majbri parte slanlia crebris ! . Isfaelilice aquas riiaris diyisjt; ;R. yei(),,virgpGt.iiQj
aquaruiii.inundatipnibiis et.eltivipnibus fluctuiim;,, vefa ,ciin> pepulp Parisiepsi super ihtumescenjes ,
minarenturexcidiuin.Ppnsetipi.lapideus, qui res,;;; aquiis; iluiniiiis peiixaiisiit, jnpri tain ,a ppntp ftactp,,
spectumajoris peiilis ejusdem urbisParvus-appel^ susteniata, quani ipstini pputeni sustenlans pfqtp';
latur, taiitp impelu aquarusn iinpulsus et coiiquas?..; ctiene diviria. Iiigrediente tandfem,R Gencvela ec^x
salus r.uinaiii prpniiltebat.Videres in, ipsp ppntp. ; ;cles. S. Mariaein Paris. urijesitaiii, centiniip, si^ut
apertissimas riiinas ct amplissimas, csementuroi audivinius ita et, vidimus in ciyitate Dei yirtutum
demolitum, lapides disjunclos ab inyicem, et ip-. venieiiles de mcnle sanctp ejus, pmnia in .adventu
sum pontem ruinosurii ,;,et_ inprbxiino .ruifu-'./.;, f jiis prius cpmmeta, et papiflca pt ,s^sifa 'fuerirnt,
rum sictit aquae superficies quaea yento agita-r . Civitas ipsa, prius a fundamentis cenciissa et cem-
batur assidua collisione iiiidarum fluminis Imc et\ " mota, tranquilla fuil et qriieta; pppulus ipse gra-
illuc fluitaiitiiini. Desolata erat civitas plena divitiis,, vissimeariteainidusiiilaiidemB. GenevefiB respi-
scdebat in tristitia domina provinciaruni: <sacerdp^. rabal,et sicut scriptum esi quasi species electri
tes ejtisgementes, virginesejus squalidse, etipsacp- . apparuit ipTiopule per praesentiam R. Virginis^t
pressa airiafittidirie, nec erat qui corisoiaretur eaipl cerlissimam; :Sj*epiijivirise "eerisplatipnis. Vjdcri^
ex oniiiibuscliaris1'ejusi(Threri..H).'t Unica spes po-"'- quasi in rubp Mbysi fiairiiriam i^njs sjneadiistiP|je,
pulo periclitanli post Deuro, et R. ejus Genitricemi quia pnpulus Dpmirii flagellatiis iliuininabatur ad
Mariam, crat in B. V. Gcncyefa per'' cujus beneficiai scicntiam; et cum sol occidisset stiper eos. quaere-
memoria tcnax populum specialitcf Parisiensemi D bant eum et dilucrilo veniebant ad eum. Hujiis rei
subjectum eidem virgini rcddidit ct devotum. Unai teslis est pbpulus Parisicnsis, qutjd ab illadie; quae
 95 JGUNTHERI CISTERCIENSIS; 96
Sabbatum cral, in qua S. Geiiovefa super irilume- A euiitem sustinuit, populo transacto, neniine laeso
scenles undas iluminis perlrans.iif; aquaeabeuntes -velsribmerso,;-'cevr:tic](iSf-'pf»^erili'sTriif"a'Crili"indi-
deerescebant, usquequo Sequana fluvius intra al- cium fuil el leslimonium. B. igilur virginis laudibus
veum suum se ccllegil, etabipsa die ncn pltiitRb- ascribenduro est quod pons confractus et ruinosus
minus super lerram, denec plene desiccata est ter- ipsam D. yirginem et universum populura transeun-
rae siiperficies, Tandem paciiicatis pmnibus e;tspeiti tfeiri sustiijcrejpbtuit efqifed postirarisitiiiii:;^riS-
saliilis Tti prsesentia yirginis cencipientibusy reversa : deii) virgiriis 'tbUuisqiife
pbpiili neniihe lseso corruil.
est R. virgp subsequenie universe populo per pqn- Insuper quod Sequana tumens ejus virlute seipsam
tem fractum et vacillantem, cujus ruina diflereba- ffetfaxit et restrinxit, quod lanta etiam subsecuta
iur, donec R. yirgini ad propria revertenfi mirabile est temperis serenitas, quqd^meritis S. Genovefse,
et memcrabilePxiriberfef "©bsequium. Mirandis plus gratia Dci cbntulit ad salulein populi Parisieiisis,
miranda succedent : peslquam enim B. Genevefa ad civilatis ejusdem et totius patriae liberationem,
ad prepria estreversa, etsua in sede selemniler, ad gloriam divinam, ad lipnpremR. GenpyeAp,cujus
,ut decuit, ccllocatay fet poptiltis qiii e.am cbiriitabai- sriffra'gii§:
iib birinibus pefiCuiis IibefanlrirqiiiJigne
<tur ad :propria Tediit, vix tfahsactc diinldise hoi& n"ejii^ nieriipriainverieraniuf..: riijrertiur. ergo iriiraeu-
spatio, scilicei iii nectis cfeptiscule, PafVuS Pens iiiiti, yeiiefehiuf iriysief ium,'..adbrfernus Pejim, ad
.«prruity etqui paulb antfe rtiiribsuspepiiiiim tfaris- aeterhsevitse suspiremus praenjiumi Amen ,

ANNO"BOMINlHicfixii.

#OT1MEMS;

CISTERCmNSIS MOSA€HUS.

NOTITIA.

(OupiNyGomnieritarii de scriploribus ,el scripih eccles., II; 1651.)

Giiriiiierus, primuni scholasticus, ppgtea iric- C
nachus cocncbii Parisicnsis, in dicecesl Rasi-
lefiflsi, brdinis "CiStercieiisis, tioii auteiti iriciytife
Galliarutn rirbis Parisiensis, atinis 1196 fet 1200
ciafuit, ac poSteiitati noriien comriiisit, dtim ex ofe
Maiiihi sui abbalis, qtii rebus gfestis inierfiierat,
atque aib Oriente ad abbaiiati) rfedierat, scripsit
Hisloriam captce d Latihis diihb 1204 GqnUatiiirib-
poteos, quairi in lucfein pfotuiit RferifietisCanisius
Ariliqum Leciibnis toiiw V, jiag. Sp8 (edit. ricy. t;
IV, p. I). Criiri autein ipse iradat ea quai scvibit ex
ore Martini iilitis abbatis se aCCfepisse,qui expii-
gnalipiii Cpristantiiipppiis ihterfuerat, iiitie aetatctn
seiiptbris, titi et (jtia fide digritis sit, ititeHigimiis.
Vide Gerafduin Joatineiri VeSslurii lib: ii De lihtb-
ficis Lalinis, cap. 55, pag. 4i5 editienis iiltima;.
Idem Guntliefus scripsit De oraiione,jejunio et elee-
mbsytia tibros xiu, editos Baslleae aiino 1504 ef
1507, apud MiciiaelfemFurtsrum, in-4°. Eumdeih
Giiiiiiiefiim, ajictoieni Iiabel' carmen liefpicum ,
satie nPrt infelfegans, De febtis a Frederico Barba
fbssd imperuiqfe iri Itatia, dc pfmseriirh in Liguria
gesiis, tibfU X CoriipreheWsum,et Liguritium di-
ctum, qtibd "jEiiPbafbb riegeliiiin iripriiriis ciiro
urbe Ligiiriria, libc est Medioiaiio fuerit, cujus iii-
colas Ligufes Siios appfellat; quam ob causan) Ra-
fonio eliam in Anriaiibiis ad anntim 1160 Gunihe-
fus ip.se Ligufirius, sed perperairi appelialur. Errat
aiiteiri aMufde Gerafdiis Jbannes Vpssius lib,. n
Delih*oficis Ldiihis, eap. 53, pagv •431 cdilienis
tiitimse, dutii scfibit qued Giinihef us supersiite
iiiqninuhi JEriobqfbb, de rebns ab eo geslis decem
lib<f~oticomposuii. "fJaniiri Iiqc pbemale raeminit al-
fefitis a se scf ipii De belio sacto, qUod Solumarmtn
vdcaf, qticd vix aiite arinuiri 1210 cpn.scripsit.
Cririi ergb opus De tiesiis Ffederici Barbarossw al»
illo post Hhioriaih Belli sqcri, seu captm q Lalinh.
dnrio 1204 Gonstantinopoleos cqmpositum sit,--ne^
cessario ppsf inprtem Fredcrjci cpnscriptuin fest.
Opus islud prcdiit sebrsiro pfiiiium...Argenterali
97' DE ORAT., JEJUN. ET MEEMOS; i-LIBL 1. DE ORATIONE. 98
anne 1500, ih-fplio, lum ibidein aiitip 155l,; iiw"-" fi IthtoriOi rei /ittorriri^: ad annrini; 1210, pag. 706;
fblib, cum Jacobi Spiegelii amplissimis iJPtisy ; Valefius Andreas in Bibtibthecfi Beigicq:,pag..536',
tandenique Rasilyse 1.56.9,epm Qtliqrie.Ffisingensi., pmiiia.liaec cpuscula cujijam, G,uritlierp;,Eliionensi
lnter eliam Scriplores rer.utn Germanicarumaeyiah:: odi: Sanctum Amandum, m.cnacho=atlribmt, cujus;
: riieniionem facit Sigebertjis irt libfp: De viris illu-
gayit JusttisRfeuberus Francpfurti, i.n-folio,; 158^',.
tqirip: flt,, p^g, 275, ,cum nptls Jacpbi Spi^ejii;,.; . str.iptik,,cap, 1:66;,SeJ; absjir.delijc faiiiiur -Andreas,,,
atqu.e alibi cunr nolis Gonradi., Biltershusii^ Gerfe: : najn: Gnuihfinus. istp annis:centii.m aiitiquier esty;
Gunlhefiim hun.Cj quisquis tandem frierit, veliif ; qui;, leste; Tfitheitiiby teiripefijbus.Henrici TV:,
pqeiain spiritiii, ei ingeriji, hau.d^vuigafis, ifcb jif: .:, cifca anpuip iOjaOflqrpif, cui, Sigeliertus cap. JL6S,,
roirabiiem .q%p. yixitsseculp, nobis,coi)imeti.dani Mariiiriuni sanctpmm;Gyriaci eii JiuUitmr metrico:
Justus Lipsius Polyorcheikon; lib. ii, dialpgp &; '' styfb ianttim, quod riis. apudSanpluiiiAjnandum-,
Isaacus Casaiibpnus in Polybium., pag. 171;; aScfibit,.cijj.ns mentieriemTacit Cerjardus Jbannc.s,
Gcrafdus Vbssius lib. n De hhtorich Latinis, cap. ;Vpssius, Iib. n De histpricis jtaiinjs,,. cap- 46». p.,
85^ pag. :432y qtios. Guiiielmus Gavus irridef: in: 381:editionis ult. ' ,,:,;;
jie.Gunflteri.irfr^

;; %^SS^t^^J^^BM^^L-'

DE ORATIONE ':i:Tr:r:B-

JEJUMO ET: ILEEMOSYMA.

LIBRi iDRffiDJECW.

Juxta:edilionem Basileerisemanni lS07iin-iy cuiiitnliis .Opus vulclierrimumdeiribusmitatis Christianorum

actibus,oratiow videlicet,jejunio,el eleewosyMiconiineiislibros ireaecim,venerabilisVatris Guntheri, ordinis divv.
Beriedicli;pro senribiiibusel cbllatidnibuspubliitfacietidis iioiilam elegantissinium et laliriissimumquam ulilissimum,
iliuabscondiltmi;sedMuperinventumelimpressuriiiAdcalcem legilur,: Opusculumde tribus ChrislianOrumaclibtis,
oiatimie..videlk.et,jejunioeleleemQsynafimt. JmpnessumSqiii.ee.perMichaelemFurter, unno M, CCGCC.Yll.diciierp,,
^uuiiriidecimbhieiisisMdriii.—.Eideirivoluminiinesi, J{a6flj?i(s de inslitutioneclericqrumlibri tres; et in fiiie : Pliorce
iwpiessilrTJiomasAnslielmi,,Badensis, wre cliqlcolypb.operaqiie castigatissiriM, menseAUgm^
atmp M..D..V.,subiillustri.princmeChrisloplioro• —
senipre inqrclupne Bqdensi., Hunc.librujniipbWcumsumiJiahu-.
nianitaiecommunicavitD. JURG,bib)iotliec!eArgeiitiiieiisipraii'ecli;s.

;:.;;;::":;: ^MDLDRUMEISSIS:

Qiiceie existimo nennunquam lecum cogitasse, lector benevole, etadhuc cogitaturum : mequcque cre-
l>tp splUcitar.unt.esedem..cogilationes;,::guain,-pb^eausahi., tanla- uBdecunqueJi.brqrurtir cppiarhaci-nostra
tempeslaiepfpyeriiai..Sejl,cu.m iijie.riibujussin^siiinabiiiSicqpbe libEPruro::press.i.us;mecum..cprisiderp, fa-r
cillime-anim'adyerlp,.quqd pninipbtentis,Dei^^siiiguiariSjietJnexplicalriiisJierieyele.ntia» misericprdiae, ccii-
juncia.Iri.ulii.mp.riuric fliprtaliuro sjeciilp, pil.ssiine;eiduicissime, npbjg hegiigentibus, n.pbis desidipsisy.,
nbbis pr»,imniundis;vpiripjaiibps
isto coriuplb sceculb, vixpnus^et aiterreperiri^ripssint.fprtassis. qjii>.d'esj^ili^eni;:pniiiia^^'iUa';pr$^ar.-
rissima quse veteres et iriajbres nbstri niagna crifa cpmpnsueruiit et scripserunt; ne eoi-um monumenta
laberesque perirenl, ne cmniiim discipliparrimiWlestpfaistantissiiiiaj.^peiiilus obliviscerentur, Germanieaj
nationi boc pulcherrimum decus et oi-namenlum, imprimendorum librorum op.timus et roaxinjus Deus,
ctinventioriem:lafgittis fest-et^^-'ariem',tinde^jiiib^tractu et labefey*quiaroqtiaiti•rii^iiriq-,-":pIris;tirip;-die
feimisjilisjaberrimepxcogjtaiisyriurieemaeulatisslme^^^
iniiies, mille-diebus,scriliere pqtriefuntyldeehbc-ripstrb felici saeerilbj maxjma #b]ptima;etia;tiv; exquisi-
fissima voluitiiiia', iniomriPgehefeiilterariim-et disciplinarum, pafvo-et exigiio sere coiiipafari pbssiinti
Jgilur sil libi, candide lector, gratissimiim , te posse litteras, scientias, disciplinarum onnihiirt arles,
 99, GMTHERIdSTERCINSIS. 100
omnem deniquc cultum ingenii, in libris efiam;abjectSss»miss(|>erinde~ac L. Plinium dicere selilum ac-
cepimus: Nullum esse librum tam malum, ut non; aliqua pqrte prodesset) niedica pecunise pennulatiqnc
te iiiinc facillime acquirere aCpqsse.cbniparare. *.
Hac ©ccasibne hovutii hrinc Tibelluiri quemvides, stiidioseilectbr, unus attiplissiirisecivitatis Basil.eae
egregius civis, imprimcndorum librorum studiosus, sullicitus et emendalioris litterse percupidus, magi-
ster Michacl, cognoinenlo Furlcr, Augtista civilate pro^enitus : cum anlea minime impressus esset, ad-
mpnentibus euni, cum doctis qjiibusdain viris,'lum potissimum reverendissinio domino Telamanio epi-
scppp Tripblitiiripy BasiliensisepiscCpii stiflfaganbo, sacrarum lilteraruro exiitiio professoie, eariiiinlem-
que publico et eloquenlissimo declamalore, ne hunc, non quidem niagnum, sed eximium, et trium vir-
tutum pretipsum tliesaurum, diutius abscpndi, ac pulvef ibiis blatlisque obnoxium, latere et tamlem per-
ire sincret. tJiip igitur Basilea; exemplari velustiori liltera scripto, nuper iiivento, slatim viso, lecto,
esaminafo, pef capita ct libros distincto, ad summumqiie si uspiain velusta littera vacillaret, correcto
et emendato : hac qmim cernis, benevole lccior, iinpressione multiplicatus, veniliiionis tilulp tibi et 0111-
nibus volentibus publice datus est: prssiaiis, egregius, doclus et eloquens Guntlicrus djvi Benedicli mo^
nachus religiosissiniiis, qui pliiiosophiani et liumaniores litteras sacra; tbeologiae conjungens, hoc opus
magiio sludio de iribus piastanlissiinis virliilibus : oratione scilicet, jejunio et eleemosyna, quod nemo
ante eurii fecisse compertnrii erat, ccniposuit el edidit.
Pbrro si qjiscris, lector, quis aut cujas liic Giiiillieiiis fuerit, iiivcnio eum divi Benedicti ordinis mona-
cluiiii, quem reverendus, doctus et elcquens Joannes de Tritlenhem abbas Spaiiliemensis iri suq de ec-
clcsiasticis scrlpteribus calalogo cuniniemprat, fuisse et stcculari et ecclesiasiica scientia doctjim, mona-
stcrii Elnonensis; qui inter caetera vilaui ct passibnem sanCli Siriaci eleganti hietro scripsit, quem cla-
ruisse leinppribiis Heihrici quarti iinpeiatPfisasseruil siib aniie Dpinini 1100.
Hunc igituf Gunlheri (quicuiiqne landem fiieiit) elegantissimuni iibellum, amice lecter, accemmpda-
'tissiroum, sive de bis usiialissiinis virlutibus de quibus'.iractat populq declaroatofie loqui; sive in corona
disceptarc, seu leipsum ad devotionem cxcitare volueris, cpmpaf arc iibi et familiarem liabere non rie-
giigas; mecumque gralias immortales nuncupes et habcas egicgibviro iiupressori magislro Mitbael civi
Dasiiiensi sajpius illud Virgiliaiium lnemorans :
Semperhonos nomenqueluumlaudesquemanebunt.:
Optime vale qui benevole legis. , ".'"-'"'
Ex arcta valle ultra Basileanam byrsaro xn Kalcndas Martii 1507.

PROCEMIUM.

.tiiter.lam multa sanctoriiiii Patrum vnlumiria quibus Ecclesia Dei illuslrata atque Ornala cst, novum
aliqiiid cuilere qued lcgalur, hil fere aliud est, quain sqlis radiOs accensa juvare facula, vel areiiis.lil-
tofcis pugillum pulverisadjicere, vel in maris plenitudincm pauculas aqiue guttas effundere. Placuilla-
men nobis, ut est naliira mefialium, quse hovls maxinic delCclatiir, de tribus his rebus, oralione scilicet,
jejunio et eleemosyna, an aliquid dignuni calanio conficerc ppsseinus, experifi. Cujtis rei proposilum
eo propcnsius in actum transferre curavinius, quo soepius in Scripluris, de virluie et laude rerum ip-
sarum eramus admciiiti; specialis auleih tractalus earum vel liusqiiain est, vel-ncbis nunquam legendus
occurrit. Fecinius ergo siculi niente cpnceptum erat, et eo majeri cura res istas tractavimus, quosci-
mus eas etDeo placilas, ctiitiles lioniini, :ic nostra; professioni roaximc couvenire. Ariiplius autem alque-
dilfusius circa oraiioiiem libuit ingcnio desudare, quoniam illa nobis cum Dep Cbmmunis est; reliqua
vero, altcrum nobiscum ipsis, alteruiri cum proxiiuis gerendura est. Complettim igilur opusculum et ut
a npbis.fieri potuit ad fi|iem. usqiic producluni, in librps Iredecim dislinximiis, quatenus eorum conti-
nentia quantb angustior, tanto sit inlelleclii faciliof. Singulorum etiam librorum capitiila placuit prse-
notari; quibus inspeclis quid in illis potissiinum tractelur facile lcctpr adverlet. Primo igilur lccc pcni-
tur prolpgus iptius operis; in.quo juxta piajccptum Tullii, captalur lectPris benevclentia, prseparaliir
docilitas et excilatur attenlip : prajlibandp matcriam, dcinonstraiidp utilitaleni, auctcritatcm cemmen-
dande.
CAPITIJLA PRIMI LIBRI, -,
Inpruno lihro irictpil dgerede bralione, qudm diiidil in qualuor species, idest iri grammaticam, oratio-
nem, dialeciicam, rlicloficani aique eatholicam. Quibus breviler taclis, alias relinquens, calholicam assu-
mil, docens aum circa illam qumrenda siril, hwc scilicet: quidipsa sit, quid itise contineat, inquibus obli-
neat, quid ad ipsam perlitieal, quid oranti conveniat, quid orandb proveniat? Pqstmodum diffmit orationem
et ejus diffinitionemdiligenler exponii. Deinde oslendit diversos riiodos orandi sive adorandi. Osteridit etiam
diversas divisionesauarutriddhi rcrum quw perlinent ad diffiniiiones,el qumdani alia.
CAPlTULA LIBRI SEGUNDi;
In secundo iibfo docet quid contmeat oratio, videlicet ista sex: scilicet quh pelat, quid petat, a quo pe-
tal, cui petat, quqre petat, el qualiler petat. Postmodnm agit de primo conlenlo vraiionis, id esl quh peiat:
et hdc occasiqneponil diversa geriera nominum fidclium et infidclium, el inter ipsos infideles diversas se-
ciqs oslcridit. Docet etian: quqi sinl opera viva vel tnortua il qualiter subdividantur, el alia mulla ulilid ie-
gentL -•".-.,; ..••"'•. -
101 DE ORAT. JEJUN, ET ELEEMOS' ^ LIU. I, DE ORATIONE 102
CAPITCLA LIBRI TERTIL
Interlio libro agit ae•secundo cbtiteiUu, idPstquid pelat: bonutn, malum, an medium; kt ostendtt di-
trtasspecks boni,id est bpnum prmparatorium, inspiraturium, meritorium, meritum, remurieratoriumque
vod est vita wterna, ei quwdqm qlia.
^APITULA LIBRl QUARTI.
In quaftoigit de meritorio bono, id est devirtute. De merito, id est de tnotu sive aclu viriulis thlefiori
iive exteriori.
CAPITULA LIBRI QUINTI.
•*/»guinto dehono remuneratorio, id' estxiia mtefna, qttm non dliud qtiam Deus est, cur vita atemadi-
cutur; el qubd nullb nomine Deus proprie potest appellari, cum nec stt subslantia nee accidens; et quod
privativa twmina rerius dicuntur de Deo quam positiva; et quod Deus verius dicitur wternui quam tempiler-
nus; vel perpetuus; vel pefennh, et hujusmodi.
Q ^ CAPITULA^LIBRI SEXTL
In sexlo agkuride diversis speciebustnali, id estpraijudicatoriq, obduratorio,privatorio, merilorio : merilq
mqfiis puhitorie, iHest morte wterna, de oppositione malorum ad bona.Demediis in anitna, in eorpore ex-
trinsecus :et ea dividitin Imta et irislia. De tefiio contento, id esl aquo quis petqi; de quarto, id est cui
peial; de quinto,quare pelat; de sexto,quatiter pelal....
CAPITULA LIBRI SEPTIMI.
' Iri
septimo agitur de illo capilulo, videlicet in quibuti optineat, id est exaudiatttr oratio; ubi fil collatio
tmwdam omniutn sex contentorum, id est quis petat, quid petat, a quo petal.cui petat, quare petat, et qua-
liler pelat :el exhhelicilur orationh tffectus, et qubd spiriiualia bona ulpote retnhsio peccalbrum, viriu •
tes ei earum pperaiatn electhquam reprobisconceduntur, sedfructu dhsimili. Demediis etiqm rebus vel
eorporis vel animw vel liis qum sunt exlfa utriusque naturam; cur illdrum twta vei ifhlid tam fth quam
illis contihgere sblent: agitur etiam in eodetn de ilio qui pro alio orat, videlicet quis, cui, qtiibus accedenli-
bus vita mternaxaleaiimpetrare. De quatubr rcliquis etiam spirituatibus bonis et demediis rebus quibus ea
oranle alio alius valet oblinere.
CA.PITULALIBRI OCTAVI.
In octavo enumerantur ea qum pertinenl ad oralionem, videlicet tempus, tqcus, modus et fqrma. ln quo
etiam tfactanlur triftprwccdentia, videlicel lempus,ilqcus,el modus, interposiiis quibusdam sath necessarih,
de diversitate dierum, noctium et horarum. r !;
CAPITULA LIBRI NONI.
ln nono agilur de forma orationis, el enumerantnr quatuor formm, videlicet dominica, domestica, mona-
slica, ecciesiaslica: ethac occasione agiiur ibidem deoratione Dominica, cujus qaatuor pfimm pelitiones
ibideihIfaclanlnr eodem ordine quo a Domino posilm sunt, et quatuor dona Spiritus sancti, et qudtuor vir-
lutes el Ibtidem bealiiudines ehdetripetilionibusdpplicantur.
CAPlTULAXIBItl DECIMI.
Indecimo traclqniur tres reliqumpeliliones, et. totidem dona Spiritns sancti eis coaptantur, et totidem
vrriuietellbtidenibeaiitudinesadipsampertinenles.
CAPITULA LIBRI UNDECIMI.
J» undecimo tractanlur prwdiclw petitionesprdine converso, id esl incipiendo ab nltima et perveniendo
ad primam: et etiain secundum hunc ordinetn prmdieta dona Spirilus sancli et prmdictm virlutes, el prm-
' ,
diclmbeaiitudinesehnihitomiiiuscoapiantur.,^
CAPITULA LIBRIDUODECIMI,
In duodecimoagitur de jejunio quid sit, qubiejusspecics, quid conveniat jejunanti ei quw sit jejuniorum
utilitas vel effectus.
CAPITULA LIBRl TERTH DECIMI.
7« tertio decimo agitur de eteemosyna : quid ipsa sil, quot ejus species, quid conveniat eleemosynamfa-
cienli, quid ex ipsa froveniqt.
Adnotdtio librorum explicit.

INGIPIT PKOLOGUS

In opusculum religiosi Prioris Domini Guntheri De oratiqUe,jejunipet

Eleimosyna.

Quanta sit yirfus oraticnis ac jejunii, quis efle- et ofatione (Matth. xvn). Et alio in loco: Date, in-
rtiis eleeriicsynse,Salvatnr ipse patefecit cum dicer quit, eleemosynam, et omhia munda sunt vobh
rci: Uocgfriusdwmonii non ejicitur nisi injejunio (Luc. n). Vides eum in duobus primis virtulis pri
 !
1*5} '."r,:,:;:;- • GUNTIIERI ClSTERCiENSlS '-'" 104
vilegium slatuisse, 'm tertio munditiaBpurilateiri. Ex-\Aipung-itiviiS'vJolor, e.v recordaiione peccali comnii-
quo injipiliir nullum esse scandalum daeinpniacse nationum aceibilas, inlcrminabilis poenae roordax
pplesiatis,::,qjipd:-.per iila. npn. dCpellatur;,nullani i jugisque mcmoria. Jumentuni corpus est Redem-
peccali maculam, quaeper islud iion valeat emun- ploris, slabulum sinus Eeclesiae, stabularius ordo
dari. Quod ulrique seiens idem Salvalorribstef;, ei" ; praelaioriimy quibus bomo per misericordiam re-
np.svjitilUcrcjipieris. expeiiri,, ,11011 soluni ea-.verbq.' demptus, curaiidus iiiterim reliriqiiituf; donec ad
doeuit, sed etiam in seipsq propriae acticnis exem- paeis seternse,visiones sospes valeat re.vbcafi; Pla-
ple curavit estendcre. Orasse siquidem ffbc[ireritef * niini est W praemissis hace tria quse praelibavimus
legjiiir,, et dieisus:qiiadraginta ccntjiHie-jejnnavit; rqutfniuminpstrp inhbbi"s;*piaceaiifRedCriiptcfi qtii
et tftilla taceaitiiis beneficTa-qusqirclidiie iridigen- ea*laiito sljJdib el dociiit" el:iiiip!'evii,,s:icutscriptum
iiBus ercgabaf, pascehdc scilieet esurientes, cu- cst : Quw cwpii Jesvs',fficere el docere:(Acl. i). Ef
randp infirmos, csecos illuminando, mnrtups:,susci- vqiiidetii,ad aitiofis vitae perfectionem eunctse vir-
lando, tpta ejus in carne conversatio, pro eo quod ttiles sibi inuluo Copulandaesulit, ei ad illas yi-
eieembsynsf miseficbiiiiairi sbriat,. eleefnbsyjise lbep veiidi' rafip infbrmanda,;:exempip illiiis, qui pul-
npbis, habenda, cst,, jjyxia, illud: Psaliriisias,:sOstende c.lierriinam volens exsculpere statuamy phirimas'
nobis, Domine, mhericofdiam luam, et salutare tuum B;GroiPniatafuffl: virgiiies, et easderii fbfmosissiinas
danobh (Psal. LXXXIV) : niisericerdiamref salutare" sibi jussitexhiberi; ut, inspectis vultibus el mem-
Domini vp.cat.ej'us.iii carne pi'aesentjam.;.per quam bris siiigularum, quid in eis eleganiissimum vide-
epsqtii.peccatiteprplpplastPyjiisfe.perieranlniiser retur ,• in- unuro conferret e.vpriroendaBpulchritu-
ricPf-diterisalvare-digiiatusestv. Hsec:esfillai;miser,b : dinis;vehustatem'. Nebisiaulem liarunipinnium fe---
cqrdia qua riibtiis est: SariiairiMnis;supef euniqui! furo iriiiriiinibuS et igiliifis, ^iiippeqjise ,soio jip-
dese.eiidciis.d jerMsaiem.in Jericliq: inciderat in tq- sCurilur exfsefimenfe„ de bis taiilum quse prjemissas
Irones qui:eliqmdesp.oliaverunt:euritet:piqgh;i'mposi- : sunti. adbibitis, fbfle: quibusdam- aliis a; lalere; ve--
lis abierunt, semivivo relicto. Samaritanps,, inquit,. riiienlibus aliqua dixissesiifliclairepvidelicei roofe,.
videns eutii mhericordia motus est. Et dppropiahs "qiio csecrislliquis splendorem gemmarura miralttr
alligavit viiihefq ejus'[ infwderis'oteutri'et vihuhi, el ac prsedicatv Ef libc.quidem huiriili slylo ac sef-
iriipoheiis jutrierito diixtt iri sidbuhim, cPmmitlens riione pedesifi: ttim quia -rtec:alifer. possuiiius pro--
euiu stabulario ut euram ejus ageret, doriec,, rece- pter iiigenii crassitudinem, tum ne quPsdam ma-
pla sanitate, in civitatem suam, de quii iiicaute xinie SupefsiitiosPs (1) videamur imitari, qui nil se
reoesserat-, : fedtee ;possef iricciiimis.<:JSfusalem _: . dixisseiafisitriniiir;. nisi tarii CgregiB dixeiint; ut
wfefriai pach esi"fi.sif,. JqricJip;Vqjite/ana jriterjtie- nec ijpsi ihteiiigaiit. Habeant sibitales pdipsam
latuf, defecius npstrae niortalitalis. Homo dc* suam PbsCufamq.ue:sublililatem?'-etcuui: forte soli
scendens, proloplaslus cum tola posteri,t:ale-suas;s, piitjiia, neseianl, se SPIPS emnia scire glcriantur.
l.atrones aulcni daemones sunt; spolia direpta, gra- Npbis autem hujus opeyis est iiitentiq, npn. tam
tuilortim bonofutii privajTb; piagaeimposiise, cor- verbls lepidis pruritum. auribuSrCxcitaj'e., nec pb-
rupiio naluralium. Samarilanus, qui elciislps, Rq- scura subtililate pbunibrare sentenlias, qttam re-
dempter nesler est; cujus apprepiatiqc*n'osfriJB su- fiitii de qtiibus agitur perspicue rirnari veritatem;
gcbptio-itiflfiriiiaiifei AiligritiibiitaiVulrief-uhljsalufis'*: Cf quid illfe'irispiravefiiy siiie q«o; niliil recle Vel
pbstfae stiiit sacrafmerita; bierini, g;ratii' spifiliialis, ' fieri vel dici pptest, sefiiiene planb.alqiiepalpabiliV,
gpes vitaj, censplatipiium remedia, fpmenta prp- siiiipiicibus ac jioslri similibus intimare.
niisspriKii; vin.m11verp praccptorum" austerilas, Explicii prologus.
(I) An suscipiosos?

LIB» MPMO^

De- Oratiowe;^^"DBdivisioTie^orKtionis^in^^ quatuor spe7JiBS7"icl""e'sT'itf""gWmmMic'Jfni''bratib-

nem, dialecticam, rhotoricam atque catholicam. -

CAPlTlLWp^iMUM. nis^divisio, ut reilctiS aiiis, iiiairtspecietii de qua

Primiim ergp de oratione agendiiin esf, et 'iUev
implprandus qui SUPSorare et jrissil et docuit, ut
nbbis non spluin quia oraiidum sit, verum eliam
qriidideuipsaipratiPneJePrigrueidicr pPSiit^deriioii-
strafedigneUin.Etquoibrationisvocabtilumadplura:'
Kquiyqeuniest.iptirietidaPst primnmeiusdbtri pratic-
ripbiii agere proposilum est eligamus.
EJ3tigituf bratio : alia quideiti grammatica, alia
dialectica, alia rhelorica, aliavero calholica. Gram-
malica; ofatib: estL Congrua- diclibrium- prditiaiip,
quse-5 iit:in> CPhfpfiffitatp:accidpiitiuriii Dialeclica
craiiocsfentirilialic sivelpfopqsitip;qua-utitiif df-
105 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. - LID. I, DE ORATIONE. IC6
spulater ad syllogizandum. Rhetonca oratio est A , dislincliones ; videlicet sex quae sont: Exordium,
tola illa sermocinatio qua utilur rhetor ad per- narratio, partitio , confirmatio confutalio alque
suadendum. Catbolica oratio est pia Dei invoca- conclusic.
lioqua supplicat homo ad impelrandum. In prima Catholica oratio tot habel partes quol pelitiones
agitur de vocum cougruenlia, in secunda quacri- quse pro orantis arbitrio re et numero varianlur ;
tur de reium consequenlia, in lerlia disceptatur re quidem, dum aliter pelil iste quam petit ille.
de facti contrpversia, in quarta implnratur divinae Nunieroaulem dum plura vel pauciora petit ille qiiam
pielatis clementia. ln prima fermatur syntaxis, id petit iste; quamvis oninia quse rccte petiintiir, id
esl constructio secnn.dum accidentiuni congraila- esl pro salule animse.quamlibet multa fucrint; unum
tem, in secunda prebalur thesis qued inlerpre.ialur lamen congrue dici possunt propter uniim flneni ad
positio, id eSt res dubia vel dubie posita per argu - quem lenderedebent, q.ijcmnolavilDominusin Evan-
nifcntorumnecessitateni sive probabilitateni; in ler- gelio cum dicerel : Porro uimin est necessarium
tia traclalur hypothesis, id est rhetorica quaeslio (Luc. x). Et David in Psalmo : Vnampelii a Domino,
ciiinsuis circuinslanliis quaenotaiitur hoc versieulo: hauc requiram, ut inhabitem in domo Domini om-
tiibus diebusvitmmew. (Psal. xxvi). Dominus laincii
Quis, quid, ubi, quibus auxilih, cur, quomodo,quando, jj in illa orandi forma quam tradidit proplcr scptifor-
secundtim locorum auctoritalem In quarla p!a- mcm Spirilus sancti'graliam', quem pleiius deccelesti
catur Deus per, humilem el puram vocis et animi schola veniebat, quam el nobis cupiebal ijifundere;
simplicilatem. Prsemissus autem versiculus non septem posuil petitiones, de quibus (ipso volenlc)
tantum accipiendus esl pro circumslantiis (ut aliqua diceuda erunt cum de iorma. orationis tracta-
mulli pulant qui rem minus diligenter inspiciiinl), re coeperimus.Etcselersequidem orationesper vcrba
sed polius illa omnia^iotat de quibus oratioiie rhe- indicativa explicanlur. Catholica vero per impera -
lorica tractari solet. Siquidem duo priuia, vide- tivum fieri selet: qui tamen mpdus cum ad Deum
licct quis ct quid",ipsam hypolhesim constituunt; dirigilur, non tam imperativus quam deprecalivus
et sunl qnasi fundamenliim et substanlia rhetoricae dicendus est; prepter excelienliam Creatoris, cui
<]iiaestionis: cum quserilur quis fecerit, et quid neminem diguuin esl imperare. Nec enim curanduni
fccerit; in quibus principalitcr hy-polhesis, id cst est pranti quid jubeat Priscianus, scilicel quid Dco
Thelorica quaeslio consiiluilur el fundatuf. Reliqua sue debeat Christianus.
vero quinque quasdam rcrum aliarum adjacenlias Praemissa igittir lelracela, id est quadriiliemlii i
iiolant, quas illi circumstantias dicunt; sineqiiibus divisione orationis : alias suis opificibus relinqueii-
illud fierivel impossibile sit vel incredibile; ex quibus C les, bauc noslram quse laiitum fidelium esletad nos
ubi quidem, lecura facti; quibus auxiliis, adminicu- prsecipue videlur perlinere diligenter inspicianius
lmn sivc facuUaleiti ; cur. causam; quoroodo autero videlicet quid ipsa sit; quid in se contineat, in
qualilaiem ve.l modum; quando vero , lempus de- quibus oblineal; quid ad ipsam perlineal; quid
lerminat. Quse idcirco breviter tangenda pulavimus; oranti conveniat; quid orando provenial. Proindc
quoniam haec distinclio nobis paulo ppst poterit quanlum ad suscepli operis necessilalem videlur
sufifagari, cum quserctur quse sint de siibstarilia salis congrue difliiiiri si dicatur hoc modo :
<atbolicaeorationis; quaevero ei velul extrinsectis CAPITULUM II.
annexa cohaireatit. Calholica oratio eslregularisetimpensapvo salulo
Prima oralio tot habet parles quot dictiones; animsevel bis quse ad illam pi-odesse valeant dlvinae
quouiam idem est pars oralionis el dictio. Cum er- pietatis iniploratio. Nunc ipsam quoque diflinitio-
go dicis : Priscianus legit : haec oralio duas par- nem ad majorem rei diflinitseevidentiam diligcnlius
tes habet. Si vero dicas : Prhcianus legit librum, exponanius. Imploratio ponilur hic tanquam genus
Inijus oralionis tres -partes sunt, et de Cseleris et principiuin ci-atipnis; quoriiam, ut dicunt philo-
boc modo. Secunda lot habet par.es quot ex- l) sophi, cujuslibet rei diflinitio a gencfe tralii
debet;
tremitales sive terminos qui neque plures nec ut si velis hominem :diflinire, neeesse est a genere
pauciores possunt esse quam duo; id est subje- incipias, ut dicas: Homoest aniinal. Sed quia nondum
ctus ct praedicalus; sive ambo exprimanlur, ut crim cujusmodi animal sit homo demonstralum est, ne-
dicc: Socrates legit; sive alter in altero inlelliga- cesse est tit aceedant subslanliales differentise ut
turiit cum dico : Pluit, vel lonat, haecenitii vefba ear-umaccessudiflinitionem perflcias hoc modo:Ho-
et quaj hujusmodi sunt exceptam habent significa- trioest animal rationale, morlale. Animal quidem
lioneni; et ad solum Deum pertinentein; et in qup- geiius est, rationale mprtale differentise subslan-
libel eerum eliam subjectus terminus intelligi de- iiales, quaeetiam specifrcsedicuntur, eo quod acce-
bel; ut cum dicitur pluit\e\tonai, pro eo sil ac si dentes generi speciem constiluunt. Sed baec tirn-
diccrelur : Deus pluii; vel Deus tonal. Sunt alia qtiae cinittm Ipgices ingressufis in suis Isagegiis satis
per resoiulionem intelligi soleiit; ul legiim, iil est le- efudite tradil Pcrphyfius, npbis breviter meme-
gendiactusexercelur,5Jai«rvelsede/«r,idesttalisl]a- randa erant ut deCereiiius hanc diflinitienem catbc-
lietiir cbiporis positib,;et de cseteris ad hunc modum. licaeorationis, quie data est a Deo perfeitam esse et
Rlielorica oratip tPl habel parles quol diversas cum suo dilfinitp cpnvertibilenj ut nihil vel detralii
PATROL. CCXII. k
 itf GUNTHERI CISTERCIENSIS 108
debeat vel apponi necesse sil. Esl igitur imploratioi A verilas non tani' innotescit quam placel. Dc illa
genus oralionis,. quemadmpdum aiiimal genus he- dicil saiyricus :
minis; csetera vero .prp substantialibus diffefenliisi Tunc imniensa cavi spiranl mendacia folles.
ndjecta sunl, quemadmodum ralionale morlale in1 (JCVEN.".)'
Tioniinis diflinilione. De hac Dominus : Eps qui adorant in spiriiu ei veri-
CAPITULUJII 111.. tate oportel adbrare (Joati. i\). llla in clamore rt
Primadifferenlia liligio ppsita est, hsec in silenlio et amore. Illa sa'pe
Hariim prima est quaesic poniliir, divinaepielatis; deicndilur iniquilas, inriocehtia condemnatur; hac
-quorum alteruin, videlicet pietatis, co sensu ppsiiuini vero remittitur culpa, puritas cominendalur. Illa
'":esl, quia lola or.inlis interitip ad hpc tendere debet lanlo validior est, quanto qtti agit callidior; isla
utiDeum sibi pium ac propilitim valeatpromerefi. quanto siniplicii.ir,Illa non solum judicis, sed eliarn
Nairi et verae oralionis semper hie finis esl, sive! assessofum et iestium cgct suffragio; ista solo ju-
cuni Deus optala tribujt, ut Pelro oranli pro Dor- dicisfavorecoiiteritaesl.llla verboniin miiltipliciiate
• cade suscilanda
(Act. ix); sive cum pelila qui- roboratur, ad islam sol.i suflicit spiritus intenlio.
Aem negat, sed poliora largilur, ut Paulo petenti ul Spiritus esi Deus, ail Salvalor, el eos qui adoranl' eiini
: angelus Satanae ab eo disccderct (// Cor. xn); seu B in spiriltiddofate oportel(ibid.). Et ad Moysenidictimi
"etiain -cum qtiscdam crudeliler videtur operariyut est (Exod. iv): Quid clamas ad me, cum ipse iie
in Subinersione ^Egyptiorimi,.; clamantibus filiis iinum quideni vefbum ibi Icgalur protulisse. Deiini
-slsfael {Excd. xiv); ;in expugnatione Amaleeh ad ergo qui spiiilus est spiritualiler alioqui necesje
: "SecrelaiiJMoysiorationem (Exod. xvn); in exuslibne csl, ut ipse quid petamus inleltigal, inlelligens ac-
niin:ibriimregisiienlam iroprecanle prcphela qiiam quiescat, acqiiiescens exaudiat. Accedimt tamen fre-
oranle (IV Reg. i); in ccnlritipne gentium claihan- qiienler ad inteiitionem spiritus et verba corporis, nt
tibus in cceluni Machabseis (Mach. IV). Haec enim ulriusqiienostri hominisapprbbetur devotio. Sive igi-
'; emnia divinne virlutis cpera et his similia quse tur iitroque niodosiveallero lantum, id est solo spirim
passim Scripluris sacrisinserta sunf de fonle pietalis oraveris illud cerle palam est orationem nil aliud
(: iiiaiiasse non cst ambiguuro; vel ut Deus fideles esse ijisi pielalis imploralionein, qiiemadmodum in
suos ab impiis oppressos potenler criperet; vel praimissa diffiniliqnecontinelur. Divine aiitem id-
ipsis impiis quos ex vita diuturna praevidcbal,posse circo cxprcssum est, qiioiiiain si Deum crande im-
Tieri nequiorcs, accelerata morte seqiieiJlium malo- plpras , accedentibus aliis quaead hec cxiguntur,
Tum praeriperct facullatem; vel si qui inlereos miniis ea demuin oralio est: el ad illain pertinei, qiiaro
iiocentes eraiit lemporaliter.puniendo, pcenas seter- Graecilatri.ini vocant, id est divinam servilutzm,
iias 'vel omnino remitleret yel lenirct; vel impiis sive iheosebiam, id est Dei cullum,s\ye cusebiam,
: blandicndo, aliis sectandac innocenlise sariciret ex- quam nos bonum culium possumus appellare. Cum
: empluiii vel inalbs flagellando, alios ab eoruiii,imita- vero aliud quam Deuni imploras, sed tameii proplcr
.tione deterrerel:; vel si quid cst aliud ralionabilis Deiini, utpole coelesles spiritus qiii calodwihones
:eausae quod ei quideui pefspicuum, nobis autem oc- ajiud Graecosdicti sunt; vel illos homiJies qtios ad
cultuni sii. Nec eiiim sumus lam iinprudcntes vel gloriam aHernam receplos nemo Ciiristiaiius ain-
, pOliiis inipudehtes, ut oinhes divinorum operum vel blgil y pratip quidero esse non potest, pfaesertim
carisaS firtiari vel fines audeamus discutcre, Quae cuin scriplum sit : DPniinumDeum luum adorabis,
- ijuidem prsedicia* et quse hujusmodi siint, quia etilli soii sefvies(Mdith.'iv):S>miecunihil aiiud sit
: «rando et petisolent et impetrari; patet procul du- adofare qiiam ad aliqueni vel aliqiiidorationemdiri-
: bio qiiod iti omni vera iiiratiqne inlcntio est impe- geie; sichtriiialiiid quain DeuinadofafeTicci; ifa ricc
trandas jietatis" et finis impelralae. Quod cnim agit orare coiiCeditiir.QtiodoplliiienbveratPsaliiiisia qui
rbetovica oralio apud terrenum judicem, "hoc apud dicebat : Oinnis terra adoretjc, Deiis {Psal. LXV),
;*OBlestem caiholiea veritis ac melius agil pratip. D ] et alibi : Adorate eum, omnes angeii ejus {Psal.
vMam sicut fcrensis cralpr;sui sibi favprem judicis •'xcVl). Neceriinieos orarc intendiriius, sed eis ut
cPonciiiare nitituf ut ei facilius persuadeat quod in . ipsi pro nobis orCnl supplicarc, cuin diciinus: Om-
-tendit, sic oralor fidelis siiiiiini judicis gratiam ries shiicii, oraie pro iiobh, ct quaehis siinilia sunl.
/ captat; ut qiiod pptat vel aliud pro betieplacitP'daiilis ;-Sunl igitur istai non oratioiies quidem, sed pia>
- valeat impelrarc. Sed dilferi1pluriiiium irtter haric qiiaedaiiisupplicalloiies;eiadduliani fefirurituf.qjiae
' ct illam
orationcm; necest roinor iii eflcclu quani in ;esl cultus debitus crealurae, proptef revcrentiain
affcciu di*efsilas. lllaenim plenimqiie persuadelur Crealoris. Si aulem creaturam aliqiiam qiijecunqiie
quod iniquum csl, bac vero niliil nisi fectuni ct . sit illa, vefbi gralia yspleiii aut -luriain sive stellas
piuhi.: Hla, ih strepitii: verborum consistii, h;ec in seu inalignps spirittis,' ijuos idem Grsecicdcodmiho-
Hincnlis puritateyiinde illaoralio quasi oris ralio '; nes dicunt; vel etiam ihofluos hotiiirtes,*ul JbvChi,
r
.diciae."f;sicut 'ali;p]iilOsPpIius..DicP.;antem legcnid :Saturhilm*;:;vcl aliquod arlificiale> lif-idblum ;*si
, ssiratibnem qua; ereiprPferlur,: laec aiiteni wrius quidlibet; Inquam, tale riori prbpief Deuihysed taii-
•-'CDfdisratip vpcari potest, id est rectitudo ei puri- quairi Detim iriiplofaVcfisVneutfuni hbc prsediclo-
,tas. illa frequenlcr de falso fifjudid Tides; hac sola rum, Sed inagis exsecratibi-si.vesacriiegiinri appel-
 JEJUN. ET ELEEMOS. - LIB. 1, DE ORATIONE. 110
109 DE ORAT.,
: Kl ertl seputcrum ejus giortosum ^sa.
latur: ct neque ad latriam perlinet neque ad du- ^ propbelse
ad coiitumeliam Coiidftoris. Hoc n). Debilaesubjeclionis est illa, qua nos coram
liara, sed potius
verbis eonqueritur Domi- prselatis et principibus nostris, sive illis lipminibus
est eniin quod prophetse
liliis Israel: lmmolaverunt dm- quibusjure subditi sumus, etiam ipso habitu cor-
nus ita dicens de
poris humiliamur, quemadmodum Esther Assue-
monih et non Deo, diis quos ignorabant (Deut.
"niferius : me provocaverunt rum regem legitur adorasse (Esllier. v, x); etiam
xxxn). El paulo lpsi
in eo qni nonerat deus, et irrilaverunt in vanilatibus ipso jure subjectionis tanquam captiva regem,
uxor marilum, cxceplo mysterio quo ille Chri-
suis (ibid.). illa vefo Ecclesiam designabat. Mutuaedi-
stum,
Secunda differenlia. :lectionis est illa, qua nos nullo quidem jure sed
Secunda differenlia est, ul sit imploralio regula- SOIPcharilalis afleclu ad invicem inclinamus, quod
ris, id est regularis et in sinu Ecclesise fiat oratio; nostrae professionis hominibus pro eo quod liumili-
extra calholicam Ec-
quia sicut, teste Augustino, tatem maxime sectari debent, specialiler videlur
clesiam veri sacrificii non est locus, ita nec verae
convenire, sicul legimus quosdam sanctos vifos
oralionis, piaeserlim cum ipsam orationem gratum merilis el vila non
iropares , roulua sibi hurailitate
Dominosacrificium offcrat Psalmisla : Dirigatur, in- bencdiclionem et orationes ab invicem
JJ proslralos
quit, oratio measicut incensumin conspectuluo(Psal. pestulasse. Justas satisfacliunis illa vocari potest,
CXL);et alibi: Elevalio manuum mearum, sacrifi- qua reus aliquis ei quem se roemiiiiloffeiidisse; sive
cium vesperlinum(ibid.). Si enim in spiritu et veri- flexo
aulerii sam- geriu, seu tolo corpore prostralus supplicat tit
tale adorare oporlel (Joan. IV);Spirilus
non ha- ignoscat, quemadmoduroJacob Esau fralrem suum
ctus exlra nidum Ecclesiae per graliam sibi occurrcnlem quem primogenilis fraudaverat,
belur : rursumque si praeter inlegritalem lidei adoravit
(Gen. xxxm). Ficlse siroulationis illam dici-
vcrilas non cst, cum veritas ipsesit Chrislus, palet
mus, vel qua liEerelici, vel improbissimi Christiani
quod exlra posilis, id est Judseis et genlilibus qui nobiscum in Ecclesia positi.sacramenla noslra qua»
fidem Christi nunquam susceperunt; vel baerclicis corde contemnuiii extrinsecus licta pictate vene-
qui sesc ab illa jam suscepla per schisroata vel ranlur; cujusroodi hominum, nescio an unquani
haereses abruperinit, nec orare quidem nec adorare fecundior
pestis quam nunc exsliterit, nisi quod ter-
jwmissum est. Sed quia selet borum verborum si- rore vigoris ccclesiastici i-eprimunlur. Mysticsesi-
gnificatio ad illa eliam exlendi quseextra Ecclesiara gnificationis fuit illa, qua Rebecca in typo Eccle-
fieri possuiit; vel in ipsa Ecclesia non soli Deo, sed sicevenieutis ex Isaac, sub iniagine Chri,.
libet gentibus
eliam aliis rebus exhiberi sclet, super his non ,C sli, adoravit : Cutn ille, sicut scriplum ..ct in Ge-
inutilem assignare divisionem. nesi, egressus in agrum ad meditandum (cap. xxiv):
Divhio oralionis non aliud ulique, nisi de salule generis humani; de
Esl igitur adoralio.:alia divinsevenerationis, alia
qua medilatione dicit Doiniiiusper prophetam : Ecce
devotse supplicalionis, alia pise recordalionis , alia
ego cogilo cogilaliories pach et non afflictionh
roysticse significaiionis, alia vansc osienlationis, (Jer. xxix), Et in alio propheta : Conrcrstis cogita-
alia fictae simuiationis, aliajustse salisfactionis, alia vi in diebus islis, ut
bencfaciamdomui Juda el Jeru.
perfectaehumilitaiis, a'ia debitae subjectionis, alia salem (Zacli. vin). Y'anae oslentationis est illa,
mutuae dilectionis, alia improbae derisionis, alia
quando quis propter inanem gloriam|oral|in publico:
coactae necessitatis, alia deceptse vanitalis , alia de- quod proprium est
hypocritarum, de quibus ait
testandae impielaiis. Divinse veneralionis est illa, Dominus : Qui amanl in plaleh stantes orare, ut
quae soli Deo impcnditur, de qua dicit Psalmista : vtdeanlurab hominibus (Mallh. vi), et alibi : Qui
Adorale cum, omnesangeliejus (Psal. xcvi),etalibi: devorant domosviduarum suh obtenlu prolixw ora-
Adorabunl eum,omnes reges, otnnes gentes servientei tionis (Marc. xu). Ex horum numero erat
superbus
(Psal. LXXI). Devotse supplicationis est illa, qua vel ille Pharisaeus, qui conlempta humililate publica-
sanctos angclos, vel sanclos bomines jam beatos, ni , hsec apud se orabal: Deus, gratias ti!>iago,
debilo honore venerantur hi qui eorum visione quia nonsum sicul cwteri homines: raplores,
injustij
digni sunt, ut Daniel ct Joannes, el alii mulli, qua Kdulteri, velul eliam hic publicanus (Luc. xvin).
nos etiam licet peccatores eisdem ut nobis apud Improbaederisionisfuitilla, quaJudsciflexo genu,
Deum subveniant lmmililer supplicamus, ut ficri Domino illudebant dicentes : Salve, rex Judworum,
solet in litania. Piae recordalionis esl illa, qua ctc,(Maith. xxvn;Marc.xv; Joan. xvi.JQuibus siroi-
nos vel sacra loca, vel sanctorum reliquias, vel les sunt hi qui, pro peccatis suis orantes, ea tamen
quidquid illud est quod nobis ad memoriam re- repetere non timcnt: nisi forle minus rioccnles iill
vocat salutis nostrse sacramenta, veluli crucem videbuntur, qui veium homincm contemnebant:
Dominicam, vel sepulcrum propter honoretii. ejus quam isti qui diviiue claritatis faciem ubique
qui ea sanctificat, quania possumus reverenlia prsesentem, quam precibus placare student, sperT
veneramur. Dc hac polest illtid intclligi -s Adorabi- nendo conspuunt, et csedunl irritando. Qui eninj,
musinloco ubi stelerunt pedes ejus (Psdl. cxxxi); cumdixerit.Deo -.Ostendefacieriiluam,elsakierimus
ut hoc ad illa loca quae Dominus in carne sacris (Psali vii), respicicntem ct parcere cripientfemvcoti-
pressit vesligiis referatur, quemadmodum et illud temnit et gravitiS irrital ; quid_aliud quam faciem
 111 GUNTIIERl CISTERCIENSIS 112
Dei quem falso implofat, imporltirte caedilet ccti- Aniuni), sed magis pauperibus illis quorum desi-
spuit. Perfectae humilitalis est illa, qua se sponte derium exaudit Doniinus; de quibus in Evangelio
aliquis inferiori per humililatem subjicit, quemad- dicium esl : Beaii pauperes spiritu, quoniam ipso-
nioduro Salemon qui tanquam fex pplentissimus rum est regnum cwlofum(Matih. v). Cempunclip.si-
nulli hominum assurgere, hiillumque praeferDeum mililer in dtipbus consistit : cdip peccati, et ti-
adorare ienebatur : niatri suje tamen ad se ingre- itiore siipplicii. In odio peccati, quia noh meretur
dienti assurrexit, et eam humiliter adoravit, sicut in gfatiam qui lioti odit nequitiam. Unde Psalmista
libroRegum expressum est (III Reg.ii). Coaclaene- post illos tres versiculos quibus humiliter veniam
cessilatis appellavimus quaefit, vel propter nielum, poslulaverat, quasi rationabilem causain impelrandi
vel propter aliquain urgentem necessifatem, qiiem- subjunxit dicens : Quoniam iniquitqietn meam ego
admoduni Joseph in jEgypto fralres ejus adofasse cognosco et peccaihm nieum cqhlra me est semper
referunlur (Gen. XLII-XLV). (Psdl. L). In liroere supplicji, qucniam, qui pu-
Deceptae vanilatis illa est,.qua slulli homines tiifi non veretur, non puniri non nverelur, sicut
errpre vane decepli, yel aliquas creaturas etiara scriptum est ad Thessaloriicenses : Cum dixerint
ipsis inferiores, vel opera manuum suaf um sfulte pax et securitas, iunc repenlinus eis superveniel in-
melu veiieranlur. De quibjislibet dicit Psabnisla..: lerilus (IThess. v). El in Job (cap. xxi) : Ductmt
Confundanlur omnes qui adoranl sculptilia et qui in bonh dies suos et in puncto ad inferna descen-
gloriantur in simulacris suis (Psal. xcvi). Ui- dunt.
Ikna quae dicilur deleslaiidse impietalis, illa est qua Ad aihorem Dei tria nos invitant : remissio pec-
quidam homines non lani slulti quam. impii, ipsos calorum, collatio merilorum, cerliludo promisso-
eliam daemonestanquam deos in conlumeliam Crea- rum. De primo Aposlolus : Gratificavit nos Deusin
toris et colunt el invocaiif. De quibus ila conliiietur ditecto Filio- suo, in quo liabemus remissibnempec-
in Psalmo : Quoniam omnes dii geniium dmmonia catorum (Eph. i);de secundo idem : Quid enim
(Psal. xc\). Cum ergo sint tct species adprandi, pri- habes quod noti ntcephli (1 Cor. lv); de lerlio alibi
ma quidero quae spli Dee debelur ad latriam perli- quoque dicil : Gerius sum quia potens est deposiium
net, aliaeverc qupquol pielalem sapiuht ad duliam meum senare in illum diem , jusius jndex {II
referuiitur, reliquas ad injuriam et cor.temptum Tim. i). Ad regni desideriuni siroiliter tria incilant :
•Deicertum est perlinere. societas angelerum , imroensitas praemierum, seter-
Teriia differenlia, nilas gaudierum, De primp Dpminus in Evangelic :
Tertio locp positum est ut impensa sit oralio, p ConfilebilureumFilius hominis in regno Patris sui el
id e.sl studipsa, spllicita et atlenla, ne. si negligenler sanclorum angelorum (Luc. xii); de secunde Psal-
oraveris, in illud incidas vitium quod arguit Do- misla : Quam magna mullitudo dulcedinh tuw quam
miiius per prophetam dicens : Populus hic labih ubscondhti timenlibus le (Psal. xxx); de teriic ait
me honorat, cor autem eorum longe est a me (Isa. Isaias : Lmiilia sempilerria erit eis (Isa. LXI).Odium
XLIX; Matth. xv.) Propensio autem orationis in quoquepeccali trianobisexaggerare debent: feditas
duobus consistit: devotione, scilicet et cbmpun- culpse, vulnus animae, damniim innocentiae. Uiide
•clione. Indevolione, quia|si devotus non praveris, Paulus dicebat his quos per. fcedilatem culpas m
quid sit erare vel negligis vel igiipras. Iiiiprpbum . odiupi peccati volebal adducere : Quem frucium
eniro valde est dicere Dec : Inlehde voci orationis . habuhlh luncin hh in quibus nunc erubesciiis
mem (Psal.Lx),cumlii ipsppe.rdevotionemirilendere (Rom. vi). De vulnere peccati inanima dicil Isaias
non cuies. In compunctione, quia qui spirilus sui prophela : Yulnuset tivor et plqga tumetis (Isa. i).
corilrif onenqn coropungitiir.Spiriiussancti consola- Dedamno innocehtiae Joannes in -Apocalypsi(cap.
tione non ungitur. Ubi eiiiiu nihii dolet, medicina n) : Memenlo unde exciderh, et age pwnilenliam.
adhiberi non solet; Dominus enini non sanat nisi Timpi'em supplicii tria nobis incutere possunt :
contritos eorde,' qui. dicuni ei cum. Psalmista : j> daemohum socielas, poenarum acerbilas, nialoruni
Sanq aniinam meam-quiq peccavi tibi (Psal. XL). perennitas. Haecomnia nptantur in. ee qupd reprobi
Item devofio in dnobus altendilur, : in amore audituri sunt : Ile , maledicti in ignem .wternum
Dei ef desiderio regni, In amqre Dei,, quia frustra qui privparaius esi djabqlo et angelis ejus (Matth.
clamas si non amas, quoniam inspeclor cbrdium xxv).: Per igiiem cnjiiiy acerbitas poenae;peraeter-
cst Deus; sicut diligentes se benignus exaudil, ita liuni, perennitas; per dialipliim el angelcs ejus,
ab his qiii non diligunt, iratusaurem avertit (Reg. . dicmenuiii spcielas designatur;
xvi). Ulrumque enini scriplum est: Ego diligenles -Quarla differeniia. .
me diligo(Prov.\m),et his qui oderuntme.relribuam; NunC: ad quartam differeniiam veniamus,:quani
(Deuter..xxxii). Et Mariae : DvnisSa sunl peccala : propter defectum ypcabuli sub hac circunilpcutione
multai quoniam dilexil multum ((iuc.-vii). In desi- placuit explicare : Prosalute qnimm, vel his quw ad
derio regni, quia ffustra petis si non appetis, iilqm prqdesse pMSunt. Sic enim in piajmissa dif-
quoniam regnum coeiorum fastidiosis et ingratis finUioiie positwn. est. Et notaiidmn p,uod circum-
non datur (sicut hic lemporalia bona quse plerum- lpculie duarum pluriumve dictionum (quain GraRci
que coiitemptoribus ,et superbis fecundiora prqve- qmpliilogiam vocant) quandpque penitur prp imo
 113 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. I, DE ORATIONE. 111
nomme jam invento, ut si pro eo nomine jam m-. A peccandi materiam, ut in formosa uxore; peslife-
vento quod est rationale, in hominis dilBnilione rura, ut mortera inimici; exsecrabilc,- utseternam
post animal-, quod est genus : haec structura di- ejus animae perdilionem. Quapropter Dominico
clionum quse est rationis capax poneretur; sive insirucli praecepto, reginim Dei, id est seternam
ista, aplurn. ratione uti, vel quod est aptum uti bealiludinem omni precum instantia postulemus :
ratione. Qttandoque autem homini amphilogia vi- csetera si desint, aut ejus providenliae relinquarous
cem supplel unius vocabuli nondum invenli, ut si (qui optime novit qued nobis expediat), aut si
pra;faliim nomen videlicet ralionale, nonduin esset petere volumus, ad hsectantum petenda sunt, ut
invenlum ,et loco illius aliquid illarnm circumlocu- eorum usum ad oblinendum illud quo fruendum
tionum necessario poneretur. Sic ergo haec lota est, id est vitam seternam qme Deus est referamus.
amphilogia verborum : Pro salute animw, vel hh jEternis quippe bonis, vel potius selerno bono :
qui ad illam prodesse possunt', pro uno debet accipi unum enim tanlum est, et illud Deus; seterno, in-
vocabulo, quod nondum quidem inventum est; seu quam, bono jubemur frui, temporalibus uli con-
quia nondum ita placuit usui, ceditur.
Quem penes arbitrium est el jus et norina loquendi; ," Est autem frui, amoi'e inhserei'e alicui rei tanltim
(HOIJAT. Art. poet., y. 72.) proplcr seipsam, quod in splo Deo fieri dcbet,
seu quia non facile fleri peluit, ut unum npmen tot qui soltts propter se lanluro non propter aliud dili-
dictionum signiflcalionesexprimeret. De illis quoque gendus est : csetera vero pmnia prppter Deum, Uti
duabus vocibus, videlicet, divinae pietatis, ideni autem est,. id.quod in facullatem venerifreferre ad*
ralionis est: ut ambaesimul in oralionis diffiiiitioiie oblinendum illud quo fruendum est; alioquin non
pro uno differentisevocabulo quod nondum quidem jam uli, sed a.buti rectius appellabilur. Si jgitur
invenlum sit, necessario posilae ihlelligantur. Et omnia quae in temporalibus recte diliguntur pro-
haec quidem satis, ul credimus, diligenter expres- pler solum Deum diligenda sunt, Deus autem
sa sunl; lum , ut si quid tale in Scripturis occur- propler seipsum : patet ulique in omnibus quae
rerit, facilius innotescat; lum ne quid in ejus rei ordinale diligimus, catisaliier (ul ila loqui li-
diflinilione quam traclare volumus, relinqueretur ceat) nihil aliud diligi quam Deum. Nam sicut is
obscurum, praeserlim cum ex ea diflinilio dicta qui spe laudiset coronae pugnaverit, quam sibi ab
sit, quia rem velut certis quibusdam finibuscirctim- imperalore cerlus exspeclat: non tam arlem pu-
scriptam diffinit ae terminat; unde et a philosppho gnandi vel arma quibus utitur, quam ipsuro inipu-
terminus appellatur. Nunc hujus differentialis am- f, ( gnatorem cujus gratia hoc agit, a quo et prseroium
pbilogiae seusum curemus inspicere. Prc salule, praestolatur diligere dicendus esl: ila in omnibus,
Deum diligimus Deum diligere sumus
inquit, aniuise, vel his qui ad illam prodesse pos- quseprcpler
sunt; quia sive salulem animae, seu corporis; sive arbilrandi..
CAPITULUMIY.
ulrique neeessaria, ut virlules et rerum tempo-
raliiim facultates, debito modo imploraveris : omnia Recapilulalio diffinilionum(1).
ad unum finera referri manifestum est. Nam, sicut Nunc si placet ad rei evidenliam ea quae in dif-
au* recle vivendum inslrumenluih animae cofpus finilipne passim dispersa sunl: ccmpendioso ae
est, adminiculse vero corporis extrinseca bona : brevi recolligamus epilogo. Oralio itaque noroine
ita primum quidem ac principaliler, pro salute generali dicta est imploratio; pro eo quod in omni
animsenobis orare praeceplumest, secundario etiam oratione regulariler aliquid implorafe intendinius.
pro incolumjtale corporis, et aliis temporalibus Divinte vero pietatis adjecium est, ne quid ab alio
postulare : non jubemur utique, scilicet neque quam a Deo peiendum putes: et hoc tale quod et
prohibemur, diccnte Dominp : Primum quwrite tu pie petere possis, et ille misericorditer largiri.
regnum Deiet justiiiam ejus, et hmcomnta adjteien- Regularis aut esse debet oralio, nl in sinu fiat ca-
tur vobjs (Mallh. vi). Quidquid aulem aliud ab istis tholicse verilalis : propensa vero, id esl sturiiosa et
postulare tentaveris, aut superfluum est, aut no- attenla, pro saluteanimae vel ad illam periinentibiis
civum, aul peslifenim, aut eliam exsecrabile. Su- ul nihil quod ab ea vel impedial vel avertai; imo
perfluum quidera, ut si multas pells facultates, eliam quod ad ipsam non adjuvet atquc promoveat
cum paucis possis esse conlenlus; nocivum, si orando posluleiur.

(1) E.I.: Epilogal diffmitionem. Capilulttm ultimuin primi libri..

115 .GUNTfiSIU CISTERGIENSIS 116

LIBER SECII1SDUS;
De contehtis in ofatione, scilicet, qiiis petat, guid petat , a qtio pelat,-.. cui pelat, quare
peiat ef qualiler pelati — De primo contentb orationis

Sed quam lbnga verborum indagine"qued con- A betur raiio, de sensu penilus non curatur. Gram-
grtte dicatur oratio, prout fieri poluitqiisesitumest; maiicus eiiim incipicns a voce transit ad litteram,
nunc ad ea qriaede ipsa riort iniiiiis coinmode dici de littera ad 'syllabamj de syjlaba ad diclionem, de
posse videnluf, Jibet procedere, Inter quae pfinio dicliOne ad orationqm: et hsec omnia secundum
videndum est quod conlineat oratiO. Continet au- solam congruentiam vpcis;.ppstmpdum ipsain ora-
tem hbc, quis petat, quid pelat, a quo pctat, cui tionem grammatice cpnslitulahi, dialetico tradit
peiat, quare petat; et qualiler pelat : Hsec ilaque et rhetoriveluf quoddam idpiieiim ad agendum de
cohtinct ef cotiipleclitur oralio : noh lahquam par- thesi et hypethesi instrumentum.
tes sui ipsiusy niillum eniiti eorum in pralione CAPITULUM PRIMUM.
potii solet,sed ianquam partes maleriaesuse;quoniam Salis Jucujenter psiensum arbiframur cum alias
hsec omnia simul collecta materia sunt oralioiiis, partes habcat orafio „ jsta sex de quibus proxime
eiiii illiset circa illa* versalur, etde illis agit agenduin esl nequaquam essc partes oratipnis. Nec
oratio :, eatenus, ut si tinum deesse contigefiti, ne rursiim ea per jbeos, id est cirCtimstantias possu-
bfatio qtiidem valeat appellari. Stint alisepartes nms appellare.quoniaro alisesiintcircuuistantiaequa;
orationis tam simplicis quaro comppsilae; quprum ei reclius assignanlur, de quilnis suo loco dicere
jam aliquas assignavimus, c«m diceremus tpt esse ^non pigebit. Nunc inlerini dc istis prosequenduin
parles orationis catholicse auotpclitiones! Quod esl, ac primo videndum in cratione quis petat,
quidcin de coniposila- laritum efaiipne iintelligi fidelis videlicei an infidelis. Nam pratjonis vocabii-
debel. Nam Pralip alia simplex, alia verb ccinpp- luin largius acceptum, etiam ad illa extendi quae ab
sita repefitur. Simplex est illa qttse uno lantum .infideiibus fieri possuiit, superius ostensum est.Unde
verbo deprecatiyo explicafur, sive unum solum sit in Evangelio legltur de quibusdaro genlilibusqui
qubd ea petitur, ut hoc : Deus propitius esto mihi venei;ant Hierosolymaniadprare(/aan. i). Sedctpu-
peccatori (Lnc.'xvin); sive plura; nt si dicas: blicatitis elPharisseiis dicuiitjir ascendisse in lenipluni
Deus da mihi veiiiain peccatorum et vitani aeiernarii. ut orarerit (Lttc.xvinj. Ompis autem infidelis, aut
Et lioc quidem ad exemplum categoricie proposi- gentilis, aut Judaejis, aut hsereticus est : Primus
lionis, quae uno tanlum verbe indicative enunliatur, oblafam fidei saluteiri non solum non suscipit, sed
quam et lcgiei siinplicem vccant; sivc illtid verbum etiara.per stultitiani atidire et agnpscere conteiii-
unum selum copulel, iu :; Socrates estrmusicus, nit; secundus aulein agnpscit qiiidem , el de.Spri-,
sive plrira, ut: Socrates esl musicus el gtqmmati- pturis suis intelligil, sed in Gbristi conteniptuiii
cus. Similiter utraque istaruni. simplex est, sive per invidiam repellit; tertius et agnqscit et suscipit,
dicas:TulliusvidetSocrdiem,^^siyedicas: Tullms videt sed ab illa jara suscepta se pqslriipdum per super-
Socratem el Platonem. Coiiipositam aiilem dicimiis biam abrumpil. Pfimus ergo improbus esl et in-
brationem, qusepluribus verbisdeprecativi.sexpl.ica- gr^tiiSjAecundus. inyidus et obstinatus, lerlius-
tur, ut si dicas : Deus.propitius estomiJii peccatori, perfidus et elalus. Et quohiaui Salyaior ob salulem
da veniam delictorum, cqncede vitam ajlernam, ct bmnium. in mundum yeniciis et verba doctriiise
quidquid liujushiedi conlinuare voluei;is. Et boc attulit et prseccpta jusliiise, vitleamus nunc qiianta
item adexeinplum liypoihelicae proposilionis quse in uirisque ab hoc "triplicigenere iniidelium homi-,
pluribiis verbisessenliaiur, qiiam iidein logici coin- nurii pariaturcontiimelia. Et in contemptutii qtii-
posilam dicutit; siye constef es duabus caiegbfi- dern praeceptoruin licet ribbis exempliitii sumere de
cis, ut hsec : 5* Socrates esset homo, Sqcraies essei tribus jmprobis et perniciqsis pivibus quod sub
animal; sive ex quatuor, ut ista : Si omne risibile unbeodemqueniagnoprincipevelintaut nolintagere
eslliptno,et omnhhomq est animal^luncsiSocrates necesse esl.Quoriim lamen primusejusdem principis
est risibilie, Socrates esl dnimal. Et sicut i.n hy- aeqiiissimas leges jatn-sc^iptas el publice promtilga-
polhetica qualibet categorica et est propbsitio et tas nec legit nec siiscipit; secundtis legit qtiidem sed
pars oralioiiis.:. ita inoratione comppsita quselibet D nonsuscipit; tertiiis legit et suscipil, sed susceplas
simplex petitioet esl oratio et parsoraiionis. Sim- postmodiim perverlit, et ad earum subyersionem
plex autem oralib ad exempluin grammaticae ora- sijadendo quos polest pefyicaciler iinpellit. Ad
lionislot habet partes qiiot dictiones, sed differen- conleiiiplum ajitem docfrinae Sajvaioris treS. nobis
tbr accipi sPlehi : qtipniam in eratipne quidem ca- exemplosint iitipudenles discipuli>quqrumunusyer-
tholica lam voces quani earum sensus altendunlur, bo magisti i oplime docenlis nec audit nec approbat;
inoi^atione yerogranimalica-de solis vocibus ha- secundus audit quideni scd iiiiprobat; lertiusaud.it
 — *
117 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. LIB. II, DE ORATIONE., 113
ct approba., sed postea per superbiam contttmacitei- A , ticus ; alius servata fidei.forroa ab unitate Ecclesiac
impugnat, et ad ea impiignaiida sibi quos potest sese violenter abrumpit, ut anlipapa sive sGhisma-
associat. Haec tria reproborum hominum genera : ticus; alius sacrae Scripliirae sensum scienter cc*-
non solum tota vivendi ratione (si lamen ratio dici rumpit, et dici petest erralicus ; alius sacramenta
potest) abinvicem discrepant, verum eliam iu sin - Ecclesiae vel articulos fidci pervertit, et hic proprie
gulis geiieribus alii alios diversis impiignant senten- vocatur luereticus. Dicitur autem hsereticus ab hwresi
liis. Nec mirum, eos qui a veritate quae Chrislus est Graeco, quod est electio, quod quisque pro sup arbi-
alieni sunl: variiserrorum implicari fallaciis.Pluribus trio cligal quid scqualiir. Omnium igiUir infidc-
enim extra viam currentibus nihil cst ralionis, cuf lium, licet in sua impietate dissenliant, una la-
alius alio rectius currere dicalitr.Nam, Iicet alius viae men estsors el sequa condilio : in eo scilicef quod
viciniorsit,aHusaiilemremotior,oinnes tamen quan- omnes exlra siint, et ab his qua; tanluro in Ecclesia
diu extra sunlinutililer currunl, nec unquain nisi vel fieri vel prodesse possunt, infidelitalis suse riie-
viam inlraveiinladlociim qtio illaducitperveiiient.In rilosegregati. Eteorumqiiidein alii longe absistunt,
populo itaque JudseorUmplures forsitan olim fuerunt utpote gentiles qtti praster naluiam qua homines
sectse, sed dusemaximc notabiles. Una videlicet Pha- sunt nulla nobis vel morum vel fidei societate co-
risaeorum,qui et resurreclionem raortiioruni fateban- D ' piilantur. Alii vero propius accedunt, Judsei vider
tur,etomnesYeterisInstrumenlisuscipiebarilSeriptu- licel; qui, etsi gratiam evangelicse veritatis et,
ras. Aliavero Saddiicaeorumqui neque resurrectionem fidei respuanl sacramcnta, nobis tamen veteris
exspectabant, nec praeterquinque Moysi libros ullas Scriplurse parlicipaticne communicant. Alii proxi-
veleris paginae Scripturas curabanl suscipere. lnler tiii -sunl, videlicet haerelici, qui eisdem scripljs
gentiles quoqueplurimasdicunl errcrisessediffercn- ct moribus et sacramentis nobiscum utentes pancis-
lias, qui tamen cmnes in duas principaliterdiscedunl: dissentiunt. Neque lanien eo vel magis diligendi
eorumscilicet qui ab IsmaelefilioAbrahaeducentes ori- sunt : quippe qui non affectu pacis sed dolp»
ginem circumcisionem accipiunt.el Ismaelitasvocan- npbisapprppiant; vel niinus inetuendi, quoniam, ui
ttir;et aliortim qui in prsepiilionati.ideogentilesspe- ailphilosopbus, nullapesth efficaciorest ad nocendum
cialileriiiciintur, qui in eo in quo geniti sunl perseve" quam familiarh inimicus. Sunt, lamen eliam in
• rant. nsereiicorum aulem innumerse sunt
pestes, quo- his generibus homintim, non solum inter div.ersas.
rumseptuagintafere.seclasiaro nominibus quam pro. eorum sectas sedetiam in eisilemseciisinterdiversos,
priis errorum arliculis ab invicem discrepantes iri homines, gradus quidam el limiles, non virlutura
lib. Elymologiarum describil Isidorus; quas, qoia ad f qnidem (quaeapud eos iiultot stiiil); sed, ul verius
pi-aesenspercensere plus habel laboris quam com- exprimam, majorisniinmusve nequitiae. Siquidenj,
mbdi, illud potius videndum est quod quatuor ex minus improbiim arbUror genlilem, qui legem natu-
causis deiioininari solent haeretici. Quidam eniin a ralein in cordesuo scriptam,.probisimplensoperibiis-
provinciis denominantur, ut Cataphrygse; quidam ab ad vitae perfectionem sola caret fidei ralione, qualis
ipsis haeresum auctoribus, ut Marcionilae; quidam erat Goruelius (Act. x), etiani aiitequam fidemChristi
a nrserogaliva sanclitatis quam sibi prsecseteris usitr- mciite tractare incipercf: eo q.ui et fidei saluicm
pant, ut Calhari lanquam mundi; qnidam aberrorc contemnil et legemnuUira;magnis ac inultis gfofanat
qiiem fingunt aut seqtiunlur, ut Anlrlio.pomprphilae; flagiliis : qualis Herodes, tani ille qui tot infantum
qui falsa opinione Deum Patrem in formam hominis millia sine causa jugulavit (Matih. n), quia qui fra-
transfigurant. Anlhropos cnim Grace Latine liomi- lerne uxoris pollulus adultei'io in prclium obscenae
uem sonat; morphe atitem formam. Sed et illud no- saltatricis sanctissimi viri cede funeslavit convivia.
landiimeslquodhaereticorumappellalionunclargius (Malili. xiv).
nunc strictius accipi solet. In largieri quidem. ac- Rursumque iniims impium eredinnis Judaeiiin
ceptione vocalur bsereticus tam is qui se ab unitatc qui •iiondmn verilatis evangelicai liuncn agnoscens,
Ecclesise contiimaciter abrumpit, quam js. qui ejus- E D veleris legis praecepla secundum lenorem litterae
dem Ecclesiaesacramenta perverlil; sivequi sacras fideliter obscrvat qualis eratNathanael,.de quo Salr
Scripturas scienter prave intelligil; sive qui lerti-. vator ail : Ecce vere Israelila in quo d.olus nan esl •
poralis commodi et maxiuie honoris principatusve (Joan. i) : eo qui el gratiam respuileflegem male.
sui causa, falsas ac novas opiniones vcl gignit vel vivendo Irnnsgreditur; qiicinadmodum illi quos.
sequitur. Quae extrema acceplio, licet eam Augustj- idem Salvalor nolentes, atidire verba suaesanctissi-
nus seorsum posueril, videlurtamen non incongrue nise praedicatiouis, eliam de iransgressione legisjlo-
tribns praccedcntibusposse coaptari. saicae quam se servare profitentes gloriabanttir, ar-
Restricta aulem praefali noininis significatipnc, guit ila diceiis : Noune Mmjses dedll vobis legem
lalis fieri potest divisio : Eprum qui ppst accepta et nemo ex vobh facil legem (Joan. vn).
fidei sacrainenta a verilalis ratiene pravc vivendp Sed el inter haereticos miinis ille peslilens, qui
degenerant el cadunt: alius in Ecclesia latet, el earo inpauciset minimis discrepans in pluribus majo :
pravis meribus perlurbat,ut falsuscatholicus,; alius ribusque sacramenlis nobis coininiiiiical : quales...
Omninofidei Chrisliana» renunliat, cnm lamen ne- sunt Pclagiani, qui in aliis nobis consenlieiites, li-
qucai npn csse Chrislianus_, ul aposlala vel apqstar bcrum arbitrium sine gratia suffiCiredicunt ad vi^
 119 GlSTKERl CISTERCIENSIS 1-20
tam promereridam : eo qui iti paucis minoribusque 1A detur namque hoc plurimum discrepare a senten-
iiObis consentiens,-plura et majofaprofana impie- iia aequissimi judicis : qui et bmne boniun remu-
tatepervertit atque; conlaminat; veltili Donatislaequi nerat, el nulla niala praelerire patitur impunita.
Palre Filiunii et utreqiie Spiritum sanCtum inino- Mortupruni verp eperuni: alia qtiidem mortalia
ferii : Ct Sicui tres personas, ita tres subslantias in vel mprtifera; alia merlificata vel exanimata; a!ia
Trinitate, nientiimttir : imo, ut aiidacter aliquid ad- vere inanimata vel iliformia : alia morbida vel nior-
jiciam, mirtiis odiosus Deo credendusesfepiimus bifera dici possunl. Morlalia ve-1mortifera sunl il-
Judirius atit gentiiis sive haeretieus, flagitiosissimo la quseroox ut facta .fiierint auctorem suum ge-
ChrislianoySatis jaiii patiiil qubd nullus inflJelium henijse: i;eum constiluunl; uipcie hpiiiicidia, adul-
qiiantumiibet probiis, vefse oratiptiis habet ccmmer- terja, for.iiicaiipnes, et pnine id quod semel com-
cium, licet iriiilli etiam inter illes, sive ex creaturis niissiiro suflicit ad nieriluro niPilis : unde el pec-
Createfem ccnsiderantes; sive ex Scripiurse testi- catuni mprtale nbitiinalur. Mortifieata vel exani-
mcriiis-edoeti qtianta possunt humililale supplicando mata. yero suiil quse cum prius^per charilaleiu vi-
iiori Orant quideiiij sed: iinitaniur orarilem. Qued xerint, ea recedenle exspirant el nipriuntiir : non
taimericulpatidum lioii est: quoniam sive ad fidem qtiidcro ut lnprtalia.fl.anl; sed ad vitam inulilia;
resipueiiiit, poterit vivificalis operiBusboc ipstim ne et illi pares videanlur quorum alter posl plu-
eis adsaluteiii provenire ; sive in errore suo pett ririiabpiia lapsus estin aliquod grave peccalum ut
riianseririt, fbrsitan ad miiiefis pcenaefemedium: David sive Petrus ; -alter vero qmniuin expers 1M-
Utfurii auierii pfsecedetilis vilae opera qiiahtiim- nprum, roullis et magnisseseccntaminavit flagitijs,
libet bbna Dep placere , et ad ipsarii qtioque fidera ut Herpdes sive Piialus. Inaniraata vpl infprmia
obtinendatii prodesse valeatil; el illud rtos dubitare congrue dicuntur, quae dum sint.de. genere bonp-
cogil quod dicii Aiigiislus : Cotnelium anlequatri rujn operuni prseter cJiarilatem. fiunt: et ideotan-
iri Ghiisiurh crederel fuisse exauditum ; ciim alibi quam anima forniaque carentia ad vilse merilum
legatiir : ^itia sine fide impossibile est placere Deo moveri ac perficereiiequeunt nisi (ut jain dictuni
(Hebiiii): et diCalGregorius, euniper fidemad opeia esl) accedente charitate vivificari mereantur. Mor-
venisse. Qtiidairi tamcii hujus qiiaestioriis dirimunt bidavel morbifera sunt ea qiiaenpsveiiialiadicimus,
pefplexitateiii diceiiies,:euiiideinGortieliuiti quo tem- quse nen tani ex menlis malitia quani ex inorbo.
pofe brabat; et eleeniosyiias largiebattir^ fidemfu- liuroa.nsenatufse prpficiseunlur: et tameli animam
iufaeincarriaiionisliabuissejjaiii faclaevero mininie, centarainant et merbosara efliciunt, sed non
atqiie ita partini fideletiiy pafliiii- yefo fiiisse iiifl- C
( tisque ad merituni mortis seternae, nisi multipli-
deleirt: ef idee Petrtitii ad eiitii itiissum aiiiiif; ut cala placueriht; quia nullum est lani venialepec-
eum pleniuS iiistriiendb qiiod deefai; suppleret. Sed catum quod ,,iion; fial inortale dum placet. Ex
iiOc qiiia disputabile Satis est, ius quifeiti certiuS hac igitiir opefumdistiiictione, sumenda est el illa
discutere valearit reliiiqiiariius. quae sequitur hoc rnodo.
CAPITULUMH Divisiooperum.
Qubd auteiti paulo arile diCtum est, quicdairi Bonprum sive malorum Seu qualiumciinque
bpefa vivilicafi pbsSe, Videtuf ita neceSsafio: di- pperiihi; alia quidem ab iiiilip vivntitet nunqiiam
stiiigubiiduiii, quod oinnia ppierarqiiae'jagiroiisaut inofiurituf, tit eoruro qiii charitatein semel liabi-
viva aiit moftua surit. Yiva dici&ius qiiae ad viiani tarii niinquiarij deseruiit; tit Paulus. Alia priiuo vir
ffitefriam sjint utilia; iiiorltia vefo qtise mofti aeter- viihl, postea itibriuiiluf : corum sciiicet qui eain-
iiae bbribxia Vel ad Vilam iiiutiim. Yivorttm atitein dein cliaritateni qiiarii cceperant operafj retinefe
pperum, alia surit vitalia; alia viyificatri. Vjtalia ribri crifarit,rit Salbmbri. Alia ab itiitio inbrtua sunt,
siitit qtiae statim rit fitiiit bolia sutit, et ideb pia- eipPStea vivificantuf: tit Cabbjiaoperaqiiaefecitvel
Cent, qtiotiiam iti ciiarilate fiUtit ef spirituS'vifae PaultiS vel Corrielitis, diiniadiiuiepeccato iiifidelitatis
in eis est; ut Pratipnes eteieemoSynse sanctortim. teiierentuf.Alia itiofitia stint iet niniquam vivilican-
Vivificata autem dieiintur qiiae crim habearil fbr- fuf aiit vivificari poSSunt, tit oiririia peccatai nior-
riiam bonitatis, ribiiiaiilteri Dbha siitit quia in clia- lia seu Venialia; quae riririquaiii ad riiefitiirii vilae
ritate nbn fiiirit, iri qtia si fiererit ulique bbna es- cPnvalescere qUeunt,; liCet per poeriitentiaih coffi-
sent ac vitalia ; sed mcx accessu charitalis ani- gaiittir, rien tit jierficiant ad salulCm; sed ut non
niarilur et velui quenidam Spiriliiin titalem atci- ofliciarit ad mofteiri. Sutit iteiii alia qtiae primp
piun.l tit ppssinl et ipsa predeSse ad vitsim : qiiales Vivuriti postea riibrlurituf, iieriim reviviscunt :
surit' pfaiioiies et eieembsynaepeccalofiiiii qiii coii- ePrum scilicet qui post aliqua pperii chafitatis Ia-
veiiurituf, fideliumsiveitifidelium. Neceniitieospa- bunliir ili aliquod ttiortale, ei itertnn per poeni-
res ad pj-aeiniumpbsstimtis arbitrali, qiiortim riiius lenliaiti reparatittir, ut David. Sriniitidein el alia
arite cpnversieriem' iiiter plufiriia rtiala nihil egit quaeprimo quidetii mpfttia stitit,_posimodiim vlvifi-
laudabile ; alter vefo saepiiis htiiiiiliief ofavit, plu- cata denuo itioritiritur; videlicet ebfuiri qrii ali-
^rimtira jejUnsivil, multas pailperiiitis eleempsynas qua de geriefe benpruin prppler cliaritatem ppe-
erogavit: si post convefsionetii vel seqtiaiiter vise- fali pPstea cOnvertuhtur : et iterum relabunfur
rint, vel statim ac simul migraveiinl e vita. Yi- ad neqiiitiam ; cnjusmodi*homines facilius cieilj
121 DE OUAT., Ji:JUN. ET ELEEMOS. — LIB. II, DE ORATIONE 122
repeririquamplurimosquaniunumdemenstrari . etiam morbida vel morbifera; quia morbum hu-
:pre A
eo quod valdedubium estaniscujus prima et ultima manse condilionis exque nascunturma!iifeslai]t;et
prava conspicimus, medio lempore verani habuerint . morbum animse inferunt: sic segra signa et syn-
charilatem. Ex his facile est adverli qnaedam tomata physici dicunt; quia segritudinein ex qua
esse opera qui sine cliarilate nullatenus hnberi oriuntur el manifestant et aggravant.
possunt; ul omnia bona opera quae viva dixinius CAPITULUM III.
. ulrolibet in genere; quaedam vero quse nun- Sed jam his diutius immorati, nec ab re, ut cre-
quam ea prsesenle habentur, ut illa omnia qtise dimus: nisi forle aliter lectori videbittir , ad se-
morlua placuil appellari, exceptis solis venialibus, quenlia procedamus. Et de infidelibus quidem id
qme nisi cum charitate fieri possenl; non diceret quod rei veritas habere videbalur, haclenus dixisse
Scriplura : Si dixerimus quia peccalum non habe- suflicial. Fidelis autem si quid o.randp petit; aut
mus, ipsi nos seducimus \Joan. L). Cum ergo sint justus sit, aut injustus, necesse est. Pcrrp si ju-
duo genera vivorum operum : prima quidem dicun- stus; vel in sua justilia finaliter permansunis;
tur non solum viva, sed et vitalia, qued amplius vel ad nequitiam relapstirus. Simililer injustus in
est, quia semper in charilate vixerunt; siciit sua iniquilate decessurus, vel ad juslitiam reditu-
illum videnlem dicimus qui semper vidit, id est " rus. Orat erge justus in justilia permansurus, ut
qui nunquam videndi bfficip caruit. Altera vere Elias cum clauderet ccelum precibus;' et ilerum
dicunlur viva viviflcata; quia cum primc mor- aperiret (/// Reg. xvii). Orat ad nequitiam rela-
tua fuerint, acccssu charitatis viviflcari merue- psurus justus, ut Salomon aedificio tCmpli felici-
riint;. qiiemadmodum dum et ille videns dicitur, ter consummato (/// Reg. vm). Orat injuslus ad
qui non semper vidit, sed post longam csecitatem juslitiani rediturus; ut David adulterio simul et
visuiii recepit; qualis erat ille qui dicebat: Unum homicidio maculatus (// Reg. xi). Oral injusttis
scio, quia cum fuerim cwcus, modo video (Joan, cuin.sua iniquitale de bac vita migratufus, -qualis
lx). Mortuorum aulem opera quatuor, (ut diximus) erat Judas, quem Salvalor cum caeteris apostolis
gcnera sunt : quorum priroa non solum mortua, orare docuil, cum esset fur et lalro (Joan. xu);
scd quod majus est mortalia sive mortifera de quo scriplum est in Psalmo : Oralio ejus fiat
nomiiiantur : quia nunquam vixerunt, et morte inpeccaium (Psal. cvm). Omnis aulem qtii cum
plena sunt, et morlem afferunt : et ad vitsemeri- juslilia deccssurus est, haud dubie ad sortei»
tum vivificari non possunt, quamvis omnino per pertinet electorum; qui atitcm cuni iniqiiitate
poenitenliam deleantur : proutglacies frigida voca-. Q migraturus, ad niimerumreproborum.qualiscunqiie
tur; quia nunquam calefieri polest, sed semper fuerit hic vel ille; sive fidelis bonus aul ma-
frigida est, et semper infrigidat; Iicet ita resolvi lus, sive gentilis aut Judaeus , aut eliam hae-
possit ut emnino non sit. Secuiida vero non solum reticus. De illis aulem eleclis et reprobis hic
mortua sed et morlificala sive exanimata nuncu-; accipi volumus, qui ab seterno vel reprobali
pantur : quia cum prius vixerunt, vivere desiere; \ sunt vel electi. Dicuntur eniiti utrique, modo
sicut cadaver horoinis roorluum dicimus; quiai "*secundum seternam Dei prsescientiam; modo se-
vixil et desiit, et vila cedente mortiflcatura est. cundum praesentem et forte non permansuram ju-
Teiiia idee nen mpflua dicuntur, quod prius vixe- stiliam aut nequitiam. Deprimaeleclione dicilApo-
riiit et vita privata sint, sed quia irianimata slolus : Qui elegit nos ante muridi constitutioiiem
sunt et nenduiri vivunl; sicut et fetum anle ani- ' (Ephes. i). De secundo dicitur in Job (cap. XL):
mse infusionem niertutim spiemus appellare : tion quia escae Behemoth electse suiii : quia Jiialignus
qnia vixil et desiit, sed quia vivei'e nondum coepit. hostis nonnunquam eos qui propter prsesentcm ju-
Dieunliir haec eadem eliam infermia, quia nondum stjtiam electi videbantur, absorbet et sibi iucorpo-
per cbarilatem informata sunt; sed sunl yelul rats llem de priina reprobatione legitiir ih Malachia
fetus informis ante disposilionem membrofum ; 1D (cap. i) : Nunquid non fraler Esau Jacob ? Et Ja-
aut sicut qusedam lineamenta picloris ante colpris cob quidem dilexi, Esau autem odio habui. Odis-
appositionem. Quarli vero generis opcra ideo mor- se Dei, reprobare est. De secundo vero in eodem
tua vocantur, quia non solum inulilia sunt; sed Aposlolo : Propler hoc iradidit eos Deus iri repro-
etiam nosciva, licet citra merilum racrlis seter- butn sensum utfaciani eaquw non cohveriiunt (Rom.
nse; peccala enim sunt. sed venialia, nisi per i). Non enira hoc intelligenduni est, de aeterna re-
conlemptum placere incipiant: tunc enim, ut.di- prcbalipne cujus nulla est causa, sed de illis rc-
ctum esl, raorlalium miiluanlur effeclum. Dicunlur prcbis accipi debet, qui meritp minpris nequitise
autem nicrlua ep loquendi typp qup mortuu.m quam relinquere nolunt, Deo deserente, labuntur
hpminem dieimus, qui nen solum sibi et aliis in- in majorem, ul qui in sordibus est, sbrdescat adhuc
iitiiis est, sed etiam perniciesus. Dicunliir (Apoc. xxn.)
 123 GUNTHERI CISTERCIENSIS 124

LIBER TERTIUS.

De sccundo contento orationii, id est quid, quis pelat, Donum malum an mcdium.
De inspiratorio bono.

Al de primo quideni contenlo orationis, videlicct, A vivw(Jban. viij, secnndiira ea q.ise dicta sunl. Etiain
quis petal,idco diligcnter proseculi sumus;quoniain hicnon incbngruedici poteSt: sd locumnride exeuni
cx hac dis inctioiie el aliis qui sequiinlureliciendum fliuriina reverluntur, ul iierum fluant (Eccles. i.)
erit, quantum Deus aperire dignabilur, id quod CAPITULUMII.
quicsitu diflicile est, scilu vero diflicillimum, vidc- De his ergo qiiinque bonis qiiaepelenda sunl oran-
licct de oUiiienlia sive effeclii oralionis. Nunc igilur tibus, eisdenique donis Spiritus sancli, prnut ipse
de secundo, id esfqiiid pctal ; non niinori diligen- donayerit quemadmodum provcniant detiionstran-
lia qusereiidum est. dtirii est. Convefsp tameri erdine efaiii ea paule an-
CAPITULUM PRIMUM te entimeraviinus; qubniatii ibi quideiti illud priino
Referf enim quid petat orans : utrum videlicct pbriendum erat quod omnitim aliorum causa el fi-
lionuiii petat, an malum pctat seu deprecitur : an nis cst : dehinc ordine felrogrado ad infefiora ve-
id petatquod in sui quidetii iiatura nec bqniiro nec iiiendum : hic ea siciili proveniunt itairactari, >e-
inalum esl : quod medium sive indiffcreiis cbugruc ctiuS arbitfariirir. Priinum itaque bonum ci primp-
polest appellari. Bonuni autem hec yolumus accipi, necessarium : et qucd nisipraecesserit alia ncn se-
tam vilam eternam, quam oiniie id quqd ad' ipsain .. quentur, contrilio cordis esl, ctim reus, divina visi-
"
prpinerendain et capescendam ceqperaiur et adju- taiite gralia, incipit cogitare pro peccalo, et tbla
vat. Malum verc cciitiaria raijone, vel mortcm pef- menle compungitur : Et fiunt ei lacrymm panes
peluam, vel quidquid ad illam impcllit el aggravat. die ac nocte (Psal. XLI), ad iiiiilatioriem illius qui
Mediumvero qupd in sui natura necboiiuro necnia- dicebal : Lavabo per singulas nocles leclutn trietttn
lum est, secuiidurii praedictam boni et mali acce- lacrymisineh, stratummcutririgabo(Psal. vi). Quod
' ptionem, sed ex usu bene vel male ufentium, -. crimfieri coeperit, adcst statiro peccatofiinl remissia
bonuin malumve eflicilur. Horum ergo trium quod- jiec esl inler hOc el illud aliquod medii teinporis in-
libel, in diversa specierum meriibra dividiiur. Bo- . tervallum, testanle Scriptufa : Peccator quacunque
iiiim quippe, aliud esl reiiiiineralerium, id est Vita hora irigcmueril salvus eril (Ezech. xvin), id est sa-
seterna; aliud vitae aelernaenieritum, aliud merite- lii.te dignus, vel saluli prbmerendse idoneus. Ef iri"
rium> aiiud iiispiratorium, aliud praeparatoriiini. Evangelio Magdalena: velut iri moroenlo peccata
Boniiin quod est vita aHerna, nil alijid est quam diroissa sunt, quia graviter conterebatur, et Salva-
DetB qui .suniiiie binus,'et suriiiriuni bonuni. eiipin- torem pluriiniitii diligebal (Ltic. vii). Spififiis eriim
iiiuin boiioruni causaet finis esl. Bpriuinaelernaevi- sancti qubauctqre id geriluri.velos estbperalio, riec
t:ie, roerilum bcnum cpus esl, id es.t beniis actus: ,Q uriquam ulla rei diflicultate tardatur. Nam sicut
sive jnterior, ut menlis; sjve exteripr, ut..cofporis. aqua similiter influitet sordeseluil; aut titi liabrum
Bonum ineriloriuni estyirlus, id est boiia qtialitas spiraritis aure siniul spirat et pulvefein exsufllat -x
mcntis quifiest yelut qucddara bpnl eperis instrti- vel sicut calor ignis aut soiis, cerarii vel glaciem si-
iiientum, Bonum inspiralorium est ihfusio graliaj miil percutit et liquefacil : ila Spiritus. sancliis cuin
specialiter, ex qua illa.bqna qualitas nientis pre- sit aqua mundificans, cor hominis pariter iiitrat et
creafur. Bpnum yerp prseparatbrium remissio est lavat; cum sit aura purificans, pariter alflal et bm-
peccatoruin pcrcqntritipijemcoidis; qu'ibiis manen- nes vitioruin sprdes eyentilat; cuni sit calbr ijiolIIr
libns nunquam hnmo ad caeteraposset esse idoneus. flcans, priirib atiactu omnem compactse vel iridu-
Qu.c taineii contritio cordis et peccatorum remis- ratse njaliliae resolvil diirilicm. Dedignafur eniiri,
sio, imo et omnia quse sequuntur ex cadem Spiri- lesleScriptura; conljiberniuro vitiorum, nec habii.a-
tus sancti gralia, e.t causaiti liabent, et soiiiuntur bil in cprpore subdilo peccalis (Sap. i). De priino (iicit
effectum et mercedem accipiuni. Spiritus enim san- Deus per propbetam: Effunddm super vosaqnahi muri-
ctus prirop quidem purgal, seciindo spirat, lertip dani eimundabimini ab omnipusinquinamenth veslrh
fprmal, quartn creat, quinto rerouneral. Pui'gat (Ezech.xxxvi). De secundp quod Spirilus sanclus sit
culparo, spirat graliam, formal raentem, creat ppe^ j) ] aura.flans, habcs In Psalmo : Flabit spiritus cjtis et
ralionem bonam, remunerat ad coronam. UndeSa- ftuenl aqnm(Psal: CXLVII), Quod aiilem peccatapul-
l(imon'ail : Lvstrans universa in circuitu pergilSpi- vis, dicit Isaias: Consui^e, consurge, excuiere de.pub-
rilus, etin circulos suos rcverliiui (Eccks. \) : non vere (Isa. LII). Flante igitur aura Spiritus sancti et.
Jccalrdis£iirsu, sed nusquam absenle potentia. Item fluenlibus aquis lacrymarum per contrilionero cor-
cuni Spiritus sancfus aquae noniine frequenler de- dis, omnium peccatorum omniiio pulvis exsufllatur;
signctur, ut ibi: FLumina de ventre ejtis fluenl aaum (< De lerliq quanlum ad ccram ita legilur in Psalmo^
 125 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS.»rr-LIB. III, DE ORATIONE 126
Sicul fluit cera a facie ignis, sic pereant peccatores q A relationem, ct ob hoc futuri tempons verius sesti-
facie Dei (Psal. LXVII). De codem quanlum ad gla- maiidam : diligentius intiienli non erit anibigiiuin.
ciem, legitur in libfo filii Syrach : Sicut glacies in Cum igilur nihil nisi vel futnrum vel lanquam fu-
sereno, ila solventur peccata veslra (Eccli. m). Dici- turum vel imperari v.ileat vel orari, conslal illud
turaulem Ijocbonum prseparalorium, quia per illud bpnuro seternse prsedeslinalionis quod oninibus
ad sequentia pneparamur, quibus nisi istud prae- anliquiusest, temporarise oralioni nostrsc, et taiituin
cederel nunqiiam essemus idonei. Quaequidem ap- ad futurum pertinenli, subjacere non posse: ob
pellatiu licel huic primo specialius conveniat, cui- quam etiam causam, ut dictum est, illud a prsemissa
libet tanicn prseterquam ullimo non absurde con- divisione seclusimus. Dicitur aulem bonum praepa-
gruere potest, quia spirilualium graliarum hic ordo ratorium omnium aliorum, quia primo praeparat
est, ut semper prior prseparet ad sequentem, dum nos ad graliam, secundo ad jiisliliam, lertio ad
primo gralis graliam accipimus, deinde graliam meritum, quarlo ad prsemiiim. Ad gratiam pnede-
pro.gratia (Joan. i), proficientes de virtule ih virtu- stinando secundum gralise eleclioneni, quia prae-
tem, donec videalur Deus deorum in Sion (Psal. deslinatio non est aliud quam gratise praeparatio.
LXXXIII).Remissio nanique peccatorum prseparatad Ad jusliliam peccata remittendo , per cordis con-
justiliam, juslitia exradice charitalis parit virlu- D triiionem : quibus remissis , stalim adcst justifica-
tem: virtus movet ad bonam operalionera : operalio tio. Ad meritum virlutes generando pcr bcnam
bona percipit seternae vitae retributionemi Horum roenlis qualitatein, sine qua nunquain ad mei'en-*
igitur bonorum, ut diximus , ordp talis esl atque dum essemus idenei. Ad prscmium perficiende per
progressio, ut prsecedens naturaliter causa fil sub- beham pperatipnem, sine qua selernilatis prsemio
sequenlis : subsequens vero prseccdentis effcclus. judicaremur indigni. De prinia praeparatiene qcse
CAPITULUM III. est ad gratiaiii, dicit Isaias : Oculus non vidit, nec
Esf aulem aliud quoddam praeparatprium quod auris audivit, nec ih cot hominis ascendit, quw
el prseordinalorium dici potesl: lanlo antiquius his prmpatasti Deus diligentibus te (Isa. LXIV). De
ordine el dignitate, quanlo fons riviilis suis dignior secunda quae est ad justitiam, legitur in qiiedam
atque prseslantior, selerna videlicet praedestipatio , loco : A Domitio prmparalur cor hominis. Et in
quae nos aeternis bonis, et nobis aeterna bona prse- Psalmo : Prmparabilur veritas tua in eis (Psal.
paral ac praeordinat, id esl vilam selernani : et in- LXXXVJII), id est juslilia per fidem in apostolis. De
super temporalia quibus illam adispiscl valeamus, terlia qnse est ad meritum gaudebat Psalmista cum
ea scilicet quae quatuor reliquis specierum vocabu- diceret : Paralus sum el non sum lurbatus, ul cu-
lis designantur. Quod ideo ab hac exclusimus di- • slodiam mandala tua (Psal. cxvm). De ultima quse
visionc, quoniam oratianis effectus de qua nobis est ad prsemium, dictiim est illud in Evangelio •
agere propositum est semper pendet de futuro; Venit sponsus, et quw paratm eranl inlraverunt cum
divinae autem praedeslinationis ordo, ab seternb eo ed nuptias (Matth.. xxvni). Et prima quidem quac
ceftissime praefixus est, ncc ulla valet ralione labe-V est secundum eleCtionemab icterno completa alqne
factari. Nemo itaque pelit ul eum Deus praedesli- consummala est, antequam esset cui aliquid prac-
net, aut praedestinaverit, quamyis illud qriod nOn parari aul pradestinari posset, sicut ait Appstolus :
nisi prscdestinalis contingerc potest idestvilam Qui elegil nos anie mundi constilulionem, ete.
seternam optenl omnes et poslulent. Yerba siqui- (Ephes. i). Reliquae vero tres in nobis quideni qui
dein imperaliva qtiibus lanquain deprecativis Oran- tcmpori subjacemus lemporaliter eveniunl; sed
tcs uliraur, semper ad futurum pertinere necesse lameii ab illa seterna prsedcsliiialiorie cerlissima
esl; sive- illud jam ccepit fieri, et ut diutius fial ordinis ralione descendunt. Siqiiidem anlequam
imperatur;ut si puero jam legenli dicas, Iege, id est esset hpmp cui vel peccatum remilti, vei virtus in-
persevera in legendo: sive nondum fit, sed mox fundi, vel bcnum opus conferri possel; ita Deo
fieri jubetur, ul si servo quem miltis ila praecipias, )D prseordinante digeslum est, ul homo postea fotu-
statim redi;sive post aliquod lemporis interstitium., rus hoc ordine divinte gratise beneficiis ulens ad
ni si dixeris, cras redito. Sunt tamen aptid GraeCos prccparalam sibi beatiludiiiem pervenirel. ^rimum.
amlaces et cop.iosos, vocutii inventores, verba ini- igitur et summum omnium bonorum est, divinae
perativa temporis praeteriti : cum aliquid qtiod bonilatis electio, per seternam prsedestinationem ;
nondum est fieri jubelur, ut sequenti temporepes- secundum cst peccatorum remissio, per cordiscon-
sit esse praeleritum; ut si domo digrediens. ita i.nv tritionem ; terlium jiistificaiio., per animse pijrita-
peres servo luo ^ Crastina die cum tedieto aperta teni ; quart.uni yirtuiis adeptio, per bonam menlis.
sit mihi janua. In hac enim locutioiie idem Grseci. affectionem ; quiritum justitiae consuriimatio, per
qni niliil sibi in grammatica deesse patiuntur; pro boni operis exhibilioriem: Ultimum, aelernse beali-
liUdiiabiis.vocibusapertaets.il, unam taiiliimhabcnt tudinis perccptio, per justam retribulionem.
yoccm imperalivam ; quam pro eo quod rem jubet CAPITULUM IY.
iri futuro fore praeleritam, praeterili lemporis esse, , Ev hac igitur dislinctione jam, ni fallor cl
yel audacler confirmant, vel subtiliter menliiin- illtid innotuit, quia boniim qupdlibel aut est
tur. Qusetani.cn verba ad fulurum lempus, habere prxparalofiuin. et iion prseparatum, aut prsepara-
127 GUNTHERI CISTERCIENSIS 128
tum el no:i prseparatorium, aut pfaeparatorium et A-inhaereiilem,
j magne cpnalti et labere trudit in flu-
praeparalum. Praeparatoriuirt el non praeparatum, ctus, clavuni innoyat, dispcnit remiges, ereclc malp
est aelerna prsedestiiialio; qua alia oiiinia praepa- , velerum sihus expandit. Quibus eadero atira cre-
rat, et a nullo praeparatur, quoniam ipsam nihil brier atque salubrior incuiiibens : nen prius na-
praecedil. Pncparatiim et non praeparatoriuiri est yem impellere ac presequi desistit, quain ipsam
seterna beatitudo qua aliis omnibuS pi-aeparatur, et cum emnibus qui in ea sunt ad portum Optataesta-
ipsa nihil praeparat quia posl eam nihil subsequi- tionis perducat.
tur. Praeparatum et pneparatorium, est quodlibet Mystice: temperies aurse, Spiritus sanctus est;
aliorum in medio positorum, quoniam eorumquod- nauta, peccator volens corrigere vias suas; navis
libet aliud el praecedit et sequitur. Et illa quidem luto inflxa, mehs impressa sordibus viliorum;
respectu praecederitium prseparata ; fespeetu vero, clavus, ratio; remiges, animi senSus; velnm, spei
sequeiif.um prseparatoria jure nominantur. amplitudo; cursus maris, austerioris vilaediflicul-
CAPiTULUMV., tas; porlus, a;tern* vitae perceplio. Hujtis ego na-
De impiiatorio borio. vigalionis quam molesta sinl inilia, rertim ipsa-
Sed de primo quidem bonO quod oranli peten- rum experimento cognovi. Quis aulem flnis aut
dum est, remissiorie videlicet peccatorum quod et " ffuctus fulurus sit, ille cujus est rerum evcnlns
specialilerprseparatofiumdiximussatis, utcredimus, certo fine meliri. Quoties autem hoc quinquennium
copiose dictum esl: minc de secundo quod inspi- cum relicto sseeulo nieliores aggredi vias et cupe-
ratorium placuit appellari, quid seiiliri valeat vi- rem el limerem, per totos fere alios decem annos
deanius. Est igitur inspiraloriuin bonum, cum Spi- blandientem roihi Spiritus sancti auram; et me
ritus sanctus inyentp sibi aditu qtii prius vitiorum quasi in allum vocantem aure cordis audiebam ; et
sordibus obstructus eral, anima; jam purgatse libe- sic vix deroum effectum est, ul navcm menlis meae
iior infliiit, tef ei doria gfatiie suie paulaliin inspi- de liiio terrerise stationis cui fixa semper inliseserat,
rat. Yertim hoc-adeo subtiliter et occulte, ulnec niultum diuque luctando , ipso quoque cooperante
Ille cui res agitur nec alius praesentire queal, sicut plurimum adjiitus emoverein.Quod liccl in hoc na-
scriptuiti est: Spirilus ubi vull spiral, ei voceniejus vigandi initio feliciter mihi cessisse gaudeam; non
auoHs: sed nescis unde veniat, aut quo vadat (Jobn. possum tamen in tanto tamque incerlo praesentis
ui)."Ei priiiium quidein in ipsa anima justitiam, yitse siiio, errores et pericula non timere: sciens
vel creat, vel recreat: creat ulique per fidem, qiise qtiia cocpisse multorum est, perveiiire quibus Deus
juslilicat iiupium, si illa prius non aderat; reCreat. anntierit. Timeo hoc matjnum mare et spatiosum
vero per innoceiitise purilateiii, si fidcs prius manibus in quo reptilia quciurii non esi numetus
affuerat; sed siiflbcata vitiis, exsanguis jacCbat et (Psat. cni). Timeo fluclus el procellas,. .limeo pi-
niorlua. Deiiideautem et alia spirilualiiira gratiarum ralas et prsedones, timep syrtes alque ceraunia,
charismata, ulpbte yiiiiiles et opera bPna: ccnli- cyclades iriceiias, etfluctivagcs symplegadiini ccn-
nuc, ut ila dixerim, flatu non desinit inspifare. cursus, et, ut breviler cencludam, mille causas
Noii enim uti ventiis iste aerius ita sanctiquOque naufragii. Atque ut ea quae maxiinus ille Graecprimi
Spirilus aura nuiic incipil flare, nunc sponte de- jipeta de laberibus et periculis experientissimi
sistit; sed ex quP semel spirare cceperit, nisi rtirsum Ulyssis, nch tam pcelice quam pliilosopliite ccm-
viliorum sordibus excludalur, nunquaiii sui flatus mentus est, ad niysterium referantur : limee lelp-
tenorem vd interrutiipit vel lermitiat: JExquo fit ut pliagos et Sirenes, timec lestfygones et Cyclopas,
hbc quoque vocabuluiii, id est inspiralorium, seque Scyllse latratus et Cliaiybdis iijgljiviem; venefi-
ut- praecedens, Ctiilibet horuln quirtque boiiprum cia Circes, Leucothoes el Calypsonis blanditias,
pi':clerqiiam uHiitic generaliter convenial: pro eo iratii Neptuni, el Pheacum delicios: et post oihnia,
quod nullum esl gratuiltim houiinis boimni, quod visp jam Parcse fumo, ventos rupliS follibus erum-
id ni Spirilus sanctus non inspirando infundal. D ( pentes, et relapsse classis iteratos longosqiie cir-
Ultinium autem illud quod est vila ateiiia, haric Cuilus. Quaeomnia quid apud nos niyslicae Sigiiifica-
appelialionem non recipil, qiiia^cum ad illum ven- tionis habere valeanl; nain quid apud saeculares
tum fuefil, anima jam in tulo posita, non tam pbilosophos qui ea confinxerunt ipsi viderint, li-
aspirari ad promovendum, quam frtii ei quiescere cel morosmh sit ac diflicile: lamen propter simpli-
esfdicenrla : qtiemaditiodum naviscum ad poiium cior.esqtiibus ista legenda scribimus, quam brevis-
venerit, non eget ulterius venti spifamine, cujus sime fieri poterit explicemus. Fluctus igitur maris
tamen officio ad p.orlum ipsum delata cst. Tota scandala siint et perturbationes sieculi; prpcellse ab
quippe vlla hominis a prima conversioric usque ad aere venientes, respectus irse desuper, id est diviiiK
beatse vitce perceptionem, ut vulgari ularour ex- ultionis indignatio. Quse utraque spirittialiter na-
emplo, spirituale quoddam navlgium est: Naviga- viganti limenda sunt ne vel eum nimis occupalum
tnro siquidem priniuiii saliibris aurse flatus aspi- temporaliurti rerum ilucttis absorbeat, vel divinse
fans prosperum iter maris et aggrediendi laboris ultioiiis animadversio merito recidivse iniquitalis
optatum linem polliceiur. Ille vero blandientis aurse involvat, undc David : Nen me demergat lempesias
tanpcr.e delinitus, pavem lulp diufurnae statioijjs aqum (Psql. LXVJII).Possunl etiam ner proeellas.
129 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB III, DE ORATIONE. 130
ab aere venientes, aeriarum potestatum in dsemo- A actis, vel pest se relictis prosequuntur, quae ple-
num furores intelligi, qui ccnverscs ad Deurti ho- riimque miseram animam et incaiitam elidunt et
mines et niare praesentis sseculi transnavigare sine oppiiriiunt, dum is qui saecule npn satis pui'e re-
olTensa eupientes, magnis ac frequentibus lenlatio- nuntiavit: et ipse plus posse cupit, el suis amplius
ntini procellis concutere atque terrificare non ces- prodesse quara prius potcrat in habitu saeculari,
snnt, sicttt ait Aposlolus : Non est nobis colhictatio ac pro hoc inceptae navigationis miserandum in-
adversus camemet sanguinem, sed adversus spirilua- currit naufragium. Scylla quaecaput habens virgi-
lia nequitim in cmleslibus (Ephes. vi). Pyralae, qui neum inferius diviso corpofe canibus succincta est,
Grsece ab igne denominanlur, pro co quoj irijecto ill-os designare polest, qui bonam faciem et vul-
igne naves exurunt, et praedones qui spoliant, ma- tmn simplicem praeferentes, in delractionibus alio-
ligni spiritus sunt, qui anirnas homimira pravoruin rum latratibus canis nos exercent. Ctiarybdis vorago
flamraa desideriorum concremant spoliantqne vir- maris quse inexpleta aviditate fluctus absorbet et
tulibus. Hoc modo spoliatus est ille qui descendens revomit, illorum fignram tenet, qui crudeliler •
a Jerusalem in Jericho incidit in latrones qui etiam aliena rapientes, malo parta prodiga levitate refun-
despoliaverunt eum (Luc. x). Syrtes quae a syrin dutil, de quibus ait poela :
quod est irahere diclse sunt, eo quod arenae flucti- Quxrere ut absumanl, absumpta requirere certanl:
bus tractse, medlo mari redigunlur in cumulos, et Atque ipsm vitiis sunt aiitnenia vices.
naves ita circumvallant, ut nulla ratione valeant Potesl eliam per Charybdim, impacalae mentis incon-
eluclari, occupaticnes sunt terrencrum negotie- slautia des.-raari, qua tentationum fluctus nunc at-
vum, quibus anima circumvenla ne ad peiium op- trahe i i unc expellens, incessanter agitalur. Lo-
latse salutis pervenire valeal intercepla prsepediitir. lo,"!.agi qui monstrum maris dicuntur : Leslrigc-
Ab his Syrlibus cavere monebat Apostolus Timo- nes cl Cyclopes bomines crudelissimi qui carnibus
tbeum, cum ita loquerelur : Nenio tnvlitans Deo, humanis vescuntur, monstruosi daemones sunt:
implicat se negolih smcularibus (II Tim. u), et alio qni carnalia peccala, imo ipsos homines carna-
in ioco quibusdam loquens ail; Volo vos sine solU- liter viventes, quasi devorandp sibi incorporant.
ciiudine esse {1 Cor. vn). De quorum Magistro dicit Petrus Apostolus : So~
Ulyssis sagacissimi viri per lot iabores errorum- brii estote el vigilale quia adversarius vester diabo-
que anfractus atque pericuia, lenga et famosa na- lus lauquam leo rugiens circuii, quwrens quem de-
vigatio, vitam illorum designat, qui per mare bu- voret (1 Petr. v). Posstint etiam nequissiinos bo-
jus saeculi plenum aerumnis, erroribus devium su- raines designare, qui pervcrsis consiliorum frau-
speclumque naufragiis, coelestem nituntur redire dibus vel manifesle vel occulte innocentibus et in-
ad palriam; qui possunt dicere cum Apostolo: cautis rerum aul ccrporum aut etiam aniniarum
Non habemus hic manentem civilalem, sed futuram pernicieni macbinantur. De qualibus dicit Psalini-
inquirimus (Heb. XHI). Et alibi: Per multas tribu- sta : Qui devoranl pkbem meam ut cibum panis
lationes oportel nos inlrarein regnum Dei(Act. xiv). (Psal. LII).
Cui rei etiam nominis ipsius inlerpretaiio videtur al- Neptunus, deus princepsque maris, ut fingunt
ludere. Dicitur enim Ulysses quasi holoxenos id est poetse, qui pi'sefalum virum tanlo furore perse-
omniumperegrinus.; nam bolos lolumyel omnes,xe- quebalur, ul eum sfcpius nisi fala prehibuis-
nos verb peregrinus inlerpretatur : quod iliis con- sent, suis fluctibus obruisset, ille est quem Sal-
grttit quibus dicit Apostolus: Obsecro vos tanquam vator principem hujtis mundi, Apostolus vero
advenas et peregrinos (I Petr. H). Qui et dicere pos- Deum liujiis saeculi vocat, qui tendentes ad patriam
sunt: Quandiu sumus in corpore peregrinamur a ccelestem, nisi virtute divinae prsedestinationis ar-
Chrhto (II Cor. v). De qua peregriuatione dicif eeretur, lota mole maliliae suae oppressos suffo-
Psalmista: Canlabiles mihi erant justificalioncs tuw caret. Circe fllia solis quse insulam aeriam inhabi-
in loco peregrinationh mem (Psal. cxviu.) Cerau- B iasse dicitur, veneficiis ita polens ut hospiles in-
nia quae quasi cornua maris interprelanlur, sunl caulos monstrificis potionibus transferret in bel-
eniro scopuli altissimi in medio mari proeminentes; luas ; terrena ubertas est, quos calore et benelicio
et Cyclades ambiguse rupcs, videlicet quse nunc solis de terra progrediens, blanda temperie aeris
quidem appareni, nunc aquis operiuntur, innumera excipitur et fovetur, quae male utenles vel per su-
sunt vitse prsesenlis offendicula, vel manifesta, vel perbiam in aves, vel per crudeTitatem in feras:
occulta; quibus- eadem anima hi liujus mutidi pe- alium per desidiam et stoliditatein iti asinum,
lago frequenler illidilur : oeciilla, veluli detraClib- aliiiro pergulamet iriimiindas voluptaies in sueni,
nes eorum cum quibus vivendum esl; matiifesta, alios in alia belluarum genera, tipn lam cor-
ut perseculiones extrinsecse, quseoirihia metitem portim qnam moruhi -mutatione transformat. In
incaule navigantis frequenter occurso suo cOtivel- avein tfanstulerat illum qui dicebat : Nonne
lunt et laeerant. Symplegades vero, id est rupes hwc esl Babylon quam ego mdificaviin gloria vir-
flticlivagae,.quas ut poetse flrigunt, telltis indigtiata lutis mece? (Dan. iv.) Ih feram transformaveral He-
se relinqui, pcst primara navem jaculata est, rodem jilrumque, et etiam impiissimtini Ner«nCni,
curse sunt, quserelinquentes sseculumde rebus ante quortim cttnclis nota est crudelitas. Leucolhoe et
 151 GUNTlIERI CISTERCIENSIS Kl
Calypso pulclierrirose nymplise mafis, quse illum A j punt, qriae vel fidem "subvertunt tit necromancia ;
vCneriis voluplatibus illecluiij, diu detiiiuisse refe- vel alioriim inala publicant, aut falsa confingiint,
runtur, adeo ut sociis iiiereparitibus vix posset tit stilyrae ihvectioncs, licet famosi libelli reciiatio.
avelli, libidinein siguificanl, quse eliam Teclamanle Yeriti ruptis follibus erumpentes qties socii pefu
ratione , ct sensibus anihii dissriadcnlibus sapien- niam arbilfaii cullro confoderant ac per eos classis
lem freqiienler illaqueat. Cujus rei cxernp!o Salo- a portu patriac quein aitigefal in altuin repulSa :
mon (ltlBeg. xi) esse pbtest, crijus sapicntia tan- laliores iterali, et rcdilus ih lempora mulla dilata-
dem amore mulieriim subver-sa cst; quse mulieres; tus, fraterrtae discordise periculuro innuunt, quando
nl ail Jestis filius Syracli, etiain sapientes apostatare is qtii jam perfectoe aestimationis habebalur; con-
faciunl (Eccli. xix). .'Sireii.es quae irahenles inter- vicio fratfis atque conturoelia velut quodam cullro
prctanlur, pbelice quidcm monstra marina siinl: .confixus, de folle cordi's ubi plenus ihesanro sa-
'
adeo dulce canentia ut quicunque navigantes au- pientiaepulabatur, iracundiae ventos et lurbinem fu-
dieriiil dulcedine cantus ad scopulos caiitesqiie nsi- roris eflundil, ac per hoc a portu sccurae slationis
vifragas vel inviti rapiantur et pereaiit. At verO se- in discrimen morum et vitse rcpellilur, vix tandeir
cundum rei veritatem, aiunt in locis quibusdam pbst mulluin temporis et laboris ad illum quCm de -
mare perpeluum babere cursum in moduin rapidis- B seril virtutis staltim reditiirus. Optime noveral hoc
simi fliimiiiiS.,et densis caulibuSindesinenter in- Apostblus, qui, ctim miilla , periculorum genera
silire, eiex eo sonum acuium atque dulcissimum serialim ehuincrassct, post omnia subjunxit, dicens:
procreari. Quibus locis ciim tantiim tiautse accesse- PericuUs in falsh fratribus(II Cor. xi). Hsec suht
- rinl ut ab eis sonus ilie possit audiri;' nort lain
quae gentiles philosophi de laboribus et palieuiia
viitute canlus, ut fiiigilur, quam maris ipsius iiii- prudentiSsimi viri, stib quodam fabularum iniegii-
pelu proni rapiuntur iri scopulos, et illisi riaufra- mehlo, nbn tam ineniiendi libidine quam public.-e
gio pere.uiil. Ilbc aulem diflicile compertu est, vel ulililatis aspeclu, mullis vitsc el documenlo morum
inagis inipossibile, cuiri nullus in locis illis depre- futtira sapienter confinxerunt. Alque ut unum ex-
•ii.crisus certse mortis discrimcn queat effugere. Si- primatur de pluribus exempliim : sicut ille infusa
giiificat atilem Syrenuin cantiis oirine id quod audi- pice tam suis quara sociorum auribtts surdo, ut ita
lum nostrum vel otiose occupal, vel curiose trahit, dicam , remigip illecebrosas Syrenum cantus effu-
vel arliliciose illicit, vel luxuriose aflieit, vel mali- git; ita nos ad omnia qu;e corrupto audilu nos in
liose corrumpit. Otiose occupant ea, qtise licet non naufragium morum trahcre possunt, aures oppilare,
liiuilum olliciant, tiihil lamcii aedificant, ut gesla ac velul obsurdescere debemus, dlcentes cum
Herculis, Achillis, Heclpris, vel Ajexaiidi-i. Cnfiose C Psalinisla : Ego aulem lanquam surdus ncn andie-
trahiint, quse, quamvis in se causam mali npn ha- bam (Psal. xxxvii). Sed quoniam hujus viri quem
beant, curam laroen quae Dep dcbetur sibi iisurr jam ssepe diximus navigaticnem prosequeiites, ipsi
pant, ut aslrennnlia, quse propier solam curibsila- qnoque iiescio quo spiritu acti, longius apposilo
tem prehibetur. Ariificipse jliicitint, quae flcta velificando decurrimus, tempiis est jam slylum ad
quideni sunt, sed ipsp"irientieri'diaiiificio inauis 'pla- niatefiam reyocare. Et .quiajam duas species boni:
cent, ut fabtilie Nasonis et quae hujusroodi sunt. praeparatoriiiiri, scilicct et irispiratorium ila ul
Curiose afliciunt, qtix ipsp audilri libidinem inci-- ficri poliiit tractavimtis, liunc ad lerlium, id esl
lant, ul lyrica Sapphonis, eiegiseNasonis, comoediac iJ meritorium yeniamus.
lienaridri, Platiti. Vcl Terentij. Malitiose cqrruin-

LiBEK QUARTUS.
De meritorio bono

CAPITULUM PRlMllM. ]D ulrisque paulo posl evideniius disserctur. Hscc au-

Meritorium bonum voltimus intelligi bonaro meri- tem qualuor, id est purgatio animaeper remissionem
tis qualilatem, quam ei Spiritus sanctus, bonorum peccati, et ejus justilicatio, et bonae voluntatis
omniuni spiratbf iiispiral. Curii ehini riura Spiritus inspiratio, et actus interior, iia sibi conligiia aiquc
sancti purgatae jam a vitiis aiiimse, ac perhoc ju- connexa sunl : ut potius ordine quam lempoie
Slificatseplacido flatii velut "quidam favonius ccepit possint discerni. Nani curo Spiritus sanctus mobilis
aspirare, creat mox in ea ceu vernos florcs bonas sit, sicitf ait Scriptura (Sap. vn), non patitur
quasdam nierilis qualilalcs, quibus ipsa riiens irio- nientem quam afflaveril otiosam esse et desidem;
vettir: prinium qiiiderii ad actus inleriores, deinde sed epdem fere mpmentp el purgat el, juslificat, ct
maniis ad pperis eiterioris effectum, de qtiibus aflicit bona quaiitate etad suas excitat actiones :
435 DE ORAT., JFJUN. ET ELEEMOS.— LIB. IV, DE ORATIONE. 155
quemadroodum radius solis mox ut aperta fueiil A virlus sit pro inslrumento; aclus aulem opus sit
feneslra simul intral, et illustrat, et calefacil, et ex- inslrumenli. Cum enim virlusmovere meiitim coe-_
citaf intuentes. Aclus vero exterior cum sitcorpo- peril, necesse esl cx illo motu aclum siirgere;quia
ris, lardicrest; nec nisi inventa lemporis oppor- virlus inefficax esse non polest. Nam, ut ait beatus
lunilale, et rerum exlrinsecarum adminiculo va- Gregorius : Operatur magna siest: si auiem opera-
Ieal exerceri. Haecaulero bona mentis qualftas non ti tenuil vittus non est. Aclus vero virtutis, aul in-
ex eo solo bonuni meritoiium appellatur, quia prac- terior et occiillus est, aut exterior et manifeslus.
paral nos et idoneos facil ad merendum, lioc enim Intefior est ille qui in ipsa menle interius invisi-
habenl duo praecedenlia; verum ex boc mullo ma- biliter et oeculle agit, remoto omni corporis oflicio.
gis, quos niovet et excitat, etiain esl velul qnoddam Exlerior vero qui visibililer et manifesle exercelur
boni operis inslruroenturo, quod illa nou habent. cxlerius per corporis oflicium, accedente rerum fo-
Dicilur haeu eadem etiam virlus, sive a virore, quia rinsecarum adminiculo. Atque ut exemplum subji-
mentem prius aridam ad proferendiim boni opeiis cialur : inlerior aclus justiliae est causas el nierita
fruclum viridescere.jfacif; sive a viribus, quas illi rerum libra sequitaiis in corde pensare; exlerior,
ad operandum accoinmodal; seu a virilitale, quia in rebuseUrinsecis jus suum cuique tribuere. Actus
iiihil femineuin vel languidum in ea patitur reside- " fortiludinis interior fortem aniniiim ad omnia quae
re; sed suis eam sliniulis in quemdain virilis acri- conlingere possunt praeparafe; aclus exlerior adver-
moiiiae sexum exaspcral. De virtutibus, quse sinl ct sa quae occurrerinl fortiler superare. De aliis quo-
quol, el quis eaiuni effeitus; qualiter ex aliis alise quesimiliter ratiocinari facile esl ei qui eflectussin-
piovenianl, cum tamen omnes ex radicc cliarilatis gularum potest agnoscere. Utrumque autem aclum
oriaiilur; quorurii cliam viliorum vel coiitrariie vel eadeni virtus operalur; sed alterum per seipsam ;
mediaesint; el alia quaiiiplurima quse Iiuic loco con- alterum vero per corporis cooperantis obsequium.
grue possent ir.seri, piselermillenda puiavimus, ne Alque ut hoc quali possumus demonstrerous cxcm-
vel isla melius traclaluris pulcherrinii pperis prac- p'.o; quemadmodum in pueris aliquo casu multum
riperemus materiam ; vel magnis rehus de quibus gattdentibus ; sive in his qui choreas agunt, prius
oiuiiino reticere quam parum dicere lutius est, ex- qtiidcm animus gaudio incitaiur; deinde motu pe-
tenuando contumeliam faceremus; vel ut nos quo- 'diiinvcl manuum jactatione corpus exsultal; ita vir-
que ipsi si forte posiinodum mclius aliquid vel ex- lus prius quidem animum, dcindo vero ct corpus
periri vel sentire conligerit, has ipsas res in mate- ad suas excilat acliones. ln vitiis quoque simile
riam specialis et proprii traclalus valeamus de in- reperies; sed in rebus contrariis. Nam sicut aliquis
tcgro resumere. Illud autem ignorari non debet, niagno et repenlino perculsus incommodo prius
niillam animi qualilatcm vcre ac proprie virtutem aninio lurbatur; deinde palmas collidil; caput ja-
nomiiiari, nisi quam bonorum omnium mater clin- ciat; el lotiim corporis habitum dolori confnrinat:
ritas procreat et inforiuat. Fuit quidem in mullis ila ineiis prius.viliis inficiiur; poslmodum illa in
etCnicorum, utputa Diogene, Plaione, quam pluri- opuselcoi'poraletransfuiidil.Quodautemquandoque
bus laudabilis quidaro animi slatus : parlim a na- post actum interiorem non slatim sequilur exlerior,
lura datus, parlim philosophiae studio compara- nul in virtulibus ex consilio maturitatis esl; aut in
tus : nemini nocere, omnibus velle prodesse, pra- viliis ex dubitatione confusae menlis, aul in utris-
vas in se cupidilales exstinguere, in aliis accusare: que ex oppoiiunilalis vel reriiro extrinsecarum de-
etiam qwecunque hujusmodi ad proposilum vitae feclu. lllud quoque in his rebus occurril nolabile,
innocenlis poterant pertinere. El liunc quidem men- quod onines virtutes interiores quidem actus certos
tis Iiabitum Tullius lanquam infidelis verse virtutis habent cl singulares; exteriores eliam in pluribus
ins. ius virlutem vocat, ita diffiiiiens : Virlus est ha- similiter cerli sunl; in quibusdam autem non facile
bitus menlh bene compositm. El revera talis babitus certos exceptosve reperies. Si eniin requisilus fue-
mentis cbaritate inlorroatus virlus est : remota ati- p. ris, fides, spes, charitas, quas intrinsecus habeant
icm qui in illis propler fidem esset non polerat, vir- acliones; haud dubie respondebis : fidei quideni
liitis nomine judicalur indignus. Nam, ut ait Au- acluin, in Deum credere; spei, aelerna bona spe-
guslinus : Vbi decsi agnitio vermel incommutabilis rare; charilalis, Deum proximuraque diligere. lla
verilalis : jalsa virlus est in optimis moribus. Undc et in aliis oronibus percurrere licet; ut actus hu-
congrue virlutem diilinisse videtur Augusiinus ideni, mililalis interior sil, de se huroililer sentire; mi-
ita diccns : Virlus est bona qualitas meniis, qua re- sericordise, animo misereri; obedienlise, animum
cte viritur, qua nemo male utilur, quam Dcus selus ad obedienduin prseparare; el de aliis oranibus ad
in hqminc cperalur. Nunc ad quaiiam boni speciem bunc modiiiii. Exleriqres quoque actus omnes aliae
libet procedere; quam nos speeialiter.aiternai viise praeter fldem, spem et cliaritatcm, proprios etspe-
merilum maluiinus appellare. Cur aulem hoc, paii-i " ciales habent; ut acius exlerior prudentiae sil pru-
lo post dicendum erit; nunc inlerim quid illud sit denler in rebus exlrinsecis agere; lemperanliae, a
videairtus. pravisoperibus temperare; ei Jioc mododc reliquis.
CAPITULUM 11. At vero lidcs, spes, charitas, in rebus fcrins.ecis
Est ergo meritum actus sive affectus viitutis; ut quos habeant actus privatos et ab aliis scsregatos,
 I5S GUNTHERI ClSTERCIENSiS ir.6
non facile demoustrabis. Nam, si dicas actum fldei, ,A cterem qued ea quae nes virtutum aclus inlrinse-
"ipsam fiilein, ore prpfiteri, et verbis aslruere;simili . ccs 'vocare maluimus, plerique etiam molus vocan-
ralipne de spe queque et charilate sentiendum tur : quia Cum movere hon alitid sit quam agere;
eri.l; ut actus si.t spei, sperare se dicere et spem niotum quoque actuirt esse nCcesse est.Quod si pas-
suam verbis exlellere; charilatis verp, dileciienem sionem vel affectionem vocare malueris, ad arti-
Dei el preximi tain in se quam in aliis ccnjmen- main quse afficitur referri oporlebit. Respectu
dare, atque ila de omiijbus raliocinari licebit. yero virtutis quae movet atque; operatur, non nisi
Quo recepto, nimirum p'roveniel iilud ut omnium actus potest appellari. Omnes igilur virtutuni aclus
virlutum exterior unus sit actus et sic quoque nul- lani occultos quam evidentes, ad meritum seter-
lijni illarrim toitJin pfopriiitii. ac specialem sortialur. nse vitse manifestum est perjthiere. Quse tamen ap-
iinpetiam illujd ex hec seqiiettir incenveniens ut pellalib Sicut de aliis qucque pfsemissum esl, cuili-
aliqiiam virtuteih contrariuni sibi eifeclum iiabere bet praeeedentium satis cengruit; quia nulla est
fateainur, cl si.c actus huinilitaiis, se humilem gratia specialis in hpmine per quaiti rien raerea-
profileri, et ipsam lnuiiiliiatein verbis exlollere : tiir: praesertiro cum Spiritus sanctus (quod et paulc
cum potius ad superbiam pertinere videatur : vir- aiite diclum est) nunquam esse valeat oliosus.
tulem qiiampluriroum laudes tibi inesse profiteri. ]B Yerumlamen huic bono quod in actu positum^est,
Cuin ergo tres illse virtutes, nec hos privatos aclus familiarius eani pulavimus assignandam; pro eo
habeant, neC; alios valeas reperire , nec rursum qtiod omniai merita inbono opere consummanlur;
ianqiiatii inibecilleset languidse omninp actu carere et ultra nil aliud reslat nisi praemium exspectare,
possint; jam eniiii virtittes npn essent.:.. superest de quo subseqpenter agendum est. Libet tamen
ul eas suas internas aclienes per aliarum exte- prius velut in qucdam utriusque b.oni confinio me-
ripra opera maiiifestare fateamur. Cuin cnim video rili scilicet ac prsemii, quamdam inlerpenere divi-
te divina prsecepta aclu ipso fideliler implere sionem ex ulroijue consistenlem : quod pmne be-
quod est obedieiilise; ctun pro peccatis corpus af- num boniinis, aulmeritum tantum est, aul pTsemiuin
fligere, quod timoris; cum te humiiem omnibus tanlum, aul meritum simul et praeniium. Meritum
exhibere, temporalia coiilemneve, quod Iinmilita- taiitum est prima gralia quse datur iinmerilo, ad
tisest; ctim pauperesalere, nudos vestire, laboran- merenduro, quaj et mereri incipit, per cqrdis con-
fibiis subvenire, quse ad misericprdiaro referuntur : Iritionein et leiiiissionem peccatqriim. Piseinium
exhiset.similibiisintelligo te in Deum credere; cu- tantum est setern.a relribulio, quse pmiiibns meritis
jus niandatis diiigenter obtemperas, aeterna bona praecedentibus exhibetur ; ea vero nijiil ulira
sperare, qjioruin desiderio transitoria parvipen- " ipsara merebimuf; quia cum ad, illam venlum fu-
deus, eliam pro remissione peccatorum corpus erit; jam npn erit roerendum ulterius; sed pi^aemip
affligis; Deum diligere, cujus a.inore primum omni peffruendum. Merilum siuiul el praemium cst,
studio consolaris. Siniili roodo de singujis percur- riupdlibet niedipruin ; scilieet nieritum quidem
rendo inveiiies, omiies virtutes tain ipsas quam sequentis bbni; praeminm vere praecedentis, dum
ipsarum opera tribus, illis ianquam primsevis ac a Dep accipimiis gratiam in pracniium pro gralia
prajcipuis 'attestando deServire. Nec moveat le- quaeprjus data fuerat ad hierenduijii

LIBER.OUmTlIS,
De remunergtorio bono.

CAPITULUMJPRIMUM. D iti Iiis. quse getierativam aut senientivarn bahenl

Yentrim esf igituf ad illaro. supreini excellen- vprqpagiitiqnem, ejusdem principii sortiatur lialu-
tisqiie botii specierii, quam ideo vilain selernam rain. Est, inquani, IIPC bonuni ojnliiiim bonpium
putaviiiius appellandani; quia haec appellaiio prae- collectioiie perfectum : sic taitien ut nulla-partium
Cedentibiis congrueiilitis videbatur fespondere. velacciderilitiniysirietateconsistat.Estutiquebonum
Qualeautem sit hoc bonumy qualitefye diffihien- hoc onniibus aliis, el prius antiquilate, et diulur-
dum; aut quo ;nPtiriiie feclissiitie censeatur : nen nitaiepPsterius : sic iatiien ut oronis ab ebteinpo-
SOlumegb scife 'rioti valeo';: sed inec idltiiti hqiiii- falis qiiantitsis fcnioveatur. Oroniutn optimum est,
riem in cafnb moftali positum posse Cfedo vel co- Sine fofma' qualitatis ;• omnium roaximuin est, sine
gitare vel doqui. De quo nil pulO vcrius posSe quantilalis accessii: omnium principium est, sine
dici, quam qtiPd Prtminp est irtdieibile. Est enim relatione temporali. Semper est, sine cursu lem-
benum hoc aliorum omriium radix et fons atque pofis : tiblqiie CSt, sine dimensiqiie locaii. Oinnia
principium : sic tamen ut nullum ex omnibus ul possidet, et habitttm non novit; pmnia praesens/m-
 137 DE OIUT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. Y. DEjORATIONE. 158
piet, et situm ignorat. Omnia condidit, agendi A , Quse omnia faciunt ad ejris rei quam diximus as-
motum ignorans; pmnia suslinct, omnis insciuro seiiionem, sumnium illud bpnum
dequo npbis
passionis. Ex his oronibus patet hoc bonum de sermo est, nec substaniiam esse nec accidens. Et
fluo agimus, quod non aliud quam Deus est; nec accidens qnidem propter evidentem rei falsitatem
vere esse, nec proprie dici substanliam, cum -nihil neminem dicturum •arbitramur, nisi forte qui insa-
de illo accidentale valeat praedicari.' Quod enini niat. Subslanlia vero si quando dicitur propter lor
lale est ut nihil ei accidentaliter valeat convenire, quendi necessitatem, divina quaedam et ccelestis est
id nec subslanlia quidem congrue noroinatur. praedicatio, et ad illa philosophorum pr»3dicamenta
Subsianlia quippe cx eodicla est, quod substat, at- non pertinens. Simili ralione de omnibus illis voca-
-que subdilur accidenii. Mullo niiiius autem hoc bulis senlieiidum est, quibus circa Deum iransum-
ipsum bonum accidens vocari debet, cumac- plive et precario quodammodo uti consuevimus,
cidens subslantia eo indignius sil, quod hoc qualia sunt ista : natura, res, essentia,
majestas,
ni6i in illa esse non possit; scilicet mox ut ab ea virtus, atque potentia, el quidquid polerit
reperiri.
•discesserit, exstingaitur el perit: -hoc vero vel eo Quidquid igititr de illa ineffabili summi boni na-
.praesente vel absenie, incorrupta permanet alque tura mortalibus verbis dicere tentamiis, similes
consistit. Albedo quippe hominis non nisi in .albo D sumus balbutientium, nisi quod illi elemenlares
bomine esse potest; et sic omnlno deficit cum .quidem sonos plene formare non valent, rerum
idcm honio albus esse desierit : homp vero al- autem perfeclam hinc notitiam; nos vero sermones
bus, etiam recedente albedine, niliilominus homo imegro proferimus sono, sed quae illis explicari
perseverat et permanet. Taceo nunc illud quod debent intellectu capere non valemns. Atque ideo
•verissime quidem diei posset, quod omnes lam quem illi defectuin patiuntur in syllabis, nes pati-
substanliae quam accidentia ex tempore incipiunt: mur in rebus ipsis. Nam et illud quod -dicturi su-
ei haec quidem omnia et illarum quamplurimse mos, licet verunf sit, minus forte studiosis absonum
lempore finitmlur, Cum enim venlum fueril ad videatur; Deum scilicet nec esse nec posse, nec
illttm acternitalis staltim, ubi nihil temporaliter vivere nec regnare, manente illo sensu verborum,
vel adesse polerit vel abesse, quod accidentis quo ista de hominibus praedicantur. Neque tamen
cst, accideniia peiiiliis auferentur, et substan- «disecet his similia de.ipso falso vel inaniter dicun-
iiarum quamplurirose; dignipres verc substantise tur, imo fideliler et pie; sed lameu pro materia
velut angeli et anima; et corpora noslra glorificala minus suflicienler et digne, quoniam eorum signi-
•in perpeluum permanebunt. Ex
quibus praeniissis ^n ficalio ad illam divina; naturae puriiatem consurgere
TtoIIigi potest hoc bonum de qup quseritur, nec non potest. Cujus rei yidetur ipse Dominus dedisse
substanliam esse nec accidens : ac per hec ad nul- pobis indicium, cum de rube Jpqueretur ad Mpy-
lum eprum prsedicamentcrum qusetraciant Peripa- . sen, ita dicens : Ego sutn qui sum. Sie dices filih
ietici pertinere. Querum summus prseceptcr, idem- Israel: Qui esl misit me ad vos (Exod. 111).Yidelur
que veri sagacissimus rimator Aristoteles omnia cnim his verbis innuisse' singularem quemdam et
quae humano sensu putavit posse compreliendi, in prcprium essentise suae modum , tanquam si dice
duas{ut ita dicam) dislinxil rerum naturas, sub- rel: Ego qui aliter sum quam vel lu vel illi ad quos
slanliae scilicel et accidenlis. Quod quidem redis • mitteris; qui longe purius et dignius sum quali-
sime arbitratus est vir magni pecloris et rertim bet creatura; cujus essentise nulla potest alia com -
naturalinm diligens inquisilor, ut omne id.quod parari. Sic enim loqui copsuevimus cum vplumus
• lutmanae subjacel cognitioni aut csse substanliam ; quempiam in rebus
aliquibus aliis prsefppendum
aut in ipsa csse substahtia dubitari non possil. demonstrare : Iste est qui cantat, qui currjjt, qui
Et subslantiis quidem omnibus tanquaro pau- pugnat, id est elegai.tissime canlat, celerrimeciirrit,
cioribus sub unn praedieamenln, eedemque gene- pngnat forlissime. Cum itaque nulla vocabula quse
ralissime relenlis, aecidenlia qucrum majnr erat D I vel si.nt vel ab homine excogitari possint iajitse rei
nunr.erus, quippe curo una substanlja phirinio- tam simplici significanter exprimendse sufliciant;
rum sil accideniium. capax : in ncvero praedica- congruenlius tamen vel niiniis improprie videnlur
rocnta quae Graeci calhegerias vccant, propter i|!a Deo applicari, quae tcllunl ct removent, quali:j
differentes eonini ropdos, sub totidem gene- sunl ha;c nomina : increalus, incqmmutabjlis, in-
ralissimis dispersit; quoruni appellationes istse . visibilis, et his similia; quae etiam privatiV^ Com-
sunf: qtialitas, relaiio, quanlilas, ubi, quando, munis usus appellat. Eorum enim quae sua signifl-
habere, silum esse, agere ct pali. Noluit ergo vir cata pcnunlur in rebus creatis propler quas etiam
sapiens, imo nec potuil eum a quo oronia esse in- reperta sunt, veluti : rex, paler et Dominus, t%
telligebat, indignis rerum condilarum vocabulis hujusmodj quamplurima eorum, inquani, nullum
coarctare, seternum temporaljbus, increalum cpn- esl; cujus ofliciq divina plejie acproprie significart
dilis, immensum parvis, incnmmutabilein rnntabili- pessit essentia : ea verp qux privant, res illas quae
bus connumerandc soeiare. Quse enim temppralium in Deo nen sunt, perfecte tolluut et remevent,
causa prpprie reperta atque instituta sunt, nuu- Quapropter secunduni vocum ipsarum officia, nunq
quaro aslernis in eadem prcprietate couvenicnt. forle usus abhorreal: compelentius reor increaltim
PATKOL. CGXI.I. 5.
 139 GUNTHERICISTERCIENSIS 140
Deum el incommutabilera, etsi quidtaleest, quem A ; sinl omnia, sed quid illud sit nesciat, quia ticc sit
vel fegerii, vel patrem, vel Dortiiiium appellari: stibstanfia nec accidens : Cum ni| aliud valeat cogi-
licet tam haecqiiam illa, quoties sermorteopuSest, de tari, et htiic rei quam comprehendere non yalet, no-
ipso pie et fideliier praedicentur. E diverso quoniain men'.tenlaveril applicare : id quidem qualiter fial
illa qtiseponunt, venustiera sunt privativis; que- videre non possum. Cumenim dicatur nnmen a no*
niarii ista tamen remeventy yei culpam, ul iiinoccns, tamine, sive a notione, quiarem riPtet alqne notifi-
impollutus; ef similia; ye! defectum, ut incenrinu- cet; yel potius a Graeco sibi aequipollenteonoma,
tabilis,inipflssibilis; vel aptitudinem, tit invisibilis; quod itein a nemine suriiptiim esl, id est a tri-
"vel inferioris naturse slatuih, ut increatus; vel a)ia buendo : quod suam ctiique distrbuat qualitatero;
hujusftipdi :*illa" verp semper laudare atlribuunt; superest ut illud qupd neque nosci aut notificari po-
vel pbterilise; utrexyprinceps vel Dominus; vel lcsi, nec -aliqtiaparlicipat qualitate, nullo nominis
pietatlS;ritpaterf vel operis, ut creatbr;vei aliaruin oflicio valeat difflniri.Tn omni enim nominis impo-
rcriiiri ijuse ad ubrioreiri ejus videntur pertincre. sitione, nccesse est qualemcunque rei norninandae
Afque Ila fit quoddam salis notabile, ut ea quae de praecedere coriceptibnem : atque ideo qui prius
Deodiclainiriushaberit proprietatis, plus habeant ve- communem hominutii speciem hoiftines appellavii,
nustatis : contraque quse magis sunl in pfoprietale D ; nimirura oportuit eum formam illani tiniversalem
prxdicandi familiaria, minussintgloriosa. Horiimau- qua nemo carere polest, prius animo concipere:
tem exeriipluinsumer.epoies d.emagno quodam prin- quae tali posset designafi vocabulO. Simililer qui
cipe; qtiem si magnum, foftem, nobileni et sapien- ejusdem speciei singularia, Plalonero scilicet et SP-
tem vOcaveris,pluriinum laildes, qubniam illa nomi- cralem, vel quoslibet alios, suis quemque nomini-
na laudem copulant; si verb invictum intrepidumqiie btis Censuerunt, secundum perceplas aniroo formas
oicas, nort adeo, quoniam his vocibus quaedamminus id. fleri necesse fuit. Scilicet el in illis rebus quse
honesta removentur. Siergo ad vocuin proprietales neque siint nec esse possunt, sed tamen fingun-
respexeris, in quibus ab hominibus proptef res tur, qualia sunt opinabilia logicorum, oporluii ali-
temporales repertae sunt, privaliva positivis prsepori- quam figraenti formara. praecedere, ut chiiriera
defaht proprietate prsedicandi, positiva privalivis quoddam animal capite leonino, pectore flammeo,
laudandi dignitate. Habito autem respectu ad illam catida serpenlina; aliud vero quod partihi hirci, paf-
simplicissimserei puritateni, in qtia nil variuin est liili cervi naluram haberet hirceceryus : ulrumqiie
aut dissimile : oronia de.ipsa recle dicunlur, aequi- tam ficte quam prcdigialiter ypcarelur. Amplius in
p.ollerit : nec esl aliiid Deo esseregero vel Domi- ^ illis qupqtie, quse nullam prnrsus reniveram fi-
num, quam incommutabilem etincrealum : etquo- ctamve significant, sed per abnegaiicnem dicun-
cunquempdo lam haecquam alia possunt intef se tur : velduorum utiieuter; vel omnium, ul nullus
prbmiscbfi, exceptis tamert relativis, quaj etipsa li- el nihil : Iibc ideni reperire est, ut iri his el aliis
cet personas et eafum propria detefminent: nihil oiunibus hujusirtodi forma sit remotip. Ex quibus
tameri -aliud diversumve significant. Sed "dehls ad colligitur id quod satis est mirabile , facilius illud
praesehs iplura disserere, non est consiliuro"; illud quod falsum aut nihil est.eoquod omniiun verissi-
niagis quod coepimusprpseqiiendiim est, diviiiarn mum atque purissimum esse credilur, ab hOmineco-
scilicetesseritiiimriiilloposse vocabulo deirionsirari. gilari. Hoc eniin lale est ut riiernisirinclescat homi-
Etenim rem qnae aniroo crigitari aut eiiam fingi ni participandp ; quam ccgitando, donp fruitionis
queat, eam yocis oflicio difliiiiri posse concesserim; qtiani sbno vocis. Legitur in aniiquis genealogiariim
qribd autem omnino cst incogilabile, t[ualiier appel- fabulis veteres "inlef alios suae vanilatis errores,
'lari valeat, dicat qui jpotest : egb me nescire oortfi- dcuin quemdam tam fictum quam delestabilem co-
ieOr. His illud videtur alludere, quod Altici aptid liiisse: quem Slygiis immersuiii tcnebris, lanto in-
qiios philpspphica qupndafti studia flpruerriiil, buic ieris omnibus inferiorem , quanto illos superis,
ipsi de qtio loquiitiur Deo qtiem dtictti ralionis ex jD stulte quidem, sed digna satis arbitrabautur. Qui
visibilibus invisibilem omnium auctorem depreheii- eliain non rainuri stultilia reliquorum oiiiniiini
derarit, sed qtiid esset intelligere non yalebant, in pater ab eis fmgebatur; et ex boc quod ei saxificos
lpcp qui aTecpagusdicebatur, aram quideih pesuisse Gorgonis vnltus qnps nullus unquam viderat, qni
refcrjjntur : Sed eum taiiquam innominabilem reli- non in lapidem concresceret, impune licebat coii
cerites, prsefatani aram ignoli esse Def tituli su- teroplari, Demqgorgon appellafi consucverat. D*-
pefsCripiione vocaverunt (Act. xvn). Queiti tilulum nion enim, ut aiurtt, ex quadaro Graecoruin lingua,
cuni legisset Apostolus, qnantum ab liomine sciri cernetisvel considerans, vel eliam sciens interpret"-
ppluit, veruni et sunimum Dcuni eis inlerpreta- tur. H.uic; liud nonien esse volebant sccretissimum
lus est; sed nec ipse nec alius unquain in carne et solis veneficis et eisdem paucissiinis noluni : ad
rourtali pwitus, 'vere illum nemine potuit exprime- cujus'invocationcni terra niinqiiara polerat a funda-
re, exceptb illo de ijuo Joannes in Evangelio stio . mentis concussa non moveri. Si ergo illud prodi-
dicit :l)eum mmo-viditunquqm, nhi Vriigenitusqui gium iicto nomine sine niaximo lerraemotu deccpti
tsiin siiiu Pqlris (Joan.i). -» --'.. - homines invocari'ppsse.-non putabant :iusupre-
Nanj si quis ita dixerit esse quoddani aquo auclore mum Palrem omnium veruiiique Deum, ipsqs quo-
iU DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. V.DE ORATIONE. 1«
que angelos qui longe nobis supenores sunt, mcom- A i ster Jesus Chnstus tradidertt regnum Deo Patrt, sie
parabili celsitudine transcendentem, qui omnia mu- ut ait Apostolus (I Cor. x\), lunc intelligetur illud
tabilitali subjecta incommulabilis contuettir : tam nomen quod nunc est ineffabile, et undique resona-
facile pulas vero ac proprio compellari vocabulo. bit sicut scriptum est in fine Tobisede ccelesti Jeru
Cum igitur tantse rei pulchritudo nulla voce, ut di- salem : Terratn luam in sanctificalione habebunt;
ximus, digne possit ac proprie deriionstrari; nos nomen sanctutn invocabuni in te (Tob.-x.rn). In quo
laraen eam quamplurimis appcllamus, ut defectum ef.am nomine nos sanclificabimur et illud iri nbbis,
proprietatis suppleat mullitudo. Afque in hoc quo- sic in eadem oratione Dominica fidelis populus qiio-
que balbutientes videmur imitari, qui dumprsece- tidie supplicat dicens : Sanctificetur nomen iuum
dentis verbi defectum sequenti cupiunl emendare, (Malth. vi). Quseqtiidempetitio licet sit prima ordi-
vilio suo insistentes, balbutire non cessant. Ita et ne proferendi, utilitate tamen extrema est, lanquam
nos rem prorsus ineffabilem nec unquam ita ut est aliaTtimflnis et complelio. Interim autem dum hic
nominandam, inlinilis vexamus vocabulis; et qubd vivilur, ubi regem noslrum vero ac proprio nomine
nec in uno conlingere polest, speramus in pluribus. laudare non licet, innumeris laraen ei vocabulis de
Neque lamen divina bonitas hoc nimirum piaeproca- " nostro idiomate sumptis nori cessamus fideliler
cilalis studium aspernatur; sed approbat polius, et adulari, trahentes ea ex illis decem cmnium rerum
aurem libenier accommodat, exemplo bonse matris, generibus quae vel sensu cnrppree cemprehendi va-
qusp parvulum infantem semiplenis vocibus se lent, vel animo ccgitari. Quae qtiidero cmnia cum ad
implorantem affecluosius audit, dulcius oscula- illam divinae simplicilalis essenliam transferuntur,
lur. necesse est ut a priori sensu omnino deflciant; ut
Ilinc est quod eum tam multis fatigamus ncmini- huic lantae rei minus digno licet officio valeant de-
bus, quse tamen omnia ex rebus crealis,vel causam servire. Quare tiihil ex omnibiis his quse pi'ius si-
habenl, vel similitudinem irahunl, vel qualemcunque gnificabant illi atiribuiinl, sed lanquam indigna
ocxasionem nanciscunlur. Cum cnim dicitur vel prcrsus abigunt et relegant.
Deus apo tcy GraeceThees qued videns interprela Dicilur ergo Dsus essenlia, vel etiairi substantia,
tur, sive timor, ut alii putant; vel essentia ex ec sine intellecln substantise; bonus ac justtis, sine
qued est esse : quam hcmo nisi in creaiuris depre- qualitale; magnus sine quantitate, creator cl domi-
hendere nen potest; vel rex sive Dominus a poten- nus, sine relalione temporali qtisein ipso sit, sed pn-
tia:; yel si quid est aliud quod ei credimus placitu- tius in ipsis ad quas diciinr creaturis. Nihil enim
rum : constat profecto hsec omnia ex rebus conditis,^, Deo credendumestaccidisse, cum coepit habere ser-
trahere ralionem. Nam hoc nomen Deus quod ejus vum aut crealuram; sed polius ilJis feiiciler acci-
esse proprie proprium omnes fere existimant; quo- dil, cum lalem coeperunl habere Creatorem et Do.
niam non sit propriuro, ex hoc potes conjicere, minum. Quid enim ? si herbis et floribus recenter
qnodnon soluni ad quosdam homines.qui velper er- natis conlingat biando solis spiramine confoveri, id
rorem vel per graliam dii appellantur, venjni eliam soli accidisse dicas, qui illis penitus 11011 egebat; an
ad ligna et lapides : imo quod abjectius est etiaro ad illis quae absque ejus beneficio, nec nasci quidem
ipsos spurcissimos dsemones soletextendi. Absit abi polerant, nec nata possunt proficere; verum nec
illo exCellenlissimo omniuro conditore, id elegan- isla nec alia simililudo reperiri potest, quse de re-
ter haberc proprium, quod ei cum imrtiundis; bus creatis ad illam increatam et omnium creatri-.
spirilibus sit commune Quod si quis quantumlibel, cem congruum proponat cxemplum. Res enim crea.
sludiosus sine ullo respeclu substanliae vel acciden- taeet ad se invicein et ad condilofem suum aliquam
lis, novam ei aliquam formam voeis locc vccabuli habenl relalionem; increatus autem ad condiia,
cunetiir afligere : frustra hoc tentasse videbitur, aeternus ad temporalia quam habeat cogitare non
cum praeler illa duc liullani rei noiniuandae formam valeo, cum ssepe jam diclum sit eum nuilius esse.
peterit invenireyquam in pmrii nominis imposilipiie; D capacem accidentis. Yidcs ergc nihil qund iljis qua^
praeconcipi aniino necesse est. Habet ulique Deus tuor priinis prsedicamentis subjaceat, Deo posse
noster in regno aeternitatis nenien celeberrjnium, convenienter attribiii. Quod etiam de reliquis sex
et gloriosum nomen quod esl super omne nomen estendere npn pigeret, iiisi facije esset intelligenti
(Pliil. n) : non lilleriscompactum, sed gloria deco- tjuaede bis dicta sunt, de aliis qucque' similia cp-
ratum : nomen alterius idiomalis quam nostra sint gitare. Selet autem idem Deus nester etiam vita
no-Jiina, quod laudabanl pueri in fornace, dicenles: seternancminari, nec hoc satis excellenter et pro*.
El benedictumnomen gloriw tuw quod est sanclum prie, quoniam, ut saepiusostensum est, nihil verius
(Dan. ni). Hoc noinen in'hac vita laudari quidem po- de ipse dici valeat, quam qupd ei nujla rerum tem-
tesl ct benedici, sciri aulem aul proferri non potest. poralium seu verborum potest convenire preprie-
Hoc est vere nonien Dei ineffabile de quo poslmo- tas. Et vila quidem ex eo dicitur quia nen solum
dum plura dicentuf, cum de sanctificatione divini vita, sed amplius quam vitaest, et omnibus praebet
nominis tractabimus. Cum autem venlum fuerit ad causaro vivendi, et etiam vivit in se et ex se, ex-
regnum quod quolidie optamus dicenles : Adveniat cellenti quedam et ineffabili modp ; qupniam to»
regnum tuuin (Maltli. vi), id est, cum Dominus iio- tus vilalis est, et, ut. ait beatus Hilarjus ; Vitff
 115 GUNTHERl CiSTERCIENSIS 144
vivens periotum. Ex hoc igitur yitali fonle orani- A ex prima institutione, vel magnani aliquam ve! to-
bus quae yiyuntcausa vivendi est, in qtio eliam tam temporisiJa significal quantitatem, ut nullum
ea quae viyere non videntur vivebant anlequam fie- omnino partjum faciat iniellectum, ut cum dici-
rent, cum oninia quae postea facla sunl in ipso vita - lur, sevum Malhusalem, vel aevum mundi, totum
erant (Joan. i), sicut ait ille rimator coelestiumse- simul et nullam partem inlelligo : ct similiterin his
cretorum. Cum igitur omnia quse aut vivunt aut quae abeo sumunlur, ut seternuset seternitas. Cum
lipn vivunf,. in , ipsp yixerunl ab seteme, et quse autem dicitur : Mundus seriipet est, quod est tottim
temporalitcr yivunf viyendi causani sortiantur : quse tempofis , ita toltini accipio, ut etiam parlium re-
vero vel jatir beala fruuntur vita vel postmodum miniscar. interprelor enim mrindum esse et in
fruitura sunt, npn nisi ex ejus participatione ha- hoc momento et in omnibus aliis : et notatur ibi
beaiit: hunc vitalem omniuin fontem non incongrue jtigis quidani essentiae psr singula nioraenta decur-
v.ilam cpmmunis usus appellat, ep videlicet loquendi sus, ct eodem modo in his qu» inde nascuntur, nt
tropp, qup causse nnmen effectus sclet attribui. seinpilernus et seinpitertiilas. Pereniiis autem ex eo
jEterna qucque dicitur hsec vita : nec hoc lamen quod est arinus videtur esse compqsitura, in quo
sicul nil aliud salis pxpresse, sed quia hoc nomen notatur temporalis qusedain distinclio, quod divinse
ad iljum interminabilem divinse essentiae statum, simplicitati convenire non potest. Perpetuum au-
caeleris vicinius videluf accedere. Sumpliim est tem id proprie dici solet, quod usque ad linerii
enim hoc nomen seterrius, vel ab miate, ut quidam tempbrls .perpeli atque subsislere valet: quod eo
vblunt; vel potius ab <EIK> ijuasi mviternus, tesle quidem qui vel nil patitur, yel nullam sentit diu-
Yarrone qui ait: jEviternam hominumdomumlellu- . turnitatem prorsiis judicaturindignuiti.Patet ilaque
reni."Utrumque anteni piajfatoriiin, idest.tam wtas Deum inter omijia temporum vocabula nil tam con-
quam wvum nomen temporis est; unde et eos qui grue quam selernum nominari quamvis nec hsec
tempore pares sunt, coaevessive ccaelanees appella- ncc alia prqrsus appellatio, ad illam diviha? esseh-
mus. Yerum aetas etiam paucissimi lemporis esse tiae digriilatem valeat aspirare. Has igitur seternita-
potest, ut ininfanlibus qtios pusillae dicimus aolatis; tis causas illis vilalibtis conferentes, Deuin vitam
sevum autero vel magnuni aliquod temporis spatium selernam consueviraus appellare; pro eo quod in se
frequenlius netat, til"sevum Nesteris sive Mathusa- et ex se ineffabili modo selernaiitei vivit, et no$ ab
Tem; vel totam teroporalis spatii complectitlir quan- ipso teinporalem vitam accipimus et in ipso spera-
titatem, nt euni dicitur : Sapieniia semperfuisse cutn mus seternam. Hoc ergo est illud summuin bunum
Deo; et esse anle mvum. Cujus. rationis inspectu boc C qupd vel solum vel ejus causa-quidquid crando
nomen ad designandam intermirtabilis existentiae petitur pelendum est: ex quo alia omnia prodeunt,
jugilatem quse etiam seternitas dici solel, tam a et ad ipsiim referuntur; quod nis'i prsecesserit, alia
pliilosophis qtiara a calholicis transsiimpturii est : rion seqriiiritur; nisi subseciitum fuerii, alia inuti-
a pbilosophis qtiidem, ut ait Boetius (Decons. phil., liter prsecesserunt. Constat igitur oinne bonum ho-
*
1. III, lrietr. 9) : miiiis.ab seterna prsedeslinafionequse Deus est, sor-
TcrrarUm cwliquesator, qui tempus ab mvo liri causam originis : et seternse vitae, quam itidem
lre jubes,- stabilhque mariens, das cuncla moveri. Detim esse doctiimus, beatiludine consummarL
A cathciicis autero, quemadmpdum ait lilius Sy- Yides efgP tptam salulis noslrse seriem a Deo cau-
rach, cum de cceleslibuS lcqueretur : Vnusquisque saiiter prbficiSci, et in niodtim lincse finaliter ad
non qrigustiabilpfoxintumsuum usquein mvum(Ezech. ipstini recurrere; ut sit ipsebonorum oinnium et
xvi). Quapropter et hoc nomen seternus quod ab fpns et clauSula,queniadmodumincirculoperipheria
illis stimplum est, et ejus denominativum aterni- principii ac fiuis tolitisque ambitus, ab iromobili
tas, ad designaridaih illamstabilem permanentem- centro suscipitfationem. Quapropter verum estillud
qtie diyinsepuritatis essenliam, familiarius videntur qucd Grsecus ille philcsophus, Parmenidem lequpr,
accommodafi^ quam vel sempiternus, vei perennis, " qui sub rupe ^Eg-yptiacceleslium rerumsecreta ri-
velperpetuus, vel eorum denomihaliva, perennitas, matus est, de divina essetilia dixisse perhibetuf :
perpeiuitas, seriipiternitas : vel qusecunquehujus si- Rerum orbem mobilem rotat, dum se immobilem
griificatibhis alia poterunt repefiri. Siquideni sevuin ipsa conservat.

LIBER SEXTUS.
De diyei-sisjspeciebus mali, et de tertio contento orationis , id est, a quo quis petat; de
quafto, id est cui petnt; de quinto,. quare petat; de sexto , qualiter petat.

CAPITULUMPJtHMUM. bitror de malo quoque ejus contrario, pro eo qiiod

Sed quoriiam de diversis speciebus beni quantum omnibus modis fugiendum ac deprecanduiri est :
necessitas .pbstulabat dissertum est, consequens ar- notificandi eausa nonnuila subjicere. Bonum eiiiin
115 DE ORAT,, JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VI. DE ORATIONE. «8
ad hoc cognosci opoiiel ut appetas, malum ut fu- A sui simplicitatem uno lanium vocabulo contenla
gias. Balsamum quippe ad hoc.cognoscilur ut pro- esse possel ul tantum scientia dicerelur: sed prepler
sit; venenum, ne noceat. Malum autern jam supra diverses rerum subjeclarum slalus, qui secunduro
diffinitum est, cum diximus malum esse moTtera lempora variantur, diversa solet nomina mulari.
a»lernam, vel quidquid ad illam impellit et aggra- Cum enim sunt tria lempora quibus res temporarise
vat. Quod adeo verum est, ut nil aliud malum, pro- discurrunt : praesens, scilicet, prseleritum et fuiu-
prie dici possit, licet usus et alia quaedam hoc rum; Deus qui et tempora condidit, et bmnium no-
censeat vocabulo, ut pcenas corporis vel labcres, tiiiam habet, nec prseteritorum inimemor esse pe-
adversa ferlunse, quse etiam si mala patieiitibus vi- lest. nec ignarus praesentium, nec imprevidus-.fu-
deantur, mala iamen nen sunt, sed frequenter turprum; sed praeterita quidem memcriler tenet,
animse bena atque salubria. Primum igitur malum praesenlia cernit, fulura prsencscif. Omnia tamen
hominis et qued nisi prsecesserit, alia vel non se- haecnen sicut homo secundum rerum ipsaruro na-
quenlur vel minime nocent; illa est miseria quse turam, seu lemporumvarietatem, dijudicat, sed tan-
impendel animse etiam antequam sil, ex eo quod quam DeuS uno ac simplici modo seternse cognitio-
ab selerno divino judicio reprobata est et futura nis inluetur. Cum ergo ante rerum conditionem •
i>
est una de reprobis : qua nulla major esse potest omnia adhuc fulura essent, pro eo quod ipse omnia
calamitas. Hoc autem maluro ad cralipneni de qua praesciverat, aeterna ejus scientia gralia futurorum
agimus nen pertinet : el ideo nec orandum cst etiam praescieulia poterat appellafi. Rebus autem
nec deprecandura; quoniam orationis intentlo in conditis, jam amplius ad illas praescienlia dici non
futurum extendilur, hujus autem mali effectus ab poluit; scientia vero, ne esset sicut prius, nequa-
setemo cerlissime prsevisus atque pi'sefixusest. Est quam valuit accidere. Sed et in his quse quotidie
itaque primum hoc nialum primo illi bono conlra- nova incipiuntesse vel accidunt, hoc idem reperies,
rium quod nos supra primum prseparatorium sive ut antequam vel sint vel accidant, sub Dei prse-
prseordinatorium nominavimus : quare et islud a scienlia leneantur; cum autem esse coeperint vel
simili per conlrarium, prsejudicatorium vel prse- acciderint, sub piaescieniia quidem esse.desinant,
damna orium niliil prohibet appellari. Utrumque scienliae vero subjecta immobiliter perseverenl.
autem ab his bonis vel malis quse orationi subjecta Hujus itaque seternaescienlise quse non aliud quam
sunt semolum est; quoniam ut et modo diximus, Deus est, duo, ut ita dixerim, circa homines sunt
oralio in posterum tendit : boec autem ab seterno elfeclus : prsedesfmatio, scilicet ac reprebaiip;
certa atque censumpla sunt, alterum in prsepara- r querum allerum in beatitudine electcruin, alterum
tione gralise, alterum in prsecognitione miseriae. in condemnatione reproborum atlendilur. Est autem
Quapropterde his singulariter aliqua dicfuri, paulo prsedeslinatio aeternaebeatitudinis prseparatip; re-
si placet alliori utamur exordio. prebalio verc est juslte damnatienis cerla praecc-
CAPITULUM II. gnitio. Ulrumque autem quoniatii aVaeierno certum
Consideranti igitur mihi pluiima quae de Deo atque prsefixum est, ad orationem quse in futurum
huinansedevotionis usus praedicare solet, nescio an exlendittir non potest pertinere. Nemo enihi, qued
recle occurrerit, nil tam generale de ipso dici et ad supra qupquedixirous, id erat, ul eumDeus praede-
oinnia se habens : quemadmodum ciim dicitur stinet, aut prsedestinaverit, sicut nec aliquis ut
sciens, yel sspiens, vel intelligens, vel cognoscens, Deuseum vel reprebet vel reprebaverit deprecatur.
vel si quid aliud est quod idem signilicandi sciiia- Ex illc igilur fpnte divinae prsedestinatienis quse bo-
tur olficium. Haec enim omnia de Deonon solum norum omnium principium et causa est, nascuntur
unani simplicis invariabilis naturse demonstrates- illa bona de quibus paulo ante tractavimus, quo -
sentiam; quippe quse secunduin substantiam de rum adminiculo ad obtinendam beatitudinem quam
ipso accipiuntur, sed el quamdam intereumet hsec illa prseparat adjuvamur. Fit autem hoc exemplc
temporalia noiant relalionem. Quae quidem relalio D indulgentissimi. Patris, qued dilectc Filie cui regni
in Beo non est, cui nihil potest accidere; accidcns prseparat hsereditatem, etiam alia prsebet admini-
enim est omnis temporalis relalio, sed" potius in cula, quibus illaro digne valeat adipisci. Ex divina
rebus ipsis ex eo quoddivinae scienliae sive cogni- aulem reprcbalipne causaliter roala nen prpdeunt,
tioni subjeclae sunt. Cum ergo dicitur, Deus scire ne Deus malerum quoque auclor inveniatur; sed
vel sciens, ut unum pro omnibus sumatur exem- secundum illam quse falli non potest, ab homine
plum, principaliter quidem hoc vocabulo divina sunt vel fiunl; ne is quem Deus jusle damnandum'
significatur essentia; secundario aulem qusedam praevidit, sine merito suo punialur. Ex quibus cer-
temporalis ad ipsum nplalur relalic, ut talis sit, lissime palet, quod Deiis bona quidem facil et ap-
sensus ac si dicatur : Deus est, et ejus scientise: prolat, et coi-onat; mala vero nec facit nee appro-
temporalia cuncta subjecla sunt. Cum enim nibil bal; scd loleral, el improbat, et punil. Quod boua di-
aliud sit Deo scire quani esse, nec aliud esse quam ligat Deus teslaturPsalmista, diccns: Justus Dominus
Deum esse; sic Deo temporalia quaeque subjiciun- eljustilias dilexil, mquitalemvidit vultusejus (Psa/.x).
tur, ita et ejus scientise, subjetta esse necesse est. Quod mala oderit, idem Psalmisla : Odhti omtiesqui
Et hsec quidem ejus scienlia pvppter invariabilem o,wrflii(i(r!?iiV/tiita((;m(P«af.v).QuodilIaremiiiieiel,ot'
 Ill7 GUNTHERI GISTERCIENSIS .,»8
ista puniat, docet Apofctoliishpc modo : His quidem A pellari.Est autem opposila fronle contraiiuin priino
qui secunduttipatientiambqni bperis gloriam et hono- illi summoque bono prsedestinationis, nisi quod illud
rem el incoffuptionem, tribulatio quteni et anguslia bonis omnibus el causam prsebel et ordinem prsescri-
iri ornnem ahimam facientem nialum. Et de bonis bit: hpcyere sequentibus malis praescribit quideiti or-
quideiii paulo ante diclumest: IVuncde malis bte- dinem sed catisam non irrogat; Causain aulein dico
Vilet dhsetamus, ut appateat quid sit in oralione de- iliam ex qua fit aliquid,nenillamtantuin sine quaes-
precandum. se non possit. Sunt enim duo genera causarum: uhum
CAPITULUM III. exquo est aliquid, et sihe illoessenonpotest;alte-
".- De mato. ,: . :. rum exqjio quidem pon est, sed sine illo esse non
Mairiiii autem jam ante , diffinivirous morlem potest. :Itaque Vitse hujus corporalis :Deus utroque
selemara, vel quidquid ad illam iinpellit et ag- modo causa est, quia ex ipso vivimus, etsine ipso
gravat. Omne igitur malum hominis quod oran- lipn vivimus : mprlis aulem nostra mortalitas, non
db deprecari convenit, aut est mors aeterna, aut quia ex ipsa est, sed quia sine ipsa esse noiipotest.
tiiortis ajternae merifum, aut merilorium, aul est Sic ergoprsedestinatio quidem bonorum omniuin
inalum privatoriuin, aut obduratprium. Malum utroquemodo causaestyreprobatio autem altero tait-
qurid est mnrs seterna, nil aliud est quam seternse lum malorum omniiim causa polest, appellafu \e-
viise, quseDeus est, privatie: sicut nec mcrs corpo- rrim hoc malum quanlum, ut diximus, abselerno
ris nil aliud est quaro vitae cerppralis amissio. Ma- cerlura atque prsefixtiriiesl: ad oralioneiu cujus ef-
lurii quod est meritum mortis selernse, malus actus feclus de futuro pendel nbn pptestpertinere. De his
est; vsive interior, ut mentis, qualis est actus autem irialis qusc ofando deprecari oportet breviter
bdiendi vel'invidendi; sive cerppris, qualis est prosequimur. Horum ergo primnm est illtid qubda
actus fufandi vel eccidendi. "Malum meritPfium nobis obduralorium- dictum est, quod quale sil libct
iiipflis aeternae,vilium nientis est, id est mala qua- intueriiCumigiturhomo, remota Dei gfaiia, salvari
lilas artimai, qua-hotiio ad malos actus impellitur : noh pbssit, praescius omnium Deus, ei quem ab
cf est velut quoddam malae acliqnis instrumentum. selerno justissime reprobayit, salvalficeni adhibcre
Maium pfivatorjum non aliud est quam privalioju- graliam ."arbitratur dignrim; quse utique aecepta
stitise, quandp per infusionem gfalise spiritualis conyerli posset et conleri, ac per hoc remissionem
ptirgari ac juslificari non meretur. Malum vero peccatorum accipere. HacigiturDei gratia destitu-
quod pbdtiratorium dicilur, obduratio cordis est, ' tris peccalbraC sibi reliclus inquaitidam.iiisensibi-
quarido peccator, divina deserente gratia, ita obdu- « lera induralur malitiam : velut glacies quse radio
raturininalo, ut nullacordis contritionecompunctus solis lacta mollescereposset ac resolvi, eodem sub-
remissionem peccatorum non accipiat. De his ergo lailovelut in lapidis cohcrescere naluram : est ita-
malis breviter agendum est: non eo quidem erdine que malum hoc contrarioni illi bono quod praepara-
qup sunt enumerata, sed que solent hominibus eve- torium dicebamiis, qtioiiiaiti illud viani pfseparat ad
nire, quemadmodum el de bonis paulo ante tracta- saluteni : hOc obstrtiii et pra^cludil. Prsepafavefai;
vimus, Sed ut ad hoc cpmpetentius accedamus, illud vias Salutis Jacpb, queni Dpminus ab a;terrio
de alioquodam nialo quod his omnibus et prius est dilexil. Prsecluserat autem istud Esau, qiiem idem
ordine et miserabilius, aliquid est prsemittendum. Dominus se odisse profitetur: Ex hoc iiem thalo
(CAPITULUMiY^,- quod obduraloritim dicilur, tiori tam tempore quam
Prjinum igituf malum bominis, et quo praece- ordine sequiltir privatorium, id est privatio justi-
dentehaec oninia subseqjiunlur.illa estmiseria quse liae,'quaeirtjustitia dici potest: quoniam justilia nisi
impendet ei' ex eb quod selerne Dei judicio damha- ex remissione peCcatorum rion potest proveriire.
tus ac reprobaliis est': sic tamen ut illa Deirepro- Sicut eriiin pufgatis sordibus doriitls munda est,
batio futuris ejus malis nec causani praebeat, nec martenlibus immunda, nec tamen illa sordiumre-
ingerat necessilatem. Quse quideim divina reproba- D iriotio vei prxsentia munditia vel immrinditia domus
tio in Deo cqnsiderata sancta_-et simplex est: nec est, sed ei carisam accommodat : sic remissis pec-
aliud quam seterna prsescientia judicis futura cerlis- calis statim adest jtistitia, retetitis atitem, injuslitia
sime prsevidentis. Si autem inhpmine cpnsideratur praestoest; nec lamen remissio sive retentie Jiec-
illa reprebatip, suprema raiseria est, etpmiii reme- catorum haecvel illaiest, sed lantum prsebet occasib-
diocarens, tanti videlicet principis arbitrie etiam rtem. Est itaque maluni hoc inspiratorio bono con-
antequarn esse incipias displicere. Quid enini mise- trarium, quoniaro illo puritas aniinse comparalur
rius esse pctest quam nnndum esse natum, et jam ex discessu vitiorum : hoc autem exeorum praeseri-
essq daintialum. Damnaltini autem dicimus nqn di- tia coaccedit impuritas. Rursuriique ex hbc priva-
yina sci3nlia jam puniente immeriluni; sed Dei lorio riascitur malum mofiis aeternae meritofiiirii,
prsescientia prseyidente mortalilerpeccaturum, et id est pfava qualilas vitiosse riietitis qua homo inci-
suo merito puniendiim. Hanc igitur damnali homi- iattir sid mortem a^terliam majoribus flagiliis pro-
nis mjseriam qnia malis omnibus licet causam non merendam. Exemplo tibi sit terra arida et inctilla ;
prsebeat, cerium tamen ordinem praefigit, malum quse, si compluta ef culta essel,* posset ulique sa-
praiyudicatoriiim sive praedamnatorium placuit ap- lubres fructusetutiles procreare : nuiic aiilein spi-
 U9 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VI. DE ORATIONE. 150
nas et tribules, aut etiam herbas mprii-feras, cicu- A illud summa felicitas est, hoc extrema miseria. In
tas, helleboros et toxica peslifero felu'producit. Est his autem quinque malorum generibus illud adver-
igitur malum hoc meritorio bono contrarium, quo- lere potes quod semper prsecedens causa subsequen-
niam illud vitae promerendae, hoc autem perpeluae lis est; subsequens vere poena prsecedentis. Ac per
morlis inslrumentum est. Amplius autem ex hoc hoc primum illud quod obduratorium dicitur cau-
malo, id est ex hac animae prava qualitate prodit sa lanlum est, nori autera et poona; iria autem me-
aliud malum, quod non jam meritorium, sed po- dia tam causae quam pcense sunl : ultinium autem,,
tins meritum morlis est : malus videlicet actus; quod et punitorium dici potest, id est mors seterna,-.
sive interior, ut menlis tanlum, qui et melus dici- pcena tanlum est omnium prsecedentium, non auleiii
tur; sive exteripr, ut etiara eorporis quem specia- et causa; et poena quidem cui nulla similis reperiri
liler actum nominamus. Nam, sicut segritudo cor- valet, cujus intuitu quaelibet alia,quanlumlibet gra-
poris, quandoque heminem interius tantum' vexat, vis, remedium potesl aeslimari. Et haecquidem poena
exlrinsecus non apparet: ut in calore nimio vel M- quandiu nonduin sentitur, cogilari quidem po-
gore, caeterisve passionibus occultis : quandoque test et timeri; cognosci autein nullalenus potest;
vero et urget intus et exterius aflligit,ut pnta per nisi tunc demura cum jaro ulterius non valet prseca.-
tremores et saltus et membrorum jaclationes :,sic " veri. * ".'•'.
illa prava qualilas quam vitium dicimus, quae uti-
CAPITULUM YL
que languor el morbus animae est, nunc solatri
mentem, movet ad raalos aclus, velut ad iram vel De medih.
odium, sive invidiara, aliasve pravas affectiones; Sed de bonis quidero ac malis pro captu nostrse-
nunc vero et mentem movet et corpus incitat ad tenuitalis baec-dicta sinl, nunc de mediis videamus.
pessimas actiones : velut ad furla vel rapinas, for- Media autem vocamus, illa, quae in se quidem nee
nicationes vel honiicidia, vel qusecunque liujnsinodi bona nec mala sunt; sed pro modo utendi bene vel
poteris reperire. Ex que palet malum hoc opposilum male utentibus, bona sive mala efficiuritur. Horum
esse illi bono quod aeternae vilae meritum vocavi- autem quaedam in aninia sunt, quaedam in corpore;
mus : pro eo quod illud ex bona menlis qualilale qusedam extra tilriusque naturam, qiise etiam ex-'
proficiscitur,hoc autem ex pessima: illi vita seterna, trinseca noroinantur. ln anima sunt qusedam doles,
huic vero perpetua mors in praemfum reservatur. non gratia datse; sic enim virtules essent': ac per
Sed et illud adverlendum est quod supra de bonjs hec de genere bonorum de quibus disputatum est;
quoque diximus, quod islse successiones horum Q sed vel ipsi naturaliter ingenitse,' vel sludio com -
quatuor malorum unius ex allere prodeuntium, jta paralse : utpote scienlia ariium, prbvidenlia re-
fere simul et indistanter flunt, ut nen tam lempore rum, nelilia multorum, memoria gestorum; et eo-
quam ordine possint adverti : excepta corporis rum contraria, veluti inertia, imprudentia, oblivio,-
aclione, quae plerumque vel propter mentis adhuc hebeludo, et his similia. In corpere autem sunt sa-'
inceriae dubitationem, vel prepler facultatis sive nilas vel segritudo : agilitas vel ignavia, fortitudo
adininiculi defeclum; vel alia qualibet ex causa vel imbecillitas, pulchritudo sive deformilas, et qu*
retardatur hujusmodi sunt,et eorumconlraria. Extrinseca sunt
CAPITULUM Y. ea quse ad fortunam referuntur, ut divitise vel pati--
De morte alerna. pertas, nobilitas vel ignobilitas, liberlas vei servi-,
Pesl hsec omnia sequilur illud malum quod om- tus, clariludo yel obscuritas, et qusecunque hujus-.
nium pessimum est, cujus eliam causa csetera mala modi sunt, et eis opposila. Quse quidem in lseta et
sunt; videlicet mors aeterna, malorum omnium.fi- trislia dividunlur, et sibi invicem opposita sunt,
nis et cumulus; et velut quoddam pelagus, quo nulli simul oninia abesse, vel adesse possunt; sed
cselera omnia certo tramite decurrant. Hoc malum aliis quidem praesentibus, alia deesse necesse est.--'
quam terribile sit et timeridum ex eo colligere po- D De quibus omnibus nil aliud orandum puto, nisi
tes quod omnibus aliis in pcena praeponitur; sicut ut eorum vel usura vel absentiam det rtobis Deus
el mortem corporis supremum supplicium inter- in salutem nostram conveiiere, id est pro lsetis, si
prelamur, pro ee qued nil gravius a judice quan- adsunt, ipsi grates agere, et ea tamen animo par-
tislibel hbminum flagitiis potest intendi. Esf igitur vipendere; si vero desunt, nullatenus vel levi--
mors aelerna carere illo quem nos seternam esse vi- ter affeclare. Tristia vero vel si adsunt fortiter
iam supra monstravimus : Deo scilicet qui solus sustinere, et ea nostris reatibus imputare; vel
vila est animse, sine quo feliciter vivere nequit, si desunt minime formidare. Parum enim re-,
sicut mors temporalis est privatio animse; sine cu- ferre credo quoad rei utilitatem : doclus an indo-
jus praesentia corpus ipsum nec etiam ad mo- ctus, incolumis an aeger, dives an pauper, liber an
mentum yivere potest. Opponitur ergo malumhoc servus, ad vitam seternam pervenias, nisi quod hi
illi bono quod vitam teternam vocavimus non solum qui hic lselis humiliter usi. fuerint, ibi cumulata fe-
quia illud Deo frui est, hoc carere; verum eliam, licilate lsetanlur; qui vero patienter adversa tole-
qttia illud justilise praemium est, hoc iiiiquitalis; raverint miseram sorlem feliciter mulasse glo-
illud pi-aedestinalisconvenit, hoc riianet reprobatis' riantur. . ._ _.
1S1 GUNTHERl CISTERCIENSIS 13-2
CAPlTULUM Vll. A lum veriiatis, et ilie lestimonium perhibebit de me
De tettio cbntento orationh, id est a quo pelat. (Joan. xv). Quod aulejn dona Spirilus sanclus dct
Sed quoniam quid orando petendum sil, quod se- idem el Filius, teslator Psalmista, dicens : Ascen-
cundo lqco conlinebatur, satis, ut arbitror, slu • dens in: allum captivam dnxit caplivitalem, dedit
diose quajsituin est: nunc de tertio contenlo, id est dona hotninibus (Psal. LXVII),et Joannes in Evan-
a quo quis petere debeat, breviler subjiingamus. gelio : Deplenitudine ejusomiiesdccepimus (Joan.i).
Hpc eiiini capitulum in ipsa cratipnis dilfinitipne. Spiritus eliam sanctus sc ipsum dat, quando se
jamex parte discussum est, cum dixiinus, oralio- misericorditer menlibus nostris infundit. Dat etiani
nem essedivinse implorationem pielalis : quod ibi- donasua dividens singulh prout tsult (1 Cor. xii).
dero ila exposuimus, quoniam non nisi ad solum Quapropter idem Spirilus sanctus dator cl datum
Detim intendi debet pralip. Hpc autem, id cst a reclissiinc appellatnr. Dator, quia se ipsum et dona
quc petat sicut el due prseccdentia in cmni orationc sua dal cuiii Patre et Filio : datum vero, quia datur
considerari necesse est, eatcntfs, ut eo reraoto ne a Patre et Filio et eliam a se ipso. Yides ergo quia
oratio quidem valeat appellari. Quisquis enim sit summum illud el unicum bonum aetcrnae vitae, vel
ille qui petit, ct quidquid illud qttod pelitur, si non ad illud pcrlinenlia, solus Deus praestare potest; et
est a quo id sperari valeat, aul eliam impetrari; ^ idcirco ab ipso solo petenda sunt. Mediarum vero
non solum inellkax est oratio, sed nec oratio rerum qusedam homo hbmini conferre polest, quse
quidcm eongrue nomiiialur. Quare ad certam per- bene utentibns prodesse possunt ad vitam.; veluti
sonam orationem semper dirigi oportet, et eam la- terrfcnaesiibstantia facultatis, quaesi adbonOs usug
lem, quae possit largiriquod petitur. Petere enim ab cOnferatur ad vilse n;erilum plurimum potesl suf-
eo qtfi d?re nnn potest, vel occulti erroris esl, vel evi- fragari.' Id autem quod ibi oplimunl est el magis
dentis slullitise. Si enim ignoranter hoc facias, laitdabilc, id est bonum ulendi modum, nemo prae-
falleris in occulto; si vero ex industria, manifesle ter Deum prseslare potesl; quoniam spirituale do~
deliras. Cum igitur orando nil petendum sit nisi num est, el inter graliaruni cbarisniata iiuineratur.
vita seterna quae Deus est, vel ad ipsam pertinentia, Ex liis ergp quie dicla sunt evidenter celligitur,
profecto ad Deum omnis oratio dirigenda est, quo- bmnes oraiionum nosiraruni petiliones ad solura
piam eum nullus homini dafe potest, nisi ipse se Deum essc dirigendas, queniadmoduin dicit Apc-
ipsum. Nam ipse se ipsum libenter dat quserenlibus stolus : In omrii oratione et obseciatione, cum gra-
et sponle offert, sictit illis quibus dicebat Aposlo- tiarutn actione petiliones vesttW itinotescani apud
lus : Tahquam filiis chathsimh offettse nobis Deus ,f, Deum (Philip. iv). Yila.enim Seterriaab illo solo
(Hebt. xii). Sed neque illa bona quaead vitam coo- sperari potest et impelrari, qni rialurailiter aeternus
perantur et adjuvani, quisquam praeter ipsum lar- est: non ab his qui eam vel nori habent vel gra-
giri pptesl; quoniam dbna sutit spiritualium gra- tiam acCeperunt, sed dare noh possunl : quales
tiaruin, quae a nulk) hominum vel etiam angclorum sunl sancti angeli, vcl bealae animse jam receptse
in alium possunl conferri. Sunt utique cliarismala ad gloriam. Stullissimuni aulem est eam abhis
Spiritus sancti, quse solus ipse ctii voluefit et rebus pelere.quae etiaro lcmporaliyita indignx suntj
quanlum vbliierit itiipartitnr, dividens singulis proul ul idola; impiissimum vero ab immundis dacmoni-
vult, sieul ait Apostoliis (/ Cor. xn). Nec hoc taniert bus qui non solum ejusdem yitaebeatitudine mcrito
sitie Patre et Filib : qiiippe qui riPn sblum illa cum suoprivali sunt, sed morti perpeluse depylati,
ipso, sed eliain ipstim cum illis homiiiibus largiun- CAPITULUM"VHI.
ttir. Unde Clidem Spirilus sanctus tam Patris quam De quatto eontento otationis, id est cuipeiai.
Filii donuni rectissiine appellatur. Yis scire an Quarto IPCPsequitur illud capitulum de conleniis
Spiritum sanctum dei Pater?ait Salvator in Evan- orationis, yideliCet cui pelat; id esl quis qualjsve
gClio :Si ergo vos, cuiri silis inali, hosth boria dala sit ille cujtis carisa iiitenditur oratib, sive sit ille
dare filiis vestris , quarilo magis Pater vestef de D idem qui orat, sive non sit ipse sed alius. Orat
coelodabit spiritum borium petenlibus se? (Luc.xi.) enim homo tiunc pro se tanium, nunc vero pro
Et alio in IPCP: Paracletus Spiriius sanctus quem alio, non tam pro se ouam pri) alio, et io quolibct
millel Paterin nomine meoille docebxtvos omnem casu adveftentla esl condilio illius cui opla-
Veritatem (Joan. xiv). Yis scire an idem Pater deiia tuf oraiibijis effectus. Plufimuiri enim inlerest
Spiritiis saricti largiattir? vide quid dical Scfiplura: qiioad rei utililalem, utrumne iiabeat rei petitaj
Omne daiuin optimum el omne donum perfeclum commercium; id ust ad illam obtinehdam sit
desursum esl, descendens a Patre luminum (Jac. 1). vel non sit 'idoneus. Hoc enim modo apud legi-
Quod autem et Filius Spiiitum sanctum dare pns- slas. dicituf quis ejus rCi habere eotiimerclum
sity expfessiim est in -Evangelio, qiioniam insufflaiis quam jure civili adipisci alque bblinere idoneiis
disciprilis, aif : Accipiie Spirilum sanc.lumyquorum est, quemadmodum ingenuus lromo. cujuslibet
temisefiih peccata temitiuniur eis (Joaiu xx). ;Qui dignitatis aut magistratus coininercium habet : pro
etiam posttnodum de ceelo eumdein Spiritum san- eb quod quemlibet magistfaiiim seu dignitalem ide-
ctrim misit eis, sicut anle prpiniserat, dicens : neus est adipisci. Si ergc vitaaeterna pfo qua lanlutii
€iim assvmptus fuero a vobis, miltpm vobis Spiri*- adeam pertineiitibus orandumesl, si vita, inquam,
 153 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VI. DE ORATIONE. 131
aiterna illi poslulatur quem Deus ab aelcrnoreprobi- A CAPITULUMIX.
" ,
vii, nil quidein agitnr quoad illum, quoniam ipse De quinto contento orationisi
ad eam non est idoneus nec ejus polest habere com- Quinlum orationis coiilenlum est quare quis pe-
mercium. Si vero illipelitur qui ad eam prsedesti- tat: bona videlicel an mala intentipne. Quidquid
natus esl, non frustralur suo effectu oratio quoniam enim sit illud qued petitur, nisi bnna intentiene
ipse ad eam est idoneus, et ejus commercium seler- pelatur, nen splumnnn prpdest, sed etiam efficit
na Dei pr.rdcstiiiatiqne sortitus esl. Ex quo iit ppslulanli. Nam si quis idec vitam petit, nt pessit
quoddam satis notabile, ut ssepe qui dignus est malprum cruciatibus insultare, gratiam Spirilus
vila, utpole plenus virtulibus el ineritis, et qui si ^sancti, pre faciendis tanlum iiiiraculis; scienliam,
talisdecederetprocul dubio transferreturadgloriam, prc laude lemperali; sanitatem cerppris, prb implen-
ad illam tainen npn sil idpneus.qtipniam reprebus est dis veluptatibus : divilias, prppter luxum : haec
el ad nequiliam relapsurus : et idcirco rei ipsius quidem petilic nen jam pratip, sed inepta quaedam.
non polest haberecommercium. Econtrario quoque cl improba supqrstitio dicenda est. Amplius autem
aliquiseadem vitaprorsus indignus.ul pula oiiinibus si evidens malum, malam ob causam postulatur, ut
contaminalus flagiliis, et qui, si talls morerelur, furti vel homicidii sive fornicationis eflectus :
ud poenam ulique raperetur seternam, ad viiam hoc. tantum longe ab oralionc est, ut ejus conlra-
lamen ideneus est : quoniam tinus esl de numero rium, id est exsecratio verius aeslimeiur. Cum enim
clectorum et ad juslitiani rediturus : et ob hoc rei non bona sit oratip qua nialura bona intenlione
ipsius non potest privari commercio. Saulus anle postulatur , ritrsumque deleiior quae bonum mala
conversionem cum adhucblasphemusessel et Eccle- inleniione : necessario sequitur, ul illa petitio
siam Dei persequeretur, dignus quidcm non erat; qua malum malam ob' causam pelilur, non soluni
cl tamcn idoneus erat, quia Deus euro ad vitaro ab mala sit, sed nec cratip debeat appellari. Eatenus
selerno pricdcslinaverat. Judas afitehi si quando autem in cmni pelitione causam attendi necesse
justus fuit, dignus ulique fuit, sed idoneus nonfuit, est, ut minus credamus Deo displicere, si malum
quoniaro Deus eiiin ab acterno reprobavil. Potest bona mente postulaveris': quam si ma!a intentione
igitur ex his qiiatuor differenliis, binis invlcem co- bonum postulelur. Unde Elias exauditus est in
pulatis, fieri quadrimembris divisio in bunc modum : exustione quinquagintamilitum, quod quidem gran-
hominum. alius quidem dignus esl vila aeterna et de malum esset, si non bono aniino peteretur
ad illani idoneus, veluti justus et electus; alius di- (IV Req. i); et Simon Magus repulsusest a perco-
gnus quidem, sed non idoneus veluti jiislus et ([; plione graliae spiritualis (Act. xm); qned utique
reprobus. Alius indignus et lamen idcncus, tif grande benum esset si ille bcna jntentione postu-
injuslus et electus; alius nec dignus nec idoncus, laret. Sed et Paulus et fllii Zebedaei, quoniam aller
ut injusfus et reprobus. Primura exemplum habe- ab angelo Satanae liberari, alter consessum regni
mus in Joanne Baptisla, secundum in Juda: tertium temporalis non recleposlulabanl, ideo el illerepulsus
in Maltbaeo,quarluin in HerOdevel Pilato. Nec mi- est, dicente sibi Domino : Sufftcit tibi gralia mea
rctur aliquis inter dignum et idoneuin nos hanc (II Cor. xii); et illi correcti sunt quando dictttm
assignasse dislanliam quoniam idoneus dicilurquis • est eis ab codem : Nescilis quid petatis (Maltlt.
secundum aeternam Dei prsescienliatii; dignus vero xx). Yides ergo quod in omni recla et ordinata ora-
secundum praesenlem nierrtorum exigentiain. Qued lione, non solum quidquid poslules : scd etiam
enim aliquisin prsesenti plenus cnmibus bonis,'licet quare, idcst qua intentione, postules, convenit ob-
nialus ppstmpdum fulurus sit, dignus vila eensefur' servari.
sequilalis est et justithe. Quod auteni alius plenus CAPITULUMX.
omnibus malis, qtii lanien postniodum bonus fulu - De sexlo contenlontalionis
rus est, ad iliam idoneussestimalur, praedestinatio Sextiim et ullimum de contentis oratibnis cst r
nis et gratiae. Ex quo palet, quoniam hacc duo nec 1I) qualiter quis pelat, dignevidelicet an indigne. Nce
''
paria sunt, ut semper ea siniui vel adesse vcl abesse agilur nunc de illa dignitate sive indigniiaie
oporleat: nec omnino contraria ut altero praesenle meritorum, qtta quis in seipso dignus est exau-
alterum removeri necesse sit: sed habent se crrca diri vel indignus ; quod justitia sive iniquilas ap-
hominem lanquaui excedenlia et excessa, et nuhc pellalur : sed de -quadain congruenlia seu in-
quidem pariter adsunt, nunc pariter se absentant; congruitate rcrtim accidentium , quas lam justo
nmiG vero praesente utrolibet allerum remevetur ; quam peccatori vel adesse vel abesse necesse est:
satis reor esse perspicuum : suinmum illud bonum ut puta dc pielaie,"Irumilitale,devolione, et affeclu
quod vila aeterna et dicilur el est, nulli posse orantis : el bis *simillbus,:veleorum contrariis. Plu-
orando impelrari, nisi lanlum ei quf ad illam fueril rimum enim intenest apud cum cui prsesentari debct1
idoneus. Spirilualia aulem bona, iilpote virtules et oratio, humililer ac devote, lacrymis et plaiiclu
earum opera.et bonum usum Tnediarum reruniqui -et magna coi'dis conti-ilione publicanum imiterisy
elipse spiiitualedonumest, tamelectiquam reprobi an superbe el arroganter, quibusdam, ut poelioe
aiiipisci possunt, sed electi finaliter el fructuose; loquar, verborum ampullis, et fast-u oculorum,' ef
reprobi vero perfuiicioric, et idco siue fructu. yana corporis ostentatione, pharisaeiexprimas- levM
 15J ; .:• GUNTHERl CISTERCIENSIS 156
A considerarisoient, ppstnibdumdiligentius agendum
Utem;.Un4eietde^liei>p'^l,ydtpj;;ti.(riusqueconscius.':.-.,
Dettendit, irtquit,. hic justifiedtus indomum suam erit, cum illud capitulum tractabitur, videlicel
(Lucyxvii,); de altero aulera et aliis ei-similibus : qujd oranti; conveniat. Neque tamen hoc locbpe-
Quiamanlinplateis stahtes otafeut videantutab ho- i.itus erant reticenda, pfo eo quod in istis digni-
minibus, reeeperuht:, inquil, mefcedemsuam (Matth. las sive indignilas orandi perpenditur.
vi). Sed ; de; his y quoniam circa personam orantis

LIBER SEPTIMUS.
De obtinentia et effecta oratiohis. -^Recapitulatiosex contentorum" in; oratione.

CAWTULUMPRIMUM. B debet ad vehiara , jusius ad ampliorem graliam , ut

JJunc-quqnjam quid praiip coiitineat, quanta po- utrique si hon pares in meritp, Goiisortes lamen
iuimus.diligenlia quaesituniesrt ,in quibus pbtineat, habeanlur in regnp. Sed jam tempus est proposi-
id est ellectuiii.^qiiiatui^; libet ihtuqri, Veruro hujus tam aggfedi quaestioneiti, di qua cerlius aliquid
qusestipnisnbn solum diflicilisysed utveriusjoquar, diffinire, nbn alilid fere est quam prunas stib ci-
imppssibilis est explanatio, pro eo quod huiriause nere latentes niidis calcare vesfigiis.
facullatis quas Deus orationes arit suscipiat aut rep- 'CAPITULUM.III.
pellat, vpl cpnipfehend.ere sensu, vel cloquio difllni- Cum ergp sex sint contenta orationis de quibtis
re. Nam sicuf ait Apostqlus,:,Jnc;pmpf«/ie»sifriWff sunt ordine tractavimus, ex eorum pmnium cnncursu
j\dicia;,ejus,glAnvesligabitesvici;e/MS (Rom. xi). In- conjicienduiri est, quse a Deo vel exaudiri vcl
vocato lanien; eo ad queni pmnis oratio dirigenda repelii credalur oralio. Considerari enim oporlet
est, ex his qu:e jani prsemissa sunt, et qtisetidhuc quis petat, et a qub petat, el quid petat, el ciii,
in mentero yeniunt, lentemus de ipso effectit ora- , et quare, et qualiter, et ex bis quantum fieri jio-
tionis qualemcunque colligere rationem : in qua si test hujus rei trahi conjecluram. Primo quis pctal:
quid recle dixerimus, divinse sit gratise; sl quid „ quoniam si fidelis non esl qui petit, queeunque -moio
absurde yel inipj-qbe, vfelriostrse irtfirniitaitij yel re- se habearit quae sequunlur, nec orare diciturv iiec
rutn ipsaruni diflicuitati imputetur. exaudiri pulandus est, quoniam Deus prseter fidem,
; CAPITULUM II. nee. orari poiest, nec orantem exaudire. Unde et
;. De effectu otqtionh. quadriiigenti quinquaginta sacerdbtes Baalpro igne
Ac primum illud reininisci oportet quod et supra ccelestiitd devorandum holocauslum exaudili non
docuimus : extra sinum; Ecclesise non esse iocum sunt, sblu.s aritem Elias in-fide sua nteruil exau^
<rationi, quia riori nisi pro^ita aeternay yel ad il- diri (III Beg. xytii). Secundo qtiid petat: quoniam
lam pertinentibus orandum, est, quse exlra unita- si aliud qtiam bDnum, nec orare nec exaudiri di-
tem Ecclesisesperari non potest. Hme est enim ,,ait gnus est, quia oratio non est nisi de bonis, et liccl
Salvator, vita wtetna, ut. cognoscant te, et quem adcptus sit malum quod postulabat, non tamen
mishli Jesum Chrhtum (Joqri.wn). Legimus infi- credilur exauditus, sed potius condemnatus, quia
deles aliquos pro suis necessitalibus Deo suppli- malp suo quod petebat obtinuit: quemadniodum .
casse :ut Achab qiii propter nipf terii Naboth jeju- filii Israel Cafnes male cpncupitas (Num. xi), prc
navit, et operuil cilicio cariiem; isuam; sed hsec quibuS gravifer puniti sunt, apud sepulcra cencti-
talis supplicatio quia finalem causam quam debuit D ] piscenlise. Teftio a qup petal: qtiia si ab alio quam
non habebaf, nec oratio polerat aeslimari. Regula- a Den, nec orat nec exaudilur, quoniam ad eum.qui
ris, ut supraquoquedictum esty esse debetpralio, solus orandus est, et solus prantem exaudire po-
ut fiat in spirituet verltate, qupd extra Eccle- test, petitienem lipn dirigit, Unde praifati sacer-
siani liequaquani pptest cpntingere. Exclusis ergb dctes Baal, quia divinum ignem non a Dcp sed
cunctis infidelibus, id est geiitilibus et Judseis, ime ab ipso.Raal postulabant, merito reprobati sunt:
etiam haereticis qui se.ab unitate fidei per diyersas Elias vero, quia ab illo qui dare poterat, exaudiins
haeresum pestes abruperunt, selis fidelibus et eis- est (IIIReg.wm). Quarto cui petatur: quoniam si
dem bonis ac malis orare conccssum est, malus il.le cui ^pelilur dignus vel idpneus non est, non
enim orare debet ut bonus fiat, bonus ut melior. habet effecturo circa ipsum oratio: quemadmo-
Sjcut qnim in doinp riiagni cujtisdam patrisfamilias dum Samuel Hcet sanctus, prp Saul qtiem Dominus
seryus qui se prp culpa sua sciidominq displicere, reprobaverat noti meruit exaudiri (1 Reg. xy, xvi).
precibus- veniam implorat: ,qui autcm se placere Qulnto quare pelat: quia si non bona intcntione
praesumit y majqfero adhiic gratiam satagit prome- petit, liiliiliiminus nec orat ncc: exauditur, quia
reri : sic in Ecclcsia Dei peccator orando niti Deus tiialp anjmp prari non potest, et nialas hqmir
137 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VII. DE ORATIONE. 138
num non approbaf volunlates. Unde in epislola A .< manles : pelita facilius inipetreirius. QuPd si fideils
Jacobi scriplum est: Peiitis et nqn accipith, ,eo quipratjustus quidem sed reprobus est, liic sahe
quod male petatis, ul insumalis in concupiscenlih non impetrat sed repellitur: non propter prsesen-
veslris (Jac. iv). Sic et discipuli in cxustione civi- lem jusliliam qua bonus esl, sed propier divinam
tatis Samarise, ignem de coelo pelere prohibiti praescientiam qua malus fulurus, ad mortem prae-
sunl (Ltic. ix). Sexlo qualiter pelal, quia si non scitus est seternam. Si vero injustus quidehl sed
digne pelit, id esi pie, humiliter el devote, nec orat lamcn eleclus est, hic ulique exauditur et impe-
simiiiter nec exaudilur ; quia Deus a negligentibus trat:non prppter prsesenlem justiliani quse nulla
non oratur, nec eorum petitionibus acquiescit. est, sed prcpter divinam pracscientiam qua bcntis
Unde cum illi duo homines ascendissent in tem- fulurus ad vitam prseprdinalus esl selernam. Si aa-
pkim ul orarenl, pharisa^us non lam orans quam tem injustus simililer et reprebus est, hic prcfecto
sua benefacta superbe commemorans,, nocen- oinnino repellilur duabus ex causis: lum propter
lior exivit quam intraveral ; publicanus autem prasentcm nequitiam qua malus est, tum propter
in humilitate sua justificalus abscessit (Luc. xvu). divinam prsescientiaro qua, fulurus deterior, aeternae
CAPITULUM IV. . morli depulatus est. Patel ergo, hoc bonum vitse
Yides ergo ad hoc ut aliquis in oratipne exaudia- D xternae, quam sit pretiosum quod solis electis
tur, haec oninia poslulari: videlicet ut fidelis pelat, conceditur, quara spatiosum quod eisdem omnibus
el a Deo, et bonum petat, et ei qui habel rei pelilse abundat et sufficil : quapi'opter vel solum in ora-
commerciura, el bona intenlione, et debiio mpdp. lione petendum cst, vel si quid aliud petitur, ad hoc
Opcrlel ergo, ut diximus , fidelem esse qui petit: tanlum peli debet, ul ad illud adipiscenduni valeat
nec tamen suflicit quomodocunque caetera cuncta suffragari.
se habeant, sed recipe dislinctionem. Omnis quippe CAPITULUM VI.
fidelis, ut supra quoque dictum est, aut justus est, Reliquae autem quatuor Spccies bonorum praece-
aul injuslus : rursumque tam justus quam injuslus. dentium, quia in hac vitahaberi possunt,. iara ele-
atrt clectus aut reprobus sit necesse est: Justuw clis quam reprobis in hac vila cotiversantibus so-
auiem vel injustum accipimus secundum prsesen- lent conlingere. Nam et peccatorum remissio per
tem vilaequalitatem, quae mutari polest; eleclum cordis conlritionem, ietjustificatib per infusionem
aut reprobum secundum seternam Dei prsecognitio- gratisespirilualis, el bonse qualitalesanimae qusevir-
nem, qui falli non potest. Est ilaque fidelis justus tutes appcllantur, el boni aclus sive interiores
et electus, perseverans in gratia; etesl injuslus et sive extrinseci: omnia haec lam his quam illis ac-
" cidunt, sed dispari ratione. Nam electis quidem
reprcbus, pertinax in malitia. Et est juslus et re-
probus, qui cadit a justitia; et est injustus et ele- finaliter el fructuose; reprobis vero perfuncterie,
ctus, qui resurgeta culpa. Omnes igitur fideles et idee sine fructu. Elecli siquidem ea perpetue re-
autjusti sunt et electi, aut jusli et reprcbi, aut tinentes: ad illud summum bcnum cui ista deser-
injusli et elecli, aut injusli et reprobi. De primo viunl, vitam loquor aeternam, feliciter perducuntur;
exemplum habes inPetro, de secundo in discipulis reprobi vero citra finem ea relinquentes, ad illum
abeuntibus relro, de tertio in Levi ptiblicano, de beatitudinis siatum quo sine illis non potesl per-
quarto in Simone Mago. Infideles autem omnes veniri iiiinquaniperveniunt: excroplo navigantium,
generaliter injusli sunt, quoniam praeter fidem quse qui si nonduin apprehenso portu remos abjiciant,
justificat impium nulla potest esse juslitia. Vcrum- optatam stalionem nullalenus atlingent. Electis
tamen eorum quoque alii sunl elecli, qui per gra- ergc vel emnia salubriler. ccnceduiitury vel aliqua
tiam convertunlur, ul Cornelius ; alii vero reprobi sine periculc denegantur; ut virlus ccntinentiae et
qui in infidelilate sua moriunlur ut Pilatus. ltaque actus jejunandi, quibus absentibus salvari pcteSt
bimembri divisione contenli sunl, ut alii dicantur hemp, et perire prcesentibus. Neque enim cm-
injusti et elecli, alii injusli ct reprobi,quoniam]usfi j) nes electi.continentes sunt; nequerurstis qui con-
apud eos, ut diximus, nulli sunt. linent omnes electi. Similiter nec oirines reprobi
CAPITULUM V. inconimentes sunt, nec , omnes qui non conlinent
Fidelis ergo juslus et eleclus si qrando a Deo qu.i reprobati. Suni enim electi cohtinentes ut Joannes
solus dare polest, pelil sibi summuro bonuni quod qtii super pectus Domini recubuit (Joan. 111);et
est vita aeterna; bona quidem inlenlione, et debilq sunt reprobi continentes, ut fatuae virgines qui a
roodo, profeclo exauditur el impetrat: tum prcpter iiupliis excluduntur (Matth. xxv). Econtra surit
prsesentem justiliam qua dignus est, tum proplcr electi conjuges, ut Abraham et Sara ; qui tamen
Dei praescienliam qua melior fulurus ad vilam pra- gratia prolis utebantur conjugiP; et sunt reprebi
deslinatus esl: idcirco aulem bona intenlio requi- conjuges, qui sub titulo ccnjugii pascendse libidini
ritur, quoniam, uf di.vimus, pnlest elianihcc bpnumi famulantur. Similiter nec omnes electi jejunant,
npn bona inlentipne optari; ut si quis ideo yitami nec omnes qui jejunant electi. Sunt enim electi
selernam desideret, ut possit ibi malorum cruciati- jejunariles, ut Elias (111 Reg. x) et Joannes iii de-
bus insultare. Debitus aulem roodus ad hoc e.xigi- serto (Matth. m); et sunt reprobi jejunantos, til
tur, ut babituni mentis et corporis oraticni confcr- Pharissei qui jejunant bis in Sabbato (Luc. xvni).
159 GUNTHERI CIST.ERCIENSI5 IGO
Econlra quoque nec emiieS' qui manducatit re- iA paiieritiam, et riierilum prsemii lafgioris, vel ad
probi suiit, nec cnines reprebi manducant. Sunt coercendas pravas voluptatum cupiditates; vel ut
cnim electi nianducantes, ut discipuli qui non je- postmodtim gratiores sint, et ampliori jucunditate
junabant prsesentei-Doinino(Matth. ix); efstintre- perfruantur, cum se de prsesenlibus serumnis ad
probi maiiducaiites, ut.illi quorum Deus venter estr seterna"gaudiatranslatos meminerint. Reprobis au-
lestante Apostolo (P.hil. ix). tem mediocritef malis, hseceadem tristia misericor-
CAPITULUMVII. diter inferuntiir, ttim- ut purgata hic parle vitio-
. De spiritualibus bonis. rum, leviori poenaereserventur in posterum, tum ut
•Patel ilaque.quod haec spiritualia bona, vel qui- negato sibi pravae voluntatis effectu, leviori suppli-
busdam electis oninia conceduntur ad perfectionem; eio- leneantur obnoxii. Reprobis vero valde malis
virtutis, vel quibusdam .aliqua subtrahuntur sine j.uslissime infliguntur, tum ut ex hoc quod praemii
periculq salulis. Fieprobis aulem vel eorum aliqtia. mereantur; agnoscant; tum ut praesens calamitas
perpeluo, vel omnia, sed ad tempus, inutiliter con sit eis; cerlum futurae damnalionis initium : et ea
ceduntur, vel omnia infeliciter denegantur. Inuiili- quseposlmodum passuri sunt, etiam hic aliquatenus
ter dice qucad vilam obtinendam qriae illis cenve- praegustent :• tum etiam ne scandalum paliantur
nire nqn potest, non quoad pcenam leniendam quse " electi,. si frequentibus se urgeri miseriis, pessimos
pef illa raitigafi petest. Quibus aulem oinnia om- autem homines semper florere conspiciant. His et
nino subtrahunlttr, "idee iitique fit qiiod Deus tales si qtise sunt alise causse, nobis quidem occultse, Deo
eos prsevidit, quibus nullum Specialisgratise dohum vero qui omnia praevidet manifestse, lseta vel tristia
dcbeat iinpartifi. Electis itaque prseslantur, ut per rerum mediarum tam electis quam reprobis arbitra-
illa felicilatis seternse promereantur stipendia; re- mur contingefe. Ex quibus quoniam qusedamoran;io
probis mediocriter malis concCdunlur, ut si non credimus obtlneri, idcirco ea praesenti capitulc, de
habent quo excusentur a poena, habeant tamen qrio cblinenlia videlicet cratipnis pulavimus iriserenda.
ipsorum' lcniatur miseria : pessiinis omnino suh- Plures enim laita pptartt et postulant, aniini vide-
trahunttir, ne qtio bOnOpaiiiCipCt illorum nequitia. licet et corporis aut forturise, veluti mentis indu-
Primis utililer conferuiilur ad oblinendum aeterni- striam, cprppris sanitafcm. amplieris substantise
tatis gaudium; secundis misericordiler indulgentur facultates. Nennulli vere, licet paucissimi, melesla
ad poenseremedium; tertiis vero juste denegahtur pptius affiectant, utpcte piam simplicitatem, ccrpp-
ad *lebit£edamnalionis augmeiitiim. ris aegritudinem, nullam tenuemve substantiam.
CAPITULUM VIII. ( Nam et sapientissimus ille Salomon, nec divitias
Q
i- De mediis. nee-paupertates, sed tantum yictui neeessaria po-
- Mediarum vero rerum ea quidem quse Iseta sunt slulabat (Prov. xxx); et Apostolus nil aliud nisi
utrique hominum generi contingere solenl, diversis Christum scire se prsedicat (J Cor. u); et in suis
ex causis. Eleclis quippe cbnceduntur vel ad con- infirmitatihus, in fame et siti, in frigore et nudi-
solalioncm laborum sine quibus hsec vita non duci- late, caeterisque rerum mediarum -incommbdisglo-
lur, velutsirit eis boni operis adroiniculum, prome- riatur (IJ Cor. xi). ln his efgo pelendis tam elecli
-rendse bcaiilndinis instrumentum, futurae jucundi- quam reprobi, alii praediclis ex causis exaudiuntur
latis prseludiuiri, paternae dilectionis indicium. Re- et obtinent, alii propter alias repelluntur.
probis vero mediocriter malis velideo; conccduiilur, CAPJTULUMX.
ne illoruro subtraclione deteriores fiant, el majore De eo qui prp alio orat.
sttpplicio digni; vel in •retributionem paucorura IlaeChactenus de his qui pro seipsis orant arbi-
bonorilm quse in eis suntiad vitam miniis suflicien- tramur suificere; nunc de illo qui pro alio Deum
tium;; yel ut ex hoc admoneanlur quanfa benevi- rogat, quid fCClesentire valeat, quanlum nobis erit
ventes ab illo sperare possent, qui etiam male vi- possibile, videamus. Orat igitur vcl dignuspro digno,
ventibus suae largitalis.doiia non subtrahit. Repro- D; vel dignus pro indigno, vel indignus pfo digno, vcl
bis aulem et eisdem valde malis prsesenlis vitse pro- indignus pro indigno. Dignum accipimus justum in
spera sinunlur accidere, vel ad: sua? iiigratitudinis praesenli, itidignum vero injtistum, qualiscunqne
argumentuni;:quiPec ctiam femporalibus beneficiis . postmoduin hicvcl illeiutufus sit. Orat etiam ido-
ad recle vivendum possunt invitari; vel ne quid rteus pro idoneo, idoneus pro non idoneo, non ido-
habeant quo aut suam excusare nequitiam, aut di- neus pro hori idoneo. Idoneum aulem dicimus ele-
vinam valeant incusare bonilatem, vel ad iristru- clum, sive jam dignus sit vita aeterna secundum
ctionem eleclorum, ut ex hoc ipso inlelligant quam prasenteni. meritqrum qualitatem, sive nondum
conleronenda sint, quibus etiam flagitiosissimos quidem habeat illam dignitatetii, -sed poslmodum
homines Copiosius vident abundare. sit adeptunis. Non idoneum vero reprobum appella-
CAPITULUMIX. mus : vel ea quae nunc est, vel ea quaepostmodum
De iristibus. erit meritoruhi qualilate. Yides ergo quia ex hls
Tristia vero reru.m mediarum eleclis quidero sor dtiabus diffcrentiis, digno videlicet et indigno, sin-
lcnt acciderc, vel ad purgandas maculas vitae prae- gulis advenientibus utrique perseilac, petenlis, sci-
cedcntis, vel ad virtutis exercilium -et probandam licel et ejus cui pelitur, conslituitur siinplcx qiise-:
 161 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VII. DE ORATIONE. 162
dam et quadnaiembris divisiO : et rtirsum ex lde- ^t sua digne damnare preppsuit intercedens, tuni sui
nee el non idoneo similiter alia fit quadrimembris causa, tum illius pre.qup supplicat, inexcrabili ter-.
cl simplex. Harumautem differentiariim duseponunl, rere repellitur. Atque ita, ut diximus, fersitan nnn
tit dignus el .idoneus ; duse privant, ut indignus incongrue senliri petcst, de illa eratione qua alii
et non idoneus. Rursumque ex bis quatuor differen- ab alio vita celerna poslulalur, quae solis eleclis ab
tiis binis utriqtie personse advenientibus fil quse- • aelerno repromissa esU Electus quippe idem est qui
dam composila divisio sedecim membrorum : quo- el idoneus, quem divipa, electip ad vitara praedesli-
rum primtim est, cum dignus ct idoneus orat pro navit seternam. Quapropler, ut jam saepedictum est,
digno et idoneo; ullimuro autem cum indignus el nulli nisi idcnee ejusdem vitse beatiludp precibtts
non idoneus pro indigno et non idoneo. Media qua- polest oblitieri. Si crgo idoneus est ille cui petilur,
iuofdecim compendii causa, lectoris sagacitate for- effeclumhabet oralio, quocunque mcdp csetera se ha-
nianda relinquimus. Et quia de sirigulis per ordinem beanl; etquanto plurcs;' ;positivse differentiac circa
disputare plus haberel laboris quam commodi; de" utramlibet personam cpneiirrerint, lantP pluribus ex
_quatuor tantum simplicibus ponamus exempla. Si causis^quod pelitur obtinelur; Siautem idoneus non
•crgo eleclus elecfo vilam petit aeternam, exaudilur est, ineflicax est oranlis inteniio, et^ quanto plures
ille qui postulat, et ille cui poslulatur accipil: sive B
I privativse convenerint, tanlopluribus ex causis quod
^propter praesentem ulriusque dignilatem, sive pro- petilur denegalur. De reliquis aulem quatuor spiri-
pter illaro quse postmodum fulura est: quse cer- lualium bonorum generibus aliud rationis est, pro
nenti omnia Deo jam prasto est atque conspicua, eo quod illa tam electis quam reprebis possunt
•cui nihil praeteritum esl aut futurinn : sed omnia ccntingere, sed fruclu dissimili. Nam electi quidem
stant in procsenli. Hoc autem tale est: veluti prin flnaliter ea retinent et salvantur, reprebi cilra fi-
ceps alicujus magnae civitatis in promolione iilins nem amittunt el perettnt. Haec igitur dcna ulriqu»
quem diligit, alium quem nihilominus diligit dicitur lipmines sictit sibi ipsis, ita et aliis prcpler illas
exaudire. Si vero idoneus 11011 idoneo postulat: re- quas praediximus causas crando possunt impe
<pelliturquidem hic talis, quOad illum qui rei quse trare. Remissio enim peccatoi'um, quae bonum
petitur, id est vitse seternae, idoneus non est: non prseparatorium dicilur, nisi alii, orante. alio, pos-
quoad illum qui ex hoc ipso quod pro alio pie sup- sit impetrari, non diceret Dominus in Evarige-
plicat, majorem apud Deum gratiam promefeliir. lio : Orale pro persequenlibus et calumniantibus vos
Iluic simile fit, cum servus fidelis et domino: dile- (MaUli. v); et Stephanus de lapidaloribus suis in
ctus pro conservo neqi:am et flagitioso ad dominum pt Actibus ^apostolorum : Domine Jesu Chrisle, ne sla-
'
iiilercedens repellitur, sie tamen ul ex eoipsn quod tuas illis hoc peccalum (Act. vn). Peccalum jam
pic pro alio intercedere laboravit, ampliori dile- coinmiserant; sed ne illis stalueretur, imo per re-
ctione dignus habeatur. Si autem "nonidoncus ido- missionem tollerelur, marlyr orabat egregius. Ju-
neo, hanc quoque petitionem non gratia petenlis, slitia quoque per fidem quam bonuro inspiralori.um
ssd ejus ciiipetifur dicimus exaudiri, eo videlicel maluimus appellarc, :nisi aliialio oranle, prseveni-
modo quo aliquis odiosus principi et contemplus, rel, non diceret Apostolus Ephesiis : Hujus rei
in illo quem princeps propler sua merila sublima- gratia flecto genua mea ad Deum Patrem, ut det vo-
vil, quia pro illo ipse rogaverat, ab eodem principe bis virlutem, habilare Chrislum per fidem in cordi-
se putat exauditum. Dicitur enim aliquis exaudiri bus veslris (Ephes. in). Meritoriuin quoque bonum,
duobus modis: uno quidem proprie cura ad ejus scilicel bona mentis qualilas quse virtusdicitur,.nisi
pelilionem et propter ipsum fit aliquid ; altero ma- alterius oratione alteri innascerelur, non subderet in
gis inproprie, cum ipso quideni pelenle fll; nec eodem loco : In cliarilate radicali et fundati, supr,
taincii ob gralias ipsius, sed alia de causa. Tale est plcndumest: utsitis (ibid.). Ecce queniadnioduro,
illud in libro filii Sirach (Eccli. iv) : Ab inope ne orat eisvirlutem, fidem elcharitalein.Operatiovcrpi
<tverlasoculos luos : maledicet enim tibi et exaudie- D £ bona quse meritum appellatur, nisi interventu alle-
tur, el exatidiet eum qui fecil illum; quasi Deus pro- rius in altero excilaretur, superfluum esset qiiou",
pler imprecationem pauperis punial contemptorem, dicit idem Apostolus : Oramus aiUem Dotninum,
quem lamen, eliam lacente illo, erat puniturus. Si ul nihil mali facialis, sed ut faciatis quod bonum esti
vero non idoneus pro non idoneo supplicat, scilicet (HCor. xiii). Pro bonis operibus aliorum orabat
reprobus pro n.probo : haecpetitio duabus de causis ille qui dicebat : Det vobis Deus cor omnjbus uk
omnino repellitur: lum viliepetcntis,.ttnn illius cui colalis eum, et facialh ejus voluntatem {HM-acli. i),
petilur, qui rei petitic cemmercium. ncn: habet. id est opera bona. Ex quibus cmnibus. maiiifestuiii
Comniereium autem dicimiis rei adipiscendse ido- est, hsec spiritualia bona alii per alijim orando et
neilalem, queraadmodiim seeundum leges servilis pcti et obtineri.
jiersona consulatus vel praelurse, secundum cano- CAPITULUM XI.
nes saecularis persona ecclesiaslicse rei non habet De mediis qum alio orante alii provenhtnt.
commercium. Hujus uitimse repulsee exempluro est, De mediis quoque quarum solus usus in me-
cura civis aliquis perniciosus et ideo principi vebe- rito vel culpa est idem reperies, Cartimvidelicct
roenter invisus, pro illp queui princeps ob scelera kcla vel tristia, aliis oranlibus, aliis freqtienter
463 GUNTHERI CISTERCIENSI5 164
accidisse : Elias ofando pluviam coelc clausc prc- A x Amalecitas non tam bello qiiam «ratione superavit
hibuit, rtirsuirique orando nubes apefuit iXpluviam (Exod,. xvii). Hsecet bujusmodi quam plurima legi-
dedit (III Reg. xvii; ivm). Iderii Elias, ofaridp rtii^ mus in SCripturiSprando frequenterexpleiayquoruni
lites Oclipziae:fegis igne de cpelc veniertle cbnstiitt- quaedamad aniniam, qtiaedainad cofpus , quaedam
psit (IV Reg.: i). "Petriis oraridp jEiiearii claudum veroadiibrttinamreleruhlur : hseri adeo de obti-
efexit (Act. ix); Parilus- Elimammagum*caecitate nentia vel effeclu oralionis, non ut forsitan oppr-
damnavit{Act. iirij. Idem Petftis orarido Tabitain luit, sed ut a.nebis fieri poluit dicla sint; pro
suscilavit (Aet: ix); Simbneni magum volahtetii in eo quOd non esi facile quas Deus orationes vcl
terramprostravitrElisieus filitim vidiiaeSafeplanae suscipiat velexcludat humanodiffinire -aiTbitrip.
vitse resiiluit (IV Reg. lv); servostio :GieziNaa- ExseCUlis iglltir Circa: prationein tribus capilu-
*
man Syri; ieprani; itijecit (IV. [Reg. iy); Isaac : lis: nunc quartum, id est quid ad jpsam pefti-
lilibBuoJacobfrutiienliEyiyiiu :et olfiiabiindiintiain: ueat cbnemuf inspicerei Perliiient autem ad bra-
impetravit (Ge«, ;xxvii);:Moysesprimogenita bfando: : tionein quatupr .haec: tempus, locus*, modus.et
sitflocavit (Exodt xn). Idem Moyses: Pharaonem ef foriiia.
excfcitumejtis fluctibus maris involvit (Exod. IV).

LIBER OCTAVUS.

De his quu5 pertinenl ad orationcrn, lempore videlicet, loco, modo et forma.

CAPITULUM PRIMUM. B pares sunt; utriqtie enim duodecim horae majnvis

Tempus oratiotiisyaliud continuiim, aliuddiscre-: diei perveniunt. Est autem dies niinor sol lueens
tum. Contiiiuum tempiis est, totuiti spatium vitae super lineam horizontis ; nbx vero ejusdem solis
humatise, qtiia cum PratiPytit jain ssepe diclum; est, absentia. A vernali autem aequiriOcliousque ad au-
riil "Miudsifniskdivinse pielatis implbfatioriota luninale pltires hofie cedunt in diem; pauciores
vita hbiriinis ad hiipc exiium leiidere debet tifdi- vefo nocti felinquurilur. Rursuinque ab autumnali.
Vinam sibi conciliet pictalemk Quidquid ergb hoc ; usque ad vernaley plures nocti deserviuht; dies
proposilp agis, ut IDetim merearis habere pfepi- vero paucioribus contehta est: quodex eo dicunf
tium, oratio est.; Hoc itaque propositum haberts, philosophi provenire, qupd teiripOre qiiidem sestivo
oras loquendoy ofas tacendo,*oras comedehdo; pras major arcus diei et minor noclis; iempore autem
bibendo,:pras vigilatido, orasi dortniendo, ioras ; hieujali major esf arcus npctiSj miiipr auierii diei.
aUquid a,gehdb.oras nihil' operando. Nam-tit anle Arcuin diei dicimus illani partem qtieiidiani cir-
nps quoqtie dicturii:est :.'Nbti cessdt Ptare- qui culi quam pef agil sol in die, id esiquandiu po-
non cessaibenefacefpj ex hoc sensti pOtest illtid in- silus est;siiper,lineam horizPnlis; arcuin vero no-
telligi, quod •diettim est in Evangelio : Opottet ctis parteihi illaro quam conficit in nocte.', id est
serripetbrare, elnuhquam deficere (Luc. xvni). Et' C quandiu npbis pcctillus esl. Ob hanc etiam causam
Aposlolus : Sihe intetmhsione , iriquit, oiantes poela; vel niagui phiipsopbi eidein soli arcura attri-
(I Thess:\). Discreiuin iempus oratiotiis esi ; illa buiwil, unde Cl artilenens appellatur. Sagittse vcro
pars coiiliritii iemporis, quac specialiter et proprie quas de illo arcu ccelesti mitlit in terraro, spicula
orationis officio deputatur. Hoc aulem tempiis aut : sunt radiorum. Cum ergo a vernali sequinocfio
diiirniun est aiut nocturnum; usque ad autuninale major sit areus diel, mlnor
r:A-r;:„> C^PITULUM II. auteiiiiioctisy til dictuin 1 esl; rufsumque ab illo
Dies apotoyiJfaecorfian traclum.est, quod inter- usqtiC advefnale riiajof noctis, ininof autem diei:
pretatur ctaritds siye serenitas. Dies autero alius horse aUlem yigititi qualuor secundum spaiium
magnus, alius minor. Magnus omni lempore aequa- prsedicti circuli aequaliter distinctse alqucdiniensae
lis est: videlicetspalium viginti quatuor lioraruni, sint: necesse est sestate quidem diei plufes acci-
id est tenipusillud-qnO spl ab oriente pprPccideri- dere el nocli, pauciores; hieme vero conti arium
tcm in orientem revertilur; Contra hunc diem noii evenire.Et haec quideiii horse quarumvjgiiiti qua-
dividit rtox,. sed esfpars ejus : veluti pars integralis luormajbrem diem conslituunt, ita ut sunl na-
in loto inlegrali. Diesminorpmjiitempore ;inaequa-: turales appellaniur. Sunt aiitem alise quas phi-
n
lis est, id est sequensvel major vel minorpriece- losophi: afiificiales vocaiil; quarum: omni tem-
denti: «t dividit diem; niagnum Cum-nocte poiiio- pore duodecim diei, iotidemque nocii altribuunt.
nibus horarum, utrique proporiionaliler djstribu- Et in his quidem diurn» nocliirnis nisi tantum
lis. Nam bis iantum ~in anno, id est vernali et au- ' in duobus aequinoctiis pares esse non possunl;
tumnali aequinoctio, dies et npx horarum numero sed crescente die eresctint horae diei," nox vero
 165 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VIII. DE ORATIONE. 166
cum suis horis minuitur : rursuinque crescente no- Asia? sub Cbristo duce mihlamur, contra spirituales
cte crescunt horae cjus: dies vero cum suis horis nequitias, ipso protegente securi, exacla jam media
tenuatur. Curo enim, ut praedictum est, nunc major parte noctis, vel paulo plus recreatis sopore mem-
sit arcus diei arcu noctis, nunc autera econtrafio, • bris ciboque digesto, semel lamen in nocte surgi-
uterque vero in duodecim horas sequales dividalur: mus: et nostrorum operum primitias Deo,ut dignum
ipsas quoque horas nunc majores esse tiunc hre- est, dedicantes, illius temporis pflicium nccturnas
viores, verissima ratione necesse est. Et ex hoC appellamus vigilias. De hec nnclis cflicic sic ait
sensu potest illud intelligi, quanlum ad id quod lit- Psalmista -.Media nocte surgebam ad confitendum
tera sonat; quod Dominus in Evangelio dicit: Nonne libi super judicia juslificationh luw (Psal. cxvni).
dtiodecim liotm sunt diei (Joan. xi). Nam quoad Quibus explelis nialutinairlaudem quse tamen diei
mysticuin intelleclum duodecim horarum appclla- sequentis est, vel nulle vel medico subjungimus
tione duodecim discipulos voluit designari. Ex his inlervallo : pro eo quod frequenter usque ad roane
igilur horis diei vel noctis quidquid orationis obse- sequentis diei solet pertingere. Qita finita, multi
quio dependitur, id lempus orationis diurnum sive quidem ad lecfos redeunt; nos aulem iHicilum ar-
noclurnum congrue nominatur. Hoc autem tempus, bitrantes : qtiidqtiid temporis usque ad dieni restat,
aut esl ordinarium, aut arbitrarium , aut necessa- B orationi aut sacrae meditationi jugi pervigilio gau-
rium. Ordinariuro est, quod divinis laudibus cele- demus insumere.
brandis, aut piis orationibus exsolvendis a sanctis CAPITULUM IV.
Patribus ordinalum est. Hujusmodi autem tempus Diurnum vero tempus orationis in septem partcs
in nocte quidem unum tantum esl: quod noclurnum dividitur, de quibus aiebat Domino sanclus Da=
Ofliciumsive vigiliw appellatur ; quia noxquieli in- vid : Septies in die laudem dixi libi, super judicia
dulta est, nec posset humana infirroitas saepius ad juslitiw tum (Psal. cxvm). Harum noroina sunl,
orationem stirgcndo, nocturnos diurnis continuare matnlina laus de qua jam diximus, prima, (ertia,
laboribus. Dicilur autem nox noctis, apo toy nyx, sexta, nona et vespera, et illud quod ex eo quod-
nyctos, per Iranspositionera duarumvocalium vide- csetera compleat, completorium appellamus. Hsec
licet *, et o. septem divina oflicia secundum septiformem Spirilus
CAPITULUMIII. sancli gratiam omni tempere petenda est, ncmo
Nox autem secundum instilutienem anliquprum, .qui sanum sapiat ambigit instituta. Nam oflicium
ir quatuer secatur.vigilias. Selebant enim veteres missse quod ad hoiiorem sancli ac salutaris illius
et maxime castrenses, npctem in quatuor partes • sacrificii celebrattir, nequaquam ut alia certi teni-
aequalesdislinguere: quas ex eo vigilias appellabant, poris esl: idcirco per diversa lempora solet variari.
quod positis excubiis vicissim in castris vigilarecon- Arbilrarium lempus orationis est, quod qnis;
sueverant. Prima vigilia incipiebat a prima noctis nulla lege institutionis, nullave necessitatis causa,
hora perveniens usque ad quartam ; qua finila, se- sed propria voluntate duclus oralioni voluerit de-
cundi vigiles excilabantur. Unde poeta : putare. Id rectissime lieri credimus: cum nos a
Terlia jam vigiles commovetal hota secundos. curis temporalium rcrum respirare coniigerit, ut
Secunda incipit a quarla et pervenif usque ad sep- tanto liberior aiiimus ad Deum dirigatur, quanto
timam , qua finita, tertii vigiles succedebant. Tertia terrenis negotiis fueril absolutus. Competens enim
vero a septinia incipiens perducit ad decimam; qua est et valde ralioni consentancuro,: ut cum illum
finita, qtiarlae cilabantur excubiae. Quarta incipie- qui est super omnia orando convenire: volueris :
bat a decima, et usque ad finem duodecimae pef- totum cordis affecturo ad ipstim conferens omnes
tingens, ipsam quasi noctem finiebal. Prima vigilia temporaliumcuras ab animo seponas. Nam si ter-
dicebatur serotinum, a sero praecedentis diei, quod renuni prineipem precibus inlerpellans per incu-
tarde dicimus ; quoniam id quod finito jam die fit riam et contemptum inter ipsas preces aliud menle
sero fieri Manifeslum est; quemadmodum si is qui U tractaveris; nunquid leipso teste, si sciat ille
interdiu, id est interim dum dies csset venire debuit, quid cogites, indignus es exaudiri. Qtianto magis
Fmitodic venerit, hunc sero venisse causamur. Se- eum quem nil fallere potest si orando alloqueris,
cunda dicituf conticinium, quia videlieet eo lempore el inler ipsa orationis verba vana qusedam ct lur-
omnia in terris aiiimaiiliiiin genera grayiori pressa pia vel eliam flagitiosa mente pertraclas : non rtio-
sopore conticescunt. Tertia gallicinium appellatur, do non mitigas cum , sed potius exacerbas.
quod eo teriipore noctis, avis illa domestica quam De tali enim oratione potesi illud intelligi : Fiat
gallum dicimus.vigiles cantu incipiat excilare.Quarta oratio ejtts inpeccalum (Psal. cxvni). Etenimin pec-
maiutimim nOminatur, quasi manuninum ; a mane catum fleri jure putatur illa oratio, quse omni dcvo-
allernitatis causa, ut ait Prhcianus, eo quod usque tione carens, solo strepitu verborum, Deum po-
ad mftne sequenlis diei perveniat, vel potius ma- lius exacerbatoranti, qiiani miliget. Quapropter vel
tufa a quo nomine auroram veteres appellabant. Et puro et tranquillo corde oratio inchoanda est : vel
hunc quidem ordinem in disiinctione Iiorarum no- si lurbatum invenerit, virtute illius ac devotione
ctis, hi qui in castris mililaribus versabantur ser- purgari debet, ut quanto purior fuerit orantis afle-
vare consueverant. Nos autem qui in castris Eccle- ctus, lantfl potior sit orationis effectus. Unde Psal-
 167 GUNTHERl CISTERCIENSIS 1G3
niistai cum quaedani satis humililer et :pure prsemi- A £ ptatis illecebras, sive per maliliam iniquae mentis,
sisset, de misericordia Dei prsesumens ait : Exqu- veluti propterfraudeset insidias et circumventiones
divit Dominus voceriifleius mei. Exaudivit Dominus innocentum, aui eiiani propter rixas et latrociiiia
deprecalionem meam, Dominus qtaiiqnein.meam sus- et fundendi sanguinis desiderium, aliaque quamplu-
cepit (Psal.. Vi)> riina quae aut vane aiil impiire, aut impie lieri so-
CAPITULUMV;. Ient : si quid, inquam,' ob liujusmpdi causas fuerit
Necessarium tenipus prationiB est : quod nec "vo- intermissum, ncri solum humiliter resarciri, scd
luiilas eligit, nec prseseribit •inslituiio, sed inducit eliam asperriraa; poenitentiaevindicta puniri neeesse
ijecessitasi Hpe ailleni in duas necessitates dislin- est. Oporlet enim pocnitendo deflere, non esse fa-
iguilur,: i'«na ^cst qua lenetur quis debilse pensum ctumquod decuit el factum esse quodminime licuil,
sorvitulis, :quia vel propter juslani occupalionero, quod lenipus pietatis et devolionis vanitati ei mali-
vel propter oblivionem, vel propter eonteniptum et tise depensura est : quod cum/deberet esse scbrius
iiegligentiampraeterniisit, alio tempore quam oportet iri ecclesia, fuit ebrius in laberna; ciim debuit va-
exsolvere.' Juslam.occupalionem dicimus excusabi- care conteinplalioni angelorum, fuit ih speculationc
leni rei causam, ulpple itineris aul navigii, vel ludprum : cum debuit esse in ebsequie sanclse Dei
disceptatiortum iu causis agendis, vel deliberatior B I genitricis, fuit in iiiguric ineestse meretricis, cum
nuni in consiliis capiendis; vel. hiijusmodi rerum prare pre perseculoribus suis, festinavit ad oppres-
plurimarum; quibus plerumquc prsepedili, divinse sionem innocenlis, cum tractare vel sumere cbrpus
laudis obsequium debito honore reddere npn vale- Christi, cucurrit ad fundendum sanguinem frairis
inus. Nam si qtiis vino vel alea vel ludis iheatrali- sui. Vides igitur quia quidquid divini opcris propter
bus, vcnatu vel.aucupio, vel eliam lalrociniis a]iis- aliquam trium praedictarum causam omissum est,
que rebus perniciosis dctenium se dixerit: hsecqui- biiiiiilitcr resarciri oporlet; sed in primo quidem
dem occiipatio jiista non est, sed magis contemplus defectu levis est culpa, in secundo nonnulla, in ler-
«t contumelia deputalur. Si ergo juslani nobis pccu- tio vere gravissima.
pationero superventuram speranius , quominus CAPITULUM YI.
vota prccum noslrarum valeamus exsolvere : cau- Est et altera necessitas in tempore orationis,
itius arbilror, solilum tempus prandi prsevenirequam quoties casus aliquis insperatus emergit , ul
subsequi, juxta illam admoiiitioiieni Psalinislse di-. praeler solitum ad orationem confugere debeamus,
,<enlis : Ptwoccupemus faciem ejus in confessiotie Hoc auleni duolms modis usu veiiire solet, sive
(Psal. xciv). Et. alibi convergus ad Deum ait : propter vitandumpericulum, seu propter beneficiuin
Ptwvenerum oculi mei qd le 0uculo, ut meditatet C 1 impetrandum.
eloquia tua (Psqt. cxvin). Et in versu prsecedenti CAPITULUM VII.
jam ,dixerat : Pr.mveni in maturilate et clamavi Periculumyerb aul lantuiri cerppris, aut pariter
(ibid.). Quod si ilos inopina forte prsevenerit occu- titi'iusque,aut etiani reruin extrinsecarum, ut puta
patio, iion erit illaudabile. divinae laudis obsequiuni, famae vel fortuiise. Periciilum animat tanluro est
quod per angnsliam lemporis elisuni est, velsero cuni securo corpore salus animae periclitatur : ulin
compensare. Unde quidam de curialibus qui com- suggestipnemertalis peccali. Contra hoc periculum
pleiorium prsecedentisdiei quod curiae negotiis in- Ofabal Salbmon cum dicerel: Domine Deus tl dotni-
tentus omiserat, primasequentis hora lacite sitsur- nalorvilw mew, ne derelinquds me in cogiialu meo:
rabal; ctim. princeps admola aurepernolasset, non desiderium tneum averle a me : aufer a tne concupi.
solum laudatus verum eliam episcopali djgnitale scenlias.. et animm irreverenti et infrunitw ne
sublimatus.est, dicente. sibi Tmperatore.: Ilabeas tradqs ttw (Eccli. xxv). Periculum solins corpo-
iibi hunc ephcopatum, quia libenler.eanlas completo- ris. esl, cum aninia nullius gravis peccati con-
rium luuin. Sivero per oblivioneni orandi lenipus scia secura esl: sed inors corppris fprmidalur, ve-
clapsum fuerit, non solum quod praelermissum est rn lul in hpiiiiue qui mnrtem sibi' yici.nam exspecta:;
supplere, sed eliam aliqua eompunclione cordis sa- titpote in bellis.naufragiis, et incendiis, et exlrema
tisfacere necesse cst. Ignorautia enini rei quse sciri infirmitate. Contra boc periculum lanquam verus
potuit, et quam scire oporiuit, siculpa non esset, homo Salvator oravit, cum diceiet: Paler, si fieri
Psalmista non dicerct: Ignoranlias meas, Domine, ne polest, transeat a tne calix iste (l&attlt. xx). Simili-
memineris (PsaL xxiv). Ignorarc siquidem vel ne- ter et tres pueri in fomace (Dan. 111),et Paulus
iscire :dicimur ca quse scire oportuit: et ulrumque in naufragio (Act, xxvn), et Ez.echias>in extremo
vilium. importaty juxta illud : Ignorans ignorabitur inflrniitatis aniciilo (IV Reg, xx). r
(I Cor. xiv).Quse. aulem scire non expedit, n.ou Periculum utriusque. simul est, cum et mors
ignorare vel nescire dicimur, sed non scire. Si vcro cprporis siaiiin adesse creditur, et selerna niprs
per negligenliam et coiitemplum diyinum orandi animae formidalur.ul in eq qui multorum crimi-
tempus praetermissum est, propter yinum vel nuni reus, et nulla salisfactione correctus, in pro-
aleam aut ludortim spectacula, vel ineptas el tur- ximo se credit mcriturum. Contra boc peiiculum
pcs fabulas histrionum, seu per lasei.viam,et turpi- oraverunt Ninivilse (Jqn.m): etiam iatro pendens
tudinem, utpote propler blandas femineae volu- in cruce, ut saltem alterum, id esi morlem animsB
 169 DE ORAT.yJEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. VIII. DE OBATIONE. 17j
vilarS posset, ita dicens : Memenlo mei, Domine, dum A in cmlum, tu illic es; si descenderoin infernum, adcs
veneris in regnutn tuum (Luc. n). Periculum famse (Psal. cxxxviu); Qui 1« inferno esse non respuit,
est, cum de nestra ppinipne timemus, n's illa athissa ,:" iibi, qusesb, deesse potest, vel cui loco absentari?
efliciamur infames, ut selet accidere his qtii de Locus particularis aut sacer aut profanus est:
gravi et enormi flagitio accusanlur. Conlra hoe fa- sacrum dicimus divinis cultibus dedicatum, ut
mse periculum et eliam contra periculum corporis, Ecclesiam ; pi'ofaniim vero nen sacrum, ut dpmum,
oravit Joseph in carcere (Gen. XL); et Susanna cum aut villam. Tam sacer quani prefanus, aut publi-
admortem duceretur (Dan. xv). Pericrilum foiiunse cus aut privatus est. Lecus sacer et publicus, ut
in his rebus attenditur, amissione libertatis, vel ecclesia, ccemeterium; sacef et privatus, ul cra-
amicorum, vel earum rerum quae ad usus nostros tprium. Loctis pfofarius ei publieus, ut forum,
satis sunt neccisariae. Peficulum in amissione li- theatrum, portus; profanus el privatus, ut doraus,
bertatis est, cum ipsara libeftatem limemus amit- 2ger, horlus. ltem sacer locus, autj|tscriptus esl,
lere: ut is qui bello captus ab hbstibus : idee vi- attt eleclus, aut oblatus. Locus sacer ascriptus, ut
taeservaliir ut serviat. Servi enim tam a servandp . Ccclesia pohtificalls; quie ascripta est universo
qtiaro a serviendo dicli sunt. Contra hoc periculum , populo civitatis, quse tenetiir ad eam reicurrere,
orabant Judaei, idesl filii Israel, eum eos Pharao in B ^ saltem semel in liebdomada, si
ampliusnon potest.
niillibiis equorum et currutnn perseqtieretur: li- Ascripta est etiam generaliler omnibus dicecesanis
meiites ne illeeos in servilulein lutl etlateris quarii isuis, qui tenentut ad eam recuirefe saltem seuiel
fugerant fevoeafet (Exod. xiv). Periculum in atiiis- in anno : exceplis bisquos excusai rationabilis cau-
sione amicorum esl, cum eos quos diligimus qtii- sa : utpote sexus, vfelablas, vel corporis aegriludo.
busve dilecli sumus, vel mbrte, aliquo casu, tit car Similiter ecclesia baptismalis: aseripta est omnibus
ptivitate, peregrinatione vel exsilio, nobis credimiis: parochianis suis, qtii tenentur ad eani recurrer*
auferendos. Contra hoc peficulum ofabdnt Judaei Semel in hebdbmada, si amplius non possunt. Efc-
pbsessi ab fielpferhe ; quande supplicabant Domi- clesia quseque collegiata ascriptaestc]ericissuis,de
no nedarentur infanles eorumiripraedam, etuxo- cbmmuni noti in commune viveniibus, qui tenen-
res eorum iti tlivisionem, sicut legilur in libro Ju- tur adesse omni hora ciihoriicie orationis; Oratb-
dith (Cap. iv). Perieulum in amissicne rerum est, fium vero ascriptum est monachis suis, seu clericia
cum ea qnse nebis necessaria sunt, baud dubie nbs •fegularibus, de conimuni in commurie viventibus;
credinius aniissuros : ut in naufragiis, incendiis et quHius ntinquam iicet abesse, nisi jussii prseposiil
rapinis, cselerisque similibus.Cenlra hoc periculum _ vel abbatis. Locus electus est' quem quilibel causa
orabant filii lsrael, nedaretur civilas eorum ih ex- c devoiioriis propria eligit volunlale : nt sepulcriiin.
terminimn, et sancta ebrum in pollutionem, sieut Domini, limina apostoloruro, caeteraque loca piei-
legitur iri eodem libfb Judiih. Gontra hsec omnia orbem qiiamplurima, diyina moniimenla pietatis ba-
pcrieulorum genera qtiocunque nbbis lempore diei bentia. Locus oblatus dicitur, qui neque ascriptns
vel noctis ingruerint, hnmiliter orandum esse: et est, nec propria voluntate eligitur, sed fortiiilo
ratio docet, btmullorum ridmonemur exemplis. casu im|)royisus occurrit, ut solet accidere his qiii
CAPITULUM VUI. Iti itinere vel navigio peregte pfoficiscentes, ad igno-
Beneficium quoquc quod ofantes a Deo poslula- la loca deveniunt. In qtiibus oranibus unicuique lo-
mus, totidero modis disiingui polest: in rebus con- cus sibi ascriplui, maxiina venetatiorte colendus
trariis attenditiir. Est eriim beneficium animse, ut est : nisi causa irtultse devoiionis ac poenileiitias
virtus; corporis,. ut incolumitas : utriusque simiil, aliuni locum remotiorem et majori rfeligibriepraedi-
ut amborum integritas; famae, ut bonse opinionis cabilem, orationi suse delegerit; ut hi qu.i vel Db-
statusy foritinae, ut libertas, amicorum copia; re- minicum sepulcrum, vel apostolbrum limina, vci
rum quibus utendum est, suppetens faciilias. Qnae alia religiosa lbca; spcntaneP labpre et humili de»
omnia quoties opus fuerit, summa brandi necessi- jj i vctione venerantur. Quaequidem sacroriim locofuiii
late ai Deo postulari necesse es't. aditio, clericis sseculafibus benedicliene sui epi-
CAPITULUM IX. sccpi; laicis verb benedicente plebaiie s'uo cotiCC-
De tbco bratiohh. dilur : monachis" aiulem sive clericis ssecularibui
Locus oratioiiis, aut universalis, aut parlicula- absque permissu sumini pontificis omnimodis inhi-
ris est: lbcus universalis lolus esi mundus, qtio- bctur. , ,
niam ubique per totum mtindum, Deus orandus CAPITULUM X.
laudandus ac benediceridus est, juxia illud Psalmi De modo orqliotiis*
stae: In onmi loeo dotninationh ejtis benbdic, anima Mbdus orationis in duobus consisiit : in riiora
mea, Doinino (Psal. x); Et alibi: Omnis lerra adorci vidclicet lemporis, et quantitate verborum. Mora
te,Deus, et psallal libi(Psal. txv);eliam Dbininus lemporis in eo ailtenditur, quod quidam plura verba
per prophetam: Cwlum el terram ego impleo (Jer. celerius, alii tardius pauciora psallendo prpnnn-
xxni).Locus particularis est hic vel ille vel alius; qub- tient. Quantitas atitem verborum in eo deprehen-
rum in quolibet ita totus est Deus, ut non minus ditur, quod alii psalmodiam diei vel noclis, dem-
sil totus in alio, sicul ait Psalmista : Si ascehdero ptis vcl addilis ouibusdam psalmis, aut qroducunt
PATBOL.CCXII, 6 ,,
171 GUNTHERI CISTERCIENSIS 172
aut bfCvianl. In qtio nil magis videtur congruere j ^ sit psallere Deo et orare, nulla ibi debet esse di-
ratipni, qtiam ut quilibet illis hominibus cum qui- screpanlia, sed jihiformitas et cdnsenSus, ut possu-
bus vivendum estytam in mora quam humere sese mus dicere cum Psalmisla ': ln domo Dei atnbula-
studeat conformai-e. Gum enim sanctissimum opus Vimuscum consensu (Psal. LIV).

LIBER NONUS.

De quadruplici forma orationis, Dominica videlicet, domestica, monastica', ecclesiastica.

De quafuor prirnis Orationis Dominicee petitionibus.

CAPITULUM PRIMUM. . B qua petimus a malo liberari, converso ormne us-

Forma oralionis : alia Dominica, alia domeslica, que ad nominis sSnctificationem, persequendo pro-
alia canonica sive ecclesiastica, alia monastica. veniunt, Nos utriusque mofemgerere cupienles,
Forma oralionis Dpminica est, quam Dominus tam horum quam illorum ordine, illas tractare co-
Deus rogantibus ut eos orare doceret tradidit, ita nabimur : leetoris arbitrio relinquentes, hic crdo
dicenS : Sic butem orabithr . an ille polior an verior, sit aeslimare. Septem etiam
CAPITULUM II. dona Spirilus sancli quae prophetia enumerat, et
Oratio Dotninica.. septem virtutes quae in Evangelio memorantur,
Pater noster quies in cmlis, elc. (Malth. vi). Au- et septem bcatitudines quae ipsis virtutibus appli-
diorant. discipuli Dominum de virtute orationis prse- cantur, secundum utrnmque ordineiti tentabimus
dicantem : frequenter etiam orantem videranl; sed coaptare. Invocato igitur eo qui nos orare voluit,
ct ipsi ad ejus exliorlationem et exemplum adorare et fPrmam prandi tradidit, de ipsa quam decuit
cupientes, quid sibiipotissimum qusiliterve orandum • pratipne, prput ipse tribuerit dissefamus. Priroum
foret ignorabant. Et ideo ne in tanta re tamque erge ccrisidefare epprtet: quanla gratiarum acticne
necessaria ignari ac negligentes "essenl, humiliter dignumque est, qucd verus ac naturalis Dei Filius,
eHm rogavef unt, ul eis cerlum el congfuum orandi nobis per naturam assumpli liominis consangui-
moduiri tradere dignaretur. Quorum sanctae peti- neus, Patrem sutim cui tinicus erat in coclis, com-
tioni coeleslis doctor acquiescens : sciens ad quid rounero nobis facere dignatus est in terris: non
venerai, et de illa ccelesti schela quid docpndum invidens cuilibet tiostrum palerni regni hseredita-
ac praedicandum attulerat: praescripsit eis formam tem, non quidem particulaitim dividere, sed totam
orationis plenam quidera et perfectam, et om- secum integraliter concedere possidendam. Voluit
nia necessaria ccrilinentem, scilieef adeo planis et ergo nos. in oralione Deum eo alloqui vocabulo,
paucis inclusam verbis iit eliaro pafvulis ac mu- quo illum ad pielatem facillime sciebat inflecli.
lierculis in eo qtiod"littera sonat facili pateat intel- Palet, inqtiit, riostet;
lectu : adeo prpftindam inunysteriP; ut vix cujus- - CAPITULUMIV.
quam mprtaliuro vel sensti capi valeat vel explicari Patris autem appeliatio, diversis modis irt Scri-
serroone. Sic ergo ordbiiis Pairem, iriquit: Pater pturis Deo solet attribui: natura, creatione, guber-
noster, etc." natione, berieficii exhibitionej protectione, adoptio-
CAPITULUM UI. ne. Natura Deus Paler cst tinius taritum : videlicet
In hac eratipne Dpminica septem petilienes ccn- D unigenili Filii sui, quiab ipso ante ssecula geni-
tinenttif; quarrim "tamen qtiselibei, et ip,sa eratip tus, sictit Seriiper habuit Patrem, jta semper
est : qttippe cum petere nil ferc sit aliud quam Filius fuisse credendus est. Aique ideo, sicut ille
orare. Niiiil enim prolilbei catliolicam oralioneni Pater selernus, ita et hic aeternus Filiu.s veris-
partem esse caiholicaa orationis, quemadihodum et sinie praedicatur. De hac igitur paternilate di-
supra de rhetorica quoque oratione, sive dialectica cit idem Filius in Evangelio : Palet non judi-
(\ux propositio dicilur, exempli causa, monstratum cal qiieniquam : sed oinne judicium dedit Filio,
esl. Ilas ergo septem petitiones, quidam forte sini- ut otiines lionbrificent Fiiitim, sicut honorificant
pliciores vel raajoris inquisitionis laborem fugien- Patrem (Joari.\). Etalibi : Sicut Pater habet vitam
i3s, eodem ordine quo a Doiriino positse sunt, pro- insemetipso: sic dedit etFilibhabere vilamin sime-
cedere putarit et persequendas arbitrantitr, tit pri- lipso (ibid.): Et item : Qui non honofificat Filium,
ma sit divini riominis sanctificatio, secunda regni non hohoriftcal Patrein qui misit illurii (ibid.). Crea-
ccelestis adventus, et sic de caeteris usque ad finem tione vero Patef esl omnium quse sunt, praeter ipsum
suritieridiim exisliihant. Alii vero sive acutiores auclorem; iam visibiliumquam invisiDilium; quippe
sive rertim ipsarum diligentiiis ordinerii intuentes, qtii binnia de niliilo prodtixit in hec esse qupd
rem quodahi ornanl artificio. et ab illa inclpientes sunt: et ideo universa ex ipsocausam suaeesseniiae
173 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. IX. DE OHATIONE. 174
Originaliter habuerunt: quemadmodum legilur ih A Filium suum factum sub lege : ul adopiionem filio-
Malacliia: Nunquid non unus omninmpaler^nunquid rum reciperemus (Gal. iv). Et iteruin : Non acce-
nonunusomniacreavit? (Malacli. n.)Undeetpropter pistis spiritum servituth iterum in limore, sed acce-
hanc creandi auctcriiatem cmnium creatorum Paler pislh spiritum adopiionis filiorum in quo clamamus :
non incongrue dicilur : eo videlicel loquendi modo, Abbapaler (Rom. vm). Esl autem adoptiojus tiyile,
quo quis ejus rei cujus ipse primus inventor est, quo, quis filiiim alienum, sive ipse liberos habeat,
ut poematis vel artificii, paler appellatur. De hac sive nullosj in filium sibi et sortem haereditaiis as-
igitur paternilate loquebatur ad ipsum Isaias hoc sumit. Quaeadoptio naturam eatenus imitatur : ut
modo:Et nunc,Domine, paler noster.es,et noslulum: nulliis alium oplare possit, nisi etim plena pubertate
Fictor noster, el opera mantiumtuarum omnesnos (Isa. pi'aecedat, id est xvut annis, lanto videlicet spatio,
LXIV).Gubematione quoque Pater omnium est ; ut possit esse paler ejus ralione aitaiis. Adoptionis
quoniam omnia quae ab ipso condita sunt, secun-, aulera iasf, sunl species : una quse dicitur adrbgalio,
dum insitam sibi naturam gubernal et regit. Unde et allera qua nominegeneris specialiter adoptionun-
et Pater eorum dici poiest; quemadroodum is qui cupatiir. Adrogatio est j qua quis, cum a patre na-
domui praeesl et familiam regit, velusto roore pa- turali eniancipatus est ct sui juris eflectus, sic optat
terfamilias, proeoquodesifamiliffipater, appellatur: in filium, ut lolus transeat in potestatem adoplanlis.
exemplogrsecorum, quiex nominalivis, idest puram Adoptio aulem est, qua quis sic adoplatur ab alio,
habenlibus anle a, genitivum in as enuntianl. ut tamen in poteslale prioris*patris esse non desi-
Unde ex eo quod esl sophia: genitivo, sophias dicere nat. Haecdistinctio in hlsduobus versiciilis bfeviter
solent. De hac'.giibernaiidi paternitale, sic ait Augu- expressa est:
stinus: ATt/n7fil in lerris, quod non de illa tnagni Adrogo qui suus est: el habei meus esse hecesse.
pattisfamilias dhposilissima domo aiil jubeaiur aut Patris adoplo suum; nec palris desinil esse;
permillaiur. Undeetalibi: Tua, Paler, omnia guber- fluic igitur bifariaedistinclioni simile quoddam re-
nas prudenlia. peritur in adoplione spiriluali. Nam quidam per
Beneficii eshibitione pater est tanlum sensibi- fidem calbolicae veritatis sic a Deo palre adoptan-
hum:eorum videlicelquaevel inteilectu, velralicne, lur; ut de polesiale diuboli, quem prius non.per
vel sensu uti bencficic possunt; quibus pro capaci- naturam sed per culpam patrem habuerant erepli;
tale suae nalurae velut quidaro indiilgenlissimus pa- toti in poleslalera Dei iransferantur^etcumChrisIo
ter beneficia suae bonilatis paterno largilur afleclu. juS paternse haereditalis accipiant. Hi vero sunt, qul
Angelis quippe caeterisque ccelestiuro virtultim or» p( suscepla fide, divilia adjuti gratia perseveranter ad
dinibus sanctisque animabus jam corpofe solutis; finem, bbnis operibus insislunt; de qualibus scri-
divinae majeslatis suae praesenliara exhibet; juslis pluni est: Si semenAbrahw esfis, ergo filiiDei eslh
autem aflhuc in carne positis, necessaria prasen- (Joan. viu). Quod si filii, et hmredes: hwredes qui-
tis vitaetribuit et gratiaro suam eis inspiral: iniqiiis dem Dei, cohmredes autein Clirhli (Rom. vin). Alii
autem hominibus et brutis animantibus tanium ne- verp sola fide adeptali, sic transeuht in filies adp^
cessaria corporis adminislrat. Ex hac ergo provi- ptionis, ul in eis prior pater diaboiiis patriam reti-
dendi benevolenlia, omnium viventium Pater jiomi- neat poleslatem : hi scilicelqui solofidei sacramento
natur : quod eis in quaulura patitur vel natura vel signatisunl; sed operafidei, pielatis; ac justiliae ex-
meritum,sua beneficia non desinit exhibere. De hac erere noncurant,dequibuspotestilludiiitelligi,quod
paternitateiiitelligitur illud: Vlsiiis filli Pattisveslti de Judaeisdictumesl: Filii alieni mentitisunt mihi, etc:
qui in cmlisest; qui solemsuum otiti facit supei bonos (Ps«/ Lxxvii) , id est quos mihi per fidem adoptave-
flmalos,elpluitsuper justoset injustos (Matlh. v).Et • ram, innequitia ^crn:ancnics,clatidicaveiunl(ibi:!.).
alibi:Respicilevotatiliacwliquw non serunl nequeme- Nec mirum eos qui in polestate diaboliretinenturper
tiint nequecongregantin horrea, el Palcr veslercwlestis fidem solam in filios adopiionis posse transferre :
pascit illa (Mallh. vi). Etitem: Nonnequinquepassercs n cum ipse pater eorum diabolus et confiteatur et
veneuntdispondio, et unus ex illis non esl in oblivione credat: queinadmodum in Evangelio scrjpluni est :
cotatn Palte vesltot (Luc. xn.;Protectione pater est Exibant a muttis dmmonii<;clamantia: Quia tu es
omniuminjustecpprcssorum:qua eis lanquam paler Filius Dei; etiam non sinebal ea loqui, quia seiebant
filiis, et conipalialuf affectu, et paterna bonitate eum essi Chrhwm (Luc. iv); Nola quia plus esl cla-
snbveniat. Tale esl quod dicitur in Psalnio: Tutba- inare quara confiteri simpliciler; plus scire quam
buntut afacie ejuspaitisotphanotumcljudichvidua- crcdere. Hac igilur specie adoptionis quali qui
rum (PsaL LXVII).lnter eos' quibus protegendo p'a- adoptaiur, tolus transil in polestalem adoptantis :
terest, prsecipue dicilur pater orphanorum : uteos hi qui el fidem habent et opera fidei, filii Dei facti
qui parentum naluralium solatio privati sunt, spe- stmt: quare el ipse eadem adoptiohe non tam ci-
cialiter regere ac nrolegere inlelligalur. Adoptione vili quam ccelesti jure pater eorum rectissims no-
pater esl lanlum credentium, quos de poteslate minaiui'. Et hi quidem convenienter et vere ad
diabpli erutps per agiiitinnem veritatis unigenito et ipsum conversi dicere possunl:
nalurali Filio in sortein divinse hseredilatis velut CAPJTULUM
pater adoplivus associat. Unde amplius •.Kjsit Deus Paler nosler : Ac si dicant : Pater iinigcniti Fiiii
 175 GUNTHERICISTERCIENSIS 178
lui per naturam, noster per gratiam. Pater cmnium A dano, scilicet et planetico circulum describunt.
per crcandi aucloritatem ; noster per recreandi pic- Quaproplcr licel omnes ejusdem celeritalis esse
tatem. Pater universorum, per gubernandi poten- crCdantur , aliaetamen celerius, aliae vero lardius
liam; nosler per salvandi clemenliam. Pater 0111- peragunt ofbes suos : adeo ul Saturnus semel lan-
uiiim vlvenlium per beneficii colla.lionem, noster tum in triginta annis ; luna vero singulis njensibus
per seternaevilae repromissionem. Pater oppresso- cursum suum pefflciat. Hcc igitur mundi spalium
rum per divinae virtulis protectioiiem ; nosler per de qnc lpquimur, nune ccelum Scriptura vpcat, rit
internam Spiritus sancti consolationem. Paterom- ibi : Luna perfecta in mtsmum et tesih in cwlo fi-
hiura credcntium per sacramertli percepliPnem; delis (Psal. LXXXVIH). Nunc autemcceles, utsi quis
nester per fidcm etbonain-operationem. dicat hoc modo : Sol et luna, laudate Dominnm de
CAPITULUMVI. cmlh, id est de illa setheris regione. Ssd et illud
Qui es in cmlis. Ctim ubique totus sit Deus, spatium quod est a lunari circulo usque ad terram,
tamen in ccelis, quae pars tctius creaturae, videlur aerem videlicet ventosum et procellosum, Scriptura
excellentier, eb divinae majestatis' reverenliam nunc ccelum nunc ccelos indiflerenteT appellai.'
frequentiiis esse perbibetur. Sed videndum est in D Coelum, ut ubi : Milius in cwlq cognovil tempus
quibiis coelis, et qualiler esse credendus sit. Nam suum (Jer. vm). Coelos, ut illudin Psalmo : Ascen-
cceli vel cceloruro appellatio pltirimas in Scripturis dunt usque ad cmlos el deseendunt usque ad abyssum
habet acceptiones. Cqelum quippe vel coeli dicitur (Psal. cvi),' id est ad aeris altiludinem et maris
splendor et sublimitas aeternaetiivinitalis. Coelum, profundilatem. Sancta qtioque Ecclesla insingulari
ui ibi: Nemo ascendil in ccelum nisi qui desccndit formavocis ccelum quandoquencminatur,utilliid in
decmlo Filius hominis qui est in cmlo (Joan.\). Apecalypsi: Slellm cwti ceciderunt, et cmlum-reces-
Coelivere, ut iflud : Gaudetc, quia nomina vestra sil quasi liber involulus (Apoc. vi). Pluraliter cceli
scripta suntin ccelis(Luc. x). Item coelum vel cceli dicuntur sancli apnstpli: quale est illud in Psalroe:
dicitur empyreum coelum, quod Graeci empyreon Cwli enarrant gloriam Dei (Psal. xvin). El item :
dicunt: quod stalim in ipsa sui creatione sanctis Mhericordia mdificabitur in cmlis (Psal. LXXXVHI).
angelis rcpleturo cst : et in eo ccalesliuin viriutum Amplius quoque Ccelum sancta qusevis anima;
ordines, juxta cellalamsibi gratiam a Ccndilpre di- ceeli verc quam plures simul nonniiiiqiiain solent
stincli. Cceltim, ul illud quod dicit Dominus in appellari. Cum enim dicat Dominus per prophetam:
Evangelio : Angeli eorum in cwlo, sempervident fa- Cmlummihi sedes est (Isa. LXVI), et rursum alibi
ciem Palris (Matth. xviu), coeli vero ut alibi : „ scriptum sit : Sedes Dei animajusli: palet utique
JVam virtutes cmlotum movebuntut (Mallh. xxiv). quod quselibet sancta anima, cedum; plures vero
Similiter ccelumvel cteli dicilur firmamentum, qucd vel omnes simul, eliaro cceli pluraliter possunl ap-
Graece ouranos appellatur; qucd fecit Deus ut divi- pellari, nt illud in Psalmo : Ad le levavioculos »i«os
derel aquas ab aquis, sicut scriptum est in Gencsi qui habilas in cmlis, id esl in animabus justis
(Cap.i) : FecitDeus finnamentutn, et divhit aquas (Psal. cxxn). Postquam ergo sacrae Scripturae pa-
quw erarit sttb firniamenlo ab his qum erunt super gina tam multisf ebus vel proprie, vel lypice, vel
fitmamentum. Huic autem firniamento, secundum moraliter cceli ccelorumve nomen altriboit : ne
philoscphps, omnes slellae practer septem planetas ipsam tam venusti ncminis expers remaneat, se
infixae sunt : qued ex ee prcbare se putant, qued queqtie ipsam spiritualiter eisdem ausa est censcre
seinper sequalibus ab invicem interstiliis cum ipso vccabulis. Coeltimquippe dictum est ut in Psalmo :
firniamenlo rapiuntur. Sed et ipse Moyses huie Extendens cwlum sicut pellem (Psal. cni). Nunc
senlentiae philosophoruin videtur adslipulari, cum coeli pluraliter, ut illud : Elevata est magniftcentio
dicit in Genesi (ibid.) :: Fecit Deus stellas, et po- tua super cmlos (Psal. vm), id Cst supef omnes
suit eas in firmamento. Hoc itaque firmamentum, Scripluras ; quia gloria Cbrisli ad qUew loquiliir
nunc coelum djcitur, ut ihi: Et vocavitDeus firma- D prupheta, nullis petest explicari Scripturis. Et me-
menlum cwlutn (ibid.). Nunc vero cceli, utillud: ritc qtridem sacrae Scripturse series ccelum aut
Benedicile,uqumomnes qumsuper cmlossunt,Domino cceli mmcupatur : quippe quse nen soliim divinis
(Dan. v).- praeceplis, et sacris adinonitionjbus et exemplis, in
Rursiim quoque codum vel cecli dicilur spalhim modum ccsli, velut quadam slellarum varielate coe
illud mundi; quod est a firroamente usque adiu- lata est; sed etiam mysteriorum ccelestium nobis
narem globnm : quod a Grsecis mlher neininalur, celat arcana. In his ergo ccelis et si qui prscter
i'n quo stellae seplem erraticae, quas Grseci planelas istos alii reperiuntur, Deum qui nusquam absens
votant, hoc ordine distinclae sunt : ut prima et est veraciter esse profitenuir.. Sed qualiter in eis
proxima firmamento sit Salurnus, secunda Jupiter, esse credendus sit, illud summopere quaerendsm
tertia Mars, sol vero quarta, quinta Venus, sexta est. Neque enim dignum ducimus arbitrari, Grea-
Mercurius, seplima vero sit luna. Quaequanto pro- lorein sic esse in crealuris, quemadmodum mia illa-
pius accedunt ad firinamenliim, tanlo amplioi-i rum in altera esse aut cogitatur aul cernitur.
• CAPITULUMVli.
„circumfcruntur circulc, quanln aulem terrje vici-
riiores sunt, lantc brcviorem utroque molu, mun- Sunl igilur diversi ac diflerentes modi, quibus
J77 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. IX. DE ORATIONE. 178
in reliquis omnibus per essen-
ailquid in aliqup esse a philosophis , et maxime A tantem gratiam;
Poripatelicis deprehenstim esl. Est enira aliqiiid in iiam, potentiam alque praesentiam.
CAPITULUJl YHI.
aiiquo localiler, id est velut contentum in conli-
nenle : ut vinum in lagena. Et est aliquid in aliqub Prima petiiio: De sanctificatione nominis :
prout accidens in subjecto : velut albedo in ho- Sanclificetur nomeri tuum. Praemissa invocaliene
mine, quia nec subjectum absque accidente, nec Patris, quam Filius ipse monstravit qui noverat
accidens nisi in subjecto esse potest. El esl aliquid Palris aflectum ; quibus videlicet verbis ad exau-
in aljqub materialiter, id esl velut materia in ma- diendum facillime moveretur : primo septem -peti-
teriatp: sive illa in ipso permaneat, ut ferrum in tienes Deminicse pralipnis, eedem ordine quo ab
gladie, sive a sua proprietate deficiat, ut iti pane, ipso positae sunt, exsequi studeainus. Sanclificetur,
farina etaqua. Esl eliam aliquid in aliquo origina- inquit, nomen tuum. Pririia petitio est de sanctifl-
liter, ut id quod ab illo ducit originem : sive sub calione nominis : et idco quod sit hoc nonien,
eadem specie lenealur, ut lilius ex patre: qualiter qualilerve sanctificari valeat, curenius inspicere.
nos omnes in lumbis adfuisse testatur aucloritas; CAPITULUMIX.
sive in aliam speciem trausferatur, ut pullus ex ™ Nomen igitur Palris, sive Deus sive Paler dica-
ovo, gramen ex semine. Et est aliquid in aliquo na- lur, bifariam distingui potest. Aut enim in sola
luraliter, ut clcmentum in elementalo : veiut ignis voce censistit; aut in re tanlum. Yccale npiiieii est,
vel aqua in barba vel capillo. Amplius est autein qued lanlum insono vocis positum est: et exsonis
aliquid in aliquo finaliter, tit bealitudo in bona elementaribus compactum proferri polest, et sigtiis
vita, victoriain bello : quoniam illa bonsevitse,baec visibilibus repraesenlari, ul haec vox Deus,quse adeo
aulem belli finis est. Et est aliquid in aliquo cau- in sola vocis prclatione posita intelligilur, ut uno
saliter, ul virtus in laude: quoniam ex virlute latis se- lempore in ere diverserum hpminum et diversis iu
quitur. Practerea est aliquid in aliquo tanquam genus lecis audiatur. Ncmen atilcm reale nil aliud est quam
in specie, ut in homine animal; quoniam animalis ipsa res ; id est glcria divinae majestalis : quemad-
appellatio reclissitiie liomini coaplatttr: omnis enim medum aliquis magni nominis dicitur ncn quia
homo animal est. El est aliquid in aliquo quasi numen ejus pluribus litteris abundel; sed quia ipse
species in genere, yelutliomo et equus in animali; magnae est auciorilalis et famae. Et nomen qui-
quoiiiaro sub appellatiotie animalis tam hic quam ille dein vocisj sjcut ab homine invenlum est, ita ab
continetur. Est quoque aliquid in aliquo tanquam hsmine diffiniri potest, ut dicatur vox significativa
species in individuis, ut hbmo in Socrate el Pla- Q ad placitum, cujus partes niliil extra significant.
ione; quonjam utriqueconvenit hominis appellalio : Nomen aulem reale nec ab homine est irtventuni,
ulerque enim homo est. Et est aliquid prout indi- nec ab homine polest difliniri : nisi forle quis ita
vidua in specie, velul in homine Socrales et Plalo; diffiniat esserem quamdam pro sui magniludine in-
quoniam uterque sub hacspecie continetur. Rursum diflinibilem, adeo puram et simplicem, ul nullsc
est aliquid in aliquo ut tolum in parlibus, velut ejus parles vel accidentia valeant reperiri. Amplius
liomoinanima et corpore: quoniam in his dupbusto- autciii yocale nomen, quoniam in homiuum arbitrio
taliter homo subsislit. Et est aliquid in aliquo ut posilum est, secundum diversa linguarum idiotiiala
partes in toto, velut in liomiiie anima et corpus : varialur. Unde pro eo quod Latine dicitur Deus,
quoniam 'ex liis tanlum duohus coiislituitur homp. Hebrsei quidem hel, Grseci aulem theos dicere so- •
Cum ergti his omnilsus et forte pluribus modis lent. Similiter pro eo quod apud nos est pater,
aliquidin aliquo esse dicant philosophi: Deusnullo Hebrseis ab, Grsecis vero pater in usti est. Nomen
istorum omnium.velin cmlis, vel in re aliqua esse cre- atilem reale quia non in hominis afbilrio, sed in
dendus est. Neque enim alicubi est ul contentuiii natura deitatis vel polius ipsa deilas esl: nulla ra-
iu contjnente; quoniam ipse omnia continet, ct lione varialur, sed suaple nalura et propria stabili-
continelur a nullo, Nec rursiim ut accidens in sub- ^D late firmum permanet incorruptum sicut scriplunt
jecto: quoniam ipse accidens non est, sed ineffabilis est : El nomcn ejus in mteriium permanet. Hoc uti-
naturae pura el simplex essenlia. Sed neque ut ma- que est nomen illud, de qub dicit Salvalor : Pater,
leria in materiato : quoniam ipse omniumrerum est manifestavi nomcntuum hominibus quos dedisti mihi
arlifex, ita ut nullius maleria. De cseteris quoque de mundo (Joan. xvn). Nam si de voce nominis hoc
nisi prolixitalem fugeremus, similia conjici pos- diceretur, quid magnum foret tanto doclori nomcn
sent: ex quibus Deum nullo praedictorum modo, Dei quod in illa lingua vix triuni litferarum vel po-
vel in coelis essc vel in aliqua creatura, facillime tius duarum esl, id esl hel, hominibus quos de tolo
probarettir. Verumtamen ut aliquid de tanta re mundo elegerat manifeslasse. Sed erat aliud noraen
praesumalur, convenienler ut arbi.tror, d.icipolest: magnum valde et immensum, quod hemo docere
Deum quidem in seipso propria virtute subnixum poterat prsetqr ipsum, nemo liincintelligereidoneiis
esse atque subsislere; in angelis autero. coelestihus erat praeler illos : illud ulique nomen, dequo dicit
et sanctis animabiis jam corpore exutis, per prae- Psalmisla : S?i nomen Domini benediclum, ex hoc
scntem divinae majestatis gloriam; in his vcro san- nunc et usque itfsaculum (Psal. cxn). Hoc est illud
clis qui adhuc in carne jwsili sunl, per iiihabi- nomen, quod laudabanl Ircspucri in fprna.ce, dicen-
 179 GUNTHERI CISTERCIENSIS iSO
tes : Benedictum nomen gloriw luw qtiqd esl sahc.um A qtiidem tunc impletum est, quando pradicantibus
(Dari. m) In Israei, inquit, magnum nomen ejus aposlolis, vocale nomen quod prius blaspbema-
(Psaf. LXXV). Non iilique illud menpsyllabum, sive batur in gentibus, ob reverentiam unius Dei. in
diagramroatom liel, quo vix ullum vel lniiius vel honorem et gloriam receptum est : et reale nomen,
brevius essepolest; sed illttd quod est super omne id esl ipsaDeitalis essentia, quse prhis nec esse pu-
nomen':iquod riominatur in coelo et in "lerfa, quo iabatur, eonversis ad fidem gentibus, et esse et
mundus regitur universiis, qiiodangelis honiinibus- sanc.iissimum esse deprehensiim esl. Potest etiain
que liniendum est, quod ipsa etiam tarlara contre- paterni noniinis appellalione unigeniius Dei Filius
miscunt, Illud siquidem nomen in lsrael magnum non incongrue designari; per cujus prsesehtiam et
est; quia apud eos qui per contemplationem divinse praedicationemcoelestisPater mundc innoluit: quem-
celsitudinis gloriam vident et intelliguiit. Hoc enim admedum aliquis ante ignolus, exhibitione sui no-
nlcunque Israel, interprelaltir seternse Divinilatis minis nolescere solet. Quod quidem tunc agebatur,
npmen et magnum et immensum et cmninp ineffa- cum Dominus in Evangelio diceret: Paier, clarifica
bile. nce est illud nomcn quod operatur in sacra- Filium luum, ut et Filius luus clarificet le (Joan.
menlis Ecelesiae, in quo jussit Dbminus aposlblis xvu). Glarificalo enim Eilio per gloriam resurre-
baptizare, dicens : Baptixantes eosin nominePatrh B I ctionis, eliam ipse Pater mundo clarificaltis inno-
et Filiiet Spirilus sancti (Matlh. xxvm). In nomine luit. Dehoc nomine sic ait propheta : Ecce nomen
dixit, non in nominibus; quia licel tria sint perso- Dominivcnit de hnginquo el ctaritas ejus replet or-
narum vocabtila, id esl Pater, et Filius, et Spiritus bem terrarum (Isa. xxx). De longinqiio venit Filius
saiiCtus : uiium tanlum est noinen iri rei naiura,- id Dei, quiade cceloin terram, noii mutationeloci,sed
cst uua majeslas, una virlus, una sublimilas. Hec incai-nationeVefbi. De longinquo venit, quia de di-
igitur uieiinque. nemen qualiter sanclificari possit, vina nalura in humanam: non illamrelinquemdo, sed
quod DomiiJus prandum' esse moneb.at prottt ipse istamassumendp;non deposilipiievirtutis, sedsusce-
doriaverit, stiideamus inquirere. ptione.nostrx infirmitatis. De hoc notiiiiie dicebat
Ante, Salyaloris adventum, ciim nqtus tantum Dominiis per Ezechielem prophetam : Sanctificabo
csset in JjudfnqDejis(Psal. LXXV), et in illa, paucis- nomen meum magnupi, ut sciant omnes quia ego
simis: genles autem omncs per circuitum non Dominus (Ezech. xxxvi), Hoc itaque nomen lun.c
habeiites veri Dei.notitiam, ligna colerent et lapi- sanctificatum est; quando, Domino morienle ac
des : hoc nomen ypeale qued est Deus, quasi vile resurgente, et ad ccalps asceij,dente, divina virtus
ct prefanum erat:quippe qupd non soliim puris quse prius in ipsc lanquani mnrlali homine lalita-
hominibus, utpote Jovi, Marti, ac Mercurio, sed bat, per quam haec omni?, fieri poluerunt, niagna
eliam lapidibus etlignis, amplius anteiii ipsis quo- el ineffabiliset omni sanctitate digna ccepit sesli-
que dsemonibus conveniret. Atvero poslquam Sal- mari. Dehac sanclificalione palerni nominis, id est
vatpr primus, et post ipsum apostoli prsedicare cce- suiipsius, agebat Salvatpr, ctim de.discipulis suis
pertinlunum esse tanlum cui hoc nomcn singu- aliisque qui pe^ illos crediluri erant in ipsum, ita
lariter deberet ascribi: tunc nomen illud in cordi- loqueretur ad Palreni : E< pro eis sanclifice meip-.
bus audientiu.m sanctificari cospit, ct sanctum sum, ul sint el ipsi sanctificati in veritate (Joan.
et solo Deo dignum judicarj. Tunc enirti illud legis xvn). Fit aulem haec nominis sanctificatio per spi-.
prajceplum quod ap.ud Juiteos fere oblitteratum ritum fnnpris quem Isaias, quando deille agebal qui
erat: Audi,lsrael, Deusluus Deusunusest (Deut.\i), de coelis ad lerram erat descensurus, intcr spirilua-
jpsis etiam gentibus innctuil, ac per hoc multitudo lia dona ncvissimura : ccllpcavil :" a" spiritu sa-
deorum reprobala est. Quod quia lenipore el ofliria pientiae incipieiis, el ad illuiri usque per media
appslplpruin fulurum erat: ideepritnum de sa>.cii- quinque descendehs hcc modo: Bequiescel super
ficaliene nominis postulanda illps Dpminus instrue- eiim spiritus Domini, spirilus sapienliw et intelle-
bat. Simiiiter et illud reale. ncmen, qued neii aliud-,r. cttts, spirkus corisilii et foriitudinh, spirilus scien-
est quamipsa natura Deitatis, antequam homines liw el pielalis, ei replebil eum spirilus limoris Do-
perfidem agnoscerent, paucissiinls sanctum erat : mirii (Isa. xt). Homini vero de terra ad ccelum re-
lion quia non sanclum esse poterat, sed- quia nec dire cupienti, idem spirilus timoris prinip omnium.
esse putabatur. Atvero prsedicante Christo, et. post necessajius esl: ut per eum huihiliaijisad alliora
ipsuro apostolis, cumhomines umira;et verum Deum graliarum doha gradaiini asCeiidat: etindo videlicet
et credere et confiteri certalim inciperent : hoc no^ de virltile in virluteiri, ut videalur Detis deorumin
roen sartclificatumest: non quia sanctum esse cce- Sion (PsaL; LXXXV).Per hunc jgilur spiriluiii li-
pit, sed quia, sanctuiri esse innotnit. Jam enim et moris, salubriler bumiliatus est homo, el virlulem
anteade eodejn nomine dixeral Psialmista : Sanctum luimilitaiis adeptus, ac sese Dominb subjicicns,
el lerribile notnenejus (Psa/ cx), et alibi: Benedic, nomen illudsancium el gloriosum adtiiirari coepit
anima meq, Domino: ct otnnia qumintra me sunt ct colere, diccns pariter ctiro Psalmisla : Domine
nomini sancto ejus (Psal.cx). De bac sancliflcatione Dominus nosler, quam ddmirabilc esi nomen tuum
nominis Dominus loquitur per proplielaiii, dicens : in universa terra (PsaL VIII). Unum el huic primse
Dum sancliftcjitusfucro in vobh (Ezech. xxxvi). Quod, viriuti humilitatis, qusc non aliud quam patiper-
181 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS.'— LIB. IX. DE ORATIONE. im
tas spiritualis est, ne frustra.currerc videalur, re- A. lalis, cumnobis ad illa pervenire coiitigerit. Adve-
gnum ccelbrum promittitur, dicenle in Evangelio nit creatur* regnum Creatoris, cum ei esse inci-
Salvatore: Beali pauperes spirilu, quoniam ipsorum pienti feliciter accidit talem habere Crealorem et
est regnum cwlorum (Matlh. v). Et merilo quidem Dominum. Advenit Ecclesiae regnuhi Dei, cum oi
hoc : ut qui in hac vita spontanea humilitate di- salubriler accidit de regno diaboli in regnum ejus
vinse servituti sese subjiciunt, in regno aetci'ni- per fidem caiholicam Iransmigrare. Advenit sanclao
tatis cnm ipso glorienlur. animae regnum ejus, cum ipsc per .inhabitantem
CAPITULUM X. gralianv eam solari cceperit et fovere. Etprimum
Secunda petilio de adventu regni. quidem regnum prse caeteris omnibus oplandum at-
Adveniqt regnum tuum. Secunda pelilio est de que petendum est, quasi fructus et prsemium et
adventu regni illius, cujus sanctificato nomine, finis aliorum. Sed secundum hanc pi-ioris ordinis
tam gloriosa et clara prsecurrit opinio. Et pulcbro expositionem, de regno Ecclesise baec: accipienda
quidem hoc ordirie ila digestum est: quemadmo- sunt cujus advenlus eo lemppre^que Domirius isla
dum hi qurregem non habent, magnum quemdam loquebatur eplandus, el pmni precum inslantia fla-
virum cujus fambsa est et clara auctoritas, regem gitandus erat : quemadmodum apostoli tempore
se habere desiderant et dicunf: Veniat illequem'; B primitivae Ecclesise assidue vacabant oralioni, sic-
nobh. tatem fanpa vulgavil : veniat et regnet super- ut*Iegilur in Aclibus Apostoloruni-: Et eranl, in-
nosKSed quid sit hbc regrium cujus adventum tan« . quit, unanimiler perseverantes in oratione Dei-(Act.i);
tQpereposlulari pporlet, operae pretium est-intueri. videlicet pro ipsius Ecclesiae prOfectu. Nam regnuni
Neque eum Deus i'ex.noster ante saecula:uno tan- ejus in crealuris omriibus quidein - gratum alque
tum regno contenlus est, phiribus regnis domina- jucundum esse debet ; optari tamen aut postulari
tur. Regnat quippe in. coelesli gleria, regnat in superfluum est, quia sive volentibus nobis, sive no-
omni creatiira, regnal in Ecclesia, regnat in qua-. lentibus, auctor universorum in rebus quas condi-
libeti anima sancta. Regnat in primo. regno per dit dominatur et regiiat,"sicut scriptum est: In vo-
praesentem atque conspicuam suae majestatis glo- lunlale tua, Domine, universa sunt posila, et non est
iaam, qua coelestes angelos ac beatos spirilus lae- qui possit resisterevolunlali tuw; tu enim fechti om-
tificat, et pascif et satial. Regnat in secundo per nia; Dominus universorum tu es (Esther. xm). De
incircutiiseriptam divinse virtutis potentiam; qua regne aulem Ecclesiae qticd ee lempere receris erat,
omnia quaeab ipso.conditasnnt et regil et conliuet el in paucis coeperat coalescere, et tunc quidem ut
et servat. Regnaf in tertio per ineffabilem suse-pie- cresceret aut proficeret, veluli quidam bonse.fru-
(
tatis clemenliam:, qua cos. qui per infidelitalem ah "" gis proventus, discipulos orare oporlet: et quibus-
ipso.recesserant, et vocat et colligit et purgal. quequotidie fidelibus usque ad fineni.sseculi, ut
Regnal in quarlo per inhabilantem suse bonilatis- perseveret et vigeat optandum est. Nam quicunque
gratiam, qua sanclam aiiiniainct fovet ct inslfuit per fidem secundum temporum successiones regno
et. salvaf. Priuium rcgtium est majestatis et glorise, incorporantuf Ecclesise, eis ut jam diximus hoc
secundum*virlutis el potentiae, tertiiiiti pietatis ct regnum credimus advenire. Sed el de regno ejus
clementiae, quartum. benignitatis ef graliae. Horuni in sanctis animabus, idem fere- dici polest : cuni
oroniiim Deo quidem cui omnia prsesentia sunt, nil aliud sit Ecclesia nisi sanctarum collectio ani-
nullum adyenire pelest; cui nihil vel adventiliuin marum : ut quod de illa colligitur in stimma , de
vel recens esl: quia sicut nihil liabet amissibile, islis inlelleclum. accipiatur in singulis. Fit autem
itanihilrecipit accessibile. Licet enim niliil sit Dee iste regni adveijtus per spiritum pietatis , quando
ccselernum >, lamen quia nihil unquam igiiorare anima Spiritu sancto afllala, ac per hoc pia et mi-
potuit, elomnia semperin ejus prsesentia fuerunl: tis effecla regnanti Deo se sponte subjicit,. quod
eliam ea quae ex lempore esse coeperunt, sempcr summa pietas est: sicut econtrario eum a se re-
ci praesentia quodammodo aslilerunt. Regnavit ergo j) pellere crudele et impium; sicut fecerant illi de
Deus ab selerno in gloria ccelesli, id esl in seipso : quibus.idem Dominus dicit : Abjecerunl me, .ne re-
etiam antequam essel ci-eatura quam sui regni pos-^ gnem super eos (I Beg. vi). Huic virtuti pietalis pro-
set habere parlicipem, Regnavit et in omnibus mittilur possessio terrse, cura Dominus ilicit: Beali
creaturis.; quia cum nondum esset in rerum natura, mites, quoniam ipsi possidebunt::ierram (Matlh. v).
jam tamen ei subjectse erant in ejus praescientia. Non hanc utique praesenlem, ini qua crudeles et
Regnavil in Ecclesia; quia, licet eam nondum Col- impii maxime dominanluf; sed illam de qua dicil
legissel per misericordiam, jam taraen in suaaeter- Psalmista : Credo viderebona Dominiin terra vivett-
hitate praevidebat colligendam. Regnavilet in san- lium (Psal.xwi). Et notahocsalis moraliler dictum
clis animabus; quia, licet' nondum eas salvasset esse : quemadmodum solent reges his. qui sponte
per gratiatii, jam tamen cerlissime scriptas babebat eorum subjiciunturditieni, terramjradere pcssiden-
ad vitam. Yides ergo quia nullum horum regnorum dam, quam superbis.atque rebellibus.exlnrqucnt.
Deo vel potuit vel potest advenirc: et i"deoisle re- CAPITULUMXI.
gni adverilus non ei sed nobis optandus atque po- Tj:rlia:petjitio.:Vlfiat voluntas Dei..
stulandus esl. Adveiiit Cnim nobis. regnuni. alcrni- Fiat .volunlas.tua, clc. Adventura regni sequitur>
 183 GUNTHERl CISTERCIENSIS Ifil
regise yolunlatis cxseeulio, quia- yalde nec.cssariuni' A culpa esl, et pcena ncn cst. Cum vero permisit
est, ul quero libi regein elegeris, ejns ^ludeas ad- Paulum (II Cor. xn) siiraulo carnis suae colaphi-
'
implere voluiitatem. Nam quicunque regnantis' zari, solani poDnampermisit et non culpam; quo
super se yoliintali refragatur, non nipdp de hunii- niam [a illa letitatjone pojna fuil et culpa non fuit.
litate graiiam nen acquirit, vcrutn etiani de cen- Ciini autetii permisit Jtidam seipsum laqueo suflo-
tumacia siipplicium promcretur. Nain sicut scri- care (Mqtili. xxvu), utrumque permisit, quoniam
plu.iii esf : Servus sciens voltinlatem domini sui et illud J.tidaesuspendium culpa simul el poena fuit. Sed
non faciens, plqgis vapulabit multis (Luc. \n). Quae culpa quaevilio non caret permissione utilur; pama
aulem sit hsec Patrjs yclitnias quain nos fieri poslu- vero quaenjerilum parit vel cnlpam punil, ab seterna
lamus, illud ihspicere cpmmpduro est. Yelmilas polius Dei dispesitipne descendit. Veluntasigilur Dei,
cnim Dei diyersis modis accipitur. Dicilur qiiando- u( jaro saepe dictum est, aut efficiens est, et tanlum
que volunlas ct, beneplacilum; ejus sele.rna disposi- bpiiis praestat originem;" atit perniittens, et mala non
tio, qpa bpjia tanUiin disponit el ordiliat; de qua prphibet perp.etrari.:Cppsiliumautem seu praeceptum,
dicil Aposlplus : Volunias Dei bona et beneplacensel esseiilialiler quidem nec bonis nec mahs causa es.^;
perfecta (Rotn. xii).Bpnq, quia Deus ea nen vult, sed obhoc tariluinDei voluntas dicitur, quia quod
id.est nondisppnit nisibpna et berie, Beneptacens, " Deus jubel, aut consulit, id eum velle prsesumimus.
his qui Qani inlelligjuil, yel cujus. euro nunquam p.eperimus tamen Deum et praecepisse qucd fieri
pocnil.eal, Petfecta, id e$t, bonprum oronium col^ . npn yolebat, ut Abrahae. de filio immolando (Gen.
leciione cprisuiiimata. Diciltir eiiani voluntas Dei xxu); ei praecepisse non fieri quod tamcn fieri yole-
ejiis permissio, qua mala tantu.ni fieri penniilit et bat, veliili de his quibus prohibiiit ne publicarent
lolerai: nori quia de volunlate ejus sii ut fiant mala; miraculum ejus;- illi vero abeutites diffamaverunli
sed qtija cijro ppssit prphibererieC'tajnenprphibeat, eum per riniversaiii regionem (Mqiih. ix), De vo-
videtuf qujbu^dam, yplendo malispiaebere consen- luntale Dei qiiae dicilur ejus opefatio, dicif Augu-
suin, Sed et vbliinlas ejus dicitur consilium aut slinus : Quia niliil fit quod Deus non veiit, vei sinenda
praecepiupiy prp eo quod signum yoluntalis ejus ut fiat, vel ipse facierido. Yides quia eum velle di-
est; quja per iilud se aliqnid fieri vel non fieri xit, lam sinendo qpa.ni faciendo ; quare voluntas,
yelle significat. Qperalio qupque^Dei volunlas ejus ejns est tam ejus permissio quam oneratio. Hsec est
appellari selei; quoniam Deus qul ccgi npn pptesl illa yoluntas quam implonibal leprosus cum diceret:
nihil pperatiir nisj volens : cui non est aliwl velle Domine, sivis, poles me mundare (Mritth. vni) :MII
el a}iud pperari.siculscriptuni est iQmnia qumcun- P <1 voluntate Domitii sciebat essp operationem. Cum
que vqiuit Domiiiusfecilih caeloetiriierra (Psal.^w); ergo lot modis,dicatur volurilasDei, idest beriepla-»
Prima vbluntas effieiens esf causa bonorum om- cilumejus, aut permissio, sive' consilium, aut pfse»
niuni, quse yel Deus ipse facit, vel alius ipse au- ceplum, vel etiam operatio : beneplaciium ejus
c-lpre. Secunda esl spontariea ,el justa permissie ut fiat, orare nullomodo necesse est; quoniam illud,
onuiium malorum, quse vel diabolus ipse facit vel scmper vel a nobis vel de nobis inevitabiliter adim^
aUus ipse auctere. Qusecunque igilur Deus vel pro- pletur. Frpstra* igitur peteretur ut fieret quod ne
pria hoiiitale facit., vel per gratiam sua.ni ab aiiis fiat omnino impediri non potest, Peraissio quoquo
fieri coflcediliir, yel secun.dum suam aeqnilatem ejus-nt in iiobis impleatur, orahdum non est: quo-
justp decemit : bnjnia h;pc de primaDei voluntate niainboc iiil aliud esset -nisi eum rogare ut ipsp.
procedunt; veluti est j-enim ^reatipy generis lm^ permilteiite; maluiii aliqued facefejnus, Illa qupque
.mani redemptie, ieroppraliuni seu spiritualium Dei yoiuiilas quse dicilur ejtis operalip ut fiat fo^
'
bonnruni cpllalio, praeiniorum attjue ppenarum gandum iion est - Ciim el inler hcmines id qncd
j usta retribii.tip. Quae autem diabelus yel ipse facil, jam est iii ppefe queniiniis fiat mulari non possit.
vel alics ut faciani impellil : eriinia ad secundam Voluiilasetiim Dei pon prius dicitur operatio, quam
perlinent voluntatem, jilpole prima angeli vel lio-•'D coeperit operis. eflectu adimpleri. De consilio autem
ininis prsevar-icatio, diabpli perversa et, indefessa aut prieceplo, quorum alierum necessitatis est,
suggestic, hpminis io cbnseiisii prava delectalic, alterum yero in voluntate consistii, summa devo-
ifl actu mali operis admiiiislraiio.' Quae omnia id- tione Palef ccfleslis pr^ndus esf, qualenus ejus,
circp ad Dei vpluiitaiemiidicuiitur periinere, noii opitplaiite graliayvel illud necessafto, vel istud \o-.
qued Deus ea yelit, sed quia "perroiilil; queniaro luntarie : titruirique aulem feliciter in nobis im-
juxfa usiiiti hpniinuni velle videtuf is qui cum pps- pleatur. Hsec pimirum est illa voluntas quam fierj
sit prchibere nen probibet. Voluntas ergo Dei efli- poslulanius, dicenles :. Fifil vqlunlas lua sicut i)i
eiens tantum, ut di.ximus, de boriis esf : p.ermit- cwlo el in terr.q: non quod. in, regno seternilalis
tens vero tantum de raalis; quamyis et ipsa per- consilium sit aut prseceplum, ubi nihil dpest qucd
missio, quaiidpque solitis culpae est; quandoque vel juberi vel suaderi eporieat;sed sicut ibi omnia
solius pcenae,qtiandoque autem culpae simul et poe- divinse consonant voluntati : ita et hic vel consiha
nae. Cum enim Detis, ut .scriptum est (Job xxxlv), ejus pei' plenam virtututn perfeclionero, vel praece-
adim-
permittit': regnarC 'liypocritarii", cnlpse tantum pta saltem per comjnunem justiliam in nobis
est illa perniissio-: quoniam regnanli bypocritae pleantur. Haec Dei voluntas impletur per sniritum
 1S5 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB; IX. DE ORATIONE. 186
scientiae quse de terrenis est; quem cum acccperit A , titione agi videlur; qui qualis sit, quantum nobis
honio, considerans in his lemporallbus el Iransito- eril possibile videamus. Panis ilaque spiritualis vel
riis nullam esse beatitudinem : dolensque se dece myslicus, sicut diversus est, ita diverso modo
ptiim quod in eis aliquando spem habuit, conver- sapit, et diversos hahei effectus, et diversis su-
tilur ad facienda praeeepta Dei sive consilia; quae • milur modisv Panis est verhum divini eloquii,
cum fecerit liomo vivef in eis (Ezech. xx), el ab panis est caro Christi, panis est gratia Spirilus
ipso praeniia aeternitatis accipiet. Unde duplici do- saijcti, panis csl compunctio aniroi, panis est
lore perniotus, totus resolvitur in lucltim et lacry- dileelio Dei et proximi, panis esl conlemplalio
mas: tum quia haec temporalia inutililer secutus coelestis secreti, panis est spes futuri praemii,
est, tum quia illi servire a quo vera prsemia spe- panis est gaudium regni, panis est omne. id
randa siinl tandiu detraclavit, Huic autein luclui qub spiritualiler fovemur in peregrinatione hu-
proraiililur selerna'consplatio, dicente Salvatore : jus mundi. De primo pane dicit Propheta : Pqr-
Beati qui lugent, quoniatn ipsi'consolabuntur (Malth. vuli petierunt panem, et non fuit qui frangeret eis
\). Tunc procul dubio quando abstergel Deus om-.- (Thten, iv); de secundo, Salvator in Evangelio :
nem lacrymam ab ocujis sanctorum suorum; et jam Panis quetn ego dabo caro mea est, pro mundi vitq
non erit qmplius neque luctus, neque dolor, quoniam iD (Joan. vi); deterlio, in libro filii Sirach : Meliot
tempora trqnsieruni(Apoc. u). esl qui laborat et abundat in omnibus quam qui glo*
AHter qnoque dici polest : Fiat voluntas tua sicut. rialut ei eget pane(Eccl. x); de quarto dicit Psal-
in carlo ei in terra, id esl sicul angeli natione coe- mista : Cibabis nos panelacrtimarum (Psal. LXXIX),
lesfes : ilael boinines deterra coropositi, tuaesan- el alibi: Fuerunt mihi lacrymm mewpanes die ae
clissiroae Qbtemperent yoluntali. Tertio quoque nocte (Psal. xi.i); de quinlo item Salvator in Evan-
inodo : Fiat voluntas tua sicul in cmlo el in terrq, gelio : Si pelierit panem, nunquid pra pane. lapidem
id csttani in anima quse natura cceleslis eSt: qtiam dabitilli'! (Luc. xi.)Ac si dicat: Si quis a le pelie-
ij corpore de lerra. concreto": nihil luse voluritati rit affectum dileclionis, non debes adversns eum in
feperiatur contrariuni. Quod ut fieri possit , ne- rigorem Iapidis obdurari. De sexlo habes in para-
fesse esl rios interim in hac valle lacrymaruin velut bolis Salomonis : Aqrim furtivm dulciqres sunt, ct
esurientes famulos" assiduis ejus beneficiis acsi pqnh abscondilus suavior (Prov. ix), Verha enim haec
quodam cibn sustentari, Famulus quippe a fame stultaesunt mulieris, id est haereseos, secretam suam
denoniinaliir : is videlicet qui tempore necessilalis doctrinam et eonlemplationem cceleslium catholicae
ideo pascitur ut serviat : ideo servil ut pascatur, c, doclrinae et congregationi praeferentis : ubi aqua
cl finito scrvitio condignam recipiat mercedem : ad doctrinam, panis ad conlemplalionem referalur.
ita et nos el in hac quidem vita Domino servientes, De septimo sic laudatur Ecclesia : Facta est quati
tam lemporalibus quam spiritualibus indigemus nqvh instiloris, de longe portans; panem suutn
subsidiis; et post finem laboris nostri, prseroium (Prov. xxxi). De oclavoy rursus in Evangelio :
selernse beatitudinis exspectamus. Beneficia igilur Be.alus qtii manducabii panem in regno cmlorum
Dei Patris ad vilam nobis promerendam necessa- (Luc. xiv),id esf qui in regno seternitatis Dei prse-
ria, auctore Filio postulantes, splenius adjtingere. senlia saliabilur. De omni eo quo spiritualiter fo-
CAPITULUMXII. vemur in hacvita, illa prodigi filii verba possunt
Quarta petilio, de panis alimoniq. inlelligi : Quqnli mercenarii in domo Patris mei
Pqnem nosirum quotidianum da nobis Itodie. Pa- abundanl panibus (Luc. xv); quia omiies in Eeclesia
nis vocabulum apo toy Graeco pan, qupd om»e yel qui pre ajterna niercede Deo serviunt, multimodis
tplum inlerpretatury. ipsa vocis aflinitate suniptum divinse graliae reficiuntur alimentis.
cst, Significabat aiitem apud veteres onine id quod Primus panis.sapii disciplinam, secundus medi-
pro cibi refectione sumebalur : quemadmodum in cinam, tertius sanctinioniam , quartiis acrimoniam,
Genesi (cap. XSVIJI)legiiur Jacob dipsse : Si Do- \0 quintus benevolenliam, sextus dulcedinem , septi-.,
minus Deus.meus fueril mccutn in via isla qvw ego nius fortitudinem, octavus jucutiditatem.-Prirous.,
qmbulo, el dederit mihi panem qd edendum, et cae- digerit el dietat, secundus reficit et vegetat, lerlius
tera quae sequiiiilur, Quem ufique corporis cibuin, custodit et firmat, quartus pungit et slimulat, quin-r-,
cuni necessfi fuerit a Deo ppstulare, nec iniproba- lus aflicit et mitigal, s.extjis allicil et invitat, seplin..
bile nec nialum est, duminodp sine multa sollici- mus fovel et animat, octavus pascit et satiat. PfK
tiidine postuletur : nam in peleiidis necessariis, mus sumitur aure el corde : nunc tantum aure,
humililas poslulandi cpncedilur, solliciludo aulem nunc tantum corde, nunc aure simul et corde.
prphibelur, dicenle Deminp : Nolite solliciti esse Tantum aure sumitur, quando verbum Dei aure
dicentes,Quid manducabimusqutquidbibemus?Scjt quidem auditur, sed cordc tion peixipitur. Tantum
enimPaier vesler coelesth., quid vobh necessesit corde siiniitur, quando aure quidem non capitur,
(Mqtlh. vi). Yerum si de solo corporis cibo hoc sed animo cogilatur. Aure simul et corde sumitur.
css.et intelligendum, indigna lantl docloris aucto- quando el attre audilur, et animo relinetur. Se.cun-
ritate viderelur ista petitio. Quocirca non tam de dus sumilur ore el ihente : nunc lanlum ore, nunc
cibo corporis quam de pane spirihtali in hac pe- tantum mejite, nunc ore simul et menle, Ore tan?
187 GUNTIIERl CISTERCIENSIS 188
lum sumitur, cimi sacramenlum corporis Christi A pro captu noslrai infirmitatis, re ipsa nobis scmper
ore quidem suscipilur: res aulem ct ulilitas ne- adesse necesse esl. Nec illud nunc dicitiius, quod
quaquam mente percipitur, quod indigne siimenti- harum rerum Omnittm acliones indesinenter exer-
bus contirigere solet. Menle lanlum sumitur, cumi cere valeamus : sed res ipsas nobis semper inesse,
sacratiientura non capitur:res atitehi ipsain anima et possibile est et necesse. Neque enim est aliquis
opefatur, quod tantum ad justps pertinet, sive in- qui sacrae Scripturac verba semper vel audire vel
tra sepia Ecclesise sive extra cofporaliter habean- legere possit vel in eis meditari, sed qui semperhaec
tur; Ex quo manifestum esf, quaridoqiie verius et faciendi volunlalem habet, is.facere judicattir, exem-
melius hunc panem sumere mulierculam in angulo, plo illius qui dicebat: Meditabor injuslificationibus
Ecclesise latitantero, aul,. eliam agricolam in agro, tuis scmper.(Psal. cxvui), et alibi : In corde meo
laborantem, quam sacerdotein vel episcopum sacris abscondi eloquia luaut- non peccem tibi (ibid.). Et
altaribus assistetilein; Hoc ulique sensisse videlur Salvalor in Evangelio : Si dilexeriiis trie et verba
Augustinus, in eo quod dixit; Manducans non man- mea in vobis manserinl, quodcunque pelieriih fiel
ducat,el non manducans itianducal; quia frequetilet vobh (Joan. xv). Sjmili modo nec ullus esl qui
qui mariducdtin sactdmento rion matuiucat in re, et: omnibus horis sacramentuin altaris actualiler su-
qUinon nianducat in sacramento, re aiqueutUkale :" mefe queat, sed qui per fidei purilatem el cha-
manducat. Reliqui Omnes prseler. octavurti cordei ritalis iinionetii Chrislnm sibi incorpofal eiqiie in-
tanlum siirtiuntur; quia solo cOrde gratiam Spiritusi corporatur, hutic panem DOminici corporis inde-
sancti aCcipimus, solo. corde cempungimur, solo sinenter manducat.Hunc panem indesinenler masli-
corde diliginius et conteitiplamur et speratiius. Oc- candum putabanl illi qui dicebant : Domine, setnper
tpvus autem omnibus et iotis sensibus et animse et; da nobis panem liuhc (Joan. xvi), cuiii seiriel sumpius
corporiS , in, selerna bealiiudine sunietur : qtiandoi nisi propter morlale pcccatum riunquain desinat
onines elecli resiimplis corporibus divinas visionis; inanducari. Panem quoque gratiae spiritualis hune
gloria satiabuntur, quemadmodum dicit Psalmista : jugiter iiianducare dicimus, qui gralia SpiriUis
Saliabot cum apparuerii glnriatua (Psal. xvi), et sancti assidue fovclur et prpficil; queniadmedum
item :Justiepulenlur etexsulientin conspecluDei, ei! Jpannes Baplista; qui replelus Spiritp, sancto ex
delecteniutin Imtitia (Psal. xyii). Septem igitur hii uiero'm*tris suae(Lwc.1), sicutdeipsoaiigeltispalri
panes in hoc vitse prsesentis septenario necessariii pvomiserat, in eadeiri Spiritus sancti gralia jugiter
suntyel ideo postuiandi, quibusveltit quodam vialicoi perseveravit et profecil. Similiter panem compiin-
tendenles ad patriam in ilinere s.ustentemur. Oc- C ctionis ille sumit assidue, non qui semper eom-
iavus aulem in illa octava commnnis et magna^ re- pungitur : hoc enim impossibile vel rarum est, sed
surrectionis apponendus nobis inpatria reservatur; qui sanctae computictionissemper habet prppositum,
quo.sancii omnes in seterna beatiludine peifruen- exemplo illius qui dicebat : Iniqiiitaiem meam ego
tur : majori utique mii'aculo quam illi quinque' cognosco, et pcccalum tneum conlra tne esl semper
panes evangelici totidem inillibus liominuro ad' (Psal.L). Et Jacobus ail: Mheri esiote el lugete; rhus
uiiius horse refectipnem suffeccrunt (Joan. vi). Pa- vester vertalur in luctum, el gaudium in tnmrotem
let-: ilaqiie quod ille panis seternse jucunditatis quii (Jac. viii). Sed et partem dilectionis semper ille
filiis. in. patria.reseryalur, in hac quidero vita1 manducal, non qui semper acttim diligcndi cxer-
optari et peti potest: impetrari aufem etohlineri ' cel : qued, ut credimus,, neine facit, sed qui nun-
non potest, Reliquos autero seplem panes nobis in1 quaim dilecticnis niutal affectunl. Hic panis qualiter
via necessarios, a. Patre coelesli qui dat bona data1' assidue manducari pbssit et debeal, estendil Apo-
pctenlibus se (Matth. vu), posfulamus cum diciraus:.:- stoliis : Arile omnia, inquit, fraternam charitalem
Pqnem riosltum quolidianum dq nobh Iwdie. No- in vobhmetipsh cotilinuam habentes (1 Pet. lv). Hoc
slruitihodieydies esthodierna, nostrum hpdie dies' elde pane cohtemplaitionis ititelligendum eSt eum
hesterna fuit, nostrurti hodie dies craslinaerit,no- ^ semper hecpane refici, non qui semper contempla-
strnni hodie lolum est spatium htijiis vitse praesenlis. tur, quod huirianaeinfirroitatis non esi, sed qui ntin-
Cum. efgo dicis hbdie, idem csl ac si diceres : qtiaro desiderium ainittit conlemplandi, juxta illud
Quandiu sumiis in hac vita temporali. ; Apostoli : Qum sursurii suntsapile, non qum super
-Pqneni, inquit, hoslrumqiiotidAanum,\A est quo- ierratn; qum sursuhi sunt quwrite, ubiChrhtus estin
lidie necessarium , quotidie fruendum, cujusmodii dextera Dei sedens (Col. m). Pane nihilominus sjpei
cdulio nullo iinquam tempore quandiu suinus inl ille semper fovetuf et pascitur, non qui seitiper
via saluhrilcr carendum esl; Nam et panem divinii sperandi aclum iritendit, sed a quo nunquam rece-
sermonis per -assiduam meditalionem, et panenil dil illa mentis securitas, exemplo Psalmistae di-
corporis Chrisfi per fidei sinceritatera, et paneml cenlis : Egq aulem semper spcfabo(Psal. LXX).Quod
graliaj spiritualis pcr internam refectionem, el pa- efgo panem' q.uotidianum ppslulamus, non acluni
nem cempunctiehis per cerdis contritionem, ct pa- continuum sed jugem sancti propositi designat in-
nem dileclionisper chaiilatis affectionem, et pancnii tentioiiem.Huic quartte pelilioni plurimum convenit.
conteinplatiptiis per seeretam delectalionem, etpa-- spiritus fortiludinis, quoniam ipse spirilus, ul paulp
neai spei per secura.m exsneclaliojjcm: omnia h;ce; a.iilca dixiinus , panis cst; ct sic panis edulkim cor-
m m ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. X. DE ORATIQNE, 190
pus, ita et ipse animam corroborat et conforlat. jA quoniam ipsi salurabuntut (Matth. v). Tunc titique,
Hunc panem esurienti, qui non aliud est quam ju- cum illud impletum fueril quod dicit Salvator :
slilia, nec enim polest haberi justitia nisi per vir- Vt edatis et bibatis intnensa mea (Luc. ixu); ul
tutem Spiiitus sancti, promiltitur saturitas cum edere ad esuriem , ef biberead sitim juslilise refe-
Dominus dicit: Beali qui esuriunt et sitiuntjustitiam, ratur. '

LIBER DECIMUS.

De tribus reliquis Orationis Dominicse petitionibus.

CAPITULUM PRIMUM. B sum est, si rationabiliter impleri potest, Deus non

Quinla petilio, de remhsione debilorum. dimillil, nisi fiat aliud seque bonura vel melius,
Sanclificato igitur nomine Patris in nobis , post- . cum scriplum sil in Psalnio : Vovele etreddile Do-
quam eum nobis ullimo regem ascivimus, voluii- mino Deo vestro (Psai. LXXV).,Sed neque ut dimit-
tatero ejus fieri optavimus, quoiidianum pajiem quo tat ab ipso pelendum esf, quoniam hoc essethostrae
in ejus servitio pasceremiir accepimus : nulla su- levitatis et inccnstantiseipsura velle habere fautbtem.
peresse videbatur oecasio, cur jam nostris uller Debitum ex oflicioest id.quod faciendum lenelurquis
rius moleslarelur offensis. Nam cerle nequissimum pro exigenlia personae quam gerit, id esl, quod eum
est, cum :cujus oplimam famarii acceperis, cujus facere ppprtel secundum suse perscnse dignitatem.
te doroinio sponte subjeceris, voluntalem ejus fieri Oflicium enira esl congruus acfus-personse secun-
postulaveris, et ipse facere promiseris, a quo dum mores et institula civitalis. Quibus debili
quolidiani viclus alimoniam impetraveris, reci- varietatem salis copiose determinavit Apostolus :
diva denuo provocare injuria. Sed, quia nec infans diversarum personarum designans oflicia, cum di-
unius diei sine peccato vivere pptest super lerrara xit: Viri, diligile uxores vesltas ; mulieres, subdilce-
(Job xxv), et justus septies in die cadit et resur- estote veslris viris (Ephes. \); ftlii, obedite pdrerili^
get (Prov. xxiv); resurgere autem npn polest nisi Q bus veslris; pairesrnbliie ad iracundiainpfOvocare
per remissionem peccati, ideo necessario in hac' filios veslros; servi; obedite domink vestrh,et illotuin
oratione subjeclum est: vos domini, remittite eis minas, scienles quoniam
CAPITULUM II, unus est Dotninus vesler et illorum (Eplies. vi).
Et dimille nobis ctebila nostra. Debitoriira jn Et alibi idem Apostolus : Qui prwest iri soili-
Scripturis diversa genera reperimus : et ideo de citudine, qui exhortatiir in exhorlarido (Bom.
quo genere liic agatur quaerendum est. Est enim xn). El item : Nemini quidquam debeatis, nis\ ubi
debitum ex contraclu,-debitum ex oflicio, debitum invicem diligalis (Rom. xin). Hoc quoque genere
nalurae, debitum juslitiae, debitum pjelatis, debi- debili, lam Deo qtiam hertiini frequenterObligahiur.
tum honestatis, debitum necessitatis, debitum Deo quidem ut ei qttisqtie secundum ordinem suse
gratiae, debiluro culpae. Debitum ex contraclu est, dignilalis debilum reddat obscquium; homini vero,
quo quis alii lenetur ad aliquid dandunwel facien- nt inter ipsos homines pro qualitate personariim
dum, ex utriusque consensu. Hpc genere debiti, condigna, adimpleanlur olficia. IIoc ergo gehus de-
iam Dec quani hnmini solemus obligari. Deo quippe biti Deus quidem hec dirtiittil, nec uf diniittat ro-
obligannir, cuin sub ejus potentiar^quse nusquaro gandus est: ne videalur auctor lnagrise cujusdara
deest, et idep nihil potest ignorare, pro ejus D enormitatis , si sua sibi negari patiattir; cum Sal-
ainore nos aliquid daturos facturosve promilfimus. valor in Evangelio dicat: Reddite quw sunt Dei.Deo
Dalufos quidem, piiemadmoduiii fecit Zacheus, (Matth. XXII).Sed nec illud a Deo pelendum est,
qui dimidium bonorum suorum se pauperibus da- ui liceat nobis debitum proximo deiiegafe olficium;
turuiii proniisit (Luc. xix); facluros autem, ut hi quohiam hoc essel eum nobis in subversione tcqai et
qui vel continenliam servare^ vel aliquas ferias je- boni coiisenlire. Ex sequo siquidem et bono descen-
junare, yel liraina sanctorum visitare, yel eliani dil, ut quilibetproximo suo debittim regularis ,
con-'
omnino sseculo renuntiare privatiro vel publice pol- venienlise rcddal ofiiciuin. ,
IicCnlur. Honiini anlem obligamurj quemadroodum Debiium naturae est id, quod exigit natura inr
in slipulationibus fieri solet, cum, alio slipulante, cvitabili necessilale : yeluti ut omne genitum ne-
alius se daturum" aliquid faeturumve promitlit, Cessario moriatur, Unde et is qui jam mortuus est,
boc ltipdo : Mevi, in Kalcridis Januariis cenium nalurae debitum dicitur exsolvisse. Hoc ergo debito
oureos dare spondes? Spondeo. Dabh?dribo. Promit- nec Dco nec homini, sed tantum nalurae obli-
lis ? Promillo. Quod igilur inler homiiics ex utrius- gamtir : nisi forle idcirco Dco dixeris obligatos ,
que consensu contractum est, eonlrario eorum quia nalurse quam ipse condidit siimus obnoxii.
conseiisii dis'solvi polest. Quod auteni Deo promis- Quapropter nec homo diipitlere ^olest, nce ut di-.
 IQi GUNTHERI CISTERCIENSIS 192
roiltat eum rogari necesse est; Deus autera cui ni- A 1 quOd noii csset aliud nisi nobis in vitium aut cul-
hil est impossibile.dimittere quidem posset: sed pam praebere consensuro. Suntjtem alia diversi ge-
utdimittat rcgarinpndebct: qucniamlipcesset euro neris debita, quse in his rebus attenduntur quae
viro facere nalurae, el suse erdinatiOni ire contra- fieri debent : qualia sunt virtutum opera , de qui-
rium. Nemo ilaque a Deo petere debet ul absolvatur bus omnibus secundiijn praediclorum ralionem ar-
debilo naturali, id est ut non esuriat, non sitiat, gumentari licet: nullum illorum omnium ad hanc
nort lassescat, non denique moriatur ; sed illud pctitionem pertinere. Quapropter quod sitilludde-
quilibet olinixe flagitare debet, ul illa alia patienler bilum quod hac petitione poslulamus , vigilanter in-
et caute excipiat : hanc vero ultimam feliciter quirendum est. Yidelur itaque nobis de debito cul-
exspeclet. Est et aliud debitum naturae, non tam pse tantum hic agi; quod quale sil inlueamur. De-
in necessitate qu3m regularitale consistens : quod bitum igitur culpse nihil aliud esse videtur nisi
nec Deus dimittit nec homo dimiltere potest: nec conlemplus et transgressio aliorum debitorum, id
ut dimiltat hic vel ille rogandus est. Hoc aulem est omissio rerum illarum quserecte fieri debuerunt.
in duo membra distinguitiir. Unum est ul flat illud Cum enim boni operjs debitum niiiiime persolvitur,
quod natura fieri jubet : velut est propriae prolis cum id qupd fieri oportebat negligitur, cum illud
educalio; vel quse hujusmpdi sunt: qund adep na- B I quod excontractu Deo velhominipromissum estnon
lurale est, ut emtie genus animantisad illud le- reddilur, dignitas ofli.ciinon implelnr; nalurae vero
neatur. Alteruro verc est, ut id quod naturse usus non servatur ; regula juslilise non tenetur : pie-
exigit, nalurali etia.m ordinefiat : ul est diverso- lalis et honestatis aliorumque virtuium opera non
ruin sexuum in eadem natura Carnalis el ordiuata agunlur : collali beneficii gralia non habetur; ex
commislio : non etiain ejusdem sexus in eadero horum oninium conlemptu pernicipso quodam de-
natura, vel diversorum eliam sexuum in diversis bito gravius obligamur; quod non aliud qtiam cul-
naturis ; querum utrumque adeo deiestabMe esl, pa, vel si ifa malueris, peccatum sive delicluin est.
ut jn Veleri Testamento etiam mprte corporis Peccatum quippe sive delictum nil aliud esse cre-
punialur, dicenle Scriptura : Quicoieril cum masculo dilur, nisi boni quod adesse vcl ficri oportchat
vel eiiam cumjuinento,mortemorielur : lapidibus ob- remolio. Dpc cst il.lud.debilum qupd dupbus debile-
ruent eum (Levif. xx). Debitum jus.lilise est id ribus non liabcntibus undc redderent, evanjelicus
quod exigit justitia, id est quod secunduni juslitiam ille fenerator dimisit in parabola quam proposuit
lieri pportet: veluli ut cuique jus suum tribuasy yi- Doniinus Pharisseo (Luc. vu). Hoe ergo debitum
delicet Dec , tibi et proximo. Deo tit etim colas : culpae ex aliofum neglectu et transgressione con-
libi, ut recie vivas ; proximo, ut eum tanquam te C traclum, nobis a Dso postulamus dimitli citm
ipsum diligas. Jusiitia lantum est conslans el per- dicimus : Dimitle nobis debila nostra, sicul el nos
petua voluntas jus suum,'cuiquc tribuens. IIoc debi- dimiltimus debitoribusnosirh. Altende coiiditipiiem,
lum jusijlise Deus non dimittit; nec rogari vult ut formam sponsionis intellige. Si enim culparum de-
dimittat: quoiiiam hoc divinseprorsus esset contra- bilanobis aPatre coelesti cupiraus relaxari, necesse
rium acquitati. Si enim Deo supplices ut concedat est et nos aliis ea quse in nos peccaverunt ex corde
tibi ye) ipsum contemnere, vel prave vivere, yel dimitlere; queniadmodum idem Salvator in Evan-
prpxiroum non amare, imprudenler quidem agis , gelio dicit : Si enim iton diiriiserilis fralribus ve-
tale quidem ab. eo pelens, quod si ipse concederet, stris, nec Palet vesler cmlestis dimittet vobis pec-
Deus non csset. Sed nec uilus hominum hoc de- cata vestra (Malih. \i). Cavendum etenim valde est
biluni relaxare potesl: quippe cum tam ex mt- ne illud quoque contra nos diclum inveniatur : Ser-
ralibiis lcgis praeceptis, qtiam ex Evangclio desccn- vencquam, omne debitum dimisi tibi,quoniqm rogasti
dat, in quibus nulla potesl adroilli dispensatio. me : nonne ergo oportuil et te mhereri conservi tui,
Temppralia qupque qnsejure. Djp debenlur, uli sunt sicut et ego tui miserttis sum? (Malth. xvm.) Huic
^ecimse et obiatioiies : si solvi possunt, Deus nec _ quintse pelilioni Spiritus consilii rectissime coap-
diinjttit, nec recle rpgatur ul dimitiat: quippecum latur : quoniani consilium optimum est dimitfere
adsalulcm selvenlis pertineat ea persplvi. Quaeau- aliis, ut et Deus tibi dimittal: qucmadmodum Sal-
•
i^em heuip honiini temporalia debel ex u.triusque vatorin Eyangelio monet ita d.\ccas:Dimittile et di-
consensu dimitti pos.sunt: qjionia^j licet cuique je- mjttetur vobh (Luc.\i). Unde et idem Salvator bea-
nunliar.e juri suo, dunjmodp is qui diniittit non. tos prsedicat eos qui perseculionempatiuntur propter
circumveniat.ur aut cogalur. Debitiim quoque pietar justiiiam: quoniqm; ipsorum est regnum cmlorum
tisj quod est cqndolere niiseris, laborantibus sub- (Mallh. vi). Habent enipi copiosam dimittendi ma-
yenire; ctdebifum honestatis, qnod est niajori cer teriam; ac per hoc dimissjs sibi peccatis regnum
dere, senjorem venerari : et debitum necessilalis cpelorumqupd dimiuentibtis premissum est, facili
in proyidenlia rerum illarum quibus cget usus; et compendio ppssunt adipisci. Sed quia eliam Ipost
Jeijituiri gralise, qupd esl in mempria et reccm- peccalorum diniissioncin non cessal lenlalio :
pensatipne coilaii bcneficii , inquanlum persolvi sed quandoque fortior invalescit; ideo dimissis
pptest; ncc Deus dimitiit, nec liomo dimillere po- jam peccatis orandura est : non ulique ul amplius
lcsi, nec u,t dhnillal hjc vel ille rogandus esl: non lenteinur : hpc eiiim homiui in carne posiio,
195 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. X. DE ORATIONE. 194
contingere non poiest , sed ne tentalioni sue-j A (cap. n),quem Satan petiit ut tenlaretur, et percus-
cumbamus et per consensum culpse in ipsam in- sit eum ulcere pessimo a planta pedis usque ad verti-
troeamus. Undeetlalis sequilur petiiio : cem; sive in anima, ut Judas : quando intrante in
emn diabolo, ccepit de perditione Doroini cogitare
CAPITULUM III.
(Joan. xiu). CumergO petimus non induciin ten-
Sexta pelilio.' talionem, de liac triplici tenlalibne quse fit adno-
Et ne hos iuducas in tentationem. Indncil Deus cendum debet intelligi. Nam dc illa quse est ad pro-
in tentationem, npn invitum ac reluctanlem ad bandum, dicitPsalmista: Proba me, Domine,et tenia
culpam impellende ; sed ignave, et negligenti, me (Psal, xxv). Tentari se a Domino atque prpbafi
resistendi graliam sublrahende. Omnis autem prc- precabatur, ut vel cedens tentatieni agnila infirmi-
batio' hominis, vel est ad probandum, vel ad do- tale fortior per humilitalem resurgeret, vel stans de
ccndum, vel ad nocendum. Quaeest ad probanduffl, virlute sua Deo Gratias ageret; vel aliis virtutis et
vel aDeo fit, vel a proximo. A Deo quidem, quemad- constantiie sanciret exenipluro, Sed neque illa len-
hioduro tentavit Deus Abfaham : noiiut qualis erat tatio proxirai quse fitad probanduin deprecanda sem-
probando agnosceret, sed ut eum probabilem aliis perauttimendaest:cum ssepe tentalumsimalus est
demonstraret. Tale est et illud quod dicit Moyses ad B 1 corrigat: sibonusprobet,etaliisimilabilemostendat.
fiiios Israel: Tentat vosDeus vestet, ut sciai, id est ut Ad docendum quoque a Deo tentari deprecandum non
vos ipsos commoneat, et alios scire faciat, ulrum ti- est; quoniam hocnilaliud essct nisi abillo nolle do-
iiier ejus, in vobis sit, et ambuletis in viis ejus. Ten- ceri: exemplo illorum qui dicebant: Recede a nobis,
taturellarii a proximp ad probandjim tribus mpdis : seienlium viarum tuarum nolumus (Job n).
vel ut qualis sit ei innetescat, vel ipsura commoneat, Sed neque a proximo tentari ad docendum sapiens
vel aliis ostendat. Primomodo tentavitNabuchodono- aliquis vel timet vel deprecatur, qiioniam boc aliud
sor Danielem (cap. li), et sapientes Babylonis de non esset, nisi conturaaciter a se doctrinam re-
forma visionis suse, quam si scirent ei dCscribere, pellere. Superest igitur de illa sola tentatione quae
cx hoc conjiccret eliam posse iuterpretari. Secun- est ad nocendum, quam palilur quis in corpore vel
do mpdo Eliseus Giesi, ut negantem coargueiet , ih anima, sive a-seipsOy,,sive a proximo,; sive a'
et ad poenitenliam provocaret (1 V Beg. v). Tcrtio Da- diabolo hoc debere intelligi: rtec de illa quoque ut
niel (Dan. xm) duns senes, ques ipse rees sciebat non eam patiairiur, sed ne per coiiseiisuiii in ipsam
et ipsi seipses; ut etiam aliis rees estenderet. Ad inducamur. Tentaiiotieiti etiini forliter excipere glo-
floeendtim quoque tenlat Deus duobus modis : , . riosuin est, tehtationi succumbere foedumac tufpe,
qutmadniodum lenfavil Pbilippufn dicens : Vnde et omnino saluii contiarium. IIiijiis pelitioiiis effeclus
emeinuspanes ut manducent hi (Joan. vi) ? nort quia adkrtpletur in nobis per spiritum intelleclus, quo-
dubitaret quid faciendum esset, cum scriptum *iam intellectus de supeniis tanium est, positus in
sif: Ipse autetn sciebat yuid esset factutus; sed ut cpiisitleratione ccelestium, quibus quisquis sludio-
illis hac occasione suam demonstraret potentiam , stis intendit, noxias tentaliones facile repellit, sicut
ct ipsorum iniirmitatcm eis ante oculos poneret , econtrario qui ccelestia contemhit, pravis tentalio-
qui non credebant eum sine pariibus turbam posse nibus facile succumbit. Gompetit huic spiritui et
reficere. A proximo item tentatur homo ad docen- huie petilioni munditia cordis, qucniam qui iiiuiido
duinduabus de causis : vel ut. quod scit firmiuste- corde est, quanto perspicacius riniatur cbelestia,
neaf; vel quod nescit intelligat: quemadmoduro di- tanlo amplius temporalium rerum blanda vel aspera
scipulus a magistro. Ad nocendum vero nemo aDeo tenlamenla contemnit. Uiideel huic virluti visiolDei
tentatur, qUoniam sicut ait Scriptura-: Deus inten- promitlitur, quia qui nunc miindi ccrdis nculo spe«
tatot malorutn est; et nemo cum tenlatur dicere de- culariler et aenigmatice Deum contuelurypostmodtinl
betquia aDeotentalur (Jac.i). Tentatio igitur ho- plena ejus visione gaudebit. Ad ijuam Dei visiOiiem
minis quse fit ad nocendum, vel ab ipso est, vel a D ] ut tandem libere liceat pervenire, sequilur illa peti-
proximo, vel a diabolo, et a quolibef duobus mo- lio quse omnra Concludit hoc itiodp :
dis, in corpore scilicel, et in anima. In corporc CAPITULUM TV.
tentatur hoinO a seipso, vel per carnis concupiscen- Septiriia peliiio. '
tiam queinadmodum scriplum est:. Quia tenlatur Sed libera nos a malo. Malum stipcrius in diver-s
nnusquhque a concuphcentid sua abstraclus et itle^ sas species distinximus, a qiiihus Pirinibus tit libe-
clus(ibid.); vel per aliquod corporis incommodiiinex remur hpc ordine petenduni est. Prirob quidem ne
quo ad impatienliam cPncitatur.Tn anima leiitatur ebduremur irt peccatc , quPd malutii pbdutatpriuni
a seipsp sive per prava desideria sive per iram, sive diximris. Sectindo ne sitiitis
expbfteS justitiae, quod .
pef aliquas hujusmodi passiones magis ex motu ani- privatpriutii est. Tertip, ne jjifava qualitate, in viiie
mi quam ex instinctu diaboli venientes. A proximo aiiima infieiaiur,
qupd meriterium mortis placuit
quoque duobus modis tentatur ad nocendum : sive appellari. QiiaiiO, ne in nialuni acttlm prava hien-
in lsesionecorporis, sive in animi commotione : ut tis qualitas impeliat : qtiod roeriturt rtiortis setern*
ofTensusutrolibetmodo charitatem aroiltat. A dia- ef est et dicituf. Ullinio, rte diviiia .visiorie privati
bok) similiter duoJjusmodis sive iti corporc, ut Job peonis deptitemur sctefnis : qubd _verissiriie mers
 193 GUNTHERI CISTERCIENSIS 496
seterna tiominatur.A qtib Selb libefafi et sumiria est A tempore prelio valet aestimari., Yeram autein idco
felicitaij, et Pitiriibus vptis posset stiflicere; sed quia diximus libertalein, quoniam liberlas animse du-
nisi ilM praecesseritit, istud rion sequitur, et;illa per plex est : una quidem falsa atque peslifera, aliera
ofdiiiem, et istud principaliter oppiiet deprecari. vero salubris et vera. Falsa animae Ubertas e§t,
Liberanos, inijiiit, a maio. Pririnim a malo ih- quae seinelipsam infelix anima divinse servitulis le--
diifalse obSiiriationis; secuiidOyprivatibiiisjuslitise; gibus exemptam, in quamdani peccandi liberlatem
ieflio, pervefsae mentis; quafto, pravse actionis; emancipat, ac per hocmiser homo magis servus
ad ullimum, selefnse damnationis. Vides enim quia eflicitur :Qui enim facil peccalum servus est peccati
terra congelala riisi ealofe solis resolvatur, reso- (Joan. vm). Hanc Aposlolus ad Romanos scribens,
luta nisi per cultum innbvetur., jnnovaia nisi semen liberlatem jtistilise vocal, nOn quia justorum cst,
accipiat, aecepto semine nisi seroen producat, nec sed quia juslitise legibus ac dominio subjacere
frUctus aflefet, nec dirse famis repellet incommo- contemnit : Cutn, inquit, servi esseiis peccali, liberi
dum. Simile quoddam in anima feperitur, quam fuisth jusiiiiw (Rom. vi). Yera aulem liberf.;s
terra3 Psalmisti nori inconvenienter assimilat : animse esl, quae sibi praerepla peccandi liberlate,
Aiifma rriea, inquieiis, sicul terra sine aqua libi " lotam se diyinse subjicit servituli : ac per hoc ple-
(Psal. CXLII).Anima igitur hemitiis qui in malp naiti ac vefariv consequitur liberlaiem:' Servire
obdurala est, nisi caiore Spiriltis sancti a frigore enim Domino, regnare est. Hanc item Apostplus
iiequitise suae fuerit relaxata, hisi per justitiam in- libertatCm peccati noiiiinat: npn quia- libere nes
npvata ; iiisi "viilulum gerroinibus fecunda; nec peccare facit, sed qliia peccatiim nobis dominari
unquam bonis fructiflcabit operibtis, nec famem non patitur, Nunc auicm, mqa\l,liberati a peccato,
aelernam, quse tion aliud est quam";divitisevisionis servi autem facii Deo: habetis friicltim veslrum in
privalib, valebit efliigere. . sanctificationeiri, finem vero vitam wtemam (ibidi).
Ab liis itaqiie malis pcr ordinem pctimtis libe- De hac iteni dictura est ; Vbi spirilu.i Domini, ibi
rari, uf yefain possimus adipisci libertaiem, quam iibertas(II Gor. m). Videsergo quia libertas justi-
petebat Psalniista cuin diceret : lniende animw tiae servitus esl peccali, el libeftas peccati servitus
mew, etlibera eam (Psal. LXVIII). Libertas autem juslitise : ac per hoc servitus Dei qusenon aliud esf
alia corporis est, alia vero animse, alia utriusque. sjuani juslilia, verain alque perfeclam confert hn-
Libertas corporis est : jus quoddam a natura de- inini liberlatem. Libertas aniniae et ccrppris est,
scendens-, quo cuique licet facere quod v.ult,excepto cum rieque in' corporis persona pneter nosiram
eoquod.lege vel moribus prohibelur; Hoc jtire omnes r, voluntatem cujusquam doroinio suinus obnoxii:
homines Tibeti nasCebantur, donec processu teni- Hec ih -aninia pravte cupiditates aut pesliferse dse-
poris servitus iiitroducta esf, sive ex sacrse Scri- montim suggesliones •doiiiinaritur;' et libertatem
plurse auctorilatey sive de jure gentium primse- qindem corporis divinse Scripturae nusquam impro-
varo ducens originein; Ex sacrse Scripturae ariclo- bat aucioritas; nec tatiienieani tanti facimus, ut
fitate,qiiemadmbduin legitur Npe filium.patrem Cba- lanto sludioSalvalor optare ac postulare praecipe-
naan qui patris riserat nuditatem , perpetuae dam- rel; unde etApostolus : Servus,Inquit, vocatuses;
riasse servituli, ita dicens : Maledictus Chanaan ne quq>.rasliberialem (1 Cor. vn). Est tanien cuiu
servus setvotum erit fralribus suis(Gen. ix). Simi- ipsam corporis libeftalem a Deo posiulafe licilum
liler et Isaac Esati filium suuin, alterius filii vide- est, tunc videlicet cutii vel a pfavis catholicis vin-
licet Jaccb sefvituti se< subjugasse testatur, his culis atit carcerc cseterisve tbrnienlis afDcimur;
verbis : Dominuni luum illum conslilui, et omnes vel ab infidelibus capti et lenti, a divini cultus vtstr
fratres ejus servitult iltius subjugqvi (Geri. xxvn). De cutione prohibemur. Vera autem liberlas --animse
jure quoque gentium servilus introducta est, quia omni tempore votis omnibus optanda est : videlicet
cum prius bello capti omnes iriterficerentur, visum ut ih praesenti saeculo a quatuor primis malorum
est humanitati potius coiivenire aliquos ex eis et D generibus , in futurO aulem ab illo supremo ma'o,
minus nocentes vitaeservari et servire victoribus : quod omriium finis et sumnia est, per Dei gratiain
ct ex eo quod vitae servarentur, servos placuit ap- liberemur. Liberatis igitur ab his quas diximus
pellari. Ex illa autem servorum appellatione , tam roalorum pestibiis, dari solet spirilus sapientiae :
servilus quam servire suniplum cst. Hoc bonum et in hac quidejn vita exililer el varie pro caplu
corporeae libertaiis secundum forenses leges tam singuloruro ; ubi hon videmus nisi per speculum ct
pretiosiim est, nt sestijnationem npncapiat; tam in senigmale, et in futura plehissimej cum jam
necessafium', ut qui ee cai'et neC caput habere di- seternse divinitatis gloriam, el ceelestium gaudia sc-
catur, sed pre nullp hahendus sit; tam favp- cretorum pleno cognoscemus intuitu; videnles
rabileyut ad illud -eblinendurti sufliciat semel in Deum facie ad facienj; qiiemadmoduro dicit Apo-
venlre liberc fuisse, licet malcr ancilla conce- slolus (J C.ot. xui). floc autem diflerl ab intellectu
perit, et postnipdum manumissa in liberlalem, de- sapientia , qupd intellectus quidem laborem inqui-
nup ante parium in servitutem reciderit. Quaiiie sitionisbabety sapientia yero quietaegautiium agni-
magis vera libertas animse et emni favpre dilectip- lionis. Unde et virtus quse buic gratiae Spirilus
ii:s amplecleiida est, et omnino necessaria, et nullo sancti coaptatur pacificuin facit: non solum astre-
197 DE ORAT., JEJCN. ET ELEEMQS. — LIB. XI. DE ORATIONE. 198
pitu ssecularium rerum , sed eliam a labore, sine A paternam non quidem divideret, sedsecum spciaret
quo ccelestia non possunt intelligi. Cui eliam vir- hsereditatem. Et quia per naturam plures quam.
tuti promitiitur Hlud quod summura est, id est unus esse npn ppterant, per graliam plurimes fa-
appellatio filiorum Dei.dicente Domino : Bealipaci- cere salagebat. Post omnes petitiones, sequitur
fici, quoniamfilii Dominivocabunlur (Malth. v). Vides veibum confirraationis , id est amen : quod idem
fidelem Christi doctrinam, quae ab invocatione Pa- est ac si dicerelur ; Induhitanter aut vere, auteliam
•tris incipiens in appellatione filiorum Dei termina- sine defeclu. A, siquidem sine; mene autem defe-
tur. Quam cupidus erat liabendi fratres, quibus clus , interpretalur, .

LIBER UNDECIMUS,
De prsedictis petitionibus ordine converso.

CAPITULUMPRIMUM. B hoc tantum ut in rieCessitatibus paupeftim et piis

Post illum ordinem quo Salvalor orandi iormam usibus Isetus expendas. Iiuic igitur spifituaii pau-
quam tradebat discipulis suis, propria voce diges- pertati quse non aliud quam virtus humiliiatis est,
sit : aliam quoque expositionem , eorum videlicet reghum coelorum promittiiur, dicente Domino ;•
qui praefatam orationem converso petilionum Beati pauperes spirilu, quoniam ipsbtum est tegrium
ordme disserendam putant, promissi meinores cwlorum(Mallh.\).Nccd\xil ipsorura crit, sed ipso-
prosequi studeamus. Aiunt enim coelestem docto- tum est; ut qui sponle pro Deo pauperantut, jam sei
rem ea quse potissima noverat et maxirnecptanda- ditissimos et regni ccelorum possesspres agnoscant.
prima pesuisse, veluti sanctificalienem nebis : nnn El tie nos inducas in leiitationcm. Snlent pleruroqub
illam quam diximus, sed aliam quse in futura lan • renuntianlibus ssecule plures ct gravicresientatie-.
tum vita fiet, et adventum regni seterni, deinde per num pestes emergere, juxta illud: Fili, accedensad
media quaedam ad ultimam petiticnem pervenisse, setvilulem Dei, prwpdtq animam tuam ad tentationem
qtia pelimus a malc liberari : qued utique, prcut (Eccl. u). Et idec Sequitur illa petitib, qua pelimus
illi accipiunt, primum esse cpprtet, ad vitam seter- a Deo in lentationeiri riori induci, id est neipsode-
nam tendenlibus. Unde et huic qtieque expositioni serenteiion culpa ejus, sed vitio nostro in ccnsen-
septem dena Spiriius sancti cohverso ordine ni-CC sum tentationis inducamur. Quod quidem lit per
tuntur applicare; el seplem virtutes quas Domi- spiritum pietalis; qui, cum datuS nobis fuerit, ccm-
nus in Evangelio conimemorat; et earum praemia palitur infirmitati npslrse, et nes sua bnnitate ab
tam ipsis donis quara petitionibus non indiligenler enini lentatione gravioris peccati conservat el prote-
assignant. Dicunt ergo : Patet nostct qui es in cmlh. git. Per quem etiam benevoli et mites ac devoti eflici-
Hsec quidem mulari non oportet, sed sub ea quam liiur ut nihil quod Deum aut proximuin Pfferidalvel
prsmisimus exposilione teneantur : hoc tamen ad- facere libeat vel etiaiti cogitare. Unde et huic vir-
jeclo quod lam hic quam ibi, non solum ad per- tuti pielatis et mansueludinis possessio terrae pro-
sonam Patris, verum et ad totam Trinilatem, quae mittilur, cum Dominus dicit : Reali mites, quoniam
et ipsa verissime Pater omnium est, pelitiones istae' ipsi possidebunt lerram (Matih. v), nonIianc utique
dirigantur. Libera nos a malo. Mali species, sicut• praesentem in qua crudeles et impii maxiirie dam-
•
supra docuimus , diversse sunt; a quibus omnibusi nantur, sed illam de qua dicit Psalmista Portio
liberari, bbnum est et jucundum et oplabile. Hocs wiea, Dotnine, sit in terravivenlium (Psal. CXLI).
autem in loco nomine mali prava quaedam mentisI Et dimitte nobis debila nostra sicul et nos dimitli-
qualitas quae amor mundi dicilur intelligi debet: j.mus
j debitoribus nosltis. Sequitur tertia petilio,
qui amor adeo malus est ut odium Dei et conlem- qua jribemur a Deo postulare ut, sicut peccanti-
-
ptum inducat, quemadmodum scriplum est: Qui- bus in nos peccata dimitlinius, ita et ipse peccata
cunque voluerit amicus esse liujus mundi, inimicusi noslra dimittat. Nemoenim, ut-ait Scriptitra, mun-
Dei conslitueiur (Jac. iv). Ab hoc igitur nialo li- dus est a peccato, nec infans unius diei, si sil vila
beramur per speciem timoris, cum homo, suorum sibii ejus supet tet.ram (Job xxv). Dimitte nobis debiia
consciusmalorum, incipit cogitare vias suas : et ti-- nostra sicut et nos dimittimus debitoribus: noslrh.
more gehennaebumiliter ad, Deum conversus, vo-- Attende condilionem : Sicut et nos dimitiimus debi-
ltiptatibus et pompis sseculi sponte renunliat, aci toribus nostris. Non dixit : Sicut et nos dimillinius
voluntariam amplectitur paupertatem. Quseqtiidemi tibi; quia Deus, quidquid agat in horiiihe, peccate
ei dimitti opor-
spiritualis paupertas non tam in reliclione rerumi non potest, nec aliquid facere quod
ut sicut
temporalium quam in earum contemplu posita est:: teat. Et ideo dixit: Debilotibus nostris,
eatcnus ut inter multas facultates haberi possit, sii nos peccantibus in nos proximis peccata dimitliniHs
eas nuUo,amore aut desiderio possederis; sed ad1 propter honorem Dei : ita Deus sua bonilate uostra
199 GtfNtHERI CISTERCiENSIS 200
j tum substantia"vel modica videri debet; pro niagno
riobis diiniltere dighetlif.; Hoc auterii fit per spiriltiih A
scientia;, quse deterteriis est; qufem cum acceperit ducere debemus, si absque ejus diminutione spifi-
homo, videns iri hac,vita prsesenli non posse habere tualis alimoniaicibo refecti nosipsos quolidie trans-
plenam perfectamqtie scientiam, tolus resolvitur in igere valeanitis. Panis igitur supersubstantialis
lucttim, nec exspectat in hoc rourtdoconSolalioneiii, congrue dici potest illa gratia spirilualis quam no-
sed illam quam lugentibus promisit Salvatof iia bis Deus quotidie Super illam quse pritis eral men-
dicens : Beali qui lugent, quonidmipsi cohsotaburitur suram vClut queiiidam necessariuro animae cibum
(Matth. ix). Quod ulique tunc fiet, cum finita mundi apponit. Petinius efge a Palfe coelestipanem stiper-
miseria, trhlilia nostra verletur in gaudium, et gau- stibsiaiitialeni, id est gratise spiritualis alimenlum,
dium nostrum nemo tollei a nobis (Joan. xvi). quP refCcti jugitef iti ipsc proficiamus, etindo vide-
CAPITULUM11. licpt de virlute in virtutem, donec videatur Deus
Panem nostrum quoiidianum da nobishodie. Inter deoruiii in Sion (Psal. LXXXIII).Fiat voluntas tua
hsec omnia necesse est nobis quotidiani panis ali- sicul in cwio et in terra. Liberatis igilur nobis a ina-
inonia sustentari, et ideo quaiia peiilione postula- lo, et COiitratentalicnes divina proleclione munitis,
mii8, ul «um nobis Deus quotidie, id est indesi- accepta quoque remissioiie peccatorum sine quibus
tienter largialur. Qui panis nil aliud fere est quam "' haec vila non agilur, percepto et quolidiani panis
spiritus fortitudinis; quem cum acceperit hbmo alimentn nil aliud restat, nisi ut ejus voluntatem,
cbnfortatur et corroboralur in amorejustitiaj, adeo qui haec omnia largitur omni Studio facere saiaga-
ut*in hac vita nihil praeter illam desideret : nilril mus. Sed, quia nec hbc sine ejtis auxilio fieri polest,
propter ipsam pati vel timeat vel recusct. Huic quinlo loco pbslulanduin est, ut ipso juvanle vblun-
sancto dcsiderio qnod Dominus esuriens ct silim tatemejus fideliler implere valeamuS. Fiat, iiiquit,
vocat, saturitas in futuro promittitur, cum dicit volunlas liia sicut in cceloet iri terra; hoc; scilieet,
idem Salvalor : Beati qui esuriunt et siliunt justi- non expressae simililudinis est: neque enim fieri
tiam quoniam ipsi saiurabuntur (Mattli. v). Quod potest, ut ita simpliciter et pure voluiilateiii ejns
utique tunc erit, cum cessante omni iniquitate, in in terra faciamtis, qiiemadmodtim arigeli et sancli
acterno Dei regno omiiia justc disponentur, quem- spiritus in coelp, Sed qualemcurique nolat prbpbr-
admodum dicit Psalmista : Saiidbor cum apparuerit tionem, ut sicut illi perfeciissime ih ccelb , ita nos
gloria tua. Hanc pelitiorierti lia ponit Matlhaeus: iri terra, quanlum ab hoiniiie ficfi potest, divinam
Panem noslruin supersubstantialem da nobh hodie. impleamus voluniaiehi. Hoc aiitcm fit per spiriiutn
Quod sancti doctores de cotpore Christi exponunt, „ consiiii, sine qiio voluntas Dei ab libniine non im-
quod dignitate quidem et sanctitale est super omne plelur. tlnde Psalniisla : Gonsifiam, iriqiiif, triium
id quod vere ac proprie substantia nominatur. Nec justificationes tuw (Psal. cxvm), id est piwcepto-
iamen dicimus cofpus Christi dignius csse quam fum iuofum observantia. Huic quinlae pelitioni
animam ejusdem"• sed quia hoc sine illa csse non ei huic dono Spiritus sancii misericofdiae virlus
potesl, ne sumere videairiuf inanimalum et morr assignatnr; quia misericordem opbftet eum esse
tuum : Chrislus enim tesufgeris ex motluh jain non lam sibi quain jiroiimo, qiii divinaiti fideliter
motilut, mors illi Ultra rioh dominabilur (Boin.vi). ctipit implefe ,voluntaiem. De miseficordia erga
Cum ergo corpus et anima Christi ab invicem se- seipsum, dicttim Cst illud : Fili, ihiserefe ariimw
parari non possint, hoc enim esset eum mOri, cor- tum placcns Deo (Eccli. xxx), id est faciens id
pus lamen, non aijimam sumere dicimur, qtiemad- qiiod scis ci placiturum: quod esl ejtts impMfC
hiodum bomo constaris ex anima et cbfporc, non voluntatem. De roisericbrdia \crb crga pfijxi-
anima, sed corpus a philosopbis appellaiur. Hic est mum, dicit Salvator in Evangclio : Eslote tnise-
panis ille supersubstantialis quem IiPbis hodle, id ricordes, siciit el Pdler vesler coeleslhmisericors est
est semper dari postulamus, qui adeo necessarius (Luc: Vi). Htlic viriuti misericordiae, miserieordia
cst, ut si vcl uno moriiento spirituali ejuS refectione D in futurtf cbnsequenda promillitur, diCenteDbmiho:
cafefe Cbhligerit, iliico Clirislus iri riobis esse et Beali miseficofdes, quoniam ipsi miseticotdiam
nos in ipso desinarous, ipso teste qui ait : Qui consequentut (Mdtth. v) : illam utiqtie miserieor-
manducai carnem meam et bibil sariguirietntiieum, in diam quam postulabat Psalmisla dicens : Audilam
me manet et ego iheo (Joan. Vi). Potest et alitid dici fac mihi tnane mhcrieordiam liiam, qiiia iii le spe-
fle hoc pane supersubstantiali nisi propter insoleri- ravi (Psal. CXLII).Expleta nocte vilse praesenlis,
liam aliqubfuin audilus abhorreat. Solent pauperes • facto mane futurae bcalitudinis, misericordiam illam
SseCu-iquibus teniiis est reruriv substantia, quales audife desiderat quam Dominus electis suis pro-
erant illi quibus Salvator ista loquebatur, solent, ponet hoc robdo : Venite, benedicliPattis mei, pcr-
inqoam.reputare pro magno, si singulis' diebus abs- cipile regnum qiwd vbbis paralum esi ab origine
que delriinento Subslantise suae paiiein , id est miiiidi (Malth. xxv).
victuiri valeant adipisci. Unde Doroinus piscantibus Advenidtregnuin tuurii. Quicumque Dei volunta-
discipulis; cufn riihil adhub ccpissent, ail : Pueri, tem fideliter se meminit implevisse, securus ad-
nmquid pulmcntarium habeiis? et illi dixerimt: Nbh ventum regni ejtis optare potest et dicere: Adveniat
'(Joan. xxi) Ita et nos quibiis vel modica esi virtu- regnlim luiim. Hoc autem de regnO setcrnitatis aeci-
 201 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. XI. DE ORATIONE. S02
piendum e.Sl, cujus adventus ih hoc quidem sfficulo A . conlirmationis, quod est amen : sicut stint, ita'et
oplari ct postulari potest; in futuro autem im- hoc accipiatur, ut non sit quidem- pelitio,- sed om-
plebilur, cum DominusJesus Iradidetit regnum Deo nium pelitionum firma qusedam conclusio. Post-
et Pairi, quemadinodum dicit Apostblus (1 Cot. quam ergo Dominicam orandi formam, de qjta
xv). Unde huic petilioni convenit spiritus intclle- .plurima dici videbantur,tameo ordinequoab eodis-
ctus, quoillustralus'homo gloriam regni illius etiam cipulis tradila esl, qtiamee qupin nobis illse pctitio-
in hac vita posilus contemplando intelligat: et inlelle- nes implentur, diffuse salis et morose traclavimus,
ctam vehementer exbptat. Quod quianisi mtindo corde libet antequam ad alia transeamus de laude ejus,
fieri non potest, htiic petitioni siinul et huic gratise auctoritate et reverentia patica suhnectere. Hsec
spirituali mundilia cordis ascribilur. Cui etiam vir- itaque septem peiitiohum colleclie, vulgate usu
tuti visio Deipromitlilur, cum Dominiis dicit: Beati oratio Dominica vocari solet, non qua Dominus
tnundo cotde, quoniam ipsi Deum videbunt (Matth. ipse oravit, sed qtia nos orare jussil et docuit. Nec
v). Et in prsesenti quidem specularitef et senigiha- enim ipse diceret Patri stto, connumerans se-
tice per spiritum inlellectiis, el in fiiluro facie ad ipsum peccatoribus in peccato : Dimilte nobh
faciem (I Cot. xni), quando tevelata facie (II Cor. peccata noslra; qui nec unquam peccalum fecit
m) videbimuseutri siculi esi (I Joan. 111),ut ait Apo-' D nec facere potuit, nec aliquid admisit -. quod
slolus. ei vel possil ignosci, vel dimitti oporteat. Ipse
CAPITULUM III. est enim de quo dicit propheta : Qui peccatum
Sanctificelur notneti luiitii. Haec quoque sanctill- non fecit nec invenlus est dolus in ore ejus (Isa.
calio nominis futuri lantum sseculi est; quando. LIII). Nec rursum quasi tenlari timens addcret :
oinnes super quos vere invocalum, est nomen cjus, Et ne nos inducas in tentationem, qui lenlan-
el illud habent scriplum in frontihus suis, in ipso tem se diabolum lam imperiosa voce abster-
sanctificabuntur, et ipse in eis : hcc autem crit, cum ruit : Vade, inquiens, Satana, non tentabis Do-
Filius, tcstanle Apostolo, tradiderit regnum Deo et minum Deum luum (Maith. iv). Habebat uliqtie
Patri, ul sit Deusomnia inomnibus(l Cor. xv). Erit Salvalor singularem quemdam et scmotum ab
ergo Deus omnia in omnibus; quia plena ac perfecta aliis orandi modum, qito Palrem suuni ccelcs-
liealiludo lara omnium quam singulorum eril Deus: tem frequenler alloquebatur, sicut scriptuni est
ipse enim erit omnitim electorum hsereditas, vila, de ipso : Ascendit irimonlem solus orare; et erat
refeetio; ipse omnium salus, qtiies, et voluptas; pernoctans inoralioneDei (Luc.w). Quid autein ora-
ipse oinnium decus et pulchriludo. Alio quoquer p ret et qualiter : noverit ipse et Pater queni orabat;
modo dicurit aliqui Deum futurnm esse omnia in Jhobis ineffabilia eorum secreta nonlicetirrumpere.
oninibus, quia tantpdivinitalis ejussplenderereple- Tllud certe scire possumus et dicere, quod in illo
biniur, ut. nihil in nebis nisi divinum appareat, frequenti oratipnum ccllpquip, de salute noslra pe-
quemadmedum in fcrre ignito nihilpolest videri prae- tissimum agcbatur, quam ila Filius a Patre orando
ter ignem ,in speculo soli opppsifp, nil aliud prseter postulabat, ul et ipse simul curoPatre quodpeleba-
selem. Cui petitioni compelit spirilus sapicnlise, tur annueret; queniadmodiini fiUus magni alicujus
quse lanluni in perceptione selernorum posita esl: -principis, ita civibus suis gratiam Patris implorat,
iion cuii) aliquo laborcinquirendi veluti inlellectus, ufel ipse cum Patre quod poslulatur indttlgeat. Ha-
sed iri plena et quiela cognitione ccelestium secrc- bebat igiliir" Fiiius, ul dictum est, orandi modum
torum. Unde ct virtus quae pacificos facil, id est singularemet secretum, et semper eflicacem : quem-
tranquillitas, tam htiic soptimse petitioni qiiam admodum ipse in quodam loco dicit ad Patrero:
septimo dono Spirilus sancti rectissime copulatur; Scio aulem, Paler, quia semper me audis; sed pro-
quia cum ad illud venlum fucrit nulla erit ulira pter turbam circumslantem dixi: ut et ipsi credant
dissensio, sed onmia in pace et tranquillitate com- quia tu me misisti (Joan. xi). Hanc autem orandi
ponentur. Huic autem virluti tranquillitalis pro- E3 formaro, oronia nobis necessaria coiilinentem, pri-
mitlitur appellalio filiorum Dei, cum Dominus di- •mi) quidem discijpulis iradidit, etpereos omnibus
cif: Beali pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur insecrediluris; ut nemini Christiano qui per seta-
(Maith. v). Quod quidem tunc fulurum exspecta- lem inlelligere polest, eam ignorare liceat. Et ideo
mus, cum de nbbis in sortem filiorum translatis, paucissimis verbis et eisdem planis : magna ct
admirando dicelur : Ecce quomodo compulati sunt multa inclusitrerum mysleria, ut esset et de pauci-
inler filios Dei. (Sap. \). tale verborum compendiosa, et de pleniludine mani-
Yide secundum ulrumque ordinem benevolam et fesla, et de rerum capacitate fructupsa. Hinc cst
fidelem Christi doctrinam, quae a nomine Patris qucd pueris post primos litterarum characteres hsec
incipiens, usque ad dignilatem filiorum Dei nos oralio discenda tradilur, et post eam symbelum ca-
provehit: nt fratres sibi factos per graliam in hae- thPlicae professionis; qunrnm in altero quidquid
rcditalem Pairis, non morlui quidem, sed viventis brando pelendum esl, in altero ea sine quibiis salus
in ssecula cohaeredes admitlat et socios, juxta illnd esse non potest conliiienlur. Quapropter universi
Aposloli : Quod si fiiii et hmredes; hmredes quidem sacerdotes qui plebibiis praesunt, omni diligentia
DeifCohwredesautem Christi (Bom. vui). Verbum subdilos suos admonere debenl; ouatenus hasc duo
PATBOL. CCXII.
 203 GUNTHERI GISTERGIENSIS 204
tain saluti neceSsaria, nieiiieriier sciant et pruden- A circo in diversas species dislinguuntur. Primo qui-
ter intelligant. Quod quidem tempore primitivae Ec- dcm aliae sunt carnales, alisevero spiriluales appel-
clesisediligenter acfideliterobservabatur, nuncau- lantur. Carnales sunt illse, quse pro temporaiiLus
lem incuria prselalorum sicut pleraque alia in con- effunduntur, veluli pro penuria rerum lerrenarum,
teinptum ct negligenliam versum est: non utique pro aliquo corporis incommodo, sivepro illalis in-
sine periculo eorum, qui ut fieret procurare debue- juriis, aut pro aliqua hujusmodi pressura. Quse
runt. Illud cerle dubium non est, quod Salvator qiiidem cafnaleslacrymse non pejiitus ab oratione
hanc orandi figuram, tanto nobis studio minime arcendse sunt : imo cum valde opus fuerit pro his
tradidisset, nisi scirct quam sit ulilis et efficax, et omnibus et aliis hujusmudi, cum lacrymis et ccr-
ad impetrandum idonea. Noveral ille paternse men- dis ccrnpunctione, Deus ut noslris subveniat serum-
' tis
affeclum; quibus videlicet, hcminum votis et nis, humiliter rogandus est. Sed alise sunt lacrymse
precibus ad exaudiendum facillinie moveatur. Et id- quas nobis oranlibus ac prsecipue in hac excellenli
circo qualiter eum convenire. debeamus curavit oratione non solum adesse licct, sed eliam ne-
oslendere : quemadmodum aliquis regi dileclissi- cesse esl; quas ideo spiriluales libuit appellare, quia
Tiius, et Omiiium ei conscius seeretorum, et quiejus " virlule Spiritus sancti in liomine excitantur, sicut
'Optime noverit qtialitalem, alium ejusdeni regis scriplum esliaPsslmo: Flabii spiritus ejus,etflttem
gratiam impelrare cupientem inforroat et instruit: aqum(Psal. CXLVH). Hseergo lacfymsediversis decau-
Sk, i.nquit, el sic loquerh ad eum ,*his tibi vocibus sis fundi solent, prorecordatione peccali, procompas-
uteiidum est,. hoc verborum artificio facile poterit sione proximi, pro miseriis hujus mundi, pro consi-
•' deratione periculi pro dispensalione diviui myslerii,
exprari.
Hsec igitur Dominica oralio nohis semper in pfo passionibus Cbrisli, pro desidcrio rcgni. Has
ore sit, "semper in eordc teneatur, quae sacro- ergo septem species lacrymarum septiformis gfatia
sanclis Ghristi labiis expressa atqueformala est. Spiritussancti,exutio forite prodeuntes, indiversos,
flaec nobis roane surgentibus prima semper oc- nt ita dixerim, rivulos dispertilur. Lacrymas pro
-
currat, hsec nOs sero ad lectos redeuules excipiat. recordatione peccati excitat spiritus limoris, cum
Hac nos facicm Domini in, confessione verse lau- peccator sciens se Deum gravilef bffendisse, ac per
'dis praevenire festinemus, hac ,ei cpgitatus el ser- hoc supplicium timens, confugit ad lacrymas; et
mpnes et epera nestfa sludearaus commendare. ssepe non solum veuiam, sed et gralise spiritualis
Et bene quidem in ordine nostro institutiim est, ut augincntuni. et meretur ct accipit. Tales erant la-
oninia tam' diei quain noclis officia, Dominica prse- r crymse illius, qui dicebat : Lavabo per singulas no-
cedat oralio, et in tempora omnia consuramentur. ctes lectum tneum, lacrymis tneis slralum tiun»i
Dignum quippe cst, titillaverba ad laudem Chrisli rigabo (Psal. vi). Lacrymas pro compassione pro-
frequenter sonent in ore noslro, quae primum ad ximi movef spiritus pielatis, quando vel pcccalis
eruditionem nostram in ore Christi sonuerunt. Sed vel scrumnis proximorum pictatis affeclu flcntes
et cum fuerit opportunum, aut erimus in secfeto, compalimur, juxta illud Apostoli : Flere cum flen-
accedere -debent et alia noslrac devolionis argumen- tibus (Rom. xu). Lacrymas pro miseriis hujus s;c-
ta, veluti genuum flexiones, et palroalae, id est tun- culi movet spiritus scientise, quse tanlum de terrenis
siones pectoris ; et copiosa, si lieri potesl, lacry- cst, qtiando considcrantes in boc mundo nihil esse
maruro effusio. 'Haecforsilan alicui supervacua vi- nisi peccatuni et miseriara, nec satis cerii' da
derenlur, si noii essent sacrae Scriplurse aut eliam seternis, defluimus in lacrymas, altendenles illud
ipsius Salvalofis auctoritate approbata. Ail enim Apostoli : Infelix ego homo, quis me liberabit de
Doriiinus ipse iri Evangelio : Stans a.longe publica- corpore morlh hujus? (Rotn. vn.) Et inPsahno : Heit
nus percutiebat peclus suum, dicens : Deu$;propilius mihi! quia incolatus meus prclongalus est (Psal.
esto mihi peccatori (Luc. xni). Item Dominus per cxix). Lacrymas pro consideratione periculi fundit
prophetam . Convertiminiad tne in toto cordeveslro B '. homo, quando videns se tot periculis undique cir-
injejunio et fletu etplanclu, el scindite cordq vestra, cumseptum ut vix casum queat effugere, totus in
et non vestimenta vestra(J«el n). Sed et Apostolus .luctum et laerymias contabescit. His lacrymis adest
in quodam loco sic ait : Hujus reigratia flectogenua spirilus fortitudinis, confortans eum et admonens,
mea ad Patrem Domini nosiri J-esu Christi (Ephes. quoniam qui seminqnt in lacrymh, in exsultqiione
111),et csetera qusesequtintur. In genuum flexione metent (Psal. cxxv). Lacryrnas pro dispeusatione
notatur orantis humilitas; quando totum corpus hu- divini mysterii suadet spiritus consiliii, per quem
milians, divinse sese subjicit niajestali. In lun- considcranies divinam erga nos bonitatem et ordi-
sione vero pectoris sibi ipsl peccater irascitur, et nem nostrae fedempiionis, et timentes ne tanlis Dei
inyindictani maliperpetrati eadem nianu cor suum beneficiis ingrati, ac per hoc indigni reperiamur :
tundit et verbefat, qua pcryersa cogitalio ex ipso ex multa devolione solvimur in lacrymas, altenden-
corde procederts, in exitum prayi operis tradu^ tes illud Apostpli : Propter nimiam charitatem quq
cta est. dilexit nos Deus, elc. (Ephes. n.) Lacrymas prc pas-
CAPITULUMIV. sipnibus Christi elicit spiritus intellectus qui de
Lacrymaruin autem diversscsunt causse; et id- supernis est, per quem inlelligentes Dei. Filium
 2G5 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. XI. DE ORATIONE. 206
seterne Dee Patri cpsequalem in gleria deilatis, mi- A . CAPITULUM VI.
ramtir eum tanta pre nobis perlulisse, nec crcden- De quinto contenlo orationis, id est quid oranti con-
tes nos ei digna posse rependere, id esl aniniam venial.
dare pro Christo, lacrymis indulgemus, consideran- -•. Nunc qucniam illud capitulum cratipnis quid ad
tes illud ejusdem Apostoli: quia Chrhtus faclus est ipsam perlineat tractavimus, sequens, id cst quid
pro nobh obediens usque ad mortem, mortem aulem oranii conveniat, curemus inspicere. Conveniunt
*rncis (Philip. n). Lacrymas pro desiderio regni igitur oranli hsec: parcimonia, casiimonia, humili-
inducit spiritus sapienliae, quae est in cognitione las, devotio el coropunctio. Parcimonia oranti ne-
seternorum, per quem praegustantes aliquatenus coe- cessaria est; quia venler saginatus et stomachus
lestium bonorum dulcedinem dolemus ab eis diflerri, lurgens, sublilem et puram orationem non pos-
^dicentes cum Psalmista: Quando veniam et apparebo sunl intendere. Caslimoniani quoque oranti adesse
f arite
faciem Domini? Fuerunt mihi lacrymw mcmpa- conveniens ef pulchfura est, ut pura et munda
nes die ac hocle (Psal, XLI). Haec genera lacryrna- Deo prsesentetur oraiio, quia nihil tufpius est
rum ct forle plura nobis orantibus adesse debeiit, quam orationis puritatem libidinis ledilate polluere.
prsecipue in bac Dominica orandi forma, de qua, Unde et iu Veteri Testamentb sacCrdos qui sorlo
•quiamulta jam diximus, nunc reliquas breviter pro- B 1 templum ingfessurus erat, ut adoleret incensiini:
sequamur. femoralibus, indui jubebalur, nec licebat ei loto
CAPITULUM V. lempbre vicis suae, domum vel uxorem respicere.
Sed et ipSe Apostolus (/ Cor. vn) etiam cbnjugalos
De fortna domestica,
Forma orandi domesiica est quam sibi quis suo tempore orationis ab opere conjugali vacare jubet,
veluli et postea redire in idipsum ne tentet, iiiqiiiens, vos
praescribit arbitrio, preces aliquas vel psal-
mos, aut etiam litanias vel genuflexiones, ex voto Satanas. Sacerdolihus autem. el clericis, ac roo-
nachis imo omnibus qui vofum conlinenliae susee-
quotidie persolvendas. Hsec forma per singulos fere
homines variatur, dtim quisque nulla aucloritate perunt, sictit semperorahdum est, ila jugiter conti-
sed sola devotioue sua, qubd sibi visunv fiieril eli- nendum. Humilitas quoque pranti adesse debet, ne
git ohservandum. stiperbiam Pharisaei repraesentet in pulilicc, sed hu-
militatcm publicani servet in eccultc (Luc. xyin).
De forma monastica. Develip sicut lcnge supra decnimus iri duobus con-
Monaslica vero forma est, quae a majoribus nb- sislit : amore videlicet Dei, el desiderio regtii. Ilo-
stfis, veluli Basilio, Benediclo, cseterisque Patribus rum utrumque orariti adesSe necesse est; ut Deum
institula, in monasteriis, id est coenobiis monachc- (C amet quem orat, et regnum coeleste pro quo orat
rum regqlariter bbservatur. Quae et ipsa secundum ardenter desideret. Compunclio simililer in duobus
diversos auctores, et diversa monacliornni genera posita est: cdio peeeati, et limore sttpplicii. Hsec
variatur; dum alii ad consuetudinem aliorum, vel quoque duo oranti praeslo esse decet; ut peccata
addunt, vel mutant, vel detrahunt. inexorabiliter oderit, el ca sibi ahte oculoS po-
De forma canonica. tiens, quolidie pro singulis veniam petat, et ab.
Forma.autem. orandi canonica csl, eornm qui seterno supplicio quod per illa prOmeruil suniino
anlonoiiiastice canonici regulares appellanlur, ciim melu et humilitate imploret liberari.
tamen canonicus nil aliud quam regularis, a canone CAPITULUM VII.
De sexlo contento bralionh, id m quid orando
quod est regula, possit interpretari. Sed haec que-
proveniat.
que forma licet secundum canpnes ecclesiasticae de- Tunc ullimum oralionis capitulum, id est qttid
beat ccnfprmari, quandnque lamen in quibusdam
orando proveniat, lenlabimiis explicare. Sunt au-
arliculis ab ea differre reperitur.
tem bsec : remissio peccatorum, securilas praemio-
De forma ecclesiastica. rum, seternitas gaudiorum.Remissionem peccalorum
Ecelesiastica forma generalis est Ecclesise, qua; D 1 merueral David, quando post quinquagesimiim
et ipsa secundurn diversas diceceses plcruraqtie so- psalmum in quo peccata sua humilliine defleveral,
lei variari. lnter has prandi fprinas neme suam missus est ad eum Nalhan propheta -dicens : Trans-
aliis superbe prseferendam exislimet, quoniam om- tulit Deus peccatum tuum a ie (11 Reg.x). Securi-
nes laudabiles et bonaesunt, et Deo placent, et ad tas quoque praemiorum, orando provenire solet :
unum beatitudinis finem diriguntur. Sicut enim qtiando verus orator ac diligens, ex longo orandi
nihil refert quoad rei utilitatem, quo verborum Of- usu, non solum veniam peccalorum, sed etiam
dine regem interpellans, gratiam ejus oblineas, ita prsemia aetcrhaebeatitiidinis secufus incipit exspe-
nihil inleresse credimus, hac vel illa, vel alia ofandi clare. iElernilas gaudiorum in hac qurdem vila
fornja, seternse retributionis bravium assequaris. comparari potest, possideri non potest, nisi tunc
Quapropter unusquisque suam omni studio servet demiim cum corporeresoluti, speraia diu bona
et impleat: et omnes licet dispari modo, uno tamen nos gaudemus accipere. Vide quam sit utilis et ef-
devotionis affectu, debitam Deo servitutem exhi- ficax oratio, quae et in hac vita remissionem ac-
beanl, qui non tam quibus verbis, quam qua pie- cipit peccalorum, et futurse healituditiis confert se-
late mentis orelur solet altendere. curilateiu, el tandem ad vilam perducit acternaai.
 207 GUNTHERI CISTERCIENSIS 208.

LIBER DUODECIMUS.

De jejunio. •

CAPITULUMPRIMUM. A Dominici aoventus, vel Quadragesimse, vel Quatiior

Postlbngam hujus eperis intermissienem qtiam Temporum, veil sanctaruni vigiliarum. Monasticse
rerurii necessilas induxit, prima parte materise, Teligionis sunl illa, quse a raonacliis vel clericisre-
id est eratipne, satis, ui credimus, diligenter tra- gularibus observantur, quemadmodum Cistercien-
ctala, nrinc reliqtias de quibus pauciora dicenda ses tota diroidia parle anni indesinenter jejunant:
sunt, breviler exsequamur. Cessatum qtiippe nobis:. reliqui aulem monachi qui et Nigri appeljantur et
•
estlpngo temporis iutervallo : tum propler injun- clerici regulares, quasdam solemnitales novem
ctani mibi curain ariiiiiarum sub qua ferre biennioi aut duodecim leclipnum excipiunt, in quibus re-
•'
laboravi; tum proptet inlolerabilCm quam palior laxare jejunium sibi dicunt esse concessum. Spon-
corporis infirmitalem. Nunc autem ab illa occupa- tanesedevctipnisest illud, quedquis, nullu ccgenle,
lioae quam coactus susceperam, Deo volepte, abso- sed prnpria vpluntate Isetus assuinit: veluti ferias
lutus : imbeciUitali roeaevim facere tcnlabo; quae sexlas vel pmnes vel aliquas jejunare; vel in perpe-
tarita est ut prOpler dolorem capjlis el linguae de- tuum, jd est-qucad vivet, yel ad tempus, velut ad
fectum.verba inverita rioiario vix possini exprimere. triennium, vel septenriium, aut decennium. Neces-
Faciam tamen utcunque potero, et incceptb operi sariaecorrectionis illud est quod pro peccatis gra-
supremam manurii conabor imponere; ne laber . vioribus poenitenti injungilur, veltili quaiuorQua-
praecedens tptus cedat in irritum, si hcc opuscu- dragesimae, singulis annis jejunandse; quarum
lum quud expletum forsan prodesse poterit, imper- prima ante Domim Natiyitatem agi solet, secunda
.Tectum et ihutiltim relinquatur. ante Pascha, tertia circa solstiliuui seslivale, quarla
CAPITULUMII. vero tempore autumnalis sequinoctii. Hse qualuor
Primum ergo de jejunib videamus, videlicet quid quadragesimse in memoriam illarum observanlur;
illud sif, quot ejus speCies, quid conveniat jeju- quarum duas Moyses, tertiam Elias, quarlam vero
rianli, quae sit jejuniorum ulilitas vel effectus. Jeju- Salvator jejunavit. Ex quibus duse novissimse pau-
nare, ut aiunt, abstinefc est; ex quo jejunium, id cissimis notae sunt: quippe quas fere nullus ob-
est abstinenlia, tam sehisu quam voce derivatur. servat, nisi quis ex multa devptione, aut in vindi-
Hujus autem diversae sunt species : quas breviter clam magni cujuspiam sceleris, se illas observare,
per prdinem ccnsiderare, nec plurimum difficulla- vel ultro spondeal, vel cogatur. Reliquse autem duae
tis habet, nec miiiimum afferl ulilitatis. Est enim noliores sunt : allera propter Dominicam nativita-
jejunium spirituale, et jejuniumcorporalc. Jejunium tem, altera propter ejusdem Domini resurrectionem,
spirituale est, ab omnibus pravis voliiptatibus C quas prsecedunl. Inter quas quoniam illa quaePa-
mentis.et corporis biiniilitcr ahstinere. Jejunium scba praecedit famosior est, in ea de omnibus can-
vero corporis est, a cibo et potu corporali ob salu- tatur et legitur. Dicitur enim de Salvatore, quia
tem animaerationabililer leiitare. De jejunio spiri- cutn jejunasset quadraginta diebus et qnadraginta
-tuali nil verius dici posse puto quamquod omni tem- noctibus, postea esuriit (Mqilh. jy). Dicitur et de
pore ab oroni homine servandum atque ienendura Moyse, quia jejtinavit quadraginta diebus et qua-
est. De corporali autem jejunio secundum diversas draginta noclibus, ut legem Domini mereretur ac- /
ejus spccies certa potest ordinari doctrina. Quaedam cipere (Exod. xxxiv). Dicitur eliam de Elia, quia
enim jcjunia sub lege viguerunt, illa videlicet quse arabulavil in fortitudine cibi illius.quadraginta die-
-pr<ecepitMoyses observari ; utpotc jejunium primi, biis et quadfaginia noctibus usque ad raontera Dei
jejunium quarti, jejunium septimi, jejunium decimi Oreb (111 Reg. xix), Itera jejunium aliud esl ri-
el si qua sunt similia; quse quidem tempore suo, gidaeausteritatis, aliud mediae qualitalis, aliud re-
sicut et caeterselegales observantise et prodesse po- missselenitatis, Rigidse austeritalis est illud quod
tcrant et mereri. Nunc aulem tempore revelatseglo- agitur tantum in pane et aqua et crudis herbis.
riae a Judseis obseryata, sicut et omnia quae ab Medisequalitatis est illud qilod agitur in pane ct
Infidelibus fiunt, liec Deo placcnt, nec merentur. vino vel sicera, et onvni quadragesimali cibo. Re
Quae aulem jejtinia lempore gratiae in Ecclesia re- missse,lenitatis est quod agitur in lacte et caseo et
cepta surtt, aut sunt catholicae inslitutionis, aut . omni genere cibi prseter solam carriem, quae nulli
moriasticae religionis, aut spontaneae devotionis, jejunanti conceditur.
aut necessariae coirectionis. Catholicaeinstitulionis CAPITULUM111.
sunl illa, quse omriibus quos aetas vel segritudo non Conveniunt autem jejunariii hsec : menl-iscon-
impedit observanda proponunlur: veluti jejunium stanlia, corporis mundilia, spiritualis laetitia,in vultu
 209 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS. — LIB. Xlll. DE ELEEMOSYNA. 210
hilaritas, in verhis et factis maturitas, in cibo et A, sona.quem inducitmultimoda salsamenlorum genera
polu sobrietas. Menlis constantia qua gulae lentah- describentem. Quinto modo peccabant illi, conlra
tis insidiasponculcetet reprimat; corporis munditia, quos praefalus Juvenalis (sat. i), satyrizat hoc modo:
ne plus jejunanti noceat libido et cafnis impuritas Quanla est gula, quw sibi totos
quam prosit jcjuiiium; spiritualis lsetitia, qua jam Ponit apros, animal propler convivia nalum.
de prJemio futurse beatitudinis certus exsultet et Yide quanto odio gentiles etiam viri vitium gulse
gaudeat. In vultu debet esse hilarilas, ul non sit perseqtiunlur. Qua in re sciendum est quia quid-
sicut hypocritse tristes, ne.videatur hominibus jeju- quid ciborum sumis quo non eges, tolum subripis
nans, sed Patri suo qui in coelis est (Matth. vi).Tn indigenti. Quapropter sumere citra satis lulius esl,
verbis et factis maturitas, ne is qui pro* peccalis qiiani sumendo superflua : et Deo quem ofleiidis,
siiis corpus affligit, aliquid scurrile, vel ertorme, et fratri cui prajripis pecessaria reunv constitui.
vel religieni conlrarium faciat aut lpqualur. In cibo Quid autem unicuique vel salis, vel parum, vel ni-
st pptu spbrietaSj ne aliquo mpdp fines sebrietatis mium, diflinire non possumus, et ideo ipsius ar-
excedat. Sunt autem quinque modi quibtis cortlra bitrio credimus relinquendum. Jejuniorum autem
sobrielatem agi solet : videlicet cibum impalienter utilitas vel cffeclus est: dsemonum expulsio, ma-
D
appetendo,^ lempus prseveniendo, lautiores cibos larum cogitationum exclusio, peccatorum remissio,
quserendo, nimis ambiliose praeparando, in niniia viliorum mprtificatip, futurorum bpnprum certa
quantitate sumendo. Primo modo in cibo peccavit exspectatie, ccelestium gaudiorum perceplio. Dae-
Esau, quando lenlis edulio primogenita commuta- monum expulsio : nonlam ab aliis quam a nobis;
vit (Gen. xxv). Eodem modo in potu David, quando quia malignus spiritus cum viderit hominem pro
concupivit aquani de cistefna qiiae erat in Belh- peccatis suis aflligi, contemni se videns, ulterius
lehem; quam ci tres viri periculo sanguinis proprii peiies eum residere non audet. Licet eiiam ab oh-
atlulerunl (II Reg. xxm). Sed quia alter cibum il- sessis aliorum corporibus virtutejejuniidaemonia fre-
licite sumpsit, aller vero aquam quam raale concu- quenler expellantur, sicut dicit Salvator : Hoc genus
piverat Deo effudil : idcirco ille danvnatus est, hic dmmonii non ejicilur nisi in oralione etjejunib(Mattli.
vero misericordiam impetravit. Secimdo modo pec- xvn). Malarum cogitationum exclusio; quia jejunanli
cavit Jonathas, quando contra prohibitionem pa- propeccalis delestabile est defaciendo peccalocogi-
tris mel quod de terra virga lulerat deguslavit lare. Peccatorum remissio; quia jejunanlibus Nini-
(I Reg. xiv). Sed quia prohibitionem ignoraverat, vilis Dominus placatus est (Jon. 111): quod utique
ideo vix tandem a morle quam ei pater inteiidebal, nonesset.sieispeccatadimissanonfuissent.Vitiorum
populi suffragio meruit liberari. Tertio modo pec- mortificatio; quia mortificala carne assiduitale jeju-
cabant illi quos arguit Juvenalis salyricus, ita di- nandi, eliam in ipsa peccati fomes exstinguitur. Fu-
cens (sat. i) : turorum bonorum certa exspectatio; quia qui pie
.... Vna comedunt patrimonia mensa. et pure pro peccatis affligitur, noh potest promissa
Et alibi de eisdem : pconilentibus praemia non sperare. Cceleslium gau-
diorura perceptio; quia omnes qui pro vita seterna
.... Metius sapiunt quw plurh emuntur. „ diuturnis jejuniis corpus affligunt, mox ut e carne
Quarlo modo peccabant illi quos deridet Flac- migraverint. ad avtemae satietatis convivia perdu-
cusHoratiuS(lib. 11SermonUm,sat. iv) sub Catii per- cuiilur.

LIBER TERTIUS DECIMUS.

De Eleemosyna.

.CAPITULUM PRIMUM. D sibi ipsi duobus modis, de roalis resipiscendo, et

in bonis perseverando. Resipiscendo de raalis, qui-
Ultimo loco de eleemosyna quse et ipsa de tribus bus prsesenlibus necessario damnarctur; perseve-
noSlrae materise parlibus una posita est, brevi rando in bonis, quibus absentibus nullatenus salva-
*•quodam compendio disSeramus. De qua ista con- retur. Fili, inquit, miserere animw tum
placens Deo
siderari oporlet quid ipsa sit, quot species elee- (Eccli. xxx.), id est relinquens mala el faciens bona,
mosynse, quideompetat elcemosynam facienti, quid quorura utrumque placere Deo non est ambiguum.
ex ipsa solcat provenire. Eleemosyna Gfaeca voce, Proximo autem roiseremur pluribps roodis, videli-
Lalina mhericordia dici solet. Misericordia autem cet compassione, oratione, correctione, consilio,
hominis duplex'est: altera erga seipsum, allera auxilio, beneficio. Compassione raiseremur proximo,
vero inproximum. Non poluitaddiergaDetim; quia- quando vel ejus peccatis vel serumnis miseticordi-
Deus omnium quidem miseretur, ct ipse ctijus- ter condolenius. Peccatis Absalonfilii,suipondoIebat
qtiam misericordia non c«et. Miseretur ergo quis David, cnni jlle palrem persequeretur (II Reg. \v);
211 GUNTHERI CISTERGIENSIS 212.
lerumnis yeroy, punv ipse miserabjlem ejus; mor-jA quoniam quiialis est ut eleemosynam vere ac digne
lem lamentaretuf (II Reg, xvjii), Oratione Siiuililer dare .ppsslt, huic revera envniaiiiunda esse cenfiie-
roiseremur* proximo duohus ;;modis, euin vel pro mur, Tale est illud qued diCi splet: Hqbe eharita-
peccatis ejusvel; miseriis Deuin orando humiliter tem, ei facquid voluerh : noa qwoAhabenli chari-
imploramus.;Prp peccalis proximorum orabat Sle- tateni furta, homicidia vel adulteria liceat perpe-
phanus; cum pro se Tapidantibus iniplofafet (Act. trare; sed quia nihil facere potest habendo charita-
VJI);proniiseriisautera Paijlus;jcJimjuyeneni Euiy- lem quod ad vilam obtinendani impcdiat. Competit
cliunv niisera sorle perempium "orando suscitaret ei etiam simplicitas, ut ex eo-quod.sola piclatis
(Act. xx).; Correclipne qtipque'raisefemur prexinio causa fieridebet, noh qusefat favorem hominum :
dupbus mpdis : cum yel euro de faciis jam malis iri- veluti Pharissei, qui, cum faeevent eleempsynam,
crepantes ccrripimus; vel afaciendis misericerdiler canebant tuba; de qualibus dicit Salvator : Amen
abstrabiniiis. De hac miseficprdia correctiOtiis di- dico vbbh, receperunt mercedem suam (Mqtlh. yi).
ctum est; jllud -iii Psalayo::;GPfripiet: me juslus in Mercedein, inquit, suam receperiint, laudem vide-
thisericcrdiq etjnerepavit trie (Psal. CXL).Gonsilio licet ab hominibus quam qtiaei:bbant sub obtenta
quoque proxinio miseremiir, qtiandb erraritl el sui falsse jpeligionis, pcenam verp quae simulalipni eo-
prorsus ignaro, salubri consilio subvenimus. Atixi- B ] fum debebatur adhuc erant recepluri. Quapro-
lio etiam eidem proxiiivoiniserciuur, qtiando ad fa- pter vel occulte fieri debet eleempsyna, juxta il-
cienduni vel oblinenduni boniim qtiod pet se npn lud : Aiscbndite eleemosynam in sinu pauperis, et
potest, auxiliumei niiseriCorditer,exIiil)e!iius;Bene- ' ipsa orabit pro: vobh (Eccli. xxix); yel si Occiil-
ficio ;autera eidera niiseremot, quando iijidigentj* tarinori pplesty pura; tauien intentioiie fiatysic-
materiale slipeiidium, ulpole cibi vel potus, aut ut ait Salvafpr : Cum fqcis eleemosynqm, nesciat
veslis i vel: pecurtise aflectu pieiatis impertiniur. In sinhtra tua quid faciat dexterq tua (Matth, vi), id
ctijus :beneficji: exliibiliorieTsl» eavertda-siint, ne est operi bono quod lantum hona intentione fa-
iiat de alieno, ne absque niodo, «e delur indigno. ciendutiiesf,nihilprayaeinteriliqnis admiscpas.Hu»
NbllalidPialiene, quoaiam ^uifqfiteleemqsytidmde: militasetiameidemniultunv estiwcessaria,rie.qu6d
substdntidpqUperh,quasiquiviclimdtfilium:m ob amorem Dei et proximi huniililer facienduni est,
spectupri,tris:(EeelL\xim)i:Ne absquembde, velut arroganier; et superbe.fiat : ui faciunt quidainho-
si uiii: dederis,; unde; pliiribhs: poteras- subvenire. mines perditissiirii, qui ea qua? pauperibus erogan-
Ne-dederis^indigne, svdignus^sequeiiidigensvaleaf da eraiit :scurris et histrionibus largiuiitur, cum
Teperiri, -.queinadmodum.;scriplum esti Sudet elee- scriptum sit: Qtiidqnat hhtriqnibusimhiolatdwmo-
mbsyhairititdnu:tuu;d,bheei*iVw G' nibus. Quaprppter duplici poensetehentur. ebnpx'ji„:
(Eccti. xii).Et ,licet alibi: scfiptuiri sit > Qmni pe- vel quia.pauperes Christisunfraudant slipendio,
isntite ttibue (Liic: vi), tamen haec nostra bcneficia vel quia ea quse ferte aliis yielenter erepta sunt im-
ad demeslicesfidei; el vicirips:seji',famiiiares npf-; purissihjp generi hpniinum prp sua scurrilitate lar-
stros copiosius atque frequenlius debenl extendi. ; ginntur. Sied el si prppriae sint res el erani vilib ca-
rr:'-rrrrr CAPlTULUMH. '..-.;:;;, renfes, id est nuUa parte injufia,* peccant lameii
Eleemosynahi facieiitiista conveniunt*:.mentis gravissihie; quippe quas iri; bbnos usus cbnferre
puritas, simplicilas, humilitas, libcralitas, hilaritas. debrieranl,: eis. turpitef abuienteSvQuaeeniniiniajer
Hsecautem ei dicimus convenire: non sola quidem, abuslequam in. hpmines fqedos et Deo prprsus pdi-
sed prsecipua. Meiitis puritas el valde hecessaria est, • biles faeullates tuas. effundere; paupercs aufenv
sincqua nCcesset eleemosyna quidquid facere pos- Christi et ecsdem fratres tuosnulloberieficiocoriso^-
set; quia cum eleemosyna nil aliud sit quam mise- lari, Qui videril,inqait,frqtfemsuuiiinecesse haben '<
ricbrdia yhtilli misericors esse potest, qui sibi ipsi tem, el clquserit viscera suq ab eq, quomodo ckarilqs
percbrdis impuritafem impius et jmmisericOrs esse Pqtrhmanet in eo?-(I Joan. Hi.) Fralertuus pauper
convincitur. Quocirca si elcemosynam facere medi- •U est, et fprsitan coramuni Patri Deo ie longe dile-
taris, necesSe esl eam a te ipspincipere, et trans- ctior. llle semicinctiis horret, et tu nites in ptirpura,
ire in proximutii. QtiPd eniiri ait - Salvatpr in Evart- ef tamen tuus fralerest, npn poles ejus propinqui-
geliP : Daleeieemosynatri,et ohiriih mundasunt vobis talem eflugere. Divide ciim fratre luo substantiam
(Luc:xi), rioriebsertsti dictum est-quasi hbe sblo triani, ne ftiutii et illius fatrero grayiter exacerbes.
mundari viajeas%& :inultis ;magnisque flagitiis , si Libefalitas quoque faciehti eleemosynani adesse de-
bet ne sit et afidus in sed pro -
dedefis esufientivictpni, ritidb vestem, vel aliquid exsangtiis erogando;
siitiilium. Si enirti" hPc soliim ad eiiiundationcm mpdp faculiatisfratri libenter impertiatur: ncu
multbruiti iriagnbrtimque cfiminuiti sufliceret; op- iam liroeris in posterum defectum suuni quam prae-
tirtia esset pessiriiorurii hoftiinum conditio, si sua senlemillius attenderis penuriam.^Ieminisse siqui-
iliis
flagitia sOliai'fbrum tempbralium Impensa possent dem debbt, quoniaroquid.edit prsesentiaPbierit,
redimefe, qtiales simt Sures,-raplbres, qttadrtiplato- erogatis,alia copiosius mihistrare.Faciat ergo qur-
fes, ijrii febtis ctiam malse pattis" riialorum suortim libet pro facultate sua, et pb amorem illius qui onv-
impuniiatein sibi faciie Comparafent. Quod quidem liia dedit et amplioradare potest, egenfi proximo
in illis ponvini verbis mininve-debcl intelligi; sed, 4nod pptest e"xhibeat .: memor.illius Scfipturae quse
213 DE ORAT., JEJUN. ET ELEEMOS.'— LIB. XIII. DE ELEEMOSYNA'. 2«
dicil: Si multutn tibi fuerit, abundanter tribue; si Asytiam videnlur convenire, nunc provcnlum ejtis in
autem parum, etiam de ipso libenter impeitite (Tob. spiciamus.
iv). Hilarilas facienti eleemosynam seriiper adesse CAPITULUMIH.
debet, ul id ipsum quod dat Iseloanimo largiatur; Quid ex eleemosyna veniat.
quoniam, ul ait Apostolus : Hilatem dalorem diligit Proveniunl aulem ex eleemosyna quinque hsec:
Deus (IlCor.rx). Nam etinler boniines, ut ait pbilo- reiriissio peccalorum, charitatls augmentuni, spiri-
sophus,ingratum est heneficium quod diti iuter manus tuale gaudium , certa spes promissorum, perceptio
dantis haesit, et denique si visus est dare, quasi ab eo prsemiorum.Remissionem peccatorum ex eleemosy-
exterquereliir. Quantc magis Deo qui nullam habet na provenire nulli dubium esse debct, cum scriptum
indigeiiliam, munus tuum placere nonpotest, nisi sit, quia sicut aqua exstinguit ignem, ila eleemosyna
illud devotaemenlis commendet hilaritas. Cum ergo exsiinguil peccatum (Eccli. 111).Hoc ilaque detei'mi-
facis eleempsynam, cum summa mentis hilaritate nari cporlet, si debito niodo fiat eleemosyna, id est
facias necesse est ct gaudio spirituali; certissime si illa adfuerit quse paulo superius eleemosynam fa-
sciens, inter omnes impensas tuas nil peni lam feli- cienli diximus convenire. Ubi enim menlis puritas
citerel lucrese quam illudqued pauperibus eroga- humilitas atque simplicilas priesto sunl, ibi nul-
tum, Deum tibi efflcit debilorem. Qui miseretur, " lum omnino mortale peccatum credimus coadesse.
inquit, proximo, feneralur Deo (Prov. xix). Fenerare Venialia verc etiam si niulla fuerinl, per elcemcsy-
igitur et lu, el in ccelestibus repone apothecis: quod nam facile diluuntiir. Quod ct si qua morlalia aut
tibi Christus cum necesse fuerit cenliiplicatum re- etiam criminalia per confessionem quidero deleta
slituat. Hoc modo reposueral ille qui dicebat : Scio sunt, sed nondum opcris satisfactio subsecuta, ad
cui credidi etcertus suni; quia polens est deposilum hoc quoque plurimiim valere potest eleemosynarum
riieumservarein illum diem (II Tim. i), justus judex. largitio, ut quantoquis in eafuerit propensior, tanto
Vide eniiri qtiid idem judex in extremo judicio di- ei levior poenitentia vel possit imponi, vel imposita
cturus sit: Quod uni ex minimis meis fecislh mihi relaxari.Tenet enira fides Ecclesise qucd rerum tem-
fecistis (Malth. xxv). Fidelis sermo et digna Deo peralium collatione, tam peccita rediroi queant,
sentfentia; qui collata minimis fratribus siiis, se quuni poenitentise peccatorum. Tribus enimmndis,
accepisse profitetur. Quis dubitet apud istum depo- ut aiunt, fieri solet peccalorum remissio. Uno qui-
nere qui commissa tam integra fide lantoque resti- dem modo excellenter ct prpprie, cum reo confi"-
luit augmentOi Yide Cnim quid dieat; Venite, bene- tenti vel habenti confitendi propositum Deus occultae
dicti Palris mei, percipile regnum quod vobisparalum ,reatum culpse dimittit, manentetamen necessitale
est ab origine mundi: esurivi enim, et dedislh tnilii poenitendi. Quod si facere coritempserit, vel se-
manducare; silivi et dedhtis tnihi bibere (ibid.); et cundum quosdam redit pcccatum quod dimissum
csetera quse ibi de operihus misericordise subjecta eraf; vcl secundum alios non redit quidein, sed
sunt. Yeruni rie te rerum tenuitate putes excusari, propter ingratitudinem et contemptum seque ut
vide quid dicat propheta : Frattge esurienli panem pro peccato punielur. De hac peccati remissione,
tuum, et egenos vagosque induc in domum tuam : sic ait Psalmisla : Dia;j: Cotifiteboradversum me in-
cum videris nudum operi eum, et carnem tuam ne de- justitiam'meam Domino, et lu femhhli impietatem
spexerh (Isa. LVHI).Yide quid jubeat. Non jubet peccati mei (Psal. xxxi). Et Dominus per prophe-
esurienti proximo sumptuosa parare .conviyia; sed tam : Peccator quacunque hora ihgemuerit, salvus
si aliud non habes, buccellam panis cum eo divide- erii (Ezech. xvm). Altero etiam modo fit peccati
re. Non jubet egenos et vagos multo suscipere ap- remissio, sed minus proprie , cum sacerdos ea
paralu; sed inducere in domum tuam, ufsallem potestale qua ligare et solvere potest, confessum
sub culmine luo noctis importunitatem queant effu- peccatorem a peccato absolvrt, debitum ei modum
gere. Non jubet paupcrem nudum pretiosis ornare satisfactionis imponens. Quam si non fecerit nihil.
induviis, sed sallem veste allrita et veteri, nudi- JJ proderit ei vel Der vel sacerdotis remissio, sed,
latem ejus abscondere. Et carnem tuam ne despexe- seque ut ille prior vel forte gravius pro majori
ris, id est eum qui a primo patre carnali commu- conlemplu punietur. Tcrlio quoque modo dicitur
nem tecum duxit naturam. Nemo, inquit Apostolus, remitti peccalura satis quideni improprie , cum in-
carttem suam odio habuit, sed fovet eam et nutrit juncla pro peccato pcenitentia ab ee qui pptesta-
(Ephes.i). Dilige et tu carnem luam, dilige fra- tem habet, vel teta remlttitur,. vel ex parte relaxa-
trem tuum, quia caro tua et sangms tuus est. Fove tur. IIoc aulem fieri solet duobus modis : compas-
-eumveslisoperimenlo,nutri corporis alimenlp. Yide sione charitatis, el compens.aliene majoils boni,
quid idem dicat Apostolus : Qui tribuit in simplici- id est pluribus profuturi. Compassinne charilatis :
tale, qui miseretur in hilariiale (Rom. xn). Per sira- velut iili quibus a sanctis hominibus sanctorum-
plicitatem praya intenlio.removelur; per hilaritatem ve bominum collegiis injunclae poenitenlise pars
lsetitia spirilualis admonetur, ut el in intenlione aiiqua relaxatur. Compensatione majoris boni,
bom operis sit pura simplicitas, et in exhibilione quando injuncta alicui pccnitentia ccrppralis, ccrn».
sninrualis hilarilas. Hsec stint qpse facienti elccnio- pensalicne alterius rei quse pluribus prodcsse pos-
 215 GUNTHERI CISTERCIENSIS 216
sit comniutatur : veluti larga eleeniesynarum largi- A jusgratia prpxjmumcnnsplaris.tumquia beiieficium
lione tempore famis in pauperes, sive collatione tuum cunisit ei necessarium, gratum esse nondu-
pecunise in necessilales ecclesiarum, vel eaptivo- bitas, et euin a qup ie meritc dUigi pulas, non po-
rum redemptionem, vel aliquid aliud quod his si- tes non amare. Crescente igifurbeneficio crescitet
niile videatpr. Et in h.oc quidem ulrpque casu, cbaritas, dum .illa beneficium invitat; illud vero
ispui poenitcnlia vel relaxatur yel remiUitur, aropli.ficatcharitalem. Quocirca si necdum scis di-
ciiam a peccalp creditur absclulus. Qupd licet ita ligere ptpximum, haric diligendi artem per ipsum
Jieri seleat, et inter ccnsueludines Ecclesiae rece- operis aclum pplime petes addiscere': Divide cum
ptu.m sit; tutius lamen esse credp, xnullum pro eo substantiam tuani, et amare incipies. In bac
al'([ua rei temperalis compensalione a pcenitenlia enim arte, practica thepricani prsecedere sclet, cunv
corporali ila prprsus absolvi, quin aliquam ejus in aliis theorica praciicam soleat prsevenire. Pra-
partem, veluti jejunium aliquot feriaruro de roullis, clica quippe dileciionis opus pielalis esl, theorica
vel aliquid aliud seque roelestpm Cprpori Vfeljam vero intelligitur ipsa dilectio. Pfovenit eliani ex
fecerit vel adhuc facere jubeatur, NuUam eniro sa- eadem eleemosyna gaudium spifituale, drim menS
tisfaclionero peccati Dep tam eredimus. acceplabi- boni operis sibi cohscia, et Dei se implevisse
lem: quemadmcdum illam quae cprppris aflliciicne, D voluiitalem, et fortunse subvenisse necessitati urio
cl ccrdis conlritione comiijendatur. Cotivcrtimins, eodemque facto gloriatur. Quorum in altero debilaijv
inqnit, ad me in loio cotde vestrq in jejuniq et flelu diviriaemajestati reverentiam gaudet exhibilarii, in
et ptanctu (Joel u); ecce corporis afllictio. Et altero communis nalurae compassionetii, in ritrbque
scindile cordavestra etnon vesiimentq vestfa (ibid.); vero legem charitatis iinpletarii. Neque enim modico
ecce cordis cpntritip. Dignum quippe est ut, qupd gaudio dignuni est, fecisse quod Deo placeat ,
actu corporis commissum fuerit,. ejusdem corporis subveniat proximo, conveniat charilati. Haec
purget afllictio ; reatus vero roenfis, cordis contri- igitur altendenS bene sibi roens conscia, sua pro
lione diluatur. Quapropter .qiiidquid de facullali- Cliristb libehter dilargituf, riulla rerura tempora-
bus nostris quse nobis vel a Dep ad bonos usus liririimeluit delrinienta : id solum Sibi salytim exi-
concessae, vel forsitan de peccaio quaesitsesunt : slimans qubd in tales tisus expenderil. Terrenis
quidquid, inqnaro, derebus exlra nos posilis in faculiatibus coelestes implet thesauros, femporaiias
praefata pietatis opcra fuerit erogaliim, tulius ta- opes selernis ingerit apothecis : gaudens sibi facere
roen est, tam ei qui dispensat, quara illi qui dis- amicosdemammona iniquilatis (Lttc.xvi); aquibus,
pensatione utitur aliquam reo vindictam pconiten- cu.ni defecerit, in seterna rebipi mereatur taberna-
liae corporalis irtjungi : per quam id quod corpora- cula. Thesaurizat sibi thesaurOs in ccelo ribi nec
liter admissum cst aliqua sallem corporis afllictione aerugo^nec tiriea demolilur (Mdlth. vi). Hoc modo
corrigatur. Nihil enim minus melucndum es.t quam, thesaurizaveral ille martyr, quicum arderet incfa-
ne quis de. peccato suo nimis pure et perfecte pce- ticula; impiissimo tyranno insiiltabat his verbis :
niteat; prseseriijn cum multa possint esse delicta., Assalum est, jdiri versq et hianduca; natri facuiiates
qua nec jpse infelligit, et si quid supcrerogavcrit Ecclesiw quas tequitis in cmlestes thesautos manus
pscnitendo, Dominus plena rctributionis. mercede patiperumdeportaverunt.Ccrt&spes proniissorum quse
valeat compensare. niliilominus ex eleemosyna provCnire solet ih duO-
Provenit eiiajn ex eleejijpsyna charilalis augmen- bus; posila est: digriitate videlicel promerentis, et
tum, tam erga Deum quam erga proximum. Erga veritate proroiltenlis. Dignitale promerentis, quo-
Deum quidem hpc mbdo : dum'illi bb cujus hono- niam qui divina libeiiter implet mandata, securus
rem lua libenter erogas, opus tuum placere prae- exspectat pfomissa; in veritate proinjttentis, qui
sumis , et in ejus amore lanlo validius inardescis, facienti quPd praecipit certissime dat quodproinittit.
quanlo te amplius ab IIIo speras redamari. Dilectio Nullum fraudat, nullum decipit, nulltim vana ex-
Dei ejusmodi est, uf sua dulcedine quanturtv iti ipsa ly spectalione deludit, apud quem aliqua depbsuisse
cst, semper in se homineminagis ac magis alliciat; nbn aliud est, qiianv in tulo collocasse; omnibus
qubniam in ipso njhil est queraadmodum in ho- comniissa plertafide restituit, sua unictiiqiie redhi-
mine, quo possit animus diligeiitis oflendi. Gustate, bet ciim augmento. Adest eniui optimae voluntati
inquit, et videle quoniam suavis est Dohihius (PsaL facullas et potenlia, nec esl majbr infaciendo quam
xxxm). Dulcedo Dei et suavitas in modurti aroma- in volendo difiicultas. Dives quippe est in omnes
turrt, quandiu gustata non fuerit, ignoratur ; cum qui inypcaht illiiin, sieut ait Scriptura (Rom. v); et
autein gustafe cceperis, mira quadani jucunditate quahiumlibet rinl dederit, non habet eo miiiuS quod
feliciterinnotescit. Ilanc Dei dulcedinem.notidum gu- alteri largiatur. Nec mefuendum est ne is quigra-
slaveralSaulus,cumessetadhuchlaspbemusetperse- tiam dedit ad merendum, merito jam eldignoprae-
cutor (Act. VHI,jx);guslaverat autein Paulus.quando mium sit negatunis. Qui voluit te mereri, vult uli-
dicebat : Certus sum enim, quia neque mors, neque que remunerate nierentem. Persevera igitur in me-
vita poterit nos separare a charilate Dei (Rom. viii). rendo, et oh illius graliam libenter lua Iargire, qui.
Erga proximum quoque per eleemosjtiae largi- tibi et iti lioc mundo cuni perseculionibus cenlu-
tipncm charitas ampliatur, lum prcpter Deum cu- ' plumresiituitjet in fi.ilurovitam seternam largietur..
117 DE OBAT., JEJUN. "ET ELEEMOS. — LIB. XUl. DE ELEEMOSYNA. 218
Depone securus apud illum qui sibi cnmmissa non Ai arborem in pravis animabus reperies ; sed contra-
solmn fideliler servat, sed etiain multiplicala re- riae qualitalis, id est non virtuturo, sed vitiorum.
ccnsignat. Deppne securus apud illum, qui nec In qua arbore pestifera et radix est confemptus Dei;
fraudem facere ncvit, nec petest aliquid sub rami majora vitia, iiimora vero ramusculi; flos ma-
ejus custodia deperire. Cui quidquid commis.eris, lus, prava cogitalio; folium, verbum inutile; mala
lotum servas; si nihil commiseris, tolum per- operalib, fructus est venenatus. De his duabus ar-
dis, curo nihil credidisse, totum est perdidisse. Ulti- boribus, virlutum scilicet et vitiorum, si.c ait Do-
mumacpraecipuum eorum quse ex eleemosyna dicta minus in Evangelio : Non potest arbot bona ftucluz
sunt provenire, ccelestium gaudiorum est perceplio. malos facete, nec atbor mala fruclus bonos faeere.
Dsec sunt illa gaudia selernse felicitalis quae omni- Bona arbor fruclus bonos facit, et mala arbor fru-
bus electof um meritis in prsemiumproponuntur. Hoc ctus malos facil (Ltic. vi; Matth. vn).
est illud boiiuni pmnium aliorum flnis et consumma- Ad illani tertiara humani corporis arborem polest
tio, et quod si non successerit, ut super quoque illud peiiinere quantum ad lilteram : qtiod csecusil-
dictum est, alia iiiutiliter prsecesserunt. Ad boc bo- Iuminalus Domino interroganli an aliquid videret,
num abomnigenere electorum hominura diversisnie- ait: Video hominessicul arbores ambulantes (Matc.
ritorum curritur viis, diversis operum itincribns fc- *B vni). Ex hac igitur quam diximus virtulum conne-
stinatur; qucd cum sit uinnn el simplex, vita eiiim xione, volunt multi eas abinvicem non posse sepa-
aeterna est et illa Deus, pluribus tamen ex causis et rari; sed si una adfuerit, omnes pariler coadesse.
diversismerilorumsuffVagiis obtinetur. Oinnia siqui- Sed quoniam vel impossibile vel rarum est, ut om-
dem bona qui ab electis hominibus vel fiunt vel ha» nes pariter aclus suos exerccant, quasdam dicunt
benlur, in hunc quemdam, ul ita dixcrim, cerlissi- positas esse in actu, quasdam vcro csse tantum in
mura finem concurfunt. Quod et tanlo jucundius est habitu. Habitum hic dicimus qualitatem mentis,
asscquenti, quanlo pluribus cx causis et meritis quam contrahit ex hoc quod cbaritate inforroatur ;
amplioribus fuerit comparalum. Quocirca nemini actum vero opus ipsius virtulis. Abraham ergo li-
videatur absurdum quod hoc ipsum bonum seternae cet conjugalus esset, continentiam lamen habuil in
ielicitatis, ex qualibet trium partium maleriaenostrae, habilu ; quia si non sluderel procrcandie proli, )i-
videlicel, oratione, jejunio, eleemosyna diximus pro- bentius contineret quam uteretur conjugip. Casti-
venirc. Ista siquidem tria bona sicul et alia niulta tatem vero ccnjugalem habuit tam in habilu quanv
ejusmodi sunl ut, si debito fiant modo, et singula in aclti; quoniara et illi niente cohseiisit, el actu
vitam conferant, et simul omnia plenius nanciscan- Q ( ipso exercuil. Jbannes vero conlinentiam ulroque
tur ; quemadmodum in compitis trivialibus plures modo habuit; quam et menle dilexit, et actu cor-
viae concurrentes, et omnessimulelsingulsead idem poris observavit. Satisjam ex prsemissis patet, qriod
Ioci perducunt. Amplius aulem cuin pluriraae vise ex omnes virtutes licet aclu differant, tamen sicom-
diversis partibus venientes, et omnes et singulse in nes prodeunt ex una radice cbarilatis, sic tam ipsse
eamdem diriganl civitalem, multo magis omnes vir- quam earum opera ad unum fineni tendunt seternse
tutes quaeex radice charilatis tam ipsae quaro earum felioitatis. Quapropter tribus illis rebus de quibus
operapreficiscuntur, et simul et siiigulatim ad unum hactenus nobis iractatum est, non alium finalem
finem aeternae relributionis certissime diriguntur. proventum quam illum qui oroiiium bonorum com-
Unde et multorum vel opinio vel potius senlentia munis est potuimus assignare. Sunt autem alia non
talis est ut, qui unam virtuleni habuerit, eum pauca illis communia, quae satis pertinenter et con-
nullius immuneni faleanlur; praesertim cum babeat grue cuilibel illarum possent aitribui?-;Q^uoi'uinple-
cbaritatem, quae omniuni radix est, queroadmodum raque in tractatum oratipnis frrinslierrelpaluimus;
ubicunque fuerit radix arboris, ibi etiam ramos ei ut semel ibi discussa, non Cssetbpus seCjindo vel
cohaerentes adesse necesse est. Virtutes enim in tertio traclanda resumere ; simul ut, ex. eftrum ac-
animasecundum quamdamspiritualis arborisformam D cessu locuplelior esset tractatus orationis^quae reli-
distiuctse sunt; in qua et radix el-stipes est chari- quis duabus dignitale praeponderat, Ojatidi quippe
tas; rami majores, virtutes; minores vero, raniu- negotium, tibi geritur cura Deb^ejuiiii lecum ipso,
sculi; flores, cogitationes bonse; frondes, verba eleemosynaecum proximo. Orando Deum alleque-
benevola; fructus autem bona operalio. Et hoc qui- ris, jejunande carnem aflligis,eleemesynam faciendQ
dem ad similitudinem corporis humani; quod et preximum consolaris. In primo anima purgatur, in
ipsum, ul aiunt physici, formam arboris habet, sed seeundo corpus atleritur, in terlio proximus rele-
arbpris inversse, id est habentis radicem superius vatur, in oranibus autem Deus honoratur. llonoras
versam, rames vero deorsum. Est itaque caput quippe Deum, curo ei humiliter supplicas, cunv
pro radice propler ncrvos a cerebro prodeuntes, in ejus vindiclam corpus excrucias , cum ob ejus
quibus universa membra compaginanlur et mo- araorem tua fralri comrounicas. Bona sunl haec
ventur; corporis iruncus, pro stipite ; brachia et tria etiam singula, simul autem omnia eliam valde
crura pro majoribus rami; pro ramusculis autem, bona; quibus si qua acCesserint alia, quanlo
digiti manuum et pedum arliculi. Est igiiur quasi crunl plura, tanto etiam poliora. Quaicunque
arbor in. arbore, anima in corporc. Aliam quoque enim naturaliter bona sijnt, quantp plura in unum
219 GUNTHERI ClSTERCiENSlS 220
cpnveniuiit, lanto praestantius qtioddara bonum ef- A i sime dicendos est; nam licet ex verbis ncnnun-
ficiunt. Unde et illtid •Summum bonuin, cui niliil quamalicujus nieliet sensus elici queat, quam ipsc
deCsse potest, ilsi dilfiniri selet, ul dicaluf status auctcr habuerit, ncn tamen licc est aliena legere,
omnium bonorum cortgregationeperfecius. HseCni- sed propfia commentari. Scimus uiique nos in
roirtim estilla supremabeatiludo relribulionjs seter- hoc Opusciilp quaedam satis dispulabilia tetigisse ,,
nae, Deus videlieet, oronium bonoriim finis, ac et, ut 'sicquoque proverbialiter dictum esl, velut
remunerator et praemium: Ad huric procul dubio fi- stiper prurias sub cinefe latenles nudis ambulasse
nem, omnia bona quae vel in boniine sunt, vel ab vestigiis. In quibus tamen omni diligentia calamum
homine fiunt, finaliter referri dcbcnt. el in ipsn fe- temperarecuravimus, ut nibil nisi verum ac pium,
ljciter consumniari. Quod enim-nec ad hoc bonum si quis rectenobiscum irilelligat, paginaemandaretut.
inteiitione dirigitur, nec ejus adeptione consum- Qua in re si quid forte nbbiscum erratum est, vel no-
malur, id nec bini quidero appellatione dignum slrseiinbccillital), velrerum ipsarum diflicullali vide-
est. In his itaque btinis, tria hsec de quibus npbis bitnr impritandiim. Hlud certe scire volumus omnes
hactenus diSsertum est,' inter praccipua virtulum quibus inriianumvenerit nosterhic codiciUus, hanc
opera magisque coriiinunia, et pliiribus necessa- ripbisfuisse intentionem,tumutde rebus hactenus,
ria, ab his qui diligentius altendunt, solent aesti- "' ut Crediriitis, indiscussis aliqtia diceremus, tum ma-
mari. Siquidem sua penilus relinquere, quod xime ut hac occasione nostram in posterum frater-
Dominus in Evarigelio rion jtifaet * sed COnsuTit naecliaritaii huriiiliter comriiendafemus memoriara.
(Maith. xix); contirientiam servare, quod idemi Neque Cnim laudem nobis venari cura est, sed
Salvator non jubet quidem, sed Apostolp reliquit ; favorem.hominum npstrje professipnis captare vo-
consulendum (I Cpr. :yii).; Ulruitiqiie hofrim ma- lriimus jut prp labore qup circa resislas, ac ma-
gintm quidem, sed rarum est; nec in lanla neces- xime circa Prationem desudavimus, liceat nobis
sitate positum ; qubniamsine illis ad vitam multi pcr-. pia$ eorum oratipnes exspectare. Hsec nobis mer-
veniunt. Orare autem ac jejunare et eleemosynam ces ex hoc labore proveniat, et nos operam no-
facere generaliter ad omnem perlinet Christianum: stram uliliter posujsse , et nobiscum eleganter
eatenus ut si quis habila facultate, ea facere con- acttiin] esse fatcbiriiur. Siquidem pbsf immensam
tempserit, charilatem non habeat: ac per hoc; divinse pietatis cleinenliani, cui tota spes salutis
aeternae vitse npn sit idoneus. Ciitivigitrif oraindoi humrinse-innitilur; optinia pprlip mese consolatio-
lingua cum Deo fabulatur, carnis petulantia jeju- nis ef flducisein suffragiis sanclarum totius ordinis
nartdo restringitur , ad consolationem proximi ma-. r( oralionum ppsita est. Considcians eriim malorum
nus extenditur: tunc profecio gralissimum Deoi meorrim roiiltitudinem, alque meritorum penu-
prsestamus obsequiurii. Yeheirieriterei placei triplex; riani, de pfbpriis difllsus, aliena cogor mendicare
iste concentus : plurimum delectatur hujiismodii suhsidi.i. Nam, quseinihi precorin me potest esse
sympbonia. Orantem exaudit, propiliatur alDicto,, securitas , cum videam alios quosdam ex his cum
misericdrdiam praeparat eam prbximp facienli,, qtiibus yivefe ccepi, sexaginta pluresve annos sub
QtiaprPpter haeclria bcnorum Opetiirii geriera, orii- discipiina riiilitiseclauslralis agentes, ila fervere
nibtis quidem fidelibiis , ac nobis maxime, quibus! spiritu, quasi nunc dCmum iricceperint; me vero
majbr inesse charitas ex ipsohabilu exteriori prae- paucissimi temporis effeetum militem, velut in pri-
sumitut, omni studio comparanda atque tetiendai mo caslrprum ingressu sub annis, medp suscefifis
sunt, accedentibus etiam aliis bonis quotqiiot Deusj fatiscere.' IUi qui saecubim vel nunquam- omnino
praestaifedignabitur, quibus in ^c vita tetijpofali- guslaveftiht, vel ititiltis retro teitipbribus bbliti
tef adjtiti, sumnirim illiid et inCcniparabiie bonumi surit',', tartib'dplpfe ac rtietii pbenitenl, tanquam
appreheridereniereamur. hodie peccare desiefint; et ego qui vix duui de
: Haec
sunt-qtiae de hac noslra Iriniemhri iriatefiai ltilb fsecis et misefiae per gratlam conversionis
necessafib dissererida! videbahttif, feiicljs convpen- ppedem.eftipvi,
; qiiasi riiliil delteridum niecum at-
diircausaiquamplufibusyquse nisi laborisprolixila- '. tuleriln, ita stulta securilate deceplus' elangueo,
lemfugefemjiSyUtilitef et cbngfue potuisseht ad- quasi vefo perfectum faciat riionachum , sola
jungi. Nuhc illud bum lectore vblumus depacisci.< sseculafjs habitus et vifae mutatio. Faciunf alii
quatenus si quid in hoc opusculo suspcctum vell quidquid possunt., hierita mcritis cumulantes,
artvbiguuiri niinusve plantim occurferif, non sta- ego sPluS inter ecs ccmplpsis, ut aiunt, Tiianibus
titiv quid causarido possit ohjici, sedqtiid auctbfr sederis; riil aliiid agenduni existinio, niagniim
'
seriserit diligenler advertat; qupd in omni Scri-- quiildam arbitrans saeculiim reliquisse. Quanlo
plurae recitatione - quoad ejris notitam constat esse; prsestanlius erat atque salubrius, _bonprum ppe-
pbtlssimrim. DisCfeti siquidem ae benevoli lebtoris; nim fructus Dee hilariler efferre, et hanc ipsam
est, Scripturae vef ba sub ebdem serisu qup ppsitai yitatii qtise tiiihi latiien;in labcfe agerida esl, tpiam
sunf, fideliter interpreiari. Qui aulem, scnsu scri- ciiiiv gaudic spirituali divinis mancipare servitiis.
ptoris sprelo vel potius igiiorato, litteram relu-: Nam illud verissime dicere pcsstim, per hoc jam
ctantcm inalium captivafe conatur ; is qtiidem nont septeiinitim, qued mihi stih liabitu religienis actum
lector, sed pptjus perverser ac depravatcr rectis-- est, lanlo taroque continuc labnrasse corporis
221 HISTORIA CAPT.-E A LATINIS CP. 222
incominodo, ut excepto tempore refectionis aut. A illa Siriplurac verba repclentem, quia quem diligil
somni, nunquam vel una mibi hora bene fuisse Dominus corripit, flagellat aulein omhemfilium qtiem
valeain reminisci. Nec hoc nunc volo intelligi de recipii (Prov. 111;Hebr.xn). Viderit ilaque sapiens
illa ordinis asperilate, quse gaudia sseculi relin- niedicus quid in aegro vel secari vel uri oporleat :
quenlibus horrenda et gravis est; qiiarn ulique penset opliinus Pater qualenus in filio flagris uten
proviribus meis devole ac reverenter excipio, sed dum sil, quid post flagra consolalionis et gaudii
de intolerabili quadam capitis passione, quam a pri- daturum sese disponal, ego percussiones ejus et
ma susceptione.habitus indesinenter toleravi. Pro- verbera quandiu ferire placuerit, ea quam dede-
inde nil jam aliud SSuperessetnisi in tanta rerum rit ipse patientia, sine ulla remurmuratione cona-
pressura sub roanu ilagellantis deficere : si non me b.of cxcipei-e. Hoc unum inler crebras plagarunv
salubriterac lucrose, pio Palris affeclu flagellari inflictiones, magno interni clamore cordis efllagito,
praesumerem : nunc autem virga Dominietbacttlus quatenus vel diu mulclatum, tandem in paternae
ejus ipsa me consolantur (Psal. xxn): frequcnter sortem haereditatis adroittal. Amen.
Opusculum de tribns Chrhlianorum actibus,oratione videlicet, jejunio et eleemosyna, finit. Imprts-
sum Basilew pet Michaelem Futter : anno MCCCCCVH, die vero quintadecima mensh Marlii.

GUNTHEM CISTERCIENSIS

HISTORIA :.:
\/^r^C:-^
GAPTiE k Lk-TimS eONSTANTINOPOLEOS

Sub Balduino, circa annum 1204.

Ex mtmbranis manuscriptis bibliothecce Academice Ingolsladiensis edita.

(Henricus^ANISIUS,Antiq. Lect., edit. Dasnage, tbm. IV, p. i.) '.

CANISIUS AD LECTOREM.

In ms. eodice alius tilulns non erat; prmter hunc : fncipit Hisloria Conslantinopolilana. Pprto ex verbis
illh, qum sub finem ab alio quopiam adjecla sunt, palet atictorh nomeri^qui cap. 24 non obscureinnuit se
monachum fuisse in cmnobioParisiensi, diwcesh Basiliensh, de quo cap. 2 plura. Ilem cap. \ cumail:
Praesentis loci nostri felicilaleni perpetuam, idipsum diserle testatur. Fuil hqc moriasterium Cisterciensis
ofdihis in diwcesi Basileerisi, ul palet excap, 2 et i. Martinus illeabbds Parhieiish,qui expugiidtioni Con-
siantinopolitanwinletfuil, el ex cujusotcGuntlietushanc Historiam habet, vixit adhuc cum hmc Guntherus
srripseral, ul coliigipotesl ex cap. 5 et 1. Quania autem ftde sit cbnscripla, velex his verbhcapilis pritni li-
qtiei: Nostraenarratibnis pagina nil prpisus falsum vel ambiguum cciitinebit, sed veram ac cerlara rerum
geStarum serieni perisequeiur, sicut idem vir, de qtic pltira dicturi sumus, humililer satis ac vereeunde
puram nebis ac simplicem enarravilhistoriam. Scribithanc ipsatn cuplm ConsfantiiiOpolhiraguediamNice-
tas Acominatus Choniates, Magnus logotheta, in Annalibtis Gonstantinopolitanis, quos Grmco-Latinos ite-
ratoeditos anno 1593 hmrelicus quidam ineptih et hwretich scholiis coniaminavil. lta nimirum illi nali sunt
borioslibros male inquinatos dare. Cum auteiri Itic frequenthsima sil nienlio Marlini alibath, redit inmetrio-
riatn ille Marlinus ordinis Prwdicatorum, qui floruit sub Ludovico, anno 1320, ejusque opuscula enumerat
Trilhenius lib. De script. eccles.yi/«i subdit hwc verba: Sunt item :-alii qui Cislerciensis ordinis collegio
existiment aggregandum, quos aut ignorantia refum obfuscavil, liiil livor. Hmc Trilhem.Sed forie Trilhe-
mius hic deceplus fuit, cum legit apud alios mentionem Martini, abbath ordinis Cislerclensis. Cerle hic no-
sler Martinus Chterciensis fuit, cujus, ulpote celeberrimi viri, si alii meminerunl, recte Chterciensem voca-
vernnt. Licet erraret, quisquh hunc noslrum Martinum Chlerciensetn, qui sub Philippo imp. floruil, mhccre
vellel cum itto Martinq Prmdicatorum, qui sub, Ludovico clatuit. lri cap, 24 signatut arinus Domini T205,
quoAtgentinensis episcopus fuit Henricus. Fuii hic Henricus ceraes a Xeringea,inquitBruschius in episcopo
LIX Argeniinerisium, Suevus; pius acf eligiPsus, pacis publicae et bonaeinlef bmries hbmines tranquillila-
tis auctor et ciistos, promolor et conservalor studiosissinius. Praefuit sapieriter el lililissime uno et
viginti annis. Instauravit ilerum castruin Dagenstein pene collapsum,, Dagoberti, Galliarum regis,
olim sedem ac doroicilium, ab eodem etiam exslruclum. Deccssil anno incarnati Yerbi 1225, undeci-
maMartii. Sepeljttir honorifice et magriifice in saccllo S, Andrcac, quod cgl in basilica calliedrali. Hwe
Br.usch.ius,
 225 GUNTHEBI CJSTERClENSlS 224

IN GUNTHERI HISTQRIAM CONSTANTINQPOLltANAM OBSERVATlO.

I. An eodem teiripore pluresTrierint Giintliefi 'itierito dubitayerit aliquis. Refeft qtiidem Trithemius
Guntheruni quemdam monachum, catraine prosaque diserlum, floruisse iiriperatoris Henfici IV tbrtipb-
ribus; sed ille ah eo quem quaerimus, plane diversus esiy.upole qui saeculo fere integro pfaecessefit.
Alius est Gunlhcrus qui Musas dudum exsulanles remearc jussit:
-'': -Hoc qubquemefdhtm, sidesintcmietdiSpluiri' ,.' ' ._.-,.,
.':-/• ConcUiatepotest, quod jam per mulia iatentes
SmcAla,ttec clausis prodire penatibus ausas
.Pierides,vulgareparo,prhcumquenitqrent.^^^:-, ; ; . ,: ...„;
Reddere carminibus. .....
Is laudes Frideriei Barbarossse de.cem libris cecjnit. Yixil npn modo sub Friderico, sed et sub Henrico
sexto,~Friderici filib. ""'...
Tu pfithum placalus ades, quijurepdtefno ::-r :
.'-'--..-.- Virlutum regniquesimul successor et hwres
•. Sceptragerh. , ..- . . .:-„ , , - . , _. -
Itaque finem duodecimi saeculi, vel eiiairi initia sequentis, attigil.llli tribuitur poema quod Solymarium
;dixit, eo quod ibi bellum cruce sigtialorum describeretur. ;
Si vera forent quae dicit flaroniusy hutic poefam fuisse Ligurinuiri, hoc est pairia Mediolanensem,
deberel dislingui aGurithero qui HistotiqmConslantinopolitqriamexaravit. flic enim.natipne Germanus,
coenobita fuit in mpnasterio Parisiensi jhxla Basileam. Sederravit Baronius, quiiitulum carminis a Gun.
thero edili autumavit esse nomen ipsius patriae. Ligutinum dis.it lihrum suum Guntherus, eo quod res
gestas a Friderico in Italia, praecipue tanien Mediolani in Ligtiria, narfareaggrederetur, Patriam indi-
candi mens ipsi non fuit. Scripsit quidem ille Solymarium; sed tilulus illc novi carminis non convenit
Historim Constanlinopoliianm quaehic editur;,ille enim Jiber carmine fuif scriplus, hic prosa. Deinde al-
ter forsan Hierosplympfum expugnatinnem, hic Constaiitinbpolees refert. Diversa sunt igitur illa opu-
scula. Conjiciat aller siuni eidemque aiictofi fribiii debeant, quijunior carminibus ludere, senior prosa,
impulsu Martini abbatis, iler Constantinopolitanum poluit deScfibere.
II. De tempore que Scripsit, diu nbn est dispulandum, 1° enim expeditio Conslanlinopolilana confecta
est anno 1204, quo, urbe expugnata, Balduinus, cpmes Flaiidrensis, elecfus esl Graecofuin imperalor;
S" Martinus abbas, qui seqtienti anno e Graeciareversus est, Guntlierum ad expeditionem illam descri-
fcendam impulit. Ideoque inlaudando Martino abbate Parisiensi totus csf Gunlheriis. Vixil igitur ille ini-
tio saeculi oecimi tertii; 5" illud opusciilum non confecit, nisi post morlem Philippi imperatoris, qtii cae-
. sus est ann. 1208. Refert enim ipse imperalorem iii solemnibus feslis tabulam gemrais ornalam, reli-
quiis onuslam, gestare consuevisse. Obierat igitur Phjlippus, dijm.hsec scriberet Giintlierus, ldeoque an-
nus 1210 huic operi assignattis est! Gsetera vide apud Cariisium.
III. Aliqtia siiiit liic bbservatione digna : prirao non cOnseiitititit omnia qtise hic narrat Gunlherus de
eipeditione Constanlinupolitana cum fide historica. Fidera adhibuit abbati Martino, qrii lauduni suarum
prseconeiri qusesiverat ef dummodo sibi adulareiur, csetera transmittebat. Si quis igitur hanc expeditip-
nera CoriStantinopolitanam diligenlius examiiii subjicefe velit, consulat^^Bzovium ad an, 1204; secundb,
nescio ritide qusedam liauseril placita qusereligioni ChriStianseimultuhvdetfphuiit : Si qtiq d pqpulonpstrp
contra pielatem fdciii videbUnlut,;eadem tameriutique diviria vqlunidte semper jusla fqctq esse non duhifat.
Dcus certe, quanquara oiiinipolens, nec crimina prohare, nec injusta facere justa potest. Teflio, sibi con-
tradicere videlur scriptor, duni intcr reliquias ab ahbaie translatas recenset ligniiih DominiCsecrucis, cum
scripsissel venerabile cruch ligmrri,; Christi sangttine pcrfusum ita occultatum;, ul nemo Chrislianus , quid
deilloactumsit,velunderequiridebeal,scirepqssit.
, IV. Mittp odium pnntificis in Grsecps, qupd laudatur;...'sed caveat leclor a, donalione Conslantini tabp-
lisque ibi annexis, ut de pyramide: lli quii versus Sibyllini a lbrigb lempbre iiisciilpti vjctbriam classicain
Latinis pollicebantur.

PB^LOGUS AUCfORIS,

1. Tjniversa divinaeviftutis operaplurimiim habent J\i biis mirius putanlur idonei, eadem:vif lus divina di-
admirationis, eatenus, rif si qua mira non sunt, nec gnalur ostendere. Dtide et illud magis mirandtim
divina dcbcant judicari. Specialiter tamen ea mirari est, qiibd per Moyseiti,homincm privaium et htimi-
consuevimus, quse magna et ardua per humiles per- lem, qui Oves soceri sui Jethrp pascere sclebat
soriaSy^llprum scilicet heirtinum quipt apud seipscs (Exod. in)] populus filiorurii Israel de fyrannide
pcr hiiniiliialeni in inip Surit, ct apud alios tanlis re^ Pharaonis et de fornace ferrea iEgyptise servitutis
 225 HISTORIA CAPTJE A LATINIS CP. S2G
eductus est (Exod. xiv), quam si per aliquem for- A cerlam rerum gestarum seriem proseqtietnr, sicut
tissimura regem in manu valida et millibus armato- idem vir de quo plurima dicturi sumus, humiliter
rum populus idem fuisscl ereplus. Sic et illtid ma- satis ac verecunde, puram nobis ac simpliccm enar-
jori stupore suscipimus, quod per homines brutos ravit historiam. De cujus viri laude atque praeconio
et pauperes piscatores et idiotas fidemChristi, novam , digna scribere non audemus, ne ipse, qui lotum
prorsus et incognitam, mundus accepit (Matth. iv), Deo allribuens, nihiisibi quaerit ascribi, suis laridi-
qriafiisi vel Atigusli Csesaris auctoritate, vel Platonis bu's offendatur. Neque taraen omnino poterimus re-
scientia, vel Demoslhenis aut Ciceronis elequio ticere, ne Deo, quo auctore hsec gesta sunt, qui
ejusdem fidei Christiarise religio persuasa fuisset et suos humiles exaltare consuevit, evidentem facia-
tradita. Opera quippe Dei quanto. minus in se hu- mus injuriam. Quapropter ita inter utrumqtie cala-
mansefacultafis admitturit, tanto major in els divi- mum temperare cu.rabimus, ut et Dei magnalia,
nae polentise suhlimilas elucescit. Hinc esl quod quse per eum gesta sunt, non lateant, el ipse in sua
quaedammagna valde et ardua, stylo tamen humili humililate inoflcnsus perhianeat. Quisquis ergo huic
et plano et sermone palpabili libtiii explicare, quae nostrse paginulse manum vel oculum lecturus admo-
Dbmitius per virura quemdam modestum salis et verit, animi quoque diligentem solcrtiam rebus
humilem nostris temporibus operari dignatus est, B ipsis, de quibus hic agitur, subtiliter intuendis stu-
ad laudem utique et gloriam nominis sui, et piam diosus adhibeat. Inveniet siquidcm ibi res magnas
ejusdem viri memoriam, et prsesentls loci nostri fe- et celebres, et quse, nisi divirio jussu, nullatenus
licitatem pefpetuam. lmo certe ad honorem et gau- vel accidere, vel fieri potuerunt. Unde et leclorem
diutii tolius Theutonicae nationis; vel, quod verius volumus esse admonilum ut, si qua eliam a po-
et majus est, ad sqlatiurti et tutelam universse Oc- pulo nostro contra pietatem facta videbuntpr, ea
cidentalis Ecclesiae,cujus nostrae narrationis pagina tamen voluntate divina, semper utique justa, facta
nilfalsum vel amhiguum contihehit, sedveraitiac esse non dubitet.

HISTORIA

CAPTiE A LATINISCONSTANTINOPOLEOS.

. 2. Eo igilur tempore quo famosus prsedicator illc C aliud ibi nisi locum descrtum et frigidum et ptiFam
Francigena, Fulco nomine, Leo autem Parisicnsis, jlaciem repererunt. Nunc yero per graliam Dei,
ad subvenienclum terr^e sanctse et civitati eximiae qui pauperes suos exaltat et promovet, Ecclesia ce-
Hierusalem, a barbaris diu possessse, tolas Franco- iebris est, ditata possessionibus et praediis, aedifi-
rum gentes, totamque Flandriam, Normanniam at- ciis decorata, et quod his omnibus praestantius esf,
que Britanniam, caeterasque provincias suis prsedi- divinis nocle ac die mancipata obsequiis. Abbas
cationibus incitabat, fuit vir quidam in supcriori igitur ille quem dicimus, maturus quidein erat ani-
Germania, Martinus vocabulo, abbas cujusdam cce- mo, sed facie jucundus, prudens consilio, fami-
nobii de ordine Cisterciensi, quod in episcopio Ba- liarilate alfabilis, eloquio gratiosus, inter fratres
siliensi positum, ipsumque Parisius appellatur. suos mansuetus et humilis, ut quilibct illorum apud
Quaeuiique res jam in ipso sui exordio quiddam saeculares aucloritale praecipuus, apud utrosque di-
vidctur. habere miraculi, ut tam ille qui jam verbum lectus alque iraclabilis haheretur. Hic a summo
crucis publice praedicahat, quam et isle qui paulo pontifice lnnocentio, qui lunc sanctae Romanae Ec-
post ejusdem praedicalor fulurus eral, ambo, in- clcsiae tertius sub hoc nomine pracsidebat, martda-
indubitanter signum crucis
quam, hi viri, sicut pares essent oflicio, ita ambo D tum accepit, ut et ipse
Parisienses communi vocabulodicerentur; sed ille acciperet, et hoc idem aliis in partibus illis publice
in utro-
quidem a nomine civilatis suae,. de qua carnaliler praedicaret. Qui etiam mandalo pontificali
oriundus exstiterat; hic autem cocnobio, cui Pater que obteraperans, confidenler et impigre verbum
spiritualis, ut diximus, prsesidebat. Uterque etenim prsedicationis arripuit, mirantibus cunctis, pro eo
locus, id est tam praefatum coenobium, quod et quod [debilis] complexionis bomo tantique laboris
paulP anle dictum est, quam et famosa civitas illa impaliens ab omnibus putabatur. Habuit itaqueser-
Francoruiti, Parisius nominatur. Quod nomen lin- monem ad clerum et pnpulum in civitate sua, quse
in
gua quidem Gallica suam liabet etymologiam; Graecovocabulo Basilea, id est regalis, dicta est,
Theulonice vero ex hoc videtur habere ralionero et celebri ecclesia Beatae virginis Marise, ubi raagna
causam. Primi ccenobitae, qui de monasterio Luze- utriusque ordinis, novis excilala rumoribus conve-
lensi ad inhabitandum illum locum missi sunt, nil nerat mullitudo. Audierant quippe hmdiidunv alias
227 GUNTliERI CISTERCIENSIS 225}
circumquaque provincias ad hanc Chrisli militiam A j tas, imo tbtam terram usque Constantinopolim~secure
celebribus praedicationibus excitari; in parlibus au- et absque ullo melu annis quadraginla possederant:
tem illis nullus adhtic ejusdem rei fe;erat menlio- Qum tamen omnia,volente Domino, per eumdemexer-
nnm. Unde ct corum quamplurinii, parati animo citum brevhsimo lempore, velul in transcursu recepld
Christi castris se traderc, hujusmodi exhortationcm stint. Nicma, Iconium, Antiochia, Tripolis, et qlim
totis desideriis exspeclabant. Stabant igitur omncs civilatcs expugnatm sunt. lpsa eliam sedes regniJe-
auribus arreclis, fixis in ipsum obtulibus, quid dc rusalem populo nosiro restituta. Nunc autem, licet
hac re vel praeciperet, vermoneret, quidve obtem- impia gens prwcipuam illam sedemet maximam tetfm
peranti de divina bonilate promittcrct, cupidissime partem violenler oblhteat, noslra tamen estAclion,
prsestolanles. nostra esl Anliochia, nostrw sunt et adhuc alice quw-
3. Verbum mihi ad vos, domini mei el fratres met, dam urbes munitm el validm, quarum prmsidio, divi-
verbum mihi ad vos; non meum utique, sedChrhli. no favore, el viribus noslris, inclyli bellalores, eliam
Chrhtus ipse verborum anctor est; cgofragile instru- prwclara sedes illa cum omttibus aliis sub nostram
mentum. Chrislus vos hodie per os mcum suis allo- poierit redigi poleslalem. Si autem qumrilis quid a
quitur verbis, suas vobis deplorat injurias. Expulsus Deo cerli siipendii pro tanlo labore sperare debeqih,
est Chrhtus de loco sancto suo, de sede sua, dejectus D certissime vobis polliceor quia quisquh signumcruch
est de illa civitate quam ipse sibi proprio sanguine acceperit, et puram feceril confessionem, ab omrii
dedicavil. Proh dolor! ubi dudum Filius Dei venlu- prorsus mundabitur peccalo, et quocunque loco, vel
rus in carne a sanclis propheth promissus esl, tibii tempore, seu casu prmsenlem reliquerit vitam, mter-
jam natus et parvulus in tetuplo voluit prwsenlari,, nam accipiet. Taceo nunc quod terra illa quqmpe-
ubi prmsens prmdicavit et docuit, virtutes et signai tetis, longe hac terra opulenlior est alque fecuridiof;
frequenter exhibuit, cmnans cum dhcipulh suis san- et facile fteri polest ut mnlli etiam ex vobhinrebus
clhsimi corporh el sanguinh insliluit sacramentum ; eliam temporalibus prosperiorem ibi forlunam inve-:
passus, et mortuus, ac sepultus posl triduum resur- tiiant quam hic se experlos meminerunt. Nunc videte^
rexit, cernentibus ejusdem discipulh in cwlumassum- fratres, quanta sit in hac peregttnalione secutitas, in
ptus est, et decima die Spiritum sanctum in linguh qua et de tegno cwlorum promhsio cetta est, el de
igneis super eos effudil, ibi nunc profanw genth do- tempotali ptospetitate spes ampliot. Ego ipse spbn-
minalut batbaties. 0 misetia! o gemitus ! o extrema deo socium iliuetis ei laborh; et, prout Deopiacue-
ealamitas! Terra sancla, quam Christus suis calca- rit, prospera vobhcum el adversa partiri desideto.
vit vestigiis, in qua infirmos curavil, cxcos illumina- r( Nuncigitur, ftaltes, tmtis mentibusltiumphalesignum
ril, ieprosos mundavit, mortuos suscitavit; terra, crucis accipite, ui el causam Crucifixi fideiiier exse-
inquam, illa in manu impiorum data est. Stibverste<. quentes, pro labore brevi et modico tr.agna el mterna
sunt ecctesiw, pollulum sancluarium, regni sedes et percipere valeath stipendia.
dignitqs translata est ad.genies. Saerosanclum itlud! Haec loquente venerabili viro,' cunclis qui ad-
et venerabile cruch lignum, quod Christi sanguine> erant vchementer attritis, videres lacrymas tam per
perfusum est, ab his quibus verbum crucis stuliitiai ejus facielii quam per ora omnium largiSsiroe de-
esi, ila suppressum occultalur, ut netno Chrhlianus i fluentes ; audires gemilus et singultus atque suspi-
quid de illo actum sit vel unde requiri debeat, scire• ria, ct alia hujusmodi signa, quse inlernse compuii-
possit. Gensnostra quw fines illos habitare consueve- clionis faciebant indicium. Hunc itaque prsefati
ral, tota fere hoslili gladio vel ionga jam captivitale; abballs sermonem idcirco diligenter prosecuti su-
consumpta est. Pauci qiti de clade illa evadere pottt- mus, quia, cum ipsc postca frequenler et illos ct
trunt, apud Achonem vel in aliis tutioribuslocissere- alips viriliter exhortalus sit, de nulla ejtis exlior-
ceptanl, ibique crebros a barbaris patiuntur incursus. tationc quidquam sunius dicturi, ut ex haC cjiis
Hmc est illa Christi necessitas, quw ipsum vobis ho- diligenlia quam slrenuus etiam in aliis credehdus
die per os meum supplicare compellit. Nunc itaque, D sit liccat sestimare.
validi belldtotes, succutriie Chtislo, date ribmiriai 4. Assenlit deniqtie vir Dei precibus illorum, et
vestra mililim Chrhtianm, felicibus castris aggregarii qui, ul jam dixiititis, a stimino pontifice curam ani-
saiagite.Vobis Iwdie cqusqm Chtisii cofrimitto, vobis,: martiin ;acceperat,;rexterioi'is quoque providetitise
ipsum, uiiialoquqr, inhianus irado, ut eurii inltm-. fogattis accepit oflicium. Ttiiic exhoftans illos et
reditaiem suahi, de qua crudeliier ejecltis esi, resti- confoflatis iri Ghristb, cujus iiiilitiam professi erant,
tuere siudeaih. A,ctte vosillud terreal quod hocteni-. certum teropus constituit quo, febus suis disposi-
pote geniitis rqbies supef nostros rideb invqtuit, fe-. tis, pafali omhes ad eumdem locuni ei occurrerent,
'"-rutn prmcedehliumvos eupio remiriisci. Eb ieihpore• ibique seCum itef sahctse peregriiiaticnis arripe-
quo celebris hta expeditio sub nobili dtice Gotefrido,, rent. Redeuntes atitem ad prppria diligenler ad-
cmlerisque Francofurh ac Theutohicorum prihcipibusi riiPiiuit ut teiftpore medio caste et inrtocue se ha-
facla est, irifidelh ille populus, ila ulriunc, Chrhtia-- befent, et seipsos Christo, tolius puritatis atiiatori,
nis qmnibusocchh vet captis, ierram illam occupave- milites exhiberent idoneos. lpse vero cum honeslo
-rqt, sahctamqUecivilateni JerusUleni, et Tyrtim, ac; cbmitatii jirsecipua et maxinic peptilPisa totius re-
Sidbnem,ipsamqUe Aritiocliiam, el alias urbes muni-- gionis loca circumiens, crebras prsedicando facie-
 229 HISTORIA CAPTJI A LATINIS CP. 230
bat staliones, et plurimos ad eamdem Christi mi- ^ paupere partiretur, sic et iste de his quaeyel secum
litiam cenvertebat. Quibus etiam illud curabit in- detulit, vel poslea, volenle Deo, copiose adeptus
jungere, ut qui pessent, prsefixe lempere ad IpCum est, indigenlibus sociis largas distribuit portiones :
prsediclum aliis cccurrerent, cum eis pariter prp- adeo ut in duohus diebus centum viginti marcas
fecturi, Qui vere prepter temperis angustiama in lililes usus liberaliler erogaret, el in lertia die
negptiis suis expediri nen pnssent, quam celerrime sepluaginta mai'cas argenli. Teriium est, qupd sic-
fieri possit, alips sequerentur. Tempore aulem pro- ul ille de menacbn factus ppiscppus in sua lanien
fectionis jam vicino, Martinus, licet auctoritate paupertatis bumilitate seipsum semper continuit,
pontificalis mandati tutus esset, cupiens tamen sic et iste, sicut nebis certissime cpmperlum est,
sanclse professioni suse reverentiam exhibere, fon- cum ppsset.vel episcepatum, vel quas yellet alias
tem lotius ordinis Cisteriiuin adiit, ibique ab ipse ecclesiasticas dignitates, i.mo et iinmeiisam auri
lpci ejusdem abbate, aliisque.prsecipuis quibusdam argentique pecuniam, nonnullis rogantibus, acce-
abbatibus, peregrinatienis Iicentia et.benedicliene pisse;.amore tamen ordinis monasterii sui, cui
accepta, ad menaslerium suiim reversus est. Ubi Deus per ipsum, et ipse per Dei gratiam solemni-
eliam fratrum suerum se eratipnibus cnmmeiidans tef benefacere cogitabant; oblata respujt, et ex-
et ees muttia charilate divinse pietali cemmillens, B pleta peregrinatione ad fratres, pauper quidem
Basileam peliif, ubi jam signaterum mullitudp spiritu, sed ccelestis;thesauri:operibus dives et ple-
magna cnnvenerat, a quibus laetissime susceptus nus reversus est. Sunt alia forte plura quae pos-
est, Ibi queque sermctie exhertationis habito, ser ^ent in utroque Marlino unius ad alterum similia
ipsum et socips bealae Yirginicommendavil, humi- reperiri, nisi forte minus idoneo leclori vel san-
liter rogans ut ipsa Filio suo noyura conciliaret clissimum confessorem nimis deprimere, vel hone-
exercitum. Postea valedicens clero et populo ejus- stum virum quem dicimus atlollere videremur.
dem civitatis, a quibus plurimum diligebalur, lseto Quapropter utrumque debilo fine hOnoris vencrari
vultu Ct mente impayida sanctae profeciionis labp- nos condecet; sed illum quidem velul sanctissi-
remxum sociis.aggressus est. Qua ex re illud con- mam animam, jam fruentem consortib angclorum;
jicere possumus, hominem Dei nescio quid magni hunc vero fanquam prudentcm virum adhuc in
jain tunc in aninio concepisse, et quae Deus per ip- carne agenlem, qui et jam apud Deum et homines
suni facturus erat, cerlo jam metilis auguijo prse- magni meriii sestimatur, et poslmodum apudmros-
sagire. .....-.:•. ,'. .,.',?;'. que amplioris gratise per Dei gratjam fulurus sit.
5, Profeclus ifaque de civitate Basilea signatp- Sed neque illud silendum credimus, quia in illius
1 sancli Martini sacro
rum exercitus, relictis aliis, stralapi illam arripBit, G natalitip isle Martinus na-
quse per angustos Tridenlinse vallis anfractus Ve-- lus est in mundum. Et ideo Martinus appcllalus
ronam ducrt, minori quidem labore et majori com- est, etc. ..-.....,.,
pcndio. Erat autem tam clara et celebris famse 6. Venientes itaque Verpnairi miljtes peregrini
piEecurrcns opinio, ul non splum hi per ques eis cuni duce suo, tam a popuio civitatis quam ab alia
transitus. erat, verum etiam de villis et oppidis car, niultitudine maxima signatorum, quse illos de di-
tervalim pccurrerent, et ees multe favore et gralia ver^is mundi partibus ad eunidem locum prseveftc-
suscipienles, viclui necessaria jrislis preliis exhi- rat, laetissime suscepti sunt. Nam et ipsius urbis
berent. Martinum vero praecipue mirabantur, quqd episcopus Marlinum in doinum devote ac reveren-
hpmo religiosi habilus et vitae admodum spiritualis ter assumpsit, eique per octo fere hebdomadas
armatum ductaret exercitum, seque ipsum tanti la- sumplus et obsequium benevole tiiinisiravit. Postea
boris pflicio taih strenue coaptaret. Unde et noineh discedentes Venetiam petierurit; ibi naves intrare
ejus inter se celeberrime frequentantes, post illum decreverant, et inde versus Alexandriam, civitatem
Turonensem, qui in sanctorunv confessofum, cata- jEgypliam, recto iriipetu navigare; propterea quod
logo fcre primus atque prseciptius est, quadam si- tempore illc in partibus transmarinis inler nestrps
mrlitudinis rdtione, Maftinum hunc alterum voci- et barbares induciae pacis erant, quas noslris,
tabant. Et revera, si rem diligenter inspicinius, salva fide, quam interposuerant, solvere non Ii-
qusedam, ne multa dixerim, in utroque concurrunt ceret. . i
similia. Primum quidera, quod sicut ille aliquando Erant aulem in exercitu signatorum famosi et
armatam sequens militiam, sicut de ipso scriptuni potentes viri;quamplures, tam saeculares quain ec-'
est, tara sanete et innocue se habebat, ut jam tunc clesiastici. Inter qucs Balduinus, cnmes Flandren-
non tam miles quam menachus putaretur; ita et sis, et Benifacius marchie de Monteferrale, au-
hic verus mcnachus, imo Pater monachorum, ar- ctorilale et viribus atque consilio praecipui habe-
matum ducens exercitum, inler belligeros bomines hantur. Et siquidem omnes uno consensu in hoc
ita vixit, ut quanlura labor itineris vel injuncti; convenerant, ut pelentes Alexandriam, et eam vi-
cura permiltebat officii, de rigore suse professionis riliter obsidentes, non tambelii forlunam quam
nil sibi penitus relaxaret. Deinde sictit ille taritae divinse yirtulis experirentur potentiam. Quod uti-
fuit compassionis in pauperes, ut asperrimo frigofe que si fecissent, sperabile satis erat tam ipsam
chlamidem, quam unicam habebal, cum tiudo magnificam civitatem quani et maxiniam totius
 2M GUNTIIERI CISTERCIENSIS 232
jEgypti parlem facili coiiiperidio in eorum potesta- A Spoponderunt itaque faciuros se quod illi instanter
lem posse transferri, eo quod, lotus fere populus exigebant, accepto nihilominus ab eis certissima
terrse vel consumptus fame. perierat, vel squalebat sponsione quod ipsiqiioque armfli nostros usqne
penuria prppler stcrilitatcm ejusdcm videlicet terrse, Alexandriam el comilarentur et veliefent. Videns
cui Nilus frugifcras. aquas, quibus eam rigare se- ergo Martinus nosler non solum negotio crucis
lct, anriis, tit aiutit, jam quinque subtraxerat. Im- moras innecii, sed et toti exercitui nostfo fun-
pediebatur autem illud principum nostrorum Iau- dendi sanguinis Christiani nccCssilatem incumbe-
dabile salis consilium fratide et nequitia Veneto- re; nesciens quo se verteret, quidve agerel, totus
riiin, qui tanquam domini naviura et principes in se exhorruit, et de plufibus, quorum ci quod-
Adriatici niaris, eis navigium peri.tus abnegabant, libet displicebat, illud elegil quod in lali articulo
nisi cum ipsis prius celebrem Dalmalise civltatem, potissiroum videbatur, Aggressus ilaque praelatum
juris aulem Hungarici, Jafiram [al. Jaziram] expu- cardinalem, omnium prectim inslantia suppliciter
griaretif. Aiebant eriim illam semper suis tiiilitati- exorabat ut.euin a voto peregrinationis absolutuni
bus fuisse contrar.iam, adeo ut saepeeives ejusdem ad solitnin clausiraiis vitae quielem transire per-
urbis naves illorum inercibus onustas piraticis in- milleret. Ille verotiisi pfius explela peregrinatione,
vasibnibus spOliassent. Qtise utique res noslris " cmnem prorsus ei reditum denegabat, et insuper
priricipibus, tanquanv Deum timentibus., crudelis majorem imponens sarcinam, auctoritafe summi
ac riefaria vidcbatur, tum quia civilas illa Chri- .pontificis, omncs ei comniisit Theutonicos quos vel
slianae gentis erat, tum quia ad regem Hungariae ipse adduxerat, vel ibi repererat, vel qtii pcstmodum
pertinebat, qrii et ipse signo crticis accepip, ut ad eumdem exercitum essenl venturi.Injunxit eliam
mbris est sub proteclicnem sumroi pcrttificis se et tara ei quam quibusdam aliis reiigipsis, qui ad-
sua tradiderat. Illis ergo instanter tiigenlibus, no- erant, utper omnes casus socios sequerentur, et
stris autem obnixe negantibtis, suh hac contenlione eos a sanguine Christiano, quantura pOssef fieri,
atque discordia pliirimum teniporis elapsum est. cohiherent.
Piitabant enim rero omnino deteslabilem et Chri- 7. Trajecta igitur ciassc per mare Adrialicum,
stianis lllicitam, mililes criicis GhriSli in homines quodet ipsum Dalmaticuni appellatur; alterum qui-
Christianos «ede, rapiiia et incendio degrassari, dem ab Adria civitale, yel secundum fabulas, a filia
qualia in expugnandis urbibus frequenler solent Jortis Adria (2); altertim vero a Dalmatica quam
acCiderc. Unde et multi pauperes, qui secum pauca alluil, appellationerii accipieris, milites noslri celeri
detulerant, eisdero consumplis, non liabentes ultra Q cursuy sed menle tristi et tarda, regionis opposita
viaticuin, relicto exerciln, versis vestigiis ad pro- littora lenuerunt, ac ne in re odiosa et sibi ipsis
pfia regressi sunt. Sed et quidaro polcuies et di- detestabili diuiurnas agerent moras, prsefatam urbem
vilcs viri, nen famreruni penuiia laborantcsquam magno terrOrc et fremilupbsederuht, eamque per
pcrpetraridi flagitii horfbre perterriti, inviti ac tfidtium noti tam hosliliter qtiam minaciter oppug-
pene nplenles. in rediluin Convcrsisunt. E quibus nantes, sine caedeel sanguinc ad deditionem cOm-
aliqui Rmnara pelentes vix a suiniiio pontifice re- pulerunt. Quaecivitas postquam suis victoribus tra-
deundi licentiam impeirare potueruiit, ea lamen dita esl, mox eain Veneti a fundameniis inexprabiK
cohdiiibnc praefixa, ut sallem post aliquol aiinos odio subverterunl. Quo in facto, quia ripslri senlen-
votum suae peregrinatioiiis exsolvererit. Qui redi- tiain excominunicatichis incideraiit, pre ep qued
'lus pefegrinorum non solum cxercitum noslrum rebus Hungariaefegis manus injecissent, quas ille
illorum fraudavit absenlia, veruin etiam roultos, signp crticls accepip, B. Petri summique pontificis
qui de Gerniania caeterisqueregiOnibussubsequi.fe- protcctioni commiserat, visum esl nostris ad euindem
stinabant, ab illo, qtiem concepcrarit, animi fcr- summuhi pontificem nuntios destinare, ut coact»,
vore cbhlbuit, ut irt locis suis immoti consiste- culpaemisericofdiler condescendens, eosab illa sen-
' • D tentia excomrounicatibnis absoiveret. ""uilegationi
rertt.: .
Tempore aulem illo raissus est ad exercitum nc- proseqiiendse cuni pej'Sonse uliles et idAneaequsere-
strum cardinajis quidam, Pelrus videlicel Capua- rentur, eleclus est Martinus abbas, et cum eo Sues-
nus, queinsummus penlifex ad hec direxerat, ut sionensis episcopus, vir inagnae sanctitatis et dulcis
praefalam sedaret centrbversiatii, agerelque cum facundiae, et tertius magister Joann. Parisiensis,
Venetis, ut felici embclse, idcst Chrisli mililiae homo Francigena, nobililer eruditus et sermone af-
mattirum verstis Alexandriam praeslarent navigium. fabilis . quorum interyenicnte praesentia, causa fa-
Quedcumab eis nullaterius exterquere posset, nisi vorabilis apud summum ponlificem plcnius fulcire-
nostri proposilaro sibi condilionem implessent, tur.
vrsiim est eis veniale magis et niinus improbabile, Qui tres viri Cum Romam venisseht, admissi
minori nialo majus bonnm compensare, quam vo- causam.qtiam attuleratit fideliter exponentes, domi-
tum crucis inexplelum relinquere, et gressu relro- num papam humillime rogaverunt ut cbactc flagitio,
grado ad suos cum pcccato rcporlare infamiam. qucd milites nestri pb Christi hpnnrem in Chrislia -
(2) Ms. vitiose Nunoiis Adringue. Sunt qui scri- Ilalus Adriae pater fuit, a que Sinus Jonius, qni
bant, utapud Janum Parrhasium Euslalhius, Jon. mpx ab Adria lilia diclus est Adriaticus. (CAKIS.)
 253 HISTORIACAPtM A LATl.NIS CP. 234
ncs ccmmiseraiit, clementer igncsceret, et causai A slitutus foret, eis in commune argenli lrece::la mar-
diligenter inspecta, illam excemmunicatipnis rela- charum millia se daturum. His omnibus causis in
xaret sententiam. Ule vere lum favere quem neces-- unum concurrentibus, major pars noslri exercilus
sitas excusabat, tum nostri exercitus humili suppli- in assensum juvenis jam cceperat declinare. Pauci
catione, tunveliam ntintiorum gratia et auctoritate; vere, qui de crucis proventu magis erant solliciti,
jpermotus, habila secum deliberatione, petitae induh- obnixe dissuadebant, dicenles, id quod el verisi-
gentise benignuS assensit, jussitque scribi fermami mile putabatur : praefatum juvenem sine; ferro et
absolutionis ad nostrum exercitura perfereudam. sanguine nullatenus posse restilui; videbatur enim
Eratenim vir multse discretipnis el gratiae; juvenisi eis stultum et improbura, paucos homines peregri-
quidem a-.tale,sCdcanus prudeniia, maturUs aninio,, nos, nec habentes quo se recipsrent, omisso sanctae.
morum honestate composilus, clarus genere, formai peregrinationis proposito, certo suo periculo, pro
ccnspicuus, amator oequiet boni, inimicus autemi comroodis alienis, lantaeurbi, tam munitse, tam po-
hequiliae el maliiiae, adeo ut non tam sorte quami ptilosae, belltim indicere, quod sine mulla caede
merito lnnocenlius vocarelur. allerulrius parlis, vel fortassis ulriusque, terminari
8. Factum est autem, dttni adhuc nuntii noslri ini non posset. Sedde hac re, id cst de juvenis illius
ctiria versarenlur, cerlus rtimor insortuit, venisse• R restitulione, ad lempus tacendum est. Sequentia suo
videlicet Alexium juvenem in castra, Graecum gene* tempore prosequemur. Poslquam ergo, sicut loqui
re, filium videlicet lsaac regis Constanlinopoleos, , coeperani, rumor isle Romaeauditus est, dominus
missum a Philippoj rege Teutonicorum, cum nun- papa cum omni clero suo, nuntiisque nostris, aliis-
tiis el mandalis," quibus obnixe rogabat exercilumi que quamplurimis vehementer expavit, metuens ne
ut prsefatum juvenem in regnum suiira restituere i maligni hoslis invidia hac occasione vel totius exer-
niterentur. Cujus rei ordo talis est, si ofdo congrue citus noslri machinaretur interituin, vel saltem
dici potest ferum inordinate et Crudeliter geslarumi cfucis negotium impediret. Oderal aulem suinmus
narratio (5): Regnanle igilur apud Grsecos Isaaci ponlifex illam urbem lam ipse quam ejus praedeces-
illo, quem diximus, fraler ejus Alexius, palruus ; sores a mullu tempore, quoniam jam diu Romanae
minoris Alexii, cujus et modo facimus menlionem, Ecclesiae rebellis exstiterat, et in quibusdam fidei
consilio quorumdam pessimorum, maxime autemi articulis, velut in prccessiene Spiritus sancli, quem
cujusdam cognati sui, nobilisquidem.viri, sed per» Grseci de Filio proeedere negant, et in modo sacri-
fidi, qtti Murtiphlo, id est flos cordis in gente illai llcandi, quod illi in ferroentato facere solent, a fide
vocabatur, eumdem ffatrem suum Isaac regno de- - calholica dissidebant. Unde et quemdain cardina-
jecit, et ipse regnuni arripiens, filium ejus, et lem, qui quodam temppre a summo pontifice ad
eumdem nepolem suuro, hunc scilicet de quo nunc eos corripiendes et instruendos missus erat, versis
agilur, Alexium sub diligenti custodia carceri man« sursuni vesligiis, et capite deorsum in aere suspen-
cipavit. Qui taiiien, invenla opportunitate, latenter derunt, donec conimunicalo cuin Petro spirituni ex-
effugiens, occulta el celeri fuga Teuloniam petiit; halaret. Oderat igilur eam, ut diximus, et pptabat,
veniensque ad Philippum regem, qui sororem ipsius: si fieri posset, eam a gente catholica sine sanguine
habebatuxorem, suasilli patrisquemiserias, elpatrui expugnari, nisi nostri cladem exercitus formidaret.
crudelitatem fideliler conquestus est. Qui praefalum Hoc autem per nostros possefierl non sperabat, di-.
juvenera satis honeste suscipiens, eum apud se ali- cens eaindem urbero plus in splis nayibus piscato-
quanto lempore magno dileclionis affcdu detinuit, runi abujidare qiiam illos in loto navigio. Habebai
eique sumplus el obsequia copiose ac liberaliter enim mille sexcentas piscatorias naves, quarum,
ministravit, Audiens aulemexercituin npslrum, Ja- quselibetper totum aiiiuim ad quatuordecim dies
zira expugnala, circa fines Graeciaeconversari, ssepe fisco regio persolvebat niimmum aureum, qui per-
dictum jiivenem cuni nunliis et epistolis suis direxit peram (i) vocari solet Ferdoni, id est quartse parti
ad principes, utrurti, si fieri pnsset, in regnum patris D niarcae unius sequivalens. BcUicasnnteni sive nier-
sui reducere melirenlur. Teulenicis auiem pro ee catorias habebant infinitse raultiludinis, et portum
quodsui jurisessevidebantur, hancrem securiosius lulissimuin. Erat aiitem de consiiio cl sententia
et imperiosius injungebat. Marchionem, cogna- Cjusdeni suroroi pontificis, qui de cru.cis negotio
tum suum, ejus, quse inler eos erat, cominonebat maxime anxiebalur, ut noslri recto cursu versus'
propinquilatis. Flandrenses alque Francigenas el Alexandriam navigarent. Permittebat eliam eis ut,
Yenelos, et aliarum regionum homines, omni pre-' de maritimis locis Romaniae, quam aUuit id mare,'
cuiii moUminesedulus exorabat, certissime promit- cibos inemptos, id esl absque pretio^inoderate tolle-
tens, si ille auxilio ipsorum sedem suam reciperet, rerit, qui eis ad annum dimidium possent suflicere.
peregrinis omnibus tam per Teutoniam quam per Quod suum consilium, quia mutari metuebat, et
totam Graeciamtulam ac liberam in perpetuum pa- crucis profectum terrenis occupationibus irapediri,
lere viam. Accedebat etiam ad hoc quod idem ju- .merilo lam ipse quam alii omnes novis rumorihj'*
venis certissime pollicebatur, si viribus eorum re- lurbabanlur
(5) Alexiusfratrem Isaacum excsecaverat et thro- (£) Ih.propera; forlc vrooterca,
no detruserat an. 1195. (BASN.*
PATROL.CCXII 8
£3S GUNTHERICISTERCIENSIS 2SG
'9. Instabat igilur abbas omni precum molimine, A versabanlur, vix ipse quartus fnoftem effugit; cae-'
eihas omnes,qtiasdiximus, causasaliasquepraeten- leri omnes periculo succubuerunt. Sed et si qui
dens, fedeurtdi licentiam flagitabat.IUevero oirinino superstites erant, ii resppnsP mprtis acceple lan-
<e\fedilum dcnegabalynisi prius Terram sariciam , guidi et exsangties eam pef singula momenia cer"-
quam petefe voverat, atligisset. Egressus ilaquc de tissime praeslolabantur. Accessit autem ad hoc et
curia Martinus cum sociis, accepta pontificalibene- aliud iricomhiodum, quoniam induciae pacis, quse
dictione, cum litleris continentibus formam abso- inter nostros et barbaros juramehto firmatae fue-
Itltipnis, quae nostro exercilui redderentur, Bene- rant, fraude illorum et nequitia solutae sunt, captis
•ventiimpCtiit, repeiilque ibi Petfum illum Capua- el spoliatis duabus navihus nostrse gentis, et di-
nuriv, cujus supra meiiiinimus, versus Aclionem re- reptis omnibusquse inelsvehebaritiir. Quamtamen
cto cursu transnavigare cupientem. Cui Mariinus injuriam nostri fortiter ac celeritcf yindicanles,
adhaerens ponlificales epistolas per socios misit ad sex illorum naves magnas annona, el mefcibus, ac
castra, per qtios etiarn Teutonicae cohorti,: quam aliis rebiis Onustas in mari deprehensas, tam ipsas
prius ductaverat, verbis excusatoriis valedixil, n quani omnia qusc in eis eranl, sibi praedam fece-
Nonas April. (April. 4). Deinde apud Sypuntem runt. Atque ita diviria virtule etsua fraudem illo-
navem ingressi, posi laborem diuluriir temporis " rum viriliter tilti sunt. Renovalo itaque bello
ppf tuirt Achonis tenuenint, ubi etiam ab omnibus ccepit hpslilis rabies sclitp vehementior nostris
celeberrime suscepti sunt, vn Kal. Maii (April. 25). incumbere, tum propter numerum pauciorem, lum
Eral aulem ibi Teutonicae gentis raagna frequen- quia ethi qni residui erant taiiquani merte vieina
tia, inler quos quidam nobiles et potentes viri, qui imbecilles et invalidi putabanttir. Quaprcpter vi-
Martinum in Germania prius novefatit atque dilexe- sum esi his qui inter ecs prsecipui babebantur,
rant, cum devotissime susceperunt. Capuanus vero iiutilies ad castra peregrinprtirti dirigere, quos in
omnes ei Teutonicos, qui vel tunc aderant, vel Grsecia versari acceperant, ut civilati Achonitanae,
postmodum superventuri sperabaiitur, sumrtii pon- et illi porliuiictilae Teri'aesanctae, qiiam adhuc no-
tificis auctorilate commisil. Eadem aestale,: circa Slri miilto labore el periculo possidebaiit, maturo
dies illos qtti propter fervoris malitiam caniculares subvenirent aiixilio, el scirent eam vix jam posse
vocafi solent, orla est ibi gravissima pestisyct cor- diulitis defensari^ Hanc quoque legalionem, rogan-
porum huroanorum corruplio in tantum, utuna die libus illis, suscepit abbas Marlinus eum alio quo-
pltis quam bis mille corpora mortuorum sepulta dam viro, Conrado scilicet, advocato dc Swartzen-
memorenturi Erat autem tam subita et improvisa berg : cui idenv abbas festimoiiiuni perhibel laiitse
lues, utquisquis coepisset aegrelare, infra triduiim integritatis, ut quoties seveljoco, velserio, vel casu
morlem certissiraus exspectaret. Unde et multi su- mentitum esse recordaretur, lot venias in secreto
bita aegritudine deprehensi, cum de rebps suis dis- petere consueviSset. Ex quo et illud safis palet
ponere non valereht, vocato abbate, omnia sua illi eum qui in levibus et his quae alii fere omnes pro
tradebant, vel lelinenda in proprium, vel distri- nihilo ducunt tam providus erai, in majoribus
buenda sociis egentibus, fetenta sibi parte sua pro nuilatenus fuisse negligentem. Tertia ergo die ante
libitu disponenles. Quam rem ipse Mariinus ita fi- ftistum sancti Marliiii prsefali duo viri navem in-
deliter exsequebatur, ut in dtiobus diebtis, quod et gressi siint, et in Cifcumcisiene Dcinini juxta
paulo ante dictum est, cenlum viginti marchas in Constantinopolini littora tenueiunt. Ubi luncexer-
tales usus expenderet, et in lerlia septuagiiita mar- cilus noster nbn satis laitus agebat, eo quod niag-
chas. Quorurtidam eliarti virorum forlium arma, qua3 ritim discrimen incurrissel negbtiis implicitus alie-
illi ob feruni penuriam pignori supppsuefunt, ipse nis. Quod utique Deum ita otdinasse credendum
gratuite pretic satis liberaliter redimebat. Amplius est, ut civitas illayquae pro sua magnitudine atque
aulem perinfirmos strchua pietate discurrens, tam potentia jani multo tempore Romanae sedi rebellis
consilio quam rerum impensa benevole pf ovidebal, JJ ftterat, virlute nosirorunl ct insperata vicloria uni-
admonens eos de pura confessione, de certa spe tali ecclesiastiCaeredderetur.
aeterniiatis,ne moftem brevem et momentanearo for- Venientes itaque ad nos nunlii transmarinae
midarent, postillam continuo viiam interminabilem Christi mililiae, reverenlef ab otnnibus ac benevole
accepturi. Sanosetiam viriliterexhortabalur, ne ier • Suscepti sunl, maxime autem a Teulonicis illis
reret eos brevis illa ct cito transitura calamitas , quibus abbas praeesse consueveral. Exposila auteni
sed promptis animis ad utrumlibet parali essent, causa sui adventus, compassionem titique magnam
vel hanc vitaiti ad honorem Dei diutius producere, expefli sunl, sed nullarii omnino spem cbnsiiii seu
vel socios sequendo seternam brevi compendio fe- auxilii a hostris acceperunt,. qUippe qui nec sibi
liciter adipisci. ipsis posse satis -auxiliari videbahiur. Erant enim
10. Hac igilur peste in civitate illa et finibus in tanto extremse adversitalis articulo, ut nec circa
ejus, diu pervagante, maxiina pars tam civium civitatem ipsam satis essent Seeuri, propter in-
quaiii peregrinoruro ibidem commoranlium ejusdem sestimabilero hostilemque Graiae plebis multitudi-
cotifagioniS tabe coosumpta esl. Namet de.sede- nera : nec ab ea absqtie multo labore ac periciilo
cim hominum personis , quse in abbatis hospilio discedere possent, propter innumeras illerum na-
237 HISTORIA CAPTJE A LATINIS CP. 238
ves, quibtis, si fugCrent, cbs persequi et expugnare JA Terram sanctam obtineiidam ac possidcndamquanto
satis hostiliier cogitabant. Unde faclum est id, vicinius, tanto prsestantius niinistrabit auxiliuni.
qiiod farp splet accidere, ut nostri eidem civilati, Quse omnia ulique cassarenlur, si gens illa per ho-
de qtia fugere non audebanl, obsidionera ponere roines alterius fidei, veluti genliles aut haereticos
cpgitabant. Ad ciijus rei evideiitemneliliain, cpefse expugnata foret; imo, quod el gravissimum essel,
pretium est illud explicahdum resumere, quod in in eorum transiret errorem. Has igitur causas
6iiperioribiis nos ad lempus suppressisse memini- apud Deum arhitj-or prsecessisse, nohis quidem
mus. Quairi rem si quisquis diligenter adverlerit, occullas, ei.vero, qui omnia prsevidet, manifestas,
occulta Dei judicia et latenies rerum accidentium quibus res ist:e grahdes atque mirificae,quas suirius
causaspolcrii pernoscere. dicturi, certo limite, sed ocCulto, ad suum perdu-
ll. Ordo anlem rerum illarum quse noslros ih cerentur eventum.
hanc perdiixerantnecessitatisangustiam, hoc modo 12. Ex hac igitur lam occulla et inscrulabili
colligi polesl: Ciim , regius ille juvenis Alexius, divinaemenlis conCeptione, quse omnia formaliler
quod el supra diclura esl, cum nuntiis ct epistolis coniprehendit, quani nec arenae numerus, nec gut-
Philippi regis in caslra venisset; et ipse quoque tarum in nvari, nec frondium in silvis' fallere po-
precibus suis et promissis ingentibus principes test, emnia quae in tempere fieri vel conlingere sor
exercitus noslri plurimum permovisset, coaperunt lent, certo tramite et immutabili cursu proliciscun-
paulatira omnes, ut diximus, in ej.us favorem et lur. Unde et eam Graecorum pbilosophi archety-
causse ipsius prsesidium declinare, quod utique di- pum, id est principalem figuraro vocare selent ;
versis ex causis agebatur, lum ob gratiam regis Jeannes in Evangelic sue (cap. i) vitam riominal.
Philippi, qui nosliis pro ipso allenlitis supplica- Qupd faclum est, inquiens, in ipso vita erat, et vila
hal, lum quia pium eis videbalur, si fieri posset, eral lux hominum: Sicut. enim in mente hnniinis,
legitimum regni hseredem, crudeliler dejectiiro, in qui mcrlalis esly res illse qucdammodo vivunt,
sedem suara reducere ; tutn etiam prppter ejusdem quas cogitat in ptsesenti, sive illse praesentessunt,
juvenis preces alque promissa ; qui si reslitutus sive adhuc fuluraesperanlur; ila quidem, imo multo
foret, magnum peregrinls omnibiis et lunc et -verius in nvente divina, quam Graeci noyn vocant,
postea prsestare posset auxilium. Aderat autero et quse tota vitalis, vel potius ipsa vita est, quse nihil
illud, quod earadein civitatein S, RomanaeEcclesise vel ignorare vel oblivisci potest, vivebant' oinnia
noverant esse'rebellem et odiosara, nec putahant etiam anlequam fierent, quse vel postea creata
ejus oppressionem a nostris summo ponlifiei, vel „ snnt, vel adhuc usque ad finem sseculi creabiimur.
etiam Deo plurimum displicere. Sed et Veneti, Quae divinse menlis conceptio cum reruin omniuiii
quoruiii navigio ulebantur, ad hoc praecipue impel- et minimarum ideas, id cst formas conlineat ,
lebant, parlim in spe promissae pecuniae, ciijtis IMUIIO magis han.c rem, quam dicere proponimus,
illa gens maxime cupida esl, parlim vero pro taiilam, tam novam, lam mirificam, sicut fulura
co quod eadem civilas mullitudinenavium freta >u erat, ita ab selerno complexa est. Ilaque ex illa
tolo illo mari principale sibi dominium arrogabal. irrefragahili Dei disposilione processrsse.. creden-
Harum omniuin rerum et forte aliarum coiicursu dum est, quod exei-cilus noster, qui mox capta
illud actum est, ui omnes in favorem juvenis una- Jazira versus Alexandriam tendere festinabat, mu-
nimiter consenlirent, el ei suum pollicerentur auxj- lato proposilo, huic lantae civitati belluin indixit,
liuro. Fuit autcin el alia, ut crediimis, causa, et direclo navigio lines ejus hosliliter ingressus
longe his pmnibus- aiiiiqiiior alque polentior, di- esl, positis caslris hatid longe ab ipsis lnoeiiibus
vinae scilicet bonilalis coitsilium, quod gcntem urbis ad bellum paratus consedit. Cui curo magna
illam elalam ex rerum opulcntia ab illo fastu suo multitudine afmatorum occurrit ille fraternae sedis
depriini, et ad pacem el concordiam sanclse uni- invasor et possessor Alexius, qui brevi conflictu
versalis Ecclesiserevocare hoc prdine disponebat. D virtuiem milittim vix expertus, diflidens causae
Congruuroquippe videbatur ut gensilla, quse aliter suae et ignavisesociorum, quos nec s:bi prppler per-
corrigi non valebat, paucoriini caede, el reruin petrala flagitia satis fides arbitrabalur, roox in fu-
temporalium,- quibus iiilumuerat, amissione puni- gam iurpiter conyersus est.
retur, ut et popnlus peregrinus superbbrum spojiis .15. Cives itaqtie magnificae (S)!.urbis ierriti fuga
ditescerei, et leria lota in noslrara transirel pole- regis sui, quem eliam plerique nec prius prppter
statem, et Occidentalis Ecclesia sacrosanclis reli- scelera perpelrala satis dilexerant, sinuiique per
quiis, quibus illi se indignos reddiderant, illumi- nuntios a juniori Alexio promissis ac precibus
nata perpetuo lsetaretur. Accidit aulem et illud, frequentibus altentati, nosfris quoque contra
quod utique magnum est, quod saepedicta civitas, spem suam comminantibus excidium urbis, nisl
quae semper infida peregrinis exsiilerat, deinceps, illum legitimum haeredem regni in regem susci-
volente Deo, mutatis civibus, lida et unanimis perent, patentibus portis iilum cum lotb exer-
permanebit, et nobis ad expugnandos barbaros, et citu intra moenia pacifice admiserunt. Qui etiam
(h)Contigit hoc annp 1205, primo mensis Augusti; suflbcatus est vero Alexius post sex imperii
menses die 5 Februarii. (BASN.)
259 GUNTHERl CISTERCIENSIS 240
juvenis regalibus brnatus iitdumentis in sede rcgni, A
, tins suh ilpmine junioris Alcxii, qui principcs
tit decuit, absque mora collocatus, dimidiam pro- cxercitus nostri de castris ad ipsunv evocarenl,
missae pecuniae partem principibus noslris bcne- quasi promissaro pecuniain et insuper ampliora
vole ac liberalitcr Jiumerari jussit, speransseid inunera regiae liberalilatis accepturos. Quod cum
quod reliquum eral, brevissimo tempore. reddilu- ad ipsos perlalum essct, ipsi lanquam homines
rum. Manserunt itaque noslri in ipsa civitate per Christiaiiae siinplicilafis, riullani ibi fraudera suspi-
aliquot dies, ct lam novi fegis quam civium ipso- cantes , urbem ingredi feslinabant; qulppe qui nil
rum obsequio iiioderale uleiites, id roaxime cave- mihus metuebant quam novum regem, quem ipsi
bant ne cui oncrOSi hospites viderenltir. Sed quo- creaverant, tam brevi temporis arliculo de medio
niam cjvitas ipsa, licet magna et speciosa, duobus csse sublatum. Erat aulem ibi vir quidam pru-
populis tara diversis littgua et moribus, nec satis deritissimus, dux videliceiYprieioruhi, (.aecus qni-
mulua dilectione coiisenlieniibus, tantseque' homi- dem in facie, sed perspicacissimus in roente , qui
num et equorum multiludini sufficerc non valebat, cOrporis caecitalem animi vigore atque prudentia
placuit eis ut» relicta urbe, in locum planum alqoe optime compensabat. Hunc :tlii semper in rebus
diffii9iim sese reciperent, ibique positis castris, ambiguis omni diligentia consulebant, et ad hutum
promissa regis commodius exspectarent. Quibus B ejus publica negbtia solebant dispenerc. A quo
urbem egressis coepitoriri occulla quaedam citium cum alii mere solito qusesissent quid ci de bac re
adversus regem sedilio, plerisque murmurantibus videretur, dissuasit ne se, amore pecuniae, Graeco-
quod ipse homines peregrinos et a moribus suis rum dclis exppnerent, diceiis se idipsum timere
alienos tanto foveret afleclu, el jam fere tolius qucd evenerat, id est, ne juvenis Alesius vel a suis
opcs Graecise sinc causa ad eos translulissel, et peremptus esset, vel tanqtiam Grsccus genefe, ab
adhuc tanturodem vel forte plura, spoliato rcgno eis ccrruptus nnslram cum illis machinarelur per-
siio, eis largiri proponeret. Quam rem cum omnes niciera. Duin ergc principes super hac re diutius
ferc quererenlur , ausi sunt ciiam ipsum regena censuliasseni, nunlii vero perurgerenl instantius,
patenter arguere, publice prohibenles neregiiiim erupit rumor ille de medio civilatis, el universum
suum pro commodis spoliaret alienis, rte suornni exercittimgravi lerrore concussit. Videbanf sein terra
ihopiam praedam faceret aliorum; sed eos, tan- bostili deprehensos , in medio pessimse nationis, et
quam rerum alienaium cupidissimos invasores, illnm raptuiii e viia, queiu ipsi eis in maiiu potenti
pariter cura ipsis persequeretur et perderet. Quse ef magno terrore regem induxerant, qtii utique si
illorum seditio novum regefti vehementer cxterruit, viveret, posset et illorum vecordiam reprimere, et
tum propler civium eoruin perfidiam , qui cum ^( nOslros pturimum consokri, eosque securos ac lo-
coacti susccpcrant, tum propter illani, qiiam in cupletes de regno suo ad explendum iter suse pe-
nostros habebat dilectionem , tum propter jri- regrinatienis emiltere. Quibus omnibus se nunc
ramenlum de reddenda pecunia, quod ipse bona fruslratos penitus agnoscebant, adeo nt nihil alind
fide prsesliterat. Videres eum graviter anxiari, qnam morteni a rege novo el civibus certissime ex-
qnasi meditim inter suorum ncquiliam et amo- spectarent. Quid enim agere, aut quid spei habere
rem nostrorum , et gratiam Philippi regis, qnod poterant homines peregrini iii tali articulo depre-
si nostros vel fallefet vel Isederet, graviier me- hensi,' nec habentes ullum securitalis recepla-
tuebat oflendere. Cum ergo ad tanlum facinus culum, quo vel ad horam possent ab incursu ho^
non facile possetimpelli, Murciflo ille, cujus supc- stium respirare? Indicerent eis bellum, ut eos pu-
ritis fecimus meKtionem, cujus consilio pafer ejus . blice in suani persccutioneni excitarent, quos scie-
caecatus, et ipse in carcerem rctrusus- fuerat, eum bant et anlea latenter sibi esse inimicos ? At vero
propfia nianu suffocavit, dicens : Minus csseina- illorum infmitns erat nnmef us, et qui quotidianis
lunl, si solus ipse prsesenti vitie forel exemptus, cresceret supplementis, etin terra propfia, ubi eis
qiiam si tolius Grsecise opes ad igiiolOs quosdam U j onihia copiose suppeiercnt; nbslri aulem paucl et
homincs ejus stullilia transferrentur. Que sublatp inopes in medio inimicoriim, a quibus nil aliud spe-
de medip ipse tanqufflh homp regii generis, et ipse rare polerant, nisi quanlum, ut ila loquar, stiis
quoqtie sanguine prppinquus, diadcma sibi impo- possent ab eis gladiis exsecare. Sed el illud eos
suit, et regiam sedem tam audacter quani iinpru- plurimum contristabat, quod piomissa pecunia ina-
denter occupans, cepif de regni negotiis el nostro- gna ex parte frustrati erant, ctijus spe ipsi iter
fum perditioue crudeliter cogitafe. Ciijusnosin suuni distulerant, et vialicum peregrinationis sua?
hoc facto impietalem attentius abliorrentes, ita ce- negoliis insiimpserant alienis. Elegerunl tamen il-
gimur exclamare. lnd, quod iniali casu optimtim putabaltir , consi-
U. Crudelis igitur parricida, poslquam juvene Iium, disshnulato meliu, sine qtiO utique esse noiv
suffocalc regininv irivasit et lennh , jussit ad poterant, roinaciter obsessis liosiibus imminere, et
tempus ruroPrem hujus sceleris retieeri ac sup- in vindictam suffocati regis, quem ipsi inslituerantr
piiroi, rie statim ad castra perveniCns nestrprum lotairt urbero -cum civibus suis ei illo exsecrabili
auribus insnnaret, antequain ipse ccnceptse frau- parricida, hanc quidem ad excidiuin, illos vero aJ
dis^experirelur mclimina^ misitque ccntinuo nua- certam morlis posnam reposcere. Quibus- ita ia-
 211 HISTORIACAPT.E A LATINIS CP. 242
sullando tanlum eis terrorera incusserant, ut illi A Sicut enim visione quandoque magnarum rerum
de moenibus suis cgredi vix auderent, uiaxime au- longe minores designantur, quemadmodum in somno
tem propter balistas nostrorum, quorura usus Joseph per solero, et lunam, et stellas undecim pa-
quanto esl rarior apudiillps, lanlp elianv terribiliofr ler ejus, et maler, et fratres undecim designati, ita
et periculesior aestimalur. Interim autem nostri nonnunquam per infimas magnae et celebres desi-
confirmalis animis ad utrumque parati erant, vel gnalffi reperiunlur, velul in visione Danielis , ubi
ad recedendum, si se honesia et uliUs praeberet per quasdam beslias regna potentissima legimus
occasio, vel ad ca;dendos hostes, et subeundam ab praemonstrala. Quapropler fallunlur hi qui pulant
cis et cum eis mortem, si illi de laleribus suis ad eprum quaese dormientes videre putant, nullain
confliclum auderent erumpere. Nam de victoria esse distanliam, sed omnia vana esse, ct nullum
lanlae multiludinis obtinenda, siye dcexpugnalione prorsus in se continere mysterium.
urbis nulla eis spes poterat arridere, pro eo, quod 16. Visio igitur illa, quam dicimlis, huic tantae
illa munitissima eral; illorum autem nuroerus inae- pulchritudini et gloriaecivitatis illius occasionem
siimabilis quotidie succrescebat. Sed quanto stu- prsestilisse, hujusmodi fuisse narratur et legitur :
dio nosler exercilus optabat confligere et mori cum Post illam celebrera donationem qua Constanlinus,
hostibus, tanto illi refugiebant vicloriam de nostris ^ Grsecorum ac Romanprum imperator, reddila sibi
suis mortibus comparare, videnles jam illos in ter- sanilate et fugata lepra ccelesti miraculo, Cbristuni
ra hostili laborare penurie, se autem in loco suo ejusdem salulis auctorem, et beatos aposlolos Pe-
bonis omnibus abundare. trum et Paulum, qui nuntii fuerant, necnon et
15. Consederal itaque exercitus noster ante re- Sylveslrum papam, qui minister exstiterat, imo lo-
giam urbem, ut dictuin est, sed absque ulla spe tam Chrisli Ecclesiain regaliter honoravit; idem
ejusdem expugnandac. Quoniam ipsa non solura inr Conslantinus regise sedis dignitatem, quam Romse
numera civium multitudine, sed et bonis omnibus babuerat, beato Peiro derelinquens , Graeciam pe~.
abundabat; et tanto munita studio, ut paucorum tiit, et hanc urbem , quae lunc Bisantium diceba-
nianu possel ab innumeris hostibus defensari. Est . lur, prae cseleris oinnibus habitandam elegit (6),.
enim civitas trianguia, ut aiunt qui eam videruiit, ubi dum nocte quadam regali slrato suffultus quie-
habens in quolibel latere magnttm milliare, vel ara- sceret, videbatttr sibi videre aviculam \f. aniculam]
plius, ex ea parle qua lerrara atlingit, vaste aggere quamdam longsevam valde et mortuam, quam et.
et muro firniissimo tripliciter clausa; turres ha- beattts Sylvester papa, qui et praesens adesse vir
bens per circiiiuun sui exeelsas et fortes, adeo sibi r debalur, dicebat ab eo cerlissime suscitandam.
invicem propinqtias, uf puer septennis de una tur- Quam cum idem imperator facla oratione in juven-
ri ad alleram pomum valeat jaculari. Structuram culani quamdaro pulcherrimam suscilasset, et illa
a.utem aedificiorumin corpore civitatis, in eccle- casto amore suis aspectibus placuisset, induit
siis videlicet, et turribus, et domibus roagnatum eam regia chlamyde, ef cum diadema suum capiti
vix ullus vel describere potest, vel credere de- ejus impressisset, mater ejus Helena ei dicere vi-
scribenti, nisi qui ea oculala fide cognoverit. Ex debalur : Hanc, fili, habebis uxorem risque in finem
ca vero parte qua ipsara urbem alluit Hellespbn- smculi in hac pulchritudine permahsuram. Quanv
liacuro roare, quod separat Asiam ab Europa , visionem cum ipse pluribus retulisset, el alius.
quibtisdam in locis adeo angustum , ut de una sic, alius vero sic, eam inlerpretaretur ; propo-
in alteram transroiltat aspectum ; ex ea, inquam, suit ipse rex a jejupio non cessare, donec Chri-
"parte quoniam agger esse non poluit, propter fre- slus ei per famuluni suum Sylvestrum interprela-
queriliam portus quem habet tulissimum acceleber- tipnein sliaevisienis exppneret. Cum erge septem-
rimum, muri sunt alti adroirandae spissiludinis, et diebus jejunasset, ipsa nocte sepliraa apparuit ei
lurres densae, eductae ad tantam celsiltidinem, ut beatus Sylvester in visione, dixilqiie'ad euin : Avis,
quivis in culmen ipsarum aspeclum dirigere per- D [f. anus] illa quam vidisli, civitas hta est, qum
horrescat, Hanc antem tanlahi firmitudinem et de- jatn quasi neglectu ct senio defuncla, pei te in,.
corem, quern nunc habet, a prima, origine non ac- lanium decorem renovanda est, ut regiria dicattir
cepit. Nam olirn quidem ita erat, sicul unaquaeque inter emnes Grmcim civitdtes. Qua visiOne rex nonR
aliarum, et Graeco iiomine Bizantion vocabatur. tam terrilus quam gavisus, convocalis de tota re-
Unde et apud modernos niimmi aurei, qiii i.n illa gioneopiflcibus tam lignorum quam lapidum, jussif
fomiari consueverant, a nomirte ipsius. urbis Bi• eam et ampliari loco, et muris ac furribus emuni-
sjntii appellarttur. Postea vero cujusdam regiaevk ri, ecclesiis cselerisque sedificiisexornari, donec in
sionis pccasicne de qiia aliqua dicturi sumus , iri eam quam nunc hahet pulchfitudinis elegantjam
eum quem nunc habet splendorenv atque magni- juvenescens, Romse similis^ut aiunt, redderetur»
ficenliam promota est, Quae-visiolicet brevis hu- Unde et ipsa urbs quandoqup altera Rpma dicta
milisque appareat, magnse lameii cujusdam rei Cst, et terra ei adjaeens hodieque Romania vocatur>
fuisse praenuntiam, effectus subsequens declafavit. At ne ulla superessent vestigia velustatis , repror

(6) Eadem habet Althelmus De laude virgintim,\.i. (BASN.)

 243 , GUNTHERI CISTERCIENSIS Ui
bato priore vocabulo, quod posscl homines illius, A qtiantum fieri potuit, ad murum adniolis, el forti-
primsevae huroilitatis commonere, praecepit eam htis quibusque per scalas ascendentibus, prseconis
Conslanlinopolim appellari, a suo videlicet nomine voce clainaluiii iest, eura qui primus hostiles mtiros
et Grseco, polis, quod civitas interpretatur. Hanc insilirCt, centum marcas in prsemium aceepluruin,
itaque, ut dicttim est, a parte terrae noslri obse- Videres omnes vehemeriier appelere, qtiod uni lain
derunt, magis utique odip rerum suarum, qued lum servabatur, nort tam aniore promissse pecunia»
aliud prppler causas prsemissasfacere ncn audebant, quain ob Dei honorem, et causse cominunis utilita--
quam ulla spe eblinendse victcriae, pre eo quod ipsa tem, et inccepli laboris compendium. Qui postquani
inexpugnahilis videbatur Cuni ex ea parte nil aut scalanim summum tenueriint, aliis ita feslinanler
paruffl proficerenl, placuit eis ex altera parle, qua sequeniibus, ac si eos jn medios hosles propellere,
mari claudilur, non tam forlunam, quaniilivinaeyir- el ipsi eos subseqiii propefarent; func vero cerne-
tutis potenliam, sine qua illud nullaienuslieri pesse res eos ex alto subjectis hostibus baslis, jaculis
neverant, sub magno periculo experiri. Insilientes et Sagitiis odiosum iinbrem impluere, illos autein
itaque naves suas velut quodani indignationis inipe- iurbatos ac trepidos, nec habentes quod conlra
tu ad terrereni inimicorum, trajecle iriaii, qupd ibi- facerent, grnvissirae coarctari. Balislarum lamcn
dem anguslum est.in litlore opposltp civiiati cun- ' horror et impelus, eo quod gens illa iialuraliter
cti viriliter- consederunt, ibique muialp proposito tiniida est, eos liiaxiine reddebat exaniines. Post-
coeperunt de explendo negetip per mcrleni aiut yi- qiiairt verb unus inventus est qui primus muros
cteriam spleftius ccusultare. insiliiit, el illunv alii celerrime sequerehtur, conti-
17. Sed et de navibus illis, quarum infinita erat nuo ciyes exsangties et tfepidi, yidetites jam ho-
mullitudo, frequenter aliquae leviores ac celeriores siem sibi irtimisluffl, discurrenfes per nnifum ubl-
ad lacessendos eos et virlutem illoruni experiendam cunqiie possunt, sese in fttgairt prsecipitant, quasi
subito erumpebant, quibus illi pccurrentes jaculis muris amissis tuti possent in sua civitate consi-
el sagiltis, et niaxime terrore balistarum eos facile slere, qui eoruro prsesidio nequiverant defensari,
abigebant. Cons.pleiites itaque ducem illum Vene- Al riostri nlhilominlis per murura discurrendo lur-
torum, cujus paulo ante ineiniiiiinus, hominem vi- res illorum alacriter occupant. Jartique ex eis quin-
delicet caecufflvultu, sed aniino perspicsicissimuro, decim vel plures invaseranf; ttim hosles velut re-
id habuerunt consilii, tit per singulas naves suas, suqipto spiritu, tum pudore, lura periculo impulsi
jttxla malura ipsius navis alias quoque arbores lon- cceperunt in quamdam respirare audaciam, et ^e-
gas yalde et fortes hjnc inde erigereivt, et eas ca- ,Q ipsps mutup exliprtantes, clamere simul et onnii
rinae fortiter lam cum ipsp inalo quam sibi inyicem genere telorum eos vehemenlissime perurgebant,
tsm vasto. collaquearenl connexu, ut eis tanquam Quod videiis qtiidam comes Teutonicits, jussii ur-
ligneseltirres,, quasi propugnacula, praesidium ex- bem in quadaro parle succendi, ut Grseci duplici
hibefenl: qjtibps eliam arbpribus aliqnanip, spaljp laborantes incommodo, helli scilicet atque incen-
ab invicCni,distanlibus, yelu^i qucsdam' scalarum dii, facilius yincercntuf. Quod et faclum est, el
gradiis infigerent, pei; quos. aniroosi juvenes ad boc illi consilip vicii penilus in ftigam conversi
iuendas navss hoslesque desupei-impugnandps qua- snnt; qui aulero e nostris jam inlra muros recepti
terni autseni veleciler ascendere pcsseiit et descen- erant, pertas, quas multp lignPrum lapidumve ob-
dere. Quod el factum est, ef turres illaesjye scalas jectu dijigenter Graeci obslruxeraiil, remoto oinni
vpcare malneris, in lantum culraen altitudinis edu- obice yel excideruiil vel fregerunl, et his qni adhuc
ctae siinly ut magna sui.parte oinnes iurres et fai in nayibus erant, optatum patefecerunt ingressiiin.
lpicas Graecprura excederenl. Quas eliain cum totis Aclum est hoc circa Ramos palmaruin, Deo, ni fal-
pavibus tali undique arljficio muniyerunt, ut nec limur, ila disponente, ut eedem die Chrisli exer-
tela nec lgpides, nec ignem , vel conimunem, nec cilus lianc triurophaliter perfidaro urbem irriimpc-r
illum qui Grmcus dicitur, formidarent. Exstruclis " ref, qua Christus veniens ad tfiumpbum Passicnis
ergp navibus et ad urbem applicitis, placuit eis saiiclam ingressus est civiiatem..
prius in expugnatipne perlus et navinm Dei gra- 18. Patentibus itaque portis, hi qui in navibus
'
tiam. experi.ri, ul ab ill.a parle securi eos ,qui in erant laetis clampribus irruentes territis heslibus
jiniro et turribus erant, tanto securius quanto fa- liastis , gladiis, balislis , et sagitlis, el cmni ge-
cilius expugnareiit. Eraf autem clausus ille portus nere telpfum mbrtem specietentis inlentaiites , sed
tutissimo quodam recessu, et catenis ferreis. im-. nullam prorsus fundendi sanguinis habentes volnn-
mensie magniludinis, quse ab upa fronte porlus ad latem, tanquam oves dispersas, eos per omnes
alteram extensse naves omnes. velut sub una. claji- plaleas civitatis abigebant, in tanta mulliludine
sula coeipebant. Quse postquam a nostris limlto h\- fugientes, nt ipsa plalearum spatiosa capacitas vix
bore ruplae.suni, fugientes Graeci maxime terrore possel eis ad fugam stifllcere : instabant enim eis
balistarum , quas. ferre non poterant, captivas na- lanlo terrore et impelu, ut nec eos respirare, nec
ves suis victoribtis reliquerunt, quas illi cupide respicere paterenf ur. Cuinque tatitairi haberenl cae-
rapientes in suos usus, velut qtisedam belli s.polia dis copiam, quantani ipsi nunqualn sperare po-
graCisgjnia,transtulerunt. D,eindpturrigeris nayibus, luerant, paucissimi taiiien ab eis pcrcmpti suiri ;
 2-43 HISTORIA CAPTJE A LATINIS CP, 216.
ipsis ultro parcenlibus, quippe qui a viris reli- A sepulturam, qued cum Grajcis magnum videretur-,
giosis secum in castris' agentibus, Martino vide- nostri pro niliilo reputabant. Ibi de tcta circum -
lieel el aliis, frequenter erant admoniti, quanlum pcsita regione plurinium pecunise repcsitum ser-
fieri pbsset, manus suas a sanguine continereht. vabatur, nec nen et reliquise pretiesse, quas de vi-
Cecideriint tamen illa die civium quasi duo millia, cinis ecclesiis alqtie cceiicbiis ad eum lectim spes
non ulique a nostris, sed a quibusdam Francis, vana securitalis fecerat cengregari, qucd eliam
Ilalis, Venetis, Teutonicis , et aliarum nationum neslris ante urbis expugnaticnem ah his; quos Grseci„
hominibus, qui prius cum eis in ipsa urbe habi- expulerant fuerat irttimatum: Quani ecclesiam cum
tarti consueverant, sed tempore obsidionis expulsi, multj peregrinorum Simul irruinperent; et alii circa
prO eo quod de pfoditione suspecti civibus. habe- res alias, aurum sciiicet-et argentum, et pretiosa
bantur, nostris adliaeseranl. Cujus injuriae memores quseque diripienda cupide-occuparentur, Martinus,
illi gravissimam in Grsecos plagam ultionis crude- indignum ducens sacrilegium, riisi in re sacra,
liter exercebarit. De nostris auteni nullus omuino coramitlere," locum pelit secrctforem, ubi ea. quae
ibi cecidisse reperitur, exccpto- milite quodam no- maxirae affeclabat, reperiri: posse ipsa loci religip
bili admodum et famoso, qui dum hestes vehe- promillere videbatur. Invenit ibisenem quemdam
roentius perurgeret, incaulus ipse pariter ctim "venusla facie, barbaqueprolixa et cana, sacer-
equp, cui insidebat, in feveam quamdam repenle dolem utique, sed nostris sacerdolibus ipso cor-
absorptus sociis omnibus in Isetis rebus. dolorem poris habitu valde dissimilem. Unde: et abbas,
magnum invexit. Victis igilur omnibus ef profu- laicum ratus, placido. quidem animb, sed vocc
galis bostibus, et de tola urbe satis miserabiliter quidem terribili vehenienter : increpitans: <Age,
exclusis, foribu&etiam diligcnlet obstruclis, tum inquit, perfide sCnex, ostende riiihi .quaS petipres
demum victoribus adprsedam currere permissum servas reliquias, vel sciasite stalira mcrtis supplU
est-, nec anlea, quia sub periGulo capilis crat pro- cic puniendum.» llle vero; clamore potius quam ver-
hibilum, ne quis aiite plenanv victoiiam de praeda bis lerrjtus, quippe qiii clamorem audiens, verba
cogiiare pnesumercl. lnverieruiit itaque passim et intelligere non valebat, sciens nec illum Grseci ser-
cepiose tantam "auri argentique pecuriiam, tan- moriis habere commercium, Romana lingua, quaip
tuni splendcrem gemmarum ac veslium, tanlara ex parte noverat, cccpit hominem mUigare, et iranv
pretiosarum merciuni exuberaiiliam, tanlam re- ejus ; quse nulla erat, blandiliis., emollirc. Ad haec
wini victualiuni ubertatem, domos adeo egregias, vero abbas in pauca"ejusdem linguae verba vix po-
et bonis omnibus plenas , ut omnes repente de ad- „ twit eluclari, ut eidem seni quid ab eo.;exigerei,
'
venis et pauperibus cives ditissimi redderenlur. aperiret. Tunc ille, vultum ejus habitumque cpn?
Vaslaveral aulem inceiidium interiin supradiclum siderans, et illud tolerabilius judicans si homo re-
fere tertiairt partem civitatis, cum, omnibus tam ligiosus sacras.reliquias.cum.liinore ac reverentia
civibus quain peregriiiis graviori Occupalis peri- conlreclaret, quam si saecularesviri fortassis cruen-
culo, nulli erant qui flainroas licile pervagantes tis manibus funestareht, ferratam ei arcam ane-
possent exslinguere. Mulieres vero, et parvuli, ac ruit, oslendens ei thesaurum '
desiderabilem , quem
decrepili senes, qui fugere non valenles, in urbe supef omnes gazas Graeciae Marlinus. abbas sibi
rertianserunt, in occursu nostrorum digitum digilo gratum et desiderabilem judi.cabat. Quern. v.idens
in formam crricis implicantes, satis flebiliter: Aiios abbas, festinanler et cupide ulrasque maniis. im-
Phasilcos marchio (£710; |3a<7t>£0c pi.pxto)! decan- inersit, el uti streniie succinclus eral,.sacrilegio
tabant, quod Laline sanclus rex marchio interpre- sinus suos implens, tam ipse quanv. capellanus em
latur, quod ideo faciebanl quia lnarchionem, qucm quse sibi pblissima videbantur, sagaciter occulla-
inaxime Gracci npverant, el idcirco inter nostros vit, et protinus egreSsus.est. Quae aulem sint, et
niaximuro rcpulabahl, captse urbis regem haud du- quantse venerationis illae quas sibi praedo sanctus
bie cogilabani, qtiodiamen Deus aliler disponebat; , ) mancipavit, reliqtiiae, postea: competentius expojr
19. Cum ergo victores urbem victam, quam jiire netur. Cum ergo, ut ita loquar,: ad naves.ita;sufj
belli suam fecerant, alacriter spoliarent, ccepit farcinatus propeiaret, yidentes cum,.qui npverant-.
Matiinus, abbas.de sua eiiain praeda ccgitare, ac ne et amabant, de navibuset.ipsi. properanfes acLpraer
aliis emnibus dilatis ipse vacuus remaneret.pro- dani, an ipse aliqua rapuisset, aui-quibus rebus
posuii el ipse sacratas manus suas ad rapinam ipse ita onustus incederet, lsetoanimo requirebant.
extendere. Sed quonjam prsedam rerum saecula- Ille vcro lselo, vit semper,erat, vultu, et verbis ju-
rium eisdeni; manibus attrectare putabal indignum, cundis, «Rene nebiscum aclum est,> aiebat. Quibus
illud agere ccepit, ut de reliquiis sanctorum, qua- «Dee gratias» resppndenlibus, ipse fesiina.ntertrans-
rum ibi magnam sciebat esse copiani,, aliquam .sibi iens, et emnem retardatipnis causani mplesle fCrens,
corradcret portionem. Assumpto igilur secum al- «Idnavenvreversus. est, ibiqiie jp cubicule suc, qupd
lere e duebus.capellapis, nesCie quid grande prae- habebat henestum et mundum, vptjva illa suae mi-
sagiens, quamdara petjt ecclesiam qusein magna litiae spclia cpllPcavit, donec ille tumulluosus in
veneralicne habebatur ex ee qupd mater famesis- urbe slrepitus resideret. Ubi etianv postea tridup.
stini iinpei;atpris.E.mmanuelis ibi nobileni habebaf mansil in multae devolipnis obseqpio, nrijlo sibi lj,u»
247 GUNTHERI CISTERCIENSIS 248
jus rei coiiscio, prseter alterum e duobus capella-• A et capiti ejus diadcma impressura. Provincise au-
nis, et illum senem qui ei res easdera sacras iradi- lem ejusdem regni in tres parles divisae sunl, unam
derat, qui etiam, videns eum hominembenevolum quse ad fiscum regis speciabilem peflineret, alteram
ac liberalem, jam ei satis familiariter adhaerebat. quam Veneii pcssiderent, et tertiam quse data est
Cujus etiam ministerio interim ei apud quamdam inarcliioni, Thessalonica videlicet, et fines ejus
ejusdem urbis ecclesiam boneslum salis ef commo- amplissimi, qui etiam Martinum nostrum, sicut
dum; suae professioni conveniens, prseparavit hosr nnbis certissimc ccmpertum esl, secum dedueere,
pitium. Postquam ergo praefattis ille strepitus com- et episccpum creare preppnerel. Ule sihi votorum
quievit, abbas cum illo, quem diximus, capellano, suorum conscius cum graliaruro actione recusavit,
suum sibi secretuni assumens, paratam sibi petiit malens ad fi-atfes sups, si Deus annueret, privatns
mansionem, ubi tola aestate comnioratus, sacras et humilis remeare. Dcinde mjnores possessiones,
illas reliquias indesinenter amplectens, occulto qui- veluti castella, villseet municipia, et quse hujus-
dem, sed magno venerabatur aflectu, et quod minus modi sunt alia, in illas personas quse ad hoc magis
erat in exteriori, obs,equip devotionis supplehat. idoneae pulabanlur, distribulae sunl. Leges autem
Manebat autem in lpco eo licentius, quod induciag el jura, et caeterae insliluliones quse ah antiquo
pacis y quas pagani violaverant, renevatas accepe-' lamin urbe quam in provincia laudabiles habeban»
raU liim quia per illud mare non erat satis luta tur, ita ut prius fueranl, ccnsistere permissae sunt;
navigalio propter magnam et no.vain rerum mu- quaeverp reprcbabiles videbantur, vel cerrectae in
tationem, tum etiam detentus ampre spcioruin, meliiis, vel penilus immutatae. Quse dum ita in ci-
siroulque exspectans debitum slalum civitalis et vilale agerentur , inlerim peslifer ille Mortiflo (8),
regni,.ut bis qui eum miserant rerum islaruni gravissimi sceleris perpelralor et brevissimi teni-
formam.posset exprimere. Atque ita, ul diximus, poris imperator, qui suorura sjbi malorum conscius,
civitas illa regalis et inter pmnes.Gr«corum urbes eliam poenam timens, ante expugnaiicnem ex urbe
famosissiroa, brevissimo temporis articulo capta prpfugerat, nesciens que se verteret, aut quid .
et spoliafa, et a suis victoribtis possessa est.Vide- spei in aliqiip vel hpmine vel lecc habere pos-t
rint igittir alii qualiter hoc factum melianlur. Ego set, ad Alexium seniorem (9) se contulit; cui
in oninibus his quae vel ab historiographis, vel principes nosiri in divisione regni, quamvis bo-
Vliam a poetis referunlurT nil me fale, vel tam mini nefario, lamen quia regii sanguinis erat,
magnificum legisse cpnfiteor. Nec arbitror absque quamdam terrae porliunculam habendarii concesse-
certo diyini fayoris miraculo fieri potuisse ut ci- Q | rani. Qui videns hominem sceleralum ad se ve^
vilas illa munitissiiiia, cui tota serviebat Graecia, nienlem , quamvis nec ipse nttillum dissiroilis,
in manus paucorum tam repente, tam puhlice, vix a suis prohibitus, quominus eum extremo
tam facile traderetur. Plus enim hic, ui ita dixerim, mortis puniret supplicio; csecari jussit, et expulit,
uno momeiito paucos forles fecisse iiitelligo, quam recolcns eum lanlse cladis auctorem, qui sibi fra-
poetae veleres apud Tiojam infinita hohiiniim iTem csecare, et nepotera carcerare, et utrumque
inillia profecisse decennio mentianlur, inveniantur, regno spoliare persuasisset, el poslremo, ad
20. Capta igitur urbepcspoliata, et ipsis sedificiis augiiiciiliim sceleris, eumdem nepoiem suum manu
novis civibus dislribulis, ne absque principe quasi propria suffocasset. Ille vero lurpiter expulsus; qui
acepbali remajierent, ccepit de rege slatueiido inter dudum menle csecalus fuerat, nunc eliam corporeo
eos quaeslio agitari. Erant autem duo vi.ri opina- luiiiinepiivatus, patiper el miser, el omnibus odior
lissiroi et celebres in exercitu nostro , roarchiovi- sus, ciim iu illis parlibus fugibtindus iniseram age-
delicet de Monteferr?lo, Boiiifecius ^ et flandrepsis ref vilanv, audientes no^tfi iniseriint qui raperent
comes Balduinus (7); et quibns alterulrum in re- eum eteprum aspeclibus ,exhibereiil. Qucd cu.r^
gem eligi, etres ipsa videbalur exigere, et uifiver- faclum essel, coeperunt laro noslri omnes quam
sus exercitus aeclamabat, et quoiiiani - uterque *^Graeci qui in urbe relicli erant, misero probris et
multorum favoribus atque suffragiis nitebatur, nec . jurgiis et contumeliis insultare; parricidam, el pa-
facile alter alteri praeferri poterat, pro eo quod tii;c stibversorem, et dignum sjipplicio conclamaie,
ambo satis idoiiei viri putabantur, visum est.om- Ciiroque de hioiie ipsius certa oniniuni esset sen-
nibus transferre curam et arbilrium eleclionis in tenlia, de geriere lamen moilis niulta crat inler eps
duodecim viros, qui maxime inter omnes integritatis disceptatio ,. quibusdam censenlibus eum laqueo
et pPlipris cpnsilii - apud alics habebantur. Qui suffopari, quemadmodtim ipse dominuro suum per-
ppstquam liabita mulla deliberatione Flandrensem emerat; aliis vero vivum flamriiis immitti, vel
f.omiiem nominariiiit, coliocatus est in sede regni, gaxp alligato pelago imjncrgi; vel terrse infodi, vel
(7) Fuit ille Balduinus I^, comes Flandriae ef (9) Hic imperaverat Cohstantinoppli apno.s vji,
Hannoiiiae, qui, eodCm anrib quo electus est impe- ro. in, excaecate fratre, cujus imperium tisurpa-
rator, e vivis excessltann. 1204. BASN. verat. Sed capta Censtantinnppli, Pirini ppteslate
(8) Fuil ille ex nobili Ducarum familia; voca- exutus miserrime yixit. lncidit HImanus marchier.is
hatur autcm non Mprtiflus, sed Mutzuflus, vir sce- de Monlefefralo, deinde in Lascaris, generi; a
ieruin plenus, Consule notas Cangii iji Vir. ill. quo in carcerem "' " detrusus "' reliqnum vitse confecit.
JliVdiijiium. (lii,) (I(t.) '.'
249 HISTORIA CAPTJE A LATINIS CP. 2D0
dclracla pene tolius corppris viscera denudari, vel A j Deus ei prsestiterat aa eos prius redire qui mise-
truncari onmibus menibris, vel si quid aliud alro- rant, uleis de statti illius rcgni el de omnibus qua>
cioris poenaein honiinem sceleralum posset ab ali- prsesens audicrat et viderat, nuntius fidelis existe-
qup reperiri. Quid piilas miserc tuncanimi fuisse, rel, ct lunc demiim valedicens omnibus, de Terra
cum audiret eos de liiorte sua tam subtiliter dispu- sancta, quam ex voto pelierat, sui quoque reditus
fantes, nisi quod dolor luminis ainissi mortis vi- cursum feliciler inchoaret.
cinae.formidiiie:n leniebat. Placuil tandeni princi- 22. Ingressus itaque navem circa Nativitalem
pibus, pro co quod, licet liomo nefarius, alli tamen sanctse Marise, quasi nolens et volens, securus et
sanguinis erat, euni super altissiniani pyraroidem timidus, non sine melu et sollicitudine multa',
duci, ct inde longo asseri alligatum praecipitemja- prima dic Octobris apud Achonem applicuit, ubi a
culaudo dari, ut qui de alto regni slatu subila de- sociis suis, maxime autem a Teutonicis, qui eum
jectione corruer^t, niliiloniintis ab alto cadens specialiler diligebant, lsetissime susceptus, de statn
mprlem miserrimaro quidem, sed ncn turpissimam, regnietde his omnibus quoruin ipse prsesens testis
invenirel. Qucd ubi faclum esl, lolp ccrpore con- adfuerat, vel ab aliis indubilantcr audierat, fideliter
quassatus cum dolpre et miseria inleliceiii spirilum enarravit. Secretum autem illud stium nulli voluit
exhalayit. aperire, nisi cuidam honestissimo et forli viro, no-
21. Depyramide aulem illa, de qua isteprcjeclus roine Bernbero, qui cura esset natipne Teutenicus,
est,quam et plerique columnam ypcant, aliquid patria verc Elsaziensis, sanguine genercsus, et,
jiolabile dici potest, Exstrucla est ilaque de maiji- qucd prsecipuum est, virtute censpicuus, grande
mis lapidibus, ferro invicem arctissime conserlis, sibi nemen in terra illa ccmparavefat, adec ut
incipiens ex roagna spissiludine, et paulalim se ipsius regis consilia maxima ex parte in ipsum re-
acuens in immciisam celsiludinis quantitalem; in clinarenlur. Hic ahbati nostro semper familiaris
cujus taraen summilate solitarium quoddam lati-r exsiilerat, qui eum et in lerfa sua noverat alque
bnluni babuisse commemorant, qtii terrenam sibi dilexeral, et ibi majori dilectiorie amplexus prse
habitalionem negans, nedum ccelestem atlingens, caeteris fere omnibus excolebat. Huicergo cum
quasi inter utrumque medius eremuin sibi fecerat abhas illa Dei munera quae secum altitlerat oslen-
in medio. celeberrimae civitalis, cui etiam, ut dir disset, ille slalim laetotimore correptus expavit, et
cunt, diversaererum imagines ab anliquo jnsculplae coepilgratiam illam quam Deus servo suo contu-
sunt, quae Sibyllie valicinia el maxime superiorem lerat, vehementius admirari. Cum autem audivis-
regno (10) varijs dicuntur figuris exprimere. lnler (j ( set ejusdem abbatis de reditu suo propositum, ob-
quas eranl et navium figuraeel quasi scalae de na-r nixe sluduit dehorlari dicens vix unqiiam ficii posse
vibjis erectae, per quas viri arroati ascendenles cif ut tantse res tam pretiosa; inter tot terrse et maris
vitalero hihilorainus ibi sculptam expugnare et ca^ pericula, inter lot piratas et latrones, intef tot ca-.
pere videbantur. Hanc sculpturam Grasci usque ad sus qui frequenler occurrere solent y indifeptae ad
hoc teropus contempseranl, nil minus possibile terram Teulonicam pervenifenl. Moncbat igitur
reputanles quammt tantav urbi suae tale quid un> eum, ut ipse rebus eisdeni Terram saiictam devole
quam posset accidere. Af ubi yiderunl scalas in ct humililer honoraret; in qua cliam cura eis per-
navibus nostris ereetas, tunc demtim illius scul* mansurus, vel episcopalum, vel quas vellet alias
ptursejam recordali,. seriosius cceperunt illud et ccclesiasticas dignitales a rege cseterisque princi-!
quod diu spreverant, formidare. Unde et qujdeiiv pibus iion recusaret accipere. Qui si secreliorem
lapidibus, malleis ferreis easdem imagines con- et nionasticse professioni magis congruam vcllet
luiideiites, plurimi eas deforinayerant, arbilrantes agcre vilam, hoc quoque ipse apud regem , cui fa-
se hoc modo infaiisliini in nostrosauspicium retor- iiiiliarissiinus erat," pro libilu abbatis plenissimo
quere. Quaespes omnino ulique cassa fuit, et prse- providerct. Est enim irt partibus illis territorium
fatara sculpluram veri s.igiiificativani exslilisse, D quod lam moderno usu quam aptid veteres scri-
certus rei exitus declaravil. His omnibus ita geslis pturas mons Carmeli nominalur, locus omnibus
el bona parte medii lemporis. elapsa, Marlinus, vi'-. honis uberrimus, ferlilis fruguro , vcstitus oplime
dens exercilum iiostriim circa regni negotia stu- vinctis, oleis et aliis arberuin generibus eleganter
diis ingenfibus occupari, ut infra mulla teropora consitus, pascuis eliam copiosis exuberans. In boc
gusceptseperegrinationis iter exsequi pon valeret, monte tria sunt monachorum coenobia, distincla
ac per hoc principalem crucis causam variis casW ab invicem et latas possessiones habenlia, quibus
bus irapediri, tolanv suse menlis inteiilionein in hoc cosnobiis vel singulis uterentur, vel in unum red-
contulerat, ul rediens ad fratres suos claustrali sei aCtis ipse abbas et doinihus praesiderct. At vero
redderet disciplinse, quam in tanto rerum slrepilu si magis vellet sui ordinis fralribus quam aliis
ita uf vellet non polerat observare. Cumque delocpi praeesse, coenobilaeilli ad alia loca salis comniode
i;i quo tiinc erat usque Yenctiam facili possel', transferrentur; abbas vero, assumptis sui ordinis
transnavigare compendio, maluif cum bis quses hpininibus quibus vellet et quanln veljet numcre,
(10) Forle lcg.de superioribus regnis vel regibus.
251 GUNTHERI CISTERG1ENSIS 25?.
tolum prcefaU monlis territorium tam ipse qnam A . inare, sed adep seeurum et tenue, ut in co nec eliara
ejus suceessores perpelua ditione liberrime possi- navicula quantunilibel parva naufragium formida-
derent. Poslremp si xiilhorum acceptaret, acoiperel ret;: pneterea ab eodem loCPusque ad villam praefa-
a rege.et principibus tantaih: auri argehtique pe- lam facta videbahlur esse desuper-in directum ve-
euhiamj quanlam ipse niinquam vel posteri prae- liit qusedam tectorum iimbracula, ut nec ventus, nec
sumerent vel sperarent, quam et commodius secum plnvia, nec aliud niaris aerisve incbmmodum abba-
deferre: et seeretius oecultare ei eadeni eeclesiam li navigaturo npcere huUatenus praevaleret. Quam
suam dilare fatili posset impendio. Quse omnia abbatis visionem nos: modo sie possiinius interpre-
cum abbasrenuerct, dieens se nil aliud velle nisi tari, quod ab illp loco usque ad coenpbium suurn^
isacras res illas quas Deus dederat, suo fideliter ex- licet inter mulla terrae marisque periciila, divina tA-
hibefe cpenobio i praefatus: Werneriis, tanquam men prdlectioiie ih reditu siib tutum iter habiiurus
liomo fidelissimus, secrelum lenuil, et tam ipse esset, et praefataevillae populhs, yiri scilicet ac mu-
quam alii qiiamplures ad navem quaeinportii parata lieres, primi ex oninibus apud ctauslrum Parjsiense
erat, cum debito honore: prosecuti sunu Quam sacris essent Pccursuri reliquijs, sicut postmodum
postquam Martihus ingressos est, hinlua charitate expressa rei vciitas lioc ipsum approbavit.
dicio vale et accepio, feiia leiiia ahle Paluias illi 23. Non est faeile casus onines atque peficula
ad sua redierunt, Mariinus expansis velis oplatse memorare, quiljus et abbas ipse et hi qui cum ipso
iiavigalionis eursum aggressus est. ih eaderti navi fefebantur, frequentius expaverunt.
Libet insuper l;pc loco huic noslrae narrationi Sed ipse laiito ampliiis, quanlo plus amabat ea quae
quacdam ihsererequse. sola, si.alia deessent, satis perdere rtietuebat; Sed in tanto timore et periculo
possent astruereea quaeper abbatem Maftinum vel Dominiis ei majofem fere, quahi ipse sperare pole-
jam gesta diximus, vel adhuc dicehda restanl, de rat, gratiam su83pfotectionis exbibuit. Occurrebant
fonte divinae dispensalipnis ordinem [originem] ac- ei frequenternaves piralicae, qtise vel aliis spolialis,
ecpisse. Tertia siquidem nbcte, anlequam ,ipse Mar- vel alios spoliarecupienles, Iiac visa, subita man-
Jinus sui redilus jter arriperet^qiiidani clericiis ad- suetudiiie mitescebant, et eam omnirevereniia pa-
niodum ei faihiliaris, iEgidius npmine, natus de cifice saluiantes, illsesahi abife noii tam sinebaiit,
Bbemia, cujus millum veibuin nisi Latine prolatum qiiain sinere cogebantur."Virlus eiiim Dei eraVquaa
abbas ipse inleliigere polerat, qui el ipse cuin ab- el illos poterat coercere el istam securo cursu ad
bate ineadem navi redire prpponebat, non dor- poriiim perducere. Post mullos ilaqiie labores et pe-
miens, quidem, sed vigjlans,:Cerljssime, sicut ipse Q ricula non pauca navis illa Martini, vel potius Bei,
penitus affirmabal, vidit angelps; dups in.eodem Ip- et sancturum ejus feliquiarunii ad portum Venetise
co, ubi sacrae servabanlur reliqiiise, ubi eliam lani perducta est in vigilia Pentecosiesi ubi, cum appli-
ipse, quam abbas Cubiculum habere consueverant, cuissel abbas, el de statu lerrae satis dissimulanter
abbas quidem ob sacrarum rerum diligentem cuslo- inquireret, comperit non lhinus pericnli el timoris
diam ;' ille vero, quid ibidem seryaretur penilus in tierra superesse quam in mari praecesserat. To-
igiiprabat. ;Qui angeli cirea scrinium, in quo sacra tamquippe Ilaliam, pef quam ei transilus erat, in
Uei munera claudebanliir, mjrae devolionis pflicium fervore ac sfrepitu bellorum positam asserebants
satagere yidebanlur, et Deum qui haec famulo suo Ipse vero sciehs quia idem Deus potens est in terra
contulisset, omni revereiuia collaudare.. Facto au- et ih mari, et qui eum in mari salvaverat, salvare
lem illo diviiiae vcneraiionis pflicio, aller alterum polerat et iri terra, paratis equis,'sjiii et suis sar-t
exliorlanles Deumobnixe precabantur, ut eiimdem cinis deferendis, confidehter quidem, sed tamen hon
viruin, e«i lanla bona praislantur, cuin pmnibus qui absque metu el sollicitudine versus Ailpesiler arri-
ei familiariter adhaerebani, sua defensione protege- puit. Gum auterti ei frequenter armatorum cohortes
rct. Quam nliqtie cerlissimani visionem cum ipse occurrerent, quae ad nil aliud nisi ad praedandum
faclo mane abbati recitaret, subilo inler ipsa ver- D et rapiendum veheranl, subito qubdam terrore com.
ba ex niulia cprdis epmpunctione erupilv in lacry- pulsi, oblatam sibi pfsedam inaestimabilemj tanquam
nias : < Nescio, inquiens, qui sis, aht unde veneris, ba indighi, tiniide abhorrebant, et cedenles de yia,
aut quid in illo scrinio tuo;custodias; sed ibud ye- • summario, qui scrinia ciim sacris fefebat reliquiis,
rissime scip, quia inanus Domini lecum est. Qua- per medium sui iransiliim pra?stabanl innocuuh!.
propter in hat maris transfrelatipne a tua; sanclita- Tiansiens.itaque Marlinusiioster totam Iialiani, et
lis npn recedam consprtiOj cerlissime credens mein post illam Alpes aspefrimas, pbst quas eliam loca
illa navi, qiia tu yehendus es, periClilari hPii posse. > muiia periculosa et plena latronibus, urbem Basi-
Cujus sart.clae visionis abbas perculsus hiiraculo, leairt, de qua priihum suae peregrinalionis iter in-
praeseriim propler boniinis fideui, quem sanclum et chpaveral, loelissimeingressus est, ac primo omnium
veracem essenoveiat, retulitet ipse aliamvisionem, bealae Virginis ecclesiam petens, cui el peregre pro-
quse ipsi dorisiienli eadein ipsa iiocte p'ccurrerat. ficiseens devole se cornmendaralj quantas potuit ei
"Videbaiur ei siquidem ab eo loco, ubi tiinc erat, graliariim retulit actiones, quod eum apud dilectum
Acbone videlicet, usque ad villam proximam clau- Filium suum ejusdemFilii sui reliquiis honorasset,
strp-suo, npniine Sigoltsbeim, nil aliud esse quani e! de lol ac tanlis periculis cxceplum, laelum etin-
255 HISTORIA CAPTJE A LATINIS CP. 25i
columem reduxisset. Unde el altare ipsius, quod in A Iicm de loco Nativitatis Domini, de loco Calva-
ipsa ecclesia celebefrimum habet, palla nobili de- riae, de Sepulcro Domini, de Lapide Revoluto, de
coravit. Episcopo quoque ejusdem ufbis, doinino loco Dominicae Ascensionis, de lapide nbi Joannes
Lutholdo et aliis quibusdam personis et ecclesiis sletit, quando Dominum baplizavit, de loco. ubi
ejusdein loci donaria sua satis liberaliter erogavit. Chrislus Lazarum suscitavit, de lapide super quem
Mansit autcm in loco paucis diebus, donec ei fra- Chfistus in templum est prsesentalus, de lapide
lies sui, qui jam redkum;ejus accepefaiitj; reveren- super quo Jacob obdormivit, de lapidelnbi Christus
ler, ut dignum erat, occurrerent, cum quibusJpse, jejunavit, de lapide ubi Chrislus oravit, de tabula
assumplis quoque aiiis de civilate quampluribus, super qua Christus coenavit, de loco ubi captus
qui eum gratissime prosequebantur, ad Parisiense est, de loco ubi maler Domini migravit, de sepul-
monasieriiiin egregie quidem, sed cum multa 3evo- cro ejus, de sepulcro S. Petri apostoli, dereliquiis
iionis humililale se conlulit, ubi etiatn, toto fra* sanctorum apostolorum Artdreae et. Philippi , de
iruin conventu tam ei quamsacris quas afferebal re- loco ubi Dominus Moysi legem dedit, de.sanclis pa-
liquiis ad portam humililer recurrente, in nativitate triarchis Abraham, Isaac et Jacob. Ilem S. N.icolai
sancti Joannis Baplistaeante horam Tertiarum triuiri- episcopi. Item Adelebi episcopi. Ilem Agricii epi-
~
phales illas sacrae praedae manubias, gaudentibus scopi. Item Joannis Chrysoslomi. Ilem Joannis ele-
cunclis et Deum corde et voce laudanlibus, in ip- emosynarii, de lacle matris Domini, Item Marga-
6am invexit ecclesiam, el in ipso allari njajori, qiia felae, Perpetuae, Agaihae, Agnetis, Luciae, Caeci-
poluit reverenlia, eollocavit. •-.': liae, Adelgundis et Eufemiae, vifgiHuiii. Factum et
24. Benedictus ilaque sil Deus, qui facit mirabilia actum est hoc anno Domini inillesimo ducentesimo
magna Solus (Psal. LXXI),qiii per ineffabilem vir- quinlo DominicaeIncarnationis, regnante Philippo
luiem et misericordiam suam Parisiensem respexit Komano, prsesidente sacrosanctae-Rom. Ecclesiae
et illuslravit Ecclesiam, per quaedamsuae gratiae do- Innoeentio summo pontifice, sub episcopis Luthal-
naliva, quaepervenerabilemvirumjam saepediclum, , do Basiliensi el Heinrico Argenlihensi.
Martinum abbalem, ad nos transmiitere dignalus 25. Nemo igilur fidelis aliud vel credere debet
est. Quprum praesentia et piwsens exsultat Ecclesia vel etiam opinari, quam hoc aclum esse divinae
et ipsorum patrociniis quaelibet ahima fidelis apud gratiae respectu, ut-tot et (ahtae tani celebrss reli-
Deum adjuvatur elprpficii; de quibus ut legenti- qniae per honiinem se ipsum in tanta humililate
bus certipr fides aslruatur, quaedam ex ipsis pro- eonservanlem inter tot rerum impedimenta ad no-
priis duximus titulis exprimenda. adventu
r stram pervenirent Ecclesiam. In quarum
Primum igitur et generalissimum, inio in omni tola, ut credimus , Teutonia atque apud seipsam
veneratione dignissimum, vestigium sanguinis Do- iaelior, et apud bomines famosior, el apud Deum
mini npstri Jesu Christi, qui pro redemptione to- ccepit baberi feiicior ; nullus ergo, "ut alia multa,
tius generis humani effusus est. ita hoc forluito aesliinet evenisse. Qnod utique
Secnnduin vero lignuin est Dominicae cruCis, in nilaliud essel, nisi magnis Dei operibus debitum
quo Filius Patri.pro nobis immplatus veleiis Adae splendorem caluinniando detrahere, Si ehiin illius
novus Adam debitum exsolvit. maximaecivilatis, de qua haec omnia translala sunt,
Tertium est non modica porlio S. Joannis prse- lam incredibilem el subitam expugnationem et or-
cursoris Domini, dinem causarum praecedentium et transitum Marti-
Quarlum vero brachium S. Jacobi aposloli, cu-r ni abbatis terra et mari periculosum, et lamen pro-
jus memoria per universani venerabilis habetur tegenle Deo de locis omnibus inoffensum diligen-
Ecclesiam. Sunt etiam aliorum sanctorum reliquiae ter attendimus, haec omnia profecto non esse casus
quorum iiomina subsequuntur : forluitos, sed muneris diyini, luce clarius appare-
Christopbori martyris. bit. Quapropter omnes qui vel ista vident, vel au-
Georgii martyris. D diunt, opus Dei, quo auclore facta sunt, in omni-
Tbeodori marlyris. busvenerari, el credere, et ab ipso suaefidei ac de»
Item pes S. Cosmse marlyris. • volionis praemiumpraestolari
Ilem de capite Cypriani niarlyris. 26. De his aiilem ipsis coslestis gratiae donis,
Itein Panlaleonis martyris quae Dominus jam saepissime Dominico famulo suo
Item dens S. Laurenlii. abbali Martino et per ipsum Ecclesiae Parisiensi
Item Demetrii. martyris. coniulerat, eadem Eeclesia ad honorem Dei, et to-
Ilem Stephani prolomarlyris, tius Romani imperii, Domino Philippo serenissimo
.Item Vincentii, Adjuti, M:iuritii et soc. ejus. imperatori laudabilem valde conliilit portionem,
Crisantii et Dariae martyrum. tabulam yidelicet quamdam inaeslimabilis fere pre-
Itein Gervasii et Prolasii niarlyriun. - tii, auro et gemmis pretiosis operosissiihe exoma-
Primi martyris. lam,etplurimasanctarumreliquiarumgenera, longe
Sergii et Bacchi martyrum. auro el gemmis pretiosiora ibi diligentef recondita
Proti martyris. continenlein. Quam tabulam Grsecoruih imperator
ioannis ei Pauli marlyrum, in solemnibus festisyelut quoddam ceiium plgn«s
255 GUNTHERI CISTERCIENSIS 256
iiiiperii gestare consiievcrat de collo suo catena A insculpla esi.Quod utique niunus invictissimus lex
aurea dependeiitem. Cui labulae piseter aurum vel Philippus, juvenis quidem aelale, sed in Dei timore
alias gemmas quamplurimas, jaspis unus nyiiae et omnium mprum honeslate maturus, lanla men-
inagnitudinis infixiis csl, passionem Domini sibi tis benevolentia ci graliarum actione suscepit, ut
insculpiam et B. Virginis et Joannis Evangelistae ipsam eiiam Parisiensein Ecclesiam cum onmibus
imagines hinc inde assistentes, Est autem "sapphi- possessionibus suis in suam susciperel proleclio-
rus ibi qiiidnin: admiiandae quanlilatis, cui divina nem, et alias oranes reliquias/quas Martiniis attu-
majestas, quae nulla prorsus imagine proprio re- lerat, ei perpetup possidenda& imperiali prjvilegio
praesentari valet, artifieiose. tamen ita fieri potuit, confirmaret.

Scripsit autem hanc historiam magkter Guntherus quidam, tunc monac-hus,prius autem scholasticus , vir
admodum liberaliter eruditus. Qui eliam rebus ipsis quas scribebat vehemenler appldudens ,id habebat in-
tehtienis ac fidei, iit eb ilte qui lidieperfideles suos operari dignalits fuerat- eliam ipse divtnfirum relator ope-
rtim vitam acciperel sempilernam.

GtftTHEftl POETiE

LIGURINUS.
\ • SIVE

DE REBtfS GESTLS FRIDERICI

IMPERATOMS AUGUStl, COGNOMENtO ^NOBARBI,

LIBRI DECEM.

PoslJac. Spiegellii, Bet. Pithoei, Cunradi Riltershusii et Geo. Christi Joannis repetitas.
euras ad fidem editionis principis Augustanse denuo recensuit, seleclas virorutn
clariss. ut et Scioppii, Pelugii, Barthii, Witbofii aliorumque adnotationes itemque suas.
adjecit, commenlat. historieo-litterariis, iectionum varietate atque iodicibus auxit Dp.
Car. Georg. DUMGE, Mstoriarum professor Heydelhergensis.

Prtemittitur Dissert.Mstofico-Ktteraria de operis auctore, wtale, fatis\ ac editionibus;

accedit comrnent. de Ffiderico I imp. Aug.

(Heydelberga-, ediloris impensisex offieina Jos. Engelmanni, lypographi. MDCGCXH,i.n-8".)

REGIJE.CELSlfUDINI.SEKENISSIMI.PRINCIPIS.CABOLI.LUDOVICI.
IN. BEUNO.BAVABIAE.SUCCESSORIS. H.EREDIS.
QUEM. ATAVORUM.GLORIAE.REGUM.PAREM.NEPOTEM.INVICTUM.BELLO.PACIS. AMICUM.
.._:jBTAS.MIRATUR,SUSPICIENT.POSTERI.
PRINCIPI. NOMINIS.IPSO. AUGUBIO.PATRIAE,MUSIS.AUSPICATO.
D. D. D.

Magnorum regum praclara facinora, quemadmodum cmleris morlalibus rerum splendore, ila principibus,
potissimum ciris gestorum. exemplis commdndanlur. Undeet hermim qlim laudet in procemmpulis cekbrari,
ium vero libris compositwaugnslis nominibns ihscribi. Deleclabantur auteni oplimi quique domeslicorum
cum maximeyraiconiis, ncque certior in uila re (avov aut ampiiora suffragia. Coiifir.maluritaque, mi/ii ani-
HIIIS,di(»i regim Celsiludinis Tum prxsLigurino, nobilissimo ojere de laudibus tummi imperatoris, pmsi-
ditim imploro, novam hanc edilionempro viribus ornaturus, ul gloriosissimo nominelaureaius liber per lil-
leralorum manas tircmnferaturj et argumenii dignilalem aqualis auctoritas extollal. Rec ad excmandam
ambitionem seu voti temeritalemaliud quidquqm pra[erimu$, qutsm honeslalem siudiomm in revocando
2S7 LIGURINtlS. — PROOEMIA. 253
egregio scriplore, qtti nostrii tijpis frequentatus obleclamenlo bonis omnibus , ornitmenloGermano nanitni
sil futurus. Etenim novimus qiim tua sil bonitaset inlilteras amor, qiianiisque studiis vnicum illud cen-
lumvirale Tuum Germanicm glorim detnbrum exornas, qnumque el divo Friderico Cmsari ibi arani vovisti.
Cujuscunque eiiam priscorum regttm tibi sil sacramagis memoria, piovedignior favore? Vel enimgenerosam
hidolem, vel bellicam virtulem vel denique pacis ihillo studia species , ubique similem reperias atque co-
gnalitm. Adde quod augusiUsimus heros iiobiiemcurarum parteni ordiitundis Bavarice rebus insumpsi;,- el
insigni cttm primis iilulo regni satis meniorabilis exstitit. Fridctici namque Cmsaris primuni (iuspiciis anti-
quus ftorici ducatus, Henrico Saxohm ademplus, illuslrissimm Ivm genli virtutis prmmium concessii, irdns-
latus in illum Palaiinum famosm laiidis Olhonem, mternm memorim printipem principumque tahloriim
paremem. Fuerat nimirum iste Germanictts Achilles Friderici imperaloris in rebut gerendis auctor et regni
firmissimum robur, ctijits invicitim pericutis nnimum formidavit Mediolanum, mirata sunl Alpium cacu-
mina, ipsa Roma susnexil.
Noh ihjucunduni erit petcurrere , qua tu te cum tanto principe tnoque magno parente comparcs, el ex
conscientia propriorum facinorum gatideas avitam virlutem nna cum prisca regia dominatiohe'., tiovo splen-
dore tenalam. Alque majora spondens dum venerit lempus, jam cincttts viclorim laureis pacis arlibns vacas,
magnurum peclore fovens semina rerum. Ita fiel uti, dum ipse nunc oliorum facla legis, alii scribanl olim
qum lu fecisli, el qum legentittm animos admiralione tui detineant , cum anintadverterinl, eo mcigisfdcten-
dam esse veram viriutis laudem kac noilrit tempesiale, quo mttjori ad eam hisu contendi debeat in liinto
luxu, alque ul libere dicam, dssentaiionumac mendaciorum stndio el delirantium hurhero. Sed hoc hislo-
ricis avi liujus tt fuluri nobile sil qrgumenlum r niihi unus esl precuni conatus; iil ilomtm qitamvis exi-
guum solilo humanitalis cl ctemcn lim affeclu suscipias, meqne sub ttto palrocinio beaium admitlas el
serves.
tieg"tmcelsitndinis devoiissimus cliens,
C. G. Duwcft.

PRiEFATIO EDITORIS.

Rovam hanc Ligufini edilionem post annos ab ullima fcre cenlenos, tanlorumque virorum itcrala»
euras ut ihstiluerem, praeler operis nobilitalem et argumenii pracstantiam, aliae quoque causae, nec illa?
leves, impulerunt. Explicandis nimirum Germaniae mediae anliquitaiibus nnimum adjlciens, illud stalim
inlelligebam, rerum solis moraentis aegre adduci ac detinerijuvenum studia,'domesticorum plerumquc
aliena, et quaevelproximae modo necessitali vel oblectationi cerle inserviant, Hisutquacunquesubvenirem,
deseriis compendiorum formulis circumspicere scriptorem ejus aevi idoneum, rerum locupleiem, tenore
jucundum, quo quidem interpretando potissima quaeque discipliuae veteiis capita , quasi aliud agondo,
submitlerentur. Ferebat aulem ipsa propositi ratio in Ffederici I imp^ aUatem, quam iitriusfjue Gernvaniae
Iimitem ingentes reipublicaj vicissitudines aiquP uhanima peiitorum testimonia cominonstrant. Earum
ipse pars maxiina fuerat inclytus heros,cui iara tomporum ftTniialegestornm condigni sci-iptorcs obti-
gere. Celeberrima quippe nomina, antistesO.ho Frisingensis, neque minoris famaj Radevicus, lum uirius-
que nobilis interpres, Ligurini vaies. Hti graves et rerum et vcrboium ponderibus , hic ' spiritu ple.Miis,
dicendi lepore venustus, et ut aevosno miiandiis. " .
Quapropter trium fere sseculorum continuo plausu exceplum leslanlur octo editiones, quas unus ille
domesticcrum acqualium expertus est. Veruni omnes istae ediliones, excepla rarissima Rittersliii.sii, com-
munehoc Iiabent, quod majore folii fonna exciis;e, pleraeque cuin.aliis in grande volumen conjiirici*, ad
gestandum tractandumque incommodae'piodieiuuf, ipsae nunc singuke minns frequCntes , nohnullae ma-
ximis adeo bibliothecis alienae. Prxlerea textusvel in opiimis croendationum saepe tilulo veram injuiiam
accepit, dum ad anliquae dictionis Romanae leges examinatus, nativi cploris indiciis privaretur. Adnoia-
tionum denique bona parg oliosa, disjnncla, polentiam ipsam ex-ercent. Plurima perperam explicaia, non
jiauca plane neglecta,,lectorem ant lurbant anl penilus fugiunl.- -
Haecego mecum reputans, et jnveniini stiidiosorum, quiu imo forsan ct eruditorum, mC gfatiam initu-
rum sperabam, si praeclarum scripiorem, lempoiibus nostris accoinmoxlalum coneinno lypo evulgarem.
Alque operae quidem summa in eo posila viilebatnr, ul, antecedenliutn ediiionum vitalis incomniodis, in
hanc novam cunctarum commoda,qua possem aucia , conferfem. Texlum utcunque Rillershusianum,
quinpe corrcctissimum seculus, Augustanae principis aucloritatem diligenter adhibui, non nisi manifesta
nccessitate ab illa discedens, et neque tuuc tjurlero absque vadicio. Eruditorum vero conjecluras, ..quoi*
£59 GUNTHERI CISTERCIENSIS 260
qnot nancisci eoniigerat, ubique semper subjeci, apposilis modojiidicii signis, iisque non arrogantia; sed
brevitatis, lalioncs alibi addiiurus. Historiam operis litterariam singulari disseflaiioiie complexus sttm,
ul niillus antca cditoruni; Den:que elprimum Friderici Aug. deccnniiim levjter adunibravi, ut essel isa-
goge quacdam in Ligurini libros. Proximum notarum volumen editionem selectas, omissis mere alienis,
puta theologicis, elhicis, lechnico-politicis aliisque id genii9 qnisquiliis, exhibebit. Illarum in lociim ne-
glecta plUrima subsiiliiairt, e poiioribus, quse luuiaelas, hisloriarum auxiliis petila, eaque vel Pmnino
nova, vel diligenlius exponenda, Denique binas eidem dissertaliones pfaemitiarrt , qnarum una bfevior,
de poetarum velerum exemplis auctoricum primis familiaribus, allerapiolixior, de reipublicae Germanicae
universa facie, qualis illa Friderici I lemporibus agnuscitur, disputabil.
Superest m grales hicce publicas, haud equidemparesillas, tamen sincerrimas laetissimasque rependarn
iis, quoriim me huntanissimae liberalitati praecipua quaevis et paraiissima laboriim subsidia , perbrevi
lempore collecla, debere reeprdor. Etenim talibus taniisque officiiscum maximeatlribuam paratameditio-
nem,e_tisque meo Marle vulgandaeconslitutumconsilium.qualicuiiquescilicet studio condonata demeriturus.
Atque'inprimis appellandus vir illuslrissimtis, generis splendore non magis quam summa doctrinoe
elegaiitioris laude consp.cuus L. B. ab Ittner, sereniss. M. D. Badi a consil. inlimis, apud diaeiamHelvet.
minister pleiiipolenl. cl ciicnli ad Lacum supremtis direcior.cnjiis egfegiiim mpnumehlum divi Caroli
Priderici M. D, Bad. manibus, aniiqua slyli graviiate, dicaliim una cum priiicipis immortalis memPria
et dnrabit el pncdirabitur. Prseclaram deinde nobis operam navavit vir solida variae scientiae gloria,
Iuculenlisque in rem lillcrariahi ineritis nobilissimus, Bibl. Regiae Goeltingertsis aniisies, Jerem. Dav.
Reussius, plurima confeslim eaqne op'alissima adjumenla, suople inanti nilide descripia, nrislris precibus
transmiliens. Parisiis yota noslra explevit, quin imo diligenlia exsuperavitvir penitioris eriiditioriis ac
urbanissimae facilitalis, nnillisque nominibus illc charus alque colendus Carolus Hase, Virtariensis, bi-=
lilioth. Imperiaii-Regiae a cusipdia, nuper. cgregia adhuc ignoli pene scriploris, Joannis Lydi ediiione
litterariim orbi notissimus. Mouachii summa cum humanilate percontantcm excepit, promplissimoque
favore edocuil bibliplhecae Regio-Bavaricae laudalissimus cusios, Bern. Josephus Docen , monumenlorum
ille Gcrnianiie veteris sospitator insignis. Perscriplis Roinam quoque desideriis paralissime respondit in-
defessus amiquiiatum Germanicarum eo loci indagator et vindex, 'Ferdinandus Gloeckle, Ingelheimensis,
biblioiliecae Vaticanaescriplor, proxime plurimis iisque egregiisinduslriaetitiilis celebrandus: Ne(]uaquam
porro lacenda nobis amicissima studia praenobilis ac eruditissimi Sulpicii Boissere, Coloniensis, cime-
liorum artis prisco-Gennanicae possessorjs inslriictiss.imi el liberalissimi, mox operoso et splendido labo-
nnn specimine artis ciihoribus exiollendi. Tuin eliain viri doclrinae multijiigae scriplis diidum clarissinii,
Jo. Garoli Hoeckii, illustriss. Comil. Limburgo-Sohnens. regimiui a consiliis, qui fariora nmneris olia
lilterarum auginenlis confenre gaudel. Gralissima denique in nos exstilil humanissiinorum bibliothecae
Albertinse Friburgensis et Auiicae Carolsriihanae aiilistilum bcnigiiilas, quavix noo omniurn Ligurini edi-
lioiium pcrcommodus usus indulgebatur. His itaque lahorum praesidiis, atque pptioribus temporura ad-
miniculis til pluriinum debemus, quidquid inisto labore profecisse videbimur. Neqiie;enim aliam iiobis
gloriolam, quam volmitatis, expeliinus, et procul esl vana perstiasio, virorum eeleberiiinoruni studiis
momenla nos aliqua addidisse.
lllud landem in yolis praecipiiumiibere proiitemur, ul florcntissimae olim reipublicae nostrae, rcvowta
imago, aliquando adliucaninios invenia.l non prorsus alienos. Eleniin vivilur magnis excmplis, el ouinis
aeyi nobilissimoegenles priscorum pairuni praecepiis ac iniitatione stelerunl, spretis contra vetustis mori-
bns dcbilitaiae concideninl. Qiiapropler laudabili majoruin nosirorum insliiulo, domesticas anljqiiiialis
illuslria docunienta sludiose in scholis exhibita, quemadinodum et Ligurinum, vix adhuc lypis innote-
sceniem, in ccleberriniis patriae gymnasiis leclilatum invenimiis. Forsan et nostris ciiiu maxime tempo-
rilius ejusmodi fomeiila conyenirent, quandor_uidemin tenera adhuc aetale plurimttm efficilur, el amor
patiia; lantuin decrepitns veluii cum lacte rursus infuiidi possil ac recreaii. Saneniajores nostri Graecae
el Romanae veluslalis exempla non otiosa curiosilale vel adiniralione conlemplantes, sed propriae nobili-
tatis mempres, et gloriae gent liliae.comparatione elali, fortilcr ipsi agenles, faclis et scriptis illa tanlo
felicius expresserunt.
Heydelbergie,in vigiliaNativilatis.anniMDCCCXlI.

PRJEFATIO rRIMJE EDITIONIS LIGURINI.

Jlarqunrdiis de Slain Ecclesi* Bambergensis pr:r])osilns, Maithaeus Marschalk, Bcrnardus et Chun-

radus Adelmann de Adcrmaunsfelden, canonici, Chuiiradus Peulinger ac Georgiiis Herbart, Auguslan?',
Lectofi salutem. . »
Vcnit hiis diebus Augiistam Chunradus Celiis, vir tum in bonis anibus apprime doclus, lum etiam
 261 LlGURlNUS. — PROOEMIA. 2C2
diligens adniodum veteriim scriplorum indagator : quem cnm pro nostra erga p.umamiciiia allocu'i fuis-
semus, rogavinius, si aliquos libros aniea nobis incogniios percgiinando per Gcrmaniam reperissel, ut
oorum pro siia inomnes htimanitaie copiam nobis faceret. Retnlil Ligiiriiium quemdain egreginm poe-
larii de rebus geslis per Fridericum primum Caesafem in nionaslerio qiiodam Franci* Oriertlaiis, quam
noslrales Franconiam appellant, se invenisse. Eumdein cum legendum ac per otium conspiciehdtim no-
his tradidissel, existimavimtis profecto dignnm fore, qui per ora viriim volitarel.Adliorlali ilaque Ch.un-
radum fniimis, ut cxprimi formis curaret, neque dimius delitescere permillerei.. Ciinique posl aliqnos
iractalus cnm arlifice sibi paruni convenirot, alqiieuinc abire decrevisset : verebannir, cttni unicuui so-
luni exemplar exstarel, ne aliquo iniqtio sidere jaclurain aut periculum palerelnr. Noslra itaque opera
et aere landem effecimus, nt artifexille onns subieril, parlim ne vigiliae el liicubraliones Ligiirini. peri-
rent, parlim etia.ni, ne inclyti Coesaris nosiri Friderici primi labores etegregia facinora oblivioni irade-
renliir. Accessilhis peculiaris amor patria;. Ci.iinenim of igo nobis, el qiiidem omriilms , ex Suevia foret,
pulcbrum adinodum videbatur, Fridericuin, qui el ipse ex gerite Siieva originem duxil, Suevoriinipolis-
simum auxilioex leiro c-arcere, et post aliqua soeculaiierum iu lucem prodirc. Multa quidem inclyto
noslroFriderJco propler inniimeros labores, qiiospro Homani impcrii decore ac majesiate conservanda
perlulit, Gcrmania noslra debel : sed longe plura uuiversa Chrisiiaua respublica , pro qua insignem ac
sanciissimnm illam expeditionem ad res Clirisiiariorum in Asia resiilueiidas snscepit, etii) qiui posiquam
Annenios feliciter devicerat, ut pium el religioni.Christianas devo'.um Caisarem decebat, viiam qtioque
cum maxima Christiani populi jacltira amisit. Solius eniin Frideriei per eam teinpeslalein viiiiis e.t rei
bellicae perilia tuio Saladini .regis vicloriae ac felicilati opponi, et inclinaiam renipublicam Christianoruiii
in Asia erigere poiuissel. Quisquis igilur es, qni haec lcgis , Liguiinum hiirtc, egfegiuin virtnium Fride-
rici Caesarispraeconem ex Germania proficiscenieni ne despicias, sed alacri anlmo amplectere atque re-
volve. Reperies revera pleraque, quae te legisse non niodo non pcenitebit, vertim etiam pltirimum ju-
>abit.
In fine libridecimi subscriptum : ..
Gunlheri Ligunni poelae. clarissimi de geslis divi Friderici primi libri fcliciter editi impressi per
industrium el ingeiiiosum magislrum Erharduin Oegliu, civem Augustensem, anno sesquimillesimo et
septimo, meiise Aprilio.
In fine ediiionis :
Felici fine conipietus Ligurinus, et per universam Germaniam et ejus publica gymnasia jam notus, el
juventuti G^rmanicaead legendum el eiiarrandnm prajbitus, primo Vicnnaeper Ciiiinradiim Ce.ltem; Fri-
btirgi per Hicronyinuin Baldung; Diibingi per Heinriciim Bebelium; Ingolstadi per JacobiimPhilomusum ;
Lipsiaeper Hi-rinaniiir.Bosiium (H), qui in pracdiclis gyinnasiis publico stipeiulio Roiuanas litteras feli-
ciier piofitcimir.
(II) HaiiildubieHerniannusBiischiiis, qtiem tunc temporis Lipsiaedocuisse ostendit Burckhardusin Vila
Herm. Buscliii, p. 1C4.

IN LUGURINUM DISSERTATIO PRIMA.

De operis auctore, «etate, fatis ac editionibus.

§ I. — De Ligurihi auclore ejttsque noniine. A Melanchthoneii)(12), Gyraldum (12*), Pagium (15)

Magna, ut ferme solet in rebus diibiis, de Ligii- et Jos. Aiiion. Saxium (13*) errorem apertum noiu
rini auclore inter erudilos disceplatio coiitciitioqiie ahimadvertisse. Tum vero iidem priuii editores
esl. Ac de nomine quidem primos edilores partim libro decimo siibscripserunl Guntheri nomen,
caute tradidisse vel ex hoc inlelligilur, qupd ipsi qtiod quidem receiis invenium et laboranle prelo
sibi non conslanl. Principio opcris Ligurinum ap- quxsilum mox inde docebimus. Atque adeo Lilius
illud Gunlhcri novnm homen vagorumore
pellant, nec salis apparet, an palriam aut nonieii Gyraldus
alterum rerum Friderici 1 scriptorem
proprium indicasse velint. Postremum P. Pithoeo excipicns,
videtur. Quidquid admillas, iiliiiique halluciuari efflnxit, snoque Ligurino snperaddidil (U). Reliqui
testis est (II*) ipsemet auclor, indilum libroLigii- recenliorum omnes, praeter iiniim Senkenbergium,
rini tittilum disertis verbis enuntians 1. x, v. 615. in Guntiieri nomine cdhiiuieverurii, eoqiie ita se-
et sq. curi, tit omnis illorum conlenlio in diiobns lanluin
.... Doclos, quorum tulandus amore ejusdem nomiuis -scvi medii scriploribus vcrsari
Atquefovendus erii, noster Ligurimts adorel; omnino videatur.
Quo magis ego miror, .non modo primos illos edi- Exstant nimirum illius aelatis Guniheri cujusdam
tores, sed recentiores etiain el magui nominis eru- inscripta nominc poemala de passipiie S. Cyriaci
(\V) Pra^fat. ad edit. nium injusle nolat Gerard.. Vossins, De Itist. lat.,
(14) Chronicon., I. tv. p. 13G (ed. Anisl. lC99,in-foI.). et Schurzfleisch De
(12*) Bist. Poetar., dial. 5, pag. 507 (edil. Lug- Henr. Leone, § 1 (Opp. xnv, p. 574).
dun. 1696, fol.). . (13*)Nol. ad Sigonium De regnq ltalim (Opp. Si-
(15) Crit.in Baron., ad ann. 1160 (edit. Venet. ditos gori. ed. Muralor., tom. II, p. 717, sq. hot. 16).
ITiO, ful., lont. XII, p. 1427. Ipsum aulem Baro* (14) L. c. dial. 5, p. 307.
265 GUNIHERI CISTERGIENSIS 204
ei usilalis Christianorum aclibus, qnac ad annum .A idemqtie acerrimus adversarius Henr^ Christi. Sen-
fcre 1526. Basileaj lypis vulgaia P. Pitbceus andivit kenbergitis (23) argiinientum desumpsit, specie
nancisei diu quaesilanpn poluil (15). Eadem in mo- magis qu.ainpondere commendabile. Quid qnod ac-
naslerio Maulbruuiiensi saeculoxvi impressa, nescio tuin omniiioforet de plurimisaevi medil inoiiumentis,
teste qup comperisse memini. Guntherus aulem isie admissa lali ralione suspcctae originis. Chronicon
Sigebcrtopriinum Gemblacensi (15*) deinde Tiitbe- Uspergense Conrado a Licliienait pluriiim saficiilo-
mio (16) memoralus, fuil monachus Elnonensis riun stabili serilentia ascriptum hac nostra demum
S. Amandi monasterii (16*)ordinis S. Benedicti con- tcmpestate Burchardi Biberacensis evicit ejusmodi
gregationis Cluniacensis. Ilunc scriptores aliqui, rerniri scrutator eximibs Placidius Braunius (24);
praecipue Belgae(17) Lignrini auclorem exiulerunl, Primam invenli nominis ocCasionempraebiiil ipse-
nb aliis merito reprehensi, qnippe quod Sigchertus met Ligurini auclor. Saepius eiiim meminit a sB
Gcmblacensis jam anno 1112 vivis excedens.-Fride- scripli Solymatii (25) s. de expedilione in lerram
rioi I, temporibiis annoruin quadraginla superior, sanciam poemalis. Indicittm propere nimis ac obi-
facinorum ejus pracconem Gunllieriiin agnovisse ter proseqncntibus occurrebat ille Gunilicrus expe*
persegre-potuerit (17*). dilionis in Constantinopolim scriplor, et facile se-
Magis innoluit Gtiiiiherus alius, aetate ac scriptis " diixit viros de nomine iantuin sollicilos. lnvento
ab illo diversus, nionacluis ordinis Cislerciensis in Gmuhero mox aller accessil jure parli sodalitii,
ccenobio Parisiensi (18) dicecesis Basilecnsis (18*). deinde proximam quaeslionem nominum studia re-
Et hic esi ille Gunthcrus commiinibiis dpclorum inoveriinJ, oppressit favor, neglexit credulitas. NPII
suffragiis Ligurini auctpr celebratus (19). llstoriam cquidem oiiiniiiodefuere qui Solymafiiargiiinentnm
scripsitsnbaciic a LalinisConslaiilinopolis, ex ore abillo scriptoris Canisiani diversiim censerenl (26)_,
M.irlini sni abhaiis, qui rehiis ipsemei interfiic- ad caplam ductii Chunradi regis Jerosolymaiii tra-
rat (19*).Libriiin lypis vulgavilPelrus Canisrus (20). hentes ex Ligurini tesliirtonio (27):
Pillioenm (20*)quidem el Caveum (21) dubilalio re- Obtulimus scriplos sacra de sede libellos.
liqnil siispcnsos, qnamvis neulrum dubiorum ratio- Asl alii Ionge plurimi de Constantinopoli pronun-
nes exponere videamus. Caeteroqtiin omnes istaj tiarunt (28), quos inter unus Alberlus Fabricius (29)
dociorum opiniones argiimeiitis idbneis desiiiinin- vero propius accessit , errore sallim excusabili
nir, cum nulliis aevimedii scriplor. aiielorem Li?n- Bouillonaeamexpedilionem inlclligens. Hajc inditi
rini Gtinthcrum agnoscat, quinimo ne noineu nominis geneatogia, cujus origines edilionis prin-
quidem et ppus ipsum Ligiirini aequalibus memore- Q cipls nondum finitae sed inchoatae tangerc tempus
tur. Adde quod Henriciis Bebclius, Ligurini priinis necesse est, quippe quod lilulus lacet incognitum,
cditofibus coselaneus et cpiuiibcrnalis, ac operis post epilogusprofileiur.
cidmirator fervidissimus, auctorein, ucscio qua ra- Juvat ascribere novum errorem ex Guntlieri no-
tioiie, Chrislianum appellel (21*). Denique Joanncs inine prognaluni. Investiganli codd. Ligurini mss.
Nanclcrus , illius eetatis non ignobilis scriptor, et alia quselibet snbsidia litleraria, in manils
idemquc plurimis familiaVis et Celtis amicus, qui incideranl indices censurae Romanae, novo Petri
Chronicon sunm annol500absolvil,Ligurini, qiiein praenomine Guriiherum adnolanles (50). Suspenso
videral, menlionem injiciens (22), auctorem Gun- paululum rei miraculo confeslim ralio siibyeniebat,
therum ignorat. Atqtte ex illo anliqiiorum silcntio cum alio loco nota,lam conspicerem ejusdem Pstri
una cum recentioriiin oscilantia Ligurini tinicus Cunllteri Rhetoricam. Felici casu non ila prideui

M5)PiBefai. cii. (20*) Prsefai. cit.

(15*) De SS. Eccies., csp. 166 (ed.Miraei,p 157). (21) L. c.
(16) /)* SS. Eccles., p. 148 (ed. Colon. 1546, 4). (2P") Episi. ad Jo. Naucletnm: 1». q-.iiauclores le-
(16*) Saint-Amand Relgii vet. dioeces.Tornn. gendi sini. Puome 1504, fol. g.z. 759.
(17) Valer. Andr. Dessel.Bii/. fie/(j.,p.336 (ed. D (.22)Cliton. genet. xxxix, p. m.
Lovan. 1643). Anl. Sander. De SS. Flandrim, pag. (25) Conjectutmde Guntheto, Ligiirini scriplore
73 (ed. Antverp. 1624). Franc. Swert. A«/ien. Belg., supppsititin. Parcrg. Goeiiiugeiis., tom. I, Lb. ni,
p.519 (ed. Antverp. 1P28). p. 149 sq., § 2. .
(17*) Miror ipsuin celeberr. Pilhoeuin ejusmodi (24) ISotitia mss. S. Dddltici, lom. II, p.93 sq.,
senientiae pntrorinari pracfal. cil. '
(18) Pairis, Sj-Paires, Atsat. superiofis prope Ba- (85) Lifliiritii, 1.1, v. 14 et 86; 1. x, v. 648 el 729.
silcam. Schoepfiin Alsal. itlustr., i. I, p. 73 p. 451. (26) Ciinrad. Rittcfshus. iu not. ad Ligurini,
(18*) Mirxns Aticlar. de SS. Eccles., ii. 586. p. 17. G^-rard. Vossius.l. c.
(19) E pliiriiuis paucos: Gerard. Vossium De (27) L. i, v. 86.
Poet. Latin., p. 254 (ed. Amst. 16i)6, fol.), Fabri- (28) Miraens,Cavens, Oudinus, Andreas, Swer-
ciiiin I. c. Glirisio. S;ixium Onomast. Lit. ad ailn. titis, S.unlerus, etc.
1190. Hambergemm Zuverl. Huchr. v. d. vorn. (29) L. c.
Scltriftst.4\. IV. p.534 sq. (50) Indexlibr. prohib. Alex. VII, jtissu edilus
(19*) Mtraei.s1.c, Caveus SS. Eccles. hist. lil., Romae 1667, fol, p. 64. Innoceniii XI. Roiiiae1704.
p. 490 /ed. Genev. 1696, fol.) Oudinns De SS. Ec- — Plnres cvolvere non dalum ftiit, sed et inBibl. aliis
tles., loni. li, p. 1651 sq. Fabricii Bibl. Lat. med. haheri Guniberuin aliuiide comperi (Glemeni,
etjn(. mt.,l. III, p. 520 sq. cril,, toin. IX, p. 327).
(20) Anliqiiar. Lect., lom. V, p 358 sq»
im LlGURINUS*-- PROOEMlA. 266
obvenerat iiiem libef in prae.tanlissimo catalogo A . dem principiis niu", nec raro ex auetpriim scriptis
biblioihecaeHcilsbrunnensis (51), ibiqtie doclissimi unum alterumve cognosci. Ac primo quideni eccle •
Hockeri adrtotaiio, quaht ultro pfosequi facile po- siasliciim sUspicafinosiftim nihil impedii, rionniilla
leram. Fuerat aiiieriiPetfus ille Guntherus Acade- juvant. Prselefquaih enihi qnod anle renataslitte-
iniaertostfalis olim decusel ornamenlum. qniNeo- rasomiies fere scfiploresilliiis Pfdinis fuisse notinn
sladio ad Haafdtam oriUndus.Heydelbergaeeruditus, est, in ipsis qnoqtie LigUrihi libris plurima repe-
in philosopboriimofdine cuni laude docueral, deca- riuntuf e sanciis bibliis transsuriiptai Cataloguiri
natu ftmctus 1508. Tmn Vero jurispruderitiam ani- congessit Rittershiisius (55), cui pauca subjiingi-
plexus, iinprobopaucorum anrtorum studio effecit miis. Aiictof iiidiicetis ohsessde Terdonaenronachos
ut ani;o jani 1512 suhihiis iri ulfoquP jtire honoii- Friderici inisericordiam fruslra deprecatos (56),
bus condecofatus, Nicol. Morsingero valeluditie tiiitur isla parabdla :
laboraiiti in exponendis Decrelalium libris suffice- Noh secttsirali senlentia fini suprcmo
retiir, spreiis paticofiim caltimniis, cofptischli vitia Judicis, mternum matedwiostradet iti igncm,
exproliaiitiiiin, ni seinper aluril ei siia monslfa stu- Suppliciisquedalos exerla puniet ira,
Qui lolies monili, lolies sprevere monehtem.
diorrini sedes. Posiniodnm ad coilicis professioiietri Sic miseri civesad meihia clattsa gehtehles,
evecltts 1516, rector Academiae renuiitiatus 1517, B Ac velul incertam queruti rediere gehehhani.
aiino sequeiitl praematuro funere aiite senium eH- Expbnehs iriilk furtesisecontentioiiis iriier iuipe*
stincliis est (52;. Yireqtiidem prseslans natura in- ralorem Rbnianuin queporitiflccm,ipse prri sua paflc
genii, liberaliuin artiiim peritissimus el poela lau- caute noii riiihus ac inodestc subjicii (57):
reatus, qtiemLigurini aiiclorem r.on ineple repit-
Principis qh papm fueril pdrs jusiiox, dlier,
tares, hisi pluriinaegravissimseque lemporis et loci Qtii nielius pdiuil £dgitos'cere,judicei: iii hos
raiioneo oiiniiho dissuaderent. Nimirum ut laceam lgnari reriim parlem veneremur ttlrdmque.
vciustatis notas el codici msclo ct ipsimet operi Hacc cl Simiiia non obsciire ecclfesiasiicuni iii*
inhaeieiiies,etiaih teiiipuspriirti riimoris huic noslro ntiunl, quem larnen rhonachum baud faciJe credi-
Gtinthero iion coiivenil, qui lunc adliuc adolescen- derim. Nec deiirierit illa fuiilia de Guntheris. cpiii-
taius tanlo labori nullatenus par esse polerat.. Adde nienla, qtio niinus ego subscribani Piihoei (;38)seii*
quod insignisoperse praesens auclorhic lociminime lentiae : llic hoster, si veriim amahius, heseio quid
laluissel, siquidem noveris coeitiunv eruditoriini» ptce se feri mohdchismdculiius, ufbaniiis e't magis
mores, el ejusmodi secreta vel ubiciinque lutitis aitlicum, quod gehtis eiiam vttm se aliqiiandb secia^
custodiri scias..Famam Petro conciliavit iila scripta CHihi sub fihem poemdlis s>'_;m/ica/;Ceflfeqtii Ligurini
Rhetorica, quse pfincipis Mtisageta? suflragiis illu- libfds vel obiter perlegcrit; effali seritiet gravita-
str.ita(53), inuhonim manibusierebatuf^acdemuni tem.
typis exscripia ileratas confestim cdiiiones.(54) DffficiliPrlbhge quDesiiPde patria stiboriturj ned
experta est. Atqtie haec ipsa libri novi celebritas opinidiiuiriminor discPfdiai Pluntrias autem stibmo-'
in oris louginquis, uipoteGermanis.Romanae curiae vere inlaclas percommode ppteris, ulpole qtise
censores induxit,. ut qnaleincunque inlerdicerenl. Guiitheroruin vestigiis insistanl, Nil nobis hic pto-
Postinodum auctorem Ligurini Guniherum audicn* fecto cum yariis speciebiis, qiias ciii vblupe efil,
les elFridcrici prseconem, eumdem sibipersuase- prosequalnr. Exipsis Liguriui libris rationum.for^
runl, vel vjce yersa. niulaefepeiendaev dum:alio qubcunqiieceMo indicio
Hiscepraemissis, quid landem de Guniheri appel- desiituariiur. Nonnullos Liguran autumare supra
lalione slaiueiidiim sil, nemo lion videl; ast nihilo iheiriihimus (59), nec illa penitiis inahis corijeclura,
secius retinendam putayerim,. scilicel usu receptaral: nibdo;ne Ligufini vbcabulb comniendatam velis.
ct prorsus innocuam, quandnquideni alia, nort ;da- Efeiiirii! lenuis admodiim ihjecta Pilhcei dobila-
iur.:Monet praeleiea scriplorum ad Gumherumpro- . lio (40), Llgiirehi de paifia ea unquarascfiptuiuin
vocanliuni lnuliitudp, neqne ellam aliis potipri jure 1 fuissevQuasi Vero sil inauditafes: civis^in:cives
priscorum nominibus ulimur, el moleslum:sane foi accensus aiiiiHiis, quiiiinio contra nori^ exstent
ret,:ne quid grayiusdicam, in- rebns usu loiigaevc • exeriiphi lanlo niajoris acerbitalis,' quaiito":major
veriiaiis speciem cpnsecutis lurbare ordiuem v.eHc. •
irtjufia. Praeterea qiioqiie; auctorerii' ltakiin: npn
§ )\. Aueloris persona et palriai, absijiie spee'ie!lueare.' si Cumpririvis:iii'ceiisuni ai*
libro
Supervacaiieuiii videfi pbssit, in viiaj gehtisel _ luleris elejganiissimtfm Haliae:descri()iioneiii
patfiartiirtquirere,cuiiinedehoiniliequideni conSlet; seciindo exhibitam (41). Maximarii quidem parteni
Monenduuivero, disceptalionem utramque non iis-. ex Othone Frisiimensi (42) transsumplam poeta
51) Ltbror. impresSor. sectio 5.; n'. 194,pi 263: (36) Lib. in, v. 129 sqq.
(52) AnndLAcdd.\ol. 4, fol. 175j 24-7•—Scbwab ^57) L; vi, v. 548 sqq> ;
Syllabi Rector Acad. Heidelbefg., tom.I, p. 91*sq. (38):Pfaefat. cil.
"(53)Servatum-erai msctuin in'-''• Elecibris Biblio- (39) Cf. § l,p, 1 sq. c. n. -
theca. Schwab, 1. c. (40) Pfaefal. cir. :
(54 Moguutiae1521, Basilcae1521.. ,.^,. (41) V. 56sqq.
(55) Ad calcem edilionis p, 234 sq 142) De reb. aesl. Fridtrici 1,1. n, c. 13.
PATROt. CCXII. 9
 367 «UNTHERI CISTERCflENSISf 268
variis hinc indc niomcntis, iisque'.aplissimis am- A guniia Rasileam usquc rovineiaiu Galliaeascriptam
pliavit. Llem et aliis Ligurini locis regioniim cl Alemaiiniacoppouil (47). Nimirumomnis isla trans
iirbium -Italicarum epitlieia apposuit, quae yirum Rhciium lellti.s, viclricibus oliin Francortim armis
omriino prascnteni persuadere possint. Sperabam quaesila, inde a Chlodovaeoad Liidoyicum Germa-
ego locis abdilisquibiisdain ct minutis coque diffi- iiicum, impcrio Francico cum ipsa Gcr.mamapa-
cilioribus deprelienderc nostruui. Codices nimirum ruerat. Exltinc vero Francorum polestas ad Gal-
Oihonis et Radevici, quorurn libros ille heroico )iam antiqiiam, exceptis tribus ad Rhcnum provin-
carmirie eircumscriplos reddidit, solitam librario- ciis et veieris rcgni Btirgundici opima parie, re-
iiiin oscitaniiam, ul alii plurimi, sunl experli. Yir suingebalur. Itaque Gallortim appellaiione Franci,
suniniiis Aulonius Muratorius, collalis cum prae- Francoruin Gajli, eadcm commisli populi signifua-
slaniissinio codice Yindobonensi edilionibus, haud tione, ferebanlur. Germani antcm nobilissimo
raro corrupli lexlus exempla oflenderal. Ex- iis Francorum elogio passim cxiolli gaudebanl, unde
quaedauiadnolavil episcoporum nomimi vcl perpe- scriptoribus a>vimedii promiscua gentium el ve-
vam scripla veladdita, iiim ct inachtnaj enjiisiain gnorum formula (48), quos qtiidem. nosler hic se-
bellicae covrtipliim-vocabulum. Ofccurrit illud iu cutus, Galliaevocabulumposccnle mctro pia;tulisse
Othonis (45). el Radevici (44> libris, illic marga videlnr. Idem et alio loco Fridericum avariliaa
scriptum, hic vero manga ; qupd quidcm ulriini- Romanaeausibus respondciueni his verbis memi-
que falsum el niai.iganam audire, docei illustris nit (&9):
cdilor ul homo Iialus et onini exceplione; inajpr.
Commerciacerfe
Nosler autem non solum illa episcoporum elogia, Non satis mqiiamitii faciunt, dum venderenobis
sed etiam (quem magis roirere) macuiiiaeillius bel- Nostra volunt; veluli plenis cum [olltbns empltiw
licaevocabtilum declinavit, cu-m lamcn alios ejns- Adveniam,preiioque novossumpturus honores,
inpdi termihPS q. v. lechiiicps passim rcceperit. Ne, Quos sibi jam proprioseffecilGaltica virtus.
quaeso, hanc adiiotalionem velui oliosam pracsu- Ikinc disiiriciam ediiionis' principis leciionem se-
inas, quam quidem consulto apposilarn inferiiis di- qiienies oinnes iminntariinl, pro Gallica' Francona
cenda admoneuunt. psiientes. lpsemet ego vocabuli genuino SCIISII, vi-
Gallicum Ligufini valem sigriificavit unus, quod rorum auctoritate et velustae manus correciura in
seiam, Gaspar. Scioppius (45), nec iste reliquorum cxemplari Friburgensi abreplus, vocem Galiicare-
ullo assensu excepius. Id qua ralionc feceril vir jeci, rion equidem Francona niniis audaci emcnda-
declissimus, non aequevideo, nisi forsan inductus C ^ tione, sed leviori ejusdem correcturac, bellica sub-
Guntherorum vanis elogiis. Poterat etiam falli stitiiens ; nunc autem Gallica-confidenlius repoiio-.
ipsius Galliae yocis uuibra, dtim auclor Lombardi- — Quod reliquum est, his vid fidem expositis,
caegentis inores et coiisuetudines ad Othonis Fri- untimet solum pro Galliea aucioris palria.iiulicium>
singcnsis pene yeiba recerisus (46), tillro subjl- evanuit.
cial : • Natione Germanum esse, plurimornm senleriti.v
Quoslibelexltumili vulgo(quod Gallia.fadum cst, quos inier eminel vir gravissimi judicii Caspar:-
, Judical),accingigladig concedil equestri. Barlhius. Ralionhm pondera si cognoveris, reliquis
Nitiil Olho de Gallia : bene vero Germanos infimae oinnibus praevalere facile concedas. Acpiimo qui-
condilionis plebem ab armis probibuisse noluin esl, dem diclionem Germanismisabundarepluiimis lo-
neque tisquam lerrarum ad arma vulgtts vocare lur- cis adnotavilBarihius, calalogumsequensadnoialic-
pitis habebalur. Quid igilur nostro cum Gallis, num vplunien stippediiabit. Animtiindeinde prorsus
quando Germania eminebat? Qiiiniino . Gallia Fri- ac vere Germanuni qnilibet Ligurini libris vel tan-
derici temporibus, deserto nobili more, jamad . tumobiter intentus, freqtieniibus iisque prneclaris
vulgus «onfugerat, ingravesceniibus Angioriim ar- indkiis oslensum coliaudabit.Memorabilempraeti:r-
mis,utea cessarel comparatio. Quid si Galliaevo- * ea Ligurini lociim, et ipsitis auctoris in haiic itin
cabulo Germaniam ipsam aucior significaveiit? quasi digitum, anipuit idein sagacissimusBarthitis.
Miraculum clamas : dcclarabo. Gailia vel oplimis Injecla videlicel nienlione lentali sceleris in vitain
adhuc sacculi xu scriptoribus diccbalur ontnis Argolici imperaloris, atisu nefario cujusdam aulici,
trans Rbeniim Germania. Sic Otho Frisingensis Radevicum Frisingcnsem hominis pcrsonam expli-
Mogunliam, Germartiaemelropplim, Galliae civita- canlem negligil auctpr. Et ille quidem (50) unus
•leiii disertis verbis appelJat, adepqiie lotam a Mo- de servis valulii, caniclinus videliccl, queni nos

(43) L. n, c. 17. (Fridericus) ad itansalpinarediens, sicul Francis

i*4)L. n, c. 47.!
(45) Jmnbi de Gunlneto ptimo Francfm atque-
adeo Germanim poela; ad calceni edii. Riltersbus.
p. 207."
(46) L. n, v. 153 sq. cf. Olho Frising. I. c.
(-47)L, i, c. 12, cr. c. 13.
(48VOlhoFrising., I.it, c. 13. Dehique princeps-
prmsenlia — xua. pacem reddidit,.sic Italis absemia
subtraxil. Francorum .voqabii.luin.ad Germauos
trans Rhenuin res.tricluni et Alemannis s. Suevis
-onposituffliegiuirjib. i, c. 13, fine..
(49) L. ni, V.458 sqq.
(50) L. n, c. .27.
$60 LlGUKlNUS. — PROOEMlAi 2T0
cflHCCi.nriKi» atcere possiimus, prmcipi stio fraudem A . capio. Friderienm enim cleclione soleunii, niaxi-
mblitus esi. Al contra noster (51): iiio procerum ci uriiversornm suffragiis eveclmn
Grmci cognoministtsti leslatur Otho Frisingensis (59) manifesio satis
Die caniclinus eral, nobiscamerarius idem leslimonio. DeChtinradi pofro dclegatioiie, quam
Esse polest. el iioslef observat (60), sno toco dispuiabitur.. Scd
ftecle Barihins ad h. I. (52) : Non obscure inde
pone qnamciinqiie velis : qiiidni landcm poeiarciim
paiel Gunllierum Germanuni esse : nttlla enim atia refittn integro lenore, dum electio spontaiica Fri-
tlaiio camerarios habuit reiento vocabuloi Sed ne- derici gloriam atigerct; aique ipsemet auctor, spre-
quc tacendtim puto, Ligurini auctorem canicliui tis anxiae narfaiionis legibus, illiiis lartlummodo
significaiioncm Radevico minus apte reddidisse, se praecbnein ingenue fateatur (61) ?
diiin caniclini personatn canccllario magis quam Non parum denique negotii quibusdam (62) fn-
ramerario corivenisse Iiiculeriler doceail illustriss. cisse videtur ui Gcrinaniim crederent atictorem,
Cangius (53); operis nilor el smnma concinriitas; omnes acvi ac
Nunc pauca de iis, qiiae conlra movenlnr. E popularium labbres infinile exsupefans. Et bene
primo quidem occurrit eieganlissima oralio pro mehercle cum nosiro agitttr, quando praeslantia
Fridcrici Caesariseleciione habila in cnria solemni " suspeclum effieit, et neque patria nec auas extu-
Fraiicofnrlensi. Principis verba facientis personam lerit parem. Sed eliam exteri non suppedilaiit, riPti
nosler vcl ignorat vel dissimuial (54) : recenlior selas. Habeat optiihos 'qtibsque suos
Tandem quid pelerel regni fortnna, per unitm aeqnales el popiifares iiobilissinms exsul j.definife
Diguata esl aperife iiriim, qui nomine claftts, nit ausiih. Qiiis eniin urf'|iiairi cfiticcs aftibtis
(iJitz, comesan prmsuldiibiiini)fbrmaque vetendits,
ComV.ioquepolens, "etpersuadere perilus, asseqnatur, quid omui leinpPre, quociinque loci
Snrg'.t valeat ingenii dotibus juiictus ainor?
Ilirattir vaide doctiss. Ritlerstnisius (55) auctorem III. Iiidicia qumdain aucloris Friderico I vel
: §
fugisse, quod fere vulgatum esl primum in cle- mqualis vel sallem supparis
ctione suffragiiim ad Moguntintim pertinere. Sen-
nt Quanquam attiem et consumriiaiissihiaj criiices
i-enbergius (56) in oralionem fictam invehitttr, non sit slatuere, quscqua.iibet setas sivfetellus"iii-
sinitilexprobrans proponeudi formulas, quippe quod geriia proferre queat, in utriusque tameii
Fridericus delegatione polius Chunradi imp. quam iriquifere
sludiis fuerit Gravis- vestigia et datur el convenit. Ac de patria quideni
principum impbritim adeptus. restat ut aevi nonnnlla indicia per ipsos
simi sane momenti est Rittershusii illa adnptalio, ( diximus,
C Ligurini librosfesliiiocalamonoicmiis. Missis cniiri
si
quae probetur, auctorem Germanum plus qiiani illorum ralionibus, qtii suos Guuiberos
prbseqiiiiii-
suspeclmn reddere debeal. Veriiirienim vero lanttim tur, nihil etiam surriniorum viroriitri auclbritati
abe^la iiostro ejusinodi oscilanlia, ul ipsemel adeo
tribuendum censemus, quaiido prbbatioiiibtis opus
jus illiidMogunlini Radevici verbis enumiet (57): est. Saepe nieciim ego mirabar scripibfes'dociissi-
Ad proceres electio penincl, in qua
Prmcipuamvocem prmstil de niofe velitsto mos, probacque critices ainicos, de Lignniii seiaie
Mogunlinus liabet. adeo secufos''resiilisse, ut ne levem quidem quaj-
Ficiam aiiteni orationcm facile couccdas. cum apiid slioiiem cx plurimis pauci inovi.5se:it. Pula Conrin-
Othonem Frisingert ;cm ne vesligiumquidemhabea- glos, Vossios, Sclioepflinos,Satios, Lihderibrbsios,
lur. Et vereor n'e ipsa accusatio nostri iaudibusac- Cangios, Speimanrios, Schilteros, Scherzios, Hal-
crescal; esl enim oratio egregia, et sentenliarum tausibs,,VVacliter6s, Bunavios, aliosque niultos jii-
ponderibus et verborum coiiciiinitale plane inira- rium ei anliquiiatum Germanicarum sospiiatores,-
bilis. Tum vero nec omnino desuirt rationes, cur qubs qtiidem omnes in Ligiirinum, veliii iriJubila-
aiictpr oratoris personam ighorafe poiucrit. Agc- lam auctoriiaieiri,' prbvocafc legiihus."Scilicet in
batuf itlo ipso eleclionis tempore trislis admoduin j. liiteraruin qiioqiie bfbe noiTsccus"ac in feliquo
et ingens Moguniini ctim suo clero conlentio, noii- passim agilhr, ui alius aliiiiii pleiumque ducal. Est
nisi praesulis repudio dimissa (58), ut nierito dubi- autein scrutiiiii riitio' diiplex in sCfiptis veieriuii,
tcs dc praesenliprincipis favore. Forsan cl providus vel enim viersatnr circa liotas, quas. vpcatit exie-
aticior reiigioni duxerit, oratioiicin a se composi- riores, ul codicum faciemscripiuraeque sigha.Vet
tam cerlo principi, adcbque Gcnhaiiicae Ecclcshe iridagarilur librortim argumenia iractaridique modi,
primati, inscribcre. Caeierum quod sibi velit Sen- quoniiii alier est reruiri, diciitfnis alter. Jam vero
kenbergius ctim illa Chunradi deiegalioiie rton ;eqiie codicifm absoluta periufia'' liostrift disccntationis

(ol)L.vii, v. 389 sq (58) Serrarius, Rer. Mogunl., 1. v.- (Ed. Jaannis

(52) Reuberi SS. rer. Germ.ti. ; Joannis, p. 660. v. 1, p. 556 sq.) Cf. Olho Fris. de Frid. I, (. ii,c'. 9.
/55) Glossar. v. CauicIimisV (59) L. n, c. 1.;
(54) L. i, v. 226 sqq. (60) L, i, v. 516'sqq.-
(55) Nol. ad Ligur., p. 2*2sq. (61) L. l, v. 124 sqq:
(56)L.c. §8, p. 161. (62)'Spiegellium, Piihoeiim (prsefaU. citi.) cum-
(57) L. vi, v. 610 sqq. cf. Radevic. Frising.; 1. i. primis ipstiin quoaue Scnkenbergium 1. c, § 2, P<
c,16. 153 ; § 6, p. 157.
 271: CUNTHERI CISTERCIENSIS 272.
cardineni in opus ipsum ct untim coiijicit, ct cum A^xprpbrans, quippe qtipd puerpruni npmine-iiequid?.
in recenliore bono scriptore Lalinp dictionis indoles qtiam yenianl viri niipii. el in rcgnp pareniiiin sp-
parum edoceat, nisi quorl forle discas, quibuspro- cii. Veruni euiinverp cfficli criminis ipse rcus est
feccrit, minoris ulililatis quacstione rcmola, poiio- Senkenbefgius, et noster omnino tntus. Ut enim
ribus rerum indiciis pro pagellarum angustia delir laceam iii poetis minus anxie captanda vbcabuia,
nemur. Praeprimis ea seligimus, qua? auctori -quasi frequentius inetri iiumeris condoiiata, ptiefos non
iuscio el. ludenli excidisse videntnr, siqiiidcin in dici niaiitosjuvenes manifeslo falstin est, et ipsa
minimis optime cognosciliir animtis parum sibi Cangii (67) auctoritatc vapulal Senkenbergiiis. Ille
conslans, et niale lecta simulatio. Deinde. et pro- ciiim regum filios, nulla nuploruin habita ratione,
pria tantum aucloris sectiii, locps quam plurimos simpliciler pucros appellari diseriis veibis et exerii-
omiitiihus, ubi duces solummodo. suo.s, Oihonem plis leslalur, ulpole ptieros 7.«z'e*oxiiv.,quematl-
et Radevicum, ipsis illorum verbis reddit. modum nosiros fere principes. Soicinnis haecie
Piima slaiim operis dcdicatione alloqiiituf Otlio- formula mnitorum exemplis probari facile pos-
nein, Friderici imperaloris leniogenituin, inler alia set, siquidem in re vulgaia icsiimoiiiis abutare.
dicens ::• Fusius desciibil aticior (68) ilbrum rcgiohuiri,
Dubiuni, piter tncigte, dici Iraclus, quas iinperator post peraclam Francofurii
Itexne, yomesnevelis velerumnamregna potenier clectiohcm,indc Aquisgranuiii ad coronaesacra jiro-
Allobrognm malernq regis.regnique decore- liciscen ;,. peragravil. ln hac auiem dcscriptione,
Dignus ab excetsq nomen dedttcis Olhone.
quam vix iion omneiri ex suo penu poela adornavit,
Hunc locum emendalurus doctissJ Baribius voci plura repeiias ejiis a;vi
geographiaj quam inaxiirie
cqmesne Siib.slUn.il.duxne. Scilicet observans nier
propria, cumpriiuis diligcntissiinain agrLMogitnlini
diam inlcr comiiem el Tcgeni ducis dignitatem, chorographiam, qualis lunc adhuc. ceinebatur.
hanc a npstro veluii per sallitm ncgleclam suspi- Eamdem praeterea scriploris fideirt, ubi-'
ingenuain
cabatur. Vcriini spjlicitusiiimiiiin cen.sor, ut pro- cunque reruin faciem exbibeniein, vel in ininiiiiis
priseoscilantlae, sic alien.acdiligentiaenobile prpdidit depreheiidas, quod quidein recentiori dillicilli !
exeinpluin. Elenim 01'10 Friderici filius vere Bnr- inuin fuisse, quil.ljcl geographiaemediaemodo non
gundiaecomes, non dux appellandus. Nusquam illa pQninitus iguarus ullro consentiel. Seiisil el
leriipeslate Burgundiae dux, sed rector et conics. idem ille Seiikcubergius. eoque haud leviter lur-
Rectoralus anlem Burgundiacpenes ducesZaringen- batris,
quae iiegari rion poierant, ignobili satis
sris, aiigustissimse Badensis familiae satores, ex quo C artiiicio in aiicibferii retorqnet. Mqjorem, iiiquit,
Rainaldus ille terlius , potenlissimus Biirgundiae eruditionem hmc
spirant, atqtie itlud mvuni agno-
comes, imperatori Lolhario rebellis, proscriptus, scit (69). Simiil auleiii ipse non aequeinsignis erudi-
dominiis priyalus, eique patruus Chunradus dux tionis
specimen pslendil, Ripuariae lerrae yocabti-
Zaringensis suffectus, idemque tolius Biirgundiae luin leinporibus isiis iniisilalum audactef cnun-
reelpr imperii vicarius conslilultis eral. Exinde tians. Vel enim exuhoRadeyiCo
nonnisi Rainaldi for- .'Frisi.ngeu.si.(70),
perpelua ssevissimaqtie beHa, nosler sequitur, oportebal meminisse
lissiini principis-ipsa morie cessalura. Tandein Fr:i- quem Nalivam aevi simplicilalem, npndum fclicis rerum
dericus imperaior ejusdem.Rainaldi ex fratfe nepti
causas, prodil ctillud auclpris ingcnmiii»
Beairici ntiberis, reclori Burguiidioetunc leniporis cognoscere
de Tliermis Aqiiehsibus iudi.cium (71):
Bertholdo IV, Zaringise dii.ci,. dotales Bealricis
aliasque plurimas Burguiidiae terras nec juste nec Hos illissecrela locis nattira vapores -
honeste subtraclas et,suae familiaequaesitas Oiltoni Addhlefit, tnanuumve inbor, qumrdtuf ab illif
Quiloca nota colunt: causas.secretaquereriim..
filio subdidit, seryaio quitlem.imperii supremo do- MajofMinfi.tiopossuni audisse felalu.,
ininio /63). Zariiigensibus aulem rectoris elogium,
ldeiri et alibi •
vanusut.ctinque lilnlus rcmanserat. Ilaque cbhies D (72);
diho Palatinus Burgnhdiae, non dux (64), et saivus Nocte feremedid, quo temporeiiimina Titar
Ligurini locus.inepla critica ientalus ; in re parva Oppositoprmbens,si fus est credete,' mundo,
Ex mquomedium noctisdiscriminat. arcum.
tanto majus exaclaj fidei dpcuirientum.
EumdemO.thpnemp.uerumyocalauctor, pueriim Coiniueinorans auciof pietaiem Ffitlerici C:esa-
in Mediplarierises exeicitum dti-
ipsum qupqne Henricum Friderici prinipgenilum ris, qui priimini
in sacras a?despe-
(65), Roinanprum regem el Constauliae Sicuiaema- cens, rapinas quasdam suorum
riltim. Graviler in illum ob hoc invehitur Senken- nuria victns commlssas, prlusqiiam ullra moverel,
bersiius /66), fbrmiilarum ejus seiatis ignorantiam corrogatis ab omni exercilu ntimmis repeudii,

(63) Mascov. Diss. de nexu reghi Bufgund. cum (67) Glossar. v. Puen
imper. Germ.secl. 2, § 1, pag. 21. (68) L. i, v. 575 sq.
(64) Poierat isla Barthius ex alip ipsius Ligiiiitii (69) L. c.,^6, p. 157 sq.
loco inleliexissc. L. v, V: 284 sqq. (70) L. i, c. 14.
i.65)L. i,v. 59. (71) L. i, v;451 sqq.
(.66) L. c., §.7, p. ,159. (72) L. ni, v. 650 sqq.
273 LIGURINUS.— PROOEMIA. 274
posthabita Frisingcnsis distincta relalione, dividun- A niaua inenle meliri Tunc temporis enim Ger-
il;e pecuniae negoliiiin episcopo el comiti stiopte manite nobiles, etiam ilifimi ordinis, civitalum
jure demahdat (73): ejusiiiodi fcedera quam maxime dedignabantur.
Protinus ex oinhi colleclos agmine tiummbs Longc rcs aliter posl paulo evenit, cum auclis Givi-
Cortogat; alque viris commissa fidelibus mra, taitiin opibus, nobilium conlra ruenlibus, non raro
E qutbus hic prmsttl, comes ille, probalus tilerqtie, viros cqueslris ordinis in civitatum vel jura vel
Disiribui jttsla spolialos sorle per omnes
ImperaU slipendia cogeret dira necessilas. Sed neque eliam-
nuni impune concessit illa prisca superbia, siqui-
Oiho Frisingensis (74) id negolii duobus episcopis dem Iudoitim equestrium consuettidincs qtieritlibct
Tridentino et Brixiensi nominalim ascribil, nec equilem civitatis cujusve siipendiis veljtiribus as-
ulla prorsus discedendinecessitas. hisi lnelitis edo- cripiuin ab illis ludis arcebanl, donec utrumque de-
ctum hostrum censere vclis* sereret.
Repelens una cum Olhone L,ongobardicae genlis Optime sibi conslai aiictor in divefsis allocutio-
in Italiam adventum, servata velefi orthogfaphia
riibus, quas Friderici Caesaris rtbmirie vel coriiposuil
scribit
r> vel cxornavit (80). ln his aulem non sirie cura
Ilanc olim betlo, quem Scahzia miseral hostis, quadam exiollilur fegtlla : Romarii regis electio-
Barbdrtts invasiu riem ad prihcipes periiriere, et Univcfsos quidcm.
Oin.hcs ab Aiigiislana edilibnes pro Scanzia Scari- ld quamvis non obscute in Roirtani pPriiificis faslus
dia posueruni, riullo qiiideiri scnsus, atbene integri- et studia dirigatur, praeterea lamen insigne reipu-
latis dispendid. Nimifuih Scauzia legenduhi cum biicae Germaiiicae momenluiri enuutiai a pluriniis
aliis pluriinis acviriiedii scriplofibus (75), Poqtie neglccium; elcctionem scilicct Rbmani regis uou
rurstts apparei in minutis diligentia nostii. ad Septemviros fuisse restrictam (81). Haud partim
Militarem Friderici iihperaioris pompaiii posl haeccc slabilis diclorum fides acqualeni et apprime
iriaugurationis Roniariac solemhia depingens (76), gnaruni videtur asserere.
etihique cqtio, quaiii maxiiric poierat, exornato Rufeiens moriem Ekberti comilis ante muros
Insidenlein, de isio equo quasi ludcrido stib- Mediolanertses (82), qtiasi foriuilo meminit perve-
jicit : ttista) Germaiiicae consuetudinis, hcroum casus ct
Lacidiis e media dependel fronte pyropus, futiera carniinibus celebrandi:
Lucida mullisonis phateranlur peclora bttllis.
Bullas autem istas sive campanulas Friderici prae- Q Cujiis et interiiuni lacruhioto tnslia nectens
Carmine Teutonicas dejlevil fama per ttrbes.
scrlim aetate frequenlissima procerum ornamenta
fuissc, quis nescit (77)? Postmodiim obsoielai, Uii- Hujus auteni Ekberti, forlissimi principis, pitcma-
dem ndtillo fere saeculo xv stolidis et scurris de- Utrum fatum ab uiiiversa Germania graviter exce-
lheutiac insignia reliiiquebahtur (78). ptum cl Aventiiius (85) afflrmat.
lusigne scriplons acqualis documenlum edidit Mox circunisesstnu ab imperaioris exercitu Mc-
auctor in accusando Yeronensiiim facinore, qui diPlanum et agminum Prdinem ex Radevicb descri-
Fridericum imperalore.m ex Italia revertenlem bens (84), anliquam Germanorum aciem, lunc letn-
insidiis circumvenerant. Ftincsti sceleris auclor poris adlittc servaiam, unius vocabuli Iransposi-
fiicral Albericus eques, nobilis Yeronensis, una tione perspictie reddit:
cuin juvenum accila-maiiu; de his ita nostcr (79):
Totaqtie septenis distinguens agmina luriiiis,
Albrhus cupidus scelefitm, ciifiidusqtierapinw, Duclvrem cuneo prmfecil providus uiti-
liorridus, acei, alrox, ex ordine natus eqiiesiri, Cuique suum.
Civis erat, Verona, tuus, juralaque lurpi
flbsequio, monslrhque novis accila juventtts Nihil Radevicus de cuneis, ut qiii peregrmuih adeo
Cum doniino peritura suo. " vocabulum affectans, legiones commenioral, ambi-
Haec, si quid unquam ad jcvi genninam indolcin, gua voce rerum faciem obducens
ubi turpissimum erai equestris ordinis virbs civi- .Disciplinaecaslrensis leges ab imperatore procc-
tatum slipendia mereri. Qttis enim non videt poe- rttni conscnsu in campis MeJlolancnsibus promul-
tam exeiiuiluiii in terris Itaiis haud insoliluiii Ger- galas, eodem Radevico duce, missis uuatuov postre-

(73) L. il, v. 24 sqq. Ged^cliics Reihke de Voss., §2, not. 2, p. 24 sq<\.

(74) L. h, c.ll.
(75) Gesia Normannor. in Francia, ap. Boriquet
SS. iei. Gai., tom. VI, p. 204. Histbr. Nofman-
nof., 1.1, c. 2; 1. ii, c. 1. Ibid., tom. XI, |5. 623,
6-26.
(76) L. iv, v. 54 sqq'.:
(77) J. G. v. Eckbarl Erklaefnng eiiies alten
Elcinoiiienkaeslleins, e(c.,'§ 9, p. 14.
(78) J. C. H. Drcyer v. d. Nuizen dcs voiiieffl.
(79) L. iv,v. 449 sqq.
(80) Exenipla habes : 1.1, v. 175 sqq.;: 1. vi, 514
sqq., v, 610 sqq.; 1.vn, y. 525 sqq. _
(81) Totus irt hPc probarido versaluf Nicol. Cis-
nerus Diss. cil. Cf. Puller Reichshisl., I, 264.
- (82) L. vii, v. 483 sq.
(85) In Elencho rerum Boicarmh.
(8i) ibid., v, 496 sqq.
S75 GUNTHERl CISTERCIENSIS 276
"
inis, recensel auclor, quarum iina sic habet (85): A Unde venehatodttdum cortupta sapbte
Miles qui mercutorem spoliaverii, duplicitet reddet El nimium falsi doctrina vatis inhmrtnS
Servat adliuc uvm gustnm gens illq paiernm.
ubtata, el jitrabit quod'nescivit illum mercatorem.
Si servtis, lohdebilttr el in maxilla combureltir, vel Arnoldus aiitem Turegi docuerat annis fere 1140-
dominus suus feddat pro illo rapinam. Haecila no- 1145, laniaque leinporum distarilia et vi verborura
sler(86) : '•- siHiinetur.
Jhsiildf qnostro spolialns tnilile cuticta Iteni de legibus feudorum, quas imperator in
Cqiidiiplicata feret: maxillaserviis' adusla, RoncalJis anno 1158 communi procerum ulriusqtie
Verlice deloiiso.sifpponet tefgq flagellis, •
Aul erit q domino prmdictq more iueiidus, rcgni consensu luleral (98)
Ni)iil de flagellis apud Radevicum: ne lamen fal- Moxde coinmuni feudoritm jut.e, quqd ilta
sam addilioiiem putes. Tonstirain et stigma liinc: Perspieuis iiondtim scriplis expresserat mtas,
Has dedit, el scriplo jussil nbtescere leges.
tcinpbris et flugcllatiq semper comitabatiir, qme
iioii expressa subintejligiiur illius aevi senlcn- Senkenbergins quidem in Jioc ipso loco duplex vo-
tijs (87_)-. '.." '.",.;'";, 7, .' Gs£a;argiimcnluih invenit (99). Piimnin in commtiui
Etde setatis qtiidem indiciis Iiacienns : caiainum B fendonim jure, quam ille Ipqtiendi formiilam Fri-
sisl?re jubei pageilarum moilus, dum inseqtienli ad- derici temporibus longe recehtiorenr contendit;
nolaliorium yqlumini pjitra, snis quseque locis ma- allerqm in verbis : illa aelas. Quis enim, inquit, tin-
jorixum pondere dicenda remittimtis - quqnide siio tempotedixit: illa mtqs? Nimirum 11011
vidit casligalpr cupidus annorum xxx intervallum.
§ iY.:De lempo.rescriptioperis•< quale jdipsuni prm se
feral, elquctot an tebus inteffitisse censetidus? De voce cpnimuni ypro planp fulilis objectio. Quitl
enim poetae cum fori formulis? qnodve vo6s£a?in-
Liguriniiin nori esse cPmposUumante triccsinmiii si quariilibcl ipsius forniulam posl usus
qnartum Friderici imp. annuiii manifc.-.lalibiorum diciuin,
testimortia evidenler osteudunl. Alque pritno sla- fori receperit? Qtio demum alio vocahulo debuit jus
tim: Tnriiric Friderici 'filiosalloculns, Henricuni, iljtul significari, quod procerum ulriusque rcgni
Roiiiaiioriiirt ,ac Italiae regem appellal (88), alio snffr.igiis conslitutum, communi utiosque vinculu
loeo (80) commemorans ejusdem nuptias cum Con- aslfingcret?
slaiuia Sicula; deiiique et :Bealricis Burgtindicae, Quapropler rion nisi tropice intelligendus esl au-
Fiiderici imp. uxoris, obilum deplbral, quem scfi- ctor, ubi sub finem operis (100), posl Friderici i.in-
alleram in Mediolanenses expedilioiiem,
ptoruni plerique annol!84 vel 1185, Spifensis ah-( peralbris
lem inscriptio monumenli (90) anivo 1190 conii- scrihit:
Kisse; tradunt. Henrictis eqnidem anuo jam 1169 Et nunc pauca quidem, sactm qum sqnximus aulm,
Carmina stifficiant, el fespirare ppeiam
Friderieo palfg procurante Romanolruni rex Bam- Ad iempus liceat, dtim bellica signtt quiescunt,
befgae elcclus (91), quadriennis adhuc puerultis; at Graiaque dimissvs bello fovet olia ntiles.
rcx' Italiae corohattiS' anrio;demum 1184; (92), cl
Hiijiis ertim expeditionis anntis cohvcnit oclavo
Ceii.sianiisc niiplus, anuo sequenl. (93),;ve| qupd Ffiderici Cacsaris ct inanifeste repugnat iis, qute
atiis videtur aiiuo 1186 (94).: Cuin ista lemporis modo nobis indicata surit.
Equidem ilicam quod
defiiriiione, qitaiii npn. jnepie pauluin laxaveiis, op- rei est: coiicludil ac desinit eodem illo leinpore
tjne conveniunt alia plurima iiiomciila, ul aucto- Radevictis Frisingeiisis, el sno duce noster dcsli-
rcih sibi pertitus conslantcm reperias. Ita de nuptiis iulus, ficta
pentiriam intermissione tegens, cum
Heiirici regis (95): "".'.;;-;';;:,! dignilale recedit. Ne vero caridoreiri simnl alque
Uii tandem lempore noslto probilatem dcsideres iiigenioso satis artificio con-
jEternuth teieri finemposiiuraqiier.elm, linilandi prpposiluin subiieclens, non obscurc fa-
Nobilise Siculatibi,fexHehtice,venifet tetur, qtiaiido scripserit, sibique Qpiime con-
Nupladomoygeininipaxetcionc.ofdmre.giii. U
siat :'-'...",;
De Turego^ Helveiioruin, Ariioldi Brixicnsis do- Mox tibi sqlticite revocaius in arma redibit,
gmata post viri supplicium leriacius adhuc scr- Nos quoqiie belligeras acies, et cdslfa peieiiles,
viinie (96-9.7): liiterriiptanovofepetemuscceptalubore:
(85) Radrvic, 1. I, C. 26. ad Baron. h. a., § 14, 15, 17.
(86) L. vn, v. 273 sqq. (94) Sigoii., I.'c, p. 827, cf. Saxii ailnol. (5). Di-
(87) Ch. Ulr. Grupen -()bservfll. tet. ei anliquil. versa specie teslimonia facile cpncilies, dum aiiiio
German., Haiae 1763, p. 128 sq. priori sponsalia, sequenli vero' niiptias ascri-
(88) L. 1, v.56«qq. • pseris. :
(89) L.y.'v,41.6 sqq. (95) L. v, y. 416. Huuc auiem Heiiricuin omnino
(90) Lehmann, Chr, n. Spitehse, .. vi|, c 11, p. sitidiis prosequitur suis, indusirie captaiis male-
648. fiam lauiis, ut 11011 inimerilo clieiiiem putes.
(91) Otlo Sanblas., Cliron. c. -21. Chronicon Rei- (96-97) L.iii, v. 310 sqq.
chersperg. ad arin. 1169. (98) L. viii, v. 590 sqq.
(92) Sigon., De regno Ital., c. Atil, 'Saxio, 1.xiv (99) L. c. § 10, p. 162 sq.'
fOpp., l. H, p..823, ed. Muraior.). 1100) L. x. v. 604 sqq.
(93) Btir'ou.,'.4rina/. eccles..,ad h. a, | H. Pag.i
 277 LIGURINUS. — PROOEMIA. 278
Cunclaque snmmalim, sttperel moao vila sequenles,, A Vel quod ad egregiosnon mtillum Cittsaris acltis
Continuo quodam snscepla negolia filo, Perlineat,vcri nihil adjectura decoris ;
Proposili memores ad temvora tiostra Irnhemits. Sponle relir.quentes, tantum potiora seculi,
De multis modicam nilemur condere summam,
Fridericnm deniqne impcratorem Ligurino su- ntanu fortna vreviore tibellum
Ciaiidendumqtie
perstitem ex eo colligas, quod auctor praesememl Ad demulcendas conflare tegenlibus aures,
alloquilur {{), nihilqtie opus conlineal illiiis aevo , Acvelul e pleno, decerplis jtoribus, horto,
recenlius. His attteni aliisque invicem commissis, 9 Principe digna suo breviter campingere serta*
iion nisi postremos regni annos, adeoque 1186- Sequitur inde nec alia nec novit tradere auclorem
1190 Ligurino assiguare poleris. Idem dicendum de3 voluisse, lantumOihonis et Radevici libros in com-
Solymario, qtiem ipso poel* lesle (2) vix quinloj pendiiim quasi redactnriiin, et praeler formae nito-
an:e Ligurinum mense edUum comperimus. Quo) rem nil sibi merili iribuenlein. Etenim ipse mp-
'
niagis mirere summain yiri facnndiam et styli faci-. dcstesubjicil (5) : ,
lilatem, quae lantos lamque egregios brevissimo) Ut,quem forte parnm malecultvs sernwmovebit,
spalio labores absolvit. Hunc sallem slruclura pedum, versusque cauori
Molam praeterea nonniiHis quaestionem, n.iini au- Deiiueanl, siiquehic atiquid laudabilehoslrum.
ctor ipse rebus interfuerit^ ex praedictis parlini le-I.B Debuerant ista, siquid unqtiam, retmere Senkeii'-
slimoniis, pariini ex alio ejusdem singulari nega- bergium, qui lamen eo usque petulantiae processil,
veris, dum ille sub finem (3) disertis verbis : ul ipsam auctoris fiilem insimularet, inimodico
Me quoqtienon armis sed carmine casird seculttm. culpandi studio veris falsa coiiiiniscens (6)./J/ii(/i(f,
Necaudiendus omnino Philippus Melanchton, qiii1 inqtiit, cum OlloneFrisingensi el Radevieo umbulat.
Ubi hi breves, nosler solito concinnior. Ubi latius se
<poetam in obsidionc Mediolanensi Friderico Imp.
nihil nostrum,quo minus pariler exspa-
qunmodo Scipioni seniori Ennium, juniori ad Car- diffundunl,
moralur. Ubi exordium capiunt, el iil noster
thaginem Polybium adfuisse, ut reliqtta ferme oni- tielur,
iiia, sibi lemere fingit. sequitur. Ubi desinunl, nec noslro amplius scribendi
maleries. El lamen hunc suum libellum ficlitius ille
§ V. Opetis rnlio, scriploris auclaritas. Gtintherus posl nuptias lienrici postea VI cum
Errprem s:me liaud levem erraret, qui Ligurt- Conslantia, imperatori Friderico, regimque genti,
num, vel specie forrnae vel eriiditorum elogiis in- se obtulisse scribit. Egregie cerle de magno impe-
ducius, ut carmeu propfie epicum persuadere sihii ralore, studiorum eleganliorum perito, qui ipse vi-
vellet. Est enim tolum opus nihil aliud, quam li- . lam lilteris mnndare jusserat propriosve commenta-
lirorum Othonis et Radevici Frisingens. De rebust rios eum in usum suppedilaveral, meriluriis, si ver-
gesiis Friderici I Aug. Uzpiqpxau; poetica. Exor- sibus Otlonem tanlumet Radevicum,et quidem, quod
«lilur cum electiorie Friderici, sive cu:n Othonisi ipse fatelur, tesqtie docet, non paucis omissis ex-
Frisingensis libro secundo, desinens cuni Radevicii pressisset; atque id vicennio post, quqm horum libri
penultimo capiie, sive cum altera Friderici in Me- lecti jam probative eranl. Exslabant sane tempqre
diolanenses expedilione, an.norum octo res gestasi mipiiarum Ile.irid VI cutn Conslaniia magis illus-
decem libris complexum. Auclor vero, l.icet pressis-, tritt Friderici facta, quam illa qum noster descri-
plerumque vestigiis illos duees sequatur, nou U- bit, excidium nimirnm Mediolani inprimis, quod, si
men anxie nimis iii hisagit, et sublaiis hinc
inde, civitalis polenliam consideres, ad oinnem saneposte-
€|iisenon ad rem facere videbantur, variis illa re- ritatem memorandum est. Unde haud dubie grqlium
runi fignris et imaginibus cpmpensat. Nimirumi iniiurus non erat, qui aptejalis descriplq
recoquere
liislorici Frisingenses nonnulla diplomala, de mo- tenlasset, nova et illuslriora omisissel. Recordor equi-
uieiuis praesertim ecclesiasticis, verbotenus in- dein ipsum impostorem dicere (7) :
seruerant, quse quidem egregia suis locis, Iieroico Continuo quodam suscepta negotia filp .
(ariiiini non conveniunt. Haec et minora
quaedam pr, Propositi memores ad lempora npslra iraiiemus.
noster, unus Friderici laudibus imenlus, et morae Sed hoc esl illud ipsum,
velut impaiiens, pra?lermisil. Atque ipse eas scri- quod imposluram tegere
debebat. At satis infeliciter, cum nostta tempora vix
bendi raliones mculenler exponit (4): . dicere canvenial scriptqri ejusdem mvt, quique vi-
Qui scripsere prius cupienies ordine cerio ventis et spirantis res describat, nec se pastea demum
Hislorim servare fidem, non paucd videniut nalum profileatur.
inseruisse suis (liceai modo dicere) charlis,
Qum neqtte Cmsareos atigent veltementer honores, Ilaec ille. Quam parum autem captionibus ejus-
Nec comexta tei, sed lanquam adsttta cohmrenl. modidialecticis veriias ipsa juvelur, nemo non vi-
At nos^ si guid erii putchrum mintis, det. Ac primo quidem aperte falsum csse, quod
eximiumque
|i) L, i, v. 19 sqq.; 1. x, v. 60> sqq. . kenbergius, dum auciorem oscilalionis trahere cp-
(2) L.X, V.65Q. natur. (L. c, § 8, p. 160.)
(3) L. x, v. 576 sqq. Quae a qnibusdam I. iv, v. (4) L. i, v. 125.
607 sq., dicia huc in censum afferunttir, ea saltiin
ex Olhpiif Frisingensi Iranssuinpta sunt. (L. n, c. (5) L. c, v. 152 sqq.
(6) L. c, § 5, p. 156.
27.) Npn adverlit hoc vc! astule stippressit Seti- (7) L. x, v. 613.
 279 GUNTHERI CISTERCIENSIS 280
auclpr ubique ciim Oihpne et Radevico vel incipiat A qiipque siiis libris;: .naiaerun.l Giialterns, Jps. Is-
vel desinal, exemplarium coriiparatio, librprum can, Devonius, _Guilelm. Brilo, saeculo xir fere
numerus docere quemlibel polest, el aliis qupque aequales.Esiautem in Hlis Ligttrihi summa dispa-
super exempli.s mpnsfravimus^ Tum; vero inauis , riias;- pripra septem cum rebus tradilis, tum
admodumet insulsa cavitlalio> Ligurini scriploreih auctoriseiiam dictioni:sat bbne coricordanl; cpn-
Friderici Caesaris regiaeque familiae gratiani liaud tra reliqna corriipiissiiha, nbc solu.m librariis iin-
ineriitirum fuisse, nil nisi acta agentem. Ut enim putanda, heculla arte sananda (10). Yel enim re-
laceairi operis diversam omnino raiioneni, virbfnin- rturi lenprem, vel vocabula specles, vel denique
que' doctissimOfnm omrtis aevi suffragia ; qiiitl si dicendi modtim; Ligurini cerle nusqiiam auctorem
iaiideiri fainiliae fegiae seu pbtius aulae deslderiis agrioyefis. Pfipra sempef, ul opoftet, in praeseriti
Ligurinum nosler concessissei? Alqiie Fridericuin rem ppnunt, apparet fida gesioriim series, et metri
certe imperatorem laudis elfamae cupidissimum corispha cpncinniias : postremis falsissima rerum
vel una commonstrat ejus epistola Frisingcnsi per- inonienla (II), monslrosa vbcabula, praeteriti. fre-
scripia(8)> cuj praecipiia reruni a se gesiaruiri do- qnens ciim praesenli conjunclio, denique et nomine
cumeriia iransmiserat. Eumdem posl viri saiictis- Ligiiririi compeilaius aiictor (12).! Posiremus bicce
simi bbiitim Radevlci canonici Frisiiigensis puicia iiiepiivefsificatpfis (qiiisquis ille fuefit) error, sui>
sbiiicitasse, monei itideiri scfiptoris illius epislola, picionein cl; PilhaeP mpverat (13), jn sola caelerum
Palalii duumviris iriscripta (9). Utrumque princi- Augusiana obyiiis (14). Miror isla siihulasse doctis-
pisdesiderio, sed Pt prrideniisprPbique viri oflkio sjinuni. Ritlershusium (15), adeoque proposilp non
satisfecrsse, luCrileniis pracslantissinii libri testi- sietisse,;irestitiiendi argiimerita ad fidem principis
iripniis perhihent. liderti vero, grayipfi slylo exa- editionis. Reliquae omnes edi liones sihgula singttiis
fati, ferum verborumque ponderibus niagis, qtiam iiisciipserunt. —- Igitux seplem priora Stxaafixot
artiseleganlia sefnioriisve lepore coninieiularitui. auclorisvere crediderira.quippieqttod nulla vo9ti«_r
Prseieiea Ffidefici lahdibus rtbri ubique favei yiro- indicia, quin imo duplex adhuc rei iides. Etemm
riun iri^enuus candbr. neque etiani poluil salyp ex illjs dubius Ligurini Ipcus (16) (ex argumenio
vCrhiri tenore. Quis auiem unquam herouin suum qiiinti) percomriipde rcstituitur; lum verp el ipsa
Homerum non amal, non Pdii saiiciam nimis veri- iriterinissio noslrum vel fatls abrepium, vel alio
iatemtQiiid iiiirurii, si velipsius Friderici, -yel quocuuque modo prohibilum non '
obscure prpbare
ainicorum studia faciiioreih faciridruhi pra_cpnein videiun:''::,:.'! V-7- '
esopiaveiinl? Et ecce! praesto fiiit Solymarii sb- G '-'"'-''
ieriissimus aucior, Chunradi palrui praeconiis pro- § $1.. Eruditorrimih Ligiifimim tesiimania.
batus, Augustoe familiae devpttis. In prompt.tf nia- Opliiiium quidem pro Ligurino testimpliiuni fa-
le.ri.a, eaqt|e ripii rudis, sed a,d slylum digesla et ieberis opus penitus; inspeclura; ast nihilpiiiintis
docilis Pccupahii. llaHd abslmilei ni, faiior,. scri- egp d.ociorurii qubruihdain insigniuip judicia fe-
bendi consilium ipsemet noster indica.re vid.etuf, ferre inearum partium reor. !Eteni.in elilteratis
dtim assentandi prbppsiluiii jesiiva, quadam sini- li.aiid pauci alienp arbitrid ferunlur, atque etiam
plicilaie prodit, vitupevaii,onem veluti deprecalur non injticundum videiur, diversa saeculis ac regip-
rus. Et sane ciim hls egregieCohspirareputes di- iiibu.s virorum sensa cpntueri. Mpneiidum lainen,
candi fornHilas,. perbreye ieriipus et festinalionis irt iibplaciiisraiioiiemelaiyi haberi et palriae,iu.m
ac iaedii non rara vestigia, detiique quod jilira verp stjlo cujtisque ac jngenio honnulla cpndoiiaii-
flnesparatae matefiae hon processerit. da, Sic inter pfimos Chunradus Ceitis (1.7) : .
Monet hic ipse loctis diclorumque ratio, paticis Cedq UbenSfLignrihe^tuis, doctissime, sc.ripiis:
sgere de argumenlis in singulos: Liguririi libros, JEtrgeiiuq\etrpdqnifts,,Celtis., qdoxo luas.
quae edilio priricejis Aiiguslana rino iii loco pfae- 0 feiixtanlum naciuStFtiderice^poelam
niissa exhibet. Suhl, autem illa loiidem sirigula D: Qui lua gfandiibsjuo carnunt• gesia tondl.
Pfoximus. esl vdii, queni Mahtud docta credvit,
versibus composila, quot Hbris universurtv pjpus! El qui Pompeiif ei Cmsaris arma canil.,
conslat, niiniruni SExdatixa. Ejusmodi sane liisus Nec Stilico ftihiumkel Honorius aul Mujprqiiiis,
Jjene cbrivcriit saebulp/xli, res ipsa nbn caret exen> Necqui SeipiudqsSporciddasquesohqt:: ,.;_".
sseculo Hereririium Modestihiim Per [rel.a hec timiiduin qtii cantat Jqspna veclum
plis.Iia jam iii, JEacideii, velquiThebaidenquenotdi :
ICluui singulis Jlneidos Yirgiliahae iibris argn- Gestq ducis Macedvm loturh v<i,igataper orbem
nienla SEX«(TT««pTaefixisse lcgiriiusi argiinieiiia . _Qjuji-.c.o/t:i:,.
fl.eroicjs.:c.eii'at
et/iite.Vtui*..
=>.48) Eraefixa, esj. Oihpiris M"»* Wfeo h Dfi re!>-
'" "-"'' (.I4)-Niii:iir:um,SpiegelIiiis Ltguri.nipipxiinusedi-
lor ingenibse magis quaih recte ieciioneim trans-
ycs'. Frid.
Eadem praemissa Radevici libris. niutavil,"quem reiiqui sequebantur.
- (9)
(10) VVilholius quidem resliiuiiphem promise- (15) Notae;inGuniher.irLigurinum,' p. 9, adep<|iie Gan-
rat, sed viri jaclaiitia priiilino; ihsignis. NnnnuJIa proferre rton dubitat : Qttid velet; gtiih ipsum -
tentavit cl. Vonckius adversa penilus fortuna. •ilierumproaucidre'habeamus,nonvideo.
(11) Argum. 1. vin el ix. -- (16) L.- v. ViV
(12) Argum., 1. x, v. ult.-'' (17),:Ad Ligurinutji^ cafnien-pbsl^ Praefai,. Etl.
(15) Praefav. cit. Augtislv:-' "' i-';.'"; .''"".•'
 281 LIGURINUS; — PROOEMIA. 282
Gaudeal hoc nostro bellax Germania vale . bis (25) tilitur : Les critiques conviennent que Gtin-
A
Teuloniciim lanto qui canit ore decus. therits esl iin poele de grand ginie et de beaticoup de
Jacobus Cujacius et Franciscus Hotomanntis ce- feu, qui faisail trop d'honneur a un siecle qui tfiiail
leberrimi sseculi xvi ICti, iiqne in omnibits ferme. pas assez fin poursavoir faire le discernement de son
aliis rebus invicem aemuli, Ligurini tamen in lau- tneriie. — Caspar Barlhius (26): sane oinnino me-
des amice conspiranl. El ille quidem viginli pltis. lior poeta esl, el spirilum liabel prorsus insignem,
locis ejus auctoritale nitilur, alicubi tesiatus: quo cmteri id genus (mvi medii) desliluunlur, adeo
Melius eum nonnulla [eudorum capita e.xplicare, que ptus laboris, qttam ingenii afferre videntur, ubi
qtiain tota [eudUiarum fmcuienla cohors (18). Hic• cum illo in comparationem ducunlur. Idein alio
poelm nqbilissimi et eximii noslrum aliquoiies elo- loco (27) : Omnes medii mvi poeim Iqhgissime infra
gio depraedicat. — Gerard. Vossius(I9) omninoi huitc Germanum sunl. Laudabalur prm cmlerisGal-
poetam pro smculo suo tnagni ingenii alque eliam( terus : compone unam paginam, videbis mra in hoc.
— Petrus de Mexia eqties Hispanus,
eleganlem et Apollinarem alilem cbmpellai. Jtislns. iti illo lupina.
lypsius, poelanvspiritus el ingenii liaud spernendi, in fine Friderici Barbarossae : Guiitherio insigne
imo ut illo icvo mirandum. — Marquardus Frelierus ; . poeta, quem escriveo in versits heroicos. — iluiirico
in Chunradi Rittershusii de Ligurino edendo con- Stepliano (28) nobilissimus el eximius poeta vocalur.
siliiim rescribil (20) : Insiituium tiium, mi Ritiers- — Hermanno Coringio(29) : Felicissimus sa'culi xn
iiitsi, in Gunthero recensendo el illustrando inlel- poeia, Fridcrici Cmsaris mvo digmis. — Jo. Frid.
l'exi el vehemenier probo : cene ille auclor uttra Gronovius (50): Guntherus poela esl primus, quos
avum illud, imo el genlem eiegans, et fama liilq- scimus Germanorum ex Helicone perenni fronde co-
riove quam haciemts digntts. IpseRiltershusius, Li- ronam relulisse. —Meric. Casaubonus (31) : Pbela-,
guriui sospitalor (21) : lnler paucos qni supersunt prottt barbari smculi capltts eral, perelegans. —
(mvi med. scriptores) prcecipua dignaiione euiinel Olaus Borrichiiis (32) : Respecltt wtaiis, qua Gun-
Gunlherus, qui res suo mvodomi (orisque (orliter el- therus scripsit, ejtis diclio planeinagtiifica, compo-
sapienter atque magnaniiniier' geslas a maxiino el silio docla. — Adr. Baillel (33) : Cest un poete
oplima potentissimoque imperalore Germanici. tw- merveilleitxpour le lemps, el fignore sttr qtti se fon'
minis Friderico 1 , cui a barbm colore JEnobarbii dent cenx qui disenl qu'il ilail moine... Oulre le
vel Batbatossm cognomenfitil, carmine supra quam grand lalenl qtCil avait pour la poesie, il avaii «?n
smculum suum ferat elegdiile, bonoque et erudiio soin pour culliver son slyle, el de le rendre assez 6li-
descrivsit, secuius filnm Olhonis anlistiiis Frisin- . r( gant, pour donner de fagremeni a ses vers. Denique
gensis et conlinualoris ejus Iladevici, ejusdem Eccle- llieionym. Gtindling (54) : Ordinem regis eligendi
sim canonici, qd quos etiam, velul fontes, ipse ali- aniiquum Guntherus et fuse el perspictte descripsh..
cubi operis sui non obscttre leciores remitiii.... Ctim Quod carmen ul omnes reritm Germanicarum siu
quiem velex argumento operis ejusdem soleat digni- diosi repelitis vicibus perleganl, opiandum.
tas ac prmstanlia mtlimari, vel ex modo ac forma Unaniniis hisce doclortim suffiagiis iiniis obslro-
tractandi : el vero hic de rebtts gesiis Friderici pil Lilius Gyraldus : Opus qttidem, inquil (55), lale,
jEnobarbi agalur, qui lanius et talis,qui pacebel- qaate illa [erre poluil mlas, canorum el vo'ubile.,setl
loque lam inclylits princeps fuit, ul sub eo iwn in- inconcinnuin el circumfluens, el quod.saporem scri-
juria ntiteum quasi smciilum rediisse videalur; idque bentis et scripti referl vernacultim. — Gravis ille
rjc vulgariler, sed omnibus adltibitis ornameniis et profccto judex , modo til librum legissel. Yciuin
iuminibus oruiionis :. poteslne cuiquam esse obscu- herele vero lanium aliesi, ul ne viderii quidem. Et-
rum, quqnli ab omnibus nosier hic Guiiihertts fieri enim idem ipse paulo posl (56) : Exslat et Ligtirini
mereatur? — Gaspar Scioppius (22) euuideni salti- de Henrico jEnobarbo, hoc est Barburossa. Exslal et
lal: Valum poelam Fraiiciorum principem (25), Guntheri Germani opus duodecim itbris digcstum car-
per quem poelam Francim Germania debere primv.m "^ mine heroico, quibus Frederici Cmsaris gesta couti-
cogitur fqlerier. Janus Dousa (24) his feic vcr- nenlur, quos si legere vaeel inlerdum ad levandos

(18) Hanc veio lattdein Fiisingeiisibus cedere
coiiiparatio docet.
(19) De poet. Lalin..,. p. 254, ed. cil. de. Histor.
Liiiitt., p. 136 ib.
(20) Ileiiheii SS. rer. Germ., edil; Joannis,
p. 414.
(21i Praefat. iiisuam edil'.
(22) Ad calcem edit Riliersh», p. 207.
(25) V. sapra § 2. col. 267.
(24) Praefal. altcra Annal. Balavor. carmhie
scriptor.
(y25)interpreie scil. Bailletio, cum ipsum adire
iiondetur.
(26) Adnersar. p. 2540 sq
(27) .ii notis msclis a Fcllero congeslis*t Geo.
Christi. Joannis comiiiiinicalis. v. Betiberi SS. rer,
'erm. Praefat. Joannis, p. 411, 414.
(28), Ad Saxon. Graniniai. Ilisi. Dan., 1.n.
(29) Epislol., p. 503. Aniiquk. acad. diss. 6,
(50j Ad' Nicol. Ileinsium, Sylloge epistol. a viris
liustr. script., ed Buriiiauii., loni. III, p. 4.
(31) Not. in:Polyib.,.p.-l-71.-.
(52) Depoeiis Latin., diss. 2, p. 88.
(55) Jugemenls des Savanls, lonie III, p. n,
n. 1209, p. 556 (edi. Amslel.)
(54) Gttndlingiana Fascic. Yl, observ. 2, § 27,
p. 185.
(55) Hislor. poelar., dial. 4, p. 257. (Ed. Lugd.,
16!)6, fol.)
(36) L. c, di.il. 5, p. 507.
283 GUNTHERI CISTERCIENSIS 284
aslns, quosdamqttasi Lucaniyoetce spititus sub cccloA mini qtiod sciam, aanur. observaturri. Aiquc illico
Scyiliico spiratevideqlis, tumehtes scilicehel infldlos. quidem diyersae cogitaiiortes menlem subirc, in-
Scripsit prmlereqliic Vitam divi Cyriaci epdem-pene venii graiiam augere. Nimirum aitctorem Ligurini
cdrmihe circa dnnos C/irfslt IIOQ.Ecce fjdiciilas lio- naiione Anglum credcbam, ipso principis editionis
niiiis oscilatioiies et quasi deliria : Ligiirini de elogio pcrsiiasus. Quid?-qtiod piaj vaiiilatis aliquid
llenf:co BarbafOssa, Gtinlheri duodeciiri libros de suspicabar in illa magnifica Clmhradi Gcltis in-
Friderici Caesarisgestis , horiim; deniqne; seriplo- seriplione :: apud Francones in silva^Hetcijnia et
reip circa.arinos4100. Nimiruin agebatnr de scri- Dntydarum Eberacensi cmnobio. Polerat ista vir
pibre niediae aelatis, adeoque Germaiiico, sciliccl snnimus suopie iiigenio addidissc favoris aut prctii
SVyihico : ad haecferc sua composniigcniili fastti gratia; siquidem illi praeseriiin aciati non adeora»
Gyraldus ..'',.'. rns litiilorum splendor ct miiliis noniiiiibiis excusan-»
dtisi Quiriinio polerat ipsis Druydartim Eberacensis
§ VII. Codicutn Ligurini mSciorum defeclus ejusque coenobit yocabulis, forsan in.codicis froule conspi-
.-.',-; .•'-;'" causqprobabilis. ciiis Cliunradtis Celiis vindiici.' Eteriim Ebpracum
- Priiiia in:hi pmniuin atqne potissiina banc cililio- fi Angliae mpnaslerinrn (40) haiid iiieple: Druidarum
nem paranti;.cura.fiiit, tit in exstantes uspiain codd. elogio gaiidere possil, quos ex An^lia primum adve*
Ligiirini, mseiqs inquirerem, saepe meciim niiraius, nisse, gravissii.no tesle Jnlio Caesare (41) comperi-
ciirne yel. iinum qiiidem piiprttin .editpr.irn res ca miis; Francortica auiem lelltis Druidarum Germa-
inaxiiriimpmcnti spllicittim, fecerit. Laeta sludiis niae praecipiia sedes antiqtiitiis celebratur. Deinde
aiispicia polliceljaiitiirpraecipti* lemppnim ralipnes, pefcpmrnpde siinnl rpspondebalur Senkenbergii-dii-.-
pliirimae scilicet eaeqne dilissimaebiblioihecac publi- bio non prorsus inaui circa locum irtyenli codicis,
cae, codd. nisctoriun infinita lnultitudp, noyissimis ulpoie qiiemnon vidisse miraiur, Joannem Trilhe-
mulalion.bus longajvo situ exciiata et quasi re- niium Monast. S. Jacobi HerbipolensVvicinum abr
dempia.Huinyerb. possessorum ap ahiistiium hu- balem, eumqtie Franconiae bibliolhecarum solerlis-
nranissiiha iiberalitas..ei insignis lilleraruni favor. sinium scrutatorem, AcCedebai porrp nobilis Ligu-
Nec mora , siniul adiyi celeberrimas bibliofh.ccas, rini tocns (42), ahglici regis ad Fridericum impe-
Rpmana.m Prisco-Vaticaiiam , Vienncnsem , Pari- ralorera datas litteras ac dona manifesto qiiodam
siensem, Mpnacensem, denique San GallenseiTiac stuilio circuniscribens atque exornans. Explicabatur
Tiiricenseni Ilejvelioriim. Et"hic milii ctimprimis ilenique Ligtifibi lociis alter, idemqne omriitim
ilerandaepublicae grates viris elogio meo majoribus, C longC difficllliii.ius,iii peregrihtim scriplorem adeo-
qupriim ,pfficiis iiilcgerriinis, quanquain non id qtie loiiginqtium adiniiias, qtiem quidein valde nii-*
qiiod oplaveiini, iaiiieii eaiii deinum cerii.iudinen) ror, doclissiinos viros, qiiotquot in Liguiinum ali-r
assecutus suni, ubique cod. mscliim Ligiiiini ne- quid ediderunl, oinniiio fugisse. -
quidquam reperiril De Yiennensi qiiidcm affirmare Scilicet anrtum suscepti a Friderico regni milh>
- npn ausiiil, duin adlnic silentio potius qnam cerlo siirtiim centesimiim
quinquagesiinum quartum ex-
fesponso slare delur,"ininus facilem expertp.virum pressis riithieris designat Ligurini scrijilor (45).
alias iiiterar.iim anliqtio-gcrinanicarum ainprc laii- Iliinc aulein aiinum apeiie falsiiin esse, diiorumque
(latissimum Fridericum Sclilegelium. Aivero dplusp spaiio reslringenduin, cuivis irt Histor. Germ. vel
spcs melior illiixit, cni ttitius acqiiiescahi; nec de- cbiter taiitiim versato coinmuni scripiofum lesli-
eiit bccasio, publicis usibtis iiiferre quidquid olini hionio liquei. QuomodP hoc a:qualem fugere pote-
'
oUtigeril. 77 7 '- rai yel supparem? quomodo Gefmarium aut iirio
Iritefea dum ex illis locis amicas litteras exspe- IiMlnm? Non ei.uidem ignoro chronologicas illius
ciareiii, omncs egoniet, qtipiqtiol nancisci poieram, a'yi diilicnJtales et siimhiain aequaiiutn in compu-
coild. ihsctor. calalogos eyolvi : Lambecii, Labbei, Uindis anhis discrep.arii.iatn'-,vel iii ipsa Friderici
Q
-
Mpiilisfalcpiiii, Reisc.rj, Siniieri alipsque qtiamplu- imp. histofia Iticulento exempio corispicuaih, vitle-
resiina ciiih qiiibusdarti biWioihecariiin pfivalannii licel celebefriiniB iiliris ctiriai Mogunijriae;quae Fri-!
eimcliis illusirium. Frnsira diu investiganti larjdem derici Caesaris primpgeniliim Henricum regem Ger-
in mantis incideruiit:: Catatogi libror. msclorum manorum imperaloreih saluiavil (44). Neque etiam
Angtim el Ilibernim in unum collecli (37) , ct inibi ignoro primiiin ipsitis Friderici regis annuin a qiti-
Ca&y.Calaloqiis11,msct. Eduardi Berndrdi, oslendeiis biisdam peregrinis qtiinqiiagesimuih tertiuin peiiii-
(39) sub rubfo : Libri Luiun cum veieribusexempla- bcri, quirtimo domestico, Joanni Nauclero (45)..
ribus collali: Guntheri poemq de Barbaiossa, nc- Nulltis autein omnino scriptorum babet aiiiium 1154,'

"(57) Oxoii. 1595, 2 voll. invfol, (45) Ligur. l.i, y. 167;sqq.

(58) Tom. II, p. 227. -.;.'; (44) Ciiriam isiam soieiinieiiiac frequenfissimain
(39) N. 1507, 155. nonniilliaequaliiim aiinp 1181'alii 11.82, alii deui-
(40) Yoik. que 1184 ascribunt.de Btiiiau Lebcn und Tliateii
(41) De Bello Galt., I. vi, c. 13, Frredriclis I;p. 285.
(42) L. vi, v. 168 sqq, > 7. (45; Chrpil. 1,.,C. ,: r. . >:'"
285 LIGURINUS. — PUOOEMIA, 286
Mer-
praeler mnim Viennensem cod. mscttim Olhonis J\ catalogis? Nonne idem practeriit Diihmaruni
Fiisingensis De reb. gest. Friderici I Ang. (46). seburgensem , scriptorem celeberrimnm? Et ubi
Ejusmodi codicem, si non cnmdem prae oculis ha- nniic est codex ille Dilhrtiariani chronici praeslan-
buisse Ligurini scriplorcm. librarii iapsum bona tissimus Antuerpiensis olim Leibnilio iradiius, cu-
fide sccutum, dubitari vix potcst. jus ne vesligium qiiidetn diligenlissiino Diihmariani
Haecsi qnis foric conliileril cum illo principis chronici edilori Jo. Aug. Wagner hac aelale rioslra
ediiionis epilogo (47) : Ligurimts . . juveiiliili Ger- indicari poteral(50)?
manicm. . . prmbilus ptimo Viennmpet Chunradum Tandem idunum conjiciendo non assequor, cur
Celiem: et si virttm noverit poetices laude sui aevi in commerciis illius acvilitterariis de Ligurino ne
facile principem, lunc vcro gravissiiiiae snspicionis vocnla quidem occurfal. Qualiacunqne ehim erudi •
iinpetum peraegre sustinebil, Atque ego lubens Ta- t»rum judicia fuerinl, indicata saltem exspectarcs.
tcor aliquantulum laborasse; sed lisesilaulem re- Movebat me prse cacteris allum silenlium in episio-
voeabat ipsius codicis anliquior facies : Vetuslateel lico commercio Udalrici Zasii lCti famigeralissiini,
(erme carie absumpti exemplaris. Ila diserie leslan- principibtts ejusdera aelalis viris, adeoque el illis
lur primi editores (48). Ecqnis atitem ferat viros „ necessitudine juncli, qui Ligurinnm vel ediderant
illos celeberrimos, fama nobiles, morum integritale vel stiis in eum lectionibns illustrabanl; Hieron.
jaudaiissimos in fraudem una conspirasse? Baldungio, Henrico Bebelio, Jacobo Philomuso,
Habes igiUir qnae Germanum aul Italum aqualem Chunrado Peutingero, Jacobo Spiegellio. Totam
siispecttnn reddant; recentem minus probabilem; ejus editionem (51) alinquin praeslanlissiiham, per-
liabes quae peregrinum etimqtie Anglum commen- legi, de omnibus aliis ejus sctalis memorabilibus, de
dare possint, adeoque Anglici qnasi codicis interpo- Lignrino nequicquam edoctus. Haec mihi qui cum
silam lidem. Sed codex ille (modo ut talem exisli- erudilorum moribus ac aevi indole componat, erit
mes), haud iriagni adhuc momenli faciendus. Ut magnus Apollo!
eiHin taceam nondum visum atque expertum, deti- Quidquid poslremum statuas de codicum penti-
net ctimprimis inscriplum Gunthcri nomen et re- ria ; absolutam adhuc definire riequis. Donec au-
centiorcm arguit editione prima, ticet proinde non iem forlunae favor ubicunque lale quid excitaverit,
temere damnandum. spes melior pcndet ex Anglia, et ibi qtiidem, uii
Causain praelerea summae codicnm penuriae plu- ntinc esl rerum publicarum facies, aliqtianlo pen-
rimis deperditorum exemplis facile lueare, praeser- debit.
lini cum in ean:! argumenlttm , et poliori quidetn jC YIII. Editiones.
jtire, traiisluleris, qnod illustr. Rittershusium edi- Primam ac principem editioricm Atiguslinam,
liontnn rarilati apposuisse legimus (49). Bonutn sci- Ligurini conservairicem eamque rarissimis oinnino
licet auclorem suppressum abiis, qtii veritaiis luinen bibliolhecarum cimeliis ascribendam luculenlius
oculis suis irradians nec minimis nec maximis in re- indicabimus.
bus ullo moclo[erre possunl, quique, quanliun in ipsis Inscriptio tiiuli singulari folip non datur, ut in
esl, abolere stndenl ex omni memoria hominum, libris fere solet, sed codicum mofe praefalionem
quidquid forte ipsorum cupidilatibus et.dominatui pra>cedit. Legitnr autem prima fronle :
adversalur. Quamcunque vero defectus ralioiicni Ligurini de gestis imp. Cmsaris Friderici primi
adinitias, eerie votieutcindicium inde frusira quae- Augusti libri decemcarmine heroico conscripti nuper
siveri.s. Et cave nimitim Iribuas illi Senkenbergii epitd Francones insilva Hercijnia et Druidaruni Ebe-
adnolaiioiii, quae quidem lanti non esl, ul Eboraci racensi cmnobio a Clnmrado Celtc reperti, poslli-
adeo Francprum inventum codicem omnino neges. minio restiluli.
Quid? quod ideii'.ille Triiliemius annPdemum 1506 Mlernitaiielamoripatruc ab eodem eonsecratum.
Herbipoliiii abbas concesseral, adeoque plures post Sequitur slalim cditorum praefalio s. epistola ad
invcntum codicem annos; lum eliam idein edito leclorem, quam supra ' proemisimus. Allera folii
Ligurino xn annorum vita supersles et inqiiirendae pagina legilur in fronte : Ad Ligurinum (Chunradi
veritati coinmodissime posilus, nusqtiarit dubiiim Cellis) carmen idem illud nobis exhibiluih (52).
dcinceps movit, ne dum aperie conlradixil. Cur in Mox Ineipiuni argumenta tn decemlibros Ligurini,
catalogos non relulerit auclorem , uon adeo captu qiiibus haec folii pagina cuni litraqiie secuiidi insu-
diflicile. Scilicet inlellexerat forle Ligurini vocabu- milur, nisi quod finitis II argiimcnlis ilcriim legi-
liun, el inde personam ignorans, nec libro de viris lur : Epigramma adj bumtem Rymannum per uni-
illiislribus neqne de SS. ecclesiaslicis insercre po- versam Gerinamam librarium et bibliovolam C.
luit. Atque eliam tantine Trilhemii sileiiiiuin in (hun.) C. (eltis) Car. (men\
(46) Muralori SS. rer. llalicar , lom. VI, p. 699, (50) Praefat. cit.
not. 1. (51) Udalrici Zasii Epistolm ad viros aetalis stioe
(47) V. supra, pag.261. doctissimos. Edid. Jos. Ant. Riegger Eq. IGt. Fri-
(48) Sub fiiieni ediiionis, in fronle calalpgi emeiir burgi et Ulmae1774. 8m.
dandor. (32) Y. fj6,col.280. .
(49 Prtcfat. in Ligurin.
387 GUNTHERI CISTERCIENSIS 288
« /H vostras lerrqs Lalius Grmcusque chnrncler A neqiie piiigues inmis, ncque graciles, atfaincnltini
Jamvenilsittdio,citlle Hymanne, tuo; vivi cpjoris» charlie -species densa, probe limata,
Pro qno condignds iibi dal Germqnid grales,
E^fefer^iiuuiieilttbethb^ueiMs.^ laevigala, alqtie pulclirac Pmhino albcdinis; fdriiia,
qtiaih vocani iii Jolibi jiisiissiuiaepropbriiohis. De-
dthvfolip .lerlio denitiih exofditiir opus ipsum L.- nique pro more saeculi niisquaih pogiiiariiin nii-
fgurini; duabus lineis inscriptumlitleris lnajuscu- meri, cnslodcs aul signaiuraj; iioinia verp q. v.
lis: Incipil liber primus Ligurini de geslisimp. cms. Hbror-tim lantum! hiiinerum pbsefval, ul iuvi folii
Friderici primi Aug. Eadcm inscripiio ctiique scquen- paginae 'vocabultiiri": Libcf, aliefi libri ntiriieriiin
tiiim II prafigitur, nusquam auicm finis indicalur vcr- coiislaiiter instripiurii reperias.
bo : expticit vel simili. Toliim absolvilur foliis LXXV , Exeinplari, qiiod in usum litijus edilionis hobis
etjusta folii LXXVallcra pagina claudilur, stihjuncii henighe concessit libefalilas ahtisiiliim biblioihecse
librarii, loci el anni indiciis, d. 1. nobis itidem Ffibiirgensis, prinia pagiha posipfaefalionetii sub-
iransscriptis. Haecaulem subscriplio, solum operis scfiptuih iegilur: Dri. Idcdbb Beihrichmahhb (54)
Ligurini, non lotius cditionis fini apposila, idcoquc Conradtts Peuiiiiger Aitgmtdniis dbno miliii. Qtio
nonnullis praeienisa piitres pcperit errores. Ac qr.idem teslimpnio pritni ac priitcipis editpris haud
primo quidem omnes Ligurini editiones, quarum parnhT augelur pretium riitidissimi litijus exem-
sine loco el anno hinc inde nienlio injiciiur, Augu- plaris, qhod paufcosarile dies preio subtracliim re-
stame censendac, dum lestimnniiim illud scrplori- puies, riisi caderti ista pagiiia. forlelbngitts obuo-
bus, in fine iiltimi editionis folii qinurciitibus ap- xia; levem rubigiifeiii coiitraxissei, feliquis omni-
)iarere non potuil. AuguslanaipoiTOocnseiidse, quae bus intactis. Praifefea plufimasadnolatiohes ascri-
siib anno 1567 quibiisdani (55) notanltir, numero •psit, nec illas indoctas ititd hianhs, qtiam tamcn
nimirum tertio 0 in 6 scriploris cujusdam oscita- Pctiiingeri ne cehseas, iricriel alia fofma litlefarum
lione mulaio, quem alii temere seeuli sunl. Li- ,et atramentuni plarie diversiim; Peuiingefi litlera
brarii denique nomeii editionisRitiershiis. mcndo pingnissima, contra gracilis adnoiatioiiiim, adeo-
in Vegtinum corriipium legitur.—Folii LXXVI prima que duclus omiiirio discrepani. Sbla fblii LXXVIII,
pagina omnino vacna, folitim ipsum singulariier pagina prima Peiitingerus oniissarti vocem in sua-
videtur impressnm, csl cniin glutinc rcliquis ad- ple dissertalione de Friderici ortu, genere, etc,
jeclum. Secunda ejusdcm pagina Icgitur epistola supplevit, iisdeni plane litteris ac eodem atrameiito
Chunradi Peulingeri dcdicaloria, eaque superscri- quibus. in fronleille Ipse"usus erat. Ctelerttrh adno-
pta : Dn. imp. cms. Maximiliano auguslo Conradus p tationes istae. vel Heinricliniaimi vel ailerius, in
PetAtinger Aitgustqnus felicitatem, Claudilur illa primis coplbsae libfo i et n', sequeiiiibits rariores,
jnsta fojii LXXVItiac allera paglna, deinde cum in libro vl subsistunl. Eadein deiiiqtie inanus ma-
priiiia folii seqiienlis i.xxyn sequiltir nno quasi jusculis litieris Lignrlni liltilo, qnasi lypiim imili-
ebntextu Friderici I imp. rpistola ad Olhonem lala, siiperscripsil : Guniheri Alemaniii ciarissimi
Frisingens. inlegra, qualcm prologus libror. Otho- pbeim,qtiae verba deinde excipit impressus Ligurini
hisDe feb, gest. Frid. 1 exhibet; ul adeo foliiim tilulus uho.veluti coniexiu, iil auctorein de Ligu -
ilitid xxxvi uiiius Peiitingerianae dedicaiionis, forte rini vocahuli sigtiiflcaliohe periitus recte sensisse
lardius exaratae, gratia impressiini videatur. Fini- perspicias. Ppsireino npn ihdigiinhi rioialti duxe-
lam prima fere folii LXXVIUpagina imperatoiis iim,haud paucas haruin adiroiationum Riltershusii
epistolam excipit ; De qriu, geitere et posteris imp. cpiijectui|as praeoectipare, qui qtiideiri alio Atigu-
Cms, Fflderici ptinii ang. Cqnrattus, Pev.lhiger, Ati- slariae exemplo. llenischii niedici August. adnola-
gustinus ad leeiorem. Finilo rnedja folii LXSIX tiotiibus ihsiructb, sese usinh bsse pfofitetur (55).
brevisSinio comirtenlariolo sequitur index emenda- Secunda edilio ArgeiitPfati apud Joanrti Schot-
lionum sub cpjgfaphe: Errata libti ptiini Ligurini tuiii una ctim Baithornii Auslriade prodiil, in-
pariim ihcuiiq ithpressomm pqflimvelustate elfernte R scripta:,,!
eqrie el blapiis qbsiimpii exeihplatis. Orihograpltiani Gnhllieripoetm clqrissimi Ligitrih'us,seu opiis de
diligens Lector observq. rebiisgestis imp; Cmsnris Friderici I Attg. lib. x
Integra duo f».ia cum tlimidio catalogus tiic er- absoltiluni. Ricltardi Bartfiolim Perusini Auslriados
ratPrum explei, ipse! nicnd.s plurimis ]abefacius, iib'?mr\'Maxmiiiquo.Afigiisloy-;4ipdti. Ctim scholiis
hl iibique spcctes aflis infyiiliam, qii.aciiiheditoriim JtieobiSpiegelliiSiiesi.V.C<i$Z{.fol,
ct cprrectpri.m diligerttia fiustfa luctaiaintelligimr. Falso qtiibusdam ahno notatuf 1551, scfipiofiim
•
Alioquin lypus, ul illo ienipore perclegahs, litterae oscitatione proginaio tum etiam Selesiadium ,
(55) Caveoel Otidino H. cc, Oiidinus praelerea Grammalicoet Gymnas. Tiibingensis praeceptore,
lucum Argenloralum suopte ingeiiio aftingit. Obii- qtii ariiio adlitic 1560 Augtist* ^VindeilcorJ posi
puit errpr istc diiplex et cl.: MaiUairiiiiri;lAniial. cxanllatos scliohe labores fere centtim aniipruiii
iypQgflr..i.ii p. 1M. Ed,.: Amltel.; 1733) aCipsuin veiterabilis seiiex degebatVv!: Buf-ckard. De l. Lat.
liaisiiafe fecit diiigeniiss.. G, PaHBeriifri iAnnal. in Germm.faHs, t. Jy p. 299- t, II, pi. 4157417,
Aypogr,, I. 1, p. 67) ad Maiitair. prpvoeantem. o 4;9 421.
(54) DeItoccc Jacobo Hciniichmaniio ccleberrinio "(k) Prapfatv fol, 6.1),
£83 LIGURINUS. — PROOEMIA. 2SO
Spiegellii palria, in officinaelpcnm errore sitr.ili A lcrmisso deinde altero folio vactio sequuntiir
mutatum legilur. Copiosis ulrumqne librum adno- septem impressa folia, sed illa paginarum uuiueris
lalionibns instruxit Spicgellitts, iisqtie hisloricis, non dislincta. Coniineiil stipplemen,a qnaedam cj
geographicis, elhico-poiiticis, theologicis alque varielates lectionis in Olhoneni el Radeviciim, e
eti.ain grammalico-philologicis. Nihilomiiius ipsiini codicibns per M. Flacium P. Pilhoco transniissis,
Ligurini textum, ultra quam credi Tas esl, noglexil, qnorum unus antiquissimtis insigne prorsus addita-
vitiis adeo manifeslissimis relictis. Argtimeiita mentum praebet in historiam coriiitum Scliirensium,
singnlis Iihris primum singula addidit, cxemplo praesertim Othonttm dc Wittelspach, cum doelis-
parnmcommendabili, sed reliquis imilalo. Typus, sima Pithcei adnolatiorte. Hisce finiiis paucissimae
ut illo aevo, salis elegans, idemque rarioribus an- exliibenlur viri illuslrisin Ligurinum eincndationes
numerandus. et adnotala quaedam nd Albertum Argcnlinenscm ;
Tertia edilio est Petri. Pernoe, bibjiopoloe Basi- siibjiingitur brevis deprecatio de promissis etnon
lcensis anno 1569 euin pr*fat. Philippi Mclanr datis ubcrioribus- in Ligurinum adiiolaiionibiis,
chthouis. quarumvice, ad explendiim ternioneni illis a bi-
Hanc egoniet nondum vidi,adeoqtte fruslra adhuc, bliopola rclicttim, Conradi veius et bene nolum
" Chronicon reruin
exploravi, cum in ipsa praeslanlissima biblioihcca Mogiinliacarum subsiiiiiiiur. In-
Goeliingensi . non inveniaiur. Aitamen exstare leniiisso deuique ilcrum folio vacuo sequiliir, ntillo
nullus dubiio, gravissima testium auclorilale per-, iiiscriptus tilulo, Ligurinus, posl All.erti Argcnti-
siiasiis; Yisa nimirum et inanibus tlraclaia doctis- nensis clironicon, cuni adjecta Ciispinianiin illud
simo Rittersliiisio, qui sihi dono conc.essam a Joa-, epislola, deniqtie indcx rerum el veiborum, qui
cliimo camerario medieo Norimberg. diserlerne- lamen ad Ligurinum el Alberliim Argoni. nequid-
morai (56). Junctam Othonis Frisingeiisis et Rade^ quarii pertinet. Hi duo singulare velitti voiiiiiien
vici libris indicat Dav. .Cleniiuit (§7).. Quomodo eonstitiuinl, singulari quoque paginarum serie
vero difleral a scqtienti, nusqua.ro. reperio, njsi disiiiictiini. El de promissis quidem adtiotatiouihiis
qnodeodem illo lesie Frisingensium lihi;i postLj-. ipse Pilhoeus : Slalueramus autenl, inquil, am-
gnrinuin addila videantur. Equidem unaro eaindenT pliqres nolos. aul potius conjeclanen (i4dei:e,quibus
tilrainqiie credideriro, divisis bibliopojae vel in<». juris veleris Gallici Germaniciqite aliqtta non.sqtis
dustria vel obsequio exemplaribus, ul, eo roagis. vulgo noia, polissimunt vero digniiaium officiorum->
commendarentur pro diverso virorutn favorc; a.ut que ae mililiarum origines progressusque, quqnlum
eiiam honoris gratia, quem utrique deferre, sui C qiiidem in nobis esset, brevissime explicarenlur. Sed
commodi fecisse polest. cum nos hinc preli c.itrrenlis properaiio, aliud tum
Quarta editio anno eodeni eadcmsex ofiicina pro^ iiescio quid agenles, premerel, inde suborla. qumdam
fecta sequenti sub lilulo conspiciiur. privnta eqque magis necessaria occttpdlio avocarel,
Oitonis episcopi Frisingensis Leopoldi Piimarchio- rem jam penilus mente conceptom, tnaliud iempus
nis Austrim.F. Chronicum, sive terum ab orbe con-r differre coacii siimtts. Dolendum profeclo virtiin
dilb ad stta ttsque lempbra gestarum libri oclo. Ejtts- peritissimum, nliis. curis abslraclum, cas maxiui.
dem de rebus geslis Friderici 1 Cms. Aug. libri duo. nioiiienti malerias illustrare non potuisse; niodo
Badevici Frisingensis canonici de ejasdem Frid. til serio rem aclain ab illo constaret. Ex ipsis au-
geslis libri n, prioribus addiii, Gnnlheri poelm Li- lem iliius verbis haud obscure iriteiligitur Pi-
gurinus, sive. De geslis Friderici [ibri x. Addita thceum, quae mente conceperal, aclu faciliora re-
sunl el alia, cum ad Friderici, lum ad posteriorum piilanlem, erudilortim iibn ihsolilo more, propo-
imperalorum historiam pertinenlid, quorum calalo- sitis ac promissis pltis aequo indulsisse. Yideas ni-
gum proxima pagina nolavimus. Ex quibus qumdam mirum inlcgrum lernionem biblinpolae fiducia pol •
nunc primum, reliqua inlegriora tqnge qttam aniea licilis reliclum, poslmodum aliis explendum. Quid ?
eduntur, adjeclis eiwm nqtis el indice accuralo. Rq- D quod adeo viginii septem a.nnonini ediiioni su-
silem,apud Pelrum Periidm 1569. Non sine Cms. persles ille fidem npn Iiberav.it.
majest. privilegio, fol. Quiiilum Ligurini iypum prbmulgaviiJiistus Reu-
lndicem adversa tittili pagina exhibilum sequilur berus consiliarius palatiiius iri Colleciioue SS. re-
P. Pithcei epislola Jacobo Cujacio IC. scripta, post ruin Gernianicaruin Frapcofurii '" apud hieredes
illam ejusdem Pithoei de Ottone, Radevico et Andr. Wecheli 1584,fbl. '''.'
Gunlhero judicium, qnod praefalionis loco posilum "Nihil in iiac ediiidne, nisi, verbotenus .rcceptum
et nos hoc elogio appellavimus. Tum vero index universum Jacobi Spiegellii volumen, uiia curii om-
capitum in Otloneni el Radevicum, quem inter- nibus omnino viiiis. Reuberianam hanc editioueirt,
inisso fplio vacuo excipiunt eorumdeih libri cum alias riiiidissimam, quam primam nos appellamus,
appendice vetusti scripioris in Radewinum (scil;. sub falso quibusdam (58) anno 1£82 notar.i scias ;
Radevicum), quo quidem claudilur iste tointis. ln- deceplis videlicel iiidicio Rittershusianae. Non-
(56) Pradat. fol. 6. b. Relectiones /tiemn/es.secl. 110,p. 130. Leyser, Hist<
(57) L. c. p. 326. poet, med. wvi, p. 79i).;
(58) Christi. Neu Menlissa ad Degorei Wheari
 291 GUNTHERI CISTER€IENSIS 2')2
ttiilli (59) de terlio quodam Reuber. collcelionis A livo eliam qddilo per riobiliss. et eruditiss. Chrislo-
tomo fabulanlurj qur nunquam prodieral. , plioruin Pfluqinm F.q. Misn, cmpi de hqva aliqua
, SexiaiH, eamque omniuni longe piaeslantissimam Gum/iefi ediiioiie pfqcuranda cogitqre^ el quittem
editioiieni adprnavit Conradtis Riltershusius, el ejttsmodi, qute pluiibus usiti esse possel, measque
ecce iitnlum ; . r illas adnoiatiunculas, quas magni aliquoi viri nou
Guntheri Liguiintis seu de rebus gestis iriip. Oms; inuliles neqiie contemneitdqsjudicabanl, adjunetas
. '.....
Fridericiptiini P.P.Aug. eognomeiiloMnobarbi, sire Itabcret..,.., -:•:, -:-.:. i.
Bdrbaross.m^ tibri x. Opixs non solum poelis lecttv Idem in Praefatione.
jnctindum, sed elIiistonciset poliiicis et aiilicis, ad Hic igitiir lanttts ei tatri' prmclarui scripior, ctim
(leHberdiwnum,eonsilibfum, legaiiohUiii; qrationum. (lebuetitperpeiuosiitu gesiari,einiambus teri, lectita-
et episiotofiim exempld ; jurisconsutlis quoque ad jtt- rique ab omnibus, praptcr uberem ac mulliplicem
ris feudistici cognitionem ulite in primis ac necessa- fruclitm, quiinde ad omnehominum genus, maxinie
rintti. Cunradtts Rillersliusius, JG. fecensuii: quin- qtti imperium Boihdhum, site pqtius Germdmcum
que ediiiOnibus hilet se coltatis tneitdas liinc passim agnoscunl, rediiriclarepolest : ddeo lamen muie atce-
plurimas gravissimaSquetam leclionum, quam dislin- Hpiiis et itdbiius fttit, ut me ad commiseraiionein for-
clibnum suslitlit-: nolis iltttslravil; el accuralq re- tunm stim commuverit. Non soliim enim muliis sm-
, rum ac verboritmniemorabiliuin indice nunc primuin ittlis ighorabiliS Idluit,- sed eliam deinde cimi libe-
locUpleiqvit. T&bitrgm,apiid Geotgium Gruppenba- rali mahu assererettir, et inlucem ex squalore el te-
cliium 1558, Jn-8°,- neifis carcetis ptodticere ipsius carmen, el plurimis
Adnotaiiiinum : singulare .volumen annum; anle illud mehdis turpificatttm fitil, et aiiclor penede suo
cpmpaiuii, cique liliilusitiscriptus :; ; nbihine periclilaius esi.' Nani cum a CnnraJo Celle
NoiminGttntheriLignritiurri, aut'loreGunrodo Rit- Piolricio, qitt primnspbsl renaias bohasiitteras Gcr-
teishusiq, JC. ptofess. Nofico. Ad nobiiiss.el etu- trianim poeta exsiitit, codtx manuscripitts Augitsiain
diiiss. D.Jbdn.q Bfedau), Eq. Mdrchicum. Tubing. ViitdUicotiimaUdlits esiet,comitaleque Cunradi Peu-
iypis GctirgiiGrnppenbucliii; ah: 1597, iii-80 tirigeii JO^cialmtuiii quoruihdamitobiHtitnei erudi-
Atidiairius ipstim celeberriihiinVediforem de caiisis toriim viroruin liberalildteprocufdlvm,ui lypis de-
ei raliPnibus litijhsce 80* -editioiiiS"verba facien- xcriberelur; tuht vero Liguriiius, qiiod auclor operi
leiri {,60): ihdidcrat, ipse scriplor vocitatus eSl: eumque erro-
de ine occasidne fem complures poslea etiam docli errariml,dum Li-
Eqiiidem (til paucd dicani, deque
dd islam editibnem sum cum gurinrim pro Guhiherolatidqnt.r.Nontuti dhfiusin-
qtia pqrandam delqtus) el post priores
ddolescehs ih scliolis jitriscbhsuttbrum etegantiuiri dignam hanc Gunlheri forlunamy
eiiiih iatiium esicuhi' bonis ditciqrib. et lit- ilios duos' Cnnrados, quibus vitam aclucem debet,
(cmtens
cciriiciim in lerlius ipse siipetveni, uiessem ei vindex et assertofi
leris, quantuth balneb) dliquoties expli- accedtrilibus
cdtiotie docirinm feudalis qudivisseni laridafi hniic, prmserihri aliqiioi mdgnofum virorum
eliam ddhbrldtionibus, quibns me sdlisfdcefe posse opta-
qiiem dixi, Guniliefum; producf aliqitol elpgan- '''-'>::'. - :-': :-:; . .;
ei iliuslrdhda WjfiS.'-* .-''
tesejus versus qd exorjianda qumdam
in illojute feudotum, salis aUoquin barbare el infeli- Ego tdnderii, qui consitium auctoris anihiadveriis-
citer descripto i.sensi me scepius tnacjno accendi de- simum,lvdluisse vixleliceiipsum coriflare
siderio videiuli legehdiqite toliiis qitcibfis, qui quatii Claiideridtini nianibtis fofma brevipfp libellnm :
esseiboriui, ih prOmptueral ex illis,qum pfofetebah- hbcesl Enchifidibii scfibere',"iequeriduihid milti ar-
inr,parliculis afsliinare, exungue leoriem, qtioddici- bilfditts, attciof fui lypbgrdplio, tti liiinc auctoieln
itir. Sfd quod nunqiiam ille coirintoda foriria ediiiis, minori fdtma tdtidem"teciideret. Sedet pfoptef min-
qudveio cditusetdt, ea riusqtidmvenalisrepetifeiur, das, qum in pfiofiiqs eilitidiitbits bhiiiibuS ptufiinm
exemptaria Guiiilteri dtneM commiiilonibus ffusttd P ad hoc lempbris resettefiint, omhiho aliam driii ne-
tum qttidcm requitebanlur. Taiident'cum paucis cessariam ediiioriein, ex qua iiice, qubad ejiis fieri
adhinc annii in eurii incidisseni, sic avide eumiiili- posset, eluefeiiiuf. Quanqudmautehipieraqueerfdta^.
gehiefejue lectiiqvi, ut qiti dnlufhdrii sitith explere qum hhie suspiii,- taia fiierurit, tii ciqriovis tion osci-
cuperet. Muliq ihler legendum, qum miht fgtle in tanieneqiie indocio teclofe deprejieridi' pqitieririt,
meiiieiriveniebdni, ac vel ademehddhdiithvel adillu- rieqite mifti tnaghairi inde vei higeiiii vel achiniiiis
sirandum hqnc scriplorem yidebantufperiinere, ad laitciemiribrit pdsnilctn ; idinetiItuitc scfipibfem ditt-
ordm libfi mei adtiotabam.:', eqque qum, adnoiassem ttiis larii depravaie cifcumferti, fefre dut dissimutare
ita ieihete, aique ut quidqttesub. acuhten siyli vehe- hon poiui. Ila hescib qua cnpidildle accensus siim,
fal, posieainiet describendum iiovis subinde acces- adarnandm hiijiis riovm ediliohis, eiii peculidrem
sionibus aitgebqm. Tdhdem^ librum Notqrumqdjunxi, iitquibus nbnmodo einen-
ieiiiniclarissimgruntviroruhiddhoriaiidriibus. iricen* dationum raiiq redderelur, sed eiiuiii fes hbnnuiiiv,

(59) Yaler. Andreas, Casim. Oudinus, II. cc.

(60) Epist. dcdicaU, W. % M.sii.praelal. fbl. i. a. b, fol. 7, a;
 295 LIGURINUS. — PROOEMIA. 294
el \ormutm atqite setttenliminsigniotes illuslrdreiilur. A Desuis iiijLigunnum curis ipsemet GeorgitisChii-
Haecille, eljure quidein. Primus enim commnnii sli Joannis (64) :
' Paucis
doctorum judicio Ligurini libris priscum veluti ni- exponam, quid ht nova h.tc edilione opera
torem rcstitnii, noiisque plurimis, erudilioneple- mea prmstitum sit. Enimvero cum recogiwscetidishis
nis, operac frucluiri adauxit, raro ac nobili studiosre Gttntheri libris me dedi^edilionemseculttssumiiitiers-
critices in sequiorem eXemplo. Gravis ubique di- husianam, quippe aplimam; tit tatrien, qtiod ad argit-
clorum ponderibus, dives exemplis, observalor menla librorum, qum junciim itle, siniulqiie inilio
eximius; verumtamch potior" in gfammaticis. Rcli- operis ifnprimi curctvit, Spiegelii Reuberique, qui sin-
qua minus excellunt; nonnUlla disjuncla, qtianltim- guta sirigttlis prmfixere libris, presserim vestigia.
vis doctissima. Mtiltus praesertim in qiiaeslionibii.; Dein suasu virorum quoruthdatn, ut lilteratum, sic
theologicis, in regulis ethicis alque politicis pro murierum ac ftieritorum gloria amplissimotum, nolus
more saeculi. Tum eliam Romansc jurisprudcniiae Riltershusii Spiegelianis insernii qnod et raro admo-
himium sedulus assertor, plurima Germanaium dum invenianiur, et larr.en lucittentm prorsus siint, ul
cnnsuetudinmn capila cuni illa perperam commi- tnerilo Vossio (65) audiunl el Sagit:ario (66), doclis-
scct, non seque gnarus disciplinaeprisco-domcstica!. simmque, ut Siruvio (67). Inserui aiiiem non eos
Quandoque neglecti Liguriui fontes (61). Ipsa deni- " modo, qitdS doctissimtts auclor. otim Gunlheto sub-
queparum commoda cdilionis oixovou.£a,Qiiaereniein jecii, ac ttn. 1597. Tubingm edidit, sed iltas eliam,
crebro molcstat iioiarum iri capita disliuclio, cuju; qnas lioslea matgini exemplatis sui adlevil; consitl-
nullain oiniiiiiorafionem pcrspicias; deinde frequens tissimus vero vir, mullisqtte noiniiiibusnon de acade-
eafumdem cuin operis texiu discrepahlia, qua (it mia solum Alldorfiiia,in qua jus canonicum et pu-
ul saepissimeemendaiioiicm in nolis legas, qiiam blicum tnngna nominis sui celebrildte profitetnr, sed
in lextu rcddilam ffustra qiw.siveris. Et de librorum de universa eliam re lilleraria merilus Eucharius
quidem arguinentis jani supra dixiunis (62); ipse- Gotllieb Rinckius, benevoie tnecutn communicavit;
ivielaulem Riitershusius uotarum voiiimini praefa- quin, prmlef lias Casparis quoqite Barlhii mantiser.
tur : Argumenta, qum iti aliis edilioriibus libris prm- qtias nobilissimtts Fellerus olim hunc ht finem con-
fixa sitnt, curavimusuno'in loco hnprimis iniiio dnle lulil; paucas quidem numero, etdsqne breves admo-
ipsum Gtinlheri optis, seculi aucloritatem ediiioitis dum, qum iamett ouctorem interdum emenddnl, in-
primm et antiquissimm Augusianm. Bcne scilicel terdum Ittce aliqua perfundttnt. Ul autem noris, qum
islud, modo ul facluin invenias. Ilac aliaque, cuni cttjusque sint, Spiegelianas lil. Sp. Rillersltusianas
priiuis nominum orlhographiam, Auguslanac non r. ( lit. R. Barihianas lil. B. ubique apposila nolavi.
solttm, sed eliam auciorilalibus refragautcm, cum Yerissima quidem omnia, quae vir celeberrimus
viri diligenlia peraegre concilies, nisi lexlus ct ad- de suis in Ligurinum laboiibus hicce proferl. ncc
notaiionum diversas editioiies in causam admiseris, erit qui Reuberianam iiaric cdiiioiicni irtde prte-
adeoque Ritlersliusium alienis negotiis impediluui, slantiorem loiige redditarii inficielur. Modo Omncs
dum Ligurinum pfelo subjiccrcf. Neqde enim in plu- omnino Spiegcllii ac Riltershusii adnoiation.es
rimis menteih mulasse, neque temere sibi conlra- lanti non duxisset, ut illas integras adderet. Aucia
dixisse credi fas est, cuii) ne vestigium quidem de- hinc sine fructu voluminis riioles et lecloris inconi-
sertae sentenlia? in praefatione reperiatur. moda. Quippe quod (extus veluti cymbain Oceano,
Seplimum Ligurini typum exhibel recusa Jusli ita in notis natai, oneralque polins leciorem quaui
Reuberi SS. Germanicotum Colleciio, Hanovimex juvat. Prteterca de stiis paruirt atit imo iiihil ad-
typogtapheo Wecheliario. sumplibv.s Danielis et Da- didit Joannis, qui siiigulafi profeclb sludio vilam
vidis Atibtii el Clementis Schteicliii 1619, folio (63). oniricm ntque docirinam in id seiiipef impendebal,
lterala lanlum edilio quinla caque nec aucta nec ut aliorurii fseces purgaret alque nomen efierrct.
emendata. Secunda nobis audit in adnoiaiionibus. Quomodo vero Rillershusii iextuin a se adhibituin
Deveniiutis ad octavam eamqtie ultimara adhuc ^' dical, non facile capio (68), siquidem ille argti-
Ligurini ediiionem, ejusdein colleclionis Reuberia- inenta ab Riltershusioiinb ordine, siiiiulqiie initio
n« dcnuo recusse curanlc Georgio Chrisliano Joan- Ligiiriui _)ra:fixa monet, qnod riianifesio falsum
nis. Francof. ad Moenuin 1726, folio. lnibi pag. ostendinius. Quod reliquum esl, virurii clafissiiiium
407: eadem boria fide Riilershusii lairi ipsius nioiiita,
Guhiheri poetmctarissimi Ligurinus, sive De rebus qusiin aliorsum peliia, Iransiulisse depfehendi,
gestis Cmsaris Friderici I A g. libri x. Cum scho- quo facium esl, uf nonhullds quoque Rittershu-
liis el adnolalionibiis Jacobi Spiegellti, Conradi Rit- sii errores, ipsasque mendas typotheiae tratissiim-
tershusii el Gasparis Barthii. pserit.
(61) lnsigne oscilationis ejusmodi exempk.im . (65) De historicisLat.i edil.. cil., p. 254.
liabes in not. ad lib, lx, v. 55 sq. Cf. Radevic. Fri- (66) Inirod. in Iiisi. eccles., c. 24, § 59, p. C2.9.
sing., I. n, c. 9-. (67]\ Biblioih. hist., c. 7, § 14.
(62).Gol. 279. (68) Tamen prae oculis habiiisse vel ex hoc inlcl-
(65) Praefat. edii. s.equenlis p. 2. ligas, quod coiTiiptiiin (Esliui lypograplii iipiiniii
\6i) Praefal., p. 413 sq. acctisat.
ess GUNTIIERI CISTiiRCIENSIS; 2?6
. Subjungere lubet liuie editionum calalogo non- A . riiioperaegre invenisses. Htec atitem divinalio non
nulla de dtiabus aliis, qnae lucem nori aspexerunt. adinodum difficilis, absqne'.tlubip bibliopolas, quan-
Primamearum sefio medilatus eral virsolo nomine quam illis lenippribus operum rvolumina foventas
laudatissimus Joannes F.rideficns Gronovius, ccle- ipsumque adeo. er-u.ditprjinifayprem amovisse vide-
berrinius aptid Lugdunenses liisloriariitii et elo- lur. Sic ingentes illie mins'. in yanis, elogiis con-
quentiae professor, Quae qtiare sticcesstim npn ha quieve'"iint, atque operis DaedSlei solam vidimus
buerit, ipsius yerbis (69) atid.iam.iis: inscriplionem. ;
C. Rillersliusius cum tiofis Tubingm anle qttadra- § IX. De sparsis vanorum in Ligurinum euris.
ginla feteqnnos eumdem (Liguriiium) puMicavit. •Scrjplorem majoribus nostris lam charum nec
Cgnstiluerqin ego quoque aliquando in honorem no- soliim dociis et academiis, sed eliam, jmiiabili
strm geiiiis, turri, quod eisi: vitiq sui mvi noneffugit, pforsus iiisiiliilo, ;per Gerinaniae gymnas.ia iectita-
apparei iamen in eo et vis ingenii ;et imitaiio luiri, duortim fere saeculorum spaiio lypis oclies
opiimofum portarum : he dicam de liistoria, in qitmn evtilgatum, erudilorum- curas inuitipiices expertum
cum Otliorie Frisihgettsi et Radevico ille unicits esl : esse, dubitari non polest. lti vcro sttipendum pcne
ne.dicani, qitod arles anlce papalis prodil pulcher- favoris exempluin, ubi-plurimps nil nisi Graeca vet
time, Caisqrisque niajestalem et jtis asserit, ut noh B Roniana crepasse noyinius, quod siintil in causa
intersil bbni publici islum scriptorem peiire. Esl att- pptissimuin censeas, qnae maxiniani parleni ejus-
tctn cotrupiissimus ddhuc el piurima. jqm ttolave- iiiodi curas inlra sciicdam coiiliiiueril.
rdmtts, aitnoprttcipue clim. Amslerodami ejvs riiihi Ex iis aulem, qinis pttblicis tisibns vcl praebiias
copia esset. Sedbonum facium qugcl coiisifium illud vel dRsiinatas acccpiiinis, oiiiriiuni primo loco ha-
abjeci;: qitm enhil :de hoc scriplore nbslrqque opera bendae siint adnotaiiones doclissimi saeculi xvn
jttdiciorurit iudibria [uissenl apnd eos, quibus Silitts pplyhistoris Casp. Barlhii. Exiguam saiie parteni
Stqlitisqiie, poSlqtium nosillis non niale fecimtts, exhibenl, qnae lucem adlnic vidtrunt, ailversario-
eviluerunt. Islhoc prelio omnibus omnino maiius runt libri LX, eamque minus illustrando Ligufiiiii,
abslineamus,,ne cum illos teceiisttetimus, vt recen- quam aliis ex illo scripiorihus, iriservientem. Alias
seanliir jure hqbeanlurfndigni. ilidem paucissiinas ddbeirius nobili oflicio Felleri
Ecce paucorurti s.iperciliis ingehs damnum illa- efga Geo. Chrisii. Joannis, qtias ille suis locis
lum Ligurini profeclibusatqtie rei lillerarix! apposuit. At verp ditissimam segetem in subductis
Alteraro eamque specipsam quidem saepius an- adversariorutn cxx libris msciis latuisse, testibus
nunliavcrai (70) fanipsus in accademia Duisbur- f idpneis comperimus; quos inler cumprimis appel-
geiisi Clpqiieiitise professor Joaiines Ilildebrandus landus Chrisiiantis DaithiiUs, acqtialisei familiaris,
'Withpjiius,,cujus liluiuni iraiiscribo : de iis ilalociiiiis (71)
Guntheii Ligurinus cum conimeniario, notis et Guitterum poetqm cum ndtis marginalibiis totuin
emehdationibus, Accedunl .infegra; Rittershnsii ei jam qlirii oppleveral nondum lamenin t tres > illos
Pilhmi, lumexcerplm Spiegetii nec hon seleclmEnr- iomos pfmier qum hi I. librtith aiiiniadverlil, omnia
lliii,;Lipsii„ Casquboni, Beijisii et alioriim observu- exscripsit, Toius aulent c ceiiiesimusociogesimusliber
valiones, adversciriqfumi librd Guiiieri secuhdo dicatiis esi;
Prelo paraia jam ipso anno 1750, ciif qiiadra- his verbis iricipieris,qum exscfibairi, ui gdrrulilali
ginla post annis.-quos ille Wilhofius feriiie super- tnem, nec mirius fidei sdlisfaciarit :' t Guhicfrim Gei-
sles, pulilicaia non ftieril, haud facile diclu, ne di- mciriici stirpis et riomihis scfpldreiri, poelctm se-
.cam captu, repulares. CefteVYithpfiiimin eam, reni quibrum bmnium longe prmstartiissinium., recen-
pltitima conlulisse prbbat edilum illudi-specimeti, sere exbrsi, adlibrum ejtts sectihdtim pfdqressi sti-
qupd quideni post anhps viginli quatupr iterum inus. t
exctisiim, singulari saiie exeniplo ne Iilternla qui- Obsoleta penilus exinde scliedaruin JBaiihii irie-
dem auctuin, quin inip cum ! ipso mendaruni eo- iriofia, nosifis iiisce teriipPribris fofluiia ei'uditi
deinque caialogo repeiTium esi. Jam yer.b si speci - Gallici tle illis qiixstiohe festistilarlit esi. (72). Et
men Illud et aucloris cpmriieritandi mbdurii in.« fauslis ea quideih auSpiciis, chrti (Iesidelraiissiirinrii
spexeris in alia quaeque semper evagantem, oininis iliiid biblTppojaeLip$ieiisis Ffiderici Rochil cbm-:
causara assequeris. Wmifiim singulbs Liguriiii iherciiim liiierariiim paujp pbsi ihstiliiiuhi 1,quae-
iibros jsta methodp circumscriptos in spissa volu- stionem denuo stisceptam strcnue prosequere-
niiiia debiiisse excrescere, til Ligiirinum iri Ligu- iur (75):, Nec' dubiiaiidtin), qtiiif ad ceria; demuni
"
(69) Epist. Nic. Heirisio scrijita iif' sytloge epi- "{71') Episf. dd Rehiesitim in : Thpmse Reines
sloL a viris illuslrib. scriptar. ed. Burnianno,i.Jll, I Epist. ad Cbrisii. Daumitinved; J. A. Bosio;:lens(»i
pag. 4. ..., 1670, 4. p. 77, 78.
(70) Leipziger Tiene-Zeiiurigen yon gelchrien ;(72) AUgem,Li*;erar.,Anz.:17<)7^n.l51,.p.:I557sq,
Sacheri a. d. J: 1730;-ri. 25, p; 205 sq.—^ Miscel- \15) Ailgeth. Lilfernf.', Anz.i 1798', n, 7.4, p. 765
lan, Duisburg,, fasc. 1, p. 142. "VViihofiispeciriien sq, — 1799, n. 182, p. 1815 sp., ri; 199,; pi 20:16:
in Giinilieri Liguriiiutri.; Dtiisb. 1751, iii-4* 1755 sq. —1800, n. 205, o. 2016 sq. — 1801, n, 180,
iii-40 passim. '-' ! p.. 1729 sq, ,,-,,
297 LIGURINUS. — PROOEMIA 298
indicia mullorum consilia perduxerint, ni fatis ini- A el cum studiis eortim famiJiaritas, quae "editarum
quis opliniiira illud institutum auctoris funere con- aique ac inediiarumejusmediadnotalionum copiam
cidissel. Siquidem eo perventum jam erat, ut vel- lecisse poiest, et vereor ne virofum illustrium con-
uli digilis ulterior investigandi modus monstrare- jecturas quasdam, ul aliorum, occuparit. Egomet
lur, el valde etiaro suspicor, magni ciijtisdam fip- aulem, ui saltim illis uli qiiandoque liceal, mon-
minis erudili famam haud partim periclitatam strante mami cujusdam eruditi nostris tabpribus
fuisse, si res ultra processisset. Gravissitni poiide- favenlis, veherhenler oplariih.
ris indicium poslremo suggesserat ipsemet ille Fri- De ipsius Withofii in Ligurinum specimine; quotl
dericusRochius, candore nobili simul ac lemperato. ad formulas ac edilioncs jam dijcimus. Exstant au-
Nam qtianla cupiditale non minus ac impudcniia teni el aliae viri doctissimi iri Ligurinum conjectu-
quidam ernditt Barthii poslhumis inhiarinl, in ipso rae, quibusdam ab illo editis quasi ludendo disper-
praeslanlis viri statim funere observaiuin esl, ebqtie sae. Ila locum Ligufini felicissime emendalum legi-
colabilis Daumii loeus (74) : mus, Orationi in memoriam confessionis Augu-
Barthii TOUpa-xaphov \ctas sepetiendi)Adversariis stattm (76) subjeclum. Plurimas autem, ipso lesle,
imminuerunl jam duduih, si non sayaces at reien- seorsum (77) exhibitas, precibus publice pfolatis
trices invita nobilissima Vidua manus. Ea nimirum huc usque frustra deposcihius. In cpnjiciendo Wi-
sibiassertum ivil Matthmus vou der Lage, sed pu- thofius non raro felix, quanttim quidem assequi
blice ea restituere coacius, voto Epicedium meitm poluit acumine vel memoria veterum; idem vero
deproperatum,al poslea aliqua eniendalius Iransmis- medioslatinilatis non admudum gnariis,.et ih jpsis
sum cbrrigendi, liaud salisfecit. Ligurini fouiibns nequidquam vefsalus. Inde factuin
Adnotationum itaque Casp. Barttfti, pra:ter pati- ut auctori aliquoties affingat cpnlra indolem ejus
cas illas editas, deflenda adhuc jactura est. Pafs aev.i,nimirum cuncla pene revocans ad normam an-
minor quidem in Advcrsariis, quas ad CLXXX modo tiquse venustatis, qtiod critiees hioditm excedentis
Kbroni continuatas, eumque Ligttrini secundo de- vitium el in aliis advertinius, eoque de cbrruplis-
mum dicalum percepimus; reliqua maxima in simo Ligttriui textu nimias querelas magnam par-
schedis, ni forsan aiterulrum aliquando pfotraha- lem, existimes. Grande praelerea supercilium, au-
tur. Earum quae vidimus brevissimae omnes, ple- , dacia pelulans (78) el inverecunda temeritas in, ju -
rumque nudae, saepiris audaces, haud raro felices, dicandis aliis. Denique non paucas emendaiipnes a
aliquolies temerariae et sola memoria prolluen- Pilhoeo, Riilershusio, Barthio praeoccupalas inve-
tes. (75), ut ferme subilac. Nimirum . Barlhius in- nimus, easque singulis restitUendas pulavimus.
genii ac judicii acumini el immensae. doctrihae de Qtiippe qriod Wilhofii tempofibus oclava jam ediiio
suis oplima quaeque debet, ftiedttaitohibus pariin): pridem innpiuerat, eunique forluilo feonveilisse ne-
Hinc quorjue non aliis, taiiium suimel, exeinplum, qtie probafi possit, neque adeo censeri.'
ac omnino viris accensendus; quos quidem rectius Recenlissimae, quas novirtius, in Ligurinhm con-
suspicias quani imileris. ieclurae sunt Corn, Yalerii Vonckii. Exiguus autem
Ferunlur et Lipsiii Casauboni et Heinsii,. snm- earum numerus et rarius acumen, tit, si tfes qua-
niorum virorum in Ligurinum cmendaiiones, quas tuorve excepefis, reliquae depravent potius texlum
quidem omnes videre nondum coutigit. Meminit quam adjuvent, neque omnino ego doctissimi atielo-
jUarum unus, queni scuim, Withofius, in illo tilulo ris el illustris cuin illo Saxii judicio subscribam :
nuntiatae editionis. Frequens illi cum doctisBata- plures perinde maculas Ligtirini libris fuisse abs-
vis, in primis Burnianno praeceptore commercium. tersas.

(74) L. a. p. m. 223. (77) Kaiser Friedrichs erdichtele Kopftrelung,

(75) Exeinplum habes in Adversariis d. 1239,
ubi: Guhierus uon ineptus poeta, 1. ui, v. 220.:
..... wa;hmc stiniulatus Apolline toto
VelMuro vel niaqnus jalis mquqrel Ilomerus.—
Ita legendum, culn fqciis peiperairi edaiuf. At
vero nulla prbrsus edilicnum neque factis, nequg
fatis; omnes ornnino vetbis, ut ipse Barlhius alio
reddit (Advers. p. 2529).
(76) Duisburgi 1127, fol.
ganz neue Beweisthumer nebst einer Stelle -aus
Giiniberi vier Sliicke. Duisburg. Inlelligenzbl. 1737,
n. 5 sq. Funfzehn Discurse von den vomehmsten
Thalen und Yerrichlungen Kaisers Friedrich Bar-
bafossa, iiebst Ausbesserung yieler merkwurdigen
Stellen fitis Guiiiheri Ligurino.Jbid. 1747.
(78) Audaeissimum crittctim appellat van Stave-
ren in Miscellan. observat.cril, novis.

PATROL. CCXII. 10
301 LIGURINUS. — PROOEMIA. »02
Gemundaevicinis, et noroinatiin in loco Buren (79) A nequidquam turbatus et periculis major, coilcclo
liaud ineple quaesiveris. Manent adliuc in ea re- paucorum comitum manipulo in Mogunlinos irruens,
gione priscae memoriae vesiigia, nimirum vicus no- ingenli edila slrage aggressores profiigavit, fugien-
mine Waeschenbeuern, et in conterminis pratorum tibus adusqtie porlas csedendo insistens, ul paucis-
traclus, vocabuloBuren hodiedum insignis. Caslrum simi lantum ultorem ensem evaderent. Summum
Hotienslauffen Fridericus I, adulio fere saeculo xi lunc ipsi praesuli discrimen immiiiebat, qui vix
contiguo monti vel inoedificavit,vel certe restituil, intra rooenia receptus, civium diras ac pene etarma
aique solemni tunc lemporis more gentis cognomen in seconveriii, funesti facinoris auctorem episco-
inde transstimpsit. Erat iste Friderictts comes ab pttm, orbaiasque paretuum domos immani fremitu
Henrici 1Y imperaloris parlibus-conlra Rudolphum exsecraniium (83). Hinc inimicissiina viri in Sue-
anli-csesarem ; vir probtis el bello strentnis, animo vum sludia, et pro Lothario subreptus principum
ronstans el Cde. Ilaque Caesari gralissimus el rerum favor. Quid enim acerbius offcnsa ignavia? quid
suaruin auclor et vindex in hisce ftnibus constilu- vchementius odio saccrdotis ?
lus, opininm Suevise ducatum, Rudolpho rebelli
uuicam filiam uxorem § III. Stauffensium [ralrum cum novo rege Lothario
ademptum, regisque Agnetem n simullates.
promeruit. Frideiicus erepltim sibi regruim indignissimc fe-
§ II. Fridericus II, cognomhie Coclesseu Monoculus, rens, vix tandem lerlia poslelecltim die, muliorum
imperii candidaius; ejus gesta ad llhenum. precibus exoratus, in cuiia rcgem salutavit; spre-
Illico adauctae Slauffensium opes, indtilgente quo- tis oninino CC roarcis in beneficium oblatis (84).
qtie nepolum sludiis Henrico V avunculo. Quo fa- Eoqueambigua videri ducis voluntas, prouti raro
cmm ut, mortuo tandem imperalore,Fridericus II, priiicipatus novi suspicionibus carenl. Mox faclum
Friderici I Dlius et Suevici ducalus hacres (80) iu in curia Ratisbonae dccreluin: Feuda indignis ablata
spem imperii consuTgerel, voli compos exstilurus, non regis palrimonio, sed regni bonis vindicanda (85).
ni Moguntinum archiepiscopum adversaritnn ha- Quod quidem aperte direclum in Stauffensium opes
buisset. Is enim Slauffensiuni acerrimus bostis, Lolharius avide nimis exsetjuebalur, ad regnum
Friderici consilia callide praeveniens, pro Lotbario plurima rcvocans, quae Suevi fratrcs retinebant.
Saxona procerum suffragia feslinavil (81). Scilicet Fridericus hostis judicatur in proxima curia Argen-
idem ille Mogunlinus, Henrici Y, Caesaris olimcan- tiuensi; rcx poslero vere in duccm movel. Forle
cellarius, ejusque praecipuo favore Germaniae pri- lunc absens erat Chunradus fraler, dux Frantioe
maseveclus, bcneficiorum usque immemor prodi-' Orienlalis, laboraniibus nnper in Palaestina Clni-
lorem agebat. Quapropter custodiae mancipatus,ct slianis cum electa militum manu in atixilium pro-
brevi posl lcmpore civiuin armis restitulus, nihil fecius (86). Totius igittir belli moles Friderico
non in imperatorem absentem iufesto animo moliii, iiicumbcre, qui prudenli consilio praeliorum discri-
infima sumtnis ubique miscere. Tunc vero Sueviae mine vilalo, muuilisque sc coniinens Alsatiae ca-
dux HleFridericus cum exercitu Rhenum trajiciens, slris, quoscunque inimicorum conatus elusit inco-
validaquosciinquemolusauctoritatecompescuii(82). Iti.mis(87). Interea rcdux ab expedilione Chunradus,
Mox ipsam lurbarum officinam, Mogtinliam bello junclis repenle viribus communem causam agebai,
adortus, obsidiouecingebat.militibtisulcunque stiis infensior idem el perniciosior hosiis. Occupatum a
a vastatione prohibilis. Deinde Treugas expelenli frairibus castrum Norimbergense, validoque prae-
versutissimo praesuli liberaliter concessit, ipse sidio ad subitos casus instructum. Contra Lotha-
exercitu dimisso cum paucis ad propria reverstirus. rius Bavariae ducera Henricum, Slauffensium ge-
Quem statim episcopus cum numerosa mililom nerum, sibi ascivit, unica Ulia Gertrude in mairi-
manu.conlra sacramenli fidem, inseculus, undiqiie nionium collocata (88). Magnum illud regis partibtis
circumvenlum perdelere parabat. At illesubilo dolo D momentum addidit, non modo divisis, verum etiam

(79) Egregiam ntaruin regionnm, et in primis
castri Slatiffensis cum adjacentibtts monumentis,
descriplionem suppeditant: esaecnlo xvi, Mart. Cru-
sii Amtal. Suev. p. m, !. xn, c. 55, et passim ; re-
cenlissimain vero faciem : Die Walfarlh nach Ro-
henslaujfen, in oplimae fnigis libello, cui liiulus:
Herdd; Erzaehlungen ttnclGemaelde aus der leul-
schen Vorzeil, etc, von J. G. Pahl. Zweyl. Thl.
— Inibi p. 175 illa de
Freyburg 1812, p. 151 sqq.
Bnren conjeciura.cui penitus subscribimus ex gra--
vissimo Wibaldi testimonio. Epist. 384 (Marlene et
Durand., t. II, p. 557). cf. Schoepflin Alsat. illuslr.,
t. II, p. 557 sq.
(80) Ea leinpestale comcs quidam Fridericus es
nobilissiniis Sueviaecomitibtis cognomen trahens,
in castro Sioyphe diclo, coloniam posueral. Olho
Frising De gest. Frid. 1,1. i, c. 8.
(81) Anonymi narralio de eleclione Lotliaiii ap.
Pezitim-, SS. rer. Austriac, tom. I, p. 570 sqq.
(82) Plurima per lolam Rbeni :ripam caslella
niunivil, ut in proverbium verlerei Dux Frideri-
cus in cauda equi sni semver trahil caslrum. Olbo
Frising., I. c, c. 12.
(85) lbid., c. 15.
(84) Anonymi narral. cit., § 7, p. 573.
(85) Dodecliini Append. ad Mar. Scotum,aa ann.
1125.
(86) Chron. Ursp., ad ann. 1124.
(87) Annal. Sa.c, ad ann. —1126.
(88) Idem, ad ann. 1127. Fridericus Henrici
sororem Juditliam in nialiiinonio babuerat, anno
ante defttnclam. Kocler, Familia Aug. Siauffens ,
p. 9.
 "503 GUNTHERI CISTERCIENSIS 504
commissis utriusque familiaestudiis. At novam for- A el.nescio si nbn obside Trevifensi libefatus, qiian-
ninam impbrliinius rex (enlabat, Nbrimbergam ex- doquidem temptis cxacie converiit.
templP stiis armis aggressus. Adventanlibusriimiruin | Y. Beilriin cum Shevis ih Gerhiariia.
Suevis, obsidione desefta, neque et pugnairi quidem Ilaec dtim aphd Italos gerurtiur, Fridericns domi
ausurus, cnmigriominia discessit. Cofttra feversi
siistihei iiostitiiri impetus, tixore viriliter adju-
victbres,vellilifriigisvaliquidaciuri coliecib excf-
Jfaciliirium- variiei94); rieqtie illi quidquarii proficere, donec
cilu,Spiram oppidiim,e.vpulsoplaesule, singiili pugriarit. Henficus ne vuitrini qiiidem Fridc-
-plio occupavere. riei fereris, pfobtbsa fugii diiabitiif (95), ad dolum
\tV.Chunraansregnurii affccitii. ifrustfa cohvefsus hiajore dedeeore (96). Rex aiitem
a Spifa, qriam obsedefal, pactis induciis temove-
Vigeiitjbus itaque StaTiffensiumarmis muliorum iiif (97). tuhcjuhClis iiicfque' viribus
sltidiS conferii; ipsi anihiis elati majofa qusequB SUS Spifam fur-
ihfestal, hori riisi lbriga obsidione nec absqne
inoliri, ad spem imperii feverii. Jamqtie Chunra-
Friderici fralris et horlalu paClo capiehdani. Niniiruiri uxbr Ffiderici ducis
dus, amicorum regis oppidiim stfCnUe
tiiulum sibi assuiheris-,' iri jialiam contehdit, ubi iriediae liilala, febus ticniiim extrenii*,
g magis qiiam arhiis coticessit. Ipsa siimriia
cuinprimis Mediolanensium ingenli plausuexcepliis, virorum admiralione exccpta, cum suis libere di-
ab AhSeinio afchiepiscopb pfiirium AiodPetlae, d ein-
inissa et a rege doiiata. cum fefe omiiiuiii iiulige-
ceps Meaioiaiii fex italiaC cofbnatur(89). Itide Loiii-
ret (98). Aique ex CP hiiiare Siauffcnsiuih opes,
liarjicas airibiehs eiviiates, iafgiiibriibus aiil afrriis irtsiante Henrico Bavaro, qui pene tptuin
iri siias pafles plurimas peflfahebai, liisi Me- polissimiiin
qiias Stievia) ducatum, ad castrum Stauffen usque per-
dibianehSiriin poiiiiS qtiarti catisa; ihvidia feli-
vadens, devasiabal (99). Mox etiam
riiiii {90). Sed artspicatbs usqiic feriini evehtiis pit- dedita igne ferrpque;
rUiii siibiib iurbavit HPhoiius porttifex. Is eriiih Norimberga expiignante Loiliario{100). Re-
addiclus Lolhario fegi, qiiem eiccium pfobavefat, petitae practerea dirae per Innocenlii legatnm in
curia Wirceburgensi. praesenribusxvi episcopis(l).
iriaugufariduhi exspecVabai, adeOqherarotempofhm Yerum etiamnuni siipersiCs ahiiiio Friderictis regi
texertiplo Roinahi popiili setufus;, advchtanteiii pef oblticiabaiur, qni cum exercilu diicem
Tuscii» fiiies Ciitiriraduin nil verifus, ei ufbe pro- aggressns,
et uriaeiim Fridefito fraire soieiriiiiier diris pngnae copiam illo non facicnie, infcclo negotip
liibuii, disccssit. ;
devovit (91). Fulminis icluih fatalem prae caelcfis
feddidit falib sialtis," dum ex una pafte hobilissiniaeQ § VI. Staiiffenses Suppiicesih gfatidm.recepli.
qtiaedahr civiiaics Mediolahuirtjodissehl, ex altera Rex in Iialiani prpfcclus ciiiii parva manu (2),
Rogefii Siculi rtietlis 'imhiirieTei, hiriiique pbiidtis poritificejri exsulein Iiinoceriliuin strenue Roinam
acCfescefel faVPfi Roihano. Eoqiietabestefe Chtirt- perdticlum, in sCdein reslituit, coronaltis ab ip.-o
radi fofliirta, desciscere cpmiies cxbausta pecuhia. Roinaiiornm imperaior iti aedibusLaieranl (5), dum
lpse Parhiae plerumqtte se cohlihens, coacto oiio S. felri basiiicain Anaclelus pseiidopontifex, fa
wfpebal. Euiri^eiri civitaii graVitef ob&faluhi et ctionis ppibus frettis, custoilirct (4). Ind.c pitiriinis
veltili capiivuiri liabslssg, vel ex hbe iriteliigiiuf, per lialiam negotiis feliciter geslis, magiiam sui
quod Mergingeftiiri archiepiscppiim Trevifehseni adiniraiibnemnjirique populo sancivii, validissimis
Roma fevefientem, iri iiiriere captuni JParhiehsibtis sriofum studiis in Gefmania exceptus. Untimadhuc
obsidem tradidit cohtfacii aefis aliehi. Ftiefal au- Mediblaiiurii Cliunradi partes itiebatur, riihil auso
teih iste Mefgiiigefus, diini th !Gerriiahia degefet, Lotliario ln ufbeni pfgepoierileih(5). Cbritfa pfideiii
Suevoftirti sitrdib siispeclus , ci fofle 'paliium acce- Ahseimuih praestileni Hbnofltis papa defunCliis, con-
perai, ui Loiliafio faverei; ceite hiihc fnissus ab vocalo postChuhfadi discessuin (6) Papiae concil-o,
Honorio Criiriahaltieniaie promuigaiido (92). Tah- saciis iniefdixefai, bfevi sede cessurUm. Laquc
dem ipse ChuriradusappfdpihquahteLoiliario fege, duces Siauffehses desefia catisa TCsipisccre, prae
desperalis omnino rebus,-clatn ex Italia recessii(95), euiiie Friderico in ctiria Fuldcnsi. Quippe Bavarus

(89) Landtilph. jun., Iiist. MedioL, c. 39 (ap.
Miirator. SS; rer,, 7/«/>, t> Y* p. 510 sqq.J.
(90)-Lithifridi Novariens. Epist, ad Lgihar, (ap.
Eccard. corp. Hist. tned. aevi, l. il_ p. 564. n. 354);
cf. Landjilphus, l..-Ci,tp. 512.. ,
(91): Olho Frising. Chron., 1. vii_ c 17. Annal.
Saxo.,ad ann. 1128.
(92) Saxii adnpt. in Sigon., De regno . liatim,
1. xi, p. 659 (ed. Mttrator.I. Corrigendus idco Ala-
scov. in de
Comment, Lothario J/,elc, p. 23.
(95) 0lho Frising., 1. c, c. 18.
(94) Niinirum.aiiera, AgneteF, cpmit. de Saarbr.,
et nepte Alherti Mogunlini archiepiscopi a Fride-
lico debellali.
(95)Olhp Frising., De reb. gest, Fricl. I, I. i'
c,18.
(96) ibid., c.19.
(97) Annal. Saxo, ad auri. 1128.
(98) Chron. Ursperg.,?. 277 (ed. BasiL 1¥CP;.
(99) Ibid., eadem. .
- (100) Annal. Saxo, ad ann. 1150.
(1) ibid.
(2) Mascoy., 1. c, c. 27, p. 43.
(3) Annal. Soxb, ad ann. 1153.
(4) Oiho Frising.Ghron., 1. vn, c. 1S nn.
(5) Mascpy,.l. c. adnplat. 5, in7f., p. 329 sq.
(0) Laiidtiiph. Jtin., Hist. Mecliol., 1. c, ibique
aanutai. cl. Saxii, p. 512.
305 LIGURINUS. — PROOEMIA. 306
Henricus, decrelo nuper in Suevos bello, impcralor A j et parla vicioiia frttebatur, mox ordinalis utcunque-
rem praevcrtens extrema conaluum praesidia, muni- Gcrmanise rebus Italiain ilerum profecttis, penatcs
lissimam Ulniae civitatem primo impetu captatn, nunquam revisurus. Elenim senio gravis in ipso
incendiodeleverat (7), ul imperatpr superveniens rpdilu morbo corripitur, alque nihilp secius cttpi-
Friderici tantum clienles implorala fide reciperel. , dine patriae feslinans, in Tridentinae yallis ignobili
Tunc dttx ad incitas redactus Richenzam Augiislam vieulo roali viribus pccumbit (12), maximum sui
Fuldae supplex adivit, in conspectum imperaloris desiderium universjs relinquens.' Morlup autem
iion admissus, sed diclo die in proximam curiam, sine filiis Lolhario, suromam imperii spem et liabe-
diris illico solutus per legatum apuslolicum (8). bat et meditabatur Heuricus ille Bavarus, qui prae-
Anno sequenli Fridericum foriissimum duceni co- ler sangiiiiiis aflinitalem et rerum in Italia gesia-
ram Loiharius imperaior supplicero vidit in fre- ruin famam insigni ppteinia eminens, defuncti fa-
queiitissimacuria Bambergaecelebrata. Duram pro- vorem ac tradita regni insignia prae se ferebat (13).
feclo viri sortem, at non usque indignam; neque Sed idem fastu tumidissimus, ciinctcrum invidiam-
adeo facile dicm est, ttirum tanli rigoris exemplo ip expediiione Ilalica concitnral (14)., adhuc ipsa
magis imperii dignilali et reipublicae commodis, " potentia siispectus. Contra Chunradus ereptae di-
quain propriis aiiimi stimulis imperator inleinlcrit. gnitalis iniseratione, libpralissiniis in parps, et mi-
Fridericus autero prater pudorera ac juralain Cae- npres ofiiciis, et auctoritate praeserlim Trevirensis
sari obedientiam absque noxa dimissus, ad Ilalicam episcopi, quem amicissimum habuil, cpmiqenda|.a-
cxpeditionem sua rpbpra spoppndit (9); graviora tur. Niininim vacante liinc sede Moguntiqa , cunv
forsitan passurus, nisi ppntifex pb Rpgerii Siculi infeiisissimiis ille Siauffensium luistis Albertus;
metum tolis viribus urgens expeditionem , conci- paulo ante decesserat, reruin summa penes Treyi-
liandis principibus bmne studium impendisset (10). rcuseih (15). Juvabantetiain Friderici iralris inte-
Cbunradus autem Fridericum fratre.in e quinque gerrima studia (16), propriaque Cliiiiiraili in rebus
mensium intervallo sectitus, neque easdero pe.iiims agcndis dexteritas. Is eniin gliscenlibus iiiter Hen-
vcniae leges, neque eamdem etiam cuin illo sprlem ricuin Bavarum el Alberliini Ursum Brandeburgi-
habuisse videlur. Atque is regem quidetn in plena ciiin simttllatibus opporlunissimc usus, gravem in.
Mulhusaecuria pariler supplex adivil, solulus in aemulum adversarium cpmmoverat. Itaqtie cpnyo--
praesentia diris a Chunrado praesule Magdeburgico, catis per Trevirensem comitiis ad Cpnftueiiles (17)^.
scd majpre cum facililatein gratiam receplus, pri- praesenlibus Trevirorum ac Wprmaiiensium episco-
slinae quasi dignaiionis favorein experlus est. Et- G ( piselcum ipso Chunradp fidissiino fratre Fride-
enim ipsi Lolharius prinium iuter dnces locum assi- rico, voiis unanimis renttnliatur Chunradus rex
gnavit, omnia sua reslituit, traditoque imperii Gernianorum (18) adniteiite modis pniiiibus Thep-
vexillp regiae proximum personae asciyit (11). Cae-. deyijip pardinali (19), patria Suevp (20), pontilicis
terum Chunradtis ad proposiiam expedilionem Ita- lnnocenlii II legalo. Mox dednctus Aquisgranum in
licam suum auxilium pollicilus, non modo inlegrum diyi Caroli sedem antiquo ritu elevaiur (21), pcr-
adduxil, sed iraperatorem cum maxime principum agenle sacrorum splemriia praedictoTheodeyiiio, dum
coiisilio nianuqtie fprtiler adjuyit, ul pmnino potius Cojpnicnsis adhtic pallio careret. Adeoque landem
animi gcnerosi stimuli, qiiam cpnscientiaetanta ofli- post varios rorlunac casus ct ingenles labores voli
cia censeantur. Itaque novem amiorura immania compos nobilissimus Cliunradus , Auguslara Statif-
bella, salis aequa conditione sppita, landem con- fcnsium seriem fauslis auspiciis inchoavit.
qtiieverunt, eo magis funesta reipublicse Germa- § VIII. Eleciio fruslra impugnatur.
nicae, quo major cerianiium potenlia, et pernicip- Maxiroaro , uli par erat, conslernationem rei
sius pacipublicae virorum exempltnn.
hunlius Henrico Saxona-Bavaro ejusque amicis in-
§ VII. Lolharii obittts; Chunradus rex Germa- n cussit. Omnes illegitimam eleclionem et subreptam
norum. claniitare (22), multi quoqup per Bavariam pptima-
Non diu piissimus imperator laborum commodis les, cumprimis episcppus Salisburgensis, yenerabi-

(7) Annal. Snxq, ad ann. 1154 (13) Olho Frising. De reb. gest, Fridericil, I. i,
(8) Idem, ad aun. 1135. c. 22.
(9) lbid. (14) Mascov., 1, c, I. n, c % p. 115.
(10) Idem, ad ann. 1156. (15) Ibid.
(11) Annal, Bosoviens., ad ann. 1135 (ap. Ec- (16) Olho Frising.,1. c.
card. Corp. llist. med. mvi, l. I, p. 1011). Goilr., (17) Die 22 Febr. 1158.
Viterbiens. Panllieon, parle xvu (ap. Muratori, I. (18) Oiho Frising. Chron., 1.vn. c 22.
c, l. VII, p. 459). Landulph. Mediol. Uc, c 41. (19) Ibid.
Non atidieridus Annalisia Saxo ad h. a. reriiin leno- (20) Chron. Lunelnirg, ap. Mascoy., I. c, p. 117,
rem adnotaiione maligna conspurcans, prout' i.na- h.,4.
iiifcslo in Suevossiudio scripsisse agnoscitiir.' (21) Die 6 Martii.
(12) Die 3. Dec 1157. Othon. Frising. Ghron., (22) Otho Frising., C/inw., 1. vn , c. 22. Arf-ii.
1. vii,"c". 20. Aiinal. Saxo ad h. a. Chion. Ursperg. Saxo ad ann. 1138.
p. 278 med.
 507 GUNTHERl.CISTERCIENSIS 508
lis senex, facta improbare, crescenlibus per Saxo- A cnm paucis fidelibns Franconiam contendens. Mox
.niam bellorum ttirbis. Rex atitem Ctmnradtis impe- celebrata Wirceburgi cnria Henricus subito pro-
riurii valideexercens, Bambergoe diem indicil, ibi- scribilur, sane praccipHi nimis judicio, ncc illo
que curiam celebrat feslo Penlecosles. Conveniunl rege condigno. Chunradus autem pnsthabita rcgui
plurimi Saxonise principes cum ipsa Richenza Au- et majestate et saltue, lantiim animo indufgens, in
gusla, rcgenique melu saltilant (25). Contra super- proxima slalira curia Gostariensi Saxoniaeducalum
bus Ilcnricus el plerique Bavariae proceres adhuc Alberto Brandeburgico, Henrici acerrimo hosti, in-
desideranltir (24). Quapropter Chtinradus in me- dcque Bavariam profectus, ejus lerrae dticalum uie-
di.im Bavariam diein ultra constiluit, Ralisbonae rhio fralri, Lenpoldo V marchioni Austriaco adju-
celebranduni. Et hic quidem Salisburgensis ex re- dicavii (28). Buic autem regis violentiae paucis-
gni pace consultans, una cum aliis principibns viri simi principes accesserant, ut curiie prss.ertiia
excmplum secmis, Chtinradttm rcgerri adivil. Quem Goslariso et Qucdlinburgi pene priva:ae censereu-
dnx Z;iringiae Chunradtis in plena cnria ad prae- lur (29).
slandum regi homagium ultro compel/ens, respon- | X. Belliim Saxona-Bavaricum; pugna ad
Siiin tulil : Videte, domine dttx, qttia si pldustrum Weimberg.
essetis, boves prmcurrere non dubiiaretis. Inler me Traditum ntrique principi ducatum Leopoldus
el dominum regem sic causa determittabilur, til mit- Austriac.tiS(30) et Atberttts Brandeburgicus nil mo-
tuhi noslri in hac causa curam habere sentiatis, Rex ranles oecuparunt. Et hic quidem praecupidus no-
autem graviora virornm cotivicia rcformidans, com- vaedignilatis.lateper Saxoniam armis grassabatur,
moturo duccm, aversa mann os ejtis amice conipri- neque suscepta solum Jura , sed qnostibet Lolharii
mens, a responsione compescttit, simttl coram te- fnleles poteslati vindicattirtis (31). Pridem ille, mor-
slatus : Nil ab episcopo se velle, nisi bonamvotttn- luo stalim infperalore, cum Ilenrico liavaro de Sa-
tatetii (25). Quae regis vercoundia non modicum xoniaeducatti ex jure ha;reditario disceptans, et a
uhiversac curiae favorem excitans, clcricorum proe- plurimis cjns amicis, ipsaque Atigusta Richenza ,
seriim aniroos ad illum convertil. Alqueetiam prae- junciis viribus impngnatus , praelio vrctor diseesse-
schs Hcnricus Bavarus, jam nnnc de suis omnino, ral (32), Jain vero saeviores longe motus per Ger-
spe regni posita , sollicitus, magiiisque promissis nianiam efierbuenint, et qnae seeundis iniims cla-
illectus, insigriia tradi.i (26). Ctim aulem de d-iver- ruerat, in adversis eiiiictiil Henrici virtus. Eienim
sis ulrinque conditionibus non conveniret, proro- epaucis, qui viri forliinae stelerant, non njsi qua-
gato die Vindelieortim Augnstam.xuria dimittilur C luor assumptis, in Saxoniam contendil, reliqtiis spe-1
Nimirum receplis, quae magni seroper momenti fie- cie percgrinationis variis ilineribus seculis. Alqtte
bant, regni insignibus, jam iu alia quaeqne lnentem cum his Albertum Brandeburgicum repentino ador-
intendens, paru.m de pace Cliunradus cogitasse vi- tus, direptis plttrimis ejus castris, toto ducalu bre-
detur. viier dejectum ad regem conftigere compulit. Tuin
§ IX. Deserium negplitim, Henricus proscriptus. ipsumquoqtie Chuiiradum cum exercitu supervc-
Ancipilem valde ac periculosarn fore pactipnein, nientem, ostenso forltier praelio, ad inducias com-
ipsa rerum natura portendebat, liim vero calamita- movit (55). Polissima in eo ncgolio Trevirensis au-
tum rece.ns memoria, perpetua belli sciniilla. Et ctorilas, et ingeniosa viri solertia callidi temporum
Ilenricus quidem Bavarus regem Augttstam insecu- ct morum. ls enim regi cum viginli niillibus adfu-
tus, cum numerosa salis miliium copia, non pro- turum se promiserat, nonnisi quingentos adducens,
cul ab urbe, Licum flumen insedil; rex inlra mce- cutn infinitis eduliorum fcrculis ettriginta vinicarra-.
nia pacalus agebat (27). Frequentes utrinque nun- lis, quac tiberaliier principibus crogans, negotiuui
tii ac medialores ambulare, neutro pacisccntium facile conduxit, el sine sanguine dcbeltavit. Per-
alleri condonante. Quippe Chunradus nonntilladu- n pendil enim plus con[erre ad vicloriamalque ad ani-
cis beneficia rectamabat a Lolhario concessa, qune mos accendendos virorunt vini copiam, et aliorum
curo Hcnricus miiiaciler pernegaret, rex yiri consi- victuatium, quam mulla millia (amelicorum (34).
iiis ac toci ralionibus diflidens, ct fratris cxemplo Ilenricus atitem restitutis in Saxonia reb.us, inde
territus, abruplo nego:io ex urbe noclu discedit, Bavariam meditans, subita moiieexsliirguiitir(35).
(23) OlhoFrising., I. c c. 23. Annal. B.osoviens. (51) Helmold. CArou.Slavon., 1. i, c. 54.
ad h. a. p. 1012; cf. Mascov. I. c. p. 119, n. * (52) Annal. Saxo ad ann. 1138.
(24) Dodechinus ad ann. 1138, p. 472. (35) Cliron. Ursp., p. 279 sq. Otho Fris. c. 25.
(25) Yiia Chunradi episc. Saltslveap. 4. Hehnold.c. 56.
(26) Otbo Frising. 1. c, (34) Gesia archiepiscop. Trevirens., ap. Marteue
(27) Chron. Ursp., p. 279. et Dufaii.d,, toin. IV, p. 200.'
(28) Olho Frising., Chro»., 1. vn, c 23. (55) Veneficium'inintit Annalista Saxo ad anii,
(29) Annal. Saxo ad ann. 1159. Nimirum insignis 1159, nullo aequalitim confirnianlc snspecluin viri
inter curiamprivaiamelpletiam seusolemneindifle- testimonium. Etenim duobus fere saeculisrccciitius
rentia ct omuino dtversa iiiriusqtie attctorilas. Illa Chtonicon Moniis Sereni, neque roajoris omiiino
rcgem comitabaiiir, in hac publice tractata negotia ponderis, quae cx Fabricii adnoiat. pctil Habiiiu.s
61 certa principum munera. (Reichshist. 111,210.)
(50) Olho Frising., Chron., 1. vii, c. 25.
509 LIGURINUS. — PROOEMIA7' 310
cgregiam sui memoriam summumque filioli favoremi A tiones hinc mde liansfcrens, perpeltias movere lur-
apud Saxonas rclinquens. Leves el vani Brandebur- bas mavortio studio perseverabal (44).
giei conalus prae populorum amore, studiisque pru- Rex aulem.de suscipicnda imperii corona serio
dentissimis archiepiscopi Magdeburgensis necessi- cogilans, ipsisque ab llalis, praecipue Venetis, Ro-
tudine juncti (56). Bavariam porro Henrici fraler gerii melti invitatus, ambigua pontificis cum illo
commendatam tulabaltir, nobilissimus ille Gucl- Siculo composilione deterrettir ; qui lamen solemni
phus, bcllorum gloria et virlulihus inter principes legalione placare virum non dislulil (45.)..Ihter lc-
insignis, Tubingae comes Palalinus, et polens terra- gatos Tbeodeuinus, probalo sludip charus, et ecte-
rtim per Sueviam et ad Rhenum uxorio litulo bae- bratissimus ille Bernardus abbas Claraevallensis,
redis UtaefiliaeGodefritli comilis de Calwe, Palalini Tunc rex proposilum resunicre, legatos papae desti-
Tubingensis. El Leopoldum quidem Auslriacttm nare,qui-de negotiis convenirent. Nupcr et foedus
Guelphus feliciter profligavil (57), bellttmque forti- renovatum (46) cuni Joaune Byzantino, despbnsata.
ter suslintiil Rogerii Siculi pracsertim pecuniis, el siniul reginoe sorore Manueli Comneno, Joannis
GeisaePannoniae rcgis adjutus, utroque domi Cbun- filio. Fuit ista Berlha C. de Siilzbach, dileclissima
radum implicaturo (38). Jamqite et regem tiltro ag- Chunrado regi ac pro filia omnino habita (47), Grae-
gressus, Weinsbergae caslrum oppugnantcm, in- cis Eirene vocata; caelernm formae venustale sum-
faustis avibus diinicavil, viclus fngaltisqiiecelebcr- misque ingeuii doiibtis, adeoqueGraecoruin lilleris,
rima illa pugna, genlilitiis partiunr signis Germa- scriptoribus laudalissima. Proinde rerum Germarii-
niae fastis memorabili (39). Nimirum corrupia si- carum, illa superstiie, apnd Byzanlinos magna pro-
gnificaiione faclionum penilus diversarum ea voca- sperilase: uberrima commoda , dum palriam iucor-
bula invaluerunt, rcipublicae paci landiii fiincsta rnpto semper favore proscqueretur , ct nobilissimp.
(40): Neqne ctiam minus ktmosa ipsins castri se- stiidio tilriusque aulaeamicitiam fovcret.
cuta deditio, feminarum egregio facinore, regis Inlerea magis magisque res ltElortim turharL,
iram etudenie. Laitdalur-ei nobile Chunradi re- pnvlianiibiis inviccm civitatibus plurimis, urbe Ro,-
sponsum : Regnm fidem iinmniabilem (41). Scilicel niana, pnst morluum Innoccnliuni, factionibus agi-
publice fcgem decere, quse privatim negliganlur. laia. Ilariim polissima pars et auclor Arnotdu.s
Brixieusis, Abaelardi famosus discipultis; homp
§ XI. Saxonia Gnelphis vindicata ; pro[eclio Ilalica
impedita ; [mdtts cutn Byzanlinis; bellum Slaiif- suhlilis ingcnii, lilterarum cgregie perilus el incor-
(eiise-Zaringicum. rnptae, quin adeo austerae conversatiouis (48). Hi.c
Irartim ad Saxonas ea vicoria, quos ad sua vota (_ in lasciyos clericorum mores ct monachornm IUXH-
pirducerc rex adhtic frnstra laborabat; scissis nu- licm inycc'.us, ingenli coronartim platisu ubicttnque
perrime Wirceburgi comitis (42) : quid enim vel excipitur. Eoque gaudens popularibus anris, do.-
arma vel artes concordibus populis?' Igitnr oppor- gmatum capita proferre : ATi/proprium cleri Scri?
tunum Ausiriaci funus, nulla prole relicla (42*). plurm sctcra, tenore, milld poleslas smcularis, nou.
Ducalus Hcnrico fratri confertnr, concilialo cum cerli reclitus, nedttm afjluenles; vivendumcasle pip-
Henrici snperbi vidua Gerirude connubio. Saxonia rttm elcemosynis, vitandas honorum ambijiones,
pactis asserilur Henrico puero, Superbi filio, Leo- omnino terrenis absfnendum explelis sacr.orum qffia
nis elogio postmoduro insigni; rcnunlial idem suis ciis. Tum vero hnrtari populum ad sua jma capes-
in Bavariam-jurihus, consilio malris induclns (45). senda, lectisqne magislraiilius antiquo ordine a.d,-
Albenus autem Brandeburgictis, a MogunHiio.pcr- niinislranda, dcpulsis Ectiesiae praeppsil.uris, adep^
suasus, ducis Saxoniae dimisso liinlo in vel. Mar- que reslriclis imperii regalibus. Inde stupenda re-
chiam reslituitur recipiens una, quaebello amiseral. rtim couvcisio , ctericorum odia , perseciitiones et
Cetebratse confestim nnptiae.procsenti curia , regio csedes (49), taixdeinqne, ul opes quidcm fercbanl,
sumptu et apparalu, tantoque hilarior laelilia pu- Romnepriscae kidibria (50). Solliciiatus c! pontifi..-
blica, quanlo trislior ulritisiptc domus longa discor- '" cuin et populi crcbris epistolis (51) cerlalim invi-
dia. Nou ita cum Guelpho, qui pcrlinaciter jus in ccm acciisantibus, prudenter in mcdio sese rex.
Bavariam haeredilarium catisalus, bcllum ac sedi- conlinuil, per lilteras, inissos atque digloinata re=
*
(36) Mascov., 1. c, p. 125, n. (45) Trithem., I. c, p. 4H.
(37) Monaeh. Weingarl., c. 13. (46) Pridem a Lolhario percussum. Annal. Saxo
(58) Godefr. Viterbiens., k c. p-.Monach. AVein- ad ann. 1155.
gart., I. c. (47) Episi. Gtiibnldi dbbdt., n. 188, 1. c, p. 575.
(59 bis.) DiefestoS. Thomie seti 21 Dec. 1140. (48) Bernardi Claraevall. episl. 195 (ed. Mabill.
Olho Fris. I..c. Tiithemii I. c Paris, 1690).
(40) Mascov., 1. c, p. 141. (49) Otho Frising., Chran., 1. vn, c. 31. Ideni De
(41) Gltrqn. S. Pattt. (I. c. p. 951). reb. gest. Frid. I, I. n,c. 28, cf. Gtiibaldi epist.
(42) Mascov., J. c. n. 211, 21-2,215 el passim p. 596 sqq.
(M') MenseOct. 1141. Chron. Mellic. ad h. a. (50) Serio nimis ea tractanlem invenio cl. Si-
. (45) Otho Fris., 1. c. Dodechinns, ad ann. 1142; monde Sismoridi Hist, des rdpubl. italiennes, t. II,
Chron.reg. S. Panlal., I. c. p. 54 ss.
(44) Oilto Fris., I. c. Trilhem. 1. c. ad ann. 1142, (51) V. i). L
t?. 410.
511 GUNTHERI GISTERCIENSIS 512
grii pandcns niajestatcm. Neque enim poritificum A , corum in miliiiam vola (59) pro nobili gcntis ala-
tuia fidcs, nequeeiiam populi Vanaeperiilus quere--• criiale ; stimulabat el ipstim regem privata religio.
lae; ipsa Bernardi abbalis ingrala facundia (52). Neque minora summi pontificis Eiigenii studia. per
Nihilominus Rbmanie sedis privilegia, postbrevem littcras ac legalos ubique principes excitantis, diini
curiae susperisipnem, episcoporum praesertim ope , ipsum cbram solliciiaturum (60) tnrbae domesticae
servatb tenore cortfirmantur. pfacpedirehl. Negolii cardines agitabat Bernardus
Deiinebant etiam profeclurum doihesiici motus, abbas Clarsevallensis, per universum Occidentem
vicina negolia. Bellum alrox inter Trevirensem et vir polentissimae aticiorilalis , ad corrimovendos
ilenricum Namurci comiiem; graves Huiigariae dticendosque mortalirtm animos omnino composi-
principum el Polohiaeconteniiones; ulriusqne reges ius (61). Atque ille quidem in Gallia rebns mirifice
cxsules ad imperium ccnfugienles. Haec inter arma exppdilis, altioris consilii plenus, in Germaniam
quoque gentilitia in Chtinradum ZaTingiaeducem. asceridit, ibique regem primum ad Fraricofurtum
Gliscebat vetus principum simullas, ex quo Sueviaei secrelo conveniens (62),dum alienum adverterei,
ducatus, Zaringensibns primtim violenta fraudei prudenier dissimulai : Non esse, dicens, parvitaiis
subreptus, dcinceps bello exiorlus, forluna; Siauf- sum , impotlunius inslate regia majeslaii. Eoque
irensium obtigerat. Invisa iniituo vlcina pPteslas, discedens, aliquanlo Constanliae moralur, deinde
manifesta pro Guelphis Zaringensium siudia, eaqtiei subiio converso itinere, Chunradum Spirae rursus
recens iri Churiradiim adversa (55). Jam vero Fri- adorilur, eumque fulurce veluti cladis quodam prae-
dericus junior, Sueviae dux et post imperator, , sagio obluclanteiri spiritualibus armis ad respon-
sumpto cingulo militari quacreiidac laudis cupidis- sum compellit: Deliberalurum se cum principibtts.
simus, nori ita pridem edilo iu Bavaria splendido, Tum vero pancos ppst dies, inter media missarum
lirocinio, Chuiiradum Zaringiae dueem adorlus, solemnia, impetu quasi repeniino in verba solutus,
forlissimurn alque ditissimum gemina dilioue prin- omnesque facundiae nervos inlcndens adeo per-
cipem, expugnalis firmissimis belli praesidiis, ipso- culsit praeseniium animos, ul rex in lacrymas effu-
que caslro geiuililio, regis misericordiam implorare, sus confeslim vota mincuparel, ac porrecto per
coegit (54). Cansa prxcipua non liqtiet (55), neque. abbatem coram altari vexillo, continup cruce si.-
ea sollicite nimis inquireiida fatione temporuiii, gnarelur.unacum Fridprico nepole, nipx Romano-
ubi nuda sacpissime pugnandi libido (56) in prseliai rum imperatore , principumque et nobilium nume-
viros moverel. . rosissiroo agmine, regis excmpluin imilanlium (65).
" I Non praisens in curia forlissimus Guelphus, ipsa"
§ XII. Expeditiq Chunradi sacra. C
Siibiius illa tempestale lerror Chrisiiantim orhemi Dominicae nativilaiis nocte cum aliis quibusdam
pervaseral ex crudelissimo Edessae urbis in Palae- nobilibus in proprio castro Bilengau crucem susce-
stina excidie (57). Praevalentiuni haecofsa perAsiami perat (64). Per Gernianiam atilem innumerabile
Turcomm, prolatique ad Lalinorum fines recentis ; viilgus , audilo runiore , confluxit, per abbatem
imperii. Jaroque in extremis vkleri Hierosolyinae s Eboracensem signandiim, cui Bernardus operam
regrium , lot milliuin generoso sanguine el labo- delcgarat. jEgerrimp tulit regis frater, Fri.dericns
ribus parltim. flpstis formidinem, ut solenl, exiu- dux SueviK, lilium crucesignaiiim , quippe inva-
leranl fama, longinquilas, auxilii desidcrium. Hi:;c. Jidaeseneclntis unicum solatium jttvenem, el fami-
ingens omnium roelus et miseratio reftun, de die. liuerobur. Alque a Bernardo ^quidem visitalu.s cl
novissima trepidatio (58). Tunc aulem prima Frau- benediclione repleius, tameu ipse orbiialis dpip-
(52) Nimium quippe pontificum aucloiitali suis- Auclar. Gemblac ad ann. U46 (ap. Bouquet, SS.
que affectibiis indulgens , danniare lemere solebat rer. Gall., l. XIII, p. 273).
aC iiiconsidcraie peisiriiigere, qtisecunqtiedisplice- (58) Annal. Bosov,, ad ann. 1147 (1.c, p. 1013).
Jiant; acerrimus Abielardiac Arnoldi hostis, videsis (59) Sugeriiabbai. Epist., ap. Mascov., p. 185.
P.Abmldrdi ApoiogeiicitmcontroBeriidrd. abbat, Cia- D . (60) Guil. Naiigis Chron, ad ann. 1143 (1145) in
rmvall. (Abml. et Heloysm Opp., Paris, 1616, 4, p. d'Achery Spicil. edit. noviss., t. III.
302 sqq.); cf. Gttil. GodelliChron. ad ann. 1157, ap. (61) Oratbtem eum non immetito dixerim , qui a
Bouquet, t. XIII, p. 675, Bernardi Clarmvdll. epist., rheloribus definitur : vir bonns, dicendi perilus. Si-
n. 189, 195, 196. Cf. Epist. adCms., n. 244, quam quidem vir ille bonus tongo ereini sqnalore, etjejitniis
qnidem i)ii|ius aptein Roger. Siculum
' • scriptaitt in- ac pallore confeclus,elin quamdcttiispiriiunlis [oriitm
telligiicl. Mascov.; I. c p. 156. tenuilaiem redactus, prius persuadet visus, quam
audiius, elc. Guibaldi abbat., epist. 147 (1. c,
(55) Schcepflin, llisl. Zar. Bad., 1.1, p. 167. p. 339),
(541 Oiho Frising., De reb. gest. Fiid.., 1. i, (62) Primum istud coHoquium iieninillos scri-
c. 25, 26. ptores induxit, ut regem Francofnrii crucesigna-
(55) Non liquet et tempus; at rccte notalur cl. ttiin falso perscriberenl, e. g.Bern, Guido De ori-
Mascovio Schoepilini lapsus, qui noia quadam mar- gine Francorumregum el Chron. Turon. (Bouquet,
ginaii deceptus, anrium H38 consignal. Schcepflin, 1. c, l. Xll, p. 251, 475).
1. c, cf» Mascov., 1. c, p. 475. (65) Vila S. Bernardi, .1.vi, De mirqcutis, n. 15
(56) Ila eumdem Fridericum in ipsum regeih De (ap. Bouqiiel, l. XIV, p. 578). Cf. Otho Frising.
aviinciilum arma Guelpho sociasse legimus. Chron. reb. gest. Frid., 1. i, c. 39. Roherti de Moiito
reg. S. Panialeon. ad ann. 1143, p.931 sq. append. ad Sigeberl. Gembiac. ad aiin.li-iO.
'(57) Guil. Tyrius7/isi. belli sacri, 1. xvi, c 4, 5. (64) Otho Frising., c 40.
 513 LIGURINUS7— PROOEMIA 511
reai non snslinens, brevi roorleni occubuit (65).• Alur, adeoqtic tristes praeliorum lempeslales tri-
Notabiles praeterea ponlificis astus, qni comperlai stiori reroedio iiiterdum auiescerent.
regis devoiione et Germanorum securus, amicee
virum increpabat, quod inconsullo se (66) remj § XIII. Cliunrddi reditus, novissimo gesid et obiius,
lanli momemi assumpserit (67) : nimirum nactuss ' Vix aulem ad propria reversum regem gravissi-
occasionem vel impunis arrogantiac, vel cerle vi-- mae lites exceperunl. Nimirum Guelphus ille Ba-
tandae accusationis. Denique Saxonae, ul Francos3 varus in expeditione comes et familiariter hahiius,
semper perosi, societale abstinebant, ipsi qnidem,, adeoque donis cumulalus (78), pro gralia dainna
ne sitidiomm gloria cederent, in proximos Chri-- moliri. Discesserat a fege Hierosolyniae, dum in
siianorttm hostes, Obotrilas Leuliciosque, scilicetI Damascum hic accingerelur, doniiimque reverlens
Slavos, moventes (68), adeoque djvprsa cum Fran- spccie valetudinis, in transilu Sicnlum salulal,
cis signorum figura (69). honorifice traclatus el pecuniis auclus, nt in regem
Chunradus aniequam pergeret, Henricum filitimi conspiraret. Eoque Romam profectus in Germa-
creari in regem curat, nullo principutn refragante; ; niain oomendit, perfidiam opere leslalurns. lnter-
mox Aquisgrani coronatum imperii socium consti^ cepti Romae famuli a quibusdam senatorii ordinia
tuit (70), scilicet publice simul atque privatini de! asseclis manifesta proditionis indicia dederunl, re-
regno prospiciens. Adolescenlulo necdnm idoneoi pertis Rogerii litteris, Guelphum Fridcrico Suevia?
Henricus archiepiscopus Moguntiuus ex more con^ duci, Ilenrico Saxonae, Conrado duci Zaringensi
silium et auctoritas adjungitur , una cum abbate! ejusque filio Berlholdo (IV) vplunlatis conscittm
Corbeiensi Guibaldq (71), celeberrimo sxculi viro,, coinmendantibus (79). Neque oronino laluere con-
qualuor ab Henrico V, iroperaloriim in regni ne- silia regem adhnp in Graecia deleiilwni; quippe
gotiis arbitro. Ipsa inf-.iuslaniinis expedilio, qtiam- ducem Friderioum nepoieni, cuj plurinium defe-
vis immensae rcgum copire, ut LXX. H. lanlumi r«l>at, in Germauiain prajmisit, ul paceqi piiblicam
loricalorum, praeler pedestrium calonumque niul- tnerclur cpntra Guelp)ii cpna(us (80),- Fprsitan
litudihes, ulerque exereiiiis aestimarelur (72), e. jpsum ille Fridericuin perspexerat, ac lipnorabili
qnibus paucissinii reversi. Chtinradus maximara niandato juveiiis aininunt iciitabat. Certe reditum
parlem Cpnstaniinopoli degebat, sive pudpre minuti Chunradi res ea quaiii roaxime urgebat (81), cum
exercitus, sive principum crebris dlscordiis, pra> non de pace solum, scd eliam de regnp versari
lerea lapsa quoque valetudine (73). Nobile lamen, quaeslio videieiuf. Nec longe disiulit hostilia
facinus et insigne forliludinis doeumentum rex ad; i(__Gueiphus, Egram caslrum regis peculiare rapto
Damascum edidit, per Iaboranles mediagFrancorum bcllo assiliens, At male nactus pccasipnem,, ab
turmas cum suis Teutonibus in Turcorum aciem Jleniico Chunradi filio, Germaniae rege, glpriosa
irrumpens, eosque perterritos in fugam conjiciens, pugna profligatur, Guibaldi cpnsilio proscribendtis,
in quo cerlamine barbari militis capiii, cum dextra nisi Fridericus Sueviao dux componeiido dissidio
scapula uno ictu amputaium, vicloriae signum rer ambiguam operam pblulisset (82).
portavit (74). Caeterumopus penitus deslitulum. et Propius quoqi.te regem tangere videbatur Hcn-
cum dedecore discessum. Inde riori modicaBernardi rici Saxonae resumpla quacstio de Bavariae dticaiu.
invidia, qui quidem pontificem ostendebal (75). Siatim ille defuncta matre Gerlrude Bavariam ,
Ncque etiam vana prorgus suspicio , papam Euge- Austriacp mariip paciione concessam, reppscere,
nium familiae Cisterciensi laudem quaesivisse,Beiv quem lunc, instante expeditipne sacra, Cliunradus
nardi sludiis adjulum. Elenira ulerque ejusdein re- blande allpcutum, differre causam induxit (85). Jam
gulae, Bernardi opera pridem restituiaj (76); atque verp rursus insistens iu Sueyiam concesserat, so^-
ipsi poslmodo Cislercienses novaeexpediliunis pro,- ceri Chunradi Zaringiae dticis potenlia frelus (84),
posilum tolis viribus repressere (77). Splum el Coutra rex vira prohibere, quseslipni diem iniJi-
unicum dispendiorum solaliura plurimorura priiir- D ' cere: de evemu non liquet. Mox aulem Alberli
cipum et expedilionis favorem ab armis absiinere- 3.randeb(irgici cpn.siliis.rex in Saxpniam mpveus.,
(65) Othp Frising., c 39. (75) Otho Fris., c 60. Gaufredi Vila S, Ber-
(66) Bernardus ex jussu ponlificis expedilioucin nardi, I. m, c. 4, § 9.
urgebat. Gesia abbat. Lbbiens (d'Achery, Spicil., (76) Gesla abbat. Lbbiens,, I. c.
I. II, p. 754). (77) Othp Fris.,.c.29,42.
(67) Guibald., epist. 20, p. 205. (78) Chrbiu Ursp., I. c, p. 280 sq. Chunracli
(68) Helmold, Chrbn. Slqvbt., c. 65, regis epist. ad imper. Grmc. inter Guibald., n. 188,
(69) Nimirum crucem non assuiain subiecla rola p. 577,
prolendebanl. Oiho Fris., c 40. (79) Jbannis noiarii Cliunradi regis tunc [orte
(70) ii>id.,c.45. Rqmm morali ad Guibaldum epist., n. 239, p. 423.
(71) Guibaldi Corbeiens., epist. 99, 50, 31,1. c, (80) Otbo Frising., 1. c, c. 59.
p. 268, 212. (81) Chunradi epist. cii.
(72) Guil, Tyrius, iiist. belli sgcri, I. xvi, c. 22. (82) Cltran. Ursp., p. 281.
(75) Episf. Chunradi regis ad Guibald. abbat,, (83) Oiho Frising., I. c.,c. 43. - .'
1. c, p. 252 sq. (84) Mascov., 1 c, p. 280.
(74) Gest.Lud.reg., c. 22 (ap. Masc, 1.c, p. 225).
 515 GUNTHERl CISTERCIENSIS 516
llcnneum ad propria recurrere coinpnlil, ipso A j lur (91), Ebraci Fianconiae sepultus (9-2). Cum
superstile voto ncutiquam poliluruni. uxore Richenza Henrici Leonis Sax. ducis unica
Sed neque eliamnum devicto Guelpho, repulso filia , filinrn iiidem adhttc. utiicum habuerat in
Saxona, Ravariae demum arma conlicuere, suborta ctinis mortuum, ut adeo lola Chunradi progenies
gravi conlentione palalinortim Bavariae comilum in ipso defecerit.
Othoniim curii episcopo Ratisbonensi, quem pater F.l liaec quideni de primis Slauffensinm fatis
una cum filiis iiifesiis armis premebal. Anliquis- paulo fusius cnarravimus , quippe semel dicenda ;
siiniirn Ofhonum genus ab Arriulfo deducitur, Hen- reliqua slricli.ori slylo prosequimur, piobationibus
rico I; et Otliohe M. lmpp. Bavariae ducatuni occu- videlicei notarum volumini digesiis.
pante. Ferlur ea tempestaie qtiidam comes Schi-
rensis ex Bojoaria, sarvam Hunnoruin gentem in § XIV. Fridcrictis dux Sttevim, Germanorum rex.
M. Ejtts eleclio, inddles, el regni auspicia.
imperium evocasse (85), nobilissima Olhonis
victoria deletam. Conics ab Hunnis enecaius in Chiinrndiis roorii jani proximtis, el considcrato
cladis ultioneiri. Tum vero bona direpta et in fiscum iiiiperii slaiu de filio parvulo veluti desperans, ac-
redacia, parlim ecclesiis divisa, parlim haeredibus g ciium nepolem Fridericum ducem, traditis coram
Telicta cum castro Schirensi. Postmodum a caslro rcgalibus, in successorem commendabat. Nec de-
Willelsbach, ab Othonc III Schirensi saeculo xi siituta voti auctoritas, dum sextodecimo fere a"j
nediflcaio (86), pro ejtis sevi coiisiietudinc , gentis ejtis bbitu die Fridericiis omnium omnino suffra -
novtim cognomen; lnanente cogrialo iu clertim giis, Francofurli inregem eligcretur. Inde posl bi-
odio (87). Nurtc autem episcopi partes amplexo duum, dimissa curia acceptisque procernm homa-
tcge, palaliniis proscriplus ct obJdione Kelheimii giis. Aqtiisgranum profecttis, in divi Caroli augus-
castri territus, dalo obside altero /ilio Otbone , lam sedem, successor dignissimus, elevatur. Paca-
Cliuhradi fidein iniplorabat (88). Hic ille esl Qlho, lum et breve clectionis ncgotitnn praelerea niulla
Bavariae comes palatinus, Friderici I, imperatoris juvaianl. Morlui recens Chunradi favor, Friderici
regrio snmmis viiiulibus illusiratus, qui tandcm duplcx cum polentissimis regni familiis affiriitas,
accepto Bavariae dncalti, laudatissimi nominis me- eoque fausta pacis auguria ; tum eliain privaiae
jnoiiatn in augiistissiinos Bavafiai reges peienni cum Guelpho el Saxona necessitudirtes, GuiDaldi
slirpe iransmisit. abbalis validissima slttdia, deniquc ducis eximiae
Inler maxiroas denium Chunradi curas Italica doles. Nimirtim cerla facinorum fama, roenlis et
expediiib, variis adhuc negoiiis, el expCditione C aniiiii corporisqiic vigor, prudenlia rerum aelatem
.praesertim sacra, impedila. Jam vero dum litleris, exsupcrans, formae venusias ac diguilas, graiia
. legationibns omnique studii diligentia urgclur pro- moruii) et gravitas iusignis ; ctineta regem imperii
posilum , inop.irtaia regis morte spes regni gemina gloriam in juvene heroe pollicebanliir.
destiluta. CPncesserai ille Bambergam, ibi curiam El sanc majorem a summo Carolo neque Ger-
. celebraturus, exspecians redttces ab lialia legaios, niaiiia adhtic, nec rilla lerra conspexeral, qui primo
, qui modp Spiram -intrantes liisiissimuin nuniium slalim regni decennio alipruni vitani emensus, uni-
offendunl. Ossa genlilitiac"Loricensi sepullura) in- versis orbis nationibus vereiidam imperii majesta-
.fcrcnda Baroberga sibi delinebat, juxta divi Hen- tcm suis virtiiiibus effecil. Atque ui alii anle i;n-
rici imp. tuiiiiiliiiii rcgio cullu recpndila (89). Fue- pcratores non nisi vagain sa'pe geslorum normaui,
rat Chunradus vir simplex el probtis, hatid ab:qne pro rebus enatis, observabanl, hic ille coiistauiein
halivo qupdam acumine , sed liilerarum omnino rcgni lenprem, ,per maxima impediinentoruin dis-
fndis, epqtie cousilio niinus qtiam arinis pollens. ciimina, mente iinmota direxit. Qttapropler excclso
Caeieriirii summa in illp coinil.is, et forma rcgem planc cxemplo comparandus, in lioc forlc anlepo-
late ostenians (90). Henrico filio Gerniaiior. regei hendus, qtipd difflciliores longe adversarios, nec
jam ante dcfunctOi lilins unicns ;patri; snpersies, illosbellpsolum et lortitudine, sed.artibusetpru-
Frid.brieus adolcscentuliis , mox Stievia) dux inler dentia siiperandos invcnerii. Vidctur autem consi-
principes npbilis, dictus de Rotheuburg a castro Jiorum summara in haecce qualuor conjecisse:
iu sedem delecto. IIic durn in Tuscia moraretur suprcmam ct absolulam imperii majestatcm, eam-
cxpedilionis Italicae comcs, una cum plurimis prb- que forle hseredilariam ; juslain regni el sacerdolii
ceribus peslis couiagio abrepius Romae cxstingui- invicem rationcm ; vindicalam impciio llaliam, ac

(85) Indicari videlur Hermannus cognominePn-
sillus filius, cui tixor Hungarica. nimirum
! AgnesArnulphi
Geisae regis soror , fuisse vulgo^reditur.
Tolner, tlist. Palat., p. 197.
(86) Tolner, 1. c, p. 267.
(87) Otho Frisiiig., Chron., 1. vi, c. 20. Nolabiiis
in islo chronici loro diclonim routaiio cl. Piibceo
iiidicata. YulgaresChronici cdiliones nil nisi diras
aucioiis in Schireusiuiii faiiiilianiexhibeiii, coutra
codici Pithoeo viso, mira lenoris diversitaie, pala-
tinorum aequaliuin egregiae laudes apposilae.
(88) Olho Vr\s.,De reb. gest. Frid. I, I. i, c 63.
(89) Otho Fiis., c 63.
(90) Gesta Ludovici VII, Fr. regiS, c. 27 , Gui-
lelm. Tyrius, I. xvn, c. 8.
(91) A. 1167. Olho S. Blasian., c. 20.
(92) Gropp., Motttim. sepulct. Eccl.'Ebtdc.^.&l,
*.. .
317 LIGURINUS. — PROOEMIA. 513
denique publicam Germaniae pacem, repressa po- A que iniilala renim facies, interea niortno Rogerio, •
tenter afmorum licenlia. dttm cadem molirelur filius, qui siiccesserat, Gui-
Iclinus. Tum vero cum maxime Mediclaiiensium
§ XV. Novi tegis erga palriam sludia. lumores offenderanl, elsane praecipilem regis irain,
Amiqiiissima Friderico cura, principum graliam Consiaiiliae proditam, post evenlus probavit. Ctim
promereri, coroponere veteresparentum liles, aiqne pontifice Eugenio III leve discidium exorttim ob
snblaiis bellorum scinliliis potentum animos recon- regni jura deslinatius custodita in cleclione Mag-
ciliare. Primam igitur Bavariae rebus diligenliani deburgensi, secuta mox coiivenlione aniiqualum.
ndhibuit, dicto die Henrico Auslriaco. Hic atilern, Deinceps missis apontifice legalis Mogtintinus amo-
dum adhne tertio monittis, pertinaciler recusarei, vetur, brevi Mindensis el Eisiettensis, et baclenus
Henrico Saxonse Leoni, post assidnns viri sollici- ex regis assensu; dum autem licenlitts agercnlle-
lalioncs, ducatus adjudicatur, iradila brevi Raiis- gaii, adeoque Magdeburgensonegolium revocarenl,
bona, pltirimisque proceribns in ejusjura adaclis. staiim prohibiti, excedere regno jubeulur. Incide-
Nec lamen cessil Austriacus, Friderici securus, ni- rat forle ponlificis obilus, eni Anaslasius snffectiis.
miruro frelus verecundia augusli nepolis. Ei haud natione Romauus. Cuin illo pacalum omnino, sed
inepte prospexeral, siquidem resumplo mox nego- et perbreve lenipus. Post ineuses xiv defunclo snc-
lio Fridericus tillro processit advenianti, datisqiie cedit Adrianns, nalione Anglus , liujus noininis
amplissimis (93) privilegiis et novi ducatus hono- IV. Hunc a vilissimis initiis ad siiininiim .hbnorum
ribus, ingenli curiae gratulatione causam gravissi- fastigium excelsa indoles evexerat, ingenio gran-
mam tandem expedivit. Piaecesserai compositio in- dem, majiirem animo, sed durum, irisicnt, furinna
ler aemulosHenricum Lconein et Alliertnm Bran- ttimidum.
deburgicum ; alia sequebaliir inter Austriacum et JamqueFriderieus, appropinquanie condicio teni-
Othonem episcopnm Fiisingensein. Inde gr.:iissima pore annoregni sui lerlio circa principium mensis
Leonis voluntas, Jtalica3 regis expeditioni praecipuo Ociobris (quippe Gennanis commodissiini), col-
robore adftiluri. Sed etiam rcgis mulua Iiheralitas, tecto ad Auguslam exercilu in luliam movel, ex
Henrico tottim Ulonis comitatum sponie deferehiis. evenluuni potius consiliis, quam pracnieditate rom
Conlra praesens turbatorum pceiia.Afnoldipraesulis acturus, cerlis nicimque sliidioruin proposilis. Igi-
Mogtinlinensis et Hermanni comitis patalini igno- tur primostatim advenluciviialum injuriis exceptiis,
roinia lestata. Porlare canem palatinum CUIHSO- poteniibtts arma laiiiiun ei irain osiendit, a(Ilicii3
ciis, ct a;gre tantum parci episcopo, territi pro- C minoribus; in id potissimura incnmbens, ul insigui
ceres spectaveruni. Praeterea nsshlua in regnPiii- aliquo facinore clartis Romam viclor accederct.
nefa, et oculuspaci quocunque invigilans; direpta Eoque punitis in iliiiere quarumdam liimoribus, el
praedoniim nobilium castra, sunipla in plurimis se- ordinala casirorum disciplina, Terdonam urhciii
vera snpplicia. Abolitis denique leloneornm tisur- aggredilur, Liguritm (94) sociam, pollentein opi-
palionibus insigniler auclae eoinmerciorum utilita- bus, lutaniine nioeiiium ac foedere fretam. llanc
les. Papiensium praescrtim sludiis, posl validissimam
. § XVI. Itatim status, Friderici proposila. defeiisioiiem, nec sine gravibus obsidenlium danii.is,
Totam deinde regis virtulem Italiae regnuin oc- in poteslalem redaclatn, lerribili magis quam ho-
cupabat, vix adhuc nominetentts appellanduro. hesloseveritatis cxemplo, iriiserrimis civibus vix
Regnabal ponlifex, regnabant civilates, regnabil lantum vita donaiis, diiipiendam nvlitibus tradit,
Siculus. Scilicet imperalorum longinqua absentia, poslea ilammis perdelendam. Inde Papiam conce-
incnria, imbecillitate haec triplex polestas succre- dens pcr Iridtium splcndiditm iriumphttm agii, ab
veral, eaque ul invicem pleruirtque scmnla, ita in acmula civitate Terdoiiensium cladt potins et Li-
regnum tamen una conspirans. Dilapsa potissima gtirura injuriae, qnani ipsi regi exhibiium. Sus-
imperii jura, subrcpta fisei regalia, ad lenuem fere D- ceptam autem Placentiaeobsidionem, auxiliis Ligu-
cuncta memoriam obsoleta, Prima omniuro Fride- rum diflicilem, rex morae impatiens rclinqiiit,
rici in Siculum consitia et in urbem Mediolanum. adulto jam vere ad urbem Romam coronamqne im-
Domesticis autem negoliis detentus, a'd Grtecoriun pcrii nieiite ct viribtis conversus.
imperalorem legalos dirigit, foedusin Siculnm pa- Adventu snbilo commottis ponlifex legatosobviam
cturos, proposilo simul matrimonio inler regeni et dirigil, regis animtim exploraiuros ; ipse diHidens
Manuelis Gliam. Nimirum perspexerat pridem Ro- Romanorum studiis Urbietum secesserat. lu causa
gerii sludia, et novimus ejusdem Jilteris Friderico Aruoldus Brixiensis, quem Iiinocetilio defunclore-
•
Guelphum olim commendalum. Jamque proscripli versum Romam metnoraviinus. Hunc in Eugeiiiiim
imperii fideles, violenliae testes, Herbipoli suasin- et Anastasium favore puhlico lulaiuni, opporlutiis-
jurias ccnquesti, indignalionem commoverant; ne- simo pridem remedio Adrianus dcpuleral. Qtiippe

(93) Injusta de documenii fide ill. Btinavii dnbia tenlschen burgerl. und Slaatsrecltls S. 113.)
(Lebenttnd Tliaten K. Friedr. I. S. 6,4 f.) suslulit (94) Hoc breviore scilicel, et concinno vocabuio
Senkenbergius. (Gedanken v. Gebrauch des uruUen Mediolanen«es deinceps appellabimus.
 519 GUNTIIERl CISTERCIENSIS 520
sacris inlerdicia ad majorem hebdomadam vulgi .A teniibns, advcrsa proccrum volunlale, quamvis
religio trepidaral; placaiidp pontifici deserlns Ar- ipse paratissimus, differre propositum cogilur.
noldus. Atque is Urbe profiigus, cardinalis cnjns-. Missi contra legali cuin amicitiae tesseris, qtios in-
dain insidiis capius et custodise IradiUis, mox Cam-. ter ipsenobilissinuis Guibaldus abbas Corbeiensis.
panensium quorumdam comilum ope Jiberalus, in Jamque exercilus parie plurima diinissa, cum reli-
vicinia lalebat. Jam vero vehementior ex ipsa vi- quis Csesar Yeronam prolicisciliir, in contempium
ctoria ppntificis liinor: occiilto bostc, ambiguo po- paiicilalis a chiibus non sojum urbe prohibitus, sed
pulp, iiistante cum exercitu novo et caliido rege. et iiisidiis pelilus, quas iterutn viri fortuna comes
Hinc pmniuin primum in mamlaus de Arnoldi pu- et palatini virius Qthonis, non sine gravi hosiiiim
nilione. Annnil fapiJe Fridericus, hoininem ipse- injiiria, feliciler profligavit,
mel perostts in regm jiira'iniqiium. Exlorttis miser Effluxo inler curas domesticas triennio Frideri-
adcfensore, clcri yindictaepermiliitiir, qui qitidemi eus revertitrir, locofum el hominum bene gnarus,
sanguifiis abstinens, per urbis praefecium creroari praemeditato consilio, el cnm exercilu C. M. arma-
curai. Nee lamen adhuc mntua fides, nisi recepiis torum. Ingentis apparatns potissima causa Medio-
utrinque legalis, Taiidem Yiterbum procedere poii- R lanum, qnae ciyitas, dudum rebeliis, effreuata po-
lifex, regem in caslris ii.vi.sens. Pro dignilale re- teniiae lascivia imperatorem provocarat. Alqueipsa
verenter exceptus, de stapia fertur litiga.sse; rcs culpTeconseia, belli molem prospiciens, et obse-
prope discidium, ni coronae Fridericus animi sti- quitim dedignala.rerum unicum praesidium in mu-
mulos dettilissel. Uaque Sulriuni una profecli Ro- nitissima rtioenia civiumque vinuiem, et immeiisas
tnanoiiim lnagiiifica yerba crepanles : Placere diviliarum opes contulerai. Vana stiperbiae solalia,
quirilibus, admilti regem, decrelos imperii fasces, dum primostalimimperaioris advenln Brixiensiiim
jurel obsequium Urbi, quinquemiUia erogel imtltilu- civiias. ob Ligtirum fcedus atlrila, sinisirum oinen
dhii in Capilolip acclamanii. Prompta responsio, , oslenderet. Ipsnni conlinuo Mediolanum, sociatis
sludipse singula liilucns, et haptenus iiifra rcgpm,, Ilalprnm auxiljis, obsidione arctissima circumses-
Nimirum videas paulp praeslriclnin nominis Rp^ sum, posl perlinacissimos ciyium conatns, fame
niani specie factique stupore; quid? qtipd ex liiir• raagis quam armis ad deditionem compelliiur, mul-
naci legatpruro discessu pene sollicitus el cpnsiliii lalum npvem marcartim millihus, et acerbicri
inops, rei gerendae summam pontifici, exercitiis i procul dtibio siipplicantium spectaculo. Sed brevis
duclor, cpmmilterel. Ac sane latidabilis tunc appa-!s admqdum triumphus; vix enim discesserat cum
ruit Adriani (ides, qui sua potissimum ope Fride- • G i exercitu Ctesar, Italiae negotiis inleiuus : ecce de-
ricuni Roinam perduclum, nil ctirans aditum dis- nup consurgnnt Ligures, et Ipnge moleslior ea se-
crimen, imperatorem corpnavit. Naroqtie imnianemi ditip, nonnisi post niaxima bellorum discrimina
populi furorem peracla soleinnia rescieniis, cpnse- urbis excidip yindicala.
cuta repente pugna atrocissima ostendil. In hac Curarum prpxjma in pacapdp fialiae statu.in re-
Siicipilem diti Germanorum vicloriara hatid pariini quireiidis ac revopandis., impcrji regalibus. lgilur
femiha? jiivaru.nl. Romanae, duin _iivenum speciem! Caesarem rediturum nraecesseranl comes Olho pa-_
depereuntes, horialu el preci.hus snorum arnia lalinus et Raynaldus cancellaritis cura rnililum lecla
conlinere.nl, Speelala siinul Henrici Leptiis prpi manu, qjii. sola fere nomiiiis dignalione ciyilates
Caesare vjrius, et ingenua ppntificis in iilrumque. qtiam plurimas in regni fidein asseruere. Secu.ia.
volunias. Invcstiiuram Alieiiburgensis episcppi, in-, deiiiceps Mediolani deditione, factoque ctim cjvitav
yito archiepisqopo Bremensi per Heiiricum insti- tibus usurpationum scrutinjo, triginta millia lalenia,
iuti, polenlissimp rogis amicp constaiiier pontifex per annum Dscoquaesila. Tunc.etiaro feuda fampsae
pernegarat; jam yerpiii praenijum devptipnis ulirp Mathildis ad iinperium relracla Guelpho duci imr
pblalutn praesenti confestim Prdinatipne robo- perator concessit, cpnfirmalo gratiae foedere poteiili
raviti aniico, apppsiloque adversus Siculum validissinip
Ciclcrum jiulla ex victoria commoda, quinimo, robore.
Roma discedenduin annonae penuria. Tiburtinos; Omninm aegerrime lulit cjusmodi diligeni.am
ctim urbis clavibtis obvios, id lholesiissime fcrentij Rpmanus ppnlifex, Cacsari prideiniiifensus, qui viri
papae imperator stibdidil, seryatis nihiloniinus im-; faslusrepulerat. Scilicet prima slaliin papae epistola
perii juribus, Mox recreando militi, aeris incle- collalum impcrii beneficium incautius ostentans,
menlia.afflictp, ad p.r.pximps Appenninps rempiai lantuni curine iiniversae lumultiim exciiarat, ut le-
caslra, yitalibus auris et artis quibtislibet ulilitati- gatorum cajde vix abstinereiur, slriclp jani gladjo
bus fruitura, Indiciam Fpdri cpllalionem duin frattTr inslanle Olbpnp comiie .palaliiip, Legati Rpmani
dulenler facerent Spplelaiii, unp inipetu excisa cir cura ignpminia reversi, pra.scriptp iiinere additis-
yilas, ipso ,cummilitibus imp.eratpre irriiente, Breyii que cusipdibus. Accesserant alia ppntificis sludia,
collectis ex rogo spoliis ad Anconam exercitus per- praesenim ictum cum Siculo foedus, servata Ro-
git, ubi Caesar, auditis Graecerum Icgaiis, in Si.cu- niae piclurse caluninia, daiiinatiiin Caesaris cum
Itiihariiia prpmissis auxiliis ct grandi pecunia pe- Bcatrice cpnnubiiuri, si quidein vera traduut scti-
321 LIGURINUS. — PROOEMIA. 322
plorcs. Ncc miillum profuil niitior epislola, pfoee- A ; sprcia "Folman per pontificem Pfdinatione, C*sa-
rnm rogalii Augustairt Irattsmissa, durrt novi succe- ris armis inveslilus; ferocilCr in adversarios Heii-
derenl pPntificis faslus. Etcnim praesenleni ih lla- rico rege animadverlenle. Proscripti piiriter Salis-
lia iniperatorem inverecunde iacessere cfimiriatio- burgensis archiepiscopus Eberhardus, ejusque suc-:
nihus propier eleclum Ravenriatem, et oniriein cessor ChUnradus; nec admissiis Alberlus, irtcnn-
plane moduiii excedere insolentissima illa in Fre- sulto siibstitutus. Nonnulli melu perctilsi sedem
dericum invectiva, Gcrmaniae dunmviris archiepi- sponle feliquere, quos inter Henficus Passaviensis
scopis perscripta (95). Quid ergo mirum, impefato- et Berlholdtis Melensis. Gum Philippo Colonicnsi
rem Rurrianac sedis cahuhniis furibundum, non diu gravissimtiltas, dala tanderii pecuiiiae suriinia
modo irtdubiit regni jura revocasse, sed in ipsam etejnfaio nocendi sludio sopita. Posiremtim eores
qnoque Ecclcsiae discipliuam iniqnas manus intu- perducla, ul institiili pef impeiatofem episcopi,
lisse? Trisiissima quidem excusatio malorttm iri- proliibilis RomaBinveslituris, it MoguntinP conse-
gcrilium, et juslae magis irae qtiarii prudeniis. Ex crarentur, slaiuta repulsa in refraganlcs. Acerba
illo lempore Iabefaclala Friderici fortiina, familiac inde episcoportim, nec illa injusta, qiierimoriia, scd
Staiiffeiisiparaiusinlerilus. Nimirum Caesarisillud, . parvns effecttis. Perstitii aniino fortis impefator,
non imperii, Cum sede Rornana certamcn, Ger- adnitente Henrici regis polcnlissimo vigore. AdCo-
manaecausae prodiiorcs inler principes Germanos ; que valde niinuta Romaitx sedis auctorilas, vix
inde ponlificum victoriae... Moguhiiiio cl Coloniensi pfivalo studio ejufantibus
XYH. Ftidetici TnEcclesidmGermani- quasi in speciem vindicata.
§ aucioritqs
cam. _jXVIII. Regni fotis majeslas.
Resi-jua in ECclesiam Gerniari. jufa Fridericus Aiigiislum late longcque Friderici nonieri cxpor-
priiiitiin fortiter ac moderaletulari, crudescentibus feclus polissimum imperii vigor et bella liaiica cf-
autem cum sede Romaiia inimiciliis violenler inlcf- feceruht. Exleris ostensa magis arma, qtiani illala,
dum et ex libidiiie agefe, ponlificum arlibtis ac di- dum imperatorein prirtcipum studia,doroesiici mo-
ris, ipscmel arles et poleiiliam Ppportens. Nimi- tus et illac ipsae iandem Italicae tempestates a pro-
rum ad alta regni cousilia clefi divilis indigebai, posilis revocarent. Sane sub prinris regni auspiciis
coiitra cerios pOriiilicuriiconalus Ecclesise sludiis i« Geisam Ilungariae rcgein et RogcriiiEi Siculum
adjuiandus. Eoqtie cautus et jusiiis in electione inpiieiili proCeruiri menies adversabanlur. Ulruin-
Magdebtirgici, mox iu consimili Colonieiisis; noh qtie Saxonae llenrici, Zaringiae ducum et Guelphi
absque studio indulgens in renroto per pontificem ^ pnccipue consiliis evenisse, dubitari vix polesl,
Heiiiico Moginilino, quippe stiffectus Arnohitis, qtiaiid0t)iiidcm nPviriiils Rhgefii iiltefas, et uiriiis-
Friderici caiicellarius. Italiam itcrum profccliifiis qiie pecuiiiis Giielphuiri ih rcgni iujurias suslenla-
cleemosynas,"prscserlim Ecclesiis, erogavii, lum iiiin.
cliam episcopis irt consilium diligenler adbibiiis, Geisa iegitimum Ilungariae regem Borilium, Go-
Trevifensem privilegiis insiguiter auxit. Rtnlolphum lomanui regis filium regno cxuerat, qui post irriios
Zaringix ducem, Arholdo Mogimlino crudeliter oc- recuperandi conatus ad Chunradum confugieus,
ciso, illiciiis suffragiis elecluin dedignalus, ipsuin impcrii opem imploraral, Uladisla! Boherriue ducis
quoque Cliristiaiuini amicum, pracipiianlef subro- el Gertrudis tixoris, Chunradi germanae, commen-
galuro, prohibtiit, substituio Chunrado Bavaro, datioiiibus adjulus. Annuil volis Chtinradus; mox
Olhouis palatini fratre gertnano. Atque habcqui- autem, decreta expediiione sacra, regis propositum
dcm uti ex propria auclorilate, ita pontificis etiam iutra voluntalem substilit, nimirum aliis curis dis-
arsensu. Jain vero suborlis curt)Alexandro simulla- iracli, adeoque Geisae iudigentis, per cujus dilic-
libus, episcoporum in sedem Romanam obscquia ncih transeundum. Eamdein ob causam desiiiulse
gravissimc ulciscebaiur, spoliatis, depulsis, qno- p Boritii preces ad LudovicUiniJalliae regCm Cum
cunque modo aflliclis ponlifictim asseclis. Cliuma- cxcrciltt insequcntem; nil nisi tututn ilef in regis
duni scilicet Mogunliuum ob Alexandri siudia sus- comitalu. Tandem Constanlinopoli suinrtTOfavore
pectutn, deinoeps Romam profugum, fratris gralia exceptus in Geisaehostis invidiam, Graecofum du-
nil obstanle, confesliro proscripsil, substituto ctor adversus Hungaros mililavil, ia expedilione
Cbrisliano pridem reprobaio. Ncque in ipsatandem qtiadam scelere militis sui occisus. Chunradi pro-
conveiilione, cum Alexandro Yeneliis, licet iniqua missum susceperat Fridericus, vivenie lunc adhnc
sorte facla, Chunradum recepil, sed Salisburgi Boritio, ei integra cttm aula Byzantina imperii
coiistituium, nonrtisi morluodemum ChristianoMo- amicitia. Jam vero Geisapro divefsa status ratione
gunliseredJidit. Proscripsit eadem poiissimum ex mutalo cPnsilio, Fridericum ofliciis cifcumveiiire,
catisa Folmarum Trevirensem,! qui pro dolosii ele- Iransmissa nuliium delecta manu adversus Ilalos.
ctione poniificis opem solliciiarat. SuffeclusRudol- Tuiiictfuturaspondens' auxilia in lantuiri obslriuxit
phus ille Zaringetisis, olim Mogunlia dojeolus, ct iinperatorem, Ut Siephanum quoque Geisae germa-
(95) S. F. Iialiu Collectio monument. t. 1, p. 122 sqq.
 - 321
«25 GUNTHJERICISTERCIENSIS
num, fralris lyranmdem conquestum, suspensa tite A quippe sciebant fralres regem in Palaesiinam pro-
Constanlinopotim destinaret, ancipili causa certis cinclum. Nec ille qnidquam cfficere, quam exsti-
commodis, honesle minus quam prudenler, posl- lem Eugenio pontifici commendalum, concesso in-
lerim Uladislao in hospitiuin Allenburgo. Postmo-
posila.
Contra Rogcrinm Siciliac regem praeter velerem dum rednx, nna cum filio, Henrico rege, diligeutiam
injiiriam el receniem ambitionem, spolialorttm quo- omnem adhibuil, juvante Eugenio eliam pontifice
que ob regni Hdem Apuliaeprocerntn praesens coin- inlerdiciis per Poloniam sacris. Yerum episcopis
miseralio principtim animos incitarat. Condicta haec parum curanlibus, infecta negolia Fridericus
lunc expedilio una ciim Romana confirienda inlra invenit. Erat auteni lanlus expedilionis favor, tit
bienniuin. Sed ad rem ubi pervenium fuii. ex bcllo secunda Italica posthaberetur, et miles Teutonicus
Itomano Irisles miseriae, conlagio cceli, minntus ad Oderam perveniens, inexspeclato ponlis traje-
cxercitus f*dio speciem- pracbuere, ncqiiidqiiam clu, in hostem ullro ruerel. Poloni lale vaslantes
urgenle imperatore, quein ad proprios irae siimulos propriam terrani arcere fruslra conati, in deditio-
eliam pontifex accenderat, Eral autem Rogeritis nem cogunturjsed praeter dalam pectiniaj suminam,
celeberrimi Roberti Guiscardi, regui Siciliani fun- et restitiilam Uladislao Silesiam, negleclae caeterae
datoris, ex fralre Rogerio nepos, palri conies Si- pacis condiiiones.
ciliae succedens anno 1101 sttb matris Adelaidis InDaniae regnttm spectala auctoriias, dumSueno
Burgundicae ttiiela. Deficieuie ad ann. 1127, Apuliae et Canulus, magni Suenonis Angliae et Daniaeregis
ducum cognaia stirpe, Rogerius lerram illam inva- ex liliis nepoles agitatam diu ct violenler decorona
serat, indiclo bello Hbnorio H, pontifici contra fa- contenlionero iniperii judicio submitterent. Res
ctum intercedenti. Sed in feuduhi accepta provin- inler prima regni negoiia Merseburgi tractata, ci-
cia, ducem pontifex agnovit. Mox orto schismate lalis ac praesentibus lilis ancloribus. Regnum Sue-
inter Innocentium et Anacleium Peiieoiiium, luijus noni deberi criria censuit, Canuto Seelandiae pro-
partes amplexus Rogerius, Anacleli sororem ducit, vinciam ciim dilionibtis nonntillis assiguandam.
in regem Siciliae coronatus a pontifice genero. Igilur Sueno stalim diaderoate cincius, el praeslito
Pestea diris devottts per Innocenlinm, a Raintilpho Friderico"regi fidelitaiis sacramenlo, de more cum
Campaniae comiie lota Apulia profligatur, ducalum gladio investilus, in pompa solemni coronatum re-
Raiuulpho concedil Loiharius impcrator. Morluo gem, gladium.Domino praifercns .Vasallus, ad ec-
Rainulfo. Rogerius revertitur, et rccuperata brevi clesiam praecessil.
universa provincia, pontificem ipsum Innoceiilium n Uladislaum, diclum aliis Boleslaum, Bohemiae
Beneyenli caplum ad imponendam sibi coronam et ducem, conlra Polonos in regis exercilu egregie
ineundam ex voluntale conventionem inviiuin com- proiiierilum, regia dignila e donavit imperator,
pellit. Jamque ad majora consurgens el llaliam me- eumdein eiiam in Lignres insigni robore adfutti-
ililans, iiiterallissima studiorum proposita secundo rum. Postnioduin ob neglecla Friderici jussa di-
Friderici regis anno exstinguitur. Hic idem esl ille gnilate ilerum privatus, quaesita virlutis pracniia
Rogerius, cujus in Conslaiiliiiopolim egiegiiim fa- in haeredes nou transmisii.
cinus Ligurini poela celebrat. Inde revertcns Ludo- Cum Angliae et Galliae regibus ut plurimtim culta
victim Franciae regem e Palaeslina reducero Graeco- amicilia, nec lamen fida cum Gallo. Siquidem ex
rum irisidiis eripuil, ab eofesiivo satis artificio dia- recepla primo Burgtindia, lum qttoque ponlificis
demate terlium coronatus. llabuit Rogeriusex loro Alexandri studiis, mutuae suspiciones, inierdum
priroo cum Joanna Anglica filiutn Guilclmum I, lcvcs injuriae. Deiunm et iilliinis Fridcrici annis
patri succedentem, ex lertio filiam Constantiam, breve bellum ac liimuliuarium propter Flandriae
Jtenrico regi, Friderici imp. primogenilo post Ger- comitem. Nec lamen praesens imperalor, qui expe-
liianortim imperalori 1186 nuptam,qui Guilelmo II, ditionem delegaral. Postremo, Galliae rege impera-
Guiielmi I filio, 1193 absque liberis deccdeiitc, Si- D loris nuxilium contra Angltun implorante, percus-
ciliae regnitm adeplus est. Itaque imperii el Augu- sum foedus, quo facio et Anglus armis abstintiil.
storuin Siatiffensiiim ex palre perpeluae injuriae, Cmn aula Byzantina, donec Eirene superstes, in
splendidissiroo landem piactilo quicverunl. speciem saltem concordia, berievolenlise dcclara-
Decreiae in Polonos expedjtionis causa velus ex- lioiies, proppsita foedera. Mpx autem, repertisGiae-
stiterat. Facta per Boleslaum III, Poloniie ducem coriim dolis, in legalos injuriae, faslus et simtilta-
anno 1138 mortuum, inter filios divisione, nalu les. Tandein cl odium iroplacabile, ex qno Byzan-
roaximus Uladislaus, Silesiae el Cracoviae sorte non liiii cum Alexandro ponlilice in imperium comniu-
conlenius, primum conqueii, mox bello manifesto nicaia consilia resciebantur.
privare fratres. His auiem invicem conspirantibus Caiterum aula imperatorisomnium aevi longema-
repentino praelio viclus fugatusque ad regem gnificenlissima; principum salulanlium perpeiua
Chunradum perfugiens, in fratres opem sollicitat, mullitudo, curia privala solemnem speciem eonii-
contra injnslse causae conscienliam cognaiione fre- nno referens, legatioinun undique affluentiuin inex-
lus, erat enim uxor Chunradi rcgis ulerina. Missi hausla frequenlia, dona innumera, ct pretio el
per Chunraduni legati responsum ambiguum tulere, arte insolila ac vjro digna. Medius inter Fridericus
 225 LIGURINUS. — PROOEMIA. 526
el vullu et habitu imperatorcm ostenlans , fama A tas splendori tanla Fiitleiicus" Jiligonlla inteiidit,
geslorum admiraiionem, gravitate reverenliaro , ul nullus antca imperalorum. Nec tamen oinnino
suavilae el facundia amorem omnium sibi conci- vituperabilis isla cupiditas, dum invalescenle feti-
liabat. Negoiioruin et hominum callidissimus, ad- dorum hsereditario jure nepolum virtulibus aut
euntes ex propositionum fenore ac ordinum digni- fortunae spes exigua reiinqueretur. Ipsius autem im-
tale audilos el habitos ntinquam non cum aequa- perii haereditalem familiae qusesivisse, cum pluiima
bili responso diinisil. factorum haud obscura indicia, lum Henrici prae-
seriim filii, patris vesligia prementis, apcrta stu-
§ XIX. Orbis imperinm affeclalutn. dia prodidcrunt. Slaiiin in regem promolus Fride-
Relardata saepius el fracta principum studiis ricus avitum Sueviae et Alsatiae (sc. Alemaniiiae)
iinperaiorum virlus, jam inde a Carolingorum tera- ducalum Friderico, Chiinradi filio, incertum paclo
poribus minus ex iis aeslimanda est, quae perlecil, an gralia, resignaviu Mox inde Chunradtim fra-
quam quae perficere poluerit. Quippe maxima in trem. consanguiueum Ilermanno comiti palalino
rebus gerendis consilii unilas ac disponendi cerla fa- Rheni, absque prole dccedemi, subsiituil. Hcnri-
cuhasad magna molimina convenit, el excelsa cum- cum liliuni primogenitiim (cnerrima adliuc al.ile
primis ingenia decel. Sed illud odiosum esl, inquit Gcrmaniac regem creari fecii, quem poslhacjuve-
Cicero (96), quod in lidc elaiione et magniludine nem ingenio et sludiis palri simillimum tani im-
animi (acillime perlinacid el nimia cupiditus princi- pense dilexit, ut coronatum Italias regcm ac Sici-
patus inndsciltir; id quod in Friderico eliani con- liaefuiurum hicredem coronandum quoqne impera-
tigisse aniroadveriimus. Is enim non modo suorura lorein el regni socitira moliretur. Filiorum alteri
dissensum indignissime lulit, et acquo severius ple- Friderico, post orbam palruelis Rothenburgici mor-
rumque repressit, sed exlerorum eliam regnum tem, Alemanniaa ducalum in cunas coutulit. Otho-
auctoritali invidcns, ad universalis imperii fastigia netn tertiogenitum, in cunis itidcra balbutientem,
aspiravil. Caroli Magni scilicel exempium sermone Btirgundiae comitem palatinum renunliavit, exau-
etactu praeseferebat, cujusossa quoque Aquisgrani cioralo per convenlionem Burgundiie rectore, Ber-
immensa pompa levata, cum insigni veueratione tholdo Zaiingiae duce. Quod quidera iniquius vLum
novo sepulcro recondidil, augusiissimo Heroe in principem oplirae de Friderico promerilum,
inler divos relato. Ipse Fridericus divi elogio appel- excusatione tamen haud caret. Etenim duplici ve-
lari sustinuii(97),more caesariiniRomanbrura.Urbis luti jure Fridericus Burgundiam oblinuit, cumobso-
legatis respondens, anliquae Romaedominatum re- C letam salis imperii auclorilatem, ipse diiissimus
gesque subditos jactahat; absolutam in rebtts Ec- Burgundiaeprincepsex connuhio Bealricis, dotalibus
clesiaeauctoritaiem erga Franciae regem Ludovicum terris aroplissimis augerct, el Berlholdo praeter
in colloquio Laonensi. Praecipua lumoruin fomenti» honoris elogiuui pridem nihil restitissei. Filium
ex invalescenle pridem jure Romano, ciesarum quarluin Chunradum lierbipolensi Franconiae du-
Henrici V et Lotharii favoribus eveclo. Jamque cein praeposuit, post caelibem Friderici fralris in
adhibilae novaeformulse in citandisMediolanensibus; Palaestina decessum, Sueviae ducem futurura. Natu
ex lege Romana in Roncaliis definila regni Iialici minimura dcnique Pliilippum, ecclesiaslicis forte
jura, tum eliam feuda Longobardica. Eoque enata fasligiis primo destinatum, Tusciae dominum ac
landem illa inonstrosa universalis imperii for- lerrae Maihildis iiistiluit, aGuelpho duce redemplae.
mula, juris Germanici doclorum diuiinuin ludl- Caeterumomnibus hisce donis nihil fecit aliud impe-
brium. ralor, quam quod avita pleraque beneficia, ex inva-
lescente tunc haerediiatum iriore, familiae assere-
§ XX. tirga familiam stttdia.
ret, adeoque tcmporum polius, quam aviditatis ista
Amplificandis genlilitiis opibus ac domus augns- sttidia existimanda.

(96) Deofficiis,l.i, c. 19.

(CTTestes Radevici Fris. libri, imperatoris horlnlu scripli.
327 GUNTHERI CISTERCIENSIS 528

GUNTHERI POETiE

LIGURIINUS

SIVE

DE REBUS GESTIS IMPER* CMS. FRIDERIGI* AUG-

€ogrwmerito Mnobarbi

LIBRI DEGEM.

Tii patriae laudis jtivenis desertor et hostis,

Atque peregrinae cultor egene fumae;
Stispice Teutonici laclissima culmina regnij,
Terrarum domini, gcnliliumqtie decns.
Jamque agc. priscorum dignus dc slirpe p.irentum,
Collige virlules. promere tempus erit.

NOTARUM GOMPENDIA.

A. Augustana editio princeps, 1507. fol.

Sp Spiegelliana. Argentorati. 1551. fol.
P. Pithceana seu Pernae. Basileac1569, fol.
R. Retiberiana prima. Francofi ait Moen. 1584.
Rs Rillershusiana Tubingae 1598. 8. Ejusnue notae, Tublngte 1597, 8.
R.. jo. Reuberiana tertia, cura Geo. Christi joaniiis. Francof-1726. fol.
B. Barihii breves in Giiiiiheiiim stricturaj in ejus Adversariis.
Pfl. Pflugii monita Ritlershusio allegata,
SC. Scioppii monita. lbidem.
V. Vpnkii Emendationes in leclion. Latin. lib. ii, c. i. p. 124-152.
YV. Wifhofii specimen in Guutheri Ligurinum et nolaealibi occurreiiies.
m. mavult. '
pp. * proposuit.
r. restituil.
rr. reliquae ediliones.
s. sequiltir.
ss. sequuntiir, v. seqnentes editiones.
c. correctura niaiiu aiiscripta, coiiiprimis exemplari Auguslana) praeslanlissimo Bibliolh. acad.
* Friburg.
Leclio videns omnino bona, quam tatnen in lexluin conlra fidem ediiionis principis Augu-
stanac recipere non urgel necessitas.
(*) Lectio seu locus innuens auciorem temporibus Friderici I, Caesaris aequalem.
-_- ' Lectio seu emendatio non admiltenda.
_•-_ Lectio pessima pro emendatione obstrusa.
(-_-) Lectio recentiorem auctoremel a Gunlhero alienum ostendens in praemissis libromm argn-
mentis; at qualenus occurrit signum ipsius Ligurini textui subjecluro, innuens lectioueni
seu locum creditae auctoris setati non aeque convenire.
o Vilium lypotheiae edilionis principis Augustanae, quod sequentes editores vel in errorem
rapuisse, vel frustra exercuLse videtur.
Lectiones seu nolae, quibus nullum vel assensus veldissensus signum appositum, haud magni
momenii reputavi; quibus nullum auctoris nomeu addilum, eae quidem editoris periculo
vcnire censeantur.* .'...-
329 LIGURINUS. — LIB. I. - 350

ARGUMENTA

LIGURINI LIRRIS INCERTA MANU PRJEFIXA.

PBIMUSbabet primos electi regis honores.

Scepira nianti, primamqiie sacra cervice coronam
Geslat Aquis : merita Trajectnm prolinus ira
Fleclit: et hinc magnas invisit rex pner urbes.
Dat poptilis leges, et prislina jtira reformai.
Sceptraqiie Danornm ', cognata lite dirempla,
Donat habenda Pctro ; cnpiens indi.cere bellum
Pannonibus, multo procernm fidoqtie rogatti
Vincilur : ingentis cansam fomenlaque belli,
Excepttim patruo reddil libi, Saxo, dticalum.
Regia trans Alpes producil signa SECCNDUS,
Caesarc Rnncaliis posito, ceu sideris orlu
Illitstrata novi plebs llala gaudel, et omncs
' Snppressas dudum properanl eflerre querelas.
Laudaque praecipue Cuma cum snpplice noxas
Incusai Ligurum : quorum rex fraude reperta
Nobile praesidinm capil, everiitqueRosaium.
Yastat ctcde reos, lurres cnm pontibus tuit,
Castra rapit Ligurum, Cairam subvertit et Astuin:
Obsidione gravi Terdonae mcenia cingit.

TERTICSobsessam tradit vicioribus urbem;

Ciyibus expulsis vasianlttr moenia flammis.
Yielori merilos devola Papia Iriumphos
Exhibet : hinc Tuscas tendil Fridericus in oras.
Munera portanies Pisanos Iaudat, eisqtie
Imperat iu Siculuin; validas armare carinas.
Occurrit praesul Romanus, et impia
s plebis
:
Acta suse queriiur periitque procax Arenoldus.
Urbem ingressuro patriae mandata diserti
lmperiosa ferunl, rcsponsaque dura reportant
QCAKTCS in imperium supremaque nomina regem
Proraovel, Ausoniani sacrata in sede coronam
Induit : hinc seslum, violentique aetheris iram
Morbida castra fernnt, eta dira peste labbrant.
Mox ausam falsa fiscum fraudare moneta
Spolctum vindex ferro populalur et igne.
Apuliam, Calabrosque parat invadere fines;
Dissuasu procerum concepta negolia mutat.
Milile ditnisso, nalalia rtira revisens,
Condigna soevoscxslinguil roorte latrones.
QCINTCS in occursnm redeuntis concilat uroes
Principis, expansis hilaresciinl oppida valvis.
Bsllorum slrepilus, incendia daimia, rapinas,
Yindicat, et merita consuniit elade nocenles/
Ctimque Palatino comites bis quiiiqiic potentes
Ferre canes scapulis fcsilissima poudera cogit.
Omnibus in fdrinam solida jain pace redttctis
Casta Beatrici partilur foedera lecti :
Nominis antiqui patruo vir mitis hotiorem
Servat, et esse novuin jubcl Austria rura aucaiuni.
SEXTCSin inddmitos rcgalia signa Polonos
Excitat : Herbipolim repeiil posl prselia viclor.
Plena dolis Graios sprevit * mandata ferenlcs.
Anglicus eximiiim miiiil tenloria rounus.
•
Chrysopoli poiituni papalis epislola verbis
VARI^ LECTIONES.
* \\erit fjneW. * 3 W. — A. ss. ftdum. o. ''spernit? * Rs. —•posids A. forte : posilos,
»(•}-).
• 11
EniTr.oL, CCXII.
331 GUNTHERI CISTERCIENSIS 552
Amhiguis suspccla movel: mox Norica princeps
Rura pelit: patruosque suos in foedera cogit
Prisca : Labeslanm regem creat ex duce priroum.
Pace domi facla, Ligures invadere bello
Approperat, revocalque suas in castra cohorles.
SEPTIMCS Atigustaeconventnm indicit : el inde
Intral ad Iialiam suromos sumplimis honores.
Hinc Graium fraudes memorat, legataque papae,
Atque interceptos comiles, rescriptaque riarrat.
Dacorum regi donantur sceptra, et ah Arclo
Conveniunt gcntes, Ligurum et coniendil ad urbem
Scribuntttr leges : proceres horlalnr; et ira
In Ligtiros tottis candet fortissimus heros 8.
Acriler atl Trecium pugnatur, etobsidione
Mceniacuricta quatit, portas, turrcsque refringil.

OcTivo Ligurum speculatur providtis urbem

Csesar : et antiqui Iheatri' procul aspicil arcem.
Mulna bella gerunl Ticinum 9, Creinonaqne fortis:
Inde fames, pestisqtie ferox Ligtirum urbe fremebal*
Guido 10Bladerensis " causam, sed pacis, agebat
Etla Crjesarpacis dederat 13mox condilioncm 14
Civibus, et pulchrnm ditxit de more 10 triumphum.
Dimitlil proceres, Tisuidum et caslra reformai,
Curia Roncaliis inandalur ; et castra metalur :
Consiliuin 16celebral: feudalia juraque daniur.
jEre Placentinus Cremonenses " damnat: et inde
CaesarSardiniae fines l8 Januamque tenebal.
IHeFrisingus Olho moritur : mox papa superbtl.
Deficiunt Ligttres, veniunt legata : Ligurque
Victus erat, papaesua prislina jura reponens.
Piignaque conserilur, cuni roagna clade suoriim :
Depopulaltir agros, et cingilur ubsidione
Ligur, elingenlem capiunt sua moenia cladem.
Ctimque fame jam peslis adest: et crimine magno
tnsidiai regi, Ligurum de raore struuntur.
In DECIMO magni cohjux Augusta Beatrix
Caesaris, lialicas venit deducla sub oras,
Principibus comilata suis : et Crema gemiscil.
Castra locat, Romamque suam clemeniiusatidit.
Hinc redit ad Ligures victor, papamque creavil. ,
Crema petii pacem, rursus Liguresque peluuiur.
Tandcm concepta princeps perferbuil ira,
Urbs Ligiirina cadil i9, viginli millia capli
lii ciiicieni ip.a iluit 20Ca'sar dat munera, grales,
Caslraqtie diniittil, Ligurinus carmina scribit **.

LJBER PRIMUS.

Ardua sollicilo versu, memorandaque seclis A_
Gesta cano : mundoque tuos, Friderice, Irium-
[phos,
Atque tibi loiies conatam illudere fruslra
Fortunam, vulgare paro : monstrique biforrois
5 Ambiguos vultus, motusque volubilis orbem
Frenatum virluie tua, casusque sinistros
Exceptos habitu quo prospera mentis eodem.
Res onerosa quidem, nec praesumenda minori
Ingenio, magnisque etiam metuenda poelis.
10 Sed lamen exiguas amor el devotio vires
Supptebit: fragilemqiie animi spes magna vi-
[gorem
Fukiel : affeclusque pios Fortuna juvabit.
Jamque adeo, si quid studio possemus in islo
Experti, nosterque Iegi Solymdtius audei,
[15 Atque ctiam fortasse placet: quem fgratulor
[anle

VARIJE LECTIONES.
6 (f) 7(l) 8(t) "fremebanl? " (f) u(f) " Ut P. Rs. '»dederii P. Rs. u condiliones? "morie
Rs. f. 16concilhtm'! " vel corruplum, vel talsum : forsan : Piaceniinos Cremonensis? 18falsuui.
" falsttm— Cxemaquevicla
jacel. P. ss. f (f) so Urbs fluil in cinerem P. ss. •_•.(f). 21Ligurinus obatu-
bulat aulam. Sp. ss. j. (-_-)
533 LIGURINUS. —,LIB. I.
Regales penetrasse domos, puerique polentis A
lngenuas letigisse manus, praelndia quaedain
lllud opus, ceu piima novaj tenlamina Musse,
Et rounus puerile fuit: ntinc altera sumino
20 Dona viro, scriplos propria de laude libellos
Offerimus: pariterque patrem eum prole ca-
[lieiites,
Omnibus isla simul consorli jure dicamus.
Suscipe cunctorum regnalor Maxime regum,
Suscipe lux mundi, cui nullum parve priusve
25 Spiratin orbe caput : te gaudel, principe, mun-
[dus :
Te popnli, le regna timent: te solis ab orlu
Solis ad occasum, submisso vertice cuncli
Suspiciunl: dominumque simul, regemque fa-
[teuttir.
Necsolum noslri, vir maxime, lemporis omnes
SO.Priegrederis virtuie viros; sed cuncta retror-
[stnn
(Pace loquar velerum) cedunt libi nomina rc-
[guna.
Solus ab Auguslo consorli gaudet honorei
Et socitim claris admiltit.Carolns actis.
Certa quidem vatis dementia, carmen agreste
35 De lanto cecinisse viro; sed parce furori
Priuceps magne pio; nec te praasumptio nostra
Exagiief; solis licet insanire poelis.
*s
Cernis ul sestivi blando spiramine solis,
. Ceu pecudes hominumque genus : sic parvula
[opaci (Q
•50Monstra soli, viridesque solenl gaudere la-
[certae.
Utque suo volucres coelum modulamine mul-
[cent:
Sic fruticosa leves qualiunt arbusta cieadae.
Imo eiiam nios est, utplus canlare laborent,
Qui gravius canlant; et balbi plura loqttun-
[lur ".
45 Sic ego, quem celebres optant laudare poetae,
Nec digne laudare valenl, (emerarius ausu
Praecipiii, lenuique paro celebrare camcena
Annue sollicilo, princeps milissime, vati,
Officioquepium devoto intende favorem.
50 Vos quoque, Caesareijuvenes, qnos inde pa-
[lerna
Nobilitas veterurii tradticta ab origine regtim,, .
Hinc s4 roatris commendal hpiios, seriesques
[vetusli
Sanguinis, et clarsc Rainaldus originis aitctor.
Annuite, ct vestras " pariter magnique pa-
[reniis,
55 (Hoc eteniiu commune sacrum esl) admiltitei
[laudes.
YARLE LECTIONES. .
" Rs. — cerlus A. o. cervus P. R. t3 loqnantut. m. Rs. t-
Sp. ft-
slras A. ss. o. 26Ac. Sc. " « Duxne B. f. (') !Sdicamits Sn. f (•)
55i
j! Tu primum placalus ades, qui "jure palerno.
Yirlulum regnique simul successor et hsercs,
Sceplra geris : magnisqtie patrem •virlutihus
[acquas,
Rex puer : et jam nunc Italis, Tuscisqne ts-
[iiieiidns,
60 Eiidaiiuni, Tibcriinquc prcmis; fortassis et
[isla
Indolis acla ttiae, quaequeipse sequentibus aimis
Adjicies virtuie ttia, niodo vivere detnr
Et sceplris placuisse tnis, Henricc, caiicmus.
0 bene, quod talem divina potcnlia regem
65 Instiluit: qtii sic sludiis imbuliis lioncslis,
Novil ab insipido doc.lumsecernere vtilgo;
Jamque diu mutas, solitasque silere canicenas
" Excitat ad velerem digna merccde laborem.
Tu quoque, quein patrio reverend:iiii noinine
[Rlieiuis,
70 Et metuenda aliis formidat Suevia terris,
Dux Friderice ducuni, noslrae munuscula cuiae
Suscipe : nec parvi placitlus mpnimenla la-
[boris,
Porreclaque mann magno sub fasce labantem,
Oppressumquc mctu (siquidem polcs) erige
[vaiem.
75 Ai !B libi, cui Rhodaniis totus famulatur ah
[orlti
Usquesuo. loliisque fluitt dnm gurgite fesso
Oceani luinidis landem se misecal undis,
Haec placuisse velim : dubiuih, puer inclyle,
[dici
"
Rexne Comesne velis : veterum nam regna
[poienter
80 Allobrognm materna regis, regnique decore
Diguus, ab excelso nomen deducis Oihone.
Nec lu, regifico Chunradi nomine clarus,
Ac verus virtute nepos, cui fceJere cerlo
Nominis eijuris, succedens, Francona rura
85 Herhipolimqtie regis, prirnae cui mtinera Musae
Obtnlimiis, scriptos sacra de sede libcllos,
Praiiereundus eris; sed hic quoque nomen
[habcre
Te voluihus, partemque novi sacramus S8ho-
[noris.
" Ultima magnifici, sed non mintis inclyta,
'
. . [proles
90 Principis, pblaltim puerili suscipc dextra
Mtinus, el his gauderis ailude Philippe libellis,
Quod tibivcniuri promitiere nomeri honoris'
1
Rite queam? Corailennie vocem, regenine,.'cfiiV^:
[cemne,
Pontificemne raagis? sie qttippe est fama, ve-
[reudiuh
°k Rs. nunc. A ss. 0. s! Rs. fw-
535 GUNTHERI CISTERCIENSIS
95 Disposuisse palrem.: cujns'j.roesagia nunqnam A
Fallere fata solenl, rerumve incogniius ordo.
Quidquid eris, nobis jamniagnus es, alque ve-
[rendns,
Jam te non puerum, sed sacra tempora railra 145 Arlifici sermone suo, sensuqtie profundo,
Velatum, celsa residentem fingo calhedra. .
100 0 vere magni proles gener.osa parenlis
0 vere felix duici de slipite fructus!
0 vere famosa domus, cui lotus ab orlu
Solis ad occiduas mundus substerniiur undas ; 150 Singnla sub numerum certa ralione vocanles
Quam qni novit amal, qui non novere, ve-
frentur.-
105 Cnjtis in audilu ", confusis menlibus hpsles
Tabescunt, conlraque nihil se posse falentur ;
'•
Nam pater invalido robustus et inleger aevo „ 155 Nuncage, praemissisquaevelresipsemouebai,
Extimulal, leneram ducitqueper ardua prolem.
Illavelut patriae seclatrix aemulalaudis,
110 Accelerat: lardamque 3i pulat, damnoque fu-
(turum,
Exspectare dies, meritisque 'supervenit annos. 160 Sceplra manu : licet ante quidem non pauca
Quisnaih igitur lalem, tali cum prole parentem,
Laude satis digna poterit celebrare poeta ?
Et lamen aggrediar; liceat modo fortia gesia
115 Eximii memorare viri; non omnia, sed quae
Pulchra magis; quis enim, si prosequar om-
[nia, codex
' Haec
capiet? seu quis polerit percurrere leclor?
llla quidem officio magnorum clara virorum
Sunl satis : el metus est, ne dum prodesse la-
[boro, iC
120 Inveniar nocuisse magis, rebusque serenis
Argttar insanus tenebras obducere vates.
Esl tamen et ratio, quae lorsitan ausa lueri
N.oslra queat, veniamque tiare, et delergere
[culparo.
Qui scripsere prius, cupienles or.dine cerlo
125 Hisloriaeservare fidem, non pauca videntur
luseriiisse suis (liceat modo dicere) charlis
Quaeneque Caesareosaugent vehcmenler hono-
[res,
Neccontcxta rei, sed tanquam assuta cobocreni.
Alnos, si quiderilpulchrum roinus,eximiiimque,
150 Yel quod ad egregios non muItuniCsesarisactus
Pertineal, veri nihil adjeclura decoris
Sponte rclinqucntes, tanluin poliora secuii,
De multismodicam nilemur condere summam :
Claudendumquenianuforina breviora libellum,
155 Ad demulcendas conflare legentibus aures :
Ac velul c pleuo, decerplis floribus, horlo,!
Principe digna suo breviter compingere serla.
~Si
qiicin igitur rerum prolixior ordo, fidesque
Irtcoirupla juvat, doctorum scripta virorum
140 Consulat, aique ipso latices de forile petilos
556
, Hauriat: at si quis summalim carpere tantuin'"
Rem salis esse putal, noslris apponat ocellum,
El medio" tcnucm de gurgite sorbeat nndain.
PraUerea "" rerum freli splendore, simulqtte
Maleriaeinsigni metricas asciscere leges
Spreverunl: pudtiitque reor, puerilibus illos
Laseivire jocis, et inanes texere nugas,
NPs autem, serraone rudes, animoqtie pusilli,
Yerba, supcrposilo velabimus inliia fuco :
Ut qucm forteparum male cultussermomovebit,
Huncsaltem structura pedum, versusque canori
Dclineant, silqne hic aliquid laudabile nostrum.
*
Vel vatis siudiosus amor, solamine tuli
Principis acjuvenum, de re,quod restal.agamus.
Atque adeo praesens, ex illo tempore textus
Incipiat, quo prima sacra, Friderice, lulisli
[relatu
Digna, vel a lenero gessisli forliteraevo.
Nam neque prima tuaenobis moiiimentajuvcnlae
Percensere vacat, nec quaecresccntibus annis
Sub palre, vel patnio cunctis memoranda lulisli.
165 Illa stiis speciosa Jocis; nosregia tanlum
Gesia levicalamo, quadaro brevilate sequerour.
Annusab urbe nova millesimus, uique noietur
Res, qua voce poicst, ocHngentesimus ibal:
Yel magis, ut Chrisli, qui tempora condidit,
[orlu
170 Tempora distinguas, millenis adjice cenium,
Mox quinquagenis subnectens quaiuor annis3S:
Temporis haec series effluxerai, orbaque regni
Teutonici sedes Chunradi morle vacabat.
Acluri sacrae de successore eoronae
175 Conveniunt proceres, lotius viscera regni,
Sede satis nota, rapido quae proxiraa Mogo
Clara situ, populoque frequens, murisque de-
[cora est,
Scd rude nomen habel: nam Teulonus incola
[dixil
Franconefurt : nobis liceat sermone Latiuo
180 Francorum dixisse vadtim : quia Carolus illis
Saxonas indomita nimium feritale rebelles
Oppugnans, rapidi latissima fiumina Mogi
lgnoto fregisse vado, mediuniqueper amnem
Transmisisse suas negleclo ponle cohortes
185 Credilur; inde Iocis mansui uin-nomen inhaesit.
lluc sacri, celebresqtie viri, quoslaude serena
Infula, vel gladius inundo facil esse verendos,
£x oinni regione fliiiint, ad publica regni
Commoda: de stimmis agere ac disponere nbus

VARIJE LECTIONES.'
• "inaiiditu A. Rs. o. 30i» valido Rs. * 31A. Rs. — rr. lardtimqtie. " 3Slanlum. Rs. 33modico.
B. f. 3i prmierMi, B. -J-f. 3" Idein anmis, licet falso, uolalur in coJ. msct. Oilunis Frising. l.estante
iMiiiatoriSS. ret^ Ilal., lom. VI, p. 699, Not. 1.
 337 LIGURINUS. — LIB. I
190 Exacta ralione parant, equc omnibus unum A
Qui modo sit tanlo succedere diguus honori,
Praefecisse sibi ccleri pielate laborant.
Sic ubi noclivago slellarum ltimine puppis
Decurril pelago, si forte nocentibtis illam,
195 Qua regilurcursus tenebris premit invida nubes.
Abrumpitqiie vias, alio sibi sidere nauta
Quoerititer, clavique modum, velique lenoremi 245 Certa tides , sceplruraque patris noviis accipit
Innoyat, et radiis accommodal arte carinam.
Sic" postquam sedere duces, dubioque vo-
[ltitanl'
200 Peclore, cui tanti regni tribuantur honores
Saxoncs, el quorum Ripuaria nomine tellus,
"Weslualiaequeurbes, el Norica rura regenles,
Allobrogumqueducescoeunl.Cimbiiqueferoces,
Quos perfusa suo pugnax Gcrmania Rheno
205 Misit, ei a magno tellus signata Luthero.
Vindelici, Rhaclique rumit, quos Suevia nulrit,
Quosque Carenlinis collimiua Auslria campis,
Quos Lycus, et tuniidis Ister praelabilur undis;
Quique 3' suos urbes huc dircxcre poientes,
210 Claraque Teutonici coierunt noinina regni.
Necniinus exltalis mullos, et genle Latina
Traxerat huc rerura mirairix fama novartim;
Concilium, regemque novum, faciesque veren-
[das
Aspexisse ducum, famosaque nomina nossc
215 Optabani, populisque suis exacta referre.
Ergo ubitunla palres audire negotia, dignuih
Insedere locum, diverso magna favore
Pondera librantes, nunchos, iiiinc protinus illos 265 Quem sibi, dmn supera fruereturluce superstes,
lnspiciunl: versanlque diu moresque genusque,
'220 Ingenium, famara, forlunae simplicis usum,
Eventum, lineinque simul, qtise commoda rcgrii
Inde fluant, quae damua sui : judexne severus,
An facilis, pius, annc ferox, largitor bonesttis, 270 Acla juventutis? quid, quod peregrina secutus
Anne rapax, pacem portendal 38, an arma mi-
[nelur,
225 Omnfa sollicilo curarum examine pensant.
Tandemquidpeterel regni fortuna, per unum
Dignata esl aperire virum : qui iiomitie clariis,
(Dux, comes , an praesul, dubium) formaque
[verendus,
Consilioque potens, et persuadere perilus,
250 Surgit. et ut magnis vocem cum corpore rebus
Composuit, facunda paler sic ora resolvens,
Oninia snasibili permulsit pectora voce:
Francorum proceres, quos inclyla robora
[«•egni,
Et validas nunquam pudeat dixisse columnas,
255 Scitis ut e medio, dolet heti; sublalus arerbo
Funere Chunradus vitam regnumqiie rcliquit:
Nunc igiiur (ycluli cum luditur alea") prudens,
Si qua malc acciderinl, ea ltisor corrigit artc :
ooo
Sic nos humanae Itisil quos aha sortis,
240 Consilio fati casum properemus iniqui
Corrigere, et lanio solaiia fenc dolori.
In manibus vesiris regnum est : ea quippe
[potestas
Ad vos more stio, semper vidttaia recurrii.
Rcgibus est aliis poiitmdi jure paterno
[haeres.
Nos.quibus est melior libcrlas, jtire vetttslo
Orba suo quolies vacat inclyta principe sedes,
Qtiodlibei arbiirium statuendi regis habemtis.
Ex quo Romanuro nostra virltite redcinptum
250 Hostibus cxpulsis, ad uos jusiissiinus ordo
Traiisttilil imperium ; Roraani gloria regni
Nos penes est: querocunque sibi Gerniania re-
[ge.n
Praeficit, hunc dives submisso yerlice Roma
Suscipit, el verso Tiberim regit ordine Rhenus.
255 Consulile in mcditim , lautaque a plebepoten-
[tum,
Unum, qiiem lanto deceal succedere regi,
Eligile, Atisoniain digitum gesiare coronam.
Asl ego, si vestra, quae sit sentenlia menlis,
Pace monere licct, quo nostri pondera vergant
2:60Consilii(vos rem propius perpendite) promam.
Esl hic eximiae juvcnis probitaiis, et alio
Nomine majorum clarus, sed elarior aciis
Ipse suis, patrii Fridericus nominis hseres,
C Suevus.ei a velcrum non Ionge sanguine regum,
Rex patruus dignum gaudebat habere nepolem,
Multaque cognati mandare negotia rcgni
Sueverat, et sociuin summis adciscerc rebus.
Quid juvenis de laude loquar? quid fortia prinue
Castra Dei, primis 3' tyro faniosus in armis
Gessil? el iuvicta quantos virtule labores
Pertulit, expediam? limeo, ne mulla loquendo
Inveniar dixisse minus. Nolissima res est,
275 Quam qui forte negal, nunquam vidisse diurnos
Se Phoebi radios, nec verno lenipore fiores,
iEslibus atil mcdiis audisse tonitrua dicat.
Hunc ego reclorem fauslo clamore cieri,
'
lncingique sacro nitidos diademate crines,
280 Et monco , et nunquaro , fateor, monuisse pu-
[debit.
Si salis Imnc novi, nec me praesagia ialluni,
Nobilitate viget, claroque hinc sanguine regcs,
Inde duccs conlingit avos : facuudia dulcis,
Forraa nitens, animusque sagax, manus iinpi-
[gra, solers
285 Consiliis, belloque ferox et pace modesttis,
Menle senex, ajtaie puer, prttdenlia rerum,

VARI^E LECTIONES.
»e hic. B. ?»
qttmqucRs. S5pacem parlendal ('). ,!? P. Rs.—A. rr, primus<— Emcndal. sibi sumit vV.
359 GUNTHERICISTERCIENSIS 540
Ccrtus amor, robtisla fides , coiislanlia nieiilisi A Adde quod el geminas poierit regumque du-
Nec frangenda malis, nec suslollenda secundis,» - [cumque,
Laiidis amans, largitor opum.crudelibus atrox, Hanc palris, hanc claro couiingens sanguine
2S0 Tranqtiillus placidis, fcrus indomilusqiie su- [matris,
[perbis, Conciliare domos, qtias seditione frequenli
• Supplicibus facilis, juslis pius, asper iniquis, 540 Exciiatinipaliens sociaediscordia laudis.
Fortis ad instanles casus , prudensque futuri,, Si quis ob invidiam studiique lalenlis amorem,
Praeterilique niemor, sociis bOnus,impius hosii,, Tol bona secreto dissuasor inulilis astu
Hacc sunt, o prpceres, haec sunt quaereguai Impedit, imprudens aut perfidus esse probalur.
[tueri Sic ubi mellifliia, qiiisquis fuit ille, disertus
295 Ac munire solent: his arlibus iiifima cresciinl, 545 Yoce peroravii, concordi protinus omnes
Maxima servantur : ni fallimur, arlibus islis,, Assensere sono : laeloclainore cietur
Seque suosque regel : neque eriim quas hac- Duxpuer iti regem : Friderici curia nomen
[tentis ultro Tota canit : moresque probos, el forlia faclav
Et gralis coltiil, sumpla mercede relinquet. _ Extollunl, dignum sceptri.s, ullroque pelendum,
Nam quod stunma probos mutarepoientiamorcs ; 550 Cogendumque ferunt: alii famosa priorum
500 Dicitur, ex alia stimptum magis aesliiiiocausa : Nomina, permistuinque genus regumque du-
Si quis forte'sibi perversae conscins arlis, [cumque
Tngeniique mali, lacitis captalor honoris Commemorani; alii studiuro, magnique vigo-
Tempore dissimulat: cum qiiodcupiebai, adep- [rem
[KlS, Pectoris, el, placidos, sed non sine pondere,
In.yiiiiim moresque redit, mutasse videntur [niores.
595 Immeriliquelioiniiieniviolasscptiianlitrhonores, Pars operum litulos jactant, aevique miiioris
Quos magis ille malo eoiTiimpit et inquinal usu. 555 Vix aeqnandaviris, annisque valeritibus, acla.
At cuicunqtie bonnm, el nullo violabile casu Hanc ego rem penitus, quam dicere pauca,
lngeniuin naliira dedit, si laetushonorem Tiiiius esse puto: non est mihi carminis iirde
Forle lul.it,quo dignuserat, tunc lempore rapto, , - Tanla fides, pleno scribens ut cuncta relatu
510 llla latens probitas laelopubescere fniclu Exaequare velim ; magnum res ista poelam
Incipit; et sese viriulum germinaprodtinl. 360 Exigit, in minimis nobis audacta rebus,
Sic puer a tenero castis qui inoribus aevo Q Mox ubi rite suam proceres juramine sacro
Florel, el bunc habituin naturae verlii in usum, Astrinxere fidem, cunctis, quae poslulat ordo ,
Qualis eril? quaniusve pulas? qusegloria regni? Expletis, paucisque novo cum rege relictis,
315 Quis dccor imperii taiitp sub principe surget? . Disceduht, laeliquesuas referenlur ad urbes.
Hunc ipsurri voluisse suis succedere regnis 565 Sic ubi mundanis dominanlia sidera rebus
Elpatrtim, resipsaprobat, cui sanguinejunclo; (Si modo vera canunt, qui talia tradere gau-
Ac veiut haeredi moriehs insignia nuper [dent
Regia, nil parva sperans deprole, reliquit. Dogmata)prop.itiopost pluriroa saecula signo
520 Quippe Detis, si regna diu voluissel in illa> Conveniunl, aliquemque boni majoris in orbe
Slare domo, prolem potuit servasse priorem, Proventum, pacein terris, hominumve salu-
Qute jam susccpto cbnsorti foedere regno, [lem,
Flebilis indigria praecessit moiie parenlem. 570 Temperiemvepoli, fidpsve colentibus agros, •
Nunc quoiiiain faiis e fratribus alter iniquis Aut siroile his aliquid concordi foedere jtiranl:
525 Occidit, et casu regniim fraudavit acerbo, Inde suis iterum vicibus, versoque relapsu
Alter adhuc leneris puer est male firmus m . Discedunl, solvunlque cliorum, repeluntqne pe-
• **.-...
[annis: [nates,
Quis melius palruo (faveatmodo vcstra volun- , Non nisipost longos ilcnim cpitura Iabores.
575 . Al r.ex prima movens.ibi re feliciler aela,
Succedat, quatn queiri siudiis et carne propin- Castra,per emensas meuioraii fluininis undas,
[quum , .--,,Classe petil celebrem faroosi nominis urbein,
Ip.se sibi hairedem quasi designasse videtur? Qua Mogusaumido miscel sua flumina Rbeno :
330 Noverat ille quidem generosaerobora mentis, Qiii licet ipse suuni perdat cum gurgite nomeii,
Noverat, alque ideo regnum, quantum esset in 580 Dal lamen egregiae primordia nominis urbi :
[ipso, • lllaque niajori, cum sil popularior amni,
Tradidil, et nalo voluit praeferre nepotem. Negligit, el fliivio dignatur. ab bospile dici.
Non alienus erii : nulla hic lra.nslai.io regni, Namque preraens Rhcnum fsi credimusomniq
Nulla sub ignoti redigemur jnra lyranni. [famae)
335 Addc quod anliqua regum nulritus in aula, Nomen ab infuso recipil Mogunlia Mogo.
Rcgiaprudenter tractare ncgotia novit. 585 Haccurbs Francorum mcdiis in (inibus, flgris,
 Zii LIGURINUS. — LIB. 1. 3.12
Yitibus, arbuslis, populo generosa frequenti, A Quantum quisque volet :.gclidas lilnc, inde ca-
Hinc slatione sua Rhenum conlingii, at inde [lenles
Extendil rapidam fines procut usque Mosellam, 450 Inveuit, arbilrioque suo sibi lemperal undas.
Quaenon pene minor, placidos dum permeat Hos illis secrela locis nalura vapores
[agros, Addideril, manuumve labor **",q.uaeratur ab
390 Frugibus et pomis, et dulci fertilis uva, [illis,
Ndmen, aquasque suas, proprio sub jure reten- Qui loca nota colunt : causas, secretaqtie re-
[tans, [rum
Fluminis ex gemini confluxu nomen habenlem 4l
Majores fido possunt audisse relatu.
Servat adusque locum : victor mox Rhentts 455 Hoc sibi prima loco veluli cunabula rcgni
[ulrumque Carolus esse volens,*;magno cum Francia regi
Eripil, et mislis dominatur forlior undis. Utraque serviret, priroaro gestare coronam.
595 Turribus hsec eadem quondam, murisque su- Jussit, el in sacra reges ibi sede Iocari.'
[perba, El " siinul a nostro secessit Gallia regno,
Pane fuil loto sedes nolissima regno, 440 Nos priseum regni morem servamus; at illa
Donec. ob infandum delestanduraqne furorem Jure suo gaudet, nostrae jam nescia legis.
Slrala, luit meritas, occiso praesule, poenas ; Ergo ubi multorum turba praesente potentum,
Inde ruinosis dcformis et horrida muris Non modo Germauis, sed et his, qnos Flan-
400 Teslalur juslas offensi principis iras. [dria,
Hnic ne praecipuam celebrel Germania sedem, Miserat auditae miralrix Gallia famae, [quos-
Invidel, atque locum lenet Agrippina priorem7 [que
Ambaj melropoles : haec quas praeterfuit amnis '- 445 Imposuit capiii gestamina regia sacro
Altior ad fonlem (modo te, Basilea, remota), Arnoldus, quo ItiHCpaslore Cdlonia dives
405 Aul hinc inde silas laleraliler aspicit urbes: Gaudebal (quippe hunc veteris sibi juris ho-
Altera, quas eadem Rheni procul aul prope [norem
[ripa Vindical ille locus), lunc sacra sede locatus,.
Possidet, aequoreis donec se misceal undis, Conscendil solium velerura Fridericus avoruro.
Prisco jure regunl: sic Rlienus parlibus aequis 450 Nec relicere libet quaedam nianisfesta severae
Scinditur, el dominae solus fairiulaliir utrique. Pignora justitiae, slrictique exempla rigoris.
410 Mox, quanlum tibuit *°, per eumdem defluus C Quippe niinistrorum qtiidam de plebe suorum,
(amnem Dum privalus adhuc ageret, male sanus atroci
Remige carpit iter: multi, magnique potenles Eximium clarumque ducem percellere culpa
Occurrunl, regemque noyum, dominumqtie sa- 455 Ausus eral, justamque viri quam noverat iram,
[lutant. rerrilus ipse sui fugiebal imagine facli:
Ulqtie salis visum est, Rheno, ralibusque re- Hic quoque gaudendi, venise spe lusus inani,
[lictis. Intererat populo, vultuque ignolus operlo *6,
Flumineos cursus eveclu mulat equorura. Ac se dissimuians, humili sub veste latebat.
415 Inde per Ardennae sallus pervenil ad illiim 460 Ergo ubi ponlifices sacrarii de riiore coronan.
Usque loctim, cui nomen aqtiis posuere prio- Imposuere viro, proslratus corpore loto,
[res. Regiaque ampleclens vestigia, yoce gementi,
Quaeratio facti, vel quae sit nominis htijus Etlacrymis, veniam miserandus poscere coepit.
Causa requirenti, solura hoc *' opponere pos- Moli omnes, precibtisque piis inslanlius oranl,
[sum : 465 Parcat, et alflicto velit indtilgere cliehli :
Sunl ibi secreli terrae, caecique meatus, Ille suum ctipiens cunclis sancire limorem,
420 Dissimilique modo, lacita"tellure lalentes " Et terrere inalos, multumque diuque roganles
Ejaculanlur aquas. Alias nam sulfure vivo Exaudire viros firmata mente hegayil.
Fervenies, undante ferunt erumpere furao ; Neve gravi proceres qualerentur forte repulsa,
Ast alii gelido veluii de fonte liquores 470 Non odio miseri, sed stricti juris atiiore,
Emanant, luncducta cavis caualibus unda Exemplique loco,:s;ese.lioc fecisse palciilcr
425 Confluit in quamdam mira ratione lacunam. Asseruil, factique siii yir providus omnem
Regia "*'sic calidis miscenlur baliica thermis, Suslulit iiividiam, docunientaque forlia sanxit.
Marrooreosquegradus velerum solenia circum Forsitan haecalii culpent : ego nobile faclura.
Ariifieuiit posuil, per quos descendat in undam, 475 Laudo viri, drgiiunvqucvoco gestare potenli

VARIJE LECTIONES.
10licuil Rs. " [rigida. m. Rs. * 4S u Majoris s, majorum. V. * *" at. Rs. f
f 41Imc2 (')' k*Rs.
A. ss. aperto. o. -
545 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Sceptra ritanu, qui eic animum pietate re- A
[pressa
Coniiriuit, cunClisque sui. doctimenta vigoris "
Certa dedit; plus saepe nocei sapienlia regis,
Quam rigor : ille nocet paucis, haec incilat om-
[nes,
480 Dum se ferre suos sperant impune reatus.
Audierat fortasse puer generosus, ut olim
llle suae primus regnaior Romulus urbis,
Coridilor imperii, teneras irifringere leges,
Alque humiles austim sallu iransmillere fossas,
485 Jusseral ultrici fratrem succumbere morti,
Dum cupit aeterhi fundamina ponere regni.
Jamque sui plenum soriiltis culmen honoris
Rex ptier, ex animo pueriliaquaeque virili
Propulsare manu, maghisque inlendere rebus
490 lngeriiuro pSerile parat; hon inscius olim
Ipse sni, quaiilumquc oneris coraitetur hono-
[rem,
Cceperal ex obitu clari senlire parentis.
Sed nuncse solilo graviori pondere sentit
Urgeri, muliumque sibi crevlsse laboris,
495 Ut cuni post multos indefessosque labores
Alcides fesso succedere jussus Attanli,
Cum lot sideribus maghum miialus Olympumi
Ferre, et insolilo sudaret pondere presstis.
Ergoviros, faniosa quihus prudeniia nomen,,
500 Lohgaque mullaruro dedit experienlia rerum,
Saepius arcanis solilos interfore rebus,
Asciscens, magni secreta negotia regni
Petractans studio, de curictis rebus agendis
Consulil: elpulchrum, justumve, vel utile quldI
[sil,
505 Quid deceat, quid ,non, studiesa menle re-
[quirit.
Nec mora, legaios stimmo inandala ferenles>
Pontifici, properare jnbet, cunclasqtie per ur-
[bes
Ausoniae vulgare suos indicil honores.
Primitias operum princeps has esse suorum
i510 Maluit, ut regni maiiifeslos protinus hostes
Frangeret, et jtisie purgaret scahdala ferro
Haud mora, Trajeclum, patrrio regnaiile, su-
[perba
Abjecisse jugum cervice, "piunique recenter
Offeiidisse virum factis crudelibus ausum,
515 Hostili fervore pelit: murosqtie parabal
Ihclinare solo, capiasqtte everlere turrcs,
Suppliciuihque reis (pielas o magna nepolis
Judiciiunque viri) patrueles fortiler iras
TJlifici satiare maiiu, reghique dolorem.
520 Sic aiiguslorum primus summusque inonar-
[ches,
Eximiusquc nepos, crudelia Caesaris olim
Hostibus exslinctis, pius ac forlissimus ultor,
VARIJE LECTIONES.
nrigqris m, Rs. f *8 ut Rs. f
&44
Prottnus acceplo diademaie fala piavit.
Tandem rniiltoruin vix eluctante rogatu
525 Magnorumque ducum, mullo priusa;reredem-
[plis
Parcitur, el jusli ferra principis ira resedil.
Nec mclius stullae furor atqtie superbia plebis
Puniri poterat, quaro lanti ut causa tumoris
Eripereutur opes : el **quos opulentia rerum
550 FeCerat elatos, in se revocarel egestas:
Inde gradu verso, gaudeniibus obvia Rheni
Signa ferens undis, te pulchra Colonia, Ise-
[tam
Laetior ingrediens : ibi digno vir pius illmn
Egit hoiiore diem, quo Cliristus carne resum-
[Pla,
B
555 Viclor ab infemis rediens nitidissimus um:,ris,
Retulit eximibs superala morle triuraphos.
Postea Saxoniae fines ingressus, ad illam,
Quam Martinopolira vocat incola Teutontis ur-
[bem,
Concilium procerum toto de corpore regni
540 Convocat: uidigno celebretur curia ccelu
Tempore solemrii, quo Spiritus almus ab alto
Cum sonitu veniens in pectora sancia pioruro,
Ignea distinclis efftidii lumina linguis.
Huc etiam geminos, Petrum simul alque Gui-
fdonem,
515 Danorum proceres, qtios inler sanguine jun-
[clos
C Moverat ejitsdem regni dissensio litem,
Evocat, ac tali causam ratione diremptam,
Terminat : ut qusedam provincia lota Guidoni
Cederei, at fegnum cum nomiue Petrus ha-
[beret.
550 Ergo ubi vexillo parlem, quam dixunus, ille,
Hicaulem gladio regnum suscepit abipso;
(Hunc eteuim longo sefvalum tempore morem
Curia nosira teriet) posito diademate Pelrus
Rcgali dextra lulil alli principis ensem,
555 Praecessilque sacram brevius diadema coro-
. [nam.
Huc quoqne Virginea, modo dicere fas sit,
[aburbe
(Nam neque barbaricttm recipit niea pagina
" [nomeii,
Nec melius dici sine nomine pos=e videtur)
Eleclo partes gemino dc pr.vsule litem
560 Pcriulerant : quas dum placlde coniponere
[reclor
Et revocare diu frustra sluduisset in unutn,
Tandem exsufflalo, qui poscebat.ur, tilroque,
Terlius invilis datus esl a principe pastor.
Hoc clcnim sibi juscollatUma prDesule-summo
565 Rege sub Henrico lestalur curia quinlo :
Ut si forte novo cerlat depra;sule sedes,
345 LIGURINUS. — LIB. I.
Nec valet imposilo sopiri fine querela.
Debeatipse suas mox interponere partes,
Arbitrioque suo paslorem ponere sedi.
570 Nec prius electum quemquam de jure sacran-
[dum,
Quam sceplro priuceps regalia praeslet eburno.
Inde Ratisponae (vettts ex hoc nomen ha-
[benti,
Quod bona sit ratibus, vel quod consuevit in
[illa
Ponere nauta rates : hac Noricus urbe ducalus
575 Praecipua gaudet) solemnis curia certo
Tempore inandalur, modico posl ista sequentis
Temporis elapsu, lolus quo tempore mundus
Gaudel apostolici gemno splendore trittmphi.
. Jamque viri reduces, princeps quos lmscral;
[olim,
580 Urbibus ex Ilalis, nec non a prasule summo
Sedis apostolic*, felicia quaequereporlant.
Moxubi proposilas, quodebuilordine,causas.
Egit, et in placida rex omnia pace locavit;
Magna sibi cupiens quaerendse semina laudis,
5S5 Elpropagandi momenla potenlia regni,
Protinus Hungaricos armalo milite fines,
Si placuissel idem soeiis, intrare parabat,
Et facturus erat, nec inulile principis cssel
Propositura: poteralque suo rem claudere voto. 655 Sanguinis hic aderant proceres : qtios ille lo-
590 Sed quidam, seu mente bona, moniitiqne fideli,
Sive dolo, lacitoque (roagis quod credimus)
[asiu, Ci
Dissuasere duces : ac ne conlrarius illis
Ire viderelur, nec in llac re comraoda regni,
Sed privala sequi, qnamvis invitus, ab alio
595 Cessit proposiio; sic dissuadenlibus illis,
Non.sublata quidem, sed adhuc dilata volun-
[las,
Vel magni virlute patris complenda, vel alli
Sanguinis auspiciis, nactis sua tempora rebus,
Speratur : neque. enim frustra voluisse, nec 645 Mota manus procerum, regemque fidcliter
[unquam
600 Coucepisse sacro pra?sagia vana futuri-
Peeiore, vet qtiidquam temere sperasse putabo.
Non latnen in lanto rcrura splendore locatus
(Usque adeo nulla est hominis sincera volu-
[ptas)
Gaudia plena capit tranquillo pectore rector
605 Quem bene compositis divino munere rebus,
Anxia cognalae torquel discordia rixas.
Nam duo magnifici proceres, Henricus uter-
[que"
Nomen, et ambo pares faclis insignibus, ambo 655 Cui propter scnsus agiles, animique vigorem
Majorum titulis, bellum grave prorsus, et an-
[ccps
610 Et multa regni metuendum clade gerebanl
E quibus hunc ipsum palruuni gbneraveratille
346
A Austricus ex avia Leopoldus marchio rcgis
Hunc Noricus duclor el regis avunculus idem,
Nobilis Henricus generosa slirpe creavit.
615 Hi tristes belli causas, et prima furofis
Ex his nirairum traxerunt semina causis :
Nam pateralterius, Noricorum duclor, atrocem
Pulsus ob invidiam dudum, nioresque super-
[bos,
Saxoniae lanlum nudo sibi jtire reliclo,
620 Senseral ullrices Chunradi principis iras.
Ereplumque sibi, regno tribuente, ducalum
Ante Leopoldus, nunc ejus fraler, et idera
Rectoris patruus, pugnax Henricus habebat.
Uique haec una lues sano de corpore landeni
625 Ac velut e.jhedio nubes odiosa sereno
Cederet, e cunctis, claro sub principe, regni
.Paribus Herbipoli jussi coiere potentes.
Adfuil hic Saxon, non adfuit Austricus, ut qui
Judicium fugeret : dtiduin possessa ducatus
650 Perdere jura limens : nani causa semper in
[omni
Judicium spolialus aniat, qui possidet, odit. -
Quem tribus absentem lolius curia regni
Censuit ediclis injus debere citari.
Nec minus Apuliae Calabrisque cx finibus
[alti
- [corum
Invasor palriis migrare Rogerius oris
Jusserat, et lota profugos regione fugarat:
Multaque flebiliter crudelia" facta lyranni
Dequesli, palria sese lellure fngalps,
640 Proscriptosque bonis, indignaqtie plurima pas-
[sos,
Morte, vel exsilio, vel longo carceris usu
Damnatos, miseras gemilu rumpente querelas,
Addideranl, rebusque suis a principe noslro
Auxilium, et regni vindictam jure pelebani.
[omnes
Tam manifesta rogant, tolius scandala regni
Vindicet, et lanlam juris morutnque rninam.
Accipit haec laetus princeps, gaudetque rogari,
Maleriamque novae seclandae laudis habere;
650 Signaque trans Alpes posl prima bienni.i ferre,
Regia, comrouni procerum jjuramine sancil :
Ut sirotil imperii sacra de sede cpfonam
Sumat, et injusli {fera corrigat acta Rogeri.
Hunc, ut fama, virum, pariler cum fratre
[Roberlo,
Cognomen Guiscardus crat, Normannia quon-
[dam
Edideral: media rerum seu slirpis agentes
Fortuna, sed mente suis et pectore Ionge

JARIM LECTIOKES.
*' tilriquc Rs.
347 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Prasstantes, yalidosque manu, formaque ve- A
[nustos,
660 Laudis amatores, magnarttm semin.a reriim
Qnaerentes, ciipidosque suis notescere fac.iis
Quique magis sese claro de sanguine regtim,
Quam de privala Gallorum gcnte docerent.
Hi dum sub teneris, et adhuc crescentibus an- 710 Progenuit : patriis, qui nunquam tdegeuer
[nis.
665 Nescio quid valido B0tractarent peciore- pul-
[chrum,
Ipsa nimirum forluna voce lalenli
Exhortanie viros, elblanda maxima quaedam "
Promitteiile manu, jani spe vehtura tfahenles,
Oinne solum forli palriam quique " essc pti-
[taranl:
670 Ausi sunt lola, spretis natalibus agris,
Demigrare domo. nomeh, gentemque, domum-
[que
Optantes peperisse sibi : nec Gallica lantum
Ru.ra, sed abruptas excelsis rtipibus Alpes
Festino transire gradu : tandemque per urbes
675 lialiae, Lntiasque domos, quasi debita rura,
Apuliam, Calabrosque viri peliere penales.
Regia sic volucris.priihas til cfescere plumas
Artubus, el teneros durescere senserit ungues,
Naturae sectatur iler : jamjaroque parentum
680 Officio conlemnil ali, nidoque relicto
Egredkur, parvoque pudet latuisse cubili:
Mox conlisa sibi securo tuta volatu,
Aul leporem venaluf agris, aut aelhere.cygnum C
Corripit, et proprios in acula rupe penates
685 iEdifical, similesque sibi paral edere foetur.
Jlla quidem lellus nullius muneris expers
Fclibus arboreis uberriina, vilibus, agris,
Urbibus, el castris, otnnique decore niteb.it:
Sed vulgus siolidum, pravum, rude, futile, va-
[num,
690 Otia longa sequi solitum, fugiensque laboris,
Mente manuque pigrum, nec pace, nee utile
[bello.
Ergo viri, mores hominum, cultiisque locorum,
Ingeniumque suttm, solerti pectpris astu
695 Tractantes, semperque viros ingentia fortes
Atisa decere rati, poliundi finibus illis
Spem rapiunt animo : missisque ftdelibus, om- "
. [nes
Francigenas, quos aut liumilis fortuna paren-
[lum,
Aut novitatisamor, seu magha audacia meiitisi 745 Turba Ralisponam, studio lentavil inani,
700 Fiiiibus e patriis ad prtemia magna yocavii,
Asciscunl, tolamque brevi sub lempore lenam
Yiribus, arie, dolis, multoque l.abore subactam,,
Civibus expulsis, iujusto jure lenebanl.
Teque sibi, palrise laudis Robertus, et alti
YARLE LECTIONES.
" calido u. Rs. f ,l qamque? 8" cuiqtie Sp. P. R. Rs, f
518
. 705 Noiiiinishaeredem digi)un),Boamunde, rcliquii-
Qui mox auspiciis tibi designata.palernis,
Anliochena manu cepisti moania victor
Falalis, generique tno servanda dedisti.
Aller at aequivocurosibi consiinilemque Roge-
[ruro
[aclis,
Marte suo Siculis adjecil plurima regnis •
Quin et belligeris Byzanlion usque carinis
Veclus, inattralas in regia lecta sagittas '
'
Ipse manu propria juvenili fortiler arcu
715 Misil, et seternaelaudis monimenla reliquil.
Hanc lamen historiae seriem plerique relatti
Confundunt, varianique suo, splique decorero
Roberlo, magni gaudent ascrlbere facii,
Cunique Boamundo forlem genuisse Rogerum
720 Hunc perhibeiit, natosque suis virtutibus am-
[bos
Informasse patrem : nec solum rebus in illis,
Quas jara sors dederal, sed quas pracsaga fu-
[luri
Spondebal "3 mens alla viro, inagnique para-
[lus
Hreredes in spem magnam succedere jus:os
725 Inslituissesibi, inandataque foriia pulchrae'
Indolis extremo ptteris in (ine dedisse,
Et larga Iribuisse manu, quaecunquevel hoslis,
Vel limidus, dignusqtie minus posscssor ha-
[beret.
Unde Boamuiido noster Solymarius illain
750 Externijuris Libyam, Siculosque penates,
Et claram Antiochi, quam nonduni viderat,
[urbem
Assignasse refert, famaevulgala secutus.
Rumor, an historicus sit cerlior ordo, requirat
Lectpr, el ambiguo scribenli grandia versu
735 Ignoscal:vati: nondum satis illa propago,
Et Siculaeseries nobis innotuil aiilae,
Ex qua praeclaro generosam sanguine nu-
[ptam
Augtislas leligisse sinus, caslitmque poteniis
Regis inisse loruiu laclalur maximus orbis.
740 Primum post islam vidit Yormatia sedem
Concilitim procerum jussu concurrerc regis.
Huc ambo venere duces ; sed curia nec lunc
Evaluit veterem procerum sopire querelam.
Tempore mox alio rursum revocala potentum
Pace reformata, Idngamcompescere litem.
Proximus inde fuit procerum c-oncursus in
[ urbe
Spireiisigeminosque duees, multumque diu-
[que
sa Spqndebant Sp. P. R. f
349 LIGURINUS, — LIB. II.
In placidos mores, solidamque reducere pa- A
[ Cem
750 Gonati, longum fruslra insumpsere laborem.
Hinc etiam rector Manueli, principe qtio
[tunc
Porphyrio genito »4, gaudebat regia sedes,
Legatos properare jubens, de foedere pacis
Coinmunique bono, regnique ulriusque salule
755 Yerba ferenda dedil, suadens ob facta Ro-
. [geri
Guilhelmo, qui jam defuncti sceptra parenlis
Et raptas servabat opes, indicere belluni.
350
Et quia nuper euin deprenso foederejuncii
Sanguinis, a priraa secernere conjuge papa
760 Jusserat, et thalaini vidtiatus sorle carebat,
Coiisortein dignam pariier regnique lorique
Ejusdera.de stirpe petens, quo firmius illum
Conslringat validis in pacis fcedera nodis.
Tandem instanle pio vehemenler Saxone regi,
765 Ac repetenle suum penitus sine /ine ducatum,
Quem castris adscire suis rex ipse parabat,
Goslariam proceres, et partem lilis ulramque
Evocal. Hic palruo causam fugiertte, nepoti
Reddidit evictum, servaio jure. ducalum.

LIBER SECUNBUS.

Tertius exiroio regni felicis abortti
Annus efal, Friderice, lui, castrisque movendis
Inslabat praefixa dies : lunc rura relinquens
Saxpniae, superasque pelens cum milile multo
5 lpse sui paries regni, qua Norica lambit
Rura Lycus, placidis factus jam mollior
[undis,
Non procul Augusta consedit rector ab urbe:
Proxima Brixnoram famosi nominis uibein,
Allera saxostihi leligerunt castra Tridenluro.
10 Inde per anfractus rigidos, angusla Iocorum
Saxosis horrenda jugis, faucesque malignas
Carpit iter : tandero Iongo magnoque labore
Alpihus evictis, campos et plana jacentis
Aspicit Ausonix, slagnoque propinqua ja- "
[centi
15 In campis Yerona luis tentoria ponit.
Sed quia defectu miles cogenle ciborum,
Dum rigidam duro transiret limite vallem,
Et loca nec Cereri fecunda, nec hospila Bac-
[cho,
Illicito raptu sacras spoliayerat aedes ;
20 Anle profeciuris qttam rex pfocedere caslris
Yellet, el huraani traclare negotia, regni,'
Instituit placare Deum, regique superno
Sequeieuosquepiis humiles supponere votis.'
Proiinus ex omiii colleclos agmine nura-
[mos
25 Corrogat,atqtie viris .commissa fidelibus aera,
- E quibus hic praesul, comes ille , pfobatus D
[iilerqtte
Distribui jusla spoliatos sorle per omnes
ss
Imperat et licitae compensal damna rapinae.
Nobile regis opus : quamvis penuria factum,
30 Ut qitondam saucti David, excusare valeret :
Non tainen hac in re causas atlendere,sed rem,
B Nec quid sit itcittim perpendere, sed quid ho-
. [nestum.
6
Mentis qnippe bonae propriura eslB agnoscere
[culpam,
Culpa ubi nulla subest. Tunc deroum signare-
[vellens,
35 Riincaliara properat rapidis aiiingere caslris.
Est locus Italiae, modicum sejunctus ab urbe,
Cui, quia pulchra silu placel, inde Placenlia
[nomen,
Planus, el Eridani placido junclissimus ainni,
Effundit latos spatioso limile campos : •
40 Hic quoties clarani regnator lendit ad urbem
Teulonus, Ausoniam sumpturus rite coronam,
Ponere castra solet : ligno suspenditur a!te
Erecto clypeus : tunc praeco regius omnes
Convocat a dominis feudalia jura tenenles.
45 Excubias regi prima celebrare fideles
Nocte, velustorum debent ex more parenlum.
At quicunque domi domino nolenle relictus,
Defuerit, feudo privari curia censet.
Tuhc quoque nonntilli censtira vindice fegni
50 Amisere diu lali possessa reatu.
Quin et pontiftces llalbersladensis, et ille
Sub quo Brema fuit, tali regalia jura
Aroisere nota : personae scilicet ipsae,
Non lanien Ecclesiae : neque enim quod paslor
[inique
55 Gesserit, Ecclesiae fas esl iu damna refundi.
Nunc age, de terra memoraiu pluiima sacro
Digna relaturi,posilum, sedeihqtielocorum,
Nominibusque - datis, populos, rilusque vetu-
; '
[StOS
(Sicul ab anliquo vulgavit fama) canemus.
60 Haec Appennini rigidis hinc rupibus, inde
Alpibus aeriis prcssa, atque coercita tellus

VARIiE LECTIONES.
sv * BSitlicitm. B.
Porphyrogenito B. f. "6 deficit AOest in A. Sp» ct R.
 GUNTHERI CISTERCIENSIS
351
Longa, sed angustam zonaesortita liguram,-
Hinc sale Tyrrheno, Venelis hinc clauditur
[undis.
Quippe Noti rapidos aestus, Auslrique vapores,
65 Appennine, tui sibi temperat obice " montis.
Atrapidum M Boream, gelidamque limentibus
[Arcton
Praesidio veniunt pbjectis rupibus Alpes :
Tyrrlienum Zephyro, vagus Adria lunditur
[Euro.
Forsitan hos aliquis, velul uno corpore,
[montes
70 Jungit, et ut capili duo brachia subjicit uni,
Ut Pyrenseum vero sit nomine lottim,
Totius partes sinl Apenninus et Alpes.
Haec lamen hmc aliquas invasil opinio men-
[les :
Naro qtia belligeris toiies expcrla carinis
75 Janua Tyrrheni pulsalur gurgitis aestu,
Cernuntur gemini sese contingere montes,
Ac velul expansis hinc inde fideliter ulnis
Amplecli greinio populos et moenia lalo.
Magnus, et Hesperio non ignoratus in orbe,
80 Et mullum debens antiquis vatibus, unda
Hanc medio secal amne Padus, zouasque mi-
[nores
Ex una facil esse duas, populosqne bipartit,
Quem geminis hihc inde ftuens e partibus uuda
Dilat, et Adriacas opulenlior infiuil undas.
85 Hac una lellure, triplex provincia, ternos C
Scinditur in populos : Venelus, Ligus, ALmi-
[liusqtie
Incolit: a populo recipit provincia nomcii
Quadibei, et multas in se complecliliir urbes.
Haec igitur dulci gaudens uligine tellus,
90 Tam Cereris, Bacchique ferax, et mitis olivaes
Arboris, el pecorum, nullius frugis honorem
Ignorai, nulloque dolel se munere lardam,
priiuam fama cognovimus urbein,
,<Eiiiil.iae
Quae velut ex aquila, cunclarum lege vohi-
[crum,.
95 Noniina clara trahens, Aquileia rite yocatiiur.
Metropolim Ligurum dicunt, sedeniqiie supre-
[iiiani, _. .
Quam Mcdjolunum Ligus incola noiniiiai ur-
[bem :
Sivc quod in media quadam tellure medulla
Oiniiibus ingenuis acerrima M rebus abundai :
100 Seu quod ab invenlo trahit isia vocahulai
[porco,
Lanca qui medio portabat vellera tergo.
At quam praecipuo Venelus colit ordine se-
[dem
Nomine non alio quam tellus ipsa vocalur :
VARLE LECTIONES.
e'Poijic«* "s Sic A.'— rr. rigidum f *' ubenima. B, f
- S52
A Urbs opulenta nimis, qiiamvis circumsoiict
[illam
105 Pontus, et Adriacis mgestus fiuciibus agger
Eliso modicam concesserit tequore sedem.
Hanc velus Italiam sermo vocat ulteriorem :
Quod media Tusci seclusa crepidine monlis
Longius a pulchra Romaria colonia Roma
110 Distet, et Ausonii quidam sit terminus orbis,
Haecautem magno quae claudilur Appennino,
Etruscasque domos, et claram continet urbem,
Iiierior veteri consuevit more vocari.
Mox ea quse Siculum protenditur usque pro-
[fundum
115 Apuliam, Calabfosque sinus, Campanaque rura
B Amplcctens, seu citerior, seu Graecia major
Ante vocata fuit, raediam tamen huic quoque
[mulii
Conniimerant, unoque duassubnomine ponunt.
Hanc olim bello, quem Scanzia c0 miserat,
[hostis
120 Rarbarus invasit: maribus qui marle peremplis,
Crinibus ad menlum torva sub casside pressis,
Caeruleaque coma barbam simulante virilem,
Femineas arroasse greges, clademque virorum
lnfirma supplesse manu, sic denique viclor
125 Haec loca femiiieo fertur tenuissc triumpbo.
Ilac quoqtie de causa signato nomine lellus
Dicilur a longis ea Longobardia barbis.
Protinus indigenis paulatim sanguine mislo,
Barbara plebs, praeler consueluin genlibus
[usum
/30 Transiitin sociam suscepto nomine gentem.
. Gens asluta, sagax, prudens, induslria, so-
[lers,
Provida-consilio, legumjurisque perita :
Corpore, menle valens, animo vigil, ore ve-
thnsia,
Membrorum levitale vigeus, paliensqtie laboris,
; 135 Prompla manu, sermone fluens, avidissima
[Iaudis,
Arlibiis alqne operum studiis exculla novo-
[rum,
Sobria, venturi meluens, sumptiiqiiemodesla,
Invigilans opibus, studiose parta rescrvans,
Exiguo coiitenla cibo, fulgenlihus armis,
140 El nitido corpus coroponere gaudei amiclu :
Libertatis amaiis, pro qua nec trislia rerutn
Damiia, nec exiremam gaudel exhorescere
'
[mortem;
Nec regis, dominive jugo cervice volenti
Subdila : corisulibns rcrum commitlcre sum-
[mam
145 Gaudet, et hoc triplici sumptos ex ordine
([fastum
coSic A.—rr. Scandia f. (*)
353 LIGURINUS. — LIB. 11.
Ne pariat diuturnus honos) mulare quotannis, A 195 Slrata luat meritas fraudato pfiiicipe pcenas,
Yivere quemque suoe subjeclum legibus urbis
Cogit, et externos sub eodem jure potenles
Ailigat: ul lerra vix inveiiialur in illa
150 Autcomes, aul alius civili jure solutus.
Utque suis omnem depellcre finibus hostem
Possit, et armorum patriam virlule tueri,
Quoslibel ex humili vulgo (quod Gallia foedum '
Judical) accingi gladio concedit equestri.
155 Ula tainen legum prudens, et juris amori
Dedita gens, facto' leges ac jura •*nefando
Infringil, maculalque gravi se sponte reatu;
Dum quem praecipuo venerari debet amore,
Atque timere simul, nunquam nisi territa
[regem y. 205 Longaevique vigor moris, profiietur hbnorem,
100 Suscipit, et facili susceplum fraude relinquit.
Iloc magis imposiio reniiens se subdere regi,
Quod revocare suos victrix Alemannia reges
Saepesolet: quippe hasc lanto praesenliaregna
Diligit affectu, quanlo tremit illa pavore.
165 Inde filul geminonoceat gens improba damno,
Dum premit indigno regem malefida labore,
Et patiiiir meritas ajuslo principe pojnas.
Sieeaquem milem contemnit, scnlit acerbum :
llle ream-punil, qtiam mallet babere fidelem.
170 Omnibus Italiaeprocesseral altius una
Urbs Ltgurum, tilulisque potens, et nomine
[claro
Ardtia sidereum pulsabat vertice ccelum.
llla fere paribus spatiis Alpemque Padumque C
Separat, hinc Adua, Ticino clauditur inde,
175 Qui de vicinis orientes 6SAlpibus ambo,
Et famosa Padi majoris stagna petentes
Hanc aliasque duas, Cuinam , Laudamque ca- 220
[paci
Inclusere sinu; sed forlior illa duabus
Praevaluit, viclasque gravi ditione premebat.
180 Usque adep nocuit, vicinis 6Surbibus esse
Majorum : siquidem mullos vicinia laesit.
Ncc tanlum populos, aliasque potentior urbes 225 Spes nitida cum sole rcdil, jam temperat arie
Presserat, imo eliam rebus sublata secundis,
Et quasi prima suse ducens moraenta ruinae «*.
185 Ausa fuit validas incessere principis iras.
> Ergo ut lanlorum nolescat causa malorum,
Pauca super veteri regnorum jure revolvam.
Ductus ab antiquo priscorum tempore regum 230 Ob scelentm noxas, regnique ultricis honorero,
Mos habel, ut quolies regnator Teutonus Al-
[pem
190 Transit, et lialicas invisere destinat oras,
Qui repelant fisco fiscalia jura, fideles
Per quascunqtie suos praemitiere debeat urhes:
Al quaecunque ream se perfida feceril austi
Sacrilego_,regique suo sua jura negarit,
354
Inde fit, ul fraclis deformiler horrida muris, ~
Nunc quoque per loiam videas loca plurima
[terram.
Hoc quoque per cunctas regnator Tentonus ur-
[bes,
Non modo Teutonicas; sed et bic et ubique ja-
[centes
200 Jus Iiabet: ut praesens quasi maximus omnia
[judex
Claudere jura manu, cnnclasque recidere lites
Debeat, atque omnis judex, oinnisque potestas,
Aique magislralus ipso prsesente quiescant.
Hunc etiam regi priscarum sahctio legum,
Ut cunctos fetus, qnoseducat Ilala lellus,
(His modo, quaeposcit terrse cultura, relenlis)
Principis ad liulum fisco pracstare colonus
Debeai, in regni suropius et roilitis usum.
210 Ergo ubi Runcaliae paucis residente diebus'
Caesare, fama loquax pesl irisiia nubila cla-
[rum
Sidus, el ullorem violati juris adesse
Urbibus 6" et populis circunitulit : undiqiie
[mulli
Gonveniunt, properantque suas exponers cau-
[sas.
215 Factaque multorum moestis efferre qucrelis
Impunita diu; quos longo lempore luios
Fecerat, el scelerum cupidos abseniia rcgis.
Sic cum post tenebras , hibernaque frigora
[noctis
Igneus ^Ethiopum montes transcendere Phoe-
[bus
Incipit, et nitidos lerris osiendere vullus :
Gaudet, et Optati gralanter ltiminis orlum
Suscipit •', aeqitoreis afflicla carina procellis :
Quam neque luna prius, nec caetera sidera
[fessam,
lnler noclurnas polerant servare tenebras.
Naula ratem, clavumque regil, jam tota resedil>
Seditio, pelagique fragor cum nocle quievit
Commemorare piget, magnisque ascribcre
"
[rebus
Oppida, seu celsis caslella minanlia pinnis,
Paucorum assullu, facilique eversa iriuinpho..
Inler propositas multasque gravesque querelas
Regia Lauda sui, Cuma cum supplice, regis
lmplorabal opem, missisque fidelibus ambac
255 Consulibus, patribusqtie suis, crudelia facla
Deflebanl querulis Ligurinae vocibus urbis,
^Erumnasque suas, longaeque tyrannidis usuin

VARI^i LECTIONES.
61Rs. et A. c.—rr. jure. *' P. R-s.—A. et rr. orientis o. 63Ita A,—m vicinos f. " Transpos. Rs.
— A. et rr. v. 185, prseced. v. 184. o. _6' P. Rs. A. c—rr. viribus. o. " suspicit ?
355 GUNTHERI CISTERCIENSIS 556
Facnndo moestoque tamen sermone gemebant, A i Infida modicum dislabal ab urbe Rosalum,
ConsiilibusLigurum praesentibus, alque paratis 285 Municipnm secura' domus, tutique receplus,
240 Excusare suam phaleralis vocibus urbem. Si qiiid ab incursu lutiim salis esse valeret
Sed quia per fines Ligurum loca sumnia pe- Teutonico, regniqtte minas contemnere posset.
[tenti Hoc lunc quingentis in eadem sede reliciis,
Italiae, restabal iter, differre querelam Ilisque bene inslructis, victuque et forlibus
Maluit, iiiter eos niodicum post tempns agen- [armis
[dam 290 Munierant Ligures (sed quae munimina regni
Finibus in propriis : veluti gravioris utrinquei AiispiciiS obstare queunt?); depulsns ab arce
245 Consilii, spatiique siinul majoris egentem. . Cogitur infidam sinesangtiine miles in urbero.
Utque viaegnaros, monslratoresqne locprnm Nec mora, direptis quaecunque paraverat
Delinuit Ligures : janrjamque redire parantes, [hoslis
Pfacvia fcrrcsuis jussit vestigia caslris. Ipse sibi, flamma munimina lota cremiiri
Jaroque aderant juvenes regi percgrina fe- 295 Rexjubey et fraclis evcrii mcenibttsarcem.
s Nec lriinuse castris atidax effnsa juvenius,
[remes
250 Munera, lacta novo quae miscrat alta triumphoi Ocius ad muros, el portas urbis adusque
Janua : nupef enim conlritis hoslibus urbes Irruil,: occurrunl hosies, validoque lumultu
Barbaricas populata suis evcrterat armis, Praelia prima inovent, mullos arsura 68 per
Quaesieralque sibi nomen rocroorabile facti ", , , [annos,
Exiroia magnaro referens cum laude rapinam. 300 Nec nisi post longos, indefe;ssosquelabores,
255 Miserat ergo suaeregi nova munera praedae Exlremamque loci landerii cessura ruinam.
Barbaricas vesles, slruihion.cs alque leones, Hic praeter captos, quos necnumerare valemus,
Psittacon humanis aequaniem murmura verbis. Nec libet, irinumeri proprio rediere cruenti
Tandem caslra nioyens,.Ligurum.Fridericus i Sangttine semineces : mulli jacuere perempti.
[in ora 305 Hoc stupefacla malo plebes, cladisque futurae
Tendit, et in roediisponil tcnloria cainpis. Territa primiliis, jam nunc praesenlia dam-
269 Ast ubi signa yiros prsecedere regia jussos, [nans,
Diictoresque viaeper dura, per arida sese Et ventura limens, Giraldi consttlis acdes "
Ducere , perque locos sleriles el frugis egenosi (Quippe hic praecipuus famosi criminis anctor
Coinperit, agnovitque dolum : tunc fervidus irai Q( Et suasor fuerat) fapido freroebiinda luroultu
Exarsit, jussitquesuis excedere caslris 310 Diruit: hocjustam violati principis iram
265 Damnatos, urbique suaesine laude remisit. Sperabat plaCafe modo ; sed ihania princeps,
. Addidit huic alios justo fortuna dolori El quasi vana ralus, slultaeosteniamina plebis
lrarum stimulos : namque aspera frigora pas- Sprevit, et bis alias properans adjttngere cla-
[sus [des,
Miles, el hiberni contusus lurbine cceli, Exiemplo rapidas Ticini tendit ad nndas.
Esurie, nimboque simulyexaius egebat. 515 llic fluvius gelida venam sortitus ab Alpe,
270 Imle iiiror, feritasque viris, iramque furenti Haud procul a pulcbia cursu breviore Papia ,
Adjiciunt, stimulosque graves : accessil eo- Influit Eridanum : quain nomine gurgitis urbem
[dein, Nonnnlli vocitare solent : roediusque locorum
Quod quascunque prius bello subverteral urbes5 Terrainus, a Ligurum te parvaNovaria eampis
Urbseadem Ligurum, ne forle resurgere vel- 520 Semovei. Hic geminos pontes, el poniibus ipsis
[lent, Addiderant Ligures valido mtinimine litrres;
Urgehat, victasque gravi lerrore premebat, Ul quoties fines vaslare Novaria vellent,
275 Irtque sui sceleris consensum fleclere menlemi D J Sive Papia ttios,ttilo transcurrere possent
Priucipis invicii (quid.eiiim.non impetrat aurii Ac remeare gradu : pontes rex occupat aihbos,
Gratia ?) si possct, multa mercede parabat. 325 Traductisque suis, munimina lignea, lunes
Inde locos sieriles , jejunaqne rura relin- Concremal, et ruptis disiirigiiit ponlibus am-
[quens, fnem.
Haud procul a celsa rex invictissimus urbe Protinus immani faslu tria rector ab illis
280 Regia fecundis posuil tenloria campis,. Hostili ftindata solo caslella, potenter
Atlrilasque fanie, duroque laborc cphories, Diruit, et miseros longa fdrmidine cives
Uberiore cibo, placidaque quiele refovit. 550 Solvit, et creplos vicioribus eripilagros
Tnrribiis, et valido longe speclabile muro, Hahc etiam diidurogenlili fraude rebellem,

VARI^: LECTIONES.
67faclis ra. Rs. °8 A. Ausura;'— Rs : quid si mansura ? ; 69A, mdem.
 357 LIGURINUS. — LIB. II.
Princeps Henricus penilus subverterai tirbem,., A
Tempore mox alio, saliala principis ira,
Jam dominis servire suis edocla, vetuslas
555 Erexii, falis melioribus usa, ruinas :
Parva quidem, sedtuta novo., speciosaque 70 0 580 Omni plena bono, victores uberc laelo
[muro,
Et circumducli lalo salis aggere valli.
Hujus ab anliquo comilalum iu finibus urbis
Soltis ab angariis Ilalorum pene sululus,
340 Praesidio Ltgurum Guido Blandratensis habe- 585 Sed quia caslrensis crebris assueta rapinis,
[bat:
Qui veluti multas, sic hanc quoqne, viribus usi,
Absofbere suis sperabant faucibus tirbem.
Poslea Yercellum, Taurinaque mcenia prin-
[ceps ."
Praelerit: ulque " Padi qua plus accedit ad1 390 Pulset, et injiislis socium ferus appelat armis,
[orlum,
545 Conligil oppositam traduclo milite riparo ,
Prolinus ad pulchrae fines et rura Papiae
Yeriit iter, fidam gaudens invisere lerram.
Urbs erat, antiquo quam nomine dixerat Aslumj
Usus, habens propriis in finibus oppida Iala,
550 Ac populosa nimis, Cairam gens illa vocabat.
Haecloca Ferrati Guilhelmus marchio montis,
Debila jura sibi, dignumque negare timorem,
Publica Ruucaliaetractanle negotia rege,
Suppliciler conqueslus eral, fasluinqtie su-
[perbae
555 Geniis, el acta gemens immobilis improba 400 Nam licet urbs Ligurum spalio breviore loco-
[vulgi, cC
Coniemptusque suos : edictaque'regia saepe
Parvipensa ferens, lnulturaque diuque loquendot
Movcral ingenuas invicli principis iras.
Accedebat ad lioc, socialiim sanguine mislo
360 Inter utrumque genus; nam quaesorliia mari-
[lum
Hunc erat, ha;c regem gaudebat habere nepo-
[lera.
Hos igitur populos, longojam tempore Jaesa
Majeslaie reos, toties, frustraque cilalos
Legibus, invicla " jam landem plectere pcena
365 Constiluit, rapidoque gradu petit oppida prin-
[ceps.
Terrilus hoste novo, sed non correctus, in
[altos
Exierat populus trepida formidine colles :
Irruit : et gatidens exercilus invenit, omni 7a
Oppida plena bono, spumante nectare cellas,
370 Horrea frumentis, oleo spiranle n lagenas.
Hic paucos egere dies, dum plurima saccis
Infundunt frumenla suis, ulresque, cadosque
Yentrosasque repleut oleo, Bacchoque lagenas.
Nec mora, direplis potioribus, oppida fiammis
575 Tradunt, et validas everiui.t funditus arces.
5SS
Inde recedcntes, non tantura criminis lmjus
Terreno sub rege ream, sed jure superno
Daronatam proprii contemplu proesulis Aslum,
Hostili lerrore pelunt: quaocive fugato,
Excepit, multisque viris alimenla diebus
Uberiora dedil : tandem spoliala, rogisque
Tradila, perversi sceleris, geminique. realus
Pertulit immerilam sedes innoxia po:nam.
Rixari, ferroque eliam pugnare juvenlus
Duxerat in morem, pravaeque libidinis tisum •
Providns hunc lali miiescere lege furorem
Rex jubet : ut si quis castrorum ex agmine
[quemquam
Aut caput, aut dextram lali pro crimine lictor
Amputet, et facinus feriat capitalc secuhs.
Haud inora, Terdonaro (Ligurum quae fcedere
[pravo
Consiliis adhibebat opem, scelerique nefando,
395 Quam regi vesana suo praestare favorem
Maluerat, nec adhuc toties revocata redibat)
ConstiiuuDt raptis petere, atque evertere si-
:- . [gllis.
Haec elenim fidam regnis inimica Papiam,
. Plus quoque quam Ligures, crebro grassata
[premebat.
'.,• [rtim
Dissideal, metlius Ticini gurges utramque
Separat, elgeminos intersecal unda lumullus.
At qua lurrigeram spectat Terdona Papiam,
Omnia plena jacent: noii hic mons, silva, vel
[amnis,
405 Qui qtieat alternos mediiis cohibere furorcs.
Proxima magnifici vidit tenloria regis
Marchia , vulgari qnae nomine Busca vocalur.
Inde Palalini gaudentero juris honore,
Unanimumque sibi Chunradum nbmine fra-
[trem,
410 Signiferumque suum, quem Norica misit Otho-
[nem
Terra, virum magnis spectatum saepepericlis,
Allobrogiimque dticem, cujus sub jttre faligat
Lenis Arar placidas Rhodano 7Squae commo-
[dat undas
(HuicnomenBertholdus erai), cum militemulto
415 Praecursare jobet, diclaeque sagaciter urbis
Explorare silum, quid agat, quid cogitet liostis,
Seqtte sectiturum caslrorum robore loto
Subsidioque vjris venluruin sporidel : al illi
Praecelerant urbemque petun.i: Taneramque 7
frapacem.

.
YARI.E LECTIONES.
70Spaciosaque V. f. " Rs, Jo. tisqne f f. " Indicta ? 73 Rs. A. c—A. Sp. R. Jo. omnis. '*
spi-
rare B. f. " A. Riieno. o. ..' 6 A. Tdncramjue o.—-c. Tanarttmque..
359 GUNTHERICISTERCIENSIS
420 Transgrcssi, muros et portas urbis adusque A
Discurrunt, oculisque notant, et mente sagacii
Naluram sedemque loci, pensanlqnelaborem,
Signaque disposilis exspectant regia caslris.
Tcrlia lux aderat, lolis cum viiibus ecce
425 Rellalor Fridericus adest : tentoria ripa
Ulteriore locat: neprolinus agminajungi
Possent, auctus aquis pluvialibus obstiiit am-
[nis.
Ast ubi detumuil fluvius, positoque furore
habere necdum rcsidentibus
Coepit vadum,
[undis,
" Tunc vero ut justam sese collegit in iram
430 Frolin-is eveclu validorum iniles eqnorum
Non tam fiumineas transit, qttam transnatat
[undas, ^
'8 considunl socialis castris.
Jinclaque agraina
Moiiiis in abrupii scopuloso vertice sedes
Arcis erat, tcfetique lumens excreverat uuibo
455 Saxeus ille jugo, monti vicinus utrique,
Qua sibi confihes sunt Appenninus et Alpes.
Nec solnm Terdona luos locus ille periates,
Sed velut e specula Ligures el plana Papiae,
Alque alias Ilalis positas in finibus urbes,
440 Ceu capiti subjecla suo, prospectat ab allo
Membra, nec obsistunt ullae spectantibus" um-
[brae.
Hic praeter validas turres, quibus undique
[sedes
Tuta videbalur, rubeo nitidissima muro,
f,
Pro saxo laterem celeberrima lurris habebat.
445 Hanc ibi Tarquinum qnondam fundasse Su-
• [perbum
Riimor erat: nomenqtie loco retinente Superba 495
llla vocabalur longo jam lcmpore lurris :
Huic suhjecla jngo, valido firroissima muro,
Turribus, et celsis consufgnnl moeniapinnis ,
450 Exornanique suam leclis sublimibus urbem.
Hanc secal exiguus saliens e monte propinquo, 500
Sed faciles iras modico sumplurus ab imbre
Gurges, et in gcminas sejungil rooaniapartcs.
Priroa dics magnis moinenta poientia coeptis
80
455 Addidil, el dubiis dcpressit ponderafali.
Ipsa namque die primo expugnata labore,
Rosiibus affliclis ccssere suburbia noslris,
D
Et sese tu.lam populus revocavit in arcem
sl
Densior, attguslaro muniret ul undique se-
[deni.
460 Hic praeier cives el signa doroestica, multi
Inlereranl Ligures, paucis quos anle diebus
Urbis Ligurum, tantac comraunis causa ruinae, 510 Pulchra Papia locat numeroso milite vires.
Vana laboranli solalia miserat urbi.
Praelerea niultis stipaiusOpitius" armis,
465 Addiderat sociuro rebus se sponle supremis
VARLE LECT103SES.
" Validore o. Sp. validiore. f " Emend. W. — Edd. cunclnque. " A." et rr. seclanlibus o. — A. et
Sp. c. speciantibtis. R0dubii? 81anqustatn P. f 8J P. Rs.— rr. Apicius. o. 83Qiidm. A.— forsan :
Eutn? M Rs. rr. extteriique. 8S euni R.Jo. * 86 pefdhus. P. Rs. * OTEgressus. V.
560
. Marchio : quem pfopler mores, ni fallor ,
[acerbos
Spinam fama malam vero saiis orc vocabal,
Quod 83 contra mores et legum scita rebellis.
Nam quid in humanis reperitur acerbius aclis
470,S:evilia stimulare pium,et compungere regem?
Viribus his, validoque loci munimine freti
Infatisti cives, nec mcenia dedere, nec se
Ppst mala tanta suo dignanlur subdere regi:
Perslal in incepto slolidus furor, inque ruinam
475 Tendit, el ad certam properat gens perdita
[cladem.
et tandem ssevacoactus
Regia nobilitas,
Venitin arma furor, non jam servare laborat
Ingralos, veniamve ultra speranlibus offerl:
480 Jara tolics revocasse pudet, moniluqne sa-
[lubri
Inviiasse reos ad dulcia foedera cives.
Ut leo qui diidum placido mansueverat usu,
Biferos longo jam lempore mores,
Exueralque
Si qnis cum 85jaculis, vel nudo cominus ense
485 Proedilus8Sirritet, generosi pectoris iram
Dissimulat, reprimitquediu, spernilquemiiiori
Tingere caedegenas, el vili sanguine pasci:
At si perslilerit damnalus el iroprobus host...
Addiderilque minas, tunc se slimulanle fla-
fgelio
490 Incitat, et miserum violento pectoris iciu
Involal, el laceros frangil crudeliler arlus.
Sic suppressa diu gcnerosi principis ira
Exarsit, rapuilquc novum mens alia furorem:
Ulque salis cerlo plebs noverit iroproba signo,
Quam sperare suis mercedem debeai ansis,
Protinus ante fores miserorum certa reorum
Allolli lormenta, cruces, cemenlibns ipsis,
Iroperai: ac ne quis sese subdncere cladi
Catitus, et elapsu trepido discedere possity
Undique conclusps princeps hoc ordinecingil:
Qua zephyrus clausam geminis prohibentibus
[arcem
Montibus, a lergo blando spiramine tangit,
Rcgia signa nitent, et clausis hostibus omnes
Aggressus 8», aditusqtie negant: qua pinniger
[austros
505 Fxcipit, atque notis obsibilal Appenninus,
Saxonas indomilos, et Norica caslra supcrbtis
Asperat Ilenricus, perituraque mcenia lerret.
At qtia plana jacent, el liber transittis Euro
Accessusqtiepalel, popularia signa, suasque
Prolinus ingenli muralia pondere princeps
Attolli tormenta jubet, quae grandia saxa
Incutiant validis agilato verberc muris. .
*
 561 LIGURINUS. — LIB. II.
Quaeque superveniens hostiles machina turres5 A
515 Despiciat, missis et desuper implicet as hastis,,
Qnaclevibus subjecta rolis, aut fraude latcnli
Suffodialvalidos, aul pulsel lurbine muros
Tunc jaculis slridenl anrac, levibusque sagillis
Sibilat excussum balislae lurbine telum,
520 Fundaque faiifefo lenerum secal aera plttmbo.
Nec minus infausti stimmis et lurribiis hostes
Grandia saxa rotant, ferrum jaculantur, et\
[ignes,
Adjicinnlque artimos, seqtie exhortantur ini 570 Injiciunt. purasque ipsis cernenlibus tiiidas
[arnia :
Urgel quippe melus. faciuntquepericulafories.
525 Saepe ctiam propriis cbnfisi viribus, ullro
Prosiliunt, tnrhantqiie viros, celerique r,clapsu
Evadunt, iterumque suam referuntur in arcem.
Non iropiine quidem : nam praeler mtilta
• [suoriim
Fnnera, quaemoesla clarii servabanltir in urbe,
550 Multi diim refugo repelunl pede moenia, capti
Appensique cruci, miseranda sorte peribanl.
Nec reticere libel triste ac memorabile 580 Gurgile limoso sordens ac pulridus ibat.
[quiddam,
Ignotumque prius: rapido nam turhiue saxutri
Inflictum muris, violento frangilnr ictu,'
555 Tresque sui paries faciens, iria corpora saevo
Dat juvenum lelo, rium slarent agmine denso,
El media sumniis agerent de rebus in arce.
Al rex eximius, tandem pielate remota
Adjeciisque miuis, socios hortatur, et addil
540 Ipse suis animos : oppognat et assilit hostes.
Saepelevi jaculo validam, celerique sagilta
Excitat ipse manum, lormenlaque bellica prae-
[sens
Instruit, el cerlos in inoenia dirigil iclus;
El nihil infectum, fieri quod postulat usus,
545 Negleclumque sinit, multuinque et ubique ju-
[bendo,
Pugnandoque manu, perfecli militis usum,
Officiiimque simiil discreli priucipis implet.
Fons erat ex illa qtia mcenia parte Papiam
Respicitinl, unus lurbae castr.ensis in usum
550 Sufficiens, dum liber erat; iiuue aemulus hoslis
Asservat laliccs, inimicaque signa Papiae
lnfauslos propriis arcenl a fontibus hosles.
Unde fit, ut duros pngnandi ferre labores
Jugiter, et rigidis versari semper in armis
555 Cogat eos siliens, et ob hoc animosa juvenius,
Fundere dum proprium velilo pro fonte eruo-
[rem,
Sanguiiiis et fluvio permistas sumere Iymphas 605 Fortuna comilanie refert, et corppre tpio
Noh limel, atque animos eadem, quae corpora
[frangil,
Augel acerba silis : nulla est audacia major,
560 Quam cui maleriem nalnrae praebel egeslas,
VARLE LECTIONES.
88implicdt. A.—Rs. m. impluai. * "Forsaii itltra, id cst, insuper.Rs.
PATROL. CCXII.
362
Vl sitis alquc fames : sitiens mala nnlla timere,
Esuriensve polest: miserae violentia peslis
Cogit abesse melum : dum plus praesentia tor-
[quent,
Qam ventura movent: vidil discrimina suronia,
5C5 Et tolum princeps hac vergere parle laborem.
. Praesidioque viris Ferrati marchio hionlis
Addilur: ut socios juncto discrimine casus
Excipiat, servelquelacus, et lerreal hosles.
Praeterea sordes, el quaequenocentia fonti
Morlicinis, lurpique audent corrumpere tabo :
Et delibulas iinmergunt sulfure laedas,
Ut sapor ingenuus guslu violelur amaro.
Nec minus lias cupide siliens, et egcna li-
[quoris
575 Appetit, ei certa pugnat pro morle juventus,
Permulans olidas effuso sanguine lymphas.
Nam qui per riiediam manabal rivulus urbem
Mole ruinarum, saxis et pulvere mullo
Hoslibus exignas n.ltro 8' turbanlibus
undas,
Nec mihi cujusdam virlus reticenda videiur,
Seu magis incautse praecepsvcsania menlis.
Slralor erat, de plebe quidem, nec nomine
[multum
Yulgalo, modica in castris mercede merebat
585 Hic velut iratus bello, longasque perosus,
Indignansque moras, et obhoc crudelior liosti,
'
^ Dum gravis assulius, solitoque ferocior arcem
Urgei, et hinc illinc Hibernae grandinis inslar
Saxa , faces, el lela volant; neque casside
[clausns
590 Tempora, nec chalybum muniluspectora textu,
Yix gladio, clypeoque levi prolecliis, in alluni
Nililur ascensu colleni, quo regia lurris
Tarquini fundata nitet, parvaque securi,
(Quam genus hoc hominum serviles gestal in
[usus
595 Subnexam sellae) vestigia cacdit in alla
Rttpe sibi, sociis revocanlibus, hoslibusatitem
Attonilis, et stulta viri mirantibus ausa.
Non illum lapides, non illum ferreus imber
.TJ Telorum ; non quaeyiolenio turbine turiim
600 Saxa petunl, revocare yalent: iriterquesuoruni
Clamorem , hoslilesque minas , evadit ad ar-
[cero.
Protinus arraatp cuidam congressus inermis,
Forliorad lerram scopulo deturbat ab alto
Praecipitem, versoque gradu vestigia vicior
Inlegcr, ad socios et regia signa reversns,
Se pariler caslris, et ttita mente recepit ",
Mirans ipse suum revocato peclore facluin.
Cui rex ob facinus praeclaruin, praemia latulis
s0 loiaBf.
12
 565 GUNTHERICISTERCIENSIS
619 Dignarefcrre volens, liiulos cl npmeriequestre,, A
Armaque, cernipedesquc feros, culuisque ni- 640 Ullerior." coelononreddidit airavorago.
:, . '.--,- - '': [tenles
Largiiufus erat: puduil consurgere tanturo
Pleheium. generisque sur transcendere fines;
Et sublfofliina pptius reraanere priori
615 Cfcdidit, acceptis largis a principe donis.
Al rex ignavo cueplum procedefe iraciu,
jEgra menle ferens, (properabat quippe co-
[ronam,
Alqtie moriafchiaih toliussumere hiundi,)
Oiiinia quae lentum varearil iropellere bellum,
•620 El lardas celerare moras, sub corde sagaci
Veiitilal: ingenuo vitlel undique mcenia firroa'
Robore, nalivoque loci. muniihine iula.'
Una parte tam'en7"staba.t.quaregia turris,
Quod nalura mirtus dederat supplessc labore,
625 Arlificumque B1 manu : landem meroofabile ' Extremae gelidas miscel nox priiria lenebras :
[quiddaro,
Egrcgium diclu, scd rion satis utile nienti
• 'Incidii : ut solidaefodiendo viscera lerrae,
Ima cavaus, ductisad fundameiita cavernis,
, Ipsarii iiiclinal6"iurrim"'suhv'ef'te'reihUro
G30 Apparel, et subilo rescret sibi inoenia lapsu.
Haric regis curain versulus prasvenil hostis,
Atque artem solers opponere cogital arli.
Ergo ubi visceribus sese lelluris opacae
Regius iinmersit secrelo limile fpssor,
635, Protinusoceutferis.patulae scrpbis Iioslis hiatu
Deprtnsos lellure viros, rediluque negato
AllonilpSj medio suffocat in aggefe fossae.
• Sic miseros proprium sibimet fodisse sepul-
;i,.^.i [crmn
361
Pceriiniit, cl.uisosqiie.cavo,telluris hialu .
; Nec-.ihinusiratPs alios quoquc criniine vulius,
ForlUitPs omhes solito conlemrierc casus,
Ausa fuit fortuna procax os.tenderercgi.
Haud procul cjusdem dislans a finibus urbis
645 Fiilgebat Ligufiim lpnge_.spectabi|ecaslrum;
- Hpc cxpugnandi dudum Fridericus amorem
Peclore eonceptum perduce.rc lenlal in aciimi.
Prolinus in castris scalas, et caelcra per quae
Hoslibus. ignaris conscendi inoeniapossuni,
650 Exslfuil: liaecin se fabricala puiantibiis illis,
Oppida qui servant, alque admiraiilibus usum:
Haud mora, delectos ex ordinereclor equeslri
Duclori AHorircgum,praeslanli corpore fortes,
B Atqtie Palatino juvenes commiilit Othoni.
655 Alque illuc jubet ire viros, quo tempore luci
Paret, el ad.tulain riiilesdiice frelus uterque' 3
Tendit iier sedem : cunctisque sopore solulis,
Allatis '* ftirliin scalis, fastigia muri
660 Summa pelunt: ac ni terocie claroore coorlo
Indiciuin facli juveues properaniins acquo
Fecisse.nl, erepta brevi casirensibus hora,
Et pulcliro sublata dolo castclla fuissent.
Armorum slrepitu, et snbito clamore citatum
665 Prosilil e stratis vulgtis caslrense, fugamquc
. Arripil: al poslquam trepidis audacia niajor
Adluii, el sumplis virlus iitcaiiduit armis,
_ Bella movel, hoslemque suis jam pene polilum ;
. Moenibus, excurtunt, capto muroque •• re
(.. [pellunt.

LIBER TERTIUS

Jamque dies adcrat, qua. Christus mystica ^
"' .-.... d ., ,
[coenae
Discipulisstatuens convivia, corporisesu
Ipse sui, ppiuque sacri satiare cruoris, •
Posi agni carnes priscce libamiiia legis
5 Nos voluil, veram panis, lalicisqiie^figuram
Protendens oculis, sed certaa 80pabula vilae
Sensibus infunderis,"cum jani cessaiite vetusti
More sacri,nova juraiiovus statuissc sacerdos
. Creditnr allaris, quae tradiia primitus unP
10 A"csuscepta iriodo, lenei ecclesiasticus ordo.'
Hunc, ci tres alios spatio propiore sequenles,
Temporis ob sacri priricepsgeiicrosus honorcm
Consliluil celebrare manu devptus incrmi.
Hac quoquc praslerila, jainque orla luce sc-
<; :-'.. . J- ._ . i. \ ; '-;.. [quenti
15 Qua Dens in ligno vera sub carne pependit,
Ecce proifugata". miserabile Vulgusab arce,
Clerus, el ihformis moiiachorum lurba, solulis
Moeriibusjad placidi^pfopefanl.leiiliiiia regis :
. Exhausli niacie,*jejunia longaferciido,.-.,
20 Esurieiii faciente sili, squallentia sacris
" •Vcslibus:
ora'tcgiint. .nudo vestigia gressu
;
Figehles : luric signa crucis, capsasquepiorum

YARLE LECTIONES.

•^1 aritficemqueR. (?) " ullerius. in. Se.A. c.'ideiri. '." Ri: ttiroque. f 5*Rs. et c. Sp.—A. Cl rr.
oblalis' p. , 8Bcasirq muroque Sc. f 96Cene Sp. Rj. f cerle V, R. f f. certe A. quidem sed eademel ': vite.
" vroculcata s. fldqelldlapp. Rs.'—•et prbfugus altd; Scfprofiigatd Pll.* ;
365 LIGURINUS. — LIB. III.
Cnslodes cinerum, prxlalothure vaporant.
Quos ubi pacifice venientes agmiiie denso ,
25 Vidil, in occursum princeps reverenduseorum
Prtidentes jubet ire viros, et quaerere causas ,
Quid veniant? quidve illa velilnovitatis imago?
Protinus ex illis pallenti squallidus ore,
Voce satis moesta, forlunae verba coaplans,
30 Facundo sermoiie lamen, sic incipil unus:
Menserat, invicti pedibus procumbere regis,
Ei quos iinmerili patimur,'deflere labores:
Qiiem quia nunc miscra probibemur adire
[repulsa,
Vossaitem noslras illi deferte querelas.
; Qnid luithtis miseri ? qiiid dignuin fecimus ira,
' llanc sequimnr; sed ne nos Pre Papia voraci
Rcxiuvicle, tua? quae tantura causa furorem
Movit, ut imbellem, solilum fidelitcr bymnos B
Pro populo Christi, pro te quoque saepiusipso,
Si credisi resonare Deo, cum plebe nocenti
40 Perdere coneris lanto nibliniinexlerum?
i Quod sceltis hic noslrum ? nisi' si scelus essc
[putetur,
In medio populi sedem posuisse nocentis.
Nos neque corisiliisimmania coepta, nec acla •*
Juvimus; invilis fiunt haec omriia nobis
45-llli civiles causas, ct poridera rcrum
Inier se iractare solent: rios vulgus inerme,
Nos abjecla nianus, riullis adliibemur eorum
' Consiliis, tantum studiis nocturna diurnis
Jungimus, assiduos soliti depromere psalmos,, 100 Vocisilerpraestarevalenl, quos leinpore longo
50 Etprecibus pulsare Deura; sed bella iiec illos
Exercere sinunl in lanlis cladibus usus.
Diidique concutimur bello, lapidumque rolalti
Templa flagellantur, sacris altaribus aslins
Canfixus telis iexspirat morte sacerdos.
55 Ergo pius pariler pereuh.e peribil iniquo,
Nec vixisse pie sub judice proderil aequo?
• Si " scelerum vindex, consolalorque piorum
Venisli, si jura tuis, legesque reformas
Gentibus, inque suum satagis revocare vigoreih:
60 Parce.bonis, et perde malos, propone quibusquei 110 Heu miseram, atque omni graviorero funeie
Justiliam meritis, compensans praemia causis.
Quanquam (si veris Iiceat niodo vocibus uti,
Pace lua, princeps) pensaio poudere rerum
Non taro formosae rea sil Terdona Papiae,
65 Quam rea Terdonae formosa Papia tibique.
Nam praeler reliquas, quas aulservire coaclas; 115 Conscissmn rorasse lalus, mortemqiie subisse
Subdidit, aut captas everlit funditus urbes,
Aspicequam turpi Lunelli nobile caslrum.
Atque Palatini sedem. fidosque penales
70 Verlerall" illa dolo : comitem, civesque vo-
[cahat
Perfida, colloquio pacis de rebus nabendo,
Incaulosque viros, ct nil hoslile limenles,
A ' Fraude mala captos in vincula dura coegii.
Ipsaque non armis, ncc belli jure, sed astu,
75 Vel polius subversa dolo castella reliqnil.
El ntinc ille comes concors, ct reg:us atilae
lllepoteris princeps, sub qtioRomana securis
Italiae puriire reos de more velnsto
Debuit, injustae ' victrici cogitur urbi,
80 Ul modicus servire cliens, nulloque rencto
Jure sibi, dominae meltiil mandata superbae.
Haecferitas urbi Ligurum, qtiae sola Papiam
Non timet,'infausto, princeps, nos fnedcre
1junxii:
Non odio regni, non seditione rebelli,
85 Imb (ut vera Ioquar) nonipsins nrbis aroore
Absorbere queal, quae cuncias devorat urbes :
Et lamen in tantis scelerum proveniibus illa
Gaudet, et ecce lui felix habclomcn amoris.
90 Sed riihil haecad nos;ad te,jusiissiineprinceps,
Attincl, Ilalicos jam dutlum inquirere niores,
Ulcisci scelerum noxas, punire nocentes,
Oppressos relevare manu, frenare stiperbos.
Nos proprios lanltim conlenli flere labores.
95 Oramus, jam parce piis, homiiiesque memento
Fcedere nalurae, fidei characlere junctos.
Aspice tabifico languehtia corpora niorbo,
Aspice deformes vultus, alque aridai longa
Ora sili: vix haec fauces in verba solulai
*
Siilphureus tofrel pblius, qiiam temperat hu-
C r
[mor;
' Corruplos
sanie latices, infeclaque tabo
Pocula, vix mediis ex Iiostibtts ense recepta
Sumimus: obducto durescunt viscera coeno,
105 Arclantur s fauces, insano fervidus aestn
Pecloris alternos anguslal pulmo meaius:
Nec peslerarelevare cibo, vel langtiida vietu
Meinbra fovcfe libet: misero solatia morbo
Jussimus essefaraem: sicpestem pesielevamus.
[viiam,
Vivere, nec gralas vivendi noscere causas !
Al tu per fidei communia sacra, per illum .
Quem crucis in ligno polaluir. felle, piasque
j) Exlehdisse manus, etsacri fluminis imbre
Lux hodierna monet, vir inaxime, parce, nec
[ullra
tnnocuos afllige pius : sine, morle relicta
(Moftis cnim species) alias4quocunque jubebis,
Gmnibns ercpts, inopem tradueere vilam:
120 Ncve velis iterum miseris nos reddcre claustris;
Olim grata domiis, ininc carcere Iristior oirini

ARI.E LECTIONES.

•• actis Rs., actn B. * " Rs. A. c. — Sic ... v£nisti'i Sp. P. R. o. ' 00verlerit Rs. Rj. * ! Ila expresse
A. — injutte. m. Rs. f. * B. quas *. • Sic A. probante Rs.—rr. arctanlur. * atiis qiimcunque Rs. f
 567 GUNTHERl CISTERCIENSIS
llle locus, stygioque magis metuendtis avcfno A
Dixil, el ercctis omnes ad sidera palmis
Principis absentes feriunt uliilatihus aures :
125 Qiii lamen occolta iraclus pictate, laborem
Dissimulans animi, documentaqiie magna, stii-
tQ,,e
* Italiae tarito locus aptior ullus bpnori,
Exemplnm sancire vplens, ad tufa redire
Iniperat,elclausaihroiserpscpmpel|itin arcem.
Non secus irati sentcnlia fine siipremo
150 Jndicis, aeiernum malediclos tradel in ignem,
Suppliciisque datos exerta puniet ira
Qui iotics monili, loties spreyere monenlem.
Sic miseii cives ad mcenia elaiisa gemenies,
.Ac velut in certani queruli rediere gehennam.
135 Tandem spe posiia, jam desperarecoactiis,
Ac velul incertae conclnsus cafcere morlis,
Ingentes animos ex ipsis cladibus hostis
Colligit: ac medip concessae teiripore pacis,
Exslruilur inirae Balearica machina inolis,
140 Qtiae valido longiim transvcrberct aera jaclu.
Ergo ubi divinp concessum tenipus honori
Praeteriil, rursum jaculis, lapidumque rotatu,
Et leli quocunque modo tenlantur: el inde
Illa gravis niolcs ingenli pondere fulta
145 Erigitur, celsasque supervenil allior arces,
Saxaque magna fotans, nostros absisterelonge
Cogit, cl ipsius lormenti robora frangit,
, Quod magis obsessos afftigere sueverat hosles.
Addidit hoc animos hpsti, quanlumque doloris
150 Accessil nostris, tantum'ferus ille superbit.
Rcspirant utrinque minaB,paulumque remissa
Pugnandi serie, renovato robore rursum
Fitfragor, et valido quassanlur moenia bello.
Nec minus obsessi, quanlum timor, iraque prae-
. ,, ", , ...,,., ,-., ,,. [ceps
IS^Suggerit, accelerant, ferrum jaculantur, et
ignem
Saxaque terrifico yibrant cxcussa flagello.
Nec dubilant ipsos in praelia frangere mnros
Seque ipsos hosli, si desinl tela, minainiir.
Tandem ppst mullos belloruni hinc inde
. flabpres,
460 El miserae clauem numerosaquc funera plebis,
*
Expugnala magis, quamreddila moenianostris JJ 210 Cornua venloso slrepilu, cava lympana rauco.
Cesserunl, lantiimque reis pro munere siiinmo
(ld quoque vix procerum precibus, inulloque
• . [rogatu)
Est concess.a salos; in sorlem caetera praedae
165 Omhibus, et longi pretium venere laboris:
Jpsaque disjectis hostililcr undique muris
Moenia, pulverea pessumsedere rtiina.
, : Quis feferaimiser*squalorem plebis, et aegro
Tabida membra situ, deteslandumque colorem?
170 Cum velul e tumulo permissu regis ab arce
Non homo, sed pallcns hominisprodirct imago.
VARI^E LECTIONto.
B. tecta. 6 dediidm. Rs.
368
Tnnc Iicuit miseris, qtiam sil miserabilc longa
Obsidione premi, proprio perpendere castt.
Inde profeclurum Ticini laeta juventus
175 Ad sua viclorem diverlere moenia regem
Flagital, insignes antiquo more Iriuiiiphos
Exliibitura duci; non est in fiiiibus, inquit,
Quemvetuo cupiasmagis illustrare triumpho,
180 Qiiam quse fida tibi per lacla, per aspera quae-
[que
Exsliiit, el nullo defecil lempore sedes.
Adde, quod isle tuus nostros procedil in usns
Sudor, el ista tuse gessisli bella Papiac.
Hoslilem. npstrisque malis inhiare paralam,
185 Hoslibus et saevis astriclo fcedere junclara,
(Quid referemus ad haec?) verlisli funditus
[urbem.
Non sumus ingrali: Iicealmodosolveregraies.
Ingrcssuque sui regis gaudere Papiam.
Paret: et exhibilum non aspernaius honorem
190 Moeniavictor adil: non est traclabilesensu,
Eloquiove meo, quae gaudia, qnantns ab urbe
Occursus populi; quoscilicel ordine caslus
Anlisles, laetusque suo cum praesule clerus,
Yeslibus ornati nitidis, preiiosa ferenles
195 Signa criicis, lextusqne sacros, thurisve va-
fporem,
Prodierint: ut purpureo velamine passirn
Bclligeros inslratus eqnos fulgenlia late
C Signa ferens, phaleralus eques fremebunda In-
[palis
Ora lerai, cogatque leves subsistere cursus:
200 Utve nnriis, matresque simul, mitesque puellx
Candida sidonio velaiae corpora textu,
Gestantes nitido baccala monilia collo,
Fulvaque gcmmalis incinctae lempora ciclis,
Urbis titruuiquc latus densa stalione tenenles,
205 Yocibus acclament faustis, dominumque salu-
[ tenl:
Ul domtis aulaeis late pendenlibus omnis,
Et piciuratis conslrata >)ialeatapeiis,
Rebus odoriferis, ct pingui tliure vaporel:
Ut luba terribili spiramine, libia leni,
Seu lyra percussis dul-ti roodtilaihinc nervis,
Munnure mirantes placido demulceat aures:
Ut pucri, popu.usque minor venientibus ultro
Exuvias subslernal.eqiiis, Paeanaquclactiim,
215 loque liiumpbe canal: hsec omriia , pluraque
[ nobis,
Si modo suppeierenl vircs, menioranda fuerunt
Deficil ingenitim, non haecfidticia menti,
Ul penitus meminisse velim, reruiuque niti>-
[rem
Voce sequi: vix haec stiraulaltis Appolline toto
563 LIGURINUS. —5iLIB. III.
220 Vel Maro, vel roagnus verbis aequarel Ilome- A
[rus.
Quid volui demens, laritaruro pondera reruin, 270 Poiilificcs, ipsumque gravi corrodere lirigua
Agrcsti lenlata 7 sonu, tenuique Camoena?
Materiaesuceumbit opus : milii paupcre vena
Yerba ftuunt : roagnum res exigil ista poelam.
225 Comilcr exceplum sancti Michaclis ad aedcui,
Qiia velerum fiilgentanliqtia palalia regum
Producunl: nilidumque capul gemniante co-
[ron
Cingitiir, el sceptro decoraturdexlera sacro.
Htinc triduo regi populus devolus honorero
250 Exhibuil, largo cumulans nova gaudia sumptu 289 Qfferat, el dccimas castos in corpons usus
lude Placeminos iines, et rura Cremonae,
Et Mulinae transcurril agros : alque urbe po-
[lilus 6
Quaequasi plena bonis est dicta Bonouia, sacri
Flaminis adventum digno celebravit honore
'
235 MoxAppeninum scopuloso limite transit,
Ingrediturque tuos, bellalrix Tuscia, fines.
Occurrere duci proceres, quos bellica Pisa
Miserat, aequoreis celeberrima Pisa triumphis,
Pisa peregrinis statio bene nota carinis.
240 Hos jubet in Siculum condicto lempore regetu
Coge.rebelligeras, alque emunire carinas.
Indc capul mundi Romam petit, aique Viler-
[buiu 290 Fallere iiemo potesl : veri sub imagine falsunv
Contigit, excelsa non fongius urbe remoluiu
Quam quantum bidiio tardus valel ire viator
245 Sedis apostolicae prasul, suinmusque sacerdos Q
Tunc Adrianus crat: qui fairia laelus eadem,
Protinus eximia cleri stipahle corona
Occurril, tnagnasque viro, iristesque querelas,
Mullaque facta suai crudelia perltilit ufbis :
250 Conlemni sese referens, populique furenli
Jttrgia, probra, minas, risus, convicia, rixas
Saepepati, clerumqiie suum, ceu vindice nullo,
Exposituni probris, crebras perferre rapinas.
Pulsari grassanie inanu, ferrove lacessi.
255 Sic pater invalidus rialo post longa revcrs»
Tempora, seu castris, seu de regione remoia,
Queni penes et reruin jus est, et tota regendae. : Territus, et miseraeconfusus imagine culpae,.
Cura donms, noxas ct facta prolerva subrum
Coniemptiisque suos, et quos abscnte labores
260 Pcrtulit, eversamque doinurn, numerosaqup;
[damnai
1 ' Comniemorat,
' muilumque minas ultoris acer-
[hat.
Cujus origo mali, tantseqiie voraginis auctor
Exslitit Arnoldus, quem Brixia protulit orlu
Peslifero, lenuit nulrivit Gallia suinplu,
265 Edocuitque diu : landem natalibus oris
Rcdditus, assumpta sapicnlis froiile, deserto
Fallebal sermone rudes, cleriimque procaci
570
Insectansodio, monachorurti acerriraus hostis,
Plebis adulalor, gaudens popularibus auris,
Audebat papam, scelerataqtie dogmala vrilgo
Diffuiideiis, variis 8 implcbat vocibus aures.
Nil proprium cleri, fundos, et pracdia nuilo
Jure seqtii inonachos, nulli liscalia jura
275 Pontificuin, milli curse * popnlaris honorem
Abbattim sacros referens coneedere leges.
Oinnia principibus terrenis subdila, lanluiii
Coiiiiiiiltenda viris popularibus, atque regenda:
Hlis primilias, el qu;e devolio plebis
Non ad luxuriam, sive obleclamiiia carnis
Concedens, mollesque cibos, cultusque nito-
[rem,.
Hlicitosque jocos, lascivaque gaudia cleri,
Ponlificum fastus, abhalura denique laxos
285 Damnabal penitus mores, monachosque super- '
[bos.
Veraque roulta quidem, nisi lempora nostra fi-
[deles
10
Rcspuerent nionitus, falsis admista monebai,
Et fateor, pulchram fallendi noveral artein,
Veris falsa probans; quia lanium falsa 1<>-
[queudo
lnfluit, et fiirtiin deceptas occupat aures.
Arliculos eliam fidei, certumque lenorem
Non salisexacla stolidus pielate fovcbat,
Impia niellifluisadmiscens loxica verbis.
295 Hle suam vecors in clerum, pontilicemque,
Atque alias plufes adeo commoveral urbes,
Ait jam ludibrio sacer, exlremoque pudori
Clerus haberelur; quod adbuc (nifallor) in illa.
Genle nocel, raullumque sacro delrtincal ho-
[nori.
300 Mox in concilio Romaedamnatus, ab illo
Praesule, qui numeros veiiluin contiiigere no-
[slros.
Nomen ab innocua ducit laudabile vita,
Fugit ab urbe sua, transalpinisque receptus,
305 Qua sibi vicinas Alemannia suspicit Alpcs,
Nomen ab Alpino ducens, ut fama, Lenianiio
Nobile Turregum, docoiis iiomine falso,'
Insedil, tolamque brevi sub teinpore leiram
Pertidus, imptiri u foedavitdognialis aura :
310 Unde venenato diidum corrupta sapore,
Et nimiuiii falsi doctrina " vatis inhaercns,
Serval adhuc tivaegustum gens illa paleriue.
Ast ubi de medio sublaio praesule summo,
Eugenius sacrae siiscepitjura calbedise,
315 Ille Peiri solidam cupiens convellere pelram,

VARI^E LECTIONES.
Sic A.— rr. tentare. * vatiis m.l\s. 9 curiw pp. Rs. ff. " at misla pp.
Rs.ff.'
" impure A. Sp.,
*
R. impure P. impuri Rs. RIo.—A, c. impura. -J* doctrliiae m. Rs.
571 GUNTHERj CISTERCIENSIS. 572
Ut caput infirmum per caelera membra dolo- A . Et tacitis perplexa dolis : neC protinus ausi,
[rem 565 Ni prius indulta regalis foedere pacis,
Diffunda'.", Romana petit lemerarius ausu Ut liceat, quaecurique ferant, impune profari.
Moeniasacrilego, lotartique nefarius urbchi Tunc ita compositis ficlo moderamine verhis,
luficil iriipuri corr.upio semine verbi; Praemeditata diu moliiiiina prolulit unus. - *
320 Et populi lantas in clerum eoncitat iras, Ducil in advenlu felicia gaudia, princeps,
Ul penilus nullum stimmo deferret IiPnorem 370 Roma potens, invicle, tuo, devolaque pandil
Ponlifici, cleriimqiie odio vexarel iniquo. Mcenia, maternosque sinus aperire potenti1S,
El si quis, cui inens aequi et reverenlior esset, Qtiemsibi rectorem delegit, gaudet amico.
El melibra pio flagrarenl viscera voto, Imperiumque libi, alque Augusli nominis ullro
525 Forle refragari, seu dissuadere furorem Quo nihil in terris majus, promillil honoreni,
Ausus eral, sescqtie novis opponere monstris ; 375 Si modo pace venis; si pristina jura fideli,
Omiiibiis ereptis, eversa fundilus sede, Ac bene proinerilae conservas integra matri.
Corporis affliclu, seu tandem sanguine fuso, Apice quae fuerit priscis sub regibus tirbis
Clericus, aut etiam popularis, facta Itiebat. Gloria,qua3pbpuli libertas, qtianla senaius
"
530 Quin eliain lilulos urbis renovare veiusios, M:ijesias, praeloris honos, et consul ulerque
Patricios recrearenviros, priscbsque Quirites, 580 Annuus, et gemini plebls lulela tribunl,
Noraine plebeio secernere nomen equestre, Gralta quaemorum, castafuin sanctlo legnm,
Jura iribiinorum, sanctum reparare senatum, Pace tenor juris, justis audacia bellis :
El senio fessas, mntasque reponere leges, Quanlus amor laudis, palientia quanta laboris,
525 Lapsa ruinosis, ct adliuc pendentia muris Haecsunt quaehoslrain longis provenlibus 19ur-
'-''-
Reddere primaevo Capilolia prisca nijpri: [beia
ConsiJiis, arriiisque suae moderamiria summa; 585 Ex illa tenul nascentis origine fali,
Arbitrio iraclare suo, nil juris in jiac re Exlaribus parvis,etprimi fegis asylo,
Ponlifici summo, modicum coricedere regi, - Stramiiieisque casis, el sparso sanguine sulco,
540 Suadebat populo : sic Ixsa slullus utraque1B Ad celebres tilulos, et tanti culmen honoris
Majcstale, reum gcininae se fecerat aulae. Exluleranf^.ubi nihil,nisisiderasoIa siiper se
Undeetiam landem (neqne eiiiin reor esse si- 390 Cefrierel: his gaudens populosque regesque per
. [lenduin, . [orbem
Nec de fnneslo repetetur " ppstea sermo) C Consiliis, validisque sibi subjicerel armis.
Judicio cleri nbsiro sub priiicipe viclus, Tunc populus regi, belli mandata, doniique
545 Appensusque cruci, flammaque cremante so- Non populo rex illa dabat, passuraque nulluiu
'
[lulus Urbs erat hsec regem, nisi quem regnare jube-
u cineres, Tiberine, luas est sparsus in undas: [i-et:
Nc stolidie plebis, quem fecerat iraprobus, 395 Ut palriae miiis." non-aegre visa fereiido
• Jussa darel populis, et magni regibus orbis ":
[error,
Marlyris ossa novo, cineresye foveret honore, Tuiic htijus populi mandata, minasque timebat
Jaraque Ravennalis defunclo praesule sedis, Ortus, et occiduo lellus subcincla profundo,
550 Hanc rex Anselmb, Graecade gente revcrso Et notus.et gelidi Boreas sub cardine mundi
Conlulit: emeriti ceu praemia grala laboris 00 Asl ubi fortunae vilio, populique pavenlis
Curia saepesuos calliedrac transmiltil alumnos. Desidia prisci perieruut signa decoris,
Sic gemirii proceres, veluti duo maxima mundii Justilioque sitcnl longo jam tempore leges
Luiniiia, conjunciisaliquanto teropore caslris, Suppressae : lanto retrocessit Roina relapsu,
J55 Iliiic pater, inde patris devotus filius almi, Ut vix ad decimum lapidem",Dnesquc propin-
Ille sacerdotum celeberrimus, ille " regentum, , D [quos
Hic regni gladio metuendus, al illc superiio, 405 Audeal ipsa sui proteiidere nomiiiis umbram.
Dulcia colloquii tandein consoriia nacti Vilis apud genles, in se iriale firma, nec ullo
Insaliata pio carpebanl gaudia voio. Uobore tuila sui: quam sedilione frequenli,
360 Cumque petens Romairi Sutrii jain moeuiai Alque iiilestinis lacerat discordia bellis.
[reclor Nuilus amor juris, nulla esi reverenlia morum,
Parva reliquisset, iriagnaeqiieaccederet urbi, 410 Nec jam libertas, nec libertatis imago.
Occurrere viri.palriae mandala ferenies INusquam Palricii, nusquam sacer ordo seua-
Coiispiciio sertnohequidemphalerala, sed asiu, [ttis,

YARIiE LECtlQNES

13Sic A. — rr. diffundil f. " (*) " Rs. et A. c.— rr.Mlerque f. 16 Ha A. Sp. — rr. repeiatitr.
»'' hle m. Rs. * 18petenli B. * .ls provectibus m-- Rs; f. *»Extulerunl uli ritl pp. Rs. ff. " miti
U. f. sa B.—msigniregibus nrbis A. o. macjttmregibus urbis. rr. f ,
 *
573 LIGURINUS. — LIB. III. 574
tri- Yerba salis deJere " palam : comnicrcia cerle
Nusquam cum gemino constil, praetorve, A
' Noii salis acqua Ulilii faciunt, dtiin vendere
[huno : '
Cuinquc ruinosis procumbant " raoenia riiiiris, ' [nobis
Majorera moruiu patiinur, queribiurque rui- 460 Noslra voluiit,;" veluli pleiiis cam follibus
• 7 '"
[nam. [eriiplum
415 Hoc ideonobis usu veuil, optiroe princeps :. Adveniam, pretioque iiovossuniptiiriis honores,
••
Hic disponendi populus moderainina regiii, Quos sibi jam proprios eflecil Gallica Virlus.
Et lolum ptiscis frenandi legihtis orbem Noneriiimusfasces: non si credatrius entendos,
Nori"liabet arbilriura :' inajeslas rcgia dudum Prajler virttilem, pretium quod delur habemus.
Ahsiulii, et priscum popiili mutilavit honorcni -465 Hoc mihi,' vel riullo venient coinmercia pacto;
420 Ex quo Tciitonicos admisil Roma iyrannos. Non lurget loculis inferta pecunia nostris :
Tu procul a nobis absens, et in orbe reinoio . Nec inullis opibus, sed laude.venirous onusii :
Rarus in. Italia, sed iu hac rarissimus ttrbe Non est Teutonico cuintilaia pecunia cordi,
Esse soles, ein rege meo inihi nolior.hospes. Nec sibi quserit opes, sed pulchrae laudis ho-
Sic ncque iios nobis ' nec tu salis, inclyte ., i [nores.
- . • - . [rector, "470 Non habet ille suuni, sed habenlibiis '
imperat
425 Consiilis, el ctua miseri fraudamur uiraque, '',' [aurum.
ciuictis Quanlo Roinautis sludio. cupidissimus aera
Expositi nullo sub vindicefalis.
nos aniino . Congerii, et roagno vigilans iiiciiinbil acervo,
Respice landein, vultuqtie benigno,
dcflcre iibi lalia : Tanto Teutonicus, vel adhuc majore paratas
Aique ipsam puta Romam
Si lecura mei langii ", si graiia malris Ftin.dii ppes, nilidasque mantis aerugine lurpi
475 Fcedari scelus esse p.utal, digriumque pudere.
430 Ulla movet, si Teutonica de gente vocalum
suimha lnvigilent opibus cupidi; mihi sola potestas
Imperii gaudenstc sedelocavi, Suflicit, et cunciis dare jura poientia terris.
Redde
" vicem merilis, ct dignos gratus hoiio- Quo inihi divilias? cui ser.vit gloria muntli,
[rcs; Qtiem possessor opum cum paupere dives ado-
Longos pelle situs, antiqua rcfloreat sctas, ;•/' '..::: [ral.
Prisca vetustorum redeant insignia morum : 480 Quidquid hahel locuples, quidquid ctisiodit
•455 Palricios. cives, priscos arcesse Quiiites, ;..-
...... [avaius,
Noinine plebeio secedal nobiJis ordo. „ Qiiidquid in occultis abscondit lerra cavcrnis,
Da libcrlatem, sanctura repone senatura : Jure. qitidem nostrum, populo cbnccdimus
Jam redeat senipr..", redeai cum consule ' '
[iisuii».
•;?•.!•'• [praetor, Rege liguralam regis palci esse monctain :
El redeant gemini cum diclalore tribuni. Cacsaris et domino sub Caesare fulgel imago.
4i0 Curia icspiret, Capilolia lapsa resurganl 185 Quo inilii divitias ?-cui quaeque potissima reges,
Pulchra vetuslorum redeant insignia morum. Ac populi crebris iion cessant rniltere ilonis.
Gaude qupd lanii duduin sit gloiia facii
Seroper habet veteres, semper videt atila re-
Tcmpprib.us;.ser-vala,iuis : felicior illo '..'; .'. [ceuies
, Advenias, cujus pariter nomeiiqiie locumque Undique legatos, ct ab oroiiT priiicipc missos :
45S Suscipis, Atigusto, Trajano milior adsis. Semper ab ignotis venittnl itova munera lerris.
Quaiquc alii reges juraudo lcedera iiiecum 490 Ergo pudct, populo quasi debitacogar avaro
Teuipus adusqueiuum pepigerunt, lu quoque . Solvere,cui magni solvunlindcbita reges.
• ..,-.,./ ::,.. [jura: Miror ab anliquo faroosain moribus uibeih
. . Ne concessa inibi priscorum iniinere reguro, Tam fcedum sperasse S9 nefas, ut rege coacto
Vel resecare velis, vel tollere : neve salutis D *. Ertierel prelitim, veluti jam carcere vasto
450 Pio nie, proque mea fugias discrimiua piebe, 495 luclusum, duris aslrinxerit illa cateiiis.
Largaque Romanae persolvas inunera plebi, Ergone Rortia luo legem vis ponere regi ?
Ut tihi fesiivum celebret devola triuuiphum. Ciiin polius regem deceat te subdere legi.
Dixit: at ille dolos, infectaqtie verba veneno Millia quinqiie libi librarum debila poscis:,
Coinpci-il, etcontra regali conciths na, Poscenti debere nego : largilio reges .
455 .Dissijuulare gravein contemnens -voce dolo- 500 Non extorla decel: captivos ista, reosque
. . [leni: Sors premit, cxtorlis re.diraaiit sua tempor.a
Quaniuin Roma ineo, non Roma sed iucola i [nuratnis;
[Roroa: Muncra hiagnorum l;cta alque ultronea re-
G.iiidcatadvenlu, sccrelse consona meiiii [gum
VARIiE LECTIONES.
" lia A.—rr-. procumount f. a*esi vol es B. f. s' Rs. R. J. arrog. sibi W.—ir. tangal. o. ^Censort
' **
Us. f. S7A. sedere. o.—rr. feccrc. !8 Ila A;—ir. Fruncoiw.—A. c. bellica spiraase ni. I.ts. f.
375 GUNTHERl CISTERCIENSIS
Esse volunt: ut dans phis gaudeat accipiente. A 550 Magiiifico sennoiie refer; sed verius illutl
Hoc esl, gratuitum quod possim " dicere,
[solum,
505 QUDplus illc dalo, quam gaudeat iste recepto.
Hunc mihi munifici morem liquere parentes,
Hunc reiinere Jibel: nec plebem munere largoi
Ltctificare tuam renuo, sed pacta recuso.
Nil nisi graluito manus haec dare novit, et
[ullro.
510 Juramenta petis? Regera jurare minori
Turpe reor : nudo jtis et reverenlia verbo
Regis inessesolet, quovisjuramine major.
Non decel iii labiis versari lubrica regis,
Non decel ore sacro mendacia cudere fegem.
515 Sancla et plena suo sutit regia pondere verba B
Dicta semeJ nullum paliuniiirjure recursum.
Ergo quod insligas jurando jure pacisci
Pone inetuni ", ctirae vel no» juratus habebo.
Adde quodhpc ipsum noslrisesl ulile rebus
520 Quod petis, etnobis nullo suadenie gerendum.
Jura vetusta feram a>? potius supplere paralus ,
Quam minuisse bonis aliquid de moribus Urbis.
Teinihi vel suuimo nori conservabopericlo?
Duin mea non esses, sumuio discrimine jus.i [
525 Esse meam : nunc cum mea sis jara facta, re-
[iinquam ?i 570 Aspice Teutonicos proceres, equilumque ca-
Naraque quod imperium ", le Roma vo-
[canie, receptum^
Asseris, et meriti peragis praeconia tanti,
Non magni reputare libet: venisse vocatum C
Confileor, sed quse fuerit libi causa vocandi,
830 Ne multuro te forte puies meruisse, videndumt 575 Sed libertatis litulos, antiquaque legum
[esl.
Hostibus infestis, et belli pressa tumultu
Undique, nec propriis ultra iutanda, nec illif,
Quas libi tentaras precibus conciscere vires,
Desperata diu, cunclisque relicla jacebas.
535 Nunc ubi Roma lui vires? ubi perfidus ille
Graiculus? etSicuIae, vindex luus, arbitei'
[aulae,
Quem tibi tuiorein, timeas licet ore fateri,
Mente tainen tractas. Fortassis sentiet ille,
Ronia, ttius vindex (veuiaut modo congrua re- 585 Tanlus eis tristes irato principe vultus
[runi,
540 Tempora) Teutonici vires et pondera regni.
Tandem consilio, sicut patet, usa salubri,
Francorum vires, inviclaque signa rogasli.
Adfuit immensi domitor fortissimus orbis
Carojus, et roagna miseram virtute redeinit:
1345EiCpturoque roanu niediis ex hostibus, in se
Transtulit iinperium, bellique tenore recepta,
llaec lua Francoruin sociavit moenia regno.
Nunc age, collalos nobis, tua munera, fasces,
Et quasi gratuila priinum bonitatevocatos
576
linplorare fuit; sic pauper ad oslia clausa
Saepinsimplorans, querulo vocal ore poteiitem.
Naroque Beringeruin Desideriuraque, lyrau-
[nos
Roma tuos, quibus allonitum cervice subacta
555 Subdideras miseranda capul, quis nescial ar-
[mis
Francorum victos, caplosque, aelernaquepassos
Exsilia, in noslro per lempora plurinia regno
Victori servisse suo, lardaque senecta
Tandem servili pressisse cadavere lerram?
560 Illa dies uno tuaprislinajura triumpho,
Si qua libi Grajae fortuna reliquerat urbis,
Transtulit in Francos, non sunl exstincla, sed
[exslant,
lroperium comilata suuin, quod debita secum
Ornanierila irahens, nudum, vacuuinque de«H
[ris
565 Non poteraliransire sui. Mea respice caslrr,
Omnia quae dudum quercris sublata, videbis
Nomine mulalo sub eadeni vivere forma
Hic eques, hic praelor, hic consulis alque tri-
[buni
lmperiosus bonos, et publica cura senatus.
[lervas,
Hos tu Patricios, hostu cognosce Quirites,
llunc libi perpetuo dominantem jure senatiira:
Hi te Roma suis (nolis licel ipsa) gubernanl
Legibus, hi pacia bellique negolia tractant.
Tempora commemoras. Quas leges, improba,
[praeter
Teulonicas, aul quaepraeler mea jura requinsT
Quae libi libertas poluit conlingere major,
Quam regi servire tuo? sic fatur el acres
580 Ingenuo, vultu regaliier 3^ excitat iras
Audierant, stupidoque metu praecordia pressi
Oblicuere viri, multisque rogantibus, anne
Plura loqui veljent, nihil ultra vocibus ausos
Addere praemissis, tantuni dixisse pigebat.
Cernere terror erat : mallentj siluisse , nec
[utiquam
'
Suscepisse suae peragenda negotia Roniae,
SecurPsque petunt in moeriia tula regressus,
Qrsa relaluri metuendi principis Urbi.
590 Al rex colloquium solo cum praesule raiscens
3B nunc sibi restet
Pfincipibusque viris, quod
_[agendum
Quamve dolo plebis versutae providus artcm
Opposuisse 36 queat, solerti consulit astu,
Et sitnul interna feryens exaesltiat ira.

YARlJ LECTIONES.
s<>Ita A. rr. possum. f. 3' Viliosarn anlea dislinct. resl. W. " teram W. f. " lmverio s. Natn
^upd
in inip. Rs. f. 34(*) 3" qttid? 36Rs.—rr. apposuisse. o.
377 LIGURINUS. — LIB. IV. 578
595 Ctii paier eximius, lcesae" solalia menli. A Tu modo belligero delectos agmine forlcs,
Addere blanda volens : non esl, ait, opiime fili, lnstruclos telis, inslrucios omnibus armis,
Hae i.ngente novum, nec res miranda videtur, Occulto praeinitte gradu : qui sacra beali
Fraudibus occnllis blande palpare potenles, Corripiant posila forraidihe limina Petri,
Principibusque suis argulam ostendere vul- 620 Atque Leoninae muniraina fortiier tirbis.
[pera: Sunl ibi praesidii causa sub nomine noslro
600 Hoc vilium gentile tenet : sic vivitur istic. Praestanles aniini juvenes, qui meenia tradeat,
Jam partim sensisse doJes; sed verius illud Admitlenlque luos : aderit, qui mcenia tradi
Amodo concipies, et adhuc majora videbis. Imperet, egregitts Romanae stirpis alumnus,
Me quoque, non longo resideniein lenipore, 625 Sedis apostolicae comes, eximiusque sacerdos,
[muhis Et tibi prae cunctis Oclavius iste fidelis.
Est aggrcssa dolis, indignaque muila relatu Desierat praesul : placuit laudabile cuuctis
605 Tam mihi, quam sacro plebs inlulit improba Consilium, sincera fides, et plana voluntas.
[clero. Mittunlur propere s' quasi roillia quinque vi-
Yerum conlemptus minor est injuria -nostri, [rorum
R
Quos iuaniis imbellis, nulloque armata potestas D 650 Nocte fere media, quo lempore lumina Titan
Sanguine, scd tanlum divino fulla timore, Opposilo praebens, si fas est credere, mundo,
Spernendos impune viris exponit iuiquis. Ex aequo medium noclis discriminat arcum.
610 Tequein terreni meluenda potentia regni, • Haud mora, festinant jussi, porlasque patentes
Quem sceJerum vindex gladius facit esse ve- lngressi, tacite sancti munimina Petri,
[reiiduui 635 (His prius edoclis *°, qui limina priina tene-
Romanis 3S, qua fronte dolis ambire laboret, [baiit.)
Mirandum satis est: sed justo parce dolori, Atque Lcbninam rapiunl hostiliter urbeiu.
Et nobis (auctore Deo) gens improba justas, Nunlius ad proceres fediens, compendia facli
615 Et tibi niaiuro persolvat tempore poenas. Edocet, ei totis hilarescunl agmina castfis.

LIBER QUARTUS

Jamque soporiferac decurso liinile noctis,
Aureus occulto sublatam lampada ccelo
Cueperal in nostrum traducere Phoebus Olym-
.puni.
Tempore non alio nitidos magis exlulit ortus,
5 Purgavitque polos, ct nubila tota removit:
Exoritur felix, et cunctis pene diebus
Candidior, priinos libi colialurus honores
Imperii, Friderice, dies, radiisque serenis
Publica per tolum diflundens gaudia roundum.
10 Jamqtie per opposili princeps declivia montis
Adveniens, clarani, quam nondum videral ur-
[betn,
Aspicit: huic populi feslivum gaudia iioinen
Imposuere loco : siquidem qui moenia clara
Illa parte petunl, ex i!lo verlice primum
15 Urbem conspiciunt, et le sacra Roma, salutanl.
Prima Leoninam gaudens admisit in urbeni
Aurea porta ducem ; mox lirnina sacra peten-
[tein
Sedis aposlolicx, divinis rite peraclis
Obsequiis, sacra redimilus veste sacerdos
C 20 Summus, ad alta sacri ducens allaria Pctri
Innexum digitis, muudi lotiiis honorem
lmposuil, prcssitque sacro diaderaaie crincs.
Sacraque missarum peragens solemnia rite,
Nobile ccelesli munivit foedere faetum.
25 Oronibus egregie laetis, lolaque calerva
Acclamante viro fauslum, FELICITEK, omcn.
Ilic favor armalus, turbaeque hic plausus
[equestris
Dulcius Augusti mulcebat principis aures,
Quam venalis honor, conduciaqiie gaudia vulgi.
30 Ilic siquidem sincerus amor, gaudensque fideli
Obsequio, devota fides; ibi gloria lanium
Mendaci fucata dolo, pretiosaque pompa.
Nos quoqiie cariiiinibus, ni niens angusta ite-
D [garct,
Acclamare luo, forlissime Caesar, honori
35 Et fasces cclebrare luos, reruraque nitorein
Eloquio, numerisque suis implere decebat.
Sed vereor, ne plura loquens, muliumque la-
[borans
lnveniar dixisse inuius, roagnique reatus

VARIJE LECTIONES.
»' Ex A. Henischiani Exempl. c. Rs.—rf. ImiQ.o. 3Sverendum, Rom&nusqua, etc. Rs.' 39A. niiuntur
40Sic A,—rr. cductis f.
proprie, o,
 379 GUJSTHERI CISTERCIENSIS
Arguar, eximiis inducens nubila rebus.
40Atque ideo caipiim ifon singtila qiiaeque, sedd
' ';: : V:
• . . , '
7- 7:"';) ;•;,-, [ip.sam
Gestarum properp rerum percurrere siiinniam:
linp eiiain facti compendia vera secutus,
;Hoc ipsuin,, salis.. essc.reor : nainque illa se-
, '•''_..: -, -::J ._[renaj
Teinpora. laeiitiae, tanlique insignia plausus
45,Npn longas.hab.uere nipras, populique fiirenliss
Insidias, strepitiimque, limensarmatus ubiquee
Astat eques, tenipliquefores el liinina servatt
- Crcsceiiiisqye
dorauiri^poii.iisque.ai.gu.sla pro-
• ;• " ,: - -n [pinnui
Obsidet, el lotas dema slatione plaleas, •
50 Hos regis lilulos, hoc clari nomen honoris,,
Quarlus ab ingressu regnbruni cpntuljt ainius,,
P1usijue fere, medio juyjeiiitim:se niensy, agebal,,
Ut qnarlo decimp prodiret Julius prtu.... •
Poslea gcminjferaiii laeta cervice cproiiam
55 Ipse fefeiis, insedit equo .vquem piirpura totuiui
Ainhii, ct iiitextis velamina picta figuris.
Aiirca inirjfico radianiibus ordine gemmis
Sella ni.iens piclpregeiri coiripl.eciitur.arcti.
Aiirea ucxijibus fasiidit frena calenis,
60 Gem.malqsm.ie lupos, el fulvum masticat au-
" ''-'
[rum;
Lticidus e media dependel froiite pyrbpus -'-.--
Lucida multisonis phaleranlur pectora bullis.
Ip'se..feroxl incerta vago vestigia gressu - • —- 110 Ni.guajspeclandi caiisapinnacula turris :
Multiplicat, tenuesque interdtim calcibus aurass Q"
65 Yerberal, et lanto sonipes vectore superbit.
Hoc invecius equo, turba comitanle pedestrii
Gaudet•.,hahere viros ulriiiqiie ad, frona po-- ;
,,--, - ' . - • i -. ,.,
[tcntes,
., Sangtiiiie conspicuos, et roundi jura regentes.
Tuiicjla groducltis,, plausu resonante. suorucui
70 Proxiina tiirrigerjs r.epeiit ,tenloria: muris"
Ipse; sed c.vimius dimisso principe praesul --
Urbc Leoiiiiia, propriaque in sede remansit.
.. Ctiroquc siti: feryens _ et multo
leniporis5
'•-- [aestu
Langiiidus, pplala casifprum fusus in uinbra
75 Corpora fessa,cibO;iniles_;recreare pararet,
Ecce repentinusyicina clamorablUrbe -
Iiispiial, ct subiii feralia sigria luinulliis.
'"-.'Jaii.que ,furens populus, prisco sibi jure ne-
: >'•- :,'.::: ' . [galO,
Injiissuquc stio sumptos a principe fasces
80 liidjgnaiis,, rapido Iransiriisso poiile^ turouitui 150 Percittit, alque tuo juramina saiigiiinc /iim;U.
Irrueral, paji.qosq.iievirpsex agroine nosiro ,
Securps iiiinitiin, iiu.llpque,pavorerelictos, .
Fuderat: ast alii .celercs, urgente periclo,
Castra pelunt, socios, atque ipsum nmniiiej
, ..:... [regiiiii,
VARIJE LECTIONES.
"" el qttas tulit ira. Y. *s Rs. cl A. c.—A. icitts. o. ss. Sp. P. R. mutanles v. prmced. sonmsin
f.
ionorss f.
580
'iA 85 Cujus.erat yirlus cunctis'bene uoia, vo-
" "
'.'' [canles.
norruiti.rarui.ii stimnlisjusloqne furore
Caesar, et iiigraliith socios ilerare laborem
, CompelUi, lotis educehs:sgfiijna'castfis.''
Hoc niagis accelerans, quod eum mctus acer
:..-•-, ,-„ -,v „; ^'-.-';! : ',' [agebat,''
90 Ne quid in eximium crudeliter impia'Patreiu
Auderet, solilo plebes grassala furore £
:• Di lulit ira cibos; hostili sanguine malunt
Dilalairi saliareTameri£;freihiiiiqtie leonum
• : Terribiles urbem repeiuni. e.l in afniii feruiitur.
; 95 Nec ceduiii hOsies, sed peclore prielia firnio '
.,. Excipiunt: missis bellum- coromiitiiur hastis,
; .El.,leyibus' Jaculisj-.Jet quas.pluit aura kl, sa-
B ' ' : " '-'
."'""7 : 7; ':.:::; ,'.':•! [gitlis.
At simtil incaluil stimulis gravioribus lra,
Conseruere nianus, admoiaque cominus arma.
100 NonjamVjnissilibuSilelisj ferrpqiie.yolanli,'
Scdgladiispiigriarelibei: tinnifesorioris:
Iclibus" audires galeas, incussaque lelis
Arina,. gray.i, clypeos.qneleyes niugire fragore :
Cernere palajiles passim,rursuinque.resiiraplis
105 Viribus iiisiantes, alterna sorle licebat. "
.Maxiraa. confli.clus moles in limine ponlis
Ant'domiim Crescenlis erat; facilique rotatu
Obrula saxorum, seu missis desuper hastis "
:,Regia pafs cerlae ppteral succumbere cladi,
( Servabant malres, validae",pulchraeque cohorli
' Parcere, non stolidae plebi sociare furorem,
Oiarent juvenes jam miltere tela parantes.
Sic;fpiirli,riPsira) caslartim gratia matruin
115 Profuii, innocuasprohibei)sa:sanguin'edexiras.
Hic furor a deciroa spaliosus.el integerliora
Perstitil ad primas nierso.jaro sole tcnebras.
. Nec.:quisqurtmvquarovis.|ejunia,loiiga tuiissenl,
"
.(Tplam"iquippe:diein inilesfejjinus agebat)
120 Jain ppterat senlire Jamem, poiidusque faboris,
Imihetnor ipse sui: lanloque noccnlior hosli
Taiilus in ultorcs fundendi sanguinis ardor
Incidit, ctjtista sadandi caede fuiprem. '<
• Alqiie.aliquis gaudens in tanla strage reoruai
125 lnsultare uialis : haecsint libi Roma veliisti
I , Pfaeniia juris, ait: merces a principe jusio
©
Reddilur isla libi; sic nobis regna paraiiUir,
..Sic eiiiimus fasces;:sic. acclamare iriumphis
Te jtibet jlle suiS; haee leCuiiifqj.leia Ca^sar
\lx tandem roiseros sero jani vespere cives .
Afflictpsque diu bello, fuga, Eoxque reinovit,
Claraque justiuac patuerunl sigua superna),
Ex rerunr nierilo varios prodehiia casus.
155 Namquc itiiolantum noslfa de parle peremplo,
581 LIGURINUS — LIB. 1Y.
Mille, vel immersos Tilieri periisse, vel armis A
Hoslili de plehe quideni; capliva ducenios,
' 185 Ctijus iu exortu viiiatus ntibibus aelher
Siipposiiisse feitini injecliscolla caten;«.
Mox ctihi latide Dei repetnht teiiioria laeli
150 Yictores, gratoque ciho, dtilcique sopore 43
Membfa fovent, tutis carpenles olia castris. '
Yix erat orta dies, suspecta Cae.sarab Crbe
Regia signa movel' (neqiie eiiim coninicrcia re-
[ruiii 190 Languida pestifero labescunt corpora morbo,
Indigiis afflicto sperabat roiles"ab hosle)
45 Pulciiraque fecuudis ftxil leiiloria canipis
Inde secus uionlem, quo quondam saeva lyianni
Jussa tiineiis, noiidutnie" Constariiine Veiialo,-
Sylvester iatutt, Soracien iioniine dieuni,
Te^placido iraiisroisse vadoivctus Albula trausit, ™
150 Albula, cujus aquis Tibeiinus nomina fecil ;
Primaque caslra local yiciiiaead iiioeiiia Roiiise,"
Inter et AfgOas Tainbsi Tibtiris af ces."
Uosi ut"fahia. lafes Graia de genle profecti
Tresposuere viri, Coras **, ciim fraire Catillo
155 Argolicaeslirpis juvcnes, et major utroque
Tiburlus, cujus suroptuiii de npuiinernoineii
Npbite Tiburliabei; perhihenl si vera poetx».
Jainque aderat vcncranda dics, qu;c clara
;'-i :: '.<::;_ :'': -:. : [iriuihpho
Fulgel aposlolico, lolum feslivaper orbeiri
160 Illa (|uidem, sed Roniulea; specialiter urbi;.
Cujiis sacra;suo Itistrariiiil iiioeuia patres
Marlyri.o.SBevidum spcmunt sceplra Neronis-
Ulam, quo poterat4'' populus castiensis-ho- Q)
' [iipre,
Susccpere diem, devolas praesule summo
165 Missaruin celebrauie preces, et Caesare sau-
' •"" :':
.'•'' i - •'' [clani'
Imperii cervice pia gestanle coronam. : Poniifici/regique suo supponeret urbem,
Ula quippe die sacris altaribus astans,
Oinnem, qui justo' sub priiicipe bella gerendo
Cirixefat uliprehi Roriiahis caedibiis enscni
170 Clavibus ajihereis, et Petri fretus honoie,
Solvil, etiiidullum purgavitpapa featum.
Etratione quidem : nam quisqiiis jura luetur
Ecclesiae, regnive decus, si forte crtiorem-
Fudeiit: bumanum, uori est; honiicida , sed
[ulior.'•
175 Hocsiquidem bellum, quod juris ainore cPacio D
Milite suscipitur, m.erilum, noh culpa voeauir7 225 Trisiia sigria iriovens, Tuscique crepundia
Iude petens celsain, quse Tuscula, dicitur,
"'. "• [urberii,
Mosnibus excelsis, lulaqtie in sede resedit.
Jamque vaporifera succedens lampade iriun-
"••' [duiii
ltl3 Cosperat exaito metueutlo fervidus orlu > 250 Expurgaremalicontagia noxia ;coeli
Erigones radiare Canis : qtiem trislis Orion
Allairare sibi, el rabido vestigia morsu,
582
Adverttare videns, aeterna exicslual ira.
Utraque flaninia iioceiis, sed longe irisiiorilla,
jEsiuat, Cl trisles ardescunl ignibtis aiifj).
Squalida torpel htimus, cofrtipiis' siagna, la-
'
V7 7' [cusque
: luficiunlur
aqiiis, pigrisque paltidibus alrae
Exiialanl liebulae: caiidi spiramine cneli
Inde flt ut proprios plebes Romana qtioianiiis
Cogalur transferre Iares, iiiorilesque relicla,
Duiii fnrifilleCanis, 1vicihos incolat Urbe.
Adde quod anliquis horrens inculta riiinis,
195 Parle sui ni.ajore vacat, gciierisque noCentis
Pluriroa liionstriferis animautia Roiiia tavernis
Occulit: hic viridcs colubri,- nigrique bufoncs,
llic'sua" peuriati pbsuertiht lusifa draconcs,
Quorum rooriicinis coniabescenlibus aer
200 Laeditur, atque a;slu resoluia cadavera puient.
Ergoinetu belli veiiiuminuiarc peiiatcs
Yulgns, iirurbe sua subilo tabescere morbo
Incipit, el valida correptum peste laborat.
. Nec iriinus "in ;castris'Fraiicofuiri" laeta *' ju-
. "\ [venius
205 Aeris.impatiens, el tanto victa caipre,
Languet,' el irisolito tabescitsquaiida hiorbo.
Occupat ora silis, defonries inficil arlus
Squalor, et iclericb labcscunt meinbra ca- 7
.v„/ flore* .
Protinus accerisis iniseri 'vilalibtis afdent,
210 Aera pestiferum velute fornace tralientcs.
• Quod si ferre gravem putuissent aera nostri,
Alque iinmola bfeviservasseni tenipore castra,
. Haud dubiuni, quin se plebes Roinaua, suamque
215 Sed jam 48 fceda lues tanto regalia caslra,
Atque insucta niali confecerat aginiiia morbo,
Ut passim fragiles, ioiigisque laboribus a'gras
Elllarent animas, aliique superstiie fato
Invalidi, miserahi,"dilatp':funere.vitarii,
220 Sacpi.usopiala fraudati morte, trahebant.
•
Ergo suis rector castris, socioque labori
Compatiens, inuliis eliam stiadentibus; illo •
, Demigrare loco,*riolehs,"ac'peiic!coaclus,
Corppra ponlifidi sacro capliva relinquens,
'. [irtoniis
Ascensu supcrans, ineliori stibdita coelo
Caslra locat, gelidas vicini Naris ad undas.
Hic omni cura, mcdicsequepiissimusjartis
Subsidio, sacrum satagebat: pellere• inoibuni,
Cumque per Etruscas turbse castrensis in usum
Coe.pissenturbes fiscalia jura requiri,

VARI^E LECT10NEF7
" ?p ei R. sapore -r. l> A. Comx. 4! R». ro. polerani f. *6 kcta Rs. f. M colorc Rs. f, *8 tam
Rs. f.
 583 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Octingerila qtiidem Spoletum, nomine fisci
Principis ediciojussuro praestare laleiila 49,
235 Noii lirauit falso fraudare iiiiinisinale regeiu.
Praeterea comitem Tusca de gente Guidonem,
Quo prior Elruscis habitabat iitillus in oris :
Guerra viro cognomen erai, mandaiaque regis
Urbibus Apnliaa porlaverat : inde reversuro
240 Hospiliiqne loco maleflda sede irtientein
Ceperal, et duro servabat cafcere clausum.
Cumque relaxari princeps, solvique juberet,
Emillique virum : conlcmpto rege,' superbus
Inslabat sceleri populus, regalia ridens
245 Jussa ; sed ipse suas roodico posl lemporeclades
Fleturus, scelerisque piactila jiisla daiurus.
Naroque ubi lolfactis crudelibus atque superbis
Elmeruii jtislas, el roovil principis iras :
Incorrecta " parans ulcisci crimina Csesar,
250 Quae correcla* 1reis ignoscere mallet.ad Urbem
.T.eudit.iler : cui.sacrilego lemerarius ausu,
Anle fores ipsas, clausa vix luttis in urbe,
Jcetirrens" populus, funda, levibusvesagittis
Praeliaprima movens 83,eimissis emiiiushasiis,
255 Risil: et hic pueros, dux inclylus inquil, iner-
[mes* 4,
Monfortes certare decet : sic ludere nalos
Ignavi docuere palres : incurrite lotis
Yiribns, o socii; conversum ad rooeuia clvem
Praeyeniat, patulasque fores prior occupet hos-
V [tis
260 Dixit, el acceplo gaudens a principe signd
Teutonus, hoslilem cum civihus irruit urbem.
Prolinus admoiis incensa suburbia (aedis,
In cineres collapsa fluunt *a, animosque furen-
[tes ' 510 Non limet, el prunisardenlibtisurere planlas,
. Nec praedaeJocupleiis amor, nou" regia, non-' ,
[tlum
265 Exaudila viris, poterant edicta morari.
Iuspoliala quidem, mullis nitenlia gazis
Non exspectaio flammis sunt tradila signo.
Altoiiili laiilo miserarum lurbine rerum
lufausti cives, non jam miserabile vulgus;
i70 Sed magis invidia dignum, coi endia nioniis
Ardua corripiunl trepidj, pro Jraude superba
Digua reporlanles : ubi*' qui /iscalia regi
Jura SUPtumida mendaces fraude negarant
Oiiinibiis ainissis inopes miserique dolerent.
275 Stabat in excelsa sedes munitior arce,
Oplima pars urbis, lulo satis edita colle;
Hic excclsa viri primates tecta locarant,
Secufosque lares; hic sedes ponliflcalis,
Altaque conspicui surgebal fabrica templi.
88
280 Hic bona pars populi scdis munimine frela,
. VARl^E LECTIOINES.
9
ks talenti A. el P. *o. M indirecta, Pfl. f.
* Sp.
63Barth. leg. movent. "4In A. Sp. P. R. deficit TOiiiermes, mulil. inetro, quod P. notavil, nil
Rs.
siibsiiiuens.—Rs. ct cuni illo Jo : Risit ad hmc, elsic pueros, etc. A. c. addil : hiermes, quod aliis om-
iiihus prajfcre noii Iraeitavi. bs rimnt m. Rs." "6 P. Rs. Jo. nec. * "' uli Rs. f. "8 Pfl. ut Rs.—A. ci
ri'. Sic. o. "" Rs.ct A. c—rr. non o. m Rs. RJo. vira.
581
A Rebus in extremis lulari seque locumque
Cerlabal, ferrumque manu, lapidesque roiando,
Yel reiinere lociim, vel fala subire parabat.
At rex iiiyictus, nil se mcmorabile credens
• 285 Dum superest aliquid, nil se fecisse decorum,
Voce, roanuque suos ardens hoftatur, et addi
Saepe minas, reficitque aninios et suggerit iras.
Ipse manu propria, sociis prohibenlibus, om-
neis
Explorat casus, et quaeque pericttla primus
290 Excipit, oblitus pariler reguique, suique,
Cqepiaque yel summo cupiens implere periclo.
Principis exernplo iniles virlute coacla
Audet, et audaci pudor esl sub rege timere.
\ec modtis, aut requies, donec clamore su-
B
[preino
295 Efliaelae paluere suis victoribus arces.
Sed quia piaecluso fugiendi lempore, vulgi
Magna repeniino pars conflagraverat igne,
Aere corruplo, fcedumque trahentibus auris
Nidorem, saevamqueloco spiranle mepbitim,
500 Quanquam multa viris miiiime lemneiida su-.
[pellex
Possetabigne rapi, nostrosqueurgeretegestas;
Aeris impaiiens cessit, praedaque relicta,
Haud procul sversa viclor consedit ab urbe,
.. Sub mcliore polo et levius spiranlibus auris
305 Mox ubi saevus odor flamma cessante rescdit,
El vacuura cessil tenuatus in aera putor,
(Q Protinus ad praedam yulgus caslrense recur-
[rens,
Si quid adhuc flamniis iilaesum forte matiebat,
Diripii, et calidam pedibns calcare favilJam
Seinustam properans flamuiis subducere prae-
[dam.
liiveiiiiint plenis sludiose condita cellis
Viiia, nec '9 exiguos servatae frugis acervos:
luveniunl plenas pietiosis vestibus arcas,
315 Qtiasque sibi populus parco conflaveral usu,
El cupide servabat opes; rapit oinuia victor,
Plenaque sethicfemis ditescunt castra tropaeis.
Nec mora, Dalroatici qua fluclibus aequoris
[Aiicon
D Tundilur, et magno finem facit Appeisniiio,
320 Signa rapit princeps, pulchraeque a liioeiiibus
[tirbis
llaud procul in medio ponil lculoria caropo.
Hic duo magnales, Graia de gente profecii,
Occurrere viri60,.regis maiidata ferciilcs,
Donaque magna sui : quorum hic Mardochus,
[atille
S! Rs. — A. el rr. directa. o. "* octtrrit
 '
585 LIGURINUS. — LIB. IV.
525 Talologus " vocilalus cral: qtios istc veiuislo A
Excipiens vnltu, digno cnmulavil honore.
Auditaqtie viac causa, responsa daliiruni,
Insignem meriiis, et clara slirpe creamm
(Hic abbas Slabnlensis 6* eral) jiibct ite Gui-
[balduin *3. 380 Semper incxhausia Celebralur curia turba :
550 Inlcrea patriis Andreas finibus exsul,
Aique alii pfoceres, Siculus quos ille tyrannus
Appnliaelotis dudum proscripseral oris,
Cen postliminio Roroani jnre rcversi
Principis, injecla iines ereptaque dtidum
555 Jura manu , firmasque urbes, el caslra tene-
[hanl:
Oniiiibus attonitis, regemque pulantibus ipsum
Pone seqni, jaro jamque suos invadere fines.
El cerle faclurus erat, cupidusque parabal
Uluices illuc Caesar transferre coliori.es .
540 Sed vapor aeihereus , rapidique mbleslia coeli,
Et comilum languor, longoque lahore solutum
Vulgus, et innumero fulgeniia 64funere castra,
Ne faceret, tenuere virum, moniluque fideli
Teulonici proceres renuentem et magna parah-
[tcro
545 Coepia, cocgerunl .ad Transalpina reverii.
Ergo ubi deposiio landem iiiaiisuesccre ferro,
Et redilu optato palrios invisere fines,
Regia belligeris indulsit gratia lurmis :
Prolinus abscessu tristes, geiniluque profundo
550 Pectora pulsantes, et largis ora rigatos 6"
Fletibus aspiceres : adeo sub priricipe miti
Du'cc viris fuerat quosvis tolerare labores.
Ipse quoque emerilos *6 gralo solemniter ore
Extulit, et digno laudavit lionore cohories,
355 Dimisilqtie viros; quorum pars gurgite yasto
Et Veneto devecta mari, nalalia rura
Contigil, et patrios aspexil laeta penates :
Ast alii fiues exlremaque clatistra jacenlis
Ilaliae, duris horrendas rupibus Alpes
360 Agmine non uno repelunl : non prorsus eoriem
Limite, sed variis anfraciibus arcta locorum,
Diflicilesquevias, et trislia clauslra sequenles,
Yix lanilem pairiis longus labor intulit arvis.
At qui de Tuscis aderant, Italisve frequcnles
365 Urbibus, hi facili cura, spatioque minori,
Ad sua diffuso redierunt moenia coclu
Sic ubi muliifidos uuo de fonle meatus
Unda secans, varios sejunciis cursibiis aroncs
Efficit; hos leni per plana jaceniia lapsu
570 Serpentes, alios inlcr cava saxa sonantcs,
Luctatosque diu diversa sede receptat,
Serius aut citius, pro traclu gurgitis, aequor.
Non tamen emissa tantoruin plebe virorum
Yel princeps vacuus, vel curia sola remansit.
375 Non csl magnorum cum paucis viverc regum
VARI^E LECTIONES.
"Pdldiqgus *A.•»o. Pdlmolog. Sp. "R. ff. 6^ Stdpulensis Sp. R. RJo. f. 6>A. Gribdldum
genitam. Rs. rigatites m. Rs. emeritas m. Rs.
* 7J fortuito m. Rs. f.
f. " adque A. Sp.P. o. " sltinxetat Pil.
586
Quoilibet cmillal, pliircs tamen aula reservat.
Ncc princeps latebras, nec sol desiderat um-
[bras.
Ahscond.it solem, qni vnlt abseondcre regem.
Sive novi veniant, seu qiti venere recedant,
Ut inare, cum largas mundo disseminet undas,
Semper inexhaustis fecundum pulltilal undis.
Ergo bona quamvis dimissa parle siiorinn,
Magua tamen princeps, el solo Cxsarc digna
385 Casira movens, per eam quae niinc Scnogallia
[fertur,
Quod Senoncs illam Gafli tenuisse pulanliir,
Cnm premerent irepidam peregrino uiilile Ro-
[mam
-p
Apennine tuos properat conlingere colles.
His qnoque transcensis, planis in finibus illuiii
590 Excipit exiguo perfusa Bononia Rheno,
Quaequasi plena bono 67Ucto irahit omine no-
[nieii.
68
• ffic quoque discedens, llalariim rector aqua-
[rum
Te, Pade, transgressus, Veronae plana poteniis
Contigit, et nolis posuit tentona cariipis,
595 Qua rapidas Athesaetorrens agit impeius undas,
Moseral a velcrum iraduciustempore regum,
Elslabili multos servattts jure per anrios :
Sive petat Laliam regnalor Teutonus Urbem,
Sive sacer6'redicnssua signa reporlel ab Urbe,
C 440 Ul latum junctis ponlem Verona carinis
Per medias Athcsae porreclnm construatundas:
Quo validus princeps inlactis meenibtis urbis
Transeat, atqne 70 suas iransmitlal riie caler-
. [vas.
Tunc quoque connexis fragili compage carinis,
405 Desuper injeclis leviler gens peiiida lignis,
. Exstruxil facili cessuruin pondere pontem.
Ut cum noslcr cques labulata sonanlia ttilus
Alque vacillantes incerto ponderenavcs
Jani premeret. nexu series inftda solulo
410 Cederel, etrapidas ferrelur roiles in undas.
Prseterea caesis riparum in Ironte saliclis
Struxerat 71in inullos fruticum ramalia fasces,
Quos quasi forluilu' 1 venienti gurgile raptos
Prona calenatis infligens unda carinis, -
415 Solveret infidum deceplo miliie ponletn :
Ut jam Teutonicac transmissa parte cphorlis,
Gurgiie praecluso, reliquos invaoeret hoslis
Impius, et dirum satiaret sanguinc ferrum.
Causa fuit miscris infandac machina fraudis,
420 Et magno veniura malo, nutiiqiie siipcrno
Incidit in foveam quamfoderal improbus hostis.
Nam simul innocuo per cerla pericula gressu
lmmemores fraudis se trajecere catervae :
o. «*-/«-
°7 bonis Rs. J-. 68 Itinc Rs. * 6* s«rr<i m. Rs.
 537 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Cumquc hos a tergp quidam dc plebe feroci
425 Aitenlare dolis, subitoque lacesserc bello
Coepissent, reftigoqtie gradu iransirepararenl,
Inveniunl rupla poiilem compage soliitum,
Seque interceplos, subilaque voragine tiausos,
Et labulala novo fnirantur hiatitia lapsn :
450 Quos ibi comprensos, et nil ralionis habenles,
Allonilosque malo, jugulat mox Teutonus
''
•• .•. '• ,. 7 [tor.
Yentum eral ad faiices, angiislaquc clatislra i 475 NiLlransire potesl : Sapiens quod praedicat,
• , [viarnm, -
Qua se nubifcris horrendae rupibus Alpes
Exiguo lanliim penetrandas limite pracbent,
455 Uniusquc capax scopuloso semila calle
Arcla Iaboranti pandil vesligia inrbac.
Hic ,s fraclis praerupta jugis tenebrosa vorago( *1
Pandil inane chaos, baratrique simillimus lior- 480 Falaque sacrilegis Romani subdere regis.
[ror
Exanimes fecisse polesl, Ailiesamque ,4 fra-
[gosis
440 Sub pedibus rauco certantem murmtire. saxis
Accipit allonila, quam rion videt, anre vialor.
Hinc se nubifero super aethera verlice rupes
Tollii, el ingehli laie loca protegit nmbra :
Eqtie supercilio scopulosi verlicis unus
4i5 Conalu facili, lapsuraqiie saxa movendo
Mille polest arcere yirps, adilusque viarum
Claudere, vel inissis incaiilos 7! pe.rdere saxis.
Htic se contuleral ferus, infandusqiie satelles
Albricus, cupidus scelerum, ciipidusque ra- . Q 490; Obsequio regi se .commendare fideli •
, [pinae,
450 Horridus, acer, alrox, ex ordine natus equc-
[st.ri:
Civis erat, Yerona luus : jurataque turpi
Obsequio, moiislrisque novis ascila juventus i 495 Corisiljoque feras JSxvorum-fraflgereTnenjes.
Cum doniinoperitura-suo, uiiserasqueparcnlum i
Orbalura domos : longoque.labore peiitam
455 Rtipis inacccssae scdem slaiione latenti
Servabant, dirumque 70 nefas ac turpe para-
».•.: _>:' [baht.
His eral in volp, pretiis sppliare coaclis
Agmina, vel missis adilum praecludere saxis.
Non plapuil7T tcnlare dplps, facinusque fateri,
460 Donec in augiistas fauces, irifidaqne tola^
Ignara) fraudis, cecidissent ciaustra.cohorles. ,
Atque ideo paucos lulo praecedere passi ;
Coniinuere manus ad grandia monslra para
. [las.
Sic venator apros, fulvosque Jepnes
465 Inslitucr.s, timidos Jepores, damasque fugaces;
Dissiroulat : praedamque pudet captare mi-
•.,.; [norein.
fpse sub ingenli lalet allae 78 fornice rupis,
388
A Clamososque canes inhibei '•, tupidosque mo-
..... [lossos
Comprimit, ut nullis qnatiant lairaiibus ora *"
470 Donec cornigeri veniant in reiia cervi,
Trux lep, sacvus aper, maculoso yellere pnl-
[clier
Pardtts, cl hirsuti. rapidis ciini ligribus ursi. .
ul- Non lamen occnlli pottier.nni fallcre regcni
Instrumenta doli: coelestia pcctpra sane
...;./ . . [hocest:
Princlpibus fili taciius nialedicere noli,
Portat avis coeli maledicta laienlia regi.
Comperit ergo dtidum Cacsar, sensitqne furo-
[rem,
Nec ptacuit cerlo sua tradere castra periclo,
Protinus e nostro praemissis agmine paucis
Imperat infando liilos desislere coepto,
Possessam sedem, tumidamquerelinqiicreinen-
... , [lem.
Infremiiil vesana mantis, lapidumque rolatit
85 Imperiosa viros abigit mandala ferenles.
Intereranl nostris sub eodem tcmpore ca-
"
. .. , [stris
Ex Veronensi juvenes duo plebe creali,
(Hunc Isaac, hunc Carzabar.um Verpna vo-
• [cabai)
Tempore qui longo regalia signa seculi
Certabant, siudioque pii placuisse fayoris :
Hos quasi concives, et ob hoc sccurius illis
Jurc sodaliiii pro Caesare verba daturos,;
lre jubenl proceres, monilisque *' ferocia corda
Quos yelut ignotos nihilpminus impia tnrba
Exaudirc ncgans, ut certos repulit hpsles.
Ac nisi se certo redimat plebs nostra tribulo
Lorica, vel equo, pro quolibel ante relicto,
500 Et caput ipse suum ronlto rex liberet aere :
Nunquam se tutcs aditus *_*concedere, iii.iu-
[quam
Transmillenda locis urgentibns aginina, jti-
.,-..".. [rant.
Visa fiiit regi mjserabilis alque pudenda
Coiiditio, taclusque gravi siciiicipit ira:
505 O socii, proceresque, mei solalia casus,
Quos mundi dominos, et cerlo jure pptente
Imperiosa facit Romani gloria regni:
Cernitis in quanlum majesias regia landem
Veneril opprobrium, posl tanta negoiia regni,
510 Post expngnatas armis viclricibus urbes,
• linperi.iqne sacro snsccptain more coronaro,

VARI^: LECTIONES.
" Rs. Hiiic A. rr. o. 74Athesimque R. '• Rs.—ibicaulos A. ct r».'— ibi clausos A. c. Ileniscli.
f.
76 Rs,-—;TT. duruinqtte o. :77 Rs. ct A. c. — rr.;
quoqiie*,scxcmpl. ascriiita.
7» complaciiit s. cenplo-
cuit o. qlte P,- " P. Rs.—A. et rr. ibi lidbet. M'auras B. '._ 8» tit.arrda. W,—Edd. tneiitisque o. —
. Rs. pp. meiitisatie. abilus m. Rs; f.
589 LIGURINUS.--LIB.1V. 590;
-Fost uiuiias sceierum poenas, cladesque no-•A '"'' Nulla patel, soiitis 8' juhgenles ' iiexibus
- r. • i
[centuni : ; :......',. [haslas
Cum jam veslibulum patriac, primosqhe pe- 555; Scalarnm simulare gradiisVsuspeirsaque, longe
' •• ; '•'"- '-- ':•:; [iiates, 53 '
Non dubitanl nisu vesligia ferre sub auras.
Oplalasque aomos reduces inirare paremus8', , Sic ttbi constimplo 88vix eluctata labore
515 Proh pudor, a paucis prohibemur inertibus, , . Conslitit in siimma bellalrix rupe.juvcnliis :
- . -• '' ' [ultra
. Regia, quae lacitus securo suh vcste gerebat, ,:.
Regali transire via,' nec vertereciirsum..... - BCO.Sigiia.poleiis crexil Otho, strepituqiieferpci
Fama, pudorque sinit : nec longius ire, no-•":". .. Terribiles sonuere luba): clamore virorum
-.*-.--. - [centum Haclehus4goolo mirantia.saxa^resullanl,
Sacvilia prohibenle, licel : paucique lalrones - Saxa feris lanlum, fcssisque volantibusante
Iinproba Romano poscunl a rege iributa, Gognila, venlosis vix uriquam lacta procellis.
520 Cnjtis ad arbitrium disponittir ofnne tributum; -565 Obstupuit perilura cohors, ubi regia signa
El Capiloliiiam cogunt 84appendere suinniam,, ,_ Vidit, et aslatntes summis in rtipihus hostes.
Quo caput in loto noriest inage nobife mundo. _ Quid faciant riiiseri? pracrtipiis ardua pinn;s
Noirdeeet a timido redimi latrone roelallo. Saxa fugani probibeiit, ptignam mola caiisa,
A qiio saepe rei, nullo licct a;re redempli, . . ••-.' ';__.'. ;; .' [mettisque
525 Afccipiunlpropriam donato criniine vilam. Iropedit, ct trepidoe lenuis fiducia dexlrae.
Nec medamna movent, sed Iristia fcederaier- 570 Altonitos, penitusque anitni8* ralipne carenles
-''.• .•.' :- "
. i : '.: : -
' [rcnt, Regius aggredilur milcs, Teliquisque pcfcin-
Fcedaqiiemarisurae fugiocoirimticiafaroae. .:.-• ~ 'i- , . ; [plis
Seddabimus jiislum/dabimus quandoque tri- - Ciini duce capta suo, turpi bissena rescrvaiis
_ - • [buium, Corpora supplicio, gralo pro miinerc regi
Quale decet fegem persolvere, ferre laironem. Exhibel hos omnes : excepto scilicct uno,
550 Siate viri fortes, libel expugriare iioceiiles : 575 Qui sociospropfiajussus suspendcre dextra,
Aut hic, aul nusquam gelidaiu iiaiisibiuius Obtiiiuit iniserain regali munere viiam., ,
''• ir.-*- '' «.-''.'. Gallus erat, nuperque dolis ascilus".iuiquis.
[Alpem.
Sicait, et positis agmen coiisistere castris Inscius : huic parcens, aliorum gultura <Iiro9l>
' Elidi laquco jiistissimus imperai ullor.
liriperal, ignavos cnpidus punire latrones.'
Qmnia versanti quiddam rationis aperlae 8" r 580 Sic cruce velgladio quingcntos uliiina morlis
535 lricidii in iiienlem; veluli •consceriuefal' ante Fala suhisse ferunt: omncs ex ordine"equesiri
Turba nocens, ita posse suos si.per ardua Ingcnuosjuvenes, quos regia 91;viiliieffl :passos,
- •- --> ' [rupis Supplicioque suo cunctis cxerapla daturos,
Fcrrc gradum quocunque" modo : jiiveiiesque Tculonus in magnos iiiiles'coiigessii acervos;
[ducentos 585 Corporibiisque suisexsiihcii, et strage crtieuta
Peciora signifero fortissima tradit Oihoni : Obslruxere viam, quam vivi fraude stiperba
"
" Tenlavere pio fruslra praecludere
Hos jubet ex omni secrelas parte petilo regi
540 Ascensu lenlare vias. Paretur, elarniis At rex Italiae fauces, anguslaque 'clanslra
. Instrucii levibtis. sed nrmopecibretuii Praeteriens, placiduni" prima slatibnc Tridcii-
Magiianimi juvenes, silvas et confraga rupis --••-'-." [ium
'
Undique multivago scrutarttes liinite Jiistrani. 590 Conligil: iiic niullos natalia rura petentes
Vix'inter sicopulosei aculos denique cautes Dimiiiens, vicina petit placidissiroiis hospes
545 Cpnspexere locuiri, quo se prbmitiere landem MoeniaBrixnorae : mox illum Norica faeto
JMagna videbalur peragendi ccepta facultas : . Terra sinu versb reducem jam suscipil aniio.
Protinus angusto nitunlur ad ardua calle, D Haec 9i de iaininultis generosi principis aclis
Cautibus infringunl uiigues, et si qua velusto 595 Credidimus nobis tenui tentanda .canipena :
Prominet e scopulo putri jam stipile radix, ;Acveluti plena rarosex arbore flpres
550 Hanc niiente manu prendunt, humefoque pfio- -- Carpirous, et paucas numera.inusinseib.ere
''
_;' , , ., ; "'7 [rem . [fJamroas.
Subvehii. attolluque scquens, primusque se- Nam si conlinuojibeal perscribere iraciUj
'.., . '.-.." [querites Quidquid in Iialiam lendens, aut jnde rever-
Attrahil, et sittdiis altcrna juvaroina praestant. [lens,
At si forte viris praccisa semila rupe 600'Atil quocunqtie loco posiius.Uani ibriiler ille
; rVARIjE LECTIONES. ,...
83Ita A.--rr. paramus. 84 Et i-apulilliciiamM. f. 8' operte.ro^Rs. f. 8esolidis B. f. *7B.mrog.
sifeiW.—A.etrr. higemes p. ss cum summo Rs. et RJo.' f. '•» omni B. * . " W.—Edd. duro. o. mr-
pid W. vereor ut apposite. "-Rs.—rr. Nec o. \ '•
591 GUNTHERl CISTERCJENSIS 592
Quam sapienler agil; quis jam, precor, oimiia A Adde quod abscnti de mullis pattca referre,
[codex Remque verecundo leviier perstringere taclu
Hoeceapiet? scriplorve manu properante ho- Suflicit :hi solide possunldescriberc gesia,
[labil? 610 Quos oculata fides, simul el piaeseniia facti
Nori eslcxiguide tanlo pfincipe valis Instruil, et noitis falli non sustinct ordo.
Scribere : maghificum desiderat ille poetam. Nos procnlabsenles regalia cernere facla
605 Nos animo lenues, el nullo robore fulti, Caesaris indigni, vulgata superstlle fama
Sudamus facilem magno sub fasce laborem. Pa.ncula de mtiltis tenui suscepimus aure.

LIBER QUINTUS.

Ergosiii reditti gaudens Alcmannia regis,
Majorcmqtte videns.quam miserat ipsa, redisse,
Fascibtts, et summae cognomine laudis oiiu-
[slum :
Ejus in occursum proceres, populosqtie fideles
5 Excital, et totas devotis moenibus tirbes
La;la patere9S juhet, gralumque impendil ho-
[norem.
Sicqtionnam duri post multa pericula belli,
Tiiermodooritiaco refefcntein signa triumpho,
Adjecisse suis gandenlem plurima regnis
10 Thesea Cecropiaefediicem vidistis Aihenae.
Principis in patruo.rapto conflata duCatu
Bangariae, spirabat ndhuc vetus illa siniultas.
Hanc sedare nepos cupiens mitissiinus iraiK.,
Urbe Ralispona, flagrantem dulcibus illum
15 Convenit alloquiis, miiltnmqiie diuque labo-
[rans :
N.on lamen eva.\ui velerero sopire querelam
Inler uirumqtie virtini, solidaraque rcducere
[pacem.
Ergo viris aliud super iisdem reb.us agendum
Colloquium staluit, qua rura Boemica primos
20 Baugariae lines communi liroite tangttnt.
Dumoue locum princeps, licrel mora ne qua
[per ipsum,
Colloqun peterel, finesque accederel illos :
Ecce Labezlaus, duotore Boeroia stib quo
Tunc eral. Herrmannusque sacrae comes in-
[clytus aulae, D
25 Cujus erai lutnidP tellus circumilua'Rheno,
Saxoiiicaeque poiehs Albertus: mafchio terrae,
Occurrunt, reducemque (metu vel amofe) sa-
[lulant.
Tanttis quippe nietus prbceres invaserat omnes
Qui sua signa sequi, palfiosque rclinquere
[lines
30 Abnueranl, tantus trcpidantes horror hahebal:
Ut sihi ouisque nocens, el se quoque Caesaris
[ira
B Jmlice jam dignus, laestimcontenderei Pinni
, Obsequio placare ducem, quem laude venu-
[sittra,
Insignem meritis, omni virtute decorum,
55 Terribilemque reis, praecurrens fama canebat.
Nam quanlo terrore sui posl terga limeniem
, Liquerit8* Ausoniam reclpr, qtinntumqtie re-
[cedens
Urbibus Italicis incusserit ille fimorcm,
Legati fecere palam, quos conscia cnlpae
•40 Ac mctuens Verona sune, post pauca secnlos
Tempora, Teulonicam supplex direxit ad ur-
[bem »»:
Quorum blanditias humiles, lacrymosaquecau-
flus
c
Tempore verba suo poslbac meinorandaTelin-
, [«.uo.
Scilicet hanc in se majestas regia jttsti
45 Yim lerroris habet, procul anprope, praesto
[vel abserts,
Semper lerribilis, semper meluenda, suoque
Plena vigore manet, nullique impiinepremenda
Credilur, et semper cunctis, el ubiqtietimelur.
Hoc quoque colloquio, proceres, hinc inde
[sagaci,
50 Caesaris iroperiov rimanlcs peclore causam,
Conatiquc din tanlos sedare tuintiltus,
Snsceplo frustra taiidem cessere l.abpri..
Nam quamcunqtie viri tentarentcudereformam
Pacis, ut huic 96finem faceret iransaciio Iiti;
55 Sprevit, e.iin splila perinansit Norif.us ira,
Iii jue salutato fremebundiis rege recessit.
Inde Ratisponae rurstim revpcala potenlum
Principis accilu convenii lurba virorum.
Hic ubi judicio proceruin, jurisque lenore
60 Saxona majorum princeps in sede locavit,
TJmnis *7 Baugariae sludio jurata (ideli
Cuin duce prima noyo sanxerunt foedera pa-
[tres.
At populus clarse possessor, el incola sedis.

VARIiE LECTJONESv
" P. ex aignm. ss. Rs. ei RJo.—A. cl rr. patete o. •* Rs. — A. ss. liquetat. o. " Teutonicuw...
97omnes P. Rs.
otbem ? cf. infra v. 76, et lib. x,-v. % 5: 96 Rs.—rr. hinc. o.
3*3 LIGUMNUS. — LIB V.
Noritantunf jurare ducf, «ed el obside niulto> A
65 Sccufam praestarc Jidem, compulsus ab illo
Paruit: hic siquidem niajori foedcra cura
Sunt cxacta dtici, quod plebs ea fida priori,
Atque novo poicral doniino suspecla videri.
flic quoque multimodas dubia sub lile que-
[relas
70 Eniefsisse ferunl; quas ihter maxima pene
Ilaec eral' Arnoldus, iuus, oMoguntia, praesul,
Heriiiannusque coines, magnae stib principes
(sumroo
Acriler inter se ** conniclum litis agebarit.
Nam dum Teuloiiicis rector submolus ab oris>
75 Ausonias premefet bello seu legibus iirbes,
Tanlus in arctoo beifi furof arserat orbe,
Ut peniuis concussa suas Alemahiiia elades B Consilium prodisse doli, quocunque jubebit
Fleret, el absentehi revocarel sedula regem.
Ilsec quoque cuin multis, sed fortior omnibusi 125 Purgandani Verona roodo, fideique probandae
{Una
80 Finibus e\ Italis Friderictim catisa reduxit.
Sed lamen iii tanlo totius turbine regni,
Tanlo raajori pngiiax Germania clade
Senserat islorum virOs, iramque virorum,
Quanto major eis erat, editiorque poteslas.
S5 Hos igilur procerum strepilus, clamosaque re-
Pectore sedato dirimente ncgotia fege,
Ecce tui cives, lsaac bene notus in aula
Carzabanusque simtil, quoruin (ni fallimtir),
[anle C
Aientio prxcessil, limido cuin praesule sedis,
SO Teiilanienta precurii placidas adCaesaris aures,
Et populi inaiidaia lui, Verbna, ferebant.
Ulque viris adiltis dalus cst, coranique lo- 140 Excepit sCelerala manus: jam parce fideli,
[quendi
: Copia, facundo praesul sic incipit oie :
Veronsemandaia iuae, populique fidelis
95 Yerba precesque libi, Roroani maximc recloi
Nominis, ejustlem vix dignus cpiscoptis urbis
Perfero : necdubium raihi persuadere laborera
Evaluere prius, quam lotus mente-sub una
Ecclesiae populus majoris in aeilereceplus,
1C0 Omnia quae nobis ad te referenda dedissent,
Teste Deo, sanciisque suis promisit, ei aclu
Et plena servare fide : quis crederet ullum D 150 Exigit, ut lisco jurent appendere suininam,
Fraudibus esse locum? poterant, si fallere vct-
[lent,
Alierius famam ccrto objeclare pudori,
105 Alquealii mandare dolps, el parcere patri.
Sed quia pura iides, nullo fucata colore
Mandalis ineral, placuit committerc nobis.
Atque ideo comites morum gravitate probatos
Atljeccrc viros, longo quos ipse fideles
110 Agnovissepoles castrorum et tempoiis ttsu.
VARIiE LECTIONES.
i"Rs.—rr. st iriitt 0. ** possitl »••scmva m. Rs. f.
*placando tn Cmsare, Us.—ptacato Casare A. c. f.
P-ATSOI. CCXH,
394
Audiit et doluit, lumida ferilale latronss,
Non cives, Verona, suos; iransire paranli
Insidias posuisse tibi; quis dicere cives
Andeat, in proprium molitos impia regem?
115 Qui violat ciycm, concivis desinit csse;
Qui violat rcgem, quis posset •• dicere civeni ?
Sed bene quod hieritam subiil roanus impia
[poenan),
. Et projecta feras, volucresque cadavera pa-
[scunt.
Ossa peremptortim tumulis Verona negatis,
120 Alque feros manes, et noroina saeva "• nocen~
[tum
Damnat, el irali natos odere parenles.
Ac ne forte tibi nostra videalur ab urbe
Regia nobiliias, sese promiltilel offert
Spoudet, et innocuaecerlissinia pignora nieiitis,
Nonne ' aslricta lihi sacro Vcrpna tenetur
FoederC? iionne tuas excepit prima cohories,
Cum peteres magnam felici milite Rpmam?
150 Noune luos iterum rediius, conversaque laeti
Vidimus, el patriis dimisimus agmina lerris?
Qiiaeloties gavisa tuis occurrere caslris
Cernitur, infidani fruslra ne dixeris urbem.
' Desine paucorum contagia morbida,
quaeso,
155 In lotum transferre gregem, culpaque carente»
Exaequare reis: insontes culpa nocenlum
Non trahat, ex propriis justo sub judice factis
Pramia, seu pcenas meritorum .quisque re-
'[porlel.
Nos sunms innocui, justam quam debuit iram
Dcvoloque libi populo, potiusque rebellem
iiifidamque suis * longo jain tempore Romam,
Aul lumidam Ligurum lotispete viribus urbcin,
Nec dubita justis Veronam agciscere bellis,
145 Et facias adhibere manus : quaecunque furorem
. Caesaris urbs meruil, nostram quoque seniiet
[iram,
Dixerat, ei comites ptenis assensibus anibo
Adjecere suas placando -3Caesareparles,
At rex consilio proceruin, sub nomine certo
El totis contra Ligurinam viribus urbem
Regia castra sequi: sic deirium pace reperia,
Ad patrios fines vesligia laeta relorquent.
Instabat vcnefanda dies, qua Christus in una
155 ,/Equalis deiiate Pairi, sino lemporis oriu,
Naius ab aetcfrio, siib tempore, lempofis an-
[ctor,
Coelitus inftisa voluil de virgine nasci,
lllie nlatre careiis.istic hiliil ex patre suinens.
' Rs. ra. tuis*
'P. et Rs.—rr. _Necjtc 0,
- 13
 595 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Sic pucr in ciirtis, Dcits ut regnarel in aslrjs., A
160 Ifunc celebrare diem digno medilatus honore
Cacsar, ubi * illuslrem Jegeret sibi ciifia sedem,,
Qtiae possel pleno tot millia pascere cornn;
Wormatiam petiit, medio quse gtirgile Rheni
Gallica Germanis opponil rura colonis :
165 Utraqu.e frugiferis lelltis tiberriina campts,
Utraque vinetis exuberat, nlraque pomis,
Piscibtis, atque;feris, et cuneiis rebtiseqendis.
Hic ubi devoto solemnia pectore princeps
Teiiipora transegi', tandemsub judicesummo
170 Afdtia iraclari ccepere negolia regni.
fundere mulliplices ex omni parle querelas
Aspiceres, dubiasqne viros collidere causas.
Quidquid ab alterulris absentis temppre regis
Perliileraht, quertili mislo clamore queruniur.;
175 Sic doiniho peregre nosl lempora longa re-
[yerso
- ^Gommemprafesolcnt lacrymosa negotia servi, , 225 Spla Dticum siudiis exercita Norica tellus,
y Pressufasque suas, et iniquae vefbefa fixae,
Alternosqtie dolos, occultaque crimina fui ti,
. Et scelerum noxas, et quidquid nequiter actumi
Vd80'Ertarrare yaleht, odip flagranleloqutiiiliir..
' Oiririibtisiiis
placidas conslantia principis au-
_[res
Cpmmodat,-el validos tranonilla mente tu-
-: [niiiltus
Teriiperat, indignans aliqua ralione moyeri;
Oppressos releyat, pcena gravibre superbps
185 Percutii, -afiliclis bpnus, ac metuendiis iniquis., Q 255 Retulit 8, excluso tbfpore, negblia menlem.
Tunc duo praefali prpceres, Amoldus et alter
;, Aulictis illo cproes, multis yeliementer in illos;
Accensis, fegemque gravi stimulantibus ira
Ob sua niultipiici.crtideliler acta realu
190 Judicio victi,-capilalis vulnera npxae
Excipiunt: ac ni gravis aetas et sacer prdo
-Ppniificem lulata forent, aut sanguine poenass
-Splveret, aul stimmi paterelur probra pudoris.
•Quippevetus mos.est,uti' si quis rege re-
'>''.::<-' .'.VV::..'.:V': ....•;7:7.-,":-7.'.;.:_::,/'JmplO, 245 Casta Beatrici sociare cubilia regehi;
i9S'Sanguine, vel flamma , yel sedilionis apertae
-Turbine, seu crebris regnum vexare rapinis
Audeat: ahte gravem quam fuso sanguine pp3-
-'-::_ '--- ':[nam
Excipiat, si jiber erit, d.e riiofe vetusto
linposilum scapttlis ad conligui comitalus
200 Cogatur per rnra canetri cohfinia.ferrb;
Sin alitis, sellam; cujus dispendia ppenae
: ljle Pa|atiria} cusips ceieberrimus aulae
Non poiuit vitare conies, curictisque videndus
Porlavit scapulis passus plus mille lalranlem.
205 Hanc quoque tunc alii simili pro crimine poe- 255 Pfincipe digna viro, prolem paritura beaiain.
.; :'': ".:'-'.[nam
Sustiuuere decem comites, lotidemque coacti
596
Foeda tuiere canes genefoso pondera collo.
Cnjus iiiauditae poeriaelimpr altus in omnes
Irfuit; rii"n.tuTusprbcefiim; praesumeret ullra
210 Armaia certare iriaiiH, sed pace ^questra
Judicis arbilrio sua quisque Tcpbsceret aequi.
Addc quptl invicius discurfens tindique Caesar,
Praedonumcastella jrigis hbrreritia " summis,
Et vix speciandas celsis in rupibus arces
215 Expugnare mahu , sparsisque evertere mtiris,
Urere vel flammis avide properabat, et ipsos
Ariifices scelerum, regni iurbare qnietem, -
Etmiserbs crebris solitos spoliare rapinis,
Vclcruce, ve| gladio, vbl longoCafcerisus.il
220 Perdere gattdebat, nori exorabilis ullor.
Sic jarn post. tenebras et s«vi tristia belli
Nuhila, Teulohici sedato turbirie fegni,
Principis adventus, veluli nova solis imago,
Cajperat optatae radios effundere T pacis. :
Hujus adliuc expers eral, impatiensque salutis.
Jamque dies aderat celeri revoluta relapsu,
Quam " sacer ipse suo veneraridam Spirilus orbi
Praestitil arJventu, ciun mystica munera si-
-:.--:::.::. . ijrhans,
250 Desuper effuso lingiias distinxit in igne :
Inqhe Palatini castro piivatus Olhonis
Oiia seposilis curis Fridericusagebat.
Hactriuub lantrim secrCta ih sede peracto,
Ad solilasitenim curas elpublica regni
Ergo Ratisponaepalruiim de foedere pacis
Alloqtiittir, fleclitqiie viriim : forlassis ab iliis,
'"
Quos propter rixas, injusiaqiie praelia, regis
Audiefat scnsisse niinas, exempla trahentem.
240 Ciimqtie reformaia tantoruin pace viiorum,
Ptiblica per loium ilorerent gaudia regnum :
Ut bene cOmposilisTebus peffeetadecoris *•
Gloria; nullius defectu partis, adesset,
Restabal viduum, gerierosae pfolis amore, ?
Qtix sihi pef qiiasdam ''-hupef tfaducta fideles,
TeuipiiiCas urbes, et conjugis arva " fiiluri,
Principis accitu"" jani spe u regina, lenebat.
Nam quaeprima vifcij hec pefmahsiira potenti
P 250 Niipsefat. illicito cognata recedere leclo
Jussa_ iociuri thalamis dederat, causamque se-
': ::: . ;v y [cundis.
Hbc quoque discidium *• secrelo cuncta re-
[genlis
*•
Corisiliopfbdissepplesi, ut forte beala
Principis in ihalainos succederet illa Bealrix,
Qtiaiii comes Allobrogiim, regum de gente ve-
'-' ; ::':.' - : • [tusta

VARLE LECTIONES.
4-uttRs. f. ; • Rs. RJo,—rr. ubi o, " *hmtcnlia m. Hs, f.; * Rs. m. diffundere *. • Rs.—rr. quemo.
* Rs.r—rr. tetlutit. " R. decoti -{?; quosdam Pfl. ei Rs. f. " Pfl,—rr. atma. " Pfl.—rr. a coitu.
14 Pfl.—rr. spem. " dissidium P. R. Rs. " ni Sp. f ni R. f.
 597 LIGURINUS. — LIB. V.
Ortus, e! ipse suis Rainaldus clarior aclis
Progenuit, moriensque ttios Burgundia lines
Orbatae in teneris et pupillaribus annis,
260 El validas urbes, munitaque caslra reliquit.
Hsc adeo tellus a sedibus incipit illis,
Qua Sasilea suos vicino fliimine muros
Ailuit" et Rhenum venientem laeta salulat:
Innumerosque tenens populos hinc Gallica
[rtira
265 Hordet: at hinc rigidis scopulosae nipibus i
[Aipis
Arctatur, tractuque pari pfotenaitur, usqtie
Qua rapidus primas Rhodanus maris infliiit
[undas,
Quaque captit regni sedesque fuisse velusti
Ferlur Arelalum, priscorum curia regum ;
270 Teque sibi jungens sequo Provincia jure,
Noinen apud veteres regni .lilulumque gere-
[bal";
Cujns Arelatum sedes et finis ab illa
Parte ferebalur, donec suprema volunlas
Regis Rudolphi regnis accedere nostris
275 Jussil, el antiqui detraxit nomen honoris :
Ut jatn nou regnum, sed sit bona pprtio regni. 520 Dignetur sacri sociam sibi jungere lecti
Has ibi melropoles et priraas novitnus ,1S
[urbes:
Chrysopolim placidam,Lugduntim, sive Vien-
[nam,
Quaequeluos spumante mari Provincia fines
280 Clatidil Arelalum, validis obnoxia ventis.
Citrysopolim Dtibius, reliquas praelabitur am-
fnis
Maximus Allobrogum Rhodanus dominator
[aquarum.
Hanc comes antiqua veniens ab origine
[regum
Guilelmus quidam, puerum quem fama vocabat,
285 Possedit, quem conspicuo produxeral orlu
Chunradi germana Ducis; quo fraude suorum
iUt perhibentveleres) huraanisrebus adempto,
Proximus agnatus comitis .Raiiialdiis, el 555 Vcnil in amplexus, comilesque, regesque, du-
[lueres
Legitimus, laniae nactus moderamina summae,
290 Jure suo nimirum " et claro sanguine fretus,
Teutonicos reges, ediclaque saepe vocatus
Sprevit, et Allobfoges aliis sub; regibus esse
Indigntim repulans, nimium memor ille ve- 340 Quod tua facla probanl, dignissi.me noroinis
[lustae
Libertatis erat, regemque superbus agebat.
295 Donecob innumeros faslus sentenlia tandem
Ultrices in eum deprompsit regia vires,
Erepiamque viro, regni sub jtidice, lerrain
Nomine Chunrado fisci concessit habcndam:
Et " quasi proscriplo regni spretore rebclli,
598
A 500 Proxlmus exstincto succederet ille nepoti.
Qui mox concessos armalo mHite fines
Irrumpens, regale sibi defendere donum,
Et valida sancire manu lentabat: at ille
A patribus suscepta suis lutare laborans,
505 Plurima conseruit diverso praelia casu.
Has inimicitias tandem sub tempore nostr
Regia sopivit tali solerlia pacto :
Scilicet ut geminas illis in finibus urbes,
Lausennam, gelidaqtie sitas in fupe Gebennas,
510 Berlholdu3 regeret,'; reliquas Rainaldus _ha-
[beret.
Hanc reor ob causam, regni pro parte velusli
Maluit Allobrogum rector Barlholdus haberi,
Quara comcs •': in solito Rainaldus nomine
[mansit.
IIoc qttoque defuncto, lanti patris unica proles,
515 Jure sibi patria? delatum sortis honprem,
Magnaque sub teneris moderamina sumpserat
i'annis,
Eximio nuptura vire, generosa Beatrix.
Ergo dato passim varias rumore per urbcs,
Advenisse diem, quo fesla lampade princeps
Et meliora novis sponsalia ducere fatis :
Undique magnifici proceres ad magna vocaii
Conveniunt, urbemque petunt, cui nomen ab
[herbis
Esse putant, linguae vulgaris nomine tractum :
G 525 Ul lanquam medii circa praccordia regni
Eximinm celebretur opus, famosaque sedes
Illa loctim tanto digr.um concedat honori.
Quanti poiitificcs, quanli coiere polentes,
Quae facics procerutn, quis honor, quae gloria
[rerum,
550 Quisve favor populi, seu qutc devoiio cleri,
Qui velit expressis metiri singula verbis,
Hunc ego littoreas numerare falebor arenas
Posse, vcl in magno radianlia sidera. coelo.
Hoc rerum splendore sacros regina mariti
[cesque
Felici parilura trono, te maxime, qui nunc
Fortiter Ausonias urbes, Henrice, regendo
Grande tibi nomen primo nancisceris aevo;
El.le Suevpru.m dttclbr Friderice paierni,
[baeres*
Te quoque crim magno praeclarae laudis O-
[thone
Insignis Chunrade puer : cunctisque minorem
Sed non dissimilem morum probilate Philip-
[pum.
Hos equidem parlu felici feroina princcps

VARI^: LECTIONES.
" abluil m. Rs. * " A. c. et W.—Edd. et ptimas nominis, o.—ptimi twminis Rs. f. " Rs.—A. U rr.
mnuum rcniieute melro. " Ul P. ss. Rs. el RJo. *' •» Sola A. recle distinguit post : cqmes
 599 GUNTHERICISTERGIENSIS
545 Edidil, el plures generoso torsilaii alvp
Terrarum domirios longe laieque potenles
Prpgeriilura fuit, sirioii ilbrehie juvenla
Invida fallaccs riipissenl slamina -Parcae.
Heu mihi, quam celeri doniinalrix inclyla fato
550 Occubuil, yidmimque virum, prolemque re-
.[liquit.
Jam laraen Augusto dominanles cum patre
-[nalos
Videfat, iinpressamque tuis, Henrice, coronam
,• Tempofibus : cum de loto -simul orbe voca-
!
;7'.7"'7: ...... . .' ,. [tos" '
Quanta nec ante fuit., nec creditur esse fu-
[tura,
3^5 Megulitiha siibs aspexit curia paires.
Nohdum collcclos ad gaudia lanla potenles 400 Gaudia Palologus letlio turbavit acerba ;
: ArJ prppriasjsedes, nataliaque arva reverli
Passtis efai princeps; sed adhuc Hvmenaea sa-
T[croque
Carmina digna toro, solemni curia plausu,
360Et feiix omen, vptlvaque festa canebat:
Ciim rediit Graia Stabulensis ab urbe Gui-
[baidus,
<Legaliqiiesimul, regis mandata ferentes.
Qtii tameti obfraudes aliorum, quos prius idem
Egfegin Manueli orator" miserat urbis,
365 Aufibus, et facie lam laelo tempore, ianU
Principis indigni, longe consistere jussi,
Expavere graves offensi Caesaris iras.
Nam qui praedicli mandala priora tyranni
Ausonias urbes, Elruscaque arva tenenti
370 Attulerant, Friderice, libi, gentilibus usi
Fraudibus, impressas falso sub nomine regis
**
Mendaces cfiartas sibi confecere sigillo.
•Quosbene rex habitas, postquam ctimulavit 415 Seque sui falsa delusum nominis umbra.'
[honore,
Muneribusque datis; referendaque fausta ty-
[ranno
375 Verba suo, placidaeque dedit consortia pacis,
Dimisilque viros : cum regia signa remensis
Alpibus audirent ad Transalpina redisse :
Prolinus Apuliae populos et moenia falsis
Subreptisque dolo Campana relatibus implent;
580 Lilloreas ufbes «ese, vicinaque Ponto
Oppida, muiiifico falsis a principe signis
Accepisse probaht: ignavaque ••peciora vulgi
Ffaudibus, et Gfaio corrumpum nequiter auro,
His coroes Andreas Capuac, proscriptaquc
[turba
385 Niiper ab exsilip nostro sub rege reversa,
Atque Cavillensis Roberlus nomine quidam
Eximia virtute comes ; seu gralia hosiri
400
A Principis, aul odium Siculi, seu maxima
[merces
impulerat, cceplis tota virlute favebant.
390 Praeterea dominis inlidum aC mobile vulgtis '
Pondera servilii, Siculxque tyrartnidis optans
Abjecisse jugum, sceleri praslare favorem
Gaudebal, rerumque sequi monienta novarum.
Ilis opibus freti Barum pcliere, iocumque
395 Praesidii vailidam quam " praemuniveral arcem
Miliie hon pauco Siculiis, ccrtannbus armis
Oppiignant, capiuntque manu, possessaque
[bello
In stiajura novis traducunt mceiiia.fatis :
Non sine clade laraen : nam maximus unus in
:-",...•DlHs
Cujus. aromalico conditum corpus odore
Turba comes patrio transmillil rooesta se-
,;;.".- [pulcfo. -
Jamqtte per Ausonias urbes vulgatus ad-
fusque
Principis ingenuas rumor pervenerat aures,
405 Vel sumnium clausisse diem, vel pondere morbi
Guilelmum proprii privalum munere sensus,
Nec ratione frui, cunctasqtie in finibus iliis
Foeile" Graiorum deceplas Iraudibus urbes.
Quod salis indignum Caesar, penitusque pu-
[dendum
410 Duxil, et ingenli lurbatus inhorrtiit ira.
C Nam licel a Siculo Romani nominis urbes
HactehUs invasas, mulilataque regna dolerel :
Tttrpe lanien magis hoc, el foedius esse pu-
[tabat,
Moeniacapta dolo, seduclaque lurpiter aslu,
Nam quod tam ionga Siculum gaudere rapina
Tam paliens tulerat, juslamque represserat
[iram,
Haclenus occultis, penitusque latentibus actum
Quis dubitet causis?ubi M landem lemporo
[noslro
420 jEternum veteri finem positura querelae.
Nobilis e Sicula tibi rex Henrice veniret
Nupla domo, gemini pax ei concordia regni.
Forsiian hic facinus, commenlaque fraudis
[iniquae,
Graingenumque dolos Graiorum morle piassei;
425 Aut inhonoratos, et probra gravissima passos
Turpiier Argolicaro repedare dedisset ad ur-
[bem,
Ni bona pars proccrum, legalis parcere regem
Censerel, fairtamque bonarn praeferre dolori.

VARI^; LECTIONES.
"Rs. elRJo.—A. etrr. vocatuso. " Egregio Manttelmonocrator, etc.B. +.—Rex Graim Manuel oralum,
eic. A. c.—Forsan : E Graia Manuel oratot miserat nrtejvel : Et Gratm Manuel oralor miserat urbis, vel
prorsus : Egregim Manttet, etc.—Nil mtilandum censet Rs. (?) %>mendaci. B. " ignaraque m. Rs. f.
•• qua B.
f.;..»' W.—Edd. Fcedere o, .." «li Rs. f. .
401 LIGURINUS. — LIB. V. 402
Sie demum Graii» adeundi copia fegis, A Parva cadunl levius, non uiulta mole premun-
450 Temporis atque loci praescribilur ordine certo. [tur:
Non lamen invicli fera principis ira resedit Magna sub ingenli frangunlur ponderalapsu ".
Donec in Apuliam proceres ultricia regni Nunc age, magnifici proceres,ingentibusactis "
Juravere sequi condicto tempore signa. Inlrepidas adhibele manus, etjusta ferentes
Jamque graves ullrix Alemannia moverat 4S0 Arma,.)aboranti mecurii succurrite regno.
[iras, Tutius est ferro jam putrida membra recidi,
435 Magnaque ternfico properabat coepta lumultu : Quam partis vilio tolum labescere corpus.
Cum novus ex Latio rumor, meliorque priori, Haecest illa nocens, qtiae cunctas lorlior urbes
Hostibus exslinctis, Siculo viclore receplas, Persequilur, nostramque premit sine fine Pa-
Quas sibi subdideranl fallaciter, allulit urbes. [piam ;
Ergo alio princeps laniarum pondera rerum 485 QuaeCumamLattdamque, niinis vicina, pereniii.
440 Fieclit, et in Ligures properal convcrtere Inseclans odio, crudelibus urget ulramque
[bellura; Terriftcalque minis, aliasquc ferociier armis
Innuinerasque suo signalas nomine chartas Evertit, pressasque tenens in pulvcre, viclum
Destinat ad proceres, ita regia jussa ferentes : " Non palitur relevare caput: fegnique superba
Si non perspicuis patuissel cognita signis 490 Contemnit, ridelque minas:qiiasodimus urbes
Vestra fides, multoque prius sudore labores Diligit, ei. coiilra quas nos dileximus, pdit.
445 Pignora sincerae menlis manifesta dedissent, Terdonse veleres, nobis prohibentibus, arccs-
Non ita secure vestrum peleremus, ad omnes Erigit, el yetitas sudel sarcire ruinas.
Auxiliuin, diversa ferunt quos tempora, casus: Nec timet iratuni, quem scit orocul abfore re-
Sed quia devolos, velul ofliciosa suprerao .' ". I «em-
Membra decetcapiti, nobiscognovimus esse, 495 Nec pulat ulterius nostros senlire recursus..
450 Nunc hoc, nunc aliud mutaio lempore veslris Fallitur, cl vano diicit solatia votp:
Mandamus studiis : sic rerum poslulat ordo : Sperato cilius caslris Ligurina prememus
Sic varial fortuna vices, nullosque limemus Mcenia;coropleto belluro condiximus anno.
Ob decus imperii vobis sociare labores. Tunc nobis merilas cogetur pendere poenas:
Apuliaebellum, qupd paucis antc diebus 500 Et quae minc alias lutatur, et eriglt urbes,
455 Sanximus Herbipoli, vobis inipune remitto. Non nisi posl longurotempus renovanda jacebit.
Praeveuit siquidem nostros fortuna labores, r; Ergo viri forles, vobis asciscile, quantas
Magnaque sublatis periere negotia causis. Quisque potestis opes, uii cutii se torseritr
Altera jam nostrps exspeclaiu bella lacertos, [annus,
Egregium virtuiis opus, pulchrique laboris: Tolus apud nostram coiens exercitiisUlmam
460 Imperii saliareminas, cunctisque per orbem 805 Me duce perrigidam.sectiruset integer Alpem.
Gentihus ei populis, Ligurina fundilus urbe, Transeat.et fortem " salis impiger occupei.
Ut decet, eversa, noslrum sancire limorem : [urbem.
Quaesemper Laliis fallax, infida, rebellis Nevesub hacspecie vosadmajora vocari,
Regibus, et nulli docilis sefvire potenli, Aul Appenninum traduci forte pulclis,
465 Pracipue nostris lumefacla repugnat habenis, Sil procul iste melus: Ligurum iion longius
El quasi degenerem , timiduraquc " et mente [,urbe
[carentem 510 Cogendum quemquani pcr regia nomina juro-
Coutemnit, nec possepulat punire nocentcs, Iiiterea solito belli fremebunda tumultu
Quem nimis exposilum veniae, seguemque ma- UrbsLigurum, postquam hataiia rura lehem
[lorum Comperit evicta regales Alpe catervas:
Aspicit in poenas;palienlia nostra limori D Ticinum geminis incihgere ponlibus aninera;
470 llla teste*°datur' nescis, heu " perdita, nescis, 515 Aggreditur, pavidam solita feritate Papiam,
Quein slimulas perilura viruin! sentire dece- Ac circumposiios flammis simiil atque rapina
mortalia •* corpora ferro
[bal" Depopulatur agfos;
Te q''.oque, quod sensit consors et cpnscia Confodit, aut duris astringit capla calenis:
[culpte Lunellum renovat, Terdonae mcenia raptim
lnfclix Terdona tuae: ceu corruit ijla, 520 Erigit, atque hovas pjoperal sarcire ruinag
Tu quoque victa cades ; tanto graviore ruina, Haud procul a tuiis f icihi moehibus alto
475 Quanlo nunc " aliis tibi firmior ipsa videris. Fulgebant caslella loco, de nominc certum

VARlj: LECTIONES.

" Rs,—A. et rr. {«mirfum^iteo. •• stanie W. f. " W.—Edd. ha. " deccbitl " A. c. P. ss. Rs. <Jt
* *
RJo.—rr. Nec. o. a»pondcre lapsa W. K. f " ausis Rs. * " sontem Pfl. " mortali Pfl,
4:05 GUNTHERI CISTERClENSlS 404;
(.Vigevanum •• scriptura vocat) nil tradidit A _ Fortius incumbens privati cura veiabal.
[usus. Inde Ratisponam priiiceps, el publica regni
Haec lunc GuilelmusFerrati marchio montis 555 Cura vocal proceres, eirerum faina novaruni.
525 Moeniaservabat, siiriul ctTicina juvenlus, Hic iriter regis pairuum, regisque nepolem,
Praesidio submissaioci; sed forlior hoslis Hactenus occuliam de pacis foedereformam
Expugnaia diu landem munimina viclor Nurictaiidem vulgarepafarit, et ferre subauras:
Occupat, el captis multo vix obside vitani Qriaequalis fiierit, rerum salis ordo doccbil.
Indulgens, proprio compoiiit foedera nutu. 560 Nairi patruus regis per septem signa ducatum
530 Quaetunc " ob Ieges, el formam pacis iniquam Riiefesighavii; quaetradidil ille nepoli.
Sprevit, et abjeclo Ticiiiuirt pondcre rupit. Equibus ille duo palfuo tradenda resignans,
Ergo ubi fesla sutim coaperuril gaudia fineih, Auslfiaca jura viro pariter Cessura reliquit.
Prolintis Herbipoli prpcefurh cuiri parte relicta Mafchia tunc tellus erat haec, huhc vero duca-
Norica castra pcleiis, ibi rex ad tempiis agebal. -.....,.:,-.,.,.......„.,.,-.:, :-..;.:;: ...:,',. ||j_S_
535 Hic, ul eranl jussi, legati regis Acbivuni 565 Nahique voleris prisci defendere nomen hono-
Occurrere viro: niandaiaque regia regi - fris
B VV
NoliDcant, quorum series (ni fallimur) haec Rex palriio, cuin Ircs comitalus ille teneret:
'"'
::[est": His qiiasi compaclis, el in uno cprpore junclis,
Uxorem clara regtiiu de gerile suorum Consilio procerum celebrem dedit esse duca-
Spondebani, thalamosque novoset foedera pacis [ttim.
510 Perpeiuae, uexu solido firmare parabant. Neve secuturi facturii subvertere reges
Huic quoquepraediclaereslabat et altera causse: 570 Aut revpcare queant, regali tuta sigillo
Nahi duce Boricio tumidorum rector Ackivum, Argumenla dtici, inoniinenlaque ceiia reliquit.
'
Nuper ad Hungariam magnum direxerat agmen: Utque bono pacis cunctas florente per urbes
Cujus ut interiil bello pars niagna cruenlo, Haecquoque regali fruerelur munerc tellus.
545 Cum duce fusa suo Scythica periroente sa- Ullima juratam suscepil Norica pacem.
7 [giua", 575 Sic velul aniiqui revocato tempore secli
Viribus Ipse suis vindiclam sumere cladis Aureapacificosub rege revixeral aelas.
Invulidus, nostrum, quem noverat omnia posse, Sed quantuin placidae, firmata pace, qnielis
Qrabat regem, sajvis indicere belltnn Praesliterat nostro regis praesenlia regno,
Gentibus, ultoremque suis asciscere factis i
C Italicis ianlum populis injecerat absens
550 Tenlabat; sed causa virum spes utraque lusit. 580 Cladis : et aslrictos laxaveral ante iurores.
Nammeliora sibi thalami jam fcedera rccior Sic dum dimidium lenebris absenlia solis
' lnfuscal mundum,
Junxerat; at :••' bellum breve lempus, et altera reliquo praesenlia lucem
[belii _. Fundit, et alterno partitur lumine coeluin.

JjBER SEXTUS

Ergo reformatae post lempora plurima paei D Constiluit saevisindicere bella Polonis,
Nobilis arridens laeto Gerniania vultu, Hos, ut fama teriet, pcpulos:a cardine primo
Dulcia sepositis tractabat gaudia cufis. Solis; et aestivoPhcebaeaelampadis ortu,
Mutaios sese, inutataque saecula laeti 15 Vistula praecingens torrenlibus alligat undis:
5 Credebant homines: coeliquoque blandior aura Arquxfumanlem mergi videt aequorePhoebum,
Spirabat, meliorque dabal sua munera lellus Haiic rapido cursii praelabilur Odera parlem :
Non tamen in tanla princeps ignava quiele Quod lalus imbriferos lelluris respicit Auslros,
' Olia carpebal, credens hoc Rura Boemorum, silvis horrenda velustis
perdere temptis,
Quo nihil adjeclum rcgnijproventibus esset: 20 Tahgit: ab af ctoa Scythici maris aestualpra
40 Quamque aliis dederat pacem, sibi sponle ne- Fluctus, el indomiti sedem posuere Ruteni.
[gabat flaec regio Sclavos complectiiur,atquePolonos,
Ergo novam naclus tenlandi fortia causam, Et gentcs alias, quarum nec barbai a nobis
\ARIM LECTIONES.
•• Ita ex Othone Fris.-iA.Vi<;eiium,A..c.Vigevuin:E.<l(i.Vhigevum."R. ss.Rs. el Jo.—rr, tum o, wEdd.
V. 556post 537. W.—adverterant sedrion videranl vitium Rs. el B. 41B:—Edd. pereunte o. .*» Rs.—
fr. flrfo.
405 LIGURINUS.— LIB. VI.
Nomina, nec rlgldi possunt notescere mores. A
25 Terra su6 mtinita situ, yix hoslibus ullis
Armata lentanda manu: gens aspera cullu,
Terribilis facie, morum feritate limenda;
Horrendo violenla spno, truculenia, roinaxque,
Prompta manu, ralionis inops, assucta rapinae,
30 Vix hominum se more gerens , horrore ferino
Saevior, impaliens legum, cupidissima caedis,
Mobilis, inconslans, acerrima, lubrica, fallax,
Nec Joniinis servare fidcm, nec amarc propin- 80 Reddere germano, timuerunl spefnere regem;
[quos
Sueta, nec affeclu pietalis docla moveri.
35 Haecparfim natura dedit: partimque nocentes
Tabida pesliferae faciunt contagia plebis.
Nam quaecunquejacet Scylhico brevis jnsula 85 Agmina confeslim rapiens per iniqua viarum,
[Ponto,
Qui tenet hanc populiis, nec lerram voroere
[sulcat
Frigore perpetuo sterilem, nec sqtialiida duro
40 Rura ligone movet, nec vitem copulat ulmo,
Nec legitarboreos, aulumni munera, fetus :
Venalu lantum, crebrisque alimenta rapinis
Quaeril, et assiduis piratasenescit in undis.
At si quando famem penuria longa ciborum
45 Asperat, (horrenduni dictu vix credere, pos-
[sum
Ipsequidem, sed rumorbabet) sua membra
[vicissim
Pestifero miseri morsu lacerare leruniur:
Nec genitor liato, nec fratri parcere frater
Novit, etelixa recreatur Gliamatre.
50 Non tamen inVictam terrae populique ferocis
Asperitas potuit regis compescere meniem, .
Qiio minus ad certos secura mente labores
Tenderet, et juslam vindicta pasceret iram.
Haecsiquidem tellus communi jure tenenda
55 Funiculi sub sorle tribus devenerat olim
Fralribus, egregii generis ; sed nomina noslris
Barbara iegilime nequeunl accedere libris.
Horum, qui reliquos ortu praeeesseral, unus
Dux erat, et nupiain *' cognatam regis habebat,
60 Nomiue Gerlrudeni, Leopoldppatre creatam.
Ctijus ob invidiam **fratres cervice rebelli
Abjecere jugum, pulsumque e sede palerna
*"
Compuleranl lola profugum discedere lerra
Ille sua pariier fiigietis cum coiijuge, regem ,
65 Chunradum petiit: scelerataquefacta suorura,
^Erumnasque suas, ereptaque jura ducatus
Aflini, regique suo deflebat: at ille
Imperiosa salis regni mandala, minasque
Misi.t,et ereplos reddi praccepit honores.
70 lnlumueretruces, nec regia jussa.nec acres
Exaudire rainas, nec jam parere jubenli
Curabanl: missisque aliis, iterumque remissis.
VARl^E LECTIONES.
**infidiam Sp. R. f. *» compute-runtm. Rs. f.
"nuptumK.
ftiga ? **Prussos B. f. — Radevici codex : Pruschos.
406
Spernebant lumidi, fratcrnaque jura " tene-
[banu
Sic dux praedictb longuro $ub principe frustra
75 Flevii, et assidua mansit veius exsril in aula.
Ast ubi felici Fridericus regia gessit
Scepiramanti, patruiqueloco siiscepit ageiidum
Quidquid inexplelum, dubiumve reliqueral ille:
Sxplus admoniti, nec lunc quoque rapta ju-
[beiilem
Nec jurare fidem, nec prisco more tiibula
Annua, quingeutas curabanl pendere marcas,
Omine non fausto; nam postquam saeperepulsa
Infremuit justa patientia nobilis ira,
Difiicilesquelocos, et quos praeslruxerai hoslis
Objicibtis w vaslis adilus, pervenit adusque
Odera Germanos qna separat, atque Polonos.
Hanc neque Chunradus, neque reguin lempore
[prisco
90 Distanlem ripis, tumidamque rapacibus imdis,
Armala transirc manu lentaveral ullus.
At rex invictuiii, quod suscepissel agenduiii,
Nil patiens, ipsam quae cunciis imperat, acri
Ingenio fervens, nattiram vincere tenlat.
95 Protinus innuraeras sociis contexere puppes
lmperat, ut rapidum lolo simul agmine flumcn
Exsuperet, parilerque viros traiismittat, eqtios-
[q»e-
C Obstupuere rei, postquam sua rura tenere
Et ripam cunctis intactam regibus anle
100 Conspexere virurn, vexillaque regia catnpis
Irradiare suis : pavidique fugacia lurpi
Terga dedere fiigae**: quarovis ea castra Po-
[lonos,
Pomericos, Bruscos *', Parlhos simul alque
[Rutenos,
Atque truces populos Scylhiae lolius haberent:
405 Neve seculuris optala cibaria tellus
Praesidiumve ferat, villas, alque oppida lula,
Caslraque per longos vix expugnanda labores
Exurunt flammis, spoliataque rura relinquunt.
' Nec minus a tergo, quaecunque iliaesa mane-
_ [bant,
110 Vastabat princeps : his qui sibi menle ferpci
Parcere iioluerant/iniiignum parcere ducens.
Ttim demuro luniidis e fratribus aller.
[iniqua
Qui profugi sedeiinfratris dilione tenebat,
Ut videl interitum taridem ceriumque gra-
[yemque
H5 Advenisse suis irato principe rebus,
Clamque palamque suos millens. iterumqiie rc-
[miiiens,
" tura m. Rs. f. *T obicinmsKs. *••
 m GUNTHERI ClStfERClENSlS 408
Sxpiiis accilos affaiu supplice ccepit A^ Asiipulanie viro, propler consorua magni,
Compellare patres, et deditionis aperlae Qup pueri patrem fueral complexus, amoris:
Principis arbitrio legem, veniamque pacisci. Dpnaooe Jarga quidein tam nuric, quam saepius
120 Qoam miser hpc pacto tandem lulit, ut duoi .•7.7[»nie.
'.,".:, .;:-' : •" ;- : [regi 165 Miserat egregii puero regina decons,
Millia marcarum, bis cenlum vero minislris Mandatumque viris dederat, non anie reverti.
Penderel, argenli marcas bis mille probaii **, . Quam dominaeposseni ea gaudia visa referre.
Millealias proceres siudiorum praemiaferrent, , Nec uiiniis Henriei, sub quo tunc dives
Bis centnm sacrx daret oliicialibus aulae: 7fagebat
w
425 At tibi, qnae rutilo fulgebas digna roelallo, Angtia, contigerai legalos regis adesse.
; Cbfppris ad cultuin, generosi germinis au- 170 Hi quoque compositis roandata loquacia verbis,
'- ::::'/' :'.' :'.|rnm, Et pretiosa suaeportabant munera lerrx.
Viginti inagnas daret, uxor regia. hiarcas: Quorum praeeiputimmiro speclanda decore
Jurareique ftdetii regi, dignumque favorem, Scena fuil, cui nec similem videre priores,
: Nec se de solip fratrem pepnlisse paiernp Nec, reor, ulteriusseries venlura videbit,
ft
130 Dedeciisob regni jurandP jure probarel: 175 Materiam quaeris? peregrino slamine lexta
Deniqtfe virgineam se praeseniaret in urbem, Crediiur : artis opus ? miras habuisse figtiras:
Sialiirns fralfi sumino sub judice regni, Pondus ? htimo lolli manibus, nisuve neqiiibai;
Signaque trans Alpes devotus regia miles Arte levabalur, spaliosaque Jngcra campi,
Prsevafiealfieem Ligiiriim sequefeluf ad ur^ Mullofumqiie capax hpminnm, plus qninqire
|bem. [tenebat.
155 Hacc libi jurando firmavit, et obside mulio, 180 Haecigittir tanio radiantia dona decpre
Rursus adobscoenos morcs, viiiuinque recur- Regia meilifluis ornavit episiola verbis.
- [rens, Anglicus Augiisip rex grandia •*, yera mo-
Hupit, et jEoliis dedit irriia ferre procellis. [narchae
Nam neque castra sequi voluit, neqtie venit ad1 Oplat, et aelernae felicia gaudia vitae:
[illam, Sil tibi vera salus, rex pptime, semper ab illo,
Quam rex fraternae liti condixerat, urbem. 185 Qui bphilaie sua dal regibus Cssesalutem,
140 Viclor ad Herbipolis famosac mOeniaprin- Inspiretque luo bona ccelilus omnia cordi,
[ceps C Cujus clausa manu regum pia cprda feruntur.
Signa refei-i; ibi tunc alios recloris Achivi Gralulor, et nostris merito congaudeo regnis,
Legatos, Graiae portantesmunera ppmpae, Cum tb cunctoruiri, quo? cernunt sidera, re-
Verbaqne mandatis satis ampullosa superbis, [gum
Occurrisse ferunl; quos, ut ventosa loquenles,, 190 Maximus, el tpto nulli cessurus in orbe,
145 Jaclantesque sui nimium magnalia regis, Fcedera noslra tairien, regnique minpris, amico
Urbano sermorie diu geslire, benignus Affectu non spernis opes : missisque fre-
Reclor inoffensa patienter perlulit aure : [quenter
Sprevit, et irrisps probris fortasse lacessi Muneribus, scriplisque " potens nos reclor
Dissimulans sinerei, ni se peccasse fatentes [honoras,
150 Elali stullique viri, generosa polentis Munera grata quidem, sed longe gralipr illa,
Flelibus etgemitu movissent pectora regis : 195 Qnaefacit ut nobissint munefa grala volunlas;
Jurassentque simul, nunquam se talia regnis Quaesese nobis de tanto culmine rerum
Ferre suis, Graiasqne domi suspendere nugas,, Inclinat,nostraeque petit cpnsortia pacis.
Verbaque cum patriis phalerata relinquere te- Atque ideo quidqnid noslris promiltere re-
D
{clis, [gnls-
155 Si quando nostram casus revocasset ad ur- Aut fecisse licet, devota mente voientes
[bem»». 200 Spondemus, cupideque luo sacramus honori.
Sic tandem tuti, vox tota menle recepta, Sit precor in. populis pax et coiicordia no-
A summo petiere viro, (nec tarda voluntas [siris,
Adfuil) ut princeps puerum praesentibus illis Unus amor, sincera fides, commercia tuta :
Accingi gladio Fridericum rite juberet. Obsequiis nostris, studiisqtie fidelibus opto <
, 160 Haecamitam pueri, consor.lem regislrenen"a Uli saepejuvet, raro contingai egere: j
, Argollci, mandasse, ac saepe rogasse ferebant,, 205 Auxilii quoties aut res, aul lempus egebit, (
VARI.E LECTICNES
»' Vel error poelae vel locns corrnptus : Radevicns Jila liv. 1 , c. 5: Duo milia roarcarum
imperalori et principibus mille ; impefairici vigiriti marcas atiri, Curiae CC. marcas atgenti. '
P. s. Rs.— rr. qui " nostrum ad orbem. B. * »» Herenam A-
" •* o. *** Sic A. adnitente Rs.—rr. gaudta,<—
Vr".gaudens f. W.-^Edd. scepirisqueo« •-.»
409 LIGURINUS. - LIB. VI.
Viribus allernis suffragia grata feramus. ; .
Sic lamen, hic ut lu, qni me ctnictosque per
[orbem
Prtecellis reges, jus arbilriumque jubendi,
Ut decet, oblineas; mihi sit parere necesse.
210 Taraque libi placeat nobis facienda Jubere,
Quam nbbis fecisse placet: nec fenora blandi
Quserimusbbsequii, nec parvis magna lalenter
Pfaemia captamus : summo sit gralia regi,
lncolumes servamus opes, nullius egemus :
215 Regna vigent, forluna favet, inultisque lime-
[mur
Genlibus et populis, Aquitanica me duce tellus
Ulitur, Andegavis comilem vocat Anglia re-
[gem.
Non conlra reges alios, inopinaque bella
lmploramus opem, tranquilla pace fruentes :
220 Pace lamen media fidos opiamus amicos.
De quibus, ut nobis liceat sperare, quis anlcm
Utilior, majorve mibi contingat amicus,
Quam lu, quem loli Romana potenlia mnndo
bnposuil dominura, quem totus suspicil orhis?
225 Munera parva tibi, sed quae placitura pulavi,
Miltere cura fuil: tu suscipe menle benigna,
Quae ferimus, missamque luis lianc, usibus,
[opto
Semper habe scenam, quae te, dux oplime,
[velis
Prolegat cxpansis, qui tolum protegis orbem.
230 Nondum feslinus mandala recenlia leclor
Prompseral, atque alii regalia lccta subibanl,
Quos rex Hispanus, quos Gallia miserat, aul 270 Flagitium, digna princeps mulclaveral ira.
[quos
Dacus, et Hungaricis "" Pannon qui praesidet
[arvis >\
Quos alii proceres, roagnnm qui sparsa per
[orbem
955 Regna tenent, aliisque pro.cul dominalur in 275 Nunquam ponlificem cpllati muneris allo
[oris.
Istam quippe domum numquam sine plebe fre»
[quenli
Omnibus e terris, et ab omni gente profecta
Inyenies : ut'» qui linguas, moresque locorum,
Et quidquid toto raruiii "* contingil in orbe,
240 Agnovisse velii, nusquam perfectius illa
Edidicisse queat; sic plurima tunc quoque
[turba
Hic aderat, diversa sonis, et moribus impar.
Muuera cerlaiim, mandataque laeta ferebant,
Et sua regna pio gaudebanl subdere regi.
245 Quos placidus princeps blandis affaiibus im-
[plens,
Responsis lactos, donis dimisit onustos.
410
A Inde yiro placuit dotalia conjugis arva,
Allobrogumque domos motis invisere caslris.
Cujus ut adventum praecurrens fama per urbes
250 Dislulit, el rcrum praeconia magna peregit:
Prolinus Allobrogum proceres, multique po-
[tentes
Italici, Yeneti, Tusci siniul alquC Lalini,
Guascones8*, Hispani, seuquos provincia dives
Misit, et Allobrognm contingens Gallia fines,
255 Chrysopolim celeres ei adeunt: ibi regia ca-
[stra,
Teulonicasque ducum placet esspectare ca-
[tervas.
Huc quoquc Romano celebres a praesulc
[missi
Legati venere duo, Bernardus, et ille,
Qui post in calhedra Rollandus, nomine verso
260 Diclus Alexander, mullos, magnosque, inmul-
[tus
Pertulit Ecclesiae ", cujus sub tempore lon-
[gnm
Schisma quater senos exarsit pene per annos.
His praeter sol luiri census ingenlis amorem
Qtio Romana suos itiflammat curia cives,
265 Hacc quoque causa viae fuerat; quia niiper ab
' [illa
Sede graduni refercns, famoso nomine quidam
Anglus, aposlolica mtiltum dilectus in aula
Praisul, Teutonicis foade tractaius in oris,
(j Et spoliatus eral: nec adhuc crudele, recens-
[que
Reddita magnifico super hac re pagina regi,
Plurima vana qiiidem, sed et hoc 63 monuisse
• [pulatur :
Ut memor impensi lanti sibi Caesar honoris
Esset, el acceplae papa donanle coronae;
Pcenituisse viro, nec si majpra dedisset
Praemia, trisliliae pesthac onerive ftilurum.
Haecideo princeps non contemnenda nec abs-
[que
Pondere suspeclis crede.hal tradila chartis,
280 Quod prius Ausoniis dum versaretur in oris,
^ Audierat Lalias diffusum plebis in ora,
Et vulgo dici solitum : contingere nnlli
Regna Latina viro, nisi cui Rotnaiius amica
Traderet illa manu, Petri sub nomine, praesul.
285 Hoc quooue Rohianac prosians 6* in sedibti»
[aulae
Vana loqnebalur, qua voce licebat, imago.
Hic a Roraano mendax anlistiie pictor
Feceral imperii sumentem jura Lutherum

VARIJE LECTIONES:
16 »7 " to ut deest in — r. R. »» reruny Pfl.
Hungaricns Sp. R. f. .armis A. o. Sp. qui f.
" Sic A. Vascones Sp. Wascones rr.-_." celebtes i. c. ftequentes Pfl. f. • " Pcrtultl, Ecclesm
ss. Sp. P. R. f. 6'P. ss. Rs. el RJo.—rr, hicS,—'-hmc? 6VRs.—rr. prmktws P.
454; GUNTHERl CISTERCIENSIS
Stare gcnu flexo, nec npn epigrammaia vanus A
290 Desuper addiderat, simulalis cousona rebus.
,-., : Hanc Adrianusei,ne veraesemina rladis
Res siniulaia darct, peuilus delere figuram
Paclus crat; sed adhuc mirtimi promissa Jabo-
[ris
Distuleral, foinesque mali vivebat imago.
295 Ergo ubi iiiagnificis accessit epistpla verbis,
Adiiionuitque virum : salis indignatus, ab illo
Impefium princeps se suscepisse negavii.
, Ciiinqtie refragari legaii, el dicere contra
.Teiilarenl, et falsa sua pro parte monerehi •':
300 Iiifieinuere duces, quos omnes aulicus ira
llle comes praeccssil Otlio; gladioque criienlas
Acriler educlo properabat sumere poehas."
.,; SedLrex ip media, fatrtaenon immemor, ira
Corripuit, tenuitque viros, iramque repressit : 550 Indicai esseglobo? lotidem nisi nproina sumwi
305 Et salis iinplacide dimissos, jussit eadem
Qua vencre via, vesligia tuta referre :
Nec lamen ad dcxlram sil copia, ncque sini-
• -.-.-: _'[stra'hi
Delorquere gradum, nec nocte diutius una
Uno stare lpco, donec.referanlur in urbem.
310 Utque haeccausa suac cunclis notesceret irae,
Proliuus innumeris absenlibus acta libcllis
.: Iniiuit, et lales properal diclare querelas :
..„.; Cum mihi consensu divina poteniia veslro
Imperiura frenare manu, cunctisquc per orbem
515 Genlibus Ausonium dederit sancire timorem,
Si quid opinalo gravius, dignumve querela
. Inciderit, vestras justis conquestibus aurcs •
Pellere »6 non limeo ; quorum me munere'
-''-.-; ' Ecclesiain regat ille suam, divinaque jura
-.":';"';• .:'. treRna.
. El primo cepissc, etnuric accepta teriere
320. Glpripr, et nunquam memorem gratumve pi-
::::: ' [gebit,
, lnde.filiit suromi (mododicere fas sil) iniqiios; 365 Laiores apicum, maridatorumque sequestri,
Ppntificis yobis cpgardeprbmerefaslus :
Nam cum Cbrysopoli, magno eutn plebe polen-
.::.:.::::-- :'..7; \\MVA
,. Concilium nupcr summis de rcbus liaberem :
325 Advenere duo falsi de sede prophelae
Itomana, qui se mandala salubria nobis
, Ferre paciscenlesj el toti commoda reguo,
; Dulcia jmiscuerant" secfelo mella veneno.
Nani cum cpepta legi nobis a praesule niissa
.330 Prima parle sui sapuisset episiola pacem,:
. Protiiius expressis ausa esl subjungere verbis,, 575 Et simul injustas cleri prohibere rapinas,
Illius nobis collatuin inunere regfiiiro,
lniperii fafsces, et sceptri jura dedisse,
Etgaiidere datJS;,ietsi roajora dedisset,
!335.Nunquam ponlificein facti, donive pigere.
Quem curti legati viva quoque voce furorem
Aslruereiit, lantis exarsit curia flammis,
412
Ul nisi sedato lumidis praesentia niotu
Noslra'tulisset opem, miseranda clade peris-
..;.;:•--;'. ;- ';;"-': ',.' ;"";'..." [senl.
340 Eccepaterna fides, et magrii praesulis alina
Iiilegritas, humilisque Petri vesti__iasecians.
Jara non ferre crucem Domiiii, sed Iradere
;." :' '''.'; ::•"','." ': [regna
• Gaudet, et Augusius inavuii, yuam pricsul
. [haheri:
Ecclesiae pacem, gladiis quae rile duObus
345 Utitur *», alterutro riunquam.'bene firma re-
[raoio,
Scindil, et in sese geminos exaspefat enses :
Dumque sacerdoli conatur jungere regem,
Non urio lantum contenlus laedil utrumque.
^ Quid voluere duP gladii; quos Petrus iii illo
Jtiris in Ecclesia ; quoe cutn sibi mulua quon-
[dara
Foederis alterni riexusutrragia praesteiit,
Suiit divish lamen : nec in unum posse vi-
;-"• '•"'[denlur
Jiincla coire caput; nec eodem saepe rccur-
•'[ruBl
555 Inslituenda roodo,licet unus ulriqtie sil aticlor,
A quo nomen habel sub coelo quaequcpoleslas.
Aller honos cleri consensum poslulat: alter
; Arbitrio procerum, regnique favore paratur.
. Ergo quid ad suinmum de rcgiii jure, quid,
... :: [oro,
c ..-;--; ,:.;
360 Ponlifieem spectal ? nullum caput ista superse
Aspicit, exceplo ccelorum fege, poibslas.
. Tempefet; imperiuiri nobis, fascesque relin-
[quat.
Adde, quod infandum tractantes pectore vbtura
Divinas spoliare domos, sacra tollere vasa,
Excoriare cruces, abrumpere lextibiis aurum :
Omnia quse possent, avide corradefe soevis-
Unguihus, et secuin collecla referfe parabant,
570 Uique niinus caulOs mendacibus angere pos-
". ,-..: - [senl.
; Ac lerfere riolis, impfesso plurima signo
D Deprcnsa est vacuis apud illos pagiiia charlis*
-: Susceptura novasquas velleiitcurique figuras.
Al nps Teutonico cupientes parcere regno,
.: Verlere pesiiferos a priroo liroine gressiis
JussimUs. el vacua lusbs rcpedafe *»crumcria.
;; Vos (age) nunc proceres, quibus hahc auclori-
[bus aulani,
Imperiumque rego, pracsens injuria qnaeso
580 Aspefet, el justos mecum stimulale dolores.

VARl^: LECTIONES.

"Ita A.—Edd, moverenl._66iiellereY. f. " miscuerunl m, Rs. f..-*' nitilurjM. Rs. *. *»trcpidareVR. ff.
413 LIGURINrjS..;^ L1B.VI.
luterea magnos proccros, Burgundia dives A
Pontilicesque suis excilos sedibus ultro
Regis in occursum commoverat, omnia lale
. Oppida, seu validis munilae lurribus uvbes,
385 Excipiunt illum valvis reverenter apertis;
Quaequerelicta sibi jara liberlate velusta
Gaudebat lellus, venienlem milite pauco
Agnoscil dominum supplex, regemque fatelur.
Ipseque Parisiae moderator elarbiler aulae
390 Milite ctnn mullo (dubiura, pacatus, an hoslis)
'*
Cojloquii causa regem Ludovicus adibat
As.lubi dispositis illum dotalibus arvis
Teutonicas revocasse gradum cognovitin urbes,
Uegia magiiifico pacis sub iraagine fas lu
395 Misit, el aequasuis ab eo mandala recepit. ,
° Illum (cum posset lutus mansisse) coaclam
Jamque tuos Ccusar peragrans, Germania
[caropos,
Saxoniaefines, clararoque inlraverat urbem,
Quam prius infidis condixerat ille Polonis.
Quosubi velle dolum, jurataque pendere parvi,
400 Indefensa fidem cunclis ahsenlia fecil :
Signa Ralisponam sua ferl, ubi magna coibat
Concelebranda palrum solemni curia coetu.
Hucquoque Pannoniis legalio venilab oris,
Verbai, precesque ferens Gaisae" sub nomine
[regis.
405 Uuic satisin leneris adolescens strenuus anuis
Frater erat Stephanus, quem rex ad culmina
[regni
Aspirare dolo Bela suasore, ferebat.
Hic placido cultu puerum nulriverat, utqui
Yirbonuset prudens, el avunculus essct ulri-
[que.
410 Hunc quasi suspcctum regnis, et facla paran-
[tem
Impia, rex odiis vexabat fraler iniquis :
Impositoque sibi funestae crimine fraudis,
Testibus, et falsis juvenem damnare parabat
Indiciis ", odiumque furens ferale coquebat.
415 At puer in magno spem tantum Caesare ponens
Rebus opemque suis, solum ratus esse sub
[aslris,
- Qui velit aul possil tumidos arcere tyrannos :
Hunc adiil, tumidique graves, quas senserat,
• [iras
Fratris, el indigno foedatam crimine famam,
420 Exsiliumque suum deflens; insignia magni
Corda viri, crebris taridem permola querelis
Impulil, ut ssevo fratri mandala, minasque
Scriberet, et juvenera famae, domuique pa- 465 Ne qua parte sui nutaiitia regna relinquat
(ternae
Restitui, falso laesum rumore, juberel.
425 llle furens odiis'| et gaudens fratre remoto,
Cujus erat probilas animi suspecta nocenii,
Excusare suam fraleniae " crimine culpam,
VARLE LECTIONES.
n P7ss. rr.—A. Luduhus P. " Gatzm A. o. Geism Edd. " Pfl— Edd. Judiciis o.
Rs. RJo. f. 7*Rs. pp.—Edd. rfgrwro.
414
Iiividiamquesuieupienslenire furoris,
. Haec regi niandata viros perferre fldeles
450 Jussit, el auguslas liis fallere vocibus aures :
Gerniaiium, quoad usque nihil crudeliter egit,
Vel laliiere doli, consorti. foedere juris
Parlicipein, nulloque modo, nisi iioniine laa-
..'.; [tum,
Parliri quod nemo potesl, habuisse minorem :
455 At postquam dirura " patuit scelus, illud
[amice
Non potuisse pati : nec tunc quoque ssevius
.• [acium
Aut gravius quidquam, quam quod Jam fraude
[reperta,
Caulus ab infido se subtraxisset amico.
440 Spoiile sua simulasse fugara, causamque do-
[loris
Esse, quod inceptos nequeat pairare furores,
At rex huic finem nequiens imponere lili,
Cum majora premanl privata? pondera curae,
Distulit, ei juveneni Veueli per stagna pro-
[fundi
445 Providus Argolicam servandum misit ad ur-
- [bem.
Hoc qupque convenlu prpcerum, dux iile
[Boeinus,
Fama Labezlauin quem nominat, obsua gesla
Fortiler et beilo nuper speclala Polono.
Ex duce rex fieri meruit, gessiique potenii
450 Sceplfa manu, cinxitque novo diademalc cri-
.. [ues.
Prolinus ad patrias vestigia rex novus urbes
Retulit, Italico paclus sua robora bello.
Nec roinus egregium dictu pulchrumque pu-
[tamus,
Quod palrui regis, dux Austricus^atque Fri-
[singae
455 Praesul sedis Otho, sludio, curaque nepolis
In pacem rediere bonam, quos ante feroces
Iraruro stimuli, fralernaque rixa cruenlis
Vcxabant odiis : cuni dux abrumpcre quoedam
Fratris ab Ecclesia per vini lentabati at ille
460 Prisca suaesedis certabatjura lueri.
D . His.bene compositis Ripuaria Caesar in arva
• Tendit, ct extremos Rbeni percurrere fines
Accelerat, pacemque locis, etjura reforma
Genlibus : hanc cunclis gaudens praeponere
-' [curis,
Reclor, ad Italicos inolurus signa labores.
Rursus Vangionuhi caropos, Lutliramque re-
[visit,
Regalesque sibl quos struxerat ipse penales,
lucoluit paucis sedala mente diebus.
" Ftatetnc P.
415 GUNTHKRl CISTERCiENSIS
4/0 Dum sibi consilio saiictorum rite virorum
Cuncla gerenda putans, yicinis mnnera larga
Erogat Ecclesiis : lUrbaequebehignus egenli
Elargiltir ppes i auclorerii riactus irt liac re
Herniannum, merilisque gravem,, formaque
[venusliirii,
475 Sanguine conspicuuro : qui teropore pracsui
[eodem
Brixinensis erat, cunclis qtios Teutona tellus •
Tunc habuit, clarae praelatus iioinine faroae:
Unde yiri monitis ad magna negolia lendens,
Divinam sludiis princeps a seque, suisque
480 Tenlabal castris averlere mitibus iram.
Jamque procellosis aquilonibus aera molles
Abstulcrant zephyri, senii cum frigore pulso
Grata repubescil jucundi temporis aclas,
Dum yirct omnis agerj tellusque decore re- 550 Audierit, qiiantaque furens exarserit ira,
[sumpto,
485 Floribus, et viridi juvenescere grainine gau-
[dei:
Cum jaro desuelos post otia Ionga juvehcos *"
Cura laboriferi cogit juga ferre coloni :
Quaequediu lutae tenuit navalia sedis,
Naula raiem dubias pelagi deducil in undas :
490 Magnaque prp regno gesturi praclia reges,
Fortia belligeras revocant in castra calervas.
Caesar ad llalicum jam se procingere bellum
Apparat, et validas caslris accire cobortes.
Ne qua tamen piiram culpae contagio causam
495 Infuscare queat, sanclos asciscere palres,
Et juslae causas exppnerp raaluil irae.
Qui posiquam stiniulos jam dudum bella vo- 545 Vix fugerent;:,velitosque ultra procedefe tri-
[lenti
Adjecere novos, jusiumque, piumque fatentes,
Nomine quod regni gerilur sub principe bel-
[lum:
500 Prolinus accensa stimulis gravioribus ira,
Fervel, et uliorem venite spe tutusadepta,
. InLigurum poenas princepsaccingilur cnsem" 1.
.,.,. Jamque gradu refugo Roinain sine laude rc-
::_;_:.'::-:^Oi{:_,":"':->:':: ~i:K>:s''.'Vi[Ver*i
Terribilesnosirilegati principis iras, '"'V
505 Quaequesuaefrepidi lulerinl disCrimina vilae,
Ouantaque prpbrpfum convicia, ctiiicla ge-. 555 Ne trepidatedomo,solidaquie,pracsideChrislo,
..;:.,:.V. >•:.::':.;>::::::::&:*>';;,'|uierites
Ediderant ?'. Adriahe, libiy moesieque relatu
In regera nimias acuebant praesulis iras.
Jam lunc Romani partes dissensio cleri ,;V
510 Fecit, el in geminum secessitschismafurorem: : 560 Auc^p.re8quB.-m'ajj,:vrabId^.feri}a_lis
Hi legaiprum partem, papamque sequuniuf,,
Ast alii regis pulcbruin et laudabile factum
Excusant, fortemque vocanl, dignunique co-
[rona :
Ac velut clatos culpant, nimiumque tumentes
41«r
A 515 Dissidii causam, fornentaquc prima dedisse.
llla dies caiisam, momenlaque prima malorum
Pfaestitii, et lpngo" ' vicuifce lempOre pestis.
Prihcipis, aiipapae fiierit pafs jusiiof, alter,
Qui melius pomi t cbgnoscere, judicet: atiios
520 Ignari reruih, paftem veneremur utramque.
At praesul subita " nimiiim quoque fervjdns
:[ira,
Praestilibiis nostri tam saeva piacula regni,
Conlempiusque suos mcestis dcflere querelis
Accelerans, tales fcrri jubet undique charlas.
525 Si salis unanimes in Christi nomine fraires
Esiis, et ejiisdem proles certissiroa malris,
Conlemplus nostros, et sacraescandala vobii
Credimus Ecclesiae magno ventura doiori.
'" Quaro inale legalos majestas regia nostros
Unius falso decepla inierprete verbi,
Vel qui praesentes aderant, videre; vel absens
Si quiserat, poiuil certis audire relalis.
Atnps, leste Deo, quod sceptrum juraque regni
535 Diximus a nobis illi collata fuisse,
Non donata quidem, polius sed tradita nostro
Illa ministerio, -velei coinmissa, per illud
Credidimiis verbum sat recle posse.notari.:
Nunqtiid ob ambigui suspecta vocabula dicti
540 Debuil ih tantam sticceridi filiusiram, ::''
Verbaque mandatis ppponere dura palernis ?
: Adde, quod eximio famosos nomine noslri
., Custodes lateris lanta feritale lacessi
Pcrtulil, ut gladios, et saeva piacula mortis
[stes
Turpiter, ac trepidos ad limina sacra reiiiisit.
Neve quis ad nostram de toto corpore reghi
Audeat ull.a sui deferre. negniia sedem,
Obscrvarc adilus, angustaque clauslra viariim
550 Dicitur, el mediam positis cuslodibus Alpem.
. Ai vos, Ecdesiac fortes validaeque columnae
Pontifices, (nequc enim veslris hoc credere
[fas esl
Aclum consiliis) vos haec injuria tangat:
Proque Dei fortem slabiles opponcre mtirnni
» ^Edificata petra, quaravis concussa proccllas
v Senlial, everti tamen, et succunibere nescit.
Acprimojuyenem '»mpnitis infleclereregem
; Cura sit, ul taiilum properel purgare reatum
Olhonem,
Rainaidunique simul : quprum comes auHcus
[alter,
Alier ,in Ecelesia falso jam nomine culmcn
Pontificale leiiet: famosi crihiinis ullor
Corrigat, et digna mariifesle puniat ira :

VARIj; LECTIONES,
• ":Rs7s. ifUo.-^Edd.'rfes«e(««.., o. l«: ensc Sp. P. R. f. " Ediderant m. Rs. f; »* -Rs;.s.
juvencus
RJo.—rr. Ibnnm6. "n subilo Pfl. ff. n tuinidumPB, ff.,
 417 LIGURINUS. >- LIB. VI. 418
565 Obsequiumque Deo, nobis impendat lionorem, A Agrippina luo conccditur unclio regis :
Illis 80spera veniae, cnnctis exempla relinquat. Imperii nilidam summp sacrare coronam
Talibus acceplis a siimmo prsesule charlis, 015 Pontifici jusest; ut vero nomine possit
Pontifices uno sic rescripsere ienOre : Non dalor imperii, sed confirmalor haberi.
Scimus, et a Domin» slabili pfomissa lenemus Haec ego magnorum suscepi jura parenlum,
570 Indnhitata fide, nunquam de sede movendam, Ilaec retinere libet; si qirid superaddere quis-
QuamPelrus in solida fidei consislere jussam [qiiani »'
Prolegit Ecclcsiam justo sub praeside, petram. Nitilur, invaliduin prorsus vacuunique relego.
Cum iamen insolitis sedes Romana procellis 620 Sinl8S sua jura palri : divinis Iegibus orbero
Coneulilur, capili tolius corpbris angor Teniperel : Ecclesias, quo debet, jttre gu-
575 Cnndolet, uniusque dolor translerturad orones. [bernet.
Hinc fuit, alroe Pater, cuin regi.i pectora nuper Cogiiet antiquos primaevi lemporis aiinos,
Hla recens dubiis movisset epistola veibis : Praeteritosque dies, el saecula prisca revolvat:
Cum fremercnt rcgni proceres, slrepituque Num Petrus? aul Clemens? num caetera lurba
[feroci [priorum 8V
Obstrnerent stupidas insuelis vocibus aures, 8 625 Sceptra Laiina dabat? Roinanus lemporeprisco
580 Ut neque fulmiiieani, te conlra, principis Pauper erat praesul; regali munere t-revit :
[iram, Nec lamen ul fasces, et regni jura Latini,
Et saevasslimulare minas, nec rnrstis in illum Vel dare praesumat, vel cuiquam lollere possit.
Muninieiita tuae parti praeslare liceret. Excessere modum magnoruin munera reguro,
Ut si forte novo luiiam concurrere soli 650 Si tanlum cuiquam jus in sua regna dedertml.
yElheris impulsu mirantia sidera cernant, Sed neque tanta fuil largilio, nec dare quis-
585 In neulram belli seceilere territa parlem [qiiara,
Forsitan audebunt, et compalientur utrique. Quo carel ipse, potest: hujus collatio regni
Hunc velul innato, proprioque calore linien- Auclorem sorlita Deum, conlingere niilli
. [dum Jure potest horainum : collalor muneris hujus
Horrebunt.: isli placidae magis, atquelabore 655 Esl Deus, hoc suinmis rcgnum confertur ab
Assueuc socio densas pnrgare tenebras, [astris.
590 Praestabunt tacitum, nil amplius ausa , favo- ' Hoc tamen arbilrium Romanus iempore nostro
., [rem : („ Vindical antisles, docunientaque vana figuris
Sic nos Caesareasei formidavirous iras, Exprimil, etcharlisdat grandia verba superbis.
El libi, qua licuit, favit secrela voluntas. Jamjam piclurac, moneo, tollanlur inanes,
Jlla tamen dubii sensus defendere verba, 640 Cauta verecundis mitescat epistola verbis.
Iu taiito procerum fremilu, medioque furore, Jam veris traclare libet; jam mtita ioqttaxve
595 Omnibus infestis, ntiilo praesumpsimus ausu. Cedat, et e medio mendax tollatur imago.
Quae stiper haec nobis mandala legenda de- Quid sua verba feram studeat pensare prius,
[disti, [quam
Legimus, et monitis cupidi parere patcrnis, Regales incaula manus rcprobandave tanganl,
Prolinus ammonilu " regalia peclora blando, 645 Si cupit Ecclesiae pacem cum regibus esse.
Jaroque soporalas precibus demulsimus iras : Nec sumus ignari, patri quid filius, aul quem
C00 Cujus ul expressas possis agnoscere voces, Debeal ille mihi versa vice juris honorera.
Dulcibus alloquiis ila respondisse putato. Legatos siquidem mininie procedere paissi,
Imperium geminis disponilur, inquit, habenis, . Non »°in conieroptiim divini Patris*'ad Urbem
Legibus, el veterum servaio tramile morum : 650 Jussimus, aul odio, vestigia versa referre :
His ego contentus, fines iransire palernos D Sed quia multa novaesecum molimina fraudis,
605 Nec volo, nec possum; nequc enini prudenlior Yeljatn scripta notis, vel adhuc scrihenda fe-
Lillis [rentes
Laude supervacua cupio, vel major haberi. Oplabant miserum premere atque exsugere *'
Debita pontifici faveal reverentia; regnum [clerum,
Legibus anliquis etprisco moreregalur: Divinas spoliare dbmos, secumque referre,
Gujus ab aelerno tantum collatio rege 655 Quo nunqiiam Romana sitis saiiabittir, atirum.
610 Provenit; ad proceres electio perlinet, in qua An pulchrum satis est, el suromo pracsule di-
Praecipuam vocem praesul de more vetusto [gmim
Mogunliinis habet : paslori prima recenlis Impressas signo vacuas eraittere charlas,
VARIiE LECTIONES.
»• Nultim. Rs. *. "' Sic. A. ss. Rs. et RJo.—rr. admonitu. " Rs. s. RJO.—rr.
siquis.. quidquam f.
—A. si quis quisqudin o. »»Rs.—Edd. Sunt o. »*piotum Pfl. f f. »» Rs. s. RJo.—Edd. ntc 0. •• lidfiu
cumP.—rr. pattiao. »7Ita A. ss. Rs. et RJo.—rr. exugett^
419 GUNTHERlCISTERCIENSIS 430
Qtias possil lator vaflis inscnbere nugis, A Fcedera cuni Siculis , meiiiis relicenda vidcn-
Ciim volel, et miseris falsas afligere • cttlpas [tur.
660 Lalurus veram ficto pro erimine praedam? Ille Palatinus jam ttirtc a principe nostro
Nam qriod me queritur, positis custodibns 675 Regius llalicas veluti praecursbr ad urhes,
[omnes Noriaderat praemissusOtbo: Rainaldus, eodem
Praeclusisse vias : nec roe fecisse negabo, Accelerare parans, multis praesentibusante
Nec nisi propensa •* faclum ralione fatebor. Immuiiem culpse, populique furentis ab ira
Si qtiis habeiis catisam, sacra liinina, jure pro- Pfolexisse viros, multo se teste probavit.
••-' [balam 680 Nunc, age, tranquillae sanciissime pacis ama-
£65 Vel peregrinus adit, via libera rite patebit: [tor,
At si quis.iiugas, pacis tnrbator, inanes Jnsiiliae speculum, placLdorumsanctio morum,
Illuc ferre cupit, husquam transire licebit. Nunc, age, deposita, si quam dolof inttilii, ira,
Hicc de responsis divi, Paler optime, regis; ln melius meniem revoca, nobisque, tibiqtte
Salva pare lua, tibi rescribemla pulamus. Consule : neu placidam mundi turbare qtiie-
670 Nam quaepracterea superaddidit, ulpoie quos- [tem
I [dam B 685 EccleSiacregniqtte gravis dissensio possit:
Paciorum tacitasj ignaro principe, leges, Milior Auguslas miltenda videlur ad aures,
Coiiiraciusuiie novos, el conspirata latenter Quaelantos ahimi compescat epislola molus

LIBER SEPTIMUS.

«amque profecltirisad magna negolia signis C
Rhaetica rura tenens mnllo cum milite prin-
[ceps,
Qua celer Augustam placido Licus irrigat
I [amne,
Proxinia Vindelica)lentoria fixerat urbi.
5 ilic ex diversis yenientia parlibus orbis
Agmina, scplenis placet exspeciare diebtis.
Cujus til advenltim laiita Roinaiius in ira
Comperit antistes, vera uinc denique fama
Territus, Henricum pracmiilens , atque Jacin-
[ctum
10 Ire jnbet, placidisque viriim mulcere loquelis,
Scriptaque paclficis minus aspera reddere
'
i". '"'.' [chartis.
Nam jam ciim Vailidopriidens Rainaldus Othone ^'
Italiam, firiesqtie luos Vcrona tenebailt.
7His sine Marte yiris ingressu Rivbla primo,
45 lnvictuni, hullaqne manii superabile castrum
Tradilur; aeriae priinis in faucibus Alpis
> Exsiruc.um dilibne sua Vefbna ienebat.
Cpnlulit his' 0'' iriulltiin, gfaibsque seqiientibns
i '• {usus
Pracstilil, ut tuto traiisircnt agmiriagrcssu.
20 Tum quascunque viros urbes, aut magna su-
[bire
Oppida coniigerat, populis gaudeiuibus ultro
Exceptos iaeti decorabat ciiltus horiofis.
Tunc proceresj clarlque viri, lurbaeque mi-
[noris
Ambitiosa manus, studio devota fideli
25 Sacramenla dabant, cunclas servanda per
[urbes:
Prineipis Ausonii jtis, famam, corpus, hono-
[rem,
Nec se laesuro»,vel si quis laederetentet.
Usqne vel ad mortem tota virtnte reniii.
Inde tuos raplim iranscurriint, Mantua, fines,
50 Manluafamosi musa vulgala poetae,
Vicinamqne peittnt, acturi magna, Cremonam,
Quam Padus effusisdelambit molliler undis.
Huc ex Ilalicis conlluxerat urbibus ingens
Ponliflcum, proceruroque manus : reverenter
[ab illis
55 Susceptura sui mandat? receniia rcgis.
Quaepostquam qnanlo decuit splendore diserli
Exposuere viri, placidaque hic »' atire verendi
SusCepere patres, magno complenda favore-
Inde per iEmiliam vestigia versa ferenles,
40 Te, Ravenna, peiuni, legatos regis Achivum,
Quos apud Anconam positos hoslilia quaedain
Moliriaudierant (horum Palolpgus ille, j
Hic Logothela fuii) coeptis arccre parantes
lli contra Siculum specielenus arma movenles
45 Praelextu belli furialia vota legebant.
Nam quae littoreis stabanl in finibus urbes,
Conciliare suo, noslroque abrunipere regno,
Arie, dolo, bellive metu, pretiove parabant:,
Vcnalesqne manus et municipaiia castra
50 Conflabant mullo, quod Grarcia miseral, a.uo.
His bellai.ricem juventim Ravcnna cohortcm
Improba conductis meriluram miseral armis:

VARIiE LECTIONES
•» affingetem. Rs. * *• petpensa m. Rs. * »° hoc ;B. ff. " hmc s.hhic m.Rs.
421 LIGURINUS. - LIB. VH.
Ul plebs illa niliil cttm spe merccdis iniquuml A
Judicat, oblato nihil esl qnod abhorreat auro.
55 Inde reverfentes •*•cum jam sua moenialuti,
Vicinasque urbis pertas inlrare pararent,
Oecurrere viri, dignaque ferociler ira ;.
Correplos saevo circumslrcpuere tumnlin.
Ducior erai juvenis Guilelmus nomine qnidam 105 Auguslo facienle nioras. fegalia castra
60 Transversprque malus, verp cognoniine forsan
Quod quasi frattde mala trnnsycrteret oninia,
[dictus.
Hunc licet ante fores urbis, medioqne stiorum
Agmine, regalis uoxae non impiger ultor,
Nec nttmero comituro, sed regni fefvitlus ira
65 Irruil, et medium forsan mucrone cruenlo
Confodissel Olho : nisi nnillo denique fletu
Ignavs plebis parilcr, precibusque suoriim
Evictus, trepido, ac sese peccasse faienti
; Donassetmiseram '* magno pro munere vilam. 115 Caelcra, quae ferimus, nudis quaro tradimiis,
70 llis quoque dimissis Anconseproxima forles
Castra viri poniint, Gracosque potenter ab
[urbe
Accitos, regnique minas, et jurgia passos,
Tanla qood injussu Romani principis ausi
Ambigttis suspectadolis iucepta moverent,l:
75 Argolicse secum fraudis commenia referre
Ocius, ct toto jussere secedere regno.
Qui postquam Graiae pepulerunl scandala pe-
- [slis,
Converso rcpeiunt Mutinensia mcenia cursu.
IIuc, Adriane, luns regalia castra petentes Q 125 Accepi mandala libens, quodque omnia laetis
80 Legatos, perfusa *" Pado Ferraria misit:
Quos ubi iranquillos, mandalaqiie pacis ha-
[benles,
Alque reforinandac paci venisse sequestros
Agnovere duces, ad coeptanegotia tutos
Diiniltunt, placidumque sinunt explere labo-
[rem.
85 Ergo Tridentinae ttili cnm pracsule sedis
Prsctereunt rigidas angustis faucibus Alpes
Qui tamen illaesasad regia Caesaris tisque
Casira vifis praestare vias, tutasqtie-nequivil.
Nam duo belligeri cemiies, crebrisque rapinis 155 Detulit, in subitam
90 Assueti (quornm bic pugnax Henricus, at illuiii
Nomine vuigalo Frideficum fama vocabiit)
Nudalos spoliis, captosque in dura feroces
Vincula conjiciunl, lain qui ducebal euntes,
Qiiamqui se lutos illo ductore pulabaiil.
95 Nec piins cniissi, proprio qtiara fratre Jacin-
[clus
Obside deposilo, sese, socinmque laboris,
Praesule detento, miseranda sorle redemil.
Mox tamen el )iuiu divino praesul, ct obses,
Saxonisauxilio, Romanaeob sedis honorem,
100 Saxonis Henrici, sub quo duce Korica leiltis
422
Tnnc eral, horrisonis subduxit colla calenis;
Aflliclis graviler raploribus, atque coaclis
Reddcre, quac lulerant, et juslas pendere ptii-
[n.as.
Ergo ubi Vindelicac non longe a incenibiis
,.,[urbis
Ausonii subiere viri, pracmillere vivo
Pauca sono cautela fuil, quibus ira verendi,
Si qua superstes eral, possef milescere regis.
Hiec libi cunctorum rcx angustissime regum
110 Summus in Ecclesia Pelri successor, et idcm
Devolus tibi menle paler, cultorque fidelis
Mitlil apostolica praemissa verba salule:
Toiaque Romani nunc maxima curia cleri,
" Te velut eximium regcm, Dominumque salu-
[lant.
[ecce,
••
(Tradiderantque simui) narrabit pagina ver-
[bis.
Prolinus explicila papalis epislola fronte,
Talia continuo subnectil verba relalu.
Quanlus in ofliciostndiosi culiiis amoris,
120 Quanta paterna lides in te, mitissiroe fili,
Exstitit, ut primum divino munere sedem,
Et pastoralis snscepi munia curae,
kidubitata tibi devolaepignora inenlis
Esse reor : quod prima,,'iui gralanler honoris
Sanpeminisleriis a le diciala peregi :
Quod libi collatos divino munere fasces
Impcrii, sacram manu gaudente cbronam
Iroposui, vidique luos gavisus honores;
* 150 Qiiodqne tui causa Romanaejurgia plebis
Suslinui, muliosque luli, scis ipse, labores.
Inler lot veri cerlissima signa favoris,
Si quid forle tnas, ita re cogente, sub aures
Vel minus cxactum , vel acerbura pagina no-
• [stra
stimulari prptinus iram
^on decet: in cunctis causas ct tempora rebus
Aspiciat, qui vera cnpit deseriiere »*judcx.
n Filitis ille qnidem sapiens el gloiia patris
Creditur, ejusdem qui blandimenta, ininasque
140 mente libens' 8 et amica suscipit aure.
jEqua
Iroo, tua quod pace loquar, qui parcere virgie
Suslinet, huic odio perhibelur filius esse.
Non decuit regein, nectaiilo principe digniira,
Uibaiiunique •» fuit, mea dtim tibi pagina nn-
[pcr
145 Adderet ultrices violali praesulis iras,
Obsequiique mei, non exprobrare profecto,

VARI^: LECTIONES.
»» revctieiiteR. f. reveiieiiti Rs. f. "' Rs.—rr. «ii«r«iii o. •» i»o»ereV. f. »»ptmfusa B. ff,
»» Trciilideruntqnem. Rs. f. " secernere? "» librdits B. f. S8 Urbamimvem. Rs.
425 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Sed monuisse volens , quaedsm tibi signa re- A
[ferret;
In tantam pattcis accendi vocibus iram,
Quas mintis exacla scriptor ralione notarat,
450 Ul nostri socios lateris, semperquc fideles
Te quoque leste, libi, tanla ferilate lacessi,
Tania pati sineres irali fulmitia regni,
Expiendiquc viros coepli praeciusa facultas
Cogeret irrisos ad limina sacra reverti.
455 Si quid in illorum factis enorme nolasses,
. Iudignumque tuis, aul intolerabile regnis,
Significare tribus potuit tua pagina verbis,
Aique emendandum nobis servare reatum.
Nunc semel admonitus placide, ne lale quid
[ultra R
460 Attentarc velis; transacta sequentibus, oro, **210 Vindelici, Stievi, Sclavi, simul atque Boemi,
Corrige, Romanae servato sedis honore.
Nos quoqiie, si qua fuil turbato in corde que-
[rela,
Ponimus, el dulcem tecum parlimur amorem.
Lalores apicum, mandaiorumque minislros.
165 QiiaeIcgTs,eximio, fili, pietatis honore
Suscipe: quodque tuas per eos diclamus ad
[aures
Illud ab interno sinceri crede profeclum
PectPris affeciu: ttitosqiie, liabitosque benigne
Hos saliera laelos ad limina sacra remitte.
170 Haec tiinc exposuit mandala recenlia pastor
Ille Frisingus Otho, qucm lanto majorliabebat
Hacdelile dolor, quanto propioribns illum
(Regis erat patruus) lahgebat curia vinclis.
lltqite pie scriptis a sumiiio praesule verbis
175 Addidit ipse suas in pacis foedera parles :
Proiinus ingenui consedil pecloris horror,
Et nitidus rediit, sedaio principe, vulms.
Ul si forte rosas ct candida lilia nimbus
Contudit et hiiidutn virgis decussit honorein:
4S0 llorrenl inforraes spinae, frustraque pciili
Quaerentem fallunl nudato slipite flores.
Moxubi tranquilli clemenlior aura Favpni 10°
Cceperil excluso spirare benignius Austro,
Protinus ad placidos flalus sua gcrmina rami
185 Producunt, solitoque niicnt virgnlta decore.
Praeter prsedictam turbati principis iram,
Restabant aliaelilis fomeiila querelae:
Quas ubi legalis dislinclas ordine Caesar
Exposnit: contraque suo pro praesule missi
190 Oplima sollicite cauli responsa dedere:
Piotinus optalaeprsesenlibus oscula pacis
Dtilciter impendens, papaa, cleroque salutem
liinuit, el Isetosase dimillit in Urbem.
Jamqueprccalores aderant a rege Dacorum
195 Elccto nuper, populiqtie favore crealo,
Piincipisarbiirio sceptrorum jura petentes:
VARI/E LECTIONES.
l iatir B. f. * vix B. f. ' semnt «s.f.
,MRs.—rr. Faroni.f. o.
& *
424
Annuit hocpaclo rex, ut posl bella reversutn
Ante'quater denos properafet Regtiliis illuni
Catiius adife dies, regntim sumpiurns ab illo,
200 Obsequiique fidem jurando jure daturus.
Jamque srias valido vires Alemannia molu ,
Excierat, populique tfuces fervente tumullu
Paflibus e ctinctis ad regia castra fluebant.
Saxones, et rigidi qui Norica fura coloni
205 Guestualiamque lenenl , qtios aul Ripuaria
[tellus,
Aut ctim Germanis Rlieniun pariita colonis
Francia, seti niagno rioriiensortiin Lothero
Terra tenet: tuiic Allobroges dotalia laeti
Arma movent, Celtaeque leves, Cimbrique fe-
I roces,
Pannoncs, el laeiis ' quoseducat Austria cam-
[pis,
Qtiique Carenthinis populus versalur jn oris.
Non.egovel populos, vel noinina clara potentum
Enumerare queam, quoscunque a cardine mundi
215 Horridus, et gelida Boreas emissus ab Arcto
Verberat aerias donec veniatur adAlpes.
Arma fefunl populi: non * sunt, qui moeiiia
[ servanl',
*
Non qui rura colant; * pracmissis undiqtte
[fervent
Caslra viris, magno scrutatum a principe, per
[quas
C 220 Hosjubeat transire vias; nam tanlus inarmis
Plebis erat numerus, ne junctis agmina caslris
Nubiferaerupes Alpis transcendere possent.
Utq«ie dedit ducibus cunclis loca congrua
[ rector,
Distribuilque vias, scisso mox agmine quidam
225 Cannales, Juliique ' foriim , liiulliquc Clavcn-
[nam,
Cumanumque lacum, mulii petiere Tridentuni.
Ipse Boemorum regein, multosque potentes
Allobroguin, Suevumque dncem, iiduiiique ne-
[potem
Te, Friderice, suum, Chunrado rege creatum,
250 Secum reclor habens, illas transcendere rupes,
Nomine quas veteri monlem Jovis incola dixit,
D Approperal;jam jamquedomoset rura jacentis
llaliae cernens, fidas quas noverat urbes,
Ticinum, Laudamque suam, Cuinaroquesalulat
235 Laelus, et in Liguies violenUm concipit iram.
Prima feros belli motus, regnique furores
Tulaloco, fidensque nimisLigurumque saisque
Viribus, adversis excepit Brixia fatis:
Quacposquam rcgi tentatis restilil armis,
240 Plus quoquequam potuit: tandem conlriia, so-
[lutis
•WxB. f. * coluntf « Julique
 m LIGURINUS.— LIB. VII. 426
Moeaihnsaccepit dominum.quem fecerat lio- A 290 Si continget equum cuiqiiam rcperire va-
[slem, [eantem,
Vixque redenipta suos multo luil aereiumores. Nec doroinum riorii, non detondebit, ul illum
'. Utque ducis l.oiae.subierunt casira cohortes, Jgnotumfacial, necclausum fraude tenebil:
Ne quid inhumanum,, lingnis ac moribus illa Sed siabulatori nostro denuntiel, ac sic
245 Dissonabarbaries caslris iinpune moveret, lrtvenlo ut proprio, nnllo prohihente, fruatnr.
Consensuprocerum t.ales a Caesareleges 295 Quem si fasce novo dominus deprendet onu-
Composilae,stabili castrorum jnre feruniur: [stum,
Ne quis rixari ferro 7, piignaroque raovere Non erithoc licilum, dejecto pondere raplum
Audeat in castris: nen moia lile vocalus Tollere: porlantcro patieris incaslra sequatur,
250 Cum telo venial, lorica luliis 8, l)abensque Janique ministerio licealrevocare peracto.
Quo tanlum rixae dirimal cerlamina.fuslem. Si quis pacificaeplebis villasve, domusve
Neu belli signum, nisi forte dontesliea quce- 500 Usserit: abrasis signabitur.ora capillis,
'[ rens Et pulsus caslris post verbera multa rccedel.
Agmin.a, vociferet: miles si feccril isla, ,,, Lexeadcm ptenaj praescripla minoris emenii
Eiectpeaslris, et turpia plurima passo, Teutonico, castris ut plurjs vendere possit.
255 Eripieiur ei castroruin tola supellex : Hoc lamen adjeclo, quidquid venale ferebat,
Armiger exusia candemi fronte metallo, 505 Eripiet camerae lurpi pro foenorecustos.
Delonsaquecoma, post verbera pulsus abibil,'" Miles Teutonicns spcium degente Lalina
Vei dominispoliis redinieluret oinnibus armis. Non habeat, nisi noiitiam sermonis habeniem
Vulneris, aul caediscoiivtctus, voce dtiorum, Teutonici: quod si praesuuipserit.omniapcrdai.
260 Qui modo non fuerint violato sanguine juncli, Inventor foveae,nujlo proliibente repertis
Hic caput, ille m.anunTperdet: si lesle carebit 510 Gaudeat; at si quisvim fecerit improbus illi,
Altera pars, faeinusque velk formidine poenae Id nosler digna stabulalor corrigat ira.
Abjurare rens, pGieriijurare 9 voleniem Nemo parura caule, nimiumve poleuier agendo
Quilibel oblato Ijcitc reprobare duello, Conterat educto vinaria vasa liquore,
265 Passurus similein non victo criroine pcenam. Quaeprsestare suum possuntcastrensibusustim.
MHes eqno cursore carens, clypeo.que, vel 315 Has, aliasque sacrodictatas principis ore,
[hasia, Consensere patres, servare per omnia, leges.
Sit lket opposilaepartis, regalia caslra ^
C Aut rex belligeras cupiens armare cohortes,
Tulus adire potest; si quis viplaverit illum, Ullricesque viris incudere fortibus iras
Sicut cl in socio pacem violasse feretur. Ediliore loco, blando spectabilis ore,
270 Si fucrit bellalor equus 10, clypciisque, vel 520 Et tamen ingenuaereverenduspondere vocis
[hasta, Constiiil, atienlas impJcnsliis vocibus aures.
Nouerit iile nocens, pceiiainvemerebilur ullam. Maxima sidereo Iaudtim praeconia regi,
Instilor a nostro spoliatus milite, cuncta Rex ego lerrenus, modo si foret ilk "facultas
Conduplicata ferct; maxilla servns adusta, Vocis el officii, niefilo persolvere possum,
Verlice delonso, supppnet tcrga flagellis: 525 Cum roihi devolo tantos assistere coetu
275 Aut eril a Doniino praedicto niore lueiidtis. Aspicio proceres, quortiro Hie muhere regna
Qui spoliare sacras aliquem conspexerit Accepisse juvat, sludiis reiinere laboro.
-[aedes, Namiieque me lanti mea gloria muneris un-
Si prohibere polesl facinus.prohibereiaborel : , [ quam ;
Si prohibere nequil, maneat securus: at-ille Iinmemorem faciel: veslrique " favoris egen-
Judicis arbitfio poeiiampro crimine pentlct. j
D '[lein,
280 Urbem.velcasirum nostrosub nominetutum 550 Vivere dum polero, bellp seu pacp fatebor.
Impugnans,poterit pacis violator haberi. Suutimpressa meis suifragia vestra medullis,
Non eril in nostris nobiscuro feroina caslris; Quoque magis rccolo, magis haecrecolcnda; vi-
Qui reus exstiierii, spoliis tiudatus abibit, [denlur.
Immemor oflicii non sat meroor exstitit
Turpiter ei naso mutilabilur illa reciso. anie,
285 Servus deprensi conviclus cririiine furliv Nec bene gratus eral, qui gralus desiit esse.
Si fur ante fuit, probrosa morle peribit-.: 555 Spem mihi de reliquo; quaepraecessere dede-
Sin miiius, abraso signalus verticefrontem [runt;
Verbera dura ferct, castrisque fUgaius abibil, Gratia praeleritis, spes esl adhibenda iuluris-.
Ni ftierit doinini spoliis, arraisque redeinplus. Sed jam tempusadest, quo certo pignore possit

VARl^: LECTIOINES.
'Rs. cum Pfl
* disting. post : rixari. * nudus V. f. 9 Edd. polerit jurare : f. 10 Rs.—rr. cques
o. " ulla B. " Rs.—rr. noslrique o.
PATROL CCXII. „,__ ik
427 GUNTHERICISTERClEiSSlS
^Vcslra nitere fides : ao magna negotia rerum A
Venimus, ingenles belli concepimus iras.
540 Nec iriihi res agitur, nec certos sponte labores
Aggredior, belli causasj iramque coactus
Accipio, justosqtie movel vindicta dolores.
Cernilis in quantossese elferat improba faslus
Urbs Ligurum, regnique roinas mandataque
[ nostra
545' Ridet, el aniiquis a regibus edita jura,
'Quae cum legifero siaiuil reverendus Othone
Xarblus, ah! pudeat, nunc derouro lenipore
[noslro
Rcspuit, abjecitqtie ferox ccrvice superba
Impcriale jugiiiii, manifeslaque bella fatelur.
-550'IIoc ego si patiar, sine causa censear enser»
Invalida poriare manu, regumque prioruin
Degenerem, digniimque niintis perhibere " ne-
[poteni.
Ergoue saevitiaemea sunlelecia nefandx
Tempora, quae tanlos nequeani punire furores?
355 Fallilur ignavae(nisi fallor) opitiioplebis.
Quidquid in imperium noslro coinmiltitur aevo,
Invenil ullorem: dabil, ahl dabil impia poenas,
Iiiterituque gravi commissa nefanda piabil;
Si bene vos rtovi,si non mea peclora fallit
560 Speclataetoties veslrae yirtulis iraago.
Natn neqtie vos noslri socios non essedoloris
Communisjaclura sinit: quoesponte dedistis,
Eripit invito, nisi vus succurritis, hostis
Muneravestra mihi parat exiorquere,siniuiqiie pt
365 Vos, et me '»*, socii faclb contemnit in uno.
Dunique pulat bello nec noslra requirere posse,
Arbitrium vobis, fructttm milii muneris atlfert.
"Nuncage, Teiilonici foliissima robora regni
Imperii vires, totiiis gloria nmndi,
570 Magnificiproceres, magnis iniendite toeptis
"Pectora, sitque palath, ntillam sub liroiie ma-
[g»i
Esse^oli, noslris quae lulo viribus obstet,
Legibus aul';"Laliisimpune recalcitret, urbem.
Si vos a.patriis laribus, thalaraisqtie pudicis
575 Noster amor, regnique labor, justiqne doloris
Adduxit " ratio, si dulcia.pignora, iiatos,
Plorantesque domiliquistis sponle puellas :
Nunc iisdem causis ultrices acriter iras
In tumidos Latii depromite noininis hosles
380 Atque illud nostro delergiie dedecusaevo,
Ne nostras iinpuue minas sprevisse feralur
Urbs Ligurum.quasRoma tiinel :necjura nec
[ullse
. Hoc jprohibent leges : quoties injuria regnum
Vexat, et imperii subilo pax hoste laborat,
385 Principisedicto juslissima bella geranlur u.
llle nocens populus^ nos rpgnijura luentes,
VARI^ELECTIOiSES
13prmhibere s. prmhibereRs. ilmei Sp. R. " aiduxil
17* f. et lis.r-rr. polerant o. ls f f.
surpuit Pfl. f.
428
Ultriccs aquilas, qui pubiica signa seculi
Exiroios cerie " referemus laude triumphos.
Vocibus Augusli virlus accensa suorum
390 Incaluit: /renmere ininae, capuloque reductas
Adrtiovit gravis ira mantis: vox omnibus una :
Dicta probant, laudantque virura, stitnulisque
[moranttni
Impellunt, fidasque fovenl in praelia dextras.
Sed ne praecipiliquidquam prudentia molu
595 Regia negleclo pra?sumerel ordine juris :
Primnm proposiiis legalibus esse citandos
Hostes edictis, juris snasere periti.
Utque sihi certam Ligures incumbere cla-
[dem,
Dilatamque vident offensi principis iram ;
B 400 Jam spe majores scelerum deposcere poenas:
Eleclos de genle. sua, legumque perilos
Miserunt in caslra viros, blandisqtie polentes
Persuadere roodis; quorura sermone diserlo
Posse ptttabatur mitescere principis ira.
405 Qui cum se catisis graviter pcenalibus angi
Legibus llalicis, el stricto jure viderent,
Inque colcratis suffragia nulla loquelis
Esse, vel in mulla, quam promisere, moneta;
Rebus inexplelis, multum fruslraque rogatis
410 Principibus, mceslo repctentes mcenia vultu
Implevere Eiianimagnis terroribus urbem.
At rex inslructisproperausadmoeniacaslris,
Jam loca conligerat, qua certior Addua limes
Fiiiibus a Liguruni inagnae secal arva Cre-
[monae.
415 Qui quamvis medias populis injeceril undas,
Non lamen hosliles poleral1'* cohiberc furores,
Quo mintis alterno sptimaret saepecruore.
Gurgite tunc pleno soiilo lorrentior ibai,
Auxeral el lumidas resoltilis Alpibus uni.as,
420 Nec se belligeris iransmiili posse caiervis
Ponte, vado, remoque carens sperare sinebat.
Ncc minus opposito Ligurinus in aggcre miles,
Magnanimijtivenes, velsi vada tuta paterent,
Jiixcijierehos arinis, ac propulsare parali
425 Constiteiant, densaque vadum stationc tene-
jbant
Sic duplici causa iluvio, belloque repulsus,
D lratus roediis exercitus hxseral undis,
Cornipedesque vifosque simul gravis horror ha-
[bcbal.
T-aniiiindistantes alterno margine ripac
450 Cerlalira validis torquebant lela lacertis,
Donec ab exlreraa riparura froote Roemus
Cum duce Dalmatico sese rapientibus ultro
Injecere vadis : hos aguiiua loia sequuntur.
Urget eques pedilem ; roultis violcntior amnis
455 Lubrica fallaci resligia subrnit " unda,
Vorlicibusaue cavis involvens arina, virosque,
i6 gemnlur ? " cerla m. Rs. *
pp. Rs. f
429 LIGURINUS.— LIB. VII.
Et rapidseferiialis equos, correpta dcorsum
Cuncta trahit: sic peneviri periere ducenti.
Ast rtliinon tam vectu quam remige freti
440 Cornipednm, solida landem vesligia ripa
Fixeritnt, ttirpique fuga perlerritus hoslis,
Moenianota pelens, infatistnm civibus omen
Relulit, et cladis pnenuntia signa futurae.
Stabat in cjusdem dtvexo margine ripse
445 Turribus el valido caslrutn speclabile muro,
Nomenerat Trelitim, Ligurum sub nomine tu-
[luni
Hactenus, elniilio lacium per saeculabcllo.
HocJalus excelsaccircumstant undique turres ; 495 Qui mox pcrmista tanlis cum luclibus ira
Illud fluminea liituin defcndilurunda,
450 Ingenlique rapax ineingitnr Addua ponle,
Quem serval positis cuslodibiis ardua lurris.
Visa fuil regi nostris accommoda castris
llia satis sedes, propter compendiapontis,
Et magno venlurabono :jussilque coJiories
455 Expngnare locum paret: festina juventus,
Tutaque belligero cingit castcHalumultu.
At qui praesidium servabal et oppidn, miles,
Frustra tentalo conalus mceniabello
Defensare man.u, postquam coghovit ab urbe
460 Nil opis esse sibi, mlscraemotlomunera vitae
Depactus, tolis paiefecit moenia portis :
Armaque vielori, casiellaque plcna relinquens,
Nudus ad hostilem misere compellitur urbem.
Hos lamen evenlus laetos, el gaudia rerum
465 lnvida lurbavil casti fortuna sinistro :
Namqne novaequidam qtiserentes semina Iau
[dis,
Praeclarumquesibi cupienies didere *»nomen,
Moenialerrifico slrepitu Ligurina petentes
Excivere suis lutis *• de sedibus hostes,
470 Saevaqueconfliclu moverunl praelia duio.
Primus in his Ekberlns erat, comes ipse, sed 5i5 Sic puichro felix acies inslructa lenore,
[allo
Sanguine, regifico minime cesstirus hoiiori,
Et magnos reges animi virtulibus aeqiians.
ilic duiri prolapsum quemdam, rapidoqne vo-
[luiuni
475 Turbine comipedis cuperet relevare suorum,
Hasta Ligusjttvenis vibrata per ilia magni
Transiit, ei lalebrisanimam deprendit in altis.
Sunt tainen, incolumi juvenem qui corpore
[captum,
Hosliiemque manu tractuin fateantur in ur- 525 At rex dispositis pulcbro salis ordine castris,
[bem,
480 Saevaquediscerptis perpessum funera membris.
Hiiricet Teutonici pioceres, Italique potenles
Et Ligurum bona pars aegre " gemisse ferun-
[ttir.
Cmusei inleritum lacrymoso trislia nectens
430
A Carmine Tentonicas deflevit fama per urbes.
485 Hic quoque Caesareaemulli periere cohortis :
Qtiemque domi famosa ducem Ravenha polen-
[lem
Miserat, occubuit miseranda ciado Joannes.
Nonnulli rigidas collo subiere calenas,
Astalii frenis redeunt ad caslra relorlis :
490 Quos graviier princeps verbis inveclus acerbis
Corripuit, poenasquerel foriasse luissent,
Ni p.recibtisblantlis proccres, mtiltoque rogalu,
Forlunaeque vices, incertaque fata loqnendo,
Vix tandem jnstam scdasserit principis iram.
Ulcisci socios avide fesiinat, et arcla
p Obsidioneream jam claudete cogitat urbem.
Tolaque sepienis distinguens agmina tiirmis,
Duciorem cuneo praefecit providus uni
500 Cuiqne suum: nunc comicines sonijusque lu-
]_baniui
Praeiia terrifico commiltere prima lumultu,
Signiferosque loco vel laeta vel aspera primo
Laturos, acies aeque dispergit *• in omnes;
At qua Caesareae,signum latiale, cohortis
505 Regia fulgel avis, niagnorum densa virorum
Agmina, cen magni glomeravil visccra regni.
Ilinc famulum succincta manus, vulgusque pe-
Jdeslre,
Pondera jumeniis ingenlia portatonustis,
Quoequeexptignaridis creduntur idonea muris.
C 510 Uliima ceu modioo subitura negotia voto
JEre daio conducta cohors, et beliica miles
Donasequens, prelioqtie suura mutare favo-
[rem
Suetns, et accepio pariter «um muncre bello,
Hunc habuisse, dator prciii quem jusserii,
[hostem.
Carmine belligero,longeque sonanlibus hymnis,
Divinam sibi poscit opem, Ligurinaque setisim
Mceniasecnro pelit imperte.rrilagressu,
At qui sollicita civis speclator ab urhe
520 Prodicrat, primasque fores.yalliimqwetenebat,
INullolascivus slrepitu (seu regis honori
_ Hoc dabal, ingentis seu jam praesagiacladis
Pectore *s cerla " trahens), nullo clamore su-
[perbus
Staba), et insignem spectabat sedulus hostem,
Obsidetingeiilem plus cenlum mitlibus ufbem,
Hanc per circuitum spatio speclauda capaci
Planitics, centum sladiis diffusior ambil;
Exstruclus quadris vallabat moenia saxis
550 Murus : adhuc *" vaslo prascinxerat agger
Uilatu,

VARIJE LECTIONES.
*
19hs.—Edd. dedereo.—addete W. *•' tutos m. Rs. f. ^1 mque B. *. «» cUspetlitm. Colerus el Rs.
»3RS_rr. Pcclota o. »l cmca m. Pfl. ff. *" at httnc Rs. f.—el liunc B, f.
45{. GUNTHERI CISTERCIENSIS 43-2
Ad subitos belli strepitus, caplosque *" frago- A -Prosiliunt slratis smpidi : vix sumere tela •
[res, Noxve limorve sinil : ferit horridus aera cla
Glran.dibiisimpensis anno praparatus epdem, [n>or,
Ti.rribus, ei pinnis, lormentorumque flagellis 575 Mulliplicaique melus, vcris graviora tiinen-
Iloc minus insiilcrant, qupd nulla posse pula [iur.
,•.. [banl Nontamen in tanlo discrimine mente.carentes
555 Qbsidione premi plenam tot ciyibns urbem. Immemoresve sui validis hoitatibus iram
Unde nec imperio sese praeslare fideles Exstiinulant juvenes : sumplisque viriliter ar-
Curabant, ac saepe jugum cervice rebelli [inis,
*' Quae tempus, casusque dabanl, certamina dura
Respherant, regnjque diu; plebs illa super-
[bis 580 lnstituunt, ferroqne simul, lapidumque roiam,
Luxuria.ns anim.is, lntp cpntempseral iras. Et qtio,cunque]icet lelo, depellere castris .
540 Ergo iibj divisis irigentia moenia porlis Nituntur tumidis sublatos viribus hostes.
teuionlci lota procefes indagine belJi Jamque Boemorum tentoria proxima clamor
Undique cinxeriint, et regia signa superbi, _. Armprtimqtie sonus per opaca silentia noctis
Aiisoniasque siiis yplucres colludere campis 585 Iropulerat : qui mox tremulo clangore ttibarum,
Videftini Ligures, et operlos niilite Jiu.es: Raucaque lerribili quatienies lyropana pulsu,
545 Prinia yiris alla, lenioria cingere fpssa Vicinam teslanluropem : jam caslra tenebant,
Cura fuit, densare sudes, el ducere vallnro, Jam sua Teutonicis sociaranl arma catervis :
Castrorum mmiire sinus : ne clausa lalenli Aiionili subila niiseri fprmidine cives
Turba dolo, yel Mar;e palam tremebunda 590 Degenerein petiere fugam, lurpique relapsu
[diurno Mosnia npta pelunl: sed nox, et pprta limor-
Eruinpal, stiliilpque viros, el castra furore • U»e
550 Turbel, et incautos inopina cladc lacessat. Inipediunl aditus, compressaque turba laborat.
Nam neque lormeiilis, neque raplo mcenia Sic bona pars ferro cecidit prostraia crueiilo,
[bellp Autinjecia tulilcaplivo vincula collo :
Posse capi popnlosa putant; meliusque videtur 595 Semineces alii, numerosaque vulnera *° passi
Exspectare famem (vi namque haec cuncfa po- Hlaesopenilns redierunt corpore pattci :
[lenli Exemplumqiie suis, documentaquecerla dede-
Expugnare solei), vel si conGsus.ad arma C [runt,
555 Prosiiiens, pugnani ferus ultrp cp.nserat hoslis, Ne spem noclurnis auderent ponere furtis.
Fortunain icniare man.ii, facilesqiie triumplios. Sed qnia /estino bellum procedere motu
"Unaiiiporiarum socia vif lule premebant 600 Obsessi for-tuna loci prohibebat, el ingens
Cogiiali jiivenes, quorum cojnes aulicu.s,aller Tempora ninlla labor, momcnlaque tarda pe-
Nomine Chunradus, regis quoque frater : at [lebat:
[illum Muliorum virttis lorpescere nescia, tardas
560 Dncipfem Suevis Chunrado *8 palre relictum Non poterat lolerare moras, lorigamque quie-
jEq.uryocum, junclumque sibi Fridericns ama- [tem
'
[ual: Oderat, et sleriles ignavi lemppris horas.
Promplus utefqpe nianu, forma verendus C05 Ergo Palalinus geminis cnro fralribus iile
[literque, Eximiaevirtuiis Otho, firiiiissiina nostrae
Nobilitatc pares, et eisdero in finibus aevi. Robpra nrilitiae,.flagraiues laudis amore,
Hos vel quod teneris vigiles minus esse sub Graiide aliquid . patrare manu, dignumque re-
[annis [ferri
565 Credebanl Ligtires, vel quod vicinius urbem Inier magr.orum celeberrima facta vircrum,
Terrenlies, sociis procul pbsedisse videbant; 610 Vesperejam pene ',»refer.ente crepuscnlanoctis
Hos primuih tentare paranl,. lacitasque cp- Eduxere; suas caslris ad moenia vires,
[hprles Atqtie crematuras poriam cum ponle latentei
Nocle pruinesas mundo referente lenebras, Admpvere faces : rapido tabulata vapori
Moenibus edupunt, que lempore meinbra diur Materiam.»*, fpmenta dabat violentior aura.
[nis 615 Protinus etpla raptim cprtcurritur.urbe :
570 Extehuata malis primo sopor irrigat imbie : Omnibus hosliles amprestexsiingiiereflammas.
Tunc etiam primo somni torpore gravatos Nam praeter ponlis discrimina, tola patebai
Invadnnt, turbanlque viros, elcastralacessunt. Urbs Ligurum flammis. sinon considerel ignis.
VARLfl LECTIONES.
Mcmplosques. ctepetosque pp. Rs. _ [actusque V. f. '"« Regisqne R. f. s» interponit partic. a
m. Rs. *»Pfl. -^- Edd. vincuta o. »• plettm B. f. 31Rs. ~ rr. non distinguunt inler matetiam et
[omenta^
455 LIGURINUS.— LIB. VIII. 454
Nec mora, confliciti magno certatur uirinque; iA Hic intcr niultos slolidissimus occidil ille
620 Hi prohibere parant ihceridia ponlis; at iH! Slatius, infausti sihi quem-praeponere regem
Oppbsiti ** prohibere volunt piohibere vo- 660 OpiabantLigures, et sceptra dicare parabant.
[lentes. • Ctijus ct a nostris multb simul aere redem-
Tela volanl, stridunt lanides, densusque sa- [plum,
[gillis Et captivorum nunierosa plebe cadaver
Aer, nocturnas et vincit et adjuvat umbras. Mutatum solito regum sepelivit lionore-
Tandein restincta mullo discrimine flaroma, Slulta superstitio, quodque huic sors justa ne-
625 Pcne pari casu sera vix noctedirenipli,. [garal"
Aliernas caides et mutua vulnefa'passi, 605 Vivenli, stolidus mprienti contiilit crror;
Hi muros subeunt, ilii sna eastfa fevistini. Non inilii cujusdam Liguris reticenda vi-
Nec Ligures noslris lardi magis, aiit ihinus ..».,' [detur
[esse Improbitas, stultaeque ierox vesania menlis.
Audaces,tuniidique volunl,"factd._ue recemi Qui fapido fremebundiis equo, fulgentibus ar-
650 Sponle referre vicem, pulclirum et lattdabile
^
fcredunt. CortspichtisIdrige, ribslris illudere castfis,
Saepiusobsessis gaudent excurrereihiiris, 670 Militiaequerhdes, eqiiiiandi iege carentes
Etjaculo, fundaquc levi, celerive " sagitta Dicere Teutonicos, probrosaque inulta ptulendis
Incautos tufbafe vifos, cfebfisqtie Iacessunt Gaudebat jactare ionis, vanamque superbus
Casira lalrociniis : porlaque frequentiiis illa, Osteiilans artcm, rapido mbdo turbine veclus
£55 Qtiamduclor validis obsederat Ausiricus armis, Qtiadrripedaritis equi, riunc ceria lege reductis
Erumpunt : tandcin slimulis gravioribus ar- 675 In gyfum ffenis sinuosa volttiniiia torqtteiis,
- [dens Unum de mtiltis, potiusve ex oninibus unum
Inipulit ira virurti, tolis educere casifis Electum, dignuroque sibi concurrere, crebio
Agmina.: collalo inuros accedcre bello. Poscebat, captosque metu ridebai inani.
At Iigures jam non muros defehdere, verum Ut quondam pueri periltirus glande,3"siiperbiis
640 Obvia ferr.e viris uliro venienlibus arma 680 HlePhilisiaius, trepidariti prbbra iriinasque
Accelerant. miscenlque gravis ceriaihiiia pu- Jactabal populo, donec pastoris Hebrici.
[gnae. Pfocubiiit luinidam signatiis vuinefe frpnlem.
Prima volalilibus mandanlur bella sagittis : C ' Nbri lulit elatae conies oslentaiiiina nieniis,
Protinus excussis avide concurfiitir hastis. (Albertiis Tyrolensis erat) vaiiainque superbi
At simul ad "gladios,et strictas cominus iras 685 Siultiiiam Liguris digna compescere poena,
645 lncaluit virtus; lunc vero horrendus ubique Teutonicaequeparaigentis femovere pudorem:
Clainor, et ingenti pehitus collisa fragore Noh lamen aui galea muniri iempora curat,
Arma sonant: tinnire cavas inucforiis ab ictu Aut gladib lumbos, aut ferro pectora lexit»«»
Audires galeas, incussa tremenlibus hastis .:. Aut cursoris equi, qbo praelia seniper agebal,
Scuta gravi mugire sono, gemiiuque cadentes 690 Olficio fungi; clypeo contentus et liasta,
650 Oppeiere, et rigido terram prostefnefe trurico. Terga ininora pferiieris, yibrata cuspide,. se-
Insiant caslrenses, adversaque peclora saevis [giiem
Vuhieribus lacerant, indignanturque resisti. Impulit, armaiumque solo dejecit inermis.
Nec cedunt Ligures, nec de slatiOne moverilur Sed heque degeneri digrialus tingere ferrura
Obnixi, pariterque necant, pariterque rtecaritur. sahguine, nort spbliis nullo discrimine partis
655 Donecvix landem magna virtute repulsi, 695 Viclrices ofhare 37maiius, lellufe jacentero
£l nostris multa respersos caede triumphos D Liqiiit: ei lioc3S aliis maghi fepuiaiiiibus, ipse
Linquentes, refugo lenuerunt mcenia cofsu. Negligit, et iriodico factum metituf hbriore.

LIBER OCTAVUS.

Hasinter laudes el forlia facla virorum, Ut sine jactufa gfandi, sine CladeSubfuiii
Jllam praecipuecuram 3»Fridericus agebat, Conficeretcoeplosoptalo flhe labofbs.

VARI_ LECTIONES.
»! Rs._rr. o. 3»celetique m. Rs. 3»Rs.—rr. negatet o. . »• B.—Edd. laude o. »6 texi ? Rs. *
oppositis
*' onerare B.
f. 3SP. et Rs.—rr. hic o. 3».Jitram P. o.
m GUNTHERI CISTERCIENSIS
5 Et modo cum paucis, denso modo miliie cin- A
[ctus,
Ardtia sollicrtp lustrabal mbenia gressu :
Speclabat muros, spectabal robora valli,
Qitaequelocnih vasto cingebaht aggere fbssas:
Qnaque viam ccepiis facilem forluna parare
40 Tuta videbatur, Cnra sliidioque sagaci
Acriter inlendens, ocirfis et mente nolabal.
Ilaec ita concussit trepidos vigilanlia cives,
Ut quoticns illum muros ambire videbant,
Nbri secus,ac si jam validas effringeie porlas,
15 Turribus aut celsis infligere saxa pararet,
Mcenia lota gravi tremerent concussa lumtiitu.
Tunc varius totam clamor sirepitusque per ur-
[bem, T, 65 Certatim missis figebant nndiqtie lelis.
Signaque divinas trepide pulsata per ajdes,
Fcmiriei planctus, lamenlaque moesla sona-
[banl.
20 At tuba pinnigeri jtivenes ad culmina muri
Terripili clangore vocat, densaque corona
lindiqiie corisistunt, et proptignacula servant.
"'Siauat ab obsessa lioi) mullo longius urbe,
Quam scmel exsiliens arcujacienie sagitla
25 Ire polest, quadris moles iiicognita saxis
Roinano construcia niotip : quamfaraa super-
[stes
Dicere Romanum vtilgo consueverat arcum
Quattuor liaec*•'validis surgebal fulta columnis,
Tam sibl cohveniens, ut yisu iiemo sagaci
50 Posset ab aftemtris pniiin secernere saxis : C
Formain turris habens, cameras, labulataque
[mullis
Inlerius **sortila locis, aiiasque feneslras,
**
• Equibuset lolos ib.it prpspectus in agros,
Et facili poterant conaiiiine tcla rotari.
3S Haric Romanorum quendam *3 pro fornice re-
[gum
Erexisse sui certissima signa iriuniphi,
Veliriagisiratos alto quoque lempore reges
Moenia victa per hanc sibi subjecisse Jerebant.
Praesidium plebs illa loco, sunipiusque ciborum
40 Ad spatium belli, iongosque locaveral tisus.
Id caule fecisse pulant: nam quidquid ab hosle
Exterins fierel, spectanlibus inde videri,
El facili sociis poterat notescere signo.
Haec *s transferre suis Fridericus commoda ca^
[strts
48 Cogitat, ci juvenes jaculo, celerive sagitta
Corpora vel longe dislantia figere doctos
Slare jubet conlra, certosque intendere jactus.
Ut si quis palulis, aut mittere lela feneslris,
Aut speclaluros etiam producere vtilius
50 Attdeal, adveisis configaiit ora sagiltis.
Ipse flagellaiam tormenio rumpere inolera
VARI^E LECTIONES.
/*• Rs.—rr. hic o. kt,fnternis Rs. * *' P. s. Rs.—rr. totus o. *3 P. s. Rs. — rr. quondam o. **Rs.
*6ctctot A. o, " Rs.— rr. talis o.
|ui pp. tl: huc t.—xi: hic o. ** Us.—rr. sunl o.
436
Apparat, et duro penitus epnfiingere ferro.
Ationiti stupuere viri, dexlrasque potentes
. i!ain depacti Iradunt munimina Regi :
55 Qiii postquam sociam tulos dimisit in urbem,
Collocat ipse suos in luta sedefideles.
Hoc tamen in bello veleris non immemor
[irae,
Acrius in Ligures Ticini saeva juvenlus,
Atque Cremoiienses odio grassante ficmebant.
60 Nam si quis Ligttrum fatis agilatus iniquis,
lllorum quaudoque manus, infestaque tela
Incidcrat, ttmc dira sui monumenia furoris
Aspicienda dabanl, juguloque videnlibus illis
COhdebanl gladios, aut duro stipile vniclum
Nec ininus ex illis, si quisqtiam sorle maligna
Veneral ad Ligures, discerpti corporis artus
Truncaque.de sunimo spargebant ftinera muro.
Tantus ab antiquis furor et dhcordia causis
70 Iiiter vicinas semper spiraverat urbes.
Jaroque faraes Ligururo, noslris optata, su-
, . [[perbas
Coeperat insolilo menles contundere morbo,
Ac, reor, a summi proficiscens Judicis ira
Squallida tabificum corruperal aera pestis.
75 Castra tainen Proccruih vindex secfevit ab
[urhe,
Persequiturqne reos, parcens insoniibus, aer :
Caslra vigent: non pesle farais, ccelive labo-
[ranl:
Urbseget, et dubio tahescit languida coelo:
Jaroque fugam propria mulli medilanlur ab
[ttrbe
8,9 E.vagitatque suos sedes iiaialis aluninos.
Sunt quibus exlrcnia pro liberlale tuenda
Dulce sii inlrepido lnorleiri promitlere volo;
E;-:uriem, ccelumque pali, bellique labores,
Duin modo pro Datriaesiul**haec loleranda sa-
[luie.
85 At quibus in miseris turbato peclore rebus
Plus aliquid ratioiiis adest, meniisque profundae,
Fcedera projeclo pacis deposcere ferfo,
Quasqtie velil pfinceps, suadcnt admillefc le-
D [ges.
Maximus inlef eossuadendi foederisauclor *6
90 Ulile consilium Guido Blandratensis agebat:
ljic comes eximius, Ligururo concivis, et idem
CharuseraiRegi, nec ob hoc suspectus iii urbe-
Tales *7 faroa viri vulgaveral inclyia mores.
Huiic igitur inedio trepidanlis iu agmine vulgi,
95 Cuin jaro de suinmis ageretur quaeslio rebus,
Jnter CDesareumpariler, patriaeque favoreni,
Talia prudenle coguovimus ore locuUim.
Si mea pro vesiris nunquain sollertia rehus
 457 LIGUR13SUS.— LIB. VIH: 458
Pigra luil, si vcslra libens mandata peregi i 145 Impediunt, sedcerta fides, et pura voltintas .
100 Semper. et hocipso vobiscurti tempore dura Haec suadere jubent : scrutator pectoris alti !
Malo pati, et irisies partiri gaudeo casus : Scit Deus, et proprii jiiihi mens bene conscia
Non modoquidmoneam, sed qtio pietalis amore, [voli:
*»
Qtiave fide, cives, animo traclate sagaci. Omnia discutiens animo, nibil esse salutis
•
Qtiaefacics rerum, quae temporis hujus iniago, Censeo placata nisi primum Caesarisira...
105 Qui status, atit quae sil noslrorum forma malo- 150 Arraa movere libet, nudamque "3 'acesserepu-
} [rum, [gnam?
Pltis quoque, qttam salis esl, iosi cognoscitis, Sed vix obstructis prohibemus moenibus ho-<
*
[ipsi, [stem.
Cerlaque fortunaeclarent exempla sinistrae. Tuta loco clausis servabiraus otia muris?
Sensimus.ut mulli, mortalia quaequeregeniem Sed prohibel violenta fames, miserosque faligat
• Nos qtioque tortunam t non *' culpa Ibrte ca- Pestis, ei adversus pro Cxsare dimicat aicr.
[remus. 155 Omnia securi pro libertate feremus ?
11-0Novimushunc olim populum, regesque creasse, R Sed liberlatem conlcropta nemosaliite
Et viriute sua quosdam peptilisse crealos. Sanusamal: nequeenimcerlae susceptio cladis,
Novimusltalicas ieges, el jura per urbes Quam vitare queas nisi cum ratione salulis,
Ex isto fluxisseloco: sed dnrioraequo Liberlalis amor, sed gloria vana putatur.
(Pace bona dixisse velim) dominatio nostra 1S0 Nunquid et in brutis, inimansuetisque videmus
115 Exstilit: immodicis vicinas legibus urbes Hoc jus esse feris, uti vasta minoribus ullro
Terruimus : scit Cuma quid est *», scit Regia Imperitare velint, majoribus inliroa cedant?
[Lauda. His ego de causis (adsit roodo vestra voluntas)
Quasque ** per Italicos, urbes et oppida, fines Csesareos ambire pedes, et foedera pacis-
Slravimus, aut validis servire coegimus arrois. 165 Poscere, praecipuamfaleor certamque salutcm,.
Mutavit fortuna fideni, dextraraque retraxit, Nec placido Regi viclos parerepigebil;
120 Atque nova longam compensat clade favorem. Nullushonor siquidempopuli, vel gloria major,
Non ultra stabilire suos, aut pellere reges, Quam ^domino.servire pio. Postrema loquentis.
Sed Lalio servire Duci Ligurina necesse Verba viri mislo suscepit lurba lumultti,
Urbs habet: el recto (liceat modo vera 1'aleri; 170 Consilium plerique probanl, pacisquc pelenda>
Ordine resagilur: reges Alemannia nobis, G Foedera: nec desunt alii, qui dicere contra
125 Urbibus Italicis leges et jura daturos Convenlus, fcedumque putant, dignumque pu-
Millere rite solet: postquam de partibus illis [dore :
Carolus, et Magni regnum surrexil Othonis, Gum patria potius pro libertate cadendum.
Ausoniaquefrui reges ccepere corona Tandem*coinpresso fremebundaemurmureple-
Teutonici: quortim luto conleinpsimus ante [bis,
150 Respuimusque jugum; nunc iuslis nitoriii ar- 175 Praevaluil ratio: missisqiiepolentibus urbis,
[mis Austricus ille potens ductor cum rege Boemo
Bellator.Fridericus adesl: quem nescia vinci Acciltir: per eos Ligures mandata, precesque
Mensque manusque suis facil hoslibus esse Insinuanda viro cupiunt oflerre polenli;
[tremendum. Qui neqtie difficilem sese, dururrique rogatus
Exeraplo testata suas Terdona ruinas 180 Exhibuit, gaudensque ream ctim civibus urbem,
Esse potest, qnam ne vetilo de pulvere frnslra Poenituisse sui, leges et foederapacis
135 Jusserit erectis urbs nostra resurgere muris, Providus in scriptum lali ralione redegit.
Haud mpdicus liinor est: exemplo debuit esse D Prima quidero Ligures fidei pacisque le-
< Spoleluro,justa deletum vindicis ira: [nendae
- • QuaequepeT ltaliam conaia resistere fruslra Juramenta dabunl: omnes quoscunque nec aelas
Oppida, Teutonicis victor pessumdcdit armis. 185 Pupillaris liabet, nec septuagesinius annus
140 Nec limeo, socii, fateor, ne regis amore Conligit, in raedio jurabil quiiibet aevo.
Falsa movere " puler : dudara bene cognila Appendentque novem poenaesub nomine fisco
[vobis Millia marcarum puro conflala metallo.
Noslra fides certis potuit noiescere signis. Praeterea velerura neglecla palatia regum,
Nam qnod nil propriae piaetextu suadeo causse, 190 Lapsaque correctis relevabunt tecta ruinis,
P. Nec favor, aul odiura, quae publica coraraoda Ut quoties magnam. vel rex, vel regius tir-
[saepe [bem
VARliE LECTIONES.
*« Rs rr. ttactate o. *8nec Rs. * ">quidem Rs. f. »>Quosque A. Sp. P. o. »' monere P. Rs, *
** liuiirfamijuePfl. ff.—crudasnque V. ptwoccup. B. f.
43g GUNTHERI CISTERCIENSIS
Forie procuralor, cansa duccnte subibil,
Dignp magna loco iractare negotia possit.
Oppressasqne diu, Cumarn, Landamque solutis
195 Legibus, elloriga periiius diiione femota,
Respirare sinenl: non prisca iribula rcquirent,
ProeteTqiiamveterem divirii jufis hpnorem,
Quo siiper has urbes Ligurtiin viget inclyta
[sedes.
Siiicera quae cuncta fide coinplenda treceniis
200 Firihabtiiii vadibus dequolibeloidiriesiiniplis:
'
Hosque per Ilalicas servandos caulius urbes
Principis arbilfio ciistodia miiis habebil.
Et quibus illa lbcis fuerit coinriiissa juvcntus,
Protirius explelo servalos reddere paclo,
205 Ghara suis palribus jurabunt pignpra natos.
Consolibus positis, ei facta pace repertis
Slare licet, plenus dum se converterit anntis.
Postea nuilus erit, riisi quein Bex ipse probarit
Elecium poptilo: qtiibus haec ad jiifa vocalis,
210 Si luhc Ilalicis pfinceps liabilabitin oris,
Hunc eiecionim bohapars reverenief adibunt:
At dtio sufficiunt, si traiisaJpiria tenebit':
Jurabufftque fidem regi, dignumque favorem,
Tam sibi, quam sociis ea "* regrii dona pelen-
[tes ".
245 Nee niirius apsenles '**acceplo munere regis,
Gofain plebe Sua,.cbram pfimaiibris Ufbis
Praeslabuhteadeni juraiidi fcedera juris.
Si tahien Italicis fueril legattis iii oiis
Regius, boc ipsum regis vice jiiris habebit,
220 Et-de consulibus dispbnefe cuhbta valebit.
Ante taiiicii clausa qriaiH victor ab urbe rece-
[dat,
Captivos omnes, veteresque, novosque Boemo
Commillent Ligures: qtios proiihus ille palernis
Restituet" laribus, si jussu principis illas
225 CumpopuloLiguftiihcohCPrdiajuiixeril urbes:
Accipientquesiios Ligiires versa Vice caplos,
Quaeqiiejuvant illos sbciis coriatibiis iirbes :
Siiiininus, in solitb fetiiieburii carcere Vin- 275 Corisedere ducis, squallenlia tegmine fcedo
'
''-"' '. [ctos,.
Nec tamen liinc aliqtiam patieritur Coesaris
'
[irairi.
250 Obsidibus positis, captivis fite soluiis,
Proxima lux iegis discedere Castfa videbil.
Argenti sun)niam Ligores pro pace ferendam
»'T
A sibi subjectis poteruht *•"conflafe colohis,
Dum tanien immtines Laudam, Cumamque re-
[linquant,
235 Navigium, porliis, vectigal, sive nioiielam,
Vel quaecunqiie sibi defendit commoda fiscus, 285 lgnotuinqtie diu post Iristia nubilalaeti
Nec rapient Ligures: nee si quis forte ncfando
lnvasiiTapuisse volet, palieiiiur inulium.
Has poslquamleges, et spe levibra febellis
VARI^E LECTIONES.
»» et V. »6absenlis ? " At P.
ff. «»putantes B. ff.
amnqnt »). Rs. f.f wrlant cervtcibus Pfi. ex RadcvicoV 61 Tecla Pfl, * «jRs.—rr. iimidos o.
63Itosiis Rs.
f. ^Ut? ""livens B. f.
440
A 240 Jam dudum populus, gralanter pacta recepit,
Continuo tolis cffusi mceuibus omnes
Procedtinl: priiiiusque suo cum prsesule clerus
'.Veste sacra niiidtis, inido pede, supplice vuliu,
Veriicb deroisso, noslra; nionimcnla salulis,
245 Signb crncis praefert: posl hinc in sellere pullo
Infausti cives, vesligia nuda prementes,
Judiciumque Bssui pariler, poenamque realus,
Adroptos iiudis poriantes faucibus c0 enses,
Tacla " pudore gravi perfnndunt fielibusora.
250 Protinus c totis fluit ad spectacula castris
Miles, et aslanies densas hincinde calervas
Angusius dirimit medio discrimine Jimes:
Quo vix tinba gemens ad regia Caesaris ora
n Pervejiisse queat, placida qui froiile sercnus,
255 Pectore conlrilos, et sepecasse fatentes
Suscipit, et tali summo pro rnunere Regi
Grates tetus agit, saeva qui ihente rebelles
Goniudit, ettumidos 6*tandem resipiscerejus-
.-.;. [Sil.
At Ligurum primi prostrati cprpore to.lo
260 Caesaris anle pedes trepidis confusa querelis
Pauca gerount, Vfnianique^uisexcessibus o-
[ranl.
HPCtantuih, veniamque sonant, ycniamque lo-
[quuniur .
Non pdio .regni .bel.liiininpvisse,3ed illas,
Quas,sibi vicinae fecissent sqejpiusurbes,
265 Non ppluisse pati tranquillo pectpre noxas.
C Nunc veniam nactbs, operam, curamqufi <la-
[luros,
Ul rediinant antiqua novis, praemissa futuris.
Mbxubi praescripii recilata estpagina pacti.
Alqtte probata viris, oplalae pignpra pacis
270 Accipiunt, junctas consorti fuedere dextras.
Nec miniis einissi Ligurum de carcere longo,
Duraque lemporibus muliis ergastula passi
Capiivi dudum variis ex urbibus hostes c»,
Ordine diffuso circa vestigia magni
Corpbra velati : miserandos possidel arlus
Foeda silu macies, deformia turpis et aeger
inficit ora cplor, pressis culisarida membris
Insidel, humanae lantum vesligia fprmae
280 Servaii el antiquam retinel naiura figuram;
El 8i, si vera velis imponere noniina rebus ,
Non hpmo, sed vivens °» homiuis videatur i-
[mago.
El lamen exsliltari.i longos fugisse labores ,
Carceris, et duras seroel abjecisse calenas :
Aspiciunt solem , regemque libcntius ipsum,
Cujus ah exsilio sese virtuie reduclos,
Ac velut e stygiis (raetos meminere tenebris.
ff: o? 5SP. s. Rs.—rr. vqtetunt o. «»Indi-
441 LIGURINUS..— LIB. VIII.
Quis referal flelus, lacrymosaque gandia lantae A
290 Plebis, et inlerna lactos 66pietate dolores ?
Ctim capiiva diu post durtiro corpora letri
Carceris exsilium, laetis sic reddila landem
Civibus , el nalos vix agnovere parentcs
Jam nivcos canis, priroo quos flore nilenles
295 Ullima non faustis ad bellum miserat hora
Auspiciis, longas damnatos ferre catenas.
1 Nec solum miseros spaliosi temporis aelas
Feccrat ignotos, sed squallor, et hispida ve- 345 Eridani fregisse vado nil tefrilus undas
[slis,
Et situs, et macies, el nullo pectine tacla
500 Utraqtie caesaries, aghosci pene vetabant.
Tuiic demum vicla Fridericus ab urbe reces-
[sit,
Modiouumqnepetens, prisco dignalus honore B
Illusirare loCum, sacro diademale crines
Induit, et dexlra gestavit sceplra'potenti.
305 Hauc forluna diu, Ligurumque pplentia dives
Eximiam regni proavorum tempore sedem
Presserat, et longa viclani ditione tenebat.
Sed placidus princeps primaevocuncia decori
Restiluenda pulans, iivjuslis legibus illara
310 Exenril, priscumque loco reparavit honorera :
Sumptibus et propriis veteres sareife ruinas
Jussit, el annosi senium dcponere fati.
Tuncbene re gesta, cunctis in pace localis,
Caesarisa facie cuin telltis tola sileret,
515 Militiaepartem nlacuit dimittere castris.
Austricus AUobrogum dux cutn duce, rexque
[Boeinus,
Pannoniaequesiroul sub eodem rege cohortes,
Et Mogunlinoproceres cum praesule mulli,
Rege salutato , mcrilis et laude venusti,
520 Discedunl caslris, conversaque signa ferenles,
Teutonicas repetunt iranscensis Alpibus tirbes,
Ipse satis mulios secum , ceu nullus abisset,-
ln castris Telinehs, ad cprta negolia regni
Ducilur, et pulchros invicta menle labores.
525 Non tamen in tanto clari vicloris honofe ,
Ilaliaeque metu, slolidae vesania gcntis,
Exemplo Ligurum penitus comprcssa quievil.
Namque saielliiio quidam stipalus iniqno, :
Civis erat, Verona luus ; Tusuidus, ul aiunl,
350 Noraen *8*,ab infida causas lacilosquc fttroris D 375 Circuit: ul medico muniinina tuia laborc
Urbe trahens siimulos, castrum rcgale, (quod
[illi
Appellare soleut vulgato " nomine Gardam )
lnvasil, cepilque doio : jussusque 6Sreliclo
Saepiusinsanis illo desistere coeplis,
335 Spernebal regem dcmens audire jubenteih.
luiremuit tandem princeps, Athesamque rapa- 580 Inde pcr Italicos famosa potenlibus urbes
[cem,
Nec ralis oflicip, solitis nec pontibus usus
442
(Fervida quippe vadurofluviojam fecerat aestas),
Contcmplis transivil aquis, urbisque superbac
540 Depopulatus agros, quaedam castella nocentum
Diruit, et spfetas impune retrahsiit •' undas.
Nec minus egregium quiddarii cpmes aulicus
[ille
Tunc quoque gessit Otho; qui le, Ferraria,
[jussu
Regis adire parans, iniactas omnibus anle
Dicitur el lumidum primus Iransisse per am-
[nem.
Haec quoque res multum cura, justique '• li-
[moris
Urbibus Ilalicis, et magme nomitia famae
Adjecit nostris, clafo siib principe, caslris:
550 Qtiem nihil aggressum frustra rialura vercri
lpsa pulabatur: ctii sic famulanlibus ultro
Subdila more novo studiis clementa favebant.
Ergo Palalinus slupidae foftnidine niagna
Plebis, et ingenti pariter susceptus honore,
355 Rcgia solerti studio roandata peregit.
Utque quater denos fidei pacisqne tenendae
Accepit monimenta vades, ad rcgia castra
Vertil iter, cunclis digna Cum laude peractis.
Hoc quoque conveniens, et tanto principe
[dignum,
360 Atque inler caslos memorabile Caesarisaclus,
Seribendumque pulo, quod lemporc reclor eo-
[dcm
Illecebrosa suis pufgavit scandala castris,
Eque suo coelu lixas, et scorta , nocivum
Ac petulans vulgus, salis indignahter abegit.
565 Nec docilis tolerare moras, pigrOsquequieti
Intlulgere dies, exclusis peclore sacro
Bellorum curis, pacis bene ponere tempus
Cogitat, et miindo prndesse laborat inerinis.
Neve rclractato Ligttrum iiicoiistanlia pacto
570 Absilial, solilaqtie ffeinens Laiidensibus ira
Iininineal, tolos urbis transferre penates
El veierem mutare situm feslinal, et urget:
Describitque locum, qtiem torrens Addua " lo-
[liiin
Gurgitibus flexis adilu breviere relicto
Arti.ficispraeslare queat solertia curae.
Hunc transferre larCs, aritiquaque mcetiia re-
[ctor
Imperat: atque novam regni sub nomine Lau-
. [dam
Grandibus impensis sesePater7»auspicei'undat.
Curia Roncaliis ccrlo mandalur habenda
Tempore, quo pacis leges, et publica jura >.

VARI^ELECTIONES.
66Iractos pp. Rs._ lacilos V. 6" Nomine Pfl. 6Tvul-gari Pfl. f. 6BRs. — rr. rursusque o
" P.—rr. ff. 70mmstique PIl. ff. 7I Abdua P. f. " patre Sp. P. R. R. Jo. f.
(rancttr, refrag.inetro.
445 GUNTHERI GISTERCIENSIS
Aut ea . quse fisci ralionibus applicat usus,
Oinnibiis in mcdiuro, slf icte servanda, fcranlur.
5S5 Coinroemorare jnvat, populo quod forle sequenti 455 Ilaliae plurcs in iisdem parlibus uibes.
.Protleritexemplo: ne quis forc credat inultum,
Quidquid in augustos ausus cominillere reges,
Vel liieditalus eral 73: nani leropore servus eo-
[dero
Argolici regis (Graeci cognominis usu
390 Hic Caniclinus erat 74, nobis Gamerarius idem 440 Coinmemorare patrum , numerum, gentemquc
Esse polest) domino secrela fraude parabat
Sauguinis insidias, eltres sibi criminis hujiis
Addidcralsocios, quosad mala grandia7epiom-
[ptos
Pcrdita sacrilegis audacia fecerat armis.
395 llis male praemoniiis peragendae fraudis iniquae
. Infandum mahdarat opus : niox caede peracla
Usurpare sibi manibus diadenia cruenlis,
Et desolalum cupicns invadere regnum ,
Nescius ipse sui Iractabal inania fati.
A>0 Nam re cpmperla , prius illi ltimina licior
Fpdil, et exerla lerebrato gtilture lingua,
Cum 76sociis longa crucialum perdidit ira , 7. 450 Rimalur, jurisque vices, leguraque lenorein
Jam loca jussa pctcns ex omnibits utidiquc
[tcrris
Principis edicto ciarus convenerat ordo,
-405 Tanlaque Roncalias magnorum ttirba virorum
Fluxerat, ut nec se similem vidisse priores
Crcdiderint, hec jam visuros csse sequenies
De rcliquo sperare queant: lenloria ponunt
Undanti vicina Pado, quae more Latino
410 Duclus ab an.tiquo talis determinal ordo.
Semper in aequali Roraanus tendere iiiiles,
Si patitur natura loci, planoque laborat.
At si diflicili fuerinl Joca pendula cJivo,
Asperiusve solum, primo coi recta labore
415 Complanare solet, jacio mox aggere fossam
Ducit, et ingenli cingit munimina vallo.
Prolinus in quadram vergentia, sive rolundam,
Trp ratione loci ponit tentoria formaro.
Principis in medio digno spectanda decore
420 Castra nitertt, celsi speciem referentia templi.
Quem circa proceres,- condigno juris honore
Cuilibetexhibilo, propius, seu longius absunt.
Inque iiiodum magnaespatiosisfroiitibiis 78urbis
Dirigil immensas ad porlam porta plateas.
425 Anle fores ipsas regalia castra sectui
Arlifices operum, seu qui venalia porlant,
Caslraminoralocant, faciuuiqucsiiburbiaquae-
[dam;
Sic lanquam subilis propcraia colonia teclis,
Alque repeininae nova ceruitur urbis imago.
430 Tunc quoque praescripti sefvalo foedere moris
Regia dispositis sederunt agmina castris.
Mccniinus opposilaeLigures in margine ripae
444
A Atque alii cives tentoria juncia tenebant.
Brixia quos genuil, quos inisit Pergamus, elquos
Hicc quoque castra suo porreclo ponie pcr ain-
[nem
Continuare paral princeps, biduoque labori
Impenso, medias cinxit pons pervius uudas.
Nomina roagnoruro, qubs praesens curia vidit,
[rcferre,
79
Non salis cstpromptum, non mullum pertinet
[ad rem.
ld potius cerla nobis ratione videndum,
Quid bene disposilum, quid ab his fcliciler ac-
[tum,
" Quae nova prodierinl tanto sub principe jura,
445 Quasve recensuerit celeberrima curia leges.
Ergo sacros tanlura palres, jurisque peritos,
El de principibus paucos, quibtis ipse tiraorem
Noral inesse Dei, tacitis Fridericus adaptans 80
Colloquiis, triduo secreta negolia lolo
Consulit : hanc illis gaudens injungere ciiratn,
Ut super Ecclesia3, seu regui jure, salubri
Consilio monituque virum formare " laborent.
Tandem prolato posl longa silentia vultu ,
455 In medio procerum, speclabilis undique, cor.u,
Talibus ora modis princeps facunda resolv';.
Si modo nonlrustra, quoiiesinnomineChrisli
P
( Tresve , dupsve pari ccnsensu juris amore
Congregat, in medio perhibelseChrisius adesse;
4C0 Quis dubilet iantis ad commoda tanla vocalis
Moresuo medium primalibus adfore Cbrisium ?
Absit, ut nos unquam Chrisli prasenlia patres
Deslituisse velit! quibus ecclesiasticus ordo,
Imperii leges, el publicajura regunlur.
465 Nunc igilur procercs, communi fcederejuris,
Quidquid in Ecclesiae, vel regrii commoda rite
Perlinei, in mediura Christo pr*sente feramus.
Ipse quidem, quamvis divino munere princeps
Summus in orbe ferar, legumque immunis, et
[expers,
470 Non servire quidem cogar, sed conderejura
Fas habeara, vestris cupio disponere cuncia
D Consiliis : nostfo ** non aegre spondeo jussu,
Vel sancire novas, vel priscis iegibus uti.
Nam nihil, ut verum fatear, roagis esse deco-
[rum,
475 Aut rcgale pulo, quam legis jure solutum
Sponle tamen legi sese supponere regem.
Gratiasit magno, qui lemperal omnia Regi,
Undique bellorum tumidos suppressimus aesius,
Bellalrixposilis Alemannia conticet armis,
480 El vetus Ilalici deferbuit ira furoris.

VARI^E LECTIONES.
'» erit P. s. Rs. * 7*Camiclinus Sp. R. Rs. f. Catimctts B. ff. 7BRs.—rr. gaudia o. " Quam Pll.
ff. 77longm... irm B.f. 78P. s. hs.- fr. foniibus.—Pfl. ponlibus f f. 79 Ncc m. Rs. 8» adoptanit
*' inforinare m. Rs. 8* veslro?
445 LIGURINUS. — LIB. VIII.
Sed velerurn leges, edictaque regia iongo
Justilio suppressa silent, quae Carolus olim,
Quse nosler vulgavil Otho ; vestigia juris
Pauca sui llalicis agnoscil fiscus in oris.
485 Consulile in nicdimii, quas inc vel ferre re-
[centes,
Vei seniuin passas ieges renovare velitis.
Ac primum moneo, qtiidquid siatuisse libebit,
Utile sit, justum, nalurae, moribus apturo,
Temporis alque loci patiens, et prorsus hone-
[stum.
490 Asl.ogo, quidquid erit, lola virtule lueri,
Et sancire paro : nec me regnanle licebit
Has cuiquam nostras impune lacessere leges.
Ac si quis lumidus praesumpseril obvius ire, ,
Supplicium praesens, manifestaque poena do-
[cebil
495 Non magis inviclum bello, quam legibus esse.
Talia facundo rcgaliter ore sonaniem,
Spectabal slupido miralrix curia vultu.
Quod neque doclrinse studiis irabutus, et aivo
Pene puer, canos, Scripturarumque perilos,
500 Sensibus, et blanda praecedcret arte loquendi.
Prolinus iugenuo quidara sermone diserli
Ora fatigantes, proconsueludine gentis,
Sive suum regi sludiuin jaclare voleutes,
Sive facultatem potitts motislrare loquendi,
£05 Ofliciolinguae,sludiisquc loquactbus illum
Insumpsere diem; quos inler clarior unus
(Praesul erat Ligurura) vix exacquanda relatu C
-Gaudia cqnclorum, facundo protulit ore.
Omnibus, a primo quos, inquit, vidimus,
[aevo .
510 Laetior iste dies, et clarior esse meretur,
Ctini te pacificum populi, mitissime princcps,
In medio residere sui **,legesquc citantem
Hactenus exslinctas, gaudens videt Itala tellus.
Haecesl illa salus, quam lol jactata procellis
$15 Exspeclare solel miserae sors naufraga lCrrae.
Scimus ab antiquo, qttantos qualesve tyrannos
Senserit Italicae fortuna miserriroa plebis,
Cum toties proscripta bonis, addiclaque ferro,
Aut spoliis nudas •*, aut sanguine pasceret
[iras.
520 Nec legem ratio, seo regum sola libido
Poneret, el ferro gandens, non jure polesias.
»Nec roinus infestis gens haec malefida tyran-
[nis,
Alque his saepe suo conata resistere damno,
Pressa melu polius, qtiam laela favebal amore.
525 Hiuc odium populis, el sediliosa siraullas, -
El furor Italiae mullos grassalus in annos
Prodiit, et geminas fecit dissensio partes :
Et partiui palriae, parlim reguantibus urbcs
VARIJE LECTIONES.
"tuif " tumidfljpp. Rs. f- " P. s. Rs.-—rr. qritdquam o.
416
A Assistunt: saevoquediu collisa fragore
530 Bellorum, allernam senserunt moenia cladetn.
Quis Ligurum casdem,quis vulnera sieva Papi;e,
Quis referal Cremae, quis tristia damna Ctc-
[monae?
Haecinter varias oppressis logibus urbes
Exarsit rabies, et ionga licenlia ferri.
535 Tu velul eximium post trislia nttbila tandem
Sidus adcs, lu bella fugas, pacemque reducis :
Tu leges el jura novas : le praeside rerum
Grata redit facies, cerlusqiie renascitur ordo.
Nunc age, divinae, quidquid 8" sentenlia menlis
540 Dictabil jus esse, jube : prp lege volunlas
Principis esset solct; qtiidquid decreveril ille
Esse ralum, roos »' csi el jtiris haberc vigo-
[rerii.
Utere jnre luo, quidquid rectumve piunive
Esse putas, servare jube : nos vero 87 volcntes
545 Omnia suscipimus : iibertas maxima nobis
Tam placido parere viro. Sic ore disertOj •' '
Praesul in assensum regis propensius omnes
Impulit, el magno percussit corda favore.
Tunc quoque composilis quidam rcsbnanlia
Jverbis
550 Rcgia Caesarcaececinerunt carmina laudis.
Poslera lux aderal, solio reverendus in alto
Consedil judex : ex omnibus undique multi
Urbibus ac vicis aderant, querulique fercbanl
Innumeras clamore cruces (hoc quippe que-
relas
535 Morc solent aperiie suas). Rex omnibus aures
Commodat, et quefulis judex clamoribus idem
iEquus adcsl, certo diriinens exaniine liles.
Sed quia lam mullis finero dare curia praesens
Non poteral causis, plactiilsatis ulile quiddain
560 lngcnuo pulchrumque duci, cunctasque per
[urbes
Edoctos in jure viros, verique sequaces
lmposuit, medioqui cuncla negolia jUris
Limite discuterent, nec eos ex iirbibus iisdem
(Ne favor aul odium sensus corrumpal eorum),
565 Scd niagis ex aliis ad munera pulchra vocatos
Elegit, sacra veldelegavit ab aula.
Poslea sollicile regni de jure veiusto
D Quaeslio inota fuit, quod desuetudine longa
Priscus inumhrabat neglecli lemporis crror.
570 Ac primuhi Ligures super hoc a rege rogati,
Vecligal, pbrlus, cudendaejura monetx
Cumque molendinis, teloiiea, flumina, ponles,
ldquoque qriod fodrum vulgari noiuine dicunt,
Et capitolitium certo sub leropore censum,
575 HaecLigures sacro iribuerunt omnia fisco.
Haec, et si quapari fuefanlobnoxia juri,
Draelali,proceres, missisque potenlibtis urbes
ee (tts V. f. 8TP. s. Rs.~ rr. vefa. o.
4" GUNTHERl CISTERClENSIS
Libera Romano liqucriiiit omiiia regno.
Tanla tamen clari fuit indulgenlia rcgis,
580 Ut quicunquc bona priscorutn munera RSre-
[gum
Haclcnns ista fide possederal 49, idque probarc
Legiiirois.poterat, yel demonstrare labellis,
PrirtCipis assensti, titiilo gavisus eodem.
Ntihcqubqiie possideat : reliquis in jura relatis
585 Regia, librafum triginla millia puri
Ahnuus argenli fisco sp.let adderecensusi
TuncprPceres stabilem jurando necterepacem
Reclor, et adjecta certo sub nomine poena,
Ilalicas lale jussit vulgare per urbes.
590 Mpx de cpmmuni feudprum jure, quod illa
Perspictiis noudiim scriplis expresserat aelas,
Uas dedit, ei scriptis jussit notescere leges.
Si quis habens feudura, pretio seu vendere
[tolum,
SCti pro parle velit, domiiiique Iicentia desit,
595 Seu dare, seu vadio supponerecogitel ">,illud
Qui dedil, amittet, non qui suscepit habebit :
Nullaque vel longi praescriptio lemporis obstet, 645 Excipiendus erit fipriiarius hOmihepfinceps.
Quo mintis ad dominum redeant translata
{priorem.
Emptorique " bonacfidei praestetur in illum
600 Aclib, quaeprelium cogal redhibere solulum.
Hoecmagiius fieri vetuit Luliierius; al nos
Facia retraclari volumus, facierida caveri.
Successor feudi, lolum si lorte per annum
Atquedieni, lacto primae jara tempore pubis G
605 Sive dolo, seu desidia, scu mente superba,
Sprevefil a domiiio feudalia poscere jura,
Perdaf, el lisec doniinus proprios assumat ini
[usus.
Publica militicevasalkis nmncra justa;
Non renuat, domiuique iibens in castra vo-
[catus
610 Arit eat, aul aiium pro sc submiitai iturum
Arbilrio doinini : velquam "*
laudaveril ille,, 660 Piipillaris babet, non sepluagesimus annus
Compenscl, rcdimatque suum racrcede labo-
[rem.
Si patris dominum vasalli filius acri
Laeserif offensa, festinet providus illum
615 Conciliare pater: quod si contemnil agendum,, 665 Conlineanlque manum : vaginae redditus ensis
Munere privelur; si vero audire monenlem
"Filitisindomita neglexeritaureparentem,
Non erit in feudo successor idoneus illo 9S,
Ni prius accerisam domini placaverit iram.
620 Si luus ex feiido cuiquain vasaiius idipsum
Contulit, aique tuo vasallura rauncre fecil
Ipse sibi, si forte luam jam tertius Ille
Successof mcruit faclis atrocibus iram,
Nec tibi pro culpa dominp mediante scciuido
625 Feccrit ipse satis, reprobato protinus illo
VARIiE LECTIONES.
88 munere Sp. P. R. RJo. f. 89 P. s. fis.—rr.
possidedi
—rr. Prmloriqueo. " qna pp. Rs. " i!/e B, '. »* paieniia B. * !Bac Pll. * " nec». nec. m. Rs.
"Hotmanus cx Radcvico. — EdU. bhscna.
448
A < Ad dominurii redeahl feudalia jtifa secundura.
Si tuus ille suiim tibi conciliare fidelem
Sperhit, et aut torpehs, aut jieiudus esse pro-
[balur,
Ambbbus spfetis ad te lua jtifa recrirreht.
630 Inier vasallos unius forle patroni
Quaestiode feudo qtibties agitatitf, eodem
Quo feudi doroino gaudent, hpc judice certent.
. Sitibi pro feudo, quod te tribuehte fatetttr
Acceptum. tu vero negas, vasallus ageridam
655 Forle movet lilem, non tu, sed curia judex
Andiat, etcerto determinei ofdine causam.
• Miirchia, scu comilis possessio, sive ducaius,
'Integra pefmaneant: feudalia caeteramullis
Paiiicipanda patenl, doinino dum quisque fidele
640 Spondeat Pbsequium, jufandaque fbedera pra;-
[stei.
Sic lamen, utdeininos ejtisdem nomineplurcs
Vasallus feudi non cOihpellatufhabere.
Prajierea quolies feudali jure recepto
Vasalltis domiho fideijtifamina praestat,
Omnibus his leges voluit subnectere pacis
Caesar, ut extremo positis in fine loquendi
VoCibus, admonitas perietrarenl altius aiircs.
Omnibus in nosiro, qtiod loti praetninet oibi,
650 Gentibus el populis edicta polenlia** regno
Tradimus; ut cuncti bellorum clade' renioia
Tcmpore jam nOsiro pacis scrvafe qtiielem
Incipiant homines : poenasque heceiiiibiisuliro
Addimus, et juslam legum proponimiis irain
655 Hanc procefes cuhcti, comes, an *» dux, mar-
[chio, coiisul,
Et cum judicibus, capitanea lurba, verertdis,
..Miles.paganus, civis simul aique colonus,
Et cuin plebeio pafiter gre,ge nobilis ordo,
Omnes hanc inquam peiiilus, quoscuiique noa
[actas
**
Contigit, ih medium concordi fcedere jurciit
Ac ne forte sacfae yenianl oblivia pacis,
Singula juratam rertovenl quinquennia fonnain..
Judicis officiosua cuncti jura sequantur,
D Torpeat, ei scabie rubeat. non saiiguiiie fcr-
[rura.
At si quid temere conteniptis iegibus aclum,
E.l violata sacrae fueritreverenlia pacis :
Urbs ceniuin libris' puri multabilur auri,
670 Oppida vicenis : at marchio, seu comes, atil
• - [dux
Quinquagena dabit la;sa pro pace laknta;
Magnates bis dena viri, bisterna »7iniuores.
Vulnera, vis, caedes, livor, mulHatip meiiibri,
-
o. so Rs.—rr. o. " P. Rs. ct RJo.
cogtlur '
449 LIGURINUS. — LIB. IX.
Insidiac, fraudes, injuria, furla, rapinae, A 6aOPoniifices, sanctique patres anailiemate sacro
675 Damnaque legilimis mullentur subdila pcenis.
Majpr, qui pacis «oxas punirerecusat
Cpnviclus judex", lulvi bis quinque metalli
Appendet libras, damtiumque resarciet omne
Legis.adarbiiriupi ; mi.nor atque pedaneus in
[tres
680 Condemnandus erit: cujus fortuna laborans
Npnpplisest atirp poenales solvere noxas,
Arctaluin yinclis, gravipraque verbera pas-
[sum,
Sedibus a palriis hunc quinquagesimus annos
Amoveal per quinque lapis, tandcmque reverti
685 Fassit, etoplatps pairiae conlingere fines.
Ne convertli.culum, vcl conspiralio fiat.
Sive sodalitii, sep juncli sanguinis aslu 1*
Urbibus in noslris, tali sub lege velamus :
Qui conviclus eril libra muctabilur auri.
LIBER
Inter causantis creberrima jurgia turbae, .
Et querulas variis ex urbibus undique liies,
Magna Plaeentinos et pulchrae rixa Cremonae
Vexabal cives, et adhuc vetus illa siraultas
5 Spirabat, stimulisque viros agitabat acerbis.
Nain licet has junctis connexas finibus urbcs
Gurgite vix medio dirimat Padus, illa Papiae,
Ilaec urbi Ligurum, concordi fpedere juncta,
llaetcnns aliernas sludiis hosiilibus iras,
10 Atque graves odii slimulos agiiare solebant.
Sed lunc anliquis accesserat haec quoque
[causis:
Nara duro Roncalias peleret Fridericus, euin-
[que
Signa Cremonensis sequerenliir bellica turmae,
Emisit lumidosinimica licentia civcs,
15
Irritansque yiros, qtiasi per colludia qtiaedam
Instituit verum. collalo milite bellum.
Nec sine csede quidem, nec prorsus sanguiiiis
[expers
sed viris ex
Pugna fuitj utraque parle perem-
[ptis
Praebuit alterno casus solatia damno.
20
Ergo-Cremonenses causa meliore, siinulqite
freti laudibns
lngenuis facundi oris,
Acribus invidiam stimulis, et principis iram
Quippe nec illicitps satis excusaniibiis ausus
Hosiibus),accumulanl: donec vix denique mullo 50 Vix aditu striclo, multpqueiabore peleiidos
V> Mre daio, lalique reis est reddita pacio
Gratia : dejeclis ul lola lurribus urbe
Moestaruinosis lacerarent moenia muris. .
VARI^ LECTIONES.
58VV.—Edd.plerumque, nullo sensu o. - Ita. A.—rr ulteriem,
450
Spretores pacis, damnataque legibus ausos
Intrepide feriant, htimanaquc jura supcmis
Legibus , el justum studesnl saneire linio-
[rem.
fl.icleniis Italicas Deri consueta per urbes,
695 Angariisque sacras eliam vcxare frequcnler
Ausa domos, clerumque 98suis, exaclio cesset:
Aui exacia duplo redhiberi plura jubemus.
Qiii pacis jurare inodiim formamqtie tenerc
lmprobus abnuerit, quaj possidel omnia vulgo
700 Diripienda patent, everten,dique penates.
Qui violalorem pacis fovet, atque receptat,
Consensti ctilpae meruit coiisortia ppenae.
Juramenla ro.elu, roortisve dplpre coacta,
Praecipue neqtiis mullis npciiura Ipquendo
705 Publicet, aut in se crudeliter acia queratur,
Nullius meriti vel poudpris. esse jubemtts.
NONOS.
(_ Quasque metu regis coepissent ducere, rursus
Ingeslo patulas implereiil aggere fossas.
50 Haclcnus ltalicis pitlchro satis ordine rebus
Dispositis, ad qnaeque volens extendere Caesar
Anteriora 9*manuhi, TyrrhenO gurgite clausos
Sardiniae fiiies, et Cofsica rufa potenter
Conciliare suis paral atque asciscere regnis :
55 Alqtie ideo geminos proceres praemillere, quo-
[rum
Hic cbmes, bic praesui; suspectaqne pectora
[gentis
Pacem, an bella velint, cogendi, an sponle se-
[quantur,
Altenlare libet. Securos Janua missis
Pisa viris adiius praeslareijiiberitur.
n Allaque
40 Ulraqtie Tyrrhenas longe meluenda per undas,
Utraque lamosis lale vulgata triumphis
Quid lamen inciderit, cttr haec Iegatio finern
Non ftierit sortita suum, perpeiidcre nobis
Inde licet : quod ab liis regionibus ulraqne
[sedes
45 Plurima ferre solet dominaln commoda lougo.
Unde satis liquide mandala negolia regni
Praepediisse queuiit occulta fiaude videri.
Sed neque tula dolo versulae Janua plebis,
Nec sale Tyrrheno, nec quos natura locorum
Opposuil montes, iratj principis acres
Evaluit vitare minas : veniaque petita
Vix pretio fraudem marcanim mille redeuiit.
451 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Hoc lamen"adjeclo, ne claudere pergeret ur- A
[bcm, >
53 Jussus ab incceplo populus desisicre muro.
Coeperat aesfivissuccedere lorpida castris
Converso jam bruroi gradu, placuilqne potenti
Miillimodoque duci, terrae melioris opima,
Intaclosque prius diduclo milite passim
00 Et laie sparsis fines insidere caslris.
Nec mora, fnigiferis opulentam finibus Albam
Occnpat, hibernis saiis hospila moenia castris,
Hic quanto poterat princeps lerrcnus honore
Proxima siderei coluil nalalia regis.
65 Inde per Etrtiscas lcgalos deslinal urbes,
Campanasque domos, el qtias in Jitlore curvo
jEquorei lavatunda salis; qtii debita fisco
Jtira velusta petanl, per quos slaluanltir in
[omni
Urbe magistraltis, et civica qnacque poteslas.
70 Praeterea redilus cunctis de finibus illis,
Quos formosa prius possederat illa Mathildis,
Pluribus invasos rcx in sua jura relraxit.
Inde recollectos, et tanqnam cbrptis in unum
Partibus ex mullis quadam gravitale reductos,
»5 Nescio quid prisci juris liabere volenii,
Ac vclnt haeredi, ciunttlat') mur.ere princcps
Concessil Calulo, qui regis avunciilus, illo
Temporc dux validus felicia castra nepolis
Milile non pauco, menlisque vigore juvabat.
80 llunc ex Bomano Caiulorum sanguine clarum,
Elgenus, et nomen (iiisi fallit faina) trahen- C
[lero,
Teulonicus verso Guelphonem nomine sermo
Dixerai, ainbigua^ deceptus imagiiic vocis.
.Inter successus laclos, ct prospera rerum
85 Magna repentino rcgero jactura dolore
Perculil, et placidae turbavit gaudia menlis.
Nam procertim iiiulti, seu qui sub principe 150 Sic alierna ferens diversaejnrgia parlis,
[claro
Castra scquebatiliir, senqui stib pacc quicta
Tentonicas urbes, nataliaque arva tenebani,
50 Extremum clauseiediem. Quo lempore pracsul
Ille Ffisingus Otho, majoris causa doloris
Exstitil ingeniio comperla mbrle nepoti.
Hic palriius rcgis, sludiis in utrisque pcritus,
D
Regia signa sequi sempcr consueverat ; at
[ntinc
95 Credo cquidem revocante Dco, langiiorc gra- 140 Et comes eximiae Jaudis Gozwinus, ad urbem
[vatns
Manserat, ut mcdius fralrum, cieriqiie ge-
[menlis
Iiitcr luctificos psalmis modiilantibiis hymnos,
Noiiin citsiroriim strepitu, ferriquc fragore
Expirare sacram diviiii muneris 18°auram
100 Posset, eiakherco iandem siia reddereRegi.
Irtlerea veterem pravis aucloribus iram
VARIJE LECTIONES.
100li\mini%B. (?) ! Signifer hic, prudsns at, etc. Rs. f.
452
Siimmus, et exslinctas ahimo refricare quc-
[relas
Coeperat anlistes, niagnunique polentis ho-
[norcm
Anxius invidiac stimulos Adrianus habebat:
105 Praecipue postquam sua jnra recognita fisco
Assensu procerum per cunctas comperit urbes,
Indoluil facto, quanlumque videbat honoris
Accessisse viro, tantum paler ipse putabal
Decessissc sibi : lunc quidquid atrocius actum
10 Anle videbalur, iegatorumque, suosque
Conleniplus, rcgniqtie minas, niandataque
[dtiris
Asperiora notis, ceu quaedairipahula flamroac,
Invidiaeque faces,.ardenti sponte camino
Adjicit ct rapidos fornaci SHggerilaestns.
115 Haec qiioqiie cattsa recens aderat, qnod regia
(missi
Quxrcre jnra, viri, dum per castella , locos-
[qne
Poniificis summi mandala fidclius :equo
Publica coiificitint, niinia ferilate limendi
Insolito miseros urgebani pondere cives.
120 Ergo nova veterem causa stimulante dolorem,
Gatidebat crebris regem culpare querelis,
Injustiim, saevunique vocans, regnoquc super-
[bum,
Ingratumqite sibi, qui lanli culminis ullro
Noinen, el iropcrii sumroum tribuissei hono-
[rcm.
125 Ac primum scriptis Icvioribus , alquc palerno
Aflalu siiaderc viro; mox acrius illum"
Corripere, ct nimium verbis instare moleslis.
Nec minus ille vicem maledictis reddere gau-
[dens
Vcrba remiltebal chartis odiosa superbis.
Atritis incensas siimulabal cpistola menles,
Conflicluraque gravi lotius inaxima mundi
Nomiaa, magnarum quaiiebant praelia rerum.
Nec ftiit ambigutim, mullis (si crederefas esi)
155 Ponlificis summi scriptis, crebroque rogatu
Pclleclos Ligures, ilerum cervice rebelli
Abrupisse sacras, coniempto fcedere, lcgcs.
Ergo ubi cum claro prajsttl Rainaldus Olhone,
Signifer hic prudens, et ' cancellarius ille,
Magna peraciuri venere negolia regni;
Infrcmuil, ccepitque ftirens concurrere vulgtis.
Quaque rccepius erat pracsul famosus in a-dc,
(Nani Coiniles ambomuros, siispectamquecauli
145 Moeniavilantcs, extra prudentcr agebant)
Hanc lapidtim sacvoLigurcs everlere jaclu,
Atque ipsiiin roagni legalum Caesaris, alta
Pontificeih fama, menlisque vigore tiroendum,
453 LIGURINUS. — LIB. XI.
Gcrlalim ssevo properabanl tradere letho.
150 Nec prohiberc potesl regi devolior ipsa
Nob.litas, nec qui socia concivis in urbe
Egrcginm nomen Guido Blandraicnsis habebat.
Vix landem rabidas. cjusdem praesule scdis
Stibvcniente, minas effugit praesul, et urbis
155 Pestiferae muros, infidaque tecta reliquit.
Prolintis infectis legali regia rebu*
Castra petnnl, sociasquc gradu properanlc ca-
[tervas.
Inlerca regum legatio fida polenlum,
Diversis sludiis ad magni Caesarisaures
160 Ailulitex variis mandala recenlia rcgnis.
PrincipisArgolici quidam mandata ferentes,
Securos in caslra gradus, pacemqne pelebant.
Jaro dtidtim siquidem Stabulcnsis * mortc Gui-
• Delicti veniam, frucluroqtie salulis adeptam,
[baldi
Quem iux * Argolicis oppresserat ultima ler-
[ris,
165 Siispecios regi sese vehemeiiter haberi
Audierant, gentemque snam purgare parabanl
Nec minus Htingariae rector in fratide recenli
Comperla Ligurum, mandata fidelia pacis
Scripserat Auguslo, pluresque prioribus ilii
170 In pcenam sceleris spondebai mitlere vires.
Anglus, et urbanis illo qui tempore Gallis
Rex erat, ambo viros ad regia castra fideles
Legarani, pacisque fidem, magniqne favorem
Cxsaris, oblalis cerlabant poscere donis.
175 Hos inter regcs vetus et gravis inde simultas „
Oiia ferebatur, quod Galli principis uxor
Conjuge dimisso rectori nupseral Anglo.
Inue ferox odium, sliniiilisquc ardenlibus ira,
Sicvaque limilibus dirimendis bella furcntcs
180 Vexabanl: ideoque sibi properabal ulcrque
Alterius damno consciscere C;esaris arma.
Hos oroncs hilari vir prudentissimus ore
Laudavii, donisque suis dimisil onuslos.
Interca rcdtices legali castra subibanl,
185 Foeda rcportantes Ligurini criminis atisa.
Cognita rei ctinctos, rcgemque ferocibns ipsumi
Concussil slimulis, iterumque recanduil ira.
Ne tanicn Atigusto qtiidquam sttb principe ccrio,
Ordine noii fierel, rurstis tribus esse ciiandos;
290 Edictis Lignres, juris suasere periti.
Quaepostqtiain tumida sprcverunl menie su- 235 Belligeras vires, atque auxiliaria poscehs
[perbi,
Curia damnalos regni denunlial hosles.
Ulque viros justae stimulis gravioribus irae
Rursus ad armiferos incendcrel ipse laborcs,,
195 In medio procerinn cceiu, vulgiqne corona,
Talia mellifluo Fridericus protulit ore :
Saepequidero vestras ad praeliacogere vires,,
El fiilas adhibere manus, ilerala raalorum
Improbitas, Ligurumque frequens injuria cogit.
VARIJ: LECTIONES.
» Edd. post. A. Stdptitensis a P. ss. Rs. et RJo,—rr. dux o. — Pfl. crtix f f. * certa, Pfl. f.
f.
A: s. Rs,—rr. lotus f. 6 itirumque? 7qrim pp. Rs. f. s W.—Edd, Ticini, nullo seiisu.
454
A 200 Res onerosa quidem, necsi dubilahilis esset
Grala * fides, loiies ad magna negotia pigras
Atque recusanles auderem poscere dextras :
Sed quia communis labor est, voblsque mi-
[nofi,
Quam mihi, quod gcritur, ciirse non suspicor
[esse,
205 Atixilii qtioties veslri, cerlique favoris
Ten pus eget, regnumque recens forluna la-
[cessit,
"
Tulus ad invicium vestrae virlutis amorem
Conftigio, ceriusqtie mantis imploro fideles.
Scilis, et horrendum vobis, durumque * videri
210 Ceu mihi, non dubito, perjurac saepius urbis
Prodigiale nefas, quam vix modo imincre
v [nostro
Excilal in solilos feritas recidiva furores.
Quaejam de rcliqno fidei pacisque lenciidae
215 Spes snperesse potest, cum sacramenla, li-
[desqne,
Totque vades llalas nostro subjure per iubcg
Infidaerabiem nequeant compescerc plebis.
Del poenas perjura graves, crudelia tandem
Facta lual, meritoque cadat, quae 7 stare re-
[cusat.
2^0 Audierant, aliusque alium certanle favore
Pracveniuiit, slimulisque virum inajoribus tir-
[gent.
Al rex rem tanlam, lantiqtie laboris cgeniein,
Non nisi Teutonico peragendam robore cre-
[dens,
Germanos proceres, cognataque signa nepoiis
225 Baugariae ducis, alque alios plerosque po-
[tentes,
Tequc lori sociam sacri gencrosa Bealrix,
Ex transalpinis ad sese convocatoris.
Ipse per Ilalicas, paucis comitantibns, oras
Undique disctirrens, bello qiiaecunquesequenii
S50 Vel prodesse sibi, vel obessc putaverai hosli,
Acceleral, castella viris, armisque, cibisque
Inslruii,. aique novam valido munimine Lau-
.[ilain
B
Cingit, vicini passuram pondera belli.
D Cumquc sibi fidaeletigisset moenia Cumae,
Agmina, plttra suis ultro collata petilis
Acccpit, fidai gavisus plebis amore.
Cumano praecincta lacu jacet insula quaedam,
Belligeris fecunda viris, quae foedere prisco
240 InfidaeLigurum sese sociaverat urbi:
Navigioque polens, piratica bella gerendo,
Gaudebat crebris slagnum infestare rapinis.
Hanc rex ob varios bellorum providus usus,
Conciliare suis sapiepler cogital armis.
' Ita
455 GUNTHERI CISTERCIENSIS
245 Nec fuit hoc fruslra : structa nani classe, pa- A 290 1« quajura Pelrus roeiilo lenet omnia solus.
[ranli
Assultum, bclhimque viro, devecta carinis
In medium plebs illa lacum, viciore receplo
Cessit, et cx illo generpso tempore regi
Fidafuit, puroqiie fidem servavit amore.
250 Tunc quoque cortceplum, tacilumque Pla-
[centia virus
Quo mlnus evomerct, sese cphibere nequivit.
Nam dum Caesafei per fines urbis iniquae,
Nomine poenaii quaejanua solverai, aera •
Legati fefrent, ipsa mox urbe latrones
255 Egressi, spoliare viros, et regia fceda
Non liriiuere manu contiiigere lurpiier aera.
EfgO gravi: princeps ex hoc -quoque concitus "!
F™'
Majestate sui securus rioniinis, ultro
Tiigrediiuf trepidam, paucis comitaiitibus, ur-
[oem,
260 Regalesque :minas, iheliieridaque vefba su-
; "jperbis'
.Civibus inculiehs, vixexbrritus ab iilis,
Quani luleraiit suromaro, concessa" pace re-
" ' '' '•' :"'' [cepit.
: 'Instabal veneranda dics, qua Chrisius ab
v [imo
Ora solo tnrbae referertsoplala fideli,
265 Victorab inferiia capiivbs sOderedtixit:
Hanc 10, quanioi poiiiit, Mulilieiisi Caesar in
V [urbe (_<
Egit honore diem, finesque Ronohia jiiris
Ingreditur studiosa luos, ubi castra, suasque
Tempore jam longo nort visas ille coliofies
270 Liquerat,;eximio magnis in 'rcbus Ebrardo.
Ergo ubilegiiimis Ligures jam saepe ciiaios
Edictis sprevisse \idet, iiimiumque lenaci
Proposilo fixisse pedeni, ne; vel roodo quid
[quam
Pi:a)cipitanter agaf, fariicsa fector ab urbe
275 Praecipuosin jure virOs, legumque perilos
Evpcat,,etqnae sit conleinpiuspoena requirii.
Qu* discussa diu';-cunciortim deniqtie talis
Judicio descripta fuit; direpiio rerum,
Serviiium populi, subversio funditus nrbis.
280 Inteicraniil caslris a suriihio praesule missi D
Prudentes, clarique viri, Guileliiius, et ille,
Qui post schismatica Jongutn feritale rebcllis:
Perslilit ad lumulum, successorique reliqtiii;
Hi posl sermonum primordia blahda suPruni,
285 Et deiinitas facundis vocibus atires, ' Secreto fabricata dolo, subvectaque plausuis
Aspera, nec placida Ffiderico nieiiife fcreiida
Attuleiani, ceitis ita definita fignris.
Non Jicet Auguslo, nisi ianttim praesule
[siimnio
Connivenle, sacram legatos mitiere ad uibein, 540 Missilibus lelis alii, celeriaue sagilta
VARl^; LECTIONES,
^superbtts? ,0 Rs.—rr. httnc. o. u InleredMl"Sp. P. o. " P. s. Rs.—rr.licedt.
nullo sensu. **P. s. fis.—rr. ilidero : liceut. A. tenore o. l6 B.—Edd. Marte.
456
Non licel " el fisco castella, vcl oppida papa-,
Colleclis urgere suis, nisi tcihpore tanium,
Qno princeps priniam Romaegestare coronam,
Iiiipeiiique noVosadmitlere gatidet honores.
295 Pontifices ltalos homiiiesia non expedit esse
Principis, ad fidei modo juramenta vocandos.
Non licel et '* cuiquam fiegis mandaia ferenli
PoniiQctini vcxare domos; hunc inore vetuslo
Splus rite sibi princeps defendit honoicin.
500 Quidqtiid ad eximii recte patrimonia Petri
Perliniiil duduni, possessio, sive tribuluin,
fiesliluatur ei : comitissae lerra Matbildis,
Et Spolctantts stib eodem jure ducaius.
Qttidquid ab excelsis fioriianae rocenibus urbis
505 Pendeniem sejtingil Aquain, Ferraria, Massa,
El cttm Sardois uberriroa Corsica caropis,
Ponlifici summo pfisco de more trihuium
Solvat, et anliquas justo sub canonc leges.
Haecsaiis argiitis rationibus oninia princeps
510 Exte.nuans7doclis dissolvil singula verbis,
Opposuitque suam rupta de pace querelam,
Quam secum tali firmatam lege ferebat:
Wecum fiomanis, Siculo, Graiove lyranno
Ipsius iiijussu soci.arel fcedera prsesisl.
515 Denique Vel siricto juri, legiimque rigori
Slare, veiarbitrio sapientum velle viroruro,
Facttirumqiie satis, susceptururoque libciilcr
Couditioiic pari sese promisil: al illi ,
Acceplsse qtiidem, sed non praeslare paraios,
520 (iiidiculuin quiddam) sese vcnisse, ferebanl.
Nam se judicio papam, qui judice iiullo
Fiingiiur in terris, supponere posse negabanl.
Pluribus exhibitis fitistra, subjecil ct illttd
Caesar, ut electi bis Ires a praesulesummo,
525 Totque sua de parte viri, qiiibus omnia vero
Poslponcnda quidem cerla r.itione ptilenlur,
Oinnia sollicita dirimei)da negotia cura
Suscipianl, cerloque Dei peragenda limore '*.
Sed nec in hoc praesul consensil, et oraiiia
[HUIU
i
55 Ire suo cupiens, justac se subdere legi
Respnit, ut magiiae catisas qui quaererel irae.
At Ligures tacitaemolimiiia fraudis in actuni
Saevitiae profefre paranl, Treciiimque, qttod
[illis
Ercptum valido jam dndum milile reclor
5:5 Mtinieral, terrore gravi, validaque niinanliir
Expugnare roanu, lormentaque bellica rapiim
Arte'" gravi sejuncta ferunl, iiiagiiaque re-
[pente
Mole ievartt, castruroque novis assukibus ur-
[genl.
" W. Edd. omnes,
457 LIGURINUS, — LIB. IX. *58
Moeniastiroma pelunt, lapides agitaia miiiores A , Ulciscive suos, ant beila movere, piiiisquam
Funda roiat :, magnos " balearica machina 585 Cnrta Roncaliis jam dinlum indicia coiret.
[iiniros Hic Ligurum fraudes, el foedera rupU, suasque
Incutil '*, et duro munimina vcrbcrat iclu. Omnibiis offensas miraniibus, alque stiperba:
: Ast alii clypeis densa tcstudine junclis Perfidiara plebis jiislo dainnantibus ore,
345 Fossarum supplere lacus, murosquc latenli Editlit, aique sua; conscivit robora causae.
Suffodisse.dolo, seu duri roboris ictti 590 Protinus hosiiles infesto miliieVfiiies
Frangcre, seu gradihus scalarnm scandere Irruit, et latos ferro, simiil igne, rapina,
[turres Depopulaltir agros, ficiis *", vinelaque ferro
Acriler, et celsas propcranl comprcndere: pin- Caedit, et arboreos dclraclo cortice iruncos
[nas : Excoriat, nullis ulirajam fe ibus aplos :
Hoc magis urgcntes, qtiod " rcgia signa pro- 595 Clilius reputans daninis, qnam saiiguine fuso
[pinqnis Deterrere reps, lumidasqiie rettuidcre ijscntcs.
550 Finibus, el magnas metuebant Caesarisiras. Aut si forte truces v.elsic resipiscere .nolint,
Nec iniiiiis e summis animosi lurribus hostes Vel famis exitio, suiriplu breviorc ciborum",
Saxa rotanl, franguntque suos in praclia inuros. ^' "
Consunipli pcreartt, vel dcdilione supremi
Undique lcla pluunt, balislae lurbine ruptus 400 Scquc, suosque simul cogantur tradere muros.
Sibilat.ellongis resonat slridorilius aer. Praeterca partes "ppsito custodc per omnes,
555 Prima sequensque dies coeptacmomcnln labori Abstulit ulilitim clausis comincrcia rerum.
Magna dedit, victos patefecil lertia muros. Ncve qtiis hpslili venalia deferal urbi,
-
Namqtic *° fatigatis lotojam corpore nostris, Atidenti poenam, prodenti praemia iixit.
Nec revocare.manHm", ncc respirare licebat, 405 Saepefores urbis stipatus milite forti
• Aut mulare locum, primo quein quisque luen- Accedit, lutos ut moenibuseyocetlipstes.
[dum ; Saepiusegressos impune, iterumque rever-
560 Ceperai : al Ligurum sihi mutua signa frc- [sos,
[quenler Egrcgia landeinFrideiiciis fiatidefefellit.
Siiccnrrunl, mutanlqiic vices, semperqtie vi Eductosqiic sua.Ligurcs paulisper ab urbe,
' idelur 410 Conversosqiie ftiga, sociis praecurrere jtissis,
Augeri numcrus, semper succresccre vires. Faucibus angustis inlercipit, atque negalo
Succubuit numero virlus, sarvoqiie liimullii Portarum ingressu, captis, ferrpve peremptis
^4
Effractx palucre fpres, piignaxquc jnveniiis Pluribus, iucolumes yix paucos reddidil urbi.
565 Aut misero gladios hosliles sanguine tinxit, Cumque procul Ligurum fines penelrasset,
Ant lulit iujeclas collo, manibusque calenas. .- [agrpsque
"
Ilic tamen in dnris liabilo discrimine rebus : 415 Depbpulans, magno momenla poientia hello
Nam quoscunqiie iilic victor de gente Latina Adderct, hoslili vclox cqnilalus ab urbe
Repperit, ense ferox, et inexorabilis omnes Quirtgcnti jnvenes, animis, armisque yalentcs
570 Perculit, et ferrum gentili sanguine pavjt ; Regia translatae petierunl moenia Laiidae:
At quos Teulonici manifeslc sanguinis index Invenlosque greges latis armentaque campis
Lingua yenustabal, iraclandos inilius esse 420 Ad sua convcrso cogebanl moenia cursu.
Credidit, ctcaplis sublala caede pepercit; IIos dux Anconaeraplis Guarncrius armis,
Bisque " qualer denis, regni quos faroa clien- Atqne alius, sub quo lunc pra?,siiledives agcbat
. tlcs Manlua, inxcipuic nieritus praeconia fam:e,
573 Vera falebatur, iu vincnla dura coaclis, Alergo, jiiveiiuin valida coinitante catcrva,
Infandis alii perierrtnl caedibus pmnes ; 425 Horribili clamore pieiiiiinl, praedaque recepta,
Ipsaqnc caslclli fraclis munimina muris n Sexque dccemqite yiiis Ligurum de gente per-
Eversa, et rapidae ceciderunt '* trndita flani- -,' [einptis,
. [moe. Vix alios muris pavidos nrbs moesla rcccpil.
At Caesartantac comperlo vulnere eladis Jaroque quaier denis ferro flammaqne dicbus
580 Indoluit, lucuiqtie gravi coramoiiis, el ira, . Inclylus hosijles princeps vaslaverat agros,
Conlinuit gcinitura , prcssitque in corde dolo- 430 Oppidaqne ei validis munitas lurribus arces
[rem, Ceperal, intcr quas nulli superabilis antc
Fortia priiicipibtis praebensexempia dolcmji. Cesseral invicto quaednm uiunitio rcgi,
Non placuit merilas noxai um sumere p Quammonlcm sancti plebes yocat illa Joannis.
VARI^ELECTIONES. .
17 tnagriis ( scil. lapidibus Rs. f. —s. magtiis.,.. mnris*. " Perciitill " quo mm. Rs. et B.
*' Rs.— r-r- jamque. "atimiim Pfl. f. **Hoc m. Rs. * "W.— Edd. Itisque o. **cesseruni Pfl. f.
" P. ss. Rs. et RJo.—rr. fincs o. ** W.—Edd. vcrs. 599 ante v. 598. suvtema Adolph. Boethius
'" ' " '" _"
>~
inoiioule Rs." SicA.—rr. pottas f.
PATROI..CCXII. 15,
459 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Jamqiie fere cunclis mutilaveral undique mem- A
" [bris
455 Infidum repiobtinique capiit:, ianiumque reli-
" '•• '
.'.' ".;' .•-'- 7 [ctis
Caelera subdidcrnl viclof sibi caslra duobiis.
His ali.udquiddani pnlchrnm forliiria recensque 480 Nunc risn lacrymas, gemitu raodo gaudia ruin-
Addidit, cl largi cumulavit dona favoris
Nanique suos equiics optilehla:* iivrura Cre-
WV- : ; :"'; ; [nioriae,
440 Et pr^dabtihdas ciiiisil Bfixia '° Uiitrias.
'Ciiniqueper inyasos late disCufrerc fines,
^Ccepissenlyriulioqiie melu ventiira caVefent :
Pfaeinoniti dudum latebrosis sedibus hostes
Prosiliunt, lerfcnlque viros, fundurilque, fu-
'
':.:;:;::: V '--' : [gantque,
445 AttohiiosqTieiiecaril, et ferrum sanguine pa- " ; Ohinibusin castiis suspeclus desinel **esse,
.' '': V V-. [scunt.
;iSicsexagenos cquiies, pediiesque: tfecentos
Vei gladius fiidit, vel conslrinxere caienae.
At C*sar ;reproi)« vastaiis linibus: urbis.
Fida sua) repetil victpr miiiiimina Laudae.
450 Hic jarii dinlissis Italis, uxoria signa,
Et trarisaipiiias libet exspectafecohones.
:K;-;:.:.(Jrevcral inlefeaTLiguruih cum iempore pe-
'• [stis,
Apposilisque malum capiens augmeiita diebus
'lngrneral, fotamquefaihespossedefatiirbem.
455 Nou tariien infaustos homines mala taiua docc-
•'".-..".' ;. [bant
Pdenituisse sui, quos desperaiib tutos
Fecerat, exclusa cefla) formidine cladis.
Unde riec irisidias ihfaridi, occultaque mortis
31
Expavere sacro mpJiroiiiareddere regi.
460 Pfclihus imniaui nieiiiendum cprpbre qtiem-
[dam,
Ctiique eral ex facilj veriim simulare iiiro-
;,;;' ':.,:. ,;: /::,. 'reni.as,
" Alleclum
prelio siimulanl, til rcgia castra,
Vesahiim simulans verbis ac gestibus, inlret,
Excepturtique dolis, invenlo lempore, regcm
465 lniefimat, quocuriqiie modo : neG-tardior ille
Gorisiliis parbre ri)alis, hosiilia magni
Proxiiria conspicuaeregis lenlpria Laudaj
-. Subversa facie, cunclis incognitus, inlrat.
Exceptiisque semel totis ludibria eastris,
170 Et faciles praebere jpcps, risunique raoyere
Gaiidebal.slultse siintilator eallidus artis :
Sqnallidus, illota facie, barbaque, comaque
Horridus impexa, sCissb squariimosus aroictu,
Fulguf habehsociilis , spuirianii sordidtis ore,
»75. Nuric pavidus vulfu, nniiC efferus : et modo
[iniiis
El inodo irux : inodo blanda lpqiiens , modo
[jurgia neclens: •
VARI^ LECTIONES.
'" oputejiie Rs.f. H A. Rtisia. ;'u tendete B. •f.jraderi-B. ff.
Rs. " '"'.pigras .pp'.Rs. f.
460
Nunc Jitimilis, hunc ore.minax , ac fervidus
'
•i_ . [ira :
- Niinc celer incessu, nunc tardior : et inodo
[pallens,
: El mbdo terribilis succehsus lampade Viihum.
[pens,
Saepegenas alapis, colaphis supponere colla
Gatidebat, prudens hoihinis simulalor inepti.
Sic olim Priamum. periiuraque Pergama men-
[dax
Ille SinPh, Graia hinnilus fraudesubivit,
485 lllususqiie diu roisefis illudere Teucris
Optabat, seiisuque dolps tractabal iniquo.
Uique per expressi cenissiiiia sigua furbris,
Ipsuni eliam regem ccepil funestus iueptis
490 Delinire jocis, dum landem leinpoie rapto
Prodiitin vernm vesania fictafurorem.
Nahi cum mbrc suo primo rex InCisin ortu,
Admaluliiios divinaelaudis honores
Slrelitia neglecio rapuissei membra cubili,
495 Omnibus in caslris pingues 8*cfflantibus au-
[ras,
Et hialutinae pressis lofpore quielis :
Daemotiisimpulsu sxvissimus ille satelles
Opportnna ralns pcragendae-teropora fraudis,
Pronus in allerutruin-, velsese subdere morli,
500 Vel palrare nefas, incauiiim foftibus ulnis
, lmpiicat, et graviler robtisto corppre pressum
Extrttdit castris, allaeque crepidine ripac
Praecipilare parat, fluVioque immergere re-'
: [gem :.
, '
;Fecissclque repr, ni Caesar fraudc reperta
505 Mulla reluclatus, casirorum in fine snpremo,
Iinplicitusque manu prensis baesissel uiraque
•Funibus, el magno socios cjamore vocassel.
Qui mox excusso somni iorpore ruentes,
lnjectis manibus circumslant undique roon-
[strum :
510 Ac primum rigidos ulnarum solvere nexus,
Illapsumqueducero caute subducere tenlanl.
Inde flagellatum, condignaque fraudis adeplum
Pracmia, flumineis lorrens absorbuit undis.
D .Nbri Uimeh hoc sceleris comperlo fine quie-
ivil,
515 Abstinuitvc dolis reprobae yersutia plebis :
EquC suis oclo magna mercede paraios,
FUrtivis Laudam siiniulant.acceiidere flammis.
Hortim qui pfimiis sceltis allenlavit, in ipso,
Igiiibus adrooiis, deprensuscriminis aclu,
520 Quas decuit pcenas ligno persolvit adactus,
Ccilaque complicibus scelerum , ne lale quid
[ultra
**Rs. — rr. fqvoretn o. "" desiit m.
,
401 LIGURINUS, — LIB. X. 462
Ansuros impnne putent, exempla relrquit. A Cocpenl, infecto pcrinistum sanguine virus
- Aller, ut explorans hoslilia castra subire -lEstnel, et.loio doniinetur «orpor.epestis.
. Posset, ct innocuae speciem praclendere men- At si sacra manus contactii forle nocenti
[tis., - Caiilins abstineat, sica sub vesle lalcnti
525 Induerat monacfeum; sed et hic deprensus, 545 Regia vel fixo,fodial praecprdia •cultrp.;;...
[eodem Ergo ubi signa terens pwedicla . veneficu*
Supplicio morlem, probrosaque. fata subivil. / lillo
7 Nec relicere libet, quid ..", lempore Caesar Castra dncis magni facile agnoscendus adivit:
{eodem Captus, et injectis aslrictus membra catenis,
Ambiguoquodam scriplos auctore salubres Exhibilisque viro, promissa vera loquenti ;
Accepit monilus.venttirum.in regia qriemdam 550 Supplicii venia, multumque diuque rogatus,
550 Caslra , veneficiis, magicoque ftirore poten- Prodere quid pelerel, qapve liaec auelpre mo-
£tem, ; {veret,
DeformcmJacie, longi dispendia passum Sprevit, et invalidas sese fragi|esqtie negavit
Temporis, aiierkis fraudattiin luminisusu *8: Formidare minas : siquid truculenter in ipsum
Spreiorero raoriis, soliium.quascunque poten- P : Arctum forle ibrel, damiialtim carinine re-
[inm fera,
Pro nihilo repuiare minas, liujusqtie sequaces 555 Praesligiisque suis, pceuas sibi raorte datu-
555 Viginti, pluresqiie " viros erroris " habentcm: .,.-;[fum,
Qui gentilis Arabs, lanqiiam munuscuta regi Protinns inque ipsa sociuin sibi clade fuiu-
Adveherel frenos, calcaria, Pingula, bullas, '•/.;, :.-.; {.rUlll.
Quodque 1iget digitos, quod colla coerceat, au- Forsitan 1iaec aliis polerant metuenda vkleri,
[rum -.:, At C;esar fucata dolo figmenta, minasque
Oinnia siilpbureis Ita delibata venenis, Risil, et appensum ligno, jtistissimus ullor,
540 Ul si forie manu priuceps conlingere nuda 560 Faucibus elisis condigna morte peremit.

LIBER DEGIMUS.

Interea magni conjux Augusta Reatrix, i_;
Priiicipis accinciu yalidas ex orbe coliortes
Tetilonico raptens, superala forliter Alpe
(Nam fortem faciebat amor, nexusque mariti
S.Foederis), Italicos fines ingressa tenebat.
Huic .praeler prpceres alios , .famaeque mi-
[noris
Germana de gente viros, fidissima Saxon
Ille ptier, regumque nepos, regisque propin-
[quus,
Saxouas M,et Noricae nuper sibi reddita ierrac
10 Signa regens **, geminae sociaverat agnnina
[genlis.
Horum igilur totis adventus gaudia castris
Magnadedit.Liguresqiie meliiconcussil acerbo.
" B
Teropore post modico fainosus avunculus
[ille
Caesaris, Etruscae princcps et marchio terrae,
15 Tetilonicaque potens,cl dux meluendus in ora,
Advenil Calulus, cumulataque gaudia iioslris
•Attulit, et valido supplevit milile caslra.
Vicinam -magnacCremam lecus ipse Cremoiue
Fecerat,.et longo subeadem'•»' tempore dtidunt
20 Legibus anliqiiis obnoxia nianserat: at nunc
Excusso Jaxaia jugo, Ligurumque 6upeibam
Ausa seqtii rabiem, regis jam saepc citala
Spreverat edictuiri, nec juri stare volebat.
His Cacsar siimuJis el cenluiii iriille talentis,
25 (Quae dedit ipsa sua prsedives sponle Cre-
[mona)
Impulsus, tumidam bello stibvertere Cremam
Cogitat, inque ; diias diviso inilite partcs,
Hanc secum Liguros vastaiidos ducil in agros,
Ast alii u magnae confoederal arma Creraonae,
50 lnvisamque jubet bellis incessere sedeiri.
Parct, et assultu valido niunimina tula
1
Miles uterque pelit, subitusqiie supervenit
{hosti.
<Jui lamen iptrepidus, duris assuetus in armis
Occurrit, ponfertque; nianum ; ferroque per-
[empti
55 Hinc illinc cccidere viri qnos maximus inicr

VARLE LECTIONES.
" quod? 3t Rs. s. RJo.—rr. tisttm o. " pltiresve? '* lerroris R. * " Sa%onis vel Saxonicm pp.
Rs. f. " Ita A.— rr. geretts. f. " P. ss. Rs. el CJo.—rr. (amosus cimnibus, reprob. mclro. **P. Rs.
HJo.—eodemo. " alius A. Sp. R. o. aliis... consederat arva Cremonce P. f.
 GUNTHERI CISTERCIENSIS
Praeciplio dignus Garnerus V marchio luctu A
Occiibuil, bcllumque siinnl vitamque reliqnit.
Caslra locanl atii, clausos iri.moehibus hostcs
Observant, el qtiaerapiendis congrua mnris
40 Essc putani, magna properanl eflingere cura.
Nec miiitis obsessis iiicltisi mcenibus hostcs
Bellica sollicilo raptim lormcnta labore
Exfabricaiu, illud lanlum, qtiod respicit hostes
Contenli mtiriife iattis ; nam cincta paluslri.
45 Magnaparie stii' clauduriiiir inoenia^cberio,
Nec lalura pediirri iholli ycsligia liriio
Defendunl lulos lutnlenia vohilabra ninros.
',,_ f unc qiipque Romulea Ipgatiovcnii ab urbc,
Sanguine ppllentes, et plaro poriiine civcs ;
50 Claiidaqtie Caesaieas Roinanaeplcbis ad anrcs,
' °'
Atque senatorum cauti inandala ferebant :
Scilicel iii posita tandem clemenlior ira,
Parceret ipse suae rex augiistissimus urbi:
'
Nevcquoda slolido sceius et sinc nominevulgo
55 Prodierat, cives diffuhderat ultor in oirines.
Aiiribus hoc 4Bplacidisei miti pecloreC:csar
' Accepit,
clauiscjuememor, qua tempore prinio
Impefii propria miseros attriyil in rirbe,
Atnixilque rcos, aniirii pieiate coacta
00 Reliilil in nieliiis, respoiisaque blanda vicissim
Rcddidit, et magiiis ciipi.lorum pectora donis
liriplevil, geminpsque yiros redeunlibiis illis
Regia magnificae;laturos addidit urbi
Verha, Palatiuum famosaclaudis Oihonem,
65 Quiitue diti regno studio curaque fideli,
Prirous in Ecclesia prudens Ilaribertus A-
[quensi
Servieral, dignaque sui roercedc laboris
Jam tunc praepositus, mox pfaestil in urbe
[futurus
Chrysopoli, gfato praeclari niunere rcgis :
70 Usque adeo inagnis ducibus serv.ire ItiCrosuin 115 Subderet, exorto geminasjaro schisinaie par-
[csi.
Ilis inandata dedil, consenstt prsesulis atquc
TotiuSipppuli, yelerem renovare senatum^.
Reddere primacvopraefecli jura vigori :
Et si ponlifici placeanl ea foedera sumroo,
75 Oinriia in anliquam correcla reducere pacem.
Ipsc per hosliles numeroso milite campos
Undique discurrens, hostilia quaeque gerendo,'!D
Cuncla meiu >s, ferro, flammis, et sanguine
[misceiis,
Moeniajam Ligufes in lula coegerat omnes : 125 Aiispiciis decepia suis, iguara superni
80 Ac ne clausa satis facianl mnnimina tutos,
Quos bello vinci miirus, nullumque vetabat:
Moiitur snperare dolo, Ticinaqtie prudeils
Agmina, praecipuos Ligurini nominis hostes,
Praecursarc jubel, priedaque patentCr abacta,
85 Dccepios clausis educcre. incenibus hostes.
VARI^E LECTIONES.
.**Sic A..--. rr. Warnertts. Radeviens : Guariterus.
melit. W. f. *»/IIIH«Rs. o. " imrfis fH.'
464
j Ipse suos secum secrela in sede lalenler
Collocat tnsidiis, et eos liuc " yerlere ciirstim
Hbste premenle jttbel : ncc Iusit opinio re-
[gem.
Nam poslqiiam rcfugo simulatam pulvcre
[cauii
- 90 Corivertere fugam, tacitas improvidiis hoslis
Incidil insidias, circumfusiisque lumultu
Horfnit, ac veluli celeres in retia cervi
Siepe caduiit, resonarttqiie gravi collisa fragore
Cofnua, claniososque canes venator in illos
05 Conciial, et caedil gaitdcns impiine rudenles .
Sic postqnam telis hostilibns undique septi
Iii medium cecidere vif i, hec lela movere,
Nec cessisse licet, gladiis impurie necaritur
Comirius.arcialiqiielocobreviore laborant.
100 Hic quiiiquagenis ferro cenitimqiie peremptis
ScxCenti duras collo subicre catenas.
Quos anlein rapidis inVolviiproxinius amnis
Submeisilqiie vadis **,seu qnos lelhalia passos
ytilnera vix tandem trepidPs urbs mcesla re-
[cepii,
105 Nec lireve, nec promptum,numero comprendere
[ccrlo.
Fida novae repelit victor munimina Laudae
Aiiguslus, laelamque suis successibus urbem.
Tenipbris ejusdem
' iraclu, iionduinque re-
[versis,
Quos ad Romiilcam Fridericus miserat urbeih,
".c 110 Coiifinis magna3,mullumque domestica Romae,
Funera Romani pasloris Anagnia vidil :
Qiiem lamen inde suam traiislalum clerus in
. [iifbein,
Sede sacra Pelri sepelivit bonore fidcli.
Ainte tameh ttimulo, quam membra exsangnia
[pncsiil
Mansuramque diu litem de sede reliquit; [tes,
Nam cnm de lanli rationem clerus haberet
Succcssore viri, sludiis melioribus uluo
Rollandus pelitnr, qui canCellarius anle,
120 Sangniiie conspicuus, veteri mox nomine verso
Factus Alexander, per teinpora mulla su-
[perstes
Ecclesiae pacem sedato schismale landein
Vidil, et optalo tunc demum fine quievil.
, Allera pars sacra, Oclavi, te sede locatum
Jtidicii, falso viclorem nomine dixii.
Rursus ad hostiles vastaridos impiger agros
Signa hiovel Caesar,lateqne per oinnia bclluni
Rura trahens, qu.TCtinqiienovis tllicsa mane-
[bant
150 Cladibus eyertil, graviora prioribus addens.
Mhmc v. hos pp. Rs. * " »>«>"!PA- ^-—
 465 LIGURINUS, — LIB. X.
Asl ubi continuis crebro spolinla rapinis,
Nec doniino " viclum, nec equo dare pabula
[leljiis
Jam poterat, converlil iler, rapidoque lumultu 180 Muniius absenli cerlissimus'Vpmnia regi
Tendit ad obsessae trepidanlia moenia Creinae.
155 Hanc equidem jam tunc a prima ceperat iu-
[gens
, Obsidione limor; sed nunc ubi rpgia signa
Caesaris, etLalins venlo quatiente vplucres
In canipis voiitare s.uis, ipsumque. verenda
Jlajeslate suos borlantein ad bella maiiiplos
140 Aspiciunl, quatit ossa metus, cladisqne futurae
Pracvia itirbalam confundunl iiubila nientem.
, Non tamen infaustaj vel nunc resipjscere plebi,
Seque, suosque pio yiclori subdere niiiros,
Ulirices yilare minas, veniamque mereri
1-15 Subvenit; iiisislunl sceleri, maliiiitque perire
Quam dono vixisse ducis ; mors libera pluris,
Qiiani donata salus, concessaque vita putalur.
Ergo pari studio cives, ac nostra jiivenlus
Arnia voliml, pacemque negant, toiinenta
[gravesque
150 Altolliint fabricas : diversos machina in usits 195 Mecininns pbsessi captps qiipsciinqueteiiebaiit
Exstruitur, quae saxa rotet, qnae torqueal ha-
.-;. [sias,
Quaequevel in muros, vel in allasaemula turres
, Spargat in exstinctas vivaci sulphureilaminas.
.Tela, faces et saxa volanl,- niger aera nimbus
155 Inficit, et missis sublexitur aura sagillis.
Ardet ulrinque furor. coelumque claniore feroci C < Protinus obsessos prajeonis voce nioneri
Rtniipilur, el siirauiis gravioribus aestuat ira.
;IIi: clausos virlute pares seet>yelle videri,
Indigiium, foeduroque putant, gaudentque fo-
[roces
100 Inculcare roinas : illi non esse minore.s
Nituntur, referuntque vicem, ac majora re-
[ppndunl.
Audaces mors certaTacit, pellitque limorem
Desperala salus : lunc si quoque sorle maligna
Coropreiisos, captosque tenent, boslilis in illos 210
1G5 Grassatur rabies, sociisque videnlibtis ense
Colla secaut, luduntque manu, cervice rolata
More pilae, aul niiserps lacerant crtideliter
[arlus. . .
Haud procul a saevobelH setnota ttiinuliu,
Vicinum conjux seryabat regia castrum,
170 ISemiseras caedes, infandaque mulla yideret,
Caslaque crudeli scelerarel lumina visu.
Ilanc visenle viro, peream quam regia signa
Seivabanl portatn, tulis e sedibus hpsles
Prorumpuiit, strepituque gravi lenipria regis
175 Assiliunt, multosque necanl, maculanlque
[cruore
Hoslili pfoprioque solum, sternuntque cadunt-
[que
VARI^: LECTIONES.
"non/iummiPfl. BOsittm. Rs. "mmstisslmusPfl.f. M ^s.—rr.quique hmc[ascesque.nuWoseii
ff.
406
A Caedibusallernis : lota non viribHS ullis
Depelli potuere die, diiin Phoabus opaco
Infudit tenebras, demerso lampade, niunilo.
Pertulit: ille gravi coiiciissus pectora motii,
Castra pelit properans, et adhnc a cacde rc-
[centi
Signa cruenla yidet, capiiyaque corpbra qiise-
[dani
Urbis in aspeclu laqueo supponere faiices
185 Cogit, el ex alto suspendit in aerelignp.
Tunc eliam quidani vinctos in castra tralichn.ni.
Sex Ligurum de gente yiros, qui, jussa fe-
, [renles
_, Verba Placentiuis Ligurinae nomiiie plebis,
Hostibus inciderant: horitm qui maximus imiis
190 lisse videbatur, se praesulis esse liepbiem
Gaudebat, generisque noiis, opibusque nitebai.
Hos quoque, contempto non parvi ponderis
7.,'.. '-•s--{'a"erp,
Quod pro moile sna redimerida pendere fisco
' Spondebanl, ppena priiiceps affecil eiid.ein,
Suspeiidunl, faclique vicem inox re.ddere.gau-
7 ;[dent.
Tunc magna; exarsit generosi Cacsaris ira,
Quod velut.ex aequp sechm contehdefe vicii
Audereril, nec adhuc miseros agribsCere casus,
200 Fortunamque suain velleril in mofte faleri.
Iroperat ut miserae solaiia hulla salutis
ln bonitate stia ponanl sibi, ne quis ad 'ipium
Spe veniae fugisse velit: pfo saiiguine cefiet
205 Qtiisque sup, propriaiiiqiie niauti se ferre sa-
vr :|iiilein
Noverit.et validis lanium spempoiiai in afmis.
Iiide quater denos, qtiPs plebes peffida duduiii
llla viro dederat, fidei pacisqiie ieheridSe '
Piguora certa vades, fabricis et liiffibiisiiliis
** subruro;
" lihperat adiiecii, qtii teia, labesqufe
Saxaque lormeiitis violeritef ab iifbe rbtata
Excipiant, iniseris tutariles roborb riiembris.
Quanlus eral lucius, miseri qme fprma do-
""• :-:-.-;:-: - •
;';;:'[_oris
Qucesupef e iolis pbpulus siispiria riiufis,
2;5 Ciiiii pendere suis expanso cbipore haios
Oppositos teiis misefi videi-e paferiies.
Peciora singultu saliulit, geniitusque doIoTS
Ruinpitur, rilqiie oiiiiii "iacryiiia: siib cassidd
[niaiiant.
Non lamen idcirco parcendum lurribtis illis
220 Esse putant, curaritve stios avefiefejacUis.
Alque aliqtiis tolo distentus corpore pendens,
Saxa videns in semisertim torqtieieparenlein,
Luctifico clamOre ciens, ila filius iiiqUit:

4C7 GUNTHERI
Qtiid facis, infelix? huc tandem respice, saeve _4 270 Id satis esse putans, sociae dum signa cohortis,
225 Ac miserar.de Pater, iapidtim compesce ro-
';-.-'
Tela manri suppressa lerie : non obruis ho-
.'.W'.
Filins est, qtiem niorte peiis : vel parcere nato 275 Plura rati Ligures, et ie qtiorjtie, Caesar,
Si prohibet fortnrt:) patrem.da tempora vitae
Nori spaiiosa meae, veniaiqne miserrima maler,
250 Pendentemque prius videat, mortiqiie para-
>'-• .
Quem gcriirit, sic iHe mrscr stia-fata parenli
Deflevisse suo, si.cei pater ahxius illi
Respondisse potest: non roe tua fallit iinago,
Naie, nec ignara le nescius obruo dexira.
'255 Agnosco miscrum intscr.accipioquc vocatilem:
, Ilcu pielas,, uon parco tamen; scd desine sae-
c.W ::::: ;....;,';;,., •:'".-;...
Incusare pafrem, rfon te; hiiserande, sed ho-
"-:'>"':. •':" . [stem ,
Inque nieam structas cladem peto turbinc
,..:'"' ;•;..::..' "V:
Gogit anVer pairiae; malleih distr.ielus in illo
240 Slare loco, eoipiisque luis opponere saxis.
Sors tua dura ihiiius, saxi quein proliriiis ictu
Macbina disculict, nos lurba miseiiima fastus
Teutonicos, iegisque minas, foiigique dolorem
•Fuiiefis. amissa jam liBertafe Uineinus.
245 Vixea/cinri rapido riioies excussa flagello,
Fbriiter iiifticlo peiiderileiri disciiiiiiciu.
Sie aiiqupi ptieri morlem subiere, sed omnes £
Expositi falb giavwrem morte frroorem,
Longaque pendeiiies miseratHlaqne fata tule-
250 Interea Ligures tttniis ad ma)nia regem
Iroplicitum coeptis, aliis non posse pulanles
Ferre salulisopera, sociosq.ue Ievare labores",
'-'"•Agiriine collecto» qiiaiito non anle. Maiierbum
Haud procul a Cumis, Vixexpugnahile castrum
255 Assultu, raptoque parant evertere bellb.
Comperil hos molus, qui tiinc in pariihus illis
Virlutuinmerito generosum nomenadeptus,
Teutonica dndum inijesde genle, vocatus
Caesaris imperio, comitem Gpzuinus agebal:
260 Proposilum Ligururo regi, magnosque paralus
Significar, cautusque suis a priricipe caslris
Supplementa pelit: colieclis omnibiis ipse
Ques eadem tellus aptos hisrekus habebal,
Arma fapit, jamque obsessps evertere muros,
265 Casirensique necem populo, seu vincla mr-
Aggrediiur, lurbatque yiros, celerique relapsu
Gonvertil, fleclitque fugam , fallitque sequen-
Sic ilerum, sic ssepe suo coraes inipigef astu
Ludifical Ligures, incceplaque magna relardai.
VARIiE LECTIONES.
" iabbrt Rs. ^.Rs.—rr. at o. ** subilm pereal discr. morlii PQ. f.
f.
' 46S
CISTERCIENSIS
Anxiliumqiie ferens a principe miles adesset.
; [latus, Ergo ubi conspicuis velox cquitalus in armis
Qitingenli jttvenes, fortissima robora belli,
fslein; Adfuit, el valido supplevit robore paries :
[adesse,
Praecipitem petiere fugam, timidique soluta
Obsidione, suos properanl aitingere ihuros.
' [tiira, Iinmiriel aftonilis viclor, spOliisque retentis,
PluribHS pccisis aut vincula ferre coaclis,
280 Non priiis absiinuii ferro, quam cardine verso
llostibusexclusis fugieiiies pofia recepit.
Jain crebris iiifida dolis, astuqne maligno
Ausa pium fuerat stimulare Placentia regera.
Quippe nec occultis Ligufum malesana volebat
[viim 285 Parcere colIoquHs, aliirienlaque grata fcibo-
[fum,
Armaqiie daniiiatae miltebal perfida plebi.
'
tur- Ergo Placehlinos, loties oflensus ab illis
[res, Imperii Csesar manifestos depuiat hostes :
lloc satius rcpiilatis, quam si stib melle venena
290 Impia celantes, hostilia quacque movereni,
Nulla qiiidem peslis irtagis est operosa nocendi,
Qiram simulalus amor, nimiuinquc domesticus
[hostis.
jamqne febellatrix suppfcsso Creina timore,
Praeteritis afflicta malis, metuensque futura,
295 Coeperal iri sese graviter mtiliata reverli;
Jam se posse-hiinits trepidi, tristesque fa-
[tenlur,
Necsoliiis turbare viros excursibus audent.
. [runt. Ne tanien oinnino nulla sint fratide nocenies,
Musciptilis similes laqueos, nexusqiie lenaces,
300 Furtaqtie mirandae rion apparenlia fraodis
More novo, hoiaqne minus, feof, hacierius arle,
Pef quascunque vias et circa moeiiia tendunt:
Ul ** si catila parom laqueo vestigiii quisquam
liiserat, airle quidein, quain se dissolvere
[possit,
505 Adsit, et obiruncet, caplamve coerceat liostis.
Prxlerea densis scrdbibns lellure cavata
Praecipiles fodere dblos, fossasque latenles
Injcctu lexere levi, quas incidat lioslis
u
Inscius, et stibito pateai discrimine roorii **.
5J0 His aliisque doiis, quos lendere callida plebes
Sueverat, ultrices tandcm Fridericus in iras
Excilus, exlreinamque iiiaiiunipraeslare Jabori
Aecelcrahs (jain qriippe' viro post oppida clausa
[nanles Sexlus agebatiir bruuiali frigpre mensis),
315 Omnibus affeciis, finemque bptantibus olim
Bellorum, quocuhque modo munimina bello
[tes. Expiignare parai : lardura sibi quippe videtuF
Exspeclare famein, cura iongos civis in usus .
' Plurima de totis caulus collegerit agris.
469 LIGURINUS. ^ LIB. X, 470
520 Prolinus ad muros munilas undique ttirres,. A 365. Contendunt, pugnanlque siiiiul: nec segnior
Inveclasqiie rotis, et raagno pondere firmas [hokis
, Dncit, ei hoslili celsas super aggere sistit. Undique discurrens nunc hos , nunc obvitis
Ilafiim sumhia tertent,' quos vel -balisia, vel -.'-.' :.---- :\-v.:.;:-';-:[iiios
'' : [arcus Excipil: hxrenles scalas detrudit ab alto ;
Morte Droctil missa facit bostibus esse liirien- Margine murorum : yjcinos cominus ense ;
[dos, Peicutit, aul duro conlundit lempofa conto :
325 Qni jaculum valido longe torquefe lacerto, 570 Longius amotos lapidttm torrente-ruiiia
Longins cxcussa didicere poienlcr baben*. Obruit, aut jaculis, et cerlo sauciai arcu.
Inferiora viri forles, ex agmine toto jEstuat ira roinis, saeyuscrudescit utrinque
E|ecti, prompliqne inanu tabulata tuenliir : Ciainor, adhorlanles incendiiiil pectora voces.
Qui dum transfossas porrecto ponle paienles . Utque procellpsutn yeiitis agilanlibus a?qtipr
550 Mcenibusassiliunt, et mtiros rumpere tenlanl; 575 Oppugnat raisera periluram;sorte carinam,
Qui Ioca sumina lenenl, jactilis leyibusqtie sa- Rumpunl vela noli, commista grandine ninibus
[giltis lngruit, el iniseros aflligit ab sethere naulas:
"Iiifcstanimiseros per propugnacula cives, B Assiliunl fluctus, validis agitata procellis
;Ne confringendis liccat sucCiirrere niuris. .' Verberal unda lalus, nexu labulata soluto
Tunc et subjeclas facilis despeclus in arces.-.- 380 Rupla gemuiil, hailsloque «nari rimpsa /alis-
335 Et levis ex allo (repidos conatus *6inhostes [ciint;
Qtii si forle suos sursum V convertefe vuluis Slanl miseri nauiae, quaque impelus; acrior
liicauti tentani, Veheraentibus ora sagitiis [urget
Figuntur ; uec scire licet, neque cernere fas Hac studio majore rati succurrere tentartt.
;:-- '->:: - [est.;".. Hic latices irepidiis salsos in stagna refuhdit,
- Vtilneris auctorem, Iatebris quem lignea ttilum Ei properat rimse sarcire pateialis hialuih :
340 rOccullanl tabulala : cavis B8pluit aura/sagiltis 383 llle vacillantem fluctu jactanle carinam
Desuper, et lolo funduntur ab aethere mortes. Remigio, doctaque manu susiental, el ipsi
-. Atquae de murisnoslras fluitanfia lurres Deceiians pelago.perfriiigit reihigefiiictus:
Tela peluui, iiifirma volant, spalioque leno- Yela noio,-clamofeviri,'siridpfe ruderites
[ris" Quassa fragore ralis, plarigbribus iiisbnatunda:
Languida, vixsummo delibanl robora ferro. r( 390 Dum landem decimus violento gurgile fluctus
545 Si rapidus torinenla faces ad lignea forte Insi.liat, viclainque pfeir.ehs obsprbeat6* al-
Robora lorserunt, el turribiis ignis adbaesil, *'.'.. V •''. [hM,m.
Desuper efliisis incendia protinus illa Vix mbdicum temptls, disjeclaque fraginina
Reslinguuntur aquis, aut vino eo sparsa quies- [summis
[cunt: Fluctihus, et tabulas videas per siagna na-
Aut si reslingui nequeant, ei fervida vivo [tanies:
350 Sulphure flamroa vigct, furaantia membra se- Naufragio pars hatisla perit, pars r.eddila ccelo
'-•-._ [curis 295 Enalat, el ntidi yeniunt ad litlora naiUae.
Amputal, et loli succisa parle medeliir. Sic plebs infelix, cladisque ignara propinqux
Turbine fulmineo roagnos lorinenla molares Foriis in advcrsis, et adhiic invicta resistit.
Mcenibus infligunt, murosqne et tecta flagel- Jam quanliim pptefant 'muris accedere, turres
. [lant: Adrootae fuerant, longiqiie ad roceriia porites
Fundaque contorto transverberal aera pltunbo 400 Prodierant, belloque furens aniiribsa jiiveiitus
555 El mediis liquidac glandes in nubibus ardenl. Fixeral in summi vesligia margine mmi.
Ast alii fossas injectu cespitis implenl, ]
D Occurrunl hostes et spicula, saxa, facesque
Hostilesquepetiiiildensa tesiudine muros. . Conjiciunt, hasiisque viros, sudibusqtie re-
Suffotliiinl alii turres, ac fprtia suhlcr •' [peliuht,-
Fundamenla cavanl, aul duri rohoris iclu Delurbanlque solo, quosdam virililer ausos
3G0 Impellunt muros, labefaclaque mcenia quas- 405 InsiJiiisse Jevi trepidanlia moaiiia saltu; -
••' [sant: Oblriiiicanl ferro : quos inter fata diiorum
Auteinota locb^ miiri compagesoluta Sicut acerba nirois, sic et miseranda liierunt.
"
Saxa remoliri cimeis arctala laboraiil; Horum unus trepidos dum per sua moenia
Aut velut in plano vestigia certa ferentes, [cives
Scalarum gradibus celsas apprendere "'pinnas Territalinsulians (Berctoldum 8*famavocabat),

VARLE LECTIONES.
*• conjecliis B. f. " Ila A. — rr. rursum-f. "8gravis V. * *9 spatiique lenore? " acetq. f -jf,
«• Edd. oiiines: appreliendere, rectt». mclro. " absorbeai ro. -Rs. **'Sic A. rr. Rcriotfam f. (*>
471 GUNTHERl ClSTERCIENSiS 472
410 Priinus in alloiiilos sallti se roiscrai hostes bt>.A Quis rogo luctus eral? quis tola per oppida
Diim fugiuul oinnes iinuin, pavidisque faiiscuiit [clamor?
V Menlibus, a lcrgo furliii) Kbrata securis Qui gcniilus populi, diim paucis rellus onusti,
Temp.pra flaventi decussil lecta capillo **, Mulla rclinquenles, raiseri sua mtenia cives,
- Tptaque delracta est capitis metnbrana resecli, Arsurasqtie domos, el liroiua chara supremo
415 Alque peremploris nitiilo superaddila conto : 460 Ore salutarent, dulcesque relinqnere cunas,
Hoslilemqiie coniis galeam pendehtibus um- Orsa sui generis, cultasque parenlibus aedes
[brahs, Prodirenl, querulae viginti liiillia lurbav
Prabuil infandi signuin crudele iriumphi. At quos vel Ligurum populus, vel Brixia
Alierius 6*liiaiiibns fcrro, pedibtisque resectis [clausis
(Nomiiiefama carcl, cladismeiriorabilisexslai), Misefal aUxilio, nudati rebus-et arniis
420 Truneus in hostili foede tellurc voliitus 465 Oranibus, accepta vix tanluiii *l.-aprincipe vita,
Palpilat, ct miseri praebet ludibria fali. Indecores, nioeslique suas referuntur ad nrbes.
Nbri impurte quidem, ncc gaudia loiiga ma- Protiniis ad praedam, spoliandaque ni.oeuia
: [raplim
florum jt
Civis ageiis, magmc cladis suscepit eodern Currilur, ct praeda miles dilcscit opima.
Damna die, bclloque diu coiiuixit: at inde Omnibus crepiis T*castrensibusoppida flaminis
470 ln cineres collapsa fluiint, Cversaque fractis
425 Piiisus in inlernam trepidus sc coritulit arcem.
; Jamque suis rebus certa diflidere tandem Turribus, anliquos expendiint clade lumores.
ille fide : corisiilta salutis Victor ad excelsaemunimina fida Papiae
Coeperat placuit Veiiil iter, solitamque suis gaudere triumphis
Saepe prius neglecta sequi, pacisque petenda;
IJtile consiliurti Ceftoepraepohere cladi. Ingredilur pulchram castris viclricibus tirbero.
475 Gaudia Ticinac plebis, celcbresque triuinphos
430 Nec mora, cplloquiui» cuiri Saxone poscil ha-
Caesaris, el maghi specieni describere plausus
[benduro, Dignum vate foret; sed el hoc el mtilta reli-
Giimque Peregrinp, quera lunc Aquileia dives [quo
Exiiiiiuin clarae .patriarcliara laudis babebat.
Cautus, el invalidae parcendiim crcdo Ca-
Horum facuudis leniias Vocibus aures
[ihoeiiae.
Permulcet, veniamqiie sibi sermone diserlo alibi siniiles in aedem diximus urbe
Jainque
455 Praeparat, el doclis exctisai criroina verlris : C 480 Exhibitos
regi devolaelaudis honoies,
ISon odio regui, nee seditione rebelli : - Posl clades Terdona luas : ideoque ipreinenda,
A.rma lulisse manu; sed ne sua fala superbis Ne bis agalur idero, pracsCnlia facta vidcnlur.
Hostibus, et tumida gemeret subjecta Cre- Stabat adhuc sluiiiis haerens etfixa ncfandis
[roonae. Uibs Liguruiii,.necdiun cceplis desistere, vel
Fcedera curo populo Ligurum jurata, fideli
[tol
440 Durii Jicuit, coluisse roanti; nnnc ilta soluto,
*' 485 Gladibus ipsa suis, vel Cr.eroaesorte fecenli,
Quando ita rex JHbeat, landem sejungere
' Velfalis Tcrdona luis edocta, volebai.
7 [nexu :
Sed quia jam bello lcllus afflicia biemii,
NecpUjres adhibere nioras; id poscere tanlum,
Puniai ipse feos victor,.quociinque libebit Frugibus, el soliia inirius ubertate vigebat,
Hostilique solo crebris jara saepe fapinis
Afliciaique modo, lanluni ne victa Creroonae 490 Exhausto, sociis etiamnum ".parcere regem
445 Ludibrio fiat corrnplo principe plcbes. Stiniplus, et immensa.' cogebat copia plebis :
llaec ubi sunl peiiata c» duei, lenila resedit Milite diroisso spoliataeparcere terrae
Ira fefpx aniini, multumqite domestica magno Constituit, verso dum rursus cespite solem
, Ac bene not,\ viro leligit clemenlia mentem. Aspiciat jejunus ager, dum semioe jaclo
Prolimis assensii procerum modcramine lali 495 Laeta iuroescal huuius, duin plena turgeat uriia
i50 Ulitur, ul nec se venia vitaque repulsos Bacchus, et arboreis redeant ** sua niunera
liifauslt doleant cives, liec leniOr aequo [raiuis.
liiciletad similem multos viridiela favorem ". Ergo ubi belligeris ex omni parte calervis
Mcenibusincoluines luto migrare relictis, Slantibus, ariecia capiendis vocibus aure,
. Qupdque semel7A valeanl bumeris deferre si- In medip c-jetu pulclno sletit ore sereuo,
[nuntur : 500 Indixitque niaiiu, placidoque sileuiia vultu :
455 Csetera viclpji rapienda relinqucre jussi. lncipil ex aito doclis facundia vprbis,
VARIiE LECTIONES.
e4 P. ss. Rs. el RJo.—rr. ftostts. 6*P. ss. Rs.et RJo.—rr. capillis o. *6Sp. et R.alltmisf. " Rs.
*i-rr-. se jungere o. es plactta Sp, et R. f f. m furorem pp. Rs. f. ,0 simul m. Rs. f. " tandeut
in. Rs. f. 7* Rs.—rr. omnibus erepiis castrensibtis,e\.c._j. " P. etRJo.—elictm minc Rs.—rr. eliam
non o. .;* P. ss. Rs. et RJo.—rr. redeuiii o.
473 LIGURINUS. -- LIB, X.
Atque lepos consuetus adesl, niagnique capa- &
[ceni
Ponderis ingeiiuam comitalur gralia vpcem.
Nonego digna satis, eoiniics, praeconiavobis
505 Ore referre paro, necsi prudenlia magni
Nesloris, aut Illiacaenobis lacundia linguae
Adfprel, aequandas meritis ingeutibus unquam
Sperarem nostro conceplps pectpre laudes.
Ne lamen immemorem forte iiigratuhiqtie pu-
[tciis,
5":0 Qiiamlibet exsiles vobis pro lempore grates
Laeius ago, niajora quidem, modo viveredetur,
Exspectare jubens : veniei.il sua lenipora rebus, 560 Atil meiiora dedit, cunctps siratil, prelveniislo
El meritis referelur honor. Vos ardua regni
Pondera soUicili.s humeris gestanda dedistis :
515 Vos geiidas.mecum transcendere saepius Alpes, B
Coiijt.gibus, palriaque domo, natisque relictis
Exigiiiim quiddam, facto jam inore, pulatis,
Quid referam prompta susceptos lrienie la-
[borcs,
Qnos Terdoua dedit, quos Asliim, quos prior
. [illa
520 Obsidio Ligurum, tumidaeque rebellio plebis?
liiipcrii summum mullo inilii sanguine nonien
....,.£t diadcina grayi perfusum' caede parasiis.
.Aera pestiferum, miserandaque funera passi,
Sensisiis socios conjuncta sprle labores.
525 El nunc obsessa brumali frigore Creina,
Quanta vele ccelopronie, vel abhosle tulistis?
Ikcc et plura quidem, quoruni roe nulla ve- 575 Muneribus kctos, tilulis dimisil onustos.
[lus.tas
lrnmemorem faciet, pro me suscepla recprdof
Gralus, el imiiicnstc mercedis debitor esse
560 Gaudep,. quam pleno cuinulatum fainore red-
[dam.
Novinius," et memori scriplos iii corde.lene-
[mus,
Qui lolies nostris ad cerla pericula jtissis
Prosliterint: quosbella paii, durosque labofes
Juveril, alque hilarem pariter cum pectoru vul-
[luni
535 In sumrois praestare inalis : qui praelia priini
Tenlare, autmuruin conscendere forliler ausi:
Mullaque, pfaesenles oeulis quae vidimus istis,
Et vero pro leste sumus, sit gratia sumuio
Magna precor regi, qui me fulcire meorura
540 Dignalus sludiis. Alii venalia castra ,
Et mendicatas certa mercede cohorles
Alliciunt "" : ego gratuitis, ultroque paratis
Fidens auxiliis, ad magna negolia rerum
Tutus eo, fidas ducens in bella catervas.
545 Nuric quia vastalis hoslilibus undique campis
Victum lerra negat, caslrisque alinienla mi- 595 Mominisacta sui: ne res uotesccre dignas
[nistratis
PIus socius studio, quam bello Ixdilur hosiis :
Respirare juvat, laxataque .soivere caslra,
VARI.E LECTIOiNES.
'* Aliiciant m. Rs.
474
Ruraque dimissis ad transalpina caiervis
550 Sumplibus assjdui&oppressae parcere plebi,
Diim melius promittat ager, repetitaquecultn
Producanl laetos Ligiiiina novalia li.iiges.
Protiiius. expleto (iiobis .revpcantibus) -anin',
5i bene npta fides, in casi.ra,redi.bilis,,.;;.
[Sriiries.
555 Nec prius hpstili bellnm referemus ab -urbe,
Quam justas experta.Tiiinas, superataquefbello
In veslras dabitur, prosciiplis moesta-cploiiis,
Diripienda inanus, peniiusque excisa j.acebii.
Haec ubi verba viiisregali plena yigore
Latidat, el egregiis tiliilos exaggerat apluS.
Tunc si quos prseclaruin alifiuid, laudisqne su-
- [pei;l)3e
Commeminit gessisse niariii, regaliier lllos
Appellans, memorem lactoruni qiiemque suo-
•''.'.' .•:7ij™|h
565 Eflicil, et sese .memoreiiv simul iiidicat ess;e:
Munificaque iiiaiiu nierilis bone, inunera hiagna
Erogal, argeuti muiluiii largituiv .etariri,
Crateras, pelves, discps, pateiasque baphces;
Addil equos cejeres, galeas, tboracas ei enses,
570 Textaque iriultiinodis pperpse picla figuris,
Atque figuralam late.se, rege.nionetanT,;-;
Distribuilque suis regale;n.uinisiiiaiiianiplis.
Sic demtiiii caslris suspeusa parlC laboris,
Pollicitos alacresad.quaeque sequenlia yires,
Me quoque, non aliiiis, sed carriljnecastra
;_': [seculuiii,
Haclenus egregii decursa parte laboris, ->:
Si bene promerui caslroruro praeinia miles,
Non ilhiudaiura, vel uiuriera niilla ferentem,
580 Spero quidein, niagni diniiuet gratia regis. -...
Non spernenda niea (liceat roodo vera fateri)
Munera miJilise, nec clarius arbitror esse
Paucaprobe gessissC iiiaiiu, quam niulla rc-
: [ferre;
'" Nec tninor hic lllo labor est:
qii* siiigula>inulli;
585 Forliier egerunl, ego prosequor otnnia solus..
Hoc quoque tne famae, si des.int caetera, so-
-[Itttn
]
D Conciliare potest, quod jam per multa latenlos,
Saecula^nec clausis prodire penalibus, ausas,
Pieiides vulgare paro, priscuroque nitpreni,
590 Reddere carroinibus, lardpsque citare poelas^
Iroo etiam pulchro revetendi Caesaris ausu,
Caesareaeque domus videor ineniisse favpreiu.
Curo de lam lalo inagnarum gurgile rerum
. Sunl clecta roihi cupide, quac scribere mailem,
Fiiscarenl lenebrae, speciosaque facta laierenl.
Atque ideo dum musa recens, nosterque le-
[getur
475 GUNTHERI ClSTERClENSiS iCiGljRiNUS7— LIB. X.
Iste labor (cupidum nisi fallit opinio vatem), ^
Virliiles, Friderice, ttras mifabiiur orbis.
600 Forsitan htinc olini, faVeai modb fania, libel-
[lum .
Et paler, et magni proles gerierosa parehtis.
Ailreclare mariii, placidamqiie Iegciiiibus au-
[rem
Tradere Curabil, propriasque adiriiliere laudes.
'
El ririric panca quidem, sacrae quae sahxlrous
[aulae,
005 Carrtiina sulnciaht, etrespifafe poetam :'
Ad tempus liceat, dum bellica signa quiCscuni,
'.' Gralaqtte dimissus bello fovel otia iriilcs.
Mox ubi soHtciie revPcatus in castra redibit,
Nos qupque belligefas acies; ei caslra peteiites .
GfO Iiiierrupta novorcpelemuscpepta labore :
Cunctaque suminalini, siiperct riiOdovila, se-
7" [qitehles
CPritiiiuo qubdairi suseepia negolia lilo,
: Prbpbsiti merapres; ad ienipora nosifa ti-a-
"'''' [hehius.
Inlerea laciius, de se qnid judicet aula,
6i5'Aiidiat,'et dbcloS; quOruih ttilartdus ahipfe
Aiqtie fovctidus -eril, nbster Ligiifiiiiis adorei.
Nec fiontem duxisse yelit,licet urius etaiter
Arguat, et mefiturii naso sribsannet adtiiico.
Qiieirique siii iiieiriihisse' decet': rios ribminis
•W7r ;. -.::::; £alli
620 Sori suirius : egregios vix suscipit aula poetas.
Hoc lainen in cpeiu hon deerit forsitairi hnus,. j
Vel diio; vel phifes, qiii le, Ligtifine, legendum CfeOQui sibi te quinlo, post se vix mense creatum,
Esse pirlent, lectoque seniel, rursumque re-
"•'-' [leclo
Plus faveanf, landemque seras ad principis
•-
[aures
('25 Nohicri el auClofem, quae rerum iiisighia por-
;-,.'.'.. ,•.--: - -.
.-y-;, j-l(,s_
"".'' VARl^; LECTIONES.;"'"'"'"
*e Rs.---idem divinab. putes, ici\. exputes.—A. ct rr. quidveputas o.
476
Qiiidve pelas ' 8, perferre velinl, et ainica lo-
[quaniuf.
Hunc egbj quisquis erit, qiii tam ' placabiiis in
[nos
TJxsliterit, gaudere bonismajoribus oplo
Setnper, el aelerno fulciri regis ambre.
630.'Sic tibi cPrispieua lahdeiii hovus hospes ihaula
Consiiieris, ciaroque piam cum principe prolem
Ceu tOlidem siellas nitldocurii sole Videbis,
Haeclibi inon stiilie proferri posse videnlur :
V Gaudeat ista tlbmiis, qua gatidet praeside
[mttiidiis,
655 Gaudeat Augusto felix cum patre propago,
Gaudeat, el noslrutii jubeai gandere parentem.
JNeVe.siiuinvatero patiatur liliris arasse,
Vanaque deceplis fregisse novalia sulcis,
Vel lot in pflicio vigilatis noclibus isto
640 Conseruisse leves, quas lexll aranea, tejas,:
"- Sed
qtiistjiiis rerum, quas sc.ripsefit ille, riito-
[rein
Te peiiiihente leget, pulchri quoqiie praemia'
'_';_ ; 7 [facii-
Noveril, et. gfaiuin feliciler isse labprem.,
Narii. milii per totttm roagnalia Caesafis orbem
645 Impetus esl, prolisque sacfae diffuridcre laudes.
Hisi.la praeroissis, cunciis praebere legeiiduni
Te ppterjsrlotasquepaIam disienderepehiias.
Mbx ubi sitirosier Sblymarius ille requires,
Quein prius ingenuo dedimtis leve inunus
[aluinno,
Ac veluti medio projecluni ventfis aborsii,
Accessisse novo roirabitiir prdine IfalreH).
IlaeC roonuisse sat est: itga nrinc, proficiscere
[cauius,
Sit forturia tuis et felix exitus ausis.
 ANN0DOM1NI
MCCXll

HELINANDUS

FRIGIDI MONTIS MONACHUS

NOTITIA HISTORIGO-LITTERARIA

(OIJDW,De Script. eccles., III, 19)

Helinandus, Frigldi Monlis mpiiachus, Her- A ipse polest ? Nequeetenim ipse lam levis erat, quam
maimo nobili Flaiidro, sed in Galliam profugo,ge- ipsa levilas: unde et lanla feyila.s latn leviter tnu-
nitus est, ul ipseinel in suo Chronico ad aniitnri tala, apud ptures nihil alitid pulalur quainievitas.
1127 innuit, cujus catisam declarat Caroli Flandriaj Hinc esl quad jqm quinquennis.ejits conversatio vix
comilis (1) neceni a rege GalHpeviudicatam : qua facit alicui fidemfuturm : quia nimirum quantum in
vindicta multi innocentes quac non rapuerant lunc se ipso dedit experimeiitum inconstantiqi,, tantum
exsolverunt. Inler quos, inqiiil, fuerunt paler meus perseveraturm consldntim nunc debilitat argumen-
Hermannus, et frater ejus Ellebanclus, qui puer.i no- lum. IdemVincentius Bellovacensis ibidem, c. 108,
biles et pulcherrimi, magnis limreditalibus perditis, ad annum 1208, cujus verba cttni in exiiniam He-
de Flandriis in Franciam aufugetunt. Helinandus linandi coinmendalionem lendanl, hic praelennit-
itaqiie, genere nobilis, ingenio acer et promptus, lere non ppssum : His tempqribusin lettiiotio Bet-
facie venustus, corpore elegans, et cunctis naturae vacetisi fuit Helinandus inonachus Ftigidi.Monlis.
foriunaeque bonis adeo instructus, ut nnllus illo in vir religiosus ac facundia disertus, qui et illosversus
Galiia prior, imo vix ei aequalis reperiretur. Sed De morle in vulgari noslro, qui publiceleguntur, tam
admodum levis ct inconstans fuii, monacbum tan- _ eleganter et utiliter, ut tuce clarius patel, composuit:
dem professus est apud Frigidum Monteni, qui et eliam Chroni.cam diligenler ab initiomundi tisque
seipsum ila depingit sub nomine Guillelmi ad Gual- ad lentpus suum in maximo quodam volumine di-
terutn scribens, apud Vincentium Bellovacensemin gessit. Et ho.cquidem opus dissipalum est el disper-
Speculo historiali, lib. xxix, cap. 107, in libro De sutn, ut nusquam totum reperialur: ferlur etiim quod
repatdtione tdpsi, ettomo VII Biblioihecm vetetuin idem Helinandus cuidam fatitiliqri suo\,scilicet bonqs
Patrum Ordinis Cisterciensis, pag. 318, uideme memorim domino Guarino Sylvaneclensi episcopo,
taceam, inquil, quanlos libi possum ostendere, qui quosdam ejusdem operis quaterniones accommoda-
devita delicatissimaad hunc ordinem, quem appeltas vetii: sicque sive pet oblivionem, sive per negligen-
durissimum, se Iransluleruiit, nec tamen qdhuc ab eo tiam, sivealia de causa peniius amiserit. Dehoc la-
resilierunl, quamvis et mlatejuniores te sint, et na- meh opere,-prottl invenirepoltti,in hoc quoque nostro
turatenerioreseldebiliores viribus, el ut de lolmilli- opere, mulla pet divetsa loca insetui. Hic autetn
bus unurn excipiam, unum tibi excijiw, qui cerle so- etiam qttoidam ejus opetis notabilia, qum nusquam
lus ad omnium, sufficit exemplum. Ipse quidem sunt superius posita, hiserere volui, et eliqm dequi-
spectaculumfaclus esl angelis et hominibtis levitale busdam.aliis ejussctiplis, unde flotes excetpsi. Scrip-
miraculi, qui ptius eis spectaeulum fuetat mitaculo C sit enim, ut legilut, epistolam, cujus litulus esl De
levitatis: dum non scend, non circus, non thealruih, reparatione lapsi, missam scilicel ad Gitalietumcle-
non amphilheatrum, non forum, non plalea, tion ticum, qui fuerat novilius i» ordine Cisletciensi, et
gymnasium, non arena sine eoresonabat. Nosii II e- canonicus in otdine Ptmmonsttatensi : el tamen,
linandum, *i quis novit homineni, si larnen hqminem, quasi liberum se q voto existimans, eo quod minime
Nequeenim tam nalus erat homq ad laborem, quam fuisse professus, tediens ad smcularem vilam, duxit
dtis dd volandum, circumiens iertatn et perambu- uxorem nomine Rixendam. Super quibus rocjdtus
lans eam, qumrens quem.devoraret, aul adulqndo attl Helindtidusa Guillelmo,,scilicei frdtre ejusdvri Gal-
objurgando. Ecce in claustro clausus est, ctti lolus leri,socio el conctauslrati ipsius Helinandi, scripsit
mundus soiebal esse non soluni quasi claustrum, sed epistolam ad «.umdeinGallerium sub ejusdem Guil-
eiiam quasi carcer, Quomodo ergo non potes, quod lelmi persona, ita ul ipsius esse videatur, Scripsit

(l) Cognomine Boni. Ejus Acla \\de Palrologim, i. CLXVl, col, 943.
 479 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 480
*'iam>idem Holinandtis Serinonesaliqtios peropti- A ad tempora Darii Notlti et Archelai, tibris sexdecim.
nios., Hmc sunt uuiem gnm de prmfatis ejus opusculis AtquC codex oplima; notae videtur, nec procul ab
'excerpsi, ei in untim hic apposui, elc. Idero Joaimes aeiate Helinandi Conscriptus.
Tinnaoutli, Anglus, 111Hisloria sua, quam verbo- Sermones ejusdem Helinandi, ibidein, pag. 206,
lcnus ex Vincenlio Bellovacensi destimpsit, ut ha- numero XXVIII, de vqriis feslivitdiibus- et argu-
bel Guillclmus Cavus iu liistoria rei lilteratim, ad mentis. Horum serinonuiii, quos etiam habes mss.
aiinum 1212, p. 707. apud Frigidum. Montem cum Chronico integro
Porro in Biblioiheca velerum Sctiptorum brdinis ejusdem, exslant nonnulli eliam mss. in bibliotheca
Cisterciensis, quain variis in folio lomis imprimen- Sancti Vicioris Parisicnsis, littera R. R. 3. Ex quo
dam curavil Bertrandus Tissier, prior Bonifoniis in codice ins. Ileliiiandum aliquandiu post conversio-
Thierascia , et quae Parisiis apud Ludovicum Bil- nem suam Tolosaeniansissc consiat, ibique ad scho-
laine ventiilur, exslanl tomd VII, p. 75, seqtientia lares aliquos habuisse sermones.
Helinandi opuscula : Chronicon db onno 635 ad an- Opnsculum De cognitione stii ipsius, ibidem, pag.
num 1202. Hoc auiem Chrohicon, cttjus solum sti- 306, ad illud Apollinis oraculum : Nosce te ipsumy
peresse ullimam partein coiiqueriiur Bertrandtis qtiod lotum transcripsit Vincenlius Bellovacensis,
Tissier in Prmludiis ad opcra Helinandi a se edila, " ul ipse stipra fatelur.
eamqtie quariani deciinam duutaxal Chronici quod Epistola Heitnandi ad Galierutn clericttm, scripta
oliiii exslilil, opiriOrnon esse veriiin, sed iniegrum ii»mine Guillelmi, fralris ejusdem Galieri, qute in-
ad rios pervenisse dicii Heliriandi Chronicoh. Nani scribilur Liber deieparatione lapsi, ibidem, p. 316;
Hisloria haec. qiioe adlliic exslat iiims. originali, ilc qtta Ioquitur klem Vinceiitius Beliovacensis, qui
quod olirti ad riie ex Frigido Morite iransniisstiin, etiani in ross. codicibus appellalur Liber de iaude
fuiique per tres liebdohiadas in cellula mea, duin vilm clauslratis. Illic enira per encoiniuro coniino-
Bueiliaei niaiierein, aliud niliil est quam iipiiinillae dorum viiae claustralis et caelibisGualteriim ordinis
labiil* diversariirii successionuro, ulpalriarcharum, Pfaeinonstraiehsis caiiohicura ad professibnem fa-
regiim Istciel, Persritiim, Medotum, Assyriotum, ctam fevocare conatur, despecta ac relicla uxore
Rbtridiibrum,el alibrtiro ejiismodi-, ab inilio mundi: Rixenda, quam posi canoriicam professioncm paiam
qiiaesola fereiioiniiia coiilineni, niliil autein bislo- diixefai.
rictiih, vixque ab oculalissiiriis el altentissimis, oli Insuper Antonius Loisel in Sua Historia Betlova-
cliaracleris parvilalem et altriliohem legi possunt. eensi, Gallice edita, scribit sc anno 1594 curasse
Uiide si Chronicon hoc coniiriuit libros XLVHI,ne- p, imprimi versus Gallicas Helinandi, de marte, quos
cessum est ut qiiisque hujus Chronici liber fuerit mire extollil et laudal pracfixaepistola ad dominiim
hiodicissiihus, vix-que aequaverit juslatn hodierno- Fouchei, priniura moiietariim praesidem, conli-
rum iinius ejusdeirique libri capiiulorum magnitii- nentc ipsius Hclinandi vitam, cx qua plura puncta
dincni. Adde qtiod ejusniodi nUda)nominun) labulae, suis jam diclis inseruil Ilisloriis Bellovacensibus.
vcl siiccessiontiin transcriptae homenclaltifae, aut Colligit dictus Antonius Loisel ex his versibus De
htillius vel inodici usus hodierila die sinl. Inspecla morte, auctorem fuisse valde fainiliarem principi-
atitem atientius et in otio, Ilistoria Helindridi mo- btis et episcopis diversis ob iiigeiiium lepidum ac
riaclii, qiiae ad ahniihi 1205 exciinit, briginali, illam vividum, hominatira PhilippO.de Dreux, episcopo
puio xLviii libfis scripiam fuisse-: cujus prirtia pars Bellovacensi, Hertfico de Dreux , ejus fratri, epi-
libris sexdeciro suminatiin, ut supra dixinius, per scopo Aurelianensi, itemque episcopo Novioniensi
solasfere iiomenclaturas : De rebtts ab' ofbe Con- Reginaldo, coraiti Boloniensi, et Godeliido episc.
dito, adDariiNethi leiiipofa ageret; secunda iibris Sylvanectensi.
totiaem vel sequenliuin leinpofum paulp ialiils ad Exstant pariler sub Helinandi nomine: Agon,seu
Chfisli naiivitaiem complecleretur; lerlia libris Muttyriiim sancli Gereqnis et sociorum ejus, qttod
XH,a Cbristo riaib ad"aiiiiuin: 636; quaria iiltimo- D evulgavit Surius, lonio V, ad diem 10 Oclobris (2|,
fuiniempbfum, libris qualuorj etc, quaesola utilis digiium plane leciu ob slylura longe insigniorem,
visa ,• pfelo daia est.Tta quideni ex allato ad me quain in Legcndis aliortim sanctorum. Porro Heli-
brigiiiaii ipsius Heliiiaiidi e Ffigidi Moriiis abbatia nandum liujus esse Martyrii auctorem, fatetui'
ad Buciliehsera iii therascia prdinis PraemPnstra- quoqiie Cacsar Baronius in Notis ad Mariyrologiiini
. tensis. Veruin leciis calaiogis mss. codiciiirt bi- Romanum, 10 Oclobfis, his verbis : Gerionis et so-
bliolhccarum Angliae, qui aniiis 1696 el 1698 dtio- ciorum, quotum Acta ex anliquis tabulis excerpla ab
bus iirfblio tomis Oxonii pfodierunl, Cohjeciurae Helinando, habel Suritts lom. V. Haecde impressis,
( iiieas iii hoc pertimui, ne faJsa vel incerta esset. niinc de manuscriplis.
. Nam in cataiogo riiss. codd. Colionianae hiblio- Scripsil Commenlarium insignem in Apocatypsim
llieca;, p.40, eol. 2, liilera Glaudius B., codice IX, Joannis, desumptum ex scriplis yelusiioruin do-
riuin. 1, legilur Chrohicorum Helinundi tnonachi, ctofum, quem vidi bis lnanuscriplum cum proprio
ordirits Cisterciensis, pars prima, a creatione mundi hoiuiue auctpris, in bibliPtheca Longiponiis, ut

(2) In Actis sanclorum Bollandianis dcinde rccusum et nolis illustralum Oclobris t. V.

m SERMO I, IN ADVENTUDOMINI. 482
supra dixi, exstatque etiam in bibliolheca Mori- A Obiit Helinandus uli vixit, sanctissime, nnno
irtundi, ejusdcm ordinis Cisterciensis, in episcopalu 1227 (4). De co loquunlur, Bellarminus et Labbeus
Lingonensi, qnem eliam anonymum vidi in Regia in libro ulcrqire suo De sctiptotibus ecclesiasticis;
Galliarum Bibliotheca. Anloniiii Posseviniis in Appatatu sacto, iomo I,
Suavissinie caniabat Helinandns, tinde enm rex fpl. 721; Carolus Vischius in Biblibtheca sctiplotum
Galliaroin saepius merisaesuae accumbere jtibebat, ordinis Cislercicnsis, pag. 140 et 142. Adverlcndiim
uii discimns ex qnibnsdam versibus Gallicis, quos amem esl Gerardum Joannem Vossium ex uno
refert SaeciilumXVUniversilaiis Parisiensis, p. 746, Helinando diios fecisse, atqiic incidisse in cumdem
in catalogo illuslrium Academicorum. Charissimns ferrae errorem in qneni Carolus Vischius in sua
itaque Philippo Aiigusto, scripsil eiiam illo iiislante Bibliolheca. Itaque Vossius lib. u De hisioricis Lq-
tractatum seii librum De reginiine reguin, ms. iri tinis, cap. 54, pag. 441, uniim appellat Elimandum
iionnnllis bibliothecis Belgicis, ut referl Carolus Frigidi Monlis in agro Bellovacensi monachttm,
Vischius. Exstat autein nnonymus in Bibliotheca cui allribuit Chronicon libris XLVIII contextnm,
Galliarttm Regia. codice 6608 , cujiis initio pauca postVincentiiim Bellovacensem. Etcap. 55,p, 4i5,
carmina ita incipitinl: _ alleriim appcllal Helinardum Frigidi Mo.nlisinona-
Qmne ministerium tritido quod prmminet otbe cliuni, cui, immemor sni, attribuil Ilistqriartim
Atle gubetnandutn ; sunt artis.pturima dona, etc.
opuslib. XLVIH,quos aborbe condilo ordtiwr. Nttl-
Opusculuro aiitcm : Postqudm.regale sceplrum lus qui illic haJJticinaliOnem non agnoscat, quod
regnique gubetnqcula rector Chrisliamis suscepe- homini plurimis attendcnti, frequcns esse polest.
rit, eic. (3), De ,hoc opnsculo Chtonieon Guillelmi Caisar Egassius Bullaeus SaeculoIV Histotim Uni-
de Nangis.ad an. 1210 : Ilelinandits.... scripsii.,.. vetsildtis Pdtisiensis, fol. 746, el alii, cjusdem-
libtiim De regimine ptincipum. menlionem faciunl.

(5) Opuscii.lilm De insliluendo tege qiiod in co-
dice rcgio 6608 cpntinclur, aliud Pirinino esse ab
eoiqnoil riobis paflim seu integre trnnsniisil Vin-
cemiusBellovaccnsis, teslalur D.Brial (Hist, liit,
de la FrancCi l. XVIII, p. 99), qui ail ad rrontem
codicis ba:c legi iiianu recenti dtibitanter scfijiiii :
Forle Ilelinandi Frigidi Monlis inonachi.
(4) De Helinanili anno emorluali nibil certi dc-
finiri potest. Oudinum sequiliir. Fabriciusj sed <|iia
auctoriiate, silet. Bulaeus annura 1212 affert, Tis-
sier 1204. Anno 1229 in vivis adliiic egissc con
jicil D. Brial in Hisi. liti. cleia Frahce (XVIII, 92).

HELINANDI

FRIGIDI MONTIS MONACHI

VV SERMONES.

(D. TISSIER,.BibliothecdPalrum Cislerciensiiim, lom. VII, p. 206; Bonofonle 1G64, iii-fol,)

SERMO PRIMUS C xxvn). De quarlo : Vemel Dominus, el illuihinabit

)1MinVENTU DOMINl. absconditd tenebrarum (I Cor. IV). De omnibus pa-
Qitosi dilucuium prmparatus esi egresstts ejtts, et riler esl illud, qupd apposuimus •..Quqsi diliiculum
reniet quasi imber riobis lemporahens et serothius prmparatus esl egressus ejus, elc. Ilorum nartiquc
tetim (Ose.vi). Qtialuor adventus Salvatoris ad ho- qualuor advcntuum dup extremi corporales siint,
mines, qui pcr islas Dominicas hujus lemporis de- atque visibiles, id est primus Ct tiltimus ; duo me-
sighanlur, fides caihplica in his sanctis diebus dii spiriluales et invisibiles, id est secundtis et
annua devotiorie celebrafe et recolere consue- terlius. Ideoque dtio extremi non iiiconveiiienter
vii. In carne specialiler ad Judaeos, in montc Cgressus appellantur, duo medii iinber. Quasi
ad electos, in mofle ad singulos, in fine ad univer- enim de secrcto ad publicuiri egredi est, vei in
sos. Primo ad fedimenduro, secuhdo ad jnstificah-'' carne passibili apparere passibilem , inaiisiietiim,
dtim, terlio ad retribucnduii), quarto ad saeculum el humilem: vel in carnc immorlali visibiliter
per ignem judicandiirii. De primb habes iSinon cxhibere se judicem. Primns tairien diiorum isto-
venissem,el locutuseis fuissetri,peccatum ndn httbe- ruiii dicitur occullus, propier humilitatis man-
fent (Jqan. xV), suhaudi, lariuim,quanlum haberit. sucludinein, in qua divinitas iiicarrtaia laluii;
De secundo : Veniemtts, ef maitsioneth apud eum altcr vero manifestus, prontcr cjusdem carnis ju-
fdciemus(Joan. xiv). De teriio : Vigilale quid ne- diciariampoieslalem.quamFiliushominisvisibililer
scilis, qua hora Dominusvester venturus sil (Matth.) exercebit. De occullalione primi adventus habes: Et
48* HELINANDl FRIGIDI MONTIS MONAGHI 484
hemocst.e! quis coqnosceteutn?id esl quiscognosccl A liiculo comparaihr ; quia sicul diliicnlurn panlatiin
in homine Deiim? De manifcslaiione poslremi scri- CTCscit,'donee proficiet in splendprem, ei perveiiiai
plnm esl: Detts nidnifesie veniel; Deus noster, et non ad fefvofem ; siCifides incaTiialionis Dpminitae
sitebit - (Psdl. XLIX); iteruin : Videbit eum omnis priroo paucis admodum innpluit; deinde;per. roun-
oculns, el qni enm pnpngerunt (Apoc. i). ldco sic- diim latius se piffttdit; postremo usque ad niariyrii
ut dixi , uterque adventus egrcssus appellalur. ardorem incaluil. Dilucnlum tres habet gradiis :
De primo : Ecjressus es in salutem populi lui ; in prtnm surgentis aiifprae, qui est prtus , Luciferi ;
salutemcum Chiistottio (Habac. 111); iiernm : Exiit splendorem maiutini; meridiei fervorem. De pr|-
qui seminat semhtare semen snum (Lnc. vni). De mo :;.;
altero srriplum esl: Egredielnr Dominus de loco Jqnt liic'.s orto sidere. ,;,...
sanclo suo (lsai. xxvi). Locus Dei misericordia cst, De seeiirido ei lertib :
locns pax esl, juxla illud : Faclus est in pace locns S;>teiidore mane hislrnis:
ejtis (Psai. i.xxv). De hoc loco cgredietur Dominus Mt ignibusmeridiem(S).
in judirio, qiioniam obliviscetur misereri Deus, Sic fideslricafnationis Dominicaecuin suis omni-
ct nemini parcet, quando excilahitiir tanquam dor- _ bus sacrnmeniis, primo annunliata est, deindepro-
miens Domimts ; tanquani polens ctapuialus a vino, baia, ieftio defensa. Primo anmintiata esl per
percutere inimicos suos in posleriora, opprobriuro simpliceni praedicationero; deinde probata pef ra-
sempiiermim _dare illis (Psal. i.xxvi); veniet in libhem , lertio-: defensa eiiam , per sariguiriein;
furore et iu ira ; ignis in conspcctu ejus exat- Niihliaia est per piscalores, probala Cst per phi-
tlescet, el in citcuiln ejus tempeslas valida (Psdt. losophos eonyersbs et rheiOfes , defensa est pef
XMX). De ulroqiie egressu iiilclligi polest, qnod utriusque sexus el aeiatismaflyres."l Ntihtiala est
hic dicitnr. Quasi dilucitlum prmparatus esl. coritfa errantesex igiioraniia, prbhalaest corilra
Diliiciilum , qnare ? quia diluciiliim tenchrns resislehtes de indiisiria, defertsa est contra.per-
noctis solel effugare. Qnae suni tenebroe noctis ? sequenles ex invidia. In primo gradti fuil quasi
Nox in sacra Scriplura triplicilcr accipilur : pro ortus surgeiHisatirorav in seCtihdoqtiasi splendor .
ignorantia, pro cnlpa, pro niiscria. Priroa nox mattitirihs, irt teftlo qiiasl lervPrhiefidiaTius.TJltittiiis
liabcl lencbras crroris, sccnnda lencbras iniqui- etiairt Chrisii adveiitiisires istas riocies illustfaturus
taiis, lcriia lencbras calairiitaiis. Deprima : Nox est, et earura tenebras expulstinis. Veniens nam-
prmcessit dies auteni appropinquavil (Rom. xni). Dc qtle Christus ad jiidiciiim, noctem fngabit ignoran-
sccunda : Quidormiunl, nocte dormiunt (1 Thess. v). C liae, qiiaiido libef aperieiur, id est secreta cof-
De lcrlia : Per dicm sol non ttrel te, neqtte luna diura : r.bcieiri culpac, quando pmnes operarii ini-
per noclem (Psal. cxx). De omnibus pariter est qnilalis. mittertluf in slagnum ignis ardeniis et sitt-
illud : In noctibtts cxtqltite manus vesirds in san- phuris (Apbc. xt) ; hocieip miseriae, qiiarido dbs-
cta, el benedicite Domhtum (Psal. cxxxm); quod tergei Deus omheih lactymam: ab oculis stinclo-
cst dicere in noclc ignorantiae conira lencbras ftim (Apoc. xxi). Crescet aulem eiiam istud dilu-
crroris, qusciile liimen sapientix; in nocte culpae ciiliim per gradus suos. Erit enim quasi oflussnr-
contra lenebras iniquilatis, quaeritc lumen jusliliae; gentis aiifprae, quando corpora de pulvefe stisci-
in nocie miscriae contra tcnebras calainiiatis qtnc- laburiliif ; efit qtiasi spleridbf matiitinus, quaiulo
rile luroen pacis, et laetilite spiiitalis : quod to- bonj el ihali ad dexleram el ad sinistram segrega-
turo esl Clirislus, qni est virtus el sapicnlia Dei biinliir ; erit qttasi fervens lheridianu-, quando
Palris. Qiioniaro nanique sapientia est, poicst isti assumenlur, ei illi relinqnenttir. Ail ergo :
illuininare veslram ignoranliam: quia vero virlus Qiiflsidiliiculiim prmparaltts eslegressus ejtts ; ac si '
est, potesl sanare iiifirmitalem vcslram, id cst re- aperie dicat: Sicut impossibileest in hoc lempo-
Iaxarc culpaih, ct conferre graliam ; quoiiiam runi cursu nalural.i et legitimo post noclem hon
Chrislus est, id csl nnctus ct suavis, potest vos lucescere ; sip impossibile, in diyirtae disposilionis
ungere oleo laelilhe ciim parlicipibus suis ct au- ofdine noslrp incarnandtim Dei Filinin, ad redem-
fcrre ah oculis veslris omncni omnino lacrymam. ptionem hiimani generis, et ad judicium non ve-
Primas tenebras harum Iriiim nociinm fugavit nire. Sequilur : Et veniet qnasi imber nobis tempo-
Chrislus, in piimo Advenlu verho, proedicando rdtteus el Serotihqs.lerrm (ibid.). Sicul illud, qtiod
verilaicin ; sccundas, infundendo cordibus fide- prsemissum est deeomparationediiiiculi, dii.oscor-
liiiin charilatem ; terlias, afferendo omnihus pa- porales advenlns significat : sic illud quod stib-
ccm. De primo : Temptts requirentli Dominum , jiincliirti est de comparatioiie inibris temporanei et
cum venerit, qui docebit nos justa(Ose. x). I)e se- serplini, duos spirittiales desigriat. Christus nam-
cundo et letio : Otielutin diebits ejus jusiiiia, et que quasi imber lemporaneus est, quando justifi-
pacis (Psal, cxxi). De omnibus peiii-
qb_u_n.dant.ia. cat impium ; quasi imber seroiiniis, quahdo re-
nct: Ego suni tttx tntindi; qtti sequilur me non am- mii.no.ral j.nslumi Nani, utait Hieronymus, quah-
bqiat inlenebris (Joan. yni). Ef bene lux isla 4\- lum ad^itlerara, imber lemporanens est, qui jacta

(5) Ilymn. Eccl.

 485 SERMO II, IN NATALI DOMINII. 486
semina coalescefe facil : imber serotinus, qui frn- A et vqlucres cmli nidos (Luc, ix)_.Vulp.essunt dolosi,.
ctus ad ihalurilatem perdiicit.Fides per dilecijo- simulatbrcs, cl callidi; vojncres, leves, eiati. Nisi
nerii operans quasi jacta semina facil coalescere ; ab lii.s quaiiior cordajet corpora noslra emundaye-
jnslilia justum remunerans quasi fruclum facit ad rimus, Filins bominis non inycniel in nobis ubi yel
iriaturiiaiem venife ;'fructirm juslitiae in vita aeter- pedem ponal, vel caput reclinet.
i)a-;ifrucium corruptionis in mOrte perpetua^ Si SEBMO H.
autem praeparatus esl egressus Salvaloris ad sal- I IN SATALI DOMINI.
vaiidtnn nos venlufi, quanlo magis nos pracparare Veritas de lerra ortq esl, el juslitia de crnio
debemus ad ocpurrendum ei! sicut scriplum est : prospexit (Psal. LXXXIV). Beata vere lerra, de qiia
Pardtns esto Israel in eccursum Domini, quoniam Veritas orta est; ceeloque beatior ipso, de quo
venil (Amasiv). Paremus ergo, sicut ait Jbapnes, olim falsilas orta est; scilicet quando de coelo de-
viam Domini ; recias faciamus semilas Dei noslri scendil falsus ille Lucifer ; qiii .mane oriebatnr, et
(Matth.m). Idem namqtie elprorsus idem, para- jam ruinam minabatur, quia superbiam meditaba-
lum esse in occursuin Domini, et jain parasse viam lur, ditfens in corde stto. ln cmtum consceniqm, su-
Domino venienli. Non esl lamen scriptnm : Parate pet astta cmli exaltaba soliunt meum : sedebo in
viam Domino, sed, viam Doniini. Omnis enim yia, " monle Testamenti, inlaietibns Aquilonis: similis ero
per qitam -veni.t Dens ad liominem, Dci csl, non AHissimo (Isai. xiv). Vere fa.sns Luciler, qiiando
hominis. El quae sunl viae Dpmini ? Universmviai sic mentita esl iuiquitas sibi, faisiim sibipromiliens
Domini misericordia el veritqs, (Psql. xxiv). Dup et impossibile. Quis enim in nu.bibnsmquabiiur Do-
priuii adventtis, qui sunl in carne, cl mente, sunt mino : similis erit Deo infiliis Dei.''(Psal. LXXXVIH)
in-via misericordiae : duo secundi, qui sunt in Dcus, tjuis similis erit tibi ? ne taceas, neqne cpu-
mprte, el in fiiie facienles, sunt in via verilaiis. pescaris Deus, quin Luciferum islum dcjicias, qtii
Rediniere namque' animas sub diabolo captivas, anle faciem majestaiis tnae to.t et t.ai.esprojicil ain-
justiiicare a peccato impias, opus est iiiiniensae pullas, el sesquipedalia verba ; qui non •fprluuam
misericordiac, et nonnisi divinse.,Retribnere autem Priami sed gloriam ipsitis priiicipii sibi "cantat, et
unicuique secundum merita sua, el jtidicare saecu- nobile bellum tibi indicil. Similis, inquit, ero Altis-
lum per maierialis ignis incendium, opus esi yefi- simo. Siroililudinem Divinilalis in honpre et gloria,
tatis et jndicii, soliusque omnipolerttis Dei. Parari- noi) in bonitate alque justilia inale cupidus ambie-
daesunt islae duae viae.lpse.tibivis parare .yiti.m.mi- kat. lnfelicissime, cur non dicis, similis. ero j.ustis-
scricordiae? Esto lu ipse misericors. Bedii enim (Q simo, sive sanctissimo, sicut ei altissimo » Illani
miseticotdes, quoniam ipsi miseticatdiam conse- simililudinera non injuste usurpares, sed juste ct
queiitut (Mqiih.y). Vis parare viam judicio 1 Juste fcliciter affectares. Siquidein illam ;omni ralionali
judica de teipso.. Natn si nosmel dijudicarcmus, spiritui imperat Altissimus dicens : Sancii eriits,
non uliqtie jixiicareiht).r. In quo, inquil, judicioju- quoniam ego sanctus sunt. In cmlum, inquil, ascen-
dicaveritis, jiidicabiinini (Luc. yi), apud summum dnm (Lev. u). Et in coelo eras, quando hoc diccbas.
judicem. Nunqiiain est misericordia sine verilate, Quare coeli illius fastidiebas fasiigium, fastigatius
sicque vcritas sine roisericordia. Ut ergo illitis mi- appetebas ? Quoiiiam yera esl seiitentia dicenlis :
sericordia el verilas ie salvum faciant, misericpf- < IIpc habet proprium omnis arobitio, non respicit
dia.ei veriias npn le deserant; miscricordia in in finem. Neroo agit de tribunalu gratias : sed que-
proxiraum ttiuro, yeritas in ieipsiim. Misericordia, riltir, quod ad praefecturam usqtie non est perdu-
ttl proximp parcas ; veritas, ul teipstiin punias ; si cttis (Seneca). > Tu autem miserrime in praefeclura
erinn lemelipsum punicris, lui ipsius misereberis : crealus eras, el dc illa gratias rion agebas ; sed
sicut scripium esl Misetete animm tttm piacens ipsiiis' crealoris tui monarcbiam inferne insaiia- '
Deo (Eccli, xxx). Qua|iior impediinenla simt, quae bilis appelcbas. In cmlum, inquit, consceudam snper
rcddunt vias difllciles ; luium, et lapides, colles, 1" astro cmli -exdllcibosolium meum : sedebo in montc
etfpveae; lutum poljuit, lapis laedii, collis lassat, Testdinemi, in lateribus Aquilonis ; similis ero Altis-
fovea praecipilat. Per lapides et lutuin, facinus et simo. Quid dignum tanto fcrethic promissor hialu ?
flagitium; per colles,et foveam, elatio et simulaiio Parturient roontes, nascettir ritliculus, noii rous,
dcsigiiatiir. Conlra prima duo scriplum esl: Vim sed draco, formahdus ad illudcndum ei. Vcrefalsus
itliits, vim pulchrm, el omnessemilm ejus pacificm Lticifer, qtii inendax est, et pater mendacii. Abini-
(Prov. m). Pulchrae, sine. contagio ; paciiicae,"slfie lio peecat, el in veritale hon stetit: qni cnni loius
scandalo. Pulchrae, ne polluanlur ;pacificae, nelae- sit tehebrosns, lamen per aiitiplirasin dictus est Lu-
danlur. Non dnt sapienlia sancla sua canibus, ncc cifer ; sicut lucus a lucenilo quia ininime lticet.
margaritas porcis. Odit eam, quae maculata •esi, Ant certe, ut ex fe riomen liabeat, Lucifer dicitur,
corporis lunicam ; el in malevolam ariiniam nbn quasi luci vim infereris, lucCm aufcrens, luci sem-
intrat. Idco vasa ministerii nostri jubel bealus Bc- per iiifesttis. Lnci quippe vim intulii, id estjiiferre
nediclus nos resignare cellerario mttnda ct saria ; conattis est, qtiando coniparare se vpluit. Auctori.
munda a flagiiio, sana a facinore. De duobtis tilti- Lucein abstulil, seti potius fiiraius est, quando in-
mis ait Yerilas in Evangelio : Vulpes fqveas lidbenl videndo nocuit homini. Luci semper infeslus est;
 .487 HELTNANDIFRIGIDl MONTISMONACHI 488,
qiiiapercussil fcedns cnm morle, el paClura ciira A non infra ; Epicuri de nulla ; et dc smnmo corpo-
inferiio : ut ad lucero rion redeal; sed quia seniel reae voluptalis borio ; Plolomaei de Jalo ; omnium
cecidit, nori amplius resufgat; excaecatus quippe fere simul, el maxime Cicerpnis el Senecce,de ani-
funio ambitionis in alinm coristirgcnle, sed in ipsum martim supplicio post inorlcm non iimendo. Isli
recidenie, lanqnam locum nbri invenienle, quo as- sunt, qtti dicunt iipud Ezechiclem, Dereliquil Do-
cenderel ultra, ipsam ruinam suain praevidere non minus terram, el Domhtits non videl (Ezech, vm).
valuit ; sed repente cOmpreheiideriiiit eum iniqui- Et apud Sophoriiam : Non faciel Dominus bene, el
talessuae, et rtoii pbtuit, ut videret: in ipso ortu hon faciet Dominus male (Soph, i). Et apud Isaiani:
suo experiri coactus illtid Davidicuin Dejecisii eos, Comedamuseibibamus, cras enim moriemur (Isai.
dum atievareniur. Jtistissiina plane praestlmptoris xxii). Hinc esl illa qucrimonia Boetii lib. De cqnso-
dejectio, qui dignilalis Angelicae privilegium par- laiione philasbpliim:
viperidens, et- divihae siibjeclionis impatiens, no-
luil subesse omni creaio spiritui, nisi el par csset Omnia certb fiiiegubernciris,
Solos lioiiiiiiumrespuis aclitS.
ipsi Cr.eatori. NOvus in Deum Caesar.iii Angeliim Nam cur lanlas lubrica versat
Pompeins ; jiixta illud : . Fortuna vices?
Nec:qiiemquaiiijam ferre potest Cmsarvepriorem,
Poihpeiusve-pareni. Propler lioc exclamat Osee diccns : Non esimise-
Idcirco priEsumptioiiis.suae nimio sub pondere la- ricordia, iton esl veritds, non est sciehtia Dei in
lerra (Ose. IV). Et Psalinisla quasi vim pniicus :
psus, de ccelo cPrrtiil ad instar" fulgnfis,. dicente •
Verilate : Videbam Satanam, sicul fulgur cle cmlo Salvuhi nw fac, Domirie, quoniam defecil sanctus
cadentem (Luc. x). Quod ait, videbam elcadentem qudnidm diminulm sititt veritales a filiis hominum
praesens temptis jiingeits cum praeterito imperfecio, (Psal. n). Jgittir ad Ipllehdum deierra nebulas, er-
innuit diabolum noriduin lotum excidisse, sedsem-. rbres, et fumos ignorartliae, ardPres ir.irum, et
per adliuc cadere usque ad dieni judicii : et ttinc ignes avaritiae ; fetores libidirinin, et sordes idor
niole suorum ciiminnni praegravante submergen- lolatriae, hodte vetilas de teftdOftoest, et jiistitia
durii. qtiasi plumbura in aquis vehenieniibus gc- de cmtoptospexil. InCtijiis fei sigrium, omnia sihitiT
hennalis abyssi. Unde ct dictus est cecidisse tau- lacra jEgypii ad pueri Jesu fugienlis advenltim pa-
quam fulgur, id esl iiiopinale et celeriter, imper riler corruerurtt: sicul olim prophetaverat Isaias
inose, graviter. cum ardore liiinio, et fetore, et dicens : Ecce Dominiis dscendeisttper nttbemlevem,
fiiino : qux ttia inahifesta sunt indicia fulguris, ct el higtedielur JEgyptutri,'et mtivebuniutomnia simu-
nolissima vestigia dr.lconis. Draco enim flammivo- C lucta yEgypti (Isai. xix). Qnae ruina hodie incoepit
inris afflatti suo rcspirai igncni, vitiat aerem, ob- Romaca palatio Romuli,"ei n simulacro urbis Rc-
scural liiccm. Sicut ille serpens furaifer,'de quo mae, et a templo pacis; quaetria hodie Romac cor-
dicit pocla: ruerunt. Ruina palaiii Romulei signum fuit muh-
Oraque discindens avida, fumanlia prmslat^ dahae gloriae per Chrislum ruiturae. Btiina simula-
Similiter diaboltis priusqiiain de coelo dejeclus esl, cri urbis Roma?,quod eral iii efligie niaximaecujus-
ui fiilgur ; dejecltis est tit draco. 'f riplice pestilen- dam mulieris, et corpulenlissimae,sigimm fnit ava-
lia loiiuii afllavit mundiun : inspirando snilicel ore riliu? per Clirisiuin desiruendac. Hiijiis enim aerct
vipereo piimis parentibus cpncupiscentiam inali, simulacri coipulcmia significabal janidiu regn.in-
taiiquaih ardorcm et fetorem nimiuiu ; ct ignoran- tcin avaritiam Rbmanpftim, qua; Veltit quoddam
liarn boni, iariquam spargens pnlverem, e.l ncbu.r inexplebile bafaihruin ct vorago insaliabiiis tolius
lain, c.l fiininni•:;qui fumus, et quae iiebula lantuin niundi opes absorbiiCrat, nec impleri polerat tini-
crcvcriiiil poslea, ul in orttt Salvaloris lolain ler- verso orbe sub uno censu dcscriplo. Nec miruni
ram tegcrcnl, sicut ait prophela : Aspiciens a longe Roroanos lacte hipino alitos tartlaerapacitatis vel
ecce video pqienliam Dei venieniem, et nebulam to- j.. olim fuisse, vel adhuc exislere. Nam sicut vttlgodi-
tam terram tegeiuem (6). Et verc. neb.ula lotam citur, vulpes pilos niulant, non mores. Et:
terram lcxerat in orlti verilalis, cuin lolus ferc Naluram expeilas furca,tamen usque reCurtet.
nnuiilus adhuc verum el vivuin Deuro ignoraret, Haecaulein avarilia per Chfislum Coepit destrui;
falsosqtie el inonuos deos adoraret, idola surda el quando per illtim cceperuiii pauperes evangclizari.
iriuta coleret: vera el asterna ncc bona quaererel, Hoc aulem sigiiilicaverat illtid idem' simulacrum,
iiec mala fugeret; mundum providentia regi non quandoprimo fuir.ereciuhi. Nam cum qnidam cau-
credercl; onlnes aclus buniaiioscliam volunlarios sarentur, libias illius lartqnam nimis graciles et
•aui fato aut foituiue falsis allegaiionibus impiitaret. minus habiles ad tantum pondus molis acreacsus-
Hinc est error ille Plalonis et Pyihagorae de reyo- lin.endtim, respondisse ferlur per ariem magicam.
luiioiie aniroarum ; Trisriiegisli el Miinse,Socralis « Non corruain donec virgo parial; iquod similitcr
et Porpliiiii, de socielatc dacmonum ; Zenonis et feriur dixisse Romulus de suo palatio, quando pri-
Chrisippi, de morte voluniaria ;. Vrislptelis de cur- inurti facttim est, qui et ipsc magus fuil. Propter
ta providcniia, id cst usquc ad lunarem regionem qiue duo rcsponsa dxmonum, lanqiiam dcortitn,
i
(6) Verba Ecclcsiae.
«9 SEHMOU, 1N JNAlALiDOMINl I. 490
vocabatuf antiquitus SElerna Roma. Porro rtiinn A rebiis forma essendi, et causa, per quam unum-
lempli Pacis significavit voluplatem carnis, in qnai quodque subsislit,
sola pax mundi esl, per illum ruiluram qui diclt: Sicul enim quidquid est, idcirco vere est, quia
Noh verii pdcemmillerein terra,sedgtadium(Mdtlh. unum esl (nam si, non esset uimni, aliquid non
x).Tn ejusdein rei signum hodie virgo juvencula 3nL csset, et si. aliquid iion-essei, niitii essei); ita quid-
sole sedens apparuii, tenens infanlem in gremio;_, quid est, ideo vere esl, quia aequale nni; est. Nam
significans solos caelibes in coelo regnaluros :etor- si aequale uni non essel, unnm non esset. Ergo ve-
tum esse hodie ex utero Virginis niagistrum cacli- ritas, id cst aequalitas, esl singulis rebus forma
batus". qui doceat homines semeiipsos easlrare i essehdi: et causa, pef quam unumquodque stibsi-
fcrfo limoris Domiiii, propter regntim ccelorum.i slit. Si aulem Verilas est causa exislcrtliai rertmi.
Igilur niina lempli. el simulacri palaiii, per quaei elomnis causa est prior eo, cnjus est catisa, ergo
el propler quae falfi dii colebanlur, significavil quodI vefilas est priof oriuii crealura. efgo est ab aeierno,
Itodie veritds de lerra orla eil: virgo aulem sedens cfgo est priiicipiura rerum, ergo est Dcus. Unilas
in sole signilicavit-, qtiod liodie jttslitiu de cisio pto- ergo, el ejus a:quali(as sunt una causa omnium, et
spexit. Quid enim justius, qharii ut uhusquisque i imum principitim rerum, et uims Deus creator om-
possideat suum vas Su sanclificatione ct honore. rtiuih; ejusdem prorsus potcntiaej el sapientiae :
non in passione desiderii; sicut genles quae igno- ergo ejusdem subsuintae. Sed nnitas Patris est Fi-
ranl Deuni ? Verilds, iiiqtiit, detettd otta esl. Quid lius, qui et Verbum, et veritas, eisplendof, et fi-
est veritas?hKcfuit'oliiriPiIaliqusestio (Joan.xix), gtifa substantiae Dei. Non iinirierilo riunciipaluf
qui Soltilionem sua? qiiaesiiohis audire non meruit; Vefbtim, quia decefnit csse, qtiidquid veruhi est
quia responsionem rion exspectavil'; sed qucaslione csse : verilas, quia quidqnid scmel dicit, cortfirmat
proposila, et fesponsione iioh exspectala , coiiiinuo et stabilil, sicul scriptum est: Semel loquiiur DeUSt
foras ad Judaeos exiiu El iios efgo fratres, si VOIUT et teiuhdo idipsutri iiontepelit (Jbb xxxni). Splen-
ninsdiscere ab ipsa Veritate, qnid sil veritas, hoti dor,quia per ipsuih niaiiifestaluf iiorilen Patfis,
exeariiusioras, id est, non quaramus boria fofin- idest notilia Palris habetur, sictit aif Psalmista:
secaettransitoria ; sed remaneamus intus in prae- In tumine luo videbhnus lumen (Psal. xxxv). Unde
lorio cordis, aiidienles quid loquatur in nobis Dp- et ipse dicit: Patet, mariifestavi notrieh tiium ho-
mintis Dcus. Pfope est eiiim v.erbum in corde, el minibus qubs dedisti triihi (Jdan. xvii); Figiira vero
in ore hosiro: Nete qumsietis extra (7). Navibus al< et imago Palris' diciiu'r'_t'quia Palris pulcbfitudi-
que quadrigis petimus bene vivere; quod pelis hoc-Q nera perfecte repraesentat. Ipse enira est faciesPa-
esl.- tris, in quam semper desidefanl angeli prospicefe
Non egrediamuf foras, sicut Salan , qui cgfessus (I Pelt. i), id est de procul inspicere": riari) de
csl a facie Doiniiii (Job i); et Cain priinus agiicola, prope noii possent, prae cltiritatis imiiiensilale. Ideo
et postea fratricida (Gen.-iv); et IsiiiaCl fuil vir fe-. et luceih dieiiur inhabitare. Filius atitem diciiuf,
rus et sagitlafitis • exsofs ;et exsul ab haefeditaie -quia revera generalur. Sed si qnaeris, qtiPmodo?
palerria, et Esau venator, fratris siroplicis perse- Ulique eo modo, quo aequaliias ab unilate, splen-
ctitof :sed renianeamns intus, id esl cor nosirurii dof a luce, verilas Verbi a Patre, abicquaiitale
omni cuslodia sefvemus : primum quaerentes re- existentiae, verbum cordis a corde. Uniias qiiippe
fjciuiii Dci, el justitiani ejus, et omnia exirinsecus ex seipsa, et ex sua subsianiia nilaiiud genefat
nccessafia satis stipefque adjicientur nobis (Mdltli. •quam scqualitatem; iii setjualiiatem vefb per alios
vi)i Vae faluis virginibus, quae foris relinquendae numeros. Nam semel urium nihil aiiud est qiiatn
sunl: nec ob aliud, nisi quia cordis cuslodiani re- unum.Tljec autein omriia coicva suiit, et Coaeqtiafia
liqtieriint(3Ja((/i. xxv). Quid est veritas ? Veritas suis gigiieiitibus;' nec substanliis, sed proprietaii-
diciuir quasi verbum rei cxistehtis iia subattdi, $i- btis differunt. Ergo Filius per bihriia Patri aequalis
cut dicitur. Nath veriias cujuslibet rei nihil aliud D est, el coa-tcrnus. Ubi iest ergo infelicis Afii stulla
esi quam aeqnaliias exislenliae ejus, quam comprc- disputaiio, Filiuin Paire niinorehi asSefeiis, et ra-
liendeiis animus inlelligii rem, sicul esl; nec infra ticiium coitsequentias lion atiehdens? Porro baec
subsisiens, nec ultfa eflliiens. Quisquis enim yeriim ijisa veritas cum sil aeqilalites exislenfia) reniih, ei'
dicit, id soluro, et loiuni dicit, quod in re est; nec modus, infra vel ullra queni nihil potest subsisler*,
plus, nec niiiius. Nani si plus vel minus dicefei, crgo justitia est. Narn juslitia nil alittd est, hisi
iion diceret verum, setl falstim : lioc enim diceret, riiodi leuor, et aequalitas inler plus ei minus coit-
quod non essel de rei exislentia, et idco non de sliluta, nullum omniho defectuni paliehs , vel fa-
rei vefitate. Igitur veriias est acqualitas existentiae cicns excessum. Et hacc ipsa jiistilia quid aliud est
rcrutri, id est modus, infra vel tillra quem hihil qtiain sumnia beaiiludo, vel suiiiihtiiii boiiiiri)?
omuirio potest subsislere. Hacc autem aequal.itas Summam qtiippe beailitttdiiierri definii Boetius,
existentiae rcrum nil aliud e_t quam aequalitas uni- esse Statum quemdam pronium bonorum aggrcga-
latis. Esl Cnim aequalilas, sicul el unitas, singulis lione perfecUim. llic auteni stalus extfa limiies
(7) Persius.
PATROL. CCXII. 16
 m IIELINANDIFRIGIDI'MONTIS MONACHl 492
jrisiitiae coniiriefi noii potesl. Idem vero Boetius A j fruciifera, etpiiiguis. Dc prima est illud: Mdledicta
piobat, dtio summa bona diversa esse- non posse. lerra in opere ttto (Gen. iu); desccunda: Benedixisii,
Nam Si unum ab aliero minus habebil, summiini Dbmine, terram tuam (Psal. LXXXVIII).
iion Pril. Igiltir alierutn duorum aut eril impeife- Primiim gcniis liiplex est:nam roalediclarum
•fctuni,aul siipefflnum. Potesl igitur sumina beaii- tcrraruin alia est lerra quam fofroidamtis, alia
ftido hoc modo aliter definiri: Bonorum universi- qnain calcamus, alia qnam poriamus. Prima est
las stib uno cotrtprchensa, cnjus sola visio semel inferniis, qui a propheta diciltir terra novissima
acqiiisiia omneth suflicienliam voluptaiis, et gau- (Ezech. xxvi), id cst ulira quam ntilla est. Terra
dii pleniludineiri generat in videnle, omne deside- vcre maledicla, pleita peccaiis el lormeniis, reali-
riiiiri sine diminutione superans, sine fastidio sa- bus ct cruciatibus : cujus oinnis culpa irremissibi-
tiaiis, sine anxietate inuovaris et inflammans. Veri- lis, omnis.poena inlerininabilis , oronis fletus incon-
tas igitur eslsnmmum bonum, similiicr el jusiilia. solabilis, omnis fclor intolerabilis, omnis stridor
Summuhi ergo bonum de terra orluin csl, qiiando implacabilis, omnis ardor inexstiriguibilis,. omnis
Vcfitas ile lerra orta esl : et' summum bonuni de vermis imroorialis. II*e est lcrra lnortuormn, iu
coelo venil, quando juslitia de coelo prospexit. Quod qua quidquid esl, conlrarium est vitae. Secunda
. anlein Chrislus se in Evangelio veritatem appcllal B ' icrra est illa coinrounis, qnam lerimus; maledicta
'
(Joan.xiv), et non jiislitiam; hoc ideo fecii, ut in opere Adae; ciijus omnis fructus naluraJilcr est
afbitror, quia noinen jtistitiae aliqiiid innuit rigoris maledicliis, siciit tcsiatur Verilas in parabola de
et vindietae : et quia Christus judicari venerat, non scminanlc , ubi ait: Qitod autem cecidit inler spi-
judicarc; non niinislrari, sed niiiiistrare (Mailh. nas, hi sttni qtti audiitiil : et a diviiiis et volttplali-
xx); non ferire, sed parcere; niisercri, non vimli- btts hujus viim eiiities sitffocantur, el twn tefctunt
care; blandiri, non terrere ; ideo nil sibi attribuere fructum (Ltic. viu). Conslat auiem, prones lerrenas
voluit, qtiod auslerilalem soiiaret, sed quod totuin divitias de fructibus ierrse csse, ut esl fruineiilum,
csset pacis et iiidulgenliac, suaviiaiis, mansiieiuih'- viiium et olenm , auriim et argcnlura', et lapides
nis et piclatis : ideo se non jusliti.im appcllavil, sed preliosi; et cselera liiijnsinoili. Si ergo bona teric-
viai.n et vitani. Apostolus tamen dicit eum factum na spinae sunt, ipsa mala qualia stinl ? Quomodo
nobisa Deo sapieiitiam,"jusliiiani, sanctificationcin, atitera spinaeTion snnl : quaeadveniendo, vebemcn-
el redempiionem (i Cor. i): quod sicexponit: Sa- ler; manendo, vclienieniius; abeurtdo, veheinen-
pieutia in praedicalioue , justiia in conversalione, lissiihe pungiiiii? Nam cilm mulia solliciludine el
sanciificalio in peccalorum reniissione, redempiio /p.Iabore plurinio acqiiiruniiir, cura limore cuslodiuti-
in morie. Psabnisia vcro sciens propriuin esse jn-. lur, ciiin dolorc aniiituiilur.
siitiae et tnereri et rcddere, el a sblo Christo no- El quoniam cunciis terrenis fruc.tibtis maledictio
struin esse iiieriium vel praemiuni, ipsum jiistiliain origirtaliler inesl, propter_ peccattim Adae, idcirco
appellavit. Chrisliis auleni pro hoc solo nomine sancia etcaiholica iusliiuil Ecclesia, quam in*:i-
hacc duo posuir, viam et vitam, dicens : Ego sum lulionem ab ipso Domino habct, ut quoties ad men-
via,eivetitas,elvild(Joan. xiv). Via propter me- sam accedimus de lerrenis fruclibus relicien !i,
rilum, vita propler praeinium, veritas propler prius Deo agaimis graiias, et nomen ejtis sanctum
utriusquc complextira ; via justitiae, verilas dociri-. super cos invocaiiles, et sigiinin vivificac crncis,
nae,vita laetiliae; via virtulis , veritas serroouis, quasi ligui viiae contra ligiium vetiium facienles,
vita beatiiudiiiis ; via sine offcndictilo, verilas sine malcdlctionem benedictione pellanuis, el secure jam
nttbilo, vita sine taedio; via, quae nec inipediiurnec dcinceps jam lnundalos ct saticlilicaios sumauiiis
polluitiir; yeritas, quae nec meiililur nec fallitur; eos cuin liinore Dotriini, post de perceptis diviuis
viia, quse nec Ixdilur nec iinitur. Via quacdirigil, muneribns ipsi largilori graiias acinri. Nam qui
veriias quae corrigil, viia quae rcgit. Dirigil actus, s.ine benediciione et oratione pncmissa, lanquatu
corrigit excessus, regit affeclus. Via juslis per 1D jumenta vel pecudes lcrrenis fructibus dcvoraudis
exemplum, vefilas iinpiis per judicium, vita ange- iiiciimbuni, saepc ntortem corporis el auimae occa-
Jis per semelipsum. Sicui enim Paiet habel viiam sionalitCr in eis .accipiunt; sicul illa sauclimoiiia-
in semeiipso, sic dedit et Filio vitam habere in sc- lis, quae mordcndo laciticaro diaholuro lnoniordit
ntftiiiso : et poteslatem dedit ei jiidicium facere auia sedentero super eam, ex quo morsu mox iri fuiorem
Filius homihis est (Jodii. y). Igilur Chrislus via in vcrsaest, til testalur beaius Gregorius in libro
hoc saeculo, vila in futiiro, verilas in ulroqne; hic Dialog.; sic et Tarquinius ille, qui bealum Silve-
pioiuillens, illic daiis; hic niinans, illic ferieus. F.l strinn incarcerari jusserat, de osse piscis faucibus
haec dicia sinl pro verilale quae de tcrra orta csl: haerente strangulatus esi; sic el ille dives qui se-
nunc de terra videamtis de qua ipsa orla esl. Veri- debat ad mcnsam regis Angliae, quem rex suspe-
lii*'-_inqtiit, de ierra orta est. 0 quam vcruro cst, cltnii habebai de morte fralris siii, ciim leiierel
quodvulgo dici solel, de lerra venit bonuro! Sed olfam in mami, et diceret ad regcin : Doiuiuc uii
quaenani csl luec lerra! puo namque terrarum rcx, si ego reus sum vel conscius de nece liatris
geiiera in Scripturis legiinns. Est enim terra maler Iui, nunquam offain islam possiui transglutire, quin
dicta. deserta et slerilis: et esl terra lienedicla, suflbccr ab ea. Quo diclo roisit offam in os suum;
4S3 SERMO II, IN NATALI DOMINII. 4<Ji
qurc cum ad gnllur venirct haesit, mox oculos ille A sloli : Non emm hab.lat tn me,hocest 1/1carne inea,
inveriens cecidil morluus super mensam. ldcirco bonum (Rom. vn). Et itenim : Prudeniid carttis
bcatus Benediclus praecipit in Reguld (8), ne quis niors est (Rom. vm). Et: Sapicntia Cdrnis inimica
an.te horam statutam aliquid praesumat cibi vel po- est Deo, legi enim Dei non esl subjecld, neque enim
ttis. Qnod non bene observavit infelix ille mona- potest (ibid.). De nulla igitur istarum trium lerra-
ehus, qui, cum frixuras quasdam deferret in refe- rum polest intelligi, quod diclttm esl : Veritas
ctoriuni, abstraclus el illectus a propria gulaecon- de terra orta esi ; id esl ncc de terra roortuoruin,
ctipisccntia, unaro earuni lanqnam canis rabidus quae est infernus, nec de lerra morientium,
cursim dcvoravit; et mox lantam libimnis in carne quse dicitur lerra, vel lellus, soluin, vel bunius,
sua sensil pruriginem , ut quoniara aliter deside- nec de terra morialium, quse est, roortale corpus;
riura sordidum implere non poterat, qnod dictu sed de terra benedicta, dc qua scriptum esi : Be-
qnoque nefas est, manuali aclu genilalium scnien nedixisli, Domhie, terram, hiam (Psal. xcvui.);
cffunderel; qnod antea liunqnam IIII conligerat. quse el ipsa iripliciler inlclligenda est : id esl aiil
Vere huic roisero convenicnier aplalur illud Judae de terra desiderabili, aut dc lerra exorabili, aut
infclicis elogium : El posl buccellam introivit in eum de tcrra adorabili. Terra desiderabilis ccelum illiul
Satanas (Joan. xn). Nec mirumsi enim protoplasti " est, quidquid illud esl, ad quod Appsioliis raptus
in fructu paradisi, quj uliqne non erat malediclus, est: ubi audiuniiir vera ineffahilia, el gaudia ine-
sed lantitmmodoinlerdiclus.-propter inobedienliam narrabilia absconduntur. Ista vere terra lerra be-
mortem corpbris et animae occasionaliier accepe- nedicta est, carens omni maledicto, id est pccna
riint: quanlo magis limendum esl, ne fruclus ter- el peccalo, terra viventium, iu quam quicunque
rae malediclae, qui omnes originaliter malcdicti semel introeunl semptr vivunl. Terra fructifera
sunt, nobis male utenlibus uiriusque monis occa- de qtia multiplex fructus usque ad nos dcscendil;
sio fiani ? Porro lerlia tcrra, videlicet qiiani porta- id esl angelorura visibiliter appareiiiiuni dulcia
mus, caro nostra esi, et ipsa utique originalilcr solatia, divinse Iegis mandata saluberrima, Christi
maledicta, propter illud : Mdledictd lerra in opere yisitalio, Palris leslificatio, Spiritus sancti nnclio.
tuo (Gen, m). llaec enim maledic:io non solura de Angeli appatueruut ut lex ordinarelur, sicul scri -
terfa quam calcamus, sed cliam de illa quam porta- pluiii cst : Lex ordinata esl per angelos in manu
mus; intelligenda est allegorice, sic: Matedicia, mediaturis (Galal. v). Lex scripta esl, ul pcccalum
inquit, terra in opere luo, id esl maledkta lerra, in inoflificarclur. Per legem enini notitia peccati :
qua ct de qua. operatiirus es, quacrendo iii ca vel P Chrisius visitavit nos ut peccatuin tolleretur, sicut
aiimenium vitae, vel hairedem mortis luae. Terra ini scriptum est : Ecce Agnus Dei, eccequi lollit peccata
qua operalurus erat Adam quaerendo haercdem,caroi mtindi (Joan. i). Pater lesiificalus est, ni iu Filiiim
cral uxoris propriae; terra de qua operalurus eral<. crederetur, sicul scriptum esl : Ego autein hu.beo
in ca, caro erat ipsius propria. Utraque ergo caroi testimonium majus Joanne (Joan. v). Spirilus san-
ct masculiet feminaeuno maledictionis jaculo letha-• ctus missus esl, ut pro corporali absentia Domini
liicr vulnerata cst, qnando )d Adain diclum esl:: alius Paracletus credentibus .dareiur, qui crim cis
Maledicta terta tn opere tuq. Opus islud quid intcl- manerel in seternum, sicut scriplum esl : Rogabo
ligendum est, quam coilus? qui etiam in conjugalii Palrem meumel alium Paracletum dabil vobis(Joan.
copula malediclionem non effugil, istam yidelicet,, xiv). Vse illis, qui pro nihilo habeiil lerram islam
quae seqnitur : Cum operalus fueris lerrdnt, non da- desiderabilem. Qui sunt autem isli, nisi qui tcrram
bit libi fructus suos (ibid.), id est lales quales da- istaro slerilem quam calcamus, vel quam portamus,
lura cral, si eliam obediens pcrmansisses? Ouniis5 pro magno habent? Si autem htijus lerrac desidc-
enim caro qux ex lenascerelur, sancta nasceretnr, , rabilis vilipendium ct conteinplus pro imiximo pec-
;ion rcpugnans spiiilui, ncc concupisceus advcrsuss calo Judaeis imputatur, quibus spccialiter lerrcna
cuiu; sed potius prorsus eum leqtiens ad omniai D isla bona caduca et transiloria promissa fucrant,
qusecunque sancta, quaecunque laudabilia , quae- - quid de nobis liel, quibus terrena contemni
jussa
cunque bonaefaroae. Nunc aulem spinas et tribuloss sunt; coelcstia desiderari? Desideremus ergo, desi-
gerniinabit tibi; quia cum sliinulo caruis el ardoree dercmus, obsecro, tcrram desidcrabilem, quae omne
libidinis, el prologo pudoris, el jactura virginiiaiiss desiderium snperat, omne votum transcendit, oinne
irreparabili, gerroinabis lu et posteri lui; et in su-- p:aecellit mcrilum, oiniie pretium ad coraparatio-
dore vulltis lui, id est in repugnantia fortis spiri-- nem sui nihil essc ostendit. Porro lerra exorabilis,
lus tui concupiscentis adversus carnem luam, vc--. idestorari digna, el exorari facilis. Maria virgo
sceris pane luo, id est mandata mea custodies,i, est; lerra benedicta, sanclificata ab ulero, impra-.-
j.isiiiiain perficiens, voiunlatem meam iroplcbis,, guata a Spiritu saucto, omni malediclionc carcus,
pane lacrymanim cibaberis, pancm angelorum Inii salvo ptidore concipiens, sine dolore pariens, sine
coeloliianducabis. Sic igitur lerra quam poriamuss liroore moriens, sine peccato vivens. Haecest tcrra
ex necessiiatc roalediclio sttbjacei. iuxta illud Apo--. proiiiissionis Iatleeimetlemanans, idcsipromissum

(8) C. 43.
495 HELINANDI FRIGIDI MONTJSMONACHI 496
nobis Salvatorcm generans, humanitate iacteum, el A oninam litem dinmit, omuem 'ppssessionem evin-
vila codestem , innocentia candidum, indtilgenlia cjiU'- ;' ': ''
dulcem, misericordia copiosum, justitia insignem, Eiscieiidum, qiiod haec terra de qua yeritas orta
liuiiiiliiaie parviiium, potestate suhlimem; parvtim est, eiiam ccelum illudpptest intelligi tle quP ju^
in praesepio infanlulum, el amabilem nimis; ma- stilia nos prospexit. Gtelum persublimiialem vitse,
gnum in ccelo, el laudabilein nimis. Haccergo terra per rounililiam ,et puritaleni corporis et.animae, pcr
venientem super se bibens imbrem sancti Spirilus, serenilaiem eonscienliae, per duo magna ltiminari^^
idest magna exeinplautriusqueviiae, activacscili-
pltiviain voUnitariam, quam segregavitDeushaeredi-
tati s«ae (Psal. ixvn), omni bcnedielipiie spirituali cet el conicinplativae. Solinm excelsiim per arduam
noyiialem virginitatis prPpo.-iti, elcvalum per sitir
replela est in cjelestibus in Cliristo, et iriigata tan-
spiiitualis doni, id est fecunditatem
quam paradisiis Dei, de quo produxit nobis Deus gularitaieni
omnc lignum pulchrum visu, el ad vescendnffi sua- uteri;! slellatiim; lot; sideribiis quot iHuslratuni
etnoslrae in statera criu is vifiutihus,: quol graliaruin dolibus picluraluin. Sed
ve; redcinplionis pretium
de; lerra adorabiii- videanius. H;ec esl huinani»
appensuffi, et fructum iriplicem, id esl formam jam
oronis justiliae et perfcclionis exeniplum , iahquaih R las Chrisli'. quamadpr.abilemappello, propier illud
Psalniislae : Adoratescqbelluthpedumejus, quoniam
ligniim vitae, quod esl iii medio paradisi; et vaJde
necessarium polenlissimae iriiercesslonis auxiliiim, sqnctum,est (Psa/. xcviii). Raec esl terra ab omni
libera, ^nia peecatum non fe-
tanquam fonlem qui dividilur in qnaluor Ioea vel malediclione.peccati est <dqlus in ore ejus (Isai. xni).
: in lapsu ciilpae , tit slalim resur- «'(,. nec. inv.enlus
temppra primo
Ha;c est tcrra'ipmni benedicliohe plena ,; </e cujus
gamus per pceniienliam ; sccundo in statti innocen- omnes accipimus (Joqn. i). Cui datus
tioe, ne denuo corruamus per culpam; lerlio in pletiiliidine
ut emainur a rugientibus esl Spirilus, non ad iiiensuram, sicui adoptatis;
egressu animae, prapa-
ratis ad escam; quarto in prplatione senientiae, seilad euinnluni, lanquam uiiigenito. Toia paternse
ut minus longam vel asperam, quam meruiinus, iiiictionis pyxide super. cum effusa, juxta illud :
poenani purgalorii seiitiamiis. 0 vefe lerram ferii- Ungueniitm effuSum riomen iuum (Cant. i). 0 no-
uien pdprifcruih tota plcniliiiline coelestis balsami
Jem, quae lanlos ct lales fructus affeii! Hsec cst
terra vivenliutn, idest pceriileniium. Siciii enim dclibuluro 1 priares felidissimas, et morlali polipo
pbturalas, quae. su.avilatem biijus odoris lam Iafge
peccalum cuni consuniniatum fueril, general mor- diffusi non senliiini quain plane quisqiiis sensii,
tcm, sic pcenilentia cum consuromaia fuerit, Vitam
resiituii. Nam in quacunque die pcccator inge- ppsl pum, yel potius iii ea curril, sicut ill;c quse
dicunt::.Trn/.e npS;;pos(ie,;<;«iTeniMs in odorem un-
liiuerit, salvus erit. El sicut aniina quse peccaverii,
luomrii (i/iJrf,),;Hoc est ierrapiomjssiflH
ipsa. morieliir; sic Ctttn aversus fuerit inipius ab guenieruin
nis npbis ab inilio. niuiidi reprpmissa.
impielale sua quqm operaius esl, et feceril judicium
;, Haec psl terra viv.eniiuhi id est justorum, in qua
eljiisliam, vila vivel,et iton morietur. Nolo, inqtiit,
nipriem peccqloris; secl ut convertulur, et vivat triplex frucluspermaxiiiiiis ;et peinecessarius ab
iis percipitni', quos niilla uiiquam lerra, nisi ista
(Ezech. vin). Beaii viventes, qui in Iiac lerra plan-
famem el noii spli» ppiuil Pffene. Id esi abolitio eulpse, colhuio
tali suiit, inopiam deinceps passuii;
de hac lerra fecuiidati jqstiiiae, piguiis e.t arrha felicilatisseteriiae. Prinium
bealiores atitem, qui sunt, npbis coiiUilil cffusip sanguiuis Chrisii, ^ecundiini
el-.in cjus possessionem jam missi, nullas dein-
irtfusip Spiritus.saiicti, i.eftiuiri confert-nobis par-
ceps calumnias vel horainum vel dsemonum audi-
licipaljo eorporis el sanguijiis Doniini. De primo
luri. habes : Qui dilexii nas,et iumtnos apeccalis nostris
in liac lerfa piaiitantur Cistercienses, qui inagnae insaqguine suo (Apoe. ,i). I)e Eecumlo :
Chqritas
iiuic doininse faeiunl libniagiuni, el ejus seryituiem. Dei diffusq est iiicordibus tioslrisper Spiritum san-
peipeiuam pibfilcniitr. Hanc cniro splam ord.pii.ps/-D ctqmqui datus est nobis (Rom.-•>•). Charilas cnim
lcr in advocalam elegil, q u.a»pmnes suas ecclesias ipsaesljtiSlilia, qusc reddit iinicuique quod siium
in illiiis iipniiue inlitu.aias deereyit.' Hanc auteni est; npn quserens quod sibi utile esl, scd quod
terram iii feoiluni accipi.un.l_-etin ejus possessio- alteri; npn sua quajrens, sed quae Jesn Cliristi.
ncni niiiuniiur, qui in npslrp orriine curo bona Cudo : Nemim quidquam debeatisb uisi ul invicem
conscieriiia deftingunlur. Siciii auiem huic rcginse diligaiis (Rom. xiii), El-: Qui diligit proxinutm,
securilatem lacihuis de suo seryitip in professione legem imptevii(ibid_.).; Si; auteni legem, crgojustiiiam.
noslra, sic et ipsa npbis sccuriiaiem facil de feado De tertio est illud : Qui mdnducat meam carnem, et
noslro in cjiarta sua, id est in"brevij>us quae fiunt bibit meum sanguinem, habel vilam aternam (Joan.
pro defunctis : ubi dulce nomen Mariae, et eiusdein yi). Omnia lamen iiiveaiuntur in singulis, et sin-
inviolabilis sigilli confirniaiip hpc nipdp recilatur ; guia in omnrbus; quia nec sahguis sine corpore,
Eo die obiit frater ilie mph.acbus yel conversus nec .corpus, sine saiiguine, nec tinctio Clirisii sine
sanctae Maiiae de Fremohl. llujus solius instrumenti utrpque, nec alterutruiu sine unctione. Haecergo
reciiaiio omnem calumniantis improbitatem repri- triplex veritas de vera humanitate. Chrisli lanquain
mit, o«ine os loqiicnlium iiiiqtiiiatem obstruit, de lerra orla est, veritas scilicet remissionis pec-
497 SERMO 111,IN NATALI DOMINIII. m
catornm, veritas justificationis impiofiim, veritas A plex est simulallo, cum videiicct aut roontis sani-
giorificationis riiiserpfura : lex eiiiiri pef Mbyseri tas , aut carnis infirmitas siroulatur : pessima esl
dafa est, sed graiia et vefilasper Jestini Cliiistiini utfaque fictio, riullum enim majus mendacium_.
facia est (JoanS i). Lex haecbirihia praehionstrabat, qiiam quod non solum ore, sed et loto eorpore con»
proefignfab.it,pfaedicabat; sed nihil horiim praesta- firmatur. Primuni genus hypocrisis abtiridat in
bat. Nam im.possibileerat peccala diihitii vel deieri clatistralibiis, secuiiiluni in sseculariiius; qtianivia
per sangiiiiieriiiiircbruin atii ViluibfunV;iriipossi- et apud illos spirilualcs nonniillos hypocrilas, ct
bile quoqne eiat jusliiiam"per opefa TegTshhpTeri, apud islos carnales plurimos perfacile sii invenire.
qui nihil dd petfecturiiqildiixit lex(Ilebr. vif). Con- In ulroque gencre menlitur iniquitas sibi (Psal.
siatetiam clarifnteni legis' SiPsaicseiii ebmparalione xxyi) : sibi, inqiiam, non alii; quia si sapiens fue-
claritatis evangeiicacpforsus evacuari. Nairi nec ris, tibimelipsi erit; si aulcm illusor, solus porlu-
glofificalum est quoil clsifuit in bac parie, propler bis inalum. Veritas perdet oinnes qui loqutinttir
cxceileiiieih gloriairi. At quqd per sangiiinein Chri- mendacium, niagis aulem eos qiii eliatn operanlur
sii niiiiidalur, peffecte.'abfn.tur. Quas eriiin yeier- iiiiqiiilalem : qni conlra conscicntiam anl simiilanl,
nosissimas iuaculas non emundet, qui et peisas „ quod non stini, aul quod siint, dissimulanl. Simir
scidit, et monumenla aperoit, et terram/cpn.ctissit, laiores el callidi provocanfiram Dei. Porro islam
et soleiri obscuravii? Et qubd unctioiie Spiriiiis tripliccm veritatero de lerra triplex justilia de
linitur perfectb salrictilicaiuf. Nam Chrislus resur- coelo prospiciel: verarii cnirii satisfa.clionem respi -
geris ex ihorluis jain tion nibriiut; mors itli utird ciet-el accipiet aelerna corporis glorilicalio; veram
non doiniridbiiur(Rom. vi) : ex qua restirreciioiie cortfessioneni oeleriiuin canticum, id est aelcrna
facifii ejus respleridet ut sol, cum lucet in vlrtuie mentis in divinam latidem prorunipeiis exsullalio ;;
8ua: et veslimenld ejus facia suiit atba sicui nix veram exspectationem beata et aelerha Trinilaiis
(Mdiiii. x-vii),qualia ftillo non potesl facere super cognilio. De prima habcs : Salvatorem exspeclamus
terram. Nulla efgp major afrha clarilatis ajlernae, Dominum nosirum Jesum Christitm qui reformabil
nuliurti pigntis pfetibsitis nbUis dare pptuit beatae corpus liumililaiis noslrce,configuratumcorpor% clari-
imnioftalitatis ih cafhe npstr.i cbmpieridse, qiiairi riiatis sum (Philip. m). De sccunda : Beaii qui ha-
quotidie suitipia iri imriiofialiiaiis alimentuin, a biiant in domo itta in sceculdsmcutorum laudcibunl
nobis morialibns caro inimoflalis. Qiiod oriinirio Ve- te (Psdl. LXXXIII).De tertia : Beali mitndo corde%
rum esse Confessus est Iii Apulia ipse diabblus," quoniam ipsi Deum viilebttnl (Mtillh. v). Ad qnaii)
coricttis iiivisiliililef aibipsa vCritate, per os riiiilie- Q'"Visibriemnbs perducere digneltir veritas hodie oria
ris obsessae, merilis et precibits saiicii Rerrtafdi a de lefra, merilis el precibus geniiricis suae Mariae.
dtcriiPnioliheraLe.Quis esi auiem dives ille tain Amen.
fclix el beatus, qui de liac tefra trcs istos friictus' SEHMOIIi:
verilalls coliiglt, nisi cujtis iefra veritalem parit, 1NNATALI DOHIXill.
uV fiat auod scripttfm est : Vetitas.de ierta dtfa' Ad clericos.
tSt pluit illis manna ad mandncandum (Psal,
Fratres, benedixit Doriiinusterram nostram. Jam LXXVII).Opportune satis post lam longumjejiinium
ergo eliani de terra noslra polest oriri veritas, pluit nobis Dominus manna ad niaiiducandum.
qux ab ipsa verilate personaliter potuit assumi. Pluil ad copiam, manna, id est coelestem gratiam
Oriatur igilur de lerfa cordis iiostri vera coiri- incarnali Verbi, dulcem ct saliuarem prsesenliani
punctio, de terra oris nosiri yera confessio, de iefra; ad manducandum, id est ad justitiam faciendam.
cnrppris nostri vera saiisfaclio : cui triplici veri- Hsec est enim mannae absconditi, id cst incaruaii
lati conlrariura est triplex meiidacium, id est vo- Verbi vera comeslio, justiiia; videlicet delectabilis
liiiiiaria consensus pervcrsilas, loeutionis falsltas, . et dulcis operalio, juxia illtid Auguslini (9) : Crede
simulalionis calliditas. Qiiodiibet aulem islorum ® ei manducasti. Qiiod est dicere : Ilabe fidem quaa
niendaciorum dnpliciier perpetratur. Naro consen- per dilectionem operatur ; et sic sacramehti virlus,
sus perversilatis est, qnoiies aut bonum alienum , a le manducabilur. Beali igilnr, qni Verbuiri car-
non placet, aut malum alienum non displicet; isliid, nem factuni el lanqnam verbum atidiunt, et tan-
aiilcni placere debel usquc ad adjutoriiiin lotis vi- quam carnem comcdunl. Ad hoc enim yerbum estv
ribus conferendum; isttid displiccre usque ad ul salubriter audiattir, ad hoccaro faclum, ut stia-
rcsistendum similiter pro viribus. Simililcr dtiplex ; viter comedalur, sicut ipsnm Verbum dicit ;: Caro
est loculionis falsitas, videlicet cuin aut falsuin mea vere est cibtts, et sanguismeus vete est potti*.
dicitur, aut verum quod dicendum esl tacetiir: (Joan. vi). Niinirum carb cibus est delectabilis :
error enim cui non resistitur approbatur; quod et ideo per carnem deleclalio significalur operis..
subliliter intellexit etiam gentilis ille comicus, cum Sicat enim caro manducala cum quadam vpluptale
dixit: Pejetat smpequi tacet; lantum est enim la-r trajicitur in corpus, el incorporalur carni et san-
cere verum, quam et falsum dicerc. Similiter du- guini; sic opus jusiiliae voluntarie.et pcrseveranler
(9) S. Aug._''tncap. vi Joan.
*W HELINANDlFRlGlDI MONTIS MONACHI E00
ndiinplcUim, qiipdammodo incorporatiir Spiritiii, .i vobis (Matth. xxvni). Qmiiia, inqui.t, non aiiicm par-
ii.i lanliim u.l ab e.o nec pos.i mortem possit sepa- tem, vel roedielalem. Cum igiiur quidquid de roan-
rari : sicut scriptum est : Opera enim illorum sc- na fiat nihil prosit facienli, nisi illiid comedai; vae
qititJiiur illos (Apoc. xiv). Hinc esl qtipd incarnala omnibiis qtti colligiint magna nec comedunt; vacqtti
Dei Sapienlia cpm in peregrino carnis hospifio considerant vulium nalivitalis susc in speculo, et
iioyam palere.ur esuriem, el "tentareiur a diabolo abenntes mox obliviscunlur quales se viderint. V;e
iie lapitle cpnverlendo in partem respondii : Non in qui hodie accedunt sicci ad unctura, et sicCi rcce-
solq pane vivil homo, sed in omni verbo, quqd pra- dunl: remanentcs ad pluviam aridi, ad solem caeci,
cedit de ore Dei (Malilt. iy).. Dicens auletn non ad rofem asperi, ad mensam jejtnii : el inierange-
siinpliciter invetbo, scd addcns in qmni, signilicat licas, quas hodie cceluni mellifluiim, imo inanni-
plura ferculoiTiin genera sttb uno verhi pabulo con- iluuhi roravil escas, miseri fame pereuni, et inedia
fineri. Est enim verbiim.iit panis confortaris; et consuinuiitiir. Beati atilem, qni sic coelcste inaniia
esl verbum, ,ut caro roborans; et esl verbuin, ut colligiint, iii coinedani; beati qui pariem angeloruin
vinnm cor lsctificans, ct meniein inebrians andieii- mandiicant; beali qui aud.unt verbum Dei, et cttslo
viis. Iri praecepiis panis esi, in consiliis carp, in pro- dhint iltud (Luc. xi).
.missis viimm. In primis est ticcessiias, in seciindis " Custodiiint videlicet tanquam panem, qui nun-
yoliirtlas, voluptas iu lertiis. Sine pane omnis quam melius custodilur, quam cum eoinedUur;
mensa inops est, sine prscceptorum observatione mullis enim subjacet pericnlis anleqtiam comeda-
non constat saltis. Sine carnc aiilem potest quidem, lur ; at posiquain in ventrein cpniedeniis recepiiis
cpena duci, quamvis ex illa mtilto sil splendidior. est, mpx iih Pmni periculo securus est; necestjain
Simifiter sine consiiiofiim siiscepiibne potesi qiii- quod ei tinichduii) sit a fure vel a mnre, a cane vel
dem salus acquiri, sed est illa multo copiosior ac- a vetu&late; a fufe ne siibripiaiiif, a miireiie cbr-
quiritur. rodalur, a eane pe diripialnr, a veiustaie ne initrco
Solis cnim consiliorum suscep.loribus promittiiur corrumpaltir. Fur esl leiiiatpris callidilas, mus est
centupliim, pracler vilam seternam; quod cstquasi coricripiscenliaecarnalisiinprQbiias, canis adversilas
quaedam carnis pingiiedo, Porro vinum promisso- moieslans et affligcns, superbia et iiividia veluslas
rum illud esl, de quo dicitur in vulgari proverbio : esl consumens. Nec immerito ista duo viliii sub no-
f Oronis religio senlil cumbonovino; > quia oro- niine velusia.iis expressi, qiiibus inter csetera inala
nis vcre religiosus illud vimim opiimuiii concupiscit. tnilluni vel ad orluin autiquius,"vel periiiciosius ad
Dc quo dicit archilricliniis nd sponsum : Tu cinlem P corrumpendum. Haeesuiit eiiim primogenila Mgj-
scrvasti bqnum vinum tisque adhtic (Jonn. n)."Ei de pii, id est prima vitia diaboli leuebrarum principis:
qiiP dicil Psalinista : lnebriabunfur ab uberlaie da- quoruni priintim ortum est in coelo contra ipsuin
musinm; et lorrenle voiiiptaiis lum polabis eos Crealorcro, secundtim in paradisp conlra primuiii
(Psdt. xxxv). Ciini igilnr Verbuni Dei verus ille ci- hominem. De quprum prinio eleganter ail philoso-
hus sil, quo nulritur anima, vegetatur el vivit, pro- phus : i Superbia uihil a te accipereTibet; quidauid
fecto constat qtiod ex solp auditii verbi hemo vitam das corruinpis (SENECA). I Etpoela:
consequilur, sed omniiio necesse est ut verbuin Inquinat egregiosadjuncla superbia mbres,
inanducetiif, sicut ipsa Veritas lncarnata dicil: Nisi (CLAOD.)
mgridticaveriits carnem Fiiii iiominis, et bibeiilis De seciiiido Salomon : Viid carnium suavitas cbt-
ejus sangtiiriem, non habebitis vittim in vobis (Joan. dis : piitredo ossium ihcidirt (Prov. Xiv).Ad hoc er-
vi). Hoc esl enim illud manha, qnod nobjs hodie go, rit hodiernum maiiiia lotiim comedalnr",per sin-
datur ad mandncandum, Ad martducandum, in- gula gomor, id cst verbtim Domini benc cuslodialur
quam, non ad perdenduin, npn ad speclanduin, non ab aiidilorlbus, nccessarium esl quadripertiliim re-
ad porlandum, non ad vendenduni, nbn ad reservan- medium cOhlra praedicia qualuor pericula, id est
dum. Perdil atiditor obliviosus, spectat lecior cn- D corttra furem prrtdenlia vigilans, conlra murem
riosns, portal factor nimiosiis, vendil relalor anibi- lemperanlia refreiians, contra cariein foiiis patien-
liostis, piger el fastidiosus operator rescrval. Qiiid- iia, Vel paiiens fortiludP; COiiira dnplicem vetusla-
quid auleni de manna reservatur in"'c"rasMnuhi,"ver- tem charitatis perfeclio, qtiaenec inltaliir contra su-
incs crciil cx scipso; quia qiiidquid de mandatis perbiam, nec aeniulatur contra invidiam; sed beni-
Doinini in pratsenli" per negligcnliarii fclinqnitur gna el liiimilisoccidit hanc et illani. Sed jam quod
iinpofeclum, consqienliam -lorqncbit iri futitro. de lioc roaiuia danle Deo collegimus, in panes lai-
Unde scriplum est, quod nec tinuin ioia, nec unus -cos transforiiiemus. Vulgo dicilur, jejunus sloma-
apex pracierihil ex lege, quin omnia iinpleaiilur clius iion est faslidiosus; qiiod poela sic dicil:
(Mutth. v) :: siibaiidi, vel cpnfeiendb vilani factori-r Jejitmts slomaclius raro vutgaria lemiiil.
btis, vel poeiiaih coniempioribtis inferendo. ilinc (HOIIAT.,Sal., li, 2, 58.)
csi, quod bominus roiilens discipulos.suos ad prae- Ut eniih ail Gicero, t Omnes cibi et polus desiile-
dicandum, et dicens : lie, ctocelebmitesgenles,bapti- fiis conditiniui'. > Ptoloiheo peragranli -iEgyptuin
ianles eos in tiominePait s ei Filii et Spiriius sancii. coinitibtis non consecuiis, cuni esiiricliti panis ciba-
iidiiinxil : Docenteseos scrvure omnia, qum mandqvi "rius iu capsa pblatus esset, nil visum Csl illo p^uo
 mi SERMO IH, IM NATALI DOMINIII. 502
jticiindius. Pariiis in fnga cnm aqiiam lurbidain etl-A monslral inslilulio, qua3 neminem nisi jcjuimm ad
cailaveribus inqiiinalain bibissel, negavitse unquami sacranienuim altaris pcrmitlil accedere, nisi forto
bihisse jiicundiiis. Lacedsemonii fame et labore ci- repentino alicnjiis infirinitalis periculo pispgravetur.
bos sues condire solebant. Hcccsunl eondimenta or- Nam el Eliseus noster nonnlsi vasa vacua spirittia-
dinis nostii. - lis olei largitate perfundit: ct Psalmisla satuiitalem
. Idcirco sancta et universalis Ecdesia a Spirilu paiiis angclici nonnisi pauperibus reproiiiitiii, di-
sanclo edocla, salubriler et sapienter instituil, ut cens : Edent pauperes et saturabunlur (Psul. xxi).
ante Nalale Doniini per loinm Advenlumjejunia ce- Pauperes enim, id est saiculi conicmptores, ait
lebrentiir, volens nos afferre ventres vacuos ad glossa interlinearis. Qiiisquis ergo per hoc Adveh-
iiicnsam epularum coelestium nobis hodie praipaia- tuale jejunium a carnalibus dcsideriis se evacuavit,
tain. Nain. si ventres plenos ad eam afferrcmus, aut securus ad delicias panis angelici nobis hodie iip-
easdcm respueremus delieias, nnt illas siimentes pluenlis accedal. Iloc cst cniui manna illud hactenus
cuni faslidio, saporem quem afferunt perderenius; abscondiliim, sed hodie in carne manifeslatiiui,
quia,ul solet dici, tertia mica pastam sapit. Fra- sermo scilicel divinus, cujus coincslione adinodiim
tres, Deus cuin fecisset angelum el hominem, tnn- delectabili, id esl opcralione prscdulci, illi beati
tum diicxil hoininem, ut eum exponerel dapibus B 1 spiritus et vilam, el beatiludinem consequuntur. Ex
angelicis educare; sed quia sapientia sapienter agil, tali nimirum edulio confirm-ali ne cadanl, roboiati
noluit ei a principio cibum dare tam solidum ; qiiia ne Iangucant, animati ne lepescant, elneullia csu-
humanae novilatis infirmilas adhuc pene edennila rianl satiati. :''\ i
cxercilatos sensus nondum acceperat ad eum masii- IIujus lamen mannoe duplex esi pluvia, iiha sub-
candum. Quod et ipse Deus probare pcr experien- specie verbi puri corporaliter ab homiiiis prolati,
tiam hon distulit; uam cum dedisset bomini manda- allera sub regia carnis bumaiiaj trabea. Qualiicr '
tum ad poriandum facillimum, ille noviiate suaj fe- ad nos bodie de virginalis anla»"phivia marinaj se-
licitatis ebrius, poriare illud nonpotuit; sed divinae cretiore tlialamo processil. Pulclire aulem sciino
voluntati, cui obtemperare cibus angelorum cst, vo- divinus inanna nuncupatur, nomen inlerrogaliviim
lunialem nxoris praposuil; nec inortisintentalse vel polius admirativum loco proprii vel appeliaiivi
ininis lerribilibus a lanla slultilia revocatus. Jusia soriitus, ex repentinae scilicet admiraiionis everitii:
ergojudicio Doininiis liaininem privavit paradisi quia cum primum Dlii Israel roriilentam priiiriani,
deliciis, quibus quamvis magnscsinl, altiores prapo- vel rorem pruinosum vidissent; dixeruhl : Manhu?
suerat, tdesl divinam facere voluntaiem. Expulsum, „ quod interpreialur </iiirfesi Iwc? (Exod. xvi.) Quod
autcm a monle deliciarum in hanc vallem niiseria3, ' iioreen dlvino sermoni tam prolato ab liomine, qiiam
pcrmisit, ul niisericors, ad niiseriarum solatium nato de Virgine, satis convenieriler aplaiur, quia
iiitindanis uti voluptalibus; quas lamen inlerdum nunquam sic Iocutus est hoino, sicul uterque loqui-
inulio calamiialum sale niisericorditer aspergebat. lur, Galilseus esl enim, unde et utrumque loqucla
Undehomo redimendus landeni faligatus suisiniqui- sua- inanifestum facit, et ideo bene appellatum est •
lalibus cocpil desiderarejuslitiam, vicatim eam per manna, propler adinirationem singularis elBcacia;'
ora propbetarum infatigabilibus dcsideriis iiiclainan- et novjtalis iiiaudila3. Audi potenliain singularem :
do. Quod pueri nostri significant, cum nociurnis Oihnipolens scrmo luus, Domine, a regalibus sedibus>
vociferalionibus natale Domini tripudiantes incla- venil.(Sap. xvtn). Et illud : Dixilet fiicla sunt, maii-
mant. Horum tandem ciamoribus excitatus Pater davit el creala sunl (PsaL cxLviii). Et illiid[':Nontie
niisericordiarum opporluno lemnore panem liiisit; verba mea sunl quasiignis, el quasi malleus conierens
angelicum : tunc scilicel cuiii jam inundus cceperat peiram? (Jer. xxm.) Audi novilaiem iiaaudilam :
fastidire lcrrenuin. Nametolim in deserto filii Is- Beati pauperes, Veali quilug.enl, beati qui esuriiint,
ruel npn anlesuscipere nienierunt rorulenlain plu- beaii quipersecuiionem paiiuntur (Multh. v). Manliu?
vjampanis angciici, donec illis cibi iEgypiii qiios"'E j) quldesl hoc? (Fa;od..xvi.)Quis uiiqiiain auclivil talia?-
secum: tulerant defccerunt (Exod. xvi). Sed et Speciebus miseriarum imponii noinma bealiiudi-
posiquam pervenenint ad terram promissionis, mox lium. Vere tiunquam locutus esthamo, siml hic lo-
ui eoepenwlvesci de fruclibus terrae, panis cojlieis quitur (Joan. vn). Mundus dicit paupcicm ubique
dcfecll, : cadere ; ille vero dicit paiipcrcm rcgem esscj el re-
Deatiis, cui defieil panis terremis, ne panis ari- geni cceli. Mundus dicilmiies. lcrram siiani perdilu-
gelii us deficial. Deati, qui terrenis cvaciianiiir da- ros, iste vero possessuros. Mundus dicit luctiim con-
pibus, ut repleri cceleslibus mereaiitnr. Nihil eiiim Irarium consolationL: islfl vero merituin esse sem-
sic. meretur repleiionem ccclestium, ul voluiitarie pilerni solalii. Mundus dicil esuriem nunquam con-
Etisccpia propler lianc evacualio l.crreiiorum. Beali, veir.re cum saiuriiate : iste vero solos esiirientcs
iiiqiiil, pauperes spiriltt,quoniam ipsorum est regfium saturandos.esse. Miindus dicit perseciitioneni pati
ceelorum.Beali qui esuriu/U et sitiunt justiliam, quo- etiam prnpler justiiiam summam esseimiseriairij ilie
niam ipsi saiunibtiiUur [Matth. v); e contrario au- vero per laleni paiientiam perveniendiiin esse ad
lem : Yasvohis diviiijius qui habctis consolaiionem beatiiuilineni sempilernam. Manliu? qnid esi hoc?*
v&irnm {luc. vi). IIo^ tpsuin et ccclesiastica de- minquam.sic locutus est Iwmo, sicut hx loquituiv.
503 HHM»A»IM *HtGiPl MQNTIS MOJSACHl 501
Ilomuiibus tres tanium loquelas ootse sunt : lo- .j^ manna verbi Domini, quod nobis pluit Dominus ad
quela mundi, carnis, diaboli. Prima suggerit 51*1)11- rnanducanilum, et mandncemus cum avidilale,
inia, sccunda saavia, tertia maligna.; At sermo Pei tanquam famelici,.«tniisuavilate, tanquam panem
contra ptriwam loquelam dicit: Omm qui se ex#l- ccolii nihil inde reservanlesvermi etpuircdini,sed
lat hiimiiiabitur ; et-qui sehumilialexaMabitiir(Luc. tottim coriiedenles,..vel absumenlesigni, sicut etde
xj.vj.Conlra.secuiidanv:Agite pmnUenliam:iappro- agnopascbali praecipitur,ut niliii exeotisqne mahe
pimiuabU'$nim.4^gnMmrci!e.lvrum'(MM^M)^.Coi\liA relinqiiatuivsed ^el <ljtojumvicinns; assumptns com-
tei-iiarn vDiligUeinimieosmiiros:(Ma0hvk, Contra edati vel rMdhum ignis»absiimat {^EorfiXn);Bea-.
omnes simul : Nolile diligereimunilupi^mque eaqum tus, qti .panemaiigelorum sic toluin mandncaverlt,
in niundo snnt{l Joatu n).. Maiilm? qudyest lw£ ul njliil indc fiiretur•inimicus per: ejus inipruden-
vox muftdi qnasi vox Pytboiiis de.liuirio : spiianljs, Uam, nihiliride rodatper intcmperantiam, niliil
Yox aiiticin^istiiisjest quasi^crevWiP.ei deccelq indemorieatper iiiipaiientiam.sniliil inde pulrefa-
lonantis. Quieniiii: de terra cst, deietraloqnitiirit eiatVfineiuiminviidiBCj,fernientumque superbite ni-
<miaiitem de ccelO:venit, .snper omnes esl•,: el qiiod; hil. corruinpau Beatse janucercoelii.quarumaper-
vidil el aujivix boc leslaliir, Bene igitur appellatur liOilaniipreiissaniieffuiidit pJuv.iani:!:
Quam gloriosse
•
manuaidiviiiusisermoi eontrarialoquens cftruL^t B. nubesjllse.,r .qiiibus^:.di*ina;:liiandat indignalio, ne
mundo. picairir ergo :Eiplmliillhmanna,ad rnam , pluanl5u.peri!)digne:s bunprimbr.emii .
da«nnrfu>».,E'rati:es,noh rvos lerreainornenistud ad> Ipsaasuiilianna?, qua?set tiribes, doctoresscilicet
nviraiione pleniim. Est enim manna istiid ad mmr, Ecclesise,' etsancti quilibet praidicatores, qni januaj
d;ucai)dum suavius, quam facilius ad in;iejligenduni. dicuniurv :ab: exempio .vitaalaudabili;; ntibes,: ab
Ei *eyera. a.irteqiiam:caro-iieret VerbiimvBcis audi- liumorev suspeiiso:: verbi; ilitxjaiiuse aperiuritur,
bile quidemi erat,. sed tion maiiducabile, nisi ior;te qnando eis.docendi:gralia copiosa"COnferlur.sicut
quibusdanv paucissimis, quia pei':fectissimiSi qjii deipso: foritcgraiiaruiri Sciiplura; protestaiur, ^di-
ex«rcitatpstsensus:liia,bebant ad percipienduiii: solU ceris : Eliap.eriens m. suum, docebat eost, dicens :
dum cibum^, nee jam lanqjiam mammotreti; succis Benii paupsres spirHu^i'&e.:^Matik.: v). Glauduniur
kcleis indigebari,t,:;qualis e.rat.Jere.roias ajtate puer, aiilem, quandonon reseratlsrprinio porlis jusiitiaj,
sed: seusu presbyier, qui.dicebat: : Invenlisunt mi- aut coiitemptibiliter aliunde profluii, aut omninc
non cffluit imber doctrinse; nam cujus vila despici-
ad quem ser;ino faelu.s,est; di.ocns,:.rifiii liomnisi torv restati ut prajdicatio contemnaiur* Sed hser
yenter luus cpmedel,: elv^cemjya r^plebunlMVP.lUr dicta sunl de prtma: pluvia coelestis mannae, se-
mine islo,. quod ego ria libk Et apemk inquil,.:o& G' cundum quod significat rorem vivificum divini
meum, el,cibavil me volwnineillo : et facjum esl in ore. Yerbi liumano subministratum obsequio. Nunc df
vteo si^ui.tnel:d%lce,{EM]c)hiii)y Poiestj tanicn isia secundayideamus, per qiianj designalur iiicarnati
Ezechielis comestioi sajvis. a.liis inielligenliisimysii* . Verbi desiderata prajsentia de virginali titero ho-
cis Jndmorum significareduriiiem, pisolum corli- die ad.veriiens, tanquam roris pluvia de coelo ca
cemrodentes litlerse, ad meduHam spiritus nun- dens, sicnt scriptiiin est : Mane jacait ros per cir
quam; pertingere merueruiit; verbum semper iin cwitim::cM(Tomm;- cumque. operuissel superficierr
lnembrana scripta sod cruda, tanquanjtestam sine: tef:ra!,yQppamtiyin;.solMudihe :album,in similitudint
nucleo, paleam sine grano^ pellem sine carne man« pr.uinm tnimitum, licnl' semen.coriandri, el qtiat;
dentes, Isli comediint verbuin corliceum, non car- pMo:tusmu (Ex.od. xvi)* Et videj quam merito apr
iieum verbum inflans,. non Vcrbum inlaiis. Ver- pellatum sit iiianna Verbum incarnatum;: quippe
buhisverberans,iioii Verbuin saiiaiiSi sient scriptum posituin in signum, cui iere ab omnibus erat con-
est :' Misit Verbura suum, elsanaml eos{Psal. cvi); tradicenduoi; Naru conceptus est Jesus Glirislus de
Quidicrgo miriim., si-semper_exsangues etpallidi Spirilu; sanclQ. Gum ergo desponsata essel maiei
sunt, lamarido cibo rcfectil?: Talis cibiis crat lex<Q,Jesiis Maria Josepli, et inventa esset ab eodem lia^
sine gratia; culpaiiitantiinidescribere sciens, delfene' bens in utero de Spirliu. sancto, dixit idem Jo-
nescieiis; polens ad puniendum,-impotpiis ad justi- seph;: Quid est hoc ? Ego;conscius sum virginitatis
iicandum et indulgendum. At poslquam parvulus Dei hujus :unde ergo habet in utero? Natus est idem
Eiliu,s;natus cst nobis, sciens indulgere, et placari Jesus de Yirgine Maria , el dixil omnis inundus :
facilis, nesc.iens;perculere, et irasci difficilis, velOS: Quidvslhoc? Quando isla virgo et maler est, ge-
ad dandamgraliain, lardus ad siiiiienda:nvvindiclam; nerationeni istam quis cnarrabit? Uride et Eeclesia
Gratia et vcrilas per Jesum' facta esl, et Verbum canit : Qitando tialus es itieffabililet ex Virgine
caro {aciumesi (J:oam i); Vere mahducabile faclum (Offic. Eccl.y. Aiiiiuhtiaius esl natus idem. Salvator
est, quia. per; carneuv dulce et suavej mile elpla- pastoribus ab aiigelp, cuni lali aigno.: Invenielis
cabile, nec sriluril-:riiaiiducabile jam adullis, sed inlanlgm pantiis invoiuturiii el positum- in prmsepin.
eiiam potabil«;,:velul; ut ita>dicam, sugibile infan- Et oinnes qui audieriint mirati suiil de his, qu<edi-
tibiis recens-natis liberando eos a culpa; .quam non cia er-anl a paslorib/isad ips.os (Luc. H) ; et dixe-
sponte conlraxfirunt!: por giatiaii), quamnon sponte ruiil : Quid est Iwc? qubmodo potesl istejacens in
eilscipiuiit, Mandiiceinus iglUir, fratres charissimi, prxscpio Salvalor cssc muridi?' Iridicatus est a
 305 SERMO lli, IPt NATALi DOMINI II. 506
stella Rex esse Judicorum, et lnqnisilus a magis tan- jLianlorem re\rigerMt tot (Eccli. xvin). De secun lo
'
quain Rex cofum, el dixit Ilcrodes : Qtiid ist hoc ?- cst illud : Roslucis ros /KJIS(Jsai. xxvi). De lerlio :
noriiie ego siim rex Jiidaeofum? Circumcisns est- .Ero quasiros, lsrael' germimbit ul.liiium (Osei:xiv).
octavo die, isriquam e Venlre malris aliquid-allii- Ros. nocte desccndil : Chrisliis-riocte natiis est.
Iissel siiperfliiuiii; etdixit diabolus : Quid eisl lioc?: Nox liumani generis peccata significat, qua: inagis
qriid perlinct circuriicisionis remedium ad Filium- merebantur iram Jutlicis, quam cleinenliam Salva-
virgiiiis, ne dicam ad Dei Filium? Redeniplus est toris. Per lioc igiltir quod Christus natus est, signi-
quadragesima die oblalione avium, tanquahi ipse ih: flcatur, quod gratia vocalionis divinae non exme-
Adarii cuiii csetefis esset vendiius srib pecciiio,et>> riiiSii sed graiis datury ;et indignis conferlurj juxta
dixit itertim • diabclus : Quid esi lioc?' iquomoilo illud ; A'o»isecundum peccala noslra fecil nobis, ne-
isle Redemplor est-.sicut ait Siincoii, qui ut alii que sccundum iniquilales nostras retribuit nobis
infantes oblatione fedemptus esl?•';•.;-• (Bsal. cii).: Ilenrdescendit ros quicte etsine, stre-
Ib hac auiem sentenlia tliUgeiiter liotanda iesl pilu. Siinililer omnipoiens sermo Dei a regalibus
multiplex mannae commendatio, ab •'opportiinilale , sedibns venit, ciiiivmediiHns.sifcttiiuifr-tenerentom*'
temporis, a largitate muiieris, a suavilale foris, ab nia : per quod significalur, quod gralia Dei nul-
utiliiate comeslionis : Mane, inquit, jacuit rbt.:™;lairi contradiclionem patiiur,, nulluni suslinet iinpe-
(Exod. xvi). Marie; idest in niiilo-irovajlucisjpost dinienlum, nullo repelli: repagulo, nullo valet obico
tenbbras veteris ighbfantiaBel ihiquitatisytiondunV retaTdari.Item fos sparsim (lescendit. Similiter na-
tamen iri pleria luce, Judaeofum iadhric populo clau-- livitas Chrisli quasi per; niundum sparsa esl,
dicanle.Iliiic est illiid :Quasidiluculumpraparatus 1 quando Chrislus in JudaL-a^nalus'esf.per carnem;
ett egressns ejiis (Ose. y\). In dlluciilb esi quasi sed non;in ea natuspef fidenu Iir orierite vero- mv
quaidairi coministio tenebrarurii et lucis ; ideo .Sal-.. gis annunliaius per stellam; quasi-ibideui hde na-
vatoris adventus ptilchre diliiculb cbriiparaturjqtiia* liis; et ignotiis canie.TInde sci'ipium:est de roris
etsi novam lriceiri- fidelibus" attiilit, nox iameri ab liujus pluvia sparsim decidenle •.Vlui super unam.
infidelibus non recessil; juxlailliid Isaise : Vetiii- civitaiemj et super aliam non.plw :p.ars:una com-
matie et nox (lsai.; xxr). Quasi • enim rnaiie el ribx: pluta esl,et parssuper quarn nonpluit,amit;(Amos.:
siinul venerunt, quando et gentes accesserunt ad iv). Cui simile esl illud :;Jacob:<dUexi,.-Eiau-aulem
lunieri fidei, et Judsei incredull iri suis tenebris re- odio habui (Malac. i). Et: illud-: Ergo cujus mltmi^
manserurit. Nam lux iii tcnebris lucet, sed tenebrav serelur, et quem vutl indurtit <(Rom:ix)i ;
eatri non coiriprelienderuiil. In boc ergo inane ja- _ Ita ros ininuialim cadit; quia redeiiiptionis no-
cnit; id est pauper et: despectiis advenit; pauper slrae salutare myslerium nec ipsis palriarchis ct
enim ubique jacet. Vere jacuit, qui ad nascendum propheiis totum simul et semel, sed particulaiim
virginem pauperculam in matrem elegit, non rcgi- revelalum est. Unde et Jbannes prsecursor et Ba-
iiairi, vel principissain; rigorem frigoris, et liiemis ptista, qui plusquam prophela ab ipsa Veritate
horrorem; non vernam lemperiem, vel aestatis ca- appellatus est, postquam digito euni demonslraverat
lorem; riiediuin iioeiurnae rjuietis silenlium, noii dicens : Ecce Agnus Dei (Joan. i>, laiiien postea;
publicum diurnae actionis luriiultum ; Beihleem de ejusdem redeinptionis line quasi dubians inter-
parvulam in millibus Jiida, non urbem regiam in rogat el dicil: Tu es, qui vetnru* es, analium ex-
iribu Juda. Vere jacuit, pannis involutus, nori se- speclamus? (Malth. x-ii.)Gralia quoque Redeinploris
ricis; ih praesepio recliiiatus, non in palatio; lerra nunquani se lotani simui et seinel alicui contulit;
conteritus pro culcitra, feno pro pliima, siabulo pro sed per augmenta quaedam qiiotidiaiiorumprofe-
2ula, ccelo pro aulea. Jacuii, inanit, w, id esV ctuum in. eleetos descendere consuevit,-.siciit scri^
contempiibiliier natus Jcsus Dei Fiiius, mitis et pliini' esl-: Juslorum semitti qnusi -luxsplendens pro^.
suavis, benignus ef dulcis, mansiieius et patiens, ceUit, el crescil usquead perjeclum diem (Prov. IV).
misericors et clemeris. Ros, id esl lota sancli Spiri- |QiNemo enim repente lil suiimiiis : pcr; iiuiiieros ve-'
tus unclione deiibulus, uncius prae pariicipibus oleo' niunl isla gradusque suos,- unde: et Paulus ;; Qui
iaetiiaj. autem adminislrat'semen seminantij el panetn ad'.
Unde et se inter chrisios Ghristum antOnoma- mutiducantlum pramtubii; et augebil incremenla /rii-'
slice vocari demoristravii, dic«ns : Spiriiitm Dd- gumjuslilia; ves:rie (// Cor, ix). Pulchre autem
tnini super me, eo qitod iinxerit meL(Iis«i. txi), sub- rosiste ab Isaiaroslucisappellatui 1; ros ut; refri-
aiidi, prae cxteris excellentcr, ros. In fore tria gerel; lucis, ui illiiminet; fcfrigerefconciipiscen-'
consideranda sunt, frigidilas, clarilas, siiavilas, liain mali, illuiniiiel ignofaulihiri' boni; Ros lucis:
Frigiditas in sensu, clarilas in aspeclu, suaviias irrigans et irradiaiis, iiiipinguaiis el illuslrans. lr-
in gusluet tactu : ad ardorem exslinguendum; re- rigans siccitatem, irradians cajcitalein; impin-
pelleridum lenebras, ad dolorem miiigandum, et giians aDectuin, illumihans iiiiellectum. Sequitur :
lollenduni faslidium, vel appetiium provocandum. Per circuitutn castrorum (Exod'. x-vi^ iif est- casle
Ros isle de primo habuit pruinae simililudiriem ; de et-sobrie et pie vivcnliuiii. Nanr castriim dicitur si
sccundo alhedinem,de tertio simil8ccumnielle,sive casliando; quod autem dicittir, Per circuitum^ illud 1
panis ojea,li saporem. De primo est illud : Omnetn iiuitiit, quod alibi dicitur : Suavis Dominus univer-
807 MELINANDIERIGIDI MQNllS MONACHI 50S
sis (Psnt.: CXLIV).El itcriim :. Propeest Dominus A' sacerdote sedenie dicinif:, t Panis pulchcr, panis
emnibus invocantibus etim (ibid.),FA illud : Monics niunde, panis vive, panissancle, panis candidissi-
iti circuilu ejvs, et .Domtnvit i« circuilu popuii sui ine, habenSjOiniie deleclamenlum , ct oninem saa-
(Psal. cxxiv). Non est cnim personarum acceplio vitaiis saporem : qui nos reficis semper, et in te
aptid Dctttn (Rpm. n); sed iu omnigeiile qui Jinvcl ncnquam deficis : comedai. tc cor mciinu (Orat..
Deuin acceptus esl illi. lgilurin: vxanefeslinatio Ambros. ante tniss.). » Ilsec enim oralio falsp inli-
anxilii, in./ncMi7::per|itilis, sed. coiileiiipla facililas lulatuf iu quibnsdam iiiissalibus sub nouiine beali
exempli.li! rorc suayilas reincdii, in easiroruni Augusiini. Nain in exeniplaii doiniiii papac inlitti-
circiiilu daiitis liberalilas, el accepturi dignilas lala esl sob nomine beati Aiiibrosii, civjus et iloren-
denioiislraiiir. lem slylnm.optiiiie redolet. De boc patie in altari
; Deprinio babes : Medicina pninium in fesiinq- pblatio intelligenda esi illa oblatio, de qna dicitur
tione nebultv (Ecclij xiui). De secuiido : Lampas iri propheia : A solis ortu usque ad occasum tm-
coniempta apud cogiiationes divilum (Job xn). De gnum nomen meum in gentibus, et in omm loco
lerlio : Jugtim metimisuave est, ei onut meum lere sqcrificatur et. offe.rlur nomini meo pblaiio tnunda
(MriH/i;',xi).;De qu Wp::,Si, quis vestrum indiget.'*«- (Malac.i), .,..,:-..
pienlia ipostulet: a Dea; qui dal omnibus uffluenier, B Qiiaeoblalipej agnus dicitur, a.stimma iiinocen-
et non improperal (Jac, i). Item :Hoc erit pactum tia, ab immolatione Deo .accepiissinia, ab expia-
inier ttie el le, el senien fuum pqsl:te. CircumciJeiur tione peccaiprum perfecla; el panis appellatur a
ex vqbjs,pmne:: masculinum, cte.; (Gen. xyii). Ad refeciiprie peregrini iti via , civisln pairia. Caro
piiinum iiiyjlamiir,, etim dicilur: Are dicasamico autem npn splum a verilaie carnis liuinante, scd
»aa : Vudeel revertere,et icras dabo tibi,cum slatin eliam ab incffabil: humani generis charitate. ln
pfltsis dare(Prpv. ni). jNetardes-coiiverii ad Domi-: hoc igitur paue Vcrbum, lanqiiam mica injerior,.
iuim, ct ne differas de die Jn diem. Qiii ;non. est cpiilinelur, et latet; caro autem animata, tanqiiain
hodic, cras: niinus aplus erit. Quinon renuntiaverit crusta exteripf, circumdat, et conlinet. Panis vero
omnibus qum possidet, non poteslmens esse ditci- species vcra sine subslaniia, lanquaiii flos quidam
piilut (Liic, xiv). Alhodie fecunda virtutiim: pau- simibc, sed sparsus apparel, non qiii exsiingiieiidus
pertas fiigltor, hoc es.t lnaiina jacens.super faciei»: slj, janquanii gusiyiii impediens; sed niagis appe-
Ad terlium eum dicilur : Estole misericordcs, Lendus, tanquam appeliium refpvens, ct desiiieriuiii
-le'.i:rc&
sicut Pater vesler tnisericort ,esl (Luc. yi). Ilero : reaccendens, figuris discedentibiis; npn a vililate,
Beali miles; quoniam ipsi possidebunt terram f, seda nimia claritale, secrelum. Beatus pmnis qui
{Matlhiiy).:ll<m:Habetep^ ab jstprpre lucis el illnminatur, ul ila credal; et
Ab hac unctioiiis suavitate omnes dieiiniur Chri-, iHipinguatiir, ut quod credit, diligat, revereaiur, el
sliani. Porro ad qiiarliiminvital ;nos qui dicit; Qui lime-it; et per dileciionem operaudo comedat, et
parce seminal, parce eVmelel; qui autem seminal in coincriendo vival. Nam deeinones credunt, nec dili-
^n^iVi^l^ui^^^^Q^^iQKiitft.^i.mefcl (// Cor. giiul : nemo autem diligit qui 11011credit, Quisquis
ix). Ilem : Nion ex liistitia aut ex necessitate. Hila- autem tautx unionis Verbi diyini ad humaiiam
rem enitn daior#m dilig't Dsus (iWdi).,Fi;atres, Pater, carnem luce clariorem potentiam non credit, quis-
iniscricordiarum damlo nob.s Filium unigeniiuin, quis laiitae cbarilalis Dei ad boiiiinein benevoien-
in hoc dpnoiquasi yalde prpdigus-exsiilij, ciiin ,de tiam npn diligii, el ca;cus. et siccus pst; sine luce
il!o pluviani fecil, cffundens illam non in Belblecni, et sine rore; «ec, caeciiaiis perpeluas exilurus
scd in circuilu castrorum, id. est Ecclesix iriilitan- tenebras, neccaecitalis et famis a'terna3 miserias
lis. Cliristus cnim seciindum quod liomo, cum in eyasuriis,
Betlileetn 5natus esli LseGiindum.quod Deiis -iibiquo . Quis eniniyel lcniiiter rationis capax non videal,
iiasci incipit, ubi incipit adprarf, sicut superius de quod Verbum omnipotens liumaiKC carni; insepa-
niagis diximiis. D rabiliter unitum, sicut in seipso et illocale est, el
Deniquc per liujus niannaj pluyiam , fides ca.tho- inipassibile : nbique non splum poieuiialiicr, sed
lica, qmc est de sacramento allaris, niaxime com- eiiani siibslaniialiter exisiens : sic etiam carni
iiiciuiaiur. Idem eniro Agnus, qiiiimmolaiur in hoc .su;c, quain indiiit, lioc conferre poiuit, ut iJJa et
loco, sacrilicaiur in toio mundo. Idem panis, qui 's.acranientaliler in pluribus locis simul possit exi-
bic comestus esl a populo, ipse qui bodie niliilomi- s.tere, et coinedenles reficere, tamen comesla non
niisab eocomeditiir.ei qni cras.similher comeder deliciat, sed viva perseveret et iiicorrupta perma-
lur. Ipse eiijm dixit : Ego sum panis: vivus, qul.de neal? sicut dicilur in canoiie missae .Suppiices le
coelo'descendi (Joan. yi).: Quia panis esl, cpinedi rpgamus omnipolens Deus, jube htvc perfeni per
pptest, alque coniedenicm fcficerej.sed quia panis iiianus sanctiqngeli iui in sublime aiiare luum, in
vivus est,: nec reficiendo poieit ideficerc;, ueccor conspeclu divina; tnajestqtis luai,ut quotquql ex hac
meslus coiisiniii.
# Unde. bealus Andrcas de hoc allaris parlicipalione sacrosanctuin Filii tni corpus
Agno dicil, quod postquam a pppulo comestus est, el sanguinem sumpserimus, omni benediciione coctesii
integer tamen perseyeial et vivus. Et beatus Am- e.l grdiia repleamur.Ecce carnem Verbi omiiipolen-
brosius in oralione quaeinler cantatiduni missain a tia el in coelum deferri pejjmus, ct lamen nps ea-
509 SERMO III, IN NATALI DOMINIII. 5*0'
dem reficicndos esse nequaquam dubilamus. Non A uncliouem fluere pcr largam volunlaleni (/// Reg
enim, iit qiiidam male iiilelJiguiil, bocdcsola snp- xvii. llacc aulein dicta sint, pro eo quod nianiia
plicanliuiii devntione iiilelligendum esl; sed eliani pluisse dicitur per caslrorum circnilum.
de csirne illins, qni dicil: Hoc vos scdndalizat, Castrorum dico,' non scorlorum. Casti spiriina-
scilicei quod dixi : Nisi inanducaveritis carnem liter, sicui castrati naturaliier, fiigidi siintj Tdco-
Filii hominis, el biberilit cjus satigtiinem, non ha- Tos iste pruiiia! assimilatiir; quia per fai-tum cjus
bebilis tiiam in vobis? Si ergo videritis Fititim ho- malus ardor exstinguilur, qui duplcx est, carnale
tniiiit ascendentem ubi eral prius? (Joan. yi). Sii- desideiium el odinm. Primum inceridiiim reslringit
batidi, lum poierilis non scandalixari ex lioc.ser- , ros isle, cum dicil : Audistis quiaidictum est anti-
mone meoj sed potius sediiicari, el rogare Patrem quis : Non mmchaberis; ego autetn dico vobis, om-
ihetim, ui caro mea pef viaticum, et Yerbi omrii- nis qui viderit mulierem ad coiicupiscendum enm,
polenliam et deferalur ab angelo iu coeliim, et vo- jam mcechatus esl eam in cordesuo (Matih. v). Unde
bis nibiiominus in sacraincnto converlatur in ci- Ilieron. : Ycenobis, qui quoties concupiscimus loliet
biirii. Cibum dico non cOrporis, sed aniinae; non fornicamur. Seeundiim, cum dicil : Audisti* quia
mortalis, sed immortalis vitae. Hxc autem pluvia, _ ilicluin est : Non occidet; qui anlem occiderll, reus
fraires mei charissimi, de Unigeniio facla, quid ,'eril jndicio. Ego aulem dico vobis :'0niiiis qui ira-
aliud nobis innuit, quam ut nemo avarus sit in tcitur fratri suo, reus erit judicio (ibid.). Poieral
dando, parctis ih semihando; quando potesl facere et bic dicere Hieronymus: Vaj nobis, qui quoties
iinbrem copiosum etiani de obolo, vel de quadranle irascimur, ira, dico, inveterala, lolies bomiciiliiiin
uno?-i Nulli enim parvus esl census, cujus magnus perpelramus : Ommsqui Odit fratrem suum homi-
esiaiiinins.ait Leopapa:nec de rei familiarismodo cida est (I Joqn. iu). Sane omnis ardor iiiundatitis
pendet mensura pietalis (10). » Non eniiri reispi- --exslingui potest, infernalis. non potesl. Quisquis
cit Deus qiiaiiiuin, sed ex qrianto deluf. Ideo vidtia ergo per hujusmodi coiniuinaiiones iiicarnaii Verbi
pauper duo ininula inillens in gazopbylaciuro (Marc. ab amore vel odin carnali non resiringiiur. jam
xii), pralala est diviiibus, qui ex eo quod abun- geliennae inccndiis inflainmalur.. Sed jani reliqna
dabal miltebanl, mitlcnles sed plura relinentes; de hoc rore lucido percurrarrius. ;Sequiliir : Minu-
illa vero dum toluni niisit, nihil sibi relinuit. Va;, tum quasi semen coriandri, ei quasi pilo tunsum ap-
qtii in via Cain abierurit, id esl posl avaritiarii; paruit in soliludine (Exod. xvi). Miniilum dicittir,
rccte quidem offerentes, sed non recie dividenies, qtiasi diminutum, hoc estdemagno niinus factuin,
dum pauca sua et pejora Deb dant; sibl vero me- _ juxla illud : Minuisli eumpaulo minusab angelis
liora et plura, inio se tbtos mammona; reservanl. .:r(Psal. viu). Et iierum : Parvulus naiusest nobis
Idcirco non respicil Deus ad eos, nec.ad eoriim, - (Isai. ix). El ilerum : Qui cuin in forma Deiesset,
muncra; sed eosdem cum suis muneribus malcdi- non rapinam arbitratus etl esse se mqualem Deo, sed
cil. Matediclus, inquiens, qui opus Domitii fticit semelipsum exinanivit, : formam servi accipiens.
ftaudulenter (Jerem. XLVIII).Item, Makdiclus do- (Phtlip. li). Coriahdrum est genus oleris, olus au-:
losus qui hdbei in grege suo masculinutn ; et voium tem cibus infirmi, juxta illud : Qui infirmus ett,
factent, immolat Domino debile (Malacli. i). Fratres olut manducet (Roht. xiv). Idcirco per semen co-
oniqis largitas praevaluil, omnis avarilia siccitatem riahdri humahse carnis irifirmiias accipitur, et flos
ei fainem facit.' Dicb vpbls, quod si non esset aya- cito marcescens, sicut scriptum est: Nqli (cmulari
ritia, nori esset fames Jn lerra. Deferte, inquit, ititnalignantibus, quoniam jut olera herbarutn cilo
omnem decimatn in hortium meum, et sit cibusin dectdent (Psal. xxxvi). Igliur in dimiiiiitione ma-
dqmo meo, et prqbate me (Malach, n): sed boc, si jesiaiis exinanitio, in coriamlri semine infirmiiatis
iion aperuero vobis cataractas cceli, et effudero noslrai susceptio, in pili tunsione, crucis: passio
vobis bencdiclioriem tisque ad abundaritiam. Qiiid designatur. Iloc autem tam excejlcnlissimum cun-
liic diceni filii Cain, pseudpchristiani liostri, qui D ctis proponitur exemplum, utqui magnus est di-
- gnitale, vel genere, vila, vel scienlia; per huiriani-
decimas quas debenl, non solum rogali feddere
nolunt, sed etiam excommunicati reiinere pra^su- talem se munial. Qui fortis viribus, vel potens
intint? quando putanl miseri, quoil Peus acceplel oplbus, per compassipnem infifmis condescendat:
rnunera eoruni graiuita, qui violenter rapiunl illi qui juslus vel innbcens, perseculionem'. proptei
sua dum non reddunt- debita? Prima namqiie pars jiistiliam, licet ab inferioribus, pati^non renual.
jtisiilia! est reddere quod debes , secuiida vero tri- Talis ros et taliter apparuil in soliludine. Appa-
biiere largiter ex eo ijuod habes. Qupd si rapina . ruil, qui primo laiebat; benighus, qui terrebat:
fit in res humanas exsecrabilis est, quaiito huiiiaiius et homo, qui Peus erat. Apparuil,' noi>
qua?
ilia qnae iit in divinas ! Ula simplex rapina in civilate, sed in soliludine; non in oppido, sed
magis
esl, baecauiem sacrilegium. Bcatus crgo qui cum in deserlo. Hoc esl in deserto, Judaia videlicet, qusf
vidua Sareptana de pugiilo farinai facii panes ore tanlum appropinqiiaiis ad Doniiiium el labiis
ab ipsius culiura longe
pluere per largam aclionem et de lecbyW olci solis cum lioiiorans,

(10) leo. serm. in Quadrag.

5;'i HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 512
debat, corde et opere. Vel m solitudme, boc est. A indigct, vos, hon veslra desiderat. Nemo adeo pau-
Ecclesia geriiiurri mbribtisi inciilta, iit ihuliv esscnt- per est et tehuis, iii npn possit offerre fidem ex
filii desertae, magis quairi ejtis qiiae'iiabebat viriiin,; corde, faudeiri ex bfe, obsequium ex proslrato in
id cst qua*Iegis porlabat jugnm.: Mulier eniiri vi- terram eorpofe.
venle yifbaliigat-a esi legi (ICor. vit). Spparuit llxc muriera rheridicat a rioslra miseria Salvator
ilaqne cultor animafuni iiisoliliidiiie;' ut doceref dives iii rriiseficpfdia. Si igilur Salvatorem quae-
pigrnm agritm siium coleVe,el stulium vinearo suanf sistis, ciif jiivenium rion adorajis?si npn quxsi-
desertam hon reliriquere, sed'qiiaeqne nbiiai iiide siis, ctif ad hunc pueriim, quasi ad eum, qui ab
exstirpare, he! terra s«pe supervchicrlteiii biberis' ailis riihil dislei, tam alacriter cucurris'.is? Quid
imbreriv et gerieraris spirias et Irfbiilps,- rnaledi- enim riiagnum est, yidefe jpiuerun)paniiis involu-
clioni tiai proximli^eVciiis^cWsu^m^ii&coWbiistio' luhi, ei.posiliim in pfsesepib? ei ihsignia haec vo-
sit. ..-...-;.-. ,;;;;;:';;;.;,.-•*'';:• -'—"-' '•; bis data siirii iri signum Salvaiprjs, 11011in solum
; '? .:; --'•;•.-..,;';SERM©"JVv-?'''',V;'^^•'^•t:'i friiciurn fatioriis. Sic eiiim vojjis (liclum esl : /«-
'- :'"''-"'.ra'tf1PHANiA:i>b3miii7.":_ "'* veiiietis iiifantem patinis invoiutuin, el posilum in
Apparuii benignitds et hiiinanitds Saivdioris tiosiri praisepid (ibid:). Cefte.vel ex hoc sblo cognoscere
Dei (Tit. iii). Ut Teslatur Isufbfiis; diiae Siiiit Epi- B debtiefaiis, iiifariterii. ilfurti aJiquid babere supra
phaniae, idest appariiioiies issive !man'ifesialiPries" lioiniiieni', qiibd "liuiilirhaiiyijatis ejus supra homi-
Domini. Pfiriia facTaest pastofibus Jiidxispef ah-' nes efant. Ex iis mariifesie colligitur, .pastores illos
gclum-, sceunda; geniibus riliigis per stcliariii. Uhde SalvaTpris'bflurii eis ab angelo liuiHiatum, aut non
afltiqiiitns dicebaritur dies Epiplianiaftini bmries cfedisse,; aiitplerie nbniriiellexisse.Nam sipleiiein-
dies qui shfit a Naialr : Doinini. usfjiie lad bctavaY ttJiexisseril,prociildiibib adprassent,sicplmagifece-
Epipbahise. Sed jam antiqiiatuih est iionieii pfioris funt; et quidquitl illum lanqriam veriini Salyatorem
Epiphafiiae, itim proptef honbfabile magfs ybcaliu- iri Eyahgelipsiisceplsselegitur, qupd eyangeiistabre-
lurivNativiiatis Dbriviiiiba}, luiii/proptcf exccjlentiahv viter inliiviavit,ctiin dixil: Etvideniescpgnoverunt de
appafiiibriisiJibdiernse. Expfessiiis^eriinisigiiiiicatiir Verbo;qiioddicluni erat ad illos de puerp hqc (ibid.).
et Kuinanai cafiiis assriniptio pcr ribmcn Natiyilatis; Gognovefuril, iiiquiV, de Verbb ; npn ait Yerbum,
ct diviiiae riiajeslatisdeiiiohsifata libdieipersbnalis sed de Verfeo, ;id est" pafteih Verbi, noh Vcrbunv
unio' pbf iiombn; appafiiionis^ sive Epiphania?. In lotuih ; haric scilicet parterii : Invenietis infaniem.
tlie qiiippeNaimtatis Cliristi de Maria virgirie ap- pdnnisiiivptuium, ejpositutn in prcesepio: non au-
pafuH assumpta cafnis iiififmiias, sednbn tainen tcnvillani parlein verbi, qiiam angelus praemiseral,
apparuii lam maiuiesle Ut liodie assunientis Yerbi ^' diceiis:: Natus esi vobis hodie Salvaior; qui eti
majeslas. Nuniiat siqiiidem Salvaipris nalivitatem Clirisius bominut (Isai. ix). Aut cefie, si illuss
ntiilto eyidehiius arigelus pastoribus, qiiam stella CreatPreiri esse cfedidefurii, ivbricfedideruiil illum
iriagis :' ille dulci eloqiiio, isla in silentio. Yefum- esse aucrorem salutis aeteriia;, sed taiifummbdo
tairien niulto deyotius et perfeclius cfedidbrunt teriYpofaliseVlerrfeiiae.'Siilul'Phafisseirespondcrunt
inagi niiiiori nuiitio, qiiairi pastores majori.Tene- a'd Doiiiiriiiiii ihTieffbgaiilerri' iilos, ct dicenlein :
riint qtiippb pastbres d"e pfbxiirio prius ad regem Quid vpbis'vidtelurde Clirisiq ? cujus filtut ett 1 Di-
riatiiitr, qiiam rrtagl de Jbriginqub. Sbd coriira legis ctini ei: David. Ait illii : Quomodo ergo David in
pfsceeptuiri Sppaf riefUriiyaciii Tn conspecfu Dbiiiirii - spifiiu' vdcai eum bdminutti aicens : Dixit Dominus
sui, niliil omniiio ei offercntcs; noii munusa iiianu, Dotmtiotiied : Sede a dextris iiieisi'.(Matili. xxii.)
lion miinus a lingua, nbii muiius ad obsequia. Quid Ex quibus colligitur, quotl Judasi niodenii. Messiam
ergpprbTiiit eis, quod venerunt fesiinanles et qtiod/ illum, quero adliUc exspeclanl, non crcdunl fU-
pfius' iriVenefuiit; infariicm paniiis involuliim et liirum Deiim, sed honiinein puruih, et ideo sic nec
positum iri .pTaSsep.io';qui recesscrunl iriieclo ue- Salvatorem : aut si Salvalorem, corporum ianlum,
golio, Salvatbre nbri adofalb?" Qiiam lirbaritis' est Q riori aiiiinarum; et adleiiipus, noii in xlernum.
sefihb piovefbiaJis qiib dicittif : Qiiid" qiiairii ru- Qiiia iariieii de iisdem pblest excusaii raiibnabi-
sticiis ad curlam? quid qiiassicfiini ruslici isii ad iiief, bieme lianique isla appafitio Salvatoris facla
cufiairi liovi fegis ?' Transeainiis, inquiuiit, usque est ad paSlores et frigiilissima illorum devoiib, qui
Beihielieni (Luc. n), id esl cursim et ih transitu apparente soluromodo paslbfioiis, diclum esl, qubd
cainus et fedeamiis, nbh ibi hiorarii faciairius; sed' revefsl suhl: Gtorifi.cantes et Iduddntes Deum iri
curTaihus' videfe nbvtim iiifaniem, et recui-rairius omnibus qtiO:audierant ei videfant, siciil diciuin eii-
ad nostrum' gregem'. Tianseamiis ct videanius, id ddiUos (Luc.ii). Pbtesi excusafi baecilJbruhi lepi-
est niliil aliud faciamus, nisi iantuinmodo yidere ditas, qtibdnoii procederiies adbfavefunt' eiim, atl
el slaiimi.reverlamun 0 iiifelices, .hodie lotuin est queih videriduin cuctirfefaiil', ex aetalis simplicilate
transire et yidere infaniem! sed: nonne visiiri et etviioe riisticiiate; quia adliuc pheri efaht et rrife
Salyatorem? si aiflem yisuii, cur noii et adoraiuri? semper riuifiti fueraiii ei idbo riecdunv"verbuhi
cur non munera oblajuri? Seil' paupercs iiiquiunt, adbfaridi, vel feverenliam deTerehdi liabebant.
suinus. Nihil habemiis in marsupio quod offcramus Mystice tamen credendumest, ad sigiiificaiiuam
ei. At Salvator argentutn non quajrit, ucc. auio dc Chrislo cognilionem exlnnsecatn, qua; niJiU
M5 SEUMOIV, 1N EPiPHANLi DOMINJ1. M4
supra homincm in eo poluit seslimare, nec etiam A Erani autem in illa stclla qiiinqiie holabilia,
adoraverunt, significabat futuram increduliialem tempus, locus, inolus, clarilas, et niagniiudp. Tein-
et duriiiam Judseorura, qusenon dico iiira.iilempan- pus, quia de die lucebat, non de nocle; prout ulile
nis involuium et posilum in prqesepio, sed juve-, erat itinerantibus. Locus, quia non in firinamento
nem dsemoiiiisimperantem et mortuos siiscilaiiteni fixa erat cum c.-etcris stellis, nec propc (irinamen-
desepulcro visuri eranl, nec lamen credituri. Adhue tum errabal.cum planetis, sed in sublunari regione
euini Judari inveniunt puerum Jesunv pannis invo- prope lerf.im iter sibi injtinclumperagebat. Motus,
luium, et posilum in prsesepio, id est legunt enm qiiia non mpycba.lur cum firmamenlo ab orieute
in Tesiamento Veteri verbis simplicibiis et rustica- in pccideniem, nec cpm planeiis mplu contrarip ab
nis proplielatum et pannosis Tigurarnm mysteriis qccidenle in orienlem ; sed molu singulari et pro-
involutum : siib quibus nihil aliud credunt laiere, prioab oriente jn meridicm, seeundnm situm Per-
quam infirmee carnis infantiam, ignoranies incar- sidis ad Hierosolymam. Claritas, quia, npn - impc-
tiati Yerbi virtutem et: sapienliam, sub ejusmodi diebalur lux ejus diurna a luniine solis, sed sola
inysteriorum paimiculis pbvolvi. Idcirco illum prjini cunvsole lucebat, Magnitudo, tpiia ajtipf erat, et
inveniunl in praesepio,tanquam jiimenta irratio- altipr apparebat omnibus aliis, praeter solem et Ju-
naiia fenuin vel iiordeum; nos aiitem cum centii- nam. Igitur in clarilale ejus significabatur, quod
rione et lalrone illum cognoscimus in cruce, tan- illc puer clarior, id est famasior fulurus erat 0111-
qnain mundi prelium; cum dtiobus discipulis in nibus mortalibus. In tempore, quod aliiinde, id est
mensa tanquampanemvivuin ctcibum ralionalium ; ex aliis causis etmerilis famainsibi faclurus erat,
cim apostolis in urbe bajula lanquam Deum ve- quam caiteri moriales. In magnitudine, qiiod allior.
riinv. Meliusefgo cruditi sunt magi per stellam ta- non corporc sed virtute; non statura, sed potentia,
cenlem, qaam paslores per angelum loquenteal.' futurus erat cunclis hominibiis. Inioco, quod hti-
Sicut scriptum est: Magi videruntstellam el dixerunt millimus liominum fuiurus erat. ln motu, quod
ad invicem: Hocsignuth magni regis est (Matth.v): .conlrario motlo cunciis peccatoribus viclurus erat,
quod ulique sola unctione magistra, non arte astro- et cpulrariam vitam doclurus. Quod autein ille
logica cognoveruttt, quod breviter sic probarivusi puer el de Virgine nalus esset, el sine virili semine,
Oinnes stelke, quarum cursus sub regula redactus quod Filius Dei et filius hominis esset, quod ini-
est, simul ab iniiio quarla die faclae sunt : hscc passibilis, secundiim Yerbi naturam assumeiitem,
autem slella lunc noviier crcata esu Non ergo ejus et passibilis et morlalis essei, secundum naturaiii
significatio sub fegulis aliarum colligi potuit. llem Q heiiiiiiis assumpiain, nisi docente, tit dixi, Spjriiu:
si per arlem astrologicam poluit agiiosci riova et sanclo, omnino pcr illam stellam sciri non potuil ,
inusitata Salvaloris nalivitas; ergo'ad hanc de- si slelia illa locuta npn esl, sicut aflirnvareyidetnr
iuonslrandam non oportebat nbvam stellam creari. sanctus Gregorius. Si aulem loctna est" el formam
Sed propter boc nova stella creata est; ergo ant pueri habuil, crucem in capile gestanlis, ut yidelur
ejiis crealio superfiua fuit; aut omnino impo&ibile velle Chryspslomus, qui el ipse laroen non aflir-
crat nalivilatem ejus per jara faclos canones com- uat fuisse, manifestum esl hoc singtilare nviracu-
prehendi. Sicut ergo illa sblis eclipsis anomala, lum, non ad artein aslrologicain, scd ad yirtutem
quacfacta est in passione Domini, ralionem lurbavit feferendum divinam. -..
omnium canonum; nec inve"niripotiiit in omnibus ; Sic ergp divinitus instriicii.magi veniunt ad in-
regtilis Ploloriiseivel Alcandri, vel cocteroruiriastro- quircndum pueriim, jam pro illo parali morij quiMiv
iogofum, quombdo TiOc pbsset coniingere, quod necdum polcrant intucii. Quid enim cjamani per
lainen coutingebai : sic nec illud inveniri, qubinodo vicos Jerusaleni? Vbi esl, jnquiunl,; qui, nalus eit
nova stella Deum nalum ex Virgine demoiistrafei, Rex Judworum ? (Malth. n.) Paslores edocti ab aiir
quem tamen demonstfabat. Et sicul Apolloplfanes gclo cum vidisscnl piieruin, niliil dixeriint, uec eiim
Dionysii Areopagitascondiscipulus et-conscholaris D adoraverunt; sed lantuni in sjlentio aspexerunl:
apud ^Egyplum,-cunv iiitcr se coiifabulafeiiiiif cl significantes Judseos in confessione laudis Gbristi
securri qurererenl de eclipsi quaj accidcrat, ribn isulos eliiigiies ftiiuros.. Isti a.iitcm adluic Dominuui
asirologice, sed quasi prbphetiee protulit, 'ilhid inquircutes, jam lide invenerani, quenv lam plena
verbum : t Aul Deus naturaj patitur, aut elcmeiita fidc qirjcrebant, et confessione publica bonorabant;
iiienliuiilur; > sic magi noh quasi maihcmatici, maxiaie in loco ct tenipore lain periculoso. Gerte
sed quasi prophetx, id est non lmmana ratione, sed non lalebai eos vel Ilerodis.regis parricidae cru-
divina inspiralione dixeriint: t Hoc signtim magiii delitas, vel Romanse. legis severiias; quae,capitali
Regis esi. > Verumtamen el conjecturis arlis astfp- damnal senlcutia reura qiicinlibei majesialis. Et
logise lioc scire poiuerum, id est vehemcnter opi- o,uis tam reus inajestatis lssa3, quani qui in prse-
nari; quia sicul slella illa nova creaia erai, sic et sentia regis regeni alium confiielur ? 0 quain bene
puer cujus crat, novo modo natus erat. Et sicut coiiservabant bi beali magi illud saltibefrimum pro-
illa stella omnibus aliis naturaliter eral excelleri- phetsc consilium : Si quarilis, quccrite; convertetnini
tior, sic ille puer omncs alios mortales excclle- et venite (Isai. xxi). Qiioercbanlplane Salvatoiem
bat. el quxrcntes qutciebaut, qui iuter tol pericula
 Si5 HELI-NANDI.FRIGIDI MONTISMONAGIfl 516
conslituti, a qinercndi sludio non cessabant. A . el peccaloriimpcenitenlia simnl ct morle martyrum
Idcirco ppst slelhc docinncntiim, eiiam Scriplu- glorificaiidUm. Ex his manifesle colligilur, quod
rarum sahclarum' teslimpnio doccri nierucriint. benignilas et liumanitas Salvatoris noslri excellen-
Veriiunt ergo, stella prsecuiile, usque ad loctimubi tius apparuit magis, quam pastoribus : illos doccns
erat pucr, cl inlraril domum. Non dicitur, quod . unclione intrinseca, islos lanlum sermone angelico,
pulsaverint ad ostium, qiiod osliarium vocaverint, et infantis extfinscca visione.
scd quod staiim inlraverinl; unde cohjicilur, aut Sed jam verborum aposloli, quoe proposuimus,
imlliim ibi fuisse oslfum, tanquam in comiminidi- lacteam dulcedincm labellis concurrcntibus in facic
veisorip quod priiis occupanti cedebal; aul cerie sugamus : solidiofem iii eis cibuni exerciiaiioribus
si ibi eral osliiim, semper de die, procuranlcMari.i, - et pcrfeclioribus relinquenies. Appartiit, inquil, be-
apcrium crai, ut quicunqbe yellenl ad videndiiin nigniiat el humaniiat Salvaloris. Apparere esl su-
Salvatprem intrarent. Aut forle tunc diviiiiins ita bilo et inopinate videri: etproprie convenit forniis
procuranduin est, ut apertum essel, ne tam devoii invisibilibus in forma visibili se demonslraniibus.
nuntii clatisum osjium offenderent; ad qtiod jam UiideAinbrosius: i Angeliidcircoappareredicuntiir,
dominiis. domus inlraverat. El est valde cfedibile, quia repenle videntur, et prsevideri non possunl.»
quod eiiam puer ipse vagilu slio eos adhuC foris B ] ldcirco Salvaloris nalivilas, et ejus bodierna mani-
stanles ad se invitaverit; ul eorum desiderium feslatio apparitio nuncupalur, quia in voluntate
vclocius impIcrei.Tnlrantcs ergo invenerunl pue- apparcnlis, non in ccrnentium polesiate fuit, ubi,
rumyet nialrein ejus Mariam. Pe pastoribtis scri- quando, vel quomodo, vel quibus apparerct, Yer-
pluin est, quod invencrunt Mariam, el Josepb, et bum ergo apparendi aperle significai, Chrislum anle
iiifantem posittim ih praesepio: in quibus verbis oc- fuisse, qtiam visibilis appareret. Neque enim angeli
culte innuitur, quod paslorcs illi vitio curiositatis tunc esse incipiunt, cnm incipiunlapparere: (II) et
liiinianic prius circumspexerunt videre quis csset hoe significalur vulgari consueludine, qua vulgus
iri doriio curiv pucro, quani tjriis esser puer ipse, ac etiam divites singulis annis in vigilia Natalis
prbpter quein soluro vericfanf, Sed quid necesse Domini magnum quemdam stipiiem ab humo radi-
fuil, ul Joseph invenirenl? Utiqne, lieilii laiiquam cilus evulsum in foco ponunt ad consumenutini;
Judsei ct rtistici, id esl increduli el garruli, suspi- cujus reliquias lolo anno conservanl, quas in asstate
carentur puerum"d'ea.lulterio naluiri , et pudorem ad terrorem tonilrui reacccndunt. Hunc irunciui
matris ejus blaspliemando laederent, si sine marilo transfocalein appellanl: quia ex utraque parte ta-
solam ciiin puero reperissciit; quippe quibus per- culare transcendit: et significat illum , qui de se
stiasum non fuerat, illuni pueium Deum csse. A C dicit: Ego sumlux mundi; ego a et w (Joan. vin ;
raagis, atitem, quos plcna fides adduxerat, sola Apoc. 1). Focale id esl foci locus mundum designat,
- yirgo cuin puero invenicnda eral: quippe qui "de qui toltis in maligno posilus est: quia quidquid in
diviuitate pueri nihil dubiiabant. eo est, concupisceniia.cariiisesl, aut cuncupiscentia
Et vide, qiiairi plcna lides illos adduxil. Statim oculoium, aut superbia viia; (I Joan. n) : qnod
iianiqiie"seqiiitur : El procidentesadoraverunl eum toluro nil est aliud , quani ille ignis triplcx, quem
(ilutth. \i). Vcre non tanquam rtisiici venerunl isti Satanas tanquam fulgur cadens de coelo misil in
ud ciiriaiu Regismagni: sed laiiquairi iiobilcs viri, lefram.
nrbaneqiie bbcraliter inslrucii, qui onine genus mu- Ei boc fofle sigiiincat triplex radihs fulgnris;
licris afferebanl; munus ab obsequio, in adoralione quod feiet, urit, et lindit. Siiniliier luxuria Jetei,
prbstrali corporis ; liimms a lingua, in oraiione de- urit avarilia, superbia iimlil, id est sciudit tinita-
voii cordis; munus a manu in oblalione auri, niyr- tem, el dirhinpit vinculum charilatis. Reliquisehu-
vba?,et tburis. Quibus inysticis iiiuneribusadofanles jus truiici accensa; conlra fulgur valenl; quia de-
boiioraiii, el lionorantes adoranl in carne deitateiii, yota sanctorum fides, invicta spes credentium, ei
in iiifirmitale virtuietn, in panuis majesiatem, in , perfecla Christi cbarilas mundi Triuiiiphat piinci-
simplicitatesapienliain, in bnmililaie potcntiam, in pem, juxta illiid Aposloli: ln omnibus sumenles
iiifante Dci Verbum, in boniine Deum verum. Et scutuin fidei , i»iquo possi.lisomnia tela nequissimi
aperlit, inquil, thesaurit suis, qbtuterunt eimunera, ignedexstinguere(Et:hes.\i). Hoc conira Paulianos,
auruni, thus, et myrrham (Matih. n): confitenlesiri et Pliotinianos, sive Ebionilas, qui pauperiores
auio summuin iinperaloiem, cui ab omni morlali scnsu quain nomiiie, dicunt Cliristum a nalivilam
Iributiim solvcnduinsil; in thure verum Peum, cui carnis habuisse iniliuni. Quod si esl.ergo non ab
ab oiiini lioiniiiesiipplicauduii)sit; in myrrha veriinv Apostolo apparuisse, nec a prepbeta veraciler et
Redeniptorciii, pro cujus amore usque ad morlein proprie dictus est appariturus fuisse, qui ail: Appa-
ah oiiini carne decerlandum sit; quippe qui pro rebil infinenii et HOHmentietur (Ilabac. n). Appa-
amicis suis iuortem prior gustaveril. In auro signi- ruil, inquit, benignitas. Apparuil, ut viderelur ocu-
fjcabatur, eum vcrtim el jnslum mundi judiccm fu- lis; lioii lamen sonuit, 111audirelur auribus;ul
tufum; in thure pcccaia poeniientibtisdimissurum ; aniplius placeret, et veiicmciitius afficeret visa,
in inyrrha mortem pro peccaloribus essepas.urum, quam audita beiiignilas, quia
(H) Yidentur quse.daindeess?.
Srt SERMO IV, IN EPIPIIANIADOMINII. 518
Segnius irriiant aniinum ilemissavcr atirem, A nus virtus fuit. Ideo apparuit olim behigiiiias sedu-
Qaatn quai snnl oculis snbjecta fidelibus. ctoris diaboli in forma colubri stanlis, tit everterel;
(HORAT.,De arte poet. 180;)" loquenlis, ut liominem siipplantaret. Naro sefpens
Apparnit, inqiiariv,ul viderc'.ur faciens; non soiiuit arite malediclioncm crectus incedebat: quod adhuc
lantum, ul audiretur jubens : ne jam posset illud ei advertitur in parea, de qua poeta :
objici verbum niordacissiiniim, scd tamen verissi- Et contentus iter cauda tntcare pareai.
niiim: t Delicatadoctrina csl pugnanti icltis dictare (Luc, Phars. ix, 721.)
de.inuro: et cum ipse unguentis delibulus sis, Nunc autcm apparuit benignitas in forma
crucntum militem accusare formidiuis. > Sane ari- pueri jacentis, ut erigat, lacenlis, ut doceat;
lequam Dei Filitis in carne appareret; dum adhuc patientis, ut vtncat : jam clamans in silentio,
sola mundo praecepta, non excmpla tribuerel, quasi qtiod poslea clamabit et vcrbo : Discite a me,
delicatus magisler erat, quasi felicilatis olio conien- quia nitiis sum el humUiscorde (Mattlt. xi). Et iii
ttis. Poslquam vero faclus liomo mannm suam misit Isaia : Nam cultut juttiiice silenlium (Isai. ni). El
ad fortia, inter esurientes esuriens, et sitientes si-' item : In silentio et ipse fortitudo vestra (Isai. xxx).
tiens, ct laboranles collaborans; ttinc plane ccepil „ Eva quippe mater omnium viveiilium qriandiu silen-
esse illis jussio lam persuasibilis, quam convmen- lium lenuit, landiu innocentiam cohservavit. Quod
dabilis conversatio'; implens illud Davidicum: adliuc tola ejus posierilas setaiis beneficio natura-
Exsurge, Domine Deus meus, in pracepto quod mati- liler cogitur observare. Omnis enim infantia tandiii
dusii: et Synagogapopulorum circumdabil le (Psal. esl innocens, quandiu fahdi impotens. Postquam
vn). Quod est dicere: 0 Domine, imple tu priof vero fari incipit, inox»ejus innocentia obmiitescit.
Iiiiniililatis et paticntiae praeceptum, quod manda- Siquidem lingua membrrim modicum iri humario
sli: slalim niullos invenies, qtii le sequanlur. Sane corpore constitula, sicul. pfiriva silentiuin solvit in
btijus vcrsiculi scntenlia nusquam melius exponi- facie, sic et priuia meritum tollil innocentiae, tu
lur, quam per illos versus poeuedicehtes: omnes expcriinenlo discimus. Divina pietas valde
In communejubes si quid, censesquetenendum, misericorditer egit ctim homine, quando ejus rea-
Primusjussa subi, tunc observantior wqui tum punivit per silentium, et lemefiialis audaciam
Fil populus, nec ferretiegat, cuni viderit iptum
Aucloretn parere sibi; componiturorbis per imbecillitatis impoteutiam , qiKKi mcdicinali
Begis ad exemplutn; nec sic inflecteresensut antidoto curavit: cujus misericordiae pleniiudineiu
Iluinanos edicla vnleiil, ut vita regetitis. posleriore gratia cuinhlal, addens et ipse bibere
Mobile tnuialur semper cum principe vulgus. C antidotum: qui venenum non biberat; ul eidem
(CLAUD., IVCOIIS. Honor. 295.) anlidoto plus aucloritaiis el cfficacia3 conlerret in
Apvaruit benignilas. IIoc est, quod ait Lucanus de caiteros. Unde dicil: Tollite jiigum meum tuper vos:
Catone, ei invenietis 'requiemammabut vestrit; et addit: Ju-
.... Momlrat tolerare labores, gum meumsuave est (Malth. xi), etc. Quasi diceret:
.Non jnbet. Nolite liincre exemplo mei rniles esse, vel humiles,
Sane anteqiiam DeiFilius nascerelur de Virgiue, quia antiquam amariludiiiein bujus antidoti bibendo
nil aliud faciebat qnani jubere. Na tis aulenv in- dtilcem feci.
fans, ei jacens, et vagiens mulus in prxsepio, nil Et revera quis jam audiens Deunv infaiitem
aliud fecii, quam monslrare. Apparuit benignilas. fieri, non magis exliorrescal exlolli fastu homiuis,
Apparere solent angeli bominibus, tam boni quam quam humiliari exeiiiplo Dei ? 0 intoleranda su-
mali: illi ut doceanl, isli ut fallanl; illi ut prosiiit, perbia, et conluroacia nbii ferenda ! ibi regnare
isti ut noceant. lllorum apparilio consolationi esl, velle discipiiluin, ubi magister servit; ibi servuin
istorumTormidini. quiescere, ubi laboral doininus; ibi bohorari reiim,
.- Formalor pmnuini. et reformalor hominuin; ut ubi jndex iiijurialur. Sic ergo apparuit benigniias.
sc non solum benigninn, sed et ipsam benignitalein ]} Oiiiii apparuil Judajis sevefitas et divinitas judicis,
csse osienderei, in forma omiiiuro formaium beni- quando audiebaritur voces et lohilfna, et sonitus
giiissima apparuit; id esl in forma pueri recens biiccinac, el videbant lampades el fulgura, mon-
nati, ad nocendum invalidi, ad feriendum ignari. temqiie fumantem , ul spirilum servitutis accipe-
Et nolandum, quod in tali forma iiunqiiam ante rent in iimore. Sed nobis apparuii benigniias et hu-
vel postea angelus apparuisse legilur, nec bonus manitus Salvaloris, qua.ndo quicnnque voluil, vi-
nec malus. Nec immerilo. Nanv in Ulroque talis 1 dere potnil Verbuni infans, et Deriin parvuluiri, ut
appaiitio oliosa esset; quia laliler apparens, nec spirilum adoptionis acciperemiis in amore.[Ohqoain
bonus conlbrtaret, nec malus deciperet: nec ille suavior fructus istius apparitionis, quam iilius I
malitiaivolum perficerel, nec isle cbaritalisofficiiini Terrebat Deus, et niinabalur, dicens : Ege DomU
explerel. Angelus autein magni consilii, qui est Dei nus, leges meas custodile. Ego Dominus (Lev. xix).
virtus, et Dei sapieiilia, eliam in tali forrna virtu- Et laiueii inler ipsos lerrores, et vindictas crebras
lem conforlandi poluit non perdere, et docendi el borribiles, leges ejus coiitemiiebaniur. Al miiic
scieniiam retinere. Neque enim Verbum Dei pro- silet, non terret; parcit, non punil, obsccral,
pter caniis infantiain Yerbum esse desiit, nec mi- non iucrepal; patilur, iion ulciscitur ; ct pro ejus
 519 HELINANDIFR1GIDIMONfIS MONACHi 530
auiore ad maiiyrium curritnr. Audiant liaic, qui- A Joannes Baptisla, pro incredibili abslinentia, d;e-
cunquc in praTationc stinl conslijiiti, qui cum au- nionium babuisse creditus sit ? t Sic ergo, ut ait
steritate et pptentia imperant in popnjp, cum' faslu Augustinus, dUmomnia miraculosefaceret, auferrct
dominanlur in clero - fastuosi in imperio, vul- qupd misericordiler fecit.» Nullam ergo convenien-
tuosi in silentio, in negolio otios.i. Aiidiant, et lioreni formam assumcre poluit, quain liumansein-
cognoscani, qnia quidquitl superbe imperatur, pcr- faiitise, in qua Dcilatis abscondcrel polentiam, et
facile conienvhilur,: diflicillime ciislpdiiur. Si prae- solita sublimare insplitis, et insolita solitis tempc
cepla ipsius Dei.seryari non poliierinl, quandiu cum rare. Sccunda vero causa est bujus apparilionis
terrpre data sunt, quanloniinus liominnm ! Hujiis jlla, de qua jam dixiinus , videlicet divinse beni-
r.ei pirlcjierrimum jipbis praTiet,exempliim moralis gniiatis: aperta dempnslratjp : qualenjis nemo ,
. i|la fabula de. Bprea,et Sole,,.qui; pignpre inlcr se xjuantumJibelreus, ad infantenv mansueiissimum
jvosito cpnlendere. cpeperuut^ uter cornm auferrct timeret accedere; nemo, quaniunilibet acre alieno
pallium vialoris. in illo cerlaiiiine violentia Borealis opprcssus, yererctur expetere omuia possidenlem,
flatus solari ccssil benevolenlia;, sigliificaiis, impe- et nibil deneg.antem.
riuui mansuetudinis niullo esse polenlius imperio n . Idcirco in Jiifanle apparere volnil benignilas
terroris. Noverat hoc imperalor illc mansuetissimus Salyaloris, im.oet infans esse. Siquidem bcnignilas
Julius Caesar, de quo lcgilur, qiiod nunquam mi- csl dandi liberalilas, ct facilitas condonandi. llaec
lites suos nisi coimnilitones appellaverit: nec un- virtus in infante lani naturalis est, ut nec poscen-
quain illis dixcrit: lte illuc, sed semper, Iiuc venite, tem possit confundere, nec nocenli velle nocere.
monstrans tolerare labores, non jnbens. Sciebat ldeo jam adullus Salvator infans salyandis adullis
enim nil esse potentius adpersuadendam auditoribus sic praidicabal, diccns : Nisi converti fueritit, et
obedieniiam , qiiani liumililatem illius imperii, qux efficiamini ticul parvuti, noti intrabiiis in tcgnnm
flvagnitudine sufftilcilur exempli. Unde-Bcrnardus ccelorum {Mqtlh. xviii). Quod quasi exponebal,
nosler (12):«Yivus sermo et eflicaxest sxempltim cum dicebat: Dimitlile, et dimiilemini ; date , et
boni operis, facile suadens qiioddicilur, dum inon- dabilur vobis (Ltic.yi). Piminere esl vindictam
slral faclibile quod docelur. > lgitur quandiu sine non desiderare; dare esl, omni pclenti se tribue-
liiinviliiatis exemplo jiiiperavit Dominus niortalibus, re. Hsec dtio liaturaliler sunt propria infantiuni,
quasi flayit, ut, Bpreas: postquam vero primus voluntarie sanclorum. Idep solis parvulorum simi-
Iiumiliiatis et patientiieexemplum prsebuil viatori,' libus promilliiuf cceliim. Terlia ratio hujus appa-
pallium, ut Laxias,:tulii;et\hoc est apparuisse C ritionis fuit, ut, sicut jarivdiximus, doccfet Deus
benigiiilalein ci liumanilalcm Dei. 0 benignitas ! hominem y assumeiido infaniem, per silenlium et
appar.ilip lampolens , qiiam mirabilis ! in qua ja- inaiifantiam , de boste qiiolibet tritimpbare. Nam,
eel potentii, iacet sapientia, silet justiiia , eget ut ait oralor.egregius , dute siinl partes injustiiiae ,
abundaiitia- dolet felicilas, infirniilas viget, iu- qiiibns nocent nnbis quicunque nocent, fraus ct
fan:ia persuadet, jnjustiiia quasi obtinet, dum truculentia. Sed fraus , inquit, nobis odio digna
reus non patilur, scd reatus dimillilur; patiperlas majore.: De prjma dicitur diabolus draco, de se-
regnal, calamitas evultat. Apparnit benignitas. 0 cuiido•le.o. Snb fraudc conlinenliir omnes illece-
benignitas polens ! Quid cniro liac infimnitaie po- brosi blandiiiariim doli: sub Irueulenlia omnes
leiilius, quid s-apientiuslioc iiifaute : qui yagiens lnolesti advefsiiatum slimuli. Jiicc est illa duplex
in cunis, vigens in ccelis, tacens in carnc, loquens acies , qiiam producit adyersuin nos inundus,
in sidere, niuliis ad aufes, claniosus ad mcnies, blandi.endo, ul decipial; terrendo, ut Jfrangat.
sap'.ci:liam Gha;lda;oriiminfaliiat, superbiam re- Fraus auiem sileniiiim non dccipit, truculentia
gum humiliat, genies huniilcs de longinquo at- paiicnliain non yiiicit. Silentium ego intelligo uon
trahit, Judaeos: indigbanles de proximo repellit, tanttim linguarum , sed eliam affccttium. Naro, ut
Herodis et Satana: eludit dolum, elidil impetum, " ait philosophus: t Quid prodcst tolius regiouis si-
persiringit oculum, consiringit animtim, irrital lentium, si affecliis strepunt? » Silent aulenv affe-
arma, irridet odia , evadit irairi, invadit patriam , cius, cuin nil cxira necessitatem appetunl, nil
(onveiiil populum , regnum subvcriil? Poterat in cxtra rationcin. Iu hoc silcnlio csl pax lioininibus
alia forma Salvalor apparcre, si vellet; sed in bc- bpnse vpliintalis. In tali silentio conservatur inno-
nigniore non poleral, Poteral :ex quacunque, ma- centia , cum- fefrciialur lingua a maliloquio , cor
tcria iiovnm subilo creare honiineiii perfecjce ina- a pravo desiderio. In patienlia vero consummalur
guiludiiiis , vpcis et virtutis.; in qua eiiam sinc juslilia, quando per illam, et pax cordis acquiri-
cibo vitani transigercl. Sed ad boc ul posieriiaiein tur, el aninia possidelur. Ei foriasse hscc suiit illa
Aila; redimeret, oporlehat, ut de cjus posieiilate duo secrela ; de quibusesl in propheta: Secretum
venirel. Denique si talis homo ficret, inagis con- tneum milii, secreium meum milii (Isai. xxiv).
firmarel errorem, qnam fidem instruerel. Nanv Undc quidam sanctus cum laboraret in exlremis,
quis illum credcrel vcrain liabere carnem, in quo et ab nbbale suo injerrogaremr : Quid lu vides,
iiullanv viderct carnis infirmilatem : cum etiam fili ? Rcspondit: Nihil liiclius iiiiam taccre, Pater.
(12) S. Bcfn , serin. 2 in Pascha.
 5-21 SERMQ V, 1N EPIPHANIA DOMINI II. 522
Polest quarla causa rcddi divina; apparitionis in A celebrari in universo orbe Romano religionc per-
forma iiifantuli; quia iusiissimiim profsus erat, ut petua : quod festum tisque ad Conslanlinum dura-.
a-tas illa, quae per Dei jiisiiliam prius poftaverat vit. Hodie ergo natum est iiiiperitim Romanprum,
peccaluin aiienum , per ejus hiisericordianv prius noii secundum initium, sed secuiidticvaugmemuin :
lepoftaret redemptionis gaudinm , et eodem ordirie ex quo augmenlo ipse Auguslus appellattis es.t.
restauraret secundus Adarii salutem alieham , ijuo Quod cognomen priiiius iinperatorum Roniauorum
primus violarai. Porro quinla causa est illa, quam habuit. E\ liujus solemiiilatis gaudio exiit. edicium
siipeiius in prhno loco posuiiinis, videlicel pfivi- a Cajsare Auguslo, uv describeretur iinivcrsus or-
legiiim Novi Tesiaiiienli, cui Dominus ampliorero bis (Luc. n). Ex qua descriptipne facipm.esl, tan-
gratiam conlerre volens quam Vetefi, apparefe tain.esse Urbem, quanlum el prbeni. -Nam qui-
voiuil in forirja parvuli, non ignis , aut lonilriit, cunque censum Romanis splvebat, civis Rpmaiius
atit iiebiilse, vel fuiiii. Haec ergp dicfa sirit pro his eral. Unde orbis univefstis in Iegibus appellaiur orbis
dtiobiis yerbis. Apparuit beiiignitas : el quoiiiam iii Rofiiainisi Unde Virgilius in epilaphiplulii Gaesaris.
longuii) jam sermOnem duximiis, reliqua irt leinptis Ctnsartanluserdsquaritusctdrbis,
aliud relinquanius Al nune exiguaclauderisurna.j,
SERMO V. B - l'osi luinc quisque sciat se ruiiurum,
: K EP1PHAN1A DOMISI11; :Etjtim nuila inorigIqfiqidlliil,(iify
Hotiie coslestiSponso juncla esl Ecclesia (15); In- gic igiuir hodie nata eslcivitas Rpmana, non quan-
ler solemnes ferias Romanorum legibns inslitulas, , tuin ad a2(lificalionemmuroruin; sed quaiituni ad
sbJemnitis cseteris agi sblebal nalalis: imperaloris , . uiiiversalem descripiionem ciyiuin per orbem Uni-
*l natalis iiriperii ejus, et naialis urbis ejus. Porro versum : et ita facluin est, ui isioe tres maxiiiia;
diyiha fjiiadahi pfovidenlia sub Aiiguslo Csesare tres fesliviiaies in unam el eariidenv diehi cbrivenifeiit,
isiaisnleihniiales iii hanc diem, quasi in-iinuiri so- non secundum eariim, lil diximus, inilia"; sed se-
leiriiiitatis nlve.iro confluxere, nori seciindiini prihia cundum aiigmenla. Aptid lios qiioque soieinnilales
solemnilaiuni Tnitia, sed secundiim augmehta. Narn isue.liodie quodanimbdo in eaiiidem didni cbiicur-
€a:saf AiigustusTiodie priihmii imperalor appelja- . rtiiii. Natalis quippe iinperatbiis csr hatafis Chfi-
iitsesl; et ita ipse quodamhiodo libdie naltis est sti; natalis imperii ejus esi natalis fidei; liataJIs
ihipeiator. Nam cum reveftereiur ab urbe Apollo- Urbis est natalis Ecclesiaj. EsJ autem iripjex nati-
«ia post caedem interfectoram avuncuii sui Julii, yitas: priina aiternalis est, sechnduhi quatn Deus
cohnranie Rohiam, circuius aufeus ad splerido- de Deo nalus est; secunda lemporaTisj seciiridhm
rem ccelestisarcus orbem sblis ambivjt, Dcqtip 9 quanv in line lemporis de Virgihe naluSest; teftia
consulli augures et afuspices, responderunt, hpdie niysterialis, secundum qiiam in' myslerip caput et
nasci quoddam imperium, quod finem non esset cprpus iintis est Christiis. In pfima uascilur Luirien
Iiabiturum; et iriiperatorem: hujus iroperii ccelo de Jumine : et qtialis Pater, lalis Filihs. In Securida
ei sideribus diyjnari, Quod respoiisum seuatuspo- honio de homine, et caro de carhe ; et qualis ma-
pnliisque Romanus snper Augusttimiiilerpfelalus, ler, talis lilius. In terfa nasciiur hoirio, cuni sit
jpsuni iinperaiorein appeJlavil. Posjea cum Anto- senex; et quod nasciiur, de Spifilu sancto esl.
nium, Grienti cum Gleopajra doiniiiantem, qui pro-r Tres sunt differenli.e naturaliter ad viiani ienipo-
pler eaindem Cleopatrain sorofein Augusli repudia- ralem nascentinm. Atii enini pfseeuiilibus pedibiis,
verat, navali et.ierrestrj prselio yicisset, eosque ad junctis ad latera bracliiis siniiliter disposiiis ria-
inorlem volunlariain coegisset : lantum terrorem icunlur : aul piaeeunte capite, bracbiis similiter
universo intulit Orienti, ulnulla gens cpntra eum dispositis, aut certe brachiis super ipsuin prasce-
auderet arnva mpvere. Hodie /ergp, id est sexta dip dens caput cancellalis. Saiiettis auterri lacob, ut
Januarii, ab Acliaca rediens vicloria, yicior in ejus singulari nalivitate supfa nalurairi aiictof na-
curru iriumpliaji Rpmam iiitravil : yiginii aulein « lurae aliquid sigiiificarei, hatus'esi extenso: arite
et quiiique reges mpre caplivorum' manibtis ppst captil hrachio, prioris fratris plarilam manu com-
Terga reyiiiciis curriim ejus pfscibanljquindecim pleciens. Hinc Jacob significal Ciiristunv, sectinduni
verOde aniicis ejus regibus ppst etcirca eum equi- quod caput et cprpus uiius Christiis.eSt, nbri se-
tabant. Porro inter captivos perjrabebantur liberi ciiiidum singularenv Christi persoham. Brachium
Aiitonii et Gleopairas, Sol el Luna :. ipse aule.m . aiite caput elatum priorem significat -eleciorum
«i :cailiedra aurea sedebal, quod ante eiiin iacere pppuluin a.ute iemppralem Salvaloris nalivitalem
nemo IriumpbaiUiuni pnesuinpseral; sed in ipso ipsa gralia prsevenlum, 5quihque rivundi a;talibus,
curru Iritimphali ad repagiilum ejtis aureum omnes lanquam quinque mantis digitis Cbristum comple-
stahant. Claudi ilem jussit templuin Jani, in quo ctenienir vel lanquam quinqiie libris Moysi eum-
TcposUa erant arma reipublica;: signilicans, quod dem popultim consiriiigenicm : reliquum autem
proiundam pacem, ct otiun ab omnibus bellis po- cprpus plenitudini gehtiuin cum paucis exlsraele
pulo.Roiiiauo parassel : ei coustituit bunc dieui credenlibus per utrumque iatus compaginatur.
(13) Ex Antipliona Ecclesiae. sunt enim Marbodi Redonensis episcopi (f 1123)t
Hi) Ilos versus apud Virgilium fruslra qtueras, EDIT.PA.TR.
PATROL- CCXII. "17
 S25 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHI 5-24
Capnl vcro medium nascitur, cui lamcn jarai A esl jllnd • In circttitu impii amtutanl (Psal. x»).
naio bracbium, quod anle egressum fueral, stio) Ei illuii: Deus'meusponeillosulrotam(Psal. LXXXH).
c.um 'reliquls membris shbordinalur loco, titipse ; Idcirco el numerus isle circularis appellaltir, quia
a^noscatur totiiis Ecclesisecapui: cui data esl onv-• seinper in qiiinariiiiiireverliiur, sive qnadrelnr, sive
ifis poiesias in ccelo, el in terra. Haeonvysterialisj ciibicclur.Elforlassishisiinlilliviginliqiiinqiie viri,
Cliristi natvvitasab initio mundi usquead finem ce- de quibus scriplum est in Ezecbiele, qui habebanl
Jebralur :el sicul leslePaulo qui ea qnae de pas- dorsum ad lemplum, el adorabani ad ortuin solis
sioiilbUsCbrisil decranl supplebat in corpore suo,: (Ezecli. vni) : quod quasi exporiif Aposiplus, cnm
Christusnondum lolus nalus est. Totics enim na- • dicil: Caro concupiscil adversus spiritum, et spiri-
seitiir Christus, qnolies fit uliquis (Tnislianus. ius adversus carnein : litic enim sibi iinvicemadver-
Fitiht eniro, iit ait Hieronymus, non nascuntur sqntur ul non quwcunque vultis, illa facialis (Ga-
Chrislianl. Tlodie autem priroum nata est. fides 4qt. y). Si autem viginti duo reges fuerunt, sighi-
(Thristiih geiilibus, quaruih primiliae fuerunt Magi. ficaiit regiiuni vel potitis lyrannidem stiperbias
Ilodie etiam primunv in Judseis, qiiorum primiliae lransgredientis natuialem legen), el scfiptam, et
fiierunl apostoli, qui ad miraculum vini de aqua ideo per,;TCges bis undeciin tlesigiiaise.deslruen-
facli ad riuplias, Jiodie prinium, ut leslatur Evan- dam pericfucem Cbristi, sicut dicil Aposlolus:
gelista (Joan. itj, credidertinl in Chrislura: quia lio- Cliirograpiiurtij.decreli,
quod erat conlrarium nobis,
die fidesGhrisliaiia nala esl in corde liominis, per lulit de medi6:;.affigensiUudcruci (Coloss.JI). Porro
quam Christus regnal in nobis. Hodie rion incon- quindecim de ariiicis Augusli regibus ilii triumplianti
grue dicitur esse natalis imperii Clirisli. Hodie collateraliter obequitanles, signiiicanl utriusque Te-
namquc .prii.no Regem ,eum confessi siint magi, slamenli. id est lotitis legis adimplelores per solius
dicentes : Vbi est, qui nalus est Rex Judworum? cliaritatis prccccptum. Omnis enini lex in hocver-
(Matth. ii.) Porro civilas hujtis magiii Regis ipsa bi iiislauratur : Diliges proximum iuum, sicut leip-
csl Ecclesia ex Judaeiset genlibus congregala, el in sum (Rom. xm). Haecautem cbaritas in membris
ipso angulari lapide conjuncla. Hodie vefo civitas quindecim ab Aposlolo conprebcnsa, apcrte dc-
hajc sedificalaesl per iidem credentium in uiroqiie monslrai se Judaica? legis heptadem, et ogdoadein
pariete: el idcirco non incoiigrue d.iciiur esse bo- evangelica?. coiiiinere; de quibus est illud: Da
die nalalis"JJrbis orbis lotius dominae: non illius partes seplem nec r.on et oclo. (Ecele. xi). Ail phi-
urbis, de qua diclum esl : t Fratefno primi madue- losophus Mullos reges, si ratio le rexeril, el pucri
funt sanguine muri,» quamvis et boc noii incon- C ( ludenles, rex"eris, aiuiil, si recle farias. Quid au-
venienler Ecclcsiaj .possii aptaii, in qua Cain tem reclius, aul rationi conveiiieiitius, quam, ut
Abel fratrem suum interfecit, et Judiei Chrisium. quod libi maluro fieri 11011 vis, alii ne feceris : et
Sane natalem litijus-imperii significavil ille circu- quod tibi bonum vis fieri, alii facere ne cun-
lusaurei coioris, qui sub Aitgtislo Roinain intranle cteris? In quibus duobus lola iiaturalis lex contine-
orbero solis ambieral. Fides enini Cbrisii Tmindo tur. Lex aulem scripta niliil estaliud, quani legis
coava esl, a principio mundi incipiehs, et usque naturalisoblilleralse in peccatoribus plena cum ex-
ad linem mundi duratura. Liberi autem Antonii et posilione recordatio. Igitur cum regem esse, sit
Cleopalree, qui propier pleniludihem utriusque vivere reete, etsecuiidum fidei rationero seipsum re-
sexus Sol eiLunaappellalisuni, reciius sigiiifuant gere, merito per reges designaiilur, qiii divinis
Christtim quam Augustum cceloel sideribus domi- imperiis obsequunlur. Hi suiit illi amici magni
nantem. Orbis autem descriplio sub/Cyrino pise- Atigusti, de quibus scripium esl: Nimis honorati
sidefacla, verius designal Ecclesiam quamRoinam, sunl amici lui, Deus, nimis conforlattts esl princi-
sine fine regnaluram. Deinde Cyrinus, qui ba^res palus eorum (Psal.^cxxxvni). Atigustus.in eurru se-
interprelaiur, aperle Christiim deinonslrat, cui a dciis significat Ghristum, qui cst pax nostra el re-
Patre dicilur : Postula a me, et dubo libi genles hm- ID quies sanctorum ; currus aureus doctriiram evan-
redilatem tuatn, et possessionemluam terminos tcr- vangelicam, coelestis sapienliae splendore refuigen-
rm (Psal. n). Viginii quiiiqiie reges, gui anle cur- lem. Igitur circulus aureus brbem solis amhiens,
rum AugUslicaplivi dticli stinl vinciisposl lergum riatalem Chrisli secundum caniem, triuniphus Au-
inanibus.significant regnunv peccati, mundi, et gusii spifitualem ejiis iiaiivitaterii significal secun-
sensiium carnis Cliristo subjugandum, et ab eo dum fidem. Orbis autero universi descripiio, ur-
captivandum per resurrectionis vicloriam, et bis, id est Ecclesiae prsefigural natalcm, cjr dici-
ascensionis iriunvphum.sicul scriplum est: Asceii- lnr : Dilataberis ad orientem el occidenlem,ad sep-
densChristus in altttm, captivam ditxit captivilatem, ientrionem el meridiem (isa. nv). El de qua rui>
dedit dona Itotinnibus(Ephes. iv). Numerus isie, itf sus dicitiir : Fundalur exsuliaiioiie universaiierrm
esl viginli qujnque, qui ex quinario quadralo sur- mons Sion, latera Aquilonis, civilas liegis magni
gitinsuperficiem, sigiiificatmundanorumcircuitum, (Psai. XLVii).Haic autem civilas etiam sppnsa esl:
qui in seipsiiin reverlitur, sicui scriptum est: civitas a capaciiate, sponsa a charilate. Civites,
Quid est, quod fuit ? lpsum,.quod fiuurum cst (Ec- quia collegitur; sponsa, quia diligitur. Ciyitas a
c!e. i). Signific.il el inipiorum circuiiura, de qno numero, sponsa a merilo. De liac ergo dicitu;:
 Ulj SERMO V, IN EPIPHANIA DOMINIII. 52<>
H ;die ccelesti Spousojuncla est Ecclesia. De iorigiiv A irahii ad se tertiam parlem slellariiin, el illam so-
qt is iiiique finibus miseriae, funibus attracta miseri- lanv; nam duabus non praevalei, illis, qui vel con-
etrdiae.iilimplerelur i:lud Jeremiae : lncharitaleper- serv-ant innocentiani, vel agunt poenileniiam. lllis
peiuaditexi lemiserans(Jerem, xxxi). Cui siinile esl aniem praevalet, qui nec limore frigidi, nec chari-
ilhid Isaiae: Appreliendiie ab exlremis terra?; etaion- late fervidi, lepore languent. mortifero; nec ange-
ginquisejusvocavite(Isa.XLI). Longinqua lerrae.snnt. loriim carmen cohsiderant, nec vae reproboruni
minora crimina : exirema, majora. Longius a Deo formidaril. Haeede singulis iralienlibus. Porro de
snnt.qiii inextremis lerraesmrl, quani qni in longin- melientibiis esl illud : El divisil eis lerram in funi-
quis. lsti vocantur, iJli appreliendniilur. Plus est culo disiributionis (Psnl. LXXVII). El alibi : El men-
apprehendi, qaam vocari; quia ubi abundavil pec- sus est duos (uniculos, unum ad occidendum, alle-
catnm, superabundayit el gralia. Vocati sunl apo- rum ad vivificantlum (11 Beg. vm). IIi duo funiculi
sloli, apprebensi publicaiii el merelrices. Vocanmr signilicant aut eleclionem Dei, el rcprobationein ;
per praecepta , appreheivdimur per fiagella. Ideo anl illam duplicem el diversam sciitentiam judicia-
scriptum est ; Apprehendile disciplinam (Psal. n). lem: Venile,- benedicti ; discetlite, maledicti (Mattb.
Quasi : Appreliendile appreheiidentem; amplecli- . xxv). Aut morlem eljudicium ; dcqjiibus Aposlolus :
inini ampleclenlem. Nam apprehensio disciplinae " Sialutum esi hominibus semel mori, post hoc auiem
iiil est aliii.i, qnam saiiclus el jiicundus aniplexus judwivm (Hebr. ix). Funictilus mortis vitam prae-
sapientiac, et nexns charilatis. Et hinc est iilud sentem melitur, funiculus judicii vilam fujurani.
Oseae: In funictilis Adam traham eos,in vinculis •' Quod enim niors sit, testattir Jpb (cap. xiv); Con-
churitaiis (Ose. »). Funieuli Adara, id est honii- ttituisli, inquil, leitninos ejus qui praileriri non po-
niim, intelligendi sunt secundnni triplicein eorum leru.nl. Possunt auiem bi duo funiculi mensorii si-
ustim. Uliionr ehiin funiculis ad ligaridtim, ad tra^ - gnificare illud bonuro figurae Pytbagoricae, quod
lienduin, ad mciiendum. Ligat necessilas, trabit humanacdiscrelionis arbilrium bifurcat; cujiij tlex-
«iipiditas.morlaliiasmetiltir. Necessilaslriplex est, ler ramus funiculis vivificans appellaii
' potesl, sini-
naturalis, voluntaria, casualis. Naluralis est, ul sier occiilcns. De'quibuspbeta:
fainesei silis, somiius et vigilia, Jabor el quies. Ei ilbiqtia: stmos deducii litlera ratnos,
Haec naluraliter omnino suni invohinlaria. Volun- Surgeiuem dexlro designat limile callem.
iaria peccatuin csl, sine-quo morlalis vita transigi Igitur Verbiuu caro factuni fuiiiculis Adam se
jioii potesl. Orone enim peccattim voluntarium est, ipsum ligavit, ut nos ligaios solveret; similem se
-sed quia omnino viiari non. potcst, necessitas ap- („ nobis fecil, nl pro siiniliuidine lantae digiiationis
pellatur. Casualis necessitasest iribulatio a Deo affecius ad se nostros vehementitis rapcrct. Mor-
-v-ela proximo nohis immissa, vel ab.hoste antiqno. lalitate nostra se mensuravit, tit nos siiae paiiiei-
Duse priniae intrinsecoe sunl, tertia vero exlrinse- pes immorlalilaiis eflicefet. El in liis omnibus simi-
C.IISaccedil. De naturalibus est illud : Unusquisque liliidinis ejus ad nos dignatio cominendatur. Qiiam
vcstrum Sabbato non solvit bovemaut asinum aprw- similis eniui nobis esse voluit, qui praiier pecc.a-
sepio, et duciiadaquare? (Luc. xm.) Simililer eiiini ttiin et ignorantiani iiaturaro nostram assuinpsit,
in diebus festis naturalibns nccessilalibus saiisfaci- passibililalis fttniculo ligatiis el inerisus, ei lioc
inus, sicut et in profeslis. De yolunlariis esl illud : quare, nisi ul digiiaiifissimasiniililmlineimsad sui
Funes peccatorumicircumplexisunlme,(Psal. cxvinj. tlileclioiiem traherct, qui noluimus eum diligere,
Itein : Funibus peccaloritin tuorumeoniiringiluriwr quaridiu se nobis similein lioluil facfere? Scfipliiiii
pius (Prov. v). De casualibus esl islud : Hunc, quam est aiitem : Omne animal ctiligil simite Sibi. sic om-
alligavit Satanasjam decetn ei ocio anvis, non opor- nis liotno proximo sibi socialur ; oninis caro a.d si-
tuit solvi -die Sabbali? (Luc. xtn). Molestius iiaiu- milem sibi jungilur ; sic"oinhis hoiiio similis (Eccli.
que affligilcasualis neccssitas, quam natiiralis : cl xni). Hinc illa esl fortissima proplieiaj consolaiio
ideo non miiius Jicilum csl illi quam isli reiiiediuni D - ad aniinam suam. Quare trittis.es, anima iiiea, et
quacrere. DeoiiinibussiinuJesj illud : Tribultaioues quare conlurbas me? Sperd in Deo, quotiiam adlitic
cordis mei mulliplicntmsunt : de necessilatibus meis confitebor illi: salulare vuliusmei, el lleus meiis
erue me (Psal. xxtv). Haecde liganiibus fuuiculis. (Psal. XLI). Quod est dieere. 0 aiiiina hiea, ne ii-
De irahenlibiis aiilem esl illud : Vnusquisqne ten- ineas accedere ad Deiim meuin : qtii siihilis mci
Itilur a concupisceutia sua abstraclus el illectus vultiiin meum gerit, in quo et faclus est Saluiari".
(Jac. i). El: Nemo nenit ad me, nisi Paler traxerii ' nieuhi, id est Salvalor meus, honio ipse sicut ego;
eum (Joan. v). Trahil quippe Deus et diabolus : passibilis sicut et ego; esuriens et sitiens sicui et
ille sursum, iste deorsum; ille ad cioelos,iste ad ego; vigiliis et labore faliscens, sicul cgo, carnem
inferos, illead gloriam, iste ad pcenam. Trahii au- suam iion odiens, nec niortem diligens, sicut nec
lem Deus solus; sed cu.in diabolo trahil caro, tra- ego. Osiroililudo omni ilileciioric dignissimalquaiii
hit mundiis; caro per fameni gulaeet libidinis, nvun- diviiia miseralio cbaritalis induit, q^i-am sola di-
J»s per silim pecuniac el bonoris. Timor mundanus gnalio stimmaedigiiitalis assumpsit. El vide, quam
a bono retrahit, cupiditas lemporalium ad nialuin dignanter Deo factus sit in simililudiiieni honiiiniin,
liaiiit. Jli sunl duo fiiniculi, quibns cauda dracouis "et habiiu invenlus ul bomo (Plitlip. n). Nec etiim
527 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHI 52*
dedignalus es(, asshmcndo lioniinem, fenum sefa- A quatuor inqiiirtiniur genus, pulcbriliido, mores et
.ceie, el luliiri), et cadavcr. lloc cnim loliim fac- divitiae. At sponsa Christi antequam il|i coiijunge-
lum esl Verbtim, cum carO facliim esl. Naai om- reiiifj pro ignobililate generis Chananaeadicla est,
nis caro femim el omnis caro lutuin, ei omnis ca- jElhiopissa pro turpiludine, pro paupertatc ntula,
r'o eadavef; feniim a decore, lutum ah origine, ca- profcediiate sanguinolenta, id est facinoribus etfla-
daver a moiie; ferium a transcursu, ltiluin ab in- gitiis plena.
Iroitu, cadaver a casu; fenuin a foriria, lutiim a Porro in eligendo inarito, juxta pra.'falum Isido-
niaieria, cadaver a ruina. De prinio esl illud. Om- riim, quatuor solenl inquiri, virlus ei genus, mores
uis caro fcniiin (Isa. xh), el illud,: llomo sicui fe- et sapientia. El notandum, quod in utraque elec-
mim diesejus, tanquam flos agri sic efflorescil(Psal. lione mores circa finem ponuninr; quia apud htijus
cn). De secundo : Memenlo,-quwso, quod sicullu- saeculiamaiores vix demoribus fii quacslio,et utinani
tum feceris me (Job x). De terlio : Vbicunque(ue- vel ultima fieret I nam apud plerosque nulla est.
rit cadaver, illic congregabiinlur et aquilai (Matih. Porro sponsus EcclesiaeChrisius tantaeyirlulis esl,
xxiv). Sic enim iranstulit Origehes super illud Mai- ut ad ejus taClum coiivalescant languidi, ad ejus
thsei, Hebfsci sefmonis scienlissimus. Igitur cum odorem reviviscant moiiui, ad illiitsclanvoremexsi-
i)eus Iiomo facttis est, el feritim, et lutum, et liiirit sepulti. Genefosus aulem esl, ul Filius Allis-
cadaver. Sed ieriuriv semper floridum, lulum sifni; sapiens, itt Angelus magni consilii; speciosus,
hunquam sordidum, cadaver nunquam putridum. ul Filitis Dei; dives el opuleiilus, ut Crealor inundi.
Feniim, ut foveal; luium ul abluaf ; cadaver, ut 0 quam divesest, cnjus esl lerra, ct pleniludo ejus,
riascai. Esl eiiiiri quoddam genus luti aptum ad orbis lerrarum, et qui babilant in eo! Gujus civita-
iollendas maciil.as.devestibhs, el sordes abluendas. tisplaleae sicrriuntiif auro mundo. 0 quani pulcher,
Feiium faclus est Cbristus in flore, lutum in san- cujiispulchritudinem sol eiluna mirantur! in quem,
guine, cadaver in came. Floniit ei florebil iri aeter- desideranl arigeli prospicere. 0 qiiam sapiens, qni
miniejus •conversaiiosimul et sermo :lavit, el la- comprehenditsapientes in asiulia eorum, qui perdit
vabit sempcr ejus passio : pavit, ei pascil, el pas- sapientiam sapieiiluin, et prudenliam prudentium
cet semper in perpetuum ijlius caro- In boc feno reprobai! cujus sapicntia fundavit lerrara, cujus
nidificaverunl sancli confessores ; in boc luto slo- prudeiiiia stabilivit ccelos: cujus stuliuin sapientius
ias suas candidas fecerunt gloriosi martyres; ad . est boiiiinibus. Generositas auiein ejus lam enair.iri
boc cadaver coiigregaiae sunt aquilae volantes, id non potest, quam ipsageneralio.Generrt/ionem,inquil.
esl animae sarictoruin, jam dc carcefibus egressae p ejus quis enarrabit?(ha. u.) mullo minus gencro.J-
coipbrum ; quae de valle lacryniarum ascerideruni lalero. 0 quanlaevirtutis est, qui vivendovicit pec-
in monleni Doiiiini, et seciire requiescunt sub al- caliim, praedicandbmunduin , moriendo diabolum,
lare Dei : invenientes in hoc nionle praeparaliim resufgendo infernum! Al suavitatem morum ejus
conviviuni pinguiuni, convivium vindeiniae; pin- quis explicet : quitm certe nec ipse melius aut ple-
guium medullatorum, vindcmisedefaecatae.Pingues iiitis explicare polui.l,quahi cum dixil: Delicimmeat
ivedullati sunt ordines illi beatorum spiriluum, esse cum filiishominum? (Prov. vm.) Quid ad lioc
qui de iniima visione Dei assidue pascuntur, dicis, o sponsa, noii turpis, sed speciosa; non igno-
quia faejem Patris semper iniuenliir. Horun» bilis, scd generosa; noii exilis, sed opulenta; non
eonviyium est gloriosissiroa caro Filii Dei, sedens infelix, sed beala? Ecce Jiabessponsum votis om-
ad dexlram palernse majeslatis, in quam de- nibus respondentem, quem cuin amaveris, Casta es;
..siderant angeli prospicere. Vindemia defaccata esl ciim letigeris inundaes; cum acceperis virgoes;
bealissima el superexcellens ipsius anima in di- cunvilli nupseris, felix es. Gerte nec humilius uxo-
vinae felicilatis bonis potioribus cbllocata, Qtiam rem dticfcrepoterat, nec tu riubere gloriosius.
veraciler ergo ail Aposlolus : Apparuit benigniias Curramus ergo, fratres, currainus obsecro, ctinv
et humqnilas Salvalorit noslri Dei. Benignitas Dei D miigis ad regales' nupiias; sed curramus ui magi,
iiiaxime in humanitate apparuil, id est in beni- id esl ut sapienies, boc est cum muneribus. Nam
gnissima hominis assumpiione. Nunquam enim insipienlis est maiiu vacua posthlare. Currere cst
inelius oslendere poluit Deus, quam benignus essel quaerere, pelere, pulsare. Gmnis, ait Scriptura, 911»
crga hominem et quantum cum diligerei, quam quwrit invenil, el qui pelit accipit, et pulsanli ape-
assumcndo caniein, sicut jam dempnsiravimus, Igi- iitur.(Luc. xi). Mulii quaerunt, sed noii inveniunt,
tur necessitates nostrae, quas suscepit in se Chri- quia insipienler quaerunl; muiti petunl, sed 11011
sius, iniquitates nostrae, quas ut nubem delevit; accipiunt, quia insipienter petunt; inulii pulsant,
passiones innumerae,quas pro nobis sustinuit, com- sed iion iiilianl, quia insipiemer pulsanl. Quajren-
passioncs immensse, quas ex cordenobis cxhibuil; dum est, sed cunv luinihe; petendum, sed cum mu-
sunt illi funicuii Adam, quibus ad se hodie Eccle- nere; pulsandum est,sed cum clainore. Luiiien
siam atlraxit, tanquain sponsus sponsam, sed cce- chm quo qucerendum esl, pcenitenlia est, qua^per
testis lerrestrem, nobilis ignobilem, dives paupe- contrilionerii ardet, pef coiifessionemlucei. Haecest
ran, speciPsusturperii. Plane non sic soleni eligere liiccrna, quam mulier accehdit, ut evcfral domum,
viriuxores, Nam, ui ait Isidorus, in eligenda uxore el drachiiiam perditam invehial (Luc.'t\). Everrere
529 SERMO VI, 1N FURIFIC. B. MARLE I. 530
domum est coiivcrsalionem niulare : ihvcnire drach- A nus, ciim lam crebro repetil seinpiteriiitatem llhus,.
mam est dignitatem divinoe simililudinis in con- dicens : Bonumesl libi oculutn Itabenlcmin vilam
scientia restaurare. QuaeIn decem praeceptis conti- inlrare, quam duos oculos habetuem miili ingehen-
rieiUur, lariquaro in decem drachmis, qtiarum qui nam ignis (Mallh. xvm). Ubi vermis eorum non
unam perdit, omnes perdit; qui in uho offendit, lit morilnr, el ignis non exslintjue:ur (lsa. LXVI).Re-
omntum reus : ct qui tiuanv invenit, omnes invenit: petitioeonfirroatiosernionis est, ul nos tcrreret ab
nam qui unahv virtiiiem habet, omnes habet. Pelen- aeierna damnaiioneceriissimesecuiufa. Ilanc tristi-
duro cst, sed eum munere; quia juxla vulgare pro- liam exaudit, qui futiiruiii judiciuhi cerlissime cre-
yerbium, vaeuaemauus cassa est petiiio. OITeramus dil, et semper meiiiit. Qiii.dquidde poeuis inferna-
ergo Salvatori munera, quae ipse prior nobis, iau- libus ficlum est a poetis, fabula creditnr esse a phi-
quaro servus, dominus obiulit. Aurum nobis oblulil losophi?. Sed nec fa.llerecharilas, nec fingere vcritas,
in verbis gratiae, tbus in faclis polentiae, myrfharo ncc solvi potest scriptura.
in amaritudine patienliae. Aurum in praeceptis, tlius Et ideo quidqtiid in ea de inferno scriptum est,
in miraculis, myrrham in pressuris.Et nos igilur of- verum esse credeiidmri est, quia sine dubio verum
feramusci aurum eleemosynae,thus orationTs, niyr- r» est. Non enim a Spiritu ' sanclo baec ad lerrorem
tham continentiae, quaeperjejuniuin solel designari. lantum dicla sunl, sicul a poelis ficta sunt, ui Ori-
Vel aurum iidei, thus desiderii, niyiTliani martyrii. genistae menliuniur; sed poiius ita esl, ul scriptum
Pulsandiim eat cuni clave, cum iniprohiiaie ct per- est. Alioqui si non esl aeteriia impiorum pcena, nce
severaniia. Haecsola inirat, quia sola salval; sola aiterna credenda sunt jiisiornm praeroia. Sed verum
impctral, quia sola coionat. Labor improbus oimiia est, quod scriptiiniest: Ibunljusii invilam mlernam
viricit. Nihil adeo clausum esl, ad quod non intral (Maith. xxv). Ergoetiam verum esl, quod praccedil,
pulsalor importumis. Beati quibus sic currentibus el ibttut lii in suppliciutn atcrnutn (ibid.). Hierony-
et pulsantibus datum est inlrare ad nuptias Agni, mus autem tradit Zenonem Sloicorum principem
ut lactentur convivae ex aqiia vino faclo , id cst credidisse inferos, et animas iivimortales.Juvenalis.
timore penilus in amoreni converso, vel polius ab quoqiiae saiyricus conlra generaiem opinionciii.
ainOre absorplo; quia liinor 11011 e t in cliarilate, gentiliuin sic aflirmai esse credendum, dicens :
sed perfecta charitas foras inittit limorem. Yel Ecce aliquos manes et sublerranea regna ,
tinum ex aqua factum est requies posl laborem, El conlum,el Stygio nigms.ingurgite ranas,
ahundantia post pauperiem, satietas post esurieim, Atque una transire vadtimtot mUlia cymba;
Nec ptieri crcdunt, nisi qui nondum wre tavanlur,.
gaudiuin post moerorein. Sicut scriplum est: Mceror(r. Scd tu veiapnlu. (JDVEN , Sat. IJ, v, 4S.J
in corde viri liumiliabil eum , el sermone boni latifi- lgilur, ut diximus, exaudiregehehnac trisiiliam, est
cabiiur(Prov. xn); illo scilicet -.Bealiqui nunc fletis, firniiter credere, esse gehennajii, el iseroper eam
quia ridebiiit (Luc. vi).Tloc esl viiiuii)boiuiin, quod mcluere. Audiunl banc iristitiain , sed npn exau-
SponsusEcclesiae,nobis servaladhuc, sieiil scripliiin diiiiii, qui sjc opinantur, non firroiter creduni.
est . Quam magna inultiludo dulcediiiis tuie, Do- Nemo aulero firmiter credit, efficaciler exatidil-
mine,quam abscondistilimeniibus te ! (Psal. xxx.) istam irisliiiain ; pro qua exaudilione afficitur Si-
Ad quain nos perducat, qui sine finevivlt et regnat. meonis nomine. Porro exaudilio secundae Irisliiise
SERMO VI. est suscepiio paiiiiieniiae, el perseverans exsecutio-
1NPCRIFICATIONE B. MABIdJ I. susceplae. Per injuslitiam diyidit,. sed nonexaudit,
Suscepimus, Deus, misericordiam tuam in medio qui injunctam suscepit, sed projicii susceplam. Igi-
teinpli lui {Psal. XLVII).Duplex est stisceptio hujus tur istarum duarum trisjitiarum neutra sine. altera.
misericordiae; menlalis, ut ita dicaro, in"Verbo ; sa- poiest exaudiri; quia nec gebenna salubriler iinieri
cramenfalis in carne.Prima Simeoni, secunda Annae potest sine exsecutione poanitaniix, nec pcenitenlia
convenit: id est Siineoii prinlaesusceplionisiii segeril perfici sine tiniore gebennae. Hsec ergo duo eon-
mysierinm; Anna vero vidua secundae susceptionis 1D juncta Simeonem faciunt, id cst tristitiae dtiplicis
conlinet sacramenluti!; Simeon interpretatur exau- boiiuiii exauditorem. Hic esl senex, id est sapiens,
ditio Irisiiliw. Dupliccm liistitiam anuunliat nobis qtiia in antiquis esl sapientia. Scripium esl autem.
veriiuro Dei: aelernaleiii geliennaeniiseriam, et tein- Eccetimor Dominifipse est sapieniia (Job xxvm).
poralem pcenitenliiedi.cipliiiaro. Omnis enim disci- Unde ideni Sinieon dicilur justus, et iimoraius.
plina in prwsenli non videlur esse gaudii, sed mcero- Timoratus propter assiduum tiiuoreni Domini; jiii-
ris (Hebr. xu). Piimain nobis nuntiat, qui dicit: tns propter jusiitiae contijiuum Jervorem. Niliil e*l
Quit poterit habitare de vobiscum igne devoranle : justius, quam pcrenniter a nobis omnibus, et om-
aut quis habitabil ex vbbisc-utnardoribus sempiler- nium judicem semper timere.
uis? (Isa. xxxiiu ) Et Dominus in Evangelio -. Hic Simeon semper habitat in Jerusalem, el con-
Timele ettm, qui poslquam occiderit, habet polesla- solalionein lsrael exspectat; quiajustitia confoetle-
lem millere in geliennam(Maltli. xj. Esl auiero ratur paci, et consolatio proiuitlitui' lugenti. Jusii-
gehennaduplex, calorisel frigoris, juxta illtid: Ibieril tic, inquit ei pax osculalw sunl (Psal. LXXXIV). El :
fleius cl slriifcr deniiuin (Maith. vin). Quam tiincmla Bcati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (MuUli.
vero el lioiTcmla sil illa gelienna, ostendii Domi- v;. Hic responsum accepii a Spirjtu sanclo,. id cst a.
551 IIELINANDIFRIGIDIMONTISMONACKI 552
stia conscientia bene silii rcspondenie spiriluali \ qui illum bospitio non colligerct? At puerum istuiu,
testimonio, non visuriim niorteni, nisi prius viderct qui dicilur Jestis Cbrislus, lanto crudelius el infe-
Glirislum Domlni, id esl nisi priiis diniissa ftieriiit licitis cst hospilium petenleiii repellere, quantp ipse
pcccala srua, et coiiipntrueril eorum jiiguiii a facie dignior est, et dulcior : ei quanto illius major
olei, id est ab uuciuosa misericordia Dei. El ideo dignatio esl, hospilium ab liominc petcre, sine quo
venil in spiritu in lempluro. In spirilu, id esl in non potest boroini bene esse.
spiriiuali voluntale, i.n proposilo audiendi verbum Et quid dulcius misericordia , quid sapientia
Dei, el reiinendi inemoriler, el fideliter conser- dignius; quid salute dulcius, quid dignius Salva-
vandi, id esl efiic.if.iterailiniplendi; tanqtiam sciens tore? Al quid eo dignantius, apud indignilalis no
veraciler scriptiim esse : Beati qui audiunl verbum strae miseriam liospitatc? Si quis, inquil, ditigit me,
Dei, el cuswdiuni illud.[Ltic. \i), Nemo poiest in sermonem tneum servabit; el Pater meus diligel
lemplo proficere, qui nescit in spiritu in lcmplum eum, el ad eutn veniemus, et mnnsionem apud eum
venire, Nemo auieni in spiritu venii, quein spiritua- faciemus (Joan. xiv). Tlem : Ecce ego slo ad ostitim,
lis voliintas noii adducit. Suni, quos in icmplum el pulso. Si quis aperuerit mihi, inlrabo tiilenm , et'
ducit petulantia; sunt quos' perdiicii cupidilas; cwnabo cum illoiel ipse mecum (Apoc: m). 0 fe-
sunl, quos inducit ambilio ; sunl, quos curiositas "Jicem lanto bospile bominem! Pulsat autem Domi-
introducil. Fur uon yeuit, nisi ut furelur; petulaus, niis ad ostiuro veslrum, quoties offerl vobis a prae-
nisi ut yidealur, aul videat; tangatur, aut langat; dicatore salulis verbuin. Suscipite ergo illud in
ambiliosus, ul lionoietur; curiosus, ul riraetur. mediolempli, id est cordis vestri, sicul scripuun
Templttm esi domus oiationis; sed piimi faciunlde est: Vl facerem voluntatem tuam, Deus, et legem
ibta domo speluncam lalrohum, secuiidi ltipanar luam in tnedio cordis mei (Psal. xxxix). Si enim
nicrelrieiim, terlii foruin venalc, quarii foruin.cau- juxta Aposlolum corpora nostra lempluni suiil.Spi-
sanim. Nam etiam eorunv qui audiunt verbum Dei, riltis saucti (/ Cor. vi), quid aliud esl hujus lenipJi
quidam audiunl lanium ul laudcntur;. alii ul vitu- mecliuii),quain cor noslrum?Cor ciiim aninialis iu
pereni; pauci, ut suscipianl; pauciores, ul conser- medio ejus esl. Porro puer isle non soluni hospitio
yent. At vituperafe malum csl, laudare parum, suscipiendus est, sed etiain in mar.ibus gcslandus.
suscipere liecessariuro , conservare et eustodire Quid est auiein Jesiiin puerunv in manjhus gestare,
opiimtim Cl perfectum. Ulinam qnotiens in, lem- nisi verbumsalutis operibus adimplere?.Paucioravero
pliiin veniimis, in spirilu veniarous : uliuam ad au- possuiitgestari in inanibus.qiiainbracliiisamplexari:
diendum verbutn Dei uos addticai devolio, 11011 r ideo non solum gestandus, sed el amplexandus est,
(
libido detrahendi seducat! ~ el peclori dulciler asiringendtis. Quod laniiim ges-
Quo lamen qiiisque spirilu advenial, susceplio tare consuevimus, suos pleruinquegesl.inies gravat.
demohstrat. Quam bene devotum Sinieonis devolis- Quod atileiu amplectimur, et hobis appectora-
sinius ille' deroonstrav.it alfeclus, quo- amplexatus nuis, seniper sine dubio nos deleciat. lgitur pue-
est puerum oblaluin. Denique inipatieiiiissiiniiii'. " riiro Jesum in manibus gestare, esl iacere quod j;i-
iilius desidcrium non cxspectavii quousque Maria betur; ainplexari vero esi, plusquani jubelur adun-
portans in suis brachiis incarnatain Dei misericor- plere. Ad susceptionem proliibiiiones pertiiient, aT
diam.perveiiisset ad altare; sed cum adhuc induce- geslalionem praecepta, consilia ad amplexuin. Porra
vent pueruni Jesum pareiues ejus, oc.currit eis in duo bracbia quibtis aroplexandus est, siint hilaris.
riiedio teropli, el suscepit i.bi puerum, imo quadam obedienlia, et patientia foiiis; vel tempeianlia iu
avidiiate feslinatioiiis rapuiteum de uhiis Mariaein prosperis, et palienlia in adversis. lsti sunt ambi-
ulnas suas, et aniplexalus est et osculatus. Plane dexlri, sic pugnantcs siriistra ul dexiera : quos
sic cusiodieiidum:esl.verb.umDei, occurrendum est nec prosperiias illudit, nec eli.dil adversitas. Vac
praedicalofi ab. audilore meivte alacri , prompio illis, qui ad amplexandum hunc ptierum utroque
aiiimo, paralo cordej ul possil.dkere curoPropheia: p bracbio manci cxisluul', in prosperiiate luxuriusi,
Paralum.cor nieum, Deus, paralum cor meum (Psal. in adversitate murmurosi; iiileinperanles in vo-
cvn), Non exspeciare debet, donec pracdicalor acu- luplalibus, in calamitalibtis impatientes; ncscicn-
tas proferat senteiitias, et veiba penelr.abi.Iia,id cst tes, iiiionoii volenies, vel bona facere, vel Tnala
persuasibilia ; sed mox ulDeo Ipquiincipil, debet ci tolerare. Amplexus autero et appectoraiio liujiis
Cordis aperire osliuni; el, ul ait Auguslinus, verbo pueri devotjonem siguificat in bono opere, et glo-
Doniini facere nidum, ubi ponal pullos suos9 et riationem in Iribulalione. Non possumus oneralis
foveat, Seririonis quippe Doinini propritiiii doiniei- bracbiis diu incedere, nisi ipsa brachiorum ouera
j.uni niJ est aliud, quaro cor liumanuiii; haec est nostris pectoribus aslringi curemus. Oneraia quippe
cjus domus propria, haec ejus nvansio, hoc ejus bracbia quani longius reinoveiiltir a pectore, lanto
Iiospilium, hic nidus. lloc hospiiium petit a nobis facilius laborc lassantur. Similitet: nemo potest diu
verbum Dei. Unde dicil : Fili, prmbecor luuni milii csse vel sirenuus ad obedientiam, vel longanjiuis
(Prov. XXHI).Si quis puer parvulus foris slaret. ad ad pa.tientiam, nisi spontancus et devolus cxstite-
oslium domus vestrae, e; pro amore Dei peteret a ril ad uiramque. Nam qnod inviti facimus, ci.lo in-
nobis liospilium, nonnc crudelis et iiibumanus essei, termilliiuus. Et quod invili ferimus quara cilo-poi -
553 SERMO VI, IN PURIFIC. B. MARLE I. S34
snmtis, ferre cessamus. Sola ergo devotio est, quae A . priani lurgidis inflationibus 'altoHens et; efigenS,
ihcoaptiim opus absolvit; sola acedia, quse dissol- tanto magis scissioni et ruinoe-approximat,- qiianio
vit. Illa graves etiam labofes alleviat, ista leves magis familiare osculum sibi prbrstis: iridebitiim
iiggravat, iuxta illiid Comici : tNullares adeo faci- aptid amalorem humiliuin usurpal. Osculafi quoque
lis esi, qnin difficilis sit, quam invitns facias. > Sed planlas Domini, est incarnationi Domihicae devb-
e conirario polesl adjici, nulla res adeo difficilis lissimis affeclionibus medullatas gratiarum aclio-
est, quin facilis sil, quam iibens et devolus facias. nes referre. Ecce qualiler suscipienduro est Ybr-
Hoc esl libamen, quod semper sacrificium debet bum Dei. Sed revera ipsius est, lil bene suscipia-
comiiari, juxia illud propheticum : Sacrificitim el tur Verbum quod offertur. Sicut auJem a S. Si-
iibamen Domino Deo nOsiro (Joel. n). Sacrificium meone forinam suscipiendi 'cognoviinhs, sic a B.
sine libarnine estopus vanuro sine devoiione.Deinde Maria virgine formani offefcndi cognoscere. debe-
osctilandus est pucr, non in sui ipsius labiis, sed in mus : in cujus oblatione tria praecipue conside-
solis plantarn.ii vesligiis. lllud enim summum randa suni, temptis, modus et loctis. Teropus,
osciilum singularis mimeris estprivilegioreJinquen- quando; modiis, quomodo; Tocus, ubi. Non enini
dum. Nunquam legitur puer isie osculatus in ore Yerbum istud mox ut nalum de malre est conlintio
suo, nisi"vel a matre, vel a proditore. Summa ^' oblatum est; sed lunc primo, qiiando iinpleti sunl
pracsiimptio est, ad sumroi Jabia os inquinalum dies purgationis Mariae. Oblatum esl aiitero, non
yelle porrigeie. Al cui non conlingit illud vae pro- in majestate lerribili, nec in nuditale conteinpli-
phelicuro, ul se possit dicere labiis pollntum ? Om- Iiili; sed induluni membris teneris, el pannis
nis hoino niendax (Rom. ni). Suis ergo inimundis mundissirois involuttim. Ohlattim quoque esl, non
hbiis oscuiabilur labia ipsius veriiaiis? Sufficiat extra lemplum, non ad fores templi, sed in ipso
nobis peccaioribus planlarum ejus osculum ; a qui- medio. Similiter praidicalor fulurus, qni divmi
bus aJtius osculari est, quod nec S. Simeon ilie Verbi maler spirilualis est, non slatim ul aliqua
praesumpsit.Nunquid non magntiih esl hoc? Quis Scripluraruro saiictarnm mysteria suromaiim per-
enim altior illo aestimabitur, qui pedes sedentis in leviter alligerit, publice in ecclesia praedicare de-
eoeJoosculalur! 0 vefe bominem giganleac celsi- bebil; sed lunc primo, cum purgata fueril ejus
tudinis, cui datiim esi osculari vesligia lam ex- conscienlia, et velus conversalio plenissime mun-
celsae majestatis! Sed quid esl osculari plantas data. Al)imiiuindo eniin quis mundabilur? Tunc ati-
Verbi Doinini, nisi oronia bona noslra in conspeclu lem offerat Verbuin, noh iii thajesiale pbilosophica,.
nostro despicere, ei pro nihilo repulare, sicut t(, sed nec in siinplilate rustica; sed affecluosissimis
scripltinv est : Cu»i feceritis omnia, quw prwcepta adornalum sententiis, et dulcissiiuis sermonibus
sunt vobls, dicite : Servi inutiles sumus, quod de- involutuin. Oporlet enim, ut liiiguaejus rion tanlunv
buimus facere, fecimus? (Ltic. xvn.) llle revera pe- foris perstrepat ad aures populi, tanquam Jesum
dcsDomini osculalur, qui semper se minorem aliis offerens ad fores lempli; sed magis intus penetret
exlsiinial, ei aliorum bene facla el dicta laudans, autem lex duobus modis; vel cum fiuni, quae ibi
et niagnificaiis, comparaiione illoruin se nihil fe- tisque ad cordis intiroum, lanquam Jesuro offcrens
tisse repuiat, se nihil esse pntat. in lcinpli niediiim, ut pO-sinl dicere au.litores :
Pedes Dei osculattir, qui omiiia bona non suae Suscepimus Deus tnisericordiam luam. in medio,
induslria?, sed Dei gratia; atlribiiil; mala autem Umpli itii (Psal. ALVII).Sic euiin praccipitur praedi-
sua sibi soli imputat et ascribit. Pedes Domini caloribus : Loquimini ad cor Jerusalem (isa. XL).,
osculaiur, qui bona stta a conspectu suo projiciens, Quasi diceret : Nolile loqui ad bursas, ad lingiias.,
inala s.ua cum lacrymis seuiper recordatur. Ad ad aures, sed politis ad corda populi. Sane baec
hoc piilclierrima simhlitudine nos beaius invilat suut quatttor genera praedicaiitiiim. Sunt enim
Bernardus, qui dicit nos sic faccre debere, sicut prsedicatores bursaruro, sunt prsedicatorcs linguar
pauperes et infifmos sedenles in semitis magnis, D j ruro, sunt praedicalores aitrium, suut el cordium;
vel lemplonirri porlicibus, ut petant eleemosynani sCd islorum magna valde paucilas, caeterorum vero
a viatoribus vel inlroeuntibus in templum. Nam noxia mullitndo. Primi nihilquaeriinl,nisipecuniam;
quod in eis saniim el robusiuro est, occultanl po- secundi nihil expetunt nisi famam; leiiii nibil
lius quam demonslrant; quod auiero ulcerosum et sciunl quairere, quarti niliil volunlperdere. Priinis-
putridnin, et aspeclu feiidtim, el miserabile, hoc ergo tribtis reprobatis generibus, quarlum assequi
ostentare potius quam occullare laboraht; ul inde laboremus; laboreroiis dko, cpiia hoc opus, hie lar
magis ad compatieiidum videntes provocent, el ad bor esl. Nam ad lantam loquendi efficaciain, quae
eroganduin invitent. Sic et nos in conspectu Dei cor lioiiiinis non soluro pungat, sed etiiim perforei,
nonnostra, si qua bona stini, jactilare et magrii- omnimodis necessaria esl lingua eucharis; quae
ficare debemus, sicul Pharisacus ille faciebal; sed uoniiisi in bono hoinine habel abmidare. llovera
nosira poiius denudare vulnera, sicut humilis pu- enim verbi salularis. ei persuasorii sacrosancta
blicanus. Sola ergo liumiliias est, quae pedes Do- encharislia. sicul noniiisi eliam in altari mundi
nviui merctur osculari. Superbia vero sumrois sero- cordis conficiiur, sic nonnisi per linguam eucha-
per aslans arroganler ct se ultia incnsuiam pro- li.ni miiiislralur, Sicul enim. uitilier quae iu pct-
 HELINANDIFRIGIDI MONTJSMONACHI »536
cato coneipil, naturali nalivilaie in peccato parit; ; A stalis, et tempiis inopioe; qulppe in quo niiiiqnaiii
iia procul dubio qui divini Verbi conceptor immini- et ritisquam invcniri potuil, unde vel unus homo
dtis est, riecessario tam sancti seininis el indignus redimere possel animam suam de manu inferi.
salpr est, et inulilis dispensalor. Non suHieit aulem Redemptio auteni aniuiaeviri propria: diviliae. Illud
sola vitaesanctitas, nisi adsit etiam fecundilas do- antem lemptis vere fuil plenissimum, in quo Sal-
cirinae. Quaesemper infecunda est, nisi eam fecun- vator aiinlil plentim salutis donum, id est copiosae
del linguaefacundia. Non est aulem lingua eucba- redemptionis prelitim,: sicul hodie canitper orbem
ris artificiose docens mendacium, el facile quod- iiniversum Ecclesia : Secundum nomen luum Deus,
Jibel ilJicitum pcrsuadens. Cum enim hoc nomen ila el taus lua in fines terrw (Ptal. XLVII).Nomen
eucharis idem Gracce signet, quod Laline vel bona Doroini Jesus Ghristus; Jesus a salute, Ghrislus
gratia, vel bene graliosa, nianifesliim est nullam ab unctione. Ophs Jesu salus, el salus vera, qui
linguain larn graliosum proinereri vocabultim, nisi operatus csl saluteiii in medio lcrrae. Opus Chrisii
qtiam gratiosam constal esse ad bonum. redempiio, et redemplio copiosa, quae inimdum a
Quasi ergo a Maria virgine, el malre, et plena morie perpeina redemit. Quia ergo secuuduin 110-
gratiarum, de puero Jesn nova sil oblalio in medio men ejus, ita et opus.ejus; ideo secundum nomen
templi, pergrata occurrenlibtis, suscipientibus per- B ; ejus, ita et .laus ejus in lines lerrae: til ubique lau-
accepla, quando praedicalor ecc'esiaslicus mundus delur, sicut verusSalyaipr et Redemplor; Salvalor
|VJla,fecundus scientia , eloqtientia, perfacuiidus , a peccalis, Redemplor a poenis; restitutor innocen-
persuadel hominibus incedere per viam salutis, et liae, jusiilk» retributor, Unde sequiiiif : Justitia
ambnlare in salvationein; ulensad eos verbo puro pleaa esl dextera lua (ibid.). Juslilia lua, Jesu, qui
et simplici, bonesto et utili, sanctp et salutari, toium habes dextrum, uil sinisirsm; loium pro-
gralioso et dulci, sicut scriplum esl de ptierohoc : speruro, nil adversum; loium forle, nil infirroum.
Diflusa esi gralia in labiis luis (Psal. XLIV).Sane si Nain quod infirmum est tmim, foritus est homini-
sit, qui illum sic offerai, eril qni oblatum bene bus (I Cor. i). Tu lotus nil aliud es, nisi niiseri •
suScipiat. Ideoenim hodie ad suscipiendum puerum cordia justificans iiiipium, el jusliiia remunerans
Jestim nemoaccedit, ii.t Simeon; qnia ad illum of- justtim, exallahs humilein , dejiciens superbum.
fercndum nempproecdii, ut Maria. Opus luum multittido miseficordiae, el justitiae ple-
SERMO VII. niiiido. Sane non poterat venire, ntsi ciiin pleni-
m PURJF1CA.T10NE B. MARI^11. ludine et curoulo salulis ille, in quo habital pleni-
Qttando veiiitpleniludo temporis, misit Deus Fi- tudo Divinitatis corporaliter; in quo sunt thesauri
livm suumtin terris facium ex muliere, factntn sub " supienliw et scientiw. absconditi (Coloss. n) : qui
lege, ut eos qui sub lege erant rediir.eret (Galat. tv). fons "boniialisest, fons luminis, fons vilae, flumeii
Ilaec senteiitia Pauli scribentis ad Galalas, sicuiad pacis, et torrens glorite, sicul scripluin esl : Ecce
Nativiiatem Doroini referri solet, propier illud : ego declino in eos, vt flumen pacis, el torrens inun-
Misit Deus FHium suum factum ex mulieire, sic ad dans gloriw gentium (Isa. LXVI).Ideo dicebat oliin
bodiefnam solemniiatem, propter illud, quod sub- Jtidseis : Meus esl orbis, et plenitudo ejus (Psal.
dilur : Faclum sub lege. Hic eiiinvsermo brevissiine XLIX).Quo mihi multitudinem victimarum vestra-
quidcm, sed lam.e.nplenissime comprehendit, quid- rum? Ptenus sum (lta. i). 0 qiiam pfenus est, qui
quid bodierna leclio sancli Evangelii dc Piirifica- boiiorum noslrorum hon eget! qui solus sibl suf-
lioneB. Mariae Ioquitur, cl de inductione pueri ficil de cujus pleniludine omnes accepimut(Joan. 1),
Jesti apparenlibiis ejus in leinphim, ut facerenl sc- qtiicunque boni aliquid habemus, a quo bona cnn-
cunduro consueludinem Jegis pro eo. Propter quPd cla prpcedunt, ei ad quero ctincta redeunt, tan-
et liodie ad sextam lioram in ordine nostro capi- quam jQumina ad locum unde exeuni, ut ilcruin
tellum de bac sentenlia faclum est. E.l fortassis hac fluaut. Unde Joannes dicit eum esse plenum gratiw
. cadem puer jesus hodie in lemplo esi praesentaius. i) et veriiatis (ibid.) : pleiium graiiae, ut per abundan-
IIujus ergo sermonis gratia, ex quo iestivitas bo- tem gratiam niandala legis implerei, et ab aliis
dierna toia pendel, et itleo quoque lotam Pauli sen- i-uipieri faceret; plenum veriiaiis, ut per veriiaiem
teniiam breviter et plane, prout Detis dederit, et redditam quidquid Jex prophetaverat, iinp'eret.
hora permiserit, veslrae cjiaritali proposuimus; Unde dicit : Non verii solvere legem, sed adimplere
expIanandam.Tn ejus explanatione quinqueconsi- (Matili. v). Super quein locuni Atiguslimis coiilra
deranda stint, scilicet ternpus, auctor, opus, causai Eaustum. llle adimplei legem, qtft sic vivit, ut pne-
, el modus. Tempus plenitudinis, aucior universi- cipil lex : pleniludo eniro legis est charitas (Rom.
latis, opus divinae.Incarnalionis, causa noslraj re- xni). linpleiur ut praecepla sunl; vel curo exhi-
deroplionis, niodus operis, id eslformatio Redem- benlur, quac ibi prpphelala sunt. Quae cum iin-
ptoris ex mnliere, et subjeciio ejus sub lege. Sin- pleta esl, gralia et veriias facta esl. Gratia per-
gula per ordinem laiius explicemus : Vbi vcnit ple- linel ad cliaritatis plenitudinem, veriias ad pro-
uiludo temporis, etc. phetiarum implelionem : quorurn utruinque sit
Omne lempus anie Salvatoris adventum, quasii per Jesum. Unde : Lex per Moysen data esi,
vacuum et inane permansit, tanqttam lempus egc- qratia et verilas per Jesum Clirislum facla ts\
 53/ SERMO Yll, IN PURIFIC. B. MARLE II. p3S
latis iri fines lcrrae. Angtisti \. Prwdamque Ititil tarlari.
(/ :an. 1). Haecesl ejus
rius ad Volusianum (15). In Chrislo Jesu eo lempore El Psalmisia : Panem angelorum,.manductitit
anlesaeculi homo (Psal. LXXXVII).Quid hic dicis, p ingra-
qttod oporlunissiinum noverat, et qnod
ad- iitudo humana, tatito donatori el inuneri ingratai
disposuerat, venii liominibus magisteriuni, et
jiitorium ad capessendam isempiternnriv saliilerii, Qiiis hoc munus magivilicentissimiim fesiiiianter
Nam magislerium nobis altuiit charitatis, lariquair, venil videre cum pastoribus, desideranter cural
magni consilii Angelus, vel admirabilis corisiliarius, adorare cum M.agis.inhianter exspectat et expeiit
tanquanv Dei Sapieniia, el doctor jusliliae. Adjuto- 1 cum Simeone bbviis illud excipere manibns, et lae-
riuro lanquam Deus fortis, vel Dei yirtus, et graiiae iis bracliiis amplexari? Quis deniqtie de lanli •mu-
largitpr, remittendo peccala, elconferendo nierita. neris susceplione felici Jaeltis et alacer cum Anna
Nam sapientia ejus nostram illominal ignorantiam, vidua confitelur Domino, gratiarum aclionis holo-
virtus ejus adjuvat et roborat infirroiiatem nostram. caiistunv offerens medulliius lanti datoris libertali
Hac de causa appellavil Aposlolus Salvatoris iii gfattiiiae?
carne prsesentiani pleniludinem lemporis , id esl Decehi leprosi a Domino mundanUvr, sed noveni
terapus pleniiudinis, per hypallagen. Vel pleniludi- R liigrati ab eo nesoiuniur (Lue. xyn): qui qtialernu-
nem, id esl adimpletionem lenipoi is in lege repro- rium gratiae ipsius:, qui factus est nobis a Deo sa-
missi. Quando ergo venit hsec pleniludo lemporis, pienlia et justilia, sanctificalio et redemplio, nlale
nvisitDeus Filium suiim. jiingunl quinario sensutiin; eldrachinam dccimam
Ecce auclor, ecce optis. Auctor excellenlissimtis, sapienter non possuut quavrere nec feliciter inve-
opus excellentissimum. Auctor Pater misericordia- nire ; nec per illud unum , qubd riecessaritini est,
rum, et Deus totius consolafionis : opns Filius Dei ad anteriii remunerationem denarii pervenire. Ide^
niissus ad salulem bominum, el consolationem hii- gralus ttnus est, el alienigena , a saeculi actibus se
serorum., sicut ipse dicit : Spiriltis Domini super faciens alienum; tanijuam pefegrihiis et advena
vte, eo quod unxil me, ad evangelizandum puupe- noti habens liic civitaiem maiienlem , sed ftilur.iMi
ribus ntisii me, ut mederer contritis corde, et prm- inquirens, ad ujiiiniTendcns, el unutn petens : non
dicarem caplivis indulgentiatn, et clausis tiperliouem circa multa sollicitus, quia uniirivcst necessafiwm,
(Isa. LXI). Misil, inquit, Filitim sutiii). Misit, non uiiiiatem spiritus in vinculo pacis coiiservans. Sola
ut esset, ubi ante uon erat, sed ut appareret, ubi est, quae nos in defectu novenarii citra perfectio-
latebat. Misit lanqiiani legalum, et tanquam doniiiii. nein denarii remanefe facit iiigratltudo, eonversio-
Tanquam legalum ad iiiimicos, lanquaro donum ad _ nem nostram a profectu alacritaiis el fervore spi-
auiicos. Ad ijlos reconciliandos, ad istos hoiioran-. rilus iropediens, qnodam iepore el lorpore morti-
dos, De hac legatione Abdias,: Auditum audivimus lero noslrae lidei calorem pfiinitiviiro exstiiigueiis.
n Domino , ellegalum misit ad genles (Abdias 1). ldeo uni leproso redeunli, et de mundatione sua
Kl apertius Panjiis : Deus eralin Christo, mundiim Hiuiidalori gratias ageiili, ab eodeiri mundalore di-
reconcilians sibi, non impulans eis delicta eorum; citur^Yade, quia fidesiuale sahiim fecit (Lua xvn),
et posuit in nobis verbum reconciliationis. Pro iil eslfidei devolio. PatrCs hostri olim proficiebant
Chrislo ergo legatione fungimur; lanqunm Deo de die in diem : liodie apnd nos, qui eadehvIiabni-
exhorlanie per nos. Obsecramus pro Chrislo re- miis coiiversionis iiiitia , maghiis aestimafetuf, si
csnciliamini Deo (11 Cor. v). Quid hac prece vel ipsa conversaiiohis sriaepriinordia cbnservaTet.
dulclus, quid hac legatione sublimius, quid bac Nunquid abbreviata est nianus Domini, aut thesauri
reconciliatione facilius ? Facere debueramos boc graliae defecerunl ? NuiiQuid ejns voluhlas salvandi
eiiam non rogali; quanto magis lain dulciler a nos iramutata esl, vel factiltas imniinuta esi? Ab-
Deo logaii! Rogat nos, cum legatos miuit ad ro- sl ! Sed ingralltudo nbslra graliaeIpsius aiigmen-
gandum nos. De dono liabemus in Isaia : Parviilus itnn a nobis icpidis, clohgavit. Quae videlicet in-
nalus est nobis, filius dalus esl nobis (Isa. xcv). Et ;) graliludo graliae tempus oponuiium reddil ingratis
in Evangelio : Sic JDeusdilexit tnundnm, tit Fitium pessimum ; quia non tantie felicitaiis esl sub tem-
suum unigeniium darel (Joan. m), scilicct mundo, pore graiiae vivere, quanlse infelicitalis oblatam
in prelium el cibum : in preiiuro captivis, ul a non suscipere graiiaih, vel susceptam non servare.
morte redimerentur aeterna; in cibum famelicis, ul Sed et misericordiae res esl, Til B. Bernardus asse-
ad vitain nulriantur seternani. E.mpti eniin sumus rit (17), ingratis subtrahere graliam , sicut e con-
pretionvagno ab eo, qui dicii: Ego sum panh tiivus, trario indignationis et irae misericbrdiam lallbus
qui de cozlodeseendi (Joan. v), 0 pretiuni prelio- exliibere , juxta illud. Misereamur impio, et non
sissinitmi quo tolus niumlus redemptus est. 0 cibuni discel facere jusliliam (Joan. xxvi).
ileliciosissimum, qui angelorum cibus esl. Uiide Sed jaro caelera videamus. Misit, iuquii, Deus
Arobrosius (16) in laudem crucis : Filium suum factuin ex muliere. Ecce modus ope-
Beata cujus brachiis, randi. Missio enim Filii, ejtis est Inearnalio, cuju;
v Swcli pependil preiium. Incarnaliouis modus esl,"quod ex muliere fnctus estw
(lo) Aug. epist. in. EDIT. PATR.
(iti) Ituo FoiTunatus, Piclaviciisis episfopus, (t7) Scrm. Coutra vit.ingral.
 559 IIELINANDIFRIGIDl MONTIS MONACHI 540
Sed dices : Nbnne et alii homines ex muliere factii A . pace. Haecomiiia lam non facielianl lempits honum,
siini?Non certe, imo principaliier ex yiriliisemine, quam nec horoinem bonuni. Sabbatum, ailTeritas
Sicut enim riullus bomo consiare dicilur ex animai in Evangelio , prppter- hominem factum esl, non
vel carne tantiim, sed ex cafne et aiiima; sic rmllusi hpmo propler Sabbattim (Mallh, n). Si aiilem Sab-
homo recle dici polesl facius ex muliere taiiiuin,, batuin, cr^o ei oinnis alia dies. Nam aliidies facti
SinC addilamenlOi curo sii factus ex virp ei femiiia. sunl propler boininis operaiiouem, Sabbatuiii pfo-
Hoc igilur gcniis facturae.soli Chrislp apprpprialumi pler ilHus requieiii,
es-; nec brevins, nec planjus potnit Appstolus de- . Si ergo lempns factum est propler hominem,
scribefe facluram liujiismodi boininis , qui faclus; ergo a nvaltlia vel bonilate hohvinis acslirnanda est
est in jusiitia etsahrTiialeyerilatis, quam, til tli- boniias vel malitia /eniporis. Noneniro facit lemptis.
ceret, factnm ex inuliere. Jprimusenim liomo faclusi hominis bonum, nisi quod facil homiuem bonum.
e-l de lerra, prima roulier facta esl de costa ; om- Unde Hierpnyrous super Ecclesiasle. t Viveili vir-
nes alii viri el ninlieres de viro et femina, solusi iutes dies. bouos facjunt, vilia malos. > Sic crgo,
Chrislus ex malresola. Haecesl illa faclura nobilis,, inquit, vivere debemus, ul semper pracsentes dies,
de qua dicil Psalmista : Deleciasli me, Domine, ini ineliores sint praeteritis : ne, cuin decresGere ccepe-
facturailua (Psal. xci). Verc: in bac so'a facturai B ' riinns, dicalur nobis illiul Aposloli :Currebntis bene,
delectari debeiniis. Nam priina el seciinda faclurai quivos impedivil verilali non obedire (Gal. i). El
liominis per peccatum rueriinl, iu lerlia de ruinai illud : Cnm spiritu cce;ierilis,nunc carne consumine-
pcccati generamiif ad ruinaro morlis naturaliler • mini (ibid.). Bouiim ergp tempus hominis iion facil-
desinali. ln hac aulein . qnarta factura de ruinai abundaniia bonorum leihporaiiiim, sed niagis spi-
pecca.ti rcgeneramur ad justitiani, et de ritina mor- liliialium ; ut esl plenitudo lidei, et hohestaS mo-
lis suscilamiir ad yiUin. lu hac igilur faclura de- Tiiin. Hanc bonitatem temporis aimlii ad nos, ut
lcctari. debemus, cum ..Psalmisla; et simul expayes- supra dicium esl Filius Dci missus ad nos factus ex
cere cum Habacuc dicente : Consideravi opera lua muliere, factus sub lege. Quod lactus esl ex inatre,
et expavi (Habac.m). Delectandum esl de exhibi- divinae virlutis fuil miriiciilum, juxta illnd : tVidete
lione tantas mansuetudinis, expavescendiim de exi- miraciilum malris Domini(i9).> Quod factusest sub-
nanitione lanta: niajestatis. Quantuni eiiiin ponilus lege, suminae bumiatalis fuil magislerium, jnxin-
bealiludinis collaitira eslhaec gratia suis suscepto- illud : Disciie a me, quia milis sum, et iiutnilis corde
ribus, lantuni onus calamilalis haeccadem majeslas (Matlh, n). Sub Jege Moysi fuii iisqnc ad anntiin
stiis esl conteinptpribiis illalura, Unde Augustintis („ vitae"tricesiiniun ; sub IcgeDomini usque ad vitacler- -
lipmiHa de Incarnatione Donvini (18) : t Tanluro te roinuin. Bnde Glirysostoiiius(20). t Pbst iriginia an-
pressii biimana superbia, u.t le rion. posset, nisi nos Jesus venit ad baptismum, legemveierem solu-
liiiiniliias sublevarc divina. >Idem in alia deeodem: tnrus.) Et infra. tPer iriiigiiita aniios justiiiam legis.
i Hinc iiitclligimus, qnain graves aeslimei apud se inipleverai: ei luiic venit ad baptisniuin, Evangelium-
Deus nosler lminaiioruin ciiniiniini causas, propler docturus, curoulum cunctis bbservaiioulbus legis
ouas non angelum , non arcliaiigeluni, sed Deum iinponens. > Sic ergo sub Jege Moysi fuil tisquejad
misil ad Ierras.>El addil: tQuam gravissit peccati, anntim irigesiinuin vitie suae; sub lege atitem Domiiii
el quam dura condiiio, prpdit remedii niagniludo; tota vita sua. Sub illa inquam lcge Domini, de qna
qiianla inalorum discussio erit, qua damnabunlur, dicil Psalmista : Lex bomiui imtndculala, cenverlens-
solliciludo imlicat, qua redimunlur.>Quid hic.dicis, animas (Pstil. xvm).
ingralitudo liiunana ? Qiioniolo lantuin beneficiiiui De qua lege dicil sic beatus Bernardus in Epistola
benign.e npn ..accipis? :quod potius;lanto beneficioet ad Carthusienses (21): tEst, qui coufitetuf Doinino,
bcncfaclori ingrala. con:ra consiliuro Salompiiis qiiouiairipolens est; el esl, qui confitetur Doniino,.
slullain querimoiiiam nioves de praesenii, dicelis: qtioniain sibi bonus est; est vero qui coufitetuf.
Quid causw esl, quod lempora prwtcrila meiiura B * Doroino qitpniaiii simpliciter bonus est. Primus
fuere, qitatn nuncsuni? Siulta esl, inquit, tiilis in- servus esi, et liihet sibi; secundus inercenarius,
lerrogaiio (Eccle. vn). Vere stiilla , quia falsa lalis et cupit sibi: leiiius iilius, ei defert Patri. ltaque
locutio, Meliora namqiie siinl modo iempora stib et qui liniel, et qui cupit, utique pro se agunl; sola,
levi Ecclesia et suavi jugo Cliristi, quam olim fne- quae in lilio esi, charitas non qtiaerit qiiae sna siint.
runt sub gravissiiiio oiiere legis Moysi; quod ut ait Ha:c aiiieni lex Domini iinniaeulaia converlens ani-
Pelrtis, nec paires noslri., nec nos portare potuiinus mas, quae sola polesl averlere auimhm ab amore
(Act. xv). Vel eiiam quam fiieruni oliin ante legem mundi, et iu Deum dirigere. Nani nec ainor, nec
lemporibiis pairiarcharum, quando florebai mundus liinor privatus convertit animuiii; imerduiii muiani
abiindantia bonofum lemporaliiim ; quanilo erai vuliuiii vel actuin, atfeciuin niiiiquam, Faeit servns
viia longa, salus corilinua, opulenlia in rebus, fe- noiiuuiiquain opus Dei, sed iion sponle; facil et
cundiias in propagine , tranquilliias in diuliiiiia inereeiiariiis, sed rion gratis. Ubi auteiii proprictas,

(18) Aug.iom.. X. (20) Clnysosi. hom. 10, in NaL

(10) liesponsoiiuiii Ecclesia3. (-21)Bcruard., episl. 1!..
 511 SERMO VIII, IN PURIFIC. B. MARLE II. 5J2
ibi singularitas; ubi singnlaritas, ibi ahgulus; nbi K esl cbarilas. Charitas sibi ipsi lex est, el lex acier-
angultis, ihi sordes, sive riibigo. Iiaqne tiec lex na; quia Deus charitas est,; et Deus aelernus est, et
servi, id esl timor;'ncx lex mercenarii, id esl cbaritas seterna. Hacc lex fecit Clirisium facere
ctipidiias, immaculata esi, nec animas cbnvcrlere quidquid fecil, et pati quidquid passus esl. Ua?cfe-
polest. Charilas auiem lex csl immaculata, quia cit eunv hominem fieri, qui Deus erat; pauperem,
nil sibi de suorelinei; quippe cui de projirio nihil qui diveseral; servhm, qui Dominus Cral.: circtim-
esl, sed lottim quod babet, Dei. Qui autem Dei est, cidi, qui nil superfluum; oblatione rediini, qui ni-
immundiis esse non potest, Lex ergo immaculaia bil habebai sub peccalo venundatum • baptijsari
charitas; quia non quaeril quod sibi utile esi, sed qui nil habebat immundiim ; accnsari, fiagellari, C(
quod inultis. Lex autero Doihini, quia ipse ex ea illudi sine culpa, sine eausa dainnari; el hoe ioiiim
vivit, vel quia eam nulltis, nisi dono ipsius possi- ut eos qtii sub lege erantj id esl sub jugo ci onere
del. Charitas auiem ipsam Trinilalcm in unilaie legis, redimereu Cbrisiiis Jiaque: redemit nos ab
cohibet, et colligat in vinculo pacis. Gharitas auiem, onere legis Mpsaicac,quando riliim .cseremoniarum
non qualitas, vel accidens, sed substantia. Dicilur legalium de niedio lulil, et-sacramenla novae legis
enim recte charitas, el Deus, et Dei donum. Haque instiliiit, virlute, iil ail Augustintis (22), majora,
cbaritas dat chariiaiero, subslaniia acc.idenlalem. " uliliiale meliora, aclu faciliora, ntimero pauciora ;
Ubi danlem significat, noroen est substaniiae; ubi tanquam jnstitia fidei jam revelala. > Detis bone,
donum, qualitas. quam onerosa erant sacramenia illa legalia, in va-
Iiem idem in eadem epistola : t Servus el mer- riis bapiismatibvis el juslificaiionibus carnis, in
cenarius habenlTegem, non a Domino, sed quam circumcisinne parvulorum, in maclalione. pecndiiin,
sibi ipsi fecerun'; ille Deum non amando, isteverd in excoriatione pellium, in dilaceratione merabro-
aliud amando. > Ei posl pauca: tQui autem faciunt, ruin I Caniifictim opus est lioc, non sacerdolale.
tpiod ait Apostoliis : Nemini qiiidquam debeatis, nisi Sane omnes sacerdoles veieris legis iiclores erant,
ut invicem diligatis \Rom. XIII), profeclo Sicut Detis carnifices, et coci. Gratias illi, qui nos redemit
est, el ipsi suiit in boc mundo, nec servi anl mer- ab hoc maledicto legis, factus pre nobis maledi-
cenarii suni, sed filii. > Et post pauca ; t lstis non etum. Rederoii nos ab oiierosa Jege-Moysi, sacra-
esi lex posiia, sed voluntariis co libcraliier daia, menla novte legis inslitiiendo; ab onerosissima Icge
quod suaviler inspirata. Unde Doniiniis. Tollite ju- niortis ei peccaii, pro nobis moriendo, eta mortnis
gum meum stiper vos (Matlh. n). Ac si diceret: resurgendo. 0 qtianv bcne inutatum est sacramen-
Nou impono invilis ; sed lollitc, si vhltis. Alioqui Q lum circunicisionis iiv sacramentum baptismalis 1
iion reqiiiem, sed laborem invenielis aniroabus ve- illud masciilos valde laedebai, islud neminem laedil;
stris. Boua itaque lcx charitas, et suavis; quae non iilrumque sexum, omnem selatem abluil, januara
solnm leniter snavilerque porialur; sed etiam serr paradisi confestim aperil, et baplizatum, si slatiin
vomm et inercenariorum lege. portnbiles ac lcves iriorialur, iniromliiii. Qnarp bene intiiatuni est sa-
reddil; quas ulique non destruit, sed fabil ul ihi- cramenlum viciimaruni in imroortalis Agni sacrifi-
pleantuf, dicente Doroinb :'Non veni solvere tegem, cium sub specie panis el vini, facilitate bonestissi-
sed adiinplere (Malih. v). Illam temperat, istam or- ma, el nihilominus poienlissima virlute consti-
tlinal, utramquelevigal, neulram annullat. Nunquaro luiiiro.
cril eharitas sine liinore, sed casto; niinquam sine lllud velus sacrificiiim sacerdoles ipsos, qni alios
cupidilale, sed ordinata. lmplelergo charitas legein mundare debebanl, polluebal,et cruentabat,iufiima-
servi, cum iiifiindil devotionem ; implei et merce- bat, iuciiierabai. Ubiqueocciirreltalpolhiiiocorporis,
narii, cuni ordinat ciipidiiatem. Timori aiitein pef- mundalio animae nusqtiam. Impossibile enim eral,
misia dcvotio ipsum non annullai, sed castifical. lesleAposlolo.sanjrniHe hircorum el taurorum auferri
Cupidiias autenv lunc recie ordinatur, ctim mJa. peccaia(Htbr. x). In hpc atiieiri sacrificip novo niuu-
penilus respuuniur, et bonis mcliora praefeniniur, D ] ilatio aniniaium est eOicacissiroa, inqtiinalio cor-
nec bona nisi proplcr meliora appelimtur. Qtiod |iorum nulla, sed utriusque houiinis, interioris ct
cum fit, et per Dei graliaiw sie fieri assuescil, dili- cxierioris, refectio sancta el sobria. Sic redempti
gilur corpus et oninia corporis bona propter ani- stinius ab iniportabili jugo legis Mosaica) per sacra-
niaiii, aninia propter Deum, Deus propler se ipsiun. inenta novac legis, seu Verilatis evangelicae, fidei
In priiuis ergo diligil liomo se pFojiter se, in se^ Clirisiianae, ct per eamdem legem a lege peccati ei
cundo gradu Deum propler se, in teiiio Deum pro- liiortis. Ipsa enira est lex spirims vilae, id esl lex
pter Dcum. In hoc gi-adu slalur. Utrum auiem in graiiic spirilu-.ilis, cl vivificantis, qtiaeest in Chrislo
hac viiaqnartiisperfecle possiiapprehendi, scilicci; Jesu, fides scilrcel incarnatipnis Chrisli ctiro sacra-
iil se diligal homo propter Deuin, ignoro. Eiii au- meniis suis, quae mortiium viyilicat, dum justifical
lein hoc, cum iniroi!u«;lus fuerit bonus servus in inipium.Quisquis ergo vult rediavi ab liac iege dam-
gaudiuin douiini sui. > nabili peccati el morlis, necesse esl ul.fial. snb lege
HaecS. Bernardus de lege Dei immaculata, quae Redemploris; sicul ipse sub lege iactus esl. Nain

(S2)Atigusi. Hb. xix, cont. Faiut., e. 13*

 535 ,: IlELINANDI FIVIGIDIMONTIS MONACHI 5-ii
si ipse nos non ledimeret, id estnoii subJege fieict,. A nis, puer Jesus; per iiiterccssioncm hiitiiillimaema-
quomodo ab co rcdiini poluimtis, ut ejus fidem su- tris suae virgiriis Mariae, et jusli Siiiieonis : cujiis
scipiamus, praecepla servcmus, proroissa speremus? bodie desideriuin implevil jpse tiesideraius omnir
Jiistus aulero ex fide vivil (Gal..in). Sicutauiem bus geiilibus. Anien.
vila animaelides, sic vita fidei dileclio opcrans. Nanv SERMO VIII.
fidet sine operibns motltia est {Itai. n). Vila auiem -)NIUMISPALMAKUtt I (24),
dileciionis lniinilitas seiiibii reptitans. Chariius enim , Si quisvuil wenire post me, abneget semetiptum; el
non infialur (I Cor. xin). Porrp vila htimilitatis toilat crucemsuam,elsequalurme(Mailli. xvi). V-uIgo
obedientia prompta et hilaiis, 11011iii rcbtis suavi- dicilur : t Qui bene esi, iion se moveat. >Sed quis
bus, et carni placentibus; sed ih laboriosis ei dif- bene esl, quamlo in iiiuudoest, qui. toius in nialiguo
licilibus : et ideo viia obedienliae palientia esl, in posittis est, id esl in poteslalc nialigni, ut ab co
qtia aniiiia possidettir : vita palicriliae perseveran- non possit tentari? Quomodo a lentando: se ahsti-
tia, cui soli salus aeterna promittitur, et dalur. Tiebit, qui nec a Salvalore abstinuil? Dies eliain
Tolum ergo sacramentuni feslivilatis Iiodiernae mali siinl, et quoiidie posterior dies fii delerion
virtus humililalis esl. Nam ideo purgata esl Maria, . Unde Dominus : Nolite solliciit esse ' de crastino.
quse purgatjone nonegtitl; et oblatio pro Christo lpse enim emstinus sollicilns eril, Sufftcit diei ma-
facta est secundum legeni, qui legi nil debnit; ut lil.a sua (Malth. vi), id esl alUiclio sua, Hinc est
celaretur diabolo redemptionis liumanae niysteriuni, illud (ilii Sirach : Ntimerus dierumhomiiiis, ul mul-
ct mundo dedicaretur iii matre et filio humililalis ttitn, cenlum anni : el quasi gullw aquw maris repu-
exemplum. Quachiimililas, quaiiluin in se esl, bona laii sunt. Parvi el atnariliidine pleiii (Eccli. xvin). Et
sua abscondit; inala sua, si liabet, per huinilero Jacob ad Pharaonem : Dies peregrinaiionisvitajinea!
confessionero detegit; si auteni noii habel, et supcrlerram cenlumel triginla anni, parviei mati (Gen.
habere puialui 1, purgationero legiiimain suhire xLvii).Siergoeiianilocus in qup .suinus,iu maligno.
rion renuiti llujus humilitalis duae filiaesunt obc- posiius est, fi.t diesnoslri mali, etieinpiis pessiiuum,
dienlia et paltentia; quae stint quasi dno brachia quis bene Ivic«sl ? Non ergo ad n.os pertinel; * Qui
charilatis, quibus liodie suscipiendusest puer Jesus bene slat, non se moveat. > Sed Junc plane, el liinc
a virgine Maria. Sic suscepit eum hodie beatissi- priino bene erimus, qtiando in gamiium Domini
niuS senex ille Simeon, justus et timoratus, exspc- nostri inlroducti fueriinus; ut jam inde nonmo-
ciatis consolationcm i.raeL Justns per obedientiam vcamur. Interim movenduni nobis.est; quia migran-
impiens vnandaia; limoraius per buinililalem, ve- iQ duin a Jabore.in reqniem, a bello in pacem, Unde
rens omnia opers sua ; exspeclans consolalionem Micbacas: Surgile] el ite, quia non hahelis hic re-
isracl per paiieniiam, mundanas ct temporales coii- quiem (Mich. 11). Quasi dical: Non estis hic bene»
solatioucs respuens, ad acternas et coelestes avidis- Tiiiienti Dominttm bene erit in exiremis; el in die
slina exspectatione suspciisus, Charitas enim Spi- defunctionis suw benediceiur (Eccli.i). Viia praesens
ritus sanctus erat in eo : qui sic eum suspenderat via est. In via liac quam ambtilabam,.posuerunl la-
per Tesponstim, quod dederal supplicanti. Tota queutn mihi {Psal. CXLI),Ex quo nas.cimur, imus r
sumnia salulis iiuinanac in Iiuniilitale est. Facil tjuis eiiim stai ? Quis iion, ex quo vilam intravit,
eniin htec limoraluro, id est in limore assiduum; cogilur airibiilare? Jnfaiis nalus es.t, crescendo a?n-
et beatui Jiomo,qui semper est pavitlus (Prov. xxvui). ;bulal. Via isla periculosa es!; qtiia sunt vioe, qntn
^ui enim timet.el Deiun timet, nilii! negligit; nec videntur lioiiiinibus recta;, <iuaruin finis usqne atl
iiiagna, nec minima. Uiiiiaiiv taniain liiimililatcin proliindura inferni demergit. Imilalores tnei, ail
Jiaberenius in peccatis nostiis, quantain sajicli et Apostolus, estote, el observale eos qui ila ambulant,
perfecii in recte faclis! Angusiinus ad Diosco- sicut liabelis (ormam nostrain (Pliilip. mj. Quasi.
Tiiin (23). t Nobis de aliqno boiio facto gaudenli- dicat: Habele prudeuliam lupi, qui coinmuniter se-
iitis lottim exioiquet de manu superbia. rNaiii-cae- ^Tjuimr hominuro vesligia, non luporum; persuasit
leia vitia in pcccatis, supcrbia recte faclis timemla enim sibi, -quod melius sibi cavere sciat in dubiis-
est. > El posiea alt, qucmdam rhetoreni nobilissi- liohvo, quam Jupus. Unde seiitiitur in Aposlolo :
munv inierrogalum, quid el primuni videretur in Multi enim ambulant, quos swpe dicebam vobis, et
ipraeceptis eloquenliae observandum, respondisse; nunc flens dico, injmicos crucis Chrisli, quorum finis
Proiiunliaiionem; qtiid secundo, idem; quid lertio, inieriius, elc,. (ibid.) Qui bcne vivit, beiievadit,
ideiii. Sic, iiiqiiil, respondenduro est de bumiliiale, quia ad regnum cceloruin vadil: et iiiisquam alibi
in omnihtis praeceptis Cinisiiaiiae jeligionis haec in beatitiido est. Qui autem male vivit, male vadit;.
pfimis. tiecessaria esl, in secundis, iu iertiis. Hicc qnia ad carcerem infenii vadil, ubi suiuina cl «".lerna
•esl enim viiluiiini; .principium , profecIiiSiel per- calaroitas est.
fectio. Qui Iumc habei, totum habet. Hanc nobis Quid est bene vivere?TJt ail B. Bernardiis (25),
dare ilignetur magistcr humilitatis et mansueludi- bene vivere est bona agere. et uiala tolerare. Men-

(.23)Aug., episl. 5C, post rocd. tillimus fuil aiictoris, ut halicl autographiiin.
(24) Hic sermo lolus Gallice pronuitlialtis csl, el (25) Bcrnar. ser. in frsio Polri et Pauli..
 Uo SERMO VIII, IN RAMIS PALMARUMI. 5i6
tii-aesl.illoru.ni iniqnilas sibi qni diciin' eos bene A damnationis hacres.ctim eo eiriciatur, CorJapideum
vivere, qui se bcne pascmit, qui suis voliiptatlbus esl (qnod a nobis anferat Deus per suaro clenien-
obsequuiilur, jtixta illiid Terenlianuin. in Hecyra, liaii)!), quod fuliiri judicii coniniinalipiiem noii li-
Quid reliquit Phania mel: hunc auiem non litnere vel paryipendere, est
Consobrinus noster ? malleum judicialis senienliae quasi siipulam aesti-
ait L"ches. Cui respondet Pamphilus : mare. Tripliciter punil Detts peccalores, virga, ba-
Homovoluptaliobsequens ctilo, malleo. Virga in pracsenti, baculo in poenis
Fuit dmn vixit, el qui sie sunl^ haud mulium here- purgatoriis, malleo in suppjicip gehennali.Virga
[demjuvant; ; crudiuiilur filii, baculo perculiuntur servi, malieo
Sibi vero hanc laudem relinqittinl: Vixil, dum vixit, coiileruntiir inimici. IIuiic malieum qtiasi stipulam
-'" [betie. - acsiimal, qui damnalionem aeternani ,au| nunquam
(TEitEXTi,Hec. act. 111,Sc.5.)'•''<: fuiurain credit, aut levem fuluram putal. lsluro de
Uiide Sidonins de quodam parasilo, quein iion lariv loco suo ntinqtiam ftigabil vir sagitlarius, id. est
pascebat suus panis, quam panis alienus, Jaudabi- prtedicalor ecclesiaslicus. Locus eniin hujus pec-
lein hon debene vivenle,sed de bene pasceivie pfo- catoris recie siltis esl in ipso ictti pelrariae, id est
lert senienliam. Igilur qui boiia agurit, et riiaia lo- " comminalionis divinaempriem inieiuamis acternam.
leranl, ipsi behe viVunt, et berie vadurii, et recti H:ec enim corominatio et de longe jacit, ac etiam
aiiibulant. Diiaenanique sunt lahttim viai :uiia qiiie Iiorrende ferit, lanquam petraria, et lanquam mal-
duCit ad coelnnii altera qtta! ad ihferiihm. Qui ih leiis.omnia conterens. Quisqiiis ergo exaudilo.sae-
prima ribn est, in secunda";est. Priina via recla esi,' pitis, sermone divino. ininime.coriigitpr, cpr.cjus
qnae dueil liominehi ad patriiim suam, non in qua: sicut et cor diaboli, nt lapis: iiidiiratur, Hic igitur
iiaths est, sed ad quariv crealus est : pfopter qiiam iriplex conlempius snperhiae characier est bestiae,
in baplismo fenattis. Nam, lit ait Hierbnymiis, priie- de qtto loquitur Apocalypsi : El factuni eslvulnus
senli soeculo riascimnf, ftitnro renasciinur. De hac stt'1'itmac pessimum, in homines quijiiibabanl cha-
via dicit Psalihisla : El deduxil ebs iti viam recianij rdclercm bestiw (Apoc, xvi). Cliaracter bestiae.id est
ut ircni in civiialem hnbiiaiionis (Psn/.cvi). Via qtiae Antielirisli, sive diaboli, superbia est: vulnus sae-
ducit att infernuin, quamvis recle ducat ad eum.iarBen vhin ac pessimum, inobedientia, et inipoeiiileiitia.
recta dici non potest; quia facil liomiriem effafe, Iribbediemia est, quasi attrium praecisio^iiiipceni-
ei in lalronum manus incidere, jiixla illud Evange- leiitl-a« qttasi fcrri candentis iinislib : contemplus
licum : Uomo quidani descendebai a Jefusalem, in G _ livoiidatoruin Dei, csl quasi oculorum effossio.
Jericho ; et incidil in latronet (Ltic. x). Ulraque via Hujusmodi signa solehl fieri in latronibus prima
ilucem siiuin Iiabel, elaniesignanUm. Yi;p inferna- vice deprehensis, quaiido eis parCilur a suspcndio,
lis dux est diaJjollis, qui prlrous illam ihvenit; qui titsi deiitio deprehensi fueriht, juslius susperidan-
est rex supef omnes filios superbiae. Slgniim ejiis tur. Sic facil Dominus peccaloribus, qui admoriiti
superbiaesi; quae facil contemnere Deum in flagel- pixtrittere nolunl, el qiios ipse lbiigaiiimiier exspe-
lis, in praeceplis sapierilem, in beneficiis benigriuiri clat , ut Tandeni aiiquantlo converlanlur. Jiislb
et dulcem. Primus conleropius facil inipavldtirri, et qiiippe, sed terribili et occulio judicio permitiit eos
' ideo iilfeliceitt. Beaitis eiiim
homo, qui semper esl exauriculari pcr pbedientiairi, iiiiifi per impudeh-
pavidiis(Pri)V. xxvm). Qiii verp nientis est durae, id liain , excaccari per cbnienipium. Ciim eiiiin dicat
esl impavidae, corruet in maluro. Secundus con- Atignslfnus : t Qui incipit cfedere, ihcipit judicium
lehipttis facil inPbedieritem, iertius ingraluni, Et iiinere; > proeiirdubio;qui"riori Timet, ribn credit.
qiiis,'iilo infelicior, qui impavidus est ad pericula, Unde : Quasi peccaltim ariolandiest repughure; el
iiiobedicns ad praecCpla, iiigra.tus ad beneficia ? Se- quqst scelus idololairiw riolte acquiescere (1 Reg.
quitur' eriiiri, ul idero sit iiiverecundiis ad lurpia, 15). Qui auieiri noh cfedii, non videt. Sicul enini
iiibumanus ad biimana, et T'ncfedulus ad consilia, D fides lux est; s!c iiifidelitas nbx. Unde Apbstolus :
incredulus ad Iiortameiita. Uiule legiliif de dia- Fuistis aliqudndo ienebrw, nuiric autem tux::in Do-
bolb : Cor ejus indurabiiur tii lnpis; quasi slipulam mino (Ephes. V). Isti jusiissime suspendendi sunt :
•wsiimabilmalleum; non fugabil etim vir sagiilarius : quando illi in jtidicib oriincs fuefi;it depreiiensi,
in slipulam versi suni ei lapides fnndw (Job XLI.)Et tariquain in feilacuio Dbmihi, juxia iiltld : Cadent
cerie quamlo sanctus Job ista dicebat, jam cof in reiiocM/o^eJB^pecVifltofes^Psi/.^itO^^Wes^eiiim
diaboli imiuialum erat ul lapis, imoplus qnam Ja- liomiiii lanquani fur in nocle, iia veriiei : et ideo
pis. Cum lioc dixii, vCfbo fuliiri leropofis usus est sicut pisces capiurilur hariio, et aves laqucb, sic
diceris:' indurabitur, ct non, iiiduratum est; ut bbmiiies capienluf iri tempore hvalo, cuni eis ex-
ostehderet se noii de capite dialiolo tanittm, sed de iemplo superveriiet. Nori Csi efgo sequendus aiite-
ineriibris ejus Joqui. signaiius iste, nec cliaracter ejus Suriiendiis. Magls
Cor eiiim diaboli esi, quicunque scienier facit et sequamur Christuni ad Palfeiii Siiuih, iqhi iu coelis
perficii cjus volunlatem. Volunlas diaboli roala, el esl, euniem, et signum crucis portanteihVitno Cfn-
male placens, et in malo posita, est; ut pecralor a cerri ipsam bajulaiitem , et dicentem :Si quis vult,
via sua mala nunqtiam convertalur, ut sic aeternae etc (Matih. xvi). Hic esl auleni signifer nosierj
547 HELINANDl FRIGIDI MONTIS MONACIII. 548
nomnavil. Iloc igiltir signum
q«i isriquam pasior bonns ciiin oves suas envise- t\ prins lalitudiiiem
rir, ant.e eas vadit. Signiiro ejtis Cmx est. Qnod si- fclicilatis aelernae facius anlc nos antesignanus
invilai ad belltim: Siquis vuit venirt
ginrri Ipse de cbeio atiulil, tioiv in lerra primiim uosler, siciios
et lollat crucem
siiiiipsli. lii cruce siquidero foriria duplex oslendi- posl me,_ abneget semelipsiim;
iiif, hoiiiinls ei Dei: liominis visibiliter, Dei invisi- suam, el seqnaiur tne (Mutih. xvi). Nemiriem cogit,
bililer. Forroa lioiriiiiis ibi apparet in binaria di- se.din voluntate Ciijuslibet dimitiil, utrum se sequi
visioiie longiiudiiiis el laliiudiiiis : propter geminain velii. Deus eniiii coacta non ndinillit obsequia,
substantiam aiiimae et corporis, quae sine media- lanla esi liherlas buinaiii arbitrii, iit nenio invitus
iore ad -Tfiuiiatis coriforiiiationem occursura non malus esse ppssil vel bonu-. Denique nullus tiinc
erat, qiiando de iimo terrae Jiomb in forroa crucis leinppris hoc perficere volebal. Nara ille qui prius
liiariii foririabaiiir af iificis longus et latus, ut semper, dixerat: Enmus et moriamur cum eo (Joan. xi); et
viveret «i feliciler taiiquam Deus. Sic enim ipse ille qui -promiserat dicens; El si oportuerh me niori
mediaior altestalus esl qui ail: Nemo veiiu ad Pa- iecum,non le negabo.(Maltli.xxvi), cuih ad reinven-
tretn, nisi ptr me(Joau.\i\). Medins liic Tiominuni liiin esi, noluerunt. Sed iiec, necesse erat, ul quis
sieiit, qiieiri Judaii nesciefhnt. Ideo in divisionis ciiin eo nioieretur. Mors eniiii ejus solius ad re-
biiiario reinanscriinl; iati, in quibus mhlliplicata '^ demptipnem pmniiim sullieiebai, unde: Singu.tariter
iest ruiiia; longi, ut eorum miseria sit aeterna. ipsi sum ego dqnec transeam (Psal. CXL),el: Torculafcal-
suhi eiiim populiis, cui iraius est Dominus in aetcr- cqvi sotus (Isai. Lxin) Yir enim nnllus curo eo
itiimiFbfma Dei in vllo qtiaiernario inlelligitur, de iiipri paratus fuii, sed lemina una maler ejus pa-
tiuodixit Apostolus: ln charitaie radicali et fun- rata erat. Mors lamen ejus etsi tunc oblata est ex
daiii ul possitis comprehenderecutii omnibussanctis, desiderio , snscepla non esl i.n passionis conservo,
qnw tit iongitudo et latitudo ,subtitnitas et, profun- lahquatii noii necessaria *mredeniptioiiis mysterio.
*lum (Ephes: iii), Radix naturafi Patef est, funda- Iilep auiem noii dixil: Si quis vehit posl me, sed
mcnium Ecclesiae Clirislus; cliaritas Patris ei Filii Si fjtiis vuli yenire post me, ut ostenderet bonao vo-
ei Spiritussancti credere, id est firhvissimatiil.ecliiine liinlatis propositum Deo penitus : persolvenduiii,
tendere in Deuni Palrein el Eiliuiii, et Sp.Jrituin niillaquc miiioris boiii cpmmttlatipne iiiipleniliim.
.sahctuni. Sic enim comprehendilur quae sil Jatiliido Unde Gregpfius :, t Quisqu.isaliquod tnajiis boivum
dilectionis divinae; Iongiiudo aelernitatis, subjimitas piopospit, iiiiuiis Jionuin, quod priuslicuerat, illi-
potcstatis, profunduni sapientiac. Quprum prhnuin- ciium sibi fecit. >
maxime apparuil in paSsione Poniiiii;, quando nva- _ Cuin priina noslii ordjnisjacerentur fundamenta,
nussuas expandit Jn cruce, secunduin iii Rcsiir- crat in Ecclesia Ljigdunensi clericus Jipnestus et
reilione; leuiuni in Ascensioiie, quariuiii jii niis- lionorabilis Joannes, qui rtimofc bono et odorifero
sione Spiritus saiicti. De priuio : Jerusulem, Jerusa- npsiri ordinis conpunctiis, tacitus secum proposuil
tem, quse occidis prophetas, el lapidus eos qui ad in.nostro secollegio sociandum. Quod propositum
le tnissisunt,qupties volui eengregare filiqs tuos, post paucbs djes subeunje alia cogiiationemutavii;
efiioluisti? (Mqith, xxiii.). De Eecundo : Chrisius et pro quadam recompensaiione peregriiiationeni
resurgetts ex morluis, jam npn moritur (Roni. vi). saiicti Jacbbi arripuit. Qua devole complela rediens
De lerlio : « Deus cujus Filius in ajta coelprum po- gralulabunde susceptus a doroe=iicis., el fatigalus
leiiter capliyitateiii liostrain sua duxil virtule capli- ex itinere, in cubiculuin se recepil. Qiiiescenti illi
vain (213).>i)e:quario : Paracteius Spiritus sanctus, iiiox adfuil Deus ei Dpiiiintis nbsler Jesus Clirislus
quem nuliei Paterin nomine meo, ille vos.docebil ciini dubbus Jiealis aposlolis Pelro et Jacobo. Quo-
omnemverhaiem(Joan.xiv).UrideLeopapa; «0quain rnin PeJrus librum Tnanu-teiiebat, quein praecepil
velpxest seriiiosapienlia;, et iibi Deusmagisier esl, Doiriintis aperiri. Erai auiem scriptus liucris au-
quam citp discilur, qupd dpcetur (27)! > AtSpiriuis reis, cohtinens nomina prsedbsiinatoruin, Jussus
sancius niissus nonfuissel, nisi Chfisius hi cceluin D ergo aposiolus ccepit iegere; et cum.ibi legerejno-
.corppraliier ascendisset, juxla illud: Si eiiitn noii meii Joatinis illiiis : t Tolle, ait Dominus, lolle;
iabiero.;rParacletus non veniel ad vps (Jpan. x\;i). dele eiim, delequi nieum se lutiiruin promiscrat,
Siroiliter nuiiquain iti coelum cum glprificato cor- et fesiliit a prbiiiisso, > Accedens autero prppius
pore asceiidisset, nisi prius lnortuus stirrexissei. saiK tus Jacobus, el obsecraus, diccbat: i Doiuine,
. Uude Joannes ipsauv resurrscjipnenv et asceii^ioneni nieiis est peregrinus, iie deleas, ohsecro npmenejus.>
sigiiificaiis causain fuisse liiissipnis Spiriius sancli, Cui Dominus : t Meus, inquit, non peregriiius, sed
ajt: Spiritus sanctus nonduin erat datus, quia Je- • ciyis esse debuerat. Nonne inajus esl, civem nieuni
sns notidum erai giorificalus (Joatu vii). Porfo esse, qiiairi lUuro peregriiiuro? > Apostolus autem
. iiiiiiquaiii surrexissel a morluis, nisi pfius mortuus Jacobus persjsiens in 'siipplicaiione : t Ne deleas,
fiiisset, Sed nullo moftis genere melius suain po- inqiiil, Doinine plissiiiie, rie deleas eum, pbsecro.
lerat latittnlinein dileciiohis pstendere, qhaih bra- Ego libi pro.ep fidejubep, qiiod faciet quod pro-
ehiis exieiisis niprie.ndo ih crtice. Ideo Apostolus miserat. > Et Dominus ad euiii: rQuaiido laciet? >

(26) Oiaiio Ecclesim. (27) Leo.sern'..- in Pcnlecoslen.

 SERMO Yill, IN RAMIS PALMARUMI. g5f)
Ayoslolus aulem : t Infra quindecim dies. > Exci-- A vaiur. Eceft in his dnobus esl forma defeclns hu-
latus adhacc verba Joannes solo prosteniilur, et fide- mani, quanium perlinel ad consiileraiionem boni.
jnssori stio. cum uberrima lacryraarum efftis one Cujiis ex se inilliiin omnino grannm prpducil, et
gratias agit dicens : t Faciaih prorsiis, aposlolei aliunde susceptum ntilla pinguediiie nulrire suTficit :
sancte, faciam quod lam misericorditer-pro me ecce forma defcctus hiimani; quantnin pertiiietad
pollicituses. > Non niuJlo post fletiim iriagnunvile- considerationem boni. Faeile semetipsiim abnegat,
rum obdormivit; iierumque Domintis cum praedi- qui defecliim suum ira consiilerat. Nullum defe-
ctisaposiolisadftiil, jussilqtieilerum libruni apefiri; ctum in se habebat Dei Fijiiis, qui tahienseroejip-
in quo audivit ideiri Joannes bealum Peiriim legeii- sum qtiodammodo abnegayit, qtiando cum infpr-
teiri.: Murenulas aureas faciemusitibi, vermicutaias ma Dei esset, non rapinam arbiiratus est esse se
argento (Canl. i). Mox Joaiines sufgeiis, el praefi- teqvalem Deo ; sed semetipsum exinanivit formam
soiii diem praeveniens, adimplevit volum. Ilic fuit servi nccipiens;in simililudinem homintini [acltis, et
pniinus abbas coenobii Borioevaljis.et post Ecclesiae habilti inventus til Jiotno (Phiiip. ii). Quanto magis
VaJeniiiiaeaiitisles : cnjus viia et.mors multisme- debet semetipsum abiiegare, qui in seroelipso ex ioto
riiis et miraculis claruij. Plane nverilo Israelitis deficit, el ad liulluni bonuni ex seipso sulDcii?
'
iniproperaiur, qued torde redieriitl in jEgypturo; R Porro in tribus gradibus Coiisiai abriegaiio sui
qnando isle Joannes, qnia a Gislercio corde resi- ipsius. Prius esl enim abnegafe siia,-de"inde suos,
lit,bai, jiissus esl deleri de libro vilae. deinde seiiieiipsuin, Abiiegai siia, qiii Veiidii bin-
Simulque consider.indum nobis est, qnanta de- nia quae habel, ei dal paiiperlbus; abriegat stios,
voiionesaneloTiim nobis stintimploranda suffragia; qui relinquit oinnia, doniuni, patrem , el riiatrero,
quitam.amicabiliter spoiident pro nobis, et taro ffatres el sorOres, el caeteros pareiites, agrOs, ci
efflcacilef interceduiit. Erubescanl igilur canes Al- vineas , et caeteras possessioiies, ul cbhtuplhro in
bigenses, qni contia veriialenv lalraiido, meiitiuiir spirilualibus recipiat, et viiam aeiefiiairi in extre-
tur, eoruirioralionein nibil nobis prodesse; qui.noh mis posiideat (Matth. xix) Mulii iiifelices iri reli-
soitim tanqtiam:canes improbiet importuni lapidi- gionesunl. Qui curo oniiiia bona sua in prolessionc
biis el baculis a.bigendi sunt, sed eliam laiiqiiain abiiegaveriiil , p.lrentes lahieri suos abriegafe non
caiies rabidi confpdiendi gladiis, vel ignibus coin- pbssiinl; sed prdpier eos liirta "perpetfitiit et sa-
burendi. Jgi.tnr velje venire ppsl Jesuni, esl propp- cfilegia ; datites eis de rebus iiioiiiistefii quldquid
«ere vivere ad ilJius -exeroplum. Quod quiciinque-. possnni. Abnegare se est' corpus sutiiri castigare,
propouil.adjioc ul solvai vplum, oportet, ul ahue- „{ inundi bujus delicias iiou ainplecii, sed polius fe-
gel se, id esl.roputetse nil esse, nil posse, iiil va- spuere et siibtrahere corpori sub omnes vblfiptales
lere, nisi in quatitum litnet Deuro, el roandata ejus noi) necessarias. Abiiegaiesemetipsuhv est vbiuhla-
observat; Iioc est enim oiniiis bomo, id esl in taiir lCni propriain odire. Abhegal sua cliafitas, quae
tum est omnis bonio aliqnid , in quantiim hoc agit non quwrit quw sua siuil (1Cbr. xiii): abnegal ca-
ad quod crealns: est. Alioqui qui seputat aliqnid stilas, qtiaecasiigat cbrpiis siiiihi, et Jh serviiuiehl
csse, ciim lilhll sit^ ipse seseducii(Jnc. i)Tn baptis- redigii (/ Cof. ix). Abiiegat Seiheiipsaril'bbediens
inate abnegat T.omo-diabolum, in cpuversalipneab- iiuniililas, quae nbn facit "voluiilaieni Suam, sed
negare debet semetipsuin. Abnegal diabolum ,- qui. vOluiitatein ejus qui riiisil iilahi \foaii. vi),' id est
firiiiisfinie credit euin nil posse, nil sapere, nil va- qhi praeest ei. Sic se abiiegiibai Apostolus dicehs :
lefe, id esl nihil boni velle, quia nihil faclus est, Vivo, jam non ego, vivii vefo in tne Ciifisius (Guliit.
etnonerit in perpeliiiim.Siiniliier.abneg.il serhetr ii). Et ille qui ad muliefeiii olini iriale siibi cogiii-
ipsum, qui qtiidquid habel potentiae, qiiidqnitl sa- laro, eldicentem, t Ego siiin, > fesperidebat: iEl si
pieiitiae et gratiae, iiihil esse repiitat, quaiiluni ad iu es m, sed ego r.ori siini ego.> Sic cuni omnia vitia
suiiin meriiuin, sed laiilummpdo quaiitum ail gra- nostra veier.a et pef fiei graiiiim jaiii a Tiobis ex-
tuilum Dei donuin. Qttid eniin habes, quod non ac-J^ Dpulsa, pum ileriiiii ad lios ihipfbhe et iihporturie
cr-pitii? Si aulem aecepisli, quid gloriaris quasi non pulsani, debeinus respondere.'t Ego iaiii Tiori suia
acceperis?[ICor. iv.) Sic se abnegabai, qui dicebai : ego,>
Graiia Dei sum id quptl sum (I Cor. x\). lslaui Sequiiiir : Et tollai crucetn stiaiti (Maiili. x\i).
abiiegoiipiieni general cognitio inlirinitatis Jiuina- Snpcriiis dictiim esi, quod beiie vivefe, est liOiia
nae,; quae iiv qualuor gradibus consistit : dupljus agere, et mahi tblerare Prima pafs Cbiiliiietur in
in consideraiione maji; et duobus. in considera- abnegaiioiiesui* ipsius, quae facii iarguih,. et pau-
lione boni, ut sciamus nos nuliuro maln.in, nostfa periaiis amatorem, casiuin et sbbriuro, bbedieiiieiii
virtute cavere posse, et-.a nnllo, maJo post lapsuni £i iiuroiieni. Securida psrs cbhtihelhr iri eo qtioil
nosira viriute posse resurgere: ui cognoscarotrs seq>iitui' Totlat crucein' siiahii CfuX eb" lempbfe
nos, ad millum bonuiii noslra:spla industria posse quo passus est Clirislus, cohiuinelibstssiiiiuiri geiiiis
conyaiescere Unde.A.braliam ad Ppininuro : Loquar erat supplicii, et acerbissimiiin, et iiiaxihio apud
ad Dpminum meum, cnm sim pulvis ei cinis (Genes. JuilsRpsel Romanos liabebaiiif in usii. Uiidepbela:
xvm). Pulvis ad omneiii slatum de suo loco cxcu- Non furttim (eci, nec fugi, si mihi dicai
lilur, quocmiqiie dejecius iiunqtiaro nisi alieno le- Servus: habes pretium, luris non ureris, aio.
 551 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 552
Nott pasces cruce corvos. Ajusii sine fructii jiisliliae pperanles; qtii videntur
(HORAT.,Episl. I. i, cp. 16.) esse obedientes, sed nonsunl; et haerediiaiem
Cfiicem ergo post Clirisluin tbllere, estomnes con- consCCuiuri,sed riOnconseqiientur, quia inercedem
luirielias, iiijurias et molestias pro Christo tolerare. suamhic recipiunt. Tollamus ergo crucem nostram,
Noti onvnes qui criicianiur, crucem suam ferunl. aut cuii) Chrislo persecutionem paliendo propler
Esiqui crucem pbrtal, sed non stiam, ul SinvonCy- jnstiliain; aut ctim beato lalronc vindicando Deum
renaeus: est qui crucem suam paiilur, id cst quam de nobis per patientiam. Gregorius duobus modis
peccando invenit, sed lameii non eam tollit; qtiia cru- dicil crucem tolli (28) tCuro aul per abstincnliam
cialuiii suumnonaequanimiieraccipil, nec pcenilci dei ,aulcilurcorpiis,autpercompassionemairiigiturani-
malo faclo suo, sed rourmurat de juslo judicio, et mus. > Arigiistinus ad Laelum scribehs inter caelera
contra stiniuiiim calcilral, utlalro ille pessirotis im- sic ail (29): t Crucein noslram qiiam ferre jubemur
pcehitens etblaspliemans. Est quicrucem suam tPIIit, a Domino, qiiid aliud debemus intelligere, qiiam
qtliacrueiatum quem velul oeqnanimiter accipit, et niorlalitatein camis liujus? Ipsa atiiem nos vexat
seipsum acctisando, et jusie coiideihnalum confilendo dohec absorbeaiur mors a victofia. Crux ergo
leviorem reddit, tn bealiisille lalroprenitens, et con- iisec ipsa crucifigeiida, et trahsfigenda clavis timoris
linens qiiiet seipsum accusabal, et blasphemantein Domini, ne salvis el liberis membris reluctantetn
socium argnebat, el innocenti Christo compatieba- portare hon possis. Sequi aulem Doininumnisi eaw
itif, eteuin metuebat; iudicein reus deprecabainr, porians omnino non vales. Nam quomodo eum se-
et rcgem serviis diceiis: Nos quidem jtisie aignu queiis, sinon es ejus? Qtii auiem Clirisii sunl car-
jfuclisrecipimut : liic aulem quid fecii ? (Luc. xxm.) nem sudtn crticifixeruni^umpassioriibus el detide-
Qnare ergo iieque tu liiiser timcs Deunv, quoniam rih (Galai. v), haec Augustivii.Tollalinqiiil crucem
i'n eadem damna ione es.qiia et ego? Et conversus siiam el seqiiatur me; id esl-in sequendome perse-
ad Doininiiro qui pendebat niedius, ianquam in vefet. Sic sequattirtil consequalur. Non eniro sequi
iance media pensansmerita ulriusqiie, diccbai: Me- dicilur aliqueni qui modovadit posl eum, modorecedit
menlomei, Domine,dumvenerisin regnumluum (ibid.). ab eo. Sed dicil aliquis uiilficile esiSequi crucifixum.
Mira cenfessio Iiaec latronis, et mira petilio Jestis Qtii.denim est libmo, utpossit scqtii regerofaciorem
patibuio lenebalur alfixus clavis, sicul et ipse Ialro, Sutim?Fralfes, Clirisiusadseqiieudum se lion solum
el alius pendciis curo eo. lbant tamen oiniies, sed nosiivviial, sedetiam adjuy.it.Estenim pastorbonus,
solus Jesus per stipplicium ibat ad regnum. Exsul- ' non merceiiarhis, non fugiens a lupis, sed lupos in
lavil enim ut gigas ad currendam viam (Psal. xvni). p fugam vertens, quj oves suas vocat iion.inaiim, et
El licel confixus clavis cii.rrebat ad gloriam : illi au- emillit cas; ct ctim eas eihiseril, bnle illas vadit,
tem per siippliciiim ibanl ad judiciiim : sed blas- tanquain diix itineiis; sed el post eas tanquaro
phemtis latro ad judicium sine niisericorilia, qui custos grcgis, ei- circuit eas tanquam ilefer.sor
nec sibi ipsi faciebal misericordiam, ul niiserereiiir eaium, jhxta illud : Montesin circuiiu ejus et Uo-
anirnae suae placens Deo, tit seipsum judicans judi- tninus in circttitu poptili sui (Psal. cxxiv), et in
careiur: lalroni auteiii confiienii,qui se ipsuin ju- inedio ipsaruin deambulat lanquam adjiitoromnium,
dicabat, tanquam humili et exigtio concessa est "juxta illud : Vbi duo vel ires congregaii fnerinl «n
tnisericordia, et iileo slaliin audivit ab iire uiiseri- notnine meo, ibi sum inmetlii eorum (Matth. xvin).
cordiae : Amen dico libi, hodie mecumeris in para- Adjulor in oppbriunitatibus in iribulatione, volun-
diso (Luc. xxm). Est aiileni qui crucein suam tollit, taiem Umenlium se facicns, et deprccaiioncni earuin
suani dico, non quam ipse meruit, sed quani sibi exaudiet, et salvos faciet eos; quis speravit in eum
iinposuit, ut Chrisltis, qtiae noli rapuerat pfo aliis Ct cOiifiisus esi ? Adjulorium nostrusn in nomine
exsolvens. Similiter crucem suanv tuleriiiil niar- Domini, qui fecil cwlumel terram (Psai. cxxm).
lyres, ul sequerenlur Agnum quocuinqtie vadit, Siue illo nil ppssunius facere, et omnia possuinus
innoeentiain siroul et palieiitiain conservando. Est DJii eo qui nos conforlal,
itero, qui crucem Tiierelhr, sed eam noii patittir: In prlncipioiiCslfi ordinis eral quidam clericusde
ul Barrabas dimissus injusla petiiione Judaeoruni, Vandopera sludeiis in scliola apud Lugdunum. Hic
et injusto judicio Pilali. Talis est oninis peccaior vidilin visione noclis quaindain vallis planiiiem
inipuniiiis, qno nihil infelicius. Naro, ul ailAugus- sub quodam Tnonie, super qiiein montein civitas
linus, niliil est infelicius lelicilate peccaiiiium. Hacc quaedam sitai eral, Taiilte piilchritiidinis, ut lierco
prospcfilas stultorum perdil illos. lsti suni fiarab- aspeclu illius posset saliari : et quisqUis eam vide-
lias, id est (ilii magistri, quia diaboIUmniagislrum kai, hvodis omnibus laborabat, quomodo ad eam
liabentJn seelere, Barabbas, id est iilii patris, qiila pervenire posset. lnlerea vidit clericus ille fluviuin
eurridem diaboluin pairem liabent in liaefediiate quemdam circa pedem monlis decurrerilem, quero
infelicissimi oronium, sive Simones Cyrenaei idest dunvcircuifet quaerens arlein quoinodo illuin trans-
hypocritae, qui crucem alienam portanl in angaria, meare posset, vidii super ripain fluminis duodecim,
boiium opus per sludium vanitalis agenles, et rem sive qualuordecinv pauperes lavantes tunicas suas

(28) Greg., hoin. 52 in Evang. (29) Atigust., epist. 38.

 553 SERMO IX, IN RAMIS PALMARUMII. £54
in fiuroine, inter qtios erat quidam vir veste candi- A rem, Jesum Chrisliim Dominiim nostrum. Anien.
dissima indutus, miiltum aliis dissimilis, et longe Obiit Elinandus posl sermonem islum.
cunctos praecellens, qui adjuvabat illos ad stias lu- SERMO IX.
nicas abluendas. El poslquam adjuverat unum, INRAMIS PALMAROM II.
ibal adjuvare alium, sic omnes per ordinem per- Equitaliolua salus (Hubac. m). Salvaloris adven-
currens. Tuiic clericus qui baec videbal, ivit ad il- lum a monte Oliveti in civitatem David lam mirabi-
luni qui caeleros adjuvabat, et dicil ei : Quae gens lem, quam mirabiliter humilem, alacrilale satis
cstis vos ? qni respondit : Isti paupercs, homines admirabili suscepil hodie ofiiciosissima piierorum
suni pcenitenliam agenles, qui se Iavanl et purganl simplicitas, et obsequerilissima turbarum mulli-
a peccatis suis : ego sum Jesus Chrislus Filitis Dei; ludo. Quid mirabilins, quam , quod ad adventum
sine cujus auxilio nec isli nec alii possunl bene fa- liujus pauperis in asino sedenlis via certatim ster-
cere : qui auxiiium meum nulli pelenli denego, sed nilur a ptieris, et tam ramis arborum, quam vesli-
omnibus libenler impendo. Civitas haec pulcber- bus ipsorum, etiam eidem pauperi, lanquanv vero
rima quam vides, paradisus est ubi ego maneo; Salvalori, Hosanna Davidicuin feslivo et unanimi
quae tnullo pulcbrior est inttts quam foris appareal. conclamatur applansu ? 0 vere nova et insolila
lbi manenl roecum, qui janv lunicas suas laveruiit, " Regis equiialio, et talis Regis! cum, qni sedet
id esl qtti se ab omnibus peccatisjam penitus ptir- supei cherubim, consessor Palris, assessor aequi-
gaverunl. Quilibet istorum quando lunicam suam lalis : possessor cceli, sessor aselli fieri dignattis
laverii, id esl quando poeniienliam peregeril, in est! 0 ilertim nova ct stupenda Regis salvatio ita
illam civitatem inlrabil: nec est alia via qtiae ducat cqnitanlis ! quando patiper sedens super asinuro,
ad illam, quam pcenitentia. Tu ipse satis diu quae- tanquam vilis et abjectus, ac risui exponendus,
siisli viam, qua pervenire possis ad illain, sed lionoralur ut imperalor, adoramr ut Redemptor,
aliam nuiiquam invenies, nec tu, nec alius, quanv suscipilur ul Salvator ! Vere inugna opera Dotnini:
viam poeniienliae, id est lunicse abluendae. Ad haec exquisita in omnes voluntales ejus (Psal.cx). Yere
verba cxcitaius clericus a somno, congratulari sapienlia semper sapienteragil. NonpoteralRex glo-
coepit visioni, el signilicationem ejtts cum limore riaeet humililalis niagister gloriosius snscipi, vel hu-
quodam mirari, cumqtie non mullo post reversus Eiilius advenire. Jam tunc iii illitis exempli formula
essel a schola in palriam, narravit visionem epi- hTajudicialis regttla cceleslis sapienlite forroaba-
lur. Omnis qui se humilial, exallabitur (Luc. xiv).
scopo Cabilonensi, cui familiaris erat. Qua audila,
eprscopus suasil ei sseculum relinquere : dicens , Quanto magis huniiliabatur Deus in seipso, lanlo
quod Dominus piissimtts euro ad religionem voca- magis exaltabatur a pnpulo : et conienlione pul-
ret: commendans ei super omnes ordines Cisier- cherrima quanto proroptior erat humililas ad fu-
ciensem, qui nuper incoeperal. Venil ergo Cisier- giendam gloriam, tanto pernicior erat glori.i ad
cium, et invenit locum incullum el desertum, ct lroniilitatem persequendam. Legimus sanenonnullos
fratres inter beslias conversanles. Ad portam mo- gloriosos lerrae olim a quibusdam regiis civitatiaus
nasterii quae de vimine facta erat, pendebal mal- arobitiosissime fuisse susceptos. Sed quid niirum,
leus ferreus, ciijus sonitu portarius vocabalur. Qui quando ipsi ad eos ambiliosius veniebant? Non
enim sedebant in asinis, sed in equis etcurribns,
citsius boc soniui venitad eum foras, et inclinans
salulavit euni. Quem ciericus iniuens, stalinv reco- quadrigis et navibus pompatice incedebant; mul-
liim se ferenles ptilveris, virlutis minimuro,
gnovit eum se vidisse inter illos pauperes, qui ttt- salulisprae
nicas suas in fluroine lavabant. Clericus autem niliil; deslruclionis pluriroum, vanilatis to-
ttira. Sic susceptus esl oliro a Syris Holofernes,
rogavil eum ul adduceret ad se abbitem. Porlarius
Antiochus a Jasone, Cecilianus a lemplorum pon-
autem respondit: Jam exibit cum aliis ad laborem, lificibus. Sic -susceptus est olim Alexander Philo-
et polerilis omnes videre, Nec nvulio post egressus ab Hierosolymilanis, Plaio philosoplnis a
est abbas cum convenlu. Clericus antem omnes D poropus
Syracusanis, Cacsar Julius a Roroanis. Primus
inluens, recognovit esse illos pauperes, quos viderat" propler lerrorem polentiae, secundus
propter hono-
luiiicas suas in flumine lavare. Statimque cecidit rem
sapienliae, terlius autem non solum propler fa-
ad pedes abbalis, rogans cum lacrymis, ut susci- vorem vicloriae, quam de Gallis babtierat; sed etiam
perent euro in suo collegio. Cumque abbas respon- propter amorem benignitatis et indulgentiae, qua
deretordinem difficillimum esse ad porlandum, alt milites suos iractare consueverat, quos commili-
clericus : Bonum adjutorem habelis, et spero in tones appellabat; quo nomine ipse primus omninm
Deum, quod me adjuvabit, sicut ct caeteros; refe- iii concione usus est ad suos milites imperator.
rensque visionem valde confortavii omnes,.el iia Sedecce plusquam Alexander hic, quia polentior;-,
susceptuS est: qul et non mullo post prior facltis ecce plusquam Plato hic, qnia sapientior; ecce
est.Noliteergo,fraires, noliie,obsecro,pusillanimes pltisquara Caesar hic, quia bcnignior. Si CTgoilli
fieri: noliie limere sequi Crucilixum antesignaiiutn miserrimi peccatores, et infcmalis miseriae per-
nostrum, et tollere crucem vestrarn post cum : quia petui haeredes in tanta gloria stiscepli stint, quatn
revera eumdem habemns adjutorein, qtieni et duclo- gloriose suscipiendns est a nobis hod.ie Jesus ' metis
PATROL. CCXII. J8
5S3 HELINANDIFijWGlDiMONTISMONACHl 55C
Deus veru-, el Dei Filius : sine peccaio concepttis, A. Invidia Siculi non invenere tyranni
sirte hedio portaius, sine dolore parientis natus! Tormentum tnajut.
vertis sol ortu suo rounduin (HOIUT.Episi., lib. 1, ep. n, 48.)
qui, lanquam justitiae,
illuroinavit, pauperlate ditavit, verbo curavit, Haecest arbor tniiversaliter mala, et aeternaliter
radix superbia, Iruncus malevo-
exemplo docuit, morte redemit. Quam merito ergo maledicla; cujus
illi acclamatur a Propheia : Equilatio tua salus. Sic lenlia, rami rancor et oiliuni, folia detractio et
et macies, fructus doloret
legittir in anliqua iranslalione, ubi nos habemns, niendacium, florespallor
sed dolor, quem non exlorquel, nisi gau-
quadrigw luw salvalio. Salvis autem aliis inlellec- gaudium;
libus sanis et calholicis, hanc equitationem in boc dium alterius; gaudium, quod non evtorquei nisi
loco non inconvenienler accipcre possumus liodier- dolor allerius juxta illud :
nara Domini super asinum sessionem. Eqttus enim Insultare malis, rebusquewgrescere lalis.
Et iierum :
speciale quidein vocabulum est :-equitare vero
Risus abett, nisi quem visi movere dolores.
generale verbuin est, ad quemlibet similem modiim
vectitandi, juxla illud Flacci : (OVID.,Melamorvh- iib. n, 727.)
Quid esl invidia,? Fraus illa potentissiina ; quaespo-
Ludere par tmpar, equitare in arundine longa. B liavit cceliim, ditavit infernum, baereditavit mun-
dum, prostravit Saianam, substravit Evam, infeeit
Ail ergo sub persona lnrbae obvianvDomino venientis.
Cain, inlerfecit Abel, vendidit ioseph, perdidit
Equitatio tua salus. El sciendum qttod abundanliori
Saul, concussit Joab, percussit Abner, exclusil Hi-
honore circumdaiusesi hodieDominus super lerram,
est larium, Danielem inclusit, confixit Judaisroum, Dei
qtiam unqiiain fuerat. Quando enim annuniiatus Filium crucifixit, juxla illud : Sciebat enim quoa
ab angelis, soli pastores hoc audierunt: quando re- per invidiam tradidistent etim summi sacerdoies.
quisitus a pasloribus, nulli alii cum eis perrexeruni; (Marc. xv). Quid est invidia? Fera pessima el pe-
quatnlp nuntialus a slella, soli tres niagi hoc in-
stilentissima; peslis feralissima, et ferocissima.
lellexerunt; quando adoralus a magis, nulli cum Oroiiebonum allerius, quod audil odit, quod videt
eis adoraverunt; quando oblalus est in letnplo a invidet, quod aspicit despicit, quod tangil exstin-
parentibus, nulli ctim eis lunc perrcxeriuu; qnando guit, quod inficit inlerficit, quod corripit corrunipiu
susceptus a Simeone el Anna, ipsi soli devolionetiv Quid eslinvidia? Robur malitiae, virtus nequitiac,
fidei ei oblulerunt. Hodie vero turbae magnae tpiae viliorum satio, virluttim rubigo, Iues saecularium,
praecedebant, et quae sequebanlur, clamabant, di- tabes claustralium, vila diaboli, mors Ghrisliani,
cCnies : Benediclut qui venit in nomine Domini; jtixla illud : Invidia diaboli mors intravil m orbem
(Matihi xxi). Quaeriiur ergo qua ralione tam hunti- terraram (Sap., n). Quid esl invidia? Foriissimuin
liter adveniens, lam gloriose susceplus sit; vel lam c| inexpugnabile iiiiquiiatis praesidium onini artifi-
gloriose suscipiendus, tam humiliter advenerii. cio nocendi composilum, omni telo malignilalis ar-
Primam quaestionera nobis absolvit, dicens': Pro- iiiatum, dcnte minalur ut aper, lingua ul coluber,
pterea exivit ei obviam turba, quia audivil eum hoc
cornu ul taiiiqs, fronte ut aries, pede uteqiitis,
signtim fecitse : scilicel, de quo dixeral 2'cstitnonium cauda itt scorpius, visu vocem lollit ut ltipus, vi -,
perhibebat lurba,quw fueral cum eo,quando Lasa- lam ulreguliis.juxta illud :
rum vocaviia tnonumenlo, el suscilavit enm a mor- . . . Lupi Mwrin videre priora
tuis (Joan. xn). Maxime quidem Dominus qualri- (VIEG.,Bucol., eel. IX, 54.)
duanum mortuum jam felentem pblenlissimi verbi Et iterum :
virtute ad vilam revocaverat de septilcbro. Ilujus Nescio quis leneros oculus tnihi fascinal agnos.
celeberrimi celeberrima fama nviraculi, aures hoiKi-
(1D., tfcid.,ecl. lii, 105.)
nuin liovitalc gaudentes novse adiniralionis claris- 0 quara fascinalores habebat oculos, qui de Jesu
siiiio linnilu circumsonans, acmulos ad odium, bu- D noslro dicebal: Gravis esl nobis eliam ad videndum
nvilesad obsequiuin stimulabat. Hinc enim college- (Sap. n). Sic nimirum solis justiiiae visus, et idetn
runt pontilices et Pliarisaei conciliuro, ul Jesum radius, in diversas malerias dissimiliter operans,
dolo lenerent et occiderent. Cogiiaverunt quoque, lutum invidiae indurabat ad odium, et ceram piela-
ut et Lazarum inlerficerenl; quia mulii propter tis ad devoiionis obsequium inolliebat. Nam cogi-
ipsurri abibant ex Judaeis, el credebanl in Jesuni. lantibus Pliarisaeis de liiorle Christi, lurbaeilli oc-
Turbae vero, quia audierant eum fecisse boc si- currenles ainbiiiosissima cum devotione suscipiunt;
gnum, cum floribus et palinis Salvatori obviain oc- ul qui in sordibus sunl, tordescanl adhuc , el justi
currerunt. 0 infelicissimtim genus morbi invidia! juslificentur adhuc (Apoe. xxn). Sed rursus quaeri-
quae causanv nioriis habel odorein bonuro, qui est lur, quare tatn gloriose suscipiendus, lam inglo-
aliis causa vitae. Ogenus morbi, omni genere tor- riosus adveuerit, supei' asiiinm videlicel equitando.
irienti palientem excrucians! cui ipsa est clavus nv Qiiid est enini hoc, quod hic ipsequi pridie suscita-
oculo, lancea in latere, phtisis in pulroone, canccr vit Lazarum lanquam Dei virlus, nunc sedet super
in corde, erisipela in hepaie, icleiitia in facie, noli asinum, tanquam quidara Lazarus? Nam leprosi
me tangere in loto corpoie;jtixta Jllud : esl^sic^quitare. Fortassis ideo dicium est: Et nos
 §57 '*" SERMO IX, IN RAMIS PALMARUMII. SS8
p-itavimiisetim qutist leprosum (Isa. LI). Ad baecsic A
, bia, quousque asccndisti! sed si in coe.o posueris
respondeiiduin est: Duo sunl, quae in boc adveulu niduro tuum, inde te detraham, dicit Daminus.
sup probare volebal Doroinus, videlicel se esseRe- -Quid dicain de plialeris et ornatu superfluo? Hodie
gem gloriae el bumiliialis magistruin. Prfmiim pfo- poroposius incedunt clerici, quam mililes, episcopi
bat per lesiimonia puerorum meutiri nescienliuni, quaiu dnees; algenle elesurienle Ghrislo ad eorum.
vel adulari. Nibil enim, ul ait oralor egregins, osiia. Equi eoruni in rhedio platearum depatrimo--
puero lesie certius, qiii ad eos annos pervenil, qui- nio Grucifixi pannis operiunlur sericis, et fulvum
bus intelligal; nbndum ad eos qtiibus fiuga^. Se- mandunt sub dentihus aurum. Dicite, ponlificcs, in
cundum probavifper modum equilandi personaere- freno quid facit auruni, aul in pectorali, aut in
gias indecentissimum. Nullus enim genus procedendi cella, aul in calcari? An equi veslri calcaria sen-
in publicum minus Regi congruebat, quair. sic tire iion possunt, nisiauro fulsericl: aul frenoregi
equitare. Abjectius et conlemptibiliiis sic pro- nequeunt, nisi sub dentibus aurum masticaverint!
cedh, quanv si pedes incederet. Nam pedituis Parcite, qnaeso, parcile diviliis, quas amatis. Si
incedere tara nobilibus quam ignobilibus com- juxla Plauiinaiii sentenliaro meliusest i.stos efferre,
mune est; in asino vero equitare, secundum sae- quamTsedere, ad acquitationis Dominicaemysieriiim
culi consueiudinem, iionnisi ad ignobiles: el: g revertamur. Ascensurus ergo Doniinus ad civitaiem
despectos pertinel. Praevidens ergo Dominus tur- regiam perstringendus cral coruscalioie honotis
bam sibilionoriliceoccursuram, ei seRegis noroine ante grandinem confusionis, juxla illud : Ante grau-
saiutandum, noluit equum vel curruin ascendere, dinem prwibil coruscatio (Eccli. xxxn). Conflicluris
quia non consuevenil; sed iiec eum decebat uti ergo nobis cum gemino boste , honoris scilicet et
tali vehiculo , ne dignilatis faslum et exlollenliam contumeliae, geiniiiuiii nobis praebuit auxiliuro, vi-
affeciare videreiur. NoVuitergo pedes ad eos pro- delicet exemplutn biiniilitaiis, el palientiae; quod
cedere, sicut solitus fuerat, ne forle videretur eis sanctificare voluit ascendendo super asinum ani-
orcasionem dedisse rapiendi se, et ad honorem re- mal mansuelum et humilc, oneriferum et quie-
gium vel coaclum subliroandi. Hoc enim prius fa- tum, ut pe~rhoc nobis demonstraret humililaieni
cere voluerant. Sed dices : Poterat fugere, sicut servandam in prosperis et paiientiam in adversis.
prius fecerat. Utique, sed propositum habebat lunc Haecest eniro dtiplex acies, quam producil adver-
temporis bonorari ul Rex, sed non ut Rex appa- sus nos mundus : bJandilur, ut decipiat; terret ut
rcre : sicut e contrario in passione sua voluit ap- frangat. Isti sol el boreas, qui juxta parabolam sa-
parere ut Rex, sed non ut Rex honorari. Ut igitur pientis posilo inler se pignore certamen ineunl de
abscinderel a se oinuia signa elationis el superbiie, ^1 tollendo spolio viatori; in quo quiderii cerlamine
humiliuni gentis equitandi spohle sibi praeripuit.ne sol forlior fuisse .quam Boreas memoralur : quia
foriealllus ascendere cogeretur; ascendilque super revera ibrlius, facilius, frequentius nos subvertunt
asinum, ul ostenderet regnuro sauiii non esse de Taeta, qtiam frislia; minusque nocet horoini calami-
lioc mundo. Neque enim regiae majeslatis csl asina tas quaro successus. Unde noster ille Claravallensis
vehi, vel asino; sed aut equo feroci, aut curru orator3». t Facilius invenies, qui sapienliam reti-
triumphali, aut aliquo superbiae lilulo solemni. Hic ntieril coiilraria sibi forluna, quam qui propitia
poteraut dicere Pharisaei: 0 honiinero calaroilosis- non perdideril. > Habel autero hacc equitatio Do-
simum! nescit vivere. Sed poSsunt hic fespondere uiini etiam significalionein corporis casligandi. Asi-
Christiani : 0 Doroinunv milissirouin! nescil fero» ivus enim corpus humanum significal, quod ita sub-
cire. 0 Regem humillirouni! nescit superbiie. In jici debet nostro rationali, sicut subjugale homini,
hoc igilur facto clamal, quod prius verbo dixeral: unde Salluslius. t Anirai imperio, corporis servitio
Discite a me,quia mijis sum, ethumilis corde(Maiih. inagis utiiiiur. > Hinc illud in Gantico Dehboiae :
n). Quid hic dicil nostra superbia, qui rion dico Qui ascendilis super nitenles asinos, benedicite Do-
asinis et burdonibus, quis enim boc auderel? qui D ] minum (Judic. v). Ascendere super nitentera asi-
nec equis niediocribiis uti jam dignamur? Cernere nuin, esl invenire corpus delicate a pueritia enutri-
esl quosdam praelaios Ecclesiae, usque ad teneritu- liim; el juxla illud comici, solidum el succi ple-
dinem delicalissimarum reginarum impudenlissima num, et splendore circunidatum , naturali amore
effeminari mollitie, et omnem ambulaiuram equi freno lemperamiae regere,ei castilalis legibus edo-
respuere,- praeter illam solam, quav suavis et quiela inare. Asinus isle solvitur, quando homo nosler ex-
passibus incedil aequalibus , usque ad capiiluni ca- terior a vinculis vetustae conversationis absolvilur.
piiis non inovenduro ; adeo nihil interesse voliint Scripluin est enim : Funibus peccatorum suoruni
inler ambulationem el navigaliOnem. Alii quos unusquisque conslringiiur ( Prov. v ). ilunc asinum
oportuerat esse, non qnasi donvinantes in clero, sed solvuni duo discipuli, id est fides et spes; fides sol-
formani gregis facli, nec ipsos palefridos suaviler vit asinam, id esl cariicin a Vinculo pravp delecia-
ambulantes sua sessione dignos exisiimant, nisi for- lionis. Piimus quippe gradus fldei est limor fuluri
nia et decore athletos repnesentent Bucephalos , judicii . nain, ut ail Auguslinus, < qui incipil cre-
tistentantcs videlicel jvobilitalem generis, ut quasi dere,.incipit jiuiiciiui) timere. > Spes solvil piil-
Alexaiitlrino sanguine respersi videaniur. 0 super- lum, id est bpus a consueiadine peccandi. Sic su-,
 55« HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIII 81)0
liiti adducuntur ad Jesirm, id est ad quemlibel sa- A , nii, sic magisirum provide et jtisle condecei cuncta
luiaris observanike praeceplorem ; imponunt apo- disponere, Igilur primum slallum peccaturi neces-
stoli vestimenta sua, id csl sanclac cpnversalionis sarinm confessio esl, juxta illnd : Prwoccuuemus
exempla. Sicut enirh veslis se habel ad corpus, sic faciem ejus in confessione, vel juxla aliaro lilulalio-
conversalio corporalis ad animam. Super haec se- nero. Incipile Dominoin confessione.Esl autein con-
det Jesus, id est requiescit saius. Cujus iiinerariiim fessio duplex, privala de occullis, puhlica de mant-
ad supernahi Jerusalem osiendil processio, quam feslis. Post confessionem vero prima debet seqtii
facimus per clauslrum. Prius aulem videndum est, cessalio a pcceatis juxla ilhid: t Peccasii, qtiiesce.»
quid sil, quod lurba processit ei obviam ; qiioriiiii Haecest prima pars poenitentiaepecca:ori injimgen-
qtiaedaropnrs, ante pedes hujus asini flores spargit, dae, ldeo slatim post capilulum sequitur dorinilo-
alia ramos jacit, lerlia vestero subslernit. Cerltmi riuin, quod significal requiem a malis operibus. Ad
est aulem, flores pedibus asini non nocere, sed boc aulem ul suaviler et salubriier quiescamus,
passus ejus facere miiiores. Raini aulem gressus oculi claudendi suni; quia prima lex verecuniliae
ejus iropediunl, vestes involvunl. Turba igitur oc- imponi debet oculis. Haecest feneslrariim domus uo-
currens obviam significal lurbidas cogiiaiiones no- slrae prima et maxima, per quam inox ad animaui
slfae conversalionis principiis occurrentes. Haesunt B ' aecessuni debei habere noii difficilem. ldcirco pr:c-
iromissiones, quse fitinl per angelos malos. In pri- cipilnr, ut in dormilorio capmia in nostris capitibus
misautem objeclal nobis diabolus voluptales, quas semper profunde deroissa anle oculos babeamus.
reliqtiimtts ; el honorem et gloriam inuiuli, in-quo Qiuinque sunt de quibus praecipue lacere debeinus;
florere solebamus. Talium cogitationum immissio meridaciuro, juramenluni, detractio, adulaiio, ver-
cst velut suavium et suaveolentium florum asper- biim scorriie el oliosuin. Est quoddam Capiiulum
sio. Sed facile esl ista oontemnere, consideranti, velut quaedamfabriferrarii officina; in qua equus ilie
de coniempiuiemporalis gloriae et praesentium vo- nobilis, qui de sella regis esl, ferratur. Jam enim
luplatum nos mercari beatiludinero scmpilernam. oqiii vocabttlo dignuscsl asintis, postqaam ad Sal-
Gum anlera videl diabolus se in liirjusmodi stigge- vatorem adductus, vehiculuin cssemeruil lanti r<;-
stionibus nihil prolicere, addil et leiilare de ino- gis. Quattior ferra quae in pedibus accipit, stint \\\JS
lestiis ordinis servandi, de ausieriiate ciborum, de quatuor austerilales pcenilenliaegravioris, quaecon-
conliiiuaiione jejuniorum, de prolixilatevigiliarum, sislunlin vigiliis, el in jejuniis, in castigaiione ver-
rie grossitudine et vilitale vesiimeniorum, de in- borum, et prolixa decantatione psalmorum. Clavi
cor peeni-
stanlia laboris, de censura silenlii, de ttedio clau- P^ sunl doloris puncliones multiplices, quae
stri, de loleranlia contra invidos et delraclores ne- lentis excruciant. Porro verecundiae color rubeus
cessaria; de voto obedieniiaevix aul nunquara per- est, quasi slramenluro purpureuro, quo palefridus
solvendo. Haecel similia suggerere, esl quasi in via regius operiiur. Censnra vero regularis silenlii est
ramos slernere, el offeiidicula transiiuri pedibus quasi frehum ejusdem palefridi decoratum auro sa-
offerre. Qualia el eorum exemplum, qui lol vicii pienlioe, quse in verbis innoiescii paucis, raiionabi-
inolestiis perseverare non poltierunl, sed vclnl ca- liter et opportune, et sine risu el ciamosa voce pro-
nis reverteus ad voniitiiin, ad saeculuni redierunl. latis. In quo auro tanquam geromcequaedam inclu-
Sed facile superalur terror illatus ex cousidcratio- duntur istse qiiiuque virlules, quas roodo,enucleavi-
ne molesliarum lemporalium, si respiciat aiiiinus iiius. Posl custodiam oculorum et linguae,sequitur
ad acerbitalem et loiigitudinem aelernarum; nec cuslodia ventris et nianuuni, quanvsiguificat secunJa
iiiultum valel ad dissuadcndum exeuniiuro pauci- stalio, quae fil ante Javatorium el refectorium. In
tas, si considerelur perseveranliuin multittido. 0 lavatorio manus abluimus, in refeclorio venlrenv
jumentutn infelicissiraum, quod aul illectum floii- reficimus. Ablulio manuum significat oronein ini-
bus, aul impedilum ramis, aul involutum vesiibus, nvtinditiam ab oiiini taclu cofpoiis repellendam.
Salvalorem projicit, quem portabal! Pptehs est jD Ilaecest tertia linea, in qua et duae sequenles conli-
Jesus nosler in moniento, in ictu oculi, de via ju». nenlur. Nam in visu el alloquio et conlaciu orones
menli sui omne offendiculum reinovere. Tantum arooris blanditiae consistunt. Est autem lacius du-
noii projicial onus lenissimum, et suum magis alle-. plex. EsTlaclus de proxinip, et est lacius de lon-
vians quam congravans portilorero. Sic autem Sal- ginquo. Tactus de proximo est, qui iit membro ad
vator junientum suunv ducit in coeleslem Jerusa» membrum; tactus de longinquo est, qui fitper imi-
Jem. Prima statio procedenlis fil ante capiiulum, luam roissionem et acceplionem donoruro. Ab utri-
el antc dormiiorium. In capilulo confitemiir, in usque tactus immiindiiia abluendavsunl manus no-
dormitorio quiescimus , in auditorio lacenies au- strae. Illa non csl pudica, quaese langi ab alia carne
sctiltamus, quid nobis prior atil ahbas fnjungat, pcrmitiit, et, ut ait S.. Hieronymtis, non est, casia
juxia illud : t Tacitus citius attdies. > Auditoriuin malrona, quae munera accipit.
namque dicilur, ab cflicio discipuli, locutorium ln sobrielale el refectione quatuor consioeranda
ab oflicio magistri, non quia ibj passinvomnes loqui siini: lenipus statutum, ne ante liorara, vel extra
debeant, sed quia ibi.^rior et abbas de necessariis coinedamus; qualitas viclualium, ne niriiis sunv-
dispontint. Sicut discipulo lacere et audire conve- ptuosa vel dclicata sumamus; quautilas sunienio-
 1561 SERMO X, 1NRAMIS PALMARUMIII. 562
rutn, ne ventrem ciborum onere distendamtis; ap-i- A qnam glorificeinr. Facierida est vis in verbo opor-
paratus eoruro, ne cibos vttlgares more notabilii let; quia sic oninino necesse est, et aliter iropossi-
parari facia.i)iis. Hac abslinentia et sobrieiate in-- bile esl, aliquem iiurare in regnuro Dei, quam per
rreiiandns est equus nosier : el illa quaeprsediximus s mtiltas tribulaliones.. Angusta est v:.a,quw ducil ad
dtiplici lacius continenlia, tanquam duobus foiiis- vitam, et paucisunt qui intranl per eam (Mallli. vn).
siinis cingnlis aslringcndus. Posl hoc sequitur ter- Omnibus quoque diciiur. Conlendite inirare oer an-
tia siatio, qnae non (il in tertio latere clauslfi, sedi gusiam porlam (Luc. xm)
in quarto. ln terlio eniin non consislimus, sed il- Et iioiaivdumest, quod duplex esl candoris spe-
lud perlransimus, qitod non sine ralione fit. Nami cies -.naiufaliset artilicialis. Naturalis, ul in lilio;
teriium latus claustri, quod esl juxla vianv pnbli- artiliciaiis, ulinlino. PrimuscandoradChrislumper-
cani, significat viam saeculi, quam reliquimus et adI linet, secundus ad Chrislianum. Ghristtis enim sine
quain ulterius redire non debemus; sed ab ea cor- labore perfectam senvper nvtindiliam possedit cordis
pere el corde reccdere. Ideo in eo non slamns, sedI etcorporis, quia nullossensilin carnestimulos, sicut
in quarlo. In qno plus qtianv in aliis solent esse• nos ex corruptionis semine procreali: qui ex pcena
nionachi in leclione el medilatione, quibtis ilur ini originalis peccaii natiiralem repugnantiam carnis ac
^
Jenisalem, quam significat oralorium, in qttod post; spiritus semper conferimus ad exercilium pugnae
leriiain stationem intramus. Omnes aulcro sialio- spirilualis. Chrisltts aulem concepttis ex Spiritu sancto
nes juxta oralorium limilanlur. Nam in prima sla- et Maria Virgine, venit ad corpus incoinquinaium, iii
lione stat abbas juxla oralorium"; i;i secunda laici, quo Sapientia wdificavitsibi domum (Prov. ix) lali ha-
qui processionem sequunttir; in lertia inonachi, bitatore dignam, cl arcam dc lignis Setim tauto tbe-
qui processionem faciunl. Quia ergo, nt ait Apo- sauro dignam. Unde dicjt in Canticis : EgofTos
slolus, nihil boni, non dico facere, sed nec cogilare campi, el lilium convallium (Cant. n). Porro arlifi-
possiimus a nobis, sed omnis sufficiemia nosita ex cialis candor liiiearum veslium, candorein duplicem
Deo est (II Cor. ni); rogemus Deum, ut nos sic in designal animaruro, sanclilatislaboriosae et clari-
iiiandarrs-suis incedere et procedere facial, qtiate- latis aciernae. Prinius roeritorius est, secundus re-
rtns ordinale incedentes^l de virtute in virtutem, [fibutorius; neuler atitein sine magnis laboribus
dc bonis ad meliora procedentes, ad supernam Je- acquiri potesl, neuier sine magnis difficultatibus
rusalera cum gaudio perducamur. Amen. oblineri. Quis enim tinqtiam morlaliuiii virlutem
SERMO X. caslitalis obtinuit, nisi corpus casligavit; quishu-
1NItAMISPALMARUM III. /v
( militalero sine contumelia, mansueludinem sine in-
Trdnsi permediam civilalem in medio Jerusalem; juria, pauperlalem sine indigentia; quis denique
et signa Tau super fronles virorum gementium, el vel miniroain justitiac portionein sine ttisciplinar
dotenlititn super cunclis abominationibus quw fiunl Quid hic dicenl infeliccs et miseri, quibtis a Spi-
in medio ejus (Ezech. ix). II;ec dicit Dominus ad . ritti sanelo vae dicilur, quia lerram ingrediunlur
virnm lincisindtiltim; idestPater ad Filium mun- duabus viis? Hi sunt, qui sihe laboribus viriutes
dissimae carnis mtilliplici pressttra circumdatum, obtinere volunl; omnia relinquere, et nttllo indi-
et adhuc mtiltifaric eircumdandum. Sictil cnim li- gere; castitaiem habere, et satis comedere; pau-
iitim, quod de terra nascilur, mullis lunsionibus peres appellari, et mollibiis vestiri; humlles rcpu-
prius onoriet alteri, quam pervenire ad perfecli can- lari; cl contumeliam nullara pali; in praesenli flo-
doris riiundiiiani; sic, leste ipsa Veritate, priusopor- rer-e cum mundo, et in aelernum regnare cum Chri-
luil Glnisiuin pali, quam inlrarel in gloriam suam sto; illic nienieiii, et hic ventrem pascere; de de-
(Luc xxvv):GIirisiiinvaulemdico totaliler, i"desl caput liciis Iransire ad delicias, el in utroque saeculoap.
cum corpore, Cliristuin cum Ecciesia. Namcapiil cl parere gloriosi. 111stinl, qtii contra legem indiimi-
corpns iiniisest Cbrislus. Siceniin exponitApostOlus, lur veste ex lana linoque contexta: sectanles mol-
cum dicit: Per mullas tribulalidnes oportet not inlrare D £ lia et aspera professi. Non sic Jacobus frater Do-
in regnum Dei (Acl. xiv). Hinc quod in Apocalypsi mini, qui lineis non est usus, sicut nec balneis, re-
idemAgnus Deidiciluresseoccisusab oiigine mundi quiein carnalem in nullo qtieeriians; sed cunv bealo
(Apoc. xiii); quia in membris stiis ex tunc occidi Baptista vesliri roollibus in omnibus aspernans,
ccepit. Eadem quoque ralione potest dici occiden- Si caput eoruni qui sine peccalo inunduro intravit,
dus usque ad fiiiem mundi, qua in seipso in Petro sine peccato in roiindo vixit,, sine peccalo de ^
confessus esl venire Romaiu, iterura crucifigi. De- nvtnido exiit, cum Domintts esset viriuttiin et rex
niqtie ct Paulus dicil se supplere in corpore suo ea gloriae, tamen sine passionibus non inlravit in
quw desunt passionibus Chrisli (Coloss. i) : per quod gloriam suam, id est quaeipsius erat, anlequam ad r
inaniresie ostendit, quod Christus nondum lolus eam intrarel; quomodo nos peccatores el impiideper-
passus esl, sed usque ad finem saeculi passurus est dilionis inisericorditerextracli, eiabea separali; sine
in.membris suis. Omnes enim qui pie voltliit vivere observantiis disciplinae etpassionuin purgationibus
iti Chritto, persecutionempaiiunlur (II Tini. ni) : et pulamus nos peccatores posse venire ad eam? Gta-
quoniam noridum lotus passus esl, nondum tolus r.iam, inquil,'meatn atleri nondabo (Jsfl..xtii), alteri,
intravit in gloriaro suam. Oporlet iiluro prias pati, id est inihL(L&simili,meas semitas. non ambulanti.
 f$3 HJiLINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHI m
Yestes sacerdolalcs vestes lineae snni: per quod A dragesima illud signillcare; idem scilicet, quod si-
osiendiiur.maximepasloreseidoctoresercleslastieos gtiificanl illaeduaecorlinae : qiiarnm prima nppcn-
laborare debere prae caclerrsad mundiiiamcarniset ditnrinter laicos etclericos; secnnda iqter clericos
fipiiilus oblinendam. Namab immtindoquis munda- et altare. Significat atilein priina obscurilaiem Iegis
bitur? (Eccli xxxiv.) Solentetiam fures, qui ad tor- Jtidaicae, quaeanie passionem Domini nunquam plene
menta iraliiintur, antequam suspendantur, omni- poluii revelari : el ciijus figuras et cacremoniasne-
l)iis suis vestimentis exui, et in lineis lantnm di- cesse erat auferride medio, postquam pascha ndstrum
mitti, ne illorum nuditas publici aspecttis incestet iinmoldlus eslChrislus (ICor. v). In cujus rei signi-
revereniiam, sed iri ipsis damnatis salva sit vere- ficalionem mox ut ChristusincriicespiritumexhaJa-
cundia, el pudoris dignitas non damnetur. Igitur i vit,velum templi scissumesl a stimmousqiiedeorsiim.
per hoc quod vir isle in lineis apparuil, significa- Cur autem magis scissum esl, quam vel convolu-
tu.r, Christum quidem semper fnisse paralum sd lum in unnm locnm, vel in qnamdam partem retra-
crucein siistinendam: sed exspeclasse lenipus, qued cium : cum utrumque.divinse virtuti aeque foret fa-
bpporluniiis ad hoc ipse provideral, el Pater prae- cile, sicul el illud scindere : ni.si qiisv aperte per
«efinier-at ab a:terrio : Tentput enim nascendi, et hoc significabal Spiritus sanclus legales caeremo-
lempus moriendi (Eccle. ni). De quo tempore mo- B nias aiiferendas esse devnedio, tanquam ad nihilum
riendi ipse dicit : Tempus meum nondum advenil jam uliles, posiquam in illo singulari sacrificio oai-
(Joan. vn). Sicul enim in ejus polestnie fuit, quo pis tililitas oomplela fuerat, in qup Christus sacer-
generc morlis amimam suam ponerel; ila eiiam dos et hoslia semetipsiira oblulerat? In hnjus rei
quo tempore faceref. ldcirco usqtie hodie morlem significaiionem cortinas non retrahimus, scd ex
fugit, hodie vero ad eam cueurrit. Nam mnltoiies loto atiferimus quarta feria septimanae pcenosse.
anie buncdieni voluerunteum Judaci apprehendere, Porrosecunda corjina, quse appenditur inter cho-
sed nemo misit super eum manus; quia nondum fum el presbyierium,inler clerieos ct allare,signi-
veheral hora ejns. Aliquando eiiam duxerant enta fical obstaculuni c.ifnis noslrae, qjioJ nos impedit
in siipercilium monlis, tit ettm praeripitarenl; ipse ab aeternor.um inttiiiu, ne videanius inlerim vel
autem transiens per medium illorum ibal. A prin- sanciortim gloriam, vel pceniiiivreproborum. Ideo
cipio eiiam vitae suae Heroiles qusesierat eum ad in Dominicis el festis sanclonim corlinas relralii-
perdendum; sed in ipsa nocie qua m crastiuum mHs; significanles qnod in generali resurrectio.ne
pcrdenduS eral, angelus Demini apparuit in som- nobis nuda et apcrta ermil, quoe nunc occnlia ; et
nis Joseph, dicens : Snrge cl accipe puerum et ma~ i, quod animac sanciornm corporibiisexiilaejani vident
irem ejus,et fuge inMgypium (Maith. n). Hasigiiur quod credideranl, et leneniquod speraveranl, quod
fugas et abscoiisiones Doniini significare mibi vi- conciipieraiit jam habent; Christo quera amaverant
dentur cruCes et crucifixi, qui per lolam Quadra- inhacreni, sicut sine periciilo et sine lermino, sie
gesimam velortim appensione tegunlur. Quid estT ciiam sine obsiaculo inbaerendi, sine periculo rela-
eniin absconsio Christi, et ipsa geniina, prior a fa- bendi, sine lerniino perfrueindi. In hujus eliain rei
cie persequenlrum, secnnda a cognitione videntium? signilicaiipnem cruces omnes detegimus in Paras-
Nam videbaiit illum, neo tamen cognoscebant, si- ceve, el cortiiiain.retrahimus ad missam praesentis
cnt de illis proplietaliim eral : Obseurenlur oculi defuncli, et ad illius exsequias crucem deferirous
eorntn ne videant (Psal. LXVIII).Et ilerum : Ego non velatau.: significanles ulique defuncli animam
aniein cutn molesti rnihi essent, induebjir cilicio jain transisse carnis parietem, et videre locum sibi
iPsal.xwiv), id esi molestas, insidiosas et subdo- pro vitaemerito deputatum. Hinc est illud in Can-"
las inquisitiones eoritra de divinilale mea, per hti- ticis : Enipse stat post parielemnoslrum, respiciens
nianitaiis assumptae defeclus visibiles eludebam, per fenestras, prospiciens pir canceltos (Canl. n).
ui non soliim similiiudinem carnis peccali babere lpse scilicet personaliter, non lauium per nuniium,
me crederenl, sed el ipsam carnein peccali. Hinc] D stat paratus ad adjuvanduro, el exspectans pceni-
egl illud S. Jeremiae propIiDlic: Dabis eis sculum jentem; post parietem cpntinuo, scilicet post mor-
cordis laborem luum (Tliren. m) . Labor enim miil- tem inveniendus. Sic Ezechiel vidit etim sianlem in
tiplex, per quem Christus buiiianitatis asssnmphc porta (Ezech. XL); id est nec totum foris, nec totiim
mysterium dispensabat in oeulis Judaeorum, esti- iuius. Respieiens per fenestras, id est plene cogno-
riens posl inediam, sitiens posl calorem, dormieps scens; prospiciens per cancellos, id cst diligenler
1
posl vigiliam, fatigatus post laborem, perftisus op- iuiendens. Anris enim zell audil oimiia, el oculus
probriis, circumfusiis eiiain conviciis, opportunus similiter zeli videt omuia. Per feneslras praesenlia,
iiijurns, expositus flageilis : haec, inquam, et si- per cancellos fulura. Per fenestras videl futnra
inilia, corda Judaeorum, quasi scnto septenvplici opera; per cancellos intricalos cogilalus, vel
crassioris ignorantiae conlegebanl. Cujus sculi spis- sermones. perplexos. Yidet quaedara intuilu cancel-
siiudo ac duriiies oninia divinorum verborum ja- lato, iit yaedivilibu.s,et q.ui nunc rident: beati pau-
cwla et miraculonim fulgtira rcpellebal^ne ad il- peres, et qui nunc lugent. Uude : Ziecepistibona in
Joruin intima penetrarenl. Potest lamen praedicta vita tua, et -Lazarus simililer mala. Nunc aulem
vctoturo opp.insio anie cruces el cfucifixps in Qua- consolaltiK, lu vero miciaris (Luc. xvi). Sic Jacob
 563 SERMO X, IN RAMIS PALMARUMIII, 5GG
cancellatis nvanibus filios Josepli bencdixit, latro A. regalia signa reges singulos proccdentes ad bellum
currit ad paradisum, Judas ad infernum. Nec tan- pracoedere; a quibus hosles lerriti fugiant, secun
tmn per cancellum videt, sed etiajn per parietem, milites non. recedaut. SicPater Filimn mitlens ad
qui clausis inlrat januis. Fruslra ergo dicent:Pa- bellum, signum propriuin jubet conferre, etsuoruro
rietes sunt undique , quis nos videbil ? Vel per fe- singulis illud imponere , veliniprimere : per quod
nestras, apostolos; per canccllos, propheias. Felix, agnosci valeal, qui sinl ejus.
cui tanlumpost untim parietcm slat Dominus; quero Quod est autem hoc signtim, nisi illud de quo
sola ab eo separallex peccati,quae est in inembris. dicil Apostolus ; Qui sunt Chrisii, carnem suamcru-
Nam qui addil consensum, actunv, consuetudinem, cifixerunt cttm vitiis et concupiscenliis? ( Gatat. v).
et conlemptum , posl parieles , quinque stat illi Signa Tau, Jd est signa sigmiin, nam Tau signuro
Donvinus,et larde ei subvenit, si primo solvalur interprelalur : sed sigrium nntonoinaslice el excel-
corporis paries, el anle rapialur a rugientibus prae- lenler, laiiquam signum principale, regium, seu
paraiis ad escaro. Igituroppansio velorum ante cru- imperiale, singulare el excellens, ttnquam signum
ces et crucifixos triplicenv significationem praeteii- signorum. Sicut eniin rex cujus esl hoc signum di-
dil, id est velamen figiirarum legis Judaicae, vela- cilur Rex regum, el Dominus domiiianiium : sic et
men leiiebrarum morlalis vilai, velamen latentis " signtim ejus signuin signorum. Quid enim potentius
absconsioiiis Dominicae.In cujus absconsionis reve- islo signo ; qtiod solo aspeclu adversarjum veriit
latac significationem bodie ciuceni delectam ferirous in fugam, el signifero conferl vicioriara ? Non soluni
ad processionem. si a cive, sed etiam si ab hoste feralur: sicul le-
Nam qui a facie morlis usque bodie declinavit, gitur de Judaeo signo crucis exterius signaio, cui
hodic adeam non minori alacritate quaro humifitaie daemonescrucis inimici nocere volenles, sed nou
currit, ostendens se nec timore morlis hacienus valentes exterriti fugertint, dicentes: t Vas va-
detrectasse pugnam, nec amore latidis suanv dein- ctium, sed signatum. > Quasi dicerent; in hocvase
ceps paliemiam ostentaiurum. Sciens ergo Pater possemtis habilare ut in vase vacuo, nisi clausum
leropus advenisse redemptionis humanae, dicit ad undique, et fortiler rounilum signo lerribili, tan-
Filium sutinv : Transi per medium civiialis,- el quam rottro impenelrabili, nobis omnenv aditum
signa Tau, clc.; id est appropinqua Hierosoly- denegarel. Sic daemoiies qui capitulum lenuerant
mis ad invidos Judapos, quos hactenus declinasli, de culpis non delendis, sed scribendis, pro eo quod
*5',iiquaerebant te inlerlicere. Nam oportel le per in line capituli solemus dicere : Adjutorium noslrum
medias eorum manus ad mortem el inferntim usque ,P innomine Domini (Psul, cxxm), coropulsi sunt cla-
transire. Sufficit, quod liaclenus infirmioribusde- mare: Destrucloriuro nostrum in signo Domini. 0
disii exemplum fugiendi persecuiioncm, quaudiu signutn singularis polenliae,et virlutis plusquam
salva conscientia eara fugere possunl; nunc oportet, bumanae, quod noasolum signum , sed el scutum
tit perfeciioribus des exemplum decerlandi pro ju- est, et gladius, arbor el sceptruinL Signura, ut dis-
stitia usque ad morlera. Transi ergo per mediam cernal; scutum, ut protegal; gladius, ut periinal ;
civitatern ; ego le ad inferni civilalem deducam, ut arbor, ut pascat; sceplrum, ut regal. Signunv
iude reducaro salvuni et lncolumcm ; sed permor- fidei, sculum auxilii, gladius vindiclae, arbor vitae,
lein mediam, et per manus Judaeorum qui quaerunt sceplrum juslitiae, pjgnus et arrha felicilatis aierna;.
aniinam luanv oporiet le transire. Yolo autem ut Unde legilur de signifero Constantini, qui exlegi-
SOIHS ad inferuuin iranseas, sed nolo ut solus inde timae dignilaiis officio signuro criicis aureuin prae-
redeas ; 11110 volo, ut lecunv triumpliantes ab inferno ferebal in bello, quod nunquam vulneralus sit,
redeant, qtiicunque triumphantis luae crucis ab Dunquam inbello captus, vel in captivitaiem duclus,
itiiiio sieculi portavere vexillum. Transi ergo per nec ullum infortunii genus pertulerit. Neque enim
mediara civiiatem ; id est amodo ne quaeras late- signuni victoriae sine felicilatis auspicio polest ab
bras contra mortem, neque tuam a Judaeis perfidis D ] aliquo circumferri. Ac de hoc signo dictunv fuerat
abscondasdeiiatem ; sed in Iransilu manifesta te prius regi Conslantino : In lioc vince. Adhuc
illis , ut le quasi verum Salvatorenv hodie susci- signum sanclae crucis' ninvis ignobiiiler lalebal in
piant, quem posiea lanquaro latronem sunl suspen- terra, el jam virlus ejiisdemsigni valde mirabiliier
suri.Et hoc est quod addil: ln medio Jerusalem, id coruscabat e coelo: quando signum crucis velut iu
est in aperto et puliiico hodie le suscipiat infelix radio solis Conslantino appartiil litleris puicherri-
illa civitas ; nec solum pacifice lanquam amicum, mis, in se tantum continens hanc scripiurani, *Ev
sed etiam pompalice lanquam Dominum ; ul honoris touTt})vix« : > id esl, ln hoc vince.
transitorii prsemissa coruscatio anle secultiram Ideo sapienlia sempef sapienter agens, prius
grandinero passionis et tibi palientiae pondus accq- sanclae crucis adorare voliiilsignum, quam lignum.:
uiulet, ct illis aggravet onus vindictae. Sicut enim ne soluro ligntim illud adorabile putaretur, in quo
gaudia praemissicumulauliiiopina dolorcs, sicomnis corpus ejus exlensum fucrat; et npn signum, quod
contumelia de praemissi honoris magniliidine cu- corporis ejus extensio in salutem Credeiilium divi-
rnulatur. Sequitur: Et signa Tau super frontes vi- niius consecraral. Sicul enim in arte geomelrica
roratn gcmentium, eic, Regit» consueludiiiis esl, figurarura virtus et veritas magis aitendifiir scctiiir
m HELINANDllFRIGIDlMONTISMONACIII 568
dwm abstractam quaiilitatem ; quain secundum j^ qiiaruin posirema est Tau fignrj cnios Donnuicae;
concretam : sic virtus et dimensio sanclae crucis quia Clirisius in crtice positus cxsolvit quod iion
inagis oeslimaiida esl secunduni formam.quam se- rapuerat, sed quod nos rapueramiis. El quidero in
cundum rnaleriam. Neque enim daeniones lerreiilur anliquis libris Samarilanorum, leste B. Hieronymo
ad aspecluii) lapidis, vel ligrii, vel metalli, ctijus- Tau figiiram Crucis exprimere solel: sed in novis
ctinqtie maleriae crucis ; sed polius ad virlutem Hebraoorum, quos Esdras reperit, quarla illi deest
iiivisibilem forinae invisibilis de Crucifixi corpore dimensLo,id esl altitudo; quae in Chrisli passione
iu arie expressa invisibiliter , in cruco visibiliier. reperta est el superaddila. Crucis enim supplichim,
Et sciendurii, quod sigiium Tan nunquam laniae vir- qtiod apttd Ronianos et Judaeos prxcipue in usu na-
tuiis exstillt, quamliii lantum tres dinieiisiones lia- bebatur, Cx duohus lignis compactum erai, uno in
buil; hoc esl loiigum, latum, el profundum: naro lerram fixo, et in subliine erecto, altero in trans-
quarlam dimensipnem, id est altiludincm lunc versura posilo ; ita quod snspensi caput reclinato-
priino habere caepit, curo Fiiitts Altissimi in ligno rium non habebal. In hoc supplicio lignum fectutia
crucifixus est. Ilaiic enim iribus auliquis diinensio- eral pro longiliidine, lignum transversum pro lati-
nibus Pilatus stiperaddidit, ut in ea describeret im- tndine. Id vero in quo fixum slabat lignuraerecliiin,
peraloriav majestalis el regalis victorite triuinpha- B '. quidquid illud esset, sive lapis, sive ligitum , sive
lem tittiluin inscripliohe triuih liiigiiarum. Bene ipsa terra , profundum appellabalur. Filius aulem
autem signum crucis per ultimain alphabcti He- Allissiini exallatus in cruce, crucem sttam non po-
braici designaium est liiieram, quacfiguris legalibus iuil non exallare: perliciens in ea dimeiisionem al-
terminuin imposuit, et viiuilem cbarilalis, quac litudinis, ex alliludine divinilatis. Qttod significavit
tolarn legeni Coniinet, conlirinavit. Omivesiquidei» causa ipsius super caput ejus scripta : Ilic esl Jesus
leileiiiplionis bumanae Tnysterium, quac in viginli Nazarenus Rex Judworuin (Malth. xxvn). Ciijus
diiobuslibris VeieiisTeslameniilatebatoccultaium, scriplurac simplcx sensus esl: Iste noniine Jesus,
iii cruce revtlalum est, et plene consuinmaliim. patria Nazarenus, genie Jiidaeus, non ob alitid cru-
Unde Dominus in cruce positus cum accepissel ace- cifixus cst, nisi quia dixerat se regem Judaeoriini,
Tu'n, dixit: Consummalumesl (Joan. xix). Esi aliud sicut el revera esi. Iloc enim sigiiifical illa judicis
saciamemiiro, quod in isto mysteriali nuuiero 2-2, affirmatio : Quod scripsi, scripsi (loan. xix). Ex tunc
liiterariiin secreiiuslateb.il. Nam nuinerus iste duos eigo signittn crucis cunclis suis parlibus alvsoliilum
imdeiiarios conlineiis duplicein liansgressionem cccpil esse lain lerribile catervis daemonuni,el lani
significat: legis naturalis , el legis scriptie. Homo venerabile clioris angelortim , quam salulare filiis
qnippe ad iniagiiiem et- sirivilitudinein Dei facttis ; honviiiuni. Tiinc enim primo comprehendi coepii ab
ad imaginem in sapieiitia, ad siniilitudiiieit) iu jn- boniine, quomodo consultum csset humano generi
stilia ; ad imaginciii in r.ilione , ad simililudinem in iliius hominis crucifixione. Tolum quippe genus
in eleclioiie boni.el rcprobatione inali , decalogiaa humaniiin cruce signatuni est, cum Yerbum caro
legis accepil in labulis cordis carnalibus indeiebili faciuni est. Nam forma divinilalis nil aliud est,
ineinoria fonservandiim , ad hanc brevitatent re- qtiara fonha crucis. Esl enira divinitatis fornia
dactum : Quod libi non vis ficri inalum, alii ne . fe- simplicissiroa, indivisibilis , sicul invisibilis, aeter-
ceris : et quod libi vis fieri bonum , alii facias nilate lamen longa, chariiaie lata, polestaie subli-
(Maith. vn). Adani vero transgredieivs iuaiidatuiii mis, sapienlia profunda. Quid enim alernitaie
Doroini, primus omnium mutuatusesl a feiieralorc loiigius, cbaritate Jalius, sapientia profundius, su-
diabolo undeciro pro duodecim ludo vaniiatis. blimius potesiate? Proptcr aeiernilaiem dictuni
Sicut enini uiidenarius mandati Iransgressionein est: Longiiudine dierum replebo eum (Psal.xc).
significat, sic duodenariiis peccati ultionero. Con- Propter charilatetii : Latum mandalum tuuin nimis
linet eniiii senariuro geminatuin ; qui numcrus esl (Psul. cxnj). Propter sapienliam : 0 altitudo divi-
pperis et laboris , juxla illud : Sex dies sunt, in D liarum sapieniim et scienliw Dei: quain incomprelien-
quibus oporlei operari (Luc. xm). Quid est ergo sibilia suntjudicia ejus (Ront. xi), etc. In quo loco
geininatus senariiis, nisi labor geminalus? Ciiin ponilur aliitudo pro profundo , sicut cuin dicilur :
igilur peccator post laborcro litijus vitae tiansit, "puleus alliis"est. Proptef poientiain autem dictura
non ad requiem, sed ad laborem futurae , non facit est: Quoniam Dominus excelsus terribilis super om-
transituro de senario ad sepienariura, quasi de tiem terram ( Ptal. XLVI).In his quaiuor deinensio-
sexla feria ad Sabbaiiini; sed polius redit ad alte- nibus coiitinenlur sex species linearis moius. Nam
) um senarium , id esl ad laboreni iieraluin. Sic in longitudine sunt ante et relro, in laliludine
igilur solvii duodeciin pro iiiideciin , ullioneni pec- dexlfofsuiii et sinistrorsum,tin profumlitalc et atti-
cati pcr iransgiessionein iiiandaii , uoenain pro ludine sursum et deofsum. ^Eieniiias longa cst
culpa.judiciuro pro injustitia. Ergo, sicui ostensuro anle, qura carel line ; longa retro, quia carel prin-
est, primus undenarius a diabolo niutuatus, id est cipio; quae duo notantur in Apocalypsiper a et to.
muluo nobis datus, ftiii Jegis natiualis lrausgressio, llaec iPngitudo crucis duo cliniata conlinel orbis,
secundtis autem legis scriptaj praevaricatio. ldcirco orientcni el occidentem, Oriens eiiini ante nos est,
in ejus alphabetico viginli duaeliiterx continentur; occidetis retro. Charitas laia cst a dextiis, el a si-
 539 SERMOX, IN RAMIS PALMARUMIII. E70
nistris: a dextris per amicitiam , a sinistris per iA qna inier honiines tauquani homo conversari di-
palienti.im. fiaec duo"notantur ibi:' Chariias paliens gnalus est, appartiit hnjus forinae quoddam superli'
esl, benigna esl (11 Cor. xm); id est lata in im- ciale vesligium in obedientia, charitate , pnlicmia,
inensuiii ,'ex titraque parle ; oinnia largiens, et cl juslilia. NamTongaiiiiiiitaleiii crucis ilemoustiavit
oroiiiii patiens. Htcc latitudo crucis duo contiiiel cli- ejus obedieutia usque ad moitem ; latiludinem, di-
mata orbis , septentrionem et meridiem, per Aqui- leclio suorum usque in liiiem ; profiiiidiiin, paiientia
lonem el Austrum designata : quOriim ille sinisler usque ad cruceni; alluin, zelans justiiia usque ad
est.isie auiem deiter. Humillima poiestas esi, saiiguinem. Sic igitur vivendo et deinde moriendo
quae non nisi ex aliena infirmitate vires accipit. nionslravit Cbristiis huinano generi, quoinodo cru-
Talis est potestas daeinonum, quos potenies efliciunt cis siguactilo debeant signari; videlicet obcdiendo,
sola peccala nostra. Tantum est eniin potens ad- paliendo, zelando. Esl auteni piiimim ejns pru-cc-
versum te diabolus , quanlum 'illi corisenseris , et plunv, quod in terra prsccepil homo iiiter hoiuines,
liiliil aroplitis. Cur ergo Chrisiiauus diaboluro ti- istud : Pwnitentiam agile (Maltli. m). Hacc nostraj
ineat, cutn nil omnino adversus euro possit adver- crucis longitudo, si longa sil ante et retro. Retro
sarius, si ille iion coiiseniiat ? Denique omnis po- * sunt peccata praeteriia, anle fulura. Perfectus ergo
tenlia laiuiim habet altitudinis, quanluin jtistitiae. B dolor peccati praeteriti, perfecla cautela futuri tios
Nam posse uvaluni facere, et non bonum , non po- longos efficil ante et retro.
lentiae est, sed infiriiiilaiis ; non viiiutis , sed im- Qui de perpelrato praeterito dolet, sed non cavet
poieutiae. Cur ergo stiperbiunl principes hujus ne iierum peccet, longus est retro, sed curltis ante.
nuindi de poteslate nocendi, quae cominuiiis est El ideo necesse est, ut incidal in manus iniinico-
bcstiis el serpeniibiis, muscis el pulicibus , ei pro- rum crucis Christi; quia cjus longiludini non com-
pria daemonibus? Nil prodesl, qiiod uon ltedere niensuratur. Sictil ille roiser hoino apud Abrinca-
possii idem : sed non e converso. Posseetnon pro- lensem civitatem qui doluit se leujalum a spiritu
desse, et non velle, lani omnino nihil est, quain quod fornicationis, sed non cavens ab illius impelu, quasi
omniiio noii prodesl; et ideo, sicul dixi, oinnis po- Deo satisfacicns de crebra ruina , novies ivil Ro-
lestas lam cxcelsa csl, quam jusia vplunias. Sed -inaiii oralionis causa, el ctim de nona peregrina-
quoaiam voluntas horoinis, etiaro jusla , pleruinque lione rediret, sectirior facius de lantis laboribus
eiTeciiicaret, parva el huniilis est oinnis polesias reversus est ad vomiium, id esl versus ad coilum,
Iioinjuis, niagiia vero et alia polestas angeli, suinma et in ipsa emissione seiiiinis spiiiitini exhalavil.
Dei, niilla diaboli. Unde ad euro dicitur : Nihil ftic- rr, Qui cavet ne aliena rapiai, sed lamen aliena re->
tus es (Ezech. xxvin). Sapientia Dei iani profunda leultit, longns esl anle, sed ctiiius esl retro. Sic
esi, qiiain ubique aliingens-propler suam niundi- comes ille Teutonicus, qui curo alias jusiissimus
liaiti. Piolunduin est cor hominis, quis cognoscet fuissei, tamen pro eo solo quod injuste delinuerat
illud, nisi Deus, qui solus novil corda lilioruni ho- quoddam jus Ecclesiae Metensis beati Siephani
niinuiii ? 0 profundain iliain sapientiain, quae tisque protomartyris, quod parentes ejus longi temporis
ad hoc profuiidum atliiigii cordis humaui, et usque priescriptione sibi usurpaveranl,-ardere visus est
ad"profunduin inferni. Propter has quaiuor dimen- in inferno. Chariias-auiem nos latos facll a dexitis
siones signum crucis factum esl, atlingeiis a fine et a sinistris; a dexiris dando, a sinislris dimit-
tisque ad linein foiTiter , per lougitiidinem aeterni- tendo. His duobus brachiis aropleciimur Clirisluro
tatis, et ideo terribile dxmonibus fugitivis , dispp- in cruce claraantem ad nos voce et opere. Dimit-
ponensqueomiiia suaviter per laliludinem chaiilaiis, tile, el dimittemini, el dabilur vobis (Luc. Vi). Di-
et ideo salutare boroinibus miseris : irabens sur- miiiiie peccauti, date indigenii. Prius auiem dixit:
suiii usque ad coalos per subliroilaiem potenliae, et Dimitiite, quam date; quia qtii petitor est veniae,
ideo venerabile virlulibus angelicis: penetfans prius debet esse diinissor culpoe,juxia illud : Homa
deorsutn usque ad iiiferos per profunditaiein sa- ID homini servat irum, et a Deo quwril medelam (Eccli.
pientiae, et ideo rursus intolerabile spiritibus iin- xxvm). Qui dare sciuni, et dimiitere nesciuni, lati
liiuiidis, Periit ab eis ftiga ; non est eniui quo fu- sunl a derlris, sed a sinislris siricti; qui diinittere
giaiil a facie longitudinis crucis Doroiiiicx. Frustra sciunt et dare nesciuni, ecoiitrario. Odium et in-
exardesclt eOruin ihvidia ; non est qua nocendi vidia nos stricios l.iciuni a sinistiis, a dexlris cu-
aditum inveniant aliitudine chariialis divinae. piditas et lenacilas; cujiidilas alieni, lenaciias
Frustra intuinescit eorura superbia ; non est, quo proprii. Invidianil dimiliil, lenaciias nil iribiiil.
ascendant a sublirai potentia illos compriraente. Utraque est iniroica lalitudini Christi. Profunduiii
Frustra delitescit eoruin limor el ignavia: non est, crucis Cbristi huimiitas est omr.ia tolcrans, usque
ubi se abscondant a profundilale ubique alliiigentis ad mortem, el ipsanv morlero; siiblimitas justitiu:
sapientiae. Ilac igilur quadanv iide diviniiatis forma zelans usque ad sanguinem. Sicut omnis baplizaltts
figufaia"esl liuniana natuia, quando incarnaia est per aquam abluittir, sic per aquav judiciuiii exami-
Dei sapieiuia. Sed ejusdem formae mirabile inysie- iiaiur; -in quo examinalionis genere fluctiianles
rium, nisi per crucem Christi hominibus nnnquain daniuaiilur, mersi salvantur.
csset revelatutn ; qtiamvis in eonversalione Christi, Aqua tribulatio est. In ltac aqua flucliiat qui vel
m HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 572
recalcitrat, vci -tacitus submiirmural; mergitur' A . nibus, aliiiudo de vulneribus capilis per spineam
autem, qui aeqiianimiler bmnia lolerat, el bici coronam, longitudo de fonle lateris facto per lan-
solus salvatur, si tamen liabeal quarlam dimensio- ceam. 0 qtiani mali aestimatores rerum sunt, qui
nem, id est zelum ju^liliae usque ad fundeiidunii crucera Christi lara levem, lara suavem, vel aspe-
p"o ea sanguinein. Sic eiiim scriptum esl: Signai ram, vel gravem reputant! Vere nimis infirmum
Tati super frontes iiirorHmgemeniium tuper abomi- palatum gertint, qtii dulcedinem ejus non senliunt.
tionibus quw fiunl in mcdio Jerusalem (Ezech. ix). De qua dulcedine feliciter crapulalus erat sanclis-
Quibus verbis ostendilur quod isti signandi jam simus ille Mammcrlus episcopus Vienncnsis, cum
a peccatis propriis abslinebanl, qui de alienis do- meirice canebal:
lebanl; et ila jam longum crucis habebatur per Crux fidelis inter omnet
cantelam peccati, latum pcr compassionem, fundum Arbor nna nobilis,
Nulla silva lalem profert
etiam habebanl per hiimilitaiem lalendi. Sed quo- Froiide, flore, germine :
niam sublime noii habebanl perzclum corripiendi, Dutce lignvm, dulces clavos,
idcirco adhuc signo Taji signandi erant in fronte. Dulce pondtis suslinens
Vsc illis, qui signum hoc vicloriae et honoris non Sane qui giisiavit istam dulcedinem, non er.ubeseit
in fronte feruni,.sed sub pede abscondunl. Vae in froiiie sua portare crttcem, id est cerlare pro
praclatis, laminnm laneam, in qua nornen Domini justitia usqtie ad mortem. Quod est signuin praeci-
leiragrammaion scriptum est, nou in fronie ge- piinm servorura Crucifixi, juxia illud : Noiile no-
sianiibus, sed sub pedcs calcantibus. IIi sunt pa- cere lerrw el mari neque arboribus: quoadusque si-
slores mercenarii, qui videmes lupum venienlem, gnemtis servos Dei in frontibus eorum (Apoc. vn).
diinillunl oves et ftigiunl. Sex viri qui securim Quo nos omnes signare dignetur Deus et Doroinus
gestabant, sunt sex ordines nuntioruin. quos Deus noster Jesus Chrislus, qui cum Palre el Spiriiu
in inundiim per sex aelates misit; viri, id est viri- sancio vivit ct regnal per oinnia saecula saeculoriiro.
liter loquentes. Vas inlerilus, quod LXX lnter- Ainen.
preles securim appellant, signilicat gladium spi- SERMO XI.
ritus, quod est verbum Dei, quod est vas inlerims IN ItAMISPALMAROM IV.
illi, qui audilor est lanlum, el non factor. Nota, Hosanna Filio David! Benediclus qui venit in no-
quod isii viri non dicuntttr ferre Jyram vel citha- tnine Domini, Rexlsrael! Hosanna in excelsis (Mallh.
tam. sed securiro; quia praedicator verbi Dei non xxi; Luc. xix). Vulgo dicilur : « Domino omnes
palpare peccata debel, sed ferire ei pungere, sicut , c| bonores, > supple debentur. Proverbium islud ve-
scriptuiii est : Verba sapientiim quasi siimuli, et rum est, sed non generaliler iiilelligendum. Non
quasi clavi in allum defixi (Eccli. xti). Ncmo eiiiin enim omni domino dcbetur omnis honor. Sed
secures virorum illorum evadere poteril, quae j.nn qnanii hodie domini sunt, qui vcl nullo, vel mo-
ad radices arborum posilae sunt, nisi sigimm Tau dico lionore digui sunl. Unus solus Doininiis est,
in fronle statuerit. Sic enim signatus vcnit hodie cui convenit istud proverbiuro. Quis ille? Qui est
Dominus in Jerusalem, non solum appropinqun- Rex reguro el Doniiniis doiniiianliiim, id csl Do-
turus ad Judaeos, sed etiam provocaiur.iis eos, eji- niinus nosler Jesus Cliristus Filius Dei, el filius
ciendo de templo vendentes ei emenles, eversurus David. Filius Dei secundtim divinitalem; filhis
mensas ntimmulariorum, et numroos effusurus; ve- .David sociiinliiin hiiinaniialem : qui secundum quod
liementer inimicos suos corripiens, quos sciebat Filjus Dei crealor est oniniiim; el secunduin quod
nullatenus corrigendos. Sic Joanncs Baptisla 11e- filius David, horoinum Redeinplor, non tamen om-
rodeni de adulierib corripuil-, qiiem tamen non di- niiini, sed laiilumfidelium. liuic Domino omnis
missurum adulleram nequaquam dubitavit. Non lionor debeiur, quia ab co omiirs honor prolicisci-
est autem qtioa acstimet aliquis bas oinnes crucis lur; sicut scriplmiv esl: Ad iocum, unde exeunl
dimensiones nimis esse asperas, aut graves ad flumina, reveriunlur, ul ilerum fluani (Eccle.i). Quod
porlandum. Sicut eniin crux ,olim lerribilis ad vi- autero oroiiis lionor ei debeatur, lesiantur bodie
dendum, jam deleciabilis aspeclu facta cst, qtiia pueri Hebraeorum, non solum in plalea ludenles,
decorem de membris Domini suscepit singularem : sed etiam ad ubera roatrutn pendentes; quorum
sic etiam levis ad portandum facta est, qttia leni- puerile decus hodie Domino sedenli super asinum,
talem lucrata est ex chariiatis oiiere, uiicliouein ei per viaro transeuiiti prompsil Hpsanna pium.
ex signo, suavitaicm ex unclione. Nihil enim Non anlem ex naturali sensti hanc laudem ei dixe-
Christo lenius, qui portanlera se porlat, nihil un- runi. Sicut nec major aetas. quaevoces easdem pro-
ctione suavius, qnae non solum lenit asperum, sedI mebat; sed potius ex dono Spiritus sancli, qui
etianv recreat faligatum.. Charitas aulein lota in bftdie ad Jaudem Christi Jinguas infantium fecit
cruce extensa est, el ejus unetio per lotain cru- disertas. Dicunt ergp : llosunna filio David, id*est
cem diflusa, pretiosissiino RedemplOris sanguinc salus sit filio David. Sic glossat Hieronymus super
rivis largissimis per singuias cjus dimensiones cur- Marctim. Tale esl illud in Apocalypsi. Salus Deo
rcnle. tJncta est siquidenv crucis profunditas san- nosiro, qui settet super Ihronum, et Agnq (Apoc.yu).
guijie curreiite de pedibus Cliristi, latiiutlo dc ma- Cuni aulem bpc dicimus, non opiamus til Deus
 575 SERMO XI, 1NTtAMIS PALMARtlMIV. S74
noslci', vel ut Filitis David salvus sit, quod idcmi A adulterw, qnar comedens, et lergens os tuunt,, dicil :
est, sed sensus esl: Quicunque saltiteimsperal velI Non sumo peratamalum (Prov. xxx). Mulier adultera
exspectal.a filio David lanquam a Salvatore illami est peccalrix amina, alii adhacrens quam vero
sperare.et exspeclnre debet. Ipse est enim Salvalorr Sponso. HKC nuilier adultera comedil, quando
in imis, el in excelsis, iii ccelo el in terra, angelo- carnis desideria perficit: sic enim pascjt sterilem,
rnm el liominnm, aniinnrum el corporura. Jestisi quae non parit, el sibi ipsi quae vidua esl bene non
auleni Filius David appellalus esl, anleqnam natus. - faeit. Tergit autem os smim, qtiando confiielur pec-
Sic enim ait angeltis ad Mariam : tlic eril magnusi caltiin. 0 quanla urbanitas est tergere os, post-
el Filitis Affisstmi vocabitur. El dabil illi Domimtsi qunm comederis, id esl pcenilere, poslquam pec-
sedein David palris ejus, el regni ejiis non erit finisi caveris! Tergendum est aiitem os cordis per ve-
(Luc. i). Nnlhis filioruro David regnare poluit ini ram contrilionem, os corporis per puram et inle-
jeterniim, prseter Chrislnm; de quo dicit Daniii : graro confessionem; et ul iia dicam, os operis per
Polestas ejtis poteslas celerna, quw non auferelur :: dignain et congruam salisfaclionem. Beatus qui sic
el regnum ejtts, quod non corrumpetur (Dttn.wi). tergit os siium, ut a Doinino sibi repropitialo re-
Et de qiio dicil Apostolus : Qui far.tus esl ei ex- se cipi jam rivereatur in pacis oscnlum ; qtti hunvana-
tnine David, secundum carnem (Rom.i). Soli ex R ruin aniinarum aeiernus amor est, et amalor non
omiiibus patriarchis Abraham et David appellali faslidiosus, sed facile iiidulgens, amatamque post
snnt patres Chrisli secundum carnem; qnia illis delicla suscipiens, nec improperans quod deliqnit,
sols specialiler facla esl promissio, quod Chrisius juxia illud Jeremiae : Si dimiserit vir uxorem suam,
ex eorum seroine nascerelnr; ei idcirco eorum li- el recedens ab eo duxerit virum alterum : nunquid
lius in principio nuncupatur, cum dicitur : Liber reverlclur ad eam utlrai nunquid non polluta el con-
generalionis Jesu Chrisli fiiii David, filii Abraliam taminala eril mtilier illa ? tu autem fornicata es cum
(Matili. i). David aulcm ideo primus ponitur, quia amtiioribiis muliis : tamen revertere ad me, dicit
propinquior fuit Christo, quam Abraham. Prius Dominus, el eg*.suscipiam le (Jer. in). 0 benignitas
lanven facla est proinissio Abraham, qtiam David ; incomparabilisl Dicit ergo niulier adullera; jani
quia in haereditale Christi primum lociim accipiunt non adultera, sed altera, postqtinro lersit os siuiro
justi, sectindum pcenilentes. Verumtamen semel post comestioiieni: Non stim operaia malum. Super
tanluin Jegilur in Evangelio Chrisins appellari liiins quem locum eleganter Ambrosius ait: t Non dicit
Abraham (Matlh. 1), sed saepissime filius David; soliila sum, dimissa sum, teclasum, lota sum; sed
qtiia paucissimi snnl, qui post primam vdcationem P < confidenler loqnilur : non sum operala malum : non
suam perfectissime conservent jusliliam : pluriml stini qure fuerani, alia facta per le, qui verlis im-
vero, ojii post lapsum ad priorem graliaro per pce- pium et non erit. > Sane tsile esl illud : Prwler
nilentiam rcverlainur. In hoc ergo quod Cbrislus David, ei Ezechiam, et Josiam, omnes veccaverunt
sacpius appellatur filius David, quain filius Abra- (Eccli. XLIX).
ham, nvagnaspes indulgentiae peccatoribus posita Non enim David isie est ille qui peccavit, sed
esl, non soluin indiilgenlkc, sed eliam tplins gra- alius sine dubio per illum faclus , qui verlil im-
tiae, vel cliarn plenioris, qtiam iinquam habuil, re- pium el non erit. Nec soliim adnumeraltir David
cuperandae; sicut npparet in David post Iviimm iKis qui non peccaverunl, sed etiam praeponiiur;
lapsuii) adulterii, homicidii, el proditionis : et in ut eiiaro quodammodo dignior oslendalur. Sic et
Pelro apostolo post lrinae negalionis abyssiim. in sanciorum iuvocationibtis Maria Majrdalena non
Ulerque enim pcenilendo -pleniorem recuperavit soliiin connumeralur virginibtis, sed etiam praepo-
graliam, quanv peccando amiseral. Denique adeo niiur universis; pro eo videlicel quod tam elegan-
deleta snnt peccata David per pcenitentiam, quod ter lersit os suum, ut pateat tam Deo quam honii-
etiain diciltir non peccasse. Sic enini legiiur in libro nibns, nunquam antea comedisse. 0 quam bene
Jesu filii Sirach : Prwler David, el Ezechiam, eti D tergenat os sutim , quando osculabatur pedes Do-
Josiain, omnes peecaverunt (Eccli. XLIX).Quid est mini, rigabal lacrymis, tergebat capillis, et un-
boc, Domine? Ergo David non peccavit.-qiii haccet guento tingebal! (Luc. vn.) Ecee quare Filius Dei
illa fecii? Hic plane respoiisurus est Deus : Non iiialuii in Scripturis saepius appellari filius David ,
niemini quid fecil, el quis boc mihi probare po- qtiatn lilius Abraham: ut videlicet exliac appella-
terit? quod otnnino deletum est, omnino non est. lione spem cerlissimam peccatpres conciperent
Ego omnitini peccatorum leslis suro el judex, et plenissimam veniam consequendi. Propterea merito
quis leslificari poterit, quod ego non meroini : bene dicilur filius David , et lanquam Rex et Sal-
quisve rescrihere, quod ego delevi ? Impius si vaior suscipitur, non solum a puerili innocentia,
conversus egerit poenitenliam, omnium iniquilalunv sed eliam a lurba utriusque sexus, et omnis aeia-
ejtis quas fecit non recordabor. Non peccavit ergo lis, vocibus propbeticis cxclaroante : Hosanna fitio
David, non enim ipse est qui peccavit, sed alitis David! Benedictus aui venil in nomine Domini, Rex
juxta illud: Verie impiiim, et non erit (Prov. xn), lsrael. Omiiis rex dominus est, sed non omnis Jo-
stibaudi, iropitts, sed pius, qitia versus esl de ininio ininus rex. Omnis autem dominus tantura debet
IH piuin. Hinc est illud Salomonis: Talis est v\a esse salvalor, qiiantura et dominator. Oronis enita
 873 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIII 57S
doiniiius statuitur ad salvanduin pro posse suoi A lales Domintis, qui vel isla seroper salvare possil ?
illo.s vel iilas, quibus dominalur: excepto lamen re- iVondomtis ei. fundtis. non wris acervus et auri,
gno Salanae, in quo omnes praoposili et omnes sa- Mgroto domini deduxit corpore febres.
lellites conslilniintiir ad perdendnm. Nam, ut ait (HOR.Ep. l, 2, 48.)
Teriullianus,- t doernonitm operalio cst hominis Ponaiur tamen qutfd omiii Iioroini salva sinl liaee
eversio. t Malitia spirilualis a primordiis auspicata duo, scilicet corpus et possessio: ^ftiirfproficit homb,
csl in bominis exitium. Quanto magis aulein nobis, ti universummiindiim Iucrelur; animw vero suw de-
tanto magis etiaro sibimeiipsis adversantur; quia trimenium patiaiur? (Matlh. xvi.) Solus ergo ille
quantiis in eis est conaius deccplioiiis humanae, verus Doiniuus esl, qui verus Salvator est, id est
lanius et profeclus est damnaiioiiis propriae; sed qtii animas, et corpor? , el res in aeternura servare
lantus in eis esl ftiror in judicem, ui parvi ducant potesi. Nim si de animabus conslat, ergo et de cor-
qiiantumlibel onus supplicii, dummodo videanl ho- poribtis et rebns. Nonne anima plus e»t qiiam esca:
inines ad paria supplicia perurgeri: el idcirco des- et corpusplus quam vesiimenium? Qui polesl quod
perata conditio illorum ex praedatnnalione solatiuni inajus est, ulique et quod miiius, Servat Chrisius
lepulat fruendav interim inalignilalis occasioncm aniinas Eliae el Enoch , ne corpora sua relinquant;
de poenaj mora; quarovis neC interiin sine poena B qui jam per tot annorum millia in cisdero corpori-
sinl, et ipsa multiplici et gravissima; sed leve aes- biis sine ulla perlurbaiione vixeruht. Saivavit olim
limant quidquid lolerant, dutnmodo ad decipien- in deserto 40 annis Judacorum corpora et indu-
dos homiiies ex libitu discurrant. Igittir omnes lio- ihenta -. et per tanium leroporis spatiuni noh fuit
niines qui siios subditos laeduni, de regno Salanae inlribuhus eorum inlirmus , el vestimenta eoruro
suiit. Non e.slpoieslas, nisia Deo;quwaulem sunt, a non sunt altrita. Hic autem non teroporalem nobis,
Deo ordinaiw stint (Bom. xm). Oronis atilem divi- sed acternaro salutem atlulit, et animas noslras
na ordinatio in rcbus huroanis humanac salulis cst salvari docuit per fiuem et obediemiam liiaiidaio-
procuratio ; qui omnes Iioinines vult salvos fieri, riim; corpora per mortificatioiiem membrorum,
clad agnilionem veriialis venire. Nemini mandat res per susientaiionem pauperum. De primo: Fi-
Deus inipie agere : faeii tamen , id est penniitil, des lua le salvuin fecil (Luc. xvm). Ei: Si vis venire
aliquando regnare hypocritam propter peccala po- ad viltiin, serva mandata (Malth. xix). De secundo :
puli; vel quia talem regem tales iiierentur subdili; iVi.sjgranum frumenii cadens in terram morluum
vel quia tale fegiiuni, lales perversi. Igitur oinnis fiierit, multutn fruclum affert (Joan. xn); et Apos-
dominus a Deo super homines consliliiiiur ad sal- lolus: Morlificate membra vestra,quw sunt super
vahduni, id cst ad dispouendam subilitorum salu- " terram (Coloss.m); et rursus: Quod seminas, non
lem.:Yaeaulein iliis, qui sua doniiiiaiioiie abuttin-. vivificaiur , nisi prius morialur (Cor. xv). Augiisli-
lur in alios , ad illorum vel propiiara perniciem , niis: t Frtimenlum si servas, perdis; si seminas,
til Alexander, qui nil salvare noverat, sed omnia renovas. > De terlio : Thesaurizaie vobis ihesauros
deslruere' quod eiiam nalivitalis ejus ceiiissimum in cwlo, ubi nec wrugo, nec linea demolilur; et ubi
pracmonslravil pracsagium. Ea nainque nocle qua fures non effodiunt, nec fiiruntur (Maitli. vt). Iiero
naliis est, non solum lcrra inola est, et loniirua Auguslinus: t Manus pauperum gazophylaciuro
niagita facta sunt, sed eiiam de ccelo veri lapides Cbristi stint. > Anima per fidem vivit, corpus per
cecidere, significantes ntique, quod illc puer qni pcenitentiae saiionem resurgil, res per eIeemosyna3
uatiis erat, lapidare homines veniebat. Tales suni largitionein non peril. Renediclus ille Doniinus,
hodie mulii dominaiiles in clero vel in populo, tur- qhi sic saivari doctiit nos, et noslra. Benedictus qui
baiores pacis, bosies jtislitiae, dilapidaiores reruro, venit in nomine Domini. Hoc noiiien Domirius si-
. quasi dans munus. Quod munus, -vel qtian-
lapidalores lioroinuro: qui sic in provinciis debac- gnificatttiin dat isle Dominus? Omne bonum , ct summuin
chanlur, ac si ad flagellandnm Job egressus sil
Sntan a facie Domini. Sic conversantur inter cos nbonum.] Ego, inquit, oslendain libi omne bontim
qiiibus praeposili siinl, ac si ad lacdas in facimis num (Exod. xxxm). Omiiedatum optimum, et omne do- .
cxcitandas millaiiliir ab infetis Tisipbone vel Me- perfectum desursum est (Jac. i). Benediclus
ergo qui venil in tiomine Domini, Rex Israel. Super
gaera. Apud hos jiidicium iiili'1 est nisi publica me'r- hunc lociiroaii Atigustinus in Joannem scribens :
ces, vixque leuer,'. lacrymas, ciiro nil lacryinabile t Quid'magniim est Chrislo Regi Angelorum , re-
rcrniiiii. Oinniuin sane dominoruni nomen .venera- esse Judaeorum? > Neque enim rex esi Chris-
gero
bile esset in populo , si lanta implerelur sollieitu- tus ad
exigenda tribula , aul congregandos exerci-
dine, qiianta peiitur ambitione; si jusie jiidicarent, lus, hostesqiie debellandos: sed Rex lsrael est, quia
si prodesse quam pncesse malleiit; si exaclionibus incntes regat, etad regna ccelorum credcnles, spe-
parccrent; si projicerenl avariiiani ex ealuniiiiii, rautes, aroaniesque pcrducai. Quod crgo Filius Dei
et excuierenl niaiius suas ab oinni munere, nec a»qualisPatri Rex Israel voluit esse, dignalio fuil,
omncm quaestum pielatem putarent. Omnis doini- iion promolio: miserationis indicium, non polesta-
»>issiibditorinii stioruro et res el corpora salvare tis augmenliim.
ai servare debet. Ubi tamcn invenietur inler roor- Nolanduni laroen, quod Iribtts in locis Iegiiur in
 - - SERMO XI, IN RAMIS PALMARUM IV. E78
577
Efangelio Chrislus T\cx appellattis ; et ibi maxime, . jumenlum , quod Salvalorcm poiiat , quorl Jesus
tibi niiniine secunduin homines apparebpl ejiisdeni equitat, quod Cbristus insidet, quod Messiam sus-
rcgiae ninjestalis insigne. Ut enim pnucis omnia linel, quod unctionem suavilalis et sanilalis.redo-
coinpreheiidam, appellatns est Rex jacens in prae- let, quod aposloloruro veslimetitis tegiiur; cujus
scpio, sedcns in asino, pendens in patibulo: cl hacc pedibus flores slerniintiir , qtiod a servitule pluri-
oinnia qnid ad regem , Deus bone? Quid regi et inorum dominortim jiigum peccali excussit, quod
praesepi? Quid principi el subjngali ? Quid inipera- a vinculis peccaiorum inanus aposlolic.i jani exsol-
lori et cruci? Nonnc primum jumenlis, secnndum vit, quod tini Deo se subjicit, quoil atl aeiernac pa-
infimis, lerliuro parari solet malelicis? Ubique la- cis visionem perducit. Signuro quoque dominalri-
men, si sil qui bene consideret , vera regite majes- cis poientiae erat clamor ille repeniiims, alque pro-
talis iusignia monslrata sttnt. Stiperius dixinros , pheiicus , ex ore infaiiliuin cl laclenlium lauilem
quod omnis doniinus el rex salvator debct esse perficiens Salvatoris; qtiorum linguas in laudem
coruro quaesub ejusdominio constilula sunl; quo- Regis nosiri faciebat disertas, non biiniana doc-
niam ad ea servanda pro jttre consiiiuiiur. Nnnc Irina, vcl naluralis iiidtislria, scd gratia Spirilus
igitur videamus , quae signa Salvatoris fuerinl ja- sancii per illoruin leslinionia crcdibilia virus ini-
cemisin praesepio , sedentis in asino, ejusdenique B inicuin deslruens, el ullorein , id csl Scribas et
pemlcntis in patibulo. De primo signo dicil ange- Phariseos inirabililer confuiiiiens: qui quasi in ul-
lns ad pasiores: Natusest enim vobis Sahator, ipii lionem legis Judaicai iniroici veritatis ei hosles
est Christtis Dominus i" civitale David. Invenielis jiislitia: facti erant. Denique signuro illud niagnum
infanlem positum in prwsepio (Luc. n). Ecce qunle omnipotentiae, quod nuper facluro fueral in snsci-
sigiium Salvatoris, inlantia in prarscpi. Infantile lalione Lazari quadriduani dc sepulcro ad vilanv
sileniium neminera acctisat, infantilis imbecillitas inirabiliier revocali, praecipua causa erat propler
neminem percutit, fenum in praesepio jnmenta re- quain lurba cuin veneratione et devotione Chrisio
ficit. Significabat ergo infans isle positus in pne- obviaro veniebal. Sic eniin dicit Evangelista:
sepio, quod non veneral peccatores accusare, vcl Propierea el obviam venit ei lurba; quia audierunt
piinire, sed lolerare.et eis pnrcere , et animas eum fecisse hoc signum (Joan. xn). 0 vere signum
pcenitenlium feno carnis suae reficere. Et boc est raagnae poenitciitiae,morluuin iu sepulcro jaceiilcin;
Salvatorem esse, vere regere, el esse dominaiorem. el per dies qualuor in fetore saniei suae roanenlem
Magi lamcn aliud signum regiae majesiatis ejus non soluin vitae, sed cliam incoluinitali perfeclac
protulerunl, dicenles : Vbi esl, qiti ntitus est Bex subiio restituere; et hoc sola virtute vocis litijus
Judaiornm? Xidimus eiv.m stellam ejus in Orienle qua clamavit, voce inagna : Lazare, veni foras de
(Luc. n). Et ul demonstrarcnl quantus Rex essel, claustris scpulcri, nbi homines lc posiieruni, et
subsequunlur, el dieunl: Venimus adorare eum slalim, inquit, prodiit qui eral mortiius, ligalus ma-
(lbid.). Yere eniro stella noviter creatn, el nova nus et pe.les institis (Joan. n). Sed quid iniruni ,
clarilate , el regia niagniiudine novuin honiincro quando ille jusserat, qui claves habebal mortis et
significabal, el iiovuro regeni non soliim dominalo- iuferni ? Ecce quaesigna regalis potenliae, quaeregiae
rem boininum, scd el creatorem slellarum , et ideo majeslalis iiisignia secum deferebal, qui taiu nian-
ab omnibiib lioininibus, eliain a regibus adornu- siietus el bumiiis supcr asiuuro veniebal. Nanv sc
dum. Clemeuiiae vero maximuro signum fuit in Doininum majesiatis esse non lacuit, qui se lempli
sessioneasini: juxta ilhid propheticuiii: Exsulta,fi- Dominuro appellavilh,dicer.s: Scriplum est, quia do-
lia Sion, jubita, filia Jerusalem. Ecce Rex tuus venit mus mea domus oralionis vocabitur; vos aulem fecis-
libijustus, et Satvator ipse pauper, etascendens su- tis illam speluncam laironum (Luc. xix). Factoque
per asinatn, et super pullum filium subjugalis (Zac. flagello de funiculis , oinnes vcinlentes el *'aiei!ti.'s
ix). Hinc eslilludAinhrosianuni (25-26); cjecit de lemplo, significaus uniiiiiqiicmqiie snoniii?
0 quam slupentla pielas ! D peccalorum funibiis coiisiringeiidiiro ; el non alio
Mira Dei clemenlia, fiagello quam suorum ipsius peccaloruni nierilo de
Sessor aselli fieri ccem sanclorum ejicieiiduii). Super quero locuro di-
Dignalur aucior swculi. cit Hieronymus, t Inler omnia signa videlur boc
Plane ila sessio significavit el sessoris Regis man- mirabilius, quod uniis homo ad flagelli verbcra tan-
sueltidinero, et mansuetorum salutero. Ad hoc ve- lam cjeceril iniiliitiKlinem illorum , qiiorum lucra
niebal, nt mansuetorum et Iitimilium sessor fiercl: dcstruebal in eum saevicniiuin.> El addit: t lgiicuin
ui iugum siiHm suave , cl ontis siium leve mansuc- cniin quiddaiu atqne sidereum radiabal ex ocnlis
tis iinponerel; qualenus sub jugo Christi snaviter ejus , ct divinitatis nvajestas lucebat in facie. >
el recli incederenl, qui sub jugo diaboli prius in— Porro in die passionis suae ler appellalus cst Domi-
feliciter curvabanlur , nl scriptum esl: Incurvare, nus Rex, et ler ei est rcgibus lionor exhibitus, se-
ut transeamus (Isa. LI). Bealus plane, qui potcst rhel irrisorie, el bis assertive. Inisotie a mililibus
dicere cum Psalmista: Vt jvmenlum factus sum Pilali pricsidis, defcrentihus ei cum irrisione lio-
apud le: ei ego semper tecum (Psal. LXXII).Bcatum norem rcgittm ; asserlivc ab ipso Pilato scribente
(25-26) Ambros. in hyiuno.
 #9 HELINANDIFIlIGIDIMONTIS MONACIII 550
tilulum, el a latrone prenitente ct coiifilente : Me-- A diim diviniiatcin agricola non exlerius cultiiram
mento mei, Domine, dum veneris in regnum luun,i ailhibens, seil interius dans incremenlum. Et bene
(Joan. xix). Uterque enim Pilalus et latro Cliris- sanguis Cbristi vinuni dicitur, et lavacrura : vinum,
lum regera esse tesiaiiis esl; ille scribendo litulumi quia laelifical; lavacruro, quia mundat, abluil et
triumphalem , et scripluram confirinando, dicens: sanctifical; juxta illud : Qui dilexit nos, et lavil
Quod scripsi scripsi (Luc. xxm): iste confitendo, nos a peccalis nostris in sangnine suo (Apoc.l). Alibi
et regianv elemenliam implorando , diccns: Me- dicitur : Si ablueril Dominut sordes filiarum Sion,
menlo mei, Domine, clum veneris in regnum luum. el sanguinem Jerusalem laveril (Isa. i\), etc. Hic
Sciendum laiiien , quod illa mililum illnsio huic per sanguinem peccalum designatur, 0 sanguinem
eidem verilati lestimonium triplex, quamvis igno- viiiuiis eximia.', potentiae singularis! Omnis alius
ranler perhibuit. In illa enini illusione duo valde sanguis sordidal et maculat: hic solus a sordibus
nvagna, et ad nostram erudiiionem oronino neces- abluil, a maculis emundat. 0 novum fullonis genus,
saria significabant miliies nescienles , id est hono- qui sanguinero sanguine lavat! Quid non poterit
rem mundi vanum esse, et honorcm Christi verum snnguis Creaioris omnium, si lanluin potest san-
esse. Onine regnum et iraperiura hujus niundi ca- gtiis quorumdam aniraalium? Legimus tres species
dtictim esl el fragile brevitale lemporis , puugiti- sanguinum polentissimas; hirci, mulieris men-
vuni et lriste niolesiia sollicitudinis, igiieuin ct ler- struatae, et rauricis. Prinvus scindit adaraanieiii
ribile exspeclalione judicii gravioris. De prinio lapidem diirissininm; secundus dissolvit bilunien
scnptum esl: Omnispotentalus brevisvita (Eccli. x). glulen lenacissimiim; terlius lingit pufpuram co-
Ecce revera scepirum arundineum, quod leviter lorem oplimum. Sane nil roiiius ab his, imo niulto
frangilur. De secundo: Reges et principes hujus plus bis babere debuit sanguis illius Agni, qui tollit
sa?culi nioles rei niediocriler malos esse non sinit. peccaia mundi, juxta illrid Apostoli : Si sanguis
Ecce revera diadema spineum, quo caput gestainis hircorum el vilulorum inquinalos sanclifical, elc.
nvolestissime pungiiur, De lertio: Poientes poten- quanlo magis sanguis Chrisii (Hebr. ix)! Ideo in
ter tormenta paiienlur; et fotiioribus foriior insiat hujiis sanguinis effusione, ad designaiidanv ejus
cruciatio (Sap. vi). Ecce revera clilamys cocciiiea, abluendi et sunctificandi poleiiliam terra iremuil,
et vesiimenluin igneuro , quo corpus induti totuin inferiius crepiiii, sol expavil, petrae scissaesunl. Et
coiuburilur. ul aliquid morale sanguines isti nobis el.iciaut,
Haic atiiera omnia honorem Chrisli regium vera- sciendum est quod loiies in virtute sanguinis Chri-
citer exprimebant. Nanv scepirura aruinlineum si- Q sti adamas scinditur, quoties peccalor obslinaltis
gnificabal ipsutn esse, qui scripsil in cordibus ad pcenileiiiiam eiuollittir; bitumen dissolvilur,
liominum legem justitiae, et qui reddilurus esl uni- cunv inveieraia injustae libidiuis consuetudo violen-
cuique juxta opera sua (Matih. xvi): nam ariindine ler dirumpitur; purpura lingilur, cum in tribulatio-
scribere solerous et roensurare. Corona spinea si- nibus el persecutionibus usque ad moriem pro
gnilicabat Chrislum Csse, qui perfecte peccalum jusiilia eertatuf. Adamas scissus est in eonver-
vicerat, et perfectam de peccalis vicloriam repor- sione magoruin, ut Cypriani et Dariae; bilunieu
labat. Nam peccalum non fecit, nec invenius est dissoluium in conlineniia fornicatoruro, ul Boni-
dolus tn .ore ejus (I Pelr. n). Nec soluro peccata, facii elPelagite; purpura lincla iu conslanlia mar-
sed eliaro peccalores semper iriumphai Domiuus; lyruin, ut Laurentii et nostri Thoinae.
aul ipsos convertendo misericordiler, aul jusie SERMO XII.
aeteinaliler puniendo. Porro vestimentum ejus pur- 1NBAMIS PALMARUM V.
ptireum tria significabat : immortalilatis decorem Empti enim eslis prelio tnagno : glorificaie et
praecipuiinv, suromae polestatis bonorero regiuin, portaie Deum in corpore vetlro (I Cor. vi). Praedi-
quo resurgens a mortuis caro ejus ornaia. est, et ' cator egregius lanquaro juris peritus convenientis-
similis decoris coromune parlicipium, quo sancla D siroe nostro Jure nos convenit; sciens iiimirum
Ecclesiaiii die judicii circum ornanda est, et prae- boc iu usu esse apud omnes horoines, ul tanto ser-
icipue sanguinis ejus pretiosissinii roseuro lavato- vus in opere doiuini sit instautior, quanto altiori
riuro, quo in die passionis ejus redempta, ei abluta, fuerit peculio coinpaialtis. Idcirco nos liortaiuius
sicut praediclumfuerat in pracclarapropbetia Jacob, ad glorificandnin Deum in praccepti custodia, ei ad
in benediclione (ilii sui Judac.Lavabit in vino sto- euro portaudtiii), in flagelli disciplina, praemonere
tamtuam :et in sanguine tivw pallium suum (Gen. nos voluit de seroper cogitanda niaguitiidine prctii,
XLIX).Slola ornauieniuni, ut aiiini, niaironaie signi- quo siinnis a Domino iniserante redempii, dicens ;
ficat corpus Chrisli, scilicel Ecclesiaro, quod etper Empti enim eslis prelio magno. Sic Peirus : Nnn
pallium designalur; quia Ecclesia oriiaineiitum corrupiibilibus auro el argento redempti estis; sed
Christi est atque vestiinentum. Unde scriptum esl: prelioso sanguine Agni iminaciilali Chritli Jesu
His omnibus velut ornamenio vestieris (Isa. XLIX). (I Petr. t), Isaias : Graits venumdati estit et sine ar-
Sanguis autem uvae sanguinem Christi significat, gento redimemini (ha. LH), Non ait, el gralis re-
qui secundum humaniialem vitis vera est, iu qua dimeniini; sed sine argcnio, id,esl non corrupii-
palmiles manentes ferunt frucium inultiim; secun- bili pecunia nunquani Deo placila ; sed Agni man-
 ESI SERMO XII, IN RAMIS PALMARUMV. 582
sueli sahilaii viclima ab eo singulariler acceptanda., A sicut Pliaraonem indiirasse, et converlisse cor
Einpli estis pretio magno. Paultis dicil : Empli; jEgyptioruro, nt odirent populum suum. Sicut aulem
Petrus : Redempli. Ulrumque verum est. Redemplii a came et sanguine venditi fuimtis, id est hominis
stimus de. manu ininici; empti de roanu Dei. Re- carnali voluplate; sic carne et sanguine redempti
deropti sumus de vana nostra conversatione, ut non sumus, id esl secundi hominis pia oblatione : qui
in illa remaneamus; empli sumus' a Domino, ul idcirco naluram noslrae morlalilatis assumpsil, ut
jusiitiae serviamus. Redimpii sumus, quia prius haberet, quod pro nobis Patri offerrel. Omnis pon-
vendiii fuirnus; empli sumus, ne amplius venda- tifex, sicul ail Apostolus, ad offerenda munera et
mur. Vere enim liber est, quero Filius veriias libe- lioslias constituitur (Hebr. vm), et ideo necesse est
ral. Piiinus nos vendidit Adam, qnando per cnl- buiic habere aliquid quod offerat. Sed dicil haereti-
pam suae inobedieniiac nos omnes consliiuit filios cns : Quid pertinet oblatio camis el sanguinis ad
irae, sicul scriptum esl : Per iinum liominem peccu- redemptionem aniinae siibslanlia spiritualis? Quid
lnm in hunc mundnm intravit el per peccalum mors. esl enim quaelibet caro el sangnis, nisi caro et
(Rom.in). Deinde nosmelipsos vemlidimus, qnando sanguis? Audi, roiser: Non omnis caro eadem caro.
dialiolo sponle consensirous, sicul dicit Doininiis " Alia esl caro volncrum, alia caro pisciuro, aliaju-
per lsaiam : Qnis esl creditor meus, ctti vendidi vos? menlorum, alia pecoruntf. alia besliarum, alia rep-
Eccein iniquilalibus vestris venditi eslis; in sceleri- lilium (I Cor. xvj. Omnis caro humana ex immundo
bus vestris diinisi malrem vestram (Isa. L). Pulchre concepla semine naturaliter immunda est, et sor-
aulero dicluii) est: Gratis venundati esiis (Isa. LII), dida, Caro aulem Chrisli, quia sine virili semine
id est siue preiio el fruclu aliquo : nihil einm pec- sumpla est, el de virgine, naluraliter purissima
cando lucramur, nisi serviiutem et morlem, quae est; quia vero personaliler Deo conjuncta, etiam
peccati stipenditim esl, merces el fruclus. purgalissima. Unde Arobrosius (27):
Nihil alittd habel diabolus, quod dare possit :
adeo pauper esl ct inops, ut oinni bono careat; adeo Culpat caro,
0 Purgal caro,
miser, ut omni nialo abundet. quanta stullitia, Regnat Deut,
qttanla inlelicilas, lali Doroino se vendere, qui nec Dei caro.
se, nec aliura potest adjuvare, nec sibi prodesse,
nec aiii. Nemo autem semel sub peccato venundatus Quis polest facere mundum de immundo conceptum
seinine? Nonne tuqui solus es ? (Job xiv.) Subatidi,
semelipsum redimcre polest; quia peccali se ser-
vum fecit, sicut scriptum est : Qui facit peccatum, C conceptus sine semine. Qui enim facit aliquid de ni-
servusesl peccali (Joan. viu), et adeo servus, ut el hilo, potest facere mundum de immundo. Omnis
si menle legi Dei consenliai, carne lamen conlra- sanguis humanus eo ipso quod esl huinor sangui-
neus inquinat et polluil. Sanguis aulem Chrisii,
dicat: ideo non polesl evadere peccati serviiuiera,
id est concupiscentiam, nec peccaii slipendium, id quia sanguis Dei esl, potentissime lavat et abluit,
non dico maculas veslium, aut corporum, sed quod
est moiTem el gehennam. Unde Atigustintis super
illum locum : t Virius vero peccati lex. Atiget, inconiparabiliier majus est, animarum. Est eninv
tollit peccaia nvtindi. Unde
inqnil, prohibilio desideritun operis illicili, quando sanguis Agni illius, qui
Joannes in Apocalypsi: Qui dilexit nos, et lavil nos
juslitia non sic diligitur, ul peccandi cupiditas ejus a
deleclatione vincaiiir. Ut autero sic diligalur, et peccaiis nostris in sanguine suo (Apoc. i). Unde
deleclet vera juslilia, nonnisi divina subvenit gralia. Apostolus ad Hebrteos optime argumentaiur a ini-
Solus ergo ille poluit nos redimere, queni nemo noii, dicens : Si enim sanguis hircortim, et iauro-
alins poiuit vendere; in quero peccalum non potest rum} el cinit vitutai aspersus, inquinatos sanciificat
lioino ad etnundalionem carnis : quanlo tnagis sanguit
cadere, mediaior scilicel Dei et hoinintiiii
*Chrislus Jesus, qui sic solus implevil oronero jusli- Cliristi, qui per Spiritum sanctum semelipsum obtulit
.. immaculalum Deo, emnndabil conscienliam [noslram
tianv, ut cum de peccato non posset argni, pro pec- : ad serviendum Deoviventi?
caloribus non reeusaril niori. > Idero Auguslinus ab operibus ;morluis,
honv. De Incarnatione Domini: t Tanlum le pressit (Hebr. ix). El ue cui forte tanta virlus carnis et
humana superbia, ul te non posset nisi humililas sanguinis incretiibilis videatur, consideret, obsecro,
sublevare divina. > Eropii ergo fuimus a diabolo carnein liri serpentis, et hirci sanguinein. Nonne
sed a Chrislo decarne tiri theriaca coiiiicitur, quae veneni pemi-
prelio nullo, redempii prelib magno;
ciem depellil a carne humana ? ErgoneitC carCcileT
qui dedit semelipsum pro nobis pretium ; non dia-
non potnil confici medicina, quae venenum serpentis
bolo, qui nos gratis eroerat, £l gratis possidebal;
sed Deo Palri suo, qui nos juste vendideral, id est anliqui, id est peccali pulredinem depellere possil
vendi perroiserat, jtixta illud Psalmistae : Vendi- ab onvni anima ? Unde scriptum est : Medicina
disli populum tuum tine pretio iPsal. XLHI),id est omnium in festinaiione nebulw (Eccli. XLin), id est
vendi permisisli. Et Moyses : Nonne ideo, quia anlidoltim salutis humanaevereconfectnm est in Iri-
Deus suus vendidit eos, et Dominus conclusit illos ? duana morle Christi; cujus caligo feslinanter per-
Detti. 111).Sic enim dicitur Deus nos vendidisse transiens, et acceleraiae resuneciionis illustri wi-
(27) Ambros. in hymno.
 m HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI SS*
rasnlo velociter evanuil, el potenter exsufllata cst A conculcaverit, et sangiiinem tcstanftnli polluittm
a cordibus fideliiim ; lenebras palpabiles crassions duxerii, in quo sa7icti[icatus esl. el spiriiui gralim
igaorantiae relinquens in cordibus superborum. Haec- contumeliam fecerii ? Non ergo Filiuiu Dei cnnculce-
eiiinv liebulu lain crassa fuit, ut etiain in cordibns nnis, nec saiiguiuein lcstamenli polliiltiiiidueaiiiiis,
discipiiloriim lempore passionis pene totum fidei in qno sanclilicati stnuiis, nec spirilui graiiaecon-
luiiieii exslinxeril. Unde dicebanl : Nos auiem spe- lunieliam faeiamus volunlarie peccando, et nos
rabamus, quia ipsc essel retletnpiurus Israel (Luc. iterum diabolo veudendo; sed glorificenius et por-
xxiv). Sed, nt dixi, isla caligo Doroino posl restir- lemns Detun in corpore noslro. Glorificaiidus est
reciionem illis apparenle cito perlransiit, cl in autem Deu«stripliciter : corde, ore, opere. Cordc,
solis cordibiis snpcrboriinv rcmansit, qui Scripluris crcdendo; oro, conlitendo; opere, vincendo. De
snnctis non volunl credere; et ideo ad scientiam primo genere glorificalionis dixit Dominusad Moy-
verilaiis non posstint pervenire. Sicul scriplnm sen : Qtiia non credidislis milii. ut giorifirarelis me in
est : JVtsi cretliderilis, non inlelligeiis (Isa. vn). conspecltifiiiorttm Israel, non inlroducctis popnlum
Nonne per liircinum cruorem frangitur adamantis isitnn in terram, qtiam dabo eis (Num. xx). Est con-
invicta duiilies? Ergone per Cbrisli Filii Dei san- fessio duplex : criminis, el laudis. Unde : Confiie-
giiiuem resolvi non poterit peccatorum noslrorum " biinttr libi, Deus, cotifitebimur tibi (Psal. LXXIV).
quaiitalibct indurata glacies? Unde : et sicut in Conlitebimur peccata noslra, cdnfitebimur beneficia
sereno glacies, solvunlur peccata tua (Eccli. m). lua; nam per ntraqtie glorificattir Deus. Unde Jo-
lileirco Doiiiinus lpse per serpentem aenetim el sue ad Aclian, qui furiiim fecerai in nnatbcuiaie.
liircum einissarium desigwari voluil: quoruin ser- Fili mi, da gloriam Deo, el confilere quid feceris
pens levains in pertica, el respectus a lurba sanabat (Jos. vn). Iloc de confessione criminis. DeconfeK-
in percussis morsus serpentium ; hircns auteni, cnm siorie laudis esl hymnus ille angelicus, Gloria in
in precalione pontilicis peccala populi porlabnl in excelsis Deo. De glorificatione operis ail Dominus
dcsenum. Serpens aeneus nuliam prorsus babebal in Evangelio : Videanl opera veslra bona, et glorifi-
veneni perniciem; sed solam serpenlis liguram cenl Palrem noslrum, qui in cmliscst(Mallh.\). Et
et iroaginein. Sic et Chrislus nullam habebat pec- Aposlolus : Sive manducaiis, she bibilis, sive aliuil
cali corrnplionem, sed solam camis peccati siinili- quid (acilis, omnia in gloriam Dei facile (I Cor. x).
tudincro. Caro qttoque ejtts, quia amea fuit, quia Sine ista lertia glorificalione operis aliacduacnibil
semper incorrupta permansil; ante passionena siiie suiil; quia ct fides sine operibus otiosa et niortna
corruptioue culpae, posl passionem sine corruptione „ est; ncceslspeciosa laus in ore peccatoris, qui opero
poenae.Propter quod dicebal Job : Nec forlitudo blasphemal. De lalibus laudaioiibus ail Dominus
laptdis (oriiludomea,nec caro mea wnea est (Job xn). ad Pbarisaeos : Bypocrilm, bene prophetavil de vobit
Si figura passionis Clirisli lanlura potuit in serpenle Isaias dicens: Populns hic tabiis me honorat; cor
aeneo,quanium poleril verilasin sanguine patientis atilem eorum longe csl a me (Mallh. xv). Cui simile
effuso? Respecttis- illius sauabat morsus serpen- esi illnd Jeremia : Prope es lu ori eoritm, el longea
titiro, respectus hujus sanat peccala confitentium, renibns eorum (Jer. xn); qui in luxuria vcl pectniia
et eisaperit paradisum : sicut diclunv esl ad lalro- dcleclanlur , nihil lurpius Dei latidatore.
nem, culpain suam, cl ejus innoccntiam siroul ct Qualc cst enira orc Deura laudare, quasi caii-
poteniiam coiifiteniero : Amendico tibi,hodie mectim bero; et renes suos super lerrain trahere, qunsi
eis in paratliso (Luc. xxni). Dicat ergo Apostolus : bufonem ? Quale esl, magnis vocibus praedicare
Empli enun estis prelio magno (I Cor. vi). Ac si ccelestem palriam, el lotis viribus congregare
aperte dicat : Neino magniiudiiieiii lmjus pretii tenestrem pecuniam ? Illud faciunl elerici sum-
parvipendal; quia qttaiilo altiori sollicitudine re- mis labiis, hoc autem imis mediillis. Llcirco ne
deiupli suniits a mansueludine Clirisli pendentis in quis pularet glorificalionem vocis illud magnis
palibulo, lanto acriori districlionc judicandi sumus D vocibus, lioc aiitein lolis viribus sernionis sufli-
ab ejus majeslate jam regnanlis in ccelo.Unde Au- cientia; subjunxit Apostolus dicens : Et portaie
guslinus in quadara bomilia. t De lncarnalione Deum in corpore veslro (1 Cor. v). Glorilicare Deum,
Domini. * llinc intelligimus, quara graves aestimet siciil supra diximus, perlincl ad praecepti custo-
apttd se Deusbumanorum criminum causas; prbpter diaro ; portare vero ad flagelli disciplinam. Nanv
quas iion angeium, non arcliangeliim, sed Deuin portare Deuroesi flagclla ejus, et correptiones pa-
Dei Filiuro inisit ad lerras. Etaddit: t Quam gra- lernas non soluro patienter, sed cl libeiiier susci-
vis, el quam dura sil peccati condilio, prodit re— pere; el ex eis roores reprobos emeiidare. Nam
niedii inagniiudo, quaiiia malortiui disctissio crit qui flagellati a Domino se non corrigiinl, disci-
qua daronnhuntur, solliciiudo indicat, qua redi- phnam ejus non recipiunt, Unde Doniiims de
munlur. >Hoc ipstim lerribiliter probat Apostolus lalibus per Jeremiani coiiqtie.rilur, dicens -.Frusira
argtiniento a minori in Epistola ad Hebraeos,dicens : percussi filios vestrps , disciplinam non receperunt
Irrilam quis faciens legem Moysi, sine ulla misera- (Jer. ii). Hinc esi illud Apostoli ad Hebraeos: In
lione duobitsvel tribtis leslibus moritur; quanto magit disc pi.na perseverale: tanquam filiis vobisse offerl
vutalit deieriora mereri supplicia, qui Filium Dei Deus. Quit eniin cst filius, quem nori corripial pa-
585 SERMO XII, 1NRAMIS PALMARUMV. 586
«cr?elc. (Hebr. xii). Et ostendens pnlcberrinia fa- A per eum, el livore ejus snnati sumus (Isai. Li). 0-
lione quare hanc disciplinam libenter suscipi.mus, nus ejtis et opus est iniquiiaium noslrarum por-
subdit deinde : Palres quidem carnis noslrw habui- talio, iinde : Posuil in eo Deus iniquilates omnium
mus erudilores, et verebamur eos : non mtilto tnagis noslrum (Isa. LIII). Denique ideobodie Rex virtu-
obtemperabimutPatri spiritiiiim ,et vivemus?(lbid.) tuin, Rex gloriaeappropinquans loco passionis, cti-
Et paulo post: Omuis discipiina in prmsenii videtur jus lemptis appropinquabat, super asiniim venire
tion eite gaudii, ted mwroris ; poslea aulem (ru- dignatus est; oslendens se per hanc niansuetudinem
clum pacatissimum exercilatis per eam, reddel n.ontam exhibilurum servis suis severilalein Domini,
jusiiiue (lbid.). Ul ait B. Cyprianus (28) duode- quam servittilem et utiliiaiem domestici jnnienii.
cimus abusionis gradus est plebs sine disciplina, lpseeslenim Samarilanus, qtii vuliieratum a la-
quam sic describit ipse : t Disciplina est morum tronibus miserans, el infusione vini et olci vttlnera
ordinata cnrreciio, et nvajorum praecedenlinra re- ejus alligans, iroposuil eiim super jumeiHum suiim,
gnlarum observatio. > El addil: t Corporis Cbristi et duxil iu stabulunv (Luc. x). Asinus est juinen-
lunica disciplina est Ecclesiae, Qiii extra i.siam est, lum nimis brttlum ; et ideo boc genus jiimenli iu-
alienus csl a corpore' Clnisti. Non scindamiis sidere voluit humiltimus Iioroinuin veniens nobis in
"
cam ; sed sorlia.inur cujus sit. Non solvamus quid- auxilium contra Regem superbpriim , debcllaturus
quam derivandaiis Chrisli, sed uiiusquisqne in quo ctim rnansueludine et obedientia ; iufirmitaie car-
vocatus esl, in eo permaneat. > nis et sttilliiia crucis : cujus infirmum el stultum
Optime lunica. Chrisii disciplina Ecclesiae dicla sapientiiis est et fortius non solum hoiuiiiibus, sed
csl; nam seqipcr Cbristus disciplinae lunica indu- etiam daBinonibusuniversis. Venil ergo servus no-
tus fuit, et loius, ut ita dicanv, inyoluttts. Unde ster, asinus nosler, ut dorstim suuin ponat ad fla-
puer et servus Domini nuncupatur. Pueri enim. gella; disciplinam pro nobis susceplurus. Septem
et servi semper in disciplina sunt. Unde B. Be- disciplinas pro nobis recepit, in flagellis, in cola-
nedictus pueris cuslodiam et disciplinam adhiberi phis facie vclalus, in sputis, in spinis, in clavis,
praecipit, usque duro ad intelligibilem aetalem per- in confossione Jaleris, in guslu fellis et accti,
veniant. Etde servo scriptum est in Ecclesiastico : quando dixil: Consuinmalumesl (Joan. xix), id est
Cibaria el virga el onus atino : panis et disciptina, consummata stint quae de mearum passionuro to-
et optts tervp (Eccli. xxxin). De Domino aulcnv lcranlia praedicla fuerant; consiiminatacsunt disci-
scriplum est ; Ecce puer meus electus, quem elegi: plinae corporales, quae mihi pro fralribtts riieis
posui supereum spirilummeum (Isai. XLII).Jtem : Q injunctae eranl. Sic ergo Chrislus quasi jumentiini
Servut meusestu, quia in te gloriabor (Ibid.). Ilem : tulit jugum noslrum, onus nosiruni; implens prior
Parum est ul sis mihi tervus ad suscitandas tribus illud maiidalum, quod dedit per Aposiolum suutn :
Jacob, elc. (Isai. XLIX).Servo malevolo tortura et Alter alterius onera portate, el sic adimplebilis le-
compedes. Nihil hoc scrvo inelius, vel beneyolen- gem Chrisli (Galat. v). Quid ergo niagnum esl, si
tius, nihil obedientius : et lamen contumelia et poriamus Clirisliim in corpore'noslro, qui prius
toriiiento interrogatus est super otnnes servos, el nos porlavit in suo ? Pro magno tamen habel, si
norle turpissima ac injuslissiroa condemnatus. dignemur eum ferre sessorem, tanquam subju-
Servus scicns volunjaiem domini sui el non faciens gales , tjuem primum habuiinus siibjugalera, id
digna, plagis vapulabit mullis. (ste servus ornnia est jugi et oneris nostri portiiorcin. Jiiguin no-
digna fecil, nibil egil perperam, nihil indignum;et slrunv pcenaiis morlalitas , et necessitas mo-
lamen nemoalius tantis plagis vapulavit. Verberatus riendi.
est enim non soltim tanquam servus ad quaestio- Unde : Gravejugnm super filios Adam, a die ex-
nem, sed etiam, ut vulgo dicitur, lanquam asiiius ilus de ventre mairis, nsque ad diem reversionis in
ad poiiiem : quaravis ipsum pontem, id est mor- malrem omniunt (Eccli. XL).Orius nostruin iniqui-
lisangustiam libentissimeperlransire.l; pedelenlim '" las nosira, unde : lniquitates mim sicul onusgrave
tamen, quia caro passibilis el infirma naturaliter gravalm sunt super me (Psal. xxxvn). Uirumque
horrebat mortem; sed spirilus promplus eam portavit Christus roortalis pro nobis faclus, et pro
tanquam asinuvn mansueiissiroum, et nimis one- peccalis nostris niortuus, justus pro injuslis, ut
ralum onere peccatorum nostrorum prudcnlissinie nos offerrel Deo, vulneralus propter peccata no-
maturis passibus deducebat per ponlem, Ex qtia stra, el ailrilus propler scelcra nostra. Yult ergo
tarditate, id est maturitale factum est, tit iste ul etiam ipsi jtigum ct onus ejus feramus. Tollite,
asinus amplius gravarelur in suo corpore, ut nos inquil, jttgum meutri super vos, efdiscile a trie quia
rjelius ab onere levemur. Cibaria hiijus asini, vel milis sum et htimilis corde. Jugum enim meum
panis liujus servi fuit obediemia. Unde : Meus ci- suave est el onus tneum leve (Mallh. xi). Tollite ,
butett, tif faciam volunialem Putrit mei, qui misit inquit, jugum meum, sicul egb tuli vestrnm:
me, et perficiamopus ejus (Joan. iv). Vlrga disci- portale onu.s meum, sicut porlavi vestrum. Jtiginn
plina'.patieniia. Unde : Disciplina pacis noslrm su-" vestrum aspeiTirainn, onus veslrum gfavissitnum.
(28) De 12 abusion. swc.
PixnoL. CGXII 19
 5*7 JUEiulMAlNDl FRIGIDIMONTISMONACHI 58g
Dciiique sub jugo et onere vestro loio corpore \oneralt esiis, el ego reficirim vos (Malth.w). Omnes
ganguinein sudavi, perluli crucem, fudi cruoreni, allicit, neminein repellit. Oninemdoriat injuriaiu, nil
criicnlavi carncui, animam exbnlavi. Al jtigum, in- reservat ad vindiclam. Ideo clamai ad nos : Daie
quit, meum stiave esl, et onus iiiciim leve. Jugum el dabilur vobis; dimiiiite, et dimittemini. Eudem
meumlex mea, onus meum crux inea; lCxmea di- quippe mensura, qua tnensi fuerkit, remeiielurvobis
iectio. Jugum dicitur a jungendo, lex a HgandO; (Luc. vi); Longiludo crncis esl longanimis exspe-
dilectio est quasi duorum ligatio. Oniuis eiiim di- ctatio, omnia sufferens, omnia «ustinens. SuJlert
lectio ad miiius inter duos esi. Cliaritas non soluin enim charitas omnia quae crudeliler inferuiiiur;
ligal bominem liominl, el angelum angelo : sed omnia sustinet, quaefideliier promittuntur. Unde :
etiaivvDeum angelo el boinini, et angcluin ei honii- Vsqiie in finem suslinebil paiient,et postea reddiiw
iieiri Deo. Deum ligavil lvomini per lncarnationis jucunditalis (Eccli. \). StifferenlidmJob audislis, ct
mySterium : hominem ligat Deo per verae iidei finem Domini vidistis. Ecce beaiificamut eos, qui
sacramenlum, et liilaris obedienliae suave vmcu- suslinuerunt. Vw qui sttsiineniiiim perdiden.nt
liiin ; quidquid Cnimbilaritas facit, suave est. Unde (Jac. v). Soblimilas liujus crncis esl coelesledesi-
Hieronymus: -t Nihil amaiiii durum.niillus difficilis dcriuin corda nbsira sursum levans; profundtiui
ctipienii labor est. >Jdcochariias dicilurab angelo B tiinor castus cordii nostra penelrans, el nos semper
viiiculum T>crfeciionis, quia perfecte ligat, id cst in huniililale Conser*ans. Deum ergo iu corpore
forliler et suaviler. GaHerayincula quanto foriiora, noslro poflabiraus, si illud Apostoli praecepiura
taiiio niiinis suavia ; quanio suaviora, tanto niiiius inipleamus : Alter allerius onera porlaie (Galal. v).
fortia. Ferrunv iigaifoiiiter, sed .noiisiiaviter: liluiiv Quod nobis prtcstare digneiur.qui banc legein pri-
suaviter, sed non fofliler. Ghariias aulem quanio inus adimplendo, onera noslra portare dignaius esl,
ligalToriius, taiilo sUavius : quanto suavius, lanio Jcsus Christus Doroinusnosier. Ainen
fortius.; ideo vincttlum peffeclionis est, quia per- SERMO Xlll.
fectissime ligatid esl foiTissiiiieelsuavissinie. Qufc 1NPASCHA,
nos, inquil, separabil a cliaritate Chfisti ?(Rom.\m.) Exsutge, gloria mea, exsurge, ptalterium et cilha-
Quasi dical : Nullus. Certus sum, quia nequemors, ra : exsurgtm dilucuh (Psal. u, cyii). Exsurgamiis
iiequevila, Clc, nec alia crealura poleril nOssepara- ergo tandem aliquando, Scriptura nos hortante
re a churilate Dei (lbid.) Ecce vinculiforiitudo in- et dicente : Hora esijam nos de somno surgere :
scparabilis. Ecce etdelectatio incoinpaiabilis. Quid tiunc enimpropior esl nostra sulus quam cum credidi-
mihiesl in cwlo , el a te qttid volui super lerram? tnus (Zlomj-xiii).Vere propiorest: quando ostensa
1
Mihi adlimrcre Deo bonum est (PsaliiMu), supra' ^ est jam nobis yia , apena csl jnnua , parala "est
oiiiue boiuiln oplabile, quia^ opiabile ianquam liiensa, vox lurturis audiia est. Oslehsa est via
suiiinium boiuiro. Bene lex charitaiis diciiur jugiini pcregrinis, aperia est janua mendicis, parata est
et viiiculuni, quia ligat el jungit spiriliiin creatiiin niensa famelicis, vox turturis facla est ainicis.
suo Creatori, Dicitur etiani onus et crux, quia pre- Oslensa esl via disciplinac, sive obedientiae, aperta
mit el cruciat carneni rebellem, el eam subjicitet est janua misericordiae, sive indulgentia;, paraia
subjtigal suo spiritui. Sedlioc loluin lenitef et sua- esi iiieiisa eptilantis, et ad epulas liiviianiis Sn-
viier, lanquaro onus leve, el crux suavis : quippe pientia:, vox turluris audita, uf jucundemur. Via
juncia per lolum sancti liquoris uiiguine, id est iiinro dieruui professio esl ordinis~in quo tria
Toseo Christi cruore, qui per omnes crucis dinien- proiiiemur : siabUitalein in loco, convcrsioneni,
sionesrivis largissimis emanavit. Non potest csse hoc esi correctioiiem mortim, obedieniiam secun-
aspera ncqne gravis ad poiTandtiin crux inuncia, diim Regulatn. Stabilitas in loco, est non moveri
quara sacer cruor pcrunxil, fusus Agni corpore. in de loco siue prjesidentis imperio : nam qui jussus
dedicalioneEcclesiarum cruces clirismate liniunliir, locuni iiiutat, non pefdit siabililalem, quia ohe-
qtiia spirilusadjuvat infirroilalem iioslram, ut quan- :Q dieniiaiii servai. Cohversio nioruin, est eversio
loslibet cruciams proChristo cumgaudio paliarour. vilioriim, ct virtunim plantalio. Ohedienlia secim-
iuod est atitem gaudium vel glorificatio in tribula- diim Regulam, est non tard.i,non irepida, non
tjone, uisi unclio in cruce? Videi2 crnces ^chri- murinurOsa, non tepida ; sed velox, serena, hilaris,
sinale inunctas. lbaiil aposloligaudentes, elc. (Aci. elfervida; el hoc taiituin in duris ct conlrariis
v), Hujus crucis lalitudo est largilas dandi, el fa- rebus, et carni non placenlibus. Nam in voluptuo-
cilitas diiniitendi; ul oinni petenti se tribual, et sis el «iliil in se pceiiiieiitiaiis amariitidiiiis ha-
omnem injurianv pceiiilcnii reniillal. His dudbus beniibiis, et tarde ac lepide obediendum esi, si res
bracliiis amplexalurnos Chfistus, el a nobis ample- ipsa cilfa peccalum esl.
xari desiderat. Deus eniin proprio Filio non pe- Si auieiii sinc peccaio ifahsigi non potcst, obe-
percit, sed pro omnibus nobis tradidit illtiin. Quo- diemliun est Deo,?magis quam bominibiis. Nihil
rnodo non cura illo omnia nobis donavit? Ecce do- enim bomo debel homini, nisi salva iiitioceiiiia.
naiuli largilas. De dimiliondi facililale est illud : ilaecigitur est via, ainbulaie in ea via in priticipiis
Donanlesvobismelipsissicut el Dominusdonavtt vo- arcla el ardun, scd posl principialata el spatiosa,
bis (Coloss. tti). Venile,ad me omnes aui laboralis el facilis et plana : in ulrisque autem pulclira et
 539 SERMOXHI, 1N PASCHA 590
'
recta (Isai. xxx). Ui enim ait legislator nostci' A corporaliter eliminari jnbelur! Via recia nohis
(29), via vitae.non nisi angnsto initio incipienda ostensa est verbo, qiiando dictum est: Hwc aulem
est; at deinde dilatato corde inenarrabili dnlce- scripla sunl, ut credatis quia Jesus est Chrislus Fi--
dine currilur, jnxla illud Psalmisiae : Viam manda- liusDei, et ul credenles vilam habealis in nomine.
torutn luorum cucurri, cum dilatusii cor meum ejus (Joan. xx).- Oslensa esl nobis per exempluro ;
(Psal. cxvm). Porro arclavia jumenlum nimis in- qtiando ille qui sic vixerat, et sic doctierat, vidcn-
cfassatunv non vehit; ardria vintorem oneralum libus discipulis elevatus est, et riubcs suscepit euui
non provehit; via pulchra inquinalnm nil admillit, ab oculis eoruro. Haec igilur est via, ambulate in
recta non tfansmillil erroneum. Equus iiicrassaius ea. Beati immaculali :in via qui ambulanl in lege
cito recalcitrat; vialor oneratiis cito fatigatus ab Domini (Psal. cxviii). In hoc loco sub noraine ma-
jliiieris labore cessai. Vir immumlus qtiidquidlan- culaeornne impedimentuni comprehendilur, id esl
gil polluit, et lanquam ovis morbida omriem gre- crassitudo et onus, immundilia el error. Beaii, i;v-
gem conlamiriat; erroneus autem cum rntione iiun- qnil, immaculatiin via. Quam viam dixerit, expo-
quam concordat. Incrassantur gulosi, oneranlnr suit, cnm subjunxit: Qui ambulant inlege Domini.
avari, polluuntuf luxuriosi, errant vagnbundi, et lmmaculaii ergo in via sunt, qui nec incrassantuj'
B
vagaiitur erraburidi omnes baereiici et iriconstan- per gulam, nec oneranlur per avaritiam, nec pol-
tis anirrii. Haecvia nbbis osiensa est in ilinerario luunlur per luxuriam, hec per haeresim errabundi
Jesu Chrisli dupliciter, verbo et exemplo. Verbo vagantur. Sicut autem ostensa est nobis via, sic
ridbis ostensa esl arcta via, ctim dixil Videte; ne aperla esl nobis jaiuia, Qttibtis aperta? Lalroni.'
graveritur corda vestra in crapttla et ebrielale, el neganii, peccalrici, homicidae, aposlatae, seplem
curithujui vilw(Luc.xxi). Exemplo; cnrajejiuial qua- daemoniis subjeclae; sedlatroni confitenti, apostaiae
draginla diebus el quadraginla noctibus, et cum amofe flenli, peccalrici valdediJigenti. In latrone
discipuli ejus lanta afClabanltir esurie, ul ambulan- confessio, in Petro cuntrilio, in peccatrice diligens
les per sata spicas vetlerent, et vulsas et confrica- sntisfaclio, vel satisfaciens dileclio commendalur.
tas nhibulando niariducarent. Via ardua nobis . Idcirco aulem tres istos maximos peccatores ma-
oslensa est verbo, cum dixit : Si quis non renun- xirae nuraeravi, ut nullus peccalpr quanliimlibet
tiaverit omnibus quw possidei, non polcsl tneus esse maxiraus, de aperienda sibi misericordiaj jahua
discipulus(Luc. xiv); et iterum : Si quis non ba- desperaret. Parata esl etiam nobis mensa, id est
julal crucem suam qiwtidie; et sequittir me, tion esl sacrosanclum allafe, in quo agntim Paschalem co-
meus discipultis (ibid.). Ecce solam crucenv ferre medamus. Sic aulem comedendus est. Renes, in-
iubenmr, el quidquid est aliud, habere prohibeinur. quil,' vetlros accingetis, calceamenla habenles in pe-
Quaesiltiin est aliquando a qiiodam daemone per dibus, baculos tenentes in tnanibns, el cotnedelis
iioniinero obsessum loquente de monacho proprie- feslinanter. Est enim Phase, id esl transitus Do-
titeni habente, quid de iali monacho sibi videre- - mini (Exod. xn). Capul cum pedibus et inlestinis
tur. Qui respondit: Monacbus qui Iia.betobolum, vorabitis. -In accinctis renibus carnis castigatio,
nbn valei obolum. Nemo, ait philosophus quidam, in calceatis pedibus morlis appelilio, vel afleciiium
cum sarcinis enalat. Ego.aulem dico, quod raullo nostroruro munitio; in baculis in raanibus operis
inagls riemo cum sarcinis volat. Oiniiis pecunia, reciitudo, aut cerle judicii aeterni assidua medita-
ornhis lerrena possessio, qhidquid habetur supra tio. Quod judicium quasi bactilus est, quia regil ct
victurri et veslilunv, quo c.ontenii esse iiibemur, perculit, sustentat, el prosternit, Ulrobique bacu-
onus est. Yia pulchra nobis ostensa est per Ver- lus rectus, .qtiia reddelur unicuique quod recliim
bum ; quando ab incarnala Dei Sapienlia datum est. Caputhujus agni est potestatis divinaesublimi-
estintindo perpeluae virginilatis consilium, dicente las; pedes humanae dispensationis huniiliias ; in-
DomiiiO: Siinf eunuchi, qui se caslraverunl propter testinain ulraque nalura viscera pietaiis. Htec otn-
regnum Dei, qtii polest capere capial (Malth. xix) ; D nia voranda sunl, id est credenda firmiter, ado-
et Aposlolus praeciputts : De virginibus autem pra- randa siinpliciter, devole et medullitus honoranda.
ceptum Domini noii habeo: consilium aulem do Vox lurturis audila est in lerra nostra, haec scili-
(/ Cor. vii). Ostcnsa cst hohis haec eadein via per cet : Exsurge gloria mea, etc. Vox turluris esi, id
Chrisluni, quando ipse Dei Filius dignatus est nasci esl vox Palris suum comparem, id est sibi co;e-
.. de Vlrgine; ac dilecto virgini discipulo etiam corii- qtialem Filiuro, velul plangenlis, dicentisque : Fili
mendare dileclaro mairem el Virginem moriendo mi, gloria mea, cecidisti in conluroeliam, ea;suiye
in cfuce. Haec pulchriludo viae nihil patitur im- in honorem ; Fili mi, psalterium meum, id cst lau-
iiiundum. Si ergo omnis immundus secundura le- dem meam sonans a superiori, cecidisti in confu-
gem Moysi a sanclorum castris ejicitur; quara sionem, exsurge in glofiam; Fili mi; citliara mea,
merito secundum severilalenv Palrum nostrorum id est laudem meam sonans ab inferiori, cecidisti
oninis immundilia non soluni in opere, sed eiiaro in passionemel mortem, exsurge in immortalilatem,
in quolihel sigtio autverbo a convenlu sanclorutn iinpassibilera .Catulusleonis Juda; ad prmdamascen-

29) S. Bened. in prolog. Rcgulae

 591 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI S92
disti, Fili mi: quis suscilabil eum ?(Gen. XLix.)Qiiis >\ descens, supientiain loquor et nudio inter perfectns.
de angelis, vel archangelis? Non Michael, non Ad ulraque nos, Domine, insliluisli, liinc gallina,
Gabriel, non Raphael, non alius ullus. At se ipsum ounc aquila : tunc parvulus cttm parvnlis dixisti de
potuit suscilare , jubente ac dicente Patre : £x- parvulis : Sinite parvuht ad mevenire ; talium en
surge gloria mea, exturge ptalteritim, el cilhara, enim regnum cwlornm (Marc. x): el puerum sta-
ipsoque Tespondcnle : Exsurgam diluculo. Dixit tuisti temciipsum inmedio, et sic yenisti quaerere
ergo, et fccit, quia cjus dicere Tacere esi. iScce qnod perierat, sic sollicilus mei, Quaesivil tne dia-
resurrexit, et adhuc non soluro cum Patre est, scd bbliis, etiMvenit, ei circnmvenit, Qusesivit ine Chri-
eiiam nobiscum fralribus suis, el erit ownibus dic- SIIIS;invenit, et snbvenit. -Quaesivit me diaboltis
bus, usque ad consummalionem ssrculi. Possunt per serpenleni non diabolum; scd diabolo nescien-
etiam verba isia Palris non soltini de Filio ejus ter pleiium : et in luce me inveiiil, etscduxil. Quae-
iinigenilo, sed etiam dc ullimogenilo inlelligi. Ha- sivit me Deus per angelum non Deiiro, sed Dei bo-
bel epirn filios tres : uniim linigonilui», alierum jiiiro nttniium^ ct in unibia me ioveiiit, sed 11011
priniogenilliiri, terlium ullimogenittim. Unigenilus reduxil, Postea Dens per homtnem.iion Denm, sed
est Dominiis noslcr Jesus Cliristiis; piiniogeiiilus iioniinein purum, qnamvis propliclani magnunv,
populns Israelilicus in eleclis Patrihtis, iihiinoge- J3 scilicet Moysen, quaesivit me, et inyenil me injtito'
nitus populus Christianus. Ad nos ergo loqiiiliir i|i- et laicre laboTanlein niolli et efleniinaia luxuria,
ceiis : 0 Fili mi, pppule Christiane, gloriq mea p«r dura ei obslinala mslilia diabolo servienlem ; et in->
reniissionem peccalorum graliiitam ; psalterium venit eteduxit, sed ad quielero non perduxit. Tan-
tncutn, aiiminlianilo latidero meam; cilkura mea, dem Deits per lieiiiineni Deum, id csl per Jesiim
confiiendo iniquitalem tuanv. Omiies, iiiquil App- Chrislum me quaesivit, invenit, duxil, et induxil iu
sjolus, peccavenint et egent glqriq Dei, jtiXtificati moiiteni saitctificalioiiis sirac. Sed duxit ut gallina
gratis ver graliqm ipsiut (Rqm, m). Vel gloria. mea, pullos suos coiigrcgans subalas el fovens, quaesivit
vivendo sapieiiter ; quia gloria paitis est filius sa- scalpuriens, et doninm subverlens, et uuiversuni
piens: ptalterium meuin , vjvendo concofditer; stratuin ejus in infirinilate versans ; quasi abbas
nam pacenv suninia tcnenl: cithqra mea, agendo scrulaus lectos inoiiacborum, non qui jam erant,
yifiliier, el susjinendp, palienter, Vel g.Lpriqmeq sed qui esse debcbanl, propter opus peculiare, ut
p?r redenvplioneni, psfl/feri«»i meqm pejr dilectio- ii.veniretiir: sic gallina super pullps suos contra-
nero, ciiliara nteq per carnis niortificalionem. Nam Cla, docuil nossobrie, el jusie, cl pie vivere in
redempli sumus in gloriam ct laudem ejus. In lerrasub alis suis, quae sunt exemphim yila;, ct
'"
psallerio dccachprdo psallinius, ciim prpximuin di- verbuni doclrinae, hiiinilis iitriusque. Ut parvulus
ligiuius. Oninis enim Jex in lioc sernipne inslaura- cu.m parvulis convcrsabatur, ul parvulus cura par-
tur, Diliget proxiimm luum, sicut te ipsum (Rotn. vulis loqucbatur,lerrena docens.id est iisuin sacra-
xin), Igilur monacliordum dileclionis valet deca- nicniorum, in terra duntaxat exercenda; nondum
chordum legis, Gijliarizamus, cuin carnero morti- fructuin terrac sublimem, et in coelo percipiendum
licamus. Exturge, id csl ex terra usque ad cceluni proponens, quibus dixil; Multa habeo vobit dicere,
surge : quaercndo quae sursum sunt, sapiendo quae ted twn potettit porlare tnodo (Joan. xvi) Sic qiiae-
sursiira stint. Respondet Christianus : Exsurgam sivil in pulvere pulverem, et in pulvere ipargari-
dilttculo,\t\ csl inox tii sol jusliliae iuilii orlus fue- tam; pulverem, qui apparebal; margaritam, qu:e
rit, et radiis gratix suaj incntem meam afljaveril: latebal: el tandem qiiem quaesivil, inyenit in tena
ut a lerra me suspendat, ut posl se me traliat, u\ deseria, in loco horroiis el vastae solitudinis; id
ad cpelum roe pertrabat, et ad se ipsum me landem est in carne corrupla, sed inevitabili necessiiate
accipiat. Sic ipse discipulis promisil, dicens : Ve- mortis , in sensuum inlerioruro corrupiione;
tiiam ad vpt, et accipiam vqs ad me ipsum ; ut ubi vere soliiudo vasla, in qua solus erat vnsta-
ego snni, et vos sitit (Jonn. xiv). Quod' ipse nobis D lus homp; solus sine yero, sine ;bono, sine
oiiiiiibus praesiare dignejnr ; qui hpdie novns seipso, sine Deo; nesciens tinde venial, ant
atictor rcsiirrectionjs, ,alj.inferis resu.rrex.it,Ainen. quo vadat, tam principij sui, qiiam (inis ignorans.
SERMO XIV. lline ejns consiliuin infalualiim, jiiiliciiini reprobnni
1NASCENSIONE DOMINI 1. vel lalsatum, desiderium corriipinm. Consilii est
In velamenlo alarwn luartim exsultubo (Psal. discernere inter bontini et malum, commodum et
LXII).Boue Jesu, qui me sub iiinbra alaruin lua- incouimodnro ; jii(}icii inler jiisliim el injusuim,
riim protegis, qui mihi obunibras .scapulis tuis, qui vcrum e| falsum, tanquam inter hicem el lenebras:
in odore ungtientorum tuoriini nie trahis, qui obviis dcsidcrii iiiler iucunda el trislia, aroara et dulcia :
manibus ct in ulnis Tuis ine suscipis, tu me hodie et sic in se retorsil tripjex vae piopbeiicuin, yae
dbcessiiblimiler in c.celumpost te volare, qui nie qui dipunt bonum maluni, elc. (ha, v.) Sic igno-
prius docuisti buniiliter in terra post le ambti- rans seipsum abiit post gregenv sodalium stiprum,
lare, Cuin essem parvulus, sqpiebam ui paivutus, praesenlibus inlendens, non ad futura se exiendens;
cogiiabam ut parvulttt (I Cor. xm): nunc auieni primuui bonum viiiiiin ponens, non reruin exitus
de profectu sapieutiae et telalis, cl graliae gran- prudciiier metiens; quia cujus (inis bonus. vel roa-
,595 SERMO XIV, 1N ASCEKSIONE DOMINI1. 5W
jus est; ipsnni qtioque bonum vel nialuni. In bis A cit parlum inalris suw, effodianl eum corvi de lor-
iuvenit hoino Dens hominem non Detim, et more rente, et comedant eum filii aquilw (Prov. xxx).
gallinae circnmduxit eum, el docuit, et cuslodivii Hic octilus voluntatis propria? et perversae con-
quasi pupillam oculi sui. Circiimduxit undique na- tra Deutn obstinalse : non enim limet Deun., ncc
turam purgans, adjecliva tanqiiam superffua ain- IVominerareverelur : per qucm mos ingrediiur et
putans et circumcidens ;circiiiens et iminolans car- egreditur, alios per ipsiim, ct ipsum per alios fa-
nis vitia, et impiorum qui in circuitu ainbulanl scinans, et faluans. Hic siibsaniiai patrem, viinro
vestigia detens. Sapientia namque non solum ler- Cbristi conlemnens liuinilem et laboriosam, roor-
ram circuii, sed et gyrum coeli : circumduxit eum, temqtie sanctorum preliosaro : et hic parttis Eccie-
et circumduei docuit, et custodivit carnem, ul gal- siae, quae cnm paril trisiiiiam hahei. Hunc effo-
lina; mentem, ut aquila. Ignis auiem eum praecc- diant, et de loco suo, de proposito expellunt corvi
dit, el inflainmal in circuilu inimicos ejus; iguis- Ue lorrentibus, id est sancii corpora sua mortifi-
videlicel terroris, qui- semper in sensu cogilal cir- canles, et de lorrenle in via cum Cliristb bibentes,
cumspeclioiicm Dei; queni charitas foras inittit ad stigmala Jesti in suo corpore circuinferenles. Tales
cuslodiam^quosectirequieseai iniusin leclulocum corvi pascunt Eliam in lorrente pane el carne
Salomone suo. ln hunc modum circumdUxit perti- B (IM Reg, xvit), id est devolione cordis et mortifi-
nvorem, docuit per speni, custodivit per fidero. Do- cniione carnis, mane cl vespere, in principio con-
cet morletn non tiineiidam, sed per eain polius versionis el fine. Filii aquilae sanclorum animae,
iranseunduro ad vitam; ut justus gaudeat vehemen- qtios Sol justitiae foris denigrat, intus illtiminal et
tcr, cum invenerit sepulcrum, quia cuin se con- decorat. Sie justi peccatores aucioritaiis exero-
sumptum pulaverit, orietur ut Lucifer, Quam dul- plo corriguni, el zelo charitatis in se trajiciunl.
cis somnus, ubi bxredilas Domini, ciira de curru Hos filios suos hodie Chrisuis aqtiila provocat ad
iransleretur ad currum more regio, de sub alis volandum, ut quo lendit, intendanl. Supcr eos vo-
gallinae super liunieros aquilae. Egrediejur de prae- lilat, iroo et super chertibiro, et super peiinas ve:i-
lio mortis dolore percussus, et ipsi morii inoriiurus lorum, super omnia sanctorum merita, et super
reverielur in regnuin suum, juxta illud : In Iwiitia orones ordines aiigelorum, longe tr.niscendeiis illo-
egrediemini, etin pace deducetnini (Ita. LV).In hac rum viiara cl gloriam, sicul et scientiam. Praelati
spe docetDeus hominem scientiam, quem tamleui est, super-ptirlos suos volare, ut oinnes pfaecellat
custodit per fidein, sieut pupillam eculi sui. Sine nierito, sicul el loco. Jtixta eos volilat, s.i avqualis
Jide virtules oculos liabenl, sed pupillain non ha- _ est vila illius vitte subditorum : infra, si inferior
beut: nesciunt, quo diriganl inientionem, quo de- . est. vita ejus vita illorum; supra, si major. Expan-
votionem, quo oralionem;. sed sic currunl quasi dit Christus alas suas, quac sunt remissio, ab infe-
incerlum ^ct sic piignanl, quasi acccm verbcran- rioribus expediens, et emissio ad superiora con-
les. ldola oculos habent, sed non vident, quiapu- lendens. In vclanieiito alarum isiarutn nobis esl ex-
pillain non liabenl. Sic Detis per fidero custodit et sultandum, sicut exsuliabat, qui dicebat: Adhasil
dirigit consilia, judicia el desideria;; ne devient el anima mea. post te (Ptal. LXII). Adhaereat avarus
etorbilent a bono et vero, utroque jucundo. Sic et ctipidus, et lerrenus, imo terra et p.ulvis pulve-
sic galliua iioslra pullis suis terram desertam, in ri suo, id esl divitiis suis lerrenis, ctijus anima iiu-
qua non invenit Apostolus bonum, sed spinis el miliata est in pulvere. Quid enim siinl diviiiae ter-
lribulis obsilam convertil in hortuni deliciarum, renae, nisi pulvis, leves, instabiles, incertae? Prw-
juxla illud : Terra illa deserta facta ett ut hortus cipe, inquit, divitibut hujus swculi, non sperare in
voluptatis (Ezech. xxxvi); locuin horroris convertit incerlo divitiarum (I Tim. vi). Adhaereat carnalis
in portuni salutis, ubi Christus slat in lillore. Tunc et laxuriosus merettici suae, imo stercori suo. Om-
crit mors lua pretiosa, et mori lucrum (Plitlip.i); nis enim mulier quae est fomicaria, quasi stercus
cum suscipientes le angeli sancti revertenlera de D in via conculcabitur.
mari, prius iu conversione luagavisi, merces exo- Qui ergo adhavret merelrici, efltcilur non solum
ticas et pretiosissimas exponenles de niami tua, et unum corpus, sed eiiam unum slercus. Dicat ani-
in fluctibus acquisitas slabilient in conspeclu Do- nvalis et acediosus, Adhwtil pavimento anima mea
niini, cujus mulliplieasti pecuniam; et propler (Psal. cxvm), quod est durum et insensibile, boni
pauca slabiliet te supcr multa. Navis ista regularis fastidium, juxla quod sequitur : Dorinilavil anima
esl disciplina. Sic Dominus in humiliiaie nos cir- mea prm twdip. (Ibid.) El lioc illius est expositio.
cumduxit, et docuit, et custodivit, quasi dicens : Non sic spiritualis, dicens : Adhaesit .anima mea
Terrena lanquaiii parvulis dixi vobis :. anvodo cbT- gliilino aiiioris saucti posl te. Mihi adhwrere Deo
leslia dkamvobis, et crcdelis, dicetisque: Et si bonuni cst (Psal. LXXII).Quit me separabit a cha-
jc+gnovimusChristum secundum carnem; sed nunc rilate Christi ? (Rom. vni.) T.raftif *tia quemque vn-
jam nan novimus (II Cor. v). Unde sequitur : Sicut lupias, sic et me inea. Dexiera lua suscepit tne
aquila provocans ad volandum pullos suos, el super (Psal. xvu). Manus Ghristi operatio Chrisli, laeva
os volitans (Deul. xxxi). Haec aquiia filios haliet, ejus operalio bumililalis ejus, caput meum lcvans,
de quibus : Oculum, qui subsannat palrem, et despi- quod nequaqiiaiu sine illa lcvarem, eliani si justus
595 IIELINANDI FRIGIDI MONTIS MOSACIil 59G
esseih. 0 pulchra Jaevae trajeciio, ignomiTiia glori- A siiiuiibifuin oraldriarum, dicehs: t Sit modo lar-
ficabs, paiiperlas'bcupleiaiis, dolor exhilarans, stul- (iioi',, (luin diligens styliis. Nihil enini magiiaruni
liiiri sensificansj infirmilas Cbfrbborahs, sitis iri- reriim rialura cito eflici vOluil pra'posuilqiie cuili-
ebriaiis, miseiia felicitans, iriors ipsa tandem vege- bet niagnO operi dillicullaiem. > Verum istud pe
taiis animas et vivificans.Haec laiva noslevat, abiiac riculuro saepe hvilii accidit ex temerario plebis ju-
seilicet caplivilate ad libertatent gloriaeDliorumDei. dicio, quae, Sicut ait Saluslius de fortiina, cunclas
Mitlitenim radices deorsum, ei facit fructum Sursum. iesniagls ex libidine qtiairi ex yero celebrai, obs-
Laevalevataddexieram; dexieraejnsnosamplexaiuf, ctifaique; faeilque ut aliquis nomen babeat qttdd
assumendb nos in graliam et glpfiairi. Haecdexteia vivai, fel mortuusesl; quod elegatiter de oninibiii
esi bpefatio Tfiiiitatis, quaeTriplieiter'iios suscepit, disserai, el balbuiit. Hiiic est, quotl a devoiioiie
jiixia Tllud"': Dextera Domini fecii viriuiem, meii- "veslra lahdabili sic ad me concurrilur quasi ad vo-
befaris : Dexiera Domini exaltdvit me (Psal, cxvn), ceiri iticundam, etcariiien amicae Thebaidis, cujus
ad alta intelligenda et opefanda me illuiiiinaiis et aticlor Slatius, cognomento Surculus, lmjus civita-
cbhforiaris et coadjiivnns :' Dexteta Bomirii fecit tis PiiundusT Uhi, Ut Hiefonyiims asserit, recita-
virttiterri, me beaiificans. Liberavit ab iEgypio, il!u- tioriis dulcedirie adeo placebat Romanis, ut teste
niinavit in Sinaii sanclo;'glorific.ivil in regno. B satyrico subsellia frangeret audilorum. Vernm
"Pririvaiios siiscipiloperaiiopoteiitiae iii sacranienlo niulios alios aticiores celebri limde dignissimos le-
saiictitalis, deinde opera11o.tapie1111sein dociiinen- gimiis quaniuiii ad notiliaiii superyixisse ignobiles,
lo vferiiatis, iandein operaiio Ijenignilaiis et bene- el quasi nati non essenl, pene universis ignOtos r
voleritiae in experiiiiento beatitudinis. ln hac tertia adeo Ieve et frivoluni et fbrtuiium est placere ho-
KUsceptuhvnori est qui de nianh Dei pbssit eruere; miiirbus, ut, Sicut ait Prator egregiiis, in qliibus-
Tiatii de duabus piimis evelli posshnt etiam, si Jiefi dam eiiam ipsae viftutcs'gratlam iiabeaut, in aliis
poiesf, elecli. Nam et post sacramentuni sancti vitia ipsa delecteni.
nonnunquam profananiur, el post documentiini Vae igilur favori humano a lemerilate judicii;,
"sapibnties norihuriquani iiifaluantuf, juxia illud : Si quando exploraiii facultate viriilra humeris debili-
fuerii Jeciionias fiiius Jodchirii fegis Juda anmtlits bus sajpius imporiil bnus gravissimum, et iiegolium
iiinidnu dextra tnea, inde evelldm eum. (Jer. xn.) magni conaminis et muJti operis ab ihfirmo, et in
Quod est : Si fuerii jtislus ih operatione sacra- brevi desideral absolvi. SedTsta leciio jam loq.ua-.
ifrerili et dbcunieriti divini, qhasi sighaculum cae- tuf : Quis qscendet iii motitem Domini? elc.
icfos exemplo et verbo insigriiens e"tihforinaiis, et n Scatidere celsa juvdt, pudor esl desceridere celsis;
erraverira justitia, el feceril iiiiquiiaieni, inde evel- (H0RA.f,)
Jani eiiiii, quia riec lavacrum baptismi, nec verbuni ait quidain, et alius :
fidei prodefit ei. ln hKreditale VefoDomihi fixasuiit Vriicus est, de qno solitcilunltir, lioiior.
omiiia (Ezecii. XLVIII),nec cbmmovebiiur in aeier- Omnis eiiim ralionalis spiritus quasi iialiiralitef in
nimi, qui habitat in Jerusalem illa quaj vocaiur arduuro nileiis, et hoiioris appeiens satis indicat et
Adbnai samriia, id est Dominiis ibidem. Jesus ipse genefpsiialeiri shae originis", ei honorem pnstiiiae
IJeus riieus, et salularis meus, nbn hiovebof am- dignitaiis. De pfimo est ilhid Arali poeiae :
plius. Sic Domlnus Jestis teiratn Cbiiveriii in hor- jpsius enitn et genus sumns.
tiiin voluplalis;TPCum horrbrisin pbiTtim salulis, va- De secundo ilhid' Psalinistae : Hoiiio cum in ho-
siitatein solitudinis iriciviiatem babiialibhis. Civitas noreesset, tion iniellexU. (Psql. XLIX.)Ilinc esi,
Illa niiinita virtusei sanciificatio. Suscipenle, Donline qtiod Jiomo requiem iion invenit in loeo"terreno et
id re-
Jesu, post hoc mefitura et gratiam in illariipoteritiae huroili,"qiisa principiun) iraliit a sublirivi, esl
tuae laitiiiam, quseiuiserit sufficiens pfaemiuro, et gioiie cpelesii. Aiictor Cnini ejiis In coelis est, juxta
gatidiuro plenuhv iii sxcula sseculoruiri. Anien.j illud,: Pater\nosier, qui' esin cwlis. (Mqtth. vii)Jllue
D igilur opoflel ipsum ,recufrere, ui ibi veiani i'e-
SEIVMOxy.
qiiiem possit invenire. Unde MiChaias: Surgite, et
1NASGENSIONE BOMINI 11.
ite, quia non habetis lic requiem. [Mich. n.) Ei
Tolosw habilus ad clericos scholares in ecclesia AposiblusT Qtim sursum surit qumrite,ubt Chfisitis
B. Jacobi.
est, etc (Coioss. m.) Certe quidquld in Deo esi, in
Quis ascendet intriontem Dotninij aul quis stabil excelsb est: hibil eniin Deo excelsiiis. In excelso
in loco sanclo ejus? lnnocens manibus, el tnundo igitiir esi fides Tipstra, salus, ei pax,; el requies.
e$rde. (Psal. xxni.) Cum sermonera lninc facere Hinc esi, quod Hejirabruih puefi cum Salviiiori
coactus sum, Ham juslae reprehensioni exposituni, Pbviarent, se salvari posiiilabant in excelsis : scien-
quam praeineditatione legilima non exsculptum.oc- tes ibi esse, ei ibi lanium, veram et plenara aalriia-
currit illud poeticum :' ; rura feqiiierii, cprpofuni sal.uiem; amborum pacem,
Carmen reprehendite, quod non locum ei civitatem bmhlum salvaridofuiri : iuxta
. . Mullq dies el multa litura coercuit, alque
Perfeclum decies non casligavit ad tiuguem. quod Christus iii cceJuin ascensurusdiscipulis suis
(HOR.Deari, poet., 292 ) proniittebai, dicens :Vado parare vobis locum.Etsi
ad
Cui sententiae conscnlil Quinliliatius in iibio Cou- abiero, et paravero vobis locuni, iterum vettiam
657 SERMO XV, 1N ASCENSIONE DOMJNIII. 598
tios, el accipiam vos ad me ipsnm, vl ubi-ego sum, el,A itl> (Amos, ix). Christus prius habilavit in ccejis ,
votsilis(Joan.xi\). Ad lianc crgo assiiinptionein.vel qiiam in ccelos ascendil; quia prius fuil Detis in
hujiis assiiroplioiiis pracparaiionem invitaltir oinnis cccio habitans, quam honio se de lerra ad cceluni
lionio, cuni dicitur : Qitis ascendel in tnonlem Do- levans. Nobis auiem prius est ascendere, qtiam ha-
mini? elc. Innocens manibus, el ttiundo corde(Psal. bilare, quod in loco dicitur starc. Idem prius quae-
XXIII).Audiant filii Adain ascensionis cupidi, ve- rit Prophela de ascensione, et poslea de stalione,
natores glorix, poiesjatis aucupes, altiludinis ama- diccns t Quis ascendel in montem Domini, aut quis,
lores. Aiidiant, cl gaudeanl, se noii soluin ab as- slabitin lo.co sanclo ejus. Hanc quaeslioiiem facit
censn non esse prohibitos, sed magis ad asccnsura - ipse , quasi in sacrario cordis sui consisiens , eu
nuncesse provocatos, juxla illud Auihrosi. orans.. Et respondetur ei ex adiUs templi et qtiast
Nunc provocttlis aclibus, ex-comibus allaris eroillitur ad etim vpx ista , di-
Chrislum exspeclure nos aecet,, cens ;' Innocens manibus el mundo corde. Innocen-
Viluque lali vivere, tia aliquando slricle accipittir, aliqiiando-Iarge.
Qiiw possii cwlos scandere (30).- Stricte, ul apud Senecatn : t lnnocentia, inquil,
Et ne quis forle causarelur, ileradcceJum aut pc- B non est perfecta virttis, sed abstinentia alieni. >
nilus impossibile homini, aul niniis arduum : ecce- Etiam apud Hieronymum super illum locum : iVoti
ascensor cceli, tanquam via, et veritns et vita, ma- pfivabis bonis eos qni ambulant ininnocenlia (Psal,
manifesle monstravit hodie se esse viam ad ccelum LXXXIII) : t Melius, inquit, habes in Hebraeo in per-
in exenvplo innoceiiiiie.veritatein viae in verbo do- feciione : quia innocenlia non esl perfecla virtus. >
clrinae, viiam veriiatis injucundo spectaculo ascen- Iniioeentia quoqne ponilur aliquamlo pro siinplici-
sionis suae.Vse,qui vocali exemplo, non veniunl; pro- late, ul apud Saloroonem in Proverbiis : lnnocens
yocati verbo, non audiunt; provocati miraculo, iion credil omni verbo, astultis considerat gressus suos
accurrunt.' Nihil enim excusalionis remanenli re- (J*rov.- xiv), Porio large accipitur innoceniia,
liaquitur; quando tanta merces innocentiae demon- quande perfeclionem juslitiae designal, ut apnd Att-
strattir. Cerle servanda erat a nobis innocenlia , guslinuni (30) super illtini locura : Petambulabam
eiiam si nulla merces speraretur innocenliae , nulla tn innoceniia, cordis mei : t Habe, inquil, innocen-
poena iniquitatis limeretur. SufDciebal euim ul fa- tiam , et iusliliam perfccisti. >.Hujus innocentia:
ceret servus, quia praecepit dominus; ille praeser- duae sunt parles: nec facere miserum, nec deserere
tim Doroinus, cujus natura bonitas, cujus voluntas miserura. Faciraus aulem miseruin, aul verbo, attt
poteniia, ciijtts opus misericordia est. Nunc autein C facto, uut consensu solo. Yerbo tripliciler : autde-
cum tantum gloriae pondus innocenli ptomissum trahendo, aut adulando, aul conttiraeliam inferendo.
sit, el tantura nviserjaeonus-sil reppsilum nocenli; Detrahis vero tripliciter: ajil ut invenlor, au.t.ut
ul et illud omne desiderium snperet, el islud exsu- relator, aut ut non invilus audilor. Nam si desit qui
peret omnem metuin, jiistissime quidera, sed di- audiat, deestqui dicat. Sicul autem delractoris est
striclissime arguenduserit, quisquis non ascende- bona minuere , et mala augere : sic adulatoris e
rit, de peccato, de justiiia,.et de judicio..De pcc- contrario. Unde apud Tercntium Thrasoni quae-
calo quod coinmisit, innocenliam non servans; de renti : .
juslitia quam omisii,,mercedem justitiae non deside- Magnas veroagere ijratias,Thais,mihi?
rans: de judicio quod non tiniuit, damnationem1
respondit Gnato:
diaboli noii ignofa.ns. Veniet certe. veniet magistcr Ingentes.
innocenliae, nocentiac vindex,, veniet ad jiuJicium , (TERENT.,/Jaii., III, i, 1.)
sicul ivil in cceltim : quanttira desiderabilis ad
t Salis erat. ul ait Cicero, dixisse magnat; sed as-
dexleraro, tantuin intolerabilis ad sinistram; id est
senlatoris esl semper augere quod is velil audiro
ineffabilia reddilurus innocenlibus praemia , nocen
cui assenlatur. > De hoc est illud Saiyrici:
libus lornienia : illis ascensuris ad cceli palalia,
istis in lartara ruituris. - Quid quod atlulandi gent prudenlittima laudat
Sermonemindocti; faciem deforinis amici,
Sed dicit aliquis : Quis potest ascendere in cce- Et.longum invalidi collum cervicibus mquat
lura? Audiquis. lnnocens manibus, etmundo corde. Herculis, Antmum procul a lellure lenentis
Coelura namque dicitur mons Domini; quia nemot (JUVEN.,III, 89.)
ascenditin cwlum, nisi qui descendit de cwlo, Filiusi Porro contumelia sermonis duplex est: in Deunv
'
hominis qni est in cwio (Joan. m): subaudi inleger,, bliisphemiae , in proximum ir». Blasphemia in
id esl caput cum corpore. Nam caput el. corpusi Deutn duplex esl, aut opinionis hserelicae, aut jura-
unus est Cbristus. Coelunvigitnr dicilur nions Do- lionis illicitae. lllicita juratio esl, qooiies causa
riiini, vel propter habiialionem, juxta illud : Ad.te! non subesl, ut ad purgationem criminis, ad fcedena
levavioculos meos quiiiabitas in coelis(Psal. cxxn): : pacis, ad persuasionem virtutis. Conlumelia in pro-
vel propter ascensionem, juxla illud : Qui mdifi-• ximum dupliciter iit; aut voce. non significante,
cavil in ccclo ascensionem suam : Dominus twmeni ul raca; aut significanle, ul falue. Item facitiius

(50) Hijmn. Ascensionis,

 593 ilELINANDl FRIGIMMONTiS MONACIII 630
nmeros vel nosipsos vel alios, et Joquendo inen- A . in nie, ctc. (II Reg, xxiv). Occasionalitcr faciriviis
dacium, et tacendo veriiatem. Mendaciiini vcro iiiiserum; ut quarido dicimus vel facimus aliquid
large dicilur falsa sigriificatio : stiicte vcro falsa ' uiide aller occasionem peccandi siiinit : qiianivis
significalio cum inlentione fallcndi. Et diciiur si- iion adTioc ijlud dixerimus vel fecerirous. Tale fuit
gnilicatio non vocis lantuin, sed scriptufae, veliiu- illud, qnando David accepit ab Abimelecli panes
lus. Menliri large dicitur falsum dicere; stricte et propositionis et gladitim GoJiae in prtcseiilia Doeg
pfoprie conlra inentcm ife. Et dcscrlbiiuf sic : klumaei, unde dixil ad filiiiro ipsius Abimelecb,
Loqui conlra hoc quod aninio senlit quis, sive illud qui ad ipsuin confugerai : Ego stim reus oninium
verutii sil, sivc nhn. Oirinis ergO qui loquiiur men- animarum dotiius patris tui(lReg. xxli). Tale eliam
tlacium,1meniituf: sed non ConveiTituf. Tria suni fuit illud, qtiod iri pfsesehtiaiiiiim foiiissimoruro
genefa meridacii. Primum indolis vel uiililatls qiise suorum desideravit aquaih' de cislerria Betbleliein,
fii carisa prbximi, el est vciiiale: secUndum joci, quae slne peiiculoafferli hbn poterai. Unde quaiido
ci siriiililer veriialfe,nisi ducatur in consUetudiiiem ; allata est, reprehendeiis se ipsum de tali sermone,
leriitiro deeepiionis, et islud est crimcrii Aiigiisli- noluii cam bibere, sedlibavil eam Doniino, dicens :
niis (51) pcto describil lnehdaciofhm gehera. Pri- Absii, ut sangiiineiti istorum bibam (II Beg. xxm).
niuiii religionis, ut in articiilis lidei. Secunduiii Ista tamen occasio proximiof esl quain prima, ct
lacsibnis, quod tale esi, ut iirilli prosil, el obsil ali- niagis reum constiluit."
cui. Teftiuni IseSiOnis similis, el ialitatis", quod Facimus quoqiie niiseriim conserisu solo duplici-
' sciliCei
prodcsi alicui, et obesi alleri. Qtiafiuiri esl ter, vel expresso vefbis, vel qualibet sigiiificatioiie,
libidinis, sola scilicei voluiiiate tnentiendi. Quin- m fial : et iste conseristis valde proximus esi, ct
tuin adulationis, qood fit placendi cnpidiiate, sua- facto aequipollel, pari pceria piiniendiis; vel laciio;
viloquio. Tria reliqiia solitis ulilitatis snnl, seddif- aiit lemolo; tii qtiandP ciiiisilium noii daniiis, scd
ferinil; quia sextiini lit pro vilando daiiino peCtiniac, lanieil Ut /iai voluriius, ve) si fiat gaudeniiis, aut
sepiimutn pro vitahdo daratio pefspnce, octavum pfo cciib Tibn dbjemiis; vel jacito el reirioliore, iit
vitanda jactura pudiciiiae.In his octo genefibUs lanto quando dolemus faclum, sed non impedinius fa-
qiiisque minuspeccat, quantb magis a piimorecedil. ciendiiro, cunv iropedife possemus. Qiii cniin non
Esl aulem veriias duplex: est vefitas rei.et esl ve- resistit, Curii fesistere potesT, coiiseniit. Iteni de-
riiasChrisii.Verilas feiatienditurcirca inbaerentiara seiiiniis iiiiseium ih sex operibus misericordiac,
praedicali ad stibjectum; vcrilasCbrisli circa consian- quie Doinirius in Evangelio enuhierat dicens :
tiani loquentis. A veritate verfasitate rei dicitur Q , Esurii,ei dedislis tiiilii tnanducare,etc. (Malth. xxv).
qffis verns vel falsus; a veritaie. Glifisti dicithr Et Ih septiiuo, id esl in sepultiira inoriui, de qua
quis vefax vel falhrx. Proinde, termiuis commu- legiiur in Toiiia, el iri Ecclesiasiico : Etmortub non
laJis, pbtest quis esse siiniil Vefus el verax, et tunc proiiibeas gratiam (Eccli. vu), sepullura: scilicet.
ulfuinqiie esl a Deo; falsus et fallax, et lunc Qiiaiuvis eiiiin facilis sit jactura sepulcri, et sepe-
utrtiinque est abboriiihe; verax el falsus, fallax et . liai liiiiura relictos, nec ad mortuuiii perveriial la-
verus; ef iunc aJterum a Deo, 'altertim ab homine. lis jaCUifae seiisus; tamen quanturo in nobis est,
Facimus eliam liiiseruhi facio dupliciter : aut lac- lelinqiiinnis iliiiin miseruii), si relinquirous inse-
sione corporis, aut danino fei familiaris. Qitorum pultuni. Plus tanveii nbsmeiipsos inisftros relinqui-
utrumque duobus modis commiltitur, aut iiianu imis, qui bpUs niiseficbrdiae non implerous. Item
propria, aui alicna : veltit qiiando David occidit deseririius iiiiserum, omiuendo non solum cofpo-
Ufiani gladibfilioniro Aninioii. ltemuiruinque islo- rales eleeinosynas, sed ctiam spirituales, quae inulto
TUUVdupliciter adimpletur, id est' aul faclo pro- niajorCs suiit cotppfalibus, el peficulositis ac per-
ximo, aul remolo, el qiiasi longa maiiu peccando. Diciosius deseruiitur ; iil quarido crrantem rioii do-
Proximo; nt iquando ipsi faciirius, vel ul fiat adiuo- ' eeraus, vel peccanlem rioh corripimtis, Vefuni qiio-
nenius. Reinoto duplicilcf: causaliter, vel occasio- D iiiani omnis iiiisericordia a nobis ipsis tlebet inci-
naliier. Gausaliler, ut quando pro peccato unius pefe, juxia illud : Miserere atiimcettiw, placens Deo,
altef puniliir, sicut plcrumqiie coniiiigii, aut per periculosissime nosinetipsos iniseros deseriinus,
judicis ignorantiain, aul pcr iracundiani ejus qui quoties de peccato slatini non pcenilemus. Onine
liesus est, et expetit vindiclam. In quo casu puto, namque peccatuin quod per pcenitentiam non sta-
iHtiln qui pTimuSpeccavit ieneri occufrere, ut )i- tiin diluilur, suo pondere nd aliud irahil. Ecce
beret irinocenieni objeciione •proprii cofporis, di- quot et quahiis inodis iiinoceniia perditur ; duin
cendo illud YiTgilianiim : iioii soliim propria vel aliena ihisefia prbcuralnr,
Me, me (adstrnqtii feci),in nie convertiteferruin... sed vel lantuin descfiiuf, -eique non succurritttr.
(iEneid.ix,m.) Maximus ergo labof Tiecessafius est, el Tmilta Sol-
Sicut ei fecit David angelb pefcUiienii populum lieiiudo adliibenda, atl JioculTnriPCeiitia cbiiser-
pro peccato quodipse comfniserat, dicens : Ego yetuf. Unde Auguslinus in libro De ihitate Dei :
sutn qtii peCcavi, cotiverlalur, obsecro, gladitis tuus t Sictil, inquiJ, nbh est JjCiieficcnliajj adjuvando

-(ol)Airg.,. Dc mcnducio.
 m SERMO XV, IN ASCENSIONE DOMINIII. 002
ellicere ut bonum qiiod majus est omiliatur, «'« A titil quit slabit in loco tanclo ejus ? Innocens tnani-
r.on esl innocenliae, parcendo severitati, ut in gra- bus et mundo cprde, Ecce, fraires charissimi, inye-
vius inaliiro incidattir. « nit artem divina Sapienlia, per qtiam possinl ho-
Peflinet ergo ad innocentis aflectiini, non soltiin iiiincs volare stiper volucres, calcare siiper daiino-
nialiim non facere, sedetiam ne fiat, adjuvare, vel nes, sallare super ntibes, stiper crelos ascendere,
punire peccantem ; qualeniis is qui corripiltir corr stiper astra cceli exaltare solium : inter ipsos an-
rigaiur supplicio , aut alii terreanlur exemplo. Est gelorum ordines collocare sibi niduin, Qnid liac
aiilem ad innocentiam coiiservaitdani necessaria arte subtilius, quid liac ulilius scieiitia, quid isla
cOrdis munditia, quia scfiptiitn cst :Manus in manu Jactiltale salubrius, quid hac sublinvitis poleslate ?
ttoti eril iiinoiens malut (Prbv. xi). Sullicit eniin Filii hominum usquequo gravi cprde : ut quid dili~
ad perdendum Ihesaurum innocentite, "solum no- gilis vanitatem, et quwritis mendacium'. (Psal. iv)
cCntiaevoluntas , vel negligenlia custodiae cordis : et negligitis tanlain artem, el taiilum magisterium ?
quia si peccandi facultas sublialiitur, sola voluntas Haiic artem ncscivit obscurus ille Lucifer, licet sit
pro facto repnlatur. Licet enim nunquam habilu- ille artifex, qtii tanquain fulgur de ccelo cecidii.
ms sis cffecturo pravi operis; lamen jam praecipi- Neseivit /Vlexander ijle superbus rex, qui de po-
tas te in reatum voluntatis. Oinni ergo custodia B leslale sua occubuil. Nescivit iile maleficoruui prin-
sefva cor iuum • quia ex ipso vila procedit. Haec ceps Sinion Magns peslifer, qui de praisumplo vo-
omnimoda cordis custodia ejus munditia est, quam latu corruit. Nescierunt philosophi, qui defecerunt
iuaxiroe timor Domini operatur. Beattts eniin liotno scrutantes sctutiiiio : rimantes ccelestia, relabenles
qui tempet ett pavidus{Prov, xxvni). TimorDoniirii ad terrena, quia relabenles ea; ponenies ln cce-
expellil peccatum lanquam osiiarius, qui jugiler lum ossuum, dum lingua eorum transiret in terra,
sedet ad cordis pstiuin , ut neminem adiniital, nisi et ipsi lerram lingerenl: dum in terris suis nomitia
qui meretur ingresstim. Qtiia vero imiviuiidus est sua vocarent, ul ab eis notarentur discipuli Pytha-
apud Deum omnis arrogans, piacipiie nccessaiia gorei, vel Platonici, Epicurci vel Stoici, et cajtera
est ad obtinendam mundiliani cordis luimililas, el hrijiismodi. Hos fallaciter beaiificat poeta fallaciac,
inanis gloriae solidus contempitis. Unde Augiistintis dicens :
in libro De civitate Dei: t Tanto esl quisqtie Deo si- Feiices animw, quibus hmc cognoscere primum,
ab iiiirounditia iiiauis niiin- Inque domos stiperas scandere cura fiiit.
vnilior, qiianlo gloriae
dior. Haec aiitcm cordis munditia nunquani nisi (OVID.,Fast. i, 297.)
de timore Dci casto et sanclo nascitur, de quo El post pauca :
C . Aamovere oculis distaniia sidera nostris.
scrplum est : Qui timet Deuin, nihii negligit Mtheraque ingenio supposuere ttio.
{Eccle. vn), id esl iiec niagna , iiec ininiraa; Falleris, miser, falleris, non eiiim cst feliciJvs
nec illa quae oportet Tacere, nec illa quae oniij- ista curiositas, imo niliil infelicius, in cce-
qiiam
tere-opottet. Proinde munditia cortlis est illa sim- liim scandere per cogcilionem coelestium, et mox
plicitas oculi, de qua sciipluin est : Lucetnatorpp- Tlecoelo ruereper eiatioiiem aniroorum. Fallax equus
ris lui ociilus luus. Si oculus tuus fuerit simplex, od satuiem Non sunl hujusinodi ascen
(Psal.xxxii),
toium corpus ttiuin incidum erit (Mtiltli. v). Solus sores coeloruin, sed asceitsores
equorum, de quibus
lalis oculus Deuin visurus est, sicut scriplum esl:
scriptuin est: Ab increpatione tua, DeusJacob, dor-
Beati laundo corde, .quoniam ipti Deutn videbuut
mitavemnt,qui ascenderunl equos (Psal,Txxv). Equi
(ibid.) Sed ubi visurus? Ubi Jiabilat, sicnt scri- dicunlur liomines superbi el rebelles, Jilii Belial,
ptum esl : Ad te levavi oculot meos, qui habilas in id estabsqtie jugo, jugum non fercnies Doiiiinicuni,
t&lis (Psal. cxxn). Igilur duaepartes iniiocenticc calciiran tes contra stimuluni disciplinse, ferventes
tjute sunt, nec facere niiserum, nec miserum de- ad coiinm, cxsuliantcs ad beHuin : bacc est enim
serere, sunt duo gradus scalae, quibus in cceliini equi natura. Ya: tibi, morlaliuni ca^ca seinper
scanditur. Cordis autein mundiiia est oculi claii- Dainbiiio; vac tibi, ruinosa dorainandi libido; ut
tas, per-quara ©eus videlur. Proptcrea quaereiiti : t]uid leinetipsam extollendo dejicis, niagnificando
Qtiit -atcendet inmcnlem Domini, aut quis slubii in niinuis, nitiltiplicando annibilas, dilatando dirtimpe-
loco sancto ejus, ita responsum esl : Innocens tnq- fis, Cxaltando
praecipilas?'Ecceenim ulascendat ve^
nibut eimundocorde. 0 responsurobreve, non lcve,
vbluptalis lectum, vcl dignitatisgradum, vel xqui-
planum, sed plenum veritatis; perspicax etcfiicax, tatis sellam, vel honoris cathcdram, innoeeiiiiaiii
divinura ct deificum. Innocent manibus et mundo
perdis , hiniiiliiaiem deseris, mundiliam polluis,
corde. Audite , lilii Adani, quam facile asceiiditur siiie
quarum veliiculo omnis asceiisus cnsus est,
non dico soper equiitn, yel supcr thronura regium, oiniie stiblime praecipitium, omnis allitudo riiina.
sed snperipsumccelum. : Omnis qui
' 'Undephilosoplius sapiensccelo impositus inteHi- Habet enim regula verilalis, qiioniain
se exaliai huniiliabitur^tiquisehumiliat^saiiabUur
git, cum sellam aut iribunal ascenderet, quaro htt- {imc. xviii).
mili Joco sederet. Neiiio est sapiens, nisi sit iiino- Allacadum,inflatacrepani,tumefticiapremuriliir.
cens, qui solus cst ascensor coali, et coelcstis co- Frangii Deus omne superbuin.
gtiitoris ascensor. Quis ascendet in montem Domini Non sic, impii, non sk (Psah i) ;non sic ascendi-
P05 HELINANDIFRJGIDI MONTIS kONACHl 604
ttir in monlcm Domini. Sed quomodo ? Audi : Quis.AJibro absconditi sunl omnes tbesauri sapienliac el
ascendet in moutem bomini, auli quis ttabil in loco scientiae, sic el in hoc scrinio repositi sunt omnes
sanclo ejut ? Innocent manibus el mundo cofde. Sed thesauri suIDcientiae. Est enim liber iste iegeniibns
nuiic sermonesimplici pauca loqiiamuradsimplices, sapientia.videntibus sUlficieniia, guslantibus yila.
tit et ipsi nobiscum pariier asceiisuri, invenire pos- 0 quanta faciunt liomines, et quaro gravia, quara
sinl perDei gratiam in sermoue noslro viarii el ve- dura loieranl, ut diviles fianl! Quoties ob incerlum
hiculuni, lucernam el vialicuni. Viam in errore, lucrum incurrunt pericula certa, damna suslinent
vehiculum in lassitudine, lucernaro in caligine, negotiatofes, milites, athlelae et fttres! Multo plus
vlaticrim in fame; ne vela yia recedant, vel in via stidaiUr ad acquirendas divitias, qiiani ad litteras
deficianl. Lbnge peregrinantur liomines ad discen- addiscendas. Nam tlives qui fieri vult, cito vuit
duro. Mulli multa tolerant, propter Jucrum; urbes Tieri. Utrique tamen incassurri sudant, tam illi qui
et prberri circuire solent scholaslici, ut ex multis fa|laces divilias, quam illi qui falsi nominis scien-
lilleris efficiantur insani. Quid eriiin aliud conferre tias acquirere l.iborant. Non est eniracensus super
possunt nibil salvantes lillerae, nisi tempev dicerites, salutem corporis. Yera scienlia estsapienlia salu-
et nunquam ad tcienliam veritaiis pervenienlet (11 taris, quie sanclorum scientia proprie nuncupatur.
Tim. m.) nisi tamen aJiquando ad insaniam ducere? JB . Unde : Ei dedit illi scientiam sanctorum (Sap. x).
Insdnisapiens nomen feret, wqiius iniqui, Scieiitia sanctorum est pie vivere, scire abundaro
Vttra qatim talis ett -, viriulemsi petal ipse. et penuriam paii, scire timere Deum, scire decli-
Ultra quam salis est liiteras pelunt, qui cum ja- nare a malo, et facere bonuni; scire salvare ani-
ctura niorum illas addiscunl. Unde Apostolus: Non mam suam, scire pro aclernis evilandis malis, bonis
plus sapere quam opdrlel, sed sapere ad sobrietalem adipiscendis , praesehlia bona conlemnere, mala
(Rom. xn); vel, utih Graecohabelur, adpudicUiam. tolerare. Sapienlia prima esl stultitia caruisse.
t Melius esl, inquil Hieronymus, aliqhid nescire, Prima milii debes animi bona. Quid enim prodest
quam cum periculo discere. Idcirco B. Benedictus homiriifSi universum munduin lucretur, nnimceautem
videns in scholis arlium liberalilim nniltos ire prae- sum detrimenlum palialur?' (Mallh. xvt.) Yera salus
cipites per abrupta vitioruiii, illum quem jam in animae juslitia estj vera salus corporis gloria im-
intindo posueral, retraxii pedehv. Recessit Jgitur mortalitatis. De juslilia quoque legitur, quod per-
nescius, et sapicnler indoclus. pelua sit et immortalis. Ad banc salutem animae
Ecee quaerunl clefici Parisius artes liberales. niliil conferunl nihil sonantes litterae. Ad hanc sa-
Aiireliaiiis auclores,Bononia3codices, Salerni pyxi- .n Ihiem cbrporis nihil conferunt divitiae hujus tem-
des, Toleti daeinones, et nusqiiain mores. Nam de poris. Non proderunt thesauri in dio ultionis.
nioribus non dico uliima, sed nulla iit quaestio. Juslitia vero liberat a iriorte, Anima sanari non
Ubique quaerilur scieniia; et nusquain vita; sinc potest, nisi suo Salvalori Cbristo adhaereat. Corpus
qua non solum nihil pfodesl, sed et iiiliilel scien- quoque salvari non potest, nisi in ccelo maneat,
lia. Ideo nec ipsa scientia invenilur, quia ubi est lanquarii in proprio corporum huraaiiorum salva-
lioi) quaeritur, id est in libro vitae, qui etiam.esi torio. El hoc paucis advertiie.
liber scienliae, boc est Dei sapientia, in quo sunt Omnia elemenla Tiujus muiidi humanum corpus
omnesthesauri sapienlim el scieritimabscondili (Co- externiinant, quamvis ipsum componant. Tabesne
lott, n). At isle liber bodie se recepit in armarium cadavera solvat, an rogus, haud refert. Tabefiunt
snum, qUia se levavit iii ccelum. Necesse esl efgo- corpora nostra in aquaj vel terra, vel aere, incine-
illuc ascendere, si ad verain scientiam vis perve- rantur in ighe. Ad hoc ergo ut salva esse possint
nire, sicui ostendit B. Bernardus in nocte qua trans- corpora, super omnia eleinenla levata sint. Sicut
iit ex hoc.mundo ad patrem , dilecto, et dilectori ergo Salvator animarura non est alius quani^Cbii-
suo Guillelmo, qui fueral dominus MOnlispessulani, stus, qtti hodie curo carne glorificata ccelos ascen-
ct tunc moliaclius vivebat in moriasterio Gfandis- 1Ddit; sic, ut ila dicam, salvatoriuin corporum non
silvae, quod est in parlibus Tolosanis. Yidebaturei est aliud qu.aroccehim, quod Chrislum ascendenlem
iii visu noctis, quod sanctus ille satis eum demul- suscepit, et susceptum custodit. Hoc enim signifi-
cebat alloquio. Deinde daris ei manttm educebat cabatipse, cum dicebal: Vadoparare vobis locutn
eum de dormitoiio vefsus quemdam montem allis- (Jdan. xiv>; quasl diceret; Yado parare vobis re-
sinium juxta Jerusalem, el dicebat, se oportere positoriUm , in quo vos reponam ; vado exornare
illom niontero ascendere. Tunc Guillclmus : t Ad capsam, in qua vos transferam ; vado parare hos-
quid, doiriine? > Qiii respondit : t Ut discam. > pitium , in quo vos suscipiam.Vas repositorium
Cuinque ille diceret, se opinari ipsunv essesapien- mundis piscibus, capsarii pretiosam sanclis corpo-
liorem cuuclis morlalibus, ait : t Tunc priraum ribus, hospitium regale recipiendis civibus. Vas
sapiens efo, poslquam illuc ascendero. > El statim piscibus malis et immundis, rejiciendis in slagnum
ascendcbat velocissime. Cumque ille admirans ocu- sulphureuni. Vai putridis et lrbidinpsis corporibus,
iis sequacibus deduceret ascendentem, signum ho- projiciendis ih sterquilinium. Yae gratiae rcpulsori-
rologii pulsando ad vigilias, excitando eum cura bus repellendis in infernum. Sagena Chrisli inodo
fralribus finem fecit visioni. Sicut autem in hoc ex omni genere piscium congregat. Sed cura ira-
 605 SERMO XV, 1N ASCENSIONEDOMINIII.. 606
pieta fueiil, educcliir, et boni pisces eligeninr, el A pronior; stipulam, ad ristinv, vel discursum, vel
iii vasa coelestia reponeiitur; in illas videlicet maii- otiosuin verburo paratior, ad ceiisuram silenlii, vel
siones, de qiiibus scfiptiim est: In dotno Palris mei gravitalem quietis inleroperaniior.
mansiones multm sunt (Joan. xiv). Mali vero pisces . Tlieaulem orilur npn conleninenda quaesiio.Nam
forasprojicienttir inslagniini ignis elsulphurisTqtiod si lignunv, feniim, slipula, peceata veiiialia signl-
illis paralum est, rion "utibi in voliiplntibiis ludant, ficani. sine quibus praesens vita non ducilur: quare
sed in doloribus gemanl. Bohi pisces snnl secuu- sancli siniiliter non dicuiilur aedificarelignum, fe-
-
dum legem, qui squamas hahenl el peiinulas; forles iiiim, stipulam, sicut et caeleri, cum sine lalibus
e"tloricati ad niala Tobrandn ; hilares el exercilali vitam noii transiganl? Nam si.dixerimus, quia pec-
ad bona peragenda ; alacres et veloccs adlraiisi- . catum non habemus, ipsi nos seducimus, et verilas
'
licndum, id esi conieroneiida bona prafsenlia, acres in nobis non est (I Joan. l). ln multit enim offendir
et ardenles ad desideranda fotiira. Porro capsain mus omnes (Jac. iii), Ad hoc ego respondep, qttod
ccelesieiii, in qua reponenda sunl corpora sanclo- veibuni aedificandi roultitudinero venialiuro signili-
ruin.tanquam veraeet coelestes reliquiae, significant cat. Non enim ex uno ligno, feno, vel slipula aidi.fi-
capsae illse aureae et argenieae, in quibus niiiic re- ciiini potest consliui, sed ex multis lalibns siroul
B
ponunlur. Quarum ornattis triplex in ntiro el ar- adunatis. Sancti vero et.perfecli quilibet, non so-
genlo etlapidibuspreiiosis significal tam cxteriorem •Iumab omni mortali, verum etiam ab omni veniali
cceli ornaluiii iri sole, el ltnia, ei slellis, quam in- quniiitiin ppssunl se absiincnt. ldeo non conlra-
leriorein in Iribus; hiefarchiis. Nain sol rubet ut buiil ex illis laniam mulliludinem, ut aedificium
auruhi opiimuin, luna nitet ul argentum, siellae possit appcllari. Significat eliam nomen aedificii
fulgenl Cl radianl sicul geromoe.Suprcroam liierar- morani ct assiduilalem in quojibet veiiiali. Sancli
cbiain significaiilTapides pfetiosi; inediam aurum, vero . quolidianas offensas quolidianis boiioruiii
infiniim argcnluin, operiiro sacriliciis redimunt: el ideo de ipsis offen-
Tres enini primi ordines sunl quasi- gemmac in- sis nulliini aedificium coiistruunt. Sed quia niulla
cotiiparabiles, Regehi ceeii cofOnantes, vel viciniiis bona opera congregant, idcirco aurum, et argen-
ci adhaerentes. TresTiiedii quasi vestis cjus aurea, tum etlapidespreliosos aedilicanl. Aurum in rtibore
tresinfinii quasi vestis eiusdem tintinnabula, per patientiae, pudoris et verecundiae; argeniuni in
quorum iitiiiiiura quasi per argenleum tinnilum se- bona opinione.in verbo doclrinae; lapides pretiosos
creia coalestia plerumque mortalibus refcrantiir. in splendore caslilalis, in fervore charitaiis, in pu-
Magis aulem proprie significat ornatus saiictaruro r( rilate conscientiae, in soliditate perseveraniiav, in
capsarum, in quibus sanctoruin repoiiunliir rcli- .miraculorum coruscatiohe. Ideo aulem sanciofum
quiae, sanctortim exuviae, viriules, et Jireliosa nii- opera levantur de lerra; quia satis indignum esl ut
racula, quibus merueruiit exaltari a lerra. Natn qni corruptionis opera ripii fecerunl, in tabe cor-
virtuies sanctoruni et opera justilite suiit-qiiasi ruptibili |Milrefiaiit; sed magis sigiiis oSteiidenduin
pulcherriroa el pretiosissiroa qiiaedaro aedificia, fueral, quod praeiniuin incorruplionis exspectant;
super fundainentum fidei ,a cun'tis exstfuenda Ti- et quod licel lerresirls eorum dissolula sit babila-
delibus, jiixta illud Apostoli : Fundameiilum alititl tio, lamen domum habentex Deo, non nianufactam,
nemd polesl pdnere, vrwter id quod posilum est, qnod" aelernam in coelis (// Cor. y). Qiiani doinuin ipse
estChrislns Jesus. Siquis auiem superwdificat super . Douiiiius significabat, cum dicebal : Vado parare
fundamenliim lioc auruin, argeiitum; lapides preiio- vobis locum\(Joan. xiv). Hic locus cst abprigiiie
sds, elc. (1 Cor. m.) Nunquid credendum est In iiiundi praedestinatione, et paratur quolidie justifi-
illa coelesti civitate, quara paravit Deus sanctis catione. De prirao parandi modo est illud : y.eniiey
suis, .qui et eam aedificavit, ligneas ant feneas do- beneilicti, percipile regnuni, quod vobis poratum est
mos conlineri? Absit! Non recipit tam dives palria ab origine mundi (Matth. xxv). De secundo esl il-
tam viles mansiones. Oinnis inaleria corriiptibilis D 1 lud, qubd hic dicitur : Vado parare vobit locum.
vel combiistibilis loctirii ibi hon babei. Quidquid ex Paral euiin Doininus maiisiones in ccclo, ut ait
ligno, feno, slipula stiper pfelioso Tidei funda- Aiigustinus, cunv eisdem inansionibus parat roan-
meiiio aedificatnm est, igne convbureliir. Per liaec sores, subtrahendo eis corporalem pitcsenliani in
aiiicm iria intelliguntur peccata venialia, sine qui- terris, ut eidem praesenlari desiderent in coelis. Sic
bus non vivilur. Nara mortalia non sunt ligmim, ; eriim Christus.ascendens in altum, rriiro mbdo, ut
ienuin, siipula, sed cuprura, aes el ferrum. Et hu- ait Leo papa, factus cst. divinitate praesenlior, et
jtismodi peccata fundainenluin non solum pollinint, humanitale longinquior. Parataest civitas coeleslis
sed omniiio deslruunl. • Fides renifn sine operibus fuluris in ea civibus terrigenis; ex quo diabolus de
mortua est (Jac. n). Est autem veniale aliud alio , coelo cecidil: qui lerrani illam velul arbor nioiTua
venialius; sicut riioriale aliud alio niortalius. Ligna . et inulilis occupabat. Parata, inquit, sedes lua cx
sunt rigidiores quam juslum est; fenum mollioies . tunc (Psal, xcn), id est ex quo Salanas cum ange-
et delicaliores, siipula leviores. Lignum acdificat lis suis aposlaticis velut arbores eradicatae, bis
lardior ad dimittendum, ad dandum parcior; fe- morlute ab illa ceciderunt. Vel ex tunc, iil es'
nuni, ad corpus casligandum pigfior, ad fovendura ex die atitc Sabbatuiu, a qiio die ille psalmus ac-
«07 HELlNANDlFRIGIDl MONTISMONAGHI Ci)8
ccpii liiiilniii : quando facttis csl hoino ad imagi- A nalat, avis dum volat, sacerdos dum missam can-
iieni cl simililiidinem Dei (Gen. ), etiain in eo se- tal. Sic igitur ascendit Cliristus in ccelum, quasi
dem sibi paravil sapientia, cujus Sedes est anima ivavigantes ducens ad porlum, pisces ad salvato
justi, cl eliam paeuileiilis htimilitas a peccatis rium, aves ad niilum, plebes ad F>eum. Eeati qui
tpiiesceiis praeleritis; el IrenienS ac praccavcns a pariiciparmit conyivio Jesu in suo profectu. Beali
fiituris, jiixfa illud : Super quem reqiiiescetSpirilus quoque, imo beatiores, qui parlieipaturi sunt cbn-
meut, niii super humilein el quielum, el trementem vivio ejus in suo redilu,
verba medt (Itai. LXVI).Juslitin, inquil,el fudicium Priiiiiim nolvis datur in suslentalione via2, se-
prmparatio tedis tuw (Ptat. Lxxxviii). Justitia, qnae eundiim reservalur in plenissiniam refeciionera
Tcrvat innocentiam; iudiciutn, quod perditani rc- palrise. Primo liilerfuerunl apostoli, secundo assi-
cuperat per pceniientiain. due intersuut angeli. Sic ergo, ut diximiis, parat
0 singUlaris dignitas condilionis liumariae, CBJIIS iiobis Cbrislus hospiliiim, assislendo vullui Deipro
pixparator hospitii asccnsor est cceli, cujtis loci wobis; illum Psalmisiaeversiculuro sub persona Ec-
iiiundator est inundi fabricalor! 0 quam nobilis clesiae qux illum prxmisit ad coeluin, nbn lam vocis
creatura liomo purus! cujus servus homo Deus ad elatione, quam corporis elevatione, el vulneriim
praeparandum illi liospiiiuiu praccucurrit ad cceluro, " oslensione decanlans: Protector noster ntpice,Deut,
deferens securo littcras ad Patrera a nobis coni- wt respice in faciem Chrisii tui (Ptal. Ltsxm). Sane
mendatitias, pro nobis deprecalorias, tain polenles bujus versiculi sensus exaralus est valde legibiliter,
ad inipeirandum, quam delectabiles ad legendum. el omnino indelebililer in corpore Salvaloris. Ail
Ad has litteras pro nobis faciendas iiierobraiiaiii ergo : Protector nosler atpice, id est inspice ante
ministravit virginalis ulerus, minisiraiaro paravit te sapicnliam incurvatani Filii tui, quam pro nostra
Spirilus sanctus, paratam inscfipsit Altissiroi Fi- liberalione ad nos iransmisisli. Et retpice, seu ite-
lius, iitteris arireis seribens de lerra corporis sui runi aspice e}iisdem Filii lui humanitatem exalta-
digiio Dei, et stylo Vel calamo sapientiae, opcra re- ' lam, et luo vullui pro nobis assisteniem. YiJe,
ileniplioiiis humanae. Rubricavit auiein has easdero quam ferventer tuam jussionem impleverit, quatn
litteras preiioso triihio -enioris rosel, quo genavvir- alacriler ad nos cucurrerit, quam sapienter causani
ginales ornantur, jnxta illud Agnetis sponsaeAgni: iioslram egerit, quam fortiier hosiem noslrum for-
c Et sanguis ejus Ornavit genas meas. > Porro ad lissimum solus superarit, quam largiter pronobis
corroborandam auctoritatem lilterarum, til incon- saaguinem suura fuderit, quain poienier inferni
vulsa maneal et «tefna slabilitale serveltir, invio- .£ claustra fregerit, cl inde reducens captivitatein
labilis conservetur, rega'le sigillum crucis a foris nostram captivara el liberam ad le reduxerit, quam
appensum est vesligio clavortim et lanceae lirniis- Tiberaliter dignitatem suam nobis commnnicaverit,
sinie bullatum. In impressione toia sigilli certitado ul nos secum in ceelo regnare faceret, et ad tuam
consislit. Non cstveruro sigilluin [quod] hullacaret; dexteram jam in suo corpore, quod est caput no-
lionest yere crux, qute clavos et lanceam non hnbel. strum, sublimissime collocaret. Aspice in Christunv
Crux est exterior affliclio, et corporalis exercitatio luum : uteum pro nobis apud te interpellantetii
ad modicuro utilis : clavi et lancea sunt pietas va- pro sua ipsius revercntia exandias, Respice in cor-
lens ad omnia. Clavi sunt timor Domini, qui manus pus ejus, quod nos sumus, quod adliuc peregrina-
el pedes perforat, quando carnis opera mortifical, lur in valle lacryroarum el miseriae, ut illud pro
et affeetuni mentis huiuiliat, jaxla illud : Confige lua misericordia suo capili conjungas et counias,
nimore iuo carnet meat (Ptal. cxvin). Lancea cha- Aspice in Cliristum tuutn, qiiem misisti ad nos ad
ritas est, quae laius aperit, quando cor ipsuro vul- peregrinandum nobiscum. Respice in nos miseros,
nerat^ Jhxla TTlUd: Vulnerata charitatt ego tum. qui eumdein ad te remisirous ad paranduin nobis
Hic forlasse quaerat aliquis : Quomodo crucem, hospitium. Fralres, beatus, qui se parat ad para-
clavos, lanceam securo in ccelum tulit?Ad qnod D 1 ium-jani hospilium in ccelo: ne iinparatus corruat
respondeo, quod forma crucis secum tulit in eleva- in praeparalum supplicium in inferno. Sicut enim
lia manibus, clavorHm et lanceae vestigia in suis parala jam sunt jusiis gaudia, sicimpiis jam parala
cicatricibus. Cwn eniin more bominis peregre pro- • sunt lormenla, juxla illud : Parata sunl deritoribus
ficiscens, prius liabuissetsoleBine et familiare con- judicia, et mallei percntienles tlullorum corporibus
vivium, illo expleto, edtixiteos in Betlianiam, *t (Prov. xix).
elevalismanibus benedixit.eis, ut merilo et niimero -..- Sicul enim oeiicdictis jam paralum esi regniiin
popnlus ei serviturus atigeretur. Deinde in codem ab origiue mundi; sic etiam raalediciis paraius esl
schemaie manfbus sic elevatis videntibus iilis ele- ignis aeiernus; Ule idem, qui paralus esl diabolo,
vntus est, deferens eamdem formam crucis usque et augeJis ejus.
ad consessum PatrJs. Neque enim Tatigatus est Hunc paratum invenil princeps ille Malisconen-
Jesus noster scutum suum sic elevans, dicenle ad sis, qui, cum in solcmnitale ijuadam ad solemne
enm Palre : Sede a xbextrii meis, donec ponam ini- cOnvivium in proprio palatio residcret, inultis mi-
mieos ttiot tcabeltum pedum luortim (Psnl. rcix). litibus diversi ordinis coiislipatus, repcnle igtioius
Forniani crucis liabct navis dura navigat, horoo dum hoino equo insidcns per oslium palatii ingressus,
6i& SERMO XV, IN ASCENSIONE DQMINHI. CJU
cunclis videnlibus admirantibus usque ad ipsunvjA obiiumqiie sunm illis insiare proedixit,' promittens
equilando pervenit, dicens se velleei colloqul, in^ se illis iitinqiiam postea defuturum. Post haec ad
stans ut snrgeret, et se sequerelur. Qui invisibili niensain corporis reversus est, Ctiinque a mensa
poientia jam ligatus non valens resislere, mox sur- Siinipto cibo surrexissel, oratorium petiit, et desi-
rexit, et usqne ad ostium palatii prpcessit: ubi gnavit locum in quo voluii sepeliri. Mpx languor
'eqiinro paraluni inveiiij: qtieni jtissus stalim ascen- euro invasit. Sexta feria lecto decubuit. Oranes ad
dit: cujus habenas ille eques nccipiens, qui eiiin se adventanles ad sequenda Christi vestigia invila-
vocaverat, yelocissimo cursu per aera cunctis vi- bat. Sabbalo ilerum communicalus est. El cum bo-
dentibus ferre coepit. llle autenv miserabili et hor- ram suam exspectarel, subilo cum lecio in quo ja-
ribili voce clainans: Succurrite, cives, succiirrite, cebat usque ad superiora levatus esl, trabibns
lotam civitalem cominovit. Orones auteiiv eum cur- obsistentibiisadlerr.ini lcniter demissiis. Quo de-
renlem per aera diutissime conspexeruiil, qiiandiu misso, cuni quasi ad quiescentem illi qni anliige-
naturali oculorum acie eum prosequi potuerunt. rant reverierentiir, iteruni ctim lecio stio ad trabes
Sicque tandem subjractus visibus hominum, faclus rapttis esl ul prius, et iteruro dimissus. IIoc etiam
est aeternuB socius daemnniim, Exivit aiitem ciim lertio facluro est. Tunc ait ad circiinistanies: Vi-
socio stio per ostium niiiri palatio proxiini; quod H deiis quo vocor. Si vullis mecum ;venire, ite vja
oslium civcs ob tanlae rci horiorein lapidibus ob- qua incessi. Deus qiii me vocat, ipse dirigat cprda.
siruxeruni. Hoc auieni ostium Guillelmus nuper et oorpora vestra ad faciendam voluniatem suaro in
Ogerius Guillelmi comilis praeposiliis innovare cu- pace, Et responso ab omnibus, Amen, iransiit fcii-
piens, propler quaeriain quae privalo vel pnbljcp ciler ad Doininum. Vere feliciler : ad qiieni beaii-
usui necessaria videbanlur, conduclis quadam die ficaiiiiiiin de felici assumplione sua lam proxiroe
operariis lapides ab ostio removebat-Et dum ibi futura lot et tanti nuntii tantae dignitatis et excel-
instarel, ecce invisibiliter a diabolo rapltis est, el leiitiav. missi sunt de cpelp a cceli Rege benigiio.
post niodicum diroissns corruit, loloqne corpore Missi vero non solum propter euni Iseiificandum,
graviter colliso brncbiiim confregit. Qiiod videntes sed.ejiam propter circuinstaniem. populiiiii in fide
socii rnrsiis oslium obsiruxerunt. conlirroaiiduin.
0 quam melius hospiiium paraverat sibi Dunsla- Utquid eiiiro assiimebatitr ciiin leciulo, nisi ut
nus Caiiluariensis arcbiepiscopus, qui dnm insla- evideiijer ostenderetur, quod felix illa aniina, quae
rel dies Ascensionis Dominicae, peraclis vigiliis, lunc assumebalur sola sine corpore, quandoque
more suo oraiionis causa remansit in ecclesia so- „( eliani cum ipso corpore forel assunienda? Erit eniin
lus. Etecce inniimera candidatornro inuliiiudo co- quando in omnibus electis implebijur anagogice,
ronas aureas in capitibus gestaniiuro inae.slimabili quod in illo paralyiico iinpleturo est historice; cui
fulgore micantes, per ecclesiaejanuani irrunipens, sanalo dieebal ille inagnus roedicus : Surge, tolle
ante ipsuiii conglobata coustitit, el hac voce illuiii tecium tuurn, et vade in doniumitiam (Malih.ix).
salulavit: Salve, Dunstane nosler, salve : maudat Quasi enim inlecto paralytica jacet omnis aninia,
libi, queni pie desideras Filius Dei, quajenus. si jia- quandiu corpus quod corruinpitur aggravat ani-
ralus cs, venias, et diem hanc, ad cujus gaudiuro iii.im, et deprimit terrena liabiiaiio.sensuin.Post-
suspiras, npbiscuin celebres. Ad quod ille iuiper- qiiam vero conscissus fuerit saccus morlalitatis,
terrilus niauens, scisciiatus est, qui essenl. Clieru- lunc yere tollemus lectum nosirum, et ibiinus in
biin, inquiunt, ac serapbim suinus: et responde doiiuini aelernilatis nostrae, Pro cujus itineris praj-
quid velis. Tunc ille : Ilodie dies solehinissimus concepta janv spe exsiiltat in Domino Ecclesia,
est, el incunibil mihi pane verbi Dei plehem refi- ascensioiies in corde suo disppncns, et dicen.s: Lce-
cere, ct ostendere illi quoroodo ad bpc gatidium tatut tum in his qum dicta sunt mihi:in domum
possit pervenire; propler qiiod niulli convenerunt, Dqmini ibimus (Psal. cxxi). Quod eril, qiiando si-
11ec debeo illos decipere; et ideo hodie venire non ]P mul omnes rapiemur in niibibus obviam Chrislo in
possuro. Qui dixeruut: Eia paialus eslo, ul in die aera (1 Thess. |v), Qiiod significavil illa nubes te-
Sabbati paralus sis hinc nobiscum Romam venire, stiuro, hoc est socielas, cui liodie exhibiium est
el corain summo ponlilice Sanctus, sanclns, san- perjiicundiim spectacnlum Ascensionis Dominicae.
ctus, acternaliter canere. Aiinuit ille, et illi rece- Fuernni enim ceiiiuin viginti numero, qui numeriis
diint. Lecto igitnr boc die ad nvissani.Evangelip; constal ex quindeivario in irigonuro ducio, id est
locuius est ad plebem, qualiter iiunquam locntiis . iiisiiniil ciini omiiibiis suis iiniiatibus aggregalp,
fueiat. Et reversus ad aitare celebravit inysleria. Componiiur aiitein isie nuiiierus ex lieptade et pg-
Ubi auiero vcntum est ad benediclionenv super po- ^oadc. Heplns autem omnes elecips Veleris Te-'
pnluin, iterum ab allaii praedicaturus regredilur; slamenli, ogdoas omnes Novi significant. Nbs. au
ita iit non hominero, sed angeluin loqui putares. leinqui residiii stiinus in advenjii Doinini, nonprm-
Ilerum ad allare revertilur, et data benediciione venieinuseqsquidormierutUysed simul rapieinut cum
lerlio ad populum redit cunclis slupeiiiibus. E| mox ilHi in nubibus obviam Christq iuqero (ibid.), nt
al os ad loqiiendura aperuit, lanla tiafitate vultus quasi 120 cx diinbus qiiiiidcnatii partibus aggre-.
ejus resplenduit, ut nenw ' o"^' » 'o-^iere posset; gati, simul omnes cum Domino asceiulamiis; ul#tot
 v HELINANDIFRlGIDl MONTIS MONAtJHl 612
(JJJ
iii mysleiio simus Ascensionis, qtiot hodie innu-. A quia iiontluni imiiidus sciebal illum haberc Fiiium;
niero fueruiit Ascetisionis Doniinica? speeiatores. ei ideo riee Filii, nec Spiritus sahcli adhnc aliqiiis
Quoil nobis pfaesiare dignetuf Jesus Chrisiiis qui habebai noliliam; excepiis paucissimis peffeciis,
ciiiii Patre el Spirilu sancto vivit et regnal Deus Siciit prOpheiis et palri.irchis "pfaecipiiis, qui Tri-
pef orivnia saeciilasaeCuloftim. Airieri. hiialis eamdem baliueriint notiiiam, quam el rios,
SERMO XVI. etiahv perfectioreni quam nos; quippe quibiis Deus
1N FESTOPENTECOSTES I. seipsuni revelaverai, quos Palef conlra potenlias
Faclusest repenie de ccelo sonus, tanquamadve- hlijiis fntindi paliehtia cohforlaverat, Filius contra
riietitis spiritus veheirientis, elC; (Act. lij. Sermonis effofes snpieiitia illuminaveral, Spifittis sancins
liodiefiise fesliviiati solemrii robfe debiti maieiia chhtfa inimiciiias armaverat amore. His ergo, sic-
fervens et Torfida, torferis ei fervida utinam me ut dixivexceptis, totum reliqtium vulgus adhuc de
duplici Torpentem frigore, coriversaiionis videlicet solo Patfe habebat notiliam, et.ipsam valdeinodi-
ei sermonis, viiae et faciindiae, tantunv calefecisset, cairi;Al posl quamFilius iricarnatus inundo se ipsum -
quariuim treroefeCii; et qiianlum tfemefecii, et cOghbsCeridiiinpraebuit, el idriv per os propriuin,
quantum lefruii,TanlUm torf uisset. Quem enim nbn n non per os prophetarum , se esse Deuni docuit:
ierreat hujiis lorfeiiiis ignei de fonle liullienti "atl- tiihc duartim personarum noiiiiam , Patris scilicet
verilus flairiineus, imo fulmiiieiis, non nisi verbis el Filii inundiis liabere ctepit, nec Paifem esse sine
jgneis, imo iiiliiiiriels explicaiidus? Ad IbquendUm Filio, riec Filiuhi sine Patre; sed sempitennim Pa-
qtiippe dc igiie divlno ; imo de ighe Deo iiidigna et ifeiri seihpiiernum liabere 'Filitihi, ei e Convefso.
ineiTicax esi omnls lirigua, riisi sil ignea; incon- Sed de Spiritii sancib nihil adliuC cogripvil. Posi-
jjrtius el iiiiiiilis bhvriis sermo, nisi sil igneiis. Ad qtiam vero Spiritus sanctus iii igneisliiiguis mun-
lioc enini perlihet, quod Spiritus Sanclus hbdierna do appanilt, et suae divinitatis potenliam mariife-
die sripef (liscipulos in uniihv cohgregalos, ih liii- stavit, tunc priiiio S. Tfiiiitaiis mysteritim innoluit,
giiafiim dispertitis formulis visus est illabi ; ut el iunc nvundtis credidillres in diviriiiaie personas
osteiiderel legein suam igrieam non nisi verbis esse incOnfusas , sicut uiiaiiv siibstaniiam indivi-
igneis, et per lingiins igneas rite sive recte posse sam. Hiiic est, quod in lege vefefi solus Pater in-
pfacdicari. Quasi eiilin qimlairi barbarisraus doClri- trbducitur loquehs; curo diciiur : Hwc dicil Domi-
h* est, de iege ignea frigidam fefre senteritiam, et rius;rihEvangiTio-verb Filihs ipseper se ipsum Jo-
«1erc vivifica iripftuum profefre sermoriem. Oronis quiftif, dicehs : Audisiis; quia dicltim esl antiquis.
auteni serroo ffigidus aut mpiTuus fepuiattif, qui a ,C Ego tiulem dico vobis, Clc. (Matth.\). Quasi dice-
sunirois, ul aiurit, labris clabitur; qui npn exil a fet: Eadem mihi auctoriias est iradendi Evange-
pleiip pectbfe, nec -a foiile cofdis ebtillif. Onihis, lium^ qiise fuit Pairi hieo tradendi ahtiquis Vclus
hiqiiarii, sefmo ffigidus efrcortuus repuiahdiis est, Testairieiiiumi In sferiptis' auierri et iri '
Aciis apo-
qiii rioii in secreib vivit conscieritiae, lieciii vilae sioloriim , qiiae ienia pars est totius canonis sa-
spectilo relticescit. Facfas est repente de ccelbsonus CraeScriptufae, toia sermonis aucloritas ad Spiti-
-
taiiqiiain advenieriiis spifilus veliemeniis. El posl tiini sancluro rerertur, tanqiiara ad auciorem ejus-
pauca : Et appaftieturil iltis dispeiiiiw lingtiw tan- derii partis, el ejusdein auctoritalis, Cuius ei duo
qtiain ignis, etc. Igllnf in libc loco tria pfaecipue primi-: ul cum diciltir : Dixil Spiriius sanctus
cohsidefanda suftl, Id esi ires llli comiies, quosse- (Acti xiii). Sic efgo S. tririiias quamvis in se
ciiriv adduxii Spirilus sanctus : videlicet sonus , nullbs g^adiis babeal, tameii per quosdam, ut :ta
ignis, et"lingiiai Et mihi qttideni absqiie praejtidicio dicairi, gradus ad Immanam pefvenit hotitiam, duui
seuteriliae potioiis videtiir esse isiofuni triuiri iri- priirib sblus Patef cogiiiius Cst, secundb"tum Palre
iriplex Significaiio. Primo cninv per liaec tfia sigm- Filius, iertio cum utrbque Spifiiiis sanctus. No-
ficari afbitror S; Trinitalis nolitiani, quae hodie inndhih quoque, quod haec Tfinitatis notilia sicut
priinuiri Tiiundo delala esl. Seciihdo iripertiiam D per suCcessiones i_emporum, iia per distinctioues
discipiilofiim .gfaiiam, quac hodle illis collata esl. eOriim processit. Tiia quidem riiagna et pfaecipua
Terlib nostraK cohversibiiis fofrivam, quae in his iri- opefa fecit Deus : pfiiiiuin fuit creaiio mtindi, se-
bus breviter expressa est. De singtilis pef ofdineni curiduin redemptio, leriiuiri redemptornfn ad viritt-
videamus. Sciehduro in piirois esi, qubd S. Tfini- lerri CbnfirmaliP, el qiiasi subarfliaiip ad iaiiiorem.
iatis mysteriuro hon siinul, sed per paries ei per Pfimoeninvcreatus esthomo, ut essel qui noherai;
' secundo
successiories teiiipofum rniiiidb innotuit. Nahv ante- ledemptus , ul resurgeret qiii cecidefat;
quaih Filius Carhem assunierct, sblii persoria Patfis teiTib confirmatus est, ut stafeT qui resufrexerat.
mando er.it Cognita, etiam abilHs qui utiuin Deiim HaicTria opefa paria suiit.
iaiiium credebarit esse, sicut ei nos cfediinus. Sed Ejiisdenv namque virjiitis et pbtentiae, bonitalis, et
nec illa plerie cb^hoscebalur ,;quia noridum sciebat sapiehliae est, de niliilo rion solurii aliqua, sed et bdna
mUridns, quid essel dicehdiiriv iri Deo pefsoria , facefe, el peniita restaurare,et reslaurata ne perean t
quidve stibstaniia ; sed id sbluiivcredebarit, Detiin CPBservare.Porrb singula isibrum bpefuhi referuntur
esse oinnium crealurarura auctorem, creatoreiii, adsingulas personariiin.Nam friundicfeaiio referiur
Pairein; sed Patfem creatione, noli gerieratione ; ad palrem, redemptiohis redempiio ati Filiuro, con-
 C?3 SERMO XVI. 1NFESTO PENTECOSTES I. 614
servatio ad Spiriiitm. Paler enim creavii, Filius, A sancta Trinitas in singulis operibtis singulavuni
redemil, Spiriius sanctus conservat et cusiodit-. personariiin manifeslaii se voluit, et oslendere,
SinguJa lamen opera ita singulis approprianl-nr qupd iudivisa et insepnrabilis est illarum operalii);
personis, ul etiam singulae in omnibus operenlur. et quoil quidqiiid unn illarum facit, faciunl et reli-
Nam in singulis istoruro" opernin singulariim pa- quae. Hoc auleni salis eleganti -coinparaiinne uobis
lcnt indicia personarum. Muiidiis quippe creattis ostenditur, curo in saera Scripiura Filius manus
est magnns, pulclier.el ulilis. In magniitnline Patcr Patris dicitur, et Spirilns sanclus ejusdem manus
se osiendit, in pulchriiudine Filius, Spiiilus san- digilus appellalur : vel ciiro ille os Pairis, el Spi-
clus in ulililate. Siquidem polenliae esl magua fa- riiu.s sanctus ejusdeni orislingua iiunciipatur. Arli-
cere, sapientise piilcbra.bonitaiis milia. Sic igiinr fcx etiim per roanus operaiur, quidquid facit, et
in propria operatione Patris invenire esl vesiigiiun quidquid maiius faciiinl, per digitos faciunt. Homo
lotius Trinitaiis. Similiter et iu opere proprio Filii, etiani, el maiius homiiiis, et digili n.orisiint Ires
id eslin redcroptione mtindi, quam operata esl dis- anes, artifices, vel operatores, sed urius, Sintiliier
pensatio incarnali Verbi, lola Triniias fecit se quidqtiid homo Ioquilur, per os loquitur : et quid-
ngnosci. Nam rum bapiizaretur Domiiius a Joanne, quiil os Joquitnr, per linguam loquilur : et hoino,
Paler in voce innoluit, Filius in carne .apparuil os, ei linguaejus iionsunt tres locutores, sed unus
Sjiirilus sanclus descendil in coliimha-(JUaffA.111.) : loculor. Igiiur secundum hanc simililulinem quid-
OporiebatergosimiliterinoperatipneSpiritiis san- qiiid faeit vel djcit Pater, per Filiiim facit et di-
cti Tfiniialis aliquod vestigitiiii inveniri. Idcirco de- cil : et quidquid facit vel dicit Filius^per Spiriliim
scendit Spirilus sanctus hodierna die super discipulos sanclum facit el dicit, sicul scriptum est. Quacun-
cunvquodani signo Trinitatis, idest curo sono, el igne, que.facil Pater, hwc el Filius similiiet fqcit (Jaan.
el lingua. Ctira sono terribili, cum igrie visibili, cum v). Etisii Ires non sunt tres operatores, velJocu-
lingu? coruscanle. Sontis factns est de ccelo, ignis tores, sed unus. Sic quidquid facit vel dicit Filius,
ex sono, lingua ex igne. Souus repcnlinus. ignis facit ,et dicit Paler, el Spirilus sanctus : et quid-
fulgidus ct innoxius. lingua ignea. Soinis ul anili- quid facil vel dicil Spirims saiictus, hoe dicil et
retur, ignis ut videreiur, Jingua ut loqtiereiur. facit Paler et Fiiius; sicul quidquid facit lnaims
Soims ad terrorem, Tgnis ad spjeiidorem, lingiia hominis facil liomo, et ejus digilus; et quod fa-
ignea ad ardprem simul el splendorero. S ontis ler- ciunt uigiti nianuum, facit horoo ipse, et inanus,
nlicus signum fuit forliludinis alqtie polenliae; suae. Sic quidquid dicil os homiiiis, dicit lioroo et
igiiis fulgidus ct innoxius signum sapienliae et jus- liiigua ejus, et quod dicitlingtia, dicit Jiomo el os
litiae; lingua ignea signtiro amoris el doctrinac. ejus. Qtiia vero Deo idero factre est, et illcere.quia,
Igit.ur in -sono Paler inspnuil, qui esl potcnlia'; in £i dicendo facil, faciendo dicil, juxla illud : Dixii, et
igne Filius effulsil, qui esl sapienlia, el a quo onv- facta sunl: mandavit, el creala sunt (Psal. CXLVIII),
nis justiiia; Spiiitus saiictiis, qui est amor Palris . ideo Filius appellatur non soluro roanus, sed e.t os
el Filii, et qui dpcet oinnein lioniiiieiii scienliam, Patris; el Spiritus sanctus non solum digiius, sed
in linguis igneis cpruscavii, Paler exterruit, 111 el lingua. H;ec est uiia ratio, cur in sonp, igne,
timereiur; Filius fcsplenduil, ut crederelur, Spiri- fngua , venit Spirilus sancttis, vid.elicet ul opus
tus sanctus ignivil, ut diligerelur. Quis recliusii- ejus propriuin Trinilatis aliqtiod darel vesiigiuin ;
iiieiulus est, qiiam qui poiesl oninia ? Cui inagis sicut prius fecerat opera Pairis et Filii; praeseriiin
crcdenduiii est, qiiam ei qtii novit oiniiia? Quis cum Trinitatis ipsius notitia praecipue in hocteriio
niagis diligendtis est, quain qui donal omiiia?Ti- opere piimuni essct comparainJa. Porro secunda
meamtis :ergo Palris pptentianv, quia poiesl nos significalio est triplex gratia, qu;e in hoc .adventu
daiiinare; credamus Filii sapieutiam, quia nescil disciptilis collata esl. Sonus. enim facius est super
faJlere; riiligamus Spiriius sancli bonitatem, qnia eps, ad significandum magnam illis collatain poicn-
iiescit iaedere. Reveia liinenda esl potestas, quia . tia.nv.Ignis eflulsit super eos, ad desigiiaiiduni eo-
polenter percutil, credendn esl sapienlia, quia nun- Q runi justiliam el sapientiam. Linguae (Jispertilaesunt
qiiam erral, ct neniinem fallil; diligenda esl cha- , super eos, ad insiniiandam ardenlem illorum cba-
rilas, qtiia nunquara odit, sed seinper diligil. Ti- ritalein, et igneam doclrinam. Soiius lenilicu i
nieanius oninipolentem, credamus omnia scientem, signum fuit magnae et mirabilis illorum potenlix in
ililigamus omnia donaiUem. Primo enini liinendiis signis faciendis; ignis fulgidus et innoxius .signuin
est Deus, dcinde. credendus, lertio diligendus. A Iuit sapienliae in praeceplis Domini iiilclligendis, el
liinore saliisincipil, perlidem proficit, in dileclione jnstiliae in cuslodiendis, Linguae igneaesigiiiun fue-
consummaiur. Initium quidem salularis scieiili.c runl ardenlissimae chariiatis in diligendis proxiniis,
timor Domini, fides augmentum, difeclio finis. A et praedicalioiiis efficacissiroic in populis conver-
liuiore inr.ipinius. per fidem ambulamus, per dile- tendis. Primam gratiam receperuni ad ierrendum
ctionem pcrvciiimiis, qtto tendimus. Tiroor nil esl muhduni, secundam ad illuminandtim , lertiam ad
sine fide, fides nil siiie dileclione. iticendendiim. Poienlia quippe feeil eos terribiles;
sapieniiaeijustiiia lucentes el coiniiieiidabiles; cha-
Sed ae sono, igne, liugtia, latius in scquenlibus ritas auteiii tani fccunda quam facunda, lam elo-
diceiur. Intcrim autciu scicndum est, quod ideo \ qtienlesredd.dit, quain ardeii;es. Primaih
propiie
filH IIELINANDIFRIGIDrMONTISMONACHI 616
tibi- in viitule Spirilus sancli, iit si
acceperunt ad ptignandum contra potestates aercns, ,\ ideo pnecipio
secundam contra carnales illecebras, tertiaiii"coii- bene credis in Spirilunv sanctum dicas inilii isium
tra fallacias inundiales. De priiria factl siint lerri- versiculum, si atiiem noii bene credis in Spiritum
bilcs eliam daembnibiis, de securida horiofabiles lio- sanctum, ne possis iilunv diceie. TUnc ccepit ille
minibiis, de tertia amabiies oiiinibus. Facia siinl dicere ciimTremore: Gloria Pairi, et Filio, et sta-
san-
ergo halc tria signa super discipulos, tit per ea ter- tinv obmuluit, nec poluil perdicere: EtSpiritui
refeniur' securi, illuroinareiinif caeci, docerentur clo. Apostolicus autein saepe faciebat eiini repelere
totuin versuin a principio; sed illc ntilla ratioue
magislrii atlmoherentiir conversi; ebrriperentur
ailiijonili, corrigereiilur correcli , aecensi prsefice- polernt versum finlre, sed sfcroper obmutescebat
renliir. Has autem gratias prius quideih accepe- post Patri et Filio. Qiio viso, ait ad euin papa:
rani.discipiili a Paire Ct Filio. Sed in libdierno ad- Ecce, miser, qnomodo Spirilus sanctus pertuurasi-
veniu Spiritus snilcii plcnlus acceperhnt. Naiii po- lehiiuin ostendit se Patrl et coaeternam et coaequa-
lestas a Filio data fiiit signoriim faciendorum , lem habere gloriam, quam tu per luam insipien-
quaiido ad eos diclunv cst. Ecce dedi vobis potetia- tiam ei conabaris auferre. Et deposuit euni abomni
lem calcatidi super serperiles el tcorpioaei; et niliit olucioelhohofeecclesiasiico. Sic ergo, ut praedixi-
^
vdbit nocebil (Luc. x). ln baplisiiio quoqiie jiistifi- mus ,'Spiritus sanctus ctihi majore gloria mundo
cati Tuerunt et mundaTi, sicut ad Petrum dictiiiii iniioluit, quam prius innolueiat Paler et Filius;
esl: Qni lolus est, non indiget nisi «f pettes lavcl quia copiosiora glori;c muliiforinis aliulit munera,
(Joatt. xiit). Porro de sapientia et chariiate , quod quaro illi priiis dedissent: ui per hoc sciretur,quod
utramqiie jam acccpisseni, lestaTiir Dominus, cum licet poslerior innoiesceret, non inferior tamen illis
dicit aJ eos •Jamnoti dicam iioi servot, sedtimicos esseti Natn qiil solum Patfeiri pfius coghoverant,
meosiqnia omnia quwcunque audivi a Palremeo, accepeftint spiriium servitutis in timore, ut time-
ttota feci vobis (Joan. xv). Et iierum: Iptz enim rent Patris potentiam. Advenierile aulein Filio da-
Pater amal vos : quiavotme dmasiit, et credidistis liis est aposlolis Spiriius sanctus scientiacet cogni-
wihi (Joan. xvi). Ipsum quoque Spirilum sanctuiii tionis in ipsoruin praedicatione ad inlelligendam
jatn a Doinino pefceperaril, quandb eis dicluin est: Filii sapientiam. ln advenlii verO Spiritus sancti
Accipile Spitiium sanclum: quorum remiteriti» pec- datiis esl spiriiiis'anioris ih ignearum lingiiaruni si-
caia remiitiiMtur eit, eic. (Joan. xx.) Sed qnae jaro niililuiline, ad diligendani siintil el prtedicandarn
habebani a Palre et Filio, Iiodie plenius a Spirilu ipsius Spirilus sancti benevoleiitiani.
Sahcto habere «oeperunt: non qtiod Spiritus sanclus g Sicutergoper quosdam gradus advenit Trini-
plenius liaec habeat, quam Paier et Filius: sied tatis notilia, ita per quosdanv gradus crevit ipsius
quia, qni posl illos insiniiandus erat, donis cumu- gratia. Sed de secunda signilicaiione triuin signo-
latioribus eral lionorandus. Justuih quippe erat ut rum soni ignis et Hnguae isia sufflcianl. Nunc de
qupd rioiitiae Spirilus sahcti quasi defueral , ut tertia videamus, qttaeest nostrae conversationis for-
tenipore poslrCino donorum majoritas resarcirel: ma, in his tribus breviter expressa. Quando enim
sciretqne iiiuntliis quod Spirilus sanclus quanivis peccator-in seipsum reveriitur, ut ad Deum con-
posl Patrem et Filiuro veniret in notiliam, non mi- vcrtatur, prius ei lit sorius de ccelo, dcinde ignisex
norero lameii quam illi poteniiani vel gloriain pos- sono, tertio forniatur lingua ex igne. PriUs eniro
sidefet. terretur liomo a Deo ,ul eunv reverenter tirrieai,
Quod pulcherrime deihoiisiravit Spifims sanetTis deinde compiingitiir ardenler, ut, vehementer doleat
in quodam concilio, cui praesidebal piipa Hilde- corisiimitur sapienter, ulpeCcata sua prodaf. Sonus
brandus (32-53), alionoriiine.diclus Gfegorius VI'.. enim pertinei ad lerrorcm, qui peccalorem conver-
In eo, eniin concilio archidiacoinis quidatn accusa- tit, ignis ad dolorew, qui poeiiilentem coquit: lin-
lus de baeiesi Macedoniana , quae Spirilhin saiictuhi gria -a<lConfessionem,quacsicut lingua canis viilnus
asserit esse creaturam, et ncgat creatorem, jussus D duni lingil, curat, etiani peccatbfera sanat, dum
a ponlilice praeseiilari, adfuit.Tnlerrognlus de fide peccnta m.anifestat. Sciendum vero quod singula
sua, respondit se esse caibolicum; cui papa : Cre- . isioruin triuni iripliciter habent fieri. Nam iriplici
disin Patreinet Filium et Spiritum sancluih? Re- coiiiniinaiione, ut lerreat, nobis minalur: videlicet
spondit: Credo. Credis, inquit, bas tres personas ajlernum ignem, purgaiorium, repeniinum interi-
ejusdeiii esse; virtulis, majestatis, et^gloriae? Re- liiin; poenas aeternas, pcenas purgatorias, subita-
spondil: GredO. Ul ergo, ail apostolicus, credam neae niorlis insidias. Primuro minatur non timenti-
te veruin dicere, dic mihi hiinc versiculum t Gloria bus se, secutidutn parum limentibus, tertium nou
;. J*iifriet Filio et Spirilui sanclo. Erubuit primo ille, semper limeiuibus. Igijur hecesse esl, fralres cha-
aestimans se a sumino pontilice quasi laicuin. sesti- rissinii, quia necessariuro valde el ulile ut Deum
siiari, et litteras ignoranlein : Doniine, inquit, ego non sblutn limeamus, sed etrouliunv timearous, ci
laicus non sum, sed litteras novi. Cui papa : Non seniper timeamus. Timeamus, ut pcccatoies de-
ciiio, iiiquit, de lua scientia, sed de tua fide : et beni, limeamus muliuin, ut justi solcm, tiroeaiiius

(32-53) Hiltlebrandus noodum erat papa, sed legatiis papae,

617 SERMO XVI, IN FESTO PENTECOSTES I. 618
semper ut perfecti lirocni. De primo est illud : Deum A praecepta non occidendi, non furandi, etc, posiium
time, et mandata ejiis observa : hoc est omnis lio- esl praeceptum non concupiscendi: ut oslcnderei
mo (Eccle. x;i). Dc secttndo : Semper, inqiiil, quasi Scriptura, quod, cum coricupiscenti facultas lolli^
lumeiites fluclut limui Deum (Job xxxi). De tetiio : lur, sola voluntas pro facto reputaltir. Fuginmus
Bealut homo, qui semper etl pavidus (Prov. xxvni). ergo vias infcrni, id esl omnis peccati moiTalis
Timendus est Deus, prqpter poenam aeternam : aciunv, aflectum, consensum.
inullum quoque litnendus est propier pcenam post Cavendum quoquc est ab igrie purgatofio; qula
morlem purgaloriam; semper eliara limendus est hnlla magnitiido poanacpracsentis potest comparari
propter mortenv improvisanv, et horam mortis in- illius tircntis; cum ignis ille lanlum molcstior sit
cerianv. Qui Deunvnon liment, necesse est ut in- igne lemporali, quanlum ignis afdens in fornacc
fernnm descendanl, et ab eo non exeanl. Qui non molestior esl igne depiclo in parieie. Cavet autem
multum timcnt, ncccssc est ut per ignem post roor- ab igne purgatorio, qui cavet a veniali peccato.
tem transeant, Viae inferni peccala sunl mortalia Nam ohine veniale peccatum, quod in hac vila pur-
et quot peccaia Jalia sunt, iot quae ad infernum du- gatum non fucrit, hecesse est in eo igne purgalum
ctinl: Libera me, Domine, deviis inferni. Deus bone, iri. Deus bone, quis cavere poterit a tot viis, et se
quis se custodiel ab liis viis, ut non in eis persistal, a lot laqueis explicare? Quis cavere poiest- vias,
tit non pereas transeat, ut non in eas incidal; ut qtias enumerare non potest? Infinita sunl venialia
iion ad eas tendal? Periculosum est ad eas tende- peccaia, et eo peficulosius, quo facilius perpetran-
re, miserum in eas incidere, miserius per eas trans- tur. Mnlta enira mala sunt, quae bona pulanlur.
ire, miserriinum in eis stare. fieatus planc, qui in Unde poela ;
calhcdra pcstilentiae non sedit, scd beatior qui in Et mala sunt vicina bonis, errore subipso,
via peccalorum non stetit: at ille beaiissiraus, qui Pro vilio virtus crimina smpe tulit.
in consilio iropiorum non abiil. Hic cst enim, qui Multa quoque sunt nvortalia, quae pulantur venia-
nec adyias inferni gressum tctendit, id est qui nec lia. Unde Propheta : Delicla quis intelligit? (Psal.
peccare morlaliler dcliberavit. Nam qui tale pec- xvni). Porro beatus Augustinus (34) emimcrans
cattim vel tantum deliberat, jam gressus illius ad quaedam minora peccata, dicil esse huiusmodi, quo-
infernum spectai. Qui vero deliberatum peragit, ties scilicet aliquis in cibo vel in poiu plus accipil,
jam in vias inferni incurrit. Qui aulem peraclum quam necesse est. Et certe saepehoc niortale pecca-
repelit, per viam inferni transit, vel polius ctirrit. luin esl. Sed inlelligendum csl Atigustiniim hoc
Et qui repetilum non deserit, in viis inferni persi- C i dixisse de modico excessu, non de nimio, qui cra-
s:it. Necesse est aulem, ut quandoque ad infernum pula esl vel ebrietas. Demuin addit : i Quoties ali-
perveniat, qtiia a via inferni nunquam dcclinat, et quisplus loquitur quam necesse est,-vel plus tacet,
seniper eam percurrere feslinat. Libet igitur ex- qtiam expedit. > Verum iiihis exemplis quae ponit
clamarecum Propheta : Quis est homo qui vivil el Aiiguslinns, non determinat cilra qnos fines pccca-
nonvidebit mprlem : erucl animum suam de manu tuin sit veniale, vel ullra quos morlalc. Foriasse
inferi? (Psal. LXXXHI.) Quis enim ad inferos non lioe voluT inlelligere, quod quanlumciinquu alie-
dico non pcrgit, sed. et non currit? Quis esi, in- iiuenlur ista, ad niiiius sunl peccata saltem venia-
quam, honio, qui mortem non videat,id est qui Jia. Denique multa sunl venialia in iinperfectis,
morlole peccatum aliquando non incurral? Morlale qnav perfectionem professis mortalia rcptiianluf.
peccalum esl lipmicidiuro, morlale esl odium; nara Unde beatus Bemardus(35):« Os luum consecrasii
qui odit fralrem suum homiclda cst (/ Joan. m). Evangelio, nugis illud aperire illicitum, assuescere
Horlale peccalum esl unum solum verbuin ex ran- sacrilegium. > Yix-igitur adducor, ul credam rao-
core animi, vel exiumore superbiae, vel ex fervore nachunv vel presbytertim nugis assuetum non pec-
iracundiaein prbxiraum prolatuni. Qui enim dixerit carc mortaliter. Nam si oinnes homines de hujus-
fratri suo Raca, reus eril geheimae ignis (Malth. ^ modi verbis in die judicii ralionem reddiluri sunl,
v). Quis autem in hujusmodi verbo aliquando non cum quanta pulamus districtionc haecratio exigetur
peccat ? Moriale peccatum est unicum adullcrittro. ab illis, qui perleclionem-ordine VelTiabituprofessi
Plus dico; niorlale peccatum est tinicus aspectus sunt? Quem autem non terrcal exemplum de quo-
libidinosus; dicenle Chrislo : Qui viderit mulierem dam monacho Cluniacensi, qni pro suie religionis
ad concupiscendumeam, jam mmchalus est eam in lcstinionio non solum abbas factus esi, sed etiam
corde suo (ibid.). Plus clianv dico : mortale pecca- raplus ad cathedram sedis ^ToIosanae? Hic eninv
tuin csl unus solus affeclus libidinis in proposito curo in caeteris circumspcctus esset, lamen verba ri-
confirmaliis. Qui eniin in sola cogilalione sua us- sttra moventia plus quam deccbat monachum fre-
que ad conseusum operis dcleclalur, hic non soluro queniabal. Super quo vitio ssepe increpatus cst a
videndo, sed etiam cogilando iiicechatur. Sic qui S. Hugone : cunv sxpe corripefetur, etnon cbrri-
videril Tem quamcunque proxiroi, ad furandum gcrelur, praedixit ciquod sero poeniterct, videlicet
cam, jarii furatus est eanv in cordc suo. Ideo inler cum post mortcm labiis spiiniaulibus dolcns et an-

(34) Scrm. 41, De sanciis. (35) S. Bern., lib. n, De consider. in fine.

PATROL,CCXII. 20
 fri9 HELINANDIFRIGIDl MONTISMONACHI 62»
xius appareret. Quod ila factum est,- Nam nvorluus A , de accusanle vel defendenle conscienlia. Denique,
apparuit cuidam capellano praefatl Hugoviisabbalis, ul ail Aposlolus : Esl irisiiiia, qum salulem opera-
italut praedictum fuerat labiis spumSMibiis; rogans tur (11 G-or.vn). Niliil enrm utilius ad Victoriam de
capellaiium ul iret ad S. Hugonem, ul eum oratio- peccato fuluro, quanv irislitia de pfaeierito. Hinc
iiibus suis a pccna, quam eiprte.dixer.al, liberarel. apud ppetas vicioria dicilur filia Siygis, qtiae inter-
Qui yoealis septem fralribus injunxit eis, ul septem pretatur tiisliiia : qtiia pcf irisiiiiam vincuniur
djebus pro anima ejus tenerenl silentium. Quod vilia, perlaetitiam vincunt. Umie quidam :
praeceplum sex fralribus diligeiiler servantibus, Dum non twta fuil, defensa est.llion armis,
Mililibus grttvidum tmta recepit equum.
septimus dissolvit, qui silenlium injunclum non le-
npitijieruin ergo praefaiusepiscopus apparuit eidem Hse sunt ergo tres comminationcs a Domino,
iria lonitrua de coelo, qiiae nos exterrearil a
capellano, raullum conquerens de illo fralre, qui quasi
silentiuni non bene lenueral, et saluleni suam sic peccato. liifernum nobis minaiur Doininus per se
interruperat. Quod ille rctulit ad abbatein. Qui vo- ipsum, dicens : Ibtint hi in supplicium mternum
cajo fratri transgressori iiijunxit poenilenliam, (Matlh. xxv). Ignem purgalorium per Aposlolum,
jussilsolulum silenliiiro seplein diebtis lacilumiiaie crini dicit : Ipse salvus fiel, sic lamen quasi per
fesarciri. Quibus expleiis defunctus episcopus vultu B ignem (1 Cor. m). Mortem subitaneam, cura dicit :
iiilari, et in yeste pontificali apparuit ipsi abbali Vehiet doriiintisservi illius indiequam non sperat,
liberalori suo, gralias agens de sua liberationc. Hic ei hora quarit nescit (Maiih. xxiv). flic esl ergo tri-
. plane de sola nugacitale damiiari poiuii, nisi ei lot plex soiius, qui fit de ccelo super peccalorein ad
~
yirluies aliae, quibus abrindaveral, succurrissent. etiriiexierrenduin.Fit autcni soiius de ccalo duplici-
Caveamus ergo ignem purgalorium, cayendo, ul ter, aut signo aliquo praecedente,.ut turbato aere,
possumus, ohinis venialis peccati aclum, affectum, viel hubibus conCurreritibus, aul ex improvisb et
consensurii : ,et qiiolidiana pcenilenlia quotidiana repente nullis signis praecedenlibus, ut cum sereho,
diluendo peccala. Sed oportet ul non solum timca- cbelo, et aere tranquillo subito mugire audinvus lo-
mus Deum, sed ut muliuin, et semper timeainus : iiitfua^Sic sbrius ierroris a Domirio fit aliquando
ut non solura caveamus a pnena %ierna, et a pcena sigiiis praecedenlibus; aJiquando ntillis praecederiii-
purgalorii, sed etiam a morle subitanea, quac nun- bussignis. Signis praecedenlibusfit quando peecator
quani bene cavetur, si non sempef limeatuf, si npii ilagcllaiur a Deo vel damiio rei familiaris, vel lae-
sioiie proprii corporis, aut mbrle propinqui, anle-
semper ante oculos liabealiu^ si npn semper cogi-
tetur. quiim terTCatiir. Fit aiiicm clecoelb sonus repeini-
"( nus, quando
In haec Iria pericula nos irapellunt oblivio noslrae peccalor subiia inspiraiione divinae
mortalilatis, laelitia carnis, securitas in.orlis. Gontra gratiae.Tiullis rebus adversis praecedehiibus, in se-
priromn est illud : Memorarenovitsima tua, el in Jpsuin fevertitur; ei a propria cOnscieiilia lerrelur.
«tiernumnon peccabis(Eccli,\}i).Gontrasecundum : FaclUs esl sonus de Coelocurii signo praecedenie
Risut vester in luclumconverletur, et gaudium in super Paiilum apostolum, qui prius Csecllate pef-
mxrorem (Jac. \\). Coiilra terlium : Beatushomo cussus est, quam voce territus. Faclus es.t autein
quisemper est pqvidur (Prov. xxvm). ltem : Sqllicilu- repenle de ccelo sonus snper Mariam Magdaleiiam,
dinenon pigriJRqtn. xn). Hic mihi dicet aliquis : quam repente iriulalam intefius, nec extefius fla-
Quis semperpotesl cogitare de morle, sine jristiiia gellalam, pfiUsTiunviliavitdiviiia gfatia, qiiain pce-
coniinua et mcerore? Nara mempria morJis trisiis iiis castigavii. ldemcbniigil frairf, de quo iu Vitis
est, et amara, Yerum est, sed JJli.s,qui non confi- Pairum, (juj cUm ihgTesshs fuissef ecclesiam a da;-
dtintin Deo, quibus aelerna non sapiunj, quibus tem- nionibus misere viiicius, vultu telerrimo et horri-
pofalia dulcescunt. Nainqui justorum praeniia fide bili, repenle ibi au"Deuiuconvefsus, fugato daembne
praesen.tJunl,spe praeodbranlur,, dilcclione et desi- angeiis stipatus visus esi. Vere supcf iUUnvfacius
derio praegustant, is.tis reyera non est amara morjis D est repeiite de Ctieiosonus. Repente, id est nullo
nienioria, sed dulcis potius- et jucunda. Hi enim signo praCcederiTe.Sed de sono'isla sufliciant. De
mori non meluunt, sed cupiunt dissplyi, dicenles igrie vero et liiigua in sefinone seqtienli, qubd
cum Propliela : Heu mihi fjuiq incolalus meus pro- Deus dederit, expficabirous.
Iqngqltisesl! Qttqndpveniamtei qpparebo qntefaciem SERMO XVII.
Dei (Psaf. cxix). QuaiHvuamlegatur in Evangelio
Nazaracprum (36) poroinusdixisse discipulis: t Nun- IN EADE»SOLEMNITATE, II
quanvloelisitis.nisi ciimfratrem vestruni videritis in Ignis qui faclus est ex sono, sicut sonus de ccelo,
cliarilate, > Hoc est ergo quod ail Apostolus: Quasi . significal queiridani splendoiero divinaegraliae,siroul
l,risies, in saecuJo,.sentper autetn gaudentes, in Do- et ardorem, qui sequuntur in animo peccatoris ex
iniiio (II Cor. yi). Quati trisies Aixil, etnon, trisles: limore poniini conturhalo. Sicut enim sonus prae-
et gaudemes, non atitein, quasi gaudentes : quia cessit ad percutieiiduin et perturbandtiro peccalo-
vera tristilia v.el.lxiitia in ho.c steculo non est nisi reni : sic ignis succedit ad illuminandum simul et

(36) Liber apocryphus.

 6fi SERMO XVII, IN FESTO PENTECOSTES II. 622
irusirandum mentem. Illuminalur autem peccator A quc tequaliler fervet: imo multos illuniiiiat, quibtis
ti ipliciler, ul scial, si fieri potest, peccatorum suo- paruin aut nihil caloris pfaeslait..Deiiiqtte sol in
rsim pondus naluram, et mensUrami id esl qun- ipso ortu suo nobis Iucet, ied 11011in riobis ipsis
l.tcr et quanlitnv, el quolies peccaveriu Pondus re- fervet : imp mane splendore instuii, el ignibus
fertur ad qualitaiem peccati; mensura ad quantiia- meridiem; Similiter ergo nbcesse esl .ul peccator
lem, nuraerus ad peccandi coiiSuetUdinein.Qualiias piius sua peccata vident, quam pro illis doleat. Et
atlendilur in pccCali sulisTaniia, quanlilas in cir- quis sic digne doluit, ul dolere debuit? i Facilius;
curasianiiisi coiisuetudo iri recidivis. Sic igilur " inquit B. Ambrosius (37); inveni, qui innocentiani
post sonUin de coelo, fll igriis e* spno : quia post- coiiservassenl quani qui condignam egissent poeni-
quaro peccaibr limore Domini perCussus in seipSjlra tentiam. >Nec roirum, cum pcenitenlia nobis agenda
reverlilur, slalini recogilare cogiiur qttortlodo pee- sit, non solum de malis nbslris actibtis, scd cliani
cando Deuin offenderit; qualiler, quain graviier, de bonis, quando ipsa bona in mala convertimiis;
quam frequenter. Et haec iriplex illuminalio esl iu qiiandoea nbn benefacimus:IdeodicilIsaias: Omnes
malis quae Conimisit. llluminalur quoque Iripliciier jusiitim tioslrw quasi parinus riienslruatw (Isa. niv).;
ad coiisideraTidum mala, qnae iheruil : id esi vcr- Si justitiae nbslrae lales sunl, quales ihjustitiaef Sl
mem, qul nofl mOritur; ignem; qui non exslingui- B * lumen quod in hohis estj lenebiai
sunl, ipste lene-
ttir; mortem, quae non fniilur. UlUmirialtireliam brae quanlae erunt? Ecce Deus homines mulieribus
iripliciter in consideratione bonorum: quia conside- coroparal; nec solum homines molles el lluxos, sed
ial bona quae non fecil, Cl oona quse fecil, sed nori et fprles et robustos; nec mulieribus tantum, sed
sicul facere dehuil; et bona qtise perdidit, id esl niulieribus inenstrualis. Vae nobis oronibiis a fra-
qua: rocrtiissel si ea quae debuil. ut dcbuit.-fecis- gilitate corruptionis ei corrtipiione fragilimtis, qui
set. mulieres appellamur! Vae nobis a fceda mollitie!
Esl autcni singulorum triplex consideratio : quia vae nobis a viriutibus, qiiae panno imiiiundis iinb
tria bona non fecil, quae facere debuil. Non dilexil comparantur
Deum, non proximum, non seipsum. Non reddidil Quantum riobis liendiim bst pro injusliiiis, si
«uique qiiod suum eral : non Deo obedicnliam, nou pro justiliis esl dolenduiii! Maledicius eiiiin qui
rroximo justiliam, non sibl tempefanliam, juxia facit opus Dei negiigenter , el ille aroplius, qui
illud : Sobtie, et jusie, ei pie vivamus in hot tmculo frtiudulenler IJer. XLVIII).Siquidem uterque a mari-
(Til. 11). ltem bbiia quae fecit, tripliciter non fecil, datis tuis declinat, qni mandasti manddla tua ett-
ul facere debuit; quia non ea piiritate inleiuionis, g stediri nimis (Psal.cxwu). Negligentef bpus Dei
Tion ea perseverantia longauitnilalis, qua debuil. El, facil, qui facit tepide, aul in inccepio non fervct
1* ait S. Benedlcihs : i Omnis ju litia lepida, irans- operej atit non perseverat in opcris fervore. Opus
iioria, vendita iu oblivione crit corara Dco. > Tria anieiii Doinini facii fraodulenler, qui vcl dc suis
crgo maxima bona meruisset, si homo fecisset sicut praisuinit viribtis, vel suis laudibus tolus inservil;
debuerat; tarnis glorifieaiionem, aniniaa beatiiudi- qni ipsuin opus alii vindicat qnam Deo; qui aliud
nem, et beatorum visionem. Qui autera liaec orania pi-semium captal quam Deum; qui operis sui aliud
subtiliter considerat, dolpris roateriam sibi coacer- prctium taiai qiiaro ipsum; qui bonorum suoruiii
val; et qnanto perspicactus nientis inluituin ad operrim alium quaiu soluro Dcuin auclorem cxisli-
singula direxerit, lanlo ardenlius singula delebit. mal, aui reniuiicratoreiii exspeclat. Postquain au-
Scripttini esi enlrii' : Qtfi apponii scienliam, apponit lcin ignis ille sic illuininavii ad inielligendum pcc-
et dolorem (Etcle: f). Nemo ergo potesl ab hoc igne cata, sic inllammavit ad dolendum, mox dc seipso',
accendi, nisi prius ab eo illuminalus fueril; quia linguaiii formabil ad confitendum. Nec eiiim prb
nemo polcslflerepeccaia sua, vel darana spiritualia, peccato suo condigne dolet, cui illud necdum per-
nisi prius ea cognoveril, et cogniia prudenler aesii- fecle displicct. Nemini autem pcrfecte displiccl,
mavcrit. lllud ergo in hoc igne mirum est, quod D B qtii adhuc illud tanquam tbesaiiruro serval et pos-
ardor ex spleodore procedit; cum alrbi soleat splen- sidel, dum illud celat et relinct. Nam qui perlecle'
dor scqui ex ardore. Verutn ita est Jn ipsa igiiis peccalum odit, slaliin illud a se lanquani veneiiuiri
tubstanlia. Iguis enim ex calore splendidus est, cl noccnlissiinuro cxspuit et evoroit. Igitur posticcb-
iion calidus ex spfendore. Scd in participatiolie gitationein et coiiiritioneni coniiniio cuTrilur ad
ignis aliter esl, Nam qui piius ab igne remc-li fuc- confessionem, ul visilalio sancti Spirilus cuiiclis
rant, cum ad illuro ardeutem et lucentem appro- suis pariibus absoluta sii: ut srcut deccelo soiitis
pinquare ceeperint, necesse esl, ut ab eo prius illu- eniitlilur, el de sono ignis cg.redittir; sic et dc
inincntur, quam calefiant : etul ante splcndoris' igue lingua formeiur. Omnisauteni lingiia quav de
ejus fianl parlicipes, quam caloris. Nain. splendor igne formatur, necessario ignea esl.lgnea igitur ,
igni.s lorigius pfocedit, quam -calor : et ideO prius debetesse confessio. Nihil igne purgatius, aul eiiam
se participari facit. Quod in solari radio nianife- purganlius, vel eo chrius autlucidius, vcl rulilan^
stuni est, oui ubique acoualiter lucet, sed IJOIItibi- this, aul rubiciindius. Ignis res" est purtssiroa, cla--

(37) Arabros.,-lib. i\t De vwnii., can. to^

 T!23 IlELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 624
rissima, colofatissima, qnia rubicuridissima, niliil A comiiibtis, cum quibus intral ad nos, permanet
habens admisturii fubiginis, aul alicnjiis sordis, aptid nos, id cst cum sono, igne et lingua; ciini
vel obscurilatls, nihil palloris vel.coloris emortui. terrpre, luce et ardore, cum limore, dolore et con-
Similiter cohfessio debet esse pura, clara et rubi- fessione; sed alio el alio raodo. Qui enim advenefat
cuuda. Pura, ut non nisi peccata sua confileatur, cum limore servili et initiali, permanei cui.n limore
id esl nec virlulcs proprias, nec peccata aliena. casto et filiali. Et qui adveneral ciim dolore ex pec-
Integra, ut oinnia peccala et peccalorum circum- caio perpetrato, permanei cum dolore ex pramiio
stantias reiegat, et nihil a confessorc abscondat; dilato. Et qui adveneral curo confessione peccati,
rubictinda, ut confileiilis faciem erubcscere cognt. permanet cum confessione laudis, id est cum gra-
'Confcssio quippe qtiaecunclis; suis parlibus abso- liarum actione de beneficiis pferceptis, el curo spe
lula esl, pur.i csl per humiliiatem, necaliena mala de percipiendis. Sictit enim in principio tiineba-
puhlicare didicit, nec sna bona novil jaciilare; et mus, ne dainnareinur; sicjnm conforiati a Spirilu
clara est per simplicilatem, quae veiitaiem nescit sanclo timenius adbuc quidem, sed non jam rie dam-
abscondere, quae meiidacium fingere non novit; el nemur a judice, iino ne ab eo minus latidcmur.
rtibicunda est per vcrecuiidiam, quae colore roseo Unde Apostplus : Vis non limere? Bonum fac, et
conlitentis faciem didicilornare, tillioc velut lend- jv,habebis lattdem ex illq (Rom. xni). Aliter qiiidem
«inio inierho plus placeat inspeclori. Sunt qui liraet ancilla dohvinani, aliter uxor marilunv. llla
peccala sua lanquam aururo in sinu suo abscon- liinet, ne prorsus expellatur; ista, ne paruro dili-
dtint; sunl qiii hujusmodi possessionem vendenles galur. Similiicr jam in Spiritu sancto exhilaraii,
lanquam Ananias cl Saphira avare dispensaift, dolemus adhuc quidem, non pro diluto crimine,
quaedam expbnenles, ei quaeoam relinenles, et sed pro dilatb munere, sicul dolet qtiidam dicens:
Spiritiii sancto inenlienles. Sunt qui non solura Heu milii,quia incolatus meus prolongatus est! (PsaL.
propria, seil el aliena dicunt. Stini qui sua tantum cxix.)
recitanl, scd lanquam fahulani, vel quamdam hi- Confitcmur quoque Domino, nbn quidera peccata
-stbriam sine pudore ei verecuridia, sine rubore et nosira, qua: jam confessa ci diraissa smit, sed be-
tristitia, sine fielu et gemilu, sine conlritione et neficia divina, quac nobis gratis data siint, sicut
dolore. Siint qui in conliiendo superficie tenus su- confitebatur, qui sicJoquebatur : Confitebortibi,
spirant et gemnnt, nc nihil facere videanlur. Sunt Dominerex, et cqllaudaboleDeum salvatoreinmeum;
qui virtutes suas enumcranl, jactantes sicut Nabu- confilebor nomini luo, quoniam adjutor el prolector
«bodonosor somnia sua, visiones capitis sui phan- factus es mihi, el liberasli corpus tneum a perdilione
taslicas, vel daeinonum sophislicas appafitiones. " (Eccli. ti). Hujusmodi auteni ignis mentem qnidem
Sunt qui confitendo peccala sua gerounl el ploranl, nostram non conlristando roacefat, sed exhilarando
scd de hoc ipsb laudem affectant. Non sic ille qui impingual, sicut apparuil in illo fralre, qui pane ct
ait : Dixi : ConfiUbor adversum me injitstiliam aqua per aninim susicnlatus, post anntira apparuit
meam Domino (Psal. xxxi). Dixi, inquit, id estfir- piugiiis el hilaris, velul in Domino confortatus.
miter in Corde meo facere proposui me facturum. Nam sinc inlermissione in cella sua cura inulla lae-
Quid? Quod sequilur. . tilia el exsullatione Deo gratins egerat, quia eum
Gonfitebor ego ipse, antequam alius nie accusel; a saeculorevocaverat, et societati sanctorum con-
sed sponle et voluntate pronunliabo adversum me, junxeral, el ab inferno eripueral. Sic eliara in no-
non adversus alium, iiijustilias mcas, non justitias Stris congregaiionibus multolies accidil: in quibus
Confiiebor Domino, id csl ad laiidcm el honorem sunt aiiolescenles, qui cum cibis aridissimis nu-
Domini, non ad honorem vcl Iaudem inei, impuians trianlur, tamen cprpulenliores el coloraliores sunt,
riiihi pcccaia mea, gloriam autem Deo. Igitur ubi- quam cuin olim in saeculo cibis delicatissimis ute-
cilnqiie Spiiitus sanclus hospilaturus est, necesse banluri Quod in Daniele el sociis ejus, qui cibos
cst hsec Signa tbla praccedere^ quia per baectria in D ; regios legiiminibus et aqu.a cominulaveriint, oliin
eleCloriim cordibus sibi ipse solilus est bospitium praefiguralum cst (Dan. 1). Ilabemus etianv Iinguaro
parare. Timor enim Doinini, qui fit de sono repen- igneam, ciim non soli salvari volumus, sed de alio-
iinb, et qui principalum possidct in tota domo, rnra siilute sollicili sumus, edocendo fervenler, vel
domuro jubet everri, et sordes aC quisqtiilias dili- exhorlando efficaciler pro aliis laboramus, Quotl
genier inquiri.- Cognilio peccali et damni recorda- utruraquc linguae officiura debet esse igneurii,quia
tib, tanqUam quidaro faniuli obsequentissimi do- nec oratio frigida ascendit in cceluni, nec exhorla-
et sordes el quisquilias tio tepida accendit aniinum. Eihaec fuit terlia ratio,
' irium diligenter everrunt,
in unum colligunt. Doloris vehemehtia qnasi quae- quare Spirilussanclus venil cura sono, igne el lingua.
dam flamma voracissiraa chllatas comburii; con- Quarla quoque polest induci, quod ideo venit
fessio autem quasi scopa quaedamcomoustaS ejicit. ctim his tribus signis ad significandum videlicet,
Haecesl scopa, quav hospilium Spiritus sancli eva- quod eodem ordine quo jam venil ad suam gratiam
citat el mundat. Hos ergo famulos praemittit Spiii- nobis confcrendarii, veniet.ad judiciuro, ad ratio-
tusjanctus ante se. Cum autem remanserit, quos nem de collalis suis muneribus exigendam. Nam
secios reliiiebil ? Utique lios eosdem. Cum iisdera de Domini Jesu secundo adventu legiiur : t fjui
 623 SERMO XVni, IN FESTO PENTECOSTES Iii. 625?
venturus est in Spiritu sancto judicare vivos el, A repellere. Pnlsat ad ostia siiigttibfum; si quis ei
roorluos, et saeculumper ignem (38). > Si autcm aperueril, inlrabil ad eum; non ad unuro solum,
veniel in Spiritu sancto, ergo et Spirilus sanctus sed ad singulos. lgnis est enim; nec ex sui disiri-
veniet cum ipso. Ipse, inquam, Spiritus san- butione minuitur, sed putius atigelur. Augetttr dico,
citis in Filio discretioncm judicialem faciet; quia non in sui substantia, sed in participatione. Nemo
arguet mundunv de peccalo, et de juslilia et de autem se excuset de impossibilitate, quod eam non
, judicio. Yeniet autem cum Filio, id-est in persona possit recipere. Ignis.est enira, quem omnia pos-
Filii, in qua habital pleniludo divinilatis corpora- sunt sentire, vel incendenlem, vel caleiacientem.
liicr, id est qui perfeclissime plenus est potentia, Ad ignenvbenigne accedentes calefiunt, vehemenier
cl sapientia, el sanclilate, et bonitate Dei. Sicul autera repellentes incenduntur. Similiter Deus su-
cnim Pater in Filio , et Filius in Patre, sic et perbis resistit, humilibut atitem dal.gratiani (1 Pelr.
Filius est in Spiritu sancto, el Spirilus sanclus in v). Valles abundant frumenlo (Ptal. LXIV),et inter
Filio. Veniel ergo ad judicium cum sono, igne et raedium nvonlium perlranseunl aquae (Psal. cm);.
Iingun. Sonus erit in judicio repentinus, quia ca- sed feriunl summos fultuina monles (HORAT.,lib.
lamiias erit repenlina. Sicuf enim in diebus Noe n, Od. 10).
cdebant homines et bibebant,etc, usque in diem qua " Hic ignis lucet in quibusdam, in aliis occul-
intravil Noe in arcatii, et lulit omnet, ita erit ad- tus est. Lticct in electis jam bene operanlibus:
venlut Filii hominit (Malth. xxiv). Cum entm dixe- occultus est i.n eleclis adhuc crrantibus, et adhuc
rint, pax et securitas, veniet repente calamitat, corrigendis, sicul ignis in. carbonibus morltius adr
quia dies Domini, sicut fur in nocte, ila veniet (I liuc reaccendendus. -.'''
Thess, v). Sbnus ergo erit repentinus, itl esl lerror Videat autem qui hunc ignem receperit, ne per»
siibitus, ct immensus ignis cum sono adveniet, non dat receptum , sed conservet in perpetuum. Ad
super ccntum viginti lanlum , sed super mundum quod n.ecessaria est materia, quaepascattir. Et ideo,
loium. Qui etiam uon soltiin erit lucidus, sed eliam sicut in lege legilur : Subjicienda sunt ligna per
ureniissimus. Erit autem forlassis injustis noxius, dies singulos, «f hic ignis jttgiter ardeat in qltari
el juslis innoxitis; sicut fuit ignis Babylonicus (Levit. LXII). Ligna vero, quae fomes ignis, sunt,
iribus pueris in fornace, quibns omnino non no- exempla sanclorum, vel monila doclorum, yel le-
cuii, ct lanten Clialdapos fornaci proximos incenr clionem divinorum mandalornm, accipienda arbi-
dit. Porro lingua ignea rion esl nisi illa definitiva tror : vel certe jngem memoriam gravium pecca--
iudicis senientia, qua reprobis dicel: Ite, male- Q torum super fundamenlum fidei sedificatorum, et-
dicti, in ignetn mlernum, elc. (Matth. xxv); electis per ignem acerrimae pcenitcnliaepurgandorum. Ha;e
autem : Venite, benedicli Patris mei, etc. (Ibid.). subjicienda sunt mane per singulos dies, id est co-
quaeignea, id est moleslissima eri| reprobis; sed gilanda iuitio cuj'uslibet Jenlationis adinanem glo-
ignea, id est clarissima, charissima et ulilissima, riam perlrabentis : et siiniliier vespere, id est iu.
quibus dicetur : Venife, benedicti Patris mei, per- omni tentatione inulilcm iristitiam suggerente : et'
cipile regnum, quod vobis paralum est ab origine sic semper ardebit ignis, id est fervor boni operis,.
mundi. Ad quod nos perducat judex ipse vivorum el in altari cordis^ Nemo aulem desperel, quod a gra-
mortuoriim Jestis Christus Dominus noster, qui tia Dei non possit purgari, lanquam nimis sordi-
cum Palre et Spiritu sanclo venil et regnat Deus dus; vel illuminari, tanquam densissimis tenebris
per omnia saecula sMculorum. Amen. obumbralus. lgnis esl enini, qui domal oronia, ct
SERMO XVIII quo eiiam de durissimis lapidibus exculitur scin-
IN FESTOPESTECOSTES, III. lilla. liera nemo putet ex suis operibus se illam
tAdvenilignisdivinus(39). > Eslignisbonus,ctcst meruisse, vel suis meriiis illam posse conservare.
ignis malus; est ignis divinus, et esl ignis diabo- Ignis est enim qui pcfseipsum movciur, per se
licus. Ignis malus et diabolicus, alius esl culpae, D movens aliud, ct semper est in moiu. Simililer Spi-
scilicet concupiscentia; alius poenaes scilicei ge- ritus tibi vult spirat, ei ncscimus unde veniat, id
lienna. Ulerquc iguis nunquariv dicil : Sufiicit; esl pro quibus meritis nostfis ad nos veriial, quando
ulerque insatiabilis est. Ad difTereniiam hujiis mali venit, nec qito vadat (Joan. in), id est nec quare
ignis, is qui bodie in discipulos Chrisli venil, di- nos relinquat, quando ad lempus relinquif: quod
vinus vocalur. Quod autem dicitur advenit, ignem saepe eliam juslis conlingit, nihil sibi consciis.
graUaedeclar.it, non ignem gloriae, quae nondum Ignis aulem quia semper in moiii Csl aut crcscit
advenii : ideo hoc lenipus dicitur ^raliae, non aut deficit; sic gralia Dei. Aut enim in ea profici-
teinpus gloriae. Jgnis ergo divinus, id est ignis di- nvus, aul deficimus : nec est mediuro ; quia non
vinae graiite jam advenit, id est abundanler ad nos polesl ignis in eodem slatu permanere. Nemo ergo
venit, ul in quibus abundavil pcccatum, super- negligat gratianv Dei. Ignis est enim, qui neglectus
abundel gratia. Ecce, fratres charissimi, gralia Dci exstinguitur. Unde: Noli negligere gratirim Dei,
omnibus se offert. ln nobis est vel fecipere, vel qnm est in te (I fim. iv). El alibi: Spiritum notite
-»-.-
(38) Offic.cccles. (39) Offic.cccles.
ffl HELINA3NDIFWGIDI MONTIS MONACHl 628
exsltnguere (1 Thess.y). Non ncgligere aulem gra- A prSediclis verbis sigitificatiir. Pauca vero de his
ljam Dei, est se in ddta gratia in omni fervore devo; IraViscurrendopPliusquamexpenendo, et diyinando
lionis exercere. polius quain disputando dicamUs. Conslruclio eo-
Iiem nemo conqneratur se parum graiiae acce- ruhv a fine est inchoanda, hoc modo. Noininaliones
pisse. Ignis est enim : et ignis ex modico crescit in seu manifesialiones serapliim docet mobile eorum :
imnvensrim. Simililer quilibcl graliam quam nccepit id esl intefpretalio et manifestalio htijus nonvinis
de modica potest facere nvagnam , si illam non ne- seraphim, quod est nnmeri pluralis. Ideo autem
glexerit; ignis aulem ad nimis femota non tr.insi!, dixit nonvinationes vel manifestaliones, plurali nu-
sed iradil se proximanlibus. Sic graiia Deiadclon- mero ; quia non cst unica, sed mulliplex iiominis
gantes se non vadit, sed elongat se ab eis, sicut seraphim inlerpretalio. Seraphim autem interpre-
scfiptum est": Noluit benedictionem, et elongabitur iantur principium pris eorum, yel ardenles, vel in-
ab eo (Psal. cxvm). ldeo Propliela invilal, dicens: cendenies. Pfima interpretalio significat, quod hi
Accedite ad eum, et illuminamini (Ptal. xxxm). spiritus primum locuro oblinent circa Deum; el
Nihil igni sic contfarium nt aqua, et graiiae Dci quia primi loquunlur secreta Dei el Jaudes : se-
nihil magis repttgnat, quam Juxnria, |sicul dicit p cuhda sigiiificat, quomodo ardeant amoreDei; ter-
Apostoliis : Cqrruplio incorruplionem non potside- lia quomodo inceiidant amore proximi. Ail ergo :
bii (I Cor. xv). Ignis nec frigidusest, nec tepidus, « Nominationes vcl manifeslationes serapliim; t.
nec parum calidus ; sed fervidus et aestuans : sic id est inlerpretalio miilliplex liujus nominis sera-
graiia Dei in frigidis non moralur, nec in lepidis, phim, qute est manifcslalio significalipnis illius,
sed in ferveniibiis spiritu. Unde in Apocalypsi: Vli- « dbcet mbbile eorum scrtipef, elc., > id csl demon-
nam calidus esses, aul frigidus: sed quia tepidut et, stfat, quod illi spiritus semper moventur Circa di-
etomam te ex ore meo (Apoc. ni). Quod est dicere : yina et incessanier; et calidum, id est quod ca-
Uiinam aul Chrislianiiate ferveres, aut infidus esses; lent; et acutum, id esl quqd penetrant; et superfer-
nam de te non giistarem, ulpole cibo vel polu inibi vidum, id est qupd perielraiicne fervenliores red-
ignoto, et ila mihi nauseam non provocares. Scd duniiir ad penelrandum. Docet, inquit, mobile, id
quia noroen Clirisliani habes, non possum , quin est mobiliiaiem motionis eoruiu, id est affectus;
tentem quid seritias; et quoniam te tepidum senlio, motionis dico inlentae, id est affectionis in Deum
miiii nauseam provocas et vomiltim, Hoc generali- tendentis, el forsan intimae. Sic enim postea in alia
ier tle omnibus Christianis, specialiler autem inlel- translatione Jegitur, id est forsan in Deum ipsuiii
iigendum de nobis monachis : quibus fervorem JH- Q inlfantis.
stijiae professis pejus est post votum reperiri tepi- Quod autem dixit, foisan , no.n lam ad dubilan-
tlos, quam ante votum frigidos fuisse. Nunqnid non dum posuit, quam ad sententiam lemperanduni :
lepidi sunt, qui terrenisse iromergentes solatiis, su- quasi diceret aflectionis dico forsan intiinae, id est
perna non qiiaerunt, ad coeleslia non aspiranl? Quid non penitus intimae, sed lamen iniimae. Qnidquid
liabent isli de igne divino; de igne, qui semper sur- enim in Deum intral, revera inlimuin est, sed nbn
sum feriur, et sursum movct et effert ? Certe qui pehitus intimum; quia non onviiia sccrcla ejus
iion sursum moventur, non aguritur Spirilu Dei, crealis spiriiibus penclrabilia sunl, nec inlits po-
imo nec liumano, sed spirilu itimenli, qui semper tcst cognosci, riisi a se solo, sicul ait Apostolo :
sequilur carnem , et deofsum fertur, lgnis etiam Nemo icit, qum sunt liominit, niti tpiritus hominit,
divini ardorein efficacem, a quo ordo serapliim con- qui in ipso ett; similiter et qum tutil Bei nemo co-
preatus est. S. Dionysius sic describit (40): t SJo- gnovit, siibahdi ad plenum et ex loto, r.isi spiriius
bile cnim semper eorura circadiviha.el incessabile, Bei (1 Cor. n). ldeo etiam praemiseral circa di-
et calidum, el acutum, et superTervidum iniente et vina, Nbn enim dixit in divina, sed circa divina.
non indigentis et inflcxibilis semper roolionis, et Quaiitumcunque enira inlrelur iii cognitionem Dei
supposilorum feductivc el acliveassimilativum, re- D ab his beatissiinis spiritibus, sempef lamen sunt
xallficans
' ;• jlla,. et resuscitaits in similcm calidila- qtiasi circa, npn quasi inlra. Intra siinl laroen,
tem, et igneum coelitus, ct bolocauste purgativum, quanlum ad ea quae capiunt; sed circa sunl, quan-
^t ihcircumveialum, et ipexstinguibilem, habeniem lum ad ea quae non percipiunt. Ideoeiiam ait circa
sic, sic seiripcr lucifornicra et iiluminativam pro- divina pluraliter, non circa Deum, quiain Deostint
prielaiem oriinis obtenebrosae obsanctificalionis mulla bealis spifilus cognoscibilia, sedeliam iiiiilta
scrutalricem , vel persecuiionein, el manifestalio- iiicomprehenslbilia. Hoc esl ergo forsan inlimae, id
nem Serapliiin nominaliones aut manifestationes esl lionusque ad plenitudincm, uliia dicam iniimi-
rlocent. > Haec sliiit veiba beaii Dionysii, irao loni- talis divinae; vel si legatur, non indigentis, id esl
trua : quae pltis stuporis el admiratioiiis, quam co- afleclionis non a suo desiderio frustralae, sed suum
gnitionis alTerUnt. Videnlur autem ad amoris nattt- desiderium ex lolo complenlis, et iniiexibiljs, id est
f-ara rei'erri. Tbta enira serapliim vita, actio et af- pon in faslidium se refiectenlis. Et est qiiasi expo-
/eclio omnis, aiiior est ad Deum ei proximum, qtii siiio cjus qttod dixcr.at, intenlae,. id est in Deum

(40) De cwlesl. Iiicia_rc!i,

 629 SERMO XYfll, IN FESTOLPENTEGOSTES III. '650.
semper tendentis, et nunquam ab eo se averienlis. A I superfervens. Hoc eivim superfei-vidum signilicat
Igilur mobilc siguificat velocilatem affeclionis eo- illud imincnsum divini gaudii pclagus, quo eoruni
rum. Molus enim eorum, vel potius, mobilitas, ni- acuturo penetrat, el se imniergit, cujus gaudii su-
Iiil aliud est, quam voluntalis eorum vel affectionis, pereflliicntia ineffabiliter scibilis, el liquidi acimicm
vel concupiscentiac, vel desiderii suirima. agililas, illud potenlissimum non relundit et bebetat ad re-
celeritas, velocitas, vel potius volatus. Unde non so- siiiendum fastidio, sed potitis aniniat et renovat ad
lum cum pedibus, sed eiiam cum pennis etaiis pin- peiietratiduin desiderio. Nam iogens ille fervor ve-
guntur ; quia sicut penna avislevis est, eljucunda, hementis incetvdii, qui in illius ordinis sumnio ca-
et fulgida; etsun-um ferens, ita et affeclus eorum. mino semper exaesluat, nihil aliud esl, quam divini
Nostri aulem affeclus pedes anlmae vel gressus cii- amoris sancta vehementia. Liqtior aulem, qui in
cuntur. Unde Propbela : Mei aulem pene mpti stint illius catnini vasis opiimis et probatissirois ex illius
pedes, pene effusi sunl gressus mei (Psal. LXXD),id ardoris iiicendiosuperfcrv.elet ebullit, nibil aliud
esl affectus mei fere ad malum opus prolapsi. Et est, quanv divinae voluptaiis torrens, per illorum
beneGregorius (41) : t Velle, inquit, aliquid facere, spirituum corda capacissima superexcufrens; et
jam mente ire est. > Si aulem nostri affecius, qui " illud flumen gaudii, ct fliivius ille pacis, quae exstH
percarnis et spirilus repugnantiam multum tardi- perat omnem sensum, et illorum beatofum spiri-
tatis paliuntur, aliqttando etiam in sanciis adhuc tuum flagrans desideriunv non solum. transcendit,
|n carrie positis, pennseappeUaniur: quanlo reclius sed ejiam accendil. IIiijus liqupris lenuitas inenar-
affeclus illorura, qui tolisunt spiritus! Velocilas rabjlis, et subtililas inexplicabilis, et inefTabilisju- -
ergp affeclionis illoium significatur per hoc nomen eunditas, in aquis illis siipercceleslibus signatur,
triobile: mundilia vero.el sanctitas per hoc qtiod se- «[uaeibisuspensae feriinluradsuavitatis roreni infe-
quilur, circa divina. Niliil enim alitid desideraht, rioribus infundendum, lllud Taiiien gaudium, illa
nuam Deum. Perseveranlia vero per hoc qnpdsub-, voluptas aqua dicilur, et.vinum, ei torrens, el flu-,
ditur, ef incessqbile; hujus perseverantias fervor yiiis, et mare. Aqua, quia miindat et sanctifieal;
noiatur, cjim dicitur jef ealidnm. Pojestenim aili- yinum, quia delectat el Jaelifical; lorrens, qiiia de-
qtiid sempef et remisse moveri; ut fluyius, Arar, siderium reacceiidit et renovat: fluvius, quia abun:
qui seinper cnrrit, sed adeo leiite, ut dubiuin sit dat ei satiai: mare , quia in immensum onine de-r
aspicienlibus i.n u.lram partem currat. Sed quja est sidefium Iranscendil et superat. Hoc super fefvi--
aliqttis fervpr sine efficacia, ideosequitur ef aculum; dum Dibnysii videttir promittere Dominus bis ver-
id est penelrativum el penetrans, quod significal gQ bis : Mensuram bonam, ef cgnfertqm, el coagilalam;
adeptionem rei desideratae. Sed quia adeplio rei de- et superefjluentemdabui}t in sinui vesirqs (Luc. vi).
sideratae solel minorare desideriuin adipiscenlis Alibi aulem dicil: Eadem mensura, qiia titensi fu.eri-
circa rem possessam, ideo subditur, ef superfervi- tis, remeiieiur vobis. (Malth. vii.JTIujTisTaroeri-p'o-
dtim quod significat quamdam superni fervpris sterioris loci sensus est. Si parvam mensuram de-
ebullilionenv, quaeillos replet ad saliclaleni, ei deritis, parvam recipietis ; si magnam , magn.im :
quodaramodo nianat ad desiderinm; sicut videmus semper lamen magis recipielis, quain dederitis;
lieri in cacabo pssidue bullieiitl, ut ex fervore con- . ijula mensuram boriam ei coagitalam et superef-
tinuo repleajur usqne ad suinnium,'ei eyacuetur fluentem dabunt in sinus vestrbs. Et hoc CSt, quod
iisque ad fundiim; e.i replejvdp.eyacuetur, el eya- etiam dicil Aposlojus : Qui parce semiriat.pafce et
cuando repleaiur, Qui.a vero liquor ille, qui in ijlis tnelet : et quiseminat in .benedictionibus, de benedi-.
bullit spirilihus inconsumptiliilis es.t; el ardor de ctionibus et metet (11 Cqr. ix).
quo illa prodit ebullilip inexslinguibilis, et ipsa ebul- Timor minarum esl mensufa bona, spes pfoinisr
litjo imminorabilis, ideo in illis est semper.acuium sorum mensura conferta, cuslodia rivahdajprum
el superfervidum. Quia autem in Deum'scinpef pe- menstira coagiiata. Mensuram stipereflluepieni pbs^
iieirani, et seinper penetrare desiderant; qiiJa ut J) I sumus dicere addilionem ad illa tria , quae in Deu-
ait quidam sanclus, augent spiriiualps delicise de- lefonomio legunttir: Diliges Dominum ex toio corde
siderium in menle, dum saliant, Juxta jllud : Qui tuo, et ex lota. dnima tua, et ex omni forliiudineiua'
edentme, adhuc esurient, el qui bibunt me, ddiuic si- (Deuier. vi) : non enim ibi addilum esl, ef ex tota
lienl (Eccli. xxiv). nientetua. Et tamen Jegisperitiis a Domino iriterfo-
Est ii-iquc deleclablliler in illis impressa simul gatiis, quid in lege scripium essel, ait: Diliges,Do-
sitisaiqtie saiielbs. Nara desiderant sine labofe, miniim, elc, ex tota menie' iua (Luc. x). Quod
quia desiderium satietas comilatiir : et Satiantur responsum Donvinus non solum noh reprehendi.i,
sine fastidio, quia ipsa saliefas ex desiderio semper sed etiam confirmavil dicens : Recte respondisti.
acceridiiuf. Longe abesl a stti- necessilas, longe a Aul ergo in Hebraeo scriptum erat, ut legisperitus
salieiale faSlidium ; quia sitientes saliantur, et sa- resporidit, aul in aliqua translatiohe, aul ccrie aequi-
fiati sitiiiiil. IIoc est ergo qupd ail supeffefvidiim, pollens. Nam in eo qubd dicjtur in trahsJatione no?.
id esl ex fervore siiperabuiidans, ci ex abuiidanlia sira tetTio loco: El ex omni foftitudine tiia, ptiio.

(41) Hoin. in Erantj.

$31 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 652
eiiam convprchensum : JSf exomni mente tua, quia ATur aulero mobile hicsignificare aptiludinem pelius
forlitudp jpla hdminis non in sojis viribus corporis quam aclum, ut mpbile idem sil ac moveri apium ;
est, sed eiiam iri viribus nientis,! Duplex fortitudo incessabile verp priyationem cessalionis. Igitur
in Deuteronomio compfeheiisa eslsub uno membro. mpbile pertipet ad eorum sublilem ej simplicem
In Luca vero divisa est in duo.membra. Quidquid naluram, incessabile ad perfecjam eorum indu-
ergo mensuraimis, aulde primogradn esl: ul mul- , slriam.
tum de seciindo, atit nl perfeclum de tertio; super- Porrb calid.um, aculrim, et stiper fervidum tam
efiluentia vero in pracmiis lantum, non in meritis gratiam pra:yenieniemsignificanl,'quam subsequen-
esj. Vides ergo quomodo superfervidum Dionysii, lem. Nam sine calido nec mpbile quldem babere-
supereffJuens Domini, pracmiunvdesignei.Mensuram tttr. Nullus enim rnoius sine calore, nec calor sine
bonam nobis renveliiui Dominus, quando nos libe- molii: sed ranturo calor accelerat, el calorem mo-
rat a damnaiione perpelua ; confeiTam, quando lus augirienlat :et nvagnus calof facit niotnro velo-
nos induit slpla prima , in qua singulariter nos in cem, et velox niotiis magnunv calorem. Calidum
speconstiluii, et briinino eruif a.timore; coagila- ergo significat praecedeiitem-gratiam, quaededit illis
tam vero nobis redifel, quando secunda imroorlali- mobiliiateih cirCa diyina, id est naturam aptam ad
talis, Slola nos vesliel: al supereffluenlem nobis B appeienda diyina. Jncessabile yero significat libe-
cumulabit, quando suaj visionis, quae omne deside- runi eorum arbilrium abliac divina gratia nunqiiaro
riuin supera', telefha beatitudine n.os donabit, Nec recessisse. Porrp aciitum et superfcryidum signi-
solum in liac parte superfluil mcnsura Domini men- ficanl divinam gratiam hanc stabilitatem in eis
stirse nosirae; sed eiiam in singulis islorum gra- confirmasse, ul jam nec possint esse inhabiles ad
.dtuim.. Q.uidquid enira dainus yel facimtis, ienipo- iiilelligendunv Deum, riec parum fervenles ad «3111—
rale est et traiisilorium : qiiidquid auienv recepturi gendum; sed semper aculi sint ad penetrandum,
suinus immoftale est, et aclernuni: igituf liiilleriles el superfervidi ad siiperfervendum, id est non so-
semina nostra in operibus bonis, el in lacrymis, lum ad seriiper fruendum, sed etiam ad superfruec-
non deficiamus; lempore enim suo melemus, non dum, boc est ad beatins quam alii, fruendum, ut
deficientes. Yae parce seroinanlibus ab avaritia : suinini angeli. Ui totam mensuram Domini men-
vac nibil seminaniibus a pigritia : vae mala semi- surae Dlonysii convparemus, ppssumus dicere, amo-
naritibtis a slullitia; vae bona seniinanlibus in per- ris nPstri mobiles semper Circa divina versari, id
iidia. JE*fimi parceraejuni, secundi niliil raetunt, ter- est naturalem nostram aptitudinem bona appetendi,
tii inala metunt, quarii eti.am nihil nielunt, quia si sit incessabile, hoc est, si in bono appetitu per-
seroen suuro pefduni. Vac, inquam, lepidis, pigris, severet, esse mensuram bonam, Quod si non spluro
carnalibus, bypociitis. Sed deliis alias. Sic ergo motum hunc incessabiliter habeat, sed etianiperse-
descripsit Dionysius ardofem seraphim in Deum, veranlef in eb caleat et feryeat; esse mensuram
cum di-xil: t Mobile eorura cifca divina, et«. >Quod conferfam. Si aulem calidum boc usque ad aculunv
autcm sequitur, incenditim illorura dempnstrat in penelrativae el laetificantissimac spei proficiat; esse
proximunv; de quo ad prcesens mibil dicimus: quam- mensuram coagilalam. Si vero acutum lioc.iis.que.
vis libc satis peftiheal ad matefiahi nostfam, qui de ad excessum cpniemplaliOhissuperferveaj, tnen.su-
ignc cliarilalis traciamus. liaec nutem pauca dixi- ram esse aliquomodosuperefuiientem. Hic enim ex-
niiis, ut vel ex parie nionstrareiiius, quomodo cha- cessus dono gratiie naiuram excedil, et ideo quo-
rilalis igne ferveredebeariius. Namut nobis de ca- daihmpdb;supereffUiil. YaeilUs, qtii mobile semper
lninO illo ccelestis Jerusalem scintillas aliquas babent cifca divina, et lanien riunquam moventur
sancli fervoris verborum Dionysii malleus excti- circa ea. Ili sunt qui lalentum jntellectus a Deo
tiat", sciamris nostri anioris mobile csse circa divina . percipiUnt, et illud in lerra abscondunt, vel in su-
nostrbrum piiritatem affecluum , ct operum , qui- dario iiivoIyUhi; implicqntes se negoiiis swculati-
bus ad Deum gfadimur. Naijrpedes nostri affe- T) bus, vel carnis- operibus ihsudantes (II Tim. iv).
cuissunt; gfessus istorum pedum ppefa : porro Vaeejiam eis, qui acuiuni habent circa divina, sed
iiiccssabilc luijus mobilis perseverantia in ulrisque, non inccssabile. Hi sunl, qui ad lempus credunl, et
Calidum liujus inccssabilis Teivor in opere, et in tempore teniaiionis receduni(Luc.<vmj. Vaeeiiaro
nrdeiilissiihus zeliis jusiitise, ct desiderium patriae illis, qui incessabile babent.et caliduni non liabeni:
fervenlissiiiium. Acutum liujtts calidi aut spes est seroper in religione cOnversantes, et in sua conversa-
ipsius desiderii, quaa per acunveri suum velut ari- tione semper remissi et tepidi, nec spirituTerven-
chora quaedarii' iiicedil posl CiirislUm poiitificera tes : cum qgnuin pasclialein non solum crudum co-
usque in interiofa velaniinis ; aut cerie excesstts medcre npn debueranl, sed riec etiam coclum aqna,
iioster quantuluscurique in coiilcmplatione. Hic es.l sed lanitimiassum igni (Exod. xn). Sunt quidani,
cniiri iri hoc saeculo nostri amofis actimen.' Nam quj hlijus amoris caliduin liabent, et aculura non
per illuivisblum amando in Deuhi penetramtis.TIu- habent. Ili sunt boni simplic.es el illitierati, q.ui
jiis aulein acuii superferviduro, est ipsius conlero- mullum habeni devotionis et dileciionis, et paruro
platioliis tani exuhdans-gaudium iii coinprehen- cognitionis. « Multo aulem roelius est, nt ail san-
sione, quam stupor iuundans ex adinirfltione. Yide- cttis Ilieronyinus, rusticitatem sanclara babere,
 655 SERMO XVIII, IN FESTO PENTECOSTES III. 651
nnani scienliani vel eloqiientiam peccairiccm. > A qiiaeril.iiiies ad speculuro, sicque prpcedentes in
lliijusinodi ar.iitum non esl acuttim calidi sed fri- publicum cuni vcsle viridissima, mente sordidissiina,
gidi: non aculuin ignis, sed aciitum ferri, quod radianlibus annulis de digito, et de animo ridenti-
semper inutile jacel et inefiicax, si viribus desli- btts oculis.
luatiir urentis, cujus qnoque utilitas ipsa ct cffica- , Denique illam tonsuram, quam in summo vertice
cia ssepius assumitur in raorlis rairiisleriiim, quam tanquam pio Chrisli siigmale geslare coguntur, ne
in auxiliura salutis. Non sic acutiim ignis, quod maiore circulo capillarum pexurara attenuel aut
seniper ex seipsa utile est et eflicax, non oiiosum bispidet, ita in parvulum orbiculum circumcin-
fulurum, si viriiilis alienae suffragium defueril; sed narit, ut magis videatuf signura venalis corporis,
scmperquod suum est sua ipsius poicntia facturuin. quam ordinis clericalis. Et audent isli de sancta-
Est non solnm iners, sed eliam pessimum aculum rum Scriplurarum sacrosauclis mysleriis, buccis
liiijiismodi ingeiiii, si divini amoris aculum defu- rubenlibus, inflalis faucibus, liifgeniesgiilture,pro-
erit. Quid cnira? Nonne jacebi.t hebes, el consum-; tento aqualiculo, verbis suffocalis doctrinam pu-
ptura rubigine, sinon quadam velut cote subjun- blice profiteri? El quid mihi persuadebunt isti de
galur studii, ei exercitii assiduilate levetor? Quod voluntaria paupertate el abstincnlia Christiana; qui
si sludiosaexercitaiio inipendatur in artibus infrt.i- B asperilalem crucis, el sordes paupertatis aposlo-
cttiosis.et nibil sonantibus lilteris, quaeinde utilitas, licae lam se probanl nescire , quam demonstrant
qtiod emolumeiitum? Omne quippe scieniiaesubiilius conlemnere? Aul quid apud impudicos rbsei isli do-
acumeii sic esl lanquam arisla, qua nihil subilius, clores, et arte, non nalura formosuli,de pudiciiia
iiih.il inuiilius. Sie etiam in liberalibus disciplinis perbrabunt: quorunv impudiciliam non dico signai,
siibtilitas multa, et si non ad amorem Dei transfefa- sed et aperte clamat faraa, facies et ocultis, vullus
ttir, utililas ntilla. Si quis aulem se.in Scripluris di? et habitus, sermo et incessus, victus et convictus ?
vinis exerceat, elipsius Scripturae praecepta non atl- Qui lanien et nimis ad loquendum promptuH stini,
iinpleal, quaeilli inde saius, imo qttaenon pernicies? etsatis ad disputandum spinosuli, elacululi ad di-
Nunquid potenles in Scripturis, si non poieniessiiit, scendum :
et in operibus bonis, ideo non potenler lormenla Sed si Virgilio puer, el tolerabile deessel
patientur? Et certe isti.praecipue, ut ait Jeremias, Hospitium, caderenl omnes a cririibui
fregerunl jitgum, ruperunt vincula (Jerem. y). Quid quod etiam ex hujusrapdi canina voluplate in-
Quis janl vel pro scientia Scriplurartim cprrigi- genium suum acui proteslantur ? Menlior, si non
tur? Quissua scientia utitur in salujein? Imo quis ~ ego ipse a nonnullis ipsorum hoc audiyi. Sed plane
ea non utiiur in suaro peniiciem? Quem jni.lii re- non legeranl illud viri sapienlissinvi.Nib.il lam mpr-
peries etiain ex diviuarum Scripturarum scientiam tiferum ingeniis, quam luxufia. Sed fueril sloicus,
assecutis, et litleras sacras ruclanlibus, qui qiiera-,, qui hoc dixit : nunqtiid hanc opinionem de luJosa
li.bet illitteraium et lux.iiriosiiro non magis vincat doclrina hauserunt alicujusporcprum degregeEpi-
luxuria, quara litteratura ? Quis ex omnibiis stipeii- curi? Sed et ipse voluplatis asserlor Epicurus,
diariis Ecclesiae inililibus non magis vcnlri suo aul praeter facilem, quae ex liltsris capilur, volupiatem,
guke miliiai, qnam sponso Ecclesite Jesu Chrislo,, nibil niagis commendasse legilur, quam sobrieta-
de cujus pairiinonio victital. lieu! qtiam raro hodie lem el contineniiam, etiam ab uxore ducenda. Certe
cpeiinl virltis el scientia? nescip quo vinculo faclio- Marcus Cato ad filiura sic dcscribil oralorpra.
nis novaelibidines et lillerae sibi cohacserunt. Et haec t Oralor est, Marce fili, vir bonus dicendi peritus.
noji minus prodigiosa, quam perniciosa societas. Ite nuiic, inquii Seneca, et in istis fiuxis atque ex-
Qujd enim iilis ad istas; cum illae virlulis bonum posiiis, el nunquam nisi in iurpijudine virjsquaerile
protesienmr ut doceant: illae vero dedoceant et oratorem. > Ite, e.t in eisdera quaarite iheologos ct
delesteiitur? Quando. lamen hoc prodigium non praedicalOres. An forte ad oraiorem in curia perti-
rognavit? A diebus antiquis philosophorura cele- D net, esse virum bonuriv, el ad oratorenv in Ecclesia
bcf rirni, non dico secrete, sed, ul ait Hieronymus, vifum libidinosum? Hujusiiiodi libidinosis theolo-
etiatn publice concubinas babebant. Adhuc islud gis praedicaloribus hific inclamai i)ominus : Quare
regnat prodigiura, quando nocluae dedievolant, nec lu enarras justitias meas, ei assumis teslamenlum
jain soleni fugiunt buboues. Quis clericus erubescit meum per os tuum ? Tu vero odisli disciplinam, et pro-
coinpius procedere in publicuro ? quis niolli et fe- jecisti sermones meos relrorstim (Psal. XLIX).Vae
mineo gressu incedere, iino qiiis iniilier esse ? Yi- pueris et adolescentibus, qui Jiujusmodi praecepto-
deas illos, quos oporluerat dare aliis exeroplum hii> rjbus traduntur, a quibus ante oronis honesias dc-
militatis ct veiecnndioe, gravitatis el pcenileniite, discenda est, quam una littera pcrdiscenda. Non sic
oroali morosius, discriroinaio vertice, calamistralo Plinius ad quemditm de filio suo. t Tradi-s, inquil,
crine, rasiiala facie, pumicala cule, capite delecto, illum praeceptori ad inbresprimuin, deinde eloquen-
nudatis humeris, fluxis lacerlis, insculplis biacbiis, tiaro discni, quae riiale sine rooribus discilur. 1 Et
cakealis mauibus, chirolecatis pedibus, fissis in- Quiiililiaiius Plinii hiijusprxcepior scholaiibtis dicil
guinibtis. El qtiid sibi adhnc desit ad fonnae lenoci- cavcnduni csse non solum a lurpilud-inis criroinc,
niuin ; et sui ordinis el corporis iujtiriam tola tlie . sed etiam a criminis svispicione. Quamobrero ado-
 655 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 636.
lcscenles in scbola permislos discere puerisnequa- - A cessabile, et caliduni, el acuturo, el superfervidum.
quaiii periiiilieb.il. Nunc aiiicm probro iriipudicilia:: Etdamibi interini mobilead qua;reiuluro, et aciituni
tam bumnnisquam divinis coiideninalo legibns, et ad feliciter ihveniendum ;';et superfervidura ad
ubique jam pudicilia: lilulo per Filitim Virginis co- aetcrnaliter inliaereiidum.-Amen.
rtiscante; nescio lamen quopaclo velul coriJra eum SERMO XIX
jconjuraijone ifacia libidinesel vitia fcetlus iniere : INASSUJIPTIONE B. MABlJJ VIEGINlSj1.
adco ul apud plerosquejam versuro silin regulam, Audite me, divitii fructus : el quasirosa planlata
aculi sensus hominera vk pesse fieri contineiitem. super rivot aquarum ffuclificaie (Eccli. xxxix). A
Ecceqtiam periculosum est, nos acu.tos esse, et ca- liono duplici rosa commendari solet, a piilchritu-
liilos iion inveniri, id esl astulos in nvalb, et non dine el uiilitale. Pulchritudojn duobus attenditur,
fcryenjes in bono, juxla illud : Sapientes sunt, «1 in colore el forma. Roseus color ttinc est eximius,
facianl mala, bene auteni agere nesciunl (Jerem. iv) : cum folia flammeam ruboris accenduntur ad gra-
Et Domlnus in Evangelio : Filii hujus swculi pru- liam : exceplo quod inferius juxla foliorum Tadw
(lenlioresfiliis lucis in generalione sunt (Luc. xvt). ces paululuii) quid subtilissimi, et subobscuri can-
Sunt enim multi hodie diserli adverstis jtisliliam, . doris iiiterluccl: quod ipsum tamen 5 breves et
eteruditi pro falsitate : sapien'es ul faciant mala; viridcs folticuli superius acuminati, velul quaedam
cloqiienles, utimpugnent vsrum. Hi sunl, qui juris pyraniides exslructa; forinsecus muniendo occullent.
civilis et ecclesiastici captiosanvscieniiam in pisca- Forma vero rosaelunc exactissimidecorisest.quando
tionis el aucupii artificiiira converlerunt; quorum eadern folia non omnino clausa videri rcfugiunt.nee
perplexis retibus pauperes illnqucani, el diviies languidaresiipiiialionelacescunt;sedila temperate pa-
inescant. Etbaccde aculo aslutiae~:Et quoniara su- pillali corymbi circumpansaglobosilas ri^iditatema-
pra diiimus, naturalis ingenii donum significari per sciilasedillundileterigilaitcalatbilabellulacastigate
nvobile, melitis est, ut dicatnr per aculum frigidi ridentia osculum asupeiisexpetere videa.ntur. Ideo
tiroorem et reverentiam ilesignari. Quod enim fri- vero calallius quo majore numero stipatur folioruni
gus actilutn sit, e* illo palet: eo magis accedit ad oculorura-glo.riam, etaspectus
Gelidusquecoil formidine sanguis. illecebrara numero lenocinante-succressit. Hacc
El Propbela : Configelimore luq carnes meas (Psql. malcrialis pulcbriludo rosae: nqiic deniyslica yi-
cxvin). Igitur acutum tirooris habere sine aculo dearnus. Candor ille sublilis juxla radices foJipnim
calidi perjciilo.sura esl, inio perriiciosissiinurn; quia; rosae, es| perpetua cordis mundiiia in Maria.vir-
timere sine spe nil aliud est, qtiam desperare. Acu- G ( gine ab ipsa, ut ita dixerim, nalivitate affectuup),
lum enim limoris seroper quasideorsum regpicii : lanquara e rndicibus foliorum proccdens, quinaria
acutum amoris semper sursum tendit, quia acutum sensuum corporeorum cuslodia foris inexpiignabili
ignis esl.Timore fespicil ad judicium, spes ad mi- munimenlo legens el proiegens quam semper in-
sericordiam. Nisi efgo actitum spei, quod sursum legram perfcctissime custodivit, et usque ad pe-
tendit, aciitiim timoris, quod deorsum respicit, se- rennis invpeccantiae purilatera provexit. ldeoque
cum trahal; secesse est ut acuium limoris aninium adeo subtilis esl, et subobscUra, ul usque bodie a
pcccaloiis deorsum figal, elita desperaiione oppri- nqnnullis noslrorum lemporiim theologis necvi-
rnat. Quamvis autem aliqttis sperare possll, quinon deri, nec intelligi, riec credi possil; perverse intel-
diligit, lamen aculum spei iienvoqui non diligil po- ligenlibus aucloritatein Auguslini, qui hanc evi-
test habere. Hoc enim acutum nunquam procedii, denter asseril, dicens (42): t Quando de peccatis
nisi ex pajidp fervoyis. Ergo neacutum liraoris"pra!- agitur, de B; Maria matre Domini, propierTionoreni
yaleat, canlemus Domino roisericordiam; etnespes Dorivini, nullain prorsus volo fieri quaestioneni. >
inaniter praesumat,judiciuro Doroini cogilemus. Et Et quasi ab ep quaereret miis, quare hoc diccret,
haic dicla sinl de acuto. Porro superfervidum ha-
n rediiit Tationem, dicens : t Indc eniro scinius pltis
bent, cl actitum non babent, qui ferventes hoc ,' illi collaiuro gratiae, ad vincendum ex omni parte
speculo, nec spem habent in DorainO,nec limorcm peccatum, quod illutn coucipere roeruit, qui nullum
deinfcrno. Talequippegaudium superfervidum dici polest habere peccatum. > Quoiies, inquii, de pecr
potest, id esj superilue el inanijer in stultorum cor- catis agituf, ld esl sive agalur'de peccatis.jufcuu.m,
dibus cffervcscens. Nobis autein dicilur : Amen, sive senuriv, siye de pcccaiis adolescentiuin vel
amen dico vobis, quia plorabitis ei flebitis vos, mun- puerprum, siye depeccalis infanlium vel de malre
dus autem gaudebit (Joan. xvi) : sed slatim sequi- nasccnlitim, de cujuscunque aetalis humanae pccca-
tur consolatio, cum subditur : Sed irisiitia vesira tis agatur, semper excipicnda esl Maria. Si autem
verlelur in gaudium (ibid.). Aufer a me, Domine, proprium aliquod babuil, non ergp ex omni parte
inane gaudium, el saeculare; tll ad illud cceleste, peccalum, vicit. Sed peccatum ex onvni parte
securuni, et soliduin, et vere superfervidum tandero vicit. Ergb propriuni nunquani habtiil pecCatum.
aliquarido perveiiiam ; et videanv oculis nveis illud Quid manifcstius dici poltiil? Et tamen nostri
seriiphictiin niobile, mobiie sempercirca le, ct in- tbcologi somniant Augiislinuro lioc intcllcxisseah
(42) Liber de nat, el grat , c. 90.
 657 SERMO XIX, IN ASSUMPTIONE R. MARLE I. 038
illo tempore, quo beata Maria Dominum concepit. A similiiudinem Hieronymi, dico graliam Spirilus
Sed beatus Bernardus hoc verius et melius ititel- sancti scmper cor Mariae intcnltim, tenuisse, et
Iexit, dicens(43): t Absit, ut domus Yirginis pro- qnasi leinburo adverso flumine traxisse : ila ut quod
. prii inquiiiamenti aliquando aliquid habuisse cre- non poterat ei natiira, pcsset ex gratia.
datur! >Et addit: t Qnod si a parenlibus originalein Quod igitur dicit postea Ilieronymus: t Perpe-
iraxit nvaculam, minus a Jeremia sanctificalam in liiilaleni impeccantiic soli Dep reservare debemus,»
uiero, autminus a S. Joanne Spirilu sancto reple- verum est. Sohis enim hoc polesl, qui per se pol-
tam, credere prohibel pietas Christiana. > Quibus cst sine alterius auxilio. Quod atitem Maria hoc
rnagis crederidum est, Auguslino et Bernardo viris poitiit, non de se, sed ex graiia conservante potuit.
sanclitalis et scienliac plenis, doctoribus Ecclesine Nam, ut ail Ilieroiiymus in codem Hbro : t Quidquid
nobilissimis, ah praeceploribtis modernis? Ideo non ex alteritis pendet arbitfio, non ejus est, quem
mihi placet illa senlenlia, quam Petrus Lombardus posse contendis, sed illius, sine quo esse non pol-
in suis Senteniiis ponil, dicens (44) :t Caro Christi est. vErgone impossibile fuil Dei Verbo, ut carnem
obligala fuit peccalo sempef, anlequam Verbo uni- quam de Virgine sumpturus erat, ab omni peocato
pelur, sicut et reliqua Virginis caro. > Hiccine est prius mundare non valeret, qiiam illaro assumeret ?
lionor quem Augustinus jubel Matri Dei deferri, Aut forte volebat, sed non valebat? Eadem vero
iil cum de peccatis agilur, ntillam de ea liabcamus quaesiioest; de reliqua carne Virginis, quatn lolam
quaeslioncm? EgOigilur fifmissime credo, el nul- usque ad illud leraptts dicunt fuisse obligalam pec-
laienhs dubito, et confidenler dico, quod Scripiura calo. Ubi esl ergo illa Domini sententia : Honora
sancta Mariaih nvatrem Domiiii nequaquam com- patretn tuum et matrem? (Exbd. xx.) Neque enira
prcliendil. Scriplum est enim: Qui natus est ex Deo, illam honoravit ut debuit; si eam ex qub poitiil,
non peccat (I Joan. m), subaudi, ail beatus Hiero- non a peccaio mundavit; ex qua ille in carne et
nymus, quandiu seraen Dei manel in eo. Semen anima hoino esse inciperet. Quid igiiur feeerat
aulem, quod est Spirilus sanclus, semper mansit Spiritus sanclus, quando eam sanciificaverat in
in Maria a prima sua sanctificalione, non in eodem ulero? An forte saiictificafal eam ex parte, non ex
gradu sanctitatis eam conservans, sed semper ma- lolo? ld est in auima sola, non in carne? Scd quid
gis ac magis eam sanctificans. Ideo in Canticis di- absurdius? Restat ergo ut ex tunc lota sanclificala
cta est progredi nascendo, scilicet quasi aurora sit in carne et anima. Ergo ex tunc caro illius dc-
consurgens, cujus claritns nunquam minuilur a siit esse obligata poccato.
primo oriu suo, sed semper crescit. Maria igitrir IZ Sed dicunt, quod etiam Jeremias cl Joannes in
sicut sancta, et sine peccato nata est, ita semper utero sanctificali sunt, et tamen postea utriiisque
sancla, et sine peccato permarisit, et semper in caro fuit obligala peccato. Quaecomparatio utrius-:
sanclitate profecit ct claritate. Cui ergo peccato qUe ad Mariam, ad Dominam! Ergone Spirims
obligata eral caro Cbristi, anlequam a Verbo assu- sanctus aequalem gratiara credendus est dedissc
meretur, attt reliqua Yirginis caro? Omnepeccatum illis, et isli? Absit! Quis in nubibus wquabitur Do,-
aut originale esi, aul actuale. Originale jam dinvis- ttiino, similis erit Deo in filiis Dei ? (Psal. ixxxvin.)
sum erat, actuale nulium commiserat, senvine Dei, Iilem dici potcst de Mafia : Quis in nubibus wquabi-
idest Spiritu sancto in eaperinanenle, et eara san- tur Dominm, mairi Regis angelorum ? Non dicojam,
clam cbnservante. Quomodo eninl templuni illud existenli malri, sed adliuc futurae; quse ab ailernq
deserere polerat, quod sefnel usibus divinis dedi- praedesiinata fuit velut in conjugem palris spirir
caveral' Ideo Spiritus sanctus dicilur in eanv su- luum, ut communem-cura illo baberet filium et
pervenisse ad implendanv concepllonem Verbi, essel matcr Filii Dei, saciarliim Spiritus sancti,
quasi qui nunquam prius ab ea discesserit, semper templum totiusTrinilalis, propria domus sapientiae,
in ea manendo cuslodierit immunem a peccato, ct nsicut scriplum est: Sapieritia wdificavit sibi do^
in sanclitalis profeclu abundare fecerit. Tunc au- tiium (Prov. ix). Sapienlia sapienler semper agit,
tem abundantius in eam venit, qtiam in aliquem ul ait Hieronymus, semper igitur domum suam
unquam sanctorum. Hieronymus iri librp Dial. 3 mhndam congervavil. Quis eiiim sapieps domui^
contra Pelagianos : t Hoc et nos dicimus posse sibi iediflcans ad habitandiim, ab ipso aedilicaiionis,
bominem essesine pcccato, si velit, pro lempore, initio non vclit eam," si possil, omni carere vitio ?
pro loco, pro imbecillitate cofporea, quandiu ih- Certe sicut dignum fuit beatam Miriam post coii-
tentus esl animus, quandiu nulla chorda nullo vilio cepiionem semper mundariv ab oninl peccalo nia-
laxatur in citbara. Quod si paululuhi se remiserit, nere, quia mundatorera mundi conceperal, ila di-
quomodo qui adverso flumine lcmbum trahit; si re- gniim fuit, eam etiam anle co,nceptionem filii
millat manus, slatim retro labiitir, elflueniibus semper mundam ab omni peccato manere, ut iali
aquis, quo non vult ducilur. Sic humana conditio, conceptione digna (ieret. In libro Regum legitar
si paululum se rcroiseril, discil fragilitaiein suam, (III, vi), quod dum domus Dei aedificarelur, malleus
ei niultase non posse cognoscit. i Sectindum hanc cl securis non sunl audilain ca. ln hoc autem loco.
'
(43) Serui. 4 inAsfumptione. (44) In 5 sent., dist. 3 ',
639 IIELINANDIFRIGIDI MONTISMONAGHI C40
praetef sensura hisloricuni de domo lapidea, et }A lionem singnlis panibus abstuiil. Hanc perfcctio-
nnngogiciim de peregrinante Ecclesia in ccelum ncni, et pcrennero cordis corporisquc cttstodiam
sublevanda, lertiris esl allegoricus de Virgine Ma- sighificant ilji quinqtie fplliciili, ab inferiori parte
ria, quae dum eedificala esl in doinum Dei, per to- rosam circumsiantes, in formam pyramidum figit-
lumscilicet tempus, qu.o nutriia est a Spiriiu rali, sicut in Canlicis in Jaudein ejus dicilnr:
sanc.to ante conceptionem Dpmini, npn sunt audila Collutn tuunv sicul lurris eburnea. Per collum
in ea humanis auribus vel angelicis vel divinis, quippe caput uniiur Corpori, ei idem collum el lale
malletis el sechris, peccala scilicet actionis el co- pulclire Marianv sigriiiicaj, quae posl Chrislum qui
gitajionis. Per malleum enim qttp pereuliaius ex~ est caput ejusdera corpofis , quod esl Ecclesia,
terius, peccalum inteHigitiir exlernum operis, quo eminenlissimiim membrtim esl, et mediatrix no-
loculio etiam coniprelienditur; per securim, quae slra, per quam mcruimus auclorem vitae susci-
eliani posila est ad radicein arboris, id esl ad in- pere : per quaih Christus faclns esl mediatpr Dei
tenlionem cprdis, pcccaluni inlelligijur cogitatio- et hominuro. Et quam convenienter colluni illiid
nis. qi.iaesemper est ra.dix pravae aclionis. "Unde lurri eburneae comparatur! Tale namque colium
Isaias (Cap. I): Auferlemalutncogilaiionum veslrafum talj capiti congruebat, quod porlat onvnia verbo
aboculis meis. Igitur ,dum aedificarelur domus Dei "' virlulis suae: cujus piilcliritiidinem sol eihina mi-
Maria, idest dum adhuc praepararetur, ut in.ca non rantur, in quero desideran.l semper angeli prospi-
solum spiiilualiier, Sed etiara cprporaliler habita- cere. Sicul enira de islo capite scriptum est, Bo-
rei Deus homo, in ea, el ex ea faclus, iion sunt minnsregiiavit,decoreininduttis est, indutus est
aiulil.i in ea malleus el securis ; qhia in lolo iilo forliludinem (Psal. xcn): sic et de collo, F.oriitudo
spaiio quo aedificala est Iisec virgo in domum su- etdecor indumentum ejtts (Prov. xxxn). Hoeccniro
biiinissimain super ccclos omnes collocandam , in riiulier forlis iiivenlu quidem difiicijis, sed taroen
ea ppst pfiinam sanciificalionetn qriam accepit' ajiquandp laridem invenlaest, tam forlis ut seroper
in utero nvalris spae peccajum non ittit, nec exte- de bostibus, mulier de forlissimis, spla de innume-
rius nec inlerius, ris triumpharit: tara pulclira, ut ncc maculam, nec
Sapientia itaque in acdificanda domo sua nullum rugain peccati aliqiiaiulo habueril : et ideo lotius
opus insipientiae reiiqiiit. Qupd esl autem opus in7 pulcbritudinis auctor singulariler eam dilexit.
sipieritiae, nisi peccaium? Ideo etiam sapicmia ex- Bpne ergo dicitur lurris , eburnea yirgo pruden-
cidit coluranas sepiein, id est pmnis spiritualis lissima, mulier pulclierrima simul et fprtissiroa :
gratiae necessariura fulcinienlum in ca posuit, „, sublimis voto, praecelsa mefiiO, fortis proposito,
ad cavendum omne pcccaiiim et ad augendam recla consilio, erecla desiderio, inexpugnabilis iiiU
omnenv virttiiem. Guius ergb vitio subjectos dice- micp, yirginitate caiidida, affectionenviinda^puri-
rnus parietes hujus dorous ppst primam sanclifica- taie splida, zelo caslitalis arraata, prpppsila orani-
lionenv; id est cui peccato obligatum htijus sanctis- btisin exempluro sanclimoniae, superposita cunctis
simae Vifginis corpus? Deus lione! cui peccalo in refiigium misericordiie, circuniposita singulis in
obligata esse poluit caro hujus Yirginis, quam ab prpesiiiium. pugnae, reposita universis cerianlibus
aiterno in malrem elegeras :•qnam in mairis utero in praeriviuhicoronae. Sanc lali aedilicip nil specio-
loianv sanclificaveras, ct Spiritu sancio pltisquam sius, nil pretipsius prppter candorem ebpfis; nil
Joannem praectirsorem tuttni replevefas? Quara forlius, nil utijiiis, pfopler munimen lurris. Ab
nnieqtiain ex ea et iiv ea carnehi assuiriercs, ttio ipsai quidem nativitaje sua in . turrim eburneam
sancto Spiritu seroper foveras el nutrieras : quam aedificaia cst: sed subinde semper in aliuin crevit,
in benediclionibus dnlcedinis lolara sic prarvene- donec in ccelum ascendit, et ad illuro siaiuro per-
•r.is, (juani cceleslibus disciplinis: lotam sic inslru- yenit, quo ulterius ascendere..nequiyit. Idem ergo
xeras, quam aufo pudiciiiae ct omnis sapienliae sigliificaiii iliae quinque pyramides rosae, quod for-
spirituaJis intus et exterius lolam sic ornaveras, Q i tiludo bujus turris eburneae, id eslMariara ab o.inni
quam lliesauro hiiinilitalis tolara sic repleveras? pecpato iramuiiem. Denique altior peccati yictoria
Qua igilur ex parte jnt.fare. poluit peccatum in noivesl,quampeccaloresisiereusqiieadsanguiiiem:
Iiortum sic conciusum, in fpniein sic signalum? quam perfectionem mulii sancti iiliiusque sexus el
Neqtie enim propter solafn pudicitiam vpcala est aejatis oronis Iiabucnint eiiara pueri el iiifantes. Se-
bortus cbnplusus, yel foris signatus, aut porla piemMacliabaeifratressubAntiocliio Epiphaucpassi
clausa : sed propier perfeclanv sanciiialis et justi- sunt : septem qupque filiiS. Felicitatisin pueritia.
tiae cusiodiani, et proptcr carenliam omnis offen- B.
Agnes anno aetatis decijiio leriio, Eulalia duode-
siopis, qua ita custoditum est corpus ejn.s ei cor cimo, Jusius et Paivialep anno nonp, Tryphon anno
cjus onvni cusiodia : ut ex-nulla unqnam parte in- sepiinip, ut aliosplurimps mitiam. Cum ergo certiim
trafe. potucril in.eam peccati macula, a tempore sil de aeiaiibus.. iiiferioribiis, ,de quibusminus cre-
priniae sanciificalionis cjtis. Unde antonomastiee dibile vidcbaiur, non defuisse pueros ct puellas,
formosa in Canticis appellatur. Nam, nt ait orator qui a Deo lantam gratiam perceperint, ut pro
egregius : Nonest formosa, cujus crus laudalur aut amore ejus sanguinem suum fuderinl-, -qua altior
bracliiuro ; sed illa, cujus facies universa adraira- pcccati vicloria esse non potest; quamuiii crcdcuda
641. SERMO XIX, IN ASSUMPTIONEB. MARLE I. 642
est haecbeaiissima ct singularis Virgo in Illis omni- A , horoinuro, excepta anima Christi, nullus unqiiam
bus prioribus annis jam a Dco percepisse : quae adeo capabilis fuit pleniiudinis divinae gr.iiiac , ut
quanlamcuiiquc alii pefceperini, alliorem oinuibus aniroa bealne Maria;. Niillus ergo inm plenus fuit
percipere meruit, et sine dubio percepit, alioqui gralia, ul illa. Denique cnm sancti dicuntur repleri
quomodo mereretur maler illius fieri, cujus esse Spiritu sancto, inlclligenda est replelio illa non
servitm, est omne sanctilalis nverilum ? conliiiua , sed interrupla. Accedit eninv Spiiilus
Necesse est igitur ut in qnolibel lempore vitas suae sanctus ad adjiivandiim nos, clrecedil aliquaiidoad
sanciior, et melior.el perfectior, el purior fueril om- probandum. Propter qiiod el David orabal diccns :
nibus suis eoaUancisnon solum sibi conviventibus, Spir.ilum sanctum titum ne atiferas a me (Psal. h);
scd etiam eis qui atile illara fuerant, vel posl fultiri et alibi : JVon me derelinquas usquequaque (Psat.
erarit. Si crgo ab illo die, quo nascitur liomo super cxviii). At vero bealani Mariam credeitdum est re-
tefram, usque ad illtim dicm quo B. Maria con- pletam fuisse divina gralia, non per inlervalla, setl
cepit Domimim, inveniuntur iu utroque sexu, qui continue; non lamcn aequali semper plenitudinc,
peccalo restiierunl usque ad sangiiiheni, qua viclo- sed secundum pfofectum aeialis; semper crescente
ria major esse 11011 potest, et certuni eslB. Mnriam in ea plehitudine gra.liae, ul semper seipsa lieret
quolibet die usque ad illum concepil Dominuin, melior: sicut de David legitur, quod semper pro-
forlius vicisse peccatttm, quam quemlibet aliuni: Ticiebat, et fiebatseipso robustior. Non atitem siroili
profecto irrefragabili ralionc monslratur semper proporlione mansil super eam,- sicul super Domi-
eam peifeclissime peccaluro vicisse. Ergo lotoillo. nura: sed ealenus super eam raansit Spirilus san-
tempore sinepeecato proprio ftiit. Ab alieno autem, ctus, ut eam inlerius ex exterius semper sanclifica-
si "unquainbabueral, jara mundata erat. Ctii ergo verit, el sanctam conservaverii, ut ex iiulla parte
peccato sanciissima illius caro obligala erat? Sicul in eam peccalum deinccps intrare poliierit. Quaro-
crgo infanies bapiizali nliqunnlo lempore sunl sine visergo semper fuerii perfecla secundum lempus :
peccalo, ita beala Yirgo omni teropore fuil sine crat lamen de dic in diem seipsa perfeclior. Non
peccalo, el quod nalura non poluit, gratia poluit. enim semper aequaliter perfecta fttii: sed id soli
Nonne S. Nicolaus in infantia per gratiam et nori Clirisio convenit, qni siraul vialor el coraprehensor,
pernatur.iin, quarta et scxta feria semel sngcbal semper aiqualem pei fcctionera habuit; lain perfe-
ubera? Nonne S. Joan.nes in uiero exsuliavil nia- clus in ulero matris, quam in palibulo crucis,
terno ad saiutationero Virginis MnriaeSpiritu san- jtixta illud valicinium Jercmiac : Novum faciet Do-
clo rcpletus? Si ergo ipse Spirilus sanclus lain ^minus super terram. : femina circumdabil virinn
abundanter supervenil in Mariam, ut salutatio ma- (Jerem. xxxi). Yir eniin ideo appellatus est adhuc
trem el filium ejus eodem Spirilu repleret : quaro inclusus ulero concludenlis Virginis ; quia lanlrc
abundantius putandum est, eumdeni Spiritum prius perieclionis ibi fuit quantavposl circumdatus a Syn-
in eam venisse, cura adhuc ipsa esset in utero raa- agoga. Ex quo enim requievil supcr einn spirilus
Iris suae! Joaniics inlans jam sex inensium erat, Domini, spirilus sapicntiae et intellcclus, etc, quod
quando Spiritu saricto repletus est. Crcdendum est in conccplioiie faclum est, mox in tanio (ulmine
igitur Mariam prius et amplius quara Joanneni re- perfeclionis steiit, ut nec ab eo cadere, aut in ma-
pletam fuisse Spirilu sanclo. Certe quando eara jus possel ascendere: nec profecluin cuperet, nec
Gabriel salutabat dicens : Ave, gralia plena, jaro 'defeclum limeret. At Maria semper profecit, sicut
sine omni peccato erat. Neque enim posset esse aurora consurgens ; et de priraa sua sanctificatione
gratia pleua, nisi esset omni peccaio vacua. Nara nunquara perdidit, ncc post illa.mpeccati labem in
elsi alii sancti leguiitur Spiritu sanclo pleni fuisse, aniina vel carne contraxit, sicul beatus Bcrnardus
qui lamcn non fuerunt penitus sine peccalo, di- -veraciier aflirmat. Et hoc.signilicat ille subiilissi-
ccntc Jacobo : Inmultis offendimus omnes (Jac. m); mus et subobscurus candor inlerius latilans juxta
ct Joaiine : Si dixerimus, quia peccatum non habe- B radices foliorum rosae; ul diximus, viridi, el corvo
tniis, ipsi nos seducimut (I Joan. i). Jam diximus pyramidum quinario ad extemam custodiam cir-
- Mariam , teste Augustino (45), quolies de peccalo cumtectus. Nunqiiam euim interius conservari po-
agitur, semper excipiendam. tesl cor in sua custodia, nisi vigilet exterius sen-
Sed nec omnes pleniiudines aequales sunt :non sutim corporalium cuslodia. Nam, ul prophcia
eniraomniavasa sunt ejusdem eapacilalis. Spirilus plangit, mors intrat per feneslras nostras. Unde
sanctus sua gratia divcrsos replet, sed diverso Isaias: Qui oblurat aures suas, ne audiat sangui-
inodo: sic eniin sunt animae sanctoruro, sicut di- nem; ef claiitlil oculos suos, ne videat malum ; isle
versa yasa, alia aliis capaciora. Curo ergo diciiur in excelsis habilabit (lsai. xxxm).
aliquis repleri Spirilu sanclo, vel gratia Dei, in- Nunc ad colorero roseura lranseamus= Rosens co-
telligenduin est, secundum suam capacilaiem, non Jor tria significat in Maria , verecundiae ruborem,
secundunv absolutammensurae pleiiiiudinero. Porro charitalis ardorero, iustitiae zeluriv: «iiiaruro priroa
inter omnes spiiilus crealos tam angelorum auam verecundia interno inspedori displicere liniers,

(4S) Lib. de nat. et grat.

 645 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI . 644
semper ct ubique ab oiniii roalo perfcctissime decli- A cireumfiilgens, manifesle significal Mariaro yirgi-
navii; secunda in cbarilale htimaharum animarum neni rcgali ortam prosapia, et ab aeterno praeele-
seterrio araalori placeTe cupiens, sehiper el uiiqiie ctani, ut Regem_cocli pareret, et ut regina ccelo-
j boimm facere sluduii; leiiia su.inmo cognilori se rum vocaretur el esset.Sic enim rosa pulcherrim.i
sistendam cognoscens, seraper el ubique peccato floruin, sic Maria pulcherrima mulierum. Et quo
restiiit, ct peccantem libere -et discrete arguit, niam inter Omnesfemina obtinuit coronam singub;
prout pudorcm dCccbat virgineiim : paralissinia, si icm perfectsc pulchritudinis, inlcr universais qtioqcc
necesse esset, suura sailguiiicm fundere, el pro de- . oblinere debuit ornamentum regiae dignilatis, mo-
feiisionc jiisliiire animaro ponere. Hoc triplici stu- raliter quoque circuius rosaesignificat rotunditalcm
dio Maria semper ad Scripturac speculuth, et con- perfeclai caslimoniae, et immobilem in Omni sancti-
scientiae iesiimoiiitiin sc depinxil, facta pToinde late perseverantiani. Nihil liabet de rosae circulo
praecunclis mortalibiis speciosa et suavis in deliciis justiis averteris scd a justitia sua, desciibens alpha
suis, el DCoCt angelis gratiosa. Propler verecun- sineoiiiega, et caput offereiis sine canda. Oinnis
diam semper soliludinem diligebat; proplcr chari- enirn laus in fine canitur ; et omnis agonizans non
laiis ardorem semper orntioni inslabat; propler de pugna, sed de vicloria coronaluf. Yel certe ro-
jusiitiae zeliiro Cuni adhiic educarelur in templs fiseuscolorpricsentis viiae raerilum,- id est jusiitiam
pucllula, ut in libro de naiivitate ejus legilur, ob-. et sanctiintem sigiiiftcau Formae vero coronula fu-
servabaii ne socioesuae virgines vel in serinone turae viiae pTacmiuin,id est coronam jusliiia; desi-
peccarent. QtiaeHbethariim triuro viiTuturo perfe- gnat; ad quam nos invilat isla rosa,- cum dicil: Au-
ctlonem continet; el qui unain habet, tres ba- dileme, divini fructus, et quasi rosa plantala tuper
Tiel. Nam verecundia, ut ait Augustinus, nihil rivos aquarum fruclificate (Eccli. xxxix). Yox est
nliud estj nisi quidam dispJicendi Tnetus. Quid Sapienliae in persona Mariae. Prius atitem dixerai,
est aiitcm raelus displicendij nisi meius delin- QKflsipalma exallala stiiii iri Cades; e! quasi plan-
quendi, et Deum offenderidi? Verccundia saecu- tatio rosm in Jerichb (Eccli. xxiv). Marianon im-
larium tiroet displicere lioininibus, verecundia meriio rosa dicrtur, el plantatio rosae. Ros», mar-
sanctorum Deiiin magis veretur, quani honiiuein, lyr et Virgo fuit; cujus lola vita martyrium, et
conscienliam plusquam faiiiam : nculram lanien perpetute castilatisexemplum. Imopliisqiiam virgo,
negligit, sed utramque intendit. Verecundia isla sic et plnsquam martyr.' Plhsquani virgo, quia mater
in speeie polcst deliniri. Vereciindia est verens coii- fecunda: virgo concipiens, el virgo pariens; plus-
ditori displicere, et vere concupisccns placere con- „ quam marlyr, quia non in carue, sedin menle passa
scienlia. llic est linior Doniini jusius, permanens est in carne filii sui, non corporaliter, sed inenta-
in sajculum saeculi, oinnes conlinens virlutes. Nam liler; quod fuil ei acerbitts mariyriuin, quaih cor-
p»r liniorein Domini declinat omnis a nialo, qui porale. Planiatio rosae fuit, quia rosam genuit et
' esl effecius
ycrecundiae : et qui tinielDeura, faciet florenr niutidi Ghiisiuin, qui dicii: Ego flos campi;
bona, qui esl effecttis charilalis: nam probatio di- ct vererpsaro, id cst virginem el inartyreni, virgi-
leciionis, cxhibitio est operis; el qui timel Deuii), nuiii ct raariyrum regem. Ait cfgo: Audite me, di-
iiihil negljgit, id est nec magna, nec miiiima; nec vini fruclus. 0 vos, inenles eleclorum, qnas divina
-qua3oportet facere, nec quae oportet oitiiltere;- et gralia per.roeregeneravii, quas arbor viue de para-
hic est effectus zelantis jusliiiac. In sola verecuhdia diso vcniris inei producla sibi digtiantcr incorpo-
laudabili, sicut in cbaiitale, oinnis lex velus et ravil, ctad s.uaecrucis brachia suspendit, auditc
nova concluditur, omnis docirina sacra coiilineiur, mc, seu -obaudite (ut vera lrllera habet), id est
oniiic raandatum divinum absolvitur, oninis justiiia inihi semper et in omnibus obcdile. Audite nic ttl
perficitur: et ut paucis oronia concludain, verecun- mairem, ul magistrara, ut regiiiaiu: qtite sicut ina-
dia est virtus, in qua consistit oninis aniiiiaepul- ler diligo, sicul lnagistra doceo, sictit regina jubeo,
chritudo, lanquam rbsarum rubor, liliorum candor, D et obedientes milii regina mundi honoro et exlollo:
violarura purpura, Crystalli pCrspicuitas, sapphiri audile me, et quasi rosa plantaia supsr rivosaqua-
serenilas, sniaragdi viror , niargaritae speciositas, ruIITfructificate; id esl bene vivendo facite dignos
topazii siiperbia, carbunculi luceina. Quid hic di- fruclus martyrii. fiene naraqiie vivcre, ut ail S.
cent nigerriini quidam verecundiae professores in Bernardtis (46), est bona agere, cl inala lolerarc.
sermone, destruclores in opere, inverecundi ad Fructillcale ut fosa, id est sicul ego, planlala stiper
turpia, impavidi ad pericula, inliuniani ad huiiiaiia, rivos aquaruro, id eslnutrita seniper in pleniludiiie
ad peccandum fronlosi, ad poeiiiiendum pigri, ad graiiariiin; et nunc tandero exaltata super choros
falleiiduni vulpes, ad deirahenduro canes, ad lasci- ahgeloruih. Naro etvos estis sicu-l rosae plantatae
vienduin equi ? Hticcde colore rosae. super rivos aquariim; quia translali de poteslaic
Forma yero ejusdem Doris fusa in orbiculum an- tcuebrarum iu rcgnuin Filii Dei, complanlati facti
gu-Tioris calathi, etin sighura regalis fastigii, quod cslis sinviliiudiiii mortis ejus, quando consepulli
super fiores universos obtiiiei naiurali diadcmate fuistis, cura Hlo per bapiisrauni in morlern. Per
(46) Serm. in festoAposlol,
645 SERMO XX, IN ASSUMPTIONE B. MARL4IH. 646
baptismum dico Chrisii sanguine rubricantem: ct JA sive spiritualis. Carnalis propler brevis temporis
ideo omnes aniinaesic planlaUe fructificare debent pulchriludinem, spiritualis pfopler bdorem simtil
til rosse ;quia sepliformem gratiam*Spiritus sancli et saporem, el locum spinis super eiiiineniein. Sed
in fonte baplismatis perceperunt; sanclificalae in . nielius per spinas et rosas in hoc loco peccaloruin
«ncro malris suaeAniWj quae inlerprelalur grajia, etjustorum personas accipinius.- Igitiir sccundtim
Fruclificate; ut rosa. Qnomodo Tructific.it rosa? liunc sensum non sunt spinae sine rosis, nisi in iii-
Quis estisle fruclus rosac? Fructus rosae Iioc loco ferno. Hic cnim spina; colliguntur, in inferno ati-
nilaliud est, quam.idj propter quod rosa prodesse teni comburuntur. Non sunt rosse sine spinis, nisi
potest, vel placere, id est color, odofj sapor et me- in co.io. Ilic enim colligunlur, ibi reponunlur. In
dicina. Color pulcherrimtis, odor suavissirous, sa- bac autein raortali vita, quse plciia est Scandalis, in
por optimus, medicina cflicacissima. In colore con- hac lerra malcdicta, quavgerminal spinaset tribu-
versatio, in odpre opinio, in sapore intenlio simul los, necesse est spiuas rosiS, et rosas spiriis mi-
et devotio, in medicina eruditio designatur. Cujtis sceri; quia, sicul ail Hicronymus, in oroni condi-
crgo conversatio irreprehensibilis csl: cujus opinio tione et sexu mista sunt oplimis pessima. Sicut
laudabilis, cujUs intenlio casla, devolio conlinua, ergo voluptates doloribus, et virtutes vitiis, sic
cujus eruditio utilis el efficax, saluiaris el dulcis, justi peccatoribus, lanquam grana paleisadmiscen-
ille vere fruclifical ul rosa. Ad primura nos iuvilat lur in borreo, el tanquani triliciim zizaniis in agro.
Apostolus dicens: Ab omni speciemala absliiietevos Sinite ulraque crescefe usque ad messenv et tisque
(I-Thessal, v). Adsecundura qui dicit: Curam liabe ad yentilaiionein falce messoria, el ventilabro judi-
debono notniiie,melius est enimnomen bonum, quam ciario discernentem. Igitur in diversis collegiis in-
unguenla pretiosa (Eccli. xiv). Adtefiium Christus venire est, secundum diversos raores hominum, duo
dicens: Si octilus tuus fuerit simplex, toiutn corpus spinarum genera, ct totidero rosarum. Esl eniiri
luum lucidum erit (Malth, v). Ilein : In omni tacri- spiritus inier spinas,- malus iiiter malos. Spina
ficioDomini offeret sal.(Levii. n),id esl devolionis inter rosas, est roaliis inter bonos, Salan inter an-
saporero cuni reverenlia limoris permixtum. Ad gelos, Judas inler apostolos. Et rosa inier rosas
quarjum, qui dicil: Qui audit, dical : Veni (Apoc. bonus inter malos; quasi Noe intef gigantes, Lot
ult.), id estqui jamobedit, alios ad obedientiam inter Sodonvilas, et generaliter omnes discipuli
adhprleiur. Hlud autcm in rosa praccipuum est, Chrisli missi ab eo sicut agni. inter lupos. Esse
qupd seinper fruclifical inter spinas. Ibi enim fructi- spinam inler spinas valde malum esl: esse spinam
fical, ubi crescit et nascilur, id esi inter spinas; Q ( inler rosas pessimum. Esse rosanv inter rosas ma-
ivonubi jatn collecla reponilur, id esl inler rosas. gnumbonuin est; sed rosam inter spinas optimuro;
In hocmundo, tanquam in nvagno quodara rosafio islud enim est consummatae virtutis el laudis exi-
iiec rosae sine spinis stint, nec spinae sine rosis. mite.lgilur-spinae nostrae nec penilus extirpandaj
Frutex utrasque generaris tribulatio esl, quaepatien- sunt, quia rosas generant, probanl ei coramendant;
liam ad spinarum toleranliam, palientia vero spem nec charius amplectendae, quiapungiintellacerant,
ad rosarum fragranliara operatur. In cordis nostri et quod miserrimum est, ignem exspectant. ....
frutice semper flores rosarura spinarum aculeos Cwlera desunt '
superare debent, quod in ontni rosario faciunt. SERMO XX
Quidam liabent spinas sine floribus, id esl tribula- IN ASSBMPTIONE B. MARI*,II.
lionero sine consolalione; quidam flores sine spi- Mulierem fortemquisinveniei?{Prov. xxxi.) Re*-
uis, et hoc dupliciter, in bonum, vel in malum. In vera res est invenlu diflicilis mulier foriis. Nimi-
bonunv electi, quibus omnia, amara propler Cliri- rura cum inulier dicalur a molliiie, foilis a forti-
sturo dulcia sunt. ln.raalum illi, quiducunt in bonis tudine. Unde videtur quasi opposilio in adjecto
diessuos, et in punclo ad inferna descendunt. Qui- fortiludo in muliere. Sed non omnis mollilies con-
dain flores et spinas habenl, qui dicunl: Secundum)D iraria est forliiudini; nec omnis fortiludo contra-
muliitudiiiem dolorum meorum in cordetneo.consola- ria moJlitiei. Est eninv mollilies a fortiiudine de-
itones lum Imlificaverunt animam meam (Psql. xcin). ficiens, et est mollilies virluli coiiveiiiens ; cl est
Mulii quoque voluptuose viventes haec liabenl, ruia mollities indifferens, ad ulrumque se habens. Est
juxta poetam moJIities reproba, et est niollilies approbanda, et
Nulta est sinceta voluptas. est mollities neulra. Priroa dicilur niolliiies vitae,
Unde addit: secunda gratiae , terlia nalurae. De pritna esl illud
Sollicilumque aliquidlwtis interventt. Salyrici.
Quidaro neutrum habenl; qui scilicct sicut vitula ounf ef »iof/is quoque tmaia ttlm
Ephraim docta diligere trituram : quibus etiam tri- Magna, voluptates cotnmendat rarior usus.
bulaliones immixtae peccais dulccs sunt : quibus De secunda esl illud viri saneli : Deus mollkit
sensus ex usu occalluit. In hae igilur quadriperlita cor meum,et Omnipoiensconturbavit me. (Job xxnr.)
dislinclione noniine spinav inlelligitur tribulatio, Detcrlia illud Isidori : t Mulier diciiur a mollitie,
oomine rosx consolatio qualiscunque, sivcc:'i'iialis, quasi mollier (47), i Prima niollities in uifc^-
X47)Isid. in lib. Eiymotog.
 647 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 648
coniprehenditur, iri quibtis et fepreliendilur, in A ut currat, el quaeral, ctc. De hac triplici mollitie
mollilie veslimentorum, vocum, gcsiuuni. Ptimnm dicit Deus : Auferam a vobis cor lapideum, et dabo
rcprchendil Dominus indirecle ubi laudat Joannem vobit carneutn (Ezech. xi), id esl molle atque tra-
de vcste dnra et aspcra. Laus eniin veslis asperae, clabile, et qtiod faciJe penelrari queai triplici gla-
moliis cst viluperiiim. Quitl, inquii, earisfisin de- dio, limofis, doloris et amoris. Hoc liiplici gladio
sertum videre? Homineinmoliibusvesliltim?Ecccqui transvcrberata fuit mollissima Maria, sicut ei prae-
moltibus vesliunlnr, indomibus reguni tunt (Mailh. dixerat beatissiraiis ille senex. Ttiam, inqiiit, ani-
xi). Magna regiaruni domorum suggillaiio, quod mampertransivit qladiut (Luc. n). Scilicet tiinoris
molles niilrittnt, quod molliiiem docent, qnod as- in nutfiendo parvuio, doloris videndo filium cruci-
periialem vitae ignorani. Unde sapiens qtiidam : fixum, amoris occipiendo de resurreciione mor-
In magnit involuineniiset curis nitlritus sum. Nemo luuiiv sinim, raaximeque in desiderio ascendcndi
enim ex regibus aliutt liabuit nalivilalis inilium posl illuni. Mollities naturae duplex cst, sexus ct
(Sap. v.n). Sectindam reprelicndil Saloinoil dicens: actatis; sexus in muliere, aefatis in parvulo. Nanv
Vl eruaris a mttliere uHeua, et ab extranea; quw pncro est seias niollis el apta regi; inulicr quoque
mollit sermonessuos (Prov. n). Et Psalmista : Mol- ciio inolliiurad preccs viri, flectilura vigore pro-
lili stiiit scrmonesejns super oleum , ct ipsi sunl ja- " positi: cito muialur a sententia . consilii, iuxta il-
cula. (Psal. LIV).Nihilenim ad audiemliiin inollius, lud Virgilii :
aut penetfanlius nd placendtim, quam adiilaniis Varium el mulabite semper (emina
blandiliac. Haberil cnini boc in se naliirale, sicut Cito eiiam mollit cor durum, cito flectii corri-
ait Seneca, quod etiam cum non recipiinitur, pla- giduiii, cito doinat cor ferreura. Propier Iianc raol-
cenl. Oleuni hoc non impiriguct caput metini. Hacc iiliem et molliendi potesialem inulier et raalleus
sunl illa niollia vesiimentn, quibus Joannes my- eaindem hnbent noiiiinis originem. Sicut cuini
, siice noii fuii veslilus; quia neiniiicni palpavit, maltcus a niollicndo dicittir, quia moHilferruni.
peccanles acerrimc reprcliendit, nesciens vel regi sic et mulier quia inollit virun),
parcerc dehhqiieiui. Vavdoiiiibus divittim, qusc Ferrea lascivis mollescunl corda sagittis
talibus mollitiis abnmlant. llaec esl eiiini pessima ailClaudianus t Ferreas metiles libido doniat, ».n-
divitum pauperies, quod non invenit dives , quisibi quit IlierOnyiiius. Hic est malleus universae len\£,
vcruhi dicat. De tcrlia niollitic quae est in gesiu vel per quemmagnus ille malleator diabolus rouiidum
aclu, DOlaiur in libro SaturnaHum Qiiinitis Ilor- pene lotuin malleal , roollil ct deinolitiir. Malleat
tensius, vir ex profCssonvollis, et ad speculum se p. suggeslionibtis, inollit illeccbris, demolitur malis
componens. Ad banc cliain refcrenduin, quidquid desideriis, flagiliis et faciiioribus. Yirtus bnjus
pcrtincl ad tisuro dissolutioris vine, ut est ludus, mallei pleruinque Saloroones infaluat, ut idola co-
jocus, lorpor et somnoleniia, hiollis ihCCssus, el lanl : Saiiisones enervat, ul Pbilisthaeis serviant,
'habilus compositus, et alia : lactus eiiani peiu- Hcrculeos iuflanimat, ul vivi ardeant; Jovesin bo-
lans, a qtio dicli siiiil molles, quos Apostolus con- vcs mutai, ut posi Europam mngiani; Marles in-
iungil inascnloruni concubiioribus, ef a regno Dei cateiial, iit Veneri succtimbanl. Igitur a mollitie
se jiingii. (1 Cor. vi.) Mollilics graliae liifariani di- . haiurae dicla est raulier. Csesar quoque a quodam
viditur ; in timorem judicii, in compassioncni iiiordacissinio dicius oniniiim virorum mulier, ct
proximi, in devolionem amoris Dci. De piima esl vir oinniuii) roulieruin. At a roollilie gratiae dicla
illud: Verebaf omriiu operamea, sciensquod non par- esl Maria mtilier, quae prae omnibus morialibus
cercsidelinqiienii. Ileni : Deus mollivit cor meum; Deum tiinuit, pro Dco doluii, Dcuni dilcxil: mnxinie
et Omiiipotensconlurbtivilme (Job ix, xxm). Beuius que 1ii eo quod precibus sanctis et molliri facilis
enim homo qui sempcr est vavidus, qui aulein men- est ad miseranduni, et inollirc potens ad conver-
lis est durw corrtieimalnm (Prov. xxviii), ul ait Sa- tenduro. Est enim niater misericordiac, el ideo cilo
lomon.Dcsecunda mollitie dicitur inlaiidemAugiisii. ID mollituf lacrymis pcanileiilium, citofleetiliir ad prc-
Scilicet ut per vim non esistiperabitis ulli, ces humilium, cilo converiilur adrogandum pro eis
Mollis et ad limidos sichabel ille preces. iudicem filiuro. Est etiam matcr graliac, et idcirco
Ilac plenus crai, qui dicebtit : Ab inilio crevit poiens cito mollire peccalorem,- cito flcctere judi-
tnecum misericordia, et de utero cgresta esl meciim cem, cito eiiani ptinire, curo necessc fueril, conlu-
(Job xxxi). Beiili misericordes, quoniam ipsi mise- inaceni. Mollit euiin pcccatorem ut prenileat, flcctit
ricordiam consequeniur, ait Dominus (Mallh. v). In judicem ul parcat, piiuil contumacem ul blnsphc-
descriptione iniquitatis Sodonue quasi gravissirouin inare desislat. In primis dtiobus nialleus pietalis
pcccatum ponilur , quod manuni siiani cgeno cl csl, in lerlio nialleus justiliae. Malleus piclalis fuil,
pauperi lioit pOrrigebat (Ezech. xvi). De tertia quando jEgyptincani convertil, el Theopbijtiin :
iiiolliiiesciiptuin est in Canticis : Anima litealiiiue- inaJlcus justiiiac, quando coiilrivil Apostatain Julia-
facta esl, ut dilectus loculus est : quwsivi, etc. (Cnnf.. niiiii. Saiie in hoc malleo vidcre esl sapiciitiam
v).0 quanta verbi violentia, per qiiain sic aniina li- Chiisii conlra calliditaiein diaboli, el clemeniinm
quefacla est! Velox verbi transiitis, sed violentiae conira crudelilaiero. Siculcnini diabolus irtitnr mu-
non parum habens, animara liqucfaeiaiii reliiiqucns, lierc pro roalUo ad envollienda corda iuperboruiii
 '
649 SERMO XX, IN ASSUMPTIONE B. MARLE II. 0S0
ad iasciviam : ita Christiis uliiur isla mulierepro A cerunt regnn: sed forlis fuit Maria super omnes
mallco ad emollienda corda humilium ad pceni- mulieres, el stiper omnes homines. Unde et Chri-
lenliam. Hinc esl, quod audilo in Ecclesia dulcis- stus semper appellat se filium hominis, nunquam
simo Mariae nomine, slalira laieortim corda lapi- filiunv mulieris. Maria namque pulcherrima mu-
dea, quasi quodam nvalleo pietatis pcrcussa, se- liernm, viris quoque fuit forlior : qnia per gratiae
melipsa cpnculiunt, manus el oculos ad ccelum Jc- cceleslis auxilium ex omni parte vicit peccaium, ut
vant, et auxilium a Mnria poslulant : et tanquam teslalur Augustinus (48). Et beaJus Bernardus (49).
nautae in periculo constiluli, ad slellam sibi co- t Absit, inquit, ut domusbeatae Yirginis qiiidquam
gnilam frequentius inspeclant. Huctisqtte de mu- proprii inquin.imenli aliqtiandp habuissedicalurl >
liere diximus : nunc de forti videamus. Et post pauca (50): ».Ul ergo pium est credere,
Mulierem fotiem quis inveniet ? (Prov. xxxi.) Non proprium Maria deliclum nunqunm habuil: et ideo
loquiiur hic Salomon de illa forlitudine muliebri, ab innocenlissimo cordc pcenitenlia lar.quam non
de qua esl illud Saiyrici: necessaria longe fuit. i Fortis planefuit Maria in
forlem animumprwbent rebtis, quas lurpitet audent., fide, credendo impossibilia ; fortis in spe, spprando
Non est fortiludo, forlem esse ad crimina; sicul inaudila; forlis in charitate, soja promissa ccele-
nec sapientia, scire faccre mala. Talem sapienliam B stla desiderando, terrenaque onvnia contemnendo.
reprehendit Jeremias dicens : Sapientes suni, ut Fortis, inquam, fuit vincendo diabolum, mundiiro,
facianl mala: bene aulem facere nescierunt (Jer. iv.) carnem et uvorlem. Maxime autem in eo. vicit mor-
Taleni quoquefoiTiiudiriemreprehendit lsaias dicens: lem, qupd moritura nontimuit, moriens dolorem
Vm qui polenles estis ad bibendum vinum : et viri non sensit, mortua corruplionem non vidit, Et nos,
forles ad miscendam ebrietatem (Isa. v). Tali forli- fratres charissimi, fortes esse debemus iu fide,
tudine forlis erat Catilina nobilis adolescens : qui fortes in spe, fortes in charilate. Fprtes in fide per
cum esset omnium flagitiorum et facinorum oflicina, obedienliam, fortcs in spe per lolcrantiani, fories
erat tamen, ut ait Sallusiius, vigiliarum paliens, et in cliaiitate per desideriorum sanclorum vehemen-
laborum ac inediae supra huraanum modum. Forti- liam, et per mundalium conlemptus violenliani,
tudo corporis saepius nocet spirilui, quam prodest. . de qua scriptum esl: A diebasJoannis Baplislw re^
Spirilus enim promptus est, quando caro est in- gnum cmlorum vim paiilur, el violentirapiunt illud
firma. Unde Apostolus : Quando infirmor, iunc for- (Matth. xi). De fortitudine fidei est Ulud Petri: Re-
tior sum et potens (11 Cor. xii). Hinc est illud Gre- sistiie fories in fide (Pelr. m), diabolo. De forti-
gorii: t Caro Iaeta irahit ad culpam : afllicta revo- ludinespei ail P&nlus: Gloriamur in tributalionibus,
cat ad veniam. J Fortiiudo quae virlus esl, animi scienles quid tribulalio patientiftm operatur, palien-
est, non corporis. Non tamen omnis fortiludo animi tia vero spem: spes autem non confundit, eic. (Rom.
virtus esi, sed illa tantutn quse rationi cotiscnlil; y). De foiTiliidine charitatis est illud in Canticis:
juxia iilud Augustini, quivirtutem definil, aequali- Fortis esl ul mors dilectio, durq sicut infernus amii-
tatemvilae, undique rationi consentientem. Siautem lalio (Canl. vin). Sicul mors aniinaro separai a
virtus aequalilas est, similior esi illi circulus, quam carne, sic dileclio a carnis voluptate. Nullus locus
planafigura. Hinc est Horalio sustinel quod sustinet infernus: tanlum calorem,
Vir sapieiis lotus leres alque rotundiis. iantum frigus, lanlum fetorem etc. Sic et charitas,
(HOKAT. Sal. n, 7, 85.) quae patiens est, omnia sulferi, omiiia sustinei.
Est enim ratio quasi cenlrum circuli, aequalilas Sufferl quae crtideliter inferunlur, suslinet quae fi-
vitae circumferenlia ejusdera figurae. Yita ergo deliter proinittuniur: sicut scripttim esl: Vsque in
hominis ex omni parle rationi consonans , est tetnpus suslinebit paliens,, et poslea reddilto jucundi-
quasi circumferenlia circuli undique concor- laiis (Eccli. i). Fortis ergo est ut mors dilectio, et
dans. Undiqtie, id esl cogilatione, locuiione, et dura sicut infernus semulatio; quia sicut mors
opere. Per liaecenim tria circunvvolviiur el circum- D omnibus praevalet et nullus ei, sic dileclio sera-
Terttir viia humana. Horatio igilur sapiensesl lolus per vincit, el nunquam vincitur. Et sicut infer-
teres atque rotundus. Nibil fortius est htimano nus mulla recipit el niliil reddit, sic charilas multa
-animo: qui lantae fortiltidinisest, ut vinci non pos- lucralur, et niliil perdit.
sit nisi a seipso, Diabolus enini vel homo suadere Forles eliam esse debemus ad vincendum diabo-
potest, illicere et terrere et occidere; at cogere lum; id est ad impugnandum, ad repugnandum, ad
oronino non polest. Vera ergo forliludo, veritm expugRandum. Ad irapugnandura, ut dormientemin
robiir aniroi, est aequalitas. vitae ralioni undique reprobis Leviathan suscitenvus, sicut.scriplum est:
cpiisentiens: id estinnocentiae perfecta cuslodia ; -Maledicant ei qui mqledicunt diei, qui pqrali sunt
tit nunquani facias, quod scias illicilum ; nunquam suscitare Levialhan (Job m). Ad resistendum, ut
velis quod scias esse rationi conlrarium: nunquam . eura in fugam conyertanius, sicut scriplum est:
te subjicias homini vel daeraoni pro peccato. Hac •Resislite diabolo, et fugiet anobis (Jac. ivj. Ad
loriitadirie fortes' fuerunt sancti, qui per fidem vi- expugnamrum, ut de vicloria corpneinur, sictit
(48) De nai. el grat., c. 56. (50) lbid.
(49) Sernv. 4 in Assumpt. '
PATROI.. CCXII. 21
 651 HELINANDIFRIGIDl MONTtSMQNACHI 652
scripturiT est : Non cqronabitur, nisi qui legilime A . Clnisto (Philip. i). Et alius : Quando reniain et
certaverit (I Tim. -ri). Qui sic pugnat, expugnat. apparebo ante faciemBei (Psal. XLI). Hnjiismodi
lropiignnldiabolum, qtii peccandi occasioncm sponle' fortittido facit violentiam illam , de qua scripttini
sibi stiblrnbit. Reptignat ei, qui suggestiones ejns est: Absorpta esl mors in violentia (I Cor. xv). Sic
noii coaclus rejicil. Exptignat autero ennv, qui per- eiiim mors et moriendi necessitas , et corruptionis
severat in bono quod accepit ': qtii bonnin quod inlifmiias absorpia esl in Tesurrectione Mariaevir-
inchoaverai meliusprovehil, etoplime consummat. gihis, et iri ejus Assumptione : sic profecto fiet in
Finisenim nonptignat, sed coronat. Omnes virtutes resurreclione noslrorum corporum, si eam imitaii
currunl: sola perseverantia accipil bravium.Fortes fuerimus, in forlitudineTot vicioriarum. Habemus
etiam esse dehemus ad consurgendum, si forle ce- autem eam non soliim in exemplum victoria?, sed
cidimus: sicut scriptura esl : Sepiies in die cadiiju- etiam in adjutorium pugnae: sicut aperie demon-
stus, et resurgit (Prov. xxiv). Vulgo dicitur, fortis slfat secrela oralio hesterriae missae, quae sic se
est qui prostravit, sed forlior qui resurgil. Hinc babet (52): < Magna est.Doniine, apud clementiam
est, quod isla lectio legilur in fesio bealae Magda- luam Dei geniiricis oralio, quam idcirco depraesenti
lenae; non legitur in aliquo festo genilricis Dei sseculo translulisli, ut pro peccatis nostris apud le
Mariae; qfiia Magdalena qnae infirma cecidil, forlis B flducialiter inlercedai. > Et cerie mediatricem om-
resurrexit. Dei vero genitrix Maria, quianunquam nibus ila fieri congruebat. Omnisenim mallcus for-
cecidil per culpam, nuiiquam resurgere opus habuit lius ab alto percutit qnam ab imo quapropicr
per pcenitenliani. Forles eliam esse debemus ad bportebat bunc pielatis malleum in altum suble-
vincendum riiundum, sicut ait Auguslinus (51) : vari, crijus violenta percussio eflicax esl oratio,
VDuplicem mundus atiem producit conlra milites nunquain ab effectu miserendi fruslranda coram
Glifisti. Rlanditiir enim ut decipiat: terret ut fraii- (Svinaemajestatis praesenlia : ad quam nos perdu-
gal, Non nos teneal voluntas propria , hon nos ler- cat pef ejusdem Virghiis et malris palrocinium
reat crudelilas aliena : el victus esl mnndus. » For- Chrislus ejtis filius, qui cum Palre et Spiritu S.ancio
tCsTursTim esse debemus ad vincendam carnem, vivit et regnatperomnia saechlasasculorum, Amen.
sicut .lii Apostolus: Sic pugnq, non quasi aermn
verberaris, sed catiigo corpus meum, ef in servitulem SERMO XXI.
IS NATIVITATE B. M. VinCINlSI.
redigo (I Cor.ix). Sane pugnanl, sed quasi aerem
verberantes, delicali magistrj, qui pleno venlre de Orla est stella ex Jacob (5Z). Crebras occasiones
jejimiis dispulanl: qui, manus dantes impudicitiae, („ gaiidiorura solemnitim offefunt nobis crebrae solem-
casiiiatem praedicant : qui, congestis opibus incu- nilates perpetuse Virgiriis; qtiae dulcem el jucun-
banles, indnli vesle peregrina, et involuli argenlo, dam abundaniiae suaviialis ejus memoriam sensatis
^aiiroquesuffarcinaiijpauperiatemcommendani. Talis cerdibus eo altitis imprimunt', quo crebrius a.ffi-
-^iradicatio nibil cst aliud quam cortex sine succo, giMil.Quem non laetificat saepius ad memoriam re-
riupiiaesine sponso, cibus sine condimenio, lampas vocata, semper in atixilium ihvocanda, dulcis ad--
sine oleo : el ideo aptid Deunvreproba est, sicin ait vocata nostra , benedicta in mulieribus ; Domina
Apostolus : Ne forle aliit prwdicans, ipse reprobus praepotens, nec minus cleraens, regina virginum,
efficiat(ibid.). De tahbuslest elegahsilla Chrysosloini imperatrlx angelorum , mediatrix horainum, geni-
senteniiii: t Qui behe vivit el bene docel populum, trix Dei, Mater nvisericordiae,nutrix sapieniiae, cul-
instruit quomodo debeat vivere : qui atitem male trix jtisiitiae, invenlrix gfatiae, gloriae reparairix ;
\ivit et bene docet, Deum inslruit quomodo se de- sictil scfiplum est: Ne limeas, Maria, invenistienim
Iieat cbndemnare.» Et certe nemo potesl vincere gratiain apud Bominuml (Luc.i) Et in Proverbiis .
miihdum vel diabolum, nisi prins vicerit corptis Miitier gratiosa inveniel gloriam (Prov. xi). Sane
suuni. Quare?, quia virlus diaboli est in lumb;s huic nvulierigraiiosae, huic reginaegloriosaegratiam
ejus, et fortitudo ejus in umbilico ventris ipsius; D 1 Ct gJoriam dedit DOminusin lanla multiludine, ut
qiioniam infirmitas carnis humanae magnum pTaebet praevenla ab eo in bencdiclionibiis dulcedinis, be-
aTJsllium vifliiti diaboiicae: ideb infirmitaiis ejus nedicla facia sit ingrediens et egrediens : quippe
maxima pars in lumbis est virorum , in unibilico cujus iiitroittim siroul et exiiunv Dominus custodi-
nvulicriim.- idcirccliujiismodi Tumbi et iirobilicus vil, et custodiens beiiedixit. Benedictiis ejus intro-
diaboli esse dicunlur; quia pef illa animas rioslras . ilus, per qnam lux etvila ad nos inlroiit; benedicius
persequuntur. Forles etiam esse debenius ad vin- iilius exittis, qu.-cparadisi janiiam,quani proloplasli
cendam moriem, non timendo lioram irioriis, sed clauseraiil, nobis omnibus patefecit. Hinc esl, qtiod
ciini bonaecohscieniiaetesiimoriio eam potius desi- non solum de ejus Assumptione * qua in cceliim
defanlef exspectando : Ut, cum yeriefit Dohilnus.et assumpia est, sed etiam de Nativitate, qua in miin-
pufsaveril, corifestim aperiamusei. Ideo etiarii ante- dum ingressa, gaudent angeli el collaudaiii Filium
quairi pulset, feslinemus ei ostium aperife: sicul Dei. Qiiid , ni; gaudeant angeli de Nalivilale Dei
lesiiriabat, qrii dicebat iCupio distolvi et esse cum genitricis, qui tanlum gavisi surit de Naiivitale Ge-
(51) Serm. de S. Vincentio. (53) VerbaEcclesiwex Num. xxiv.
(52) Ecciesia i» pervigilioAssumptionis. ;
 655 SERMO XXI, IN NATIVITATE B. MARLE I. 634
novefae virginia ? Specialior lamen causa helhise A i guere, id est gratiarn spiritualem , qui futuroriim
hominilius hoJie exhibelur, quam angelis, nobis oblili, inhaereiit pra^seniibus, qui toto animo reso-
enim in Maria iiatum est perfeclissimac sanclitnlis luti complacent sibi in iis quae iranseunt: non
exemplum, el potenlissimae intercessionis auxilium.: utendo temporalibns, sed fruendo. Hi graliam Dei
et de illa nobis exortum est pernecessariae redem- decapitant, longe a se facienles Timorem Domini,
piionis pretium , quorum nullo indigebal "perfeclio qui est ihilium sapieniia?: cujus initii capnt est,
el felicitas angelorum. Nemo igilur est cx omnibus id est inititim , tiroor juilicii venturi, juxla illud
mortalibus, qui npn in orlu JaelissimoDei genilricis Aiiguslini : Qui incipit credere, incipit jtidicium
el laetelur et gaudeal, nisi qui forle quanlum de illins timere. 0 quam profunda nox erat, quando tottis
partu laclandum sil, ignorat. Parlus enim virgineus fere mundus in taniis tenebris ignoranliae versaba-
tnti nitmdo salutaris et necessarius facit ortura Vir- tur! sicut scriptum esl (54): Aspiciens a hnge,ecce
ginis universis fidelibtis gaiidiosum : neC solum Videopotentiam Dei venienlemel nebulam tolam ter-
ortum Virginis, sed et ortum praecursoris. Sicuf ram tegehlem.
eninv haec nala est, nt Salvatorem parerel; sic et Quis atttem in magnis tenebris ad orltim novi et
ille a Deo missus esl, ut viam Domino praepararei, mngni sideris non respiceret? Juxln proplietiani
ul testimoniurh peiiiiberet de lumine, ul oiiines B 1 Balaam orla est hodie slella ex Jacob. Sed quid
credercnt.per illum. esl, quod prbpheiia Balaam, boroinis magi el male-
Caeterorum vero. sanclorum dies rialalitios non fici, atigoris et divini, incantaloris et aripli, el quem
celehrat Ecclesia : illos , inqitam , dies qtiibus in Scriptura sancta in mulfis reprehendit, auctoriiate
hanc vallem lacrymarum flerites' ingressi sunt : sed Spiriius sancti confirmata esl; nisi quia Spiritus
iilos potius quihus de hac yalle gaudcnles ascende- sancius per eum loculus est, sicut perCaipham et
runt in montem Domini, el in domum Domini per Sibyllam? Qui enim aperire dignatus esl bs
lactanles abierunt; inlraverunlque in gaudium asinav ad corripiendam prophetae insipientiam , vel
Domini stii. Vere scriplura est: Melior est dies _ potius vesaniam, sicul sacra Scriptura teslatur;
moriis, die nativilatis (Eccle. vn). Melius est enim cur non ei aperire digneiur os vesani liominis, ad
exire de carcere, quam carcerem inlrare. Omnis prophelnndam redemplionis humanae clausam sa-
hoino ad Iaborem nascilur, imo et ad carcerem : pientiam, in mysterio a saeculis absconditam : quani
quamvis de carcere, cum carcere, in carcere nasca- nemo principum bujus-sa^culi agnovit? Simulquf
tnr. Nascilur enim de carcere materni u leri, cum consideranda est in hoc divino secreto duplex tili-
carcere roorlalis corpusculi, in carcere hujus, _ litas. Prima, non esse magnum habere ex Deo do-
mundi : sed heu eiiam ad careerem inferni! quia num bene loquendi, el non benefaciendi, sicut ha-
nasciiur natura filius irae , perditionis haeres , cor- buil Balaam : in cujtis ore et non in corde posuernt
ruptionis prolcs , calamitatis et miseriae coraes Dominus verbum suum. Secunda, verbum Domini
individuus, lanqiiam aelerni delicti reus. Quis ergo semper esse preliosum, et cum oinni reverentia
diem lain mceslum et lamTugiibrera feslum ducat et aiHliendiim, a quocunque lioniine profefalur. Nam
celebrcm : nisi qui prorsus ralionis expers est, et idcireo fecit Spirilus sanclus mandari litteris et
huraanae conditionis ignarus? Idcirco sancli nalales prophetiam Balaam arioli, a propheta Moyse; et
suos non celebrant, qnia oderunt aniinas suas in prophetiam Caiphaepontificis ab evangelista Joan-
hoc mundo. Diem hominis non desideranl; sed de- iic. Et vide boniiaiem Dei. Conducliis eral mercede
siderium bahent dissolvi el esse cum Chrislo.' Male- Balaam, ut malediceret lsraeli, et non potnil nisi
dicunt diei in quo nati sunt, parati suscitare Levia- benedicere (Num. xxiv) : adeo boniim babemns
tlian in hiijus mundi dilectoribus dormientera. At Dominum, etPalrem benigiiissiroum, qui consolator
infelix Herodes qui se morilurum non cogiiabal, s.e clemens, conciliator sapiens, gubeniaior prudens,
natum in carcere nondolebal; sed. gaudebat de aiixilialor potens, pro muro nobis est et anlemu-
paleis ibidem abundanter inventis, quibtts prae caete-']D rali: ut nemo nobis noceat, si boni aemulaiores
ris ccncaptivis infcliciler abundabat. Et heu ! quain fuerimus. Non-est enim sapieniia, non esf prudenlia,
lelhalis illi fuit illa laetitia ! in qua prsecursorem Do- non est consilium conlra Dominum (Prov. xxi).
mini, luceroam scilicel ardenlem et luceniem, qtiam Bene autem summain benediclionum stiarum cou-
Paler paravcrat Christo sup, quse spargebat tibique clusit Balaam, prophetando ortura benedictae Virgi-
radios sanctitaiis et justiliae , sobrietalis et casti- nis, benedicluin Dei Filium pariturae, quain merilo
mpniae, temulenlus ndullcr exstinguere conatus est, benedicunt omnes generaliones : qnae lanlani bene-
et quantuni in se ftiit exslinxit: qnando caput illud diclionis copiam omnibus generationibus acquisi-
sanctissiriium ipsjs angelis reverendum, cui se Dp- vit; benedictum scilicet frticlum ventrissui: qni a
minus majesiaiis dignanter inclinaverat, convivis Deo benedictus esl, ui quicunque illi benedixerit,
in discoapposuit, tanquam ferculum nupliale. Sic benedictionibtis repleatur : si tamen non coaclus
sicfratrescharissimi, sicexstinguunt in sespirilum, vel invilus, nec in sola verboriim superficie sicut
qtiera Apostolus (1 Thessal. v) nos prohibet. e.xstin- Balaam, sed volunlartus^ei bonae vilae forroula be-
(54) Verba Ecctetia>
655 IIELINANDIFRIGI DIMONTISMONACHl 656
ned.icat. Mulli enitn ore suo benedicnnt, el corde K Mira res : humanum genus de limo factum est, et
suo, id estpravo cordis desiderio, maledicunt, di- anteparlum Chrislum. Undeergo de limoso genere
centes : Domine! Domine, el qtiaeDominus prsecipit jam slella post parlum Christum '
? Quomodo de
iicquaquam facientes Al non omnis qui dicit ei: Do- humano germine, de immundo semine nasci po-
riiine, Bomine inlrabit in regnutn cwlorum; sed qui luit proles siderea ? Quid enim stella mundius,
facit voluntqlem Palris ejus, qui in cwlis est (Mallh. quid immundius luto ? Quis potesl facere mundunv
vit), Unde isle Baiaam dicit de seipso in persona de iromundo cohceplam semine ? Audi, qnis. Nonne
taliura : Dicit Balaam, ftlius Beor: Dixil liomo,cujtts lu,quisolus es? (Job xiv.) llla ergo virlns, illa
bbiuralus esl oculus. Dixil auditor sermonum Dei, sapienlia quae in principio temporum formavit bo-
qtii novit dbctrinam Althsimi: qui cudens aperios minem clelimo lerrae ad imaginem el similitudinem
habet oculos (Nuiti. xxiv). Balgara interpretalur suam, illa ipsa in fine sacculorum ccepit faccre stel-
populus vanus, Beor impellens. De populo vano las ex hominibus, el homines ex slellis, ad refor-
sunt, qui dicunt el non faciunt: vel qtii auditint niandam in eis imaginem suam, soli polique pa-
verbum Dei, et non cuslodiunt. Quid enim aliud trinra unam faciens rempublicam ; ut ccelumba-
quam verba lideijiion opera secianiur? Qui enim " berel horoines, el lellus slellas. Quid enim aliud
laniura verba seclalur, nihil habebii. Isli sunl filii sunt jusli, nisi stellse in terra lucentes, jnxta illud
diaboli impellenlis eos in peccaium. Hujus Balaam Aposloli • In medio nationis pravm et perversm, inler
obiuralus est oculus interior, qui ctiro visiones quos lucelis, tanquam liiminaria in finnamento r.odi?
Omnipolenlis videat, id csl judicia ejus et praecepta (Philip. 2.) Etquid sunl justi regnanies in ccelo ,
intelligat, non vivit secundum quod intelligit, sed nisi slellae lucentes in suo domicilio, et homines
apefiis oculis cadil; id est scienier peccat, et habitanles Th sua domo?Unde ipse Apostolus :
descendil vivens in iiifernum : auditor sermonum Scinius quod si lerreslris dotnus nostra liujus habi-
Dei,et non faclor. Inlellectus quidem bonus omnibus talionis dissolvatiir, quod wdificationem liabcmusex
facientibus euro, non facientibus atitem non bonus, Deo domum non manufaclam alernam in cwlis (II
quianon eis deputatur adboiiura.sed potiusaddam- Cor. v).
iiationis SUKmajtis leslimonium. Servus enim sciens Hoc autem opus, facere videlicet slellas ex bo-
volunialem Domini sui, et rion faciens eam, plagis roinibus, ad.opus graliae pertinei, non ad opus na-
vapulabit multis: el nielius eral ei viam verilalis non ttirae, neque jusliliae. Nalura namquc siroilia de si-
agrioscere, quanv post agnilam relrorsum converli milibus producit, ul homines ex honiiiiibus, ju-
ab eo quod traditnm cst illi, saiicio mandato. Beati Q menia exiumenlis, aves ex avibus, pisces ex pisci-
quideiu qui audiunl verbum Dei; sed si illud custo- bus, elc.inhunc modum. Justilia vero deslruit
diant, alioqui neino ex solo atidilu beatus est. Sicul saepe quod natura conslruxerat; fnciens aegros ex
eriitii non prodest sernvo auditus rion admislus sanis, csecosex videntibus, surdos ex audientibus,
fide!, sic nec fides ipsa sine obedienlia. Ideo scri- mulos ex loquenlibus, claudos ex arobulantibus,
ptuivvest : Qui habel aures audiendi, audial. Sicut leprosos ex mundis, ex vivis morluos : et qtiod
eiiiro fides ex auditu , sic obedientia ex obaudilu. terribilius est, Cxsanctis etjuslis peccatores nasci
Nihii pfodest audire, nisi credas; nihil credere, constiluit. Porro graiia saspe reacdifical quod justi-
nisi obedias. Haesunt geminae cordis aures spiri- tia desiruxerat ; ei perficit quod nalura reliquerat
tuales et-sanctae, quas a nobis requiril Spiritus iroperfectum : faciens sanos de aegris, vivos de
sanctus, credere scilicet el obedire. De prima : fnortuis, juslos de impiis.de roiseris beaios : qtiod
Bomine, quis credidit autiitui noslro ? (lsa. LIII.) De genus operis maxiiiie Deum omiiipotenlem probat,
secunda : Dominus aperuit mihi aurem (Psal. xvn), juxta illud : t Deus, qui omnipotentiam luam par-
ego autem non conlradico, retrorsttm nonabii (Psal. cendo nvaxime et miserando manifestas, multiplica
xxxix). llcm : ln auditu auris obedivit milii. De super nos gratiam tuam, etc. » Sic igilur graiia
utfaque : Aures aulem perfecisli mihi. D iuslifieando impium, uno et eodem opure facit
Quamvis in hoc loco aures perfectae intelligi pos- slellara ex horaine, et de tellure ccelum. Et cerle,
sirit obedientia mandalorum, paticntia conlumclia- fratres charissirai, talis proles, el talis habitalio,
ium : vei timor comroinalioiium, et desideriuro id esl ccelestis alque siderea, olinv sanclo Abrahae
prouiissionuhv: etest, qui habetaures audiendi au- jairi fuerai promissa, quando videlicel ad cum di-
diat (Matth. xi,), id esl qiii audit, credal; qui clum est: Suspice cwlum, et numera stellas, si potes.
credit, obediat: credal minis, credat proinissis; Sic erit setnen tuum (Gencs.xv). Ex eo quod dicitur,
credal sacraraeiitis. Grcdat ralnis, ut illas caveat: numera stellas si potes, manifestearguituraslrologo-
credat proraissis, ut illa concupiscat : credat sa- rum quorrimdam vana praesumplio ; qui se univer-
craroeritis, ut de saiiclificaiioiie illorum, el de in- sum slellarum nuinerum comprehendisse et conscri-
yisibilivirtute noh dubiiet. Obediat praeceptis, ut psisse jaciavefont, ul Aratus et Eudoxus. Qunndo
illa fideliler adiriipleat, et finniier conservei, ne enim, ait Auguslinus, omnes dinumerari possuni,
sit, sicut Balaam, auditor serroonum Dei, et non cum non onvics possint videri? Sane qui solusillas
factor. Sed htec de Baiaanv dicla sufficiani. Nunc creare potnif., solus et dinumerare potest. Et suis
ad slcllam reverlaraur. Orta esi slella ex Jacob. propriis no* sibus vocare, juxla illud : Qui nume-
 657 SERMOXXI, IN NATIVITATEB. MARIJ: I. 658
raf tnttfitftufinem stellarum, et omnibu&eis namind A. £ sicut scTiptum est: Multw filim congregaverun'
vocal (Psal. CXLVI).Uhde sapiens quidam : Ubi ha- divitias, tu supergressa es univertas (Prov. xxxi)
benius hoc adverbiuiii sic, in Hebraeo habelur ad- Nulla enim uhauam slella sic luxit exemplo, sie
vcrbium quo, quod est similitudinis et locale. Aiunt stetit proposito.
enim peritissimi Hebraeorum, idera advcrbium po- Discamus igilurabhac stella lucere per exem-
situm esse in eo JocO Exodi, ubi de Moyse scri- plum castitatis, ardere per desideriura beatiludinis,
ptumest: Cumque circumspexissel huc el illuc eine- firmi et stabiles slare in proposito sanctitatis. Ni^
niinem vidisset, percussum jEqgplium abscondit sa- hil castitale lucidius ; caslitas autem dicilur a ca-
bulo (Exod. u). Ubi enim liabemus huc et illuc in stigalione corporis, sine qua impossibile virtulem
Hebraeo habeturguo et quo. Melius ergo transtulit castitatis perfecle obtineri. Unde Apostolus ; Ca-
Hierouyinus inhoc loco dicendo sic, quam Si di- stigo corpus meum, et in servitutem redigo : ne for-
xisset illic. Nam locale adverbium solanv loci cel- te cum aliis prwdicaverim, ipse reprobus efficiar
siludinem significare poteral: adverbtum autem (I Cor. ix). Castigandiim est corpus jejuniis, vigi-
siraililudinis et loci celsitudinem, et stellarum liis, et labore manuum, assiduilate silentii, el loci
multiiudinem,.et nunierosam magnitudihem et cce- soliludine, fame et siii, frigore et flagellorum/ver-
leslis praemji clariiatem designal. Ait ergo: Sic erit IB bere, sanctis meditationibus; et devotis orationi-
semerituum : id est lara mullum, tam Clarum, lam bus. Mulla enim raedilatio carnis est allliciio. Ni-
firmum.Tam mulium numero, lam clarum merilo, hil charilale ardenlius, nihil mentis constaniia fir-
lara celstim praemio, tanv firraum loco. Dico auteni mius. Quid prodest, quasi lucere el ardere in ccelo
lam et tam, non pro sequalilale, sed pro simililu- ad horam, et breviter el aeternaliter ab eo cadere ?
dine demonstranda. Nam in his ornnibus semeri Quomodo,inquit, cecidisti de cwlo, Lucifer,quiinane
luum slellariira gloriant superabit. Erit enim nu- briebaris (Isa. xtv), id est oriri incipiebas? Quanv
merosius, clarius, celsius, firmiusque. proprie usus est in hoc loco prophela praeterito
De nuiiierosiiale habes in psalrao : Dinumerabo imperfeclo, quod significat rem esse incoeptani et
eos, et super arenam mtiliipticabunlur (Psal. nondura perfeclam : perhoc enim significata eslin.
cxxxvni). De clarilale : Fulgebunt justi sicui sol in iHabolocadente querodam lucis incceptio, sed pro-
regno Palris eorum (I Cbr. xn). De celsitudine: feetus nullus, perfectio ntilla. Nam in veritaie non
Scioliominem inChrislo raptumusquead tertiumcm- stelit: Videbamail Dominus, Satanam sicut ful-
lum. De firiiiitaie et caeleris oranibus habes in Dai- gur de cmlocadentem (Luc. x). Videbam dixit, et
niele: Qui docli fuerint, fulgebunl quasi svlendor fir- cadentem, verburo praelerili imperfeeli iungens
mqmenti: et qui ad justiliam erudiunt mullos, quasi C cum participio praeseniis temporis, significans dia-
stellw in perpeluas wternilates (Daniel. xn). Ait bolum cadere inccepisse, sed nondum lotum ceci,-
ergo : S:c eril semenluum: id esl lam mundtim et disse : adhuc enim quolidie cadit in membris
pururo ; in conscientia tampurum, clarum et ful- suis. Sicut enim Dominus Jesus Christus nondunv
gidura in caelibevita, et in ccelesli doctrina, tam tolus ascendit in cceluni, sed exailalus a lerra tra-
firmum et slabile in perseverantia, taro celsunv et hit ad se omnia, non simul, sed per parles : sic dia-
sublime in cteiesti patria, lam gloriosum et nobile bolus de ccelo cadens, trahit post se tertiam
partem
in gloria resurrectionis aeiernae.Quantitm enim per- stellarum, et utinam vel duae reihanefeht. Vte
tinet ad vitaro justitise, qua vivimus in praesenti, stellis non stantibus, sed deceelo cadentibus :
quae
per lucem stellafura intelligitiir in hoc loco, perar- se trahi paiiuniiii a draconis cauda viperea ! Vae-
dorem fervor sancli desiderii per stationem fir- stellis sequentibtis earo, cujus nonien absyiitliiuni,
milas proposili, slella namque dicilur a stahdo et ut amaritudine repleantur aeterha. Quid prodest
lucendb, el ardendo. Quantum vero pcrtinet ad vi- sapicnliara iiivenire, et invenlam mox perdere ?
tain gloriae qua viverous in fuiuro, per lucem slel- Beatus vir qui inveiiitsapieritiam : sed si inven-
larura accipilur clarilas glorificali corporis ; pef ]JJ lam custodiat, et qui lenel non dirailtat. Sapien-
ardorem iiieffabile .gaudium cordis, per statiouem lia enim claroiiat in plateis : Si quis diligil sapien-
securitas, aelernilas, el aelernitaiis securitas in Ulro- tiam, ad me veniat, et eam inveniet: ef eam dum
que; ait ergo : Sic erit semen luum, Quasi diceret: invenerit, beatus est, si lenuerit eam (Prov. vm).
Sic lua posterilas ccelum possidebit, sic coelestis Invenire sapientiara est agerepoenitenliam : tenere
clarilas in ea fulgcbil, sic illius chariias solide eam, est in pcenitentia perseverare : quod est in
gaudebit, sic ejtis feUcitas finem Jion habebil. Sic sapientia moram facere, sicut scriplum est: Beatus
erit senten luura. Sic coaliim slellabitur lua geni- vir, qui insapientia morabiiur (Eccli. xiv),'
tura, sic surstim plantabitur caro non casura, sic Tria sunt, quae horoinem in sapienlia commorari
intronizabkur caro regnatura, gloria mulabitur impediunt, et euni ab inventa repellunt, superbia
cainis, non nalura. Ecce, fratres, quales stellae S. cordis, illecebra carnis,inconstantia nierilis. Prima
Abrahae promissae sunt. Harum autero slellarum repulil philosophos, qui cum Deum invenissenl, non
prima et praecipua esthaec singularis slella, quae sicui Deum glorificaverunl, aut gratias egerunl: sei
hodie orta est; omnes stellas non solum huraaoas, evanuerunt in cogilaiionibus suis, dicenles enim se
sed eliam angelicas merito transcendens et praemio, esse sapienles, siulli facii sunl (Rom. i, 21,
22). Se-
 659 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 660
cpiida repulit Salomonem : qui post inventam sa-- A iracundis el invidis, foelel in luxuriosis, ebriosis
pieniiam, inclinavi.t femora sua niulieiibus, et de- el gulosis. Quis eniro in periculo qualicunque posi-
ilit iriaculam ih gloria sua. Tertia repulit Demami tus, ad liujtis siellae respexil radium, et non sta-
diligeniem boc saeculum, ei Apostolum relinquen- tini opein sensit ? Specialiler tanien dicitur sielia
lem, qui prius propter Apostolum contempseralet ; maris, id esl consolalrix incereiitium, iltuminatrix
Tcliquerat lioc saeculum (II T.im. iv). Haeceademi pociiitentium, eorura scilicel, qui recogitanl oiniies
repellil religionis apostalas ; faciens cos ul canes annos suos in amaritudine animae suae: quorum
iminundissimos ad vomitura reverti, ela bono pro- conirilio magna est velut mare, id est lala et pro-
posilo resilire, et dicere aiialheroa Jesu. De quibus funda, ut amaritudo confessionis oroiies circunv-
est illa terribilis Augtislini sententia, in epislola ad stantias peccalorura in lucem proferat, et araarl-
cleruiii el populura Hippoirensem : t.Sicutdiflicile tudo satisfactionis per oninia corporis niembra
expertus sum roeliores aliquando, quam.qui. in mo- discurrat, el amariittdo compunctionis semper de
nasteriis profecciunt : sic niinquain experlus sum fundo cordis ebulliat. Non esl Maria stella niariuni
pejores, quam qui in liionasleriis defecerunl. Et vel foiitiuin, aquarum dtilciuiu.: sed slella roaris,
addit: Hinc arbilror in Apocalypsi scriplum: San- quia consolationenv ejus non meretur accipere
ctus sanclificetur adhuc :'el quiiiisordibusest,adhue lerra suaviler viveniium,: sicut signo Tiiu non me-
sordescal(S5). > Quod velut exponens subdit: t Sicut renlur insigniri frontes ridentium. et l*tantium,
enim praeceduiit cactefosin regno, qui digne votis sed viroruin gementiura et dolentium propter abo-
suis vivunt, sic pejores sunl: in. rouiido, el inferio- minationes quae fiunt in medio eorum. Cav.eaiiius
res in inferrio, qui a voto recedunl. > Unde idem ergo, fratres, caveamus, obsecro, ab his signis quae
Augustinus in epistola ad Armentariunv et Pauli- fiiiura praedixit Dominus in sole et luna et stcllis:
siam : t Aniequam esses voli reus, liberum libi fuil, id esl in praelalis Ecclesia:, in principibus lerrae,
qiio esses inferior: quainvis non sit gralulabunda iti subditis ulrorumque, tani clericis quara laicis.
libertas, qna fil ul non debeatur, quod cum lucio {Sunt eniin quamplurimi utriusque sexus, et uirius-
redditur. Nunc vero quia tcnelur apud Deumspon- que gradus, qui.slare quidem videnlur in Eccle-
sio lua, non te ad magnam juslitiam invito, sed a sia, sed casuri sunt ab ea, veleliam jam caduot,
niagiia iniquilale detcrreo. Non enim lalis eris, si non tam loco, quam roerito ;per illa tria supradicta
non feceris quod vovisli, qualis mansisses, si nihil pericula, id est cordis superbia, carnis illecebra,
lale votisses. Minor eniin tunc esses, non pejor : roenlis inconsianlia.
raodo autem, quod absii, lanto miserior, si fidem ,C. Nullus autem casus laetificatdiabolum, ul religio-
Deo fregeris, quantum beatior si persolveris. Nec nis aposlalarum(.J!0f<xi).Absorbeieitim.fluvium, et
ideo lc vovisse pcenileat; imo gaude, tam libi non tion miraiur : id esl non pro grandi liabet, si mul-
licere, quod curo luo detrimenlo licuisset. Aggre- tos de saeculo post se trabat: sed b.abel /lduciain
dere iiaqtie inlrepidus. Ipse juvabit, qui vola tua quod iiifluat Jprdauis in os ejus, id est descensus
expetit. Felix lieeessitas, quae ad meliora com- eoruni qui se huiiiiliant ad poeiiilenlia.roperagen-
peilit (56). >HaecAugustinus daro, ut ibi discant a Christo niiles fieri el humiles
Hujusroodi aposlatae de Jerlia sunt parie stella- corde. Hos praecipue diaboius absorbere desiderat:
Ttim, quae a cauda dracouis de coslo.. trahitur ad quia fenum sicul bos comedit: escae ejus electae :
infernuiu (Apoc. vni). Nam duae parl.es.quibus illa captal in aniniain jusli. Caveant ergo a faucibus
cauda noii praevalej, suut inutuaro conservanles diaboli, qui jam masiicanlur a favore Chrisii, juxta
innocentiam, nunqiiani. peccaiulo morlaliter : et illud : Mactq el matiduca (Act. x). Quam raiser,
recuperanies perditam, acriter et alacriter incce- quam infelix, qui ab ore Chrisli cvoraitus, ab ore
piara pcenileniiain consummando. Priiuuin quidera . diaboli reabsorplus fuerit, a quo prinium absor-
genus rarissiroura el pretiosissiinum: quaravis - ptus fuerat. Nihil enim sic iuhianter desideral ca-
Ambrosius dical (57), se facilius iiivenisse qui in- 1^ nis ille infernalis, quam vomilum suum relambere,
nocentiam servaverini, quara qui veiam egerint el toluiti resorbere ; quippe cura peccalorein absor-
poeniteniiam. Quaeest.ergo.terlia pars stellarum pluin nunquatn voluntarius, sed coaclus evoiuat,
caudam draconis legens, id est in judicium diaboli : sicut scriptuin est: Divilias quas devoravit evomet,
incidens : nisi illi qui de perdita innoceniia. pceni- : elde ventre ejus extrahei eas Deus (Job xxi). Ta-
tere incipiunt, et propter nicniis inconslanliam .. liura autein casus, quanluin laetificat Leviatban,
et auimi levilaiem inccepia pceiiilenlia noii per- tanturo contristal Mariara.
sistunl ? Naniquinec pcenilereincboai.it,.slelJaruin Stemus.ergo, fratres, succincii lurobos nostros
nomine digni non sunt, iiullunilucis initiuni osteu- in verita.te; stem.USiinquain, in sancto proposilo
dentes. Idcirco Maria lale iioroen divinitus sortita . inconcussi et immobiles, sicul B. Genesius inariyr :
csl: videlicet stella maris, id est illumiiiairix inuu- qui cum Roniaeappensus esset in eculep, et unguils
Ji, qui tanquam roarc lurocl in superbis, feivcliu abrasus, alque aidenles laiiiiiuc ad latera ejus cs-

(55) S. Aug., ep. V^. (57) S, Anibros., De posn., lib. n, c. o,

(56) lbid., 45.
 6G1 SERMO XXII, IN NATIYITATE B. MARLE II. 665
sent apposilac, slabal iromobilis, et clamabat di- A inferret peccainibus ullio.nis judicium : ut prius.
cens : Non est rex prjeler Ciirislum : pro quo si esset cplumba vice Jegali fungens, quaivvyice per-
millies occidar, ipsum mihi de ore, ipsum niihi de cussoris. De prima legilur, quod retiicrit ad arcain
corde auferfe nori poteritis. 0 colttnina .fortissima ferens in ore rariium olivavvirentibus foliis. De se-
in domo Dei! o slclla firmissima, el lirmissime cunda : Fugite a facie gladii columbm (Jerem. XLVI),
fixa in firinameiito coeli! Quando buic pracvaleret id est ab instanti seclione capitalis sentenliae, pritis
draconis suggestio : cui.praevalere non poterat. in- denuniiandse per legalum mitem et humilero, po-
cisio ferriel igriis aduslio ? Sane slella ista Christum slremo ferendae per eumdem vivorunv el morjjup-.
sibi impressum habebat: a quo nulla ratione sepa- rum Jtidicem; sed judicem qui siue felle iras,citu!;,.
rari poteral. Quod enim de alio martyre in Graecia ct euni tranquilliinie judicai, et seroper misericor-
referlur : qui Nimias et Nehemias diclus est, qui diam judicio superexallal- Ad legali mansiietudi-
cum. simililer torquerelur, el simiiia responderel, nem perlinel thronus Salomonis ;.ad iraliiin judj-
jussil tyrannus ventrcm ejus secari per medium; et cem Ihronus AiTaxerxis : de quo legit.uf in libr.o
cor cjus inde inlegrum avelli et findi, ut viderei si Esther, quod sedebat super solium regni sui, induius
Chrislus in eo esset, sicul martyr dixerat. Quod vestibus regis auro fulgens, ef lapidibus preliqsis.: el
eum faciiim essct, apparuit in ipso cordis fissi nie- B erat terribiliis aspectu (Esllier xv). Vaegenl.ibus.quae
dio pulcberriraa Chrisli efligies, per lotam cordis bella volunl, quia ilissipabtinlur : yx Jtidacis, qui
longitudinem el laliiudinem se cfftindens. Qtio visp, pacis concilium reliquerunl, repellcntes pacifictira
confusus tyratinus erubuit: populus autem fideliuni Salomoiiero, el eligentes bellicosum Ctesare.m, quia
vable exliilaiatus in lanto iniraculo, cxpansis raa~ suo Caesari cadendi reliiiqueiiliir.. Seciindtim cnjni
nibus ad ccelum,- cl fixis ih terram geuibus, prae iiomen Salomoiiis ila et opus cjns, siiviiiitcr.ct Cae-
gaudio clamavit ad Dominum, el dixil: Gloria tilii saris. Diaboltts eninv non imnverilo a cacde ei san-
Domine, qui nos lam raagnifice facis experiri, ve- guine et artnis nequitise, quibus semper abundat.
runv esse sermonem Apostoli lui dicenlis Chrisluin Cacsar appellatui, rocnsurara hujus nominis, men-
liabilare per fidem in cordibns nosiris. Anien. sttra crudclilatis scmper iinplcre satagit, juxla illu.d
SERMO XXII. ooelicum:
INNATIVITATE B. MARIjE VIIIGINIS 11. Cwsar in arma (urens, nullas, nisi sftnguine fusq,
Jucundissima Nativitas gloriosae virginis Mariae Gaudet habere vias,
tol ab anliquis expelita volis, exspectala suspiriis, Al Salomon iiosler sccundum nomen suum vcre pa-
exquisila lacrymis, valiciuiis pfaccaniala, publica Q cificus, fecil ut arlifev sapicnlissiuius throntim de.
jucunditale ab universo mundo celebrari meruii: ebore grandem, quasi priraum et praecipuum^pacis
quia posl longam saeculi tristitiam publicse jucundi- opus : quando Cliristus, qui esl pax noslra, qui fe-
tatis primitias invexit. Ac si prirao vagilu infanliae cil utraque unum, ul pacificarcl qux in crjelis.sunt
tuae illam ad omnes filios liominunv coiisolatiotiem etqtise in terra, tauquain princeps.pacis. elrex ju-
evangelicam protuleril dicens : Respicite et levate ca- slitiae iiiMocenlissimamvirgiimm cl humillimam mu-
piia veslra : ecce appropxnqual redetnptio veslra (Luc. lierum clegit sibi in nalrem propriam, quasi in
xxi). Quod idenv esl ac si aliis verbis dicatur: Ecce sede pacis ined.ialriccm. Tlironus enim, ut dictuni
jara paravit sihi Sapientia ihronum eburneum, ad est, sedes esl tam regia quarii judiciaria. Ad setlern
cogitandas cogilationcs pacis idoneunv : quatenus perlinel quies, ad regem bonor, ad judiceni timor.
itlaruin cogitalionum sacrosanctis carraiuibus in- Ad quielem innocenlia, ad honorein justilia, lnnni.-
cantatae misericordia el verilas in hujus throni me- litas ad tiraorem. De primo habes : Peccasti, quiesce.
dto sibi ipsis obvienl; el justilia et pax osculaiiles (Gen. iv apud LXX) Dc secundo : Anima juslk sedes.
se invicero muluis amplexibus aslringanlur. Hacte- est sapientiw: sedes, id est requies quam Sapienlia in
nus enim sapientia Dei quasi vaga et profuga super omnibus quacril, sed in solis humilibus se invenire
lerraro, locum ubi requiesceret, aptura non inve- 5 dicit, juxiaillud exemplum. De lerlio :Superquem
nit, propter bumanarum sofdiuni illuviem. Ntinc requiescet spiritus meus, nisi super humilem etquie-
autein Deo gratias, fecit ei rex Salbmon thronura tum, et trementetn sefmones meos? (lsa, LXVI.)In-
de ebore grandetn. Thfonus sedes est regia sive nocentiae est cavere prohibita; iustiliae, servare
judiciaria. Regis, ul. ibi: Thronus tuus- Deus in sm- praecepta; liumiliiatls, timere judicia, etbmnia rne-
culum smculi, virga mquitatis, virga regni tui (Psal. rila sua, quasi pro ;nihilo computare, juxta i.llud :
XLIV).Judiciaria, ul ibi: Sedisti super ihranum, qui Cum feceritis omriia qum prmcepla sunt vobis, dicile,
judicas justitiaiti (Psal. ix). Et in Evangelib : Sede- Servi inutiles sumus,quod debuimus facere fecimus
bitis et nos super throtios duodecim, judicantes duo- (Luc. xvn). Non lamen ad queir.libet innocenletu
decim tribus Israel (Matth. xix). Sed qiioiiiam ho- vel humilem referri potest hujus throni descriptio,
ndr regis judicium diligil, honor aulem judicis per- Nam cum de eodem legalur in sequectibus,: Nqn
sonaro non accipil, nultumque malum impuniium est factum lale opus in uiiivetsisregnis. (1-11Reg.
relinquit, oportebat necessario ul rex et judex no- x), manifeslum est nori posse intelligi, nisi de hu-
sler, qui Deus uliionum et consiliarius appellalur, niillima rauliere. Humillimus hominuni iile est qui
de qup.
pfius ofTeiiTet moiTalibus pacis consilium, quatn ab ipsa Sapieittia in persona assumptus est,
 663 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHI '- 664
dicit Daniel in visione lerlia : Donec cognoscant vi- A juslitia esl quoeerga inferiores servatur : > per ma-
ventes, quod domineturExcehusin regno Iwriiinum, gnitudinem niagnanimilas, per altiludinem meri-
et cuicunque voluerit dabit illtid, c.t humillifnurii ho- torum sublimitas, per longanimiiaiem perseveran-
minum conslituet super illud. (Dun.w.) tia, per trecenlos annos fides el imitalio Domiiiicae
Humillima mulierum illa est de qua idem liomo passionis cxprimilur, propierTau liiteram, quaeapud
id esl Christus, natus est. Neqtie euinv sapientia Graecos formara crucis habet exprimere, el nuroe-
quae senvper sapienter agii, aliunde convcnieniius rum irecenlorum signare. Est aulera ebur dens
aut sapientius corpus posset assumere, quani de clephantis, os videlicel natura frigidum, a carne
Jiumillima rouliere. Haeceslenim quae cunciis inno- nudum, subslantia solidura, colore candidum, anli-
centior et sacralior universis, viliorem lamen se quitale rubicunduro. Per naturalem frigiditatem
oranibus repuiabal. Unde salulalioni angelicae, liraor Domini, per nuditalem conlemplus mundi,
laudationi magnificac,promissioni rairificae, sic re- per candorem carnis mundilia, per solidilalem men-
spondil: Ecce ancitla Domini, fiai mihi secundum tis constanlia, per Tuhorem antiqiiilatis fervor multi
vetbum tuum (Luc. i). Et quoniara semper in humi- temporis designalur. Vera namque castitas nalura-
litate quievil, Deum in se liori ,soluin spirilualiter, -liter limlda esl, sed limore Domini, non liraore
sed eiiam corporaliter requiescere fecil: sicul in mundi. Tiroor eniin Doroini fidclium menles a car-
persona ejus dicit Sapientia : Et qui creavit me re- nalium viliorum aeslu refrigerat. Ilic est enim ange-
quievit in labernaculo meo (Eccli. xxiv). Quod ergo lus Doraini, qui descendit cum Azaria et sociis ejus
Salomon dicilur fecisse thronum, Psalroista quasi iii fornacem, et excussil flammamignis de fornace
exposuit dicens : Inclinavit cmhs el descendit (Psal. (Dan. iu), id est incendium tentalionis a carne,
xvn). Thronus enim sessionem habel, sessio vefo prius tamen a corde flalu suggesloris incenso. Ti-
inclinationem simul el quietem. mor Domini expeUit peccatum, non solum illud quod
Sessib igitur Dei quid aliud est quaro majcstatis adhuc fpris pulsat importune satis ad cprdis ja-
exinanitio, et formae sterilis assumplio? Sicul scri- nuam; sed eiiam illud quod jam per consensum
pttim est : Tii cognovisli sessionem meam (Psal. inlravit ad auiroam. Tiroor autero miindi nunquam
cxxxvm), id est inclinationem meam anerno judicio nieniero refrigerat, sed latenti desiderio semper
approbasli. Nisi se inclinando sedisset super thro- intus exaestuat: et ideo non expellii peccaturo, sed
num, nemo ad eum habuisset accessuro, juxta illud : fovet et contegit, donec teropus cvcniat fbras erum-
Et cum sedisset, accesserunt ad eum discipuli ejus pendi. Unde Philosophus : t Multortim, quia imbe-
(Malth. v). Sed qualis est thronus ille ? Eburneus, Q cilliasunt, latent vilia, non minus ausura, cum illis
Fecit, inquit, Salomon thronum de ebore. Vaere- vires suae "patuerint, quam ea quae jam facilitas
gibus facientibus lhroiium de slefcore. Quid enim aperuit (58).> Serpens etiam pestifera tractal, cum
aliud est animus in libidine requiescens, nisi rex in rigel fi igore, non desunt lunc illi venena, sed tor-
stercore sedens? Nam, ut ait SaUuslius: t Aniroi penl. Unde quidam inler veram et falsam castita-
imperio, corporis serviiio inagis utirour > Caro ergo , tem discernere volens, eleganter ait:
libidini dedila sedes est de slercore facla. QuanJum Si qua, metti dempto, casla esl, ea
denique casla est,
dislat thronus eburneus a slerquilinio, tantunv Quw, quia non potuil, non facit, isla facit.
corpus casttim aiibidinoso. Ebur diclum esl, quod (OVID.,Eleg. iv.)
sit e barro, id esl ex elephanle, qui Gravce barrus Itein vcra caslitas solida est, id est talis interius
a forlitudine nuncupatur': -unde et vox ejus dieimr qualis exlerius : talis in secreto qualis in publico:
barriius. Esl autem elephas animal iiitcr caeteia talis occupata tentalionis cerlamiue, qualisferiata a
brula magniludine praecellens el altiludine. Unde len tatione. Non sic temporales et cayernosi: qui ad
etnomen ejus in lingua Gracca et lndica montem hmptis credunt, el in temporetentationis recedunt(Luc.
significat. Nec solum raagniiudine, sed eiiani forti- vin): cannis sirailesel cicutis, exierius nitidi.inlerius
tudinepraeeminet. Unde et turresligneas cum iri- D vacui: virenles de longinquo, fetanles de proximo :
cenis boriiinibus armalis portare consuevil. Sensu qui cum nibil interius prurit, sunt caelibes; cum ni-
qtioque pluriraum viget, ad cognoscendas viarum hil extcrius allicil, conlinenies. Al si species con-
differentias et draconum insidias, cum qyibus ci cupiscibilis eorum aspectui se fortassis oblujerit,
juge certamen est, ct discordia inexorabilis. Est statira, sicul fluil cera a facie ignis, sic pereunt
etiam naturaliler clemens, castitalem diligens, peccatores a facie Dci, Auj eniro Briarei raanibus
diutissirae yivens, usque ad aeialem lerliam Neslo- et sphingarum unguibus praeoplatum cadaver ad-
ris, id est usque ad annos, ut aiunt, trecenlos. uncanl; aul si hoc facere mundano tiroore prohi-
Haecomnia nulli magiscongruunt moraliler.quam bentur, sallem oculos Argi vagis obiulibus illuc
virgini Mariae.Nam per acunven sensus prudenlia, circurnferunl, ut aspectu passivo cord!s pascant
per amorem castitaiis lemperaiitia, per forijiudi- esuriem, el occultae delectationis jenlaculo jejunse
nem ipsa fortitudo, per clemenliam justitia designa- famenvlibidinis pracsigneiit.Sic pcrieratqui dicebat: .
tur; quia, ut ait pbilosophus quidam, t illa vera Vt vidi, ut perii: sic tne malus abstulit error.

(58) Seneca.
 665 SERMO XXII,.IN NATIVITATE B. MARLE II. 606
El alius quidam A.Quwdant,quwqueneganl,gaudentlaitien esse rogatw.
Vjniirum hic ego sum salk inter miila forlis. Unde Hieronymus : t Etsi rogata non cesseris,
- Vetum ubi quid melius contingit.et unctius idem. tamen formae putas tesiimonitim, si rogeris. > Alie-
Item omnis vera castitas nuda est, id esl vo- ni ergo amoris impelum sumunt ut pulchriludinis
lunlariae pauperlatis atnica : excuiiens mahus suas argumentum : et unde se vident aliquanlulum pla-
ab omni rounere. Nam, ut ait Hieronyraus noster, cere aliis, inde iara incipiunt niraium plucere sibi
t Non est casta malrona, quae niunera accipit. > ipsis, juxla illud :
Et juxla Quinlilianum : t Muliebrium viliorum fuu- Delectanl eliam castas prmconia formm.
danienlum avaritia est. > Sane roullorum et multa- At revera casla non est, quoe tali prseconio delecla-
Tum caslilas verborum jaculis impetita immobilis el. tur, nimirum nvenlis elatione jam corrupta. Solet
integra sleiil : rouneribus arielata ruit. Nam ut auteiiv elationis occultae praeludium plerumque co-
aliquid de fabulis snroinatim altinganius, irrtipit milari corruptionis affectum : quod genus ulceris
-aurum in propugnacula turris Acrisii: et virgini saepe sordidissimo curatur emplasiro, sicut scri-
fatuae quae de libidine triumphasse videbalur in pium est : Balteum regum dissolvit, prwcingit fune
terra, quasi de cceloaureus pluit inceslus. Sic quam renes eorum(Job xn). UndeAuguslinns: t Audeo di-
non seducit pelilor humilis, fallit sublimis. Sic ar- cere : plerumque superbis esse ulile, cadere in aii-
borem quam non roovit favorinus, everlit aquilo. quod aperlunv manifeslumque peccatum, unde sibi
Sic etiaro rosarium semper aliquo turbine sua displiceant, quae jam sibi placendo ceciderant. >
purpura denudalur. Sed nullo facilius quara vento Salubrius enim sibi Petrus displicuil, quando flevit,
aurigine, id est aerei doni splendore, juxla illud : quam sibi placuit, quando praesumpsit. Igitur ele-
Non ego divitibus venio prwceptor amatidi; pbas benedenlatus est, qui contra procoiTnn-velpe.
Nil opus esl illi qui dabil, arle mea.
Secum habel ingenium, qui cum valel, accipe, dixil; lius porcorum grunnitus imporlunos non solum ver-
Cedimus, invenlis ptus valel ilte meis. bis oblingil asperrimis, sed etiam ore dentato in-
(OVID.) dignantis animi remordet et repercutil, et cornula
Et iterum : fronle voluntatis refugaeita seroel petitorem repellit
Munera, crede mihi, capiunt hominesque deosque, et vencilat, ut secundo opus non sit. Sic respondebat
De Inlitim caslilate pulchre ait Salyricus: B. Agnes dicens (59) : t Discede a me fomes pecca-
Sic libi Penelope frugi esl, quw si semel uno li, pabulum mortis, nutrimentum facinoris. > Sie
De sene gustarit, lecum pafiita lucelltim,
Vt canis acorio, nunquatn absterrebilur uncto. respondere docet philosophtis dicens (60): t Efferat
(Hon., Sai. n, 5, 101.) p matrona oculos jacentes in terram, et adversus offi-
Quod aulenvemir dens esse dicitur elepiianiis, quid cialem salutalorera iiihuinana polius quam invere-
aliud significal quam castitaiera denlalam esse de- cundasit : longeque ante pudicitiam suam ore,
Lere, ul magis porrigat tentalori morsunv quam quam verbo neget; nemo enim canens fortiter itc-
osculum, vultum cxhibeat tristem, non hilarero; rum rogalur. > Sic respondit martyr ille invictissi-
verba respondeal dura, non mollia; paratior ad re- mus, qui quoniain ligatus manus et pedcs aliter se
jiciendura -quam recipiendum viscata, imo venenaia defendere non poterat, linguam suanv allisain in os
munuscula, et litlerulas tam deceptrices quam dul- inipudicae jactavit. Sic respondit occullo lentaloii
ces. Nam, ut ait Hicronymus, t blanda munuscula noster ille gratiaBenedicluset noniine, urticaruro et
et dulces litterulas sanctus anior non habet. > Ele- vepritiin voliilationeinolesiissimapruritiimbeiie cou-
phans enini sine denle est, qui molliler negat con- fricans niale blandienteni. Fuit ergo Maria per hu-
scnsum lurpitudini. Est enim quoddam prognosti- militatem etinnocenliain.thronus, per castitalemet
cuiu secuiuri cpnsensus ad precem alteram, negaiio animi constanliam thronus ebumeus, per charita-
niollis ad unam. Mollis Evae responsio fecil earo lem perfectam thronus grandis, per fecundilalem
peiictrabilcm et perviam veireno. Adbuc inorem llironiis regius et tbronus Salomonis. In throno
huiic molliler respondendi retinenl Evac filiae: O quies et tranquillitas, in ebore candor et solidilas,.
Vix erit exmuliis, quw neget una libi. in grandi capacitas, in Salomone pacis fecundilas
Neget, id est perneget, et nulla pernegat. Nain quae demonstratur. Nihil conscienlia se non remordente
raulier praccidit cotistanler verba roganlis, quac pe- iranquillius, niliil aiiimi firmitate sojidius, nihil
litorem suun; perpetua irislavit repulsa? quin po- capacius chariiaie. De primo habes : Secura mens,
lius favorein quemdam sapit quarumdam ncgativa juge convivium (Prov. xv), De sectindo : t Occidi
concessio, vel negatio concessiva. Quantunilibet possunl, flecli nequeuni(U). > De terlio : Lalum
enira dura respoudeant, scmperin aliquo verbi sui mandalum luum nimis (Psal. cxvnt). Cliarilas enini
angulo repcrict procul aliquem fouiilem suaepetitio- latior oceano, etcapacior ipso ccelo, hostes colligit
nis implicitum, quasi sponle et dc industria sic re- ut hospiles, et iniroicos aropleciilur ut amicos;
liclum. Quod inde contingit, quia quaeque sibi vidc- quod nec ccelum, nec oceanus facere possunt. Yere
lur amanda, thronus graiidis fuit, quaeillunv lotuin capcre potuif
Pessima fit, nulli non sua forma ptacet. . i quem tolus non capit orbis (6F), > sicutclgenlilis
(5fl) S.Ainbr., Serm. de S. Agnele. (61) S. Greg.
(60) Sencca. (61') Offic. Ecclcs.
 657 HELlNANDl FRIGIDIMONTISMONACHI. «68
poefa. Chrislianis versibus laudem ejus pulchre pro- A , capiat, et lassum reficiat, el iratum mitigel: turris
secutus esl diceris: qiue homines confugienies ad se et protegat, ei de-
Viryinei tumuere sinus, intactaque mater . fendal, et salvet. Imitemur, obsecro dilectissimi,
Arcdna'slupuit complefi viscera parlu; ttiriis bujtis gravilatem in actibus, candorem in ef-
Auctorem paritura suum : mortalia corda feclibus, suavilalem in moribUs, in cavendis exces-
Ariificem texere poli. Mundi reparator
Pars fuil humani generis, latuilque sub uno sibus sanctiialem. Sane si sciremus, quam inflexibi-
Peciore, qui loitim late comptectilur orbem. lis esl virga juslitiae, et quain irideclinabilis aequitas
El qui non lcrrw spatiis, non wquoris unda,
Non capilur cmto, parvos 'confluxii inartus. judicii, limercrous tam crebrb facere jacturam
uinoceiiiiae, el ordinis transgressioiiein. Yidit enim
Sicut aulem niliil cbarilaie capacius, ita nihil fe- snnctus quidam gravissimas inferri pcenas animabus
cundius pace, juxla illud : Ecce ego declino ineos defUncibruih pro lalibus excessibus, quos nos insi-
ul fltimen pacis, el ul lorrelts inundans gloriw gen- pieriieslevissihios aislimanvus : ut pro risuiromode-
tium (Isa. LXVI).Vere ihronus grandis fuil, qnae et raio verbera gravissiiiia, prO vefbis otiosis in facie'
lurris est.sictil de illa in laude sponsae dicilur: Col- caedes fere usque ad oculorum excussionem, pro
lum tuum licut lurris eburnea (Cant. vit). Scimus, cogilatioiiibus iuutilibUs, et nimiuin ex more vagis
quia collo medianle caput unilur corpori, et corpus " variara aeris inclementiam; pro gestu dissoluio vin-
capiti coaptaiur. Collum quoque eminenlissimum cula asperriina et pleruroque ignea, pro siguorum
iiiembfuriv est corporis; et percoilum lanquam per muKitudirie sUperflua, quibus ludicra et otiosa quae-
lisiulam trajicil sibi vilale slomachus aliraeuturiv. que contulissenl ad invicehi, digili negligentium
Quid ergo per collum exprimitur, nisi mediatrix yel excoriabantur. usque ad palmaro, vel super in-
nostra, ftiix Virgo Maria; quaesiiigulariter eminet cudes tunsionibus quassabahtur. Qtii aulein vaga-
in corpore, quod est Ecclesia, per quam meruimus liones inuliles, et sine necessitale exira claustrum
auctorein vitae suscipere, pahem scilicet vitae, qui vel cellatn quacsierant, licet in ipsa vagatione ordi-
descenditde.ccelo, el dat vitam mundo?PerMafiam nate se gessissent, lamen quia taedio sileniii clau-
enim facius est Christus caput et sponsus Ecclesiae, stralis. et observanliae regularis boc feceraut, et
quando Verbum carofaclum de virginaJi procedens hujusmodi solatia monaslicae quieti praetulerant,
ufero, lanquam sponsus de Ihalariio suo, earodem duiissiroa de lotoiri loCum jactatione, quasi lapides
sibiEcclesiam tonnubio junxil slabili, propriaroque emissi de fundibulo, collisione o.mniuni membroruuv
dicavil. Pulchre auterii collum istud tufri compara- moleslissime pleclebaniur. Sermonem irapuritaie
tur eburneae: turripropler altitudinem,forlitudinem,, r. aliqua, et irreligiositate, yel qualibet lurpitudine
rectitudinem, gravilalem. ln cujus altiludine subli- sordentem, in viris pracseriim sacri ordinis, sicut
iiiitas voti et celsitudo merili, in fOrtiludine firmitas capitalia crimina puniebant. Fugiamus ergo, fra-
proposili et securitas bumani refugii, in rectitudkie tres, ad hujus lurris cburneae forlissimum et inex-
desideriisanclitasetinlentionispuritas, in gravilato pugnabile refugium : araando quielem, vilaudo va-
omnis raorum maluritas designatur. Vere lurris fuit gatioiiem, ad omnem levitaiem ironiobiles quasi
Maria, sublimis et ardua votb, pfaeceisa merito, fof- lurris, nulluiTi menibrum corpofis sinecausa mo-
tis in proposito, recta consilio, erecla desiderio. vendo : sicut Ji. BernafdUs (62) sanctum Malacliiam
. Vere lurris eburriea, vlrgiriitaie cahdida, mentis in- comraendat, quod nerao unqiiam , eliara si cu-
legritate Solida, castb limofe frigida, muridi con- riose intendit, vidit euin pedem niaiiumve nioveie
teniplu nuda, zelo castiiaiis arihaia. Vere adhuc frustra. HaeCdicta sint pfo his verbis : Fecit Sato-
liirris eburhea est, prbpbsita cuhciis in exemplum mon thforiuritde ebofe grandein(ll' Reg: x).ReJiquam
sanciimoniae, circumposila singUlis in praesidiuiii descriptionis parleni ad praesehs iiitaclaro relin-
pugnae, superposita omnibus in spectaculum glbriae, quiinus.
reposita univefsis legiiime certahtibUs in praemium SERMO XXIII.
coroiiae. SaneTale collum tali capiil superponi de- D ' INFESTOOMtillJH SANCTORBM I.
cebat, quod et pef omnia convenifet. Quid ergo Gaudent in cmlisariimm sanctorum (65). Gaudent,
turri fonius, quid ebore pUlchrius"? Sicut ergo de iiiqtiam, gaudio niagno yalde; quia lnijus mundi
capile legituriDomitius regndvii decOreminduil: in- reverSae post liniinio recupcrare meruerunt coele-
duit Dominus fortitudinem et prmcinxit se virtute sle palatium, quasi aururo, praedium, el ppssessio-
(Psdl. xcn): sic etiamde collb : Fprtitudo el decdf neni paternam. Eninivero illorum possessio gene-
indumentum ejus (Pfov. xxxi). 0 pulcherriraum aedi- raliierin tribus consistil; in possessione co&Iorum,
ficium, quod et thronus et lurris est : thronus ; in societale angeloriim , el ipsius Reginae angelo-
eburneus, tUrris eburnea : scd throrius propler f um glofibsae genitricis Dei, et: virginis Marise;
Deuin, tUrris propter bomiiies. Thfoniis ad susci- postreroo in bcaiissima visione Jesu Cbrisii, Domini
piendum iudiceiri corivefsum ad clementiam, tufris i virtuluro et Regis glorise.. 0 quam rapidissimi vo-
ad sUscipiendUmpeccatorem conversum ad pcenilen- luptalum lorreiites de singulis istorura velu.tgau-
liain. Thronus, qui Deuro majestatis et iimnensumi diorum fontibus oriunluil Nam ut inlerini de duo-

(62) S. Bern. in Vita S. Malach. (65) Offic.Eccles.

 669 SERMO XXIH, IN FESTO OMNIUMSANGTORUMI. 670
bus rcliquis laceamus, quania gaudiorum maleria A de qua scriptum est: Beati qui habitanl in dqmo
esl velsolacoelorumpossessio! Gaudeni, inquit, in lua, Domine; in tacula swcuhrum laudabunt U
toelit aniinw tanctotum. Quidni gaudeanl, qui in (Psal. LXXXIU) : ita lainen, quod hujiis domus cce-
ccelisjam liabitanl? Scd quibus coelis? Qui suiit, luin sidefeuro quasi paviraenlum esl, sive funda-
vel quol sunlcceIi?Judaei 7 ccelos esse dicunt. Adeo mentum; coelum vero ewpyreum supeiior stru-
eniniseplenarium commendani, quod etiam 7 coelos ctura. Ilsec atiiein domtis mullis in Scriplura sacra
a principio crealos affirinanl. Ethnici quoque plii- nominibus nuncupatur. Dicitur enihv coelum, lerra,
losophi illud nolissimum coelum, in quo slellae fixae tbalamus, desertum, palria, civilas, curia, cubicu-
sunt, ex singulis planelarum orbibus coelos singulos liim, lemplum. Coelum dicilur a serenitale, terra
fabricantur. Fuerunt, qui el mundos innumerabiles, a loci firmilate et bononinv omnium fertilitate, de-
et coelos innumerabiles esse assererent., Quidam sertum a capacilate salvandorum oroniunv respectu
vero nonnisi unum esse, vel esse posse dixerunt. muliitudinis perditoruro, patria a nalurali soli dul-
Taiituin esse enim opus unius cceli, ut secundum cedine, quse menlcs ad se allicit, quasi solum om-
fieri non potuerit. Quasi yero oinnia magna opera niura naturale, juxta illud :
singularia sint: cura videamus tot et tanta flumina Nescio qua nalale solum dulcedine cunctos
et nvaria huc et illuc diifusa, tot terras latas et spa- J3 Bucit, el immemores non sinit esse sui.
tiosas, lot dracones immensae longitudinis, lot (OVID.,De Ponlo, lib. i).
cetos immensae laiitudinis, tot elephantos iinmensae lllam vero palriam concupiscunl, etiam qui illius
moiis. Sed quid ad nos perlinel de Judaeorura fa- cives uon sunt, quia licet illa paucorum sit ex gra-
bulis, vel philosophorura somniis? Plures ccelos lia, tamen esse omniunv debuit ex natura. Deus
esse, Scriplura veritatis manifeste asseruit, dicens, enim Pater oninium creatione est, quamvis pauco-
Opera manuum tuqrum tunt cmli. Ipti peribunl, tu rum adoptione. Civilas appellatur a concordi civiura
aulem permanebit; el omnes ut vestimentum vete- multitudine in unam rempublicam coeunte; curia,
rascent (Psal. ci.) Sed quot sint quaeritur. Paulus ul ait Augustiuus, quia ibi agilur cura de nobis;
ergo apostolus leslis veracissimus in mediuin pro- palalium, propler rcgalis illius aedificii slruclurara
ducatur, qui se dixil raptum fuisse usque ad ler- pernobilem ; aula, propier personarum ibi assi-
tiura coelum (7/ Cor. xn.) Tres igilur ccelos esse stenliura maguam nobililatem; regio a loci magni-
inanifestissiine asseruit. Plures aulem quam tres ludine ; regnum a juslilia quae ibi maxime regnat;
esse, sicut non affimavit, sic nec negavit quidciii. donviis a sacra et stabili mansione cohabitanliura,
-Et certe utruni plures sint, nescio : boc unum et a multitudine mansionum, juxta Hlud : In domo
scio, quod tres sunt. Nam salvo onini inystico in- ^' Patris mei mansiones mullw sunt (Joan. xiv). Non
lelleciu,' secundum quem ha-c Pauli senteiiiia solet enim ibi mililalur, tanquam in tabernaculo; sed
exponi, eliam de tribus ccelis maierialibus niihi ad habitalur, tanquam in domo. Alrium vero nuucu-
liUeranv videlur posse inlelligi. Sunt enim tres patur a solemni frequenlia ibi collaudanliuin, et
coeli, de q.iibus aperte loquiiur Scriptura. Esl coe- choros ducenlium.iuxta illud : Af»iaej«s in hymnis
lum aereum , est sidereum, esl empyreum. Coeluni confitemini ilti (Psal. xcix), melonymice coiitiiiens
aercuui terrae est proximum, et suis implelum vo- procontenlo; thalamus, a inarilali conjunclione
lucribus. Coelurasidercum a terra est reniotum, ct Chrisli et Ecclesiae; inons, ab eiiiinentia et subli-
suis slellalum sideribus. Ccelum empyreum longe mitate; cubiculura, a summa etsecrelissima voht-
ab utroque est exaliatum, ei suis ornaiuin beatis plate ibi quiescenliura; lemplum, a sanctinioiiii
spiritibus. Deprinvo habes : Volucres cwli, etpitces ibi miuisiraiilium Chrislo sedulilate inlatigabili, el
maiis (Dan. m). De secundo: Benedicite, slellm cmli, ab indefesso clamore laudes ibi canentium divinae
Domino(ibid.). De tertio: Cmli, cmlorumque virtu- maieslati. 0 templum sanclitalis 1 o cubile yolupta-
let, ac beata seraphim (64). Prirauin coeluni, quod lis;thalamus nuptiarum, alria ludentium! o do-
esl aereinn, ad beatitudinem animaruiii non per- j) j mus Dei, regnum aelernum, regio lucis ! o aula
linet; quia et ipsum muliuni miseriis subjacet, et nobilium, regale palaiiuni! 0 angolorum curia, ci-
leropeslatibus el procellis qualilur, juxta illud vitas gloriosa, pairia dulcis, deseriuni ferlile! o
poeticuro: ..." terra fluens Iacle et melle, coelum sereivum, el sine
Fultninibus terrm propior succenditur aer. nube! o mons excelsus valde, mons coagulaius,
(LUCAN. Phars. lib. n), mons pinguis ; mons, in quo beneplacilum est Deo
Deuique cceliimillud non solis volucribus, sed eiiam habitare (Psal. Lxvn); inous in quo praeparalum
daemonibus dalum esl ad babilandum : qui ibi po- est coiivivium pinguiuin, convivium vindemia:;
siii sunt, non ad ornatum aeris, sicut meiiliuntur pinguium medullatorum, vindemiae defaecalae!lgi-
philosopbi; sed ibi usque ad diem jud.icji lanquam turin nomine templi siguificatur sanctitas, qu*,
in carcere sunl inclusi. Porro ex duobus aliis coe- ne trislis et molesla putaretur, ipsuui leiiipluiu vo-
lis, scilicet sidereo et enipyreo, cum suis, ul ita di- calum esl cubiculum.in quo signilicalur voluptas,
cani, appendieiis consiituitur illa domus ccelcslis. quac ne vuigaris puiarelur, secreta et intiuia per

(64) Offtc. Eccles.

671 HELINANDIFRIGIDl MONTIS MONACHI 672
thalamurri designalur, juxia illud : Seeretum meum A j Bebli cnim mifes; quoniam ipsi possidebunt ter- .
nlihi, secrelmn meum milti (Isa, xxiv). In atrio si- ram (Malth. v). Et iiem : Mansuefi hmredUabuni
gnifiealur solemnis jucundilas ; nam alrium riil ietrdtn (Psal. xxxvi). Sed quam tefram? Non uti-
aliud est, quam platea. In plateis autem solent que terram morieniiuni, sed vivenlium, de qua di-
ludi celebrari. lii domo siabilitas, in fegno polen- citur : Credo iiidete bona Domini in terra viven-
tia, in regione abundahiiaet ahvplitudo, in aiila fitiijt (Psflf. xxvi). Esi ehim terra mortuorum in-
generositas, in palalio pulchriiudo, iii curia ordi- fernus, et est terra niorieniiUm isle nvundus, vel
naia dominalio, in civitate pax et concordia, in pa- CorrupTibile hominis corpus. Terra vero viventiuiri
tria possessionis dulcedo, in deserlo possldenlium esl cofpus. immoftaie quod babiuiri sumusjvel
raritas pretiosa. Nam deseritiin dicilur, noii pro- ccelestis illa.donius in quahaoitaluri. Et verebeati,
pier iociim iriculltim, Sed prbpter stuliam mrilli- qrii illam lerrani sunt possessuri. Quam terram?
ludinem ipsum deserentium. In terra firmitas bea- Non tefram , quae germinet spinas et iribulos
lltudiiiis, in ccelo sefenilas claritatis, in monle sub- (Ge«. iii); non lerram quae subiaceat malediclo, vel
liroitas habitaiionis. quae percutiaiur analhemate; non lerram stefilem
In illo teihplo rion ministrant nisi sancli, in iHo .n et infecundam, sed lerram ferlilero et opiraam,qua3
cubiculo non dprmiunt nisi ptidici, in illo tbalamo pfae deliciis et divitiis devcrat habitalores suos
non cubarit nisi virgines, in illo atrio non ludunl (Num. xiii); Jerfam promissionis et possessionis;
nisi irihocentes, in illa domo non habitani nisi una- promissionis qiiaiitura ad nos, quibus adhuc pro-
nimes, juxta illud : Deus, quiinliabitare facis uniut mittitur, nondum datur; possessionis quantum ad
moris iti domo (Psal. ixvii). In illo regno non re- illos a quibiis jam possideitir, quae est lerra quse
gnani Tiisi' patiperes, iuxfa Tllud': Beati pauperes fluli lacte et riielle.
spiritu',' qiioniarri ipsorutn esl regiium cwlorum Beaii triles, quon^arii ipsi possidebunt terram
(Maiih. v). ElTamen in illa regione iion suhl nisi (Maiih. v). Quid eniui? Si lerra ista niorientiuiii
iicgotiatoresprsedivites et praepotentes.iuxtaillud : maledlclo subjaceris, et perctissa anatlieroate, et
Simile estregnum cwlorum homini negotialori,quw- germinans spinas et tribulos illis, a quibus colitur,
renti bonas margaritas, elc. (Mallh. xiii). Item : iot lamen el lanta voluptaluiit genera suis generai
Deus potenies non abjicit, cuni sil ipse potens (Job habitatoribus, quarito plnra et majora credenda
xxxvi). In illa aula non assistunt, riisi fegl Chfisto esl illa lerra viventium suis possessoribus generarc?
in htiniiliiate servienles. Sumroa enim ingenultas Si lerfa ista maledicia tantunv deleclat misercs
isla esl, iii qua serviluS Clifisli comprohalur. In Q . morlales, snis vel florum coloribus, vel frucliiuni
illo palatio nori regtiabuiit iiisi spiriiualibus mol- saporibus, vel odoribus specieruin, vel suayilatibus
liiiis involuii, velut purpura verecuiidiifi, et bysso • diversorum coiicenluum, quanlo magis terra iUa
castitatis. Qui enim mollibus vestiunlur, in domi- omni benedictione repleta delectare cfedenda est
bus regutii sunl (Matih. xi). In"illam ctiriain non beaios et immortales? Nunquid ibi deesse credendi
intrabtini nisi quaerentes et curarites non quae sua simt vel eblores pulcherrinii, vel odores peregrini,
suiil. sed qtiae Jesu Christi (Pliilipp. n); et quod vel sapores delicatissinii; vel suavissimi vocum
aliis esl ulileTiiagis quaro quod sibi. Ihilla civi- concentus ? Sed haec, inquies, corporalia bona
late nen ihoraniiir hisi cpncordes. et pacifici. Ad siinl. Plane spiritualia similia esse possunt. Nani
illarii palriam rion revefiuritur, hisi genieiites et et bona corpofalia nulla corpora delectare, nisi ani-
flenles, quia ihcolaius suus pfplongatus est (Psal, mala, possunt. Inanimata euiin isla non sentiunt.
cxix), et ideo fepalriare festinanies, et Cx lolo Porro si anima iricarcerata in corpore suis dclecta-
animo conciipisceiiles. Ha?c est eninv loquela, quae. tionibiis uliltir, nutiquid, relicto corpore, voluplati-
manifesloS facit Jiidigenas illius palriae, boc est bus omhibus privatur ? Qtiod si noh poiest gaudere,
eorum idionia, fletus et suspirium pro deslderio nist in corpore, Cadem ratiorie non potesi dolere,
fevertendi. Pef illiid desertuni non deanibulani, j) j liisi in corpore. Ergo non potest sentire nisi iri
liisi deseriores muliiiudiiiis, et amatores sblitudi- cofppre,"nets vivefe nisi in corpore. Sicut enini
nis, juxta illud Pythagoricurii : Per viam piibli- nullum gaudium sirie sensu, sic etiam nullus dolor.
cam neainbules; et illud evahgelicum : Doinine, si Ubi enim nullus sensus, ibi plane nullus vivendi
pauci sunl, qui salpanlur, cui respondetur : Cori- raodus, nullumque vitae genus; et generaliter ntilla
tendile intrare pe't\ angusiam portam (Luc. xin), ohvninovila. Quare oirinino anima non vivit sine
Acsidicatur: Discile paiiCos Csse. Iu illo nionie corpOre, aut sentit sine corpore. Quod si de uno
non requiescit, nisi innoceris manibtis, et murido sensu coneeditur, necessario el de oranibus. Relin-
cotde (Psal.xxm); nisi de viiiuteihvirluiein aseen- quituf efgo, ut aniina etiara extra corpus posiia vi-
dens, nisi communem aliorum vitam Ifanseendeiis. defe possil, et audire, et olfacere, ei gustare, el
In illo ccelo non gaudet, hisi qui cohscienliam lahgere. Alioqui dicendum erit, et angelunv et
sefvat, hisi qui tenebras ftigitat, ac eliam fugat, Deura nihil istorum facere, quse corporea non suni,
hisi qui lucem amat. Hlud eriim cceluhi semper suo Quid efgo, inquies? Habelne spiritris ihCorporeus
die fruitiir, semper sole illuslralur. Poslremo iilam oculos et aures, et membra caatera ? Respondeo,
tej-ram non possident, nist mites et mansueli. nori. lsta quidem necessaria sunl corpori, ul per
673 SERMO XXIII, IN FESTO OMNHJMSANCTORUMI. 674
liujusmodi membrorum. instruraenla sensuumsuo- ^ quaerilis, quare tam ptilchram in ccelo conlemnitis;
rum exerceat oflicia. Sed non sunt necessaria spi- cur in lam vilibus aedifici.is divilias veslras insu-
'
rimi, qui, quoniam simplex esl,eliam sine isiis sen- mitis? Denique qualiacunque sint, diruenda sunt,
lire potesl, sicut etiam sine istis vivere. Anima ergo nec relinquetur in eis lapis super lapidem (Matth.
ex se tota videt et audit," sicut ex se lota tangit. xxiv). Ubi est donvus Dayid cedrina, Salomonis
Non enim solus langendi sensus generalis est per Tapidea, Achab eburnea, Cosdroe argeutea, Neronis
eara lotam, sed et onines alii sensus per eam lolam aurea, Assueri ger.iinea? Ceciderunl omnes, nee
exercentnr. Non enim ex uno membro videt, et ex adjicient ul resurgant. Quae etsi possent reoedificari
alio audit, cum niembra non haibeat, nec ex alia necesse esset eas iierum dirui. Felix, qui ruituram
pane videi, et ex alia non videt, cum per pnrtes et bumilem domtim commutavit in aeternara angelo-
divisa noD sit; sed ipsa lola apta esl ad videiiduin, rum! Iturus est enim omnis homo in domum
ad audiendum, ad olfacieiidum, ad gustandum, sic- 33lernilalis suae (Eccle. xu); suae eniin, quanv sibi
ut el ad langendum. Quod si cui mirum videtur, acquisivit merito suo, ve) Dono bonatn, velmalo
cogitet de ea, quod majus est: et istud quod minus malam. Pejor estaulem mala et seternn, quam mala,
est, rnirum non videbilur. Si enim aninva, dum in el ruitura, vel quam omnino nulla. Nihil enim malo
corpore est, lola est in singulis corporis parlibus : B immortali infelicius. Ideo felicem dixi, qui ruitu-
qu.id mirum est, si quando extra corpus esi, tola ram domura commutavil non in aeternam simplici-
esl ipsa in singulis suis sensibus ? Eflicacius igilur ter, sed in actcrnam et gloriosam. Sunl enim duae
sentit extra corpus, quam in corpore. Tunc enim domus aeternaj; pessima et oplima, infcrnus ei.pa-
qnidquid senlit, ut vulgo dicilur, ad modum spiri- radisus: quarum prima lota subterranea est,' se-
lus seniii. Tunc eliam quidqnid sentit, de toto sen- cunda cceleslis. Nullum autem aedilicium ccelo glo-
lit, nihil de parte; cura nihil circa se habeat, unde riosius, nulltim durabilius, deleclabilius nullum.
facere valeat. Tuncergo clarius videt, acutius au- Quid adiuiramini pulchra , et caduca diviium acdifi-
dit, et validius odoratur, et iutimius gustat, et for- cia? lllud potius inspicere el admirari debelis, quod
lius, et quodam modo pressius tangit: Et liinc est, illorum domus, quanlo pulchriores sunl, lanlo lur-
quod vehemenlius gaudet aut dolel. Cttm autem pius tedificalaasunt : qtiia tanto cnm pluribuspec-
corpus suunv receperil, non jam animale, sed spi- catis, et majoribus nequiliis, et crudelioribus ra-
riluale; non grave, sed leve, non quod ei sit oneri, pinis. Minor quippe pars impensarum de propvio
sed honori, istam senliendi non perdet eflicaciam, aedificaniis est, allior de alieno. Sic enim diviles
sed vehementius reiinebit tolam. Habet ergOj sicut _ didicerunt assuescere alieno, ut nec unani domun-
dixi, anima jam corpore extila suos colores, odo- culam de suo sciant facere. De suo quippe pessiini,
res, elsapores; aut sibi congruos, quibus delecte- de alieno liberales sunt; Jiberalitate lamen tam in-
lurjautsibi conirarips, quibus crucietur: quod jam grala, quam superba el mercenaria. Nihil enim
sicut per argumenta monstravinius, sic jam mon-
gratis dant, et cum pauca prMslenl, pro magnis
strabimus per exempla. Legimus ad niultorum imputanl, repulantes parva qiiaiitiiiiiciinqiie acce-
sanctorum cadavera mullam de ccelolucero elliil- -perini. Hoc autem in;eis lurpissinvuin est, quod
sisse, mullos adfuisse cpnventus ccelicos, multos- •cum hon indigeant, lamen lanquam indigentes,
que edidisse canlus dulcissimos, multisque suavis- sini, sntis improbe mulla quasi ex amore rogant,
simis odoribus ex sua praesenlia prsesentes asper- plura limore impetrant, plurima exlorqiienl, omnia
sisse. 0 quanta esi in ccelis istorum omnium ple- vlauferunt. lpsas aedificioruromaterias impudenler
nitudo, si tania est in terris eorum praelibatio.,!At- pclitnt ab abbatiis, pecunias illis necessarias iiiju-
testantur quoque philosophi, si laroen verura cst slissime colligunl abillis, quos super jiegotia sua
eorum teslimonium, coelesiis sphaera: moltim sua- constituunl, harpys, operas graluitas inhumaniler
vissimum generare concenlum. Sed quidquid sit de exigunt a subjeclis, el sic pulchra aedificia de alieno
concenlu cceli, indubitanter credo, solam vocem Q aedificantes, lamen ita gloriaiitur, quasi de suo
unius angeli suaviorem esse, quara moturacilalis- aedificaverint. Miror lamen, si cui videalur aedifi-
simum firmamenti. Quae sit autem vox angeli sciri cium pulcbruro, quod non nesciltir lam lurpiter
non posse credo ab liomine mort.ali, nisi forle qui acdificatum. Quaerendum esl ab hujusmodi aedifica-
cura Paulo raptus fuerit usque ad lerlium cceluni, loribus, cur tantopere laborent in ptilchris domi-
et ibi audierit ineffabilia verba, quav non licel ho- busaedificandis. Nnnquid titin aspeclii~earum dele-:
mini loqtii (II Cor. xn). clentur? Quasi vero quidquam possit esse ccclo
0 Israel, quam magna est domus Dei, ei. ingens pulchrius, vel ornalius firroamento. Miser, si te
locus possessionisejus! (Bdruch. m.) Qualein nam- deleclat pulchritudo aedilicii, cur non deleclat pul-
que puiamus esse latiludinem regalis illius palalii, cbritudo coeli ? Cerle facilius, si velles, possideres
cpius pavimentum laiiv mirabiliter est cajlatuin, ccelum, quam aedificares libi palatiuro. Quippe in
tot octilatuin sitleribus, illusiratum fulgoribus, taiita empliorie cceli sola volunlasin pretio est: in aedi-
sublevatum altiludine, discrelum laliiudine, por- ficatione palalii necessaria magna facullas.
rectum longitudine, solidatum firmiludine, pulchcr- Verissime ergo dixit B. papa Gregorius : Ntliil
rime adornatum ? 0 qui pulchras domos in lerris vilius regno cwlorum , cum emitur : nihil carius ,
 r/.73 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 67G
cum possidettir. Hoc regnum , haec possessio prin- A Quasi celavit, dico, non celavit; quia velnl quo
cipaliter et proprie pnuperuro est, illorum scilicet; dam prsesagio illum fecit apparere teclum ct inii-
qui nihil possidere cupiiirit in hoc mundo : secun- nitum; qui et vere nudtis erat, et ad omnes mi-
dario vefo divilum, qui in bonis operibus sunt di- serias expositus remanebal. Cum vcro staluisset
vites, quibus paupefes sibi obligant, ut pro eis apud Deus punire hominem propler peccalum , in ipsa
TJetim iniercessbfes fianl. 0 quam felix commuta- tamen pbena- misertus illius est, propter infirmte
tio, sUscipere pauperem in hoc lugUrio per tem- carnis incommodum; ut iam ex lunc impleret illud
pus modicum, el ab eo suscipi in ccelo in aeier- propheticum : Cum iralus fueris , misericordim re-
num! 0 quanta gloria, fieri pauperem pro le, Jesu cordaberis (Habac. III). ldeo fecit et iunicam pel-
bone: et mox apud ie fieri patronunt pro divite! liceani, qua et ejus nuditalem legeret, et infirmi-
Unde est illud in Evangelio : Facile vobisamicos de tatem ex magna parle muniret. Processu vero
mdminona iniquilalh, ut cum defecerilis recipianl teroporis, cum ccepissel inler homines innocentia
vos in wlerna tabernacula (Luc. xvi). Beaft ergo non solum exui, sed penitus cxslingui, non sufli-
pauperes spiritu, quia ipsorum esl regnum cwtorum; ciente vestimenlo ad tegendam Jibidinem, cPepit
et beali miles, quia possidebunl terram. (Malth. v). domus aedificariad lurpitudinem prolegendam.sic-
Naro el illi ccelunij cum possident, suis amicis " ut scriptum est : Inilium vilw hominis' aqna el pa-
possunt dislribuefe; clisii terram quam possident mt, et veslimenlum, et domus protegens lurpiludinem
aliis cOminunicarc. 0 quam iitfelix et stultus di- (Eccli. xxix), id est protegens contra turpium im-
ves, a cujus janua pauper excluditur! cum ipse probilatem. Turpiludo autem quantum ad oculos
excludendus sit a porta paradisi, nisi per paupe- liominum, lam bene legitur calamo quam auro :
reiii quasi per ostiariuin introducalur. Idcirco vero sed casliias conlra mores turpium non lam bene
pauperes et quilibet perfecli nullain sibi faciuni in tegitur feno quam ligno : et illa crescenle maiilia
lerris donvunvpropriam, scientes sibi a Deo do- ccepit esse necessaria non lantum tectio libidini,
iniim acteruam in ccelis paralam, ut etiam docet sed protectio castilali, et luilio iniqtiilati : el ila
Paulus. Unde el pauper canit : Lwlalus tum in his priinum ex necessilate, deinde ex abtindanli ini-
qum dicla tunl mihi , in domutn Domini ibimus (jiiitate et tiinore coeperunt proficere tuguria in pa-
(Psalm. cxxi). Et itera : Replebimur in bonis domiis latia, sepes in moenia, villaein oppida, vici in civi-
ium (ibid). Propter htijiis domus praeparalionein lates.
anliqui sancli anle diliivium, cl niulti post legun- Porro sobrietalis anliquaeadliuc apud genles quas-
iur domos non habnisse, sed habitasse in taberna- P dam vesligia remanent. Scylliae quidam domus non
culis el teutoriis, quae siint quasi domus mobiles, habenl, sed platislris vehuntur : quae coriis tecla
quae huc et illuc possunt circnmferri; per quod sunt contra inibres el ardores: gymnosophislse in
significabanl. se non b.,bere in hoc mundo civila- Indiae soliltidiuibus non solum sine domibus, sed
lem a-it domum maneniem, sed fiiiuram inquirere. eliain sine veslihus nudi philosophantur. Sallusiius
Unde ei Chrislus noii in domo , sed in diversorio de genle Miindarum teslalur quidem humiles domos
naius est; ut osienderct omncm suura discipu- habere, quae ventri carina: assimilentur. Et revefa
lum hiijus mundi non, esse civem, sed peregrinum. quanla insania est, unum bominein tanitim laborare
Gui concinii illud Gatonis apud Tullium- [lia e vila Iii laxitale magnanim domorum el corporalis nnilti-
discedo, lanquam exhospilio, non tanquain ex do- ludinis, qui inm parvo capitur corporis doniicilio!
mo.Commorandi enim natura nobis diversorium, Quid illi proderunl facla in corporc sumptuosa a;di-
non habilahdi dedil.] Primus fralficida Cain legi- ficia, quando TpsOm corpus. relinquet aniina? Ut
tur civitatera aedificiisse(Genes. iv), unde el intel- quid perditio haec? potuerunt et debueranl ista re-
Jigilur primus domum construxisse. Post diluvium linqui, et iinpensae dari pauperibus. Nostri autem
autem lurris Babylonica exstrucla esl.' divites, sicut de Megaraccivibus dicium esl, vivunt,
Primuin quidera liomiiiis leguinenlrira fuil in- iX)quasi crastino morituri; aedilicanl, quasi semper
nocentia, sectindura coiitexta ficttumfolia, teniunv vicluri. 0 quam pessimum ordinero, id enim pessi-
tunica pellicea, quartura domus lerrea, sexlum niuin tctlificarc virlules, quasi semper moriiuri si-
lignea, ferrea , et lapidea: el sic paulatim profi- mus; et viverc, quasi semper victuri. Sic enim
ciens ad maleriam preiiosiorcm horum tegunien- coiisiileretur corporis sanitati, et impensis parcere-
torum , sive mtinimentofuriv. Primunv polest dici Tur. Certe suflic-iebalruitura dorous liospili ruituro;
naturae; secundiim culpae ,"lerliiiin miseriae, qnar- sicul moriale corpus faclum est horoini inoiiuiro.
lum verecundix, quinium timoris, sextum et caele- Quanta est insania, ruilurum mox Iiominein sic
ra quaeseqiiunlur, snperbiae; Homo eniin, perdiia aedificare, qtiasi sehiper victurus esset? Prwterit,
innocentia, qtiasi niiturali vestenudatus est, et mti- inquil Aposlolus, figura hujus mundi (I Cor. vu): el
nimenlo glpriae spolialus. Qiii ctim se nudum et Tairien sic volunt bomines habitare in hoc muudo,
ineririem vidisset, cilo de inateria quae priroo oc- qnasi riiiriquaiiipracterittiri. At hic dicet quis : Cur
currere poluit, legiinen simnl et munimen sibi ergo vos Gisicrcienses, quanquam reliquistis onihia,
texuit' qualecunque. Illud autenv de foliis faclum sobrietatem el paiipenaiem professi esiis, tam stini-
qiiasi solarn celavit Culpnm, tiou fugavit miseriam. ptiiosa et supcrfliia construijis aedifiCia^.Poicrotis,
 677 SERMOXXV, INFESTO OMNIUMSANCTORUMU. C78
imo debueratis isla dimitiere; et expensas pauperi- A aidificia licet pauperibus a nobis pauperibus fiant:
bus erogare. Qoasi vero pro paupenous ista non diflicile tamen creduntur esse pauperes, tanla in
flant. aedificiis impendenies. Diflicilius autem creduntur
Fiunl enim non solum pro pauperlbus praesentis ista pnuperibus fleri, quaenon tam profulura sunt
Licet
temporis, sed etiam longe post luluris. Sed minus pauperum alimoniae, quam divilum r.ipinse.
inhabilanlium
simplicia, inqtiil, lieri poterant. Quid si lam sum- enim haec ipsa aedificia lum propter
vere
ptuosa necBssaria eranl? Neque enim si quid sum- religionem, lum ob divini cultus celebrationem
p!ucsum,siaiim el superfliium. Denique quid in eis sancla sint; lamen quia.nimis snroptuosa sunt,
curiosum; quav ibi aut piclurae, aut sculpturae, aut non lantam apud saeculares Iucranlnr reverenliam,
nibil suslinenles columnav?Imo quid in eis non nc-: quanlam invidiam de nimia sumptuum qnantitate.
cessarium? Magna enim snnt, ut uberias sperata Certe templum Salomonis sanctum fuil et venera-
fructuuro siroul potius reponalur, quam sub mtiltis bile; tamen quia tara sumpluosae facturae fuit, et
aedibuset custodibus dispergaiur. Lapidea sunt, ul vasa tam concupiscibilia babuit, plus provocavit
ruinis el incendiis, et caeleris periculosis casibus fa- gentes ad suarum diyitiarum rapinam, quam ad
cilius resistatur. Haecaulem dico de aedificiis tan- suarum caeremoniarum observantiam. Sed haec
tum, quaevictualibus reposiloria suiit, et mensuram B dicta sint pro conlemnendis magnis el pulchris
congruam non excedunl: in quibus non solum mo- aedificiis; quae amalores suos multura impediunl ad
nachorum, sed paupcrum el peregrinorum vicitialin obtinendam domum non manufactam aeternam in
reponuntur. Caelerumhaec nostra, meticulosa licet, ccelis, ubi modo gaudent aniniae saiictorum. G.ati-
excusatio nil babitiira.esl moroenti, nilallatura pa- dent, inquam, primo, sicut jam diximtis, de sua
trocinii illis de professione noslra, qui quasi pu- triplici liberatione, deindc de sua triplici posses-
gnantes cum divitiis, inexhausiis et occullis num- sione: cujusprima parsesthuiiisaeternaedoriitisjam
morum scaturiginibus, aedificanl palatia pro hospi- evicta possessio. De qua hacteiiiis dixisse sufllciat:
tibus, mcenia pro mtiris, turres pro refectoriis, quod superest, pro viiando taedio, sermoni alteri
castra pro dormitoriis, templa pro capitulis, castella duximus assignandum.
pro lemplis, villas pro grangiis. Sane merito a sae- SERMO XXIV.
cularibus pro his excessibus subsannantur : quando IN FESTOOMNIU.MSANCTORC5I II.
poterat sine isiis coena fieri in refeclorio, patiper Gaudent in cmlis animm sanctorum (69). Vulga
recipi. in bospitio, frumenlum congregari in hor- dicilur : Qui de suo prandio aliqtiid reservat, inde
reo, somnus capi in dormilofio, venia peti in capi- ^l melius est, quando ccenal. Scilis quod hac ipsa
ttilo, divinum officium in lcmplo celebrari. Sed die anni praeleriti de hac eadem antipbona specialis
dicunt, non pro soiis nobis haec facimus, sed pro caniici dulcedine referla spirituale vobis prandium
religiosis qui fultiri sunt apud nos. Quasi vero non praeparavi : el forlassis nec lam ulile, nec tain ac-
snflicial diei malitia sua , nisi adjiciatur ei sollici- ceplabile, quam oporluit, sed cerie quanlum uliliter
ludo de die non solum craslina, sed et post centiim a me parari poinit. Vernmlamen in illo prandiolo
annos futura. Plane vivendum nobis est in noslro minime vobis apponere volui illud minimum qnod
tempore, non in alieno. Satis magna esl miseria, potui. Nam cum fere dimiditim affatim suffecerit
nos esse sollicilos de necessariis aelali nostrae sufli- Toco etlempori, lotum apponere non utile judicavi.
cientibus; cuf nobis imponinius onera futurorura? Ulud quippe modicum, qtiod tunc fuit apposilum,
Satis magna charitas est, aljertira alierius onera tain larga Domini benediclione inultiplicatuin esi,
porlare, quod solum de contemporancis inielligi ut ad instar illius refeclionis evangelicae, implelis
polesl; neque enim aller est a rae qui non est. cohvivanlibus, IVagmenia superfuerint (66). Quae
Qui aulem nondutn est, non esl. nunc juxta Domini pracceplum, cum siimina diligen-
Non ergo futurorura onera jubemur porlafe, sed lia et gratiarum aclione sludui colligere : ut ex
solum praesenlium, et nobiscuro viventium : et uli- D jllis hodie coanam vobis instruerero, pracinisso
nani vel ista faccremus. Cerle qui hoc faceret, lesie prandio non minorem. Ad cujus ccena!reverenliam,
Apostolo, legem impleret (Galat. vi). Qiitenam au- ne tanquani illolis manibtis accedatis, pauca veltit
tem est cbaritas, non exaudire pauperera jam cla- in ablutionem manuum censui perfundenda: Gau-
Triantem ad osiium, el exstruere aedificium clama- dent in cmlis animm sanclorum, etc. Dixi vobis et
luro : nihil dare jam esiirienli, el reservare elee- janv audisiis, quod duo cantica citharcedorum cac-
mosyiiam nondum exislenti : qui tamen quando lestium ex hac nobis anliphona resonarent; vide-
erit, forle de his quae praeparas nil- habebit? Tu licet cantictira viae, et canlicum palriae, caniicuii)
enira pracsenti exemplo slultae parcimoniae aures exsilii, el canticum regni; caniiciini miliianlium
successorum tuorumad non exaudienduiu clamantes pro coelorum regno, et camicum regnantitim jam
instruis; et ungues avarorum acuis ad tua rapien- in ccelo. Ex his duobus priroum, quod est caniicum
dum. Denique si pauperes sumus, et volumus credi, viae,quod semper naturaliter habet praecedere, na-
cur nos facimus divites aeslimari? Isla quippe lanla cesse habui priroum vobis explicare.

(65) Qffic.Eccl. (66) Alludit ad faclttm Clnisti, Joan, vi.

679 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 680
Sequitur efgo, ul de secundo, id esl de cantico A audit; et qui vos spernit me spernil (Luc. x). Ergo
palrise verbunv meum redimam : quippe ad ejus os Domini vobis loquitur, quando vobis Ioquimur :
redemplionera promissionis viiiculojanv ligatus. Et Noliic errare : non impune contemnemur, non fru-
eerte quod cum rubore fateor, consultius essel rne slra audieraur tauldc auditu noslro salvandi estis,
nihil promisisse. Nam cura, ut ait qtiidam sanclus aut damnandi de contemptu.
(67), nemo possit ructare quod non gustaverit, el Gaudent in cmlis animw sanclorum. Triplex est
juxla quemdara alium (68), grandes niaterias inge- in ccelis animabus sanctorum maleria gaudendi.
nia parva non sufferanl; quid de immoriali gaudio Gaudent eniin de liberatione sua, gaudent de pos-
sanctorum disserere poierij mortalis homo, el prae- sessione sua.gaudent de exspectatione sua. Gaudent
cipue peccalof levforis scientiae , gravioris con- de eo quod erepiae sunt, de eo quod adeptae sunl,
scientiac? Proinde reciiirendum mihi est ad illnd de eo ad quod perventuras se certissime sciunt.
salutare consilium beaii Benedicti (69), videlicet ut Gaudent de malo quod iam non habent, dc bono
qtiod minus babet naiura possibile, rogenuisDeuin, quod hahituras se praevidenl. De singulis per ordi-
dignelur nobis suaegratiae atljutoiium minisirare. nem videamus. Tria mala non habcnl aniinae san-
Rogandus autem est non solum a me, sed et a vo- cloriim corporibus exulae, in quibus omnis htimana
bis : quia non lam mihi loquor, quam vobis. miseria coiilinetur. Jaro eninv peccalum niillum
Denique isla dicitur fuisse consuetudo beati Au- babent, jam dolorcm nullnm sustinenl, jam peri-
gusi.ini, ut quoiies sermonem faceret ad populum, cttliim nullum timent. Jam solulae sunt ah oiiini
si difficilis loctis incideret, ad impelrandum con- nexu culpoe, ah omni sensu pocnae; a melu et pe-
gruum transiium prius preces popttli poslularet. Et riculo uliiusqiic. Misauicm iribus roalis nunquam
vos igituf iu causa simili adauclis volorum clamo- cnrere poleranl, dtim in corporibus eranl. Nani
ribus, invocale pro me illius clementcm poleuliatti, sine primo et tertio nemo vivit hominttm, sine se-
et poleritem cleiiientiam, qui fecil sttrdos audire et ctindo nemo sanctorum. De primo habes : Si dixe-
muios loqui: quatenus verbi sui clave poieniis- rimus quia peccalum non liubemus, ipsi nos seduci-
sima linguae racae yinculum resolvat ad graliam, tnus, el verilas in nobisnon esl (I Joan. i). De lerlio :
ct cordis vestri ostiura aperiat ad intelligeniiam; Qui slat videat ne cqdal (I Cor. x). Quod si omnes
et neslrae simul omniuuv voluntalisad obedientiam stantescaderepossiint, ergo onines in periculo sunt.
pcssuluin repellat. Alioqui frtislra verbum de cae- Itesecundo dixil Jesus discipulis suis -.Arnen dico
lesti gaudio vel audil vel loquitur, qui cceleslis regis vobis, quia plorabitis et fiebith vos, tnundus auiem
iinperio' obedife dedignatur: juxta illaro promis- C gaudebii, ete. (Joan. xvi). Hoc proprie sanciis dici-
sionem Damini corominaiione roistam : Si volueriiis lur, a quortim salutari et lemporali tristitia iste
el audierilh me, bona lerra comedelis. Quod si no- mundus excipitur, et ideo excludiiur ab eorum
lueritis etc, gladius devorabil vos. Os enitn Domin1 Taelitia sempilerna. Corpus ergb quod corrumpiiur
locutum est (Isa. 1). Ubi manifeste ostenditur, el aggraval animum el terrena inliabiiatio, quae sen-
quod refectionem bouorum cceleslium nemo melius, sumdeprimil mulla, id est varia el mulabilia cogi-
imo neino aliler aul roercari aut mereri polest, tanlem (Sap. ix), probal nos sine pcccalo non esse,
nisi per obedientiara praeceplorttro. Alioqui a gla- quia illnd uiiuni qttod esl necessarium, non semper
dio verbi Dei devorabiiur, id est senienlia damna- cogitemus. Quod aulem itt mullis offendimus omnes
Tionis aelernaliter involvelur, et massse perditorum (Jac.m), et quod dum sumus in corpore peregrina-
insolubiliter incorporabitur : ul jani non magis mur a Domino (11 Cor. v), demonslranl nos sine
deinceps damiiationem possil evadere, quam cibus dulore esse non debere. Qtiod vero Non esi collu-
incorporaius de corpore exire. Quod autem ail, clatio itobis adversus carnem et sanguinem, sttbaudi
devorabit,significal lolalem corporis et animae per- lantum,sed etiam adversus principatus el potestales,
ditionem. Quia quod devoralur, integrum absorbe- contra spirittialia nequitim in cmleslibus(Eplies vp),
tur, non paniculatim mordetur : sicut devoralur D significal nos sine periculo esse non posse : et de
balec a ceno, vel rana a lucio : sicul devorati sunt nobis scmpcr liraeiidum csse. Bealus enim homo,
reprobi inlegraliler ab inferno. Opiiina autem qui semper esl pavidus (Prov. xxvm). Alioqui qut
ratio, quod os Domini tocutum esl : quasi diceret : peccafum habet, et iude non dolei, nec principium
Non os hominis, quod saepe iropune contemnitur; habel justiliae. Qui autem periculura snum videt,
sed os Doroini, cui dicere facere est: cujus male- el inde non limet, nec principium habetsapientiac.
dictio damnalio est perpettia et benedictio salus Nanv porla justitiac dolor esl culp* : et tntfium sa-
seTerna. Os atitem Doroini recle appellari potesl pientiw timor Domini (Psul: cx). Sicul aulcm pec-
quilibet calholicus praedicalor, quia divini vcrbi est catum iuslissima causa dolcndi est, sic periculum
prolator. Unde et illi dicitur a Domino : Sisepara- causa timeiuli.
veris pretiosum a vili, quasi os meum eris (Jer. xv). llaic tria mala sanctos otnnes militanles in cor-
De lalibus quoque dicitim cst: Qui vos audit me pore comiuniia, signilicant tria Ecclesiac sacrit-

(67) S. Bcrnard. (69) In Prolog. Regul.

(08) S. Hieron.
 GSl SsSiRMOXXIV, 1N FESTO OMNIUMSANCTORUMII. 682
nieiita, ad eoriim. significalionein siinul et canlio- A
, scmperin pectore ig is gehennalis vindictani. Uude
tiem insiilula, qnae sunt pcduni ablutio, c.ineris illi ilicitur : Memcnio homo, quin ciiiis es, el iu
impositio, aqnoe beneiiictae aspersio. Horitm pri- cinerem reverieris (Job xxxiv). Ideo etiam api.d
muiri a Doroirio inslituliim esl, duo sequenlin ab pliilosopdos, priroa, ul ail Basilius, definilio philo-
Ecclesia. In abhitiouc pedum significatiir, quod sopliineest meditatio mortis. Hujus sacramenti pii-
quandiu super lerram vivimus, aliquid de pulvere muiivuobis exempluro dcdit Job, qui poenilentiaiu
peccali conlrahimtis, a quosanari necesse habemus. cgit in favilla el cinere. Porro utilitalem memorke
Unde haecinstituiio nmgis a monachi.s frequeiilaliir, nvortis brevissiroe el plenissiroe definivil, qui di-
quam ab aliis; videlicel ad significnndum, qnod xil (70) : t Facile contemnit omnia, qui se sempcr .
quamvis munduiii rnliquerint, qtiamvis omnibus cogiini csse moiiluriiin. » Ideo beatus Germami»
renuiiliaverini, quainvis conimiinem alionun vitam Aniissiodorensis episcopus, ul hanc memoriaro
transcenderint, laroen dum in corpore siinl, sine jngiier haberet in corde, cinerem comedebal, el in
omni pcccalo esse non possuiit; ei iiieo si lavaii cinere dormiebat : ut eliaui ad litlerani iropleret
volunt a Doinino, oporlet ul laventur aller ab nl- iiltitl Davidicum : Cinerem tanqnam panein tnandu-*
tero; id est ut aller diinitlal alteri, quod adversus cabatn, et potum meum cum flelu miscebam (Psal,
eum habel : alioqui juxta onrabolam de servo " ci). Quid hic dicunt Christiani nostri saeculi, et
iiequam (Matlh. xvm), sic et Paler ccelestis faci.el praecipue sacerdotes et clerici, qui se non incine»
illis, nisi reniiserint unusquisque fratri suo de rant, sed balsamanl; qui non plangtinl, sed plau-
cordihns snis. Igilur hoc sacrameiiiuro ad tria in- «Iitnl; qui noii in sacco et cilicio dormiiiul, sed i»
stilulnm esl : ad mysieriun), ad renicdinm, nd purpnra el bysso lasciviiinl? 0 honor populi Chri-
cxcropluni. Ad signifieandtiin peccatuin pcr sortles slinni, uhi e.->?
pedimi, quae vix a pedibus ablininiur. Ad fralernae In aspersionc nquaj hcnedicl:e signilicalur, sero-
chariiatis reroedium per ahliilioncm inuiuam; ad per nobis venire obvios invisibiles inimicos. Unda
liiimiliinlis exenipluro nohis a Domino reliclum, et ad primam iniranles ecclesiaro, et post coniple-
qtiod et in flc.xione genuuro deiiionslraiiir. Hanc lorium exeunles de illa nos aspergirotis, signifuan-
auiero pedum ablulionem voco sncramentum, quoi les, quod sive vigilemus , sive dormiamus, scinpcr
sacraerei signum esi. Significat enim duas virtutes cl iibique adversarios nostros ofleiidiniiis paratos
maximas, primain et poslremam, liuniilitalem el ad nocendura. Quid hic dicenl filii dilfitlentiac,quj
cliaritaleiri, qn;e sunl omniinn bonor.im a.ei m, nec Deum lim&m, nec hominero reverenlur : qui
principiuui et finis. Nanv ab huroililale incbonliii'. sernper in slolida secnrilale sunt, qiiasi opera san.
oinne bonum, in charitate consumnialiir, ldcirco et ctoruin habeant, qtii Jula oninia putant, cum ubi»
isla sacramentalis peiliim ablulio non incoiignie que bosles Ialeanl in insidiis? 0 stulti et caccifilii
inandatum antonomastice appellattir, scilicet quasi sasculi, qui pontinl fortunae mcnsani, foriunatos se
nmndalum maiidalorum. Unde et cselerornm con- arbilranles, si setnper parafum habeanl ad capuj
sumroatio, post alia omnia a Domino IraJitum esl, cenophorum cum scypho, non urceoluro aquas benc-
non solo verbo dalum, sed exeinplo ipsius coiiiinen- dictae curo aspersorio : qui pericula proxiroa uoii
datum. In quo quodaniinodo visibililer expressa videnl; aut si videnl, non liroent, non cavcnt; pe-
esl divinae mnjeslatis huinililas, el piclas Patris. riculose dormienles in roediis serpeiilibus, et per-
Hiijus mandati dulcedinem et clficaciara oplime niciose cuiu hoslibus foedusineuntes. Hincest cuim,
noveral beatus ille Thomas Caiituariensis archi- quod illos incaiilos cl securos loiies mordet nunc
,episcopus, qui singulis noclibus xn fratribus flexis liypnale luxurioe, niinc presler superbiac, nunc
genibus propriis maiiibus pedes lavabat cl terge- hemorrhois iracnndiae, nunc elaiionis pareas, nunc
bai; plorans per singulos; vel pro recompensationc delraciionis scorpio, iiiinc lethalis odii bnsiliscus.
lalis obsequii preces a- singulis expelcbat. Quisquis Contra inorsus linjusniodi serpentiutn, conlra as^-
aiitem lavat pedes alleri, vel lavalur ab allero, cl D 1 sulius islorum liostiinn, dala csl nobis aquae bcnc-
non diroitiit ex corde fintri veniam deprecanli, sic dictae aspersio, non solum iu mysteriuro, sed etiam
esl inler fratres stios, sicul fuit Judas inttr aposlo- in adjulorium. Aquam enini benediclam valde lU
los, qiiem nec ipsa magistri charilas el htimilitas inent daemones; non qttia aqua est, scd quia be-
provocare potuit ad deposilionem rancoris in animo nedicta cst; quia invocalio diviui noroinis supe?
praeconccpti. Inde cineris inipositione significatiir, - eam facla esi, cum lerribili memoria judicii supef
quale peccato siipendiuin debetuf, videlicel neces- cos venturi. Magis ?.ulem limenlvirtutes ipsas, qtiaa
siias inorieiidi el combtistio ignis. Sicut eni-.ii li- per aquam beiiedictnth.significanlur : in qnarum
gniim intuile debelur igni, sic peccalum combu- significalionc aqua ipsa cxorcizatur. In aqua eniin
stioni. El sicutignis desinit necessario in cinerem, benedic.ia iria sunl, aqua, et sal, cl invocalio divini
sic peccatum in'inortem, Unde: Stipendium peccuti lioniiiiis. Aqua siguifical liuiorero, sal discreiioriem,
movs(Rom. vi). Ideo peccalori cinis inipoiiitur, nd invocalio fideni vel oralionein. Tiroor eniin cupidi-
Jiabendam morlis mcinoiiam, et ad revolvenduin laiis aesium refrigerat, discrctio cum caetr.ris virtu-

(70) Hieron. ep. ad Cyprianum.

PATROI.. GCXII. 22
 6h3 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIII CS*
libus snporem praesiat, fides .vel oralio impelrat.. A per sccurilatem conseienliae' et palientiam, tertia
Aqua sine sale est liir.or sine discrelione. Tiroorr perTiinorem et caulelain. Nam omnia in confessione
indiscretus esT, qunndo magis limeuir homo quainii lavanlur, el poeniteniia liberat a niorte. llla est
Deus; vel quando limetur sine spe. Tiincndum1 peccatorum ablutio, ista esl priroa niortiiorum re-
csi enim in spe, et sperandum cum liniore. Sed necc surreciio. Porro seetira niens qtiasi juge convi-
tiiiior ncc spes prodesl, vcl potest aliquid sine fide. vium ; el palieiitia cuivis dolnri reinediura est. Duo
Fides anlem quidquid polest, in Deijiomlne potest:: eniin snnl dolorum genera : esl dolor cordis, est
et ideo dtiobus praedictis adjungitur divini nominiss dolor corporis. A primo eripit secura conscieniia,.
invocatio. a secundo patientia. Secura vero conscientia iit
Havc sunt arma polenlia Deo, qnibtis resis- duobtis consistit : in purgntione peecati de proeter-
tcndum est diabolo, nobis adhuc posilis in ago- ito, et firniitate proposili de liituro. Qui purgat
ne, et in anibiguo certamine, dubia pendenle5 peccala praeterita, el non pfoponit el salagil, ut
victoria , el Iiuc atque illuc spe inclinala. Sed jami caveal futura, securus est a lergo, setl non ab ante.
isiisnrmis auiinae snnctorum corporibus exutaenoui Ai qui habet firmuni proposiuim de cavendis fulii-
indigent, qu;e pcriculum nulluni liment. Merilo> ris, sed non dolel de perpelratis, quasi niuniltis
crgb gaudent in ccelis, Hberataenon solum a mnlis et sccurus est a peclore, sed inerniis a lergo relin-
(iiiiiiibus, sed etiain a causis malorom. Emtindata quitiir. Qui vero pro cominissis conterit cor suum,
est in eis omnts macula, abstersa omnis molesiia, el affligit corpus suuin, et insuper ad cavenda. fu-
excltisus omnis limor, orone periculum transcen- tura firmuin habel proposituin : ex otnni pane se-
sum, avulsae ab eis leniationes, nec potest in eos- curus est. Patieiuia vero quasi niiirtis ferreus est,
inimicus suae malilioejacula coiilorquere. Unde di- ciijusvis doloris gladio impeneirabilis. Qni auiem
cuiit Deo exstiliantcs : Transivtmus per ignem el Tiroidtiscl cnulusesi, non fncile periculuni polest
aquam , el eduxisti nos in refrigcrium (Psal LXV). incurrere. Nullo autem roodo melius cavere possu-
Qnod esl dicere : 0 Domine, oinne gentis lenlalio- mus periculum, quani fngiendo loeuin peiieiilosum,
nis, te auxiliahle, evasiniiis : aquam liroorisei tri- "scilicel mundtim. Scd quomodo muroliini ftigcre
bulationis cl corrupiionis, lenavigante, tranavimns; possumus, quanditi in niundo sutntis? Audi.quu-
ignero conctipiscenliae, ei ignein pcense, le afllanfe, modo: Si vis perfeclus esse, vade, vende quw habes,
iransilivinius : et educti sumus in refiigeriuni, id el da pauperibus, et veni , sequere ine (Mallh. x\\).
cst in locum sccurissiroum : ubi jam nec culpn ma- Ilein audi aliuro inoilutn fngiendi miindiim: Noliie
,-culci,necpcena sauciei, nec periculuro terreal, aut C < diligere munduin, neque ea quw in mumlo sunl (1
coiilnrbel. Hoc Iriplex gaudium animarum de tri- Joan. m). lgiuir tria sunt genera fugicndi niundum.
plici liberatione Psalmisla his verbis declaral: Con- Prinii abrenunliant mundaiiis rebtis, sed non desi-
verlere, anima mea, in rcquiem luain : quia Dominus deriis : secundi desideriis, sed non rebus : leriii
benefecit libi. Quia eripuil animam meam de morle, rebus et desideriis. Primi roundum ftigiunl corpo-
oculosineosa lacrtjmis, pedes meosa lapsu (Psal.
sanclae de carnis raliier, secuudi menlnliicr, le.nii dupliciter, idesf
cxiv). Yox esl animae ergasiulo mente ct corpore. -priiviisiinl falsi claustrales, se-
cJuciae, quasi dicenlis sibi : Anima nica, consi-
ctindi boni saeculares, tertii boni claustrales. Primi
dcrn, meiisura rcqiiiein tiiain : Ittnrodico,iion qtiain
inefilo. sod meruisti ex Dei igncm fugiunl, et in siiiu suo igncni alisconil.iiil:
acquisisli lno,. qunm secundi pendnlo grathi stanl in sublimi, qtiasi fti-
doho. El hoc esl, quod scquiliir: Quia Dominns
.: id Domiiins hanc rianibiili : terlii via rccla e! regia incediinl exonc-
benefecit iibi esl quia requiein rali el seeini.
deditlibi. Qiiaai vcro requieri) dederit ei, declaral Propler hanc dnplicein fug.iin credo
Canticis canticorum secunduin bcaluni Grcgo-
dicens : Quia eripuit animam mentn, elc. Eriptiitani- in
liiini hoc verburo fttge bis esse posilflm, nbi dicilur.
niairi a inorle, id est a peccalo, quod est aniraae
causa iiiorictidi : octilos a lacrymis, id est scnsus D Q Ftige, dilecle mi, fwje (Cani. yin). Quasi diceret:
cornore : fuge inierius, fuge exte-
ab omnibiis molesiiis, qtfae suiil oculis catisa lan- Fnge corde, fuge
rins. Uiide Philpsophits : Fuge inulliludinem, fuge
gtiendi : pedes meos a lapsii, id est afleelus meos a
carnis lubricaecoriiiialu, quae esl afTeclui paucitalem, fuge etiam nntim. El vox ad Arseniuin :
jicriculoso
causa feliibendi. Yel sic : Eripuit, aniroaro meam a Arseni, futje homines el salvaberis, Porro, ul nil
dorniiiarc non debct de fuga cogitans.
inorle, id est ab acterna damnalione ; octiios meos Sapiens, niiiii cogniios, qtiifugere
a lacrymis, id esl a pcenis purgitorii, quae sic.la- Iloc dico propler quosdaiii
vant delieta in futuro saeculo,sictit lacrynnc in prae- quiderojam ab olim proposucrunr; ncscicnles ini-
senli, licel afrius : pedes meosa lapsu, id csl ab seri, quod mors ex iroproviso ndveniens nulli dat
omni peiiculo el relabendi mein. Et nos si voluiuus inducias fiigiendi : lcsle illo Chrysaui-io, qtii mo-
ad hoc priiriuni gaudiiiui aiiiniaruiii de triplici ere- fiens intlucias vel tisque niane petiil et repetiil,
sed iion accepil. Et hsec dicia sint de primo gau-
ptione pervenire, oporiei ul iu pravscuii eniiarour
dio aniinarum saiiclnrum, quod Iiabenl ipsae ile
cripi a rooiTe peccalorura, a l.icrymis doloruni, a
liberatione sua. Jnm ad secunduin quod iiaboit
periculo lapsuuni.Qiiarum ereptionum piiinaaequi-
riliir per confcssioiicm ei i.oc.iitenliam, secunda de possessione sua, siylus noslei' vertendus esl :
 68i SERMO XXV, IN FESTO OMNIUMSANCTORUMIII. 686
sed quia jam hora praetcriit, boe in aliud lempusi A epistola, ne praelium incai. Negat eniro jus esse
reservenius. cum hoste ptignare ei, qui miles non sit, id est
SERMO XXV. electus el consecraius. Oporlel eiiim niilit.uunim
1NFESTOOMNll'91 SANCTOnUM III. prius eligi, deinde electum ad railitiai» sacranieiiio
Devola sanclornm fides, Invicta spes credentium, astringi. Julianus Fronlinus ail, Lucio Planco
Perfecta Chrisli chariias, Mundi iriumphal princi-. et Caio Yarrone consulibus, milites primo jureju-
pein ("1). Omnis ralionalis crealura finaliter adI rando factos es.se : antea cniin sacraniento tanlum-
regnandum creata esl, formaliter ad pugnandnm. modo a tribunis cogebanlur. Conceptio sacra-
Dominus enim qnasi vir pugiialor, cujus nomeni nienii, tit ait Vegetius, haec est: Jurant milites per
omaipotens, Dominus forlis et polens in praelio, Deum Palrem, elChristum Dlium ejtis, et Spiritum
creavit eam ad imaginein et siinililudinero siiam, sancluin, el per majeslatem principis, qoae secun-
ut pugnarei, e-t viiicerct, eT regnarel. Naro regnare. du:n Deiim Iiuinano gencri diligenda est el colenda,
non potestj nisi prius vicerit, nec vincere nisi pu- se slreiiue facturos oronia, quse praceperit prin-
gnaveiit. Sine pugua eniin nulla victoria, sine.vi- ceps : nuiiqnam se deserluros militiam , vel mor-
cioria uulla corona. Non eniin coronabiliir, nisii _ lem recusattiros pro republica, cujus sunt milites,
qui legiiime certaverit. Ilinc est, quod hoc nomeiv, " lgitur legitima mililia est, ut eam breviter descri-
roiliiia comniune esl oinni ralionali creatufae, tara, barous , juvenlutis electio volunlaria, et jurata
angelicaeqtiain liiunanac. Facla est, inquil, cuin an- servilus ad defeiisipnem reipublicae perpeluo su-
gelo muliiiudo miliiiw cwleslis. laudanlium Deum, scepta. Haec descriptio militiae convenit tam an-
(Liic. JI). Hoc de bonis angelis. I)e nialis esl illud :. gelis, quani hcminibus. Oinnes cnim electi sunt in
Adoraverunt omnem miliiiam cwli (IV Reg.
xxi). Christo anie roundi constitutionein; oinnes etiarn
Id esloninein aeriampolesiateii). De horainibus estt . juvenes stint, strenuitate magis officii, quam actaie
iilud : Miiilia esl vila hotninis super lerram (Job
vti);. corporali. Oinnes eiiam voluiiiarifi serviunl, non
Sive juxta aliain litieram, tentatio, qnod ad eura- coacle, libertatein arbitrii sui ad servieuduro ju-
dem sensum.reducitur. "Jbi enim tentatio, ibi im- siiiiae per gratiain inclinantes. Eorum etiam scr-
pugnatio, ibi pugna, saltem ex parie iinpiignanlis. vitus jurata esi, id est inviolahili proppsiio cbn-
Ubi pugna, ibi iniliua, id cst servitus pugnae. Mili- firmata. Inviolabili dico in angelis, ul violari :io:i
lare eniro est servire ad piigiianduin. Est autem, valeat: in hominibus , ut violari non debeat. llanc
servitus bona, cst et servitus mala. Nulla servitus serviiuiem juraveriint angeli sanctj publice in
nielior, quam servire Deo, cui servire reguare esl. rC conspeclu Dei, et ejus adversarii Sajanae; quando
Servit auteni Deo, qui justitiae servit, qui justitiam, illo cum suis snteljitibus contra Detim suporbienie,
servare praecepil; servaulibus eam praemia, noii,- et ab ejus juslissiino ei beatissiroo famulatu ct ob-
servatitibus supplicia seivat aeterna. 'Nulla pejorr sequio deficienie defectu sponlaneo, et non coacto,
servitus, uulla turpior, quain servilus peccaii : cui: (irmiter ipsi in buinilis obedienliae proposito vo-
servire perire est. Anima eniro quw peccaveril, ipsa hmiarie persiiierunt; et mox in endem feliciler
morielur (Ezecli. xvjn). Nulla miserior serviius,' a Deo reiiiuneraiite confirroaii sunl. Tirouerunt
quaro servire diabolo; cui servit oronis peccato enini, el territi purgati sunl. Hanc eamdein ser-
serviens. Qui facit peccaturo servus est peccail. vilulem jurant omnes Chiistiani, cupi baptismi sa?
A quo enini quis vielus esi, hujus et servus esl. crauventum'suscipiuiit. Quomodo igitur princeps
Hinc Deus dicjtur Deus Sabaotb, id cst militiaium, Imjns muiidi illis inilitibus habci fideni, quos videl
sive excrcituum , qtiia ilii iniliiant et in ccelis[ douiino suo, cui, ut cactera laceam, eiiani sacra-
oitines sancli heaiortim spiriluum ordincs, et in r.iento miliiiee aliigati suni.Tidem debitam non ser-
terris orones chori el acies elecioiiini. Unde ; Quid vare? Non esl, quo se vertal iinpiiis, iqui bomH
tidebis in Sunamile JJnelius Sulamiie] nisi choros iiera Deo praefcri. Nequaquain fidem secuiidaro ser-
caslrorum ? (Cant. vn.) E vabil, qm prinvam fecil irriiam. Defensio reipublicas
D
Duo stiiit autein, quae legilimum miliicro faciunl, defensio cst juslitiae. Respublica est res populi,
lam corporalein, quam spiriiualem, eleclio scilicet! Maxjmc autein res publica esl, quae toti populo
et sacramenium. Qui enini non eleclus seipsuui coiniHiiniicr neccssaria est, et ab omni populo
niililix iiigerit, in se gladiuin provocat, que.n pro- coroinuriiier, ef si fieri poiest, aequajiler atnanda.
pria lemeritate usurpal: et ul tiil auctor ille Ro- Quid lani necessariura omni populo, quam juslilia?
niani niaxiinus clnquii, non miJcs, sed sicarius Ilaec est rcs, qua omnibus in praesenli iilendum
recte noiniiiatur. In scripturis enim autiquoruin est, in fuliiro fruenduro. Utenduni illa per exerci^
lalrones cl sicarii dicuntur, quicuuque lege non! liura virlutuni, et pcr desidetiuiii iiiiplendae justi-
praecipienle arma traclani. Arma namque quibus lioe : fruemur ea pcr saiielatein iiiipletae. Beati
lex iion uiilu:, iegeii) iropugiiaiit. Calo niiliiero, eiiiin qui esuriunt et siliunl jusliiiam, quoniam ipsi
non dicil, nisi qui sacraniento ad uiililiam jani saturabuntur (Matlli. v). Yere ipsi, el ipsi soli,
consecraus cst. Unde filiuin suuui nionet in, Jusiilia namque perpetuus cibus est, el irorooiiaJis,

(71) Hyro.i. Eccles.

 G87 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHl CF;8
et qui solus iniplere possii Iiiinianae cupidilalis A Idem lamcii sibi ipsi contraiius cavcndam esse
hifernale baratbrum, id esl latam et profundam daeiuoritimsocielalero teslatur : niiuirum inler vi-
vornginem in immensuro palentcin. Hostes publici liuin sacrilegse cu.riositatis et pbilosophiae profes-
snnt hoslcs jiisiiiiae, id est omties dacmones impu- sioneji), cni contrariam esse hanc societatero sen-
gnalores hominum, el omnes boniines coadjulores lil, nliernanlibiis scnlcntiis flucltiaiis. At audiendus
daemonum in peccato : qui orones facli sunl in ad- Sanclus Pelrus dicens : Ai/versarius nesfer diabolus
jiiloriuni liliis Lot. Janquam leo rugicns circuit quwrens qtiem devoret:
Jlacc servitus perpeiuo suscipienda esl, et nun- cui resislite fortes in fitle (1 Petr. v). Ei Jacobus:
quani dcserenda; sicut non solum Ecclesiav lidei Resislite diabolo, el fugiei a vobis (Jac. IV). Resi-
professio; sed et ipsius particularis niilitiae sacra- slile dicil, non autein, euin placale, ei conscniiie;
nietili conceptio doc.el, et orditiationis in mililcm nam si ci consenserilis, victi eritis. Cuin ergo"dia-
solemnis consuetudo, quae lalis esl. Eo die quo bolus nobis seniper iroplacabiliter atlversetur, ei
quis mililans cingulo decoratur, ecclesiam solem- semper debeirtus resistere, et iiiinquam ejus volan-
niter adil, missam audit, gladioque superposilo latem faciendo placare; quod est facere placeutas
«t allalo, quasi celebri professione facta seipsum regiiiae coeli, til est in Jereinia (cap. vn). Qiiatuo
altaris obsequio devovei, ct.gladii, id est oflicii sui " enim magis sic eum placaverimus, tanio niagis
jugum Deo spondel faniulalum. Isii ergo deinceps Deo displicebimus, et tanio graviora supplicia lue-
pro Ecclcsia plurimum, confra eam nihil licet. nius. Sed qiiomodo ei resistemus? Resisiitc ei in fide,
Noo enim niinus facit qiiam monachus vel al.iba-, ail Petftis. Nihil fortius fide, per qtiam de diabolo
vel cpiscopus, qui schedulam offert. Igitur usus triuriipliiiliir. Quae esl victoria, quw vincit mun-
mililiae ordiiiatse est lueri Ecclesiam, impuguare dum, nisi fides noslra? Quis esl auiem qui vincil
perfidiam, sacerdotiunv -venerari, patipcrum inju- tifdndum, nisi quicretlil, quod Jestis est Filius
lias propulsare, pacare provinciain, pro fralribus, Dei? (I Joan. v.) Sancti per banc fidcin vicerunt
•ul sacrainenli conceptio docet, fundere sanguinein, regna (llebr. xi).
•cl si opus est aniinam ponere. Igitur hoc nomcn Dcvola sanctorum fides,
mililia in liominibus uomen est laboris pariier cl lnvicla spes credentium,;
lionoris: in daemoiiibtis vero est noineii laboris Perfecla Chrisli cliariltis,
Mundi iriumphal priucivem
•lanliim; in angelis sanclis bonoiis lantuin. llortmi
maroque mililia nil aliud esl, qtiam irTiniphus : Fides lamen sine operibus otiosa est. Fidcs nutcni
quia sine labore roiiitant, sine difliciillale pugnnnt, ,Q olios.i niliil vincit, quia niliil agil. Imo non soluin
sineTassiliiiline niinislranl : quippe qui nullo gra- otiosa est, sed eliaro niorlua. Yita lidei est dilectio
vanttir corruptionis onere, et de Dei semper vi- operans. Nuiiquain amor Dei esl oliostis. Operalur
sione lar-tauliir; quem videre vivere est, vigere, etiiro magna, si est; si vero operari re:iuil, aroor
vincere et triiimphnte. Faclum esl praiium, in- iion esl. Fides atitein sine dileclione operanie
quit, in coilo; Michaet et angel\ ejus prwUubanlur oliosa et niortua ideo non vincit, qtiin nec pugiiat:
cum dracone; et druco pugnabal el angeli ejus ei aut si piignal, quasi aerem verberans, non qunsi
non valuerunt, nec invenlus est eortim loctis in cmlo hostem vulneians; nec se ab hosie liberans. Pu-
(Apoc. xn), scilicel ut possenl expugnare eleclos, gnaiil quasi aerem verberanles Pharisasi, qui di-
quanivis iropugnare nou ccsseni. Nam ct si ali- ciinl, el noii faciunt; delicati inagislii, qui pleno
qunndo Inbtintur in culpam, lioc ipsuro eis prolicil venire de jcjuuiis dispulanl; qiti inanus dnntes im-
ad caiilelain. Bene ergo dicluro est: Miliiia est vila pudiciiiae castitniein pracdicaul. Similiter pugnant
homlnit super lerram; quia quaudiu suinus "mcor- aiirfitores setluli verbi Dei, sed non factores sirenui.
pore, ei peregriiiaiiiura Doinino,non possunius esse In lalibus foriis arntalus custodit alriuiii suhin; et
sine islo adversario. Fixuni est, seniel loeulus esl ideo in pace suul onuiia qnac possidcl; quia nullus
Detts ad serpenletii. InimicUias ponam inier te el D ei resistit, quautliu pcccator, qui ab eo per soluni
muliercm:el intersemen tttumelsemenillius (Gen.m). coriseiisum prostralus esi, non adjicit tit resurgat:
liiiroiciiiaeistaeininioiTales srint diseordiaeiinplaca- quod si facere, fprlior illo essel. Viclorem a victo
biles. 0 quanv veheiiienler erravil olim Carpocrates superati saipe vidiraus'. Vulgo dicitur : Fprlis est,
bavreliciis! Catharoruin, qui dicunlur Gnostici, qui pfosiernit; sed forliorest, qui resmgil. Unde
dux, diccns omiicm homiuein qni ad pcrfeclioiiem bealusllieronymus (72) : Niliil Chrisliano forlius,
sui niysterii, seu polius sceleris pervenire vole- qui vincit diabotum; nil imbecilliiis,qui a carne su-
bal, iioii aliter eflugere posse liujtisinodi principes peralur. Unde Apostolus pugna/ii quse esl iuler nos
scilicel daeiiioiies, vel declinare, nisi per qiiacdain et diaboluni luclaui appellat, dicens : ATo«esf nobs
facinora, quae ipse staluebat, solvereiiiiir. Hujiis colluclatio adversus carttem et sanguinem; sed ad-
atilem erroris lenebras prius sparserant quidaro versus principalus el poleslates lenebrarum haruin,
philpsophi, quos Porpbyrius Plaionicus sequens conlra spiriiualia nequitiw in cmleslibm (liphes. vi).
dicebat, bonuin Deuro seu iiigeiiitiin noii posse in- Ab atle luclandi^cst illa perelegans comparaiio Sa-
veniri in hoiuiiie, nisi ante inaitis fiieril placalus. picntis : t Qiicmadinodtiro, inquil, non magnus lu-
(72) Epist. ad Ruslie.
 fiStt KEP.MOXXV. IN FFSTO OMNHIMSANCTORUMIII. 690
cfator est, qui omnes nexus diducit, qtiorum rarus A tus diaboli in hoc nexu, qui laqueus ejus est, et
est usus; sed qui in uno aul in altero diligenter se radix onvnium malorum. Multi in prnro nexu vi-
exercuit : non enim refert, quam mulla sciat, si ctores exstiierunl, q.ui iu islo victi sunl. Hic nexus
sciat qiianliim vicloriae satis est : ita plus prodesl, Judam laqueo suspendit, Achan' Iapidavil, Ana-
si pauca sapienliae praecepta ieneas, sed illa in ninin et Sapphirnm verbi aposiojici gladio pcrenii.t.
promptu el in usu tihi sint, quam si miilta didicc- Avariiia duos denies habel, quibus omnia dcvo-
ris, sed illa non liabeas ad roaiium. > Nihil verius; rat: imnioderatiorein appelenliam alieni, et lena-
dici poiuil. Eninivero diabolus nexus vitioruin con- ciorem cuslodiam sui. lmmoderalius appelit, qui
tra viriulcs luclnniium ex seipso didicil, quia om- quod deest, Iegem necessitalis et usus excedens,
nes invenil. Unde el mille noccndi arles habere exposcif. Tenentur avidius, quaccunque usui sub-
dicitur. Verumiaiueii in tribns mnxime se solel trahunt. Cupiditas esl, tu aiunt sancti, ainoreorum,
exercere : In concupiscenlia camis, in concupiscen- quae quis amitlere potest invilus. 0 quam late spar-
iia ocuhrum el superbia vitm (I Joan. n). Omne gitur laqueus iste! quanlos involvit et implicat
quodin mundo esl, icl est quidquid a dilecloribus nexus iste! hodie sic omnes post divitias currunt,
niundi diligitur, est hoc aut illud. Sunt enim in ac si ibi laboruin requies, dolorumque solalium
niundo mullae tribiilatioues et angusiiae, sed non-• inveniri possil; ac si naufragi deprofundo facilius
diligutitur. Ecce qttibus luclandi nexibus se exercet. emergaul, et cvadanl, si praegrandi sarcina One-
princeps iromdi; luxuria, avarilia sive curiositate, renliir. Qnis iilcerosus spinas unqiiam congessit,
superhia. Nam concupisceiilia oculorum lam ava- ut super eas molliuSquiescerel? Ilic taroen laqueus
ritiam qiiam curiositaiem designal. Superbia in roaxime publicanos et oiliciales involvii, quormii
Gcnesi designatur per pectus serpentis, luxuria p.er 1 omiiiuro ctetiis a maximo usqtie ad miiiimum, con-
venlrem seeundum LXX qui, ubi babcmus supru cussioni potitis quaro justitiae vacat, cl lam in po-
peclus tutim gradieris, dixerutil, peclore el venlre ptilum debacchaniur; ul quod reliquit untis, alii
repes (Gen. 111): curiosiias sive avariiia significalur non morenlur auferre : ac si ad hoc inslituli sint,
in eo, quod seqtiirur : Terram comedes. Nain qni ut residuum locust;c cometlal bruchus. Unde quoque
terram inandiicat, profunda ct tenebrosa penetral: plura in se coacervant oflicia, liceiquod ab une non
sic el curiosus. Et qui terram comedit, seinper ei accipit, ab alio trahal. Locusta bruchus est, anle-
reslai, quoJ nianducare possit : sic et avarus nun- quam alas habeat, alis sticcresceiitibus cum voli-
quam iinpiuiur pecunia, sed larc ccepeiit vocaiur athelebs, ciiin aulem piene
Crescit oiHornutrimi, quanliim ipsu pecunia crescit. Q volaveril, iieruui efficitur locusta. Sic in olficialibiis
(OVID) idem esl bruchus et athelelis el locusla; quia pro-
Aliqiuiido haecomnia solo cupidilntis nomine desi- pinquis et reinotis nocet publicanus, id est miuisler
gnantur,nt ctiro dicit Aposlolus: Radix omnium malo- publicus. Sic appcllari polest oronis curiae oflicia-
rumesi cttpiditas {I Tim. vi) : aliqunndo nomiiie su- lis. Iliinc sic describil Lauieiitius Mediolaue.isis
perbiae,ul cnm dicilur: lnilium omnispeccali superbia Cjiiscopus. Publicanus esl caput rapinae, lex vio-
(Eccl.x). UndeRabanussuperEcclesiaslicum: t Gu- le.niiae,pracdp siue ptidore, medieus exterminus,
pidilasclsiiperbianon duomala sunl, sed uiiuin; a iminnnior furibus. Naro fur tinieus delinquil, hic
quo omnia traliniil iiiilium. » Tentalpr de his 0111- aulem conlidenter : fur laqueos legis litnel, hic
iiibus teniavii prinium Adam, el vicit: lenl.ivil se- quidquid fecerit legem vocai. Quis nutem iniquior?
cundum, el vicius esl. ln primo nexu fonis est, in Qui verbis juslitiae justiliam damnal, et armis in-
secundo forlior, in lertio fortissirous. Depriroo esl liocentiae spoliat, vulnerat, et occidil innocenles,
illud : Virtus ejtts in lunibis ejus; et forlitudo ejus hic lege legein pcriinit: el duni alios urget ad. le-
in unibicuh venlris ejus (Job XL). Lunibi et uinbi- gem, exlex esl. Naro sicut practor eliain curo mi-
licus libidinosoruiii diciiritur csse diaboli, quia pro que decernil, jtis dicil, habilo respedu non atl id
diabolo contra ipsos faciunt, el eorum animas ne.vti " quod facit, sed ad id quod facere debet : sic pti-
deleetaiionis illiciiae prosternunt. Nihil illo Chii- blici officiales eliam cunv (lcliiiqiiuul, jus se dicunt
sliauo imhecillius, qui sie a carne sua superatur. iroplere. 0 quain venerabile csset praclaioruni el
ln illa lucla Anlheus vincil Herculero, iJ esl libido principum noineii et ofiiciuin ! si tanln iuiplcrelur
aniraiim ad caTera forlein. 0 quaula forliludo dia- solliciltidiue, qtianla pelitur arobilionc. Certe dili-
boli in boc nextt luclandi! Ilic enini nexus Sam- gercnltii' ut patres, liroereniur ul Deus, colercntur
sones effeminat, Saloroones infatual, Hercules in- ul sancli; si exaciionibus parcereni., et projicerent
flammat, Marles catenis ligal, Joves in boveu niuial. ex aniuio, quidquid provenit ex caluinnin, nec om-
Unde Ilieronynms : t Nunqiiam in praeleriia casli- neni quacsiuin pielalem aesliinarcnt. Quis aulcm
tale confiilas. Nec Samsoiie forlior, nec Davide pecuniam vci, aureum, vel argeiileuiu, siue sordi
sanctior, nec Salonione sapieiuior esse potcs. » datioue digitoruin, tractavil diutius? At ex ea nu
De secundo nexu avaritiae est illud Aposloli : Qui nus sordel roantts, qttani animus. Tertius nexnj
volunt divites fieri, incidunt in lentationes el in ta- diaboli superbia esi. Ipse rrioque est rex super
quetim diabolr, etc. Et roox: Ratlix enim omnium oroiies filios siipcrbiie, ul aii Job (cap. XLI). Su-
malorum esl ct^riditas (I Tim. vi). Magna valde vir perbia est ainor proprise cxcellentiae. Hanc sicut
m HELINANDIFHlGIDi MONTISMONACHI 602
et cupiditaletiv semper comitstlur stnltilia : qute A ebrianle tota vila sua absiinuit. Quiiiquaginla aniiis
stiadet adaroari, et quacri, quod leneri non polesl. sic vixii. Dehiiic suadentibus episcopis piscem et
Siuliitia yero, ut ait Augusiinus, est eorum quae lac edere ccepit, sed semper cum fletu. Devota fi-
scienda sunt ignoranlia vitiosa. De superbia nasci- des ejus hanc ei iniunxeral pcenitentiani. Reaius
tur ambitio, id esl polentiae el honoris cupidilas. Arsenius dicebat sufltcere monacho unam horam
Quero roihi dabis, .qui non velil vel uniiiii polenlin dofmire. Puulius monaehus, utJn ATlisPatrtiin le-
anleire? Maxinie vero in curiis potenturo iiiveniri gituf, decem diebus continuis ad orationem steiit,
solent polestaium aucupes, el honorum proci. In- et daemonem familiarem, q;:em Julianus Apostata
veniliir plerumque et in claustris sub tunica pcerti- niitlcbal in Oceidentem, transire non sivit. Noster
leiilis regius animus. Ad Ezeciiiaro regem oliin legislaior sanclus Renedictus nudum se projecit
nunlii regis Babylonis cuin niuneribus accessertint, iiiler urlicaset vepres : ubi diutissime et molesiis-
ei Ezecliias rex pius in adventu eorum laetatus csl: sime volutatus esl, u'l carnem scaberet male pru-
Et oslendit eis domum aromatum, et aurum, el ar- rienienv; sie devotio fidei semper plus facit, quam
genlum, ef pigmenta varia, uriguenta quoque el om- ei possit praecipi. Invicta spes sanclorum bona sem-
nia qum habere poteral in thesuuris suis (IV Reg. pilerna Urmiier el secure exspeciaiis, et ardenier
xx). Tune imprudenler quisque exsultat, cum a desiderans, omhia bona leinporalia tam facile con-
nrintiis regis Babel, id est coiifusionis, sollicitalur : temnit et deseril, qtiam pro nihilo ducil respectu
qtiia hi lanquain hostes SuspeCti habeiidi suni et li- auerhoriim, qnorum desiderio jam inbaesit. Per-
iueudi, eliatn curodona ferunt (75). Qui ergo aroronta fecta Christi chaiiias animaro pro Christ6 sive pro
bonofum operum, virtutis aiirum, argcnttim elo- fralribtis poliil, el nil sibi intolerabile praeter Chri-
(juentiiC, orationum pigmenia oslenlst, et si qua in sti carentiam repulat. .Cliaritas paiiens est, benigna
tbesauris bonaccouscientiae sunt reposita; pro cerlo esl. Multi in carnis cruciaiibtis per defectum cba-
sciat, quod olvinia qttae militaro videnlur ad glo- ritalis Dei oninia palieiuis elisi sunt, qui duobus
riam, slipendium confusionis et monis acceplura primis assttllibus luxuria: vel avaritiae elidi neqtii-
sunt. Quaecunque enim oslenlalionis graiia fiunl, veraivl. At fortis est ul mors dV.eclio, dura sicut
proficiscUniur in morlem. Sicut mel voluptatis, ita inferntis- wmulalio (Canl. vm). Dura sicut inferims
etfermentum sttperbiae adoleri probibetur in saeri- dicitur, quia omnia suffert, otvinia sustinel. Omnia
iicio Dontini. lgilur conlra hos tres nexus vitiorum suffert, quae crudeliler inferunlur; oiunia suslinet,
alii tres virtulun» nobis perdiscendi sunt; per quos quae fideliter promilluntur : Vsque in tempus susti-
ab his absoluli et liberi evadamus. Conlra nexuin C nebitpatiens,etposlea reddilio jucunditalh (Ecdi.i).
Juxtirlae est illiid Donirni : Sint lumbi oestri prm- Primuin, id est carnem macerare, pertinel ad vir-
cincli (Luc. xn). Conlra secundum est illud : Beaf» gines ; secuitdum, id est omnia relinquere, ad san-
pauperes spirilu (Mallli. v). El illud : Nolile cogitare ctos confessores ; tertium s>dsanctos martyres, id
Ae craslino (Matlh. vi). Et illud Apostoli : Niliit esl omnia pro Chrislo infaiigabililer lolerare. 0
vilutimus in hunc mundum; haud dubiumquin nec quam devota fides fuit in sanclis virginibus, quae
auferre quid possumus (I Tim. \i). Contra lertiuro sic carnis voluptalibus viriliter restiierunil quam
esl illud : Discite a me, quia mitis sum et liumilis invicla spes fuit in sanctis confessoribus, cum sic
Corde (Matlli. xi). iiiundum et omnia quae roundi stini, pro nihilo du-
Praecingere luinbos est carnem macerafe. Nam xerunl! quam peffecla charilas fuit in sanctis
sine castigatione carnis nemo potest diu possidere mariyribus, qui laniis vexati suppliciis, lam forliter
vas corporis sui iii sancttficatibne ei honore. Ideo in agone cerlaminis perstiterunt. Sic ergo:
maceralio carnis prsecinctio luinboruro dicitur, quia- Bevota sanclorum fides,
semper castitaUs praearobula esl, sicut libido gulae. Invicta spes credenlium,
Paupcrtns spiritus est amor voluiilariae paupeftatis D Perjecla Chrisli cliarilas,
in corde el opere Muniii triiimphal principem.
propler vitain aeieriinnv conceptus,
et
SiiSceptus. Humilitas cordis est aroor pvopriae sub- Ad quein iriumphum nos perducat ineritis inter-
sttorura
jectiohis, nec doininaiionis alienae appetens, juxta cessionibus eoruradem sancioruni Deus,
illud Pelrr: Serui, subdili estote dominis (I Petr. n). mililum sors, et corona, praemium, Jesus Clirislus
Beali qni subjectioiie continua gaudent, el alicui Deus noster. Amen.
in vita pracesse reftigiunl. Priiriura perlinet ad san- SERMO XXVI
ctorUm fidem devolaro, secundum ad eorum spem In synodo Tohsana, in ecclesiaS. Jacobi habitus.
invictam, lerlium ad perfeclam ipsorum cbarita- Sacerdoles tui indiiantiir jusiiliatn (Psal. cxxxi).
tern. Fides devota esi,-quae plus carnem macerat Prophelalis haec admonitio, fralres charissimi, non
quam jubetur'Parum eniro devolus est, qui not soluni nobis, qui sacerdoles Doniini vocamur, roi-
omni ccettii fidelium con-
niiiplius jejunat, orat, aut laborat, quam ei pnaeci- nistri Dei nostri; sed et
pitur. Virgo GenOvefa ab anno 15 bis tantiim in venicnter aptatur, quibus voce Principis aposto-
liebdomada consensit sohere jejunitim, Dominica lorum dicilur : Vos autem genus electum, regale
sciiiccj' "et qiiinia feria, A vino el oroui liquorc iu- saeerd.otium, gens sancld, populus acquisitionis (1
(73) Viiuj..',Mncitl. n, v. 49.
C33 SERMO XXVI, SYNODALIS. 694
Peir. n).Gcntis electum oidi sunt populi fiilcliu'iii, A Nain ad astriiendaro regiam dignitalem Pilalb i'u-
qnos isti iiposloli per Evangeliiim genuerunl iii terroganli, an rex esset, Regem se esse respondit,
Christo,-non soliim illi, sed eliam ipse Chrislus, el in luiindum venisse, ut lestimonium perhiberct
sicut dicil Jacobus : Volunlarie genuit nos verbo verilati. Regalia etiani in sua illusioiie gestavil iri-
veritatis; ut simus initium aliquod crealurw cjus signia, sceptriiin ei diadema, el chlamydein : iilud
(Jac. i). Genus, inquit, elecltira , non genns repro- afuiidiiieuni, islud spineum, hanccoccineam ; sigrii-
bum; sicui illi quibus dicltim est : Vos ex paire ficanlibus iinpiis, quamvis ignoranler, omne re-
diabolo estis el desideria patris veslri vullis facere gnam liujus iriundi caducuro, et fragile brevilate
(Joaii. vni). Geims electum, id est separatum a leroporis, piingiiivum el triste molcslia sollicitu-
inassa infideliuro, juxta illtid Canlici caiiliconim :' diiiis. Porro regnum veritalis sive justiliae, quod
Dileclus meus candidus el rubicundus, electus ex non est de hoc mundo, ut ait Dominus, per vene-
millibns (Cant. v). Quod dtipliciter intelligi polesl: randic crucis triiimphalem litulum aeterna stabilitate
de capile nosiro Chrislo, qui est Sponsuset Dileelus firroatum esl iuscriptione trilingui, et omnino-inde-
Ecclesiae : ct dcsingulis membris ejusdcm capitis. lebili, Pilato judice insciipiione liluli bis verbis
Esl eniiii Gliristus in sua persona dileelus a Patre, confiriiiala: Quod scripsi, scripsi (Joan. xix). Porro
qui dicil de eo : Ilii esl Filius meus diteclus, in quc sacerdotalis dignilas secundum ordinem Melchise-
mihi complacui (Lttc. m). Item a Spiritu sanclo, decJi, quae multo inetior esl qttam ordo Aaron, sive
qui super eo quievit, et etiin uiix.il : a beataquo- legalis, in eo confirmala est, quod Aposlolus dicit:
que genitrice Miiria singulari amore; ab universali Chrislus assislens ponlifex fulurorum bonorum, pet
Ecclesia, quae hic Sponsum ipstni) candidum vocat miplius el perfeclius labernaculum, et per proprium
et rubicundum: candiduin pcr divinam naluram, in sanguinem inlroivit semel in sancld, wierna redem-
qna ipse candor esi lueis telernae (Sap. vn), et ptione inventa (llebr. ix). Ecce quomodo fuit sa-
splendor ac figura substauliae Patris (Hebr. i) : ru- cerdos, et hostia. Sequitur in verbis Petri y Gens
bicundum secundtim liuinanam , in qua ipse ex sancta, id est gens per graiiam baptismatis a pec-
ptirissimis sanguinibus virginis Mariae conceptus catis ablula, el ad diviuum cultum consecrala. Vel
est, ut ait Daniascciius. Vel lolum ad divinam na- sancta, id est summe uiicta. Uride et hiox vocatui'
luram referlur-: candidiis et rnbicundus, id .est jopultis acquisiiiouis, id est populus, qucra Chn-
dulcis et reetus, mis.ericors et justtts, mitis ad ju- stus sibi acquisivit : et hic ejus graiia vilam acqui-
stos, lerribilis ad iropios, sicul scriplum est : Al- rit aelernani. De priroa acquisitioile est illtid : At-
titsimut est paiiens reddilor (Eccti. v). Ut enim ait Q teniite vobh et universo gregi, in quo vos Spirilus
beaius Gregorius, peccata noslra patitur et reddit. snnclus posuil episcopos, regere Ecclesiam Dei,
Iii ctijtts rei significatione angelus, qui in resur- quam acquisivil sanguine suo (Act. xx). D'esecunda
rectione ejus apparuil, aspectum habebat fulgu- est illud : Nisi manducaveritis carnem Filii homi-
reum, et veslimcnlum niveuin ; illum pro lerrendis nis el biberitis ejus sanguinem, non habebiiis vilain in
cuslodihus, ibtud pro mulieribus demulcendis. Vel vobis (Joan. vi). Hoc autem regnuni et sacerdoliiim
cerle uirumque ad ejus pertiuet humanitalem : ut clarius ostendilur iu Apocalypsi his verbis : Qui
candidus dicatur, qnia de Virgine natus : rubicuii- dilexil nos, el tavil nos a peccalis noslris in sanguine
dus, quia in cruce passus. Yei caiididus justiiia, suo, et fecii nos Deo nosiro regnum tl sacerdoles
qua nihil mundius : unde sciiplum est: Jusltis ger- (Apoc. i). In qua senleniia qualuor notunda sunl;
minabit sicut lilium (Ose. xiv) : rubic.undus chari- auctor, opus, causa, modus. Auctor, Deus et homo :
tate, qua nihil ardenlius, sicul scriplum csl: In upus, ablulio a peccatis, etdigniiatis duplicis fegiae
dextera ejus ignea lex (Deut. xxxm). Electus ex el sacerdoialis collatio; causa, dileciio ; roodus,
hiillibus, id est eleclos oroues incomparabili san- in sanguine suo. Atictoris divinitas glpriaiii, hu-
cliiale praeeellens Esteniin Sancttissanctorum, non iiianilas graliani coromendal. llla nostros exaltat
a qiiolibelsanclilicaiushomine, sed aliosipse san- afTectus, isla dilalal; illa a nobis liuiorein exigit,
ctificans, sictit scripttim esl : De pleniludine ejus baec arooreui. Opus, opus egrcgiuni, praccipuum,
oinnes accepimus \Joan. i). Electusergo dicilur ex singulare, solique omnipolenli possibile. Nam quis
millibtis, id est ex omnibus, tanquam solus iiiipol- potest dimittere peccata, nisi solus Deps? Neroo
laltis, et segregruus a pecc.atoiibus, qui peccatum saiie potest peccala diiniiiere, nisiis solus, qui pec-
iion fecil. Si auicm lioc de meinbris ejus accipin- care non potest. Non solum auteni a peccatis no-
lur, sic intellige : Segregalus a raassa pereuiiliuro, stris rios ablnit; sed etiam regmiin et sacerdotes
qiii miilliplicatisuiilsuper numerum. Sequilur: Re- nos fecil. Regnum juslitiae, ul justilia, non jiecca-
ga'.e sacerdolium (1 Peir. n) : id est ad hoc elecli, luni regnet in noslro inorlali corporc. Regiiuin
ut silis reg^le sacerdotium, scu regcs sacerdotalis dixit, non reges, ut exhibeamiis niembra nostra
sanclimoniac, sicul el Chris.lus, a quo Christiani servire justili* in sanclificaiione. Sed quoniam ser-
dicimitii, utriusque diguitatis apiee sublimatus, et vire Deo regnare esl : ideo etiam regnuin islud ac-
de uiraque tribu, lam sacerdolali quaro regia.se- Tive pntest iuielligi, ul Tegnemus; sacerdoles, ut
cundum carnera nalus, verum se jusliiia; Regem, iinmoiemus. Ut regnemtis, id est reganius nosmel-
et aniroarum sanctoruni Pontiftcein deroonslrjvil. ipsos reginiiiic raiionis : sacerdotcs, ut immo!e-
693 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIII 696
mus nosmelipsos maceralione carnis: ct boc totum A . ex magna iribulaiioue,el laverunl stolas suas, ei de-
Dco,- ut calholici, verain lenendo fidem ; non ut albaverunt eas in sangnine Agni (Apoc. vn). 0 san-
infideles, qui quaccunque imnvolant, daemoniisim- guinenv yirlutis eximiac, mirabilis polentiae, singu-
inolant: nec ut haeretici, per apostasiam elhnicis laris eflicaciae! Quid uoii poterit sanguis Creatoris
pejores; qui seipsos daemoiiiis imnvoJant, quoiies omnium, si lanliim poiest sangnis quorumdam ani-
per erroris sui blasphemiara docent verbo paritcr tnalium ? Leginitis ires sanguinis species polentis-
et exemplo abstinere a cibis, qnos Deus creavit. Si- siroas, sangiiinem hirci, menslrualae mulieris, et
iiuis ergo reges, ralione nos regendo : simus sacer- muricis. Prirous scindit adaroantem lapidem duris-
dotesDei, non diaboli, per abstineiiliam in fide ca- siiiinro, secundus dissolvit bilumen gltiten lenacis-
tliolica nos ipsos immolando. De priino esl illttd simum, leiTium intingil purpuraro colorero opti-
philosophi: t Mullos reges, si ralio le rexerit. > Et nniiii. Sane nil ininus ab his sanguis habcre debuit
poela: illius Agni, qui tollit peccata mundi. Ideo in cjus
Rex eris, aiunt, effusione infernus crepuit, terra coiitremnii, sol
Si fecte facias. expavit, peirae scissae sunt, iiipnuineiila aperta
De secundo est illud Aposloli: Obsecro vos, tit simt, el multa corpora sancloritm, qui dormierant,
exhibealis corpota vestra hosliam vivnm, sanclam, R I siirrcxertinl. Moraliler autein per btijus snnguinis
Beo placenlem (Rom. xn). Causa aulem hujTisope- virlulem loiies adamas scindilur, quolies aliquis
fis nulla alia fuit, qiiam dileclio. Qui dilexit nos, obsiinntiis vel obduratiis peccator ad pcenitenliam
inqiiit, et lavit nos a peccatis noslris; et fecil nos emoIJitur; loties bilunien dissolviiur, quoties ines-
Beo nqslro regnuni, el sacerdotes (Apoc. i). 0 di- calae libidiuis iuveicrala consticludo relinqultur;
leclio sublimis, el dulcis, niagna eifortis. Majorem tolies purpura tingilur, quolies in quibuslibet pro
liac dileclioncm ncmo liabuit. Yere nimia fuil, a justiiia iribulationibus tisqiie ad moiTcm invinci-
comparalione rei emplae, el prctii soluli. Empii, bilis patientia ctistodiiur. Adamns scissus cst in
inquit, esfis prelio magno (1 Cor. vi). Verum dixii, pcenitentia el convefsione magorum, velntCypriani
niagno, verura quoque dixissel, nimio : sicut prius et Dariac; hiluroen dissolulum esl iu contineniia
charitateni Patris non magnam, sed niiriiam appel- foiTiicaiiiiuin, ut Bbnifacii et Pelagiae ; purpura
lavit: noii illam repreliendens, quod nimia; sed tincta in passione martyrum, velut Laureulii et
qtiahtum potest coromendans eam de magnitudinc. uosiri Thoinae.Haecesl virlus illius sanguiiiis, qui
Sicut autem vere niroia charitas est Filiuin ira- nostroruni abluii peccalorum sordes, el fecit nos
dere, ut servus rediniatur : sic iiiniiiiiii preiium p, Deo regnuin et sacerdotes. Qiiibus nunc dicilur :
fuit, ejusdenv Filii innocentissimum sanguinei»' Sacerdoies lui induanlur jusiitiam. Sacerdos dici-
fundere, ut reus absolvalur. unde Petrus: Nqn tur, quasi sacruro dans. Quid vel quod sacruro?
cotruplibilibus auro vel argenlo redempti estis de Ulique primo sacrum exeropliiin, secundo sacrtim
tana vesira conversatione paternm traditionh; sed verbtiro, terlio sacfuni ciburn, quarlo sacrtim ju-
pretioso sunguine quasi Agni imtnaculati Christi, el dicium. Prius esl enim faeere, qiiaro docere. Ille,
incontaminqti (I Pelr. t). Unde Psalroisla mirabi- inquit, eral lucerna ardens et tucens (Joan. v). Ar-
lem conlraclum hnjus emptioiiis admirans, ait; dens amore, lucens sermone; ardcns vita, lucens
Dotnine, quid est homo quod memor es ejus, aul fiiius doclriiia; ardens in conscienlia, luceiis iania. Prius
liominis, quoniam visitas eum? (Psal. vin.) Item : describuntur in luttica sacerdolali inclogranaia, de-
Quid est homo quia innotuisli ei, aul filius hominis, inde linlinnabulao Prius dicilur aposlolis: Vosestis
quia reputas eum ? (Psal, cxun.) ld est quia sul terrw; deinde, vos estis tux mundi (Maith. v).
curo lanti pulas, ul sanguinero luuin pro eo funda? Prirous apostolorum Petrus, id esl firmitas Dei, ^e-
Qui dilexil, inquit, nos, el tavil nos a peccalh no- cundus Paulus, id esl doctrina vcrbi. Hle siquidera
slris iti sanguine suo^(Apoc. i). Blira res, lavare in privilegialus fuil in operando, iste in docendo,
saiiguine. Qtiid enim sangiiine hitroano conlamina- D 1 unde et Doclor gentiura v.ocalus est. Sicul aulem
lius? Unde nlibi legilur : Si abliictit Dominussor- prius esl facere quaiii docere, ila prius est docere,
des filiarum Sion, el sanguinem Jcrusulem laverit, quara coinraunicare. Prius enira Christus Evangc-
etc. (Isa. iv). Prius dixeral, sortles, postea repe- lium condidit, quani cprpus suiim-in sacrameiiiuin
livit, sanguinem. Sanguis enini sa'pe peccaluro si- dedit, significans ncmiiiero recte ordinari in sacer-
gnificat in Scriptura. Igitur ciiro Chrislus lavil nos dotem, nisi quijam polesl aedificaresubjecturo sibi
a peccatis nostris in sanguine suo, lavit nos a san- proxiinuin per exhoftationis compeleniein et con-
gtiine noslro in sanguine suo. 0 miriim IuIIonem, gruuni sermonero. Unde Aposiolus ad Tirootheuin :
qui saiiguineni saiiguine Javat! 0 sapientia mira- Qui bene prwsunt presbyieri, duplici honori digni
tilis candidatrix, quam adroirabile lexiviuin in luo habeanlur : maxime, qui tttborant verbo et doctrina
sanguiiie procurasli! in quo caro tua fu.it.pro ci- (l Tim. v). Sicul autem prius esl docere quam
nefe, crux pro ligiioruro strue, charitas pro igne, commuiiicare, iia comrounicaiio prxccdil judicium,
liqua de latere, ut abluerel, sanguis ut dealbaret, id est sacerdoialis ordinatio gradum honoris. Ju-
anirivaenoslrac pro vesiiineiitis lineis, corpora pro dicium namque propric ad praelalospertinci, id esl
hneis. Uude in Apocalypsi: hli sunl, qiti venerunt ad archiepiscopos, cpiscopos, et suroinos, judiccs.
 697 SEUMO XXVI. SYNODALIS. (T)8
Esl autem quodlibel islorum sacrorum duplex. Sa-- A t lur jusiitiae verilas, mtilta lamen lnvenilur sancti"
crum namque exemplum est coniinentia, sive tem- ^ tatis et veriiaris simililudo palliala. Referl enim
petaiitia in prosperis, paiienlia in adversis. Unumn Hieronymus in libro Contra Jovinianuni, Clienonero
sine altero non potesl suflieere; quia prosperitass sloicum scripsisse deantiquis jEgypJi sacerdolibtis,
sine lemperaniia corrumpit, et adversitas sine pa- quod mirae fueriut abslinenliae in victu, conlinenliae
lienlia frangit. Sacrum quoque verbum debcl ora- in conctibilu, paupertaiis in habilti; buinililatis in
nis saccrdos dare dupliciter, id est oraiionis adI viclu, gravitatis in incessu. Denique ex quo semel
Deum, praedicalionis ad populum, si forte curamI falsorum deorum cultui maiicipali"erani, nunqiiani
suscepil alioruin. Sacrum siroililer cibitro duplici- postea parentes visiiabanj, nec etiam filios venire
ler, id est ad altare communioneni sacram, el re- anle conspeclum suiim paliebanltir. Seinper a vino
feclionem pauperum quotidie ad mensnm propriam. el carnibus abstinebanl, nunqu.iin mulieiibiis jun-
Similc judiciuin est de sacro judicio; quia dcbell gcbantiir : nee soluin carnes horrebani, sed eliatii
absolvere poenitenlcs et humiles: rebelles aulem ett ova et c.iseum. Quorum prir.iuiii dicebanl esse car-
contumaces Iigare. Priinum sacruro danduro esll DODilit|tiiilam, sccundum snnguiiiem colore mulato.
manu valida, secundum manti discreia, teriiuini Supcr iiiidatn huinuin jacebant, seabelltim pro
manu munda, qnaiiiim mami extenla siroul.ei ex-. B * cervicnli cnpiti suo supponentes. .
cttssa. Valida nainque inami opus est, ne sttbdilus5 Euripi.les saeerdotes Jovis iu Crela dicit seroper a
suecmiibal leniationis onere, nec illicientlus bJan- certisalisiinuisse cibis.Porpliyriusin epislola ailAne-
ditiis, nec periculis exlerrendus. Hacc est enini, uti loniem ^gypiiiimquacriinoi) immeiito.quid esl,quod
ail Aiigiisiinns (74) t duplos illa acies, qiiain pro - sacerdotes idoloriini a contactu rei venereav prohi-
ducil adversus nos mtindus. > Terrel, ut frangal; benlur : cum ad incertos quosque"concubitus quem-
blandilur, ut decipial. Eigo non le renent voluntnsj libei ducere non vefeantur : quid esl, ipiod ab ani-
propria, non le lerreat crudelitas aliena, et viclus5 n.alibus abstinere jubeantur, curo illoruin sacrificia
est mtindus. Secundum sacrttm nianu discreta dan- saiiguiue pecudum, et carniunv nidoribus celebren-
dum esl; quia nec semper oralioni et silenlio debelt lur. Ecce, inquil, lertiani quaestioiieiiifacio, cur nn-
sacerdos incumbere, nec semper praedicare. Tcm- nulos veteniur gesiare in digitis, qui ihcsauros ha-
pus tacendi, el lempus loquendi : lempus laboiis, elt bere perniiuuntur in scriniis. Maiiifesturo est igi-
tempiis quielis. Unde beaius Benediclus in Regu-. tur, quod sacerdoies idolonim non alio fine ksla
la (75) dicit, cerlis horis vacamluin esse lectioniI veiabantur facere, nisi ul ob eorum sanctitatem
divinae, ccrlis horis labori inanuum. Manu quoque, ' siniulatani facilius eis crederetur. "Plane eadem si-
discreta dandum est verbtim populo; quia nee my-. C mulatio est in haercticis nbstri temporis. Electi
steriorum nvagna profunditas refercnda est niinus, enim abslinere videntur, el forte jubenlur, nb esu
capacibus, nec capacibus abscondenda. Siinl enim carn-ium, et a concubilu mulierum : et taracn cre-
quidaro, qui ex ignorantia sttccos lacteos adultis. deniibus suis persuadere conanlur, indifferenieiii
offerunl, elex arroganlia cibutn solidissiinuin inani- esse omiiein cum muliere concubilum; ncc magis
inolrectis. Non sic ille, qui dicebal: Sapienliam lo- absliiiendiim esse a sorore, vel filia, vel maire,
quitur inter perfectos; et iterum : Tanquam par- quam a propria uxore. 0 doclrina infernalis, e qui-
vulis lac poliim vobis dedi, non cscam (I Cor. n). bus lenebris eniersi.sii ? Palel ergo eosdem spiritus
Sic utique danda csl Irilici iiicnsiira Dominici, utl erroris, id esl iinmundos daeroones nunc loqui in
perfectiores, qui exercitatos habeut sensus, cibo, iniindo per roagistros hafcreticoruin,qui tunc loque-
reliciantur solidn, et lacle parvtili nulriantur. Saeer bauiiir in ^Egypio per sacerdotes idolortira. Pro-
atilem cibus dandus esi inanu munda, ne vel sacra, pterea dicilur : Sacerdotes lui induantur justi-'
coiriiviiiniosnroaiurad judiciuni, vcl pauperum re tiam {Psal. cxxxi), quasi diceret,iion siniulalioiieni
feclio rapina fial.in holocausluro. De primo : Omnis jusiiiiae, sicuiolini induti sunt sacerdotcs falsilaiis,
qui de genere Aaron esl. in quo est immundilia, non p, e.t adbuc iiiduiuittir uiagislri erroris; sed ipsaro
accedai ad ea qnw sancnficaia sunl (Lev. xxn). De justitiae veritaiei», qua vere debcut iudtii sacerdotes
secuudo : Ego Dominus diligcns judicium, el odio vcriliilis : Sacerdoies tui induantur justitiam. 0
habens rapinam in holocanstum (Isa. LXI). LTnle: vestis ptilcherrima et preliosissima, vestis jusiitiae
Augiisiinus. Sic noii sunt reficiendi pauperes per tjute non solum siroplex esl vesliraenluin ad nu-
fiiitum, sicul non sunl quacrendi fiiii per adulle- diiaieui legenduin,. sed etiam dupiex csl ad Irigu»
rhim. Judicium vero ad hoc ut securiiiii sit, opor- rcpellenduin : ornaius eliam ad ornanduin ei ho-
tci. ul detur manu exienia, id est sine acceplioue iioraiidiihi, arniatiira quoque inexpugnabilis ad
personae; et nianti nihiloroiiiiis excussi prorstis ab . protcgenduro. Esl eniin vestis puerilis, til alba; est
onini iuunere. Sacerdoles, iuquit, lui induaniut virilis, ul peniila; est regalis, ul piirpura; vcstis
juttiiiatn. Quod dicitfui, dictuin est ad differcniiain eliain roililaris, ul lorica. Tegit ul alba, calcfacil
sacerdotinn diaboli, qui olim dicii sunt saccrtlolcs iilpeniila, ornal ut purpura, tegil el dcfenilil ul
idolorum, vel qui adhuc suni episcop^ hscreiicoriiin-, lorica. Tegit quaiiiiiii serval iiinoceiitiain, vcl ]>er-
vel corum electi. ln quibus quamvis nulla invcnia- ditam reparat per poeiiitenliani. Nam proximus in-
(74) Scrm.De S. Vinceiitio, (75) G 48.
 699 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHI 700
noccniiae gradns pceiiiientia est. Calefacil, quandoo A conlritus cst (/ Mac. IX). Porro a lergo debet pr-
stibvenit indigenti per niiseri.cordiam, juxia illttd : diiiari juslitia, conlrn vanas glorias el elaliones.
Si non benedixerunlmilti lalera ejus, et de velleribus s Acies Tiamque superbiae prinia expugnal, poslreroa
ovium mearnm catefacius esl (Job xxxi). Ornal et:t exptigiialur; juxla illutl :
honorai, quando omnia sufferl per patientiaro, om- i- Cum bene pugnaris, cum cuncla svbarta putaris,
nia susiinet per Ionganimitateni. Defendil, et ex x Quw inagis infeslal, vincendanuperbiareslal.
otiiiii parte prolegit, qiiando reddit uiiicuiqiie quod(j Sic resistendiim, esl diabolo, sic pugriaiidum cum
sinini est, coiiiiinini titilitate servata. De prima,, serpente aniiqup. Nobis ntitem dehemus quntuor :
veste esl illud : Beatus qui cuslodit vestimcnta sua,, rosanv, liliiim, ignein el gladium. Rosaro verecun-
ne nudus ambulel (Apoc. xvi). Iiein :Beaii, quorum n diae, lilium ptidicilia;, ignem fcryoris, gladium ma-
remlssw sunt iniquiiales, et quoruin tecla sunt pec- ceralionis, qui a prophela diclus estgladius occi-
cata (Psai. xxxi). Prirouin legiiiiienliim pertinel adj sionis niagroe. Gladius occisionis parvae esi, quan-
inlioceiiies, secundiim ad pcenitentes. De secttndo, ,' do mala consueludo riiinquiliir; et mala aciio
id est.de calefaclione est illud : Non limebit domui quamvis rarior solilo rciineiiir. Gladius magnae
sttm a frigoribus nivis : domeslki enim ejus vesliti .,• occisionis est, de quo dicil iilem prophela : Dupli-
stinl duplicibus (Prov. xxxi). De terlio est, quod[] B ' celur ac Iriplicelur gladius (Ezech, xxi). Duplicalur,
dicilur Chrislus gestasse spineanv coronam, et pur- quantio consueludo roala, el aclio prava relinqui-
ptireum veslimeitlum, Hic esl ascensus ille purpu- lur. Triplicatur auiei», qtiando etinm radix origi-
rcus, qpi est in ferculo Salomonis. De quarto estt nnria nialaevoluiitatis Truncaiur. Tunc vere sacer-
illud Apostoli : Induti loricam juslitim (Ephcs. vi). dotes Dei sumus, quando lali gladio corpus no-
Justitia in eo quod reddit cuique quotl suuin esl, siruni el animam mactamus.-
loricae comparalur, loluin corpus circunilegenli, et:l SERMO XXVH.
nihil intectum.deserenli. IN DEDICATIONE.
Tria debemus Deo, liinorem, honofem, anit,- Siqttis lemplumDei violaveril,'disperdel illum Deus.
rem. De dupbtis primis est illud : Si e$c>Patcr, ubi,j Templum eniir Dei sanclum est, quod eslis vos (I
est honor meus : si Dominus, ubi limor meus? (ila- Gor.Tii).
.lac. i.) De tertio est praeeeptumtlitigcndi Deum exn Iiitonuil, fralres, apostoliese tubae clangor lerri-
toto corde, id est dulciter conlra carnis illecebras; bilis, clamor salularis. Paveaiil el caveant qui-
ex tota aiiima,' id cst sapienter contra errores; cunque audierint : Si quis lemplum Dei violaveril
ex toia nicnte, pcrseveiaiuer; ex oninibus viribus, disperdet illum Deus, elc. JNon lacebo; quoniam
fortiiei' conlra molcstias. Reddeiulnm et proxiroo,', ^ vocem buccinx audivit anima mea, clamorero prae-
quod suuni esl. Esl aiilcro illc trijilex-, supeiior, lii. Si quis hujus buccinaesoniitim audieiilel se de
inferior, aeqtialis. Piiino debes obedientinm et re- caclero non observaverit, sanguis illius super caput
vefenliam; secundo disciplinaro et benevolentiam ; cjus eril. Si quis lemplutn, elc. Unde dicil glossula
lerlio quasi "ubera, duo congratiilaiionem in pro- inlerlinearis : Cavete vobisnon est vox aposiolorura
speris, el compassionein iu advcrsis, juxta illud .: ul vox horoiiium coeterofum, et iuimici nostri .suiil
Gaudere cum gaudeniibus, fiere citm fieniibus (liom. iudices, sicul de quOdam apostolo lestatiir hiiroi-
x\i). Diabolo auiem nil omnino (iebemiis, nisi pu- cus dicens : Yox ejus quasi tuba veheineiis esl.
gnam, juxla illud : Besisiiie diabolo, el fugiet aj Sane congruit hoc tesiiiiioniuro Paulo lubicinauli
vobis\Juc. iv). ltcro : « Eslote fortes in bello, et pu- in aures oiniiiuro : Si quis lemplum Dei violaverii,
gnaie cuiii antiqiio serpeme. >Tunc aulein cflicacilerf dispertlei iilum Deus. Siquidero et ipse P.tulus Bar-
coiilra eum piignanius, quamlo, sicul ail Sixltis. ilioloinsciis erat inlerpretaiione, non persona vel
Pylhagoricus , quasi quadrato agmine virtutuMi , noiniue. Eral eiiitn lilius suspendenlis aqtias, id est
iiicedinius , ul.ordinei.br viiTutuiii quaieniaiius, Dei, adoplivus Doniini nostri Jesu Christi, qui
ut castroruin acies ordinala •: videlicet in priroa! Irj consiitiilus est a Deo judex vivoruni et mortuorum,
fronle prdcedal prtidentia, fides contra iguoran-. judex jusliis, forlis ct patiens : qui non irascilur
liam el errores; jttxla illud Prudentii : per siiigulos dics, nec cilo profert sentenliaro con-
Prtma pelil campumdubia sub sorte duelli tra delinqtienles : sed altissimtis paiicns reddtior
Pugnalura (itles. vindictas in extremo reservat examine, quasi aquas
Secuiido loco ordinanda est lemperaiiiia, qtiasi suspensas in.nube. Eiit auiem, et sine duhio erii,
jti dcxlro cornu conlra carnis illecebras, el cum aqtia; quse susjlcnduiiiur, rupiis cceli nubibus
iiiundi voluplales. Teriio in sinistro cornu ordi- et apertis undiqne CJlaractis ccebvslibussupcr ira-
nanda est fortitudo, contra omnes iiiolesiias el ad- pio3 effuiidentiir. Quando pluei super peccatores
versitntes. Stiiil auleni quidain ad tolerandas ad- laqueos : iynis el sulphur, et spirilus procellarum
vcrsiiates salis fortes et stfenui, ad respuendas partcs videlicet calicis eorum (Psal. x); qnando
vuluptates nimis debiles et inlirmi. David, qui Go- pluei Doininus a Doroiuo igiienv et .sulpbur sujjer
liaii) proslraveral, ad UIIUIHBetlisabee aspectuin lolam Pentapolim, id cst super omnes qiuiique
proslratus cst. Judas cliam Machabacus, qui Bac- sensibus carnis suae deditos, leropli Doroinicicor-
chidis dexlruro cornu proslravcral, a sinlsiro cornu ruplorcs. Unde Psalniista : Nisi convcrsi ftieritis,
 701. SERMO XXVILTN DEDICATIONE. 702
gladinm sttiim vibravit; arcum sttum letendit, et A i qui (lictiiil et non faciuni, non eniin sapit illis quod
paravil illutn (Psal. vn). Idem enim per arcam in dicunl. Hujusmodiiiiba voccm qiiidem dal aliquam,
riubihus lensam, quod per aqtiasdesignalur sus- sed prorsus incerlam : Quod si inceriam, ait Apo-
pensas. Nam ruheus color cceleslis arcus illam ge- stolus, det tuba vocem, quis parabil se ad bellum?
neralem et igneam pluviam non solum proeiendii, (I Cor. ix.) Qnid aulerri incertius, quam vox vilaro
sed eliam suspeiidil de quo dicit poela : remordens, qiiam verbirm vitae rion conveniens,
Commuiihinundo pluel rogtis. quam nmisaedificaiiset alius deslruens, quam untis
Ab hujus ergo ignei diluvii inundatioiie susperisa oravis et alius maledicens? Cujps opera respiciet
nos interim praemuniens, et proeinonens Paiilus; Dominus, cujus voces exaudiel Deus? Quod si etiam
tanquairi filius suspendenlis aquas, tubali vocc to- lnijusinodi voces qnamvis incerlae, lamen audiendae
nal et fulgural diccns : Si quh lemplum Dei, ele. sunl, juxta eeiTissiinum leslimonium Veritatis di-
0 vere tuba vehemens, vox sic veheinenier ex- centis : Quw dicunt facile, qute aulem faciunt
facere
lerrens. Sed quid dico tuba, certo lonilruum esl. nolite (Matth. XXIII),ergo auditoiibtis verbi Dei
Nam ut doclissiriius ait Hieronymus : Singula Paulii et non facforibus vae sftmel, el vae
ilertim,. et vae
verba non tam verba, qtiain Tonitrua dicenda'i tenio a somnoleniia, a pigtitia, alv insania? A
suni, et vere lonitrua. Nam el ccelestia suni, et', " somnolenlia, quos a somnp peceali ionitrui tanli
terribilia. Non est quod filii Zebedaei reetius ap- fragor non excilat : a pigrilia, quos ad bellum Do-
pellentur Boanerges, boc est filii tonilrui, qtiain miiii lam certa vox lubse non praeparat: ab insa-
Patilus noster raplus ad ecelum leriium, hoe esfad Tiia, quos a facie gladii sagitlarius iste non fugat,
coeleslera -paradisum, ubi audivii verba ineffabiliaj juxla id qnod de diabolo scriplum esl. No.n (mgabit
quae non licft homini Joqui : lanquara tonilfua, eumsagillarius, in.slipulam versi sunl lapides fundw
quae non licel scribi, juxta TlJtid Apocalypsis : Si- illi (Job XLI).De lalibiis scriptum est : Cengregabo
gna quw locula snril seplem lonilrua, el noli ea scii- super eos inala, el sagillas meas complebo in eis
bere (Apoc. X). Toiiiiriium diciiur, quasi icrrens (Deut. xxxu). Id est non solum sentcniias cotnmi-
sonus. Et quid isla coraminatione tcrribilius : Dh- nalorias et terribiles illis proferam, ut levreantur :
perdet illum Deus? Timent homincs liomiinim mi- sed eliam pereroptorias et capilales de illis feranv,
nas, • bominiim corruplibilium, niortaliuni, iirfir- ut.conieraniur. Ilis autem, fraires charissimi, yobis
morum et impoteniium, qui, postqtiam eorptisOc- dico lilleraiis, in ablutioneiii nianuiim vcslrarum
ciderinl, non habenl amplius quid facianl: quorom praceffusis, libanda esl eodem pane quem vobis ap-
omnis potenlaius brevis vita morle corporis, et ,_ posui, sed fracio di.iiiinutius edetilula parvuloruro
momento Teniporis Jimitalur. Quanlo raagis li- esuries, quibus maxime lenetur omiiis doctor ec-
mendse soitt Dei oronipolentis minaj, qui posiquam clesiasticus, ut frangal eis panem Doininicum :
occiderit, habet polesialem mitlere in gehennam : ,qiiippe cujus denles necessarii non. su.nt eruditio-
cujus potestas inlerminabilis, cujus roajesias in- ribus ad frangenduni : Si quis lemplum Dei viola-
corruptibilis, cujus yirtus insuperabilis, cuiusju- veril, quod eslh vos a leinpore baplismi, ul ail
stilia inflexibilis , cujus in judicio furor implaca- Glossa inleiiinearis, et vermn dicil. Tunc-enini
bilis, lerror intolerabiiis, vindictaTmmorialis! Ita primum templum Dei sanctum esse iiicipimiis, ciini
dico vobis, ait ipse de seipso, liunc timele (Luc. xn). Spirilus sanclus Dei, qui quaelihet sancla sanctifi-
Ton.it ergo nobis P.iulus de ccelo suo, qunndo tu • cal, in nobis incipit habilare, et nos quodaroroodo
bicinat de gutmre suo, implens illud propheticum : dedicarc; sicut eniin oiiine teinpluin .roateriale
Inguiture luositiuba. Tubaro nimirum habet in prius aedificaiur, quam sauctificatur, et ante eonsii-
gulture, cui limor Domini sapit in menle. Tubam tuitur quam consuvvelur, sic necesse esl oiiincm
habet in gutiure, qui limet bumile et cavel, quod prius homiuem n.isci corporaliter, qtianv spirilua-
alios limere et cavere docet. Ttibam habet in gut- liier renascfltur. Naluralia quippe subslrata suiit
ture, qui serval quod aliis imperat; quod iubet, nj graluitis, et semper neoessario anieceduiit. Noa
•implet; quod praecipit, custodit; quod Ioquitur, enini prius quod spirituale, sed quod aniroale,
operaiur. Tubam babebat Paulus in gutture, deinde quod spirituale. Neino sanctus concipitur,
quando non soluriv alios excilabat ad pugnam, sed nerao nascilur Clirislianus. Unde Hieronyinus :
et ipse cum aliis ei prae aliis pugnabal, dicens:: Sic Fiunl, non iiascuniur Christiani. Allissirao iia.-nque
carro, non quasi iu tncerlum : sed casiigo corpus consilio crealor oniuiuiii Deus nihil a prima crea-
nieum, ne alih pradicans; ipse reprobus efficiar lione sanctificari voluil, sed hanc secuiidain gra-
(I Cor. is). Non a sttmmis labris verba ipsa veiiie- tiam alteri lempori resefvavil. Noluit enini dona
bant, sed ab iino gutluris. Habebant voces istac, sua ctincta siroul tribuere, sed maltiit ea per partes
sicul ail philosophus, fundaineiiluiii. Non eranl haj et lenipora dispensare : ul dona sua graliora efli-
voces, quales illorum, de quihus ail Verilas : Alli- ccret, el cbaiitalem siiain in nobis amplitis coin-
gant onera gravia ei importabilia in humeroshqmi- mendaret, juxta illud Sapieutis : t Quod gratuiu
num; digito aulem suo nolunl ea movere (Malllt. voles eflici, rarum effice. > Hiuc esl qtiod iu ca-
XXIII). Non esl luba eorum in gullure ipsorum, iionc missae, ubi diciinus (76) ; Perquem livee cm-
(76) Verba canonis missae.
703 HELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHI 701
nia, Domine, semper bona crens, sanctificas, elc. A ruiii invisibile; unuiii corporale, altcruin spiritale;
AdJioc verbuni creas non fac.imiissignuni crucis, unum transilorium, alieruro a.Hernum; tiiiuin cnrni
sed ad iria seqiierilia, signnntes ntiqiic quod sola monali, alterum spiritui immoriali. Carni ad sola-
crealio quamvls opus sit T-rinilaiis ter sanciac, nihil tinm, spiritui ad gaudium. Unum slalim dcdil, al-
laroen ex se ipsa sanciificat, sed omnem sanctifi- terum promisit. Piinium ui gralis possideretur,
caridi gratiam virtuli sanciaj crucis e.t passiouis ' seciindum ul merilis quaereretiir. Visibile gratis
Dominicaesacramento reservat. Igittir in nativitate dedil, invisibile quaercndiiroproposuit; ut ex dono
cnrnnli sedificnmur in domum, in regeneralione gratuilo prpbnreiur excellenlia promissionis, et
spirituali dedicamur in lempltim, sed dedicalione fldelitas proroiltenlis. Si enim lale et tnnluro est,
leniporali no:i ceierna, condilionali, non absolnla. qriod gratis dedii, qtiale et quantuin esl, pro quo
Quam condiiionero, id est promissioneni fidei, nisi serviliura quxrit? Riirsum si Tanta bonilas illi
quisque inlegram inviolaiamqiie servaverit, peribit. iiier.il, nl nibil merilis lam mtilta darel, quomodo
Ut enim vulgo dicitur, pacttim legein vincil; et malitia illi incsse poleril, ul bene meriios sibi ser-
ideo qrii pactiim baptismalem non servnt, a ba- vientes non remuiieret ? Hoirio creaius continuo
ptismi gralia seipstim alieiiat. Qtise gratia facit constiliitus est doniinus miiudi; serviens iideliter,
"
quidem rion iinpulari peccnta pneterita, se.d non consliliieudus eral doniiiius cceli. Idcirco auiem, ul
facit peivjtus nmpulari futiira. Auferi ad teropus dixi, non oinnia simtil dcdit, qtiia plus crat sumiiiae
omncin irijusiiiiam, sed nondnm conferl omncm bonitali, ct meriliiin dare el praemiitiii, qunm sine
justiliara. Paradisi jaiitiam coiifcsiini aperit bapli- meriio pracmiiiro soliim. Pro ieiiiporaiibiis auietn
zato, non conliinio ihlromillil. Reniitliltir per eam et iransitoriis non qiucsivil liinc servitiiiin, ne
onii.is iiiiqiiitas, ut sanclificemur grniis per grnlix diguilas liunian;u condilionis ad viliialem deduce-
doinim; sed retineturcum en Carnis iiifirinilas, til retur, si pro eis qu;e illi siibjecta fiicrnnt servire
exercearour adliuc ad nierituni. Unde Ilicronyimis cogeretur. Propter hoc ei Jesus facitis est honio, ut
siiper illuni locum (77). Non neoplitjiuni: tQuos inleiim, liiinc ad lenipiis quibusdam indigcrct, qua-
videinus, inqriil, hodie [:ro sunvraa jusliiia eligi. Si teniis per lioc iudiger.iiaro suam agnosccrel, et ut
eniin baptismiis st.Him jiistum faceret, neqiinqunm iiiteHigerei qtii.aboiiiini qtiod ipse dai, sic sufficiens
Apostoliis iicopliyliim rcfutaret, sed bnjnismns ve- non erai, nisi et ilhid quoque boiiinn habere nie-
lera peccata concCdil, liovas virlutes non tribtiit; reretur, a quo erat. Hoc auieiil ipsuni, quod sufli-
diinillil e carcere, el diinisso, si laboraveiit, prae- ciens sibi honuui non fuit, bonnm illi fuit. Magna
iiila polliccliir.« Unde iniror, quoinodo noiiniilli r( quippe dignilas hominis fuit, quod ita factus cst,
lillCfali qiiaerercsoleanl,'qiiare Deus libminein mox tit nulltim ei boiiuin praeter suiiiroura sufficeret. Et
ul bapiizatiis est ad 'imniorlalitalem non irnnsferl. rursuni niagiin liberaliias fuii, quotl is tanlo ar-
Cnin scianl ncc ipsum Adam aiitequam peccaret, bilrio suo dimissns est, ul ad ipsunv sunimuro bo-
talein faciuro fnisse, ut niori non posset, et ut sinc nuin cogi non posset, idcirco quaciiiur a petente
prpbalioiie in coiivicliim angclorum reciperetur. baplisiliinn : t Vis baptizari ? i Quasi dicaltir ei
liaqtie voltinl iili, plus dari Ci qui in peccalo natus illud beati Jacobi : Non esl. discipiinae nostrae, ul
esl, el iiulltini bonuni postea fecit, quain palri ejus, aliquis invitus coiivertaiur. Sicul le non poluii co-
qui siiie pcccalo naius esl, et poslea deceptus in gere diabolus ut snbjicereris ei, sic ego le nori co-
pcccalum cccidit; sed tamen posiquam inlcllexit gani ut subiiciaris mihi. Hoc idem signat pulsalio
pOccaluln suiini, slalim pcenituit, quod utiq-e i episcopi ad oslitim clausum ecclesiae dedicandae :
sumrose illi jtistiiiif, qiioe Deus cst, non convcnit. ac si aperie dical: Ecce ego sto ad oslium et pulso.
Ceriuro est ciiim, Deuiii suinniarii esse justitiaro, et Si quis tnihi aperuerit, intrabo ad eum, et cwnabo
siiiiiiiianv bonitalcm. Ad stiiniiinm vero justiliain cum eo, et ipse mecum (Apoc.m). Ego nulli vio-
peiiinel, ul potius nccipint pracmitimqui illud jam lentiam infero; quia coacla servitia non admitlo.
lueruil, qitaro qui necduro meruil. Qui eniin bapli- D 1 Fur quoquc qtti prius intravit, licel effiaclarius sit,
zaiiis esi, nihil adhuc meruii, el lamcnTnulia su- circuire polesl, suadere el illieere polest, cogere
jira nieiitiim et-ctiairi conlraiiieriluni jaiii gratisi onuiiiio non poiesl; nec inlrare nisi ci aperiaiur;
accepit. Jusiius csi ergo, ul cxspecteliir de cacleroi quaiiluiiilibel claniet aut pulsei. Idcirco exigitur ab
ejns aliquod meriium, qiiain ut ci sine ullo niciiioi co qui baptizari desiderat abrcnuniialio diaholi, et
siaiim suiiiniuiii praeiniuin conferatur. Siroiliter Tides iri Deuin, quaeper dilectioiien! operatur. Quod
niagis congrnil sunimae boiiilaii duo magna tri- neiiio faciet nisi voluerit, qtiia, ul ail Augusli-
biiere, quam iinuin soltiro. Al duo magnn bona suutt nus (78), ire ad Ecclesiam, iiileresse mysleriis,
tneriliiin vil:e aeterna.',ei aelernitns vitae. Plus ergo> polest quis non volens; jejunnre, vigilare, laborare
illi daiur, cui dnttir nierituro cum praeroio,quainl poiest nolens; credere omiiino non polesl, nisi vo-
cui tlaltir prap.miuinsine meiilo. Homini quidcro,, lens. 0 suavis el dulcis condilio, in qua nibil gravc,
qiii dc duplici nalura compnclus esl, conditor suus3 nihil diflicilea me exigilur. Nihil nisi salutnre, ct
duo bonn ab initio praeparavil, ununi visibile, altc- jiruiiduro, ei ulile, el quod fnccrc debucram etiativ

(77) Ilicron. in I Tkn. ut. (78) Tract. 26, i?iJoan.

 705 SERMO XXVII, IN DEDICATIONE. 706
iion rogalus. Non tnmcn hoc non ndjuliis nl> alio A denler innla lolerare. ln his duabus criicibus omnis
poluissem : nam nalura humana quae per seipsam jTistiiia contitieiur. Haic siint duo l:gna, de quibus
cecidil, sine divino adjulorio non resnrgii. Oinnes noster poniifex ponlein nobis coristfuxil, per quem
eniin peccnverunl el egent gloria Dei, id esl grnli.i iransircmus a morte in vitain. Neiiter sine altero
ejns qni pcccata reiiiiuit: propter quain ab oni- sulficit. Nam in sola patientia auiina possidelur,
iiibusjurc semper est glorificniidus. Abreiiiiniiare sed palieutia prnpter injiislitiain ritillam apud Deiim
diabolo est peccaium quotllibei exsecrari et abju- graliam promerelur. Unde PetrusT Qtim est entm
rare, nihil scienier agere, dicere, vel appeiere, gralia, si peccanles el colaphizali sufferiis? Sed si
quod conscienliam reprehendal. Quidquid eiiim fit palienter benefacieiies sufferlis, hwc esl gralia apud
conlra coiiscieniiam, aedificatad geliennam. El no- Deum (I Peir. n). Posi liaec qiiserilnr a baptizando,
landuin, quod omnihus operibus diaboli jnbemur ulriim credal in Deuni Paircin oiiiiiipoien(e;ii, ct
abrenunliare, non duobus aul tribiis, aut inediefati, in Jesum Chiistuin Filium cjus, el iu Spiriiu u sari-
aut majori, seil generaliler omnibus ; quia milla cluin, id esl iu euin qui omiiia potesl, el in eiim
comiimnicatio Christi ad Belial (// 6'or. vi), neque qui oninia scit, el iu cum qtii omiie inaliim odit, et
justiliae ad iiiiquilalem; modicum eniin fermentum oinne bontim diligit. Quibus iribus valde conirafius
iolam massam corrumpil (1 Cor. v),;el qui offeiuiil " est diabolus, qui oroiiino r.ihil polesl, nihil scil, el
in uiio fil omniuni reus, et iniiJia bona perdit nulliinv bonum diligii, sed oiiine roaliiiii.Qiii niliil
(Jac.ri). Oinnia vero opera diaboli sub duobus ge- esl, nihil oroninopolesl, diabolo auicm diciiur: Nihili
neribus coiiiinentiir, id est flagilio el facinore. facms est (Ezech. xxvm;. Diabohis nulliiro bonuro
Undc ipse diaboltis iroiiiundiis spirilus nppellatur polest facere, quia nec poies'. velle. Multa laincn
propler flagitia; inalignus et iieqiiain propter faci- bona facil ignorans, aut in.viius : qme nonilli iin-
nora. Non sufficil abrenuiiiiarc opcribus, nisi ab- pulanda stint, sed ei, a quo bona cuncta procedunt;
reminiietur el oinnibus poropis ejus, id esl amori qui pcr stiam sapieiiliain eliain inalis diaboli novit
cujuslihel gloriae savcularis et teroporalis, sive sil bene nti. Sictil eniin nieuicus ad exlrnheiiduiii snn-
in diviliis, sive in lionpre, sive in laude, aul ini guiiiera superfluum el noxium ab homiiie, uliiur
qualibel placendi dote. llas dnas abreniinliaiiones pleruinque sanguisuga; sic divina pieias ad sub-
significal-Eecicsia dedicarola, in eo qnod est niunda traliendum nobis noxiuiii carnale desideriuiii, tiliiur
el vacua. Siiniliter aiiima baptizandi inundatur per iniroici nostri nequiiia. Et sicm sauguistiga 11011
abreniiiiliniionem diabolicoruro operiiin : vaciiaiur curat de salute hominis, sed de potu sangiiinis, sic
atitem per abrentinlialionem sajciilariiim pompn- diabolus non cural de ciiralione peccatoris, sed
riun. H;ec duo abjural novitius in die consetra- " gaudei laiiliim de alflictione. Nullum ergo boiiiiiii
tionisei dedicaliouis suae, id esl professionis : pro- potesl diaboltis; iiulluiii quoque iiialuni, nisi per-
priain videlicel voluiiiaie.ii, qtiaeesi radix oinuiui» inisstts. Quidquid autem ex alterius peinlei arbiiiio,
inaloiiim operuro : et propiielateni, sub quo no- non ejtis est ijui deorsum facit, sed ejus, qui desur-
mine oinnis poropa sacculi conlinctur. Per priinain suiri periniitii. Qui aulcm ncc boiiiim ncc niabiin
ubreiiiintialionein emuiidaiiir ab ointiibus ironiun- facere potest, nihil oiniiino polest. ldeo sacerdos
ditiis, et per secuiiil.ini vacualur ab oiiniibiis iin- insiilllal iii faciero pueri, ut osieudnl euin nibil
pcdiiiiciitis. Quod vero oninis abreminliaiis diabolo ampiius posse pulvere, vel pluni.i, vel palea. Nani
suscilal Lcviathan adversum se, qui prius iu se diaboltis est pulvis sibi non coliaerens, arclactiis
doriniehal, lanquam in unibra et secreto calami, el penitus a gratia Dei, projectus n fncie terrae viven-
locis liunieniihtis, pef arooreiu vanilatis, et deside- tiiiin vento inilationis propriae, el turbine indignn-
rium voluptatis; idcirco baplizaiiduro arinal sa- lionis divinae. Pluma esl eliam, quia biiperbia ei
cerdos adversus enii), signans etiin oleo sanctificato acius; palea, qitiaactcrno igne ureudus. 0 qiiam
in peciore, el inier scaptilas; ut anie el relro facile est coutra laro iiifirmuni pugnare advcrsn-
arinis saliilarihus nimiiaiur. In peciore signatur j) j riiiin, roaxinie illi, cui Dcus omnipoiens suffnignttir.
ul non cednl turpiter, sed fortiter resislat, sicut Item diabolus nihil scil. Oronis eniin sapieulia in
scripliim esl : Reshlite diaboh, ei fugit a vobis more Doniini essc definitiir, qui oinne inaliiin ca-
(Jac. iv). vere facit. Diabolus ergo qui factus est, tit nulliiui
Habet eiiiin se diabolus ad nioduiii crocodili, qui limeat, nec ipsiim Detim, oinni sapienlia vacuus
fugienieni insequilur, insequenieiii fugil; conlra csl, ct faluus, el insiilsus. Ideo iu secundo calo-
audacei» liinidus, cohlra tiiiiidum audax. Porro chisino ponitur sal benediclum in ore pueri, ut per
iiiier scapulas signaiur haptizandus, tit sciat ferre sal limoris Doinini sciat cxpellere suggesliones fe-
loricaiii jusiitiae, ul tollat super se jngiiin Clnisii lidas dacmoiiis insulsi. Hoc est sal fcederis Doroiiii,
suave, el onus leve, charilaieni, quse paiiens esl, ul quod in oniiii saciilicio poiiciiduii) csl, juxta illiiil
euni qui raala irrogal poriei: benigna esl, til etiam Job : Verebar omnia opera mea, sciens quod non
quein porlni ainel. lu patientia crucein, iu benigni- parceres deiniquenli (Job ix). Sinius ergo sempei
tnlc oleuni saiRtificatuin iutellige. Igitur iu pectorc nicmores hujus salis, quod in inferiori palatio ma-
signatiir bapiizandus oleo sanclificaio, ut scial bi- gni Regis comediiiius. V« illis, qui omnes lerras ,
laiiter benc facere; inter scnpulas, ul scial gau- sciuiil, et salis Jiuius iiicrooiiaro perdideniiil: Ser-
 7)7 HELINANDl-FRIGIDIMONTISMONACHl 7CS
vus cnim sciens volunlalem domini sui el non fa-- A dicitur baplizando : t Crcdis sanctorum cominunio-
ciens eam, vapulabii muliis (Luc, xu). Proptereai nem,» sensus est, credis oralionum etbonorum cora-
nihil infelicius diabolo, qui optime novii volunta- niunicaiionem muluam iuter fideles. Sicut autein
lem Doniini, el tamen semper cpnlrariiim agit, noni respondens t credo,» signiiicat seabrenuntiare ope-
invilus nec ignorans; sed ex malitia malo adhaeret,, ribus Salanae; sic dedarat se pompis ejiis abre-
el abhorret a bono. Sieui enim btifo non potest; nunliare, quando interrogaius affirroal se eredCre
pali odorera bonum vineae florenlis, el sus noni remissionein peccnlofuin, carnis resurreclionem,
polesl noii diligere fcetorem sterquilinii : sic Sa- vitam selernam. Jhe sunt enim pompaeChrisliani,
lanas, quamvis habeat aureiiin circuliiin discre- pompis diaboli valcle contrariae. Oninis enim nm-
lionis in naribus suis, tamen roslrum electionisi bitio , omnis glorin Cliiistiani in his consistit.
seroper infigere delectatur in sterqnilinio peccalo- Pforsns nil aliud ambiri debet, qnia nil niajus atit
ruin. Ideo in lertio caiechisuio sacerdos aures el[ melius possideri potesi. Ecce qualis est condilio, sub
nares baptizandi saliva sua cum signo crucis in- qua quilibet fidelium se meminii baptizaturo, el in
ungit, ut sciat appetitus odore reprobare malum, leroplum Dei dedicatuni. Qtiam condiiionem qui
ei eligere bonum : non sicut ille iniserriinus, qui non servaverit, peribit: qui vero scrvaverii, sicut
seipsum judicat, in eo uuod orobat, juxta illud modo niigitiir ad conflielum conlra hosiem piigna-
jvoelicum: lurus; sic in secunda dedicalione sua ungilur ad
..... Video metiora, proboqne, foroenluni et refrigerium, laiiqunni peregrinus de
Deteriora sequor. .......
(OVID.) laboriosa via regrediens, et ex ilinere fatigatus ;.
Haecergo .ihierrogaiio: tCredisiii Deura Patrem om- iiiigendus el in lertia ad regnum, sine fine cum
nipotentem, » etc', quasl probalio quaedam esl cjus, Chrislo regnaiurus. In lmjus rei typum priroo
inierrogaiionis, in qua quacsitum luerat: t Abrc- iinclus esl David iu Bethle.era, in raedio fratrum
niiiilias Salanae, et omnibus operibiis ejus? etc. > suorum : secundo iri Hebfoii supcr Judanv solum :
Ncmo enim potesl his duobus doininis lam contra- teriio in Jerusalem super lsrael universura. In
rias seryire. AbrenuiHi.it ergO diabolo, qui seropcr Bethleem ungilur, qui- veruin cibtim animae justi-
limel Dei sumniaro potenliam, quae nos creavit. Et liam esuril. In Hebron ubi Abraham sepultus est,
qui credit diaboluni niliil posse, abrenunti.it oro- qui jam in pace dorm t, et sepultus in sinu Abra-
iiibus operibus cjus : qui semper honoral Dei sa- bae, singulariter in spe re.qniescit recipiendacdupli-
jiieniiain, qnse nos redcmit; et qui credil diabolum cis stolae, stola priua el candida jam indulus.
I Ungilur in Jerusalein, qni jaiiv de proxiuio pacein
nihil scire, id est iiuilam iiiilero scicntiaro habere, C
abrenuntiat omnibus p.oinpisejiis. Qui seinpcr di- aelernam conspicit, qui jam lenet qnod speravit.
ligit Dei iiistitiaro, quae nos in filios adoplavit; Jn inediofrairum suoruin ungitnr, qui atibuc in fra-
credil etiam diaboluin uihil boni posse alicui coi'.- terna versaiur acie. Super solum Judaro ungitiir,
ferre. Et hoc est credere in Deum Pairem, ct in qui jam converlilur in requicin stiam, el super
Jesum Christum, el Spiiitum sanclum. Quod anieiri ercptione sua confitetur Doniino, illud Davidicum
subdilur : t Credis in S. Ecclesiani,» sic est inlel- canens : Converlere,anima mea, in requieni tuam,
ligendum : Credis unam e.-se Ecclesiara per lOtuin etc. (Psal. cxiv.) Super Isfael universum ungitur,
munduro dilfusain, per fiilcin in dilcciione opcran- quijam ciciibus angelicis aggregatus gloriam htt-
tem, aelefno et ihseparabili coniiubio Deo coiijun- manitalis Christi videt octilis giorilicaii corporis,
ctain? Ipse enim dixit: Sponsabo te tnilii.in fide; et et gloriaro diviniiatis oculis uiiiiidi cordis. Priiiia
sponsabole mihi in jttstitia (Ose. n). Quasi diceret: dedicatio violari potesl, secuuda el lertia inviola-
Sponsam nieam le fnciani; sed lroc dabis inihi dotis biles sunl: quia ab omiiibus adversis et periculis
nomine, fidero et justiliam. Sed qooniam nec hoc eximuiilur. ln prima datur inipuiiitas a peccatis
dare pplerai Ecclesin sjionso suo, nisi acciperet jiraeterilis,in secuiidaimniunitas nh-ininibiispericu-
jnius ab eo, subjungit: Sporisabote mihi in mheri- lis; inTerlia taturitas in omnibus honis. Sed nbis
cordia et mheraiionibns (ibid,). In misericordia, omissis, de priina qttod ineepinins exsequamur.
remitiendo pect:ata;in miserationibtis, conferendo Dedicare esl novilaTeiii alicujus domns in iisuni
nierifa. Est efgo sensus: sancltim et celeberiiiiKim deputare. In baptismo
Credis in sanclam .Eeclesiam.id est credis ne- no.vieflicimur, quando velerein hoiiiinein cuiiisuis
rninein posse salvari, nisi in unitate corporis Ec- actibus exuenles, iudtiimus novum.qiii sccunduui
clesiaefideliter pernianeiiteiii ? Beatus Augusiinus Deuin i-.rentusesl in justiiia ei sanctiiate veriiatis.
apponil prxpositionem in, iios autcni soleinus di- Ad hos ustis sanciilatis et jutiiliic, pacis etsancii-
cere : Credis sanclam Ecclesiam? Unilas nutein Ec- moniae, noslrac domtis novitas consecratur. In cnjiis
clesiae quadripcrtila est; in fide conira liaereses, in rei significalioiiem baptizaiiis riiox vestibus albis
cbaritaie adversus schisniala, in sacraroeniortim induilur, et dleo sacro in vertice inuiigiiur, ac si
coniniuiiiime, in Spiritus sancti vegelaiione. San- ei voce Saloiiionis dicalur: Qmiii tempore vesti-
cloruin vero communio tria compreliendil, sacra- menta tua sint candida, et oleum tk capile luo iidii
liienlorum comrounicaiionera, Spiritus snncti par- deficial (Eccle. IX) ; id est corptis tuuni pleirom sit
ticipationeni, oraiioimiii comniunilalein. Gum crgo sanctimoniae mundiiia , el jiacis suavilas de roeiite
709 SERMO XXVII, IN DEDICATIONE. 710
non pcreal. Quod praeccptum si bene cuslodieris, AApostolus:
, Despondivos uni viro virginem castam
infaturo stola immortalitaiis el gloriae indueris ; exliibereChrislo (} Cor. n). Oquanti in eis eranl,
quod lihi praefigurat nova vestis candida ; et oleo qtii.lemjjlum Dei violaverant, sed quasi nonTecisse
lactiliaeinnngeris, el honore regni donaheris, quod dictinliir, posiquani per posuitenliain saiit roulnti.
libi prsesignat sacra capitis inunclio. Sed quid fa-, Quin ergo nostra dedicntio multis'periculis expo»
ciemus, quid dicemus de minis i.llis tcrribilibus, nilur, et frequenler ab hoslium insidiis etviolentiis
quasintentat Paulus dicens : Si quis violaverit tem- yiolnlur; Dens noster misericors ei niiseralor et
ptum lioc, disperdet cum Deus {I Cor. m). Et quis justiis sii-pendit ad lempus ultioni.sjudiciuin ; ul si
esi, qui leinpluni Dei post dedicallonem primam forte resiauratum fuerit per poeuilentiam quod
non violaril, nisi qui possit cmii Panlo diccre : violalum est per culpani, non inferamr ad vindi-
Nihil inihi conscius stim (/ Cor. iv), et cum bcaius clani, quod coniminaium est nd caulelam. Ilanc
Job: Non me reprehentlil conscientia mea in lola aulcm restauralionem poenilentiic significat usiis
vita mea? (Jobxwn.) Taro heaiae vocis preliosa sanctus el cclebcrriinus Ecclesiae dedicalai. Duo
rarilas quotocuique conlingit? Quid ergo ? Peribunt namque sunl opera, quacmaxinie in Ecclesia ccle-
omnes alii,? Absil! Nam lenemtis ceriam promis- brnntur, oraliones el oblaiiones. Et andite causani
sioncni Dei dicentis : Cwm averteril sc iriipius ab B pulcherrimam, quare. Propter- iniqnitates noslras
impielale sua, elc., ipse animam suam vivificab.it irascitttr nobis Dcus, quia suuiroe bsnus esl, et
(Ezecli. xvm). Et bealus Joannes :.Si quispeccavcrit, omne maluro odii. Proplcr justiliam suam nobis
advocaiiim habemut apud Deum Jesum Chrisium peccanlibus adversatur, quia sumnie juslus esi, et
justuin, el ipse est propiiialio pro peccalis noslris nulltim maluro impuniiura rclinquit. Quia crgo
(I Joann. n). Et Paiilus ipse. illi, qui templum Dei nobis irascitur, oraiione dcprecandus esl: quia
violaverat, ei luipiiudinein patris sui rerelaveral, nobis adversatur, oblalione placandtis. Ilae suni
ob poeniteniiam qtiaesecula fueral, peccatum in duo poientissinia suflragia , quae in causis stccula-
persona Chrisli donavii. Ubiest ergo, o beale Apo- ribus requiruntur, eloquens advocatus, efprocu-
stolc, quod generaliler prius inlonueras : Si quis rator magnificus. Prirous caplat favorem judicis,
icmplum Dei violaverit, disperdet illuiti Deus ? Ecce sccundus placat furorero indignaniis. Advocali vi-
buic violalori promillis veniam. Non ergosi quis cem supplet oraiio,procuraioris oblatio, Noinine
lcmplum Dei violaverii, el postea pceniluerit, dis- autem oblationis etiani sacrilicia comprehendo.
perdel illum Deus. Quare? Quia.resiauravit quod Omne namque sacrificiuro offcriur; sed non oinnis
violaverat : ideoqne nec dicitur violasse. Unde ' oblatio sacrificatur. Saciificium proprie ad ani-
Domimts de iropio ad justitiam converso : Omnium, mata peiTinet; oblalio prpjirie ad inaiiimata, et
inquit, iniquitattitn ejus non recordabor (Hebr.n). lameii unuin pro altero in Lcvilico ponilur.
Sic igiiur sunl omnes iuiquilales iinpii poeni- Duobus autem modissoletplacari judex, munere,
teiiliam agenlis quasi nunquam fuerint. Unde. et ultione. De priino habes: Munus abscpndittim
iierura dicil: Converlimini, et agile pmnitenliam, averlel iram, el donum in sinu indigtiationem maxi-
et non erit tobis in ruinam iniquitas (Ezech. mam (Prov. xxi). llcni : Donum liominh diliitat
xvm). Ceile si non crit in ruiiiain, non eril.: viam ejus, et ante principes spulium ei facit (Psal,
quia iion-potesl esse et non esse in ruiiiam. Ite- cv). De secundo : Sfefif Phinees el placavit, el ces-
rum : Ego sum, qui deleo iniquilates veslras (Isii. savil qiiassatio (ibid. xvm). Et Aposiolus : Si nos
XLIII).Quod scripltim eral, poslquam delelum est, ipsosjudicarcmus, non uliquejudicttrcmur (I Cor. n).
non est. Unde Ainbrosius (79) super illuin locum : Oblaiio ergo hic significaijejuniuro et elecmosynam.
Tatis est via mcret-icis etc. (Prov. xxx). Dicil non Jejunium pro sacrificio vel ultiorie,cleeinosyiianipro
suin operata nialiiro. Non dicilsolula suin, tliroissa dono vcl munere. Oratio est oronis sancia cordis
stim, lola suiii, scd fideiilcr loquitur : Non sum affeclio in Deum , nienie aul eliani voce expressa.
opcrata maluin. Non siini quacfueram: Alia facia D i Eleemosyna esl omnis benevolentia seu beiielicen-
per le, qui vertis impium, et non erit. Itcni Hiero- tia in adjiitorium proximi proplcr Deura collaia.
iiymussuper Osee (80): Iloc interest inler conjugium Jcjunium esl omnis voluntaria corporis castigntio,
Iwminis, el conjugium Dei, homo ex virgine facit in ultionein peccati propler Deum assumpta. Oratio
intitretn, Deus ex corrupla virginein. Mulla dicttnlur ergo, jejiiiiiuni, el elecroosyna eflicacissiroa sunt, ct
iion quaesunt, sed quse fucrunl, ul Siinon ieprosus poientia ad placandum Deum. Fclix ille debiior ct
dicebalur, pnstqunm curatus fueral. El virga Aaron sapiens, qui lam magna redimil tnm parvo pretio.
devoravit virgas mngorui», id est dracones. Sic in H;ec stint tria illa Magorura raunera ; aurum elo-
Zacbaria :' Qtiid esf bonum cjus, el quid pulchriim '• emosyroc, thus orationis, myrrha jVjuriii; semper
ejus ? Nonne frumentum eleciorum, et vinum germi- ad leiiipJuin Doininici corporis, qtiod nos stinius,
nans virgines? (Zach. ix.) In his viiginibtis non defercnda : quia baccseropcr a fidelibus actitanda
soluiii carnis corriiptio, scd ct oinnis incinoria, ct stinl. Sed videie, fralres, ne seducainiui, praesen-
oiniie vesiigitini corruptiouis perit. ldeo diccbal lantes bffie mutiera sinc pace et sanciinioiiia : qui

(79) Lib- de Salom. in fitte. (80) In c. ti Osee.

7H HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHT 7:2
sunt illiduo usus celeberrimi , de qnibus prius A lius dical: Donec exearo de corpore morlis htijus,
loculi stinvus: et ad quos speciaiiter noslra domus - noii siini invcntufus a lahore requiera; quia nec
dedicaia est a Filio Yirginis acceptati. Nullo enim babiturus cum came mea pacein. Si ergo lcrra
lmmiliandae su-
prctio possunt peccata redimi, nec ipso Cbristi nosira per priniae.iransgressionis
sanguine, nisi rermquanliir. Nam ulail Salomon : perbiam, cum simus inuliles , illaro opiantibus
Non acquiescetcujiisqnamprecibus, nec suscipiet pro tanluin spinas et tribulos gerininare non cessat;
redemptione dond pluriina (Proii. vi). Et Jbb : Non quid, putatis, faclura esl, si per iiegligeiiliaro no-
credai frtistra errore deceplus, qtwdaliqtto pretio slrani inciilta reiiiauseril, et eam non fnerimus
redimendtis sit (Job xv). Unde Gregorius : Quia operali?Pla»e quodailSalomoh : Per agrum hominis
ifii eleemosyiiam tribuil , utculpain non dimiilal, pigri transivi, el pefvineam viri siulti; el eccelottim
aiiimam twn rcilimit, qiuim a vitiis non cotnpescit. repleveranl tirlica, operueranl superficiem ejus spinw
Jejunare qlioque a cibo, nisi jejuiietur el a vitio, (Prov. xxiv). Urtica diciltir ab urendo, jtixtaillud :
nihil oinnino prodest, jnxta illutl Isaiae: Quare Hurlostalpa fodit, digilos iirliea perurit.
jejtinavimus, el nori aspexhli; huiniliavitnus animas Urticae sunl 'prurieniia carnis desideria.quaedum
noslras, el nescisli? (ha. h\ui.) Auditc quare : Quia corporales delicias sensibus conirectanl cor|>oris,
indiejejuiiii veslri invenitur veslra volmilas. Ecce el ad blnndos voluptniis aculeos male fornicaniero
ad Hteset coiileriiionesjejunaiis : et perciitilh pugno cariiis rifufigiiieni scalpendo, quasi inentis lmman-je
impie (ibid). NoiiiiCIioc esl jejiniiiim qiioti elegi ? digilos urlicarum mole sunruin superflun conlre-
Dittolvecolligaliones iniqttitath, sotve fasciculos de- ctatioiie peruril. Iluic pruritiii optinie salisfecit
primentes (ibid.). Ecce hic aperle dicil , quOd nec nosier ille gratia "Bencdicliis et nOiiiiiie, qui in-
corporis castigatio, ncc cleeiriosynaelargitio nliqnid flammantc diabolo, nova ei iiisolita carnis pru-
prodesl ;nisi prius peccnta relinquaniur. Quisquis rigine a suis cogiialionibus scnlpenie , roaluil car-
ergo a pcccato non absliiiens, iri jejuuio, vel ele- nein suain spinis et vepribns, quain aiiimain carnis
eroosyna, vel oratione confidil; siiuilis est Judaeis, delectationibus ulcerari. Spinse sunt miindannruiri
/jni iifverbis mendacii coiifidebant, diccufes : Tem- curarum pungenles solliciiudines hnjus iiiundi, quae
pluin Doniiui, teuiplnro Doinini, leroplum Domini pungunl et lnceranl, discerpiintei crueniant.
esi (Jer. vn). Hoc dicebaut illi vane confidenlcs iit Sed niiseri, qiioruro sensus nd ainoreni obdul-
cxienio ornaiu parieliini, iii iiiani strepilu verbo- canlur, puncljones-suas non sentiuiil: et ideo
saruin oralioiiuii), in legali ritu sacrificioruin: qnasi crueiitari non dolent, setl stih seiitibus esse dti!c'.as
dieerenl propheiis : Fruslra nobis vaticinamini, P coiiipiiianl; et seinen verbi Deiin suis cordibus stif-
leiuplutn istud destruendum essc : non eniin de- focant; sicrileiH-pascuni, et viduae non bencfa-
slrueiur, quia tciiipluin Domini sanctuin cst, in ciunt: cl sic in carne sua seiniiianles spinas modo
quo lantac fitiut quolitlie orationcs a populo; non seminaiil, igiiero in jmlicio coilecluri. Ecce qualis
destrucltir, quia ictnplum Dpmini esl etiam gcnii- esl fructus lerrae, qtise non colilur, sed deseila iu
libus reverendum , et solum cst, in quo quoiidie deserluin retligiltir. Atl hoc pericuhtm de tcrra Ec-
olTeniiilur sncrificia. clesia3 subniovcndum, niagiius ilie Patcr familias
Reliqua hnjus sermonis desunt, pauca ul apparet. mane sseciili usqiie nd noslruro vespere non cessal
SERMO XXVlll. miitere operarios in vinearo stiam, qui spinas ct
DEPOTESTATE E.TPRCBITAT-E ECCLESI*. vepres in eis suecrescenles, inox ut oriri caiperint,
Grave jugum super filiosAdaro, graveni niiseriam radicilns anipulare festinent. Hoc est enini, qttod
condilionisliuroaiiac rccognoscens Apostolus htimi- Jeremiae dicitur, in persona oiiiiiiunvculiorum vi-
liler in seipso, el deplorans earo : Scio, inquil, quod nea3 Doroini : Ecce consiiiui le hodie super gentes et
noii habital in me, hoc est in carnemea,bonum. Velle regna, ul evellas, el destruas, el dispertlas, el waifi-
eititn adjncel mihi, perficere\auiem bonuin non in- ces, el planles (Jer. i). Omnis praelalus ecclesiasti-
venio (ilpm. vn). El paulo posl: Jlfenic servio iegi D cus super genles et regna a Doniino coiisruuilur;
Bei, carne autem tegi peccati (ibid.). El inlra : Su- quia miiliituiljiii sacculariuni, et potcslati reguin ac
pienlia cariiis inimica est Deo; legi enim Deinoii est principiim a Domino praeferliir. Sic eiiim Doniinus
subjecta, nec enim pbiest (Rom.-vin). Jlic qijacrilur, ab initio ordinavii, nl oiroiis diguilas saecularis,el
qunre non potest? Rcspondeo, quia originaliter in inuridana jiolestas ccciesiasticae diguitati subjecta
Adain maledicta est: Maledicia lerra in opere luo sit, cl ab ea laiiquain a snperiore. iuferior, el a po-
(Gen.vn), ail Deus ad Adaro. Haccmaledictio terrae, liore indignior regalur. Major est cinin qui bene-
fuil etiiiro majediclio carnis Jiuinaiia!, qn;c de lerra dicil, qr.ainqiiibenedicilurjquiaqiiibcnedicil, vicera
sumpta cst, in oinni posteriiaie Atbie. Quaro roale- Creatoris obiinct, qui in prjncipio inundi creaiuris
diclionciii infiixit ei Deus roisericors. el jtistus, aiiinianlibuK lienedixii, diccns : Crescileel multipii-
inisericordiier et jttste; tit duin caro concniiiscerei cainini (Gen. i). Non bencdicitur autero sacerdos a
adversus spiriiuin, ctiindera spiriitim erudiret ad principe, sed prii.cejis a snccrdote : sicul suiuuius
bellum. Propter boc euiin bellum iiigeniiscebat sacerdos Dei Melchisedech summum palriaicb: in
Aposlolus, dicens : lnfelix cgohotno, qttis me libe- Aliraham, virum sanctissiiiiuiii benedixit. Dcniquo
rabii de corpore tnorlis litijus? (Hoin.vu.) Ac si npcr- non soluiu npud Juda:os et Chrisiiiinos, sed ap-id
 713 SERMO XXVIII, DE POTESTATE ET PRODITATE ECCLESLE, 714
. etliaicos id moris cl juris semper legiinr cxslitisse,, A complenmus, et reddamus vota nostra, qti* dis-
ut cunctis honorum gradibtis stimmum sacerdoliuml linxcrunt labia nostra (Psaf. LXV). De hoc agirt
pracferretur. Anguslus Caesar, imperatorum maxi- scripltim esi: Diligettter exerce agrum ttiuin, ut
nius, landiu sacroruro pontificibus subjectus fuit,, posiea mdifices domuin tuam (Prov. xxiv). Vel quasi
donec ipse .1 senatii vestalis poniifex creatus fnit; ; de templo ad bellum, nt contra carnis vijia foniler
ne quis illo lionnratior haberelur. Phitarchus pbi- pugiicmus. Unde : Ascendere feci feiorem casttorum
losophus, Trajani principis inslilulor ct doclor, di- vesirorttmin nares veslras, et non esiis reversi ad me
cil reinpublicam essc veiut quoddara corpus diyinii (Joel. n). Fetor castrorum esl felor corpormn in
nvuneris beneficio animatuii), quod siimroa: niolui luxuria nutrilorum ,- el infamia cfiminosoruro.
aequitaiis agitur, et rationis moderaniine guberna- Quarlo reverlimur de eorpore ad iuorteiii, per sa-
tnr. Caput liujtis corporis princeps est. Qui aulemi tisfactionis et catilelac pcrseveranti.ini, quasi de la-
divino Cultniel religioni praesunl, tanquam ejusdemi bore ad requiem, de opere ad mercedero, de bello
«orporis anima suscipiendi et honorandi sunt. Hinc: ad pacem, de caslris ad civiiaicm.
inanifcslc colligitur, quod quanttim praccellil aniroa De prima reversione scriptum esl: Redue, prmia-
corpori, lantum sacerdos regi. Audianl igiiur reges ricaiores, ad cor (Isa. xxvt). De sectinda in Evange-
terrsE, el miindi principes, ev omnes saecnli po- C ; lio : Reversusdixit: Surgam, et iboad patrem meiim;
testaies; et aequis auribus audiant, quod sic or- et dicatn ei : Pater, peccavi in cmlum et coram te
<liaavit Dominus, ut illis praesidcanl sacerdotes : (Lnc.x\). De tcrlia : Si reveriamini et quiescatis,
Ecee, inquil, conililui te hodie super genies et salvi eritis (Isa. xxx). De quarla : Virgo Israel, re-
regna. Audiaiit auiem sacerdoles et praelati, vertere in civitales tuas(Jer. xxxi). Sicul una Eccle-
ad quod coiisliliiti sini : til evellas el destruas, sia, et plures Ecclesise, sic tina croleslis civitas, et
ctc. Ut evellas inaluni quod radicatuni esl; plures civifates; propter plures sanclorum ordines.
destruas raalura quod jam conslrueluin est; dis- De omnihus pariter esl Tllud : Quatuor nnimalia
perdas rnalum qnod jara aggrcgatiim est; dis- ibant, et reverlebantur in timilituUinem fulguris co-
sipes malum quod forliter munituro est. Radica- ruscanlh (Ezech. I). Nihil velocius fulgure corir-
tio pertiuet ad voluptatis proposilum, constru- scante. Sic siinlomnesislae reversiones. Velox con-
ctio ad opcris effeeium, congregatio ad consuetndi- sideratio veloccm conlritionem generat, velox con-
tiis usuin, mmiilio ad obslinalionis duritiam defen- triiio velocemconfessionem, velox confessio velocem
deiiiero peceaiuni suiiin, vel de.eo gloriantem, vel sntisfaciionem, velox saiisfactio velocem perseve-
alios corrumpentem per excmpluni. Ait ergo: rnntiain ; quaeelsi forlassis longa sit in mulliludinc,
Consliiui le, iit evellas viiium, quod jani radiccs " brevis lanien repulanda est mentis liuiiiiliiaie ir.
fixit; ef destruas quod maii operis perpetralio jauv comparatione praemii sine fine percipiendi, juxta
construxil, ef dhperdas qtiod per pravara consue- illud : Videbantur ei pauci dies, prw amorit mugni-
tudinem jam inojevil. Mala volunias bona voltintale tudine (Gen. xxix). El illud : ld quod in prmsenii
evellitur, malum opus opere bono destruilur, maia ett momentaneum el leve Iribulationit iwstrm, tu-
-consuetiido bona consuettidine superatur et disper- pra modum in siiblimiiale wiernum gloriai pondus
dilnr, mala viliorum periinacia bona virlutis per- operabilur in nobis (11 Cor. iv). Sequiun :
scverantia dissipatur. Doce igitur et pracdica, quod Vt wdificeset planiet. jEdifices quidem auruin et
inala male radicata evellit contriiio, male consiructa argcnlum, ct lapidera preiiosum roullun). Nainrale
desiruit confessio, raale congregnla disperdit satis- repereris fundameniuro, aiiimum paratum el dispo-
faciio, raale munita dissipat perseverantiae forti- situm ad bonunv suscipiendiiin. Haec maleria uou
tudo. llae stint quattior partes pceniteniiae, sine tiniel ignem. Ligna, fenum, slipula kleOaidificanda
quibiis non lit reversio de raalo nd bonum, de di.a- non sunt, quia per ignein traiisirc babeiit, et in
bolo ad Deum. Et foriassis haec sunt qualuor Re- igne perire. Haecstint venialia. Morlnlia cniin peti-
vertere, quibus revocatur Suuamilis in Canlico can- r. cata non sunt lignunv, feiiuin, slipula; sed pluin-
ticoruiii (cap. vi). Prinio enini reveitimur ad cor bunv, a?set ferrum : et 'bujusniodj jieccaia funda-
per coiisideralioiiein el coniriiionetn, quasi de raentuin fidci non soltitn deiurpant, sed etiaro <le-
agresti qtiodaro loco, et de eremi soliludine ad do- strunt. Esl enim duplex impietas, id esl infidelitas,
mum, quam Jacob vir simplex dicilur habilasse. non credendi, el non obedicndi. Undc Samuel:
Secundo revertirour dc corde. ad os per confessio-. Quuti. peccalum ariolandi est repugnarc : et quasi
nem, quasi dc donio ad teiiiplu»), ut ibi confitcamiir tcelus idohlairim nolte acquiescere (1 lieg,:xv). -Et
Deo, benedicamus Doroinuin, el gloriain demus ei, Apostolus : Qui sitonim, et maxhne domesiicorum
nosmeiipsos accusando, et eum jusiificando; quia curam non habet, hic fidem negavit, el etl infidelis
scriplum est: Ei in templg ejus omnes dicent glo- delerior (1 Tim. v). Ligntnn hoc loco sigiiilical
riam (Psal. xxvm). Iteni : Ore confessio fit ad saiu- quanidain rordis rigidilalein; feuum carnis inolli-
tem (Rom. x). Os metimannuniiabil justitiam luam lierii, quia omnis caro fenum (Isa. xt), stijiula aniini
(Psal. LXX).Teriio reverlimur de ore ad corpus, levilatem. Lignum aedificat, qui ad diniitteiidini!
de sermone ad opus pcr snlisfactionenv, qtiasi de rancorem aniini rigidior csl, ad iniserendum du-
teinplo ad agruiii; ut quod ore proroisiiiiiis, opere rior, parcior ad dandura; diiniltit laincti, et n:Le-
PiTBOt.. CCXII. 23
 m IIELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHH- 716
reiur. ct dat, sed tardius ei difficilitisqnam debel. A in Apocalypsi (cap. 111)dicilur pulsnre oslinm, ut
Nain qui oiiuiino dimittit, non aedificntlignum, sed introeat et coenel cnm homiiie. Quid est atitem,
ferrum. Noii enini veninliler peccnt, sed mortaliter. quod pro deliciis ducit habitare nobiscum? Audi
Fenum aedificat,qui ad corpus castigandum pigrior Zachariam : Qtiid bonum ejus, quid putchrum ejus,
csl, ad fovendumpronior. Stipulam sedifical, qui nd nisi frumentum eleclorum, el vinutn germinans vir-
pileiitii gravitatem inexercilatior esi, ad risum et gines ? (Zach. ix). Fruroentum elecioruin Chrisins
oiiosa verba facilior et promptior. Anrum autem esl, qui se frumenlum appellat: vinum gerroinans
sedificat,qui Deum ct proximum perfecte diligii, virgines Spiritus sanctus : qui germinat virgines,
cujtts perfecta charitas foras limorem mittit: cu- cuininfiindil cordibus amorem casliialis, sancti-
jus fides probaluf per lenlaiionem sicul per igneni moniaeet puritaiis. Frtiraenlura dicilur a fruendo.
nurum, qui tentatus et. probalus potest dicere ctiin Quomodo aulem elecli fruunlur Chrislo? Per cha-
beato Laurenlio : Igne me examinasti, et non esl riiatem fraternitatis : si eam sibi invicem caslo
invenla iw me iniquitas (Psal. xvi). Auruni quilibet iropendant amore. Nec.eninvpossunl frui fruroento,
acdificat, cui datur scrivio sapieritiae de divihis nd nisi fruendo et hoc vino, quod de Chrisio vite pro-
irislruclionem fidei, el aedificaiioneromoriiin. Ar- cedjt. C«m tienerif, inquil, Paracliltis, quem ego
"
genturo aedificat, cui datur serroo scieniiaede lerre- miliam vobh a Patre, Spiritum veritalis, qui a Paire
nis, ad soleriem.providentiam mundanorum in uti- procedit (Joan. xiv). etc. De fruinento panis confi-
liiaiem proximi. Melius atilem argenium sedilicat, cilur : de cbarilate frucjus pariis generatur. Unde :
qui castilaie nitel;, qui casla Dei eloquia casle ser- Ego tum panis vivus,qui de calo descendit(Joan. vi).
val, et casle docel; qui in laudibtis Dci, in psalmis, De coelo nihtl descendil morUium, uihil insulsum,
hyroiiis, el canlicis spirilualibus, hoclurnisac diur- nihil insipidum. Pax sine sanctimonia panis est,
nis offie.iis, caniando el psallendo se strenne exer- sed panis niorluus, insulsus, insipidus; panis de
cei; Lnpides pretiosi nitidi sunl et solidi. Nitor mundo, non de ccelo.Non quomodomundus dat, egodo
eortim puiilatem conscientiae significat: solidiias vobis(Joan.xw). Mundusdalpacem sine sale, nonsie
patienliae fifmitalem. Lapides igiliir pieiiosos a?di- cgo; sed dico vobis : llabele sal invobis; et pacem
licat, qui onirii cuslodia servat cor sunm ; nec con- habele inter vos (Marc. ix). Non polesl ergo fru-
scicniiac puritaiem amiliil in prosperis, nec palicn- mcntiim elcclorun? esse sine vino, quod germinat
tiae firriiiialem inadvefsis. Sed lilc orilnr non con- virgines. Nam si sine illo sil, erit fruroentum re-
lemnenda quacstio; nam sl ligna, fenuni, slipula proborum, non electorum. Pntiliis ad Philempnero:
peccaia venialia sighificant, sine quibus vita prae- p Egotefruar inDomino(Pliil., 20).Noiisicfruunliirse
sensnon diicitur : cur noivdiciintur similiter sancii i'nvicem,dequibusscriplum est: Magna inler moHcs
aedificnre ligha, fenum, stipulam, sicul cseleri; cum concordia. 0 quam pulchra estcasta generatio cuni
sinc talibus vitam non ducanl? Sed verbum aedifi- charitate! Haec es| bonum Dei, luec pulchruiii Dei,
cs.idi multitudinem veiiialium signifiCal.Nonenim casta charitns, et cbara castitas. Factus est in pace
ex uiiico ligno vel stipula aedificiumconslrnilur, sed locus ejus (Psal. LXXV);sed et in sauctimonia si-
ex plurimis simul adunatis. Sancti aulem et per- militer. Deus auclorpacis et amalor diciiur. S«)icfi
fecli, quia eliani veiiialia quanluin possunt cavent: eritit, quoniam ego tanclut sum (Lev. xi). Tu autem
ideo non conlrabunl ex illis lanlani multiltidiiiem, in sancto liabilas, laus lsrael (Psal. xxi). Et iterura :
lil acdificiumpossil appellari. llcm justf quotidianas J5ei(s,tns.a»icfovia tua (Psal. LXXVI).Deus meus, im-
offensns qtiotidinnis bonorum operum sacrificiis re- polluia via ejut (Psal. xvn). Nil placi.lumsine pace.
dimuiil, et ideo de ipsis offensis aedificiumiinlliim Ideo Pacem habeie, ait Apostoltts, el Dcus pacis et
coiistruunt. Quia' atitcm multa bona opera congre- dilectionh erit vobiscum(I Cor. xm). Sed de qua
gant, ideo aurtiin, argpntum et lapides pretiosos pace loqueretur aperuil, quando ait: Pacem sequi-
ajdificanl. JSdifices, inqiiit, et planles : in terra mini cum omnibus, el sanclimoniam,sine qua nemo
sciliccl cordis et corporis parata, purgala, el iin- JDvidebit Deum (Uebr. xn). Non enim vocavUnos Deus
pingiiala. lbi planta lidei, germina el plantaria vir- in iininuiiililiam, sed in sanctificationem, quaeest
nilum, til sit iu domo Doniinihortus deliciarum in Detis, non Dens dissensionis, sed pacis. Exhibitiircs
siiavi jucunditate communiler viventium; borius esl sibi Deus Ecclesiam gloriosam, non liabenlem
liiiciim iri duritia el austeritate poanitentiiiro; hor- maculam aut rugatn flagitii aut facinoiis, vel aliquitl
ius aroinntnm in fervcnti cogiialione Deuin nroan- hujusmodi (Ephes. v).
titim : lilinro convalliiini in nilenli castilate bumi- Igitur deliciaeDei nil aliud sunl, quam mundi-
liuin : paradisus pomoriim oinninnv in dulccdihe tia corporum, et pax animorum. Ille igitur praeialus
spiritus aciernn praclibaiilium, el spirantium bonac sive praidicator planiat Deo horttim voluplatis et
opinionis odorem. Sicut enim planlavit Deus para- deliciarum, qui verbo et cxemplo pacem et sancli-
distim voluptalis ab iniiio, in quo posuit horoinero, monianiplantat in cordibus.el corporibtisauditorum.
qui ibi habitaret et (leliciarelur : sic hotno in se Eccc hoc esl opus evangelistae; ecce quare niittitn-
dehct plantare horluni voluplalis, irt quo Deus lan- tur ad nos loties legati a lalere domini papae: nt
qnam ih deliciis assidue verselur. Sic eniro ait : scilicet eveHant et destruant, el acdificentet plan-
Delicimmew esse cumfiliis hominum (Prov.vm). El . lent. Sed quid est, qupd propheia quaiTa trisiia, et
 717 SERMOXXVIII, DE POTESTATEET PR.OBITATEECCLESL4L 718
dtio innliim laela subjungil : nisi quod quotidie ini-• A . riiajor gratia ; ininof siimptiis, et rainor invidia.
quPalis abundanle diluvio, el refrigescenle magis; Beatus Cypriantis disciplinain sic describit: Disci-
ehsritaie muliorum, duplex laborjam necessarlus; plina est ordinata morum correclio, et lriajor prae-
esl in rescindendis vitiis, quam in virtiilibus inse- cedenlinm regularum observatio: t Haecest, iiiquit,
rendis? Replela est lerra iniqiiiiaie : non est veri- liinica Christi; qui extra isiain esl, alientis est a
las, iion esl misericordia, non esl scienlia Dei ini corpore Christi (81).» Non sciridan)nseam,sed sor-
lerra : roalcdiclum cl mcndacium,.homicidium, el tinmur cujus sil, id est non solvamus quidqtiani de
furluin, et atlulierium innndaverunt, el sanguis san- mandaiis Doniini, nec de mandatis praeposiloruin
gttinem leiigit. Unde hoc ? nisi quia juxta poetam: Ecclesias ab eo consiitulorum, quibus ipse dicii :
Neglectis urenda filix iiinasciiur agris. Qui vos audil, me atidit, elqui vos spernit, me sper-
(Hoa. Sat., i, 5, 57.) nil (Luc. x). Hinc esl quod idem bealus mariyr
Non possunt autem virtnles plantari vel inseri, nisi ullimumet pessirouiri abusionis gattdum dicil esse
ubi pfius vilia fuerinl exstirpala. Unde Boetius, De plebem sine disciplina. Quid esl autem plebs sine
consolatione(m, 1) : disciplina, nisi plebs, quae majoruih imperio regi
se non paiitur; sed ihfrenis et erronea per devia
Qui serere ingenuum volet agrum iB
Liberat arva prius fruticibus, raptatur; cum diniissa propriae voliintaii, velut
Falce rubos filicemqueresecat, elc. quoddam aninial agreste et indoniituro, liberlaie
Nomie hoc et Scripiura? Beclina a malo, et fac bo- rioxia per campos licentiic praeceps et vagabumla
num (Ptal. xxxvi). Et iterum : Quiesciie agere per- discurril ? Unde scriptum est : Vir vanus in super-
verse, discile bene facere (ha.i). Sinl lumbi vestri biam erigitur, et quasi pultus onagri se iiberum na-
prcecincti,ellucernmardenlesinmanibut vettrit (Luc. ttim putat (Job xi). Talis erat Durio ille liibunus
xn). Qni ditigitis Bominiim, odite malum (Psal. plebis, quem Lucius Flaccus et collega ejus censo-
xcvi); id esl ab hoc gradu dilectionis incipite. Pri- rcs scnalu moveriinl; quod legem de coerccndis
mns enim gradus dileclionis Dei est odium pec- sumptibus dalam abrogaverat his vefbis : t Arcli
cati; qui gradus in tres partes dividilur : in pce- freni nobis injccti sunt,Quirites,iiullomodo jierpcr'
nilentiain peccnti praeteriti, in er.idicationeni prae- liendum; aliigali el conslricli avafo viriculbservi-
sentis, id esl renascentis, in declinationem fuluri. tulis. Lex eninvdata est, qnie nos frugt cssejtibe-
IIoruin nulcm oinnium niliil potest fieri sine sar- ret. Abrogemus istud horridae vetuslaiis iubiginc
culo disciplinae,de quo dicit lsaias : Omnes montes, obsilum imperium.el nobis quid opus est liherlnie,
qui in sarculo sarrientur, non veniet iiluc tetror spi-: j si volentibus perire non licel? i 0 horijiriein iiiille
narum el veprium (Isa. yn). Sarculus isle disciplina{ wortibus dignum non modo asenaius ordine, sed ab
csl:ad quam pulchre nos invitat Paulus : In ditci-. omni humano generesubinoveiidunHNolite.fratfes,
plina, inquil,persei)erafe.Tanquamfitiit vobisoffertse, noliie, obsecro, esse de talibus. Nolite esse sirie di-
Deut. Quisesl autem filius, quem non corripitpaler ?, sciplina, ul filii Belial, id est absque jugo; qui juxta
Qnod si extra disciptinam eslis, ctijus participes fucliI Jercmiam (cap. n) fiegerunljugum obedienliae, et
sunt omnes; ergo aduileri etnon filii estis (Ilebr. xn), ruperiint vincula disciplinae, et dixerunt: Nori ser-
etc. Ex his verbis Apnsloli polest disciplina sic de- vieimis ; qtiin potius, ut ait Psalinisia : Apprehen-
scribi. Disciplina est paternae correpiionis filialis. dite disciplinam, ncqiiando irascatur Dominus et
stisceptio; quaeconsistit in duobus, in discrela ett perealis de viajusta (Vsal. n). Appreheiidite discipli-
naturali disposilione piaisideniium, el voluntarin et. rinin, tanqunra spiriluale prsesidiiim, laiiquam relii-
buroili obedientia subjeclorum. De quibus esl ele- giuni singulare. Apprehendite apprehendcnlero. Ap-
gans illa Plauli sciiteniia : Duo sunl genera polesla- prehendi le, inquit, ab etlremis terrm; et a longin-
tum, unum quod jubet, alterum quod obsecundat; sic quh ejut tocavi le (Isa.xu). ExTreniaTerrac, sunt
regunlur omnia. El addil: Prmclarior illamajorum: majorn crimina ; longinqua, roinora. Longius a Deo :
sed minorum swpemajor est gratia: itaque et invidia, j) ] sunlqiii incxlicmis lerrae, qttaiii qui in longinquis ;
et tumptu eviiath, sperate ab inferioribus. Ecce vir et plus est apprehendere, qiianvvocare. Apprehen-
cloqueniissirotis obedientiam et subiectionem polc-. dinnir manu, vocamur pracceplo, apprehendimur
slatem nppellat; revera potestas esi, et maxim.i., fl.igello; ubi abiindavit peccatum, superabtindat
Mullo enim polentius est obedirc et subjici, qunnvi gratia. Qnid ergo esl apprehensio disciplinae, nisi
iinperare etdominari. Tanlo utique poleiifius, juciindissimus complexus sapieuliae? Quia, inquit,
quanto diflicilius est facere, quam dicere. NihilI vocavi, el renuhtis, exlendi manum ineatn, el non
enimdicio facilius. Ideo omiiis sapiens, oronis vcrej fuil qui aspicerel (Prov. i). Augusliniis ad Doceli-
Chrislinnus mngis arobire solel nd liumile subje- num : t Sapientin quos priroo alligaverit, cl exer-
ctionis obseqiiium, quam ad sublimem praelationisi cilaloriis quibusdain laboribiis edomuerit, solvct
gradiiro; qnia revera potentiorem facil humilis; posiea, libcralisque posl donabil ad fruendiim : et
subjeclio, qnam sublimis praelaiio. Pulchre igilur quos primo leroporalibus nexibus erudierii, post
nos sperare jubel ab inferioribus, ubi major quics, aTcrnis amplexibns aUigabit,quo vineulo necjucuri-

(81) Cyprian., tracl; De xn abus.

 /19 . HELINANDIFRJGIDI MONTISMONACHI 720
dius nec solidius quidquam cogilari potcsl. Prinia A multa non soluni supeiflua, sedetiam nociva, qu:c
liacc aliquantiilum dura esse confiteor : illa vero oniniaresecandasunt,sifruclumafferrevolumus;nec
ultiroa nec dura dixerinv, quia jucundissiina; nec resecari possuht »mnia unius praeceptifalce, sedplu-
fragilia, quia firmissiina. Qnid ergo, nisi quod dici riuro. Alioqui quid prodest, unam soiiiam resecare,
non polesl sed tanlum credi et sperari, et amari et multas relinquere?
polesl? Vincula vero bujus mundi asperilalero ha- Quitl te exemptajuvat tpinis de pluribut una}
henl, nnnquain jucunditatem nisi falsaro, cerluin
(OVID.)
dolorem, incertam voluptatem; durum laborein, in-
cerlnin quieiem; rem plenam miseriae,spem beati- Una sappe scintilln contempta magntim excila-
tudinis inanem. » El addil: illisne lu inseris et vit incendium. Una spina neglecla magnum ali-
maniis, et collum, et pedes, cum terrenis bonoribus quolies excrevit in spinetum, Undeisaias : Suc-
est quati igtiit, el succendeturin densiiaie
subjugari afleclas : quo non modo invilalus, sed censa
ncc coinpulsus ire debuisti? i Ecce Auguslinus sallus (Isa. ix). Spinanvet vepfein singulariierdixil,
Plauto consentiens prselationem jugum appellal, subjungitin plurali sensu dedensilatesallus ; aperte
subjeclioiiem e.l discipinam liberlalem feliciter innuens, quod negleclus unius spinae silveseil ali-
liganlem. Apprehendite ergo disciplinara, idesl sus- B quoties in coiidensum saltum nequilise. Igilurtequo
cipile sapientiam piilsanlero adostitim, et dicentem: antnio toleremus vitiofum noslrorum non novam
Ecce egotto qd oiiium (Apoc.m), etc. 0 deliciarum rfiultitudinem nova praeceplorum multitudinc rese-
dclicias! liabereDeumsociiim elcomiiero, hospilero cari. Nam ad exhibendara legalo huic debitam re-
el convivam. Nolite ei auferre delicias snas: ne verenlianv, et praeceplis ejus obedienliani, inulliini
ipse vobis auferat yestras. Deliciaeejus esse vobis- nos inier caelera ipducere debet ipsius modesiia
cuni. Eril aulero vobiscum, si discipliiiam appre- praeceptoris. Non pompaiice incedit, non sectatur
lienderitis : DisciptinamDoinini,fili mi;tieabjiciat; avaritiam, nori currit jiost munera, non nosira
neque declinet, cum ab eo corripieris : quemenim di- quaerit, sed nos. In surrimanon esl, ul nmlti : id est
ligil Dominus cortipU, et quasi pater in filio cotn- rion abil posl auruni, nec speral in tliesatiris pecu-
:
placel tibi {Prov. ni). 0 quam deliciose habital niae aroalor est justiiix, zelalof aniinarum, pecu-
nlae coniempior, iliud poeticum meiiiorilCr reli-
pater cura filio' Quid sit antera appreheudere disci-
:
plinam, breviler insinuaf Aposlolus diceiis : Obe- nens
dite ptmpotUit vettrit, el tubjaceie illit (Bebr, xm), Ande, hospes, contemriereopes.et te auoaue diqnum
in his, quaede vobis dispoiiunl. Ecce praepositus/* Finye Deo.
nissus a domino papa, legaius iste novus, qui no- Et illud Senecae : t Nenvo alius Deo dignior est,
vum ad nos atlulit disciplinaesnrculuni, novas et quariiqui opescontemnit.>Niiricigiturhorlor utau-
mullas etlidit regulas pravceplorum; sed de mulli- dialis liumiliter etdevplc.quac praeceplavobis trans-
ludine regulnruro nequaquam causabitur, qni spi- nvisitin salutem aniraarum, et obedienles sitis se-
narura suaruro raullitudinem resecari aaquanimiler ciindiira mcum consilium. Quod vohis praestare
patielur. Siquidem in omnibus nobis increverunt dignetur Jesus Christtis Dominusnostcr.
-72*' DE COGNITIONESCI. 1aJ

HELINANDI

rRIGIDI MONTIS MONACHI

FLORES
A ViNCENTIOJJELLOVACENSI COLLECTI.

(D. TISSIEH,Bibl. Patr. Cht., VII, 300.)

xMONITUMc
Flores Helinandi ad Iria capila perlinent. Primum esl De cogtiuione tui; secundiim, De bono tegi-
mine principlt; lerlium, egressum e ccenobio noviiinm revocare lentat per epislolam seu librunv qui
inscribi solct: De reparatione lapsi, a Vincenlio Bellovacensi in capila divisum, sed a nobis hic piiori
forime resiiluliim. -

PRJEFATIO VINCENTII BELLOVACENSIS.

BistemporibusinterrilorioBelvacensi fuil Heliiiantlusinonachus Frigidimontit,vir religiosus, et facundia

disertus; qui ei illos versus De morie in vulgari nostro, qui publice legunlur, tam eleganter et ultltter, «f
luce clarius palet, composuit; et eiiam Chronicam diligenier ab iriuio mundi usque adltmpus tuum inmaxuno
auodatn volumine diqessil. Et hoc quidem opus dissipatum est et dispersum, ul nusquam tolum repenalur.
Ferlur enim quod idem Helinandus cuidam familiari suo, sciticet bonwmemorim domnwGarino Stlvane-
clensi ephcopo, quostlam ejtisdem operis quaterniones accommodaverit ; ttcque ttvepet obltviqtiein,swe pet
tieqligenliam,tive alia de causa penilus amiseril. De hoc lamen opere, prout mvenire pottii, m hoc quoque
nostro overemulia per diversa loca inserui. Hic aulem etiam quwdam ejusdem operts noiabtlia, quwnusqnam
stitit superius posiia inserere votui, et eiiam de quibnsdam aliis ejus scnplis, unde floret excerpsi.bc/ipttt
enim, ut leqitur, epittolam, cujits titulus esl, De reparatione lapsi, missam scilicet ad Gatletum clericum,
aui fiierat twviiius in ordine Chlerciensi, et canonicus in ordine Prwmonslratensi, ettandem quasi liberum
se avoto exhtimdns,co quod minime (uisset professus, rediens ad smcularemvitam duxit uxorem, notiwie
Rixendam. Super quibus rogalus Helinandus, a Guillelmo scilicel fraire ejusdemGalieri, socto et conclau-
strali ipsius Helinandi, scripsii Ephtolam ad eumdem Galterum tub ejusdem Gmllelmt persona, Ua nl IB«»J
este videuiur. Scripsit etiam iilem.Hetinandus sernwnes aliquos peroplimot. Hmc sunt autem qute de prrnfau
ejus opusculh excerpsi, el in unum hic apposui.

DE COGNITIONE SUI.

CAPUT PRIMUM. A
\sap.eniia3, quam .ocis et lempor.ous sermones
Monentur visitatores seipsos visilare el examinare. apiare.» Tempus de quo loquimur, leropus visiia-
In Cbronicis, libro vm, errores philosopliorum de tionis esi. Locus in quo congregamur ad lioc insti-
ingressu aniinaruni ad corpora, el regressu a corpo- " tulusest. Personae adquasloquimurvisitatoressunt,
ribus, et de locis inleronim latiusexposui, ul melius et visitaudi. 0 tu quisquis es visitator aliorum, si
iniellecti caveanlur. Ilaque de oraculo Apollonis, temetipsuro prius visitayeris, poslea visijando pro-
de quo Macrobius errorein suuin nitilur confirma- ximum non peccabis, nam in teipso poteris legere
re, scilicei de ccelo descendit gnoilti seauion (82), qiioroddo aliorum debeas errala judicare. Et r,evera
sermonem incoiivenlurrairum edidisse roe meniiiii quid justius, quid convenientius, quara ul spirila-
iu hunc moduro. Legilur iu libro Job, cap. v : Vi- les medici, qui spiritualiler infirmantes yisitant,
sitans speciem tuatn, non peccabh. Scrmo opporlu- prius seipsos visitare audeant, et de statu suo in-
iius estoplimus. Quid est sermo opportunus? Sermo leriore digitos discrelionis inlenogenl, venasque
tipporiunus est tempori et loco accoramodalus, et pulsaiiles affeciioiium pulsenl.ne forieconlingat illis
personae, iuxla illud Sap.: t Niliil tam cognilum liondtiin visitalis et iam visiianlibus.id est, noiidut

(82) rv«9j (TiniuTov

Chilonis dictura iu templo Apollinis cxsculpluni ex Plin» lib. yu.
 725 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 724
corfeclis, el jam alios cbrripientibus, atidire hoc A vel Dei : sicut lcgimus de illo daeiiioiics in dacnio-
prcverbium ab iiifirmis subniiirmiiranlibus : Me- niaco habiiante, quem beaia Rtigida interrogavit
tlic, citra leipsum (Luc. IV). dicens : Dic mihi verbum Domiiii. Ctii daemon per
CAPUT II. obsessum eoiliiriuo respondil, audiente populo: Bii-
De illo Apollinis oraculo gnolhi seauldn, id est nosce gida, lime Deum, et timeberis ab omnibus. Anin
' ieipsum. Deiim, et ainaberis ab omnibus. Nunquid diabolus
Oiiro apud Delphos scriptum fuisse legilur in timoris et amoris Dei potest fleri voltintarius pra?-
vctustissimo tripotle Apollinis faroosissiinum ora- dicator? Sed coaclus haec diccbat, et invilus. Si-
cultim, datura consulenti, qiiomodo ad bealittidi- roiliier quoties in Evangeliis et sanctorum legendis
nem perveiiiret, gnoihi seauton, id esl : Nosce lcgitur diaboluin aliquod verbum protulisse saluiis,
ieipttiiii. lliijus aulein seiitcnliae npn est credcndum coaclus hoc fecisse credendus est. Nec soluni in
Apollinein fuisse aueloreni, vcl Jiivenlorcni, sed Scrlpluris sanctis, sed etiain in bisioriis geniiuiii
poliiis furem. Furalus est enlro"eam de praseiiU leguntur talin. Sic ergo credendum esl Apolliiienv
loco. Idem est eiiira, noscere seipsum, quod speciero respondisse, non sponte, "sed ihviie, quod sc.iebat
siiarii visitare. Aut ccrte de illo Ioco Canlici canli- hominibus fuiurum utile : aul certe sponie protti-
corum : Niii eogpoverh te, o pulclira intei mulieret, " lisse dicluni ambigutim, quod non putahal in bo-
etjiedere, el nH, etc. (Canl.i.) Hanc aulcm senten- nanv parlcm, id esl in argumenluni huroililalis ac-
tiiim, vei politis hoc furlum Ajiollinis saiyrictis cipiendtinu
liostcr Jiivcnalis divinam et coelestem seiilenliam CAPUT III.
nppellat, propler suriimani ulilitniein qtix in illa
coHlinetur. Ait enini : De cognilione exterioris hominis.
lllum ego jure Sed eiiain videamus uiilitatem sernionis prophe-
Bespieiam,qui tcil; quanlo sublimior Allas tici, et vere divini, el non Delphici. Visilans,ii\-
Omnibut in Libya tit montibus, hic lamen idetn quit, speciem luam, non peccabh (Job v). Dujdex
Ignoret-quanlutr. ferraladistel ab arca est eiiim hominis species : quia duplex est ipse
Sacculus : e coeh deiceiidit, yvS9i otauTov.
Sat. homo, juxta leslimoniurii Aposioli dicenlis : Etsi i$
(JUVENAI,., xiv.)
qui foris esl noster homo corrumpalur, tamen is qui
Quod est dicere : Sttilta seieivtia esl, et insipiens imus est renovalur de die in diem (11 Cot. iv). Ex-
sapientia supervacua noscere, iiecessariis ignora- lerior enim homo corpus, iiiierior vero animus
tis. Qiiid eniin prodesl Jioinini scire inetiri mun- est. In exleriori autem visitanda
specie qualuor
diim, et nescire seipsuin? el absque hac scientia C stuil, id
esfrfrequentius medilanda; vilitas scilicet
nibil roortalibus esl utile, nihil liominibus salutare.
raateriae, fornlae, pcenalilas vitae, necessi-
llaecin prirais necessaria esi, el si sola sit snfficil. las ruinae.tiigniiasDe prima est illud : Formavil Deus ho-
Docet enim bomiiiem timere Deiim, cavere pecca- minem de limo terrw
et (Gen. n). De secunda est il-
lum, diligere proximum, terrena despicere, el liid :
ainare ccelestia. Dico enim mcndacissimum spiri- cum speclanl animalia cwlera terram,
Pronaque
tura hoc respondisse, noii docendi studio, sed fal- ()s homini subliriiedetlil: ccelumquelueri
lendi animo. Sic enim ptilavit se persuadere Jnssit, et erecios ad sitlera lollere vultus.
posse hominibns, ut crederent se ortos ex deorum (OVID.)
genere, quos fuisse homines audiebant, ut ila De lertia : Homo ad laborem nascitur (Job v). De
provocarent illos ad conieniioiiein miiluaro, et quarla: Pulvis es, ef in pulveremreverteris (Gen. ui).
ambitioncm houoris, doroiiiandiquelibidiiiem sub Ilinc est illud distichuin :
velaniine libertatis. Denique sapientes Groeciae Vndesuperbitliomo, cujus conceplioculpa,
de hocoraculo consulti a regibus, nihil aliud rc- Nasci pcena, labor viia, necessetnori ?
spondebanl, nisi quod lioinini cognoscendunv Quaelalius explical satyricus Persius dicens :
erat se esse de gehere deortim. Hinc et Jlacro- " Discile, o mheri, el causas cognoscilererum ,
bius. super somniuro Scipionis animas dicit dc Quid sumus, el quidnam vicluri gignimur, ordo
cuTo lapsas in corpora, et hanc esse animae per- Quisdaius, aulmeiw quam mollis flexus, elunde.
fectahi sapientiain, dnm corpore uiitur, si unde Haecaulem consideratio quadriperlilum paril fru-
orta sit, recogrioscai. Sic enim putal enm virtutes clum : vililalenv sui, et desiderium ccelestis regni,
ipsas conscienlia nobililalis induere, qtiibus post charitatem proximi, limorem judicii. Primuni de
corpus eveeta, eo unde descenderat rcportelur. vilitale materiae procedit, secundum de dig.nilale
Sed bacc expositio omneih peccandi licentiam vul- formae, lertium de pcenalitaie vilae, quarlum de
go suggerebat secundum civilem iheoiogiam : necessitale ruinae. Homo siquid<mi natus de mu-
quando illos videbanlur imitari, quoriim infinita liete, brevi vivens teinpore, replelur multis miseriis
flagilia et facinora. fepraeseiitari ,in iheairis audie- (Job xiv), el corporis el aniinae. Idcirco oculos ad
banl. Caeterum daeinones plerumque proferunl ve- ccelum eieclos habeinus, ul contempta terra eceltim
ritatem, et bene consulunt hominibus, non sponle, desideremus, et ul Deum prae omnibus diligamus,
sed inviti, necessitatc coacti : videlicet optantibtis qui nos iii tain eleganti 1'orma composiiil: ct inter
superioribus, saiictornin scilicet, vel ai)geloruiiix caetera eliaro aniinalia sic liumanaro speciem nobi-
 725 DE COGNITIONESUI. 72G
litavil. ldcirco Plato egit naturae gralias, qnodI A oliiciiim est, discernere, reprobarc, eligere. Dis-
bomo nalus esset. Erant aliquando fralres simul1 cernere inter contraria, reprobare pejora, eligere
in atidiiorio colloquentes : cumque qtiidam ad ,so- meliora. Piimum olBcium naluraliler habent dte-
cios diceret, se nihil aspicere, unde non aedificare- mones, secundo et terlio privantur, non naturali-
lur (83), quiilam saiis proniptiis ad loquendumi ter quidem sed voluntarie. Ideo daemonibus, non
respondit: Quid lib;, qiiaeso.conferloedificaiionis vi- horoinibus connumerandi sunl, qui scienler eligen-
sio bufonis? F.t ille staliin inquil: Cerie mulluni:; tes mala, et respuenles bona, illo se prophelico
quia eura nihil raeruissem, quare me Dens magiss pallio malediclionis ob/olvunt . Vm, .qni dicunt
forraaret homiiiem quam bufonem : quoticscunque> tnalum bonum, el converso (lsa. \), elc. Seciinda
bufouem video, hoc beneficium Dei giatuiiiiiii adI consideratio, ut snpra diximus, hos abslinere do-
meinem refero, et ei gratins ago, qtiod niibi nihilI cet ab avarilia. Nihi! eniin longius a ratione, quaiti
merito tam exsecrabilero forniam non tribuil, sedI boniinem, qui aninio immortalis est, eodem aniiu.o
speciero pulcherrimara, et figuraiu regiam mihii mortalia immortaliler concupiscere, .ciim omiiino
dedit. Deinde hoc mihi confert bufonis visio, quodI necesse sil concupita in proxiroo a concupiscente
quoties video eum forma tam horridum, naiurai relinqiii. Tertia eniuv consideraiio persuadere no-
tam saevum,gressu lam pigrum, veneno lam iioxiiim,, ^ bis debet, fugiendum: esse jaclanliam, el omnem
bomini lam inimicum; valde formido, ne assimi-. elationcm, et laudis amorera. Nain quod animus
latus illi in moribus, pectore et ventre repeiis,, nosler invisibilis est, magno argumenio nobis est,
aliquando, quod avertal a me Deus I tradar hujus- omnia recte facla vel dicta nobis invisibililer,
tnodi pessimis verroibus devorandus; non bis ter- quantum in nobis est, el in abscondito esse facien-
renis, qui ciio conterunlur, sed bis lerribilibus ini da vel dicenda: ul.Pater nosler qui videl in abs-
gehenria, et de gehenna vivenlibus, qui nunquaml condilo, reddat nobis. Alioquin grandis revera
iiioiiuutur. Hoc sapicniissiino fratris responso> abusio est, el fere magicis adaequanda vestigiis,
conftistis objurgaior obiicuil. Sola igitur huinanae> aucloreni abscoudilum et invisibilem in suis rccte
formae digiiitas, ut caclera in liominem divina bene- factis vel iliciis per jacianliae vilium ad litmiaiios
ficia taceantiir, magna eslin nobis divinaedileciio-- oculos foras expompari. Huic vitio cuTcacissirouni
nis occasio : pcenalilas aulem vilae, quae omnibus3 el celerrimum reinedium est, si mens nostra fre-
coniniunis esl, niagnam causam coniinet fraternae> queniius visilel mala sua, quam bona. Quafla vero
chaiitaiis.Nain, ut diserle ail quidam, curo cala- visitatio, id esl consideraiio interioris Iioininis, sci-
mitas sit querela, ei felicitas sit superbia, nist rati-. n lieet quomodo anitna illocaliter tolutn corpus vege-
IIIOmiseri essemus, olim alius alii esset fasliilio., tel, seque singulis Tllius partibus lotani donet,
Stiiltissinvus autem est, cui morlis necessilas tiino- niillani a sentiendi munere reliiHjiiens expertcm;
rero judicii non infert, cum seriplum sit: Siatuttimt ' nonne mirabilis quaedam est ad fraternaro iuviia-
esi liominibus semel mori ; post hoc autem jutli- lio ct persuasio chariialcin? Sic eniin Apo.tolus
cium(llebr. ix). Haecde exleriori specie dicta suni: pulcherriiiio deraonstravit exemplo, ontne corpus
nuiic de inleriori videamus. quantalibet congregatione uno ei eodeni spiritu
CAPUT IV. debere vegetari, cu.ni-dixit: Si patitur membrum,
De cogriitioneinlerioris hominh, auanlum ad spe- compaliunlur omnia (I Cor. xn), etc. Quid iiic di-
ciem naluralem. cent delraclores et invidi : qtii oiiineiii fratris ho-
nterioris autera hominis species dtiplex est, na- norem, suam iiilionoralionein reputaiil, suae deni-
luralis scilicct etarbitraria. Naturalis generalis estt pluro exislimantes gloriae, quitlquid cesseril alic-
omniuro : arbitraria propria singulorum. Naluralis ; nae : cum potius a conlrario existimare debuerant
attendilur secundum condilionem, arbitraria se- suaj gloriac additinn, quid<|uid alienae cessisset?
cunduin voluntalem. In nalurali quatuor attenden- Quid, inquit Moyses, mmularis pro me? Quis det
da sunt; quod anima ralionalis est, quod immor- D «f omnes prophetent (Num. xi). 0 iufelicissimos
lalis, quod invisibilis, quod illocalis. Prima consi- omnium morialiuro^qui de sola proximorum pro-
deralio bomiiiem probibel a luxuria, secunda abi sperantur miseria, et quibus sola fratrum prospe-
avariiia, tertia a jactantia, quarla ab invidia, eta i riias adversatur! Hic est ille oculus nequaui, et
qualibel fratris injuria. Inler omnia nionstra litijus; ut Esopo vel Aniano credas, videbis qui sibi alte-
iniindi nihil mihi videlttr esse nvonslruosius, quaro rtim oculum velit erui, duin proxiinus ejus privelur
quod in qiiibusdam liumanis corporibus brutos vi- utioque.
dcrous aninios, ct alTeciiis praecellere bestiales. CAPUT V.
Aristoleles eniro et Saluslius homiues gulae et libi- De cognitione
ejusdem hominit quantum qd sveciem
dini dedilos, non inlcr homines, scd inler animaiia arbilrariam.
ccnsent nuraerandos. Quid hic dicunl hoiniiiesi Haec de nalurali specie intcrioris hOroinis dixi-
Ghristiani nomine, el vila jumentini, qni in suoi iiius, nunc de alia quam vocabimus nrbitrarjatn,
sieicore.computrescunl' Halionis autein triplex vidcamus. HOJCsiquidem species in liaminis nl:"-

(85) Isle eral frater S. Bernardi, de quo Exord, }'«>».

-ffl HELINANDIFRIGJDI M0NTIS MONACHI 728
irio constiltiilur, iilcirco et arbitraria nuncupaiur, A affert •. perhocenim quod animn humana cognoscit
quia scilicet, ul superius diclinn esl, secundum se esse spiriium, cognoscere potcst, et aliam vi-
arbilrii volutitalem attenditur. Itaque pulchritudo tanv spirituum a vila carnis separalam. Per hoc
lnijus consislii in duobtis : videlicet in volendo eiiain cognoscere potest.se magis sectindum spi-
ijttod Deiim velle scimus; et in nolendo qnod ip- -liluhi, quara secunduiri carnem debere ambulare,
Suin nolle rion dtihilainus. Nam, ut ail quidam juxta illud : Spirifu ambulale (Galal. v), ele. In
sanctus, voluntas Dei. regula esi, ad qnain utique hoc aiileni quod simplex esi, demouslraiur ei
voluntatem nosirain corrigere ac regere debeamus. quod siiupHciler ambulare debel, et oinnein fugere
lieniqiie pulchritudo aniniae sahciiins esl; sancti- simulationem. Per hoc qnod iinmorlalis esl, eo-
tas aulein est affeclio sancla, ei iii sanclo propo- gnoscere polest morlalia fugienda sibi gaudia, et
sito constans ac firma : hsec autcm genvina, videli- iiiimoiTalia senvper appetenda : et eadem raiione
eet odinm et amor sanclus:odium inali, el desi- inorialia non debere supplicia fnelui, sed iromor-
(leriiini boni. Et roaluni quidero nihil esl nisi pec- taiia.
catum, et peccali oecnsio : bonuro vero niiiil est, CAPUT VII.
nisi Deus, el Dei imilniio. Priinaqiie duo seinper De quflluor ulliinis.
fugienda siint, secmida vero aroplectenda : in his Per hoc atiiein, quod invisibilts esl, cognoscerc1
eiiim diinbus afleciioiiibtis consistit cordis mundi-
onvne boiium quod agit in lwc saeculo,
lia. Unde dieilur : Oculi tui, inquit, columbarwn pot.est qtiod
Coiumba avis esl valde liiiio- quaiitum in se, debet facere in abscondiio. Per lioc
(Cant. \). siquidem una est in substantia, scire debei quoniain ci
cl nimis amorosa. Hinc esl illud : quod
rosa, poelae
. . Timidi.ssiniafurtu columbm. semper reti.nenda.est una, et eadem innocenliae et
.. JWef. justiliae fofma rquia stnllut ul luna mulalur. (Eccii.
(OVIB., i , 506.) anlem quod trinaeslinpotentiis/in'-
Dtio igittir ocnli coliiiiibarum nibil aliud snnt quaro xxvii.)Perhoc
nuitur ei ul singularem upn appetat potestalem, sed
saivclus tinior, el saneius amor. t Haecde illo ser-
etaliusaliiorintellectusinbocternariodemonstratur.
utone nostra excerpta snfficianl, ad probanduro Ternaiius enim
Oraciilum maie a Macrobio, et aliis primus numerus est habens ligatu-
qtiod Apollinis ranv. Nanvbinarius qni sine medio esi, sine vinculo
qivibusdain philosophis sil iniellectuni (8i). i
CAPUT VI. est, el ipsedivisioneiri significal. Ternarius autem,
rocdiura habel, concordiae et conjunctionis est
De septem similitudinibtis nnimw ad Deum : et primo qui
de tribus primis. Signuin. Esl enim primus irapariunv numerorum,
De hoc eodera oraenlo cpistolam quamdara olim C et primus totus iropar, unde quasi lolus concordia
ad Drogonem Noviomeiiseni canonicnm scripsisse ' est. Nam qnatlibel ejns pars inter duas reliquas
me raeiniiii, cujtis pnrlcm in boc loco inserere cu- media est. Quare non innneiilo significal indivi-
ravi. Cognilio hominis in eisdem consisiil, in qui- duam Triniiaiis substaniiam el operationcm in-
bus ct compositio : conipositio aiitein in dunbtis, separabilero, el indissotubilem cbarilatein. El quo-
vel potius ex doobus, ex anima scilicct ct corpore. iiiain oinnis nuinerus iropar vinculo (jiiodaro nvedia-
lionis ligalus esi, per iinparem numeriira pacem et
Gognitio vero aninvaehabeiur ex suo exemplari, aii
concordiam puio si^nificassc yatetn Maniuauum,
cujus iinaginem et siroilitudinem facta est. Ut ergo
convincaroiis Apollineni fallaccm, prius esl cogno- cuin dixit :
scendus Detis, t|uam horoo. Natuialiter eniin priiis Numero Detis impare gaudei.
est idea qitam idos, sigilluro quam sigiilaium , Quod itleni est ac si dicerel:Dcus pacein d.iligit
exemplar quam opus. Deus spirilus esl, ct anima ac dilectionera, quia ipse pax et dileciio est. Igiiur
simililcr; Deus simplex esl, el aiiima; Dcus ira- aniroa per trcs suas jiolcntias sibi tam firiniter, lam
moflalis esl, et auima; invisibilis est Deus, invisi- naturaliter cohaerenles, admbneiur omnem divisio-
bilis ct aniina. Deus uniis csl in subslanlia et tri D nem el schisma fugere, et servare unitaleni spiritus
ims iu personis ; aninia estuna in essemia el trina in vinciilo pacis. Per Iioc autem quod incmhris
in potentiis : Deus snbstanlialilcr tolus cst ubique; oronibus se lotaro ex aeqnocomniiintcat, adnionelnr
anima non quidcni ubique, sed iri corpore suo per homo omni suo proxiroo, id est oinni lioniini de-
fingiilas pnrtes lota diffunditiir : poslrCmo Dens ra- bittiii) liuinaniiaiis obseqniuni pro stiis viribns com-
tionalis est vel potiusratio; aninia siinililer eslra- municaredebercjiixla illud : Omni petenti le tri-
lionalis. Ecce habes seplem similitudines ariimaead bue(Luc vi). Posiremo vero ratioiialis esi aninra,
Deum, quarHiii priniae sex etiam brutorum anima- sicut el Deus, nisi quod Dens non tam ratioualis
bus eotiveiiiunt; non eriim spifilus bruloruin, dicendus est, qiiam eliain ipsa ralio; unde Seneca :
sicut qnidam meiiiiunlur, corporeus est, quanluni t Deus, inquit, tolus esl ralio. > Pcr haiic aulem
r.it mortalis, sed incorporeus. Sola auiero sepii- siinilitudinein adinonetui' homo non appetenda
iua siroilitudo aiiimte appropriatur huroana:, fngere, vel fugienda non appetere ; sed inter utra-
omni quideni, sed non soli. Verumtanven prima- qtie ratioiiis ocnlo discernere, et de discreiis me-
riiin proprieiainin cogniiio mlilium ei ulililaiis liora eligere. Inutiliier eiiim praecedil discretio in-
(8i) Verba Viiicenili.
729 DE COGNITIONESUI. 730
ter bonum et malum, vel bonura et raelius, \d A J Non factal mores lam bona fonna mdhs.
maliim et pejus, nisi melioris eleclio et pejoris Alioquin quid passtiruni puias supplicii, qui deho-
reprobalio siibsequatur. Sic et iuaniler voiunlas neslavcril formain Dei? Potesl aulein humani cor-
cligit, quod prius eligcnduin ralio non proba- poris cognitio alia colligi ralione. Tria quippe in
vil, Electionem aulem sine discretione habcnt Iiumano corpore consideranda siinl: origo sordida,
juroenla, et discretionem sine electione habent vita misera, mors necessaria, id est necessitate
daemonia.Hoc esl enim in infernum descende.re conlingens. Homo enini nosler exierior de immuri-
viveniem, id esi peccare scienlem, hoc est apertis do semine conceplus esl, ad laborcm natus, velit
oculis cadere, sicul Balaaro cadebat (JVum.xxiv), nolil nioriturus. Clamat nobis certissima mors, et
et ille qui dicebat: liora mortis incertissima, mortera seraper ad oni-
Video meliora proboque, nium pendere oculos, et ideo seroper babenilam al>
Deleriora tequor. (OVID.) oinnibus prac oculis, semperque nveditandain, sicut
Deiiiquc sicul in Triniiate quae Deus est, duaeper- scriplum esl in Ecclesiaslico : Memorare novhsima
sonaeprocedunl ab una : sic in trinitate potenlia- tua,et in mternum nonpeccabis (Eccli. vn). In liu-
rum animx-irascibililas el conctipiscibilitas seniper jus aulcm roediintione Plato eur.ylliagoras, et Ba-
a ratione dcbenl procedere, tit nihi) fttgiat illa, ni-' B silius nosler Chrisiiaiiorum philosophus, sapieniiara
hil appelat ista, nisi quod ratio fugieiidum et apjie- posucriint.
lenduni diclaverit. Nam sine ratione nihil aliud est CAPUT IX.
ista vel illa, quaro furor et insania. Igilur qtiod est Adhuc de miseria ejusdem.
cliaiiiiis asino, frenum equo, auriga currui, domitor Ad haecIria potesl illa referri deiiniiio liominisa
leoni, hoc ralio irae el araori; proinde necesse est quodam sapienti resppnsa quaerenli.quid est homo?
ferri utfuraque in praecipitium ; nisi ulrique prae- t Vile, inquii, sperroa, vas stercorum, esca ver-
bcat ratio ducattim. El haec ad praesens dicla sint mium. » Vile sperma fuit in concepiu, vas sterco-
de cognitionejnterioris hoiniiiis : nunc de exleriori rura est in reliquo viiae cursu, esca vermiuin est
videanius in occasu. Ego aulem dico, quod non soliim posl
CAPUT VIII. •jiorlem , sed eliam anle mortem esca veriniiini
jDe cogiitlionehumani corporh. est oninis horoo. Quamvis eniin vestein Tiiutet et
Corporis huroani cognilio in duobus est, iniua- remutet, nou laroen oroiiiiiiodiscarerepotesl roor-
leria scilicel et forroa. Complexionero autem nie- sibus linearum, vel pulicum, aut hujusmodi. Quid
dicis relinquo. Maleria enim de ltilo vel de coeno aulem profuil Neroni, quod niillani vestem bis in-
est, de ccelo vcro fbrma. Unde quidam ail: De duil, aut Hilarioni quid obfuit, qtiod cilicium non
cmloisla postideo (II Mach. vn). Fonnavil igilur muiavil? Locus iste fabulam exposcit. Amli ergo
Dominus Deus horoineni de limo lerrae. Formalo non fabulam, sed rem gestara de tuo Helinando.
lgilur hominejussil illius formamin ccelo respicere, Philippus episcopus Belvaceusis apud uos aliquando
iu scirel foririaioreiivsuunv in ccelo liabitare." Ex hospilntus est, non ut qtiidain, devoralionis causa,
liis auteni diiobus trahil horoo necessilalem dupli- scd devolionis. Jara enim ordinis nostri communis
cem : de forraa, ut sanclns sit; de maleiia, ut hospitalitasplures invenit, quieain devorenl; quan»
Jiurailis. Licel enira forina liumaiia inier omnes for- singularis sanciitas, qui eam honoreni. Praecepit
roas animalium ab ipsa mundi creatione semper aulem mihi prxfatus episcopus, ulveura facereim
excellueril, taroen ex iiicarnaiione Yerbi, et forroai missum maiuiinalem audire. Ad quem curo die
hoininis a Deo assumpli, longe majorem dignitatis crastina prima jaro canlala venissetn, inveni cum
excellentiam acquisivit. Neque enim frustra istara! adbuc dormientein , et neino vel defaroilia, vel de-
charitatenv, qua dilexit nos Deus, nimiain appella- suis familiaribus etim excitare jiiusuniebat. Ego-
vit Apostolus, sed pro cerlo inlcllexil, quod lanlurai autem accessi propius, et excitavi eura quasi jo-
beneficiiiinsicut nnlla mundanaejustiliae magnitudo) fj cando dicens : Jamdiu est quod passeres surrexe-
promercri poleral, sic iiulla aestimare ponderatio) ruiii ad benedicendum Domino, et adhuc nostr»
vel acsliuiatio ponderare. Melius enim seslimat de- poiilifices sleritint in cubili suo. Ad quam vocem
votio nosira quam raliocinatio; gratiaruin actio ,, expergefaclus ille et confusus, indignatiis adver»
quam dispulalio; faciliusquecomparal illud pauper- siini roe, quod lain libere euro arguissem, subslo-
tasspiritus, quam quilibel divitiarum acervus. An- inacbaus ail: Vade binc, miser , et intcrficc pedr-
le incarnalionein Yerbi similis eral Deo sola forroai culos luos. Ego aulem nvoiumillius converlens iit
interior, sed ab incarnatione Yerbi facia est forraai jocuro, coniinuorespondi : Vide lu,"pater, ne inier-
Dei, ipsa quoqiic horaiiiis forma cxlerior. Igitur adI ficianl te verraes lui, ego eniro jaroyerines roeos in-
oronem serpeutis suggesiionem cogitare debemuss lerfeci. Scitoergo hanc esse differenliain inter ver-
liujus forrox duplicis unicaro dignitatera : el nioxi mes divitum,et yerines pauperum; quod vermes
pudebit nos vel lurpc aliquid cogilasse. Dignior cstt divitum divitcs occidunt, verroes auieiii pauperum
eniin forraa utraque, ut tam lurpi vesti confoi- n pauperihus occiduntur. Lege MachahacoTutn,et
nieiur. Saue vcro de ulraque dici polest, imoctiami Josejihi, et Acluuiu apostoloriim historias, el inve-
dic» debel, veibuni illuJ egregium : nics reges polcniissitiios Antiochuni, e» Herodero
731 HELINANDIFRlGlDiMONTIS MONACHI 733
Agr.ippam a vermibus. cdnsumplos. Qua raiio- A pecuniae suae, ul avarissimus, valde timeret. Ego
ne simul et auctoriiate oppressus, ille siatim ob- aiilein tatn nobili personae, et nrchidiacono nveonon
miilirit. potui negare. Praecepi ergo Natnli clerico, ut cum
CAPTJTX. eo iret, et ei Janquam mihi, in oranibus obediret:
Adliucde cognitionchomiiiis, et aiiimdbus pust quod ille invittis annuit, timens mores Burcbardi,
mortem apparenlibus. cujus avaritiain non ignorabat. Inieramus aulein
Sedet decognitionchoniiiiis haccad praeserisdicta ego el Natalis foedus quoddam secreiissiroum quod
sulliciani. Quae libi, fraler, ideo descripsi, nepuia- uter e duobus nobisprius moreretur, inira SOdies,
res veram cognilionero honiinis haberi posse ex si posset ad socium suum rediret, nihil ei appari-
subdola spirilus immunili sentenlia, sed de sola Spi- lione sua terroris incutieiis, sed blande illum coni-
riiiiS sancli doctrina salulafi. Si atitem de eadenv monefaciens, et de slatu suo certificans. Ciiro au-
cognitione perfecliorem tractaiiim cupis agnoscere, lem jam prope Romam esscnl, accidit quadara die
lcge Moralia benti Gregoriide ipso sancli Spirilus ul praefatus Burchardus cum Natali clerico ratio-
ore proTusa, Teste Peiro Diacono, qui columham nem poneret de quotidianis expensis,el de inagna
vidit ad aurem beadi Gregorii verba quae scriberet sunvma iniiiuiatim singulos nummos, el obolos exi-
suggereniem. Lege quoqtie pulcherrimum librum B ] gerel, quo et in quos usus abissenl. Naialis aulei.n»
B. Bcinardi Be considerationead Eugenium paparii, qui lani nvinulas rationes reddere mihi non constie-
ex cujus nobilissimo siylo, et-senleniiis fere plus- veral, quippe cui ego lanquam mihi credebam, ira •
quaui huinanis poleris agnoscere, non solum quid lus adversus virum nobilera sordidissiraae providen-
sit liomo, sed etiam quid sit Deus; poteiisqiie in- tiae, cuin in reddenda ratione deficeret, se (quod
lelligeie atictorem biijus libri sapienliorem fuisse audilu qtioque horrendunvest!) daeroonibuscoroiiicn-
ipso Apolline, eloqueniiorem Deinosiliene, subli- davit. Eodein aulem die ctini quamdam aquam trans-
Jiorem Arisloiele, moraliorehv Socrate, discretiorem vadarent idem Burchardus et Natalis, idem Nalalis
Platone. Haecdicta sunlpro eo qtiod Macrobius ad submersus est. Sequentivero nocte proxima eum
probandum animas e cuelo lapsas inducit auclori- in lecto meo quiescerem vigilans, cl coram nie lu-
latera responsi Delphici giioihi seaulon. Et hanc esse men fulgerct in lampade, quia seniper nocle con-
lioniinis agiiilionciii sui dicit. Sed exordia priraa suevi tenebras horrescere, ecce Natalis clericusante
respexlt, ut conscientia nobilis sute originis virlu- nve astilil, cappa indutus pluviali, sicut inihi vide-
tes induat, quibus eo unde descenderal reascendat. balur, pulcherrima, coloris pluinbei. Ego aulein
Eodeni loco accipienda est Yirgilii auetoritas de nihil oinnino lerrilus, el eum optime recogrioscens,
beroibus, qrios apud inferos relegavit, quos dicit' ^ ccepi quasi gratulans de tain nvaluro ejus redditu
nosce solum stiuin, et sua sidera : quieliam res Ie- lransalpinoei dicere : Natalis, bene veneritis : nnn-
viores, quas vivi exercuefant.eos post nioflem exer- quid jam rediil archidiaconus?Non,iiiquil,domiiie,
cefe tesiatur dicens: sed egosolus redii juxta constiiulum. Moiiuuseniih
Quw gratta curtum, sum. Nolile ergo limere, ego nulluni timorem vo-
Armotumque fuil vivis, quw curq nilenles bis inferam ; sed precor, ut succurratis inibi;ego
Pascere equos, eadem seqniiur tellure repostos. . enim in roagnis lorivienlis sum. Cur, inquam ? Sa-
Haec autem falsitas opinionis, vel opinio falsitalis, tis eniin honeste vixistis apud me. Doroine, inquii,
iiide, nisi fallor, sumpsit inilium, quod animae de- vertim esl. Bene quidenv mihi csset, nisi hodie su-
ftirictoruin suoruriv peccaionim peenas lugentes bita praevemus ira, me daemonibuscomtnendasseni.
multis apparere soleut in eo liabitu, in quo prius Rpgo autero vos, nlquoscunque polcrilis, moneatis,
vixeranj: id esl ruslici in rusticano, milites in roi- ut hoc nunqiinni faciant. Qui enim se commendat
litari, siciit vulgus asserere solet de familia Helle- dacinonibiis,dal eis poleslatenv stiper se, sicut ego
quiiii, de qua Henricus Aurelianensis episcopus iniseriirous fcci : tinde potcslatem habuerunt, ut
nostri Belvacensis episcopi frater referre solebat' JJ nie stalim submergCrent, el propter hoc solum tor-
rcro valde mirabilem, quain ipse audierat ab illo qui qtteor. Narivbene confessuserani de omnibuspecCa-
videral, scilicct Joanne Aurelianensis Ecclesiae ca- tis meis, et in nuilum recideram. Tunc ego : Quo-
nonico. Diceljat eniro Joaunes isle loquens de hac modo lam pulchram cappam habetis, si in torroentis
re ad praefatiim cpiscoptnn: estis ? Domine, inquil, haeccappa, quae lam pulchra
CAPUTXl. vobis videlur, ponderosiOr et gravior est mihi, quam
Exemplum ad htvcde familia Hellequini. trirris Paririensis, si mihi superposila esset. Pulchri -
Burcliardus archidiaconns, cognoinentode Pisaco, tudo autem isla spes esl venise quam habeo pro-
iturus eral Romain. Bogavit aulein rae, ul quero- plerconfessionem, quam fcci: si tamen mihi suc-
dam clericum Nalalem noinine, dorous meae eco- curraliir..Cul ego: Cerie.inquam, ego vobis succur-
nomum,ei sociunv darem, taniulus erat in rei fami- ram, quanluricunqiie polero; sed obsecro ut dicalis
liaris custodia, bonus dispensalor, el prudens, el niiiii, si vos estis tleputali in illa militia quam di'
fidelis, quod rarissiroe indispeiisatoribus inveniliir. cunt Hellequini. Et ille : Non , doraine. Illa inilitin
Volebalergo Burchai^dushunc habcre sociuiii iline- jam non vadii, sed nitper ire desiit, quia pceniicn-
ris sui, noii lamidco quod euni diligcrci, (juatn quia liam suam peregil. Corrnple aulem dictus est a
 753 DE COGNITIONESUI. • 7M
vulgo Hellequinns, pro Karlequinus. Fuit enim 11A
^ CAPUT XIII.
Carolus quintus, qui peccalorum suorum tongam n Adhuc de eodem.
egit pceiiilenliaro, et nuper tandem per interces-i- Talis equus erat ille, qtiem moiistravit carbona-
sionein beali Diouysii liberalus cst; sed rogo vos ut
tt rius comiti ciiidam Nivernensi. Erat eniin carJio-
niisereamiiii mei; et hoc dicens cum flelu, evanuit.i. narius iste vir pauper in saeculo, sed dives in Deo,
CAPUT XII. religiosus et limens Detim. Ob quod eliam farailia-
ris eral praefato comiti. Hic nocte quadam ctim vi-
Iterum aliud exemplum ad idem. gilaret et cuslodiret fossam suaro cnrbonificam in-
Haecidcirco dixi, ut per hoe elucescat, unde sum-i- censnro acriler; ecce qusedara femina niida currens
psil exordium Virgilianus error de animabus de-. - appnruit, et post eam equcs quidam equo nigro in-
functorum, quos lieroas appellat, diceus eoshabere> sidens, evaginato gladio velociter equitans, ul fu--
eamdemcuram equoriim, el curruum, et armorumn ^ientem apprehenderel mulierem : qua>dum fugiens
posi morlem, quaro habuerant dum vivebant. De e fossam circuiniret, compressa esl ab eo, el per-
qua re cenissimum relerebat exemplum patruuss fossa gladio, et facta est quasi mortiia. Quaro ille
meiis Hellebatidtis, Henrici quondam Remensiss projecit in ignem et cxusiam rursus exlrnxit, et
archiepiscopi cubicttlarius. Dicebat enitn : Domi-. gR posuil anle se super equunv, et abiit. Hsecautern
nus meus archiepiscopus mittebat nve apud Al-\- visio pluribus noclibus ostensa est illi. Ctim ergo
lrebatum. Cum autem circa meridiein apud quod-[- quadam die de hujusniodi visione tam frequenii
daro neinus appropinquasseinus, . ego et famu- nimis anxius cogitaret, sic cogitabundus el irislis
Jus meus, qui me praecedebat celerius equitans,, obviavit comiti. Miratus comes traxit eum in par-
ut mihi pararet hospitium, audivit ille lumultum(i teii), el secreie requisivit ab eo, qti.id baberet, di-
nvagntim in nemore, quasi muliiplices ei varioss cens : Si quis tibi fecit injuriam, el. maliliam ali-
equoruro fremilus, armorum sonitus, et velul vo-- -- qtiam inlulit, ne celaveris a me, ego enim te bene
ces inullitudinis impelu proruentis in hellum. Ex- vindicabo; «i in egeslate es, ego tibi subveniaiw.
pavefaclus^ergo ipse et equus ejus conlinuo rever- Qiii respondit : Nihil necessehabeo, de nullo con-
sus est ad me. A quo cum quaererem,.quare rever- queror, sed haec et baec toties vidi, et uliiiam vos
terelur, respondit: Equus meus non fusle nec cal- vidisselis. Cerle, inquil comes ei, lecura vadara, et
caribus etiam cogi potest, ut procedal.Elegoeliam t videbo visionem hanc magnara. Igilur comes con-
ipse adeo terrilus sum, ut omnino procedere nonl fessus omnia peccata sua, mutal.habilum, el assu-
audeam. Mira eniro vidi et audivi. Nemus enimi mit secum carbonarium, abiilque ciim co solus in
islud defunclorum nnimabus et daemonibus plentitni C silvara. El cttm vigilarent circa mediaiu iioctein,
est. Audivi autem illos clamare et dicere : Jaro lia- audiunl queindnm buccinantem forliter, el signavit
bemus praeposituin de Arca : in proxirao autem ha- se per toluin. Et ecce misera roulier illa accur-
bebimtts archiepiscopum Remensem. Ad quod ego» reiis nuda, sicut prius, ccepil fugiens fossam cir-
respondi : Signum crucis noslris fronlibus impri-. cuire : quam eques ille 'inseqiiens et coinprehen-
raanvus, et securi procedamus. Cum ergo proces- dens, gladio peremit, et in ignem projecit, el ileruin
sissem, el ad nenms pervenissem, jain timbrse pro- restiropsit: qua super equum atite se posita cum se
cesseraut, el laroen voces quasdain cbnfusas au- fugere vellet, comes adjuravil euro in noinine Do-
diyi, et fragores arnioruro,. et equorum freinitus ; mini, ul staret, el diceret ei, quis essel, et cur hoc
sed nec umbras videre, nec voces intelligere potui. facerel. Tunc ille subsistens, ait : Ego sunVvcster
Cum autem redisserous, jam archiepiscopum inve- ille milcs, et haec est illa mulier nobilis, uxor illius
nimus iri exlremis, nec posl has voces 15 diebus3 militis, quem pro amore nieo interfecit, ut licen-
supervixit. Unde conjicilur, euin ab illis spirilibus5 titis ac frequeutius meo concubilu frtieretur. Etiti
raptuin, a quibus audilum fuerat rapiendum. Hinc• hoc peccalo ambo mortui sumus : nisi quod, heu
apparel, quales equi sint illi, super quos aliqunndo, n sero ! in hac ipsa morte poenituimus. Tale auleni
defuncloriim animae videntur equilare. Smit enimi iitinc tormentuni palitur, quod singulis noclihus a
daemones se in equos iransforinaiilcs, quorum ses- . me intcrficitur et coroburitur. Taiiliiin Cniin dolo-
sores sunt animae miserrimai peccalis oneralte, rero palitur in iclu gladii, quo eam ferio, qtiam
tanquam armis quibusdam et clypeis omistatae (scd1 tiullus unquaro in inorte sua passus est, et mtilto
revera propriis sceleribus inforniis lalibus oiiustn majoreni in corobuslione. Ad hacc comes : Quis est
tse). Juxta illud prophetictim : Descenderunt in in- ille equus, super quem sedes? Diabolus, iuquit,
fernum cum armis suis (Ezech. xxxu), id esl cunii quidam esl, qui nos ineffabili vexatione torquet.
raembris suis, quae fecerunt anna iniqiiiiaiis pec- Posselne vobis, ait, aliquis succurrere? Possel, in-
cnlo, nolentes ea facere arma justitiae Deo. Cer- quii, si vos fecerilis in cunctis congregajionibus,
lum est aulem equum animal esse sujierbum , ett qiiie vobis subjeclae stint, orare pro nobis, et a
conluniax, conteniioniset belli cupidum, fccvenlemi presbyteris celebrare inissas, et psalmos a clericis
ad coituni, et in libidine praepoteiiteiiv. Daeiiiones
; decantari. Talis erai equus, super quem asceniii
igitur in equos transformali, significant sessores; infelix ille Malisconensis, de quo refcrt Peirus ab
suos se htijtisinodi sceleribus obleclasse. bas Cluniacensis in libro Miraculorum, quod curo
755 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACIH i56
die quadam solemni ille Maliscone in proprio pala- A dit; cujus habenas ille accipiens, qui propler illum
tio residerel, mnltis niilitibus diversi ordinis sli- venerai, velocissirao cursu per aera cunciis viden-
palus; repenle ignolus hoino insidens equo per tibus ferre ccepit.Jlle aulem miserabililer clamans,
ostium palatii ingressus cunclis videntibus et ad- Siiccurrile, cives, siiccurriie, lolam civitatero coro-
niiranlibtis usqtie ad ipsiim pervenit, dicens se velle movit. Omnes anteni currentem eum per aera con-
ei colloqui, iroperans ei nt surgeret, el se sequere- spexerunl, quauditi naturali oculorum acic potuc-
tur. Qtii invisiliili poteiillae riori valeris resislere; runt: sicque landein sublraclus visibus bominuin,
surrexit et usqtie ad ostiuro domus processit: ubi iaclus esl seternus socius daemonura.
equum paraluro invenii, qtiem jussus siaiiro ascen-

DE BONO REGIMINE PRINCIPIS.

CAPUT XIV. CAPUT XV

Ue coitttiiuendd rege, el primo de moribus ejus. B De siudio ejus, el sapieiUia.
Enm, inquit, (Deut. xvn1, conslitties regem, qitem Poslquam aulcm, inquit (Deut. xvti), sederitinso-
Dbminus Deus tuus elegeril de medio frairum lio regni sui,describctsibi Deuieronomiumlegis hujus
ttiorum.Quaerilur, ieur Deo displiciierit populus, in volumine. Igitur princeps, juris non debet esse
qtiando sub Samuele regem sibi desideraveral fieri, ignarus, licel miillis privilegiis gaudeat; nec prae-
cum lioc Jivvenialur permissuiii. Ad quod dicen- iextu militiae legenv Doinini permittitur ignorare.
(Itiro est, quod ideo displictiil, quia non praecepil, Sed el princeps Clirislianissiraus legibus suis indi-
iit hoc fieret, sed desiderantibus permisit hoc cit: « Nec dedignetur princeps sacros canonesInii-
facerc. Cuiiique, [ucrit. constiiutus, npn. multipli- tari. lnutilis enim est onvnis constitulio principis,
cqbil sibi equos, quofum iiumer.osilate sil sub- si non est ecclesiasticae disciplinae conforinis. >
ditis onerosus. Equos mnlliplicare, est plures , Sequilur : Et habebit secum, legelque illud omnibus
qtiani iiecessitas exigat, vanae gloriae causa, vel diebus vilmsum. Necessaria esl ergo principi perilia
crroris allerius congregare. Multo minus ergo licet litterarum, cui quolidie legem Doniini legere prx-
ei multiplicare canes, aut volucres rapaces, aul cipiiur. Qua enim die legemnon lcgeril, non-ei dies
beslias truces, et quaelibelportenla nalurae. De hi-, viiae est, sed dies mortis. Hihc est quod in Jilleris,
slrionibus aulem et mimis,' scurris, et Ienonibus, quas rex Romanorum misisse legitur ad regem
nierelricibiis, et liujusroodi prodigiis' hoininuin, Fraiicorum, lioiTalur euro, ul liberos suos liberali-
quaeprinceps jiotius exlerminare, quam fovere de- C i bus disciplinis iusirui faceret; adjecitque inler cae-
b.et, non eral in lege' meptio facienda. Sequiiur : tera : t Rex illiiteraius est quasi a.iims coronatus. >
Nec reducei peputum in JEgyptuin, id esl inferiores Quod si forle illilierattis est, certe litterarum cou-
non corrumpal exemplo : quia siliis eum regi necesse est. Hinc est quod exem-
plar legis sacerdotibus Leviticae tribtis jubelur as-
ComponUurorbis suroere, id esl a catbolicis viris et litteraiis. Plalo
Regis ad cxcmplum, nec tic infleclcre sensus eiiim, til Boetius tcsii.s est, respiiblicas fore bealas
llupianos etlicia valent, ut vita regemis.
Mbbile muialur seinper cum principe vulgus, dixii, si eas aut sapienles regerent, aut earuro re-
clores sapientias studerenl, Sapienlia eniiii ipsa di-
Sequilur : Nec habebit uxores plurimas, qum aili cil: Per me reges regnaril, et conditores legumju-
cianl aritmam ejus. Curo in aliis plures uxores esse sla decernunl (Prov. vni). GeiUiles eniiu sapien-
unius licilum fuerit, ul in Abrahain, et Jacoh, gra- tiain quasi Deum colebanl, sitie cujus Dei nutu ni-
tia propagandaeprolis, et fidelem populuro dilntan- bil faciendum credebaut. Unde el anliqui pbiloso-
di; in regibus perpeluo obtinet, ut una unius sit. pbi imaginero sapienliae pro foribus oinniunvlem-
Multo minus igitur licel ei fornicari, vel adullerari, ploruin piiigi cum hac circumscriplione Censue-
vel quavlibet stupra coroniiliere. Qtiomodo enim I* ] runi.t Ususroegenuil.peperiiineraoria, Sophiam me
hacc criniina puniel iii aliis, eisdero subjeclus? Se- vocantGraii, vos sapientiam. lEt haecilerutn seribi
quiiur : ATechabebit auri el argenti immeitsa pon- jusserunt: t Ego odi homines ignavos operae et
dera. Quid ergo hic dicunt, qui Doinino prohibehie jtliilosopbicie scientitc. > Esi auleiiisapieutia reniiii
aiiriim et argenlum sibi Ihesaurizant; quaestum ex divinarum et buinanarura princeps, et gerendorum
caltiiiiuia facienles , et quaerentes abundanliam evitandorumque scienlia, buic aiilem insislere, plii-
singulaiem de multorum iiiojiia, et de rapinis divi- losophari est. De humilifate ejus ae pietate sequi-
lias, bealiludinenv de calamilate? Non enim liabe- tuf : Non elevelur cor ejus i» superbiam super fra-
bil divitiaS, quas noraine.possidei alieno : el sibi tres suos, Quod praecipue iiecessariuii) esl, sacpius
privala eranl fiscalia, quae publica confitetur. Non replical; nuiiquam enini humtlilas salis videiur
esl aulein niiruni, si regt non licel habere privala commendata principibus, quia diujcillimiim esI, ut
iiscalia, cum nec ipse suus sit, sed subditoruro. gradtis honoris sion parint tuinoieroih aiiirooipsius
757 DE BONOREGIMINEPRINCIPIS. 738
praesidentis. Tarquinium eniin a regno superbia A i stam, est peccare propler eorum verilatcm qiuc .
dejecil. In jure auleui Romano cautum est, ul qui Jugiuntur. Vel etiam ad dexleram deelinare, est
jus reddit, se facilem in adeundo pfaebeat, con- virtulibus ipsis vehemenier insistere, et in virinlis
terani tameri non paliatur. Principes sicut medici operihus, quae in modo consistit, moilum excedere.
aunquam debent gravibus uti remediis, nisi cum Unde Juvenalis :
levium bencficio desiderata sanilas desperatur Insani sapiens nomen ferel, aqtius iniqui,
Vltra quam satis est, virtutem si pelat ipsam.
(undeLucius: t Principem sxvhm moribus esse non
oportet et qui rooderatiora consilia sequattir [8S],)»' El philosophus : t Cave quod nimium est, quia
et Ivicein 'gerere medicorum, qui morbos euranl, si hsec ipsa cautela modestiam deserit, eo ipso a
nunc ex inanilione in replelis, nunc refectione in virlule recedit. > Oirinis auteni vehemeniia saluti
vacuis. Kt dolorem eliarii sedant nuhc cauterio, iniinica esl, et excessus omnis in culpa, bonarum-
nunc fomenlis. Si enim citltarccdi aliique fidicines que rerum consneludo nimia pessima est. Unde
mulla diligentia procurent, quomodo oberranlis Salomon : Noti nimium essejustus (Eccle. vn). Quid
cbordae compescant vilium, el aliis concordem red- ergo niroium prodesl, si regina virluliiin nimietale
dant; quanta solIiciJudine oporlet principem mo- sui obesl ? Nimia quoque liumililas maxima pars
derari, ul subditos reddal quasi unanimes, el unius B superbiae esl. Ilem ad sinislram declinat, qui in
inoris habilanles in dorao ? Cerlura est [autera, subdilorunvculpis puniendis nimis pronus estad vin-
tuiius 'chordas reriiitti amplius, quam intentius dictam. Ad dexterain vero, qui mansueludini nimis
prolendi, remissarum namque intensio arlificis jndulgei. Iteruni non declinel in dexteraro vel sini-
opera convalescit. Quaeaulem semel rupta csl, nullo slrain partem. ^Equiias enim cui iudex obseqtiium
artificio reparalur. debel, amoris dexteram vel odii siriistram nescit.
Sit piger ad pwnam princeps, ad munera velox : Juste eum exsequi, e.T nec durius aequo, nec;re-
El tloleal quolies cogitur esse ferox. (OVID.) niissius in assertione, vel exsecutione juslitiae, ni-
Quorum alterum jusiiliae esl, allerum pietatis; bil aliud quam justiliam quaerere. Munera lainen
de quibus Salomoti ait : Mhericordia el verilas non curiales licenter accipiant, dummodo non extor-
le deserant. Circumda eas gulluri luo, el describe eas queant impudenter. Pudorem abjicit qui rogal, bis
in labiilas cordis lui.El invenies gratiam el discipli- etiam emit. Ad rei nainque vel spei pretitim vere-
nam bonam coram Deo et hominibus (Prov. m). cundiani vendil. Muiius vero injusla; pelitionis no-
Gratia nenipe debelur misericordiae , disciplina laro non habet, quod devotio liberalitatis oblulii,
vero jusiitiae. Qui sine prinia esl, oninibus odibilis; noh iroprobitas precaniis extorsit. Jta tamen ut
Q
est; qni vero sine secunda, oimiibiis conlempibilis. iniquorum munera non acceplet, ne aut ingraius
Plutarchus eliani librum scripsit De magistralruum sit, si eos non foveat accepto munere ; aut si fa-
tiioderaiione. Plalo (inquil) cum subdilos opprimunt verii, injiistus habeatur. Raiio ciiiin babenda est et
lnagislratus : t Perinde est illud, ac si capul corpo- causae et personac: uinec a turjii, nec lurpiler acci-
ris inlumescat, ut a racrabris aul omnino, aut siue pialur. Nam plerumque a manu, a causa, a lempore,
kigeiili niolestia ferri non possit. > Idera : t Cura in a loco vel modo splendenl rounera vel sordescunt.
subdilos poleslas saevit, idera csl ac si pupiSuin CAPUT XVII.
ttiior persequatur, vel eum suo mucrene jugules, De prwmio regalis jusiilim in ipso, et in hwrede.
qui tibi ad defensionem suara gladium dedil. >Uude Sequitur:Pf longoiemporeregnet, ipseeifilius ejus
Glaudianus: super Israel (Deut. xvn.) De virtule nathque pa-
Sis pius iti primts, nam cum vincamur in omni lentmn saepe prolenditur successio filiorunv, et
Slunere, sola Deos wquat clementia nobis. succedentiunv felicitas ex. descendenlinm iniquitale
Tu licet exiremos late dominere per Indos,
Te Moedus,ie motlis Arofis, te Seres adorent. pracscinditur, juxla iliud: Injusti autem disperibunl
Si meiuis, si parva cupis, si ducerisira, siinul, reliquiw hnpiorum interibunl (Psal. xxxvi.)
Servilii paiiere jugum, tolerabis iniquas ] lteni regiium a genle in gentein transferuir propler
D
liuerius leges, lunc omnia jura tenebh,
Cuin poierh rex esse lui, proclivior usus injustitias, el injurias, et conturaelias, et diversos
In pejora dalur, suadeique licentia luxum, dolos. Injustiiia-, ut Sloicis placel, est menlis ha-
lltecebrh effrena favet,lunc vivere caste bitus, qui a regione moruin exleriiiiiiat aequilateni.
Aspetius,.cumprompta Venus,,tunc durius irw Justilia esl non nocere, et ex huroanilalis ofliiio
ConsuHlur, cum pmna palel, sed comprime molus.
Nec libi quid liceal, sed quitl fechse decebit noccntes prohibere. Nocere est injuria nocenles,
Occurrat, menlemque domel tespectus honesii. non impedire. lnjustitia conlumelia est, quando
CAPUTXVl. tumorem menlis in laesionealterius manifesia ope-
De ipsius aquilale. risscquela eomitaiur. Dolus, ul Acquilius definii,
au-
Sequitur : A'ec dectiiiet in parlem dexteram, sivei esl cuni aliud agitur, et aliud simulaiur. Malus
in sinhlram (Deut. xvn). Declinare in dexleram, lein, quando fit in intentione nocendi, et qnafi. in
est non Dei graliae, sed sibi retribuere velle quod insidiis nocet. Dolus igitur quia ex lirnore esl, ad-
jectum est. Vel declinare in dexleram vel insiiii- yersatur fortitudini, contumeHa vero prudenJae,

(83) Seneca.
739 HELINANDIFRIGIDl MONTIS MONACHI 740
qtiDBdicil sibiipsi : Vlquid superbh, lerra el cinis ? A imperii non pergis, auctorcPliiIarcho. > Sequvmtur
(Eccli.x.) Iniuriam lemperanlia non admittit, no- postea politicae corislitulionis capitula. Est itaque
lens inferre alii, quod sibi nollet ab alio irrogari. respublica, ut Plutarcho jvlacel, corpus quoddam,
lnjustitiara jiistitin extludil, faciens aliis, qtiod sibi quod divini muneris beneficio animatur, el nntu
vellel fieri bene et honesle. Quod aiilem adtlit di- summse aequitalis agitur, et regilur quodain moile-
versos, puto ad oinnia comniuniler referendum; rnmine rationis. Quaeenim ad religionem peilinenl,
non solum ad viiiorum diversas species,-scd eiiarn vicem animaeobtinenl. Princeps-caput litijtis corpo-
ad divcrsas persoivas, cl ad-omnes nvodos, quibus a ris viri subjectus Deo, el his qni vices Dei agunt
qiiocnnque Iioccvitia coiiimiiiuiilur. Pririceps eniro in lerris. Cordis aiitem locum senalus oblinet. Ocu-
leitetur pro omnibiis, el omnium eiiam auctor vi- lorum, auritim, et Hnguae oflicia sibi vindicani ju-
detur csse;quia, cum oronia possil corrigere, eo- diees , el praesides provinciartim : ofliciales et
riiii) merilo particeps esf, qtiae nolnii, ciim poiuit, mililes manibtis coaplanlur : qui setnper assistunt
einehilare. Cuni enim poteslas publica sit, omniuni principi, laieribusassiroilaiilur; -quacstores et coro-
vitcs exhaurit, et ne in se deiicial, incoluroilaiem mcntarienses, non illi qui carceribus pracsuni, sed
omniiiin debet procurare membrorum. Sicul autem comiies rerum privaiarum, vcntris et intestinoruin
potentes potenter iermentq patie.nlur (Sap.' xj), si a B ferunt imaginein; pedes agricolae -sunl. Ex his
justiiia deflexeiinl : sicel juslitiae praeroiis frucniur ergo quartuor illa sunt, quaePlutarchus principibus
abundanliiis, si recte exercuerint poterilalum; et inculcare conatur, revereniiam Dei scilicet, et cae-
lantnm in fiituro prae subditis habebunt gloriam, tera supradicta.
qiianla virtuie eos in mngna dclinquendi liccntia CAPUT XIX.
jtraecesseruiit. Unde dicitur : Poluit transgredi, De reverentia Dei el culiu sui.
el non est transgressus (Eccli. x-xxi). Ad jusliliam Miro aulera modo Detts intelligenliam stti sic in-
ttamque repiitatur principibus, etiam cuih teinpe- fundit, ut stibtraliat; sic subirabit, ut iufundat.
rant ab injiniis : elfaculias delinquendi cst eis nia- In mullis enim roultipliciier lucet. Esl aulem a
teria meritorum. Declinare auieth a nialo in eis maiestaie ihirabilis, a snpicntia venerabilis, ama-
magnura est; etiain si magna bona faciunt, dura bilis a bonitale. Et liic esl funiculus triplex, inter
lamen subditos indulgeniia sua non perimant. Creatorem scilicet et crealuram, qui facile non
Palri ergo succedil filius, si palris juslitiahi iinita- rumpitur; sed ut limealur, honoretur, et diligaiur.
lur. Cbaritas aulein ininime. servalur, curo aroe- Calilur aulem dupliciter, aflectu meiiiis, et exhi-
rem, qui patriae ei parehlibiis praecipiie debetiir, r biiione corporis. Revereniia quaecorpofaliler exhi-
pater transfundit in filios, et filialis affeclus pa- bslur, aul in persOnis consislii, aul in rebus. In
lerni pecloris ccllam solusexliatiril. Al hodie vilia personis, aui a naitira aul ab oflicio, aut arnoribus,
liberoruin saltiti reipublicae pracferunlur; licet sa- aul a coiidiiione, aul a foriuna. Nalura, ul paren-
lulem poptili liberis oronibus oporteat anteferri. les, cognali et aflines. Ofliciuni est debitum exse-
Iniibro eninv Regiriim latenter Saul arguilur, quod quendi, quae uiiicuique ex inslitulis, aut morJbus
in yoto isto de diurno jejunio pepercit Jonaihsc, agenda siint, quortim agendortiin alia ad publicum,
contra ijisius religionis votum, cujus praevarica- alia ad suum ctijusque pertinent slatum. Nam ofli-
tione populi corruerunl (I Reg, xiv): et.Heli eliam, cibrum quacdampublica, quaedamdicunlur privaia.
iicel in se sanclus esset, quia filiis pejvercll, periil Frivala enim tol sunt, quot sunl personae. Publica
(J Reg.w). Ul auie.in de cteteris laceain, quaiiluin aut a divino aul ah liuinano jure dcscendunl. Pu-
rcmpublicam dilexit Deiis Pater, qhi propter eam blico offlciolanta debeiur.reverentia.quaiiiaest emi-
proprio Filio suo non pcp,crcil,-sed pro nobis omni- nenlia cujuslibet mngistralus. Mos est menlis ha-
bus tradidit illuin? bitus, ex quo singulorum operum assiduitas ma-
". CAJPUT XVIII. nat. Hic .virlutes et vilia aeque complectitur. Unde
. i]R bonos et malos mores diciraus rnlos sive
De gualuor principi necessatiis, el cetpore rei- inorigeros
publicm. a borio, inorosos a nialo nominamus. Condiiio cst
Quaiuor antem principibiis inculcare Plutarchus slatus persona: fortuilus, quo aut in adversis, attt
nililur : scilicel reverenliam Dei, culttim sui, dis-. in prosperis degitur. In his autem qui divina jura
cvplinam officialiuriv, ci polestalem aHecluum.et ministrant, Deus prae caeleris aut honoratur, aut
protcclionem subditoruro. Nam qualis debeal esse spernitur, ciim illorum bonoiem et contempiiim
princeps, elegantcr descripsit, in libro pulcher- proprium repulet dicens : Qui vos spernit, me sper-
rimo, qui inscrihitur: Insiilutio Ttajani; cujus prin- nit, et qui vos recipit, me recipit (Luc. x). Reveren-
cipium superius in locosuo posuimus. t Denique lu, tia qtiae in rebus consislit, aut in corporalibus est,
ait, quidvis, reclissiine geres, si non recesseris a aul aedibus, et locis.sacris, aut sacrificiis; aut in
icipso : si primo le composueris ad virtutero, recle spirilualibus, ul snnt Jura, quae sacris rebus coro-
procedent universa. Polilicac cnim coiislilulioiiis petunt, quae temerare sacrilegium est morle ex-
maiores libi vires exclusi, cui si obtemperas, Plu- pianduro. Reruro aulem sacrarum immunilales con-
larchum vivendi habes auctoreni. Alioquin praesen- vellere, insurgere in Deum esl. Cultus sui inaiime
lcin ejiistolam leslcnt invoco, quia in perniciera in temperaniia consislit. Marctim Calonem eodera
 741 DE BONOREGIMINEPRINCIPIS. 742
'
vino quo remigcs contcnlum fnisse tradunt. Caius A A candiim vel deierminandnm , pecnniam acceperit,
Curius Sabinorum victor nolens agros suos ex se- quo magis ad minus quid ex olDciofnceret. Haec
natusconsulto ampliari, gregalium portione con- verbii legis sunl. Iterumque pmnes cognitores nul
tentusfuii; maluin civem dicens esse, cui non satis judices a pecuniis elpatrociniis manus abstineanl.
esset id quod caeteris civibus. Neque eninv alienum jurgiuro suanv piitent praedam.
CAPUT XX. Plebiscilo eiiam conlinelur, ne.quis praesidum mu-
De officialium disciplina. nus, donumve caperet, nisi esculentum, poculumve;
Seqttitur de potestale el officialiumdisciplina. Ni- et id quidem inler dies proximos porrigalur, sed
hil iniquo divilis consiliario perniciosius. Unde in nec exenia producenda sunl ad munerum qualila-
Proverbiis : Omni cuslodia conservacor tuum, quo- lem. De talium rouneribus, ail epistola Severi-iro-
niam ex ipso vita procedil (Prov. IV). Esl igiliir peraloris : t Vetus proverbium esl, nec omnia, nec
providendum potcstaii, ne consiliarii indigeant, semper, nec ab omnibus. Nam valde inbumaniim
neve aliena immoderalius concupiscant. Nihil est est a nemine accipere, passira vilissimuin, per om-
sceleratius quam amare pecuniam, etc. Non so- nia avarissimum. >
1titit in cordc, id esl in consiliario, sed etiaro in CAPUT XXI.
ventre et inlestinis reipublicae, id est quoesloribus, B Depublicis exactoribus, el eorum violeiilia.
et comraentariensibus haec ratio servanda esi. ln Egregie autera de tnlibus ait Laurentius Medio-
lateribus quoque, id est illis, qui semper principi lanensis episcopus, ubi publicos exactores descri-
assistunl. Nam a conviciu mores mutaniur. El qui bil : Publicanus, inquit, est caput rapinae, lex vio-
tangit picem, inquinabilur ab ea (£ec/i.xni),uvaqiie lenliae, pracdo sine pudore, medicus exlermiiiii, im-
conspecta vel contacta livorem dttcit ab uva (Juv.). manior furibus; nnm fur limens delinquil,bic auteui
Ita quidam legati aposlolicse sedis in provinciis de- confidenter. Fur laqueos I.egis liinel,. hic quidquid
bacchaiiliir, ac si ad Ecclesiam flagellandum egres- fecerit, legem vocal. Quis eo iniquior, qui verbo
sus sit Salanas a lacie Domini, accepiores pcr- juslitiae justitiam damnat, el armis iniiocentiaespo-
sonaruro, et quasi quidam bonorum mallei. lnde liat, vulneral,occidilinnocenles?Lege utique legcni
Juvenalis : periinil, et dum nlios urget ad legem, ex lege de-
Omne animi vilium tanto conspectius in se jicil. Publicanorum autero a maximo usque ad ini-
Crimenhabet, quanlo major qui peccal liabelur. niinumccelus concussioni poliusqiiarojustitiaevacat:
, Episcoportiin noinen et oflicium venerabile es- el ita in populum debacchanlur, ul quod reliqu.it
sei, si lanta implerelur sollicitudine , quanta in- iinus, alii non auferre; lanquam ad hoc coiisiiiutA
lerduui appetiiur arabiiione : et diligerenlur ut C sunt, ut residuum locusiaecomedat bruchus.. Offl-
palres, liraerentur ut domini, colerentur ut sancti, ciali Caesaris nisi in oronibus acquieveris, Cacsari
s'i exactionibus parcerent, el projicerenl ex animo conlradicis. Et quidquid diclel, nisi sit sic, et nisi
quidquid provenit ex caluronia, nec omnem quae- sic siet, est in personam regis, contraque coronam;
stum pietatero jpularent. Iu domibus praelatorum quidquid dixeril ila obtinel, ac si iiivenialuf in
et principum omnia liodie venalia sunl : fruslra actis; et cum alias habita moderatione inculpatae
apud curiales de lesiimonio conscienliae, de venu- tutelaevim vi repellere liceat, concutientibus ofli-
stale inorum, de torrente cloqiientiae, nisi pretio1 cilialibus, spolianlibus, lorquentibus , inutirc non
inlervenienle confidis. licet. Haec autem oinnia in principem redundant.
Ipse licel veniasmusis comilatus, Homere, , Singuli quippe tenentur ad singula, piincipi vero
Si itihittiliuleriSfibh,Homere,foras. oncra incuiiibuiil universa. ^Princeps atitero legis
Ego etiam credo me vidisse ostiarios cerberoi nexibus dicilur absolulus, non quia ei iniqua liceat;
duriores. Apud inferos tamen, cerberus, ut aiunt,, sed quia is esse debel, qui non liroore pcenae, sed
unus est. Sed quot stint diversicula curiarura, lol amore justitiae aequilatera cob.t. Nain in negotiis
cerberi. Tola eniiii farailia aut raordel, aut latrat. • ji ptiblicis nil ei velle licel nisi quod lex aut teqtiitas
Yetus Proverbium esl : tVacuae manus temeraria i persuadel, aut ratio coromunis utilitatis inducit.
petilio est. >Apud advocatos quoqtie el ipsuro silen- CAPUT XXII.
tium venale est. Hoc fortassis a Demoslhene ac- De wquitaiejudicii,
cejierunt, qui cum Arislodium auclorem fabularurai iEquilas atitem juris, ut jieriti asserunl, est re-
interrogasset, quaniura roercedis, ut agerel, accc- rum convenieritia.quac cuncta coaequiparat ralione,
pisset, et respondisset,, talenlurri. At ego, ailDe- et in paribus causis paria jura desiderat. Lex vero
niosihenes, plus accepi, ut lacerem. Causidicorumi ejus interpres esi. Quidquid autem acqiiinnesi, ita
linguadamnifica est, nisi eam, uldici solet, funibusi denium justiini est, si est voluntarium. In niilla re
argenteis vincias. Nibil autem, ut ail Seneca, ve- botlie laniuin offendunt hujtis saeculi polestales,
nali misericordia inopius. Injuslum prorsus estt sicut in judiciis, non attenLleriles quod scriptuni
misericordiam vendere, sive justitiam. In lege vero) esl: In quo judicio judicuveritis, de vobis judicabi-
scriplum est : Jusfe quod justum esl exsequerisi f«r (Mattli. vn). El illud quotl supra posuimus :
(Deut. xvi). Lege quoque Julia repetendarum lene- Juste qitodjuslum esl exsequeris ( Deut. xvi), id
lur, qui cuin haberel aliquam potcsiatem, adjudi- est sine acceplionc personarum vel rounerum, inox
7JS HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI M
ut tibi Jiquebit de causa , justam de ulraque parte A , ludo solemnis est, ut ea die qua quis mililari cin-
feres sentehliam. Nam dum catisa anceps est, pro- gulo decoraltir, Ecclesiam solemniter adeat, gla-
telanda est senteniia, quia feslinata judicia pariunt dioque superaltari posito, el oblnto quasi celebri
posnitentiam. Si e.rgo in judicando periculttm vitari professione facta, scipsuro allaris obsequio devo-
non poiest, niliil est utilius.qiiara differre. Si autein veal, et gladii, scilicet officii sui iugem Deo spon-
alieruiriiis Jitiganlium' pericliialur utilitas , el rei deat fainiilntum. Eis ergo pro Ecclesia plurimum,
tlifliculias riioram hon exigit, iniquissiinum est ju- conlra Ecclesiam licel nihil. Aut eniiri plus, aul non
dicium protelari. Ipso aulem jufe.caiilnm est, ut nvimis in sua professione faciunt, quarn episcopi
sacrbrum Evangeliorum Scripturae terribiles ante et abbates, qui schediilam oflerunl. In quibusdanv
sedem judicis deponarilur, ibique [ab initio usque eliam locis moris est, mililcra in craslinum conse-
adfiiiem perinaiieani, nec amoveantur, nisi sen- crandum, loiani noctein pravcedenlem pervigilem
teivtia recitata; qrio totfus cOnsistorii latiludo Dei in orationibus dncere, et-nec jacendi, nec sedendi
ipsius replela praeseniia, omnibus' .ad sacrosanclas babere liceniiam; nisi forle repentinae infirmitatis
Scripturas roeuim incutiat, et revereniiam:;-et ab necessitas coegerit, sed tota nocte staniem orare.
inquisilione verilalis omnis iniquilas propulselur. CAPUT XXIV.
Ut aulenv dicilur in lihro codicis secundo, procii- B 1 Quorfobedire debenlprincipi, sed magh Dco.
viora sunl jttra ad defendendiira, quam ad impu- Primum hominium Deo debetur, cnjus esl homo
gnandum ; faciliusque ad exceplionem , quam ad creatione et redemptione, Secundumautem homini,
actionem trahunl. Unde cum non omnes ad accu- salvo lamen dominio Dei, qui ab omnibus bomini-
saiionem adroitlanlur, omnes nd defensioiiem ad- bus snis exigil innocentiam. Cum periculo ergo
iiiitiuniur, nisi aliquis absens dnmnaiidiis esl. innocenliae nemo cuiquam debel lidem., ncc abbaii
CAPUT XXIII.- monachus, ncc patri filius, domiiio servus, nec
De militurii electione, et eorum officio. «larito uxor. Esl igiluf priricipis providere in pri-
Vidimus de membris caeieris reipublicae; nunc mis, ne roiles suus perdat imioceiiliain pro defen-
de mililibus videamus,qui manus apjiellantur. Nul- sione reipublicae; sine qua respublica salva esse
lus, ul ait Vegelius Renatus, qnCm oporieat vel non potest. Splns enim ille princeps esl bonns, est
meliora seire, qtiain pfincipem. Christianus prin- el judex incorriiplus , cujus sontentia ex conleni-
ceps roililes magis a fnlecl uioribiis, quani aviribus platione assidua iniago est ajquilalis. E_stenim pu-
debeteligcre. Nostri atiiem milites hodie sic ad belln, blice aiquiialis vindex , eJ asquiialis servus, ei in
qunsi ad nuptias, dealbati procedutit. ln caslris sermo **eo personam publicam gerii, quod oroiiium injurias
illis csl dc conviviis, in corivivio de armis. Duo el damna corrigit, ei Onvniacrimina media aequi-
sunl, quaeTaciuiU mililem, lam corporalem quam tatepunit; cnjus ofliciuin est illis, qni nimirum
spiriiualeni; electio et sacraiiieiitiiin. Longa pax possunl pluiimura prodessc, Ct qui nocere deside-
nilliiem incuriosius legil. Lucio Flacco el Caio rant, pluiimum adversari. Unde el in sacra Scri-
Varrone consulibus, milites priroo juiejurando facti plura columbac gladius appeljatur (Jcr. XLVI),quia
sunt. Aniea eiiim sacramehio tantuin modo a tri- sine felle rixatur, sitie iracundia ferit; et curiidi-
bunis rogabantur. Conceptio sacramenli leste Ve- micat, amaritudinem nullam recipit. Naro, ul ail
gclio liaecest. Jurant raiiites per Deuro, el Cbiisliiin Ciceroorator egregitts, tsicul lex persequitur culpas
cjns, et Spiriluro sancium, cl per majestatera prin- sine odio personarum, ita princeps facere debet. >
cipis.qtiac secundum Deum liumanogeneii diligenda David vir sanguinUro dictus esl, non proplcr bella,
cst et colenda, se slfenue facturos oinnia, quae ut ail Aiigustiniis, sed propler Uiiatn. Nam nec
prsecejieiii princeps, nunquam deserluros militiara, Saniucl, nec Elias, nec Phiiiees vir sanguiiiuro ap-
vcl niorlem recusaturos pro republica, ctijus sunt pellatiiscsl, cum quilibel eorum sanguineni fiideril.
conscripti Tnilitiae.Catoiuilitem non dicit, nisi eum Pulchre aulem secundum Stoicos liclor dicitur,
qui sacramenlo ad niiliiianv jam conseCralus esl. jj quasi legis ictOr ; quia ad ejus spectat olficimnfe-
Miles igitur sicul laboris, ita etJionorts est. Neme rire, quero lex judicat ferieiidnin. Unde et antiqui-
enim sibi honorem suraat, Tiisi qui vocatttr a Do- lus illi, ctijiis nianu judexiunocens nocentem punit,
mino (Uebr. v).: Qui .11011 electus seipsum miliiiae cum gladius iinmineret, dicebatur : Obterapera
ingerii, in.se gladium provocat, quem propria leme- Jegis arbilrio, vel legem imple, ut vel sic mansue-
ritaie usurpat. Usus auteni ordinatae militiae est tudo verborura puniendi rci trisliliara niitigaret.
tueri Ecclesiam, iropugnare perlidiam, et.sacerdo- Cum ergo niililes sini manus corporis publicaepo-
tiUm venerari, pauperuni propulsare injurias, pa - testatis, illius priiicipis manus sanguine plenae suni,
care provinciam, pro fialribus (ut sacrameiiti docet cujiis bfliciales et milites vel iiinocentium sanguincni
conceplio) fundere sanguinem. Miror auleni quo- funduiii, vel innocenles oppriinunt. Hujus ergo prin-
liiodb ptiiiceps illis habet fidem , quod videt Deo cipis oratio liunquani exaudienda est, eleemosyua
suo, ctii, ul caelera laiceain, el sacraihenlo mililiae Deo nunquaro accepianda.
alligati sunl, lidem debitaro 11011servare. Neqna- CAPUT XXV.
quaro fidem servabit secundam, qui priroam irritain De muluo affeciu principh et subditorum.
facit. Deniqtte consecralio inilitis hivc esl. Consue- Uliimum eorura, quae Plutarclitts babere jubet
 "i5 , EPISTOLA AD GALTERUM. 746
principem , est amor subditorum. Codrus enim A lyrannuni Sicilia?corporis sni circumsepltim cu-
Atheniensium rex pro vicloria populi sui seipsum stodibus : < Quod tantum maliim, inqnit, fecisli,
morli tradidit. Nani mulalo regis habitu snrmenla ut a lara mullis cuslodibus necesse habeas custo-
coiligens, castra hoslinm ingressus, a milile quem diri? > Principem enim sic oportel vincere obse-
facile in jurgio percusserai interfeclus esl. Unde et quiis oninium affectus, ut quisque subditus pro eo
illud poelicum : periculis irominentibus caput upponat. Sic etiam
ef jitrgia Codri. nrgenle nalura pro capite cacterase solent membra
(Vmc.) opponere. Unde Claudianus:
Decius dux Romanorum se pro suis exercitibus JVonsic excubiw, non circumstantia teta,
morii devovisse,percelebre est. Julius etiam Caesar Quam tulalur amor: rion extorquebis amari.
dicere solilus "erat : Dux qui non laborat nt mili- Ilwc alletna fides, hwc simplexgralia donat.
libtis charus sit, mililem nescil amare, nescil bu- Hucusque dictum sit de instilulione regum et prin-
militalero ducis in cxercilu, el adversus hostera cipum ; qualiter se habere deheanl, vel domi vel
debere esse. Idem eiiam pistorem in vincula con- miliiiav, non solum secundum leges divinas, sed
jecit, qtiia sibi meliorem panem quam caeteris cliam humanas; quae eatenus valent, quatenus a
niilitibus in nvensasuperposuerat. Alexandermiliiem jj divin.is non discrejiant. Alioquin falsum est quod in
suuni Macedonem senio confectum nimio frigore lege scriplum est : Qtiod principi placel, legis habet
obslupefactum, ipse in sublimi et propinqua igni vigorem. Nullasenim Iegescredunt quidamcivilibus
sede sedens cum animadverlisset, siatim descendit, praelerendas : sed.has Anacharsis Scytha telis ara-
et in suis manibus corpus frigore duplicalura in neis comparavit, quae muscas et culices delineiil,
suam imposuil sedem. PJalo curo vidisset.Dionysium et volalilia grandiora Irnnsmittunt.

HELINANDI AD GALTERUM CLERICUM

EPISTOLA

Scripta nomine Guillelmi, fratris ejusdem Galteri. Inscribitur aulem : Liber derevara-
* v
tione lapsi.

Ob lamenlationes, et vae, oe carmine nihil ad C nulla salus grata ? Plane iruslra saiuiatur, a quo
te (86); carmen enira illis debetur, quibus bonuni salus iion oplatur.
cst confiteri Domino, et psallere nomini Donikii Quis dabil aquam capiti meoel oculismeisfontem!a-
altissiroi. Carmen illis debelur, quoruin in cordibns crymarum, ul copioseltigeain dignuro tnei fratris in-
canlalur Domiuo, psallilur sjviritu,mente jubilatur: terituro? (Jer. ix.) Juslus es, Domine, eliamsi dispu-
et quorum operalio Christo citharizal, el organizat tem lecum. Yerumlamen eliam jusle loquar ad te,
cogitatio, psallerizat oratio, devolio lyrizat. Nihrl non tnnquam lecum dispulans, sed tanquam lecum
euim libi el carmini. Non est enim libi cantare compntans, qua? mecuni supputo, et fralri meo ini-
canlicum Domini in lerra aliena. Nihil libi et ave, pulo. Adhuc enim frater nveus mendicat siliquas
qui non mutas nomen Evae; nihil tibi et sglve, qui porcorura in regione illa, in qua fames oritur, nec
nun salvas commendaia, dum mandala non servas, iviorilur; ubi egestas incipit, nec desinit; nec re-
dtim le non paras ad judicium, non comparas auxi- cordalur infelix, quanti non solum fllii, sed et mer-
lium advocati lui Chrisli, sed Salvatori tuo crucem cenarii in domo patris stti abundent panibus (Luc.
reparas secundam, mortisque libi praeparas secun- t xv). Ipse vero nec dolore concutiiur, nec rubore
dae c.riiciatum.Nihil libi, el vale, qui non vivis nisi confunditur, quod et fame pereai, et sili torreat,
male, qui valere non aflectas, dunvdelrectas posni- D etlabore faligetur, etservitnle prematur. 0 quani
tere. Tu ergo, anima mea, fralri meo exspectanti et facili transitu haecomnia transiret, duobus tanttim
reexspectanii modicum in sieculo, nimium in pec- passibus a tam gravi exsilio resiiiret; quoruni
cato, roanda el renvanda lamenlationes el vae.Per- primo reverteretur ad se, ad le vero, Pater, altero
lustrata nainque cum o.rani sollicitudine materiae coWerterelur! Jnssisti autem roilii, ut non solum
praesentis tota multitudine, nil invenire potui, quod euiii, sed' el quemlibet proximuin meum diligam,
milterem pro carmine;sedplenusanvaritudi"ne, ple- quanlum meipsuin. Sed quis roihi proximior fralre
nusanxieiudine, quodscripsi, scripsi. Salusnon sano meo? Nusquaui ego lotus adsum, ubi abest frater
niissa nugatoria est, missa vero invilo superflua. incus, diroidiuro scilicet animae meae. Noritve, Do-
Deniquequid prodest alicui salus ulla deslinata,cui mine, te jubes diligi in lota anima? Quomodoergo

(S6)All«diiadHbrum in quo erant laraentationes, carmcn ct vae apud Ezech. n.

PATROL.CCXII. '24
 747 HELINANDIFRIGIDl MONTISMONACHI 7JS
tola anima tc diliget, nisi utraque ejus medieias te A ' Jejunus raro stomachus vulgaria lemnit.
diligat?Non enim bene dlligeris ad medietatem. Ut (HOBAT,,H Sat., 2, 58.)
crgo le lolus diligam, facoroul le diligam, etfra- Anima saltirata calcabit favum,- ariiina vero esu-
ler meus. Si vis ut sequar le, seqtiajur, obsecro, et riens et amarum pro dulci habebil. Probabile est,
frater meus : neque eiiim diraidius sequi te potero. ail Seneca, quod iiatura rlesiderat, ad supervacua
Ut rae totum salvum facias, salvum fnc et frnirem sndaiur. Taceo, quod ad conservandam sanitalem
nveum, qui lotum hominem snlviim fccisli in Snb- nihil eflicacius quam cibi el j)otus idenlilas con-
balo. Quippe nil fncisad medielatem, sed quidquid servaia. Variaenim fercula variarum sunt natura-
facis perflcis. AHoquinnon dicerei ur id operibus rum. Omnis aulem (alis varielas parit humortim
mis quod tiniversa essent valde bona. Et in Deuie- reptignaniiam, el omnis bnmorum repugnantia re-
ronomio: Deiperfeclasiint opera(Deuler. xxxn),etc. piignal sanitali. Unde elegantissime et prudentis-
siroe respondit quidam de nosiris adolesccntibus
Ob lamenlalionem el vae.Laroentalio de praesenli Belvacensi
episcopo eum interroganti, uude con-
est; carmen etvae de fuiuro. Yse tibi proposui, ul sanior et pnlchrior esset in clau-
ab eo fugeres; lameriiaiiones proposui, ut ad eas lingeret, quod
Carmen veronec ut remota stro, quam solebat esse in saeciilo. Quta, inqait,
confugeres. posui, B uniformiter vivo et decenler. De
omnis laelaarei memoria , ntilli tratisilorio decori hateo quorum primo
utsanus
cor tuiiin apponeres, sed quandiu le super flumina sacculoautem sim,rde secundout pulcher siin. In
vivebam lam deforroiter quam mul-
Babylonis sedere cognosceres, fleres, plorares, ge- tiforriiiter; de
rneres , el in ejus salicibus organa suspenderes . etiam quorum primo turpitudo nascitur,
et te totum medullitus ex- corporaiis, de secundo aegriiudo. Perrexilque
(Psal.cxxxvi), penilus
dtdori. Nulla nulla de carmine meniio episcopus quaerere, dicens: < Quid ergo comedisii
poneres tibi, hodie? Satis, inquit, quid heri ? Siniililer saiis.
fiet, donec illud impleas praeceptum: cxite de Ba- Non qtiaero, inquil, de quanlitnte; sedde qualiialc:
hyloue, fugile a Chaldacis.Sed jam loquar ad le. quid comedisli beri, quid hodie? >— <Heri,
iutjuit,
Ipsa lamenlalio, scilicet qu» haclenus locuta est coinedi pisa et olera; hodie olera et
pisa; cras au-
pro te: Quomodocecidisli, Lucifer, qui mane orie- tetn comedam pisa cunv
baris (Isa. xiv), qui jubilabas Doroinocum matu- euin oleribus, posl cras olera
in ccetu in fletu pisis. > Yide ergo quam pulchro circuila
tinisastris, quando novilioruiii, eamdem sentenlintn circuinduxii, ul variis niodis
inonachorum, in melu conversorum, in conspectu oslenderel eadem se semper uti diaeta,
quaepraesiet
angelorum psaliebas Allissinvo. Quomodo atlra- „ corpori sanitatem el piilcliriludinem. Explosa
eiiva illa cauda draconis ctim sua tertia parle stel- < lurestomnis diflicullatis igi-
accusatio, quain conira
larum te etiam secura traxii, cui Deus dederat ltt- ordinein ihduxisti, et
impossibilitalis excusatio,
cein sapienliae, splendorem scientiae,jubar intelle- qnain pro parte adduxisli.
si in Neque enim ordo lam
clus; utciim slellis stanlibus luceres, velles, diiTuilisest, ut inflrmos non recipiat, cum et illis
perpeiuas aeiernilales? Nonparco libi.frater aman- satisfaciat et accttrate et delicaie: neque lu tam
tissime.ut mihi et libi parcat Deus. Cecidisti: infirmus aut debilis es, uiad iilttm poriandun< ne-
lvunquid uui cecidit, non adjiciet ut resurgat? qtiaqiiam sufftcias: cum ego non deficiain, te et in-
(Isa. xxiv.) Seplies in die cadil justus el resurgit firmior, el debilior. Et ut de me laceani, quapios
(Prov. xxiv), id est quotiescunque cadil.Toties titti possura osleiidere, qui de vila delicalissima vtl
resurgil. Tu qui cadis tota die, recidis quotidie, buiic ordiiiem, quem appellas durissimuin el difli-
cur non resurgis vel uno die ? ciHimumse transltileruiit, nec tamen adhuc ab eo
Quod aulem ordinem nostrum accusas inlolera- resilierunt, quamvis ei aslate juniores tesiat, et
bilis duriliae, profecto non ordinis, scd accusanlis natura leneriores, el dehiliores viribus ? El ut de
est vilium. Neque enim itn durus esi, ul sit inac- lol millibus untiiu excipiam, tinuin libi excipio, qui
cessibilis, aul importabilis contra naiiiraro; alio- £) cerle solus suflicit ad oronium exempluro: ipse
qui nec ordo essel; sed lu fiuidus es et enervis. quiderospcctaculuin faclus est, et angelis, et bomi-
Praeierea, quid magis secundum naturam, quair or- nibtis levitale roiraculi, |iii prius eis spectacuiuui
dinate vivere? At nulla vila ordinatior qnam. no- fuerat iniraculo levilatis; dum non scena, nou
sira. ibi enim omnia in numero,el pondere, et men- ciicus, non llieatrum, non ainphitheatrum, non
sura disponuniur (Sap. xi). Ibi cibus, el quies, et amphicircus, non rorum, non platea, non gymna-
soronus ad suflvcienliamnaturalero indulgeiur. Je- sium, non arena sineeo resqiiubal.
junia vero, labores et vigiliae,a nemine supra vires Nosti Helinandum, si quis novit hominen), si la-
extorquentur; sed omnia mensuraie fiiini. Sirii- men hominem. Neque enira lani natus erai hoino
pl.ci enim viclu et vestilu vita sustenlatur, natura ad laborero, quam avis ad volandum (Job vn), cir-
fovetur,. consefvalur sanilas. Denique quid nalu- cumiens lerram , et perambulans eatn, qutercns
ralius, quid sauius, illo cibi el polus genere, ad quein devoraret (/ Petr. v), aut adulando, aul ob-
cujus appeiituiri sola hntura et coquus est et medi- jnrgando. Ecce in claustro Clausus est, cui tolus
cus? Quis panc triticco el leguminibus bene coclis iiiuiuius solebat esse non solum quasi clauslruro,
famein non expellal? scd etiara quasi carccr. Quoroodoergo noa potes,
 '
743 EPISTOLA AD GALTERUM. ' 750
qnod jpse potesl , cujus mulaiio dextrae Excelsi ;i A oput, hic labor esi, id est possibilc csl, etsi diffi-
(Psal. LXXVI),quantum stnporeni intulil saccuio, >, cile sit: possibilc est, si adhibealur opus , prae-
pudoremqtie diabolo, lanlum ipsi Doroino coniulitt beanlur opera, labor adhibealur. Feslina igilur ut
honorem? Nequeelenim ipse lam levis fnerat, qtinmii resurgas, nam si resurgere est hodie difficile cras
ipsa levilas. Unde el tanla levitas, tarivleviter mti- erit difficilius.
tala, aptid plerosque nihil aliud pulalur quam levi- Qui non esl hodie, cras minus aptut erit.
. las. Uinc esl, quod jam quinquennis ejus conver- (OVID.,Rem.amor., 94.)
salio vix facit alicui Udem de fuiiiro. Nimiriimti Omne atitem lempus, quod niorteadjicitur, additnr
qtiaiiuiin in sc i|>soexperimenltim dedil incohstari- et casui. Quanto jacebis diutius, lantocades pro-
tiae, lantum perseveralurae consianliae nunc debi- fiindiiis. Ipstim namque jacere est cadere. Cadere
lilat argumenlum. Erubesce igilur, miserrime, le3 - fateor, humanum est: sed resurgere nihilominus
sallem non sequi istum praecedentem, juniorem,',' huraanum esl, juxta illud : Nunquid qui cecidit non
infirroiorem, dehiliorem, delicatiorem. Quis eniini resurgel ">(Psal. XL.)Id est, nonne qui poluit cadere,
atiendens unde iste surrexerit, surgere non pos-- potest resurgere? Non resurgere' ergo nUllomodo
sit? huiDanum est dicendum, sed diabolicura; cujus tota
Iiaque surge, et noli deciinare in verba malitiw,, B vita ruina est.
ad excusandas excusaliones in peceatis (Psal. CXL), , Kotanda igiiur in hocloco quadripartita varictas.
aitribuens naturae, quod est menlis itnpiirae'; neces- Qualuor enira sunt, scilicet stare, cadere :, surgere
silali, quod esl volunlalis; difficiliorem faciens or-- et non resnrgere. Horum duo media hominissunt.
dinero, quamsil; le molliorem, qirom esse debeas ; Homo enim cadii ei surgit; el iterum recidil, et
iiiflriniorem, quam csse possis. Nemo euinv lantanvl ilerum resurgii, stare vero absque casii solius an-
infirmiiatem potest mcurrere, ul rigor ordinis ei des geli esl; non resurgere vero solius diaboli est. Qui
misericordia condescendens, ei de charitate com-- ergo stat, et non cadit, angelus est ;"qui vero caoi't
patiens, congruain solalii non suppelal medicinam. el surgit, hoino est; qui autero cadit, et post casuui
Si jejunare prae infirinilale non potesl, manducare! non stirgit, non qnia non potest, sed quia nqn vull,
non solura perinitletur^ sed etiam cogetur. Si labo- profecto diabolus est, etiamsi homo sil. Unde et de
rare non sufficit, quies ei non deficit. Si vigiliisi lali homine dictum est: Et unus ex vobis diabolus
gravatur, somno recrealur. Infirmus es?Noli refu- esl (Joan. vi). Unde et dicitur ad homines : Tenm-
gere : non portabis ordinem, sed ordo to. Fallunl lio vos non apprehendat, nhi humana (I Cor. x). Ubi
aulem plerique, et non tam fallunl quam fallunlur, plane diabolica removeiur, quaescilicet triplex est,
G
pusillaniraitale animi dicenles se non posse, quodI supra se, infra se, et corilra se. Supra se teBiatur
possent, si tentarenl: sed anie judicant quam di- quis, quando efferlur ullra se. Infra st lentatur
scutianl; et ideo in liroine primo deficiunl, el anle quis, quando vivere ajipetit inferius, et sordidius,
tiibam treiiior occupal arlus. Solent auiero bujus- 4i vilius.quam naluras suae dignitas exposcil. Tes-
modi pusillaiiimes dicere: Hodie ieiunavi, et jaro latio conlra se esl, quando aliquis scicnter peccat,
caput doleo; si ergo cras jejunavero , phreneiicus etiam ad mortem, et lamen posiea non pcenitet,
fiain,aiit lethargicus, aul roelaiicholicus, aut epi- aut desperans, aut minus sperans, aut nec spe-
lepticus, aut raauiacus, aul dsemoniacus. Plaiie 11011 rans, nec desperans; sed incredulus ad speranduin
sequitur: et ad timenduni.id eslnec misericordiam credens
Debile principium melior [oriuna sequelur: profuiurain, necdamnationem obfuluram ; qui neu-
Mullte res intentaiae difliciles habeni aditus , usus tranv credit fuljram : sed omne judicium putal de-
nuteiii faciles. Dicil ergo infirmus nosler : Hodie fulurum, dicens cum Epicuro: < Nihil post raor-
iejunavi et ideo caput jam doleo. Mentiris plane, tem, et mors ipsa nihil. > Quatuor enim tuae cala-
i-.iio quia non jejunasti nisi uno lanlum die. Non mitatis gradus superius enumeraveram : tescilicet
enim ideo caput doles, quia vel seineljejunasti, sed j) T non stetisse, cecidisse, jacere, non resurgere.
quiajejunare non coiisuevisli. Denique quid scis, Quod non stetisti, Jevitatis fuil; quod ceeidisti in-
an ex jejunio hoc libi accidil? Heri forlelaleqtiid firmilaiis, quod ]'aces voluptatis esi, quod non te
immoderate comedisti vel bibisti, quod naturaliter resurgis lonsueludinis. Levitas impellil, infirroitns
caput aggravat. Non ergo omnia aut ad praecepto- prosiernil, perirait voluptas, sepelil consuetudo.
rum difficultalem, aut virium impossibilitaiem re- Priino fuisti arundo vento agitata, sectindo foliuni
ferenda sunt. Surge igitur, frater: non enim est cadens ab arbore, lerlio faclus es paralyiicus gra-
impossibile surgere, quamvis sil difficile; lam dif- bato assutus. Nam ijuae est differentia inter mor-
licile, quanv facile est cadere. Faciliusesl, aitAri- tuum et semper jacentero? Quarfo, Lazarus in
sloteles, destruere, quam astruere. sepulcro qualriduanus fetens obvolutus linteis lu-
...Facilis, aitpoeia, descensus Avernt, mulatus. Arundo fuisti, quando ad levissimtim ser-
Sed revocare gradum, superasque evatlereud auras centis sibilum le inclinasii. Folium fiiisli, quando
Uoc opus, hic tabor esl....
spirilu habente polestatem asccndente super te,
(YIRGIL., JEneid. vi.) locum tuum diraisisti. Paralysis auterri est dissolu-
Non dixit, hoc impossibile esl, sed IIoc, inquit." lio, iiihilque magis hoininem dissolvii, qiiam volu-
7JH HEUNANDI FRIGIDI MONTISMONACHI 1$1
jnas. His tribus gradibus, scilicet levitati.jnfirmi- A tum peccat.o addiiis, quasi filum filo' ad' facien-
laii, voluptati consuetudinem adjungens, le fecisii dum funem. Hic esl funiculus iriplex, qui difflcilc
qualriduannm, lumulalus es, et oppressus, obsii- rumpitur. Prima torlio hujtis funiculi fil ex illis
natiene; Hac est enirii lumba, quse supponitur ca- duobus filis, scilicet perversa vohmiale, et libidi-
daveribiis animorum mortuorum. ne. El est in hoc funiculo tiJples libido bis torlum
Valde crgoiimeo, ne nimiiim spercs, ciim lamen filiim.Tertia verofitex corisueludine et necessiiale.
non habeas plures rationes nimium sperandi,quam Qnid esl perversa volunias? .Perversus animi mo-
desperandi. Nam sicul malediclus Cain qui despe- lus ad appelendum aliquid pra^ler Dcum, proplcr
ravit, ita maledietus omnis qui peccatin spe. Sed seipsum; et ex hoc perverso molu jam ex pcena
Clirijtiani Dci misericordiam frequeniius experti, peccati meretiir, ut illud sibi libeal, id esl placeaif
quam ejns irarp, id esl vindiclani, cnjtis modo non ad quod appeiendum sc perverse mnvit, et ita se-
csl lemptis, faciiius in^linalur animus in lianc dex- quilur libido sccundum peccalum el poena primi.
teram, quam in: illam sinistram; quasi Deus plns Libido namque dxitur a libendo, id esl, placendo.
iiabeat niisericordise .fjuain jusiiliaa, cum ipse sit Al qusecunque nobis placent blanda quadam sui
utraqiie, id csi misericordia el justilia, nec possit " violenlia usum sui facile nobis extorqtient. Nam
esse maj"orseipso. Si ergo cogitas Deum esse mul- qu*. libenter facimus, si possumus facimus, et fre-
luin misericordem, cogita illum tanlum esse ju- qtienter : imo si possemus, nunquam non facere-
slum, jtixla illttd : Misericordiam et judicium can- mus. Sic ergo ex libidine esl consuetudo, quia qui
tnho tibi, Domine ( Psal. c ). Haec cogilatio *pariei lnmc cibum comedunt, adhuc esurient. Nunquam
libi limorem, qui est iriilium sapiemise, clavis ju- enim porcorum siliquis venter hnmanus poleril ex-
sliliae, quse sola clavis reseral animarum sepulcra. pleri. Quare vero ex coiisuettidine nascaiiir neces-
Ipse estenim angelus, qui revolvit lapidem ab ostio siias, manifestnm esl; quia videlicet consuetudo
inonumenli; cujus aspecius sicut fulgur, el vesti- est allera lialtira. 0 violeniia consueiudinis, quanta
vientum ejus sicul nix ( Malih. xptvni). Aspeclus li- esl tua potentia, quae de libertate facis serviiulem,
mo.ris est cogitare et intelligere terribilia. Hsec de morbo complexionem, de voluntate necessita-
snnt rhaxime qualuor, qnas scmper poncnda sunl tem, de casuaiibus naluralia, de conlineeutibus
anie oculos mentis nostra: Judicii veriias, judicis impossibilia! Yis ergo evadcre hune fnniculum tam
severitas, tormenlorum auerriitas, et enormiius subtiliter quam velociler? Kecurre ergo ad primum
peecatorum.Hrec quaiuor sollicite considerata fa- nodum; qui fii ex perversa volunlaie, et libidine,
ciunl animuih corisiderarifis sicul fulgur, id est, ar- ^_ et secnrus eslo, qnod isio dissolulo dissolventur
dentdTnei rnbenlem, lioc est dolentem et pruden- alii qui scqtiuntur: quia cessante causa necesse
lcin. Iterum isln qualuor solliciie considerata fa- est cessare effccium : nempe hic consisiit tota vis
ciunl, ut vesliiiienla considerantis sint sicutnix: hujus funiculi. In aliis quidem novissimus nodus
quia cnm peccator altenle consideral quid merc* primo solvendus esl, et novissiine primus, liic au-
lur, si non pceniteat, statim induil saccum pceni- tem e conlrario, Avertanlur igitur a sensibus cor-
luiitiac,rigeniem algore conlirienliae, et renitenlein poreis res ipsns sensus allicicnles, et facile averte-
candore castiialis; qua> scilicet candor et rigor lur ab animo perversa affeclio : quaa si aversa fue-
sunl dua3 vivi proprielales. Non enim dixit et ve- rit, slaiim libido aversa erit. Uride Seneca : «Id
Elimenta ejus sicui lana alba, aut sicut lac, sed sic- agenduin est, inquil, ul irritamenla vitiorum quam
ut nix, inquil, profecio significare volens, quia si longissime profugiamus. i Quis enim j'uxla prostibti-
pceniiemia amara est, el conslringens, et rigida ; lum vivat coiitinenler? Quis labernse proximus
candida lamen esl, et cito resolviiur, quia brevisi vival absiinenter? Quis inler forensia turgia silen-
est, quanlicunque sit icmporis, Clamal libi Jesus; ter? lino quis in saeculo vivat sapienier? Qui enim
voce magna : Lanare, veni[oras (Joan. xi), exeun- socius est slultOj efficitur et similis {Prov. XJII).Qui
dum enim libi est adliuc ligato. Quilibet eiiiin sic; D picemtetigerit, nonneinquinabiiur ab ea ? (Eccli.xiu.)
sepullusad confessionem, consuetudinem etiam se- Qui fiamina?se injeccrit, nunquid non infiammabi-
cum affert, sed non obslinalionem. Alioquin nec ad lur? Yis ergo exstingucrelibidinem? Pone inimici-
confessionem veniret, Quomodo ergo le soiveinus lias inter le et miilierem : suilicial libideceptam a
ab bis vinculis? Recurrendtim esl enimad consue- serpenle, lc hactenus decepisse. Noli dare sangui-
ludinis originem, quaeprimo radicanda est, ul ex- sugse sanguinem ad sugendum, sed avelle eain a
stirpala penitusejus radice, rami ejusnon repulhi- cule, velil nolit eiiam semiplenam.Yis exstinguere
lent. Ait enim Augustinus in libro Confess. ex vo- libidinem? Amove ligna ab igne, elsi siridet incen-
hinlale sit libido, et diim servitur libidini, consue- dinm. Quae surit, inquis, ligria, quas non sunt
tudo flt perversa ; et dum consuetudini non resisti- slruenda in ignem hujus hominis rixosi? Innume-
tur, fit Uinc necessilas; quee sunt qnasi qusedami rabilia enim suiu, pauca lamen ex eis, in quibus
aiifiuiie sibimct innexae, catenam facientes, urides et caetera possis recognoscere, dinumerabo. Isia
peccalor consiringitur. De hac calena, vei de hocs sunt ergo :
funiculo dicitur apud Isaiam : Yccqui trahitis ini^ Otia, segnilior somnut, caro, femina, vmum,
qmtaum infuniculh vanitatis (Isa.y), id esl pecca- Prosperitai, ludus, carmina, fjorma,puer.
 753 . EPISTOLA AD GALTERUSL 754
De primo habes ) Unde Auguslinus de Saloiriorre (88) : < Secundajj
A
Olia corput alunt,animus qttoquepascitur illis. res, quai sapienijum animos fatigam, pliis obfue-
El Lucanus: runt Salomoni, qiiam profuit ipsa sapienlia, etiam
... Vuriam danl oiia mentem. tunc laudabilis, etiam nunc longe laieque menro-
Et quidam de noslris : Iir desideriis esl omnis otio- rabilis. i Et ipse Salomon in Proverbiis ait : Pro-
tus. Et Rcgula illa Benedicti ait : Otiosilas inimica speritas stuliorum perdtl illos (Prov. i). UnJs Juvc-
est animw. Et quidam <le Patribus : < Nunqtiam nalis:
invenial te diabolus oliosum. i De secunda habes r Prima pcregrinos obscmna pecuma mores^
Quxrilur, Mgistus quaresit factus aduller: Inlulil, el lurpi frcgerunl sacula luxu
Impromplii causa esl, desidiosus eral. Viviiiasmolles.
(Ov., Rem. «m. 161.) Sicul aulem prosperilas attrahit ad peceatum, st«r
De terlio est illud apud Catonis Elhicam : pleruinque adversitas retrabit a peccalo.Unde Gre-
Plus vigila semper, nec somno dedilus esto. gorius : < Aliqttando nos mundus retrahil a Deo,
Nam diulurna quies vitiis alimenla minislrat. - nunc tantis advcrsitatibus plenus csl, ut uos miltat
Denique illa duo prima semper istud lerlinm ca- ad Deum. Ecce enim Dominus, si.cut promiserat per
tnilanlur. Nemo enim potest esse somnolen.tus, prophelam, scpivit vias tuas spinis, ui semiias
quin sil el oliosus et desidiostis. De quarlo ait tuas non invcnires, et post amatores luos nou cnr-
Apostolus : Bonum esl non manducare carnent, el: reres (Ose. n). Quomodo ergo non dicis:: vadaui, et
non bibere cinum, elc. ( Rom. xiv; Joan. vi.) Des reverlar ad virum meum priorem, quia mihi bene
quintoquia infinita sunl exempla, sufflciat poneres eral tunc melius quam nunc? Quare non convenfs
solam mulieris etymologiam : « Mulier, inqtiit Yar- diabolum de conventione, quam lectim iniit, et-Vla
ro, diciluf a mollilie, qtiasi mollier. i Istud inol- foedere quod lecum percussit; et projSonisei hanc
lier inlelligendum est dupliciter, id esl aciive et; disjunctam : Atit mihi da divilias el voltiplates,
passive, lanquam si dicerelur moliibilis, id est fa- quas mihi pepigisti le dalurtim, si libi servirem :^
cilis ad molliendum; ut et cito mollial, et cilo niol- aut ibo ad lalem Dominum, quimihi cas dabil, et
lialur. Nolo aulem te ignorare, quod mallens sinii- hoc non soltim ad salietatem, sed eiiam ad cumu-
liler dicilur a mollicndo, eo quod ferrum inolliat. iuni? i 0 quam convenienlissime hiwcei propoiie-
« Ferreas menles, aii Hicronymus, ipsa libido do- res! Isla enim promittit non solum libi, sed cuili-
mat. i E( Claudianus : bct ejus dominio submiltere se volenii, juxla illud i
Ferrea lascivis mollescunt corda sagitiis. Hwc omnia tibi dabo , si cadens adoraveris mt
Vides ergo, qitomodo convenianl ralioncs elymo-- ,c (Matlh. iv). Eccc qui cadens adoiasti, el adorans-
logiarum cuin rniionibuS; nalurarum. Quid noni eum cecidisti. Aliter enim non adoratur, nisi ca-
inollit malleus? Qtiem non inullit mulier? Igilur dendo, cui non servitur, nisi peCcandp. At quod.
mutier est malleus. Vere ipsa est niaileus universse! tibi promiserat non dedit, menlitus esl enim.Quid^
terrse, per quem. diabolus et mollit et malleat uni- putabas eum posse verum dicere? Nonne ipse men-
versum mundtim. Quomodo non cavisli libi ab hoc! dax est, ab initio in verilate non stelil? (Joan.\m.)~
malleo? Nonne ille esl mallcus, qui libi massami Quomodo hujus domini fcedifragi exactoris saevis-
corporis usque ad plumbeas exlerminavit laminas,, simi intolerabilem toleras servitulem? Miror lainen
imo eliam qui assidue cudendo super le suam des vebementer, unde suppetant servitutisexpcnsaj.
le fecit incudem ? Si ergo vis fugere ab hoc mal- Non habet unde suumpauperlas pascat amotem ;
Ieo, exi de fornace ferrea Babylonis, nisi forie, Non habel unde luum pascas, furibunde, furorem..
quod absit, hujus lam magni et tam gravis malleii Considera enim, quod ex quo huic domino servire
tunsiones assiduas non formidas, qui conlra pro- ccepisii, nunquam libi prospere cessil, omnis pau-
prielales aliorum malleorum nihil glutinare potest,, perlas successit, et adversitas, accessit calamitas,
solidare nibil novit; sed cuncta confringit, et oin- infelicitas quoque modum excessit. Nuno- coHigo-
nia conimintiit, dissolvit universa. Redi ergo, redii "' breviter, quam infelix-ei serv.ias ::
ad crucem Domini bajulandum : et noli partemi Pauper, egenus, inops, pallens, exsanguis, uianisz.
tuam ponere cum Pilalo, qui malleaior interpreta- Mre, cibo, requie, frigore, peste, fame.
tnr. Transeamus aulein ad caetera vitiorum irrita- 0 onerosa servitus! o amara subjectio! servire et
menta. De vino, quod posui post fcminam, est illudI egere, famulari et tribulari, humiliari et concul-
vinum, in quo est luxnria. Et poeta : cari. Deus bone, quidamarius, quid pnerosius pau-
Et Venusin vinis, ignis in igne furit. periate plena peccatis! Auili ergo consilium meum.
Unde eleganter ail Hieronymus (87): i Vinum ini Falle illun: qui le fefellit i menlire ei qui mentilus.
adolescenlia bibere est oleum addere camino, etL esi libi.Desine ei servire, qui non solum sicul pro-
gladium veneno. i De prosperilate legis apud Ovi-- niiserat libi non servit, sed eliam contra je. servit.
diuai: Sic ars deludalur arte. Sequilur de ludo :-Tn quo
buxurianl animi rebus plerumqne secundis, nomine inielligo omnem jooum. Esl autein omnis
Non facile est mqua commodamente capi. j"ocusfomesKbidinis ; unde et Venus tlicilur jocosa.;.
(87) llieion., Dt virginil. el in c. v ad Ephcs. (88) Lib. xvu De cmt., c. 20.
755 HLLINANDlFRiGIBl MO.NTISMONACHI 753
de qua sic litdil ille suus familiaris : A Cereus in vilium flecti. . . .
Non solet in motswsilla venire choros. (Ovti>.) Periculosa enim est ;ctas pueri , periculosioique
Post Iudum etiani posui carmina; in quajnomine socielas, pericilosissima vero familtaritas. Uude
oiniie melos musicum comprehendo; sive fial in- legitur in Yiiis Putrum : Non habeudain esse cum
strumenlo, sive hum.ina voce.Unde Isaias: Cilhara, femina el puero familiarilatem : ubi addilur, vel
ei tyra, et tympanum, eltibia, et vinum,in conviviis hsereiico. Ha;c ergo omnia sunt irritamenta vi-
veslris, et opus Domini non respicilis (Isa. v). Qno- liorum , incilainenta voluptatis , lonneiila casti-
modo enim opus Domini, id est veriiatis respicia- t.tlis. Hoc oleo , hac pjce , hac stupa , hac naphta,
tur, a quibus tot opera vanitalis non solum aspi- Iiis malleolis , his sarmenlis iucentlitur fornax Ba-
ciuniur, sed eiiam exercenlur! Et Ovidius : bylonis. Yis ergo fugere voluptaiis incendiurii ?
Multis pro forma voxsua btanda fuil. Fuge hoc oiniie genus fomilis. Sed quo fngies a
Ajunt physici, nibil potentius ad enervandum ani- facie istorum ? Tottim circumspice muiidiim ;
mum, quam Ienociniiim melodiae. Utide et quidam ubique diabolus hamiim peceaii aliqtio fomiie de-
daemones illa capiuntur; sicut dicitur de Saule leclaiionis inescat. Fugiendgs cst crgo niundus,
arreptitio, et David cilliarisla : quod videlicet ille .' ut ejus cpncupiscenlia3 fugianlur. Alioqui si iu
melius habebal, quando ipse psallebat : el Apollini - mundo remanere volueris, nec abscissis manibns,
Delphico invenli sunt ludi musici, el ille optlmus nec truncaiis pedibus, nec ellossis oculis , eo
medicus et iheologus, et poeta, el citharista Or- quod scandalizaverint te, scandalo non carebis.
pheus suam Iibidinem cilharizando prosectitus est Reiinquitur etiam aiiquid et auribus et naribus,
usque ad infernum. In ejns ilerum rei arguvnentiun quod eas scandalizel, et per eas animiiin.
accipe quod difficile invenilur al;qj;.s Ievis vocis, Igitur quandoquidem nec sine membris ofiicia-
ct gravis vttce; quippe cum vocis levitas cantum libus possumus vivere, nec illis scandalizautibus
desideret, at viia> gravitas planctum. Yidi iiifinilos bene vivere ; necessario quaerendus est loctis , non
tam viros qtiam feminas lanio pejoris viiae, qtiamo lam corporibus, qnainmoribus salubiis : ubi cer-
mclioris vocis. Sed ut noslris parcam temporibus, poreorum scnsuum non caientcs'officiis, iilorum
Nero prodiicalur in medium : de qno refert Sueto- scandalis careamus. Et quis locus a<J hoc ido-
«ius in libro De vita Caisarum, qtiod adeo delecta- netis, nisi clauslriim, ubi pax incltiditur, honcsias
batur in canlando, ut nec repeniino molu terrae clauditur, excludilur voluplas , secluditur libido ?
anlecaniare desisteret, quam incno.tla finiret. Re- De quo loco scripluui est: Melius est sedere in an-
ferl eliain eum inultoties supinum jacere solere, et „. gulo domus, quam cum muliere litigiosa (Prov. xxi).
pectori suo lamiuam plumbeam superponere; caus* Angnlus est c^-.cois cohabitalio claiislialium, in
videlicel vocis conservanda?, el abslinere a pomis, qtiam ipsi clausliale de diversis homintini geneii-
et a cibis officienlibus, et ntinqtiam aliquem advo- bus tanquam dc diversis parieiibus concurrenles,
care, nisi aui per alium, aul voce submiiSa. Unde ei habilantes in domo unius moris el unilalis,
dictum est illud apud Juvenalem : seclanles unilatein spirilus in vinculo pacis, felici
Vox blanda, et uequam diyitos habet. discunl expcrientia, quam bonum el jucuudum sit
Ecce invenimus hominem vocis blaudissinise, et habitare fratres in unum (Psal. cxxxu). Muliei
vitae pessimaj : et quoniam exemploiuni super- cniin litigiosa, tel oinnis ad lilteram iuiilier est,
abundat eopia, pergamus ad alia. Sequitur de for- vel ipsa caro, vel vita muliebris, vel societas cum
ma, quam semper duo.pericula comitanlur : et illa ainatoribus inollis.ret muliebris viiae. Quodlibet
eadem, quae vocem blandam, id est superbia et la- eniin islorum semper rixam movel viiis spirifua-
scivia. Unde Ovidius in libro Faslorum : iibus. 0 quam convenientcr Rixandis, ut dicilur,
Fastus inesl pulchris, sequilurque superbh formam appellata esl illa captiva muliercula, quae le ca-
Et Juvenalis: piivum lrahil?Ipsa enim esl diabolus, qui dicitur
. . . . Rara est concordia forma; iD Rixoaldus, qui semper rixam alil. Nam et hoc no-
Atque pudiciiiai. men legilur esse proprium cujusdam daemonis.
Et ilerum Ovidius : fraler dilectissime, fuge rixam, quani
Fuge.ergo,
Lis esl cum forma mayna pudiciiia?. libi movel Rixoaldtis isie per illam Rixaudam, et
Nee damno dona naturse, sed curiositatem et redi ad
ilausirum luum, locum pacis et qiueits ,
vanitatem : quas individuas, et quasi naturales amalorem silentii, rixaeque persecutorem. Redi,
secum ducunt comites. Sequimr de puero, quem
fraler, rcdi a mundano circiiitu, in quo impii am-
eliam peccali fomilem appellavi ; scilicet ea
bulanl, quem semper leo rugiens circuit, quscrens
consideratione, qua el mulierem. Qtiantum enim
qtieiri devoret : ad claustralem tetragonum, ubi
periculi scxus aifert in muliere, lanlum setas in inirabililer fabricante prudentia, columnoejustitiae
puero. De illa ait Yarro : <Mulier.Mjuasimollier;» bases forliludinis, caeiiienlo lemperanlise
<
de isto Naso: Puero est aBtas mollis. i De illa supcr
firmissime solitlatse, spei episiilia infaiigabiliter
Virgilius :
. . . Varium el mutabile semper y sustinentes , et per intervalla discreiionis seriatis
Femina. tlisposita charilatis lalera , seu latiludinem in liu-
De islo Horatius : iiiilitatis angttlos, scilicet angustias lincariier cou-
 "
757 EPISTOLA.AD GALTERUM. 758
summantes , ct ab eisdem incipienles , vila? ordi- A . silentio, quando scilicet dcliberaiio suis finibus
naMssimsepulcherrim.im stabiliunt quadraluram, conlenta est, id es'. non prorumpil foras in vocem ;
arridente in medio tetragoni ad cumultim deco- aut si prorumpil, nullo praescnlc, vel paucis
ris prato divinarum Scripturarum, medicinalibus, praesentibus, et hoc extra ecclesiam, et habiiu
e.lJmmarcescibilibus juctindarum seiitentiarnm flo- prislino nondiim mulato. Tale votum dicitur sim-
sculis plenissime referlo. Redi ergo, frater, redi de pliciter faclum, vel simpticiter prolatum, vel sim-
fornace ferrea ad clansiri refrigerium ; nt in loco plex solum. Illud autem dicilnr solemne, quod fit
amoenissimo, sub Don>ino"!iumanissimo,Jesu Chri- coram multis ; aut si coram paucfs, sed gravibus
sio piissimo, voluptuose Iransigas prxsentis liujus personis, et in ecclesia, aut in manus presbyteri
miseriaecalamitatem. eliaui extra ecclesiam, vel super reliquias. Vel,
Sed dicis : Nunquid non est alia vita quae ducit ul brevius dicam, duo sunl quae faciunt maxime
ad Deum, quam claustralis ? Est plane, sed non voium solemne, loci sanclilas, et personae aucto-
tibi. Anlequam enim hanc elegisses, plures libi riias ; aucloritatem hic appello ordinis dignitalera.
alias palebant. Quando autem de pluribus hanc Solemniter autem vovetur in omni ecclesia , eliara.
vita.n libi elegisli, de omnibus iinam fecisii. Qnid sine presbytero, si lantummodo adsunl aliqui,
ergo, inquis , nunquid soli clauslrales salvaniur,. B qitortim lesiimonio vacillara-non permillalur se-
aul omnes perennt saeculares? Sane neuirum. Sed xus aut infirmiias, aul selas, aut infamia. So-
isti soli facile salvanlur, illi omnes difficile. Cur lcmniier aulem vovelur coramoinni presbytero ,
hoc, nisi quia tutior est ab incendio remolus ab etiam extra omnem ecclesiam. Tu autem vovisti
igne, quam proximus igni ? Frater, non libi per- coram multis et gravibus personis, id esl con-
suadeal malesnada cogitalio, tc quod vovisti non venlu copiosissimo et religiosissimo, et coram,
debere reddere; quia videlicel iion sub sancto eiiam abbate et ecclesia, quia in capitulo. Neque
Beneificto probationis annum perfecisti; nec sub enim capiiulum non est pars ecclesiae; aut quod
sanclo Augustino saltcm dimidiasli dies luos, scd in Ciipilulo fit, in ecclesia non fil: cuni in lolo
dixisti in dimidio dierum ttiorum, vadam ad pnrlas coipore ecclcsiaj, praeler illum locum , nbi allare
inferi (Isa. xxxvm). Inlerroga conscienliam luain.. coiistituitur, nulltis locussit sanciior capitulo,
Nescis, cumquo mercaiore conlractum Jniisfhcum niillus reverenlia.dignior, nullus diabolo remotior,
eo scilicet, qui nescil fallere, quia jnslissinus est;- nulltis Deo proximior :,ibi enim perdit diabolus,
cujus non est posse falli, quia sapiemissimus est-; qttidquid alibi lucralur; ibi D.eo restaurat oba-
cui nemo potest resistere, quia forlissimus esl; dientia, quidquid alibi sublraxit illi negligeniia-,
qnem nemo potest corrumpere, quia-opiimus est. G < vel coniemptus. Vides igilur quod quaccunque co-
Prius enim coniraxeras ctim diabolo, quando ei a operantur ad votum solemne , in illo volo cpncur-
leipso venundatiis eras stib peccalo. Tunc vero runl, quod fecisti novituis-in ordine GlSterciensi';
conlraxisii cum Domino, miro modo disiraliens nondum enim veniO ad illud votum, quod fecisli
ci, quod anle dislractionem suum erat, et litum- iu ordine Prasmonslralensi. Tempore atilem beati
post futurum. Nemo autem suus erii, id est sui Benedicii alia consiietudo eral recipiendi, et pro-
juris , donec ei se vendlderii, a.quo jam redem- bandi novitios, quam modo. Tunc eniiri noviiii
ptus est. Vis scirequalis fueril ilte conlraclus inler neqtie nmtabant habitum proprium, neque lonsu-
te et Dominum? Distraxisii teipsum Domiuo-,sub- ram monaclii accipiebanl, donec irionachi licbaiit:
trahens tesaeculo, retrahens te peccato, abstra- id q.uod adhuc prxcipilur in eanonibus. Unde mi-
liens le ab inferno, extrahens te a luto, contra- ' ror, qua fronie noslri lemporJs abbates hanc con-
hens le in clauslro ; trahens post te diabolum,, sueltidinem ausi fuerint. immulare. Sed arbitror,
atlraliens ad te Dominum, et ab ipso postea ad qtiod ad terrorem inculiendum, et pudorem. Magis
cceium pcrtrahendus. Porro. in hujus distraclio- eniin verecundatur aliquis reverii ad saeculums:e-
nis, id est venditionis pretium aeternam bealitu- . culari hahilu cuni crine deposilo. quam si nulluni
dinem libi Dominus confirinavit hac conditione istorum reliquisset. Quod autem lioviiii non muta-
seilicet ul ei perscverares. An modicum lioi vide- banl babitum suum tcmpore beali Benedicti, an-
liaiur pretium, quod eras accepturus? Sed non tequam deberent fieri monacbi, probo ex lextu
sunl condigna: passiones hujtis temporis ad fnturam illius regulae. Iu illo enim capiiulo, quod sic inli-
gloriam, qucerevclabiiur in nobis ( Rom. vni ). lulaltir: De disciplina suscipiendorum [ratrum, sic
Quare ergo, frater, contractuin islum tibi salu- in fine legitur: « Mox exualur in oralorio rebus
berrimum, utilissimum et jiicundissimum fidenon propriis, quibus veslilus esl, et indualur rebus
persegueris? Quod si negare volueris, lestes nionasicrii. i Et subsequenter : <Illa vero vcsli-
contra le, velis nolis, erunl, quicunque capi- inenia quibus exutusest, reponantur in vesliario,
tulo illi lunc affuerunt. Non nego me, inqtiis, ut si quando, suadenle diabolo, consenserit ul
vovisse; sed nunquid voluisse laliler est vovisse egrediatur de monasterio , quod absit, lunc exu-
solemniler, et non magis simpliciler? Nullo modo. uis rebus monasterii projicialur. } Libere ergo
Si euira distinguitur inler vota simplicia et solem- uinc polerat dici novitio : Liber discede, quando
nia, voium illud simpliciter flt, quod-vel fil in nec mutato. babilu pristino, nec tonsura stiscepia,
TiM HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHt 760
nullo voto tenebatur apud Ecclesiam, sed lantum jA ialio abscondita est ab ocuiis Christi, quia intet
apud Deum. Quod enim ibi dictum est, Liber dis- fratres infernus divisurus "est, quanlo magis abs-
tede, subaudiendum est, qtianlum ad nos; quan- condenda est ab oculis ipsorum fralrum, ne forle
tum autem ad Deum , liber non discedebal. Pluies inler eos non dividat! Obsecro ergo le, frater di-
autem scandalizat clauslralis refuga cuin dimis- lectissime, perviscera mlsericordia!Deinostri, in qui-
sione liabilus, quam ex fraclione professionis. bus visitavitnos Oriens ex allo(Luc. i), ut collabores
Frangendo enim professionem illos solos scanda- mecum, ne infernus dividat inter nos. Cur enim
lizat, quibiis se professione coiijunxerat. Dimit- nati ex uno carnali ulero, et ex uiio spiritualr
lcndo vero habitum, illps omnes scandalizal, a renali, unp inferno dimidiamur ? Yel etiam, ul
quibus se disjunxerat cjus suscepilone : toium ergo melius dicain , ne dividat inter nos et Chrislum ,
sseculum. Quid tibi nnnc animi, fratcr, plus nomine qma ejus pretioso sanguine redempti snmus (89).
quani re : quid libi nunc animi ? Si enim couso-
Expliciunl Flores Helinandi, viri boni, religiosi, honesli, et sancti, ac vita pratcipui. (Verba sunl Vin-
ceniii Belvac.in Spec. Histo. lib. xxix, c. 148.)

(89) Videiur deesse finis, cum auclor significet a Galtero, cui scribit, de quo lamen nibil omnino
se acluruiii de volo aptid Piacmoiistraienses einisso dicit.

SANGTORUM

filRIOlS, YICTORIS, CASSH ET FLORENTII

THEB^EORUBl MARTYRUM

PASSIO

AB HELTNANDO SCRIPTA.
{ActaSanctorumBolland.,Octobris tom. V, die 10, Bruxellis,'1852,p. U, ex codiceMusajlproprii signatoP. M. S
159, cumms. Audomarensiet edilioneSurii collalo.)

PROLCGUS. J spem meam (92). i ln qua constanier el unanimi-

B
Quw ralione de niartyrtbus, hie proposilis, tracta- ter summam cliaritatem, quae Deus est, cprde cre-
lnrus sil auctor, exponil. denles ad jusliliam, ore aulem confitenles ad sa-
i. Thebseoruin niariyr.um sacralissimam legio- lutem, hanc aposloiicam constantiam sedulo vo-
riem (90) hodierna die festiyis ailollere laudibus . luntaie et moribus medilabantur : Quis nos sepa-
admonemur, in qtia pretiosissima sanctae illius so- rabit a charitate Cbristi? trJbuiatio? an augusiia?
dalitatis pignora, Gereonem, Yicloiem, Cassiuni et an perseculio? an fames? an midilas? an pericu-
Florentium, cum eorum sociis veneramur. Neque liim ? an gladius (95) ? Subsequentes etiam cerlain
enim secernuntur in gaudio retributionis, qui nullo fidueke sua3causam : Sed in his omriibus, inquiunl,
modo dissenserant gloriosae constiinlia passionis. superamus propter eum, qui dilexil nos (9i).
2. Nam quamvis non uno die, nec eodcm 3. Nec moveat quemquam, quod in hac nostraj
Ioco martyrii gloriam susciperenl, tamen secundum Thebaidis serie gesta bealorum mariyrum et sacro-
Aposloltini, erat iliis unus Dominus, una lides, sancla pro fide Chrisii cenamina plena ratione se-
unum baptisma, unus Deuset Pater omnitim, qui est ciindum morem historias texentiuin non persolvi-
super omnes et per omnia Detts in saicula benedi-. intis : ctim id nobis sit lioc sermone proposilum, ut
cius (91) : cui siiiinl oninesuno consilio, una de- C nobiscum pariter ad spiritale gaudium corda pro-
votione, fclici perseveranlia adhaerebant, iinplentes; vocemus audilorum : quatenus supernorum ac-
actu Psalmisiac verba, dicenlis: < Mihi autem ad-• censi desiderio, plus appelanl per charilatem a3difi-
luerere Deo bonum esl, ponere in Domino Deoi caulem ad martyrum soeietatem proficere. quam

(90) De hac apud nos potissimum j'am acltim (91) Ephes. IV, 5, 15.
ad xxirSeptembris diem, qua S. Mauritius ejusque (92) Psal. LXXII,28.
socii, Agauni marlyrjjiiii, pasyi; in Mrl. Rom. iio- (93) Bom. vni, 5S.
dierno signautur. (94; Ibid.hl...
751 PASSIO S. GEREONISJET SOCIORUiU. 762
per scientiam inflanlem ab selerni gaudii delecta- A sarem, deinde consorlem sibi toiius regni fecit, et
tione dicere. Augusli nomine et potenlia secum pariler subli-
4. Sed quia mos est liumani ingeriii tardilali, ut niavit (97). Quortim saevitia lanta contra Christia-
ab exleriorum cogniiione quserat, quod arcano cor- nos incanduil, ut ille in Orienle, iste in Occidcnte'
dis jmprimatur, quasi aliter ad ralioneiri, nisi per circumquaque ecclesias Dei vastarent, nemini dc
sensibilium el imaginabilium rerum ducalnm, non grege Domini parcerent, nomenque Chrisiianum
possil assurgere, ut boc sit, quod Aposlolus dicil, funditus exslirpare studerent. Sed divino nulu,
Non prius, quod spirilale est sed animale : deinde quomodo tunc laboratum fuerit in semine, poslea
qnod spirilale (95). Moveamus et nos, secundtim factum esl manifestum in germine.
quod audivimus, quasi bisloriam, non quidem ex 7. IIa:c eniin perseculio, a Nerone decima, cse-
ordine singula complectentem, scd snmmaiim quae- teris immanior et diulurnior fuisse perhibelur, ila
dam necessariora cbronograpbiae more perstrin- ul usque ad decem annos, in.incepla crudelitate
genlem de sanclissimis htij'us legioiiis angelicae ly- " permancns, extenderetur. Quam mox subsecuta est
ronibtis, Gereone videlicet, Yictore, Cassio, Flo- ruina veheniens et perpelua deslructio idolorum,
renlio el eorum sociis, universo orbi terranim me- ctim per loluin orbem pax ecciesiis Dei reddita,
riio veneraridis, qui sua, ut iia dicani, nioilis victo- " ipsos etiam, quos dtidum inimicos asperrimos per-
ria, securitalis et pacis successus jucundissimos tulil, jugo fidei caibolicae subdidil, in morem de-
comparaverunt. cimac J5gyptiacae plagae, quae, sictit primogenito-
5. Hos insignes triumphatores mirabilis et pro- iiiai oninium subita morte ssevissiina, ila et ulti-
vida oinnipolemis Dei dispensaiio posl victoriosis- ma, poptilum Doniini non solum libernm abire per-
simam beati Maurilii passioneni, adeo, quantum niiiti, verum etiam atictum pecunia, ul fesiinaret,
humanse daiur indagationi <onjicere, spe gauden- veheineniissime compelli fecil. Cujtis rei gralia si
les, in iribuhuione palienies, mora, qua voluii, re- quid post hanc Christianoruni per-secuiionem exein-
servavil, ut, quo plus iu lacrymis seminarenl, eo plalnm fueril, iu antiquis ecclesiaruni aedifieiis
jucundius irucuim pereunis kelilice meterent, et, apiid nos adbtic cernere licet.
quanlo lalius exempla suscepii pro Chiisti noniine 8. Cum ergo in Galiiis perniciosus liimultus
labmis in confessione ipsius cxtenderent, lanto contra Uoinanmn imperium excrevisset (98), Ma-
plures ad imilaiionein suae constaniiae et magnani*. ximianus apud Ilaliam colleclo exercilu, Tiiebseos
niilalis acccnderent: ctim lamcn ipsi corda sursum lnilites, Mauritium, Gereonem, Yictorem, aliosque
habentes aposlolico iilo ferverent desiderio, quo Q ejusdem ordinis viros, jam sacramenlis verae fidei
dicit: Cupio dissolvi ct esse cum Christo, mulio et salularis baptismatis per Hierosolymitanuni an-
enim melius esi (96). Nam in brevi posl pairatum listilem (99) initiatos, in auxilium accersivit. Qui
eorum martyrium jiaucissimi in ea, qua passi sunl, protinus, ul eranl miliiari virlute exercilati prae-
provincia remanserunt, qui non hoc ipsum ardenter ceplis imperaloriis obsequentes, singuli cuin snis
expeterent, quod in eis dudum «bsiinatis pectori- sequacibus armis bellicis instrucii, consilio divino
bus exhorrerenl, quasi arcta ipsa via prius non lnuniii, sese in eamdem cxpeditioneih unanimiter
esset commeabilis, quae tol fuisscl praecedenlium contulerunt. Deinde colloquium' expetentes beati
trila vestigiis. Marcellini Romani pontificis, qui post"beaium Pc-
CAPUT I. trum aposlohim vicesimus ociavus, ante S. Syl-
Sanclorum in fide conslaniia ac marlyrium. vestrum, ejusdem sedis preesulem, quarlus, navim
6. Igitur dum Incarnationis Dominiceeannus fere sanclae Ecclesiae in mediis lempesLuosi mundi ja-
'
primus post ducentesimum et nonagesimum ver- ctatam fluctibus gubernabat: ab eo quomodo sub
terelur, Diocletianus imperalor trigesimus terlius armis Romanoe mililiae, Chrislianae religionis con-
ab Octaviano Augusto primo, cujus imperii anno servanda esset iiinocenlia,didicerunl (100), ejusque
qtiadragesimo secundo singularis eadem nativilas D doclrinae perspicuam verilatem usque ad finem
per Mariam perpeluam virgiriem administrala est, boni certaminis invicla fidei jusliiia servaverunt.
Maxiinianum, cognomento Ilerculium, primo. cae- 9. 0 beatus el sacer ille conyenlus expeditorum

(93) I Lor. xv, 46.
(96) Ita fere ad Pbilip. cap. i, f. 23.
(91) Serius hic, quam patiaiur verilas,'Maximiani
Herculii differunlur inilia ; neque enim amio de-
mum 291, sed jam inde ab anno 285 caesar, ac
deiude anno 286 augustus fuit crealus. Adi ad
iitrumque huiic anuuiii in CriiicisPagium. .
(98) De Utmullu, a Bagaudis, iEliano et Amando
ducibus, in Galliis anno, ul plerisque placet, 286
excitalo, sermonem hic Deri, ex iis, quse uuni. 10
sequuulur, fil perspicuum.-Caeieruui de Uagaudis
videsis Operis iipstri toni. 6 Septembris pag. Mbel
Seq. in Amiotalis ad lit. b.
(99) Hunc fuisse Zabdain, censent nonnulli; ast
rectenc, an secus, statues ex ns, quae Operis no-
stri lom. proxime laudaio pag. 347 in Annotat. ad
lit. c, ilemque tom. 2 Oclobris in Coinment., SS.
Tyrsi,- aliorumque MM. Trevirensium Actis prae-
inisso, ntiin. 108 sunt dicta.
(100) Si, ul infra biograpbus noster dilucide tra-
dii, bello adversus Bagaudas, quod anno 28S aut
cerie nonserius, quam anno 286 fuit confecitim,
inGalliis exorlo, SS. Mauritius, < Gereoti, Cassius,
Floreniius, Victor i eortnnque socii marlyriuin sint
paasi, nequit sane,quod hicdeMarceilino, Romano
ponlifice, abs illis consullo memoral, veritali essff
consonum, ctim hic anie annum 296 S. Pelri callie-
diam liaud occuparit
7G3 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 764
in procinclu miliium,qni bcllnm quidem exlrinsecus A . felices tnrmae Chrislianorum militum seauebantur.
per obedienliam, pacem intrinsecus per innocentiam Interea Ma.ximianiis, ferocissimus Christiani no-
cogitabant; qui ad expugnandos Romanse pacis ini- niinis persecutor, et tali tantoqne agmine indignis-
micos arma ferebant, ad resislendum conlra praeme- simus duclor, slaluto juxta radicem Alpium zeli
ditalas injurias, non ferri, sed fidei arma firmis- idolo, in loco quem dicunl Oclodorum (6), prae-
siiua praeparabant. Nam hanc suam Domino gene- cepit, ut omnis exercitus virilim festina celebrilate
raliler dicavere concordiam, ut conlra hostes pu- concurreret, ct a supplicatione diis, ut fatebalur,
blicos ediclis imperatoriis obedirent; contra susce- immortalibiis agenda, communique laetiliase nemo,
ptae fidei religionem, imperalorem nullum agnosce- velut allerius sectator religtonis, exciperet (7).
renl, plusque vellenl pro Christo vitam tempora- Jam vero Gereonium praecesserat agmen, et fidis-
leni perdere, quam vitam aelernam, Chrislum, simi. comitaltis socielatem praesentiar corporali
Deum negando, temporaliier vivere. Nimiruin un- reliquit. Unde factum est, ut nunliiim scelesiis-
ctione sancti Spirittis cdocli, recolebanl verba Ye- simi sacrilegii non audiret, seseque cum sanciis-
ritalis, quae de suis disciptilis ad Palrem loquitur, simis suis corporibus nostrae perpeluae jucunditaii
dicens : Hsec est aulem vita acterna, ut cognoscant T>servaret.
te solum verum Deum, et quem misisii Jesum Chri- 12. Venlum est ad locum constitnli flagilii, ubi,
slum (1). Opiabant simul anhelanti desiderio ci- dum copiosu? Romanae virttilis exercitus quasi pro
tius iu se perfeclum iri oralionem illam Domirii religione surdis et mulis idolis inclinarelur, S.
dicenlis : Pater, volo ul ubi ego sum, ibi sit et Mauritius cum sua legione non adfuit, quia inle-
minisler meus. rinijiil commilitones suos ad fulura certamina ro-
10. Deinde Maximianus Augustus (2), coadu- borarel, in locum spiritualis exercilii secessil.
rialo exercitu, permisto ramen fidelium et infide- Quod dum rex avidus bonorum exitii, referenle
liuin ccetu, festinus Alpium j*uga transgrediens, praecone, rescirel, et persuasionibus callidis aciem
Galliae appropinquabal, soloque adveniu sno divinam lleclere non valeret, praecepil eam semel*
Amando et j"Eliando ducibus liimullus memorati et iierum decimari (8), el si adhuc, qni remane-
perlcrrilis, sedilionis illitis lempeslalem perlinaci- rcnt, mori quam cedere mallent, omnem illam
ler excilalam, facile sine sui exercilus damno se- beaiissimam lcgionem, ubicunqne fulsset dispersa,
dabat (3). Comperto vero quod Carausitis quidam missis miliiibus. staluil Irucidari, boc sane licio-
nobilis, insidias conlra Romani fines imperii moli- rnm lakorem pretio comparans, nl, quo qtiis p!u-
relur (4), qui lamen procurator coiistiluius erat p res occiderel,- eo amplioribiis spoliis .se dilaluin
provinciae, quae esl jtixla Oceanum, ubi Franc.i, fnisse gauderet.
jam sectindo a sedibus suis expulsi, juxta Gallo- 13. Hsec primrim apud Agauni oppidum, ubi
rum ct Saxonum Confmia consederunt, misit illuc maxima liiuliiliido sancti resedit exercilus, age-
per Rheni' fltiminis alveum parlem sui exerci- barilur. lnde praecedenlium seculi vesligia repere--'
lus. (5), cujtis militari virtule nefarins cassare- runt primarios mililes Cassium et Florenlium cniii
tur inceplus. septem aliis similis consianliae viris, jnxta Yero-
11. In quo ilinere praecipuos belli dominici dti- nam civitatem (9) in ripa Rheni flumiuis conse-
ces, Gereonem, Viciorem, Cassium et Florenlium denles, aliosque cum eis quamplurimos, ejusdem
(1) Joqn. xvn, 3. (7) S. Maurilium ejtisque socios ac dein eiiain
(2) Maximianus hic recle, si bellum adversns sanclos nostros, quod huic Maximiani' praecepio
Bagaudas anno286 fuerit confectum, vocatur <Au- obiemperare nollent,fuisse occisos,'narralionis, qna»
gusuis; i at non itidem , nisi forie per anlicipa- hic sequilur, serie indicatnr, idqne ipsum eiiain
tionem, si jam inde ab anno 285 istud acciderit; quanlum ad Maurilium ejusque socios, Agauni ne-
neque enim lum augiistus.sed caesar duntaxat erat calos, in inlerpolalis horiim Aclis, apud nos loin.
Maximiamis.
" 6 Septembris pag. 345, 346, 548 el 549 recusis,
(3) Solo advenlanlis Maximiani timore domiios D diserie asseritur; verum in antiquioribus, quae ei-
fuisse jEliaiiiim et Amandum, hic iridicare videtur dem Operis noslri lomo pag. 342 et seq. exsiant
noster biograpbus; asliilnon sine praeljis, ului )e- inseria, S. Mauritii sociorunique Agaiinensiuin MM.
vibus, factum, Euiropius in Breviariolib. ix docet. Aciis a S. Euclierio, Lugdiinensi episcopo, conscri-
(4) Carausii rebellionem non serius, quam cum ptis, alia plane, ob quam hi mariyrio fuerinl affe-
Maximiani in Bagaudas seu jElianum et Amandiini cii, num. 3 allegaiur causa, videlicet quod, < cum
expeditio jam starel parata, evenisse, hic indica- siculel caeieri militum , ad pertrahenda •
tur, sed perperam, cum liaecillam, uli in Commeiit. (duo apud Ruinartium codices habenl idilaniaii-
praevio niim. 77 ex Eulropio docui, uno alterove dam) Chrislianorum multitudinem desiinarenliir,
anno praacesserit. solicredulilalis ministerium detrectare auSi sint,
(5) Fuisse saue a Maximiano, cum in Alpihus aique hiijuscemodi praeeeptis se obtemperaluros,
adhuc cousisteret, aliquot militum ac proin et The- «liegariut. >
baeorum turmas in Galliam, ut terrarum iractum, (8) becimalionem apud Romanos in mililum
Rlieno viciuum, contra bosles tutarenlur, piseniis- seditiosorum suppliciis uslilaiani fuisse,ex Polybio,
sas, a vero neuliquam abhortet. Julio Capilolino, Livio ac aliis Baronius in suis in
(6) Quo loco Oclodoium, ilemque Agaunum Mrl. Rom. hodiernuiii Notis ad xxn Septembris diem
S. Mauriiii, eorumque, qui cum eo martyrium suh- ostendil. Eum iiaque consulat, qui de re islhac
ieiunt, palaesira, situin fuerit, apud nos toin. 6 Se- plura desiderat.
pieinbris in Coininent., SS. JUaurilii ejusuue socio- (9) Hic per Veronam, non] Hollandia! civitatem
l Jiu Actis pivev., num. 1 et 2 cxponitur. boiiioiivniam, haud procul Alciuaria olim siianimo-
 765 PASSIO S. GEREONIS ET SOCIORUM. . 766
agminis, sed non ejusdem inlentionis (10), salel- .A 15. Haecitaque dum agcrentur, coliors illa, quae
liies. Hos aulem cum cognovissenl de Orienlali beaium Viclorem comitabalur, ad loeum, cui desii-
fuisse praesidio, saevientes conlra eos, de profes- nala erat, properans, pervenil ad oppidum Franco-
sione fidei sciscitali sunl. Cumque illi nec volttn- rum, quod ex majorum suoruin sedibus Trojam
late cordis, nec senlenlia responsionis a superio- sive Xaiuimi nunci;pabanl (13), ibique cuin duce
. ribus discreparent, submissis capitibus, in eouem suo caslra in pratis viremibus posuit. Nec minus
loco pro Christi nomine perempti su.nl. audaces illi cruentique miliies afliieruni, et pe-
14. Mox ad liealuni Gereonem ejusque socios remplo illic fortissimo Cbristi inilile Victore cum
trecenlos decem et oclo, cum illo pariier fide ve- trecentis triginta inartyribiis, sancta eorum cor-
rilaiis armatos, persecutor nescio velocius, an pora in locis paluslribus submerserunt.
fama pervenerit. Progressi lamen paitluium ante 16. Tandem oplatis locuplelali spoliis, cum
subsequentes carnifices in caropis Agrippinae ma- exercitu reliquo, quia Carausius ille fugiens, sese
gnae civiiatis mariyrii gloriam, sese invicem co- in Briianiiiam transtulit, per viam, qua venerant,
horlantes, praestolati suni. Quibus contintio super- lueli pro scelere regressi sunt. Eodem vero tem-
venienies hi, qui missi eranl a judice, ntillam in pore dc Mauritania, quoe esl pars Africac, finili-
"eis defensionis causam vel a propos:to deficiendi B wisque regiynibus niiliies ab imperatore propter
voluntalem, sed constajitissimam nominis Christi freiiuenles Gallorum lumtillus evocali, in Galliam
invenerunt confessionem. lbi beatns Gercon, dux venewtiit; qiiorum Ibi siniul trecenii sexaginta (14)
et marlyr egregius, cum illis Regis' aeterni verna- pro lide catholica Irucidali cum bealo Gereone
culis, edomitis omnibus, quae ad hiijus vioe dele- ejusque sociis beatorum corpbrum quielem et ve-
ciaiionera possent allicere. semetipsum spontaneus neraiioiiem perpeluam delegerunt.
obmlil hostiam vivam Deo. Insani vero torlores, CAPUT II.
sanclorum ibidem corpora cruenianles, per campi Ecclesia in S. Gereonis sociorumque ejus honorem
itlius planiiiem iraxeruiii ct in puteum quemdam 'exstrucia miraculisque illusiratd.
magnum projecerunt (II). Monslralur aulcm usque 17. Post haecMaximianus Augustus reversus in lta-
iiodie in loco, ubi S. Gereon trucidalus est, san- liam, suadente Diocletiano, ut cum ipso se trans-
guinis ipsius spectaculum (12) et ipse locus, Ad ferret in otiiim, licel invitus, purpuram simul im-
.Martyres, ab incolis acceptum servat vocabulum. periumque, sed non tyrannidis ustim deposuit (15),

doque excisam, setl Bonnam significari, in Com- ',,J ut narrationis Helinandaeaesenes indical, in cam-
nientario prarvio num. 7 et 8 conlra Mirseum osten- po aperto necatum?
<ii, ibidem eliam nuin. 10 adjeclis quas istlranc (15; Oppidum , de quo hic sernio insliluiiur,
Gernianiaecivitatem < Veronae i qtioque iioniiue priino < Yetera, i dein < Berlinum i ac denique a
sec. xi venisse, evincunl; iis aulem addi adlmc « S. Viclore i ejusque sociis, ibidem jrassis ac
potest inscripiio, a Gelenio de ColoiiiaeAgrippinen- cultis, « Sancli > seu < Sanclum I vocatum fuii,
sis magniludine lib. 3, syntagmate xn, pag. 365 ad- poslea inlerim id, cum poslerioris hujus appella-
Jticia; in hac enim, in qua Yolcitiarus, ab anno tionis ratio haud sat haberetur comperla, iiounul-
966 ad annuin usque 969 Coloniensiuni aicliiepi- lis etiam ac nominaiim hic Heiinando, qui Troja-
scopus, laudalur, Ronnaeiiam vocatur < Verona; i nam Francorum originem credebant, idemque op-
quod sane, si, ut apparel, inscripiio illa vel vi- pidum a Trojanis coiidilum, prsepostero iiimiae«ui-
vente adhuc Yolcinaro vel haud diti post ejus ohi- liquitatis amore abrepii volebam, < Xanihum i ac
luiti fuerit confecta, sec. eiiam x « Yerona? i no- < Trojam Minorem i appellanlibus.
mii^ Bomiani venisse, argumenio crit (14) Apud Surium legitur < quinquaginta; i sed
Ms. Audomarense, Petrus de Naialibus ac Mombri-
(10) Hinc apparel, liuud oinnes, qui cum < SS. liauum Passionis Sauctorum nosiroruiii couipen-
Cassio et Florenlio i, a Maximiano in Galliam fue- diuui eliam liabel < sexaginta; i cum auiem id iia
rant praemissi, exslitisse Thebaeos.
sit, ac 560 Mauri in S. Aiirionis Vila, in Commeni.
(11) Ila saltem Gregorii Turonensis seiate de praevio plus setncl laudata, eiiam numerentur, co-
quinquaginla, quos bic lib. 1 de Gloria Martyruni dicis noslri lectioni hic slauduiii videtur.
tap. 62 niemorat, legionis Thebaeaj militibus cre- JD ^15) rfaud diu post Sanctorum nosirorum marty-
delialur, uti ibidem apud scriptorem illum licel rium imperio et purpurae nunlium remisisse Ma-
videre. xiiuianum, hic indicaii videtur; ast id veruui esse
(12) Hic, verosimililer designalur columna, SS. iioii potesl, si, ui supra tota narraiionisserie pari-
Thebaeoruin ac Mamorum , ul aiuui, sanguiiie ler iudicaiur, Sancti nostri pro fide occubuerinl,
conspersa, de qua Gelenius de Maguiiud. Coloinae instanie adversus BagaudaSbello. Id enim, ut supia
pag. 260 sic scribil : <-Tradunl prseterea, colum- docui, nou serius quam anno 286, ac proin diu
nam ex theairo inleriiecino SS. lliebaeoriini cl aiiieannuiii 305, quo Maximianus ac Diocletiaiius,
Maurorum Mariyrum superesse paricm, eorunii|ue uii modo inler eruditos convenii, imperio et pur-
sauguine conspersani, quae in superiore paitc la- purae nuiiiium reinisere, fuit coufectum. JNecMaxi-
li.iuam habet liac inscriptioiie visendam. iiiiauus, qui, quamvis post aniiuiu 286 saepiuse
Galliis, posl iteralus ibidem moras, in lialiain fue-
rit profeclus, imperio ibidem, uti ueruiu hic indi-
Adde fidem, fuil hic pridem fusus cruor idem, caiur, sed NicomediseinBitliyiiia nuntium remisit,
Ad layidem si dein memule, punii idem. lyrunnidis adhuc usum, deposiioimperio, retiuuisse
reute hic asserilur. Etsi eiiiin S. Vicioris Massilien-
sis, e quibus id uicunque probari po^set, Acta ,
Vcrum, si « S. Gereon i in Thealro habuerit palae- MassiliaeSanclum hunc Maxiiniani jussu, cum hic
sirain, qua ratieue verum csse polcsl, iuisse illuni, illuc, quod aiino 510 facsuni, vitac simiil et criuii-
7C1 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI r 76!3
et vice sua Conslantium virum mitissimnm, Italia?, £i et artificii varietate decoravit, muris etiam validis
Africae ct Galliis Augustum esse eonslituit; Gale- excelsisque firmavit, ut nihil supra per omnes
rio vero caelerae provinciae delegalsc sunl. Sed illas regiones vel fuisse vel fulurum esse, celebri
Constantius Galliis Hispaniisqtie conlentus, has sermone feratur.
inagna mansueiudine gubernabat, et ecclesias Dei 20. Praeter quod ligneam aliquam, vel quae tam
nullis molesiiis infesiabat (16). Cumque ipse, ad- facile senio vel negligenliae cedat, maleriam ha-
Iiuc Maximiano vivente, in Brilarinia diem obiret, buisse negatur, cum marmorese solidilatis ibi tanta
Conslaniino, filio suo, Christianae religionis cuhori copia fuerit, ul opus tbium columnarum illius ge-
praccipuo, provinciaseasdem regendas reliquit (17). neris firmiiudine et pulcliriludine fulciretur; aurci
18. Qui, conforlatus in imperio, ditm regiii Ro- vero fulgoris in ea tantum emieuil, ut inusiva fo-
mani monarcliiam per bella maxiina obtinuis- ris el intus fulgens elegantia, nomen, AdAureos
set (18), bealissimae Ilelenai malri suae, honorandi sanclos, ab incolis sorlirelur (22). Qiue, quia per
el sublimandi sanctorum Marlyrum sepulturas j"us se summo reruin omnium Auciori placere non po-
et potcslatem, ipse per omneni pene terram eodem tuit, ut adhuc arnplius et dignius resplenderel,
studio occupatus, conlradidit (19). Cujus Deo di- plurimis idoneis laudis divinae praeconibuset mi-
gnae matronae in beati -Gereonis monaslerio (20) B • nislris sibi congrueniibus adornala est 23).
adlmc plurima servnntur insignia, et, qnalis ipsa
fuerit, leslanlur ibidem apnd ejus meiuomm crebro 21. Igitur sancttis Maternus, Trevirprum epi-
repetiia miracnla. scopus, Agrippinoc Colonisc eccleslam primus pa-
19. Fecit sane inler plurima spectabilia suae de- slor dignis gubernaculis ordinavit (24), cujus vitam
volionis opera, snper ejusdem sancti Marlyris et multis claruisse virtulibus, geslorum ejus scripla
sociorum ejus corpora, ubi etiam supra memoraii commemorani. Hujiis sedis antistes xiobis cognito-
sancli (21) Martyres ad singnlare mcerenlium et rtim terlius, S. Severini confcssoris Cbrisli snc-
iiifirmaniium relrigerium pausanl, insignem nemi- cessor, nomine Evergisihis (25), quadam die, dum
nique prorsus vel senleniia sermonis explicabilem, capitis dolore nimium crucialus, ad memoiiam
vel arle operis imiiabilem slrueiurae miiificae et betilorum marlyrum Gereonis et sociorum ejus
sublimis ecclesiam, quam ita meiallorum fulgore oratum accederet, et adbuc in sancti illius thesauiJ

nibus modum posilurus accessisset, pro fide-fuisse cxslitil monaslcrium; hincquehaud dubie sieetiam
necalum, memoriae prodant, iis lamen bac in re , hic vocalur; id autem a S. Helena condilum fuisse,
liaud siandtim, tili, quae Cuperus in Coinmentario, CJ lninime probant, de quibus hic sermo (il, insignia,
Sancti illius Aclis.praevio, num. 24adducii, satis uipole quae ibidem possinl non citius, qtiam jiiui
osiendunt. , aliqnot post. S. Helenae aelatem saeculis elapsis,
(16) Qua ralione Iiaexde Constaiuio inlelligenda fuisse locaia.
siui, in Opere noslro loco non unp, ac inpriniis ad (21) Vocem hanc inier et proxime sequentem in
iv Oclobris diem in Coinmenlario, SS. Tyrsi et so- Ms. Audomarensi elapud Surium ponitur « Mauri. »
cioiuni MM, Aciis praevio, num. 94exponitur. (22) De nomine quo vocata fuerit Coloiiiensis
(17) Qui id, quod Pagitis in Criticis anito 306 in- .« S. Gereonis • ecclesia seu basilica, Gregoritts
nectii, Conslantio Cliloro jaui inorbo, quo e vivis Turonensis lib. 1 de Gloria Mart. cap. 62 sic scri-
cx^essit, laboraiite, acciderit, Lactanlius de Morti- bii: < Sanctos Aureos iusam basilicam incolas vo-
bus perseculorum cap. 24 narrai. .'•ilare voluerunl. i
(18) Vocem hanc inler et proxime sequentem (23) ld, quod iiic referlur, ncc a quo factum fue-
ponitur apud Surium : <Legibus Cbrisiianae reli- ril, adjuiigilur, a Gelenio S. Helenaealtribuilur,
gionis per beatum Sylvestruni Papam initiatus; » sed sine ullo vade antiquo.
ex hisce autem verbis, qua3 tameii, cum in codice (24) De S. Malerno, Trcvirensi episcopo, ad
neslro non leganlur, Helinaiidi forlassis non suni, diem, qtio Mil. Romano hodierno exstal inserlus,
Conslaniini Magni per Sylvestrum Papam baplisina xiv Seplembris acfum apud nos jam esl, liqueique
admisisse aucior videtur; ast, an Conslanlinusba- ex ibidem diclis, vera esse, quae de illo hic nienio-
ptisinatfi vere fueril a S. Sylveslro iniiiatus, do.et ral Helinandus.
cap. 2 hisloricus de Sancto illo imperatore Com-1 D (25) Inler S. Malemum et S. Severinum Colo-
inentarius, ad xxi, quo is in noiinullisFasiis sacris nia; Agrippinae sedil Euphralas ; ut S. Evergislus,
memoraiur, Maii diem Operi nostro inserlus uiuue qui S. Severino in sedein Coloniensem proxinie
a Papebrociiio coiuextus. sitccessit, non lertius, sed quarius fuerit liujtis se-
(19) DeS. Helena ad xviu, quo hsec Mrl. Rom. dis anlisles; ast hic illum « cogniloruni sibi ter-
Iiodierno inscribitiir, Augusii dieni acitini apud nos tium i Helinandus fortassis vo'cat, quod Euphratas,
jam esl; anne auiem, qiiod bic de poiesiate saii- vcluti Ariana haeresi inieclus, de episcopaiu, ut
ctoruin Mariyriiiu corpora elevandi, quain huic san- noniiulli volunl, fuerit dejectus. Adi GalliM Cbri-
ctae niatri siiaeCoiislaniinus Magnus impertierit, ac slianaj anctaa Scriptores tom. m, col. 622 et seq.
ipseniet per oninem terrarum orbein exercuerit, Porro Coloniensis, de quo hic agitur, anlistes in
narialur, veritali cerlo consonet, slaluesiex.iis, qute Ms. noslro Audomarensi et a Surio , plerisque
ibideni in Coiiinient., Actis S. llelenae pravio, iiein- etiani aliis, quae*de illoloquunlur, monumentis
ique in historico, queni ad lii. praecei]. laudavi, de litterariis conseniicnlibus, vocalur « Evergisilus; i
Constaiiiino Maguo Comnieut. disputata suiii. Vertim cum hic in codice nostro appellelur < Ever-
(20) Collegiala « S. Gereonis I Colouiaeecclesia, gisitus, i quid ni faclum esse queat, ut eliam
aut, si mavis, caiionicoriini, quod buic addictum < Eberegisilus, i modico dumiaxat inler utrunique
est, collegium olini, utGelenius de Colon. Agrip- hoc nomen discrimine iiitercedenle, a Gregorio Tu-
pinensis Magn.iludirie synlagin. 2, § 1, ac Galliae ronensi lib. i Dc gloria marl. cap. 62 fueril nun-
tJnisi. aucia; Scriptores ioin. m, col. 722 doccui, cupalus?
 7C9 PASSIO S. GEREONIS ET SOCIORFJM. 770
indic.um fastigium nullum excellerel (26), versi- A, rcligioso colloquitur. Nam qtiicmnque fide non dor-
ctilnm in laudem sanctorum dici solilum, Exsulia^ mitante qualemlibet ibi medelam expostulat, ip-
bunt sancli in gloria, ingrediens ccclesiam, in- sam illic sanilalem voli compos semper adesse non
choavit :'cui protinus ex illo venerabili sanclorum dubilal. Similia suorum meriloriim indicia SS.'
corporum aditu responsum esl : Laelabuiitur in Viclor, Cassius et Florentius cum snis commilito-'
cubilibus sitis. Quod ctim pontifex stupefaclus au- nibus crebro dare non desinunt, quaj nemo uthjiie
diret, laudem Deo repenie cum omnibus, qui verbis, nedum scriplis, ad plenum exsequitur. ln
aderant, conclamavil, ei approprians, de loci illius locis tamen suis, ubi mirabililer frequenlaniur,
pnlvere capiti suo salulare remedium apposuit, ei, uberius etiam sermonibus et fidis testimoniis cele-
consignalo cum summa reverenlia loco reces- brantur, quamvis ea, qute vulganlur per singulos
sil (27). aciitari, recte debeant merilis omnium simul ad-
22. Talia quidem plurima veridica relatione scribi.
conimemorari possent, si promissi compendii stu- 23. Sancla vero Coloniensis ecclesia per suffra-
dia non arcerenl. Non eriim cxinde eranl, vel ibi gia sanctorum Marlyrum, quorum corpora in suo
sunl rara virluium opera sed pene quolidiana, quo- gremio meruit fovenda suscipere, non desinit usque
rum mullitudinem simul el magniludinem admi- j$ 1 hodie fidem inviolatam excolere, quam a Materno,
ralur, quisquis ejusdem ecclesiae cullori cuilibel primo suo episcopo, se meminil suscepisse. Apud

(26) Ita, ni fallor, indicatur lum ntillum adhucE siaeLeodiensis Historia ad annum 450, niim. 58,
c terra promincns moniimeiilum, quod, quo lemplij liunc Helinandi locuin cominentans, de S. Evergislo
Gereon;ei loco < S. Gereon i ejtisque Socii j'acerenll sic scribit: « Sanciiora civitalis (Coloniensis) ioca
sepulii, indicarel, in leinplo ilio exslilisse. ciim siipplicabiindus aliqnando vi Id. Oct. lusira-
(27) Hisce Helinandi de S. Evcrgislo hic narra- ret, S. Gereonis aedein ingressus, beaios marlyres
lis respondel, quae hujus biographus comineirioial;'j egenilius salutabat, recitato lioc versu : < Exsulta-
ita lamen, ut postremum e duolius niiraculis, qu;n biinl Sancti in sjlciria: i siatim vox haec divinitus
itiem biographus dilucide referl, dtimlaxai oliscurey reddita cst, ingenti inultiiiulinis adstantis admira-
ab HcKnando proponaiur. Asi, an vere omnia ett tionc: < Laeiabunutr iii cubilibus suis; i simulqiic
singu.la, qu;e ab Helinando el S. Evergisli biogra- se divinitus edoceri sensit, ibi sanctorum Marty-
rum esseconiiitoiium, unde vox prodire visaerat;
pbo narranlur, adjuncta pnslremum islud miracu-
lum coniilata eiiain fuere? Id, si laudato biographoj et illuin ipsum marlyrii diem esse. Utrumque ad
et Uelinando sil standum, S. Evergislo, Coloniai ,. eam aetatem iricogniium eral. i Jta ilie; verum quis
Agri^pinae in « S. Gereonis i ecclesia existenti, delerniinalus esse queat leiupli Gereonaai locus,
evenerit; conlra aulem, si iis, quas Gregorius Tu-1 quo sanctorurn Mariyruin esse conditorium, S.
ronensis lib. l De gloria mart., cap. 62, sciibil,t ^ Evergislus diviniius diiiicerit? Giegorii Turonensis
fides adliibenda sil, niiraetiliim illud S. Evergislo,( aeiale in ecclesise Gereon;cse medio puieum aui,
non ColoniaeAgrippinae, sed in villa, civitali liuic\ ut verosimiliiis apparet, ptitei saltem, in quein,
vicina, versanli, accideril, nec pulvere, queni ipse- ut lum faina ferebat, quitiqiiaginia inariyies
mel, ut praefatus biograplius ail, e Coloniensi « S., Tlieboei posl mariyiiuin fuerant conjecli, partem
Gereoais i teniplo acccperil, sed qtiein inde ac- adhuc exstiiisse supersliiein, escriptoris illius verbis
cepluin diaconus ad illuin allulerit, S. Evergislusj doccmur; verum ibi Sanctorutn illorum qtiiiiqtia-
capiiis dolore jirodigiose fueril sanalus. Ast qtiid| gima corpora fuisse adlmc S. Evergisli aetate con-
hicjam faciamus? Cuin Gregorius, ulpole saeculi vi[ dila, vero reddil absiiuile primorum Christianorum
scriptor, Helinando ac S. Evergisii biograpbo, quo- erga martyres veneratio, qua fuerit verosiinillime,
rum posierior verosimillime non cilius, quam ;.a;c. ne dicnm iudiibie-, factum, ut Tliebaeotum cor-
IX,prior sec. demtim xin tloruit, mulio sit antiquior,,. pora, qua; iu puleum fuerant conjecla, exhoc haud
lueritqueadeo a saee. v, quo verosimillime, miracii- diu posl niailyiJumextraxerint, unaque cuin aliis
lum isiud evenit, mullo minus, quam ilii, remotus,, aliorum nostrorum Martyrum, cum « S. Gereone >
enimvero Gregorio hit: polius, quam duobtts istisi occisoruui, corporibus sepuliura, ut decebai, ho-
scriptoribus est slandum. Hinc porro; cum primunii nesia donarinl. Ac id quidem iii pulei illius c.r-
e duooua, quae, ut dicLum, S. Evergisli biograpbusi cuitu seu vicinia eo ipso loco, quo modo Gereo-
et Heliuandus narranli, miraculis S. Evergislo> naeum templum conspicilur, fuisse tum a Clnislia-
certe, ut consideranti patebil, non alibi, quain ini uis faclum, a vero etiam neutiquam abborret; asl,
Coiunieiisi <S. Gereonisi templo obvenisse queat, etsi res ita habeat, oinnia tainen illa corjiora ibi-
'
D
conseciarium jam fit, ut id non lunc, cum capiiis dem haud separatim ac sparsim, sed uno eodemque
dolore S. Evergislus prodigiose fuit sanatus, sed loco aggesta ac veltiti uuo liimulo conclusa fuisse,
vclanie, vel post, comra ac Helinandtis el laudaius nemo facile crcdet, qui considerarit, quae uV. Mar-
biographus docenl, evenerit. Id verosimilliine ob- tyrum corporibus, quoriim unum « S.Gereonis i
servaril Gelenius. lla scilicet apparet, quod in sua, a plerisque fuit credilum, Coloniaj Agrippiiiie in
quam «De'ColoniaeAgrippiuensis magnitudine i in- Gereonaea ecclesia a S. Norberlo inventis, Rudol-
^cripsit, lucubraiione tib. m, syniagm. 2, § 1, sic plius, Trudonopolitanus abbas, in Epislola, ad po-
scribal: « Ex horum i (miraculorum , quibus illu- sthumo! Sanctorum noslrorum gloriie calcem littc
strala fuit « S. Gereonis i ejusque Sociorum Eccle- transferenda, memoriae prodit. Qiiod cuin ita sit,
sia) < numero est illud, quod B. Evergislo episcopo quid per locuu:, qui veluli commuue « S. Gereo-
obvenil... ., qui cum a.cribus capilis seu cepha- his i ejusque sociorum coridilorium rCvelari, et a
lalgiuedoloribus conUiciaretur, pulvere ad SS. hu- S. Evergislo summa cum revereniia consiguari
jus loci monuinenta collecto eos sopivit, tesie B. potuerit,, liic Helinandus et Fisenus verbis supra
Gregorio Turonensi lib. i Mir., cap. 62. Et angelo- huc lranscriptis signiOcatuin veliril, haud salis
rum praesidiuin Evergislus ibidem alias agnovil, perspicio, certeque a S. Evergislo « S. 'Gereonis i
quando jhaec limina adiens venerabundus versui corpus, contra ac posterior liio scripior ibidem
psalnii 148 Sanclos salutans, « Exsiillabuiii saiicli etiam in inargine notal, haud fuisse iuventum, vel
in gloria, i angelos audivit responsanies: «Laeta- ex eo liquet, quod id ante annum 1121, uti cx infra
tiuiiiur in cubttibus suis. i Porro Fisenus iu ccclc- dicciidis patescet, haudfuerit reperlum.
 771 HELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHI 772
quam consuetudo celebris inolevit, ut bealos mar- j^ verbis et bonorum opcrum exemp.is in charilaie
lyres, Gereonem, Yiclorem, Cassium et Floren- non ficta lucremtir. Ul eniin per qticmdam mundi
lium, eorumque socios, trino martyrlo coronalos, hujus sapienlein dictum esl, amicos quoslibet ea-
lernis locis'venerabililer conditos, una die, id est dem velle, et eadem nolle, ea demum linna amici-
sexto Idus Oclobris, festivitaie congrna veneren- tia est et si nos sancli Marlyres, patroni nostri, in
tiir, cum iamen dubium sit, ulruni uno die, an duo- ea voluntale, qua ipsi fuerunt, ad se clamanteset
buSj eoriim marlyrium compleretur, quia Verona, de se loquentes invenerinl, profeclo nos non ut
siipremus memorali marlyrii locus, non mintts vi- alienos, sed ul proprios et domeslicos respicere non
ginli sex millibus ab elegantissima saticti Victo- dedignabunttir, causamque noslram sua dileclione,
ris basilica dislans, aliter hoc unodie, nisiper fe- qua perpeluo flagrare non desinunt, suam arbilra-
stinuiri nimii furoris impetum, fieri posse, maxime buntur. Ila fiet, ut et in praesemi saeculo necessa-
propter moras in locis singulis necessarias, cre- riis non deslituamur auxiliis, et in fuluro sempi-
dere vetat (28). lernis eorum jungamur consortiis, ad laudem et
24. Hujus ilaque diei gaudia, fratres, ila modo gloriam Domini noslri Jesu Chrisli,- qui cum Patre
celebremus annua, ut fianlnobis illorum inlerees- elSpiritu sancto Detisvivit et regnai in saeculasae-
siorie conlinua; sic illofum gloriaegratulemur, ut, B culorum. Anicn.
quoseunque possumus, nobiscum pariter doctrinae
(28) Quod ad viginti sex millia seu miUiaria, nam inter el Coloniam Agrippinam qualuor ad
C]UU>MS bic IkiJnaiidus Veronae seu e supra diciis Suminiim aut etiain duntaxal tres leucaeGermanicae
Bonnac a < S. Vfttoris i ecclesia seu Sanclensi communes, ac fcre tanlummodo duodeciin poslre-
oppido disiantiam meiiinr, sj)ectat, leucas Gallicas niaiii hanc civilaiein inler et oppiduiii Sanctcnse
per inili:.i, de quibus Ioquilur, verosiinillime intef- intercedant, inlerpretandus non esl.
ligil. Ulut sil, de Germanicis etjuidein, cum Bon-

HELINANDI

FRIGIDI MONTIS MONACHI

CHRONICON.

LIBER QUADRAGESIMUS QUINTUS*.

,(29) Arnio Christi 634. Romani cl Saraceni vario iC duci fecit. Fecil episcopos 18. Posi Ebubeher re-
evenlu confligunt.Oswaldusel Oswinus successores gnavit Ha.umar annis 12. Saracenis Syriam inctir-
Edwini a Cendwala perimnntur, aposlatae facli. Da- sanlibus, Heraclius crucem Domini ab Jerusaleji
gobertus Sclavos bellodevincit. 635. Severinus papa Conslaniinopolim transtulil. Oswaldus filitis Edel-
obiil ivNonas Augusii, el cessavii episcopatus men- fridi regis regno Nordaiiimbrornm suscepio Cend-
sibus 4, diebus 24. Post quem LXXIY sedit Joannes walam regem Britonum peremit; el quia fidcm
liujus nominis quarlus, nalione Dahnala, ex Palre Chrisli firmiler tenuil, super omnes Iiritanniie re-
yenanllo scholasiico;' anrio 1, nieiisibus 9, diebus gcs eminuit. Hic apud Scolos Christianus facius
28. Hic misit multas pecunias per Islriain et est, et quatuor linguarum genlcs, Pictos, Scoios,
Datmatiam , ad capiivos rediiiiendos : fecit eccle- Britones, Anglos, sub ditione accepil..Octo annis
siam sanctis martyribus Yenaniio, Anastasio et regnavft. Eo lempore ctilius idoiorum in Anglia ad
Mauroet aliis, quorum reViquiasde Dalmatiisad- ciueres lorpuit. Aidanus episcopus. sancti Colum-
* Deest inilium. < In autographo enim auctoris,
ijui, ej'usque verba referl, et quasi sua facit. Quando
apud ccenobitas Frigidi Montis asservato, inquit autem iis sua addit, hanc vocem in autographo
D. Tissier (Biblioth. Patr. Cisterc, VII, 75), haec praeponit, Auctb>\ Quia tanien dubiuin saepe est,
ultiina pars inchoatur a qualernione 79 et desinit D ] quousqtie verba sua extendal Helinandtis.etan con-
in 84; desunl itaque 78 el solum supersunl 6. i — tinuCl sermonem ; vel novuni tcxlum Sigeberti in-
De variis fontibus e quibus hausit Helinandus, vide choet, ideo frcqiieiiiissime voculam illam Auclor,
Patr., l. CLX, a col. 120. alioqui etiam importunam, omisi. Quando lainen
(29) In haculiima parte Chronicorumllelinandi, illam necessariam jtidicavi, -upposui..
quam edidi.iius, solct ipse Sigeberlum ducem se-
 773 CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 642. 774
bani discipulus, a Scotia veniens, apud Anglos A t 640. Dagoberlus filium stium Sigibertum Au-
claret sanctiiate el doctiina. Hic quamlo verbum strasiis regem miltit, sub lulela Pioini et Chu-
faciebat ad populum Scotica lingiia, si dcerat in- niberli episcopi. Sanctus Arnulphus ex majore do-
terpres, ipse rex Oswaldus indtittis vesiercgia, ln- inus Metensis episcopus, et ex episcopo solilarius
terpreiis officio fungebatur. Idem ipse rex cibos dormil in Christo. Hic Arnulphus, ait Pelrus Da-
sibi pTopter pauperes subtrahebat mianus, paler Pipini fuit et avus Caroli Magni. Hic
Dagobertus Yascones bello devicit. 636. Joannes non procul a Flandria in Loiharingia duca uin le-
papa obiit 5 Idus Octobris, et cessavil episcopatus nebat. Qui, ctim uxoris et filiornm affectus post-
mense 1, dicbus 10. Post quem LXXV, sedit Tlieo- ponens, eremum peteret, contigit ul per fluvium
dorus, natione Grajcus, ex patre Theodoro episcdpo Mosellam iransiium haberet. Ad cujus ponlis me-
de civilale Jerosolyma , annis 6, mensibus 5, die- diuin veniens, ubi fluviiis profundior est, ibi annu-
DUS25. Fuit amator paupertim, largus et beni- lum suum sub hac feederis conjunctione proj'ecit.
gnns super omnes, et mtiltum misericors. Hujiis Cum ego, inquit, annultim hunc reperero, tuncego
lempore Mauritius carlularius inlerfectus esl a mi- procul dubio confidam me esse peccalorum meo-
lilibus Isachii; cujuscapul positum esl in slipile in rum nexibus absolulum. Quofacto, eremum petiit,
loco Ravennatis ad exemplum. Non mullo post de- jg j nbi non parvo tempore mundo morluus, Deo vixit.
Tuncus est Isachius, pro quo missus esl Theodorus Inlerea defunclo Metensi episcopo, electus est;
patricius exaichus ad regendam Ilaliam. Tunc venit dnmqtie esu carnium abslineret, sicut in eremo
Pyrrhus ex Africa, qui ftierat Constanlinopolila- consueverat, piscis ei praesentaiusest; quem cocus
nus patriarcha, ad limina aposlolorum ; et obtulit exenterans annulum reperit, quem laetabundus
liiiellum, in quo condemnabat, quae a se vel a suis domino suo oblulit. Quem ille slatim recogtiovit.
decessoribus scripla eranl contra fidem calholi- Esl autem bidui iter a ponte in quein annulus pro-
cam : quem papa Theodorus in sedem restiiuil; jeclus fuerat, usque ad locum in quo piscis epi-
qui, poslea reversus ad vomitum et condenuiatus scopo praesentaliis est. Tum vir Dei magis ireine-
ab eodem Theodoro, reversus est in Orientem. faclus, et arbilralus se Deo amplius debiiorem, quo
Tunc Ievata sunt corpora sanclorum Primi el Feli- magis ej'us boniiatem experiebatur ;^eligens sibi
riani de arenario via Numeniana, et posita in ec- successorein, rursus eremum petiil : ibique defun-
clesiam Beati Stephani. Fecil et oralorium sanclo clus est. Hujus (ilius Clodulphus post Metensis epi-
Eupillo mariyri, deposuit Paulum Conslaiitinopnli- scopus , sanctilatein patris imitatus est. Doda,
lanum baereliciim. Fecit episcopos 46. Saraceni mater ipsius Cleodulphi, Treviris inclusa cst. Ead-
capta Damasco Pheniceni ei jEgypluin occupanl. C baldo Anglortun rege morluo, qui regnavil aunis
637. Florebanl in Francia hoc leinpore ires fraires, 25, Combertus filius ej'us, ex Emma filia regis
Ado, Rado, Dado, qui el Audoeniis; qtti singuli Francorum susceplus regnat annis 24 . vel secun-
singula ccenobia fundaverunt : ex qnibus Dado dum alios 25. Qui religiosus in Deum, pius iii pa-
erat referendarius Dagoberti regis. Referendarius triam, justus in omnes, omnia templa et sacella
auiem dicebalur, ad quem publicae conscripliones deoruin complanavit ad solum; praecepilque per
referebantur, ul pereum regis anniilo signarenlur. omne regnum quadragesimale jejunium observari.
Ilos ad hoc animarat Eligiiis aurifex, jamdudum Hujus filia Etagola apud Kalam monasterium Gal-
in aula regis Lotharii clartis; qui etiam ex dono liarum sanctimonialis Jet sancte vixit. 641. Sarace-
Dagoberli regis Solemniacum inonaslerium con- nis Persae iterum confligunt et vincuntur; et Hor»
siiuxit: nbi sancius Remaclus ab Aqiiitania ve- . misda rege eorum fugalo Saraceni totam Persidein
niens, se in Cbristi lyrocinio sub eo exercendum sibi subjugant.
dedit. Sanctus auiem Audoenus inira Briegensem 642. Ileraclius imperator moritur, post quem
saltum ccenobium conslruxit, quod Resbatis dici- Constantiiius filitis ejusinriieral; qui quarto mense
tur; in quo sancla Aurea claruit, quam sanctus j. j imperii sui, a Marlina noverca sua et Pyrrho pa-
Eligius monasterio virginum ParisHis a se con- triarcha, veneno exlinctus est; et Mariina cum
siructo prsefecit. filio suo Her-aclona imperium. arripit. Sub quibus
638. Saraceni Jerusalem biennio a se obsessam Cyrus Alexandriae, Sergius et Pyrrhus regiae urbis
capiunl; sanclus Amandus Tungrensi episcopatu episcopi, liaeiesim instaurantes, unam operalionem
post habito , verbi instat officio. Sub hoc sanclus in Clirisio divinilalis et humanitatis, staluunt.
Laudoaldus ftoruil; qui filium Apri viri illusiris Beda siatim post Heraclium ponit Heracleonem,
Lambertuma puero imbuens, in viam Dei induxi?. cum matre sua Martina : post bos Constantinum
Romaricus abbas, el Goerricus Meiensium episco- fralrem Heraclii, quem aicit regnasse mensibus
pnsciarenl. 659. Saraceni Syriam occupant. Judtci 7. Sub his autcm Paulum Pyrrhi successorem
iu Hispania Christiani efliciuniur. Sisebulus enim aperta persecutione catholicos partim carceribus,
Yisigolhorurii rex gloriosissimus plurimasin Hispa- parlim exsiliis , partim verberibus affecisse. Post
nia provincias, et mullas mili'.i'aeurbes sibi bel- Conslanlinum dicil idem Beda Constanlinum filium
lando subjccit, et Judaeos in suo regno ad fidem ejus regnasse annis 28. Sisebodo Yisigothorum
Christi converlit. Saraceni Antiochiaui capiunt. rege mortuo, Suliulam regnal annis 2. Dagobertus.
 775 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 775
Kaxonibus conlraWinidossibi auxiliantibusannuumii A Gertrudis , arcbiepiscopus Trcvirensis, sanclilaie
tributum quingeniarum maicharum eis indnlget. et doclrina claret in eadem urbe-; soror ejus Se-
Heraclonas, abscisso naso, et mater ejus, abscissai vera abbatissa. Posi Rolbarilh a|)iid Longobardos
lingua, exsilianlur : postqnos Consfans qui eiiami regnat fifius ejns Rodoaldus annis 5. Pipinus ma-
Gonstantimis filius Coiistantiui regnat annis 26. jor domus moritur : cui succedit filius ejus Gri-
643. Oswaldus rex a Penda Merciorum rege perimi- moaldus in aula Sigeberli regis. 647. Persa qui-
tur. Hujus dextera mullarum eleemosyiiarum lar- dam simulans se velle adorare Haudmar, infixo in
gitrix cum brachio et cute el nervis incorrupiai venlrem ejus gladio perimit eum : post qiiem
j'acel, tolo reliquo corpore in cineres dissoluio. Hothmen regnalannis 10.
Excitala rebellione a Penda rege Merciorum, ipse> 648. Thcodorus p.apa obiit2 Idus Maii; el cessavit
Oswaldus fralernam saluiem in pectore gerens, pro> episcopatus mensibus 5, diebus 18. Posl quein
animahus fideliuin suoriim Deo supplicabal. tlujus; sedil 76 Mariinus de civiiate Tuderrina provinciae
defuncii brachia cum manibus et capiteinsaiiabilis; Thusciae, annis 6, mense 1, diebus 27. Saraceni
viclo.ris ira desecta, et slipiti appensa sunt; bra- Arricam occnpant. Sigebcrtus rex Raduipho Tliu-
chiuiii cnm manibtis, adlmc inviolala durant. Qua3 . ringorum dnci bello concurrit. Sanclus Furseus in
afratre Oswio apud urbem Banbariiberch cempo-. B Hibernia claruil: qui p;o Christo peregrinalus in
sila in scrinio, monslralur pro iniraculo. Captit, Gallia, a Clodovaeorege Dagoberli filio honorifice
Lindisfarni humaitim a fralre, nunc Dunelmi esse suscepius, Laliniacum ccenobium fundavit. Qusm
dicilur, inier brachia sancii Culhberli. Ossa reliquii non multo post fratres sui Foillanus et Yulianus
corporis ciim rcgina Ostricula uxor Regebredi re- pari voto peregrinalionis secuti, per Gallias cla-
gis Merciorutn, lilia regis Oswii charitaie palrui ruerunl. Ex quibus Foillanus dono Gerlrudis vir-
ducta, Bardonio monaslerio suo, quod est in re- ginis Fossense monaslerium postea -fundavit, ubi
gione Merciorum, non longea Lincolnia civitate etiam marlyrio coronalus quiescit. Hic Furseins
inferre vellel, expulerunt eam monachi, jnvidenles aliquando infirmatiis cmn se tenebrarum caligine
mortuo quielem ossium, quia super eos bellico circumdari vidisset: qualuor ntanus desuper ad se
jure regnum acceperat. Sed , nocie intempesta, per extensas conspexit, tenenies ilhiro per brachis,
lucernam de coelo suj)er reliqulas emissam, uliro pennis subvolantes : eranl enim sub pennis. Tertiuni
pelierunl, quam ante rejeceranl. Ibi ex cadenti qttoque angeliim vidil armatum scuto candido, fui-
sariguine re.viruit cespes, quo sanatus esl sonipes, gore, gladio ac clarilate praecipuum. Hi tres cane-
"et quem affixum sinuosis anfraciibus ignis inta- banl', uno incipiente : Ibunt sancti de viriute in vir-
bundus efftigit. Ptilviculus lavalura3 reliquiarui* lulem : videbilur Deus deorum in Sion (Psal. vm).
ejus menlis impotes sanal. Stipes qui innocenlem Eralque in carmine clevalio , el ad fiuem positio.
cruorem susceperat, loiura sua sanitalem tribuit Audiebal qtioque alind quasi ignotum canticum
. desperatis. Hujiis filius Oswinus regnavit post euin mullorum millium angelorurn, unde pauca vix poie-
annis 27. Judicael rex Brilonum gratiam Dagoberli ratinleliigere. Exierunt aulemobviam Cbristo. Tunc
sibi redimit. unus ex supernis jussit armalo praecedentiqtie an-
644. Haudmar Ammiras lemplum suum in Jeru- gelo ad corpus reducere virum, suamque sectim de-
salsm aedificat: el quia struclura nullomodo con- bere deferre solliciludinem. lllis ergo redcunlibus,
sistere poleral, suggestione Judaeoruriicrttcem de- tnnc primtim Furseius se exiitum a corpore agno-
super monlem Oliveti lolli iinperat : et tunc stru- scens, nolebat reverti, nec ab eis separari. Cui an-
clura stare potuit. In Hispaniis Suitilan ob crude- gelus respondil: Ad le completa praedicta sollicilu-
litalem stiain a Visigothis reprobato, Sisenandus dine revenemur. A vespertina hora usque ad gal-
per auxilium Dagoberti sublimatus iii regem, regnat lorum canlum morluus luerai. Reviviscens aulem,
auuis20. 645. Dagoberltis rcxmoritur in villaEspi- stalim petiil et accepit sanctam coinmunionem, vi-
nensi, pago Parisiensi; sepultusque esl in basilica f. j xitque infirmus illo die el allero. Mediavero nocie
Sancli Dionysii. ln quibusdain chronicis dicilur, tertia feria manibus in oralione prolensis mortuus
quod Dagoberlus obiil anno Domini 641. De quo est: vidilque tres illos angelos , duos a laicribus,
per visionem cuidam revelaium esi, quod anima lertium armatum ad caput. Levantibus illuiii ange-
ejus ad j'udicium, el inultis sanclis conlra eam de lis, audivit unum daemoniorum dicentem : Antece-
exspolialione ecclesiarum suarum reclamaniibus, damus, et bella anle faciem ejus commoveamus.
cum eum mali angeli vellent ad pcenas inferni ra- Tunc coepildiaboltis subiilissime accusare, dicens,
pere, inierventu sancii Dionysii, cui maxime de- scriplum est : Non solum qui faciunt, sed eliani qui
voius fuerat, liberala est. Post quem Clodovaeus consenliunl, digni sunl morle (Rom. l). Isle toties
iilius ejus regnat annis 17. Sigeberto fratre ejiis consensil quolies non reslilit. Angelus:Reslilitcum
jam regriariie iir Austria. Htijiis Clodovaei major poluil, ei cum resistendum pulavit. Diabolus:Otio-
domus fuil Hercanoaldus. Hic Ciodovxus habuit sos sermones saepe protulil. Angelus: Nisi priinJ-
uxorem de genere Saxorium , Bactildeni nomine. palia protuleris crimina.propier minimanon peribit.
646. Sanclus Remaelus fn Trajectensium episco- Diabolus: Scriplum,csi :Nisi remueritis hominibus
pus. Rodoaldus, fraier ttae et avunculus sanclae peccata eorum, nec Patcr vester ccelestisdmittet
777 CHBONICON..—LIB. XLV. AN. 649. « 778
vobh pecrala vestra (Afall/i. xVHi),Augeltis. Ulii se A j a.iigelus : Hoc audilu pro mysterio dispensalionis
vindhayit ? Diabolus. Non est scriptum, si vindi- hiimanae saepejiriyamur.; ne quoil annuntiando la-
ceiis, sed si non remiseritis de cordibus yeslris. borainus, daemonia corrumpendo humana cortla
Angelus. Judiceinur ante Dominum. piabphis. Scri- dissipent. Tunc vidit illos duos praesules quasi n
ptum esl: Nisi contersi fuerilis, et efficiamini sicul summo coeli exire, et sibi (iraecipere redire ad sac-
•parvuli,non inlrabilh in regnuin caslorum (ibidj. ciihim. Cum aiilem Iransiret pcr anie igncs prae-
Hoc isle non implevil. Angelus. Ubi superbiyii? faios, yir iiims de igne prosiliens, daemonibusiitum
Diabolus. Non esl scriplum, nnn snperbiaiis, sed : projicieniibus super humcrum ejus, inaxillain suani
uisi conversifuerilis, etc. Aiigelus. Jiidicemur ante inaxillai ejus iinprinieiis incendit. Hic erai vir , qui
Domiiimn. Diabplus coufusus recessil. Tuiic dixit moriens veslimentum siiuin iili donayerat. Cui An-
ei Angelus :.Respice mundum. Et respiciens vidil gclus : Quod inccndisti, hpc arsil in le, qiiamvis
quatuor ignes in acre aliquibiis spaliis a se di- |iropter aniniam ejus libcrandam suscejusses. Prae-
slanles, iiiemlacii, cupidilalis, disseiisipnis, iinpie- dica ergo, quod nil subslanliae peccatoris in pecca-
lalis el fraudis. Uiiusquisqueaccendil alium. Cnm tis suis moriui siiscipieiidiini esi, iiec corpiis ejus in
ergo limerei Furseius ab itlis ignibus, aii angelus,: sanclo sppfili.en.diimesi loco. Deinde vidii in pectore
Quod non accendisli, non ardebil iu le. Tunc An- jB snnm cprpus aperiri, el sic .revixit. Praeijicavil po-
gelus diyisil flammam in duos muros, et vidil Fiir- pulis Goihortim per decem annos, pradicaiis in Hi-
seins ex adverso qualuor daemonia, quoruin iiiius bernia cuni paucis fralribus, per Brilariniam i'n
dixil :Servus qui scil voluniatem domini sui, el non Saxoniani iraiisveclus, el a rege Sigeherlo horipri-
facjt egm, vapulabit mullis (Luc. xu). Angehis. fice susceplu.s: ubici monaslerium aedificavit,quod
Quid de voluntale Doinini sui non fccit ? Dajinpn. conimendavi.t frairi stio Foillano, et ipse profecius
Dona iniquortim recepil. Angelus. Credidil quod est ad Vullanuin eremitam fratrem suum, ciim quo
egisse.nlpceriitenliain. Daemon.Anie dehtjii probaie faciens anniim unuin , ad Gailiam perrexil. Ibi
pceniienliam ei perseverantiam, et sic suseipere. Et susceptus esl a Clodovaeorege ei patricio, et mo-
adjecil: OniTiedclictuni, quodiion pingatiir snper nasterium conslrtixit |n loco qui diciiur Latiiiiacus.
lerram,.iri coalodixil Detis viiidicaudum. Hic honio C49. Eligius Noviomensis episcopus, el Odociius
non purgavit se dc hoc, nechic vindiclam recipit. Rothomagensis clarent.ei Philibertus de Herio in-
Angelus. Quandiu speralur poenilcniia, lioniinein sula, et Richarius Pontivensis, ei Gereinartis Fla-
coriiiiacur Dei gralia. .Daeinon.Non est liic locns viacensis abbaies, et Angadrisma secus Belvaciun,
poeniienlipe.Angelus. Nescitis occiilta Dei jiidicia : el Ansegisus filius sancti Arnulphi, cui Begga soror
forlassis eril. Dacmon.Scriptum esi : Ditiges proxi- ^ Grimoaidi nupserai. Ilorum Ricliaiius natiis est <u
mum iuum sicul le ipsum (Roin. xiu). Angelus. Vir yiila Crinlula provinciae Ponlivae , qui dc ruslico
isle in proximos suos operaius cst bona. Daeinqn. faciits csl vir religione nolissimus. Conversus est ad
Non suflicil boinini, nisi sicut semelipsuni eos ili- niagnam religioiiein jicr Caidociim saccrdoiem ,
lexerit. Angelus. Frucius dileclionis esl, bona ope- quem de Hiberriia veriienlein bospitio suscepit.
rari. Daemon. Sed verbuni diligendo non implevit. Vesccbaiur pane hordeaceo cinere Commisto, et
Angelus. Judicemur anle Domiiium. Daemon.Pro- aqua lacrymis lemperata : leprosos balneis ifoYebal,
inisil s'e saeculo abreiiunliare, el conlra praeceptum cl eadem posl ipsos inlrabat. Praidicavit in Briian-
Apostoli dilexil niundum. Angelus. Nun silii soli iiia. Equo quo utebalur diabolus inimisil insaniam ,
dilexil ea q»x iniindi siint, sed oinnibus indigeii- quo per oraiionem ejiis sanalo et relicio, deinceps
lihus. Datirion.Qualicnnque niodo diligalur, conlra asello usus esl. Floruii temporibus Dagobcrli regis
praeceptiimAposloli est, el conlra sponsionem in ct liliorum ejus. Obiil vi Kaleiitlas Maii. Vitam vert>
hapii^Tno.Angelus. Judicemur anle Domintim. Dsc- beali Eligii scripsit saucius Audoentis. Hic Eligius
iiion. Scriptum est: Nisi annuntiaveris iniquo ini- iiatus cst in lerritorio Lemovicaeuriiis villa Cataia-
quilaiem suam, sanguinein ejus de manu lua requi- p]' sensi, quac distat a jira'fala urbecirciler sex milli-
ram (Ezech.m). lloc islenon fecit. Angelus. Dehoc bus. Pater ejus Eiicheriiis, niaier vero Terrigia
tempore scriptum,esi: Prudens in lempore illo in« ciiclaest. In cujus alvo cuiri ilte adhuc essel, vidit
cebit, quia lempus pessimum est (Prov. xi). Quaiidp maicr ejus in visiorie aquilam valde pulchram supra
enim autfitores despiciunt verbiim, lingua doctbris suum volilare fetum, ac se tertib iiiclamaniem,
prajpeditur, dum yidel qiiod audila prajdicaiio de- sihique nescio quid polliceiitem. Tradiliis esi piler
spiciiur. Daeinon.lste lamen usque ad moriem an- viro honorabili Albano fabro aurifici, qui in urbe
nuniiare dcbei verilalem. Angelus. Judicemur anie Lemovica publicam uioiietae fiscalis gerebat ofiici-
Doininum. Yiclis daemonibus angeli clamabanl: nani. Posl aliquol annos relicta patria Fraiiciam
Nuilus labor durtis yideri debel, nuliurri longum adiil; et faclus est nbtus cuidain lliesaurario iegis
tempiis, quo gloria aeternilatis acqtiiritur. Posl liaec Cloliiarii, Bolboni noinine. A quo rege acceplo auro
Furseiusyidit dii.oscpiscopos Beatium el Medanum el geriimisiid uniiis sellaeopiliciuiri , Eligius imle
l.oquentescum eo, ei credebalepsinoriuos; cuirique perlecit duas. Quarirm unain perfeclaiii priiis ob-
deleclarentur in andieiulo cceleslia carmina, ait ad iulit regi, denule alteram dicens: Quod ex auro
aiigelum:Magnum esi gaudium, hsec ausculiare. Cui superfuerat, ne perdereiur iiujc ojieri apiavi. Ex
PATKOL.CCXII.
 779 HELINANDlFRJGIDl MONTISMONACHI _ 780
tioe fartus csl liouorabilis in paiaiio rcgis. Erat A odore percussus, vix subsistere potnii. Nam glolms.
aiitem siaiur.i prolixus , facie riibiciindus, cacsarie splendoris qui lumulo ad iclum fcricnlis processit,
formosns, ciJnc circillalus, angclici vulliis, sirnpli- cuncloriiin astaiilium obluiibus retusis, partem
cis"bt prUdcnlis aspeclus. Auraio et gemniato im- maximam regipnis illius in diei clarilaleni mntavit.
primis babilil niiens, zorias habens compias ex Eral aulem nieilia nox, ohscura valde el caliginosa.
anrp ei gemmis, lineas mctallo rutilas, bolas [foi- Ex liiijus sancli martyris maxilla Eligius tlenlem
te hocas] sarchoruhi auro opeftas, vestimeiita pro lariguentium medela ahstiilit : et de radice den-
omnia preliosa r, pleraque holoserica'; ob bsleiita- lis quaiitit.TSsanguinis cxivil. Clavos quOque riiirae
tionem fngiendain inlrinscciis ad carnem cilicium. magnitudinis in Cerebro ejiis el caeteris artubus
Qriseoninia pbsiea in egcriiiurii iiecessilatibus cbn- infixos, pro reliquiis abslraxil, et sibi delegavil.
siimpsil; deinde vilibus vcsiibus iisus est, fmiiculo Deiiide holoserico preiiosissimo corpus mariyris
cinclus, plernriique propier patiperes etiamexspo- obvolulum , curii siinuna diligentia circa aliarc
liattis: ctii rex lunc tlabal proprium veslimentfini iransposiiil. Tnmbam quoque ex auro et argento <t
et cingiiliim : qnia sicul animam suam, ita illiim gcminis desiiper mlro opcre fabricavii. Ecclesiam
diligebat. Unde et illi fecerai niaiisionem suae stili- quoqiie, quacvidebaiur exigua, amplifice decoravil.
junclam. Rex quoqtie DagoberlUs pulcher et incly- B Posl h:cc grandi laborc aiquc inslantia iuvenii in
tiis; :Ctiiin cunctis reirb -FranCOruniregibiis nUllns icrriioiio Medeimiense in loco salcisno sanciuni
«ihiilis fiiil, iia diligebat illiim, ut freqiieriler se ab iiiaiiyrem Piaioiiem. Cui siiniliier clavos prolixos
gpliinaiibus subtraheiis, Eligium solus freqiiertla- e eorpore ablaios populus ili arguirienlum iiipn-
ret: a quoquidqiiid Eligius postulabat, siiie dila- stravii. Sue ;sionis qiioque invenil sanclos marlyres
iione iinpeiriiibai; el omiiia expentlebat in egerios, gerinanos Ciispinuin ei Crispiriiailiim : quos ex
elcapiivbs, et debiles. A leinpore auiem Bruni- qnadairi crypla prolaios niiiifice coinposuil. Sed et
cbildis reginae usque ad lcinpora Dagoberli Sirrio- iii BclVacensiinunicipio bealum riiartyrem Lucia-
niaca pestis in G.illia viguil: pro qiia .iuferenda niim, qUoridaiiicbllegam saricli Quiiiiinl, iriveiiimii
tunc sollicite invigilabanl Eligius ct Aiidoeniis. similiier trarislulii atqiie cbmposuiti Apud Parisius
Tunc elcclns est EJigius Ecclcsiae Noviomagensi ca3crimilluminavit in porite. Rursiis apud Parisius
post Acatium cjusdeni nrbis aniisiitcm :cuin quo custos Sanctae CoIumba3 iiunliavil ei. ecclcsiam
pariicr eleclus est Ainloeiius sodalis ejus ad Eccle- suam oiriui ornalu suo liocle a furibiis fuisse spolia-
siam Roiboinagenseii). Praeftiitaiilem Eligitis Viro- iam. Tunc Eligius j)ergens ad or.ilorium Sanclai
irianderisi nielropoli, ToriiacCnsi quoqtie quondam ^ CoIumbiB, ail:Audi, sancla Columba, quaj dico.
regiili civitali, Noyiomagensiquoqiic et Flandrensi, Novil Redcmpior uieus , riisi cito ornamenla
Gandcnsi, ct Corluriacensi : et in uno die conse- tabernaculi hnjus furata rcduxeris, s|iinis alla-
crali stinl ijise ei AiHloenusa DeoclaioMetlamcnsi lis faciain j'anuam hanc ita obserari iil iiuiiquani
cpiscopo, icriio aiino Clodovei Junioris, die Dorni- iibi in lioc loco veneiatio praebeaiur ab hodie.
nico, ante leianiam. Habebal auieiii Eligius seqtie- Quo diclo discessii. .Sequenii die ciislos maiuritis
slratuin statiituin locuin , in quo cerlis. qiiibusque surgens invenil omnia vela , usqiie ad iniiiiniaiii
diebus egenos ac debiles Jnlroniittcns , dcvole illis pallani, sicut prius fueranl, resliluta. Praieiea
serviebal, squalentia capiia illis lavans, ac dcfor- oblinuil apud regem, ul omnia damnatoium cor-
mcni fccsaiieni nianu propria radcns, potuni singu- pora, ubicunqiie invenire poluissel, sive per villas,
lis ac cibiini praebeiis, nudos vesiiios dimiiiens. sive per civitales , licciitiain luiberet de bargis el
Quibus exciinlibus, alios, si adesscnl, iiilromilie- rotis el Iaqueis deponere et sejielire : delegavitque
bat: quos siiiiililer lefovebal. Quoil si plurima ex collegiis suis vespillones,, qrii liuic cui;c insi-
lurba conflueiet aliquando , cunctis similiier facie- srerenl. Igilur cum essei in comilatu regis in parti-
bal. Singtilis autcm dicbus duodcclm sic rcficiebat, bus AuSliJac.ipud urbem Slratb-burgo, invciiil ho-
ipso cumeis hora congrua convesceiilc, Ua taiiieu, p inincm ipso die vitain laqueo finisse , ct cui dum
ut prius singulis aquam manibus fiinderet, viiium scpullura a comilibus pararelur, ipse accessii pro-
ei panem inanu propria praeberci. yEiliiicavit in pius, Ct ccepil palpare corpus, a siinnnis usque ad
Noviomo nioiiasiciium ancillarum Cbrisii. Cbrpiis ima niiilceiido. Cumqiie scnsi.ssct adesse aiiimani,
sancii Quiniini revelavit per eum Dominns. Sed urbane virlutem facli a se repeliens, dixit: Oquain
aiiicqiiaiii fieret cpiscopus, erat in ptilalio regis grande sceltis, iiisi Dpminus adjuvissci, jicrpetr;ire
Mauriiius qiiidam, habilu religipsus, cl canior lau- j)oleranius! lit.torpus hoc liumo lcgcremiis , cum
dalus; et ob hoc ipente lumidus, corde pioteryus, anim.i ejus iii ipsb sil. Qiieni resiiscitatuni jussit
actione dissipatus, Qiii ccepiljaciare se inveniurum vesiiri, cl repaiisari. Quo audilo, inseciaibres ejus
corpus Iuijus preliosi mariyris : seil mox ut lerram ilcrum cttm ad nioilciii pctebanl: quem vix ab
sarculo sarrire coepit, manubrium , fossorii manui eorum mahibus eripuii; et sc ab ejus collegio sub-
rjtis inliscsit: qiii opus coepiumreiinqucns, sequenii traxii, propter vitandani gloriam; ei charlain se-
die e manibus sitis verniibus ebuHieulibus misera- curitatis apud regem impetravit pro eo. H;cc sunt
liiliier exspiravil.Hujus sancti mariyris eorpus cum aiitem scpulcra , quae auro el argenio et geniinis
ihvcnlssefEIigius^TJtrfuiciisolumiiic, ei iucnarrabili fabricavil: Gennani, Severini, Piatonis," Aitici,
781 CHRONICON.— LIR. XLV.AN.B57. 782
Luciani, Genovcf;e,CoIumbae,Maximianiet Juiiani, A (^ (655.) Sigebertus rex Hildeberlum filiumGiJinoaldi
et praecipuebeaii Martini Turonis : Dagoberlo rege adoptal in filium etin regntim. Constanlinus impe-
impensas praebente ; nccnon ct luinbam sancti rator Olympio exarchp ad Ilaliam misso, impugnat
Brictionis, ei aliam ubi corpus beati Marlini dudmri Ecctesiam Dei. Judocus Brilonum regis filius spre-
jacuerat; et.mausoleum sancli Dionysii martyris to mnndo el regno, peregrinus c\ eremita in pago,
Parisius civilate, et lugiirium super ipsum marino- Pontivo requiescit in Chrisio.
reum miro opere auro el gemmis, cryptamque , et 654. Igiiis decoelocecidit, et limor magnus su-
species de fronte, et axes in circuilu ihroni altaris per homines venil: pestilenlia gravissima Iribus
auro operuil: ei posuil in eis poma aurea roltin- acstivis mensibus; cunctis visihiliter appareniibus
dilia alque gemmata ; leciorium eiiam el osiia dili- bono el malo angelo noctu civiialenr circumcunti-
genier opcruit de melallo argenti. Sed et tecluin bus: et quoiies jussu boni angeli malus angelus
llironi allaris axibus argenteis operuit. Fecit quo- venabulo, quod manu. ferre videbalnr, ostiuin cu-,
que ripam in loco..anierioris ttiinuli , et allare ex- jiisque domus pcrciississet, lot cx.cadem donio
irinsecus ad pedes sancii marlyris fabricavil, quod sequenli die inieiJbanl. Hpc tcmppre Sanclns Foil-
pene singularc esl in Calliis ornamenium , el iu Janus Fossensis mnr.iyrizainr.
inagna oinnium admiraiionc usqne in hodiernuin B ] 655. Saraceni, capla Rliodo, famosum cjiis co-
diem. In eadem ecclesia sancti Dionysii sepiillus lpssum cverieruiil: ex cujtis a;re nongent: carneli
esvrex Dagobertus sub arcu in lalere dextro. «nerati siint. Hoc esl untim de seplem miraculis
650. Ill.i, relicla Pipini, iuonitu sancti Amandi se niundi. Qiiontoiloenim vel uinla moles aerca fundi
et sna Deo deyovens, moiiaslerium Niyellcnse fuii- poluil, vel fusa IevarJ?
davit: eiqtie filiain suam Gertrudem Deo dignam , £56. Conslanlimis imperator, Saracenis navali
virginem pwefebit. Aulhbertus Camcracensis epi- pugna congressus, ignoniiniose vinciliir. Sigebcrtus
scopus clarei. (651.) Sigeberius rex de prosperiiate rex Ausirasiorum morilur: Dagoberlo filio stio ad-
prolis desperans , duodecim monasleria binc iude inoiltim parvulo lidei Grimoaldi comniendalo; ul
Deo i-onstrtixil. In quibus Slabulatis et Malmunda- in regnum ejus aiixilio promoveretur. Posl Oswal-
riuin eminebanl ; coopcranle sibi in his majore do- dum regem, primus Anglorum miraculis claruii,
mus Grimoaldo, el Trajeclensium episcopo Reiiia- regnavit apud Berniciosfrater ejns Wius, et Oswi-
clo; qni non mullo posl perlaesus saecularium tu- nus filius Ostiti apnd Deiros.: qui tandem ab Oswi-
multiium , in ipso Slabulaus monachicse vitae as- no inierfectus cst, cnm bello absiincns subnrba-
siinipsit habituin. Florebat lunc sanclus Lnndeli- num clanculo concessisset, vir largus, et in Deuin
niis , qui et Morasus , ab Aiithberio Cameraceusi devnlus. Postea idem Osyius rex Nordanimbrorum
episcopo ex praedone conversus ad Chrislum, et faclo Deo coeli volo Pendae Mercioriim regi con-
a bealo Marliuo papa ad prxdicandum ordinatus, ciirrit cnin cxcrcitu non mulio, et intcr nimiam
fundalor ccenobiorum Lobiensis Alnei, Vallaris, Merciorum slragcm ipsum regem Pendam pcrimit,
atque Crcspiniensis, ubi corptis ejus requiescit cum geniemque Mercioruin ad Christurii converli fecit;
«liscipulis suis Adeleno et Domitiano. Florebat Piclos quoque regno Anglorum subdidit. Ex qtto
etiam tunc Gislenus Cellensis, Madelganus dux, tempore omnibus pene Anglis imperavil, Chrisiia-
qui el Yincenlius Aliimoiitensis, el Soiiogoensis, nilatem auxii per Angilberlum et Wilfridum epi-
ejusque conjux YValdelrudis Caslrilocensis, so- scopos : pdstrenio per Theodorum arcliiepiscopum.
rorqne Wahletrndis Aldegundis Melboiliensis; Miilia servis Dei construxit babilacula: quoruin
Trtido etiam Hasbaniensis in lyronem Christi ado- praecipuum moriasterium lunc feminartnn , nunc
lescebal. PraMer hos eiiam mulli de Anglia el Sco- inonacborum, ab Eboraco Iriginta millibus in borea-
lia in Galliis pcregrimuiles , scilicet Erto , Berlui- li parte sittim , anliqiio vocabtilo Sceneshalli modo
niis, Eloquius. Coenobitini Floriacense a Leode- Wiiebi nunctipatur. ^uod ab insignis religionis fe-
boldo abbate funilatur; ubi non iiiullo posl corptts p mina Hildaicceptum , Edelfreiia ejusdem regis filia
sancli Bcnedicti ab Agilulfo monacho a cislro Cas- inullum provexil „'
sino delatum. traiisporlalur. Corpus vero sororis 657. Olympius palricins et.cxarchus missus a
cjns sanciae Scholaslicae Cenomanis iransfertur. Coiislanlino iuiperatore in llaliam , ul Marlinum
Post Rodoaldum Longobardis reguat Ariperlh an- papamliiterficerei, vel hdduccrei Coiisiaiuiiicpolim,
nis novem. (652.) Conslanlinus imperator a Paulo praccepit spalario suo , iit iiiicrficeret etiinad mis-
episcopo Couslaniinopoliiano decepius, nec iinam, sam , dum communionem sibi porrigerel. Sed Do-
ncc duas vohinlatcs aut operationes in Chrisio dif- roinus excaecavit spaiarium, el noii vidit euiri, quaii-
linit essc coufiteiidas: quasi nihil velle, aut opc- do communionem dedil Olympio, vel pacem ; quod
rari credendus sit Chrisius. Ob hoc ijise Paulus ipse spaiarius poslea jiirejiirando asseruil. Igiiur
episcopus aliafc sedis aposlolicac, quod erat sacra- ex necessitate coaclus esl Olyinpiiis buiii Mariino
lum in domo Placitliae subverlil. Marlinus ergo coiicordare. Postea ivit cum exerCiiu conira Sara-
congregafa-Ronue synodo episcoporum 105, ana- cenos in Siciliam : ei peccaio faciciiic, major inle-
thematizat hxreticos. Ciiuin Alexandrinuin , Ser- ritus Romano exercilui provenit; qui poslea tolus
giimi, Piirlmm, et Patiium Constantinopolilanos morbo interiit. Grimoaldus /Iriajordoirius domino
 3SL HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl- ?S4
suo Dagobcrlo Sigcberii filio atlonso , ct per Ditlo- A ludinis in cirCuiiiiomala. Ipse vero pbst aliquos
iiciri Pictavieiisem episcbpum in Scoiiam directo, annos, id est per Indictionem sexlam lioniam ve-
.Hilileber.lum filiuni siitrin faeil Ausirasioruin re- hiens. obliilit siiper altare Saricii Petri pallium au-
gem. Ilotliincn ainniira Saracenbruiri perempto, ro icxtile. Oliiit saiictiis Amandus Ehioiicnsis.
Mtiliamas , cx aininireo aminiras faclus, fegnal Sic eniui legitur in lilnlo de morle ejus : Aiirio
aiinis viginti quinqpe; (658.)Frant:i doleriles super Ilicarnaiionis Domininostri Jesu Chrisii sexcente-
inlidelilate Grimoaldi coiitra filiuinSigeberii capluin siriiosexagesimo pfimo, indiciione quafia, epacta
eum Parisiiis misernnt in carcefem. Nam prajsen- qUiritadeciina, cPncurrente qiiarlo lerinino duOde-
lanles eum jiidicio ClOdovei,Ctodoveus Viriciilattirii cimb Kalendas Aprilis, Pastlia quinio Kaiendas
eiiin iii carcere aniara nibfle fecil cpnstimi, lilium- Aprilis , liina vicesiina prima, octavOidtis Februa-
qucsuum juniorcm Hildrictun regem fecil Auslra- rii, die Dominica, luna prima, obiil sanctiis Airian-
sioruin. Obiil Itta mater sanctae Gerlrudis. Theo- dus anuorum circiter noriaginta, qui nalus fuit
dardo episcopo mariyrizato, sanclus Lainbeilus anno Domini 571, Nonis Maii mensis, in provincia
filiiis Apri comiiis episcopatum Tr.ijectensein il- Agritanorum, in pago praefataeregionis, vocabulo
liistrai gloria nobililalis, gratia sanclitatis, Aireba- Herbaiilico ex p.itre Sereno, genitrice Amantia,
ti dum coiptis sancti Vedasii iransferinr ab Aiiib- " anno septimo, quo Jiisliniani.successor Camismi-
lierio Cameracensi episcopo, praesenlibus Lainber- nor cum Sppliia coiquge in republica arcem impe-
lo Tungrensi, el Audoniaro Tarasconensi, aliisque rii leriebal. Quo videlicet lenipore Joannes ponlifex
sanclis episcopis et abbaiibus, Aiidoinariis, qui RoinaiiaeEcclesiaeiri ordiiHfpoiiiificumsexagesiiniis
piae senio caecus erat, dum precibtts praesentium tertius cathedram ejusdcm urbis aiino sui pracsnla- -
cpiscoporum, el meritis sandii Yedasli illtiininalus lus; oclavo gubefnabai. ln ordinatione beali Gfe-
esset, aegre ferens liberatiim esse a caecitate, quam gorii papaesaiicius Amandus vicesimiirii sectindum
pto salule sua sibi a DeP iniinissam esse gaudebai, alalis agebat aniium. In; obiln vero ipsius papie
rtirsus ad votuni stiiini cxcaccatusesl. In quibus- Irigesimum quinium; qui fuit annus a Nalivitaie
dani chronicis tegilur, ClPdoveiim regein hoc anno Doinini sexceniesimus quiuius, regni autem Phocae
csse mofltium. (659,)Post Olympium tlireclus est anniis secundus, sicut Beda referl in chronicis.
Thcodorus exarchus , cognoineiito Callibp^a, cum Friit aulem idem sanctus Airiandus MarliiiO paj)ae
Theodoro imperiali cubiculario: qui iulerunt Mar- familiarissiinus. Defuncliis esl lertio annn ponlifi-
tiiuini papam de ecclesia Salvatoris, quae appella- catus Yitaliaiii papae, octavo Jdus Februaiii. Exslat
tur Constaniiniana , Constaiitinopolim: qiii missus, ad hunc S. Amandiim Episiola dccretalis Mariini
J
est Chersonam in exsilinm, ubi viiain finivii decinio jiapae, in qua sighificaliir, eiimdein Ainandum vo-
quinm Kalcndas Octobris. Fecit episcbpos trlgtnia luisse pastorale obsequium deporiere, pro eorum
lrcs> Posl qtiein sedit septuagesimus sepiimus Eu- iiiobedieiitia , qui presbyferi seu diaconi posl suas
geniiis, primiis htijus uoniiiiis, nalione, Romanus, ordinaiiones in lapstim iiiquinabaniiir : a qtia vo-
de regione .prima Avenlinense, ciericus a cupabu- luiilate illutn delioriatur iderii beaiissimus pajia,
Jis, annis.duobiis, meiisibus novehi, diebris viginli jiersuadens etim ad paiieiitiam , et commonens, ut
,qualtior; beiiignus, niitis, mansuetiis, affabilisom- niillam cis in dclicio couipassionem exhibeal, seJ
lilbiis, et sanciiiate prajclarior. Cohslaniinus impe- lapsos oinnes ab Pfficiodeponai, et eos in jugeni
raior Sclaviam sibi subigil. poeniteriliam millal. Si eiiim, inqiiil, tales quaeriinUs
660. . Muhanias, Saracenorum ammiras, cum ad sacros ordines promovendos , quos nulla ruga ,
.Coiislanlino imperatore firinat paCtum, ul Saraceni niillnm vil;c conlagiuin ab ordinibus sacris praepe-
Uomaiiis solvant tribuluin per siugiilos dies numis- diat, quaiilo inagis si post ordinaiioiieiii suam in
-inala mille, et scrvum ct equuin. Clodoveus rex lapsuiii ceciderit, et piaevaricaliotiis peccalo dcpre-
corpus sancti Dionysii Parisiensis discooperiens heiidatiir obnOxius,oinnimodo prohibendus csl cum
ininus religiosc, licet cupide, os brachii ejus fregil D 1 manibus lutitleniis atque pollulis niysierium no-
ct rapuit, inoxque in amenliam perpeiuain incidit. sirae salulis iractare? Sitque hujusiriodi semper
staluta iiihac vila dcpo-
Ariperth Longobardbrum rege defunclo ,:Goberlus jiixla saciorum caribntim
el.BertaiJlh filii ejus annum agunl non iain.-in re- sitiis; ul ab illo tjiii nieniVsinlerna scrtitaiur , ntil-
iluin aspexcr.t
gno coinppnendo, quam de regno contendeiido. Eu- lanique de ovibus errareCpiigaudcl,
iii' lerribili jiidicio haT
geriius„papa eleeniosyiiam in die transitns su| pau- . sinccfam pceuilciitiaiii ejris ',
jieribns , el cjero:, ei fainiliic presbyieiJi in iulegro beal recbnCiliaiiiin. Ipse iii sfinciuS inoiiaslerium,
diciiur Blandiuluiii, ca.>ttoGaiidavo con-
crogaii pracipit. Fecii episcopos viginii unum. Ob- quod
iit quarto Nonas Junii, cl cessavit episcopaius struxil: et aliud qiiotl vocalur Martianas, et aliud,
,liienseiinb, diebus viginli oclo..(66!.) Posl quem cui ipse Lochosa n.qinen iinposuii, seu Rolnace,
. sepiuagesiinus oclavus sedit Yitaliauus, naiione Si- quod esl.praefalomoiiaslerio peiie contiguUm: cellti-
Barisiacus; queni lo-
-guieusisprovinciae a Campania , annis quattiorde- • lam quoque.quae niiiicupaiiir
;ciiH, iMeHsibiiSrSeXv Hoc Vilaliano imper ordinalo , cttm cuin adjaceniibus sibi appciidiciis Childerictis
«1 aitiBedar, Cori|tantinus imperaior niisitbeato rex et Brunichildis regina iili visi suni condonajse:
" retro aurea gemmis albis inirae magni- ad posiremum Eliioriaeccenobioscdificato,ipse ibi«
Evangclia
 783 CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 660. 783
dem cum suis nsquc ad diem obitus sui Cliristo fe-• A . esse dignum morte; ftiit quidam mnllis plagis c;r-
liciler militavit. sus, et jam corpore semivivus. Qui decreyit enui
Hic palriam pareulesqtie relinquens in Ora insu- patibulo debere affigi; sed Amandus superveniens
la , quae a litlore Oceani maris quadraginla dislalL , posiulavil, ui ei vitani concedere dignitreiur. At ille
millibus, iransacta j'am adolescenlia receplus esl. noliiii, sed jtissil ctim suspentli; qui stispeiisiisspi-
tn.qna.per oraiionem immanem serpenlem fuga- rilum exlialavil. Sanctus aulcm Amandus perrexit
vil. Posl haec Turonis ad S. Martinum perrexil: et: ad patibuiiim, el depositum de ligno ad suuin cubi-
ibi coniam capilis sui abscindens, clericatus bonorei culum deferri jtissit; et frairibus e cella egressis
funclus est. Post hatc percepla benediciione abi super defuncti corpus incubuit, el orando ciim Ia-
abbaie loci illius el fratribus, Biiuricas perrexil adI crymis illnm resnscilavii ; ioioqtie ejiis corpore et
Ausiregisiluin : a quo et ab ejus archidiaeono Sul- cicatricibus ita carnem cafni rcstiiuii, ut de plagis,
pitio recepius est, et cellula ei jiixta ecclesiam ini quas anlepcrttilerat,nullum indicium apparercl; et
superiori muro civitalis conslrucla est. In qtia ci- sic eiiin :td propriam domiim remiltens, parcntibtis
licio tectus et cinere, hordeacco pane et aqua mo- reslituit incolumem. Pcr qtiod miracu.tiim conveiiit
dica conlenlus, fere quindecim annis vixil. ad Cbrislum. Post haec transilo Daniibio, iri Scla-
Posl haec iucidil ei cogilalio, ut limina visiiarel'. " viam prardicare perrexit , spe mariyrii; el paucis
sposlolorum; quod el fecit assumpio secum uno! ibi conversis, ad proprias oves reversus esl. Rex
taiitum coniile. Ulii per diem sancla loca circuibal, Dagobertus amori mulieriim plusquam. oporlebail
nocte ad saucli Pelri reverlebatur ecclesiam. lbii dediius, omuique spurcilia libidinis iiiflammatus-,
quadam diecunciis egressis substilit ex devotione, sobolem miniuie videbatur habere : pro qtia Domi-
lola nocle cupiens vigilare : quem uniis ex custodi- num sednlo preeabatur, et tandem exaudiius est.
bus inventum coniemptibiliter affectum injuriis cj'e- Qua percepla, sanctum perquiri fecil Amamluiii,
cit extra ecclesiain. Sedente aulem eo in exstasii quem prius de regno suo expelli jiisseral, quia euin
mcntis anle fores ecclesiae , sanctus ei Petrus ap- pro capiialibus criminibus arguebat; quod iiullus
parttit; mcnens euiri in Gallias ad pracdicaiionenii episcoporum audebal facere. Qtii venit ad regem in
redire. Rediens, coaclus est a rcge ei episcopis, , villa , cui nomen Clepiaco. Rex iltius pedibus pro-
episcoptis fieri. Capiivos vel pueros transmarinos ; straius, veiiiam deprecatur; quem ille cititis ele-
dato pretio redimebat. Spiriluali quoque lavacro, vans a terra, clemenler indulsit. Ad quem rex : Pce-
eos regenerans, liiteris affatim imbiii praecipiebat; nitet me valde, quod slulie,egerim adversum le;
praemissaque Hbertaie per diversas ecclesias relin- , £( sed prccor, ne memineris injuriae meaj. Dedit niibi
quebat. Plures ex eis episcopos vel presbyieros, seu Doniinus fiUum, non mcis meriiis; queni precor
bonoiilicos abbales fuisse, audivimtis. Rediens a ut sacro fonle digneris abluere, et in filium tibi sjii-
Roma secundo ascensa nave pervenil ad Cculiun- rifualem suscipere. Quod itle vehementer abnuens,
eellensem loctnn : ubi dum quadam nocle solus, ttt sciens sciipium , militantem Deo non oporlere im-
solehal, orarei, iminumlus spirilus unum e faniulis plicaii negotiis saccnlaribus, et quielum aique re-
appreheusa maiiti irahebal ad mare, volens etim ibi niotuiu palaiia non debere freqiientarc regia , ex
demergere. Qui ctun traherelur clamabat, diceus : eonspcclu regis abscessii.,Statiinque rex inisit ad
Chrisie, adjuva me; Chrisie, adjuva me. Cui mali- eum virum illuslreiti Dodonem, et cum eo veuera-
gnus spirllus insuljando respondit. Qualis ChiJslus ? bilein virum Eligium, qui itinc in palaiio regis sub
el dum puer, qui trahebatur tacerct, ait sancius saeculari degebanl habitu : qui per-.uaserunl ei
Amandus : Dic illi, lili: Clirisius Filius Dei vivi, precibus regis annuere. Moxque pueruin dieriim
crucifixus. Siatiin ad hanc vocem inimicus ul fn- qtiadraginia catechiiineiium fecit : Cuinqiie finiia
iinis evanuil. Nec mullopost naviganteeo per me- oralione iiemo- ex circiimslautibus respondisset:
dium pelagus, et diceme ad nautas verbum Domi- Anien; aperuil Dominus os ptieri, el cunclis andien-
ni, apparuil piscis mirae magiiiludinis. Naulaj vcro jj I libusclara voce respoudit: Aiuen, et statim bapli-
liiisso reie in pelagus , eumdem piscem ceperunt. zavit eum, dans et nomen Sigebenus. Post haecor-
Cumque epulareniur el exsultarent, orta est tempc- tlinaliis est Trajeclensium episcopus :. et per trien-
sias valida : cucurrerunl nautae ad sciviun Dei; qui liiuiii vicos et castella circuiens, verbuin Doniini
jussit eos confidere. Cui in puppi residenli sanctus inslanler pncdicabat. Sed iniilii, quod dicln nefas
Petrus apparuit, di«ens : Noli limere , non peribis; esl! sacerdoteset lcvitaepiaedicalioneii)ejus respue-
^ nec qui tecum sunl. Ad quod verbum iiiox teinpe- bant; qui seciindum Evaiigelium, pulvefein de pe-
slas sedaia est. Gaudanenses, qui luiic adhtic ido- dibus super eos exculiens, ad alia properabat loca:
lolalrae erant, convertit. Ubi cum propler inediam parvainqiie reperiens insulam, cuiiiomen esi Cane-
et sterilitaleni loci comiiesillius soluin ibi reiiquis- laus, juxta Scaldum fliiviuin, aliquantis diebus ibi-
sent; alimenluin sibi labore maniium acquirebal, dcm cnni fratribus habitavii. Sed verbi Dei cbnlcin-
instans praedicalipnisoilicio.Quidamcomesex genere ptores per bienniuir. ingcns ailrivii plaga-.: ila itl
Francorum, nomine Doriho, in urbe Tbrnaco rese- evcrsa: domus el agri in soliludineni verterertur,
derat, ad diriinendas liics. Et ecceei praeseiitalus et vici et castra desiruerenlur ;, nullusque pcne iu
est reus quidam, quem omnis turba acclamavcfat his regionibus: remaneret, quL. Ainanditin coiitem-
 787 TIELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIUl 788
pserat procdieanlem. Post h:ec praedieavit in Yasco-- A j scientia dcgeneranlrbus, per majores donuis dispo-
iiia. Cujus praedicationern qiiidam mimilogiis sper-• iiebaiur regni potenlia, regibusque solo nomine re-
nens, ei ei,.<Jelralicns,.arrcpius a daeinone,propriisi giianlibtts; qttibug moris eral,; priiicipari quidem
se ccepit maiiibus laniare : coaelns publice confi-. scciindum genus, et niliil aliud agere, vel disponere,
leri, quod ob iiijuriain quani servo Dei iuliilerat,, qiiam irratioriabiliter edere et bibere, domique mo-
lisecpatiebatur : et in ipso lorinciitbspirituin ex- rari; el iri Kalendis Maii praestdere coram lota
halayil. Post Iixc snsceplus esl tipspitip in quadam1 gente, et salulare et salutari ; ct obseqnia et
civiiaie ab episcppo iirins civilaiis. Cui dum ipse> dona accipere, et rependere, ei sic secum nsqnead
episcopus more hospitalitatis aquam in iiiauibusi alinin Maium permaiiere. Eo lemjiore Balhildis re-
funderel, serreitus praecepil minislro , ut eamdem giiiai Loiharii- inater, Corbeia; et Catte monasteria
aquani in sacrario Ecclesiarcustodiret. Deqna post- Dco construxit. H;cc de iransmarinis pariibus de-
ca ca?cus quidaiu adinonillonc ipsius episcopi ocu- jii;c(laia in Franciam adducta esl, et vili p.retio
los ablneiis, visum recepil. Iii pago Belvacensi, in1 ventlila, redempia est a venerabili viro Hircanoal-
loco, cui vocabulum est Rossoion, secus Oroiinam1 do, qui lunc palaliiini giibernabal. Fuit aulem de
iluvium, mulicrem caeCainsanavii, quse auguria etl claro sanguine Saxonuin, ajpeclu decora, vullu hi-
idola semper colucrai, ei adorahaiarbprem daemonii B * laris, incessu gravis, pudica , sobria , priidens et
dedicaiam. Praeposilurii inonasierii siii inobedieu- cauta, humilis el grafiosa : adeoque placuit prae-
lcm, cl ob hoe paralyiicum faeiuni , benedic^ndo1 tliclo principi, ul loco pincernai; eain constiiuerel.
calicem viiii, et fragmen panis, ct ei liiillcndb ju- In qua etiam digniiate omnibns senioribus iii dom»
bendoque, ul indc parlein fumerel, sanilaii resli- domiiii sui iia huinihier obseqiiehatiir, ul eoruin
luil. Muntiiiolus qiiidani Ozidinsis urbis anlisles , calceamenia dclraheret et detergeref, et aquam ad
iiiolestc ferens qtiod Iocuin acceperai a rege ad[ lavandtiriiafferrel, cl vesiimenta eonim festitianler
consirueiidum cceiiobiiim,inyitliacfacibus accensus, pararet, absque omni nittrinuie et adulaiione, bo-
inissis agilibiis viris... ul ciim injuriis affecluui a lo- no ct pio aniino. Morlua vero uxore Hircanoaldi,
co ejicerent, aut eum in eudem loco punircni. Qui1 volnil idem princcps eam duccre. Quo coinpertoilla
venieiites ad cum, siinulale dixerunt ei, quod debe- laienier el sliidiose se subtraxit abejus conspecii-
reni ei osiendere lociini aptuni ad monasteriiim "liiis.Nam cum vocaretur ad piincipis cubictilimi,
conslriieiitliiii), ct idco iret cum illis. Qtioriim fal- ill.i 111sagax puella secreio se abscondil in arigulo
illuin non laiuii. tandem per- dotnaiis; et super se jecit pannos vilissimos, ila ut
' lacia, revetante Deo,
yeiieriinl ad superciliuiii niontis, ubi einn capile nemo putaret illic. aliqiiem iiitere pbluisse. Ea igi-
truncare disposuerani,: et subito orla esl leiupesias. G tur noii inventa, prinCeps duxil alierairi. Tuiic Ma
pluviaefl grandinis, ei ita omnem nioniis illius lo- ileruni qiucsila inventa est, sed a priiicipe 11011
cuin Oblexeruiil ntibes, .111apparitores illi amisso coniacta. Posiea per Dei graiiam facta esl uxor Clo-
liimine nil pcuiius yidereni; spemque vila?jani nul- dovei regis filii Dagoberti, el nierilo. Erat enim ei
lam babcnies, proslraii ejus jiedibus veniam postu- ipsa de sanguine regio. Faciebat autcm eleemosy-
labanl, ul cos vivos sineret abire. Qui orans, lu- nas multas ecclesiis et pauperibus, per maiium Ge-
inen eis redtlidii, et exterri.los. ad propria reniisit. nesii abbalis, quein rex ei in adjutoriuin dedil, qui
Sepiitlusesi isie 'sanctusin .cceiiobio,quod ipse aedi- Hincerai assiduus in palalio ; qui jjoslea faclus esl
ficavit : cui ex noniine fluvioli ibi decurreniis El- Lngdunensis episcopus. Ex hac regina genuit Clo-
nonis vocabutum esl : quem locum Dagoberius rex dovaeus CloHiariuni, qui post eum iegnavii. Tunc
illi dedil. Eodem aiiuo, quo sanctus Amandus mor- lemporis Parisiensis episcopus erat Crbdeberius,
luus csl, Coiisianiinus impefatoi Thcodosiuin fra- vif veiierabilis, et"apuil Rothoiiiagifmsanclus Au-
""t.renisuum occidil : el Giiuioaldus <luxTaurina- docnus. Ex eo teinporc Biirgundiones et Franei in
Ijuui Godebeiiuiri fitiuni regis Ariperlh dolo per- jiace uiiiii suui; qui anlea dissidebanl, Haecregina
emil, et ejus regnum arripuil; sorOremque Goile- D rj pestein Simoniacam a Francia exstirpavii : et im-
bert'i uxorein duxil, et regiiavil aniiis 9. Sancius piissimas exactiones publicas cessare fecit; quae
Nivardus Remensis arcliiepisciipus, ,el Rcoltis suc- adeo populum gravabaiit, ut mulii lilios suos magis
cessor ejus, et BeiCharius riiariyr, qui.fuit priiniis opiarent iiiori, qiiam vivere. Construxit coBiiobitim
abbas Aulvillariiensiuiii; sancla eiiaiii Bertha inai- saiiciimbiialiiiiniii pago Pafisiaco, noinine Kalam
lyr et abbalissa, sanclilaic florent in Gallia. (Chelle), in iiisuia Materiiae ilumiuis; el eideni cba-
. 662. Conslaiitinus imperator Italiam petit, 111111-nobib dedit nionimeniuni regiaechartae, sigiilo stio,
tasqtie LongobardorunVurbes capit, Reneventniii el filioruin regum signalae.I11qtia cliarta pcr invo-
obsidet; ibique Giitnoaldus rex exercilum ejus gra- caiionem saiiclae Triniiatis inieririiiiata esl et per
viler aiterit. Clodoveusrex Francorum fuiibundiis diem tremendi judicii ut nenio per succedeiitiateni-
obii.-Ili.c babuil cx Bailiilde regina ires filios, Lo- poia reclor quilibet ejusdem loti quidqtiain de his
iliaiJum, Childericum, thcodericum. Po$l queni villis, quas in usus diversos ejiisdem coenobiihabi-
regnavit Loibarius annis qualuor. ,Hujus Lplharii tanlium cpnlulerat, subtrahefef, aut beneficiario
inajor domus fuil post Erchanoaldum Ebroinus. Ab exin.dehaberet. Qubd qui fecissct, poeiiis iiifernali-
iiiric Francorum regibus a solita fortitudinc ct bus cuin. Juda nequissiino ct cupidissimo Iradere»
7S9 CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 669. 790v:
tur sine fme piinieudus. Hujus monasierii primam A . alarum el niauibus eievaiam in cceltiin portassc.
inatrem constiluil Beriilam religiosam vaide famu- Monaslcrium vcro Kalaeprimo coiisiriixit Cloiildi»
lam Chrisli, quam de monaslerio Jothro evocavil. regina uxor Clodovaeimagni, qtiem sancltis Reini-
iEdificavit eiiam in pago Ambianerisi inonasleriunr " gius baplizayit : ei conslnixil illuxl in hoiio.resancli
Corbeiaj; quod villiset praediis magnifice inslruxil. GeorgiL Sed quia ambilus Ecclesi;c iltius slriciif.V
In quo piimuin patrem iusliluil Th.eudofr.edumvi- cral, et magno sanctimonialiujn grcgi.non stil£--
rnm venerabilem , quem tle monaslerio Luxovio ciens, eam Balhildis regina everti fecil,.et ainplio-
vocavit; qui postca factus est episcopus. Philiberto rem conslrui. Praefafa qnoque Clolildis neplis
viro sanctissiin»- abbaii nionasterii Gemmalici, sil- Gondobaldi rcgis, non solum viiuni SIIIIIII,sed et
yam magnain ex fisco regioconcessit,,ad monasie- miillos Francorum proceres ad Rdeiii Christi ad-
rium construendum.Laigoberlho abbati Turdioneu- dtixit, etEeclesiam Sancti Pclri Fossalensis cceno-
sis monasterii dedil villam unam cuin mullis laleu- bii consiruxil. Uxor quoquc Childeberti regis Ul-
tis.auriel argcnti; ipsum quoque rcgale cinguliini, irogocles nutrix fuil oiplianonim, consolalrix pu-
q.uo cingebalur. Monasteriis Fontenellje et Logio pillorum, siislentatrix paujieriim, ct fidcliuui mo-
pliiriinum beneficia detlit. Luxovio et reliquis Btir- iiachorum adjuirix. Scd et Radegundis regina uxor
gnntlke nionasleriis vilias pluriiuas , cl pecuniain B antiquioris Clolharii regis, ut supra dicltim cst,
inuuiuerabilem coniulil. Jolro monasterio, unde sa- rcliclo marito vivo sacruni vclamcn suscepit.
cras virgines cuin Berlila ad-Kalam accersivii, dedil 663. Constanlinus imperator imperiiim a Con-
Yillam' iiovain iu pago Virmandensi, cum multis sianliiiopoli in iirbem Romani iiausferre nililiir;
aliis bcneficiis. Monaslerio sanctae Farae, villani sed a Conslaiitinopoliianis ei rcsislilur.
unam cum inuliis aiiis niuueribtis. Immuiiilales 664. Constaniinus Romam venit; el omnia qi:ae
concessil ecclesiis praecipuis, id est Sancti Diony- cranl in tere aJ ornaltim civitalis deposuit; ei
sii, Sancti Germaui, Sancii Medardi, Sancii Petri discooperuil ecclesiam Sanctse Maria3ad Marlyrcs,
Fossarensis, Sancli Peiri Latiniacensis , Sancli quae erat operia legtilis aereis ; quae omnia misit
Amandi, Sancti Martini. Captivos hotnines vendere Consianiinopoliin. Qui dum reverierelur, talcs af-
proliibuit; et prxcepit per singulas urbes Franco- flicliones imposuil popnlo Calabriie cl Siciliae,
) uii), ul nullus iu regno Francorum caplivurii. lio- Africae el Sardiniae, per diagrapba scucapiia,. atqiid
ruinem in aliud regnum iransmitlerel. Mullos iiauticaUones. per anuos pini-inios, qiiales nunquam
caplivos redemil, mullos relaxavit, mulios in mo- a sivculo fucrunl, ut alicui spesvilae non remane-
iiasieiio iransinisil. Yiros elpucllas de gente sua, ret. Sed et vasa sacrata^et cimelia s.inctaruin ec-
quas ipsa nuliJerai, regulareui 'viiam ducere insli- (C clesiarum auferens, nil diniisil. In Anglia inlor
luit. Basilicas SS. aposloloruni PetiJ el Pauti Ro- A.nglos el Scolos magiia dc observaiione Pasclia:
nuc muliis muneribus honoravit. Roinanis reclusis fit disceplaUo, me.dianle Oswui rege glorioso, qui
et pauperibus mutla dona direxit. ciiain asseusit Anglis Pascha cclebraniibus more
Orla landem conieiitione inler Fiaiicoruni pro- Roinano. Obiit sancla Gertrudis Nivellensis Sitc-
c-eres pro superbia Sigebrauui episcopi, pro qua et vando regc Yisigothoruin morluo, regnat Cliiuli-
ipse occisus esl, desideratum meruil adimplere lam annis sexdecim. (665.) Erchonibcrlus rex An-
propositum; deduclaque a quibusdam scnioribus gloriuu obil, postqiicm regnal Egebcrtus filius cjm
regni proceribus ad lnonasterium Kalam, rcligionis annis 9 vel 8. Hic Egbertus filios patrui sui Elber-
ibi habiium suscepit. In iiebdomada sua niinislra- lum el Egelbritum, aut inleremil, ul diciiur, aul
bat in ofiicio coquinae, sicul cl cailerae sorores, et inlerimi sequaniiuiter passus est.
munditias faciebat, eliam plusquam caeleraesoro- . 666. Obiil S. Eligius Noviomensis episcopus.
res, inquinamenta slercortim propriis manibiis Lotharius rex Francorum puer moritur : posl quein
limndaiis. lncidil tandem in iliacam passioncm; dc frater ejtts Theodericiis in rcgeui ab Ebroino sub«
qua tamen auxilio Dei el medicorum sanata est. » limainr. Fraler aiiiem ejus Hildericus regnabal in
Appropinquante autem obitu suo, visio ei praeclara Ausirasia. (667.) Theodoricus rex proplcr insolen-
osiensa esi. Scala ei videbatur erecla slare aute liam Ebroini a Francrs rcpudialur ; et fiater ejus
aitare bealae Dci genilricis Mariae, cujus cacumen liildericus rex Ausiriie a cunclis ad rcgnanduni
coelos aitingebal, ei per ejusdem gradus se comi- evocalur. Porro Theodericus et Ebroinus. lonsuran-
lautibus sanctis augelis secrela cadeslia penelrare. lur : et Theodericus Parisius in coenobio S. Dio--
llabebal aulem quamdam filiolam, quani ex fonle nysii, Ebroinus in Luxovio relesantur. Hilderici
sacro susccperal, pro qua Dominum exoravit, tit major domiis eral Vulfoaldus. Hjc iu.parochia Vir-
anle se nioreretur; quod et faclum est, cujus mor- duncnsi super Mosam ceenobium Sancti Mitbaelis
tem ipsa siaiim sectita csl. ln exiiu autem aniinae archangeli ftindavit.
cjus a corpore, divinus splendor in ipsius corpu-. 668. Theodorus aicliiepiscoptts, et Adrianus
sculo clarissime coruscavii; visus esi a circumstan- in Anglia floreut, viri docti, et qUi onincni littera-
iibus angeloium chorus ei obviam advenisse, et luram imis medullis imbiberant : a Vilaliano papa
cum eis fidelissimus amicus ejus Genesius episco-. in Augliam direcli. (669.) Constanlinus imperaior,
pus : visique sunl angeli aiiimam ejus reuiigio qui. et. Conslans, omnibus suis;exosus, Syrauusis
 79( HELINANDlFRIGIDl MONTIS MONACHI 792
occidilur a siiis in haiiieo, 15 die mensis Julii, in- iA riiine circumcingiiur , Jaccepla tonsura secrelam
diclione 12, ciijus filius Constaritirius post euni im- mansionein ab abbate accepit et ibi risqiie ad mor-
|ierat aniiis 17. (670.) Mizius quidam in Sicilia iein in mirabiH .conversalione permansii. Narrabat
jyrarinideiri mediiatus, mox exstincUisesl. Viiatia- aulem habc : « Quidam Iiicidus aspectu , ei clafiis
ims papa fecit episcopos 97, et obiil vi Kalend. veste me ducehat. Iricedebanius laciii cOntfa solis
Febrnafii; el cessavit episcopatiis mensibus 2, ilie- orlurri solstitialem : devenimus aulem ad valleiri
bns 13. Posl queni septuagesimus rioniis sedit iatissimani, longissimain, profundissimaifi, qiiaj
Adebdatus , naiionc Romanus, ex monachis, annis erat a laeva iiosira, et habebai iinuin laius flammis
4, niensibus 2, diebus 5. Fuil lienigiiissimiis et mi- ferveniibus nimiiim ierribile , aliud autem ferveriti
lissimus, ila ul oiiines boniines a majore usque ad grandine et frJgorc niviuiri omnia perflarile nimis
ininimuiii libeliter susciperet; et quod uriusquisqiie horrenthim; ulrtimque pleuuin animabus quae vi-
jiostiilabal, impelrabai. tunc Mezelius in Sicilia cissim hiiic".inde j'aclabantur cum imjietu. Nam
-.irripuit sibi regiium : cujiis caput latuni esl Con- cum liniun sufferre iiori possent, iri aliud transilie-
siantinopolim. Oswi Nordaniihbrorurn rcge deJ bant : el cogilabam intra mequod iiifernus esset.
fiincto, Egfridus filius ejus regnat anriis 15. Hic Duclor auteni meus cogitaiioni meae responderis :
erat riiinor filius ejiiS legitime susceplus, Edellridae ^' Nori, inqtiit, iit putas, hic est infernus. El ciiin
uxoris sarictissiliiae mcriiis, quam sriis coinmen- progrederemur, vidi loca lenebris ita densis re-
daiior ; in hoc tamen pracdicaiitliis, quod eidem plela, ul niiiil omnino viderem, praeter speciem et
reginaevacare volenti serenus indulsit; qubd bea- vestem ducloris mei : el ecce crebri fiammaruni
inm Eadberlum in episcopurii plcrando promeruit. globi ascendenles de puleo, et rursus decideiites
Beairiiri lainen Vilfridniri exsnlare fecii; Hibernien- in eumdein. Et stalim duclor nieus disparuit, ct
ses; genus hominuiii innocens, el geriniria siinplici- ine solum reliquit. Erant aittem fastigia Ilammarum
laie tiihil uiiqnam mali moliens, vasla clade pro- plena spiritibus hominum instar favillarum cum
trivit. lmperium autem Merciorum aiuisil, ftigaius ftimo ascendenlium el relabentium, el fetor into-
iii bellb ab 'eoriini rege Eihelfbdo, Peridae filio. lerabilis Cum illis ebulliebat. iiiterea lurba daemb-
Gfimbaldus rex Longpbafdorum, cuin nOnodie post nuhi caciiinnans et insullans, quinque animas ho-
phlebotomiain,, arrepto arcu, cohiinbain percuiere minum educebat in tenebras. E quibus unus allorisus
iiisiis essel, vena brachii ejus rnpla esl; et siiper- erai ui clericus, quidam laicus, quaedam femina:
poneiuibus ci mcdicis veiienaia riiedicamina defiiri- ct descendunt cum eis in mediurii baratri arderitis.
cius esi. Posl quem Tharilh, filiiis AiJpbrt regis, - Qiiidam aulem spiritus de abysso illa ascendenies,
divinitus a peregfinaiioiie revocalus, et a Longo- aiflanles ignem putidum oculis et riaribus, et ore,
bardis iri regnum relocaius, regnavit arinis 17. Iloc forcipibus igiieis quos poriabant, minitabarifiir
feriippre clariiit sarictus Praej'ectiis"Arvernensis compreliendere riie; sed tanieri me taugere iioii
episcopiis el eivis; inartyfizalus a pfocefibus poieranlj: el ccce quasi fulgor sielUe micantis in-
ejusdein urbis, in uliionem Hecloris Massiliensiiiiri tcr lenebras, post nie apparuil. Hic erat ductor
patricii, ab Hilderico Francorum rcge pereihpti, riieus, qui mox eos fugavit: qui convefsus ad dex-
propfer injusiitias Afvefnerisi Ecclesias ab eo iila- leram coapit me ducere ad ortum solis brumalem;
ias. Ili iei-ritorio Cameraceiisi virgo Dei Maxeiendis ct niox in luceni sefcnam educius, vidi iiiiiruni
pro voio virginilaiis servandb Harduinuni antalo- perinaximum, cttjus longitudiriis el aliitudinis
rem snriiri fngielis, ab eodem iuarlyrizaitir; qui quasi riullus lerininus videbatur : iii qiio nulla ja-
. inox excaccalus, jiost irienniuin ab ea illuminalus iiria, vel fenestra, vel ascerisus videbalur : et siaiim
est. (671.) Conslaniinus imperator fraires suos lia- ncscio quo brdirie fuiriius in suiriinb, v el erat ibi
bens suspecios, ne sibi conregriarerii, nasos eorum subtus caiiipus lalissiriiiis ct laelissinius, ftosculis
abscidit. Hoc lempofe quidamin Britaiinia a morle veriianlibus et odore suavissinio plenils, el luce
resurgens, nitilia quae vidit de locis poenarum et D clariore sole ineridiauo : iri qiio agmina albatorum
igne piirgaiorio enarravii; deqno Beda sefmbiiem pliiriina; et sedes riiiillaelaetaiilium. Ei cum me
facil. Eiat palerfamilias Jn fegiorie Nbfdaiinim, iiitef illosdiicefel, cOgitabarii lioc esse regiuim coe-
quae vocatur Incimmemniaiim, qui piimo rioctis loruin, ut pnias. Etprocedens iride, aspicib iriulto
lempore defuncius diluculo revixit, ei observanies majoiem lumiriis graiiain, et vocein canianiium
sejn fugam convertii. Uxof tanich ejus, quaiiiv.is suavissimam autlio, et odoreiri senlio perinagnifi-
iiimis pavida essej;, mansii. Cni ille: Noli timerei - curii. Et ciiiri iiie iniraluruiri spefafeiri, riiox duclor
Surrexi a morie, qua tenebaf : et peiniissum est meus gressrim retoisil via qua veneram; et nobis
mihi ileruin apud liomines vivere : sed inulio aliier reveiientibtis ait: Vallis quam aspexisti, est loctts
vivendum esl mihi a modo quain prius. Slatiinque iri qtio exaininantur et casliganiur aniiiue differen-
surgens abiil ad oratorium villae, et usque ad dietn tiuiii 'corifileri el emendare scelera sua usque ad
oravil; el lunc divisit substantiam suain Jri tfcs moriem : el lunc ptenitentes et confilenies de cbr-
partes, e quibus uriam conjngi, alieram liliis tra- poie exeiinl; qui lanien onines in die judicii per
didit, leriiam slatiiii pauperibus. Non nitilto post . misericortliam Dei ad regnum-crjelorumperveiihnl.
ad iribuasieriuui Maltos pervbiiil, quod -Tiiidb ilu- Multos aulerri aniedieiH judiciiliberantcleeriios^iiw
795 CHRONICON.— LIB. XLV. A*. 674. 794
eljejimia et orationes vivenlium; et praecipue cele- A niense Marlio el tremuit omnis caro; ita ul omnes
bratio missarum. Puteus auiem quem vidisti, est os dicerent, quod consummatio esset. Theodorus in
gehennae, in qnem qtti semel ceciderit; nunquam Anglia synodo habila, multa constituit Ecclesiie
liberabitur. Locus ftorifer esl ipse in quo rCcipiun- utilia. Hic scripsit Pcenitentialem librum, mirabili
tur animaeexeuniium a corpore cum bonis operi- etcauta discretione distinguens modum posnilentiae
bus; non tameri tanUe perfeclionis, ut Stalim nie- singiilarQm culparum : de quo libro ili hoc Ioco
reanlur in regnuni eoelortim intrare : qui oirines iri pauca excerpenda. Gradus non debemus facere
die judicii illud inirabtinl. Quicunque atitem ct ante altare. Incensum incendalur in Natali sanclo-
opere et cogiiatione perfecli sunt, mox ui exeiint rum, pro reverenlia diei; quia ipsi sicht lilia dede-
de cOrpore, ad regnum illud pervenitinl. Ad cujus runl odorem suavitatis. Laicus non debel in eccle-
vicinia perlinel ille loctis, in quO sonuin canlilenac siis lectionem recilare, alleluia dicere; sed psalmum
dulcis, et odorem suavissimuiu hausisii. Ego atilem tantum, aul responsoria, sine allelui.i. Episcopo
ail lempns a te abscessi, ul quid de te fieri dcberet, licel in campo confirmare si necesse sit. Episcopus
pgnoscerem.Ei cum detestarer itertim vivere in corpo- non debet abbalem cogere ire ad synodum, nisi
rc.subitomevivereinter vos,iiescioqnoordine,vidi.i aliqua ralionabilis causa sil. Sacramentum non est
H;ec narrabat ille, rion passimorimibiis; sed illis lan- B accipiendum de manu saeerdolis, qui oblaliones
tunitqiii veltormenla aeierna liment.vel gaudia aeterna vel leciiones secundum riiuin implere non potest.
roncupiscunt. ln vicinia cellaeillius habilabal quidam De hac sentenlia ambigi polest, utrum semper
nionachus, el presbyter sanctus, nomine Euglis, tenenda sii. Quid enim, si infirmusin extremis la-
qtii nunc usqtie in Hiberniae instila soliiarius est:. , borans alium non invenil, a quo conimunionem ac-
ullimam aeiatem pane cibario el aqua suslcnlans; cipial? Qttanti hodicqiie sacerdoles idiotae in Eccle-
per quem cognita facla suiii, quae itle videral. Rex sia toleranlnr? [Presbyler fornicans, si postquam
eiiam Adnilfridus vir undecunqtie doclissimus , il- compertum fucrii, haptizaverit; iterum baplizentur
lum siudiose attdiebal : qni el ipse tandem in nio- illi quos baptizavit.] Ei lianc senlenliam miror quo-
nasierio supradiclo nionachus faclus est; cujus modo non damriaverit Ecclesia : cum etiam illi quos
nioiiaslerii tempore illo abbas erat vir sanctus, ct baplizani haereiici in forma Ecclesiae, rebaplizandi
presbyter Hedivaldus, qui nunc episcopus esi Lin- non sint. [Si quis- presbyier ordinatus deprehendit
difarnensis. Dicebjilur aulem fraler, qtii hajc vide- se non esse baplizatum, baptizetur et ordinetur
ral, Driclelinus : qui snepissiriiein fluinine proxiirio itertini/; et omnes, quos prius baplizavil.]
se immergebat, ad reslinguendum calorem corpo- Hic qiucri polesl, utrum aliquis recte possil ba-
ris, iia ui eiiam crusiae glacierum circa ipsum de 'C ptizari a non baptizalo, et videtur in necessitale
vesle sua defluerent. Nam veslimcnta humida et quilibet a quolibet baptizari posse, dummodo in
algida de flumine nunquam depouebat, doriec de stio fide et in forma Ecclesiae baptizet, qui baplizai.
Corpore calelierent et siccarentur. Cui cuni dieert*- Polesl enim nondum baptizalus fidein babere, sive
tur, quare lanlam asperitatem frigoris palerelur, ignorans se adhuc bajitizatum, sive scienter adhuc
respondebal: Frigidioria ego vidi. El cum diceremr differens baptismum suum. [In monachi ordinalione
ei, qiiare laniam auslcrilatcm conlinenliae tcneret, abbas debet missam agere, et ires oraliones super
rcspondebat: Austeriora ego vidi. caput ejus complere; et seplem dies velet caput
672. Saraceni Siciliam invadunl, et [multam suum cuculla sua; et seplima dic abbas lollat vela-
slragem faciunl in populo; et omne-ses, quod Sy-> inen, siculin baplisinopresbytcrsoletinfanlium au-
racusis eral, allatum dc lionia, et praedam nirniam ferre veiamina; quia secundum bapiismuni cst,
lulerunl Alexandriam. Amatus episcopus Senonen- juxla judicium Palrum; in quo omnia peccala di-
sis a rege Theodorico gravi ei irrevocabili exsilio mittunlur, sicul in haplismo. Presbyter poiest ab-
diu tribulatur. balissam consecrare in missae celebratione.J Hoc
675. Eghertus rex Anglorum expedilionem in pj hodie solis episcopis reservalur. [In abbatis ordi-
Pictos agens, cum omnibus fere cOpiis ab illis in- nalione episcopus debet missani agere, et eum be-
lereinpitts est. A qua expeditioue futurorum pfa;- nedicere inclinaium c.ini duobus vel tribiis teslibus
sciens Cuihberlus eum retinere leniavii; qui ei in de fratribus suis : et det ci baculum, et pedules.]
ipsa horaqua mortuus esl, interfecium valicinalus Alibi legilur danduni ei esse bactilum, el regulam.
esl. lluic successit frater ejus Lother, qui el Lo- [Secundum Graecos, licei presbytero virginem sa-
lbarius, a liie mala regnum ingressus. Nam infe- cro velamine consecrare, pceniieniem reconciliare,
stanle eum per 15 annos iilio Egberli Edrico, facere oleiim exorcizatum, ei infirmis chrisma, si
novissimo jaculo corpus irajectus, iuler inedenduin necesse est. Sccunduin Romanos, non licel, nisi
animam efflavil. Hic Loiharius innocentes iilos , episcopo so|i. llein Graeci sininl benedicuul virgi-
qtios frater suus Egbertus occideral, mariyres pro- nein et viduain, et.uiramqiie consecrant. Romani
palalos irrisit. Egbertus tamen factum istud inge- non velant vitluam. Gregorius Nazianzenus dicit
muit, et nialri fralruelium parlem insulae Tanatos secundum baptisma esse lacryinarum. Non licet
ad aedificandummonasicrium concessil. Ilic Lotha- baptizatis cum catechuiuenis manducare, nec oscn-
rius rcgnavit annis 12.(674.) Iris ajiparuit in coelo lum eis dare : quamo magis geutilibus vet Judaeis.J
 795 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHt 79o
De osculbnon eis dandoi salis videliir ralioni cpn- A } nec feminis viros, lamen non deslriiaiinis qnod
seniaiieiim; sed de cohviyip conininiiicando, npn consiietiidp est in hac terra. Si mulier in cajiUvi-
ita; cnm Peirus a Pau!» reprelienSus sii, qupd Ju- laiem duc.la fuerit, vtr ejiis quinqne arinos ex-
daeisabsenlibusciim geniibiis maiidiicabal(Gdlat.n): speciel; siinililer et niulier, si viro lalia coniige-
illis aiiiem prsesenlibus, se a coiivicin Geriljum rint.-Si vir alleram duxeril, prima de captivilatc
subtrahebai; ei beaiiis Jacobiis osciiluiii dedit illi reversa, accipial eam, posteriorem dimitlat. In icr-
npn bapiizaio, qui cum ipso passtis esl, Ergo nec. lia propinquiiate carnis, secundum Graecos, sicut
iir lali casu psculum caiccliumenis -cst negaiiduin. i.rilege scrijiluin est (Levit. xyiii), licel nubere; in
[Secundiim Roinanain Ecelesiam,' nios est inona- qtiiiita secuudum Romaiios.tnleflia solvunt posiquam
chos hoiiiines religiosos dcfuiictos iif ecclesiam factuni fuit.Ergoin quintagenerationecoiijunganiur.
portare, et-ciim chrismaie ungere in peciore, et Li quarla, si inventi fueiinl.non separeiilur; in ler-
ibi pro eis hiissas eelebrare; cl cum caniaiione lia, separeiilur. Marilus non debet uxorem suam nu-
ppriare ad sepulitiram, et•Jiui.no.vel petra operire.' dani videre. Puelb quatuordecini annorumsui corpo-
Priiiia, ef leilia, et noiia, et trigesima die prp eis ris polesiaicinhabei; puer usquead deciinuni qiiiniuin
ini5sa agattir, et cxinde ppsl anniini; quia Dominus noirhabet. Si prasgnanlem mulierem quis conipa-
i!in tettia resurrexii, et liOra nona eiiiisil spiritum; B
I ral liberam, liber est ex ea generalus. Rex si alte-
ct per djes triginia Moysen planxeriini filii Isracl rius regis lerram habet, polest donare pro anima
(Deut xxxiv). De anniversario iioii reddit raiioiiem, sua. Invenlio in via tollenda esl ;.si invenlus fuerit
scd jVotest vici, quod signjficai diem Judicii posf possessor, reddattir. Qui pro honiine moriuo jcju-
anuuin hujus saeeuli; in quo oiiines suinus resurre- ,i)at,seipsumadj'uval. Infirniis licet omni hora cibtini
eniri. [Pfopinquos inortui oportef jejunare scptem ci potiim sumerc, quando desidoraut, vel possunt..
«Kebns,et. oblationem pffenead alfare, sicui ,'iri Jp- Romani reconciliant poeiiitentein intra absidem ,
s;i tilio Sirach legilur (Eccli. jtiv); el pro Saul filii Gfacei exira. Reconciliatio itlco in hac provincia
Jsrael jejunaveruiit (II Reg. i). ..DidnysiusAreopa- non esl; quia.publica poeniienlianon est. Ei Nicaena
giia dicii, blasphemiam Deo facere, ijui missas of- synodus,. el Joannes papa, el canones Gallicani
fvrl pro t.-.ilo lioniine. Aiigusiinus dicil pro oiuni- continere videnlur quod clerici Jn adullerio de-
lms Chrisiianis esse facieiidiiui; quia vel eis pro-. prehensi, aut ipsi confessi, aut ab aliis revicii, ad
iicit, vel bffereniibiis et peleritibus. Si peccaverit honorem redire non: possuni. Qpae est isia jusiitiae
abbas, nec episcopo licel tollere possessionem 1110- inimica benignitas, palpare criminosos, et vulnera
nasterii, sed iniltat eum in alitid monasterium, in eorum usqtie ad dicm jmlicii indticfa servare? quae
poieslatem allerius abbalis. Monacho non licel " pielas omnia uni, parcere, et omnes per exenipluin
votum vovcre sine consensu abbatis; sin minus, iiialiim in discrimen adducere? Non ila suadet
frangendiitn. SeciirnluiiiGraecos,mulier potest obla- bealus Cyprianus, diccns : < Quipeccantein verbis
tioiiem facere ad altare, non securidum Romanos. adulanlibus palpal, peccandi fomitem submiiiisirai;
tn Doiiiinica Graeci el Romaiii navigani et equi- nec premil delicla, scd fovci. i lleni: < lmperilus
lant : pacem non faciunl, neque in curru pergunl, esl medicus, qui tuinentcs vulneruiii siiius niauu
nisi ad ecclesiam lanltiiii, nec balneant se. Grxci parcenie conlrectat; abscondilum in profundis vi-
in Domiriiea non sCribunl. publice, sed pro neces- rus, duin servat, exaggerai. i Iiein Ghrysostomus :
sitate ifi domo seorsuiri. Graecorum monaclii ser- «Imperilus est.mediciis, qui anie. digeslani pulre-
vos iion hiibenl; - Roiiianorum babenl. ln peste dinem, superducil vuhierinn cicatricem. i Sanclus
inortalilalis Gracciei Roniani dicunt ipsos infinnos Fauslus in Epistola : « Perdit gratiain consecrati,
visitamlos esse sicut Dbiniuiis prajcepii.'Graeci car- quid ad ollicium vull cxercitari niariii. i.Qui invi-
n.es'iribrlicinoruin non-"dant porcis; pellesiameii et " tus ad agendam piBiiiieiiiiam in monasierium mit-
coria, et calceainenta, ef lanam el cornua, acci- tilur, quid aliud, quani impccnilens dicendus esl?]
pere lieet, iioii iri aliquo sancto. Lavatio capi-, n Huc usque de Poiniienliali Thcodori: nuuc ad.
lis potest iri Doniiriiea esse;"et in lixiva pedes la- bisloriam revertainur; '',"-.
v.ri licet. Sed coiisuetudinis Ronianorum noii ,est - 675. Slolus Sarracenorum contra Cpnstanliiio-
hacc lavalio jiedum. Si homo vexalur a diabolo, et polim applicuit, qui dum per aliquot anuos Cliri-
nescit aliquid, nisi ubique discurrere ei occidit siianis inaniier coiicurrissent, in redeundo ex ma-
seipsurii, poiest orafi prb eb, Si aiiie religiosus gna parle deinersi sunt. (676.) Sarracenis et Arabi-
eral: pro aliis non licel. Virum licet uxorem di- bus cum Romanorum cxercitu cougressis, occisa
niiiiere propierforhicatibnem, el aliam accipere.IIIa siint Sarracenoruni triginta millia. Uildericus rcx
vero si voliierit pceiiiiere, post duos arinos aliuiri fcriiale morum siiorum acceudil iii se odia Fran-
accipiai. Mulierem vero rion lkel viriim diinltiere, coriiiii : a quosanciusLePdegariiisAugusloduneiisis
licet silfornitator, nisi fone pro nionasierio iiiiran- cpiscopus in Luxoviuni relruditur. Adeodaius papa
do. Basilius hoc judicavii; Muliei aduliera, si vir fecil cpiscopos 46; obiit vi Kal. Julii, cl ccssavit
; .ejus noii vull habiiare criin
ea, et illa vult moiia- episcopaius mensibus qualuor, diebus quindechn.
sicrium mtrare, quarlani partem suaeliaeredilalis Post cujus transiiunrtaniae.pluviacinlialia, el iaii-
oblineal. Non licct viris feniinas habere inonaclias, U lonitrua fueruni, qualia iiulla cetas iioiiiiiiuiii
 797 CHRONICON.— LIR. XLY. AN. 681. 798
memorat, ut etiam liomines el pecora fulminibus A Eburnos; quos Ebrouius fugavit. Marlinus fugit
inler.irent; et nisi per lilanias, quae quotidie fie- Laudunum Clavatum : cui Ebroiiius juravit super
baut, Dominus propiliatus esset, non potuissent lio- capsas vacuas, quod cum non occideret: cui cre-
mines trilurare, vel in horreis frumenta recondere; iiens ille occisus cst. Igiiur Ebroinus insidiato--
in tantum, ul ex ipsis pluviis denuo legumina re- res siios premit, super Thcodericum regem irruit,
nascerentur, et ad maturiiatem devenireni, quod ihesatiros'ejus et Ecclesiae diripii, Leudesium ma-
valde inirum fuii. (677.) Posl hunc octogesimus se- jorem domus perimit. Clodovacum quemdam fin-
dil Donus papa, natione Romanus, aiino uno, men- gens esse Ulium Loiharii regis, regem sibi cousti-
sibus 5, diebus 10. Hic reperil in urbe Roma in luil; ad ejiis sacramentum quoscunque polest, mi-
monasterio Rostiano haereticos Nestorianos, mo- nis et blandimenlis impellil. Agatho papa suscepil
, nachos Syras, quos per diVersa monasteria mona- divalein jussionem principum, secundum suam po-
clios Roinanos constituil. Alrium quod eslanteec- stulationera. Pro qua rclevala est quanlitas pecu-
clesiam beati Petri magnis marmoribtis stravit. niae, quae solebat dari pro facientla ordiiialione pon-
tlujus lempore Ecclesia Ravennas sedi aposto- tificis; sic tamen, ut si conligerit post ejus trans-
licae se subjugavil, quae se ab ea separaveral causa ituni cleclionem fieri, noii debeat ordinari, qui
Anlocephaliae, cirjus Ecclesiae pra?sul Reparalus electus fuerit, uisi post decretum generale intro-
sialiin obiit: qui dtim eleclus esset, apparuil stella ducalur in urbem regiam, secundum anliquam
a p~arte orientis, a galti cantu usque mane per consueludinem ; ut cum eorum scienlia el jussione
menses tres : cujus radii coslos pehetrabani, in debeat ordinatio provenire. Chinlilain rege de-
cujus visione omnes gentes mirabaniur : qua? funclo, Tholgan filius cj'us regnat adhuc puer apud
postquam disparuit in semetipsain reversa, maxima Visigolhos annis quatuor. GensBulgarorum a Scy-
morialitasa parle orienlis secula est. tbia egrediciis debacchalur per Thraciain Bathara
678. Callinicus archiiectus ab Hcliopoli Syriai dtice : quibus occurrens Coiislanlini exercitus lur-
ad Romauos confugil, ignemque marinuin adinve- piter ab eis fugatus est, el graviter attriius : et
nil; quo usi Romani Sarracenorum naves exusse- adeo per Romanain rempublicam eoiuni iucursus
riuil; et una cum animabus eorum profsus iiicen- invaluit, ut Coiistaritinus cum eis facta pace, an-
deruni, et sic victoria potiti suni. (679.) Donus nua pacla eis sotvere sil coaclus. Ab hinc ergo
papa fccit episcopos sex et obiit xxx ldus Apri- Bulgarorum reguum coepit.Agalho papa iiifirmatns,
iis; et cessavil episcopalus mensibus duobus, die- arcariuni, juxia consuetudinem, inslituit. Luna
bns 15. Post quem oclogesimus primus sedii Aga- (Q eclipsin perlulil inense Junio, die octavo, et gra-
iho, naiione Siculus, annis duobus, mensibus sex, vissima morialitas subsecula est eodein tiiense, ct
diebus tribus. Hic fuil benignus, mausuelus , lii- Auguslo, et Seplembri, in urbe Roma, qualis iicc
laris et jucundus. Hic ultra consueludinem arca- aliorum temporibus poniilicum fuisse memoraiur;
rius Ecclesiac Romanaveflieitiir, per semetipsum ila ut parentes cum filiis, el fralres ct sororcs bi-
causas arcarii disponens, emiitcns de suscepta per naia per lecla ad scpulcra dedticereutur. (681.)
nomenculaiorem manu sua, vel oblatas obumbra- Sexia synodus universalis apud ConslaiilinopoLin
tas. Inler Romanos et Sarracenos pax in triginta cougregalur, episcoporum cenlum quinquagiuia :
aunos confirmala est; iia ut Sarraceni Roinanis in qua Georgius Coiislantinopoliianiis ab errore
auri libras tria niillia, el viros captivos quinqua- Monoiheliiarum revocatur. Macharius vero Anlio-
ginta, et equos, nobiles quinquaginta, aiintiatim chenus, et cuucii duas voliinlates el operationes in
solvereni. Bodilo Franctis, quein Hildericus rex ad Chrisio negantes; aiiaihemaiizanlur. ln ipsa syn-
stipiiem ligatum cacdi pracccperai, H ldciiciim in odo exsurgens Basilius Trecensis episcopus, ora-
vciiaiioue exccptuin, cum Blilhildc uxore ejus riu.'ii ei abstulil, jubeiile synodo el principe; el
praegnanle inierficit, el TheodeiJcus regno restitui- analheinatizauies eum foras synodum projeceruiit:
tur : cujus domus major elficitur Leudesius Hirca- ]rj et thronum cjus ei Siephanuin cjus discipulum Ro-
noaldi filius, consilio Leodegarii episcopi, alioruni- inani clerici cervicibus exlulerunl foras synodum.
que principum, ul ait Egiuardus. Gens vcl genus Eadem hora, et ante, leke aranearuin nigerrimae
Merovingorum in Hildericum defecit; diu tamen Jn medio populicecideruut; ut oinr.es iniiaientiir,
j'am ante nullius vigoris eral. Nani et opes el po- quod sordes haeresuni expulsae sunl, el Deo auxi-
tentia regni penes praefectos eranl palatii, qui ina- liante unitaj et muridata: sunt Ecclesiae. ln locum
jores domus dicebanlur. Rex villam habebat per- vero Machaiii ordinatiis est Theophanius abbas
petui redditus, qui, quocunque eundum erat car- Boras insulae Siciliensis. Macharius vero cum suis
pento ibal, quod bobus junclis ei bubuco tra- anialoribus, id est Siephano, el alio Anaslasio cx-
hente, more ruslico irahebalur. presbyleris, Leonlio exdiacono inissi sunl Cornani
680. Ebroiuus a Luxovio egressus , misit ad in exsilium, et inclusi. Deinde ablatasunt de dipiy-
S. Audoenum, pro consitio capiendo ; qui hoc so- chis ecclesiarum, el de picluris ecclesiac,ubiciinque
lum ei mandavit: Dc Fredegunde libi subvehiat esse poleranl, noinina palriarcharum, Cyri, Ser^iij
jii uiemoriam. Tunc Martinus, el Pippinus filius Parvi, Pauli, Pelri. Tunc Joannes episcopus Por-
Aiisegisili, duees Auslrasiorum, vencrunl conira tuensis, qui erat ex niissis domini pajiae,dic Douii»
 799 IIELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 800
nico in octavisPaschae, 111ccclcsia Sanclae SophiaejA nianief Heraclii filiorum principis : ct jnssioneni,
publice coram principe el patriarchis missas laline in qua sigiiificabai, eosdem.capillos dircxisse. Hiijus
celebravil. (682) Sanctiis Lcodegaiius ab Ebroino. tempore apparuit siella noctu juxla vergilias per
capilur, et cuni fraire suo Gerino, graviter affligi- dies aiiqnot, coelo exisienle sereno, inter Naiale
lur. Gerintis iion iiitiUoposl lapidibiis obniitur. In Doinini et Theoplianiam, oninimodo obu.mbrata
llalia Iribus aeslivis mensibus gravissiina hominum velut luira sub iiube. Iieiii mense Februario posl
morlaliias facta est. llla sc.ili.celde qua in anno natale sancii Valeniiiii, ab occasu exiit stella me-
teriio ante islum, ex geslis Romaiioriiin pnntili- fidie, el in parles orientis declinavii; ei post mensc
cnm, post eclipsin luna? narraliim est. Ppsl Muha- Marlio moiis VesuviuS in Campania eructavit per
niam, apud Saiacenos rcgnat Greith illius ejus an.nis dies, e.t omnia"Ioca circumquaque prae muliiludiiie
Iribus. (685.) In Anglia clarct Edellrudis regina, cineris ipsius cxlerminala sunl. liic dimisit Omni
Annaeregis Anglorumlilia; quac lribus viris nupia, clero posl obiium suuiii, et monasicriis, et diaco-
virgo permansit; cujus mortuae corpus post unde- . niae, et mansionaiiis, auri libras triginla. Fecit
cim Jiinos sepullurae suae (secundiim Bedam), cum episcopos duodecim. Qbiit viu Idus Maii; et cessa-
vesie qua involuta erat, incorriiptmn inveiilum esl. vil episcopalus mensibus duobus, diebus quinde-
Agalho fecii. episcopos 18, et obiit die quarlo mcn- B ciin. Gizilh inorluo Marliuan regnat Saracenis
sis Januaiii, et ccssayil episcopalus anno uno, men- anno uiio. Theodericus rex Ebroimini in graiiam
sibus sepiem, diebus quinqiie. (684.) Post quem recipif, ejusque consilio sytiodum episcpporuiii
octogesimiis secundus sedit Leo jiinior, secundus cogil; qtiorum niultos ex senienlia Ebroini cpisco-
hujus nomiuis, nationc Siculus, mensibus decem, .palu prival, alios irrevocabili exsiiio damnat. Sub
diebus sepiemdccim; vir eloqiientissiiniis, in divi- hac perseculione sanclus Lambertus a Trajcclensi
nis Scripturis sufficienler inslriictus, GraeceLatine- Cpiscopaiti ainotus, in ccenObioStabulaus quielis
jueeruditus, canlilena et psatmodia prtccipuus, oiium expetiit; ubi per annos septem habiiavil,
'iigna scbolasltcus. Hic susccpit sextani synoduin securus.: Sanclus Leodegarius diu cruciatus ab.
nuper celebratam, in qua coiidemnali sunt Mono- Ebroino, posl famemet carceris squalorem, posf
iheliiae : a qua haeresi poslea resipuerunl Anasta- oculoruin eyulsioncm, posl planlarum concisionem,.
<ius presbyter, et Leonlius tliaconus. Hic Leo fecit post lingtKCel labjoruin abscissioiiem, landem ca-
consUtulum, ut qui ordinatusfuer.it archiepiscopus, pitis pblruncalLpue inarlyrium consuminavit. Anse-
nullam consuetudinem pro usu pallii, aut diversis glsus pater Pipini a Guniluiiio perimitur; qneni ipse-
officiisEcclesiae, persolvere debeai. Hiijus tcinpore, invenliim et iiulriium de sacro fpnte susceperai, et
mense Aprili, die 16, indiclione II, luna tota pene ad maximos honores niiliti;c provexerat. Lother,
nocie sanguineum vultuin babtiit, et posl galli . qui ei Loiharius, rex Angloriim,jaciilo vulneratus^
cantum ccepit paulalini delimpidari. Ilic primusiii ut supra diclum esl, iiiter medeudum morilur : posl
Junio oidinavit. Ordinalus est a. liibus cpiscppis, qtiem regnal Egdric, qrii et Edricus, Egberti filius,
Ostiensi, Porluensi, Bellilernensi; quia Albanensis anuis duobus non plenis; inimicos perpeluos habens
Eeclesia episcopura non habebat. Fccii cpiscopos Edunallani curii fratre Mullone; qui Mollocomptil-
25. Ravennas Ecclesia .censura iriiperatoris sub sus fugere in quoddam lugtiiiiini, iiicenso illo inier
ordinalione sedis apostolicaeresiiluia cst : scilicet, fianimas ariimam rnclavit. Tunc sex annis rex non
ut qui.in ea eleclus fuerii episcopus, in iirbem fuit in Canlia. Egfridus rex Nordannimbrorum, ma-
Roraam veniat ordinandus. Egfridns rex innoxiam ritus Edellrudis reginae, a Pictis, ut supradictum
II4berniaegentem graviler depopulatur. Tholgane a- est, hoc anno periiniiur. Post qtiein fraler .ej'us
YVisigoibispropier leviutem pueritiae reprobalo, Alfridus regnavit annis 19, in summa pace el gaudio
el iu cleiicnm tonsuralo, Cliinlhasindiis regnal provjnciae, cxceplo.quod magnuin Yulfridiim per-
annis 20. Leo jnnior papa mortuus est v Nonas sccuius cst. Picti ei Scoti et Rriiiones Anglos niniis
Julii, et cessavil. episcopatus mensibus undecim, jU premuiil; el iibertaiem, quam oliin per Anglos per-
diebus viginli duobiis, diderani, recipiunt, et niuliam Angliaeparlem iuva-
685, Posl qiiem ,'sedit oclogesimus secundus Be- dtint. Sanctus Amatus Senonensis episcopus a
ricdietus jiinior, secnndiis biijus noininis, nalione Theodprico rege, consilib Ebroini exsiliatur. San-
Romanus, mensibus decem, diebus duodecim. Hic ctus Kili.inus Scolus. Vinliburgensis episcopus
ab ineUnte aetale sua Ecclesiae militavit; el sic se clarel.
exhibuit iu presbyierii digniiafe, ut decet viiuin 686. Joannes papa quinius hujus nominis, na-
suo noniine digniiin. Iii ecclesia Beati Valentini fecit , tione Syrus, ex Aniipcliia; pfpvincia, sedil octpgesi-
cpopertoriiim super aliare.ciim clavis Jn fiscellis, inus guarlus, annp uiio, diebtis' qnaiuordecim.
ei in circuitu palergium crisenclaynm prciiosissir. . Hic juxia priscam consuetudinein in Ecclesia Coii-
nium : el in ecclesia Beataj Maria»ad Marlyres cop-. stanlini, elecltis est, el exinde in episcppio intro-
periofium purpureum, cum cruce ei gemmulis, et ducius. Begga, relicta Ansegisi, se ei sua Deornan-
qiiaiu.br' auro clavos, et in circuilu palergium • cipat, et inonasterium Andennense fiindal. Conslan-
holosericum pulcherrimum. llic una ctiin clero ct lino imperatore mortuo, Justinianus filius ejus iin-
excrciiu siiscej)it mallones cajrillorum doinni Jusii- perat annis dcceni. Posl Maruiiaii Saracenis regnat
 801 CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 691. 802
Habdalam anno uno. Legitur in gesiis Romanorum A j qttcnnium impmniteiis dcfuncliis. Zacnarias aateiii
pontiiicum, quod tempore Joannis papae Jusiinia- protospatariiis missus a Jusiiiiiano hacretico, ut
ntis pacem consliluit cum Saracenis decennio, lerra Sergium papam milteret Conslanlinopolim, abscon-
marique; et provincia Africacsubjtigala esl Roniano dit se sub locio ponlificis prae limore Romaiiorum,
imperio. Joannes papa dimisit oiiini clero, et riio- neeuin occidereril; ubi prae timore perdidii sen-
nasteriis, et diaconiic, et:mansibnariis milie sbli- siim; quem lamen pajiaconfortabai; qui cum inju-
dos et nonaginta. Fecil episcopos 13. Obiit, el ccs- riis et eoniumeliis a Roma expulsus est. Hic Scr-
savit episcopalus nrensibtis duobus, diebus qnaluor- gins in sacrario Reati Petri invenit capsam argen-
decim. (687.) Post hunc oclogesimus quintus sedit leam in loco obscurissimo mtillae annosilaiis, iia nt
Conoii, oriuiidus ex patre Thrace, sed educatus argenlea noii appareret, et Deo revelanie; in quo
apud. Siciliam. Deinde Romam veniens, et cideni sigillum eral expressum, ct in sigillo phimalium
Ecclesiae miliians, sedil mensibus untlecim. Erat holosericum stipcrposiiiim , ijnod stauraci dicitur.
aspectu- augelicus, veneranda caniiie, sermone Qno ablaib invenit crucem diversis lapidibuspre-
verax, setate perfeclus, aniino simplici, quietis liosis cxornalam : de qua tractos quatuor petales,
mofibus, religiosae viiae. Nmiqiiam se in causas in qtiibus gemmae clausre erant miraj magniludinis,
aclusque saeculares commiseral. Hic absque cbn»-B I Ineffahilem porlioneui ligni Dominici invenit repo-
sensu cleri, ex iinmissioiie maiorum boiniiiiiin, siiain. Quod ligtium! die Exallaiionis sancla? crucis
Constantinuin diaconum Ecclesiae Syracusanae ho adoralur, et osciilatur ab omni populo. Hic consli
miiiem pravum et tergiversuium reclorem consii- luit, ut hora confiaclioiiis Doniinici corporis, Agnus
ttiit in patrimonio Siciliae; sed el manlulos .' Dei a clero el populo decanietur : el ul in die
autem ei dedit.-Sanclus Cuiberlus episcopus Anglo- Annuntiaiionis Domini, et Doniiilionis, et Nalivi-
rtim obit. Habdimelech Saracenis imperat annis22. taiis sanctae Dei Genitricis, et sancti Simeonis, qui
Itiler qnem et Jusiinianum pax convenit, ut Saraceni Hipapanli dicilur, exeanl litaniae a Sancto Adriano,
solvanl Romanis singulis diebus mille nnmismaia, et ad Sanctam Mariam populiis concurral. Hic
et servum, et equiiin. Vulfredo majore domus corptis piimi Leonis jiapae diviiia revelaiione trans-
morluo, Pipinus filius Ansegisi principalur in posuit. Hic ordinavji Berloalduin archiepiscopum
Auslria ciiln duce Marlino; quibus congressus Oiauniae, et Clementem, id esl Villebrorduui Friso-
Ebroinus, ut supra dictum est, Martiuum peremit, nuni. Fccil episcopos centum el septcm. Sedil annis
el vicloriam oblinuit. Apud Longobartlos post Per- tredecim, mensibus ocio tliebns viginti tribus. Inno-
tharith, Caniperlh iJius ejiis reguat aiiuis duode- ccnlia el nieiituni sancti Leodegarii inuliis mira-
cim. Egdric Angloruiii rege morluo, exlerni reges G culis deciaratur.
genlium regnum Anglia: disperdunl el discindunt 689. Jnslinianiis pacem cum Saraccnis factam
aniiisqualuor, velsecundtim alios annis sex. Conon solvens, mala eis intulit, sed pej"ora ab eis periulit.
papa longa inlirmilate delentus obiit xi Kalendas Ebroinum maj'orem doirius Neustria! Francos op-
Ocicbris, el cessavil episcopaUis mensibus dnobiis, prinientem Ermenfiidus perimit, et ad Pipinum
diebus 25. confugit. Waratho pro Ebroino maj'or tlomus con-
688. Post quem octogesinus sexlus Sergius, na- stiiuiiur. Jiisliniaiius pacem ciim Bulgaribus factam
lione Syrus, de Aniiocbiae regione orlus, ex p.iire solvil, eisque concurrensn.rimo viiicit, post ab cis
Tiberio in Panormo Siciliae. Hic Romam veniens, exceplus, vix evasit. Inler Pip.Miu.ni el Gisleinaruni
sub Adeodato papa, studiosus et capax erat iu YVaraihonis filiuin apud Naumurum c^slrum ptigna
officiocanlilenae : ex qua gratia usque ad episcopa- coiiimilliiur; nec niulto posl Gisleniaro divinitiis
lum ascendil per ordinem. Cum hoc elecii siinl puniio, et 'Waraihone morluo, Beriharius gerier
Theodorus archipresbyter, ct Paschalis arcliijia- Warallionisfil major domus regiae. (690.)Franci a
conus. Theodorus vero' se humiliavit etquievil; Berthario aversi, affeciaut per obsides ainiciiiain
Paschalis autem nolebat, donec coactus eum recc- D ] Pipini, euniqne instigant conlra Berlharium. S. Au-
pit. Qui lamen clanculo non cessabat mittere Ra- doenus, et Theodorus Anglorum archiepiscopiis, ct
vennam; el promitiere Joatini exarcho cogiiomenlo S. Ainatus obierunl. Theodericus rex simul ciiin
Plalin, centum auri' libras. Qui Romam veniens, Bcrthario, Pipino congressus vinciliir. Berlharius
non potuil Pascbalem adjtivare : quia jam Sergius a suis perimiinr : Tlieodericns a Pipino capiinr.
corifirmatus eral; sed lamen aurtini promissum (691.)PipinusNeuslriamsibi subjugat: eisub Thco-
excgil ab ecclesia Sancti Petri. Pro qua re Sergius dericosoltis toti regiio priiicipando statinn rerum
cantaros el coronas, qu;c pendebanl anle altare Beaii melioral : S. Lamberlum in Trajeclensi prxsiilalu
Petri, deponi .fecit, el pignori iradi. Sed non relocat, Wicredfiliiis Egberli regisreligione et in-
propterhocexarchus ftexus est, douec auri ceriium dustria conforiatus, gentem Angloruin ab oppres-
libras accepit. Paschalis non mullo post ab arcbl- sione exieroruiri liberat, et super eos regnat
diaConatu deposilus csl, non solum pro hac rc ; sed annis 6, cuiii apud suos invidiam pressisset indu-
eiiam pro aliqua incantatione, et lucis quos cole- stria, cl' apud hosteni pacem locassel pccnnia;
bal<;et sortibus, quas cum aliis respecloribtis tra- lii.igna spe civium allecttis iu regem. Hic domi ci-
ctabat; -tl in mouasterio relrusus est,*post qiiin- vilis, bello invictus, rcligione Cbrislianissi^us,
 805 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIII 804
potestatem suam amplissiine porrexit. S. Remaclus A cbi in Fpntanellae monasterio. Post bcalnm AudOc-
obit. Alahis dux, faligalo Cuniperlh, regnum Lon- niim sancius Ansbertus episcopus facius esi. Mora-
gobartlorrirriarripit, quem Cuniperih in bello pcre- lialnr lunc rex in villa Clepiaco, in pago Parisiaco:
niil. WiHebrordus cum sociis duodecim veniens ab ciijns conscssor eral sanctiis Ansbertus, cum de
AnglVa,sancfilate claret in Gallia. regni negoiiis Iraciaretiir. Factus episcopus, crevit
692. Beatus Ansliertus post beatum Audoeniim gratiis, decrevit melallis. Quadam die expletis mis-
fil Roihomagcnsis episcopus. Hic fuil de pagp Yil- sarum solemniis, cuncios cives Rolhomagenses, tam
tassino, et patrimonio, vocabulo CaJorgio. Huic nobiles, quam ignobiles, inirodnci jussit ad praepa-
despoiisata fuil Aridragesiiia vlrgp, filia Roberii rala convivia : ubi cunctis disposile recumbeniibus,
viri illnstris, cl geruli annuli regis Clpiarii, Qua ipse ad mensflm panperiim resedit. Census qtti de
orante, ul spcciositas ejus in deformilaleni verte- villis publicis canonico ordine ad partem pontificis
rettir,"- mox. Jeprosa apparuii. Adhibebantur mc- persolvi consueverat, in reslauraiionem ecclesia;--
dici; sed quanto plus laborabanl, lanio turpior rum presbyleris indulsil. Dedil privilegium mOna-
apparcbat. Sciscilatur ejiis pater, si vellei in vir- cbis Fontanellensibus, ut semper ex scmeiipsis ab-
ginifate permanere; respondel se semper hoc de- baleni eligerent: inquo tamen privilegio alligavit
siderasse. Laelificatus sponsus ejus Ansberlus, B eos sub vinculo anathenialis, si vel ipsi, veliiosteri
dissociabilem condil libellum, iitjam non sua sed eorum a Regula sancli Bencdicli deviarent: quod
Christi sponsa vocaretur. Quo faclo inillilur sancta privilegium factum est anno Incarnalipnis Domini
Augadersina Rotlioinagum atl sancium Aiidoeiium; 682, anno Theodorici 16, episcopatus beati Ansber-
a quo consecrala ct velala, prisiina; piilcliiiludiiii ti:5, indictione x, in iirbc Rothpinago, in syuodo
resiiluia esl. gcncrali, Corpus beati Audoeni translulit in ediiio-
Deinde elficiMir gubcnialrix cpenobii Oralorii, reni locuni ccclesiae Sancli Petri in suburbano Ro-
quoil silum esl jiixla imiros nrbis Belvaci.Posl haec llioniagi : ct condidit snper ejus sepulcruin repam
ciini beatus Ansberlus coram rcge Clplhario et miiae inagniliidinis, auro el argenlo et gemmis
piincipibus musicainstrumentii audifet, aiebat sibi: ailornalam,'in die Ascensionis Domini; complelis-
O bone conditor, quale erit diligeiilibus te , canii- que missarum solemniis plebem innuiiieianiiiivilari
ciiin indeficiens angelorum autlire In ccelis, si ialia feeit ad convivium-. ln quo convivio ipse servivit
sitiit caniica Iiomiiiiiin in terfis! Post liaecfactus est pauperibiis ot cgenis. In hpc convivio de dato ip-
nioii.ichus in Fonlaiiella! moiiaslerip, silo in pago sius refecti sunt onines cives Rothomagi, el habi-
Rolliomagensi supcr Scqiianam; uhi Uinc praeenil latores monasteriorum tircinnadjacciiiium.cferici,
btiilns Yandrcgisilus, qui et Yando, Ansegisi majo- " et sancliinouiales. Incnsaliis apuil Pipinnm princi-
ris tlonius Cx Yalchso Iratre ncpos; qui duo pise- pem, jiissn ejusdem deportaliisesi in exsilium, apud
clara ctivnobiaFescaniiuni ciJpnlenellam conslfU- Al.iiirn monlem, quod siliim est in lerrilorio Ha-
xil. ilic vidcns Ausbeflum acuti ingenii, diverso- goanvo stiper Saniberrcni fliiviiiui, cui lunc praeefat
rum voluniinum ei copiam tribni fecil. In converiui llaldiilfiis abbas. Quod exsilinm lnimililer subiit
oralioni prior omnibus se praBsenlabat. Rogavit nullo exstanie crimine; memorans, quod alicubi
etiaiH beatuiii Yandregisilum, ut licitum sibi foret, legeral: Magni viri inujta paliiiniur ; et nl alios do-
in opere qiiptidiano ciini liccnlia palris exlra soli- ceanl, naii sunl in exempliim. Rcconcilialus apud
tnm fiairum opns irisislere. Preshyter consecraius regem, petiit ab eo hiuiiiliier, ut liciluni forel sibi,
est a bealo Audocno. Praedixit Theodcrico adole- corporis sui mcmbra posi mortem ad monasleriiim
scenii, quod rex Ititurus Cssel. Ad cujus propbeii;n reterri. Eo mortuo, cum sudarium capiti cjus im-
iltjem, ager in q,uo.,Uincerat, subliiemali lempore porierelur, visus est aperuisse oculos. Lampas anle
viridem produxil herbam, caetcris agri pariibusper- cjus sepiiiCrum a fidelibns accensa, incessanter non
petuo yiridioreni. Post beaium Vandrcgisilum , qui soliim ardebal, sedcliam redundabal : iia ut subea
fuil abhas atinis fcre viginti, electus est Lainberlus . ponereusr Va.s, in quo ejus rediindanlia rcfundere-
Tavernensis. Theodericus aulem rexlargilns esl pa- lnr. Superiori leinpore ponere debuiinus, quod liic
Irimonium stitini ullra Rliotlanum, in regione Pro- poiiiiiius. Florebal. eo fempore sanclus Hildever-
vinci;c, ul monasterio Fonlanellae miriislrarei in oleo tns iiaitis in civitale Meldensi, cui episcopus pr;c-
et caeieris necessariis. Hic Laniberlus poslea faclns fuil. Quinquennis tradiius est sanclo Faroui, sacrjs
csl episcbpus Lngdiiiiensis, posi bcalum Genesium : liitcris iiubuendus. Convicia sodalium palicntissiiiie
cl bealus Ansbcrlus lunc faclns est abbas Fonta- portabat. Ex quo presbyier a saiiclo Fiirone.factus
riellaepbsl eumdeiri Laiiibcrium. Eraf Jn veslitu vi- est, scniper cilicib ad caineni lisits esl. MOiiitii
l;s, in eibo mediocfis. Gonsliluil in suo Hionastcrio sancli Faronis uioiiasieriuin petiit : post bealuiu
xenodochiuin imbecillium ac decrepilorum paupCr Faronem episcopus facius esi. Juxl.a urbem Mcl-
riun, in qnibus (Iiiodeciinpauperes rcciperentur : et dcnsiun habebaiur ecclesia Sanclae Crucis, in qua
alias duas domos infirmoruin, in quibus octo recipe- qtiondain scpulluiii fuefat corpus sancti Faronis.
rerilur. Sub praBdicloauiem Lamberlo Eremberlus In hiijus ccclesiae atrip Meldenscs inorluos suos.se-'
.Tliolosaeepiscopns, et sanctus prcsbyter Condredus, peliebant. Accidit aiiteni, ul qnidaiu maligni viri
el anaclipreia tle Brilannia iiisula, facti sunt inoua- beatuni Hildeveruim petereiit, ut in illo airio silu'-
 803 CHRONICON.— LJB. XLV. AN. 699. 8C6
aliam ecclesiam liceret sedificare, qnod el fncltimi A ct monachus claret in Anglia, liicesimum aelatis
esl. Sed ideni templum avariliae stutlio fabiicatuin i.- annnm agens.(697.) Leo pairicius Jusiinianum regno
nocie praecedenle qna in crastinum dedicari debue- privat; euniqiie naso et liiigua [riincalum cxsiliat,
ral, fundilus corruit. Quo liinore perterrilus beaius; et regnat annis Iribus. Hoc lempore dicil Beda san-'
Hildeverlus, et pcenilentia duciiis Romam adiit ad1 ctum Culbertum obiisse, hoc modo loquens in libro
Bonifacium papam, ul poonitenliam sibi inj'ungeret De lemporibus. [Reverendissimus Ecclesiae Lindi-
super boc peccaio : qui post satisfaclionem ab Jllo farnensis in Briiannia.ex anachoreta anlisles, Cul-
missus est ad praedicandum. Inlroiens autem per bertus, lolam ab infanlia usque ad senium vilam
singulas dcmos, dicebat, Pax liuic tlonini, pax iii- miraculorum signis inclylam duxil : cujus corjius
gredienlibiis el egredieuiibns : et sic verbum inci- linmattiin post annos undecim incorrupluiii, vclut
piens ad finem usquecomplebal. Hoc faciebat usqiie eadein Iiora defunclum, simul Ciun veste qualege-
JKerosolymam, progredieus el reveriens. Sepiiirio balur, invenlum esl : quod inlibro De vila et virtii-
.-liiiio egrcssionis suae relulil papae quae gesserat. iibtis ejus prosa nuper , el hexametris versilius
Rediens aulein in Galliam citiii auctoritaie doinini anle aliquol annos , ipsi signavimus.] Clodovaetis
papae, in loco quidiciliir Laiiniacus, inveiiil rnoiia- rcx pucr morluus est: post quem regnavit: Hilde-
clium, nemine Furseum, sanctiiaie pr:ec'piiuiii, eui B berltts, qui et Childeberliis, ffaier ejus, ariiiis 18,^
angeius Domini per vistim aslilil, dicens : < Hilde- vel sccundum alios 17. Cujus major doinus fuit
vcrttis episcopus mane vcnlnrus esl ad tc; cui a Grimoaldus Pipini filius, ex uxore nobili Plecirude:
Domiito peccala noveris esse 'dimissa. Vide crgo , ex qua eigenuit idem Pipinus Drogum ducem Cain-
ut euni suscipias cum honore. i Ad "hunc cum ve-' paniic. Willebrodus a Sergio papa Glemens agno-
niret sanctus Itildeverlus, projecil se ad pedes cjus. minatus, et episcopus Frisoiiiinrconsecralus, ex do-
Quod ille videns, ruit in facicni suam. Deinde per^ riib Pipiui, sedciu cpiscopalem statuit apud Ultiaj*e-
venit. Hildeverfus in"vicum quemdam sepiimo ab clum, id est Vulcarum oppidum, qui de Britannia
urbe Mddensium milliario; ubi Ecclesiam in.ho- gentis Anglorum fuit. Sancius Killianus episcopus
nore Beatae Mariae ipse fundaveral, quam poslea cum discipuiis suis CholomaHnoel Thohnano, mar-
•detlicavit, etibi missam celebravit: cumque ibi- lyrizatiir apud Yiziburch castrum Ostrofranciae, a
dem manibus utranlos (2) exiraxisset, apposuit eos Geilana uxore Gotberli principis -Wiziburgeiisiuni:
radio solis, et snsteiilaii sunt ab eo irium horariim quae timebat separari per eiim a viro suo; quia
spaiio." Deinde suscitavit quemdam puerum sirie Killiaims eura arguebat, qnod uxorem quoiidain lia-
baptismo morluuiri, quem baplizans vocavil Alde- tris sui haberet. Hbruiu mors cum diu omnes laie-
benum, ex nomine palris sui, quem juxla se man- 'C rel, ij)sa Geilana et percussoribtis marlyriini arre-
davil sepeliri, seplimo aiino postea morilurum. piis a daemonio, eoruiri confessione divulgaiaesl.
Mortuus est autem beatus Hildeverlus 7 Kal. Junii. 698. Sancius Ursmarus per inlervenium ilildiilfi
Horuin diiorum corpora beatus Majolus abbas cx principis, Lobiense ccenobium ad regemlum suscc-
rcvelatione angeiica poslea levavit de terra, ipseet pii. Synodus Aquileiaeffacta, ob iinperitiani fidei, ut
cpiscopi plurimi. ail Beda, quinlum universale concilium a Jusiiniano.
695. Theodericus rex Francoruin. obii, post quem magno, el Vigiliopapa ConstanlinOpoli cClebralnm,
Clodovffiusfilius ejus regnat annis 4, vet secundum suscipere difTnlit, donec salularihus Sergii papa:
alios annis duobus. Theodericus auiem regnavit monitis instructa consensit. Sanctus Lainberiiis
annis novenrdeeini, qui Clodovaeumislum genuit ex Pipinum principem iucrepare ausus, quod pelliccm
regina Cloihilde. Bertharius autem, de quo supra AlpaidemPIeclrudi Iegitimae uxori suae superduxe-
dictum est, qui fuil gener Warathonis, fuit slaiura rit, a Dodone fralre ipsius Alpaidis Leodii marty-
pusillus, el siulius, et inutilis. Saraceni Romanos rizalur, el Trajecli luinulaiur; ciijue sanclus Ilug-
gravissimo bello alteriini. Ewaldus abbas el Ewal- bertus episcopus subrogatur. Beda dicit Lconein
dus niger presbyteri, venientes ab Anglia, mar- JJ ] imperasse annis tribus; sed in chroriicis non com-
lyrizaniur in Gallia, ei jussu Pipini sepeliunlur iu putanlur in iinperio ejus, nisi anni duo. Huic Leoni
Colonia. Tiberius, qui et Absimarus, nasum abscidi fecit.et
694. Pipinus Rabolduni dticem Frisonum bello etim in cusiodia relrudi : et post eurri imptiravit
vincit: et Willebrordum genti illi ad praedicanduin annis septetn.
dirigiL Kiiliani Yiniiburgensis episcopi discipulus 699. Drogo filius Pipini dux Campaniae moriiur,
Aruval, Adamanus abhas, Adelmus, et Winlfridus el Grimoaldus frater ejus a Pipino major domiis
episcopi clarent in Anglia. Statuitur iu aula regis Childeberli : eique filia Ra-
. 695. Juslinianus haerelicus sanclam sextam syn- boldi Frisonum diicis Theosinda in iixorem datur:
odum inlirmare* nititur; Sergium papain sibi re- Hic Grimoaldns Cx concubina genuil Theudoaldum.
sislenlem Ecclesia delurbare frustra molitur. Ec- Morluo Cuniperlh LOngobardorum rege, Luitperih
clipsis bora diei terlia facta esl, siellis in cceio filius ejus ptier reguat, Ansprandum; lutorem ha-
clarc apparenlibus. (696.) Beda venerabilis. prcsbyter bens. Dotlo interfector sancti Lamberti pesshfio do-

(50) Chirotheeas inietiigit?

 S07 HELINANDIFRIGIDIMQNTISMONACHI 808
lore criiciaiur. a verm'bus consumiliir, ei ob 'mto- A flnenicin reiiiiiatis guliani detergebat, pene loties
lerabilem fe.lorem iii Mosain fluvium projiciliir : aliquein ex his, qni conlra cum conspiraverant,
omnesqiie hujiis culpae complices infra aiinum tli- jiigula-ri jnbebat. imperavit autem secundo curii
viniius puniiiniiir. Percussor vero sancii inariyris Tibefio filio anriis sepiem, secundum Bedam annis
ffairi sub congressiis, alier ab alieroperjmiiuf. sex. Joaniies papa fecit .episcbpos ribvemdecim,
700. Romaiii pervagaiiles Syriani, perimunt du- pbiil xy Kal. Novembris, el cessavit cpiscopatus
ceriia mi.llia Saracenormn, Regimbertus tiiix Taiiri- mcnsibus.sepiem. Post qnem ociogesiirius rionus
nbnsiuiri Anspradum lutprein regis Luitperti bello sedit Sisinnius, nalione Syfns , diebus vjginli. Hic
siiperat, et aimo unp ieguat. . adeo ppdagriciis fuii, i.itiipn cibum manibiis pro-
701. Terbellis Bulgnribus dominalnr. Morttio Re- priis sumere valeret; seti conslans erat animb, et
gimbcrlo, Ari.perih filius ejus, Ansprando iri con- curani habens de habitatoribus urbis hujus : elca!-
gfcssiijviCto, Liiiipertuni regein Cii|)it et perimil : cafeas pro restauraiion.e muroriiin perquiri fecit.
Aiispraudum in ;Baj*oariamftigere compcllit lilium- Fccit cpiscopuin iiiium in insula Corsica. Morie rC-
que ejus juniorem Luilprandum ad pairem suum peritiiia defunctiis esi, et sepiiltus oclavo ldiis Nb-
fiigere pcnnillit, ef annis novem :regnai. Chinla- '" vembris ; e.l cessavit episcopatus mense uno, die-
sintlus senip confeclus rcgnuiiijVisigoihorum diniii- ims 18. (766.) Post quen. nonagesimus sedil Con-
lii. Post qnem regnat filins eju.s .Flavius Rcsisvin- siaiiliims, nalione Syriis, annis sex , dielnis quin-
diis. SanCtus Benetliclus abbas Aiiglprum obiil. ilecim. Sub hoc facla esl Romaefarnes valida per
702. Sergiuspapa Obiil vn ldus S.epiembris, el annos Ires ; post quam larita fuit uberias, nt jprae-
cessavit episcopalus menseunp, diebusvigiiui.'Pos.l lerila inopia oblivioni tradereiur. Eodein lempofe
qiiein octogesinnis sepiimus sedil Jpaniies, quinlHS Felix archiepiscopns Rayennas liiiniiie privatus est
liiijiis nomiiiis,,:iiaiipn,eGraecus, annis iribus, men- a Jiisiiniano, el missusin exsiliuin in.Poniuin: quia
sibus dupbus,; diebu.s duodecim; qiii-_ftje.it episcopos fiierat auclor sedilionis contra eum. Sclavi lialiam
sexdecim. Jusliiiianus, de exsjlio fugiens, ad Caja- iiifestani.
nuin regem.Ayarorum se cpniuliii 707. Cohcred et Offa reges Anglomm Romam
705. Cajanus peeunia cprruplus a Lcone impera- veniiint: ibiqne in monachos attoiisi,..Christo ser-
tore, cuiri yellel Justjnianum ei prpdere, Jnsiiiiianiis yiniit. Offa rex Merciorum fuii tune temporis po-
ad Terbellem regem Btilgaroruni fugit. BEDA.Gil- tchlissinius. (708 ) Jusiiniaritisp.iceiricumBiilgatibus
vifer dux geiuis Longobardorum Beneyenli Cainpa- ji.iciam solvil: eisque congressns vix: evasit. Picti
niarn igne et gladio etcaptiyilate vastayit. Adinis- _ et Scpii Paschalis bbscrvaiilineriinm suscipiunl.
sis donariis jiltirimis cum sacerdolibus, Jpanncs (709) Pbsl Abdimelicb Saracciiisiniperal Ulid annis
japa Sergii successor, universps.redemit captivos scpieni. Hildeberio monarcliiam regiii Francorum
et hosies doinum redire fecit, curn non esset,qui teiieule, archangefus Michael appafens Auibir o
eis resisieret. QuiJpannes obiit, et Cessavil episco- Abriricateiisi episcopo, monnit seriiel et ileriim, ul
paius niensibus quiiique, diebus octodecim. (704.) in loco maris , -qui propter eminentiam sui Tuiiiba
Post qiieinoctogesiniusrpciayus setlit alius Joannes, vocatur, fiiudaret ecclesiam in memoriam sui, vp-
sexius h.ujus nominis, natione Graecus , de patre leniis lalem venerationem exhiberi sibi in pelago,
Platone, annis duobns, mcnsibus sex, di.ebus se- qualis exhiberelur in monte Gargano. Inierirri laii-
ptemdeciiii; vir erudiiissimus et faciindus. IIujiis rus a latrone furlim raplus in illo loco retigatur.
iemporibus Ariperius rex Longpbardoriim donatit»- Unde episcopus lertio adinonilus, ul in illo loco
nem pairimonii Alpi,uin:,Scofiarnm,qupd ab patieni fiiudaincntum jacerel,'iibi laurum religaluiii i«ve-
genie.deijn.ebatur, aiireis.liiierjs exaratam , beaio nirel:. et sicul.etiin ierram petlilius proirivisse vi-
Pelro rcformavil. Hic Joaiines inier afia,opera.il- derei, sibi ecctesiiEambiturn duccrel, ecclesiam in
}iisiria,.,feciloralorium sancite Dei Genitricis opcre hoiiofe sancli Michaetis instittiit in loco, qiii modo
putchefrimo, intra ecclesiaii) Beati Petri. Alfndp 1) diciltir In periCulo-maris. Usilatiiis aulem dicitur
Nordanimbrprum rege mortuo ,;Osreilusre^ii,al.a.n- mons Sancti Micliaetis. Et sciendum, 1,quodde ve-
nis dupdecim; qui puer auiiorum pc.lo rcgn:'.reJn- ncraiiorie sancli MiCliaelisiri nionie Gafgano, cujiis
.coep.it,,-etto.lam yitam siiam.tiirpilersancljmonia- mcmOria rccilalur semel "in anno in Martyrologio
lium stupris exegil, el landem cpgnaipr.iiminsidiis terlio Kalentlas Octobris ,' bisloriain Jnv.eiiire non
occisusesl. (7.05.)Jusiiiiiaiiiisexsulauxilip Terbelli ' poliii. In qua laineii"festiviiate^ihetnoria hujus se-
Rnlgarorum regis regriuiii recip.ii; Leoneni, qui tp- cuiidaeapbafilioiiis "iri'pliiiJbus Ecclbsiis legilur,
ciiin.ejus occtipaverai, ef Tiberium successpreiii riescio qna dc caiisa;' iiisi forie Jdeo, qnia iilius
ojus, qili eum de regno ejeciiini, iptoquoipse re- primac venerationis iri riionte Gargario historia non
gnabat lenipore, in eadem civilaie in .cusipdia le- inveiiitur.-Crerio tanieii eain haberi ':ab aliquibus;
ruiCral, cepil, et in incdio.circi cpram ppjxuiojiigii- ' sedin iiiarius tiieas noni.liimvciiit.- •
lari praecepit. Callinicum vero pairjarchaiii erutis 710/ Adrianus abbas Aiigloruinj qui cum Theo-
, pculis misii Roiiiam; ct dedit episcopatum, Cyro , doro archiepiscopo; a Vitaliano papa in Angliain
qui eral abbas in Paiilo, eiunqtie alebal exsulem. missus fuerat, obiit. Eodem anno, secundtimWit-
llic Justiiiianus quoties a iiaso sibi abscissp de- lelinum Matniesbiiricnsem,. inorluiis esl Adelmus,.
009 CHRONICON.— LIB.JXLV. AN. 716. 810
qualuor aiinis cpiscopalu fiiiiclus; qtii iilirutii De A Coiislanlini. (715.) Arlbemius eniin, qui et Anasta-
mrginHate scripsil atl yirgines Berligenses. Justi- sius, Pliilippicum privans iniperio et .pciilis, imp.c-"
nianus imperalor fitlem ortliodoxarri aniplexiis, ravit. Hic Gregorius su.b sancto S.ergip curpnj bi-
Conslari.iinumpapam ad se Cons:iaotinopp|iin inyi- Iilio.ihecae liabuiu Hic iri csp.rdip episcppat.us sui
tat : eumque venieniem ei Tedeunjero glor.ia apo- xalcarias decoqnere j'.ussit, fil .inc.oep.itrcsiaura.rc
slolico digna hpnoral. Undc legilur in Gestis Ilomn- niuros civilatis; sed niuliipliciter impbdtius est. Hic
norum pontificum: Constanlinus papa ad niandalum constiluit in fjuadragcsima eliam qtiinla fer.ia jeju-
Justiiiiani perrexit Coiisianiinopolim : et ipse cum nandum, quod anlca non .fiebal. Petronay civi.s
suis primalibus Jngressus esl urbem c,um scllis et Brixia.ous, diyino insiinctu, et (Gregoriipapap anj-
ffenis iiiauralis, et mappulis, geslans. cpjnejaiiliini, maliis liorlalii, c.aeiiobi.muSancli Benetlicti apud
Ul soliius esi Roniaeprocedere. Deinde pecurril im- castruin Cassioiuu .nobiijjcr reaedificat: ,e.t s.ub re-
. peratori apiid Nicomediam : etJmperalor prostra- gimine suo miilios ad reguJarjter seryiendtim D.ep
tus in lerram, osculatus esl pedes ejus. Iti ,eiindo.et aggregat, et cxpleiisplns cenliim decem aunis, ex
redeundo fecil episcopos quadragiiita dups. Sa.nctus quo a Longobardis .tlesol.altimfueiat. Beda in Cliro-
•Hugbertus ccelitus admoniliis corpussancti Lam- nicis suis, dicil .Pliilippiciim regiia.sse anno uno,
berli a Trajecto Lepdium cum magn.a miraculpcum i" mensibiis sex : el ejecisse .Cj/rum de .p.on.tificaiu,
gJoiia referl, sedemque ,epJscopaiern Jn .«amdem cumque remisisse in Po.niuni , ,id gulieniandiiiii
urbem ;trausfer.I.Ausprandus cum Bajoariis Jlaiiam mohaslcrium siium vice .abbatis; jCt Conslaiiiijio
repclit; cura Ariperi.confligit :;eoque ftigieute, el in papae misisse lilteras prav..i,dpgmajis,qujjs Jile cu.iii
fluvium demerso, regnum Longobardoruin recipiji. ;aposlplica; sedis iCpjisil.i.plesjuiit ; ct huj.u.s rei
Qui post ires menses morluiis est. Post quemLuU- causa fecit jiicluras in porticu Sanc.ti Pclrj, quae
prandiis .fi.liusejus r.egnayji annis liigi.nta •dupbiis. acla sex sanclorum sy.npdpr.iim conlinereiil. N.a.m
711. iSancla Qda .lixor-rHoechifducis AquitanpniiH el linjusmpdi picluras,, cuiuji.abe.renti.tr in nrbe re-
sanctitale clarei iri ;Gallia; quae ;sua muriificeii,l'a gia, jusseral Philijipi.ciis .aufcrri : siatuiiqiie pp-
dilavil ecclesias ;Dei; el inpriens Jn LeadiCHsi pulus Ilomaiius, ne.iinpeialoris haeretici aut iiQnicii,
parpchia reqHieyil.(7J2,)Phi!,ippicu,s,.qui eiBardp- ant charias, aut figuram solidi susciperent. Unde
uins, Justiniaiium iniperaiprcui jugulat , ct pp4 nec ejtts eflig.ies jn eccles.iani iniroducia .est, iiec
.cuiii imperat aiiiiis dupbus. Cujiis iiomeii el litieras nomeji :ad .niissarum .soleinnia prolaltiin. Item Beda
et J_guram-Cousianii.nujipapa, pppulusque Rpina- dicil, Anasiasium imperasse.ann.is ,tji.lliis, t;t liitc-
nus, ilanquam li»).retici,,.suscipei;ereiiuit. Pa-
j, j.as.Conslaniinppolim .misisse per .sc.hp.l.as.lic.um
,715. .GrimpaldiiSiiuajprdomus, Leodii anle aliare ternum., ,e;t exa.rchum Ita.l.iae;.quibii,sse fatjtoreiii
sancli Lamberii orans, a Taiiuiarip .sajelli.le Rab- calliolicaeJidei, et.sapcli sexti concilji pr^dicalorem
bodi ducis Frispnum periiuiliir - ,et Theobalilus .esse idocuit. Pi|)p,inuspri.ncejisobit; .et ,iiliu;,ii.suUui
:filius Progpnis ,a.b,avo ;s.uo Pippino liiajpr d^pnius :ex,Alpaide Carohup Tudite.m, siye^IarteUuni, prin-
statuitur. ilaec .Sigebertus. Scieiidum lanien quod :cipafus sui ha.i'edem .rejigiiii,.Plect.rudis aiitem re-
TheotlpaliltisJste, .iioji rj]Ui,usDrqgonis , ,sed.Ul"jis Jicla Pippini Caipluni ,P.ppiiium stiuin captum, iri
ejusdem G.riiiioaldi, stiperJus dieius est, ex cpncu- .urbe Colpuia .ciisfodiacjiianclpai; c", cum nepoie
S. .Drsniariis cpiscopus el abbas suo Tlieodoaltlti .iiiajore douius piincipatuiii regni
biiia _genJM's..:{7J.-4.-}
iLobiensis coenobii pbiit, c.ique sanclus llenniiius .usurpal. Mortuo aulent Cbiltjebcrlo Fiancoriiii) rege,
suece.dit. In Oeili-sliuiiianorum pontificum, pp4,ler- qui, ut legiiur, yir sanctus fuii, Ctodoveus liiitis
liuni jnensem, ,gupd Justinianus lain gloripse .Con- cjiis, qui el Dagoberlus, 1'jegnalannis qualuor. Chil-
siauiinuni papaiiisusceperai, ijise Jtisiiuianus a Pbi- de.periu.saulem sepnltus est Cauciaco r.ionaslerio in -
lippicooccisusesl.Propiijus pravo dpgmate,,inia_go, basilica Sancii Slephani. Frapci tpnira Tlieodpat-
quam Graeeiibolareani yocant, cpnliucns sex .san- dujn damnoso bello utrinque confligiinl ; eoqtie
icias et jmiversjiles syinpdos,, in ecclesia ;Beali !Pe,uJ p vicio, Regiufreduminajorem domus, et Cliilpericuin
. recitaja esl. JEolemporeFelix aicliiepiscopus ,Ra- regem slaluunt. Carolns de custotlia uovercaediviuo
veiiiia.s pceniiicn.tiarnotus, licel luuiiiic privatus, jtiut.i eripilttr, iiioxque.piJncipaluiii stium de mahu
rediii.ad propriam rsed,er,i.Hoc lempore duo reges Ragmfredi extorquere nililiir : primoque Rabodum
Saxoiiuni cuinaliispliiriinis venientes ad liinitia apo- duceiu Frisonum Ragiufredo solaliantem aggressus,
-sloloruiu, velociter, uf pptabanl, moritii sunl. Tunc iiitiltuiiicxeiciius daninum consequilur.
Benediclus Modiolanensis episcopus aliercavit pro 7J6. Sanclus Egidius yeniens a Graecia , sancli-
J£cclesia;Ticiueusi;; sed-yi.ctjisest; quia ,ad,cpnse- lale claretjn Provincia. Anasiasiiis iniperator clas-
cratjonem .sedis aposlolicae perlinebal. Conslanli- sem diiexitin AlexandiJaiH.coiilra Saracenos : qtii
niis papa fecit episcopos (jiiatuordecim, et pbj.it yi ,ad aliud yersi cQiisilium reyersi suiit Coiistanlirio-
Idtis Januarii, et cessayit episcopattis .dicbus qpa- po.lim; et Tlieodositini .arlhodoxum coegerunt esse
ilraginta. Ppst queni .uonage.siinus priiiius sedit iinperaiorem. Anaslasius cum illis dimicavit: scd
Gregorius isecundusJiujns noininis, natipne Roma- yjclus, coactus esl fieri clericus, el presbyter consc-
•nus, annis sexdecim , mensibus iipvcm, diebus iin- cralus esl. Theodosius auleni, cum essel iners el
dccim, leniporibus Aiiasiasii scciintli, Lepnis et idioia, et publicorum .negolioruin exactor, vi com f
PATIIOL. CCXM. 20
 811 HELJNANDIFPJGIDIMONTISMONACIII R!2
piilsus est ab exercim iinperiuiti assumere. Ulid A . liain, a qua diiilius aberravcrant, pia praedicaiiorie
afrimirasmoriiur : post quem Ztilcimcnannis tribus convertii, arinoab Inrarnaiione Doniini717 Sahctus
Safacenis princijiatur. Osred Nordaniiiiiibrorum Germanus a Cizicb transfertiir ad cpiscopatum
ibge moriuo ,-Coenred regnat annis tribus, vel se- Corisiaiitinopblitanum. Thebdosiiis in iniperaiorrn
cniidurii alios; annis tluobus. liia rcx West-Saxo- elecius, iit ait Betla, Anastasiuni imperalorein apud
iiuiii nullos fralres habnisse dicituf in -Clironira; Niiivain gravi praclio vicil : tlatoque sibi sacra-
sed sorores habuit Ctiiburgam et Otiembiirgam: mcnio, clericum fieri ac presbyierum fecil ordi-
qtiarinn prima rcgi NortannimbrPruin Alfrido nn- hari. Ipse vero mox ut regnum accepit, cmn esset
pta, elmox ielicla, primo apud Burkirigiimsub ab- caiboJicus, imaginem illam venerandam , Jn qua
balissa Hildclida, mox ipsa niagistra regulae Wim- sanciaesex synodi depictaeerant, quae a Pliilippito
buriiae Dco placitam viiam transegil. Viciis est dejecta fuerat, prisiino in lt;Co etexit. BEDA.H-S
iriodo igiiobilis; tunc lcmporls insigiits , Ct niulias tcmporihus mulii genlis Anglorum, nobiies ei igno-
Iiabens sariciimoniales virgiries. Habuit qtioque lna biles, viri cl feriiinaei duces el privati, ;divini
uxorein Eihelburgam, feininam regii generis ct anioris insfinciu de Britannia Romam venire coii-
aiiimi. Quaeduni crebro inslillarct atiribns viri, ui sueverani. Inier qiios et reverendissiiiius abbas
luuridaiiis rebiis vel in extreniis annis valefacerent.J H nieiis Ceolfridus, cum -esset presbyler annos 4(i,
et ille de "die in diem differrel, astii landeni sic iibbas vero annos 35, ubi Liiigonas pervenil, ibi
eiirii supeiavit. Qiiadam vice apud villain ingeiiii definiclus esl; atque in ecclesia Beaiorum Gemiiio-
liimiiliu regales luxus explicuerant; postridie cmn riim marlyrnm sepr.llus. Qiii; inier alia donaria,
tlisccssisseni, villicus ex praecepto reginac, palaiiiun quae afferre disposuerat,vniisil ecclesi* SaricliPelri
quanta potuit tleformitate, tam fiino pecudiim , pandccten a bealo Hieronymo in Laiinum ex He-
qiialii nitlcriim aggeribus infamavit : el iii Joeo ubi braeo vel Gf;rco faniine iransiatam. Gregorius papa
cilhiicfaril pOrcani lioVitef cnix.im collpcavil. Ctim- Bonifaciuni a Biilaiinia veriieiilein cpiscopumcon-
qne jatn inilliario pibccssissenl,fcgina regein1uxo- secfai; ct |)er euni in Gerniania veibuiii Dei prae-
riis deliiiiiiieniis aggrediliir, rogans iit redeant, dical, cigeniem illam converiit ad Cliiisluni. Idem
«ude ilisce.scraiil : et asserit rem magni discrinii- Glegoriiisnosocomiilm,quoderat situmposlabsidam
iiisfore, si tioc lion faCerenl. Arihuit iile, vldensque Sanclie Dei Cenilricis: ad pracsepe, inonasteiiuin
-ibcuiii'pridie Saidanapalicis parein , nhnc fosda so- coiisiituit. Luiprandus rex LorigPbardoriimAripeiii
liiudine deformem, mifatiir. Tunc illa bccasionem dOiialiOiiemconfirmavit. Luna truenlala apparu t
.aiicupaia, leeiumquesubridens : «Ubi sunl,inqtiii, usque ad mediani noclem. Theudb dux Bajoario-
.doniine,lieslemi sfrcpilus, et atilaeaSidoniis succis " rum, priinus de illa geriie venit orare ad liniiua
.ebria ? Ubi .parasilOrum discurreiis pelulantia ; ubi aposlolorum. FluViusTiberis egressus cst alveum
DaJdalea v^asapbiiiiere rneiailbriim ipsas mensas Suiun, et iranscendil muros Urbis : ila ut in Via
^ffriaiilia : iibi tcfia riiariqiie ol) ieiiociiiiuiri grilse Lala ad uriani el seniis slalUram houiiriis aqua
quaisita obsPnia ? Trarisieruiil omnia laiiqiiain fu- excrescerel, ct a poiiaRealiPotri usqne ad poiiteni
jiiiuBei ventus. Vaeiis, qui hseseruni; qiiia simul Milviuiu. Ilaqiie ilomos subverlit, agros deserUivit,
traiisiburii. Cogila , tjuacsp; qUariimiserabiliter de- eradiCavit arbtisla ct segetes; pars niaxinia;Roina-
fliiunl barnes.quae iri deliciis nuiriuiiiuiv Nos qiii nbfiiinserereiiOiipOinil: diebusseptciriaquaRomam
ingurgilainus uberiiiii,iriiseiius pufreocemus : Po- teriuil: scd"ciitii-Iiiariiaefiererii, bclavo die rccessit.
teiiies jiolehler: tdriiienta patientur, el fbnioribus Tlieodosius iniperiunvdeponit; post queiri Leo se-
foriior iuslqi t^uciaiio;|S(ip. v.i). rNec iduia lociita, ctiridus iifiperaf' aniiis. 24 ;:securidiiin Sigeberium,
lnarituiri cbriipuiii ire in seriteiiiiain , Roiiiamque secundiiiiiBeilaniannis noveiii, quia usque-ad illum
siriiui abierunt : ci rie isunctoliversioni jvompaiii aiiiiuiii Ghfohica sua perduxit. ' J.
jacereiil, npn publicis viillibuS coiuaiii dcposue- 718.-'ZeUliirien-ammiias-cum ammircis suis, el
i-uiit, sed plebeio amiclu lecti. Jam conseiiiieranl, jrvstoloiiaviurii pene triiini milliuni, Constaniinopoiim
muitisque , ut accepinuis, claruere iiiiracuiis. Re- trierinio obsidei. Btilgares Saracenoriim 32 inillia
gnavii aulem Ina aririjs 58 , ppsl queiri ebnsaiigui- periraiiiit. Carolns iri pagb Cameracensi apud Yin-
neiis ejjis Edelardus aniiis J^pbSf queriicogiiatns tJiiCUinDomiiiiCoanle'Pascliai quod eral xiii Kalen-
ejus Culhredus anriis 16, posl qiiein Sigcberlus itas Apriiis, ,Chilperico Ct Raginfiedo congredilur.
saeviis el infamis aiinb uno, qui a siibulco in spe- Raginfretius victus iii fugain converlilur. Carolus
lunca colifossus cst.i;7l7:)Pbst queiri liinevulfus eos usqtie Parisius perseqniltir. Rabodusdux Friso-
annis 14, post hunc Biiricus aiiriis sexdecim; qui " riuinpraedicatione Yulfranniepiscopi ad-lioc addu-
duxil fiiiain Oftaj regis Mercibriim luiic potenlis- ctiis, iit baplizari deberel, :ciun unum pedem in
simi : post huric Egbertus. Egbertus veniens ab foiiie iiiiinvisscti-allerum petlein relrahens, inter-
HJbernia, sanclilaie el doctfiiia claret in Gallta. Togavit, u!iinain plurcsiiiajorum suorum esseni, in
an in paradiso : el audiens plures essein
Egbertus yir sanctus de gente Angldriim, et sacer- iiifcrno,
iriliricluin pcdem retraxil, dicens: «Salius
dpiium monachica yila eliani pro cbilesli palria iirfefiiO; et ila-liidifi-
peregrinus exornaiis, plurimas Scolicai gentis prb- «sf, ulpluresquaiiv paucibres sequar ;i
viiicias ad canonicaiii pastliaiis tenijioris obscrvan- catus a tlibiripne pioiiiiltente, quoii ei tertiadieab-
 ?13; , r CimONICON, — LIB.XLV. AN. 718, 814
hihc boria -inco.mparabilia barel, ipsa lerlia diei A deinpnslrare neqiiiyerit , iitriiisquc panis mit-
sttbila et aelerna inorie pcriil. Hic VulfrannusSeno- lantur Jegaii; et ego ero dnx iiincris ; et demon-
nensis episcoptis ex leirilorio Yasienensi.fuii.Gujus 5 slrabo illis mansTonemauream ,el pulclierriinam.,
paler Vulbertns in aula;regjs Dagober,ii, et fiiii; ejusi .quain libi promiilOi i Evigilaiis Rabodus, narrayit
Liidovici militavit. Successil Lamberto Seupnensii cuncla sanclo Vulfranno. Qui dicens, illusorem
in .episcopatuSenonensi, lempore Lolharii el.Theo- diabolum silii vellc iltudere, respondil dtix.se fu-
dorici reguni juiiiorum. Hic-visu. adnioniliis est, nll liirum Chrislianum , siJUa pulchra mansio non de-
genli FiJsonum vcrbum Dei -prscdicarcl. Qtiod utL jiioiislrareiur sibi a Deo suo. Miltitur ergo -staiim
facerel, ivit lunc ad monaslerium Fonlanellam; ; quidam Freso ex parte ducis; etquidam diaconiis
•cui innc Pater erat beatus Ansberius Rothoma-. cx parle sancli Vttlfranni. Qni cuin pauliilum al>
gensis episcopns; de quo monaslerio cooperaloresi oppido processissenl, obvium habuerunt qiiemdaiii
secunv assumpsil ad praidicandum. Qui dum navi- ilineris comileni, qui dixileis : <Properate cito :
gareul Frisiain el essenl in inedio rnari, quod ad- nam monslrabo v.obis piilcherrimam inansioncm
jacet regioni Norinorum; cum adfuii hora,,u' 1 Rabodo dnci prscparatain. i llli auteni pefgenie.s
niissamcanlaretsancliis Viilfiannus, navi ma.nenlei. Tiam lalissimam, et loca ignola, videruni quam-
iminobJii, pusilis auchoris; dumque venttim esseli H dam yjam diversorum generibus marinorum politp
ad locuin, ubi ininisler offerre .debebat patenami opere decoratam : videruiitqne a Ionge doniiini
praesuli, prtcsul .extensa manu eam exspeclabat,;; qtiasi aiireain , ,ei peryenerujfi ad plaleam, quas
sed jdum niinister abhiere eam yelleti ,in mari ce- ante doinum erat, q.uasi aurp et genimis siralain.
cidil,prosiratust]iie praesulispedibus veniam preca- lnlranlesque in tlPiuum, yitleruni dointim esse
batur, qui miilens euin ad lociim ubi. cccide.ral, niirae pulchriludinis, el Jncredibilis spleridpris , et
orando effecit ui patena ah imo maris reyecla.ina- in ea ihrpniiin niine iiiagnittitlinis. Tunc ductbr
imi ininislri adhaereret, Post b;cc filius Rabodi du- iiiiierisail illis :ill*c esl iiiansio praeparaia- Babotlo
cis a bealo Vulfranno baptizaius, in albis posil.usi duci.iAd haec diaconusobsttipescens, ail :«Si a Deo
cxspiravit. Mpsauiem crat apud Frisoncs, ut quera- facla sunt isla, perpeluo inaneanl; si a diabblo,
cuuque sors delegissel, offerreiur daemonibusimmo- cilo dispereanl. 1Et cum signaret se signo sanctae
laiiilus. Ad hoc electus esl sorle puer quiilam Ono twucis, ductor ille transiif in diabolum, el donnis
nomine : quem cum sanclus Vulfrannus expelisset, atirea in luluni : remanseiiiiitque diaconus et Freso
respoiidil dux : « Si luiis•..Cliri.stus.de torinenlo in mediolocorum palustiiuin, quaeplena eraiu lon-
uiorlis eripueril cum, sif luus. i Appensus est au- gissimis rauseis virgullis, triduoque immensi iti-
leui in palibulo. Orante autem sanclo Vnirranno, neris conficientes itcr, revcrsi suut ad oppidum, ct
diriipla sunt vincula, quae gtiltur illius constringe- ducein morluum invenerunt, iiarraveiuniqiie qtifc
bant; cl illaesus corrtiil in terram. Qui lenltis a videranl sancio Vulfranno- Freso aulein baptizatus
sancto, surrexil incolumis. Qui baptizalus, el po- esi, qui dicebatur Ingomarus, sive Cuiiingtis, qui
stea a Regislando Rolhoinagensi episcopp prcsbyter seeuius csl sancium Yiilfranimin ad monasteritini
ordinalus, niullos. codices Iranscripsil inonasierio Fonienellac. Mortuus esl auteni Rabodus dux, ut
Fontanellae. Post liaecRabodns tlux, ctim debercl legilurin VilasancliVulfrannianno abIncainatione
baplizari, ul supra diclum est, pedem a fonte re- Domini 719, anno 6 -principis Caroli. Fuil aiiteni
iraxit; cl cum esset in mulla dubitatione inisil ad apud Fresones bealus Viilfrannus per annos qiiin-
beattim Willebroduin illitis gentis episcopum, con- qne, el postea reversus esl ad FontencJlairi iiioria-
suleus, si deberet bapiizari: qui resjiondil:« Quo- steiiuni, ubi monachicum assumpsil liabitum, ordi-
. niodt) inihi credet, qui sancto fratri noslro Vul- nato episcopo in urbe Senonica Gerico verieraiitlp.
franno non credit? Ego, inquil, hac nocle vidi eiim lpsc vero sancltis apud FpnteiieMampturibus annis
taiena ignea ligatiim. Uiide consiat, euni jani sine lecio fuit, cilicio leclus sub cuculla. Nusquain
aciernani damnationem subiisse. i Cumque irei ad D j divjiibus lionoris vel timoris gralia, si qua deliqnis-
domum principis, nunliatur. eiiin jam csse mor- seiu, i;eticebal; sed aspera inveciioiie ilios corri-
uium : cl slaliin remeavit ad sua. Quoinodo aulcni piebai. Miiius auiem canebal, iion elaia iii aituiii
RabOdus ille tlece))lus fuerit a diabolo, pra;diclus vpce; sed profusis lacrymis cx imo pectore. Obiii.
Ono narrabal, dicens, quia appaiuissel eiin aii-. apud Fonlciiellam xiu Kal. Apriiis, anno Doniini
getuiri aransfiguralusiv; capul operlus diadeiiiale 74O. Sepulttis est juxta bcattiin "Wandregisilum in
aureo cunvgeminis, el veste auro texta. In queui ecclesia Beati Pauli, in quo loco jacuit per annos
cum Rabodus inieudcret, jJixil ad etiin diabolus..: nbvcin. Beatus auleui ;\YandrcgisiJus ibi jacuit ari-
« -Viroriim foilissinie, quis teila seduxit, ul.a nis quadragiula, sanclus aiiieni Ansbeitiis aniiis
cuttiira dcoruni velis ii-ecetleic? Npli hoc facerc, undecim. Hoc tempore in brilannia cuidam ere-
sed iriaiic in liis qiue didicisli; etiVenies ad dpinps mit;c mouslrala esi mirabilis quaedam visio per an-
nufeas, qnas libi aeiernaliter Jn proxiinp sum datu- gelum de sancto Joseph decurione, qui cofpus Do-
i us. Cras^ergoacccrsi Vulfranimm .doclorein,ChiJr jiiini deposuit de cruce; el tle catino iito sive pafb-
siianoi uin ; et quacre ab eo, quaeiinmsit illa mansio psitle, in quo Dominus coenavit cuin discipulis suis;
3-icrnaeclariialis, qtiam libi pollicelur. Qtiam cum de qtio ab eodem eremiia descripta est bistoria,
 813 HELINANDIFRlGIDl MONTISMONACIJl 816
quaetlicilur de gradali. Gradalis aiiip.msive gradale A Infra civiialem vero ireccnia uiillia honiimun pe-
Gallice diciftir sculella lala, et aliqiianuiliim pro- slilenlia perieniiit. 720. Haumar Cbrisiianos per-
fiiiida; in qua preiiosaedapes cum suo Jure diTitibus sequens, mullos eoruin marlyres fecil. Chilperir
solenl apponi gratlalim, unlis iriorseJIuspost alium cus ct Nigimfredus, Eudonem tliicem Aqiiilani*
in diversis ordinibus; et dicilur vulgari noniine auxilio sibi asciscunl; qui ih coiigressu a Carolo
graalz, quia grala el acceplabilis est in ea come- vicii, vix ifiigaevaseruiU. Eudo rediens Chilpericum
denli : tum propler contihens, quia forle argeiiiea secuin iibducit. Saraceni ex Affica ^luce -Abdilam
esl, vel de alia pretiosa matcfia; ttim propter con- fiiio Mulianiaeanunirci, in Uispaiiiam iransfielant,
temum, id esl ordinem nniltiplicem prctiosaruni eanique sibi vindicanl : el ita Tegnujn Wisigotbo-
dapum. Hanc 'histpriajn Latiiie scriptam invehire Tiiii)et Siievoruni desiructuin est, et redaclum sub
nori poiui, sed tariluin Gallice scripia 'liabeiur a Saracenis, annis plus inimis trccentis quadragiiia
quibusdam proccfibus, nec faeile, Ut aiiinl, tota sex evolutis, ex quo a Scythia expulsi stinl ab llun-
inVeniiJpotest. Hanc autem iiondum potUi ad Ic- nis : ex qno vero cctlenlibiis YVandalis,ct deviclis
gendum sedulo ab aliquo impetrare; Qupd inox ul Suevis ccepcruni regnarc iri Ilispania, aunis circi-
pPluerp, verisimiliofa etulilioia succincie transfe- ier duceiiiis qiiinqtiaginia sex evolulis. Regninri
rain 1n Lalinuiu. 719. BEDA.Saraeeni Consianlino- jj verb lcriiae parlis llispaniaium, quod dicitiir GaJ-
polim tlerelinquiinl: pliirimi eorumfame el frigore liciensium, nec lunc "Wisiguthi,nec postefl Sara-
ct pestileniia perierunl. Regressi vero Btilgarorum «eni, pbluerunt subigere ; sed adhuc vigcl in.eo-
est siiper Danubitim, aggressi, ct ab Juirie, et Dei fide proiegentc, mauei inexpngiia!-
' gcniem, qnar
c'a vicli, refugiuril, ac nayes repeiuiii suas. Quibiis, biJe.
cum alla peierenl, ingruente sublia lempestale, plu- 721. Post liainnar Gizid regnai Saraeenis nunis
rimis iiavibus nicrsis 'vel confraefis per liltora a tribus. Morltio rege Lolhario Carolus ChiJperJcuni
navibus siinl necaii. Ceuleimen amnliras moritur, ab Eudone pef legatos recipit, eumque sibi regcin
post qiteni llaiimai' Saraccnis f egnat annis iluobus; facit. Luiiprandus fex Longobartloruin, audiens,
conlra qticiii ConslaiiLiiiopoIii.iniinstaiilia orandi quod Saraceiiidepopulaia Safdinia loca .itla foedas-
et praeliandi, ct consianiia foriiler resistunt, sub seni, ubi Ossa «ancli Augustini dpctoris inagni,
quo Saracerii sjne nunicfopereiiiil. Ferlur auleni " propter vastaiionein barbarorum. olini .Iraoslaia
ebs miraculoSelioc modp periisse. Apud Consianti- ftieranl, et hoiiorilice coudita,misit, :el datopreiio
nopolim in nionasterio S.incia?DeiGeiiilricis, jnxta accepit ea, et traiisftilil Ticinuin ; ibique ciim dc-
palatium, iii mafi prope Sanetain SpjVhiam cral bito Palri taiilo Jionore condidit. lliicusqiie scrip-il
imago beataeMafiae,quaelenet infantem Jn bracbio, C BedaChroiiica sua, ntinierans ab iniiio inu.ndiiusijue
quain depinxil in labella sancius Lucas, cum adhnc ad liunc Leoiicm, secundum Uebraicain Yeritaiem,
viverel sancla Maria. HaecJmago v0catur::Odigitra, nimos qualuor fflilliasexcenlosoctoginla. (722.}Leo
iil esl deductrix; quia duobus ca;cis apparuit san- iinperaior saepe et inultum laboravii, ut Gregpiius
cta Maria, et dcduxit eos ad -siiath ecclesiani, et papa pcrimeretur, sed fruslra.Ilalis pt LGHgobar-
illuminavil eos. Cuin ista imagine faciuni proeessio- dis pfo ejus defensione insianier ijniieratori resi-
nem "omni die Marlis,per lolain civilatem. Cum sientibus. Hoc in Gestis Roinunpnimponiificumsic
crgo, ul supra dictum est, obsessa cssei civitas, ct iiarratur: Basilius dux, --ef-Jonlanis charailarius,
cives jejunarent el orarenl, simul et pugnareul, ct Joaiincs siibtliacontis,fogiiomento Lurion, cogi-
qiiidam ciyis adinonuit conferri illam iiiiaginein, laverunt .quomodo poniificein iiiierficcrciit assen-
el ab onrnibus orationem ad iliain fieri lioc inodo : liente cis Moiino inipeiiali spalario, seciindtiin
« SariclaDei Genitrix.qiiaetoiiesnos fiberasii.libera iiiandaliini iinperaloris; qtti Morinus coiilractus
nos modo de inimiCisFilii lui; et si vis, ut iiriagi- eflectus a Roina jrecessii; Roniani auiem cojisiiio
nem tiiani non mergamus in mafi, nierge illos. i patefaclo, Jordanem chartiilarium inteifcceruiit
Etctim Jipc dixissent, ille secreto imagincm teriuit n el Joalinein Liirionem. Basilius auleni monaclius
siibundas; el stalim proceila surfexii, ct oinries faCiiis nioiiuus esl. Paulus vero exarcbiis scelus
naves Safacenorum aui inersit, iiut fregil. Morluo volebat pefficere pCr alterum spalarium; sed Lon-
rcge Dagoberlo, Loiharius rcgnat annis duolnis. gobardi contra Romanos irruenlcs boc inipeilieriiiil.
Post 'C.onred regiiat Osrich Nordanimbris annis • Pontifex" Dbriiiui siverat eos censuin jipnCre i.n
iiiiilccim. Ili duo, id est, Conred et Osfich, occi- provinciis, siciit alibi faciebat. In Caiiipania Iialiie
deiiinl Osfed, qui anle eos regn.avefal. Consiauii- tiJiicuin coiiibusliim,eilioi'deum,ellegOiiii>ia,qua.i
nus Leojiis imperaloris .filius, -Altimbajnizatur a jvluvia,de cOeld iriissa sinil. Caroliis Ragiiifreduui
sanclo Gerniano paifiarcha, cacans iu sancio "Iava- persequens AiiUegavuiriolisidel,. eamque caplam
cro inagriuin dat pra;sagiuni, ;qupd fuiuriis esset vicio Ragiiifredo ad Iiabitandiim concedil, el folius
Ecclesiai Dei in scandaluin. Sar,aceni ab obsiilione j-egni piJricipaiuni recipit. Luilprandus.rex Ravei:-
Conslantinopoli corifusi disceduiii, ipsis cum navi- nam pbsidei, - ctasseqHe Raveiiiiaiiunr civiiateiii
bus suis parlim dimersis, parti.in igiteae grandiuis captam destruit , alque inde naves ojul.las, et opcs
ieinpestalc vastatis; ,et ex tanta copia navium vix iiiiiuuieras abslulit.
quinque resiiltiis,, poleniia Dei cunclis innoiiiif. 725. Cafbiiis Saxpnes debcllat. Rigobertus Rc-
 817 CHRONICON.- — LIB. XLV. AN. 751. 818
inehsis episcopus a Girolo suo m baplismate filio, A regnum coiilimiavere. Coemes prinms Bulgaribus;
a'b episcopafu deponiiiif, pro; eo quod ilii cpuira regnal. (728,)Carohis Li{feri iraiisiio Eudonem du-
Raginfredurii euiitij Hfbcm Remensem; pr» liiripre cenv Aquitaniae bellp viclum fugat, et Aquitaiiiain
/ Raginffedi aperjre riOJiii*.Euchefitis quoque Au- graviter devastat. Gregorius papa, quia teonem
relianensis episeOpiis prri simili causaj episcopatii imperalorem incorrigibilem vidit,-Romam, et |la-
jjfivaliis, et apud S.ixoiuim vicum Hasbaivi.aeexsu^ liam, et Hesperiam tolam ab ejtis jure descisserc
laius, in ceenobio Sancti Trudonis sanclilate cofi- facit, etvectigalia inlerdicit, (729.) Eudo dnx Carolo
suiirmalus est. per omnia inferioi, contra cum inviiai Saracenos
724. Caroius' RajoaiiPs armis sul)j'iigatvJiidaeiis ab Hispania.
Gizid cum 730. Sanctus EgberlusAngloriim jireshyler obiit.
quidam.maleficus promillens quailraginta in Gal-
aniiis fegiHttHrum, snadet,.jit in lolo regiio-.stio Saraceni cum omnibiis familiis siiis, quasi
liis habitaturi, Gafumnam Iranseunt, omnia deva-
Dei saiictofumque imagines deporii edicat. fjui
edicluin slanl, ccclesias Dej cremant, Qiiibus Carolus ati-
spe diu regnandi setluclus, qiiidemprbpo- xilioDei fretus bello occurrit; el ex eis irecenla
suit, sed mpx obiil. Posl quein regnavit Eluelid
annis viginlj. sepluaginla quinque millia cum rege suo Abtlirama
8 perimit, el mille ducenlos laiifuin ex suis amiiiit.
725.; L*erimperalor a quod.im Besef aposlala ei Eudo quoque Carolo reconciiiatus castra Sarace-
fidei refuga seductus contra imagines Clnisii ei norum irniinpii, ei reliquias eorum conierit, H«c
sanclorum-cjtis bellinn indicil; easque iibique de- Sigebertns. ln Geslis autem /jpmafioruiu pomificum
poni etincendi edicil. Pro quoerrorcGrcgoritis papa hoe bellum sic narralur, Saraceni, qui jam Hispa-
eum scriptis imiltmii qtiitlem;sed in vantim redargttit. niasper decem aimos lenuerant, conabanlur Rbo-
Paillus. atilem exarchiis cuni sno, filio inlerfeclus danum transire, et Francias occupare, ubi Eudo
est a Romariis. Roniani antem yolebant alium im- praeerat. Qui facia conlra eos pugna, inlereniit ex
peralorem sibi eligere; sed pontifex proliibuii, eis375 millia uno die. Milte vero lanlum quiiigenli
sperans cjus conversionem, Slelta, qua» Antii.er ex Francis inortiii suiit. Hic Eudo, annb piaemlsso,
vocalur, cirin radiis apparnit in cceloin Occidtia; pio benediclione tres spongias acceperat, quae ad
CUJIISradiiparlem Aquilonis respiciebanl, et usque usiim menSa; Romani ponlificis apponuntiir. Hora
ad nietlium cceli se exiendebanl. Tiberitis ex parti- vero qua bellum cpnimilii debebaf, , ideni Eudo
bus Thnsche veniens, regem se facere volebat, princeps Aquilaniae populo suo pcrmodicas partes
qui inlcrfectiis esl, el ejus capiil Constaiitiiiopoliin . tribuit ad sumendum : et ex eis qiii pafiicipali
niissutn. Eulychiiis palricius et Luilprandus tex *" suiit, nec unus quidcm viiliieralus est, aut mor-i
cogiiaverunlj utpPnlifex iiilerficerettir, ul rex ha- liius. Mortuo Osric rege Nordanimbroriim, Cednul-
beret ducatum Spolelanuin, ,el palriciiis Romaiii. plius regnai. Gregorins papai dimisit inbnasieriis,
Qiiibus ctiin occurrissel ponlifex in campp Nero- liaconiae, et mansionariis, ef oinni clerb, sbtidbs
nis, sicflexil animiitn regis,-ui pronus eum adora- luo miflia ceiiiiim sexaginla; et ad luminaria Saii-
ret, et deponeret' manlum,- armelansiam, balteum ^li Petri solidos mille. Fecit episcopos cenlum
et spatum dpauraios, el corpnam auream, el cru- liiinquaginla. Obiit et scpultns est quaflp Kalen-
ccrri argenieaiii. (72b\) Carolns cpnlra Lanfiidtini das-Febrnarii, Leone et Consuntino iihpefanii-
Aleittannoriim dnCein diinicat; eoque victo, Alc-" bus ; et cessavit episcopatus diebus irigirila
l.nanttiamslbi subjugat, quinque.
727. Childcrico iriorluo, Garohis Theodoricuiii 731. Post quem setlit npriagesimus secuiidiis
sibi regem facii, qni regnal aniiisl5. Garoliis in- Gregorius alter, leriins hitjus nominis, natione
terea 'Saxones debellal. Apud Constaritinppolim Syrus, annis 10, mensibus 8,. diebus 2'5, vif liiilis
"deppsita? sunt imagines sanctonim oiiniiuni, et et sapiens, Graece el Latine inslructus, psalmos
-Salvatoris, ef sanctaYDei Geniiricis, el igni cre-
Q omnes memoritei- relincns. Hic misit ad imperaio-
niatae sunl, et birines pictse ecelesiae dealbaioe. res Leonenv el Constaniinum, Georgitim presbyle-
Qni iriiperatori' non consemiebanl, alii Occisi, alii ruin : qui limens, scripla "iibn porrexit. Qiii redicns
"muiilaii sunt. Sarictus Germaniis episcopatu tlepo- pene deposiliis est a sacerdoiio : setf fogantibus
siiiis esl. Aiiastasius imperatori favens factus esl . piQ eo episcppis lolius cpncilii, pepercii ei : et
episcopusi CafOlus Suevos deb.elJat ^ et Bajoarios injtincia poeniteniia, iierum misit eum Cbristariti-
secundo. Wicreb'; rex Anglorum, bbiit: post queni nopolim. Sd imperaiores in Sicilia, feceriiiit feti-
regual filius ejiis Edilberttis. Isie YVicred,sive Wi- neri scripla, ei porlitorem exsiiio per anriuni rele-
fredus Egbefli filius, ut supra tlicliiin esl iu luijus gaverunt. lgilur Gregorius papai populuin Romariuin
voIiiiiVinisquadragesiini qitinti capilulo sexlode- et vectigalia loiius Hesperiae a Leone averiit. Ra-
ciriio, regriavit anftis triginta sex. Anle illiuii an- , giirfredus moriitir, el Beiia Venefabilis pfesiijfer,
lenl prdxiiiris sex annis rex non fiieral in Cantia. seciiiitlum Sigebeiium; secunduin vefb Willelmuin
Reliquif auverif liberos frcs. Edbertus-viginii tribiis dupbtis annis post: qnod vefius vi^eluf, u( poslea
aiinis, Edbertus uridecim, Alricns triginla qualuorj deinonstrabiinus. Carblus Lugduiio, aliisque civi"
palerna teneriies inslilula, haud dedecoro exiiu tatibuscaplis,. Biiigundiani sibi subjugat. Coiislan.
 819 HELINANDIFRiGlDl kON'HS MONACHI 820
liuiis- Lepnis fili.nsHirenen fi.iani Cajani Aiarpniirt '.A habebaf. Jargiiiis esl. Die;A'scensfbnisbonlra bra-
tlncis usorem ducit: qiiaehaptiziiia, yiro sup apb- loriuni qtio orare consueveral, ""sulijeclo ciiicio
Staianie, .Jem.reclam tennit, (732.) Carolus in Ya- deCunibens, illibaio sensu, ef hilari vullu dicebat:
Monia-cnm Eiidonc piignal, eumqtie. principatii; 0 Rex gloriee! Doniine virlutuml,; etc, risque iri
ct yiia privat. Luitprandus ile jnre Rpmani.;pontiii- fincm aiiliphoua;; qua finiia spirilnm elll.ivit siib-
<'is inulias urbes ct caslcJIa lulit. Cedulftis rex sequerite tairi stiavi odore, ut omiics qui asiabaiit,
Nprdanimbrorum capiltir, et in cfericum lomleiur: iri paradiso esse se dicereni. Huinaiiis esl ir.
el post hoc in regnum remiltilur: laec Sigebcrliis.' eodem" nioriasiefio; sed modo cnm Jieaio Cutli-
Guillelmus aiiiem Maliiiesbiiiiensisait : Posl Osri- berio Dunelmi siius diciiur. Epiiaphium cjus esi
cliri) fegiiayit scpliiririsab lda Cedniilfns, liilcrariini hoc:v:':". ,.
peritus : cui Bedaobtulit Aiiglofunihisioriain, ab eo hic Beda requiesc.ilcarne sepulhi»:
cliinandairi. El addil: liiijtis aiino quarlo obiil Beda,, . Prespyler
Doha, Christe, atiimam in ccelisgaudere per ceeum;
ai.no Incarnaiionis733, iclalis suae 59, qui in ex- Daque Sophjai•illvni debriari fonte, cui jam
tfempnatus prbis angufo, doctririae corusco splen- _ Suspiravit ovans, iniemo semper amore.
dore' --
.; omnes.. lerras.-'.peisirinxit. Anno vita"suae de-. i"' liaccGuilleimus. Igitiir bbiil Beda Veneraliilis'
IMIIIO nono tiiaconus facliis, el trigesinibpresbyicr: presbyter anno qriarip Cedriiilphi regis, anno Do-
CXquo usqiie ad 59 aut dqcere,. aut scribere rion ininicae lncarnalionis, ut dicltim esi, 733.' Eodem
tlestilil. Triginla scx yoltimina edidii, quae in se- aiirio Gregoritis papa lertius hujus riominis syrio-
jiluaginla et octo libros divisil. Fe.rii.hteum Ro- diim nongentoriiin et trium episcbporiini Romae
,iiiiim ivissej ut Iibros suos yel ccciesiaslic;cdoclririae Congrrgal, et veneralioiieiri sanclanim imaginum
corivenire .'praescns assererei ; vel si resultarciil, ctmiiniial, earuinqtie violatores generaii senlenlia
aposiolico monilu corrigeret. Euni tanien Iioinac analheriiaiizal. Eodem quoqiic auno Carolus Tu-
fuisse .solitfe non affiruio; sed lamen ipsum invi- diles Wailfero ct Huvaldo filiis Eudonis diniicando
iatuin iltuc, baiid dubie prpminlio, a papa Scrgio. victis, Aqiiitaniam sibi sitbjugat. (731.) Carolus
Exslat enim ejjis. episiola ad abbateni BedaeCelfri- Frisiam aggrcssus, Poponem dticem Frisonuin cum
jiiiii.: iii quajnter caeterascriplum esl sic : Ilortamur niuJtis pciiiiiit, el Frisiam sibi subjicii. (155.) Ca-
peodileclam religiositatis tum bonitalein ut, quia folus Avenionem Galliae iirbeiri',^a Saracenis dolo
ixqrtisquibusdam ecclesiqsticarum causarum, n«n et coHsensuMaruniii provinciat ducis caplam, ob-
sine. exqminatione longius innqtescendis, opus ttobis sidet, eaque forliier recepla, Saracenos usque
lunl ad conferendumarte iitlerattira} inibuti : sicut"j ad iiiiernecionem delei. Obiit sanctus Hugberius.
iecet-. Deo devotum quxilidiorein niairis; Ecclesia; Regiiiim Anglorum abhinc non ailnolaltir. Haec
tiniversalis, obedientem devotionetnhuic nqstra; ad- Sigeberlus. Guitlelmus aUlcm sic : Cednulftis rcx,
fiortqliqm nqn desistas accommodare ; sed absque ciijUs anno quarlo obiil Beda, posl oclo anuos
vliqua remoralione, religiosnm Dei fnmulumBedam, rcgni sui, iu Lindisfariiensi Ecclesia moiiachtis
tenerabitis monasierii lui presbyierum', ad liinina facius esl, subslitulo in regnuiri Egberto patris
uposlolorum principum ,' dominorum meorum Peiri suiTilio, qui viginli aiinis regnavit; el Jiabuit
_et Pauli, amuiorum luorum ac protectorum, ad no- iiatrem acquivocuiuEboraci aicliiepiscopum. Hujus
slrm meJiocriiaiis conspectumnon moreris dmgere: urbis Paulinus primtis anlisles, vi hostililatis loco
quem; favente Domino, sanclis tuis precibus, non pulsus apud Rofecestram dieni obiens, ibidem illud
dijfidasprospere adje redire, peracla pramhsoruin insigue pallii, qnod ab Honorio papa acceperai,
capituloruin cum auxilio Dei desiderata solemnitale. reliquit. Plnres post eiim laiilae urbis |>raesules
Eril eniin, ut credimus. cunclts credentibusprofulu- simplici episcopaliis rioniiiie cOnienli, atl nibil
rum, quidquid Ecclesim gencrali clarueril per ejus altitis anlielaverani. Setl pallium insigne archicpi-
...privslanliam imperlituni. Iia tam celebris eraf fama, scopi miilta apostolici throni appellaiione rectipe-
iii vef quaest'onil)us-enoJandis indigerel eo stibli- ravil. Hic Egberlus episcopus, oinnium liberaliuin
mitas Rpmana. Incuriosie fuii, sed dulciseloquen- ariium, ut ila dicam, armaririm, imo sacrarinm,
; lia?. ;Continuis sepiem hebdomadibus .arile iiipriem et nobilissimairi Eboraci bibliothecam lnstituit.
sipmaelii iiidignatione cibos naiisearis, el angusto Hic Egberius archicpiscopus magister fuit Alcuiui.
suspirio halllum producens, liliefaJiuiri iamen siu- •?(7'36.)Egbertus" rex fratris in religione aemulus,
dipruni operam non rejecil; sed toiis his diebus coiriani tonSuSj"-Hbloiiilocumi ccssil, qui undccim
„.: procter debitum psaimpdiae pensum iri his inieiide- "aririis sireii.iie regnans, insidiis Alredi occisus esl:
bat , Evaiigeliuinqtie Joanhis his diebus Auglica qui Alredus tlecimo anno regni a provincialibus
liiiguainierpretalusest. Dicebat discipulis: «Discite jiiilsus csi. Pbst querti rex Alfunoldus uiidecimo
lilioli. dum vobiscumsuin.iFeria teriia anieAscen- anno regiii sui perflde ab eisdem occisns est. Anle
sionem modicus lumor in pedibus 'apparuit: tunc lninc vero Elhelberlus , qui ef Adeldredus, lilius
accila congregaUone , inuiiclus ct communicatus • Mollonis rex levatus, quinlo anno ab eisdem ex-
est, osciiloque ciinctis iibato fuiufam sui ineiiio- pulsus est. Post liuhc nnifus ad regnum asceiidere
..riani a;singulis implbravit. Noiiriullis etiam ob fa- ausiis esi. Safacenoruin rege Aihiina obsesso iii.ira
!riiliari.preiri amiciiiam xeniola, oua: in sccreiis. -:Galliae iirbeni NaiBonam a Carolo, Sar3ceni ex
 <s»i rnTRONirnN i.m. xiv AN. 7ifi. 822
Hispania cum alio regomor, ei occurrunt subsi- j\
A ponlifex dolore constrictus, sacras c.aves ex cori-
dio. Qui congressi Cafplo, ambobus regibns per- tessiohe Beafi Pelri accipifens, misit Carbld Fraii-
empiis, civitaie recepta, nltimo pene atiriii snnt .oiuin piinCipi per Anasiasiuiri episcopiirii, et Ser-
exterminio, eumqne jnseqiienfem fiigientes residiii gium presbyierurii; ut Romaiios a 'Loiigobafdis 1
djiiiersi sunt jn nrofundo. liberaret. Vulgaliuni de parfibus Frariciae fecit epi-
737. Carolus Nemausum, Agalnen, a..aaque Go- scbpum Yiennensem : insiiluit festiim Saiictoruin
thicae regionis.. urbes a Saracenis invasas capit, Omniiim; fecit episcopos bcloginta. Sepullus est
eljsol.oleniis. deslruil. Sanclus Erminus episcppus qulirlo Kaleridas becembrisi et cessavit episcOpatus
et, abbas ccenpbii Lobiensisobit. (378.)Arelateurbe dies oclo. (742.) Pbst queriisedit ribii.igesimrister-
capia a Saracenis, et omnibus circumquaque de- lilis Zacharias, natione Graeciis,ianribs 'decem, men-
slruciis, Carolus accito sibi ad auxiiium Luil- ses tres, dies quaiuordecirri; vir per biriiiia laiiila-
prando Loiigobardoriim rege eis occurrit, eosque biiis, perseculores suos liorioribus proveiiens. Htiic
'ierrore nominis sui in fugam yeriit, et eis omnem Lliitprandtis rex qtiatuor civifaies reddidit, quas
spcni de caelero invadendi Gallias. alistulit., Romanis absfuleral; et multa alia , quse beato Pe-
739. Trasamundus dux Sppleti conlra Luilpran- tfo absiulcrat, bt pacem iirmavit cum dticatu Ro-
dnm rebi llans, ad Ronranos confugil, Carolus Ma-1B niano per anribs viginli; bl capiivos cniiies, qiios
riiniiiim Provir.ciae,iliicem, qni Saracenos invita- de provinciis Roriiarioruiri abdiixefati fcddidif "pa?-
verat ,;.,jsnperal.,. el Proviiiciam sibi subjugal. jpae.Hic Zacliarias fecit a fiiridaineriiisarite scrii
Liiilpr.indus rex pro refugio Trasamunili .Rprnam nium Laleraiienso pbfiiciiiri et luiferiv efpbrtas
graviicr vexai. (740 ) Carolus Saxones iribuiarios sefeas, ef canceilos: et supef eamdeiii lurrerii tri-
facit. Signa in sole et luna ei siellis apparenl. clinium et cancellos aireosj iiM ofbiS lerrafum
Ppsl Theodorieum regem Francorum regnalHil- descriptioiiem tlepinxil, etFdivefsis versictilis 6i-
dcricus annisnovem. (741.) Pacatoetdilatato regno iiavit, libros Dialogorum. iraiisiaiavit in Gfaccuiri.
Francorum, €aroJns princeps bellicosus obit,, re- Iiivcnit caput vel cbrpus saricii Geofgii hiariyris,
. jiuqiiensJix.rcd.es- principalus sui lilios suosCarlo- ctiin littcris Groecisipsuiri esse significanlibiis: qtioil
inanuin elPippiniim. Huic Carolo Gregorius. papa detliici fecit in regionem sacuridaii) ad Velum Aii-
bis a Roma Icgitur mississe clavcs venerandi se- rCum, congregalb omui popiilo. Fecil episcrijios
pulcri., cum vinculis sancti Pelri, ,et muncribus OctOginlaquinqiie. Luiiprandus rex Longobardb-
niullis : quani libenter legationem suscepif; et rum inoriiur. Hildebramlo aUteiii, qnem ijise"regein
niisit Roitiam cum mtincribus muliis Grimoajdiim desigriaverat, a Lbngobardis reprobalo, Racis re-
abbatem Corbciae, et Sigeberium reclusum basi- G gnat annis septem. Pippinus prineeps Hunaldo duci
licaeSancti Dionysii. Obiit .iutem Carolus Carisiaco Aquitauiae sibi rebellaiili obvial, et Carloinaiiniis,
(Cressi) villa stiper ls.aram fliiviuni, anno princi- Alemanriiaii) dcvaslat. Arlabaldirs conira Consiait-
pains sui vicesimo qninio, decimo Kalendas No- linuin imperiumarripit. Sarictus Bonefacitis arclii-
veinbris ; sepullus csl in basilica Sancli Dioirysii. episcopus Maguniimis cceiibbiuin Fulderise in B;|.
'
Post Leoiiein Coiistatilinus filius ejiis imperat cojiia silva fundal.
aiinis.35; ; v.j/:. 743. Cafloirianuus Saxoniain petif, caslrum
HCpnsiaiitinopolijper annnm iniegrum terrsemotu Oslobuich capit, Tbeotloricum Saxonem pacis bb-
niniis gravalur. Aule iiiorlem Leonis Pelrus defen- sidem accipit. Egdilo dux Bajoariae rapia sorofe
. sor missus. est Canstaniiuopolim ad Aiiaslasiuin Pippini contra eUin rebellai: bueni Pipninus pugiia
ep'scopuni.JI'cdatas sibiicphimnas, sexon|das vo- juainvis dariiribsa superat.
Jubiles adtluxil Romam,.ci posuii in ecclesia,,Beati 744. Corisianiinus Ariabaldiim capit, et bculos
Peiri a.nte coufessioiicni erga jiresbyterium ,tres a ei.ct filiis ejtis efuii; Ct sic eos iri exsiliuiii m.iltit.
dextris, el tres a sinisliis.super quas .posu.it ira- Sed ci multis ainicoruni cjus oculi eruti suiit. El-
] velid ainmirasinoiiiiir; poslquefnGizid regrial ariuo
bes, quas vcsiivit argento.niiindissiiiip, in quo ex- p.
pressae snnl ab uno Jalere efligies Salvaioris et apo- uno. (743.) Cinis de ctelo cccitlit. Pippinus tbeodo-
stolorum, et ab alio Dei Geniiricis,, et. sanctaniin alduni (iliuni Godefridi .diicis dejjejlal. Pelrus Da-
-virginuiii, Grcgotjiis papa faciens pergulaiii, con- mascenus episcopus, .'el'-Petr|r$"^^iii'(|hqs-ih' Syria
iiilil dnna.diversaruni spccieruni, id esl gabatas a Saracenis mariyrizantijr^^qu^i^^^ Sara-
aure:is duas, ct alias saxiscas quinque ..imaginem ;enis Capla et desolala, -cp.r;piis''^eaiai\_H^r|iB!Ha'gda-
sancue Dci G.enilricis, diadeiria aiireum in geuiiuis, euae a Girardo comite Burguttdiac -atJ/JCflbnobiuin
collare aiireiini in geinmis elcaelera, quae in prna- Vizeliacum a seconstrricturiilransferiui^ffuariquam
nifiito pergujae suo ordiuala suni. Hic focit i.inagi- aliqtii scribant, earii aputl Ephemni^quiescere,: et
nein sanciae Dei Geniiricis amplectenlem Salvato- nulluiii super setegimciiliabere. (740.) Carlomaiuuis
rem, in gemmis diversis, lolam aiiream, pensanlcm fraier Pippini Roiiiarii prpfectus, regiib feiicto, a
libras quinque. Eo fempore Luilprandus rex ye- Zachariapapa in moiiachuin attOnsus est; primo
niciis Roinam, iu campo Neronis letendil lenloriA , iu monte Sirapli, iu ccenobio, quod ipsefundavit:
ct depraedata Cainpania multos nobiles de Romanis pp.sfea propler frequeiiliain visitantium se, et do-
liiorcsLojigpbardoruni .lolondil et -vesiivit.,,Utide/ jiiuin iiluin gravanliiim, traiisiit in Moritein Cassi-
 '
$23 flELINANDl ERIGID1IvtONTlSMOJNACM 8i?*:
niiDi, ct ibi iaudabiji vita enituit. ln Gestis Roma- A fex Loiigpbafdoruiri ccppit Roniarios affligcre:; fcui
noruin pontificum legilur, quod a sancto pontifiec Sfe|)1ianuS papa' (ertib meiise bitjfrationis! .siiae'
clcricaius jugiim accepil. Posi ad Sanctum Beriedi- riiuiia iriUriera riiisit pfb paCe. Qrufpercirssif cuiU'
cium iri AqHinensium pariifjus siiurri prbfebtiis eSi: eTs'itj"d'uS-iri^iiS'dra.girili aiiinbs,qubd: qirafIP riiefise"
et ibidem jurejurando deliriivii viiarii firiire. Aflia- fupii: ei per uiiuinquciiique soliduiri aftfi impb-
Jongtis presbyler pro illata sibi caecitaie admbriitiis iiefe cfipivil,; et sii>i Roiiiam sitbrjefe. Poiitifex
quavrere corpora sancforuiri Kitliani sociorumqiie Vero inisit COnsfariUiiopblimprb atiiilio. fnferiiri
cjus, inventis iilis visum recepit.;Qua de fe san- •ilfffOp^pfimbfial eps-valde^ Papa' yerd propfiis liu-
ctus Bpnefacius castrum "Wiziburth ad lionoreii) riVefiifiriagirieiii Domini nostri Jesii Christi, cf ejuS
Killiani marlyris, qiii ibi a Cbubrie papa a'd pfaedi- Geiiiificis, eitcfiicefri saiiclariv, pedibus riudis iiice-
camltim fuerat ordinalus, ibiqite rribflis et quietis a derif, pbrfiibai ad processiorieiri, pusito iii oiriniuirr
Deo iocum acceperaf, episcopalis foci priVilegib cripilrbus cfrVeneVIIIc niriiif Salibato'^ postpositp:
insigniri decrevit; primiimque ibi cpiscopiim saii- oVriiiineglecfuj liiaijiarii-fieri Staiiiit. Hic fecit ru>
c:um Biircbardum ordinavii. Gizid pcrerivpto, Hi- gaS arifb aftafb icatte MaiJal seiripef yifginis atl
stes regnat anno uno. (747.):;:Ppst;qiieni Miiruliam Pysfts^p^rtjiSSj/rgentti: vesiivil. Marulja, pereinpto
reghavit annis sex. (748.) PipplhusGrifoneinfratfeiii g Mtrharrimavl,fejgnaiaririis 5. Sleplianus papa misif
suum contra se rebellantem in Saxoniam persequi,- arf Pippintiirif egein Ffanciae pro auxiliocontra Ais-
tmr. Saraeeni -intesiiiio bello infer se collidunfur; (ulphiiii). Qui Pippiriiis misit Rodgangiiiri, prius 1iib^
- Pippinus Grifonem in Saxonia, ct ejiis; ebinpiiees i)a'terii,.posteaepiscppum, el Auchafiuni dueeiri , ut
TassiJonem, Laiifijdjiim' ei Suidiger. bciro viclds jf;ip;Viir adducerent :in Franciariv. Qui duiri ifet, apv
eapit. Tassiloncm Bajbariae ducem facil, GiJfoiii iii p.triiif iri coelP globus igrieus a pafie ausfrali, de-
Ncuslrfa duodecim comitatus cbncedil: qiiod illi cliirans a Gallioefinibus iri paftes LongobafdOrumi
iioii stiiikii, sed atf YValferiuiriin Aquitaniairi fugil. Pbntifex autem venif ad riibnasferiuriTSancii Mair-
tn CaJabria et Sic|lia fii pesiilcntia , et riiorfalitas rilii, ubi ad eiiin prbperavii occuf fefe PippiiVusciuri
iioiiiiiium nimia. ln veslibus lioiiiiiiiiin, cf in velis uxore el filiis, piaeinillens ftfiiliivsuiim CaroliiJii..
ccclesvafuin appareiit ciucicul*, qiiasi blebdesi- Ipse' Vero in suo palaiio Poniieone desceiidil de
griitia?, , ,..'',' equo stio, ct lefrae proSifaliis cum uxbfe, el filiis,
749. .ftachis Lorigobafdbfurn fex fiiptb foedere et optiiiialibns, euni siiscepil; qni et ipse vice
Itoinam inqtiielal, et ufbem Pefusiriani obsidet. siraioris usqfte, fri .ifiquantiiiri locuiri juxia ejiis
Atl qiieni perrexil Zacharias papa, asstimpiis ex seiiafeiri..... pra?paravii. In die sanctb Epiplianise
stio clero optimaiibus, e( dedit ei pliifa riiiiriefa, C siiscepif eum; ei riiox exercituirt suum drrexit Ra-
iieprecaiis eiirii, Ui desislai ab bbsidibiie; el iritari- •venriam.Ei qUOriiairiiiitnis Cral, duxii secum pbn-
iiiiii proedicavit ei verbum Dei, qribd ille eTeficiiS lilicem Parisius, ei apud Saricium Dionysium euiri
cllecttis, induitis est nioiiachi liabiiii crihv iixbre liieiriare fecif : iri quo mpnaslerio ideiri Pippinus
ei filiis Romas. Cui Aisinlplius siiccedit aiiiiis aliquaiitis diebus cum pripa niofam faciens, iri fe-
sepicm. (750.) Hildericus rex Ffaiicbfiirii iri mona- geiii inuncius est, ipse ef fifii ejns. Ibi papa vaide
clitini lonsuralur ; Pippiriiis vero pririceps aiiciori- iiifirmatus es(, et diim mane morluus putaretiif,
taie aposlolica , cl Fraiicbrurii eleciione a saricto siibito alia die saiiaius est. Tunc Aisiulpluis friisit
Bbhefacib Maguiilino episcopo in fegem urigiiuf ct Caffbmannuri) iie Moiile CaSsino in Franciam ad
corisecratur, ei regnai annis oclbdecJm : posi arifios fratfcriVsuuni PippiH.iiiri: qui niliil profccit, sed
circilcr octoginta Oclo, postquam inajorcs domus ibidem faCius esi riibnaclius. Posl movil exeiciium
cosiierarit principari super reges Francorum. conlra AisiUlphumPippiriusi Qui viciris, pepijjit foa-
751. Pippinus fex conira Saxones pugnat; Eccle- diiis', quod remeanie Pippino dirupit, el Roiiiain
sias Gailiarum caiuibus Roinanae auclonialis suo tribus nieiisibtis bbsedit: et riiulta saricfortim tior-
studio nielioraf • Grifo fraler ejus peiiniiiur. lleini- i,, pora extra ccemeteriaproj'ecil. Iibrum papa misit
gius alier ejuS ifaier Rotbomagensis episcopus cla- ad Pippinuin.qui feslinusobsedil Papiam. Mox Ais-
ret. (752.) Zachariaspapa obiitidiiius Mariii; etccs-i tulpbus omiiia reddidil beaio Petro, qriae abstule-
savit episcopalus dies duodeciiri. Post qneni nona- rat, cf scfiplo confirmayil; qui pusiea iu venatitine
gesimus quarlus sedil Stcplianus seciindus, aniiis divino ictri percussus est. Hjc ftiil fiater Ragis re-
5, diebus 29. CUiiilioc electus esl alier Siephanus gis, qui Jiibjiachus factus Cst. SIGEBERTUS. , igitiir
presbyter, qui leitio die surgeiis a sonino, el se- Pi|)pimis a Stcphaiio papa cujn filii.sSuiSCarbJOriian-
dens, fahiiliares carisas disponens, subiio alienatus '.voet Cafolb in regein uncius estj.et pe.f ebs ge-
obinuluit; et seqiieriii die dcfiincius esi; post quem neratio eorum iji liaeredilatcni regalis successionis
isie unaniniiiei' ab onnii populo elcctus esl. Qui m pcfpetuuin benedicitur :.et omiiis. alienigena ab
niox Romaefostauravii 4 xenodochia, et alia 3fun- ejjis regiii invasione aposiolico aiiaiheiiiale inier-
davif. liunaldtis, dux Aquilankb , yenii ad liiniiia dicitui. Pippinus iteruni llaliam ingrcditur, Aisful-
aposioloruin , ui)i se persevefatiiruni proinisit; piitiiii viricii; et ad imiiimsuum euiri facere compel-
posiea votum frangens, e( ad Longobardos exiens, iil. Carloinarinus monachus ossa sancii Reiicdicii
jnaiigna eis adliorians, lapidatus est. Aistulphus abbatis ab ecclesia Floriacensi loilere iiiiiltir, ctad
 m -
CHRONICON,^- LIB. XLV. AN. 754. 826
cadrtiin CafssiriUriiffcfefre ;, sed miraeulis 'a Deo A fcgiii (ricesimo, iji. ,Bardonja< rcgiilaritei' :tprisijs:,
osterisisVet Efaricis obsisfcnlibnsv sb-inccejrto ipro- jrjino in iiionachniii,.mox inabliateni; atieratus CsJ.
Iiibetuf.(755) Tcrrxniotus lerrihfJis faCtus.est;quo donieinporaneus fuitlnav.regi Vfet-Saxonraiv. Re-
atiaBufbesex parte, atiae extoto subversaBsunt; gis Northaiiinibrpruin Egfregi Osigidani .sorprern
'
aliae a monianrs ad subjecta campeslria' cuinf muris duxit; ex qtta filium Ceireduin suscepit. Post eum
et liabitatofibus siiis integrae et salvae,- piusquairi regnavit Kenredus filius fratris sui Yalferi; qui fii.it
ulira sex millia transinigraverunl. In Mesopotamia oplimis moribus. Quinto anno regni sui IVoinam
lefra dirrrpla est usfjue ad diitf niilliaria • aliaque perrexii, reliquum lejnporis illic religiose viveiis:
terra niinis alba et afenosa de- pfofundo ascendii, compunctus et territus iniserando exjtu mililis'sui,
ei ex eoanirival iniilinuti) asceiidil inContaniinaitfiri qni, ut Beda refert, cum coiili(eri,scelera sua sa-
hiimana voce loqiieiis, prOnuiiiians7 ineu rsionein iiiis superbiisset, in moriis janna consliluius,
geniis ab eremo'adversusArabes.-(754.)CarlbihaniiS aperte vidit daemones, se ad supplicia irajientes.
moiiaclius Vienrianiribriliir.Sanciu» BoiiftfacruS-M.i* Postiiunc regnayit Celredus , pairui sui Eihelredi
gontimrs episcopus cunr soeiis suis in Frisiamar- filius, annis oc(0; qui Liceslra? jacct. Reliqiiii hse-
lyfizatur ; efiif Fulda^ecenobio.: quod ipse JifTho* redeni Etlielbaldiiui, proiiepolem Pendse ex Atuvjp
riiigia cbrislruierat bt firndaveraty honof ifieer in- B fratre : qui regnavit in pace annis quadragintai et
nviilaitir.-Hic Bbrieiacius-,.natione Anglus,- scripsil uno ; qiienv postea occidit Brenredus, qui mox.ab
epistolam Elhebaldo Anglorum regi : cujusgehea- Offa necatiisesl. .......
logia Willelmus Malrtiesbufiensis hoc modo scribit: Huic Elhelbaldp scripsil Bonifacius prafaliis,
Aimo Doiriini 626y Penda quidam filius Pibbae a Maguntinus episcopus, et mariyr, epislolain; deq.ua
Wodemo decinius, apud Mercios regis noinen prae- qiiaedaiii hic excerpsi: ...,,.• . ... -
sumpsit; cum jam quinqtiagenaiius conlra fuiiti- « Domiiio charissimo, et in Clirisii amore cacte-
nvos frequcniibus excufsionibus niUrisset auda- ris Aiiglorum regibus prae.ferendo Ei.lielbaldo*Ror
ciam; aut nescieiis, aut dissimulans,. quan.iuiti uifacius arcbiepiscopus ? legatus» Gernvanicns-.Ro-
scelus esset, sociali vincere bcllo, Edwinum et liiainc Ecclesiae, perpetuam Jn Christo charitaiis
Oswaldum reges Nordanimbrorurii; Sigeberium , e( salutein.
Egricum, e( Anam * reges orienlaliiim Anglorum « Audiv.imus, quod eleeniosynis iotenins, furia
exstinxifY Ceuwalniiin Wesl-Sa-xonum regem in . et rapinas prohibes, et pacem diligis,ef defensor
exsilium compulit, et merifo.: :q;ui priinuin Cbri- pauperumet viduarum es: et iii.ileDeo graiias, agis-
sliaims, postea fidenv abnegans, sororem Pendie . nuis. Quod vero legiiimum nialriiiioniuni spernis,
repudiaverat. Tandein ab Oswino fratre siiicii si pro casiitale faceresy esset laudabile. Sed quia
Oswaldi, magis per Dei virtutein.quani per manuiu iii iuxuria et adulteiJo, et cum sanctimonialibus vo-
liiilitarem, occisos esi. Habuit ex regina Koneswi- lupiaris, est viluperabile et damnabile. Nam et fa-
ta filios qtiirique, Wedam, Welpheiuiin, Eihelre- niam gloriae nostrav coranv Deo e( hpmiriibus cpn-
dum, Menwaldunv, Mercelinum; filias diias Kiue- fundit, et inler idololalras consliluit; quia teriipliinv
burgam, ei Kivewitain , ambas Chrisiianas, et Dei violasli. Quapropter, fili charissjme, pcenitere ;
saiictae contineiiiia;. Post hunc regnavit Jilius: ejus pt memorare quam turpesit, ut tu, qui inullis
Weda apud ausirales Mercios Osw.i gener; cujus gentibus dono Dei dominaris , ad iiijiiiiain ejus sis
filiairi lali condiiione eliain vivente paire gentiii Jibidiiiis servus. A-udiyiiiius prseterea, quod ppti-
acceperat, utChristianus fierei.Hic jier uxoris "ni- males pene omnes geniis Mefciprum lup exemplo
sidias occisus esi: cujus fegnum Osvius suscepit, e( legilimas nxores tleserani, ei aduli-eras ,e,(.saiicilnio-
tres annos lenuil. Sed ducibus ejus expulsis aproa niales constuprent. Quod qiianv sii ab bonesiaie
vincialibus, Waiferus Pcndae filius reguavit: (Jiiri- peregrinum, doceni \o$ alieme genlis insfituta. Nam
slianus niOx (actus, primus regum Anglorum Si- . in aniiqua Saxonia. ubi nutla est. Christi cpgnit.i,p>-
moniacus fuil. Nam episcopatum Lundoni;c ciiidaiii [) si virgo in palerna domo, vel maritata sub cpnjtige
Winai ambilioso yendilavit. Uxorem duxil iiliam ftierit adulierata, ,manu propria sifangulataiii cre-
ETComberti rcgis Caiitiouurn Erinenhisdam : exqua liiant, cl super fossam sepnliae corriijjtbreiri susr
geniiil Jieureduni, e( Waremburgain virgineni san- pciidunt;, aut eingulptcniis, yesjibns abscissis,
nissimam , quae Cestrae jaceli Frater ejus Meteii- ilagellanl eam castaematrpiiae,,ef. culleijispunguiit i
liaidus lixorem duxit Erneuiburgani filiam Eririen- et dp viila in villain niissaeoccufrurit npvae flagel-
redi, frairis ejusdem Ercomberti : ex qua gejuiit lanles, donec inlerimanl. Yyinidi quoqiie, quod est
fihas, Mjlburgaui, qu;e Wenelpth, et Mildrilarii, qua3 fcedissimum genus lioininiiiii, liiinc liabet riiorem :
Cariliaeel monasleiip S- Aiigiisiini jacet, et iiiitiiii ut iriulier, viro inprtup, sein rogujn creriiati, pa^
Melesjnum. Kineburgam Pendae filiam duxil Alfri- riter arsura, priecipiiet. Si.ergtigeiiicsHeum igiip-
dus rex Nortlvaiiimbrofiim ; qiiae poslinodum san- ranles zeltini casliinpniae liabent, quid libi conve-
ctinvoiiialein liabitum suscepit in inonaslerio, quod nil, fiii charissimc, qui Clnisliantis cs, ct rex?
fratrcs sui Yulferus et Ethelretlus coiistruxcrant. Parce ergo aniime luae , pafcc multiiudini populi,
Vulferus regnavit annis decem e( novem ; post qiicin luo oereuntis cxemplo , de quorum animabus ra-
Eihelredus religiosior, quanv pugnacior : qui anno lionein readituruses. Ailende et illud, qtiOdsi gea
*i7 ' IIELlNANDf FRIGIDI MGNTlS MQNACHI 828
Aiiglorum, sicut in Francia etin ftalia, ei ab.ipsis A . le conccpisset, agere prnponeret. Hinc Viilfiim
paganis iipbisJniproperatiir, spreiis legitimis rna- rcgcin Wesl-Saxoninri bcllatorem forlissimuiii apcr-
trimoniis per adulleria defluit; nascilura sit e.\ lali to Marle vicit; regein Ethelberltiin rivagiiisproriiis-
commisiionc gens ignaya et Dei conienipirix, rquae sionibiis ad se acciium, inlra palaliiini sinini in-
perdiiis moribus patriam pessuniilet, sictii Burgun- opinale capite truncari fecii, rcgnumqiie orieiita-
dionibiis et Provincialibus, el llispanis coiuigil , liuin Aiiglorutji dolo oblinuil. RCliquias beali Albani
quos Saraceni mullis annis ilifestarunt, propter usque ad illtitl (empus-obscufe recondiias, gcmiiiis
peccata praeierita. Praelerea niintialumesi hobjs, ei iiiifo iu scrinio reponi fecil : basilica pulclierri-
qiiod Jiiulta privilegia ecclesiarum el nionaslerio- ini opcris ihi acdificala , et ihonacJiis atlunatis.
fnfn anfereiis, ad lioc aiidendunv duceS.luos rxem Edelbiirgam (iliam Berthicb regi WeslSaxomim de-
pJo provocas. Sed recogita, quaeso, quam lerribj dit. Aiiselinus vir illusliis ,. cujiis soroi eral vixor
Jem vindiclam Deus in anleriorcs -.reges. exercnit Aisfiilphi regis, corpiis saiicli Silvestri lransferl ad
ejns culpa', quam in te argiiimiis, conscios. Nair crjcnobiumMbnanttilain a se fuudattiin.
Cclredum praedecessorem tntiiii sliipfajoreiii suncti 755. Coiislanlinus iniperator synoduin episcopo-
inoiiialiiiin, ei ecclesiaslicorum privilcgiorum 'Ifa- riim tfeceiilbfum liiginla Consfanlinopoli coiigre-
ctbrcin, splendide vcuni suis cpmiiibus epulaniein .?' gal: in qiia ediclo prorivulgaio de Jinagiiiibus Dei
spiriius inaligmis arripuit: el sine confessiorie el el siiHCtpnimejtis depoiiendis, EcClesiain Dei niniis
, viatico, ciim diabolo sermocinanii, et legem Dei scandalizal, et conlra ortliotloxos lyraimizat. Ai-
delestauti animam exlorsit. Osiediim quoqne re- sliilpbns rex rupto pacis fcetlere Roniani obsidet.
gem Delroruin et.lierniiioiuin, eariinideni culpaiuin Pippiinis llaliani repelcns, eiliri Pajtia iiicliisuui ob-
reinn ita effrenenv egitf, ut regnuro el jiivenilein sidei ei iiivitiim ad•foedns pacis repclendtim com-
aclalem conteiripiibili morle ainilleret. Carolus (51) pellit: ei sanclo l^eiro qtiaecUnqiiesui "uris crant,
quoque princeps Francoriim , nvonaslcfiorum nnil- resiiltii fecit. Fiilcadiis abbas:Sancii Dioiiysii iiiar-
lorum evcrsor, e( ecclesiaslicarum pecuniarum in iyris, coipus sancii Viii iiiariyris a Rbnia PaiJsius
usus proprios coniinutalor, longa lorsione, et ve- tr;'.iislulil. (756.) Tassilp dtix aviinculo suo Pipjiiiio
reuda inoite consiimpius est. Fili charissiiiie, nil recoiicilialur. Aislulphus rpx judicio Dei jierctissus
bonb fegi s.il .brius,, quaiii si; libeiiler "emciidei inorltur, posi querii besiderius, qui erat dux in
coiuinis.sa, ciiin arguilur. Obleslaniur et obsecra- pariibiis Tusciae regnat anms oclbdeciin; sed
iinis le, per vivenlem Deum Palrem, el per FiliUin iKii)regnasset, nisi euni papa Siephaiius atlvocas-
cjus Jesuiii Cliristum, et per Spirilum sanclunV, C set sub hac coiidiiioire, ul quae absliilerat, bealo
ul fecordeijs quani fiigitiva sit praeseus viia ct Pei.rp reddercl. Ilic Stcplianus 1'eCiiepiseopos qiiin-
. quani brevis et inoiiieniaiiea sil dcJectaiip spurcae decim; et duin essel in Francia fecit Rotgauguin
carms, per quam aelcrni crucialiis eiiiiiiiuir; el archiej)iscopum, et ei palliuin lribuit. Obiil v Ka-
qnairi igiiominiosum sil, ut brevis vii.t homoina- Jeudas Maii, et cessavit episcopalus mcusem iiiitiin,
la exempla iil perpeinunv posieris relinquai.) dies quinque. Ilticusqiie inveiiilur Jiber De ijesiis
\ Ideni Bonifaeius misit Ciitbberlo arcbiepiseopo Rqmaiiorum pontificum coiuinue scriptiis; sed a
ejiistiem lenoris epistolam : hoc adjicicns, ul cle- quppost Damasiim, nesciiiir. Siint insitnul a beaio
ricps et sanclinioniales de lemiitate e( poiiipa ve- Pejro usque buc anni sepiingenti e.t octo, menses
siiuin argueret; praelerea ne miraretur, quod alie- cccxLiv, dies nville sepliiaginia, in quibiis sederunt
riuiii negoliiim ageret, cuin sua niliil inleressel, pontifices npnagiiita quaiupr, exccptis aiinis e(
quomodo, etquibusmoribus Anglorum gens yive- mcnsibus et diebus, .quibus yacayil cpiscppatus
fet. Sciret.se a Gregoriopapa lertio sacramenlp Romaniis. Vacavit aiilem a beaio Pe(ro usque ad
consliicluin, ne coiiieriiiiiiarum gcntitim iuores liiinc Sicphanum per iiiteivalla anuis novein, nien-
aposlolicae notiliac subir.therei. Blandis adinoniiio- sibus..... diebus miile qnadiingenlis sexaginia qua-
nibus :noii succedentibus, acttirunvse, ne ,huj'us- luor. Fecerun( autem pontiJices Romani episcppos
iviodi viiia papain iaiereni. Ex his pptesl perpeiidi per diyersa loca a beaip Petro nsque ad liiinc Sie-
liujtis beati viri prtidcntia el libertas spirilus in phanuin H MCCLI.Porro Innocentius qni fuit qua-
peccala fcguin el piincipum publice arguentlo; per Jragesiriius seciindus, et Boiiefaci.us qiiiiiquagesi-
quain cttii) prteccdeiiiis vifae sanctinionia, ad coro- IIIIISseptiiniis, et Conon, qni fuil ociogesiiiiiis
nam et gloriam martyrii feliciter peryenil. Huic qiiiruus, non leguntiif fecisse episcopos. Inler Sil-
Bonefacio successil Liillus : de quo loquilur Vita ycrinin auierii <etVigijium, el inier Marlinum el
saricti Goaris, et hi versus : Eugciiiuiu , hon diciiur cessasse episcopaiiis. Ab
Anlisles Lullus, quo nnn est sanctior ullus, hoc loco tleRomanis poiilificihns sparsim el varie
Polleiis divina, tribuente Dep, metlicina. iractant djversi auc,Prcs' (757.) Ppsl Stephaiiuiii
OccurriCmorbis, iu totus prmdical orbis.
sedil Rpmae Paulus papa nonagesimus quinlus aii-
Ethebaldo regi succcssil Offa, quinto geiiu Peiuhc uis deccm, nvenseuno; sed rioii diciiur, quis fuerit
abnepos, vir ingenlis animi : qui oinuia aiia meil- nationc; vei quid fecerii ijise. Hab''allas Saraceitis
i ioX) Caroliiin Marlcltiiiii inlelligil.
 '
829 CHRdNiCON: L-LIB.XLV;AN;7i37 830
pra-est aniiis iix. Pippinus "Saxoriinn iiiuiiiiibriess A j darii JiitUei rcliciam a qnodam Chrisliano, qtii ibi
fofiifer irrumpil, et pos( inultani siragein eos siib) nvanserat, eam injuriose deposuernnl; el omnia
fribulo redigil. jpprobria, quae seciindnm Evangelium Clnislo
758. Waiireriis filiiis Eudonis diix Aquitaniae fess illaia sunt, ei iiiiuleruHt; illudentes eij conspnentes
Fraiiconim iiijnslc vexando, iram Pippirii iricufril.. eam, cblaphizanles, alapantes, criminose convi-
Koque Aquii.iniam ingresso , faedus ficlae pacis iri-- tiantes, manus et pedes tlavis configenies, aceimn
itur. Walperlus abbas in llalia, el Crodoganguss etfel ei porrigenles : ex quo vnlnere exivitsaiiguis
Metensium episcopus, Pippini regis exLandeata sp-_ etaqua;quae ilii, supposila ampulla suscipieiilcs,
rore nepos, clarent in Gallia : qui Gorziam cccno-_ atl experimentum , ulrufn vera fuerini miracuJa,
biiim ftindavil in Melens; parocbia. Corpus sancisee quae Jesuni fecisse audierant, omnes infirmos in
Pelronillae virginis Pelri aposloli filiae Rbrriae a» synagoga sua collectos hoc saiiguiiic aspergebant,
Panlo papa transponilur : iri cujus inarmofeo sar- ci sanabariiur omnes a qnocriiique Jangriore deii-
copliago, ipsiiis apostoli Pelri manii scriptumlege- nebaiiliir, Unde tandem Jtidaei coiiipuncii, ad civi-
baiur: AurewPetronillw ditectissiiiwfilim.(1S9.)ii-Ji\)-- (atis episcopum Adeodatiiin oiiiiies cucurrertiril,
dalla persequitur Ecclesiam Dei. VVailfcro a pacis.: 5,-:.feique fein narrarites, Jmagincm cnnv saiiguine red-
ftjedereaverso.Pippiniis rex Ariimnicum pagiiniiie-. D ' diderunl. Quibus Lsipiizaiis, episcopus sariguiiiem
pppiilatur, et niiiiia castcila, ipsamque uriiem, pef ampullas divisiinviongd Jateque dirigens, pr*-
Artimnis capii, el Blandiiiiini iirbis coinilein "curii , dicabal magnalia Dei, obtestans omiics, ui siugulig
nmliis abducil. Saiicms Gengiilfus in Burguiidia, ariuis cclebrareiur passio DPJninicaciinaginis auiiilo
clarei. : Idiis Niiveinbris;
760. Pippinus Bituricas urbem capit, et capiain, 766. Conslanlinus el Habdallas pari vesania in
nvuiiii. Thejexis Bulgaribus regnat. Cliilpingusi brihodoxos desaeviunt, et multos coruni pro Chri-
Arumnensis, et Anvingiis Picfaviensis comiles cbii- slo occidiint. Constantinus insiiper a>gre ferens
gressi niiliiibus Pippiiii,.periniui)lur cum mullis. gloriain sanclorum riviraculis coruscaniein , ctiam
761. Capul Joaniiis Baptistae Mcmissa civilaie , Jipsana eoruiu -ubiqtiejtibel efibdi, ei jaclari in pro-
iraiisferlur. ^762.^A Coiisianiirib haereiico miiiti funduin.lnprajseniia Plppini regis celebralur syno-
niarlyrizantnr. Thelexis Conslantiiio imperalori dus de sancta Trinitate, cl sanctorum imaginibus
congressus, cum miiko Biilgaronim tlainno et op- venerandis. Pippinus Temislanum fratrcm Eudonis,
jirobrio vinciliir, et ob hoc a Bulgaribus reprobaius Waiferi palriiuni, qui a Wailero ad se,, et a sc ad
ciiin principibns gentis, ab eis periiniliir. Post' Waiferuni iransfiigeral, captum a suis in bello,
qucrii regnat Sabinus. Tassilo dux a rege Pippiiio " siispendil in paiibiilt). Rex Saracenorum Arnvinin-
oiiiniiio avertiUir. Turci a poilisCaspiis eiuinpen- les ab Hispania missis legatis, el iniineribus dalis
tes Armeniam irifesiant. lii quoriini patria ciiiri ari- el acceplis, afiecial amicitiam Pippini rcgis.
tiqub icmpore pesiiJentia orta fiiissel, stiasn Chri- 767. Pijminuscxlreinoexiermiuio Aqniianiam at-
sl anorum in inodrim cnicis se lotoiideriint: etqiiia - lerit, Sanctonas capit; ibique Waiferi iiiatrem, so-
pef liocslgiiiiirisaliis pairite feddita esf, htiric toii- fofcs Ct neptes capias abdiicil; Paulo papa mor-
ilendi riium postea leiiueriini. Wailfefus suis febiis tuo, Coiislaiiliims quidam subito oidinatns saccrtlos
dilTitlciis, muros iirbiiim Aquilaniae sololenus sub- ex laico, tyrannica ambilioiie papatii invaso, Ec-
'veftit; quos Pijipinus reSlaurans, ad siibfiim tute- lesiae Dei magno fuit scandalo. Contra hunc a qui-
latn fiiliscommisit principibus. (765.) Pippinus Le- usdanv Romaiioriiiu Philippus jvapa constiiuidir,
movicinam rcgionerii caedeet incendio depopulafilf. ef noii multo post deporiilur; S. Gengiilfus fontcin
Sabinus Bulgafius chrri Roinanis TtBtiusiniii, prb qtiemtlam emii in Gallia : et ciinv oiiri fecit in
quo a suis repndiatus ad Conslanliniini fugit. Pbst Burgiindia. Ciij'ns venditor duin eniptorem irride-
ijiiCm regnat Paganus. Geln nvagniiin a Kaletulis rel, repente foiitein suuiii vidit siccauini. Cninergo
Octoliris usqiie ad Febrriariiini. Slellie subito visae D qiiadain die jtivta fbnleiiVilliim in horto suo inira-
surit cecidisse de coelo; qiisc"ila"Oniiies exterriie- jiliier orieiiteinscderei ideni Gengulfus cuin uxore
runl, uipiitarcnf firierrimiiridi imminere. ua adultera, cbepit illarti afguere de adulterii sui
764. Crodog.ingus cpiscopus cofpOfa riiariyium jiifamia. Qubd crimen cum ilta vehemeiiter nega-
Gofgonii, Naboris el Nazarii a Roma iranslulit rct, facillimam ei opposuil purgalionem , dicens:
atl Gallias • Gorgoniuiii in Gorzia, Narboreiii in Si vis ut ciedam tebac inf.iinia falso laboraie, de-
Illifiaco, Nazariiim reponeris in coeriobio Lb- ritida brachitiui iiiiiin, et affer inibi Japilluin tle
fisharii, quod Caiilliur comes illustris a se fiiiida- fuiido fonticuli biijus. Si illicsiini braciiiunv reira-
lum Melensi Ecclesiae prioriannb tfaididerat. (765.) xeris, credanv quod innocenssis. Quod illa audiens,
Pippinnsfex Agennlun, Peiragoricam, et EngbJis- secure bfachium fonli immcrsit: et siaiinv coin-
niani, Aquitanite rirbes devasial, iriiiltamijiie Aqiii- biistiim velut ab igne rctraxil. Tunc sancius ad
iarilsepartem 'siibjugal sibi. Crodogangus Meiensis illam : «Ecce, inqtiil, verilas flagilii lni. tlabe ergo
cpiscopus obi(. Hoc (empore in Syiia, civitaie Be- tua, et mane per te, vel cum luo adultero : naiu
rilho, qua snbjacet Antioehiae, Judaei imaginem socia mr-i nllra non eris. lEtdata illidimitlia parie
Salvaioiis Jesu Chrisli iiivciiienles in donio cujus- stibstantise suse, mansit pcr sc. Non niulto puSi
SSl HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 832
iiorrhieris in domo siia, PccisuVesi a quodam cle- A , nos et Wascones in dedilioricm accepit. tlunahltim
rico, qui cuinsua conjuge adiilierarl solebat. Cuj'us , yero, qui ad Lupiim Wascpnuiri duceiri trahsfuge-
cofpiis diimi in fefeiro ad sepuhuram pprtaretur, ral, a Lupb sibi cum uxore" irarisiriisstini aljdiixit:
iiirilti iiifirmi iactu lllitis sanaii 'shht-.Diiiuqiie hoc el sic Aqniianum bcilum finitiiiii csV.Desiderius fex
illius uxori rCfefretur ab ancilla sua, yidelicet do- Longobardorum sttb obiehlu pfandi Roinain iivgres-
minum stiiini, tanqtiam inarlyiem saricliim , mira- sus, aliqiios iiobiliuni RpmanorHnreapios excaeca-
cula facere, irrideiis illa etsubsannaiis»respondil: vit. (770.) CpnstanlinHS 1ia.'re'i.'i.f:iis oninino a Deo
«ltii, inqnit, Geiigulfus iriifaciila Tactilat; utanus aversus, yiruiii sanciuiri SiephanVun papam per
wens cantal.i Mbxque ab ano suo tufjves sonos- et ' undeciin annos inclusfinv eiiam geiiiibus revefen-
iiumerosos, veilel nollet, ccepii eniiuere : quod ei dum , amara nvpriemafiyrizavif; piniicsquc "sibi
saiictae crucis ligrinm,
postea conligit in omni vita sua in sexla feria; ut suhjeclos jurare coegit Super
ne aiiquam Dei, sancforivmque ejris JiiiagiHciii ve-
qiioiies in eadem feria, in qua vir Cjrisniartyr effe-
ciiis est, aiiqiiod verbum ab ore proferret, (ofies iverafeniiif. Eosqrii D;J Geiviiricem iiivocabaiv(,;e(
$>baiio turpem sonum ederct. Quod atidiens fes qui vigiiias Deo agebanl; ci qni CCctesiisassueli
ad religiose vivebanl; ef qui a jiif.iirienfis ei iiriiiiun-
Pippinus , majorem gloriam martyris Gengulfi,
dignaius est.Postifibrteni Pauli papae, di- B diiiis absfiriebani; eiqrit reliquias saricloritin jienes
expefiri Jios e( hujusiriodi damiians, p.ifriiivo-
cit magister Hugo iri Clironicis suis, cessasse epi- se habebivrit;
et merise iino et Gonsianii- iiiis priVabaf, el modis Oiriiiihiis cruciabai. Qui
scppatum anno,uno, ,
revcfeiiiibres eranl, eofum' barbis cer.l et pice illi-
nnm praefatuni sedisse tantum temi>bris, id est an-
monachos ut uxofes, nioua-
nuin iinunv, et merisem.uniim, papam iioniigesimiim fis, eos airibiirebat:
lnnlii- viian-
sexitini. Sed iste psetidopapa de brdine et riumero chas ut viros ducerenl, cogcbat. Quod
tottini sesslo- tes, iiiaf:yriz=ili siiift;' riec snbalicrijris gentilis per-
papariiin abrasns est; et ideo icrapiis
seculibne pliires quahi siib hoc itiariyriurii"passi
nis ejus appellalur cessaiio cpiscopafus.
snnl. tlvelefgins Biitgaribiis regnal. (771.)' Cafblo-
768. Loirga coriceftaiib iriter PippiritiivietWaife- iivriiiritis:rex:, fbgis Carbtt ffaicr, obit apnd SalniPn-
rutn finitttr ; qriia Waifeftis a Stits larilofuih maht- (iacHiii; pftfs"fegrii bjivs parlibus Cafoli se unit.
rurii periaesis in gialiam Pippini perinviltir : et noii Uxof ejiis cum flliis<etAuihario Franco, ad Dfesi-
miilio post Pippinus rnorittif, fex Ffniicbrunvet pa- (leriiim regem ttalke ftigil. lliinaltius dux Aqiiitariiae
tricitisRomanoriim. Obiilaiitem Paflsiis hibrboaquae Rbiiiam, qiissi ibiperseveralufns veiijt; qni ad Lon-
iiitercutis. Cfii sticeedif Carbtiis filius ejiiS, pro fe- gbbardos ftigieris, apostafavil^ tbique iiori riiullo
lidiaiis itiagniludiiie agriominatiis Magnus, sicul V pos( lapidibiis ohfulus peiiit. Couslantiiius impera-
Alexander et Poiripeius,- cornpartilo regiio cum lor conlra Bulgaros navali bello piigiialtirus , navi-
tfatre suo CarloiriannO, qiii Caiblus regnavii aivnis bus suis 1'efeduobus niillibiis impeiu aquiltmis con-
quadraginf? tribus. Coiisianiino pseudopapa per tritis, loiirrn pene amisit exerciuim.
zelniri fideiiunrab Ecclesia dclnrbaio, ociilisquc 77i.- Post mortCm Stephanl papae sedit noiiajje-
pfivato, Stephanus lertius, nOHagesimussexitis prae- sinius sepiinmsAilrianiis jiapa, seciindtini magistrnm
side( ariilis lj'ibiis< nveiisibus qiiirique, diebus vi- Hiigoiioriv aiinis viginli iribus, mensibiis decem,
-ginli oclb,-securiduin inagistrinn Hugorvcirt Hic dielius bclbdecim. Hic ad repriiiiendaiii rabierii h:c-
lam a; Gallia quain ab ItaJiivSynodunv Romnj con- reiicorunr, iHiiigines Dei; sanctorumqHe ejus exs.e-
gregai; iiVqila tuiiiiia a CoiVSiariiinoordinata reor- crantiirm, niiivis lab&raVvf; el libro adversus eos
ditval, proeter baptismum et chrisina: deccrnente cdvlo rnnllis Sciipliiraiuin indiiciionibus roborato,
syrvodo, ut episeopi ab JHo ofdiivaii,: -*d giadiiiii eornivvefrbres iiifirniavil, fidcnique reclani stlida-
queiii ante habuerant, retlireiit; et si digni jiidiea- vit. llic iri ojrcrioriomm' vefsibus, quod geininalu:ii
reniur, iterum brdiriareiiiur.' Presbyleri vcro ac csi, geiiiiiiavil. Carolus ad Saxonicurii bellum aiu-
diaconi ab illo ordinali, simililer atl prioicm gra- niiim inlendit. tlerebuch caslruni Saxonum eapii.
doiu redirerit; ei si digiii esseirt, itcnuri consecra- Hormert Siiltanum deslruil ; ibique sili laborautc
rentui'; sed ad altiorerii graduiri vel ordiiieiri nun- exerciin, subito iiv tofreiite iargissimae aqu;e eflusa;
quain aseenderent. Laici yCfb ab illo in diaconos siinl divino iiulu. Carohis compos voijj obsides ac-
vel pfesbyteros bfdinaii, oiniiino degradafeiitur, el cepit a SaxoHibus. Hpc bclluin Saxoniciim, ut ait
jii religibso liabiiti pefseverarent; Veiveratioiiein Egiriardus,. coiitra Carbluin trigirita ifes annos du-
cliain sanetariiii) imaginum coiilifmat illa synodus, ravili (773.) Adrioritispapa ad lucndas res E-Cclesioc
et cariim profanaiores anaibetnaiizat. Cpnsiituit Carolum Romam atccssii. Qno pcfgciis i|lePapianv
eiiani, tit bfnni die Doiniivico, Glorid in excctsisDeo obsedif, ibiqne relicio excrcjtu, RonVanvpervenii,
ad liiissain canletur. Quotl tainen pf ius coivsiiiuerat "Pascha ibi fecif; Rcdieiis Papiam cepil ;•itef umqtie
Syiniiiaclius papaqriiuquagesimos securidus, canlan- Ronvani rcdieus synodum constiluil cuin Adriano
dum scilieet Gldrid ik excelsis oiitni die Doininico, papa.aliisqiic centmii quinquagiula tribus cpiscopis
et in Natalitiis marlyrum. Carolus factus est rex ct abbalibus. tn qua Adrianus papa cum universa
Novibmiv Cartomaniuis frater ejus StiessiOHe. . syiiodo dedil ei jns eligendi ponliiicein, et oi'dinan;;i
769. llniiaitlb in Aquiiania fcbellionem mcdiian- apostolicam sedcm, dignilaiem quoque patricialtis.
tc, Carolus Afjniiaiijain petit; omncsqiiu Aquiia- Jnsuper arcliicpiscopos e-t cjiiscopos per singiiias
 saz CHROSICON. -. LiR. XLV. AiN.774. 854
provincias ab eo iiivestituram accipere definivit : A in Ebofaca boiins cp.ncli.isns; sed .eliu Turpnica
eViit, nisi a rege laudelur ei invbsliatur episeppusj e.misswnes paradisi.] Idbm Alcuinus .dic.il:[Legiiur
a*riemiivecnnsecrelur ; onuiesque hiiic decrcio re- in Jibro fiiljlaDBriloiwm sapicn.lissiirii, quod ijdein
belles aiiaiheiiiaiizavii ; et nisi resipiscerent, boria Biiloives propterjsivari.liam et rapinam principuiiv,
ebfiim piiblicari jnSsil (32). et injiisiiliani jiidicimv, el tlesidiam pra'(liea;ionjs
'
Offa rex Merciorum Caroli amicllias freqiientibjis eplscppprvim, «( .luxuriam, et nvalos nior.esp.opuli,
lcgaiioiiibus expelit. Hic sedem arcliiepiscopaJus paiiiam perdideriint. Caveanviis hattc cad.cm yilia
olim Caiiluafiaefundalam in Lincefeldam transferfe nostris teroperibus inolescere.] Idem in episiola. ad
cbiiatus est, obtinuilqiie ab Adriano pajta, jil arcbi- Eilielardnm episcopum .aiiiecessorem Culberti, et
cpiseopalus Merciorum in Liiieefetda cssei; Lairi- Lanilieiji successorem, aii inler caeiera : Ul cuni
bcrinniqiie archiepiscopuni Caiitiiariciisem oniniiim Romam vadens, Carohim iiiagnum i.iiiperatorem,
jiraediorum,quaeiiilra-lerminos stvoserani, etjepisco- nepotenv illiijs C.arpli, de quo Bonefacius lpcutus
naiUHiiidilione privavil. Alcuiotis a regibus Angliae esi, visUarel : non adduceret cJericos vel jn.ona-
pro pace niissus ad Garolum, ab<eofoius «st libspi- chos versico.Ior'ibus.,elpon)paticis vesiibus jn.du.ios;
liO , ei apud cum rcsedil : vir.unilecuii.quedoeiis- quia solercnt non Francoruin clerici, nisi rcligiosis
simus, qtii Caroluni inslituit in dialeelica,-eMlie- ^ yesiibus .imiciri.,
toricabt praecipne in asironomia. Hic omntunvAn- 771. Saxones fines Fraricorum igne et cactle pre-
glorum, posltieaium Adelmum «t Bedam, doeiissi- muni; sed ecclesiam in Fritislar i.ion que.unt jjicen-
imis: fuit, et phirfbus libris ingenii periouhim dere.quaiii sanetiis Bp.nifacius benedijtit, eamgue
fecit. ; nunquanv crcmandam praedixji. Igiiur jCa.rol.us,Sa-
Praelatus esl idem Alcuinus a Garolo,inonaslerio xoniam repelcjis, trjp.eriiip exercitu co.ncurrii Saxo-
Beati Martini Turonensis. Hic ait ih episiola ad nibtis, eique vicioria prpvenii inpivinibus. .Carplus
Canibaldum, lertioloco.Egberii successorem: [Mitle olTenstis dissonanlia canius Ecclesiaein.ler Roma-
niilii exqiiisitiores emdilionis scolaslicac libellos; nos e( Gallos, duos clericos ttomam nfiis.i.tut a.tt-
quales in palria mea babtii, per bonain et devoiis- thenUcum cainum a Romanis discerent, ct .G.allos
simam niagislri mei Ecberli indusiriam : ei, si pla- docerent: pcr quos priisio Meiensis Ecclesia, ciper
ceti aliquos ex pueris npstris, qui excipianl inde illanv oninis Gallia ad aiictoriiaieiii Roinani cantns
quaique ncccssaria. Remiltam qui revebant Jri revoc.at.ur, Jivter o.bsidendum diyiso .exer.ci.nv,Ca-
Fraiiciam florCs'Brilannise, nt -non -Sil tantunvmado rplus jiiul.ias urbes uli.ra Paduin coinprelicntlii, in-

(32) Quod hoc loco tlicit auclor de beneficioiHim s,e fo.nveri.erintpii ecclesiaslici traclalores, ted labq-
invesiituris Carplo a ppniiUce ^concess.is,-ex Sige- rarinl, til oslenderenl isla ab Adriano concessaCa-
Jierio siinipluiii esl: quein sequi solet Ilelinantlus. rolo, fuisse postea revocala : ex. quorum timnero fuil
Faisam (ainenesse haiic asscrlioiiein, bpiinic de- Graliiintis, qui •ttiniiscredulus .eamdemSj.geberli im-
iiionsiranl Baronitis et Spondanus , cujus verba po.s.turqmlptidem verbis exscripsil; aliamque insuper
placet refcrre: addiilil hiiic pareiit, aque a schismtiticis c.oiifi.ctam
Quod, inqml, Sigebertiis in Chronico scribit, Ca- Leonis Octnvi noiniiiein graliam Ollatiisimpernloris.
roium Papia capla rediisse Roiniim. el in syiiodum Cwlerum nec -ipsutn nomen invesiiuirq!,ea iignifit i-
celiium quinquaginla triitm episcoporum el ubbaium lione., vel usHt ejqs per annuli collationeni "(ul <MJ-
ab Adriano papa cele.br.ata,dutum ei fuisse jns eli- dunl) efbac.uli, apud dUquemejus temporis scriplo-
-gendi Iiomanum pojitificem, e.l tit qicMepiscopi rein reperittir•":el qtiod ad poniificis eleciionem per-
aique episcopi per stngulas provincias at>eo inveM- tinet; ref ugnanl his praxis et leges Jtlioruin ponl
turas acciperenl; hmc cum ab ipso noniiisi posl Ciiroftmi imper.iitorem, .de .quibus inferi.us AUIS.
annos trecentos iriyinia ecto scripta fMcHut,mempe locis; QPdeiiique innlum qbesi ul Carotus sibi arro-
anno Pqmini llli nullo penitu.s a)iliqmqri$Hvvj#u- giire volnetU elecliones episcoporum, tit potius suo
clore conacio; ne ipsis quidetn, qui vitam Cqyoli, vel .promulgdio decrcto eus staluerit esse liberas ,.alqne
quiiper singulos annos res ub eo gestas, omnesnue . ex 3acror.uw cqnoimm:prtysr,riplodecert.ii,.Sed de his.
hiibilos cotivenlusquutnjliligenlisnime scriptis tlradi- motlo luicienus,. Posl obilnm eminentissimi cardina-
derunt; jure cteJiiur. hanc iinpostuiain eo tempore lis Baroiiij, Melchior Cvldiisius calvinistu edidit Ra-
adornutam esse in grqtiam Henrici ithperaidiis D tioiiale (M/voctil) consiitiiiipniim imperialium, ubi
schismalici, cujus el pailes lotis viribus Sigelierins pro.jcssns^eRoinani.iqipgii^ Bqronii
fovil. Nam quod posl captqm Papiam non Raniam Aniiale.s.elehclios.prfescribeye, calvinistice (tlt uihil
veneril iterum Carqlm, s.ed quatn celeriler redierit aliud dicdm)reni dgens,modestissimum aiqtie ciiice-
inG.aUiaqi, tit adversus rebellanies Saxpnes expedi- rissimum hisioriw tractatbrem qiisere proscitlil. Sed
tionem pararel, omnes auctores affirmdnt.lmo el mox prodiit ex.adver.soforiissimus vi.rHdthxiefensor,
Einhardus , sive 'Eghihardus, qui Carvlo.fuit a se- Jacobus Gjets,eritjs jsqcieliitis Jesu iheologns; qui
: crelis, ejusqne laleri sem}ier;inhwsit,.q.c.Yitqni.ejiii$. dpoloyiatn pro illusirissimo cardinaie sitscipiens,
dem.tcrjpsii ; expresse atfirmat ejim nonnisi qjiater cuncias Goidasii-arguir.enialidnes dissipdvit .• cnm-r
' Romamte conlulisse: primo hoc aniio ih cxpedilidhe que liikilomims.rUle irrqlionqbiiiqrfni repticationem
iidversus Longobanlds; secundo solvendi voli catisu edidi$set, .qideqi rursmh qlid Mifa.4efen_s.iane os
aniiolSHiteriio ridversiis.duccnt.;Bencveit!flnim,jiwLo' Crelserus pil.tir.iwi. Qtidrequa! 'ptoschism.qlico Si-
786, quarlqqd resiivuendqinLeonen.i. papqm aniio yeberlo'-hairelicuvcahinista de liac conlrbvei-siapro-
801)quando el creatu.s est imperdlor. VMerijoquin- saciier effutiil, lu (si libet) lide ub eodetn;dat.issiin&
tus a Sigeberto conficlus,' iiusqudm alibi dsseriiis,^ societfitis nobili .pr,o[e$$qre-eiiregie Ui&cussqMiq.ua
ejusdem Caroli ~in tirbem advcntm? Accidil tnmeu, disjectu : Ilsec :S»o.ndaj.rusail aiiiiuin 774. Caeieruin
M nullo .flg imposiurq habito diliyeitliprl exqmine, in C.h.ronicoSijgeherti maniiscriplo, quotl in Siguia
creditum fueril veruni e.sse, quod abeo fnhsetiquaqi cerisi bibliptheea asseivaltir, piaeieiinissu esl hxc
memlacissimenffirinulutii. Ut non ad ha>ctefeliehda cj.us;fab.ula,;uec uiluui.tjj?,ca hverfeujn:bii!jei.ux»
 835 HELINANDIFRIGIDI MONTlSMO^ACHI ?5G
ler quas Veronam.In qua Aulliarius FranCus cnnii A dux Spoleti Carolo se snbdil, ejiisque graliarii iiinU
uxore CarJomanni et lilio ejii.s, latens, se cum eis; tisiniineribiis rctiiriiii. Oliiit saricliig Sliirniius pri-
regi dedidii. Adelgisus yero Desiderii regis iiliiis, miis abbas Fuldensis. (780.) Carpiiis Aibiaiiv fju-
qui illuc fngerat, intle elapsus, Consthntiiiopolim' i vjiiin transgrediltir; ibiqne in ej'us graiiam Rar-
ftig.it."Obsidionem Papiensiiim peslilentia nvprtali- dogavenses et Nprdaiiae bapiizaiitur. Tliassilo titix
talis aggravaliie, civiias regi Caro.lo apefitur., DCsi- Bajoariae confra Carolum rebeflai horaiu uxoris
derius cuin uxore el filia, e( curiclis principibus ca- SIIOB,quae erat Jijia Desitlerii regis, etexsiliuni pa-
piSur , et perpeiuo exsilio ad Gallias a Gilcredo tris sui per marilum suiiin viiitlicare lentabat.
Leotliciisi episcopo dirigiiur.-Quidqiiid per mujla 781. Leo iniperator, cum iiisanil cupidiiaie circa
lempora Longobardi Romanis absiulerani, Carolus lapides pretiosos, adamavit iiiagiiam Ecclesiae toro-
eis resliliiit. Regnb vero LbrigPbtirdoriim.destrucio, naiii, et accipiens portavit, eam, et exierunt carbun-
loiain llaliam sub jure. regni Francornm redigil, culi in capite ejus , et raptus a febre niortuus esi.
posl annosducenlos et quaiuor, cx qiio.Longobardi Mady ammiras miillos. utriusque sexus pro Chrisio
iri Italia regnare cceperant. llalia vero, ttt ait Egi- mariyrizal. Carolus oratioiiis causa vadi( Romam,
liardtis, ab Augusla prictoria usque iri Calabriani ibiqtie Jilii ejus inniiguniur. in reges. Pippinus filius
inferiorem, in qua Graicoruin et Beiievenlanornm B Carpli ex concubina baptizatus ab Adriano paj^a
corillnia suiit, ilecics ccriluni, el eo anipliiis, pas- inungilur iri regem llaHiC, Liidovicus in regem
suum miliibus longiludine porrigitiir. Filiam Desi- Aqnitaniae, annos quatuor n.aiiis ex malre HJIde-
derii Longobardorum regis diixerat Carolus, quam, garde, cum fratre suo gemello, aniio Donvini778,
incertum qua de causa, postaiiniim repudiavii. ciins frater pene prius morlinis esl, qiiam natus.
773. Cpnstaiilln.ns contra Bu.lgares vadii ; scd Ilic atlbtic qiiadrinnis arinis sibi..«pnjrruis. indiilus
pax intereos convenit. Non niulto pbst rupio a Bi.il- esf. Eodcm anno filia Caroli Gissa baptizaia esl
garitbus pacto, Consiantinris eos ex iinprovlso.ag- Mediolani a Thoma archiepiscojio. Thassilo diix
gressus, nob.liter de eis lriumphavit. Carotus Sigi- Bajoai iae per Adiianum papam Carolo reconcilia-
drach caSIrum Saxoniim capij : tuiic cuin cis coti- lur. (782.) Post Leoncm uxor Hiiene cum filio suo
fligit, c( a viciis obsidcs pacis. accipil. . r.pnstariiino iinperat aiiiiis decem.. Consianiinopoir
776. CoHStaiitiinis iiiijveralor plaga pessimi in- qiiidairi lamiiiani auream invcriit , e( in ea viriiui
cendii divinitus percussus , ei ciamaus adhuc vi- jaceniem ciim hac scripiura : Christus nascelurex
vus: « gni sum inexslinguibili tra.liius, i njisera- virgine Maria, el credo in eumisub Consianiino it
bUiler nioritiir. Post qiicin codem anno ltabtlallas Ilitene, o sol,- iteruin me videbis.Saxotics rebcllaiit,
animiras morjtur : posl qtiem Madar regnaf annis. ^ et a Carolo vicli, sediliosos ei, usque ad quaumr
novem. jn: ltalia quibusdariv rebel|ipnem coritra mlliia diiceiilosj iradunt, et obsides ei Iribuuiii.
Francos meditaniibus, Carolns contra eos vadil ; (783.) Ilerum Saxbnes rebellaiit, et a Car.olo peiie
urbem Forum Julii capit; ducem ejus Rolgaiigum tisque.ad iiilernecionem (leloiittir. Obiit Hildegardis
rebeHiouis incentoieii) dccollari facit , caplaque rcgina pridie Kalcndas Maii in yigilia Ascensionis
Tarvisib urbe, cafilerisjiiajesiale noiiiiuis sui terrp- Domini, et in eodeni anno beaia regina.
rein inculit. Saxonibus Heresburch casliuni:,qbsi-;. ,784. llein Saxones el Frisones rebellant ef vin-
dentibus, glUria Dei super Ecclesiam apparuil pin- cunltir. Westpbali a Carolo (ilio Caroli debellanlurV.
nibus,.duobus sculis sanguiueo colore flamman- (785.) CarolusSaxonianv deptipulatur. MadyaiiiiHiias
(ilius, cl quosdam molus ut in bello pcr aera dan- morilur : ppsi qiiem Moyses regnat aniiis.diiobiis.
libijs. Carblus Saxoniam yelut lempestas proterii, Wilicliindiiset Albion duces Saxonuin Carolo rccoii-
niuniliones.irrumpji,, e( adhpc cps iinpetil, ut se ciJiati baptizantur ; el motus Saxonuni ropriiiiiiii-
et palriam ei dedant, ct dalis obsidibus seChristia- tur. (786.) Carolus Adulphum senescballnni sutiiii
nos futurbs spondeant. (777.) Ppst CoiiStariiJHiini conira. Brittones iniltit : et per enm miilta Brilto-
Leo filius ejus imperat annis quinque. Yyilichin- D £ iiurn caslra, et principes eoruni capil. Offa rex
dus dux Saxonum iu Norinanniam fugil. Saxoues Merciorum regnayit annis quadraginta, nno miniis.
bajUizali; paciscunlur, ul ingenuilaleni suam, et Egferdum filinm, anlequam inorereliir, regem coif.
oinnia sua perdant, si unqiiain a fidelilale Clirisli slifui.l': qui qualtmr laiHilin nierises regnavil. Posf
et regis desislanl. Carolus in Hispania C;csar-Au- queiii Kentilphus. Liidovicus puer filius Cafidi
gusfuin vastando delel, Papiloniam obsidel, ejus- ociennis bene equitat. Sigiiuni crucis in veslibns
que captae muris destriiciis, Wascones,'duosque lioniinum apparel, (787.)Post MoyseifAarPii ffaier
Saraccnorum regulos sibi subigil, aliquasque ui- ejuS Saracenis regnat annis viginli cliino. Carolus
lves iii deditioiiem accipit. Saxoiies suasu \Viii- Romaiii venif; et corifra Heiegisniri, Beiievenli dii-
chindi Franciani ailerunt; sed a Carolo yicti, fuga ccm vadit. Heregisuus iiiuneribiisel obsitlibus tlalis,
sibi consulunt. Theliciis Riilgar ad Leonem iinpe- graliam ejus fedirivli; Belliiiriinier Avares et Fraii-
ratpreiiv fngit: quein bap izaiuiii Leo patiiciuin fa- cos oritur. Sanguis dc coeloel lerra piofluxil. (788.)
cif. (778.) Lco iiuperator SyiJani Jiiciirsai. Carolns Tbassilo dux B.ijoariae conlra CarolUin reivs riva-
in Saxpnia Westphalos sibi subjugal. (779.) jesialis adjntlicattir. Undc a Carolo ationsus ciiiri "
Cl.aiilaiHiis Bulgaribiii dominalur. Ilillebraiidus lilio ejiis Tliebdbiie iri iiionaslcrio felegafuf. In Ita-:'
 837 CHROINICON...— LIB, XLV. AN. 790. 858
lia inter Gracos e( Ro^anps piignaiur ; iiem interr ^ scrmoiiis. Mcnsibus jnxta propriam linguam nbmi-,
Francos et Avares ; teffib "inter Avares ef Bajoa-• na iiiiposuil. Venios duodecim pfbpriis appcllaiio-
ribs ; quarto inter Avares el Francos : etin Omni- riibiis insignivil. Filios et filias liberaiibiis studiis
bus bis bellis Carolus suis vicioriam proveriisse l.x'-' faciebat erudiri ; filios equitare et venari ; filias,
lalnf. lnslanlia Tharasii patiiarchae, et Adrianii lan;ilicio assuescere, et colo el liiso. Numjiiam domi
papae securido apud NiCaeam universalis synodusi positus sine liberis ccenavit; niinqtiain iter sine illis
cpiscoporum trecCntoriim qiiiiiqtiaginla celebrattir: • fecit. Adequitabant ei fijii; filiae pone sequebantiir :
in qua fides caiholica -in praeseiilia Hirenes el filiii qiiarnm nullatn, ciirii piilcherrimae essenl, iiujliiui
cjus Constantini, cunctorum Siibscripiione robpra-- dare voluit, scd omnes usque ad obiluriv siitim in
tur; et hacresis exsecfantium imagines Dei etsan- domo sua relinuit, dicens , se eafnm Coiiifibernio
ctorjim ejiis in perpeluuin abdicalnr. Conjiiraiio, carere non posse. Et alias ielix, iri filiabus infelix
valida facla est ab Ausirasiis conlra CaroJuin, au-:" ftiil; quarum lamen piobra sic dissimul.iyit, acsi
ctbre Harderico. Hic esl Hardericus comes, de quo> de iis nihil nvali dispersum esset. Amplo corpore
Jegitur iu Hisioria Ameiii et Amici : quae bisioiiai full et robusto ; stalura emiuenli qube lainen j'ti-
liiijus temporis fuisse creditur. Qua deiecia, iriuliti stariv non excederet septem subrum pedjun procc-
aut iruiicantur nvembns, aui exsiliaiilur. (789.) Ca-- j} riiatem. Apice capilis rolundo, oculis prasgrandi-
roliis Colbiiiaesnper Rlienuni poiiles tluos cOnsiriijtt bris ac vegetis, naso pauluJuin longiore, canitie
et iiirinit; cl Sclaviam irigressus, eam sibi subigil.. pujchra, facie laeta el liilari, yoce clara, scd qu;e
Adelgisus filius Desiderii ahitnaiiis corisilio Gricco-- niirius formae cbrporis couveiiiret. Nandi periiissi-
riim el auxilio, llaliam venif. Qui, iniio bellb cumi iiius fuit. lnduebafur fuiiica, quae linibo senco am-
Fraricis, lenlus ab eis aniara morte pereniplus csl.... biebatiir ; (hoface coiifectb ex pellibns liitrinis et
Carblus in Saxoiiia super Alliiam fliiviniii diibsi inuiinis hieme pectus munieba!. Sago veneto aini-
piirites conStffixil, et iifuiip coiuiii ex utrpqiie ca-- cicbaiiir. Gladio sempef accingebalur, cujiis capu-
pite casfulliim ligneum. lusac balteris aut aufeiis, aut argenieus erat, in-
1W.. Carolus lCgemiiet psallendi discipliiiam di-. lefdum eliam geminatus : lunc jiriiecipue, quando
ligenier cofrexil. Alciiinus de Briiarinia Oriundiis, legati gcniiuni exleraruin adefant. In fesiiviiatibiis
Saxoiiici lanieii gieneris, delicibsiis iejiis niagislef; • vestem liabebat auro lextam, b( calceaiiienia gem-
fu.it, sciciiiia rillerarum praepollens : cujiispraeci'- inata, ei fibula aurea saginn asiriciuiii : et diade-
pue niagisterio ipse rex bmnes artes liberales didi- ma ex auro ef geminis pbriabai. Aliis diebus lia-
cit. Iii discenda tameri grammalica docloiem lia- bitus ejus paruin a pJebeib diiTerebai. Cibi ierivpe-
biiJfPeiriini Pisanum diaconiim : in caeieris disci- . C ' rans, sed poius teinpcraritior. Ccena quotiiliana
plinis Albiniim, cognonienlo Alcuiiiunv; apud quemi qualernis ferculis erat: praeter assam, quiini veuar
diaieciicai e( rJieloricaD,.praecipue lanven 'astrbrip-..' (ores veruliiis inferebaiil. Supbi' ccenartvraro plus^
iniae discendae rituririiuni temporis imperlivit. Teii- qiiam ler bibebai. In aeslaie posi mefidietri Iribus
labat et scribere ;"e( ati hoc (abellas et codicillos hoiis sicul nocie nudtis quiescebal. Nbcle quaier
stib cervicali circumfcrebat; sed parum successil aut quinquies soiiniuin inlerrumpebat. Litiganies
labor pravposterus, e( sero iriclvoa(us. Ecclesianj- ailiriiiicbat, eliam cuin calcearetUr et amicireiur.
freijiieniabat seinper rriane ef vespere, ef npclufriis; Elbqhens erai ; liiiguam GfiEcatri inelius iniellige-
horis, el sacrificii lejnpore, qiiaiiiiirivei v.ilefiidp,i bat quam proiiuniiabat. Hucusquc Eginardus de-
pefriiiilcbai. yEdituos inonebat, ne in ea iiiderens' scribil inores et foimam "Caroli. Turpiriiis taincn
aliqriid aiit' sbfdiduriv remanerel; laniamque co- archiepiscopiis de illo dicit i « Carolus rex brat ca-
"
piairi'.tribiii( vasoruin cx aiiro e( argentb,; ei;sacfa-' pillis bruiius, facie fubeiis,; corpofe decorus • sed
ruiri vesiiuiri iitiie janilorihjis quidein, qiii exlreiiii 'viSu feruS. Sialura ejus septeiii. peiluiii :iii loiigitiir
ordinis sunl, in privafp h.ibilu riiiiiisirare iiecesse diie : snoriim dicO, qiii efani longissinii. Renibns
esset. Legendi et psallenili disciplinam diJigeivtis- ,Ij erataiiiplissinnis, venire boiigruus, bfacliiiset cru- '
siriie emendavit. Non Jegebai vel caniahal soliis ;'.'; iibiis grossus, Oiririibiisartiibus fortissitiiiis, cefta-
sed siibmisse, et iri (bmiinine. liiler Cceiiaijdiiriiaut iiiirie dbciissiriiiis, niiles acefriiriiis^ Facies ejiis iii
aliquot acroama, ant lectoferii audiebat. D,cleCla- lorigitudiiie habebaf iinum p.iljnuni Ct; diinidiuin,
- balur libris S. Augusliiji, niaxime De civitaieDei. bafba iiiium, iiasiis circiief diiriidiuiii. Ffons; ejuis
Pauperes sjisleniabat, non sohiin jn srio regnb, seil crat unius ped|s ; bculi leoriiiiiscip.Ullabant ut caf-
ei (rans inarja, in SyiJa, iii ^EgypiO, iri Africa, iri buriculi. Snpefcilia 'bcii.iqfuhi ejus diinidium pal-
Jerusalem, in AJexandjJa, iii Carlhagine ; pt ideb niuiii habebaiii. Qiienicuiiqiie ifatus apefiis bctilis
exterorum regum amicilias exopiabat, ul pauperi- aspexisset, siaiiriv perierriliis eral. Cinguluni, quo
bus ChristiaHis, qiii sub ipsis efant, aliquod iride cingebatur, ocio palniis exleridebatur, praeier illuil
refrigeritini ficret, Oihniiim ,jia(ipiiuih qiiai siib eb qubd depeinlebai. Parufn: panis coiriedebat ; sed
erant jura, qtiae scripta non erant. describi fecit : quarlam parlerii arietis, auf galliiias duas, aul an-
et iiiteris mandafi. Barbara et aiuiquissima car- ssereni unuui, aui spainlain p.orcinam, aijl pavo-
inina, ;quibus veferum rcguin actus e( bella cane- nein, ant grueiii, aut leporem iiitegriim etlebat.
baniur, scripsii. Inclioavil e( graminaycairi paffii Modicum vlnnm et lynvpliain spbrie bibebal. Tantac
 839 HELrNANDIFIUGIDI MONTIS MONACHI 840
fprtitudirijs crat, quofl miljtem armatum super JI ^ lanl. 1'ons de navigiis ila faclus est de anchoris cl
eqiiiiiii scdenlem, a vertice capitls usque ad bases liinilius, lii jiiiigi el dissolvi posset.
siinul ciini equo uno iclu prbpria spata secabat: '794. Ileriirn lctlio condeiiiiiala esl.Feliciana ha>
qnatuor ferraturas equoruin siinul iriaiiibus facile resis iiv Frariconefurih. Ibi niortua est Fustrada
extendebal; mililem armalum super palmani suam rcgina, et in Sanclo Albaiio lumulala. -Pseudosyno-
aler.ra usquead capui 'suiiiinsbla manu yelbcitef ele- diis'"Gfaecbriirii, quam falso scplimam vocant, pro
vabat. Eratdonisiargissinvus,iiijiidiciiSrectissiintis, adofandis imagiiiibus. rejecta cst a pontificibiis.
in locutione luculenius. In quaiuor sbiemiiilatibus Conslanlinus iinperaior mulios principum sibi snb-
per circuiuin aiini prsecipiie curiam suain in Hispa- jeclos ocnlis prival. Caroltis mullislinguis erutliliis,
nia teneiis, coronam regiam e"t sceptruni gestabat: barbara et aiitiqiiissiina carhiina, quibus vcle-
die scilicet Naialis Doiriini,- die Pascliae, ct Penie- ruiri "fegum bclla et actiis canebantur, scripsil,
costes, et S. Jacpbi. Aiite iribiinal ejiis spata niida veiitos duodecim propriis noininibus appelJavit;
ferebatur. Circa lecuini ejris per singulas noclcs ciiin antea uuaiuor lanium cardiiiales nominaren-
assidue 120 viri forl.es vigilabant: qiibrurn 40 tuf.;
pfi.mam noctis vigiliain agebant; decem ad capiit, 795. Saxones virtuie Caroli conterriti reddunt se
cl 10 ad pedes, 10 ad dexleranv, et 10 ad Jaevatii, IB Christi iitleij et regis fidclitaii. Carolus ecclesias
lenenles iri dextera nudam spaiani, iii siriislra can- ornavil sacris vasis ac vestibus. Exslruxit Aquis-
delanvardentem, lU. singulas vigilias agebant reli- grani liasilicam plurimae pulcbriludinis : ad ciijus
qiti:, vicissim dorinienles. Galafer Admiraiidus To- striiCljiram cblumnas et-marmora a Ronva et Ra-
leli illuiii in pueriiia exsulantein ornavit iiabitu nli- vcnria devehi fecil. Haric exstfiixit in honorcm
litari in palaiio Toleti. idein Caroliis posiea occi- beatae Virginis. Fecit etiam ibi balnea calida et
dit in bello Braimaiiliihv, magriuiri bl superbiim frigida aqiiaiemperata, e't palaiiura juxla eCCJe-
regcm Saracenorum, inimicum Galafri. Mulla san- siam. Ecclesiam vefo illarri depiiig fecit veteris et
cforiim corpora in." . . . collocavit. i Hticus- riovae"lCgis lhsforiis; palaliuin bellis ljispanicis, et
que Turpinus. Caroli niagisler Aibinus multa scri- sepiem liberalibus artibus. Adrianus papa inoriiiir,
.psit : inter quse eminentlibri De S. Triuitate, scri- ciijils mors ctini nuniiata essel Carolo, sic flevit ac
pti ad ipstiin. Hic ergo jussu ipsius iegis divinam si filium amisissel. Carolus cum aliquando obsessus
iiistoriam correxit. Quando enim Attila persecutor essei ih urbede Warmatia a tribus regibus, Wan
Ecciesiaaregnabal, fere btniiia vblniriina Christiariae dalorum, Frisionum et Saxonnni et eprum exerci
religionis ab eo deslructa surit. Ideo,ut ait Joan- libusiii turre qtiadam, tunc tempofis Roihiandus
, ries Belelh, Alcuinus fecit liisloriam de S. Triui- < " riepos ejus bbsidebat urbem Gratianopolim, quam
laie, et de B. Stcphano, et eas obtulit Adriano septem annis obsedil. Subito venitad eriirinunlius
_papae: qm respuUiilam de Trinilale, dicens: «Sicut ex paire Carbli, u(sibi succurrereu Turic Rodnan-
noii esl plTicium unitatis, ita ncc Triniiatis. Sed dus valde anxitis quid ageret, tribus diebus non
- cuiiv Deus trinus el uiius sit, et unitas et Trinitas, mantliicavit nec bibit, sed in precibus niansit cuin
cnr non fia.t pfiiciuin. de S, Trinilate, 'qure ;Deus suis exercitibiis." Teflia die illo orahte corrucruni
.est; sicui.de.ipso Deo, qui et primtis, et uiius iriuri Graiianopolis, et expugnaiis paganis profecius
esf?. . est ad avunculum liberandiim, qucin el Dei auiilio
est .Hunn.oriim liberavit. Traditur quod Jtilius Cicsar ad expugnan-
791. iCarolus reghu.rii.Ayiii-pfiiin,-jd dbs Hispanos, qui sibi Iribiilum nolebanl reddere,
terr^ rnafique iiiupelij, bi bos fugat. Constantiiius
tres gemes inisil : NUbianos, Scoibs, Cornubianos
-«nialreinsuam Ireriblri iinperio priyal, solusrjiie ini-
caudatos, praecipiens eis, ut omnes mares Jnterfice-
'•'pcrat a*hiiis<$epteiif.
ferit, feininas reservafeivi."Qui per mare terram in-
792. Conslaritiiius egressus ChafdamO Bulgari gressi, confiactis navibns suis, ab urbe-Barcinona
turpiter viHciiur. CJiardariitis subiaio omrii regio n iisqiie adCaesar augiislam, etab urbeBayonna usque
. afparatudiiatur, fliresisFeliciafia iii RCgiiaiiesbfifili ad nionlem teque CUiictagladio: et igne vastaruni;
, coiam Adiiano papa, damriaCur ab' ipsb FelicC.^Hic ollfa auleiri iransire nequiveruni, qriia caslellani
asseiebat Filiuni Dei in diviiia naliira vernni esse, adunafi eos ejeceriint. Qui fugientes ad montesriia-
jn lnunana adppfiviim; uiiairi persoiiani DcJ^iiio- rinos, qiii sunt Jriter NagreameiPampiloniam, et
niinis dividens in duas pefsonas vefi"Filii et adopti- Bayonnaiii; veisus niarilimam in ierra Biscogiaeel
"
. vi.^ippinusCarpli ex coiicubiha filius, pulclier facie, Alaniae, ibi liabitaules, nmlla-castra aediiicaverunt;
. Sed gibbpsus.aquibusdaiii regriiFVahCoriim proce- interfecefDritque omnes niasciilos, qiiorum uxores
... ribus pfpmissipne rcgnJ iltectiis.iii Bajoaria ebiitra vi sibi -rapiiefuiil;: ex quibtis filios gertoeruni, qni
jiairem^conjiirai; qiii post IVaudeiVvdelectam,:-et . dicunlurNavarri, quasi iibn veri.idest non lcg:U-
:.: .coivjuratbruni daninaiioiiem, in rivonasterio Pruinia mi, nec de vera pfOgeiiie geiierati. Navafri etiani
,: el yolenset cpacius feligipse vixit, et usqne -ad li- prius dicli surit abiirbe Nadaver, quam bealusMal-
riein vifae DeoM rniiilavit. Cbmplices coiijiirationis ibaeiiscbnyefiit ad Dbmiuum. Ilanc terram Navar-
:quidam exsiliaritur,paticiperiniuntur. rortira .simul et terram Basclormn dedit Carolus
193. Saxones in fide Dei ct iidelitafe regis vacil- Rritannis ad habiiandum, postqiiain Hispaniaiu
 8« CllRONICM. —LIB. XLY. AN. 801 842
acquisivi(,ferram Castehanoriim Francis, tefraini;A tiiium, posireino loti populo multa erogavit. Mulfa
Nagrese et CaesarauguslaeGraeciset Apulis, terrain inonaslcria amplissimis redditibus ampliavit. Misii
p
Arragonis Picfaniis, terram Alahdalosiae juxia ma- Leoni papa? cenium yiginli niaiicuias pro henedi-
rittma Teutonicis, (erram Porlugallortim Dacis et ctione, et impetravil ab eo u( Ethelardo episcope,
Flandris, (terram vero GallaeciaeFranci inbabitarc . successort laiiibrilhi pristina dignitas, quam ei OfTa
noluerunt, quoniam aspera illis videbatur. Ilanc rex absluleral, redderelur. Egberlus autenv rex
aulem lolam terram Uispaniae quomodo Caro- Canluariiariim in Franciara venil ad Carolum, ut
lus racquisierit, poslea narrabimus in loco compe- discipJinam regnandi a Francis acciperel. Est eniut
tenti. gcns illa et exercilatione virium, et comilate nio-
796. Post Adrianiiin sedil Leo papa nonagesimus ruin, omnium occidentaliuiii facile princeps. Defun-
ociavus annis vigiuti, mensibus quinque, diebus cio Britliico rege Westsaxonuni Britanniam rcdiit,
sexdecim; qui mox claves confessionis sancti Petri el regnavit anno Domini 800, regnanle Carolo in
cum vexilloRomanaeurbis CaroJomisit. Withan rex Francia anno regni sni 54. (800.) Geus Avarorum
Abroditorum a Saxonibus perimiiur. (797.) Henri- afide deficil. Caroius Romam vadil, e( ibi (o(a hie-
cus dui Forojulii exspoliato in Pannonia Avarorum " me residel, et Leonem papam in sede sua rciocat,
principe Yringo, inatstimabilem thesaurum ejus reos Jegaliterdamnat, et omnes moius Roinanorum
inisit regi Carolo. Thudin princeps Avarorura se el sedai. Baleares insulae auxilio Francorum a Sara-
patriam suain Carolo dedit, el gratiam baplismi re- cenis defensantur : per Widonem CaroJi diicem
cepit. Brittones vincuntur, et in dedilioneni recipiuiitur.
798. Haldefonsus, rcx Callaeciaeet AsCurke misit Girardus dux Bajoariae in Pannonia Avaris congres-
Carolo papilioiiem nvirx pulchritudinis. Irene impe- sus perimitiir. De quo in visione Weihini legitur,
ralrix facta eSC,Coiislanlino lilio suo a suis excaeca- quod inter niartyres annumeratussit. Iu mcnse Ju-
lo. llaec legatos misit ad Carolum Aquis de pace, lio aspera pruina gelu concrela bis fu:l conlra nalit-
Micbaelem pairicium Frigiae el Theophiliiin pre- ram; sed nitfructibus nocuit. (801 ) Romani, qui
sbrierum. Hoc annosidus, quod dicitur Mariis, a ab imperafore Consiaiitinopolilano jamdiidum aui-
superioris. annt Julio meiise usque ad hujus anni :•. : nio desciverant, occasione accepta, quod eis.impc-
Julium, nusquam in tolo coelo videri poluit. Aide- raret uiuiier, quse filium suum excaecaverat, uno
fonsus rex Gallseciaeel Asltiriae depnedata Olysipona oiiinitiin consensu Carolo regi imperalorias laudes
utikna civitate Hispaniac,insignia victoriavsuneleri- acclamanl, eumque per nianum Leonis papae tcrtij
cas, mulos et Mauros captivos Carolo misil jier le- p( liujiis nominis coronant, Caesarem et Augiisluiu ap-
gatos Frojiun et Basiliscunv. Irene imperat annis pelJant. Nam in die Natalis Domini cum rex ad
quatuor. Tbalin llispanus Barcinonse praefectus se missam anie confessionem beati Petri surgeret ab
Carolo dedil, et Barcinonam, quae ab illo descive- oralione, Leopapa coronam capili ejus imposuit: ci
ratj fed'lii. Carolus Saxones gravi pralio vincit. a cuuctc pojmlo Romanorum acclamatum est : Ca-
Sol obtenebratus esl per dies 17. rolo Auguslo a Deo coronato, magno e( pacifico im-
799. Conslantinus imperator et caecus moritur. pcraiori Romanorum viia et victoria; et post lan-
Barciiinna Saracenis reddita a Caroli militibus est des acclamatas ab .apostolico more auliquoruni
obsessa. llcnricus dux Forojulii a suis perimilur. . principum adoralus es(, et abJato patricii noinine
Leonem papam celebrilatem iitaniae majoris agem- imperalor et Augustus est appellalus. Pippinus filius
leiu Jiouiani capiunt, iiuguam ei et oculos evellunl. Carbli rex Italiae ordinatus est. Posf paucos dies
Ili eranl consanguinei Adriani papae. Voce autem jussit imperalor eos, qui pontificem superiori anuo
et visu divinilus aposlolicp reddilo, iteruni oculos deposuerant, exliiberi, et liabita de eis qiiaestioiie,
etbnguani eruuntei radicilus. Qui de maiiibus eorum secundum legem Romanam, lanqtiam rei inajesta-
erulus ad CaroJum fugit. Baleares insulae Carolo se lis, capile damnati sunl. Pro quibus tamcn papa
dedideiuni, quia priori anno a Saracenis deprajdata; IQ pie intercessit, ut nec viiam nec membruin perde-
ftierant. Claves urbis Oscae ei allatae sunt. Tola rent; el ideo exsilio depoftati sunl. Cuju* faciionis
Brilaiiniae insula Carolo subjugatur. Pluvia sangui- principes fuerunt Paschalis nomenclafor, et Campu-
nis in Eboraca Civitale fuit iu Quadragesima. Eg- lus sacellarius, et mnlti alii Romani nobiies. Cum
berius rex, Canluaritaruin, cognomine Pren, a Ke- autem iinperaior vellet audire crimina papas imposi-
imifo rege Wesisaxoniim vinctus abduclus esl; setl ta, et eoruin nullus probator existeret, ipse papa
apudWincclcoinban, ubi ecclesiam, quse adliuc su- coraui onvni populo in basilica Sancti Petri Evange-
perest, Deo xdificaverat, ipsa diededicalionisregem liuin porlans conscendit anibonem ; invocatoquo
capiivum manumisit, in conventu tredecim episco- sancloe Trinitalis iioinine, jurejurando ab objcctis
porum, et decem ducum, ex quibus nullus largitatis criminibus se purgavil.
rcgiae passus esi repulsam. PraeCerilla quoque xe- 802. Carolus primus Francorum Romanis impe-
nia, quae magnates acceperant. iuaestiinabilis prelii rat annis 13, diviso a Constaiitinopoli imperio Ro-
ct nuuieri uiensilia, vesles, equos omnibus qui niano, evoiutis annis circiter quadringeulis et sexa-
agrosnon babebant dedil. Kcnulfus rex libram ar- ginla oclo, ex quoBizanlium Thraciae civiias a pri-
genti presbyleris, nvarcam auri, monacbis solidum mo ConsiaiiUiio iii iiovatn ainpliaia, ct in regiam
P*TliOL. CCXH. '27
 845 HELINANDlERIGIDI MONTISMONACHI 844
nrbeni istexaltala; ef translata est in illam omnis X t (iina parle scriptuin erat":"«Quadam nocte in exstasi
Romanae digniiatis gloria, el in sedem Rpmani im- factus, viui anie leclum meum quemdam j'uvenem
perii- dedicata fuit, el nova Roma appellata. Carolus stantem, qui me blande vocans, paxillum tciigit, et
«t>vronvne imperium suum legalos ad facieridufnju- ait : Coiistantine, rogasti Dominum auxilium ad
'licium et justitiam dirigit, et legis capiiula viginti hancrem; eece, accipe Caroluiri Magnrim regem
/ia instituil. Amimuelim qui et Aaron, rex Persa- Galliae, Ecclesisein Domino propugnatorem. Et os-
rum elephantem, quem solum habebal, Carolo mi- lendit mihi quemdam militem armatum, et ocrea-
sil, cujus elephaniis nomen erat Abulabat; et prae- tum, et loricatum, scutum rubeuin liaiieiiiem, ense
ter eurivmuriera. Imperatore apud Spolelum existen- pravcincium, cujus manubrium erat purpureumi;
le, pridie Kalendas Maii, hora noclis secunda, hasta altissima, cnjus cuspis sacpeflammas cmiite-
lerraemotus maximus factus est, qui lolam concussit bat; et in nvauu tenebat cassidem auream, et ipse
Ilaliam; quo motu tectum basilicseBeati Pauli apo- senex prolixa barba, vultu decorus, statura proce-
stoli magna ex parle cum suis trabibus decidit: et rus, cujfis oculi fulgebanl lanquam stellse, et canis
in quibusdam locis urbes et nvontes corruerunt. Eo- cajiut albescebat. Age jam, Augusle, qui visionibus
tlem anno loca quaedarricirca Rhenum in Germania Dei refugil obedire, minime culpam poterit evadere.
et in Galliairemlierunl. Pestileniia propfer mol- 13Enimanuel. . . . Jesu, in Domino gaude, memor
litiem hiherni tempbris facta est. Barcinona capta, ejus fungere Jaude^justiiiae zona lumbos, caput at-
biennio jam ante obsessa. Zalus prsefeelusejiis, et que corona perpete subjungat le Christus, honore-
alii plures Saraceni comprehensi. Rheate civilas que siriiigat. Nil opus est ficto, Domini quojussio,
Italiae capla et succensa. Rozelinus praefeclusejus dicto. Ergo tene lundtim Domini praecepta secun-
cuni Zalo missuS esl in exsilium. Sanctus Salvius dum. i Hic ipse Conslantinus sexies expulerat
episcopus veniens ab Aquitania ad fiscum Yalenlia- paganos ab Hierosolymis; sed lamen praevaluerant.
nas, marlyrizatur.a Winigardo filio Genardi procu- Hi legaii regem Parisius invenerunt, et epistolas
ratoris ipsius loci : qui sacras vesles, quibus ille tradidcrunt. Quibus perlectis rex lacrymari coepit
ulebalur in celebratione missae concujnefat, qriia pro sepulcro Doniini. Has epistolas jussit rex exjio-
preiiosae erant. Super cujus iriartyris corpore requi- riere Turpinum archiepiscopum coram omnipopulo.
rendo Carolus tertio divinitus adirionilus, corpus Quibus audilis, oranes proficisci regem preca-
quidemJnventum horiorifice sepelivit, interfectores baiiltir. Quo auditp, mox rex ediclum proposuii,
ejns gravi pceaa muliavit, nec tamen propler hoc ut omnes, qui possent arma ferre, irenl secum
Ulliodivina in eos cessavil. Legati Caroli ab Aaron contra paganos ; elqiti non iret, ipse et filius ejus
ammlia venientes, inier caetera munera, etiam cor- C servus quatuor annorum esset. Itaque iuaj'orein
porat sanclorum Cypriani marlyris Carlhaginensis exercituni, quam unqualn antea habuisset, congre-
episcopi, et Sperati primi Scillilanorum, et capul gavit, et pfofecli sunt. (35) Cum venissenl autemcis
Paritaleoriisiriartyris.inFfanciamaffefuht. Sed non Jerusalem in nemore quodam, qupd vix duarum
tlicilur ubi posita fuerunt. dierum spalio solel transiri, in quo erant griphones,
Et no(andum, quod haec omnia, et primus ursi, leones, et ligres et aliae ferae diversae, Caro-
annus iinjicrii Caroli in quibusdam Chronicis lus putans illud ppsse se transire uno die, ingres-
anno priori adnotanlur, id est anno Domini 801. sus esl cuin cxercilu. Adveniente nocCeet exercitu
JNicephoruSIrenem imperio depositam exsilio re- errante, Carolus praecepit castra metari. Transacto
legai, et oclb arinis imperaC. PaCriafcha Hiero- aulem noclis siienlio, rex in lecto suo accubans
solymitanus pro benediciione claves Dominici se- inchoavit psalmos ; et cum dicerct Iiuiic versum •
jiulcri, ct loci Calvaria!,: et claves civitatis et Deduc me in semitam mandatotum tuotum, quit.
monUs cum vexillo Carolo misit. Legitur quod eo ipsam volui (Psal. cxvm), ecce ad aures ejus evi-
tempore, qtio Carolo datiim est imperium Roma- dentius vox cujusdam alitis prope lectuin ejus cla-
imm, pairiarciia Hierosotymitanus de civilate ex- U niantis audita esl : quam qui aderant audieutes,
piilsus a paganis, venit ConsfaritinopOlimad impe- expefrecti sunt. Rex aulem psalnios continuavit
ratorem Coristantiiium, et filium ejus Leoncm, et usque ad illunv locum : Educ de custodia animam
cum eo Joannes Neapolis sacerdos, e( David Hiero- .meam (Psal. CXLV), etc; Quem cum diceret,ales ice-
solymi(anus archipresbyler; qups ille ad Carolnm rnin clamavic : France, quid dicis? France, quid
cum epistola Joaivnis patriarchae manu ipsius scri- dicis? Hanc alicem proseculus esl rex parvula se-
pta, et cum stia epistola manu ipsius Gonslaniini mita, donec recognovertiut callein, quem tlie prane-
scripta, et cum duobus praefaiis, fueruntduo.alii le- rila amiserant. Peregrini-dicunl, quod ab illo (ejn-
gati Hebraei, Isaac ei Samuel. In cujus epistolaeul- pore coeperuhi attdiri alites sic loquentcs in illa

(55) Qnod de peregrinatione Caroli Magni ad loca
saricla Jerosolymiiana, et eorinn a doiriiiialioneSa-
racenorum ereptioiie referl auctor, et de avicula
ejtis per silvas ei itinera ignoia ductrice, fabulo-
suin est, ut liisiorici recte deinonstrant e.vEginardo
«eSlorum Caroli Magni oculato tesle et scriptore.
Intle -auiem nala est fabula ijla, ut ait Dn PJeix,
quod Aaron Persarum rex, et dpminus toiius Orien-
tis, ul graiiam Caroli emerereiur, munera pluriina
ei miseril, ei Jocorum sacrorum dominium et pos-
sessionem ei Iradiderit: Unde postea crediium est
^aderiiloca a.Carolo armis fuisse recuperata
 813 CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 805. . 84«
lerra. Fugalis paganls, et recuperata lerra, petivit: & iralierelnr, sanatus esl pucr quidam, sinislram
rex licenliam repalriandi ab imperalore Constan- nianum el totum lalus sinistrum ab utero habens ^
linopofitano et patriarcba Jerosolymitano. Queni aridum : et 'cricurrit ad- eccl.esiam, dicens, quod
per unum diem relinuit imperator apud Conslan- circa horam nonam leclo j'acens, quasi in exstasi
tinopolim, et inlerim parari feeit ante porlas civi-.' jmsiius, videre sibi visus est quemdam canutum
talis anlmalia diversi generis el coloris et auruin fabrum adurica forcipe extrahere ex siriistra rrianu
et gemmas. Carolus aulem, ne. inurbanus vidcre- sna, et siuislro pede similiicr arido, clavuni, ct a
mr, si nihil acciperet, qnacsivit consilium a proce- latere lanccam. Data sunl prseterea regi Garolo fru-
ribiis stiis, quid facere deberel. Qui responderunt, sttim crucis Dominicae et sudarium Domini et
a nullo eum debere murius atiquod accipere pro> caiuisia beatae Mariae,et fascia, qtia pucriim Jesimi
lahore, quem pro soliiis Dei amofe susceperat. Qui in cunabulis cinxit et brachium sancti senis Si-
ktidans consilium, jussit omnibus suis, nl omnes meonis. Qnaeomiiia rex recondidit in sacco dcbul-
res appositas nec respicere dignarenlur. Tandem banio lergore facto ec ad colium suiim suspendit
adjuratus et coaclus, atiquod munus pro amore ad instar perac. Veniens aulem ad casirum, nomine
Dei suscipere, pelivil de reliquiis passioriis Domi- Lignedo, ptierum morluum per tacluai rcliqularuin
nicae.Iniio ergo consilio, indictum triduanum jejii- B snscitavit; ec quinquaginta a;gri promiscui sexus
r.iuin omnibus noslris, et duodecim personis Grae- ibi curali suiii. lbi sedit Carolus sex mensibus, et
cis, quaeelecCaesunt ad hoc sanctuarium dividcn- uno die. Venienteautem eo Aquisgranuiri, sanaii
dum : lertia dic.CaroIus peccata sua confessus est sunt caeci innumeri, febricilantes innumeri, daemo-
Ebroino archicpiscopo, deinde utrique clerici psal- niaci duodecim, Jeprosi octo,paraIyticilS,cIautli 14,
mos cum liiania inchoani. Cum autem Daniel Nea- manci 50, gibbosi S2, caduci 65, gutturiosi pltires
politanus antistes aperuisset ihecam, in qua spinea et ex vicinis locis quamplures. Denique indixilper
cprona eral, lantus odor inde exiit, ul onvnes pii- totum orbem, ut ltlibus Junii venirent Aquisgra-
larent se in paradiso csse. Tunc Carolus pros.tratus num, videre reliquias quas de Jerusalem et tie
in pavitnenlo, plenus fide oravit Dominum ut, pro- ConsCantinopoliadduxeral, prius peccata sua con-
pier gloriam nominis sui, miracula suae passionis fitentes, et slalulum. esl ibi, ul semper qiiarta feria
c( rcsnrrectionis fenovarct. Et cum orassel, sia- jejnnioruni qualuor temporum in mense Junio fieret
lim ros ccelilus veiiiens lignum iiiftidit et inebri- indictio ista reliqniaruin. In boc concilio fuit Lco
avit et Dores emidere fecit; (antaquc lux cum odore papa, et Tiirpiuus archiepiscopus et Achilleus
atlfuil, u( omnes sua veslimenta coalestia csse pu- c. Alexandrinus episcopus et Tlieophjlus AnCiochentis
tarent. CunvqueDaniel adunca forcipe robur ipsius ec ajii plurimi episcopi ec abbaces. Jbi eciam susci-
ligni.secare inciperet, tunc uvagis et magis florere Caius esc morcuus. Miruin valde est, quod de toto
«oepii.Tunc Carolus i» arboreo pallio, quod ad boc hoc itinere Caroli Jerosolymiiano, in quo tam prae-
praeparaverat, stiscepil de floribus et implevit uvan- clarum opus faciuni est, ut est acquisitio terra»
lunvsuunvdexlrum,dchinc alium uvanlum ad susci- Jerosolyiniianse et (anta miracula quae per has re-
picndas spinas praeparans, tradidit illum cum flo- liquias facta sunt, nihil omnino apud Lalinoriim
ribus Ebroino archiepiscopo : cuinque utriusque chronographos adnotalum reperitur. Inliocauiem
oculi prae lacrymis impediii essent, ille putans se prsescns narratio resuliare videtur hlstoricavve-
accepisse et iste dedisse, uterque uvanlum dereli- ritaiis, quod dicit patriarcham Jerosolymilantim
quit: qui fere unius lvorae spalio pcpendil in aere : venisse Constantinopolim ad Constanliiiurii impe-
ctimque alterum uvanlum rex spinis iinplcsset, et raCorem et filium ejus Leonem.eo Cempore, quo
illuni episcopo iradore voluissel, vidit illum primum dalum est imperium Romanum Carolo, ciim uter-
pendere in aere, que istorum, id esl Coristantiniis et Leo filius, eo
Post haec cum flores de uvanto ejieere cuperet, tempore quo imperiuni Romanum Carolo dalunv est
conversi sunt in manna; et boc manna modo es, D I jam mortuus fuerit. Potesttamen iiUelligi,iinperiuia
apudS. Dionysium : quod mulli putanl esse de illo Romanum illoruui tempore tlatum Carolo, id est
nianna anliquo, quod ptuit Dominus in deserto. oblatum ; quia legitur Cafolus olusquarri 50 annis
Omnes qui ibi aderant, ad otlorem florum sani simplici nomirie rcgis coiiieriiiis fuisse, ab impera-
facti sunt. His ita gcslis, ecce lurba infiniia eccle- loria appellaiione se temperaus, quamvis saepe ab
siaui violenter intrans, clamare coepit: «Yere hodie Auriario papa inviiarelur.
eslresurreciionisdies.iNam odor defloribus exiens 803. Irene imperairix in exsilio morilur. SIGEBER-
lolam civiiatem impleveral et trecentos et unum TUS.Carolus omnes Saxoiies traris Albiani morances
aegros curaverat. Qtiidam aeger ibi erat, viginti in Franciam iraiisCulit; pagosque eornm Abrodiiis
(res annos et nverisestres habens in infirrnitate sua, dedic. EGINAHDIJS. Caroius, confeclo bello Saxbnico,
caecus, surdus ei mutus. Hic in exlraciione spineae decem rivillia hominum, ex his qui utrasque ripas
coronse"visum recepit, in sectipne" audituni, in flo- Albii ilnmiiiis incolebant, cum iixoribus et pafvulis
rum emissione loquelam. Post liaec praefalus Da- iraiistiilitin Galliam ct per loca divisil. IterivSIGE-
niel Dominicumclavum nvanibuselalis regi tribuit. BERTUS. In Italia civiiates Ostana etLuceria coniia .
Qui cum de alabastro, in quo reconditus erat, ex- Carolum sciilienies, in dedilionem accipiuntur.
847 HELINANDIFRIGIDIMONTISMONACHI 848
Carolus per omne impenum suiim justiiias facif,. A norum te fecif, sic ad praeparandumuer meuin e(
et legis capiiula 29 inslituit. Aaron ammiras cuin tiberandam lcrram de manibus Moabiiarum, te in-
(recenUs millibus conlra Nicepliorum ascendif : ler omnes, ut libi coronam acternse retribulioivis
qnod non ferens Nicepborus, lurpe fosdus iniil, exinde pravparet, elegit. Via sicllarum, quam in
•paclus se ei dalurum annuaiim triginla millia nu- ccelo vidisti, siguifical quod tu, cum rivagno exer-
niismatuiii et tria millia in Iribuliim capitis sui et citu ad expugnandam geiilein paganorunvperfidanv
iria pro capite filii sui. In aliis Clironicis, de hoc et liberandum iier meiim et ad visiiandum sarco-
annolegittiT sic : Irene a GifCcisdeposita Nicepho- phugum meum, ab his oris usque ad Gallaeciam
rus imperal. Qui misillegatos adCarolum. tn hiemc iiurus es, ei posl te omnes populi a lempore prae-
iaclus est terraemotus circa Palaiium et mor.talii.as senli usqne atl fmem. saeculi. » Taliter ajiparuit
subsecuta esl. ln Mantua civitale dicitur sanguis apostoltts Carolo (ribus vicibus. Posl haccperrexi(
Clirisli fuisse repertus. (804.) Leo papa in Fran- Carolus illuccum magno exerciiu; cumque obsideret
-ciain ad Caroluni venit. Nicephorus fcedere cum Painpiloniam tribus mensibus ct eam capere uon
Saracenis soluio miilla incommoda inlulit impe- possel p.roplermuros ipexpugnabiles, oravit saneiura
rio suo. Godefridusrex Danorum mulia conira vici- Jacobum, til propler honorem nomiiiis sui daret
-nas gentes abutens insoleniia, pacem a Carolp petil. B 1 ei capere civilalem. Tuiic muri fuudilus corruerunt.
Avares, qui et Htinni, longo cbntra Francos bello Qui de Saracenis baptizari voluerunl, rescrvati
perdomili, inhoc ultiino bello omnem gloriam et sunl ad vitam ; qiii noluenuit, occisi siint.
nobiliiaiem perdidernnl, Frarici nullo praelio lan- His audiiis mirabilibus, onnies urbes se dedide-
tum diiati sunt. Tantum auri et argenti et toi spo- ruiit; et facta esl tota lerra sub tributo. Denique
lia pretiosa in regia Gagani reperla sunt, ut me- visitaco sarcophago, venit ad Petronium, cl infixit
rilo credalur Francos jusle eripuisse Hunnis, qurc ibi in niari lanceam suam, agens Deo gralias et
illi aliis injusleeripueranf. (805.) Romanis et Graecis sancto Jacobo, qui eunv illuc usque perduxit.
seniper fuil suspecla Fr&ncorunv potemia. Unde Poslea ivit per lolanv Hispaniam a inari usque ad
illud Graccum cst proverbium : Francorutn Philon mare. In Gallaecia tunc acquisivil 14 urbcs; inter
Kexisgiton loy Kexis. Indignanlibus igitur contra tpias Composiella lunc erat parva. In Hispania
Caroium CoivslanUiiopolitanis imperaioribus, el urlvessuiti nonaginta sex; inter quas Osca, de qua
suspeciam habeniibus cjus potenliam, crebris lcga- fuitbeatus Yirieentins, in qua ^olebanlesseiurfes
Jionibus fcedere firmissimo Carolus eos coiiciliabal. nonaginta. In Peuonissa fil argentum opliinum. lu
Avares non siiifcreiiies infeslaiionem Sclavorum, ' eivitate Accinclina jacet beatus Torquaius, qui
Iocuinliabilandi inter Saluriam " Juit beali Jacobi cliens; ad
impelranl a Carolo cnjus scpulcrum afbor
ei Charanlanum; ibique sine regni nomine resede- olivae tlivinilus llorens liialuris fruciibns onusialur
ruiit sub dilione Franeorum. Carolns filius Caroli periinumqueiuque annuin in ejus soleinniiatc,primo
Roemianos rebeUsrUcs devicit el Lethoneis eorum tdusMaii.
<Jucemperemit. Cuncla terra nispanorum lunc Carolo subjecta
TJJHPINUS archiepiscopus in historia de acquisi- esl, terro scilicet Alandalus, lerra Pardorum ,
tione Hispaniae. Carolus postquam mulia rcgna terra Castellaiiorum, terra Maurorum, iellus Na-
acquisierat, proposuil quiescere a pracliis : sla- varrorum, lellus Portugallorum, tellus Saraceno-
timque intuilus est ccelo,viam quamdam slellaruii, rum, (clliiS Alavarum, lellus Biscaiorum, lellus
incipienlem a mari Frisise, et CendenCeminler Teu- Basclorum, tellus Palargorum. Hartim urbiuui
tonicain ec ltaliam. inter Galliain et Aquilaniam quasdam siivc pugna cepit Carolus : qtiasdam ciiin
£l recte (ranseuntem per Gasconiam et Basclam ct bello magno et arte maxinva,Lucerriam urbcm iiut-
Navarram, el Hispaniam, usque ad Gallaecianv,in nitissimam, quae est in Valle viridi, neqtiivii ca-
qua beali Jacobi corpus tunc latebai incognituin. pere, usque ad ullimuin. Novissime vero obsedit
H.anc vianv per singulas nocies aspiciebat Carolus D eam qualuor mensibus, et facta prece Dcoct sanclo
et cogilabal quid significarei. Cui hoc cpgilanti vir Jacobo, CecideruiHmuri ejus : elesl deserta usque
quidam opcimaeet pulcherrimae formse, ultra quam in hodiernum diem. Quidam enim gurges Atli
dici fas est, nocle in exsiasi apparuit, dicens : <Quid amnis in medio ejus surrexii, in quo nigri pisces
agis, fili mi': i Cui Carolus : « Quis es, domiiie? i liabentur. Haesunt urbes, quas Carolus maledixit,
—« Egb sum, ait, aposlolus Jacobus, alunvnus propter hoc, quod gravi labore eas acquisivil : et
Christi, filius Zebedaei, fraier Joannis evangelisiae, ideo sine liabitatore permanent usque in liodier-
quenv Doniinus supra nvare Galikeae,ad prajdican- num dienv, Lucerna, Venlosa, Caparra, Adonia.
dum populis, sua ineffabili gratia eligere dignatus Omnia idola et simiilacra, qiia? lunc in Hispania
est;quem Herodcs rex gladio peremit; cujus cor- iuvenit, penitus dcstruxii; praeier idolum, quod
pus in Gallaecia.quae a Saracenis lurpiter adhuc est in terra Andalus, quod vocator Salam Cadis, id
opprimitur, incognitum requiescil. Unde rairor, estdeus Cadis :Cadis eiiim proprie dicitur Jocus
cur terram meam nonduin liberasti, qui lot et (an- ille. Salajn Arabice iiiterpretatur deus. Tradunt
cas urbes acquisisti. Quapropler tibi notifico quia, autem Saraceni. quod idolum istud Mabomet. duin
sicut D.oininuspotencioreiu omnium regum lerre- adhuc '/iveret, in suo^nomine fabricavii, etquam-
 $49 CHRONICON.— LIB. XLY. AN. 807. 850
-lam legionem daemoniim arle magica in eo sigil-- A adnolari non potuit. Item undecimo Kalendas Se-
lavit dnrii adhuc viveret. Quae legio lam forliter ptembris, luriae fiiil cclipsis hora noclis leriia,
illud idoluni obtinet, quod a nullo unquam frangii sole in quiiita parle Yirginis exislente, luna in
potuit. Cum aliquis Christianus ad illud appropin- quinta parte Piscium : sicque ab aiini superior.i».
qiial, slaiim periclitalur; sed Ctim aliquis Satacc- Seplembri usqtie ad Scptembrem praeseritis iuiia
mis catisa adorandi vel deprecandi Mahomet acce- ler obscurala esi, et sol semel. Legaius regis Pcr-
dit, recedit incolumis. Si forte super illud ayjs; sarum, nomine Abdella, deluiit imperatori Garolo-
nvirae
qu.tlibet se deposnerit, illico inoritiir. Est auiein munera, papilionem, et lentoria vario colore,
lapis antiquus in margine jnaris opere SaracenicO' magnitudinis et piilchriUidiiiis. Eranl enirtv omma
oplime sculplus, supra tcrrani situs, dcorsiim laius byssina, lam lentoria quam funes, diversis lincla
et quadratus, desursum strictns, et lanlne altiludi- coloribus, et praelerea pallia multa sericae preliosa,.
nis, quantum solet voJare in subliine corvus. Super et odores aromatum, et unguenta, el balsamu n :
quem elevata est imago illa de aurichalco optimo ei insuper horologiuin ex aurichalco arte ineclia-
in efligie bominis fusa, super pcdcs suas erecta, hica mirifice composiluin, in quo duodecim hora-
faciem baberis versus raeridiem, et clavem qnain- rumcursiis ad clepsidranv vertebanlur, ctini lotidem,
dain ingcntemin manii dextera tenens. Quaescili- Baureis pilulis, quae ad comple(ioneii) horafum deci-
cet clavis, ut Saraceni airini, de manu ejus cadei, deban(; el casu suo subjectunv sibi cyjnbaium tin-
anrio qno rex futurus in Gallia natus fuerit, qui nire faciebant; additis in eodem ejusdem numeri'
lotam Hispaniariv Christianis legibus in novissimis equitibus, qui per 12 feneslras coinpletis horis ex-
iemporibtis subjugabii. Mox ut Saraeeni viderinl ibant; et impulsu egressionis suaecotidem fenesifas,
clavem lapsam, gazls suis in terra reposiiis omnes quae prius erant aperia;, claudebant; et alia multa>
fugicnt. Ex aurb quod reges et principes tunc de- ..eranl in horologio illo. Fuerunt eiiivm inier miiner»
dere Carolo, ecclesiam Beati Jacolii lunc per tres-. ec duo candelabra ex aurichalco mirae magniiiitii-
amios in illis oris commorans, augnientavil. Anti- nis el procerilatis. TURPINUSin historia Caroli..
stiiem et canonicos secundum regulam beati Isidori Reverso Carolo in Galliam, qtiidam rex pagaims
ibi insiiluit; camque lintinnabulis, et palleis, et Africanus colleciis exercitibus IJispaniam cOnqui-
libris, decenler ornavil. De residuo auro el argcnto sivil, ejectis et mierfectis cnsiodibtis oppidorum et
immenso, quod de Hispania aftulil, fecit has ec- iirliiiiin, quos Carolus rcliquerai. Qtiibus auditis,.
clesias : BealoeMariae virginis Aquisgrani; Beaii Carolus colleclis magnis exercitibus reversus est
Jacobi in eadein villa; itcm Bcati Jacobi apud ur- „. in Hispaniam : et erat dux cxercittmm Milo de An-
bem Biluricensem ; iiera Beati Jacobi aputl Tolo- glieris, jjater RoIIandi.Cuniauienv .iptitl Bayonnaini
sam; ilem Beali JacObi in Guasconia, inler urbem urbem Basclorum exercitus Caroli hospitaius essei,.
• Axam et Sanclum Joannem Sordue Via Jacobita;
quidanv miles, Romaricus nomine, aegroius ci
ileni Beaii Jacobi apud Parisius inter Sequanam et morli proximus, accepla pcenilemia et cucharistia,
Monteiu nvaiiyrum; et praelcr has, abbatias inivu- cuidanv consanguineo suo praecepit, ut equtinv, qiiem
meras per nvundum. babebal, venderei, et jirelium clericis el egenis.
806. CaroJus reversus in Franciam, parliiionem daret. Quo moriuo, ille equum cenlum solidis ven-
regni inter filios suos fecit, et inde tesCamentuin didit; cl pretium cibis et potibus et vestibus velo-
factum sua ct Leonis papae auctorilale firmavit. citer expcndil. Transactis autem triginia dicbus
Beihemani Sclavis sibi auxiliantibus ubique gras- apparuit ei morluus in exstasi, dicens : « Qjioniam.
santur; sed a Carolo, Caroli filio, fortiter debel- res meas pro redemplione anima) meae in eleemo-
lanlur. Quarto Nonas Septembris facta est ecli- syna libi ad dandum commendavi, scias Deum om-
psis lunae, sole exisicme in decima scxta parle nia crimina mea mihi dimisisse; sed quia injusle
Virginis, luna in decima sexla parte Piscium. eleeinosynam'meanv retinuisii, scias me per (fi-
807. Chumeid amnvireus misstts ab Aaron ad ED ginla dies in poenis tarlareis fuisse : te autenv in
exscidendariv Lyciam, cum venisset Mirream, nisus codcm loco infernali unde egressus sum, die cra-
arcain sancli Nicolai conterere, pro ea conlrivit slina sciasponendum; at mein paradiSo futuruni.i
atiam; et pro temeritate priesumpta tolam amisit Quibus dictis disparuil. Tremefactus ille evigilavii;
classem, tempestate inevitabili persequente. Pridie et cum eadetn die narraret sociis somnium suum,
Kalendas Fcbruarii, luria 17, facla est celipsis solis ^subiio faclus est clamor. iii aefe, velut leonum,
iu medio die, sCante ulroque siderum In 25 parte luporum et ursorum. El ecce ille subito raplus est
Aquarii. Item quarto Kalendas fuit eclipsis limae, a dsemonibus in locuni j'am divino judicio sibi de-
et appariietunt acies iri cadeni nocle nvirae niagni- . siiiiatum. Quacsilus a sociis, vix duodecimo die
tudinis : ec sol stetit in undecima parle Virginis. supra quemdam monlem aliissimum morluus jacens
Natn et stella Mercurii decimo sexlo Kalendas Apfi- loto corpore colliso invcn(us es(; qui mons quaiuof
lis vjsa est in sole quasi parvamacula nigra.iamen dielis dis(aba( a Joco, in quo rapltis fueral. Ibi
paululum superius nvedio centro ejusdem sideris, daemones eum projecerant tribus leugis ih alttinv
quae a nobis oclo dies conspicitur : sed quando supra mare. Post haec Aigolandus mandavilCaroIo
priuium iutravit vel cxiit nubibus impedientibus bellum secundum velle suum, scilicet viginU conlra
 851' HELINANDIFRJGJDlMONTISMONACHI 852
viginti, vel quauraginta contra quadraginla, velI A . Naiilafius de S. Oma.rp.CTiimnisBulgaribus regnai.
centuin eonlra cenlum, vel mille contra niille, velI Aaron aramiras rivorilnr: posl quem regnat Muham -
divos contra duos, vel unum contra unum. Missii mad annis quinqne.
siint ergo cenlum niilitesaCarpIoconlra cenluin, et; 809. Pippinus rex Ilaliae Yepetiam sibi subigit.et
, interfecii sunt Saraceni. Deiride mitluntur aliii non mullo post Mcdiolani obit : el Carolus Yene-
cenluin ab Aigolando contra centum; qui omnesi liam Nicephoro reddil. Qui Nicephorus novis et
inteifecti sunt. Deinde inisil AigolanduS ducentos; injustis legibus onmes suos cxacerbat, et irani Dei
contra ducenlos, qui. statim occisi sunt.' Dcindei in se exaggerat. Godefrido Danorum rege moriuo,
nrisit.dup millia contra duo niillia : quorum qui- Hemingus filius ejus pacem petit a Carolo. Wal-
dani occisi sunt, reliqui fugaii. TerUa die jecit Ai- chandus episcopatum Leodiensem suscipic; qui in
golandus sortes suas, et cognovii detrimentum Ca- Ardenna Andagium ctienobitim construxit. In Tti-
roji; et mandavit ei, ut sequenli dic ptenarium, si scia Populonrum civitas maritima aGraeCis, qui
vellel, bellunvfaccrel. Quod ab utroque commissum Crabiolae vocanlur, depraedataest. Mense Novembri
est. Tunc asliterunl quidanv Cbrisiiani, qui sero> babiiil iinperalor Aquis cpncilium de proeessione
anle diem belli arma sua bellica.sludiosissimepr.ie- Spirilus saneli: quam quaestioneinJoannes quidam
parantes, bastus suas erectas infixerunt in terra, "J Hionachus Hierosolymis primo commcndavit. Cujus
anle caslra in pralis juxta fluvium, qui dicitur, diiriniendaecausa Bemardus episcopus Vormaliensis,
Cera, in quo Ioco poslea bealorum martyrum Fa- ei Adalardus abbas Corbeiae Ronvam ad Leonem
mudi et Primiiivi basilica ingensetoptima jussu et papam missii sunf (54).
auxilio Caroli conslfucta est, el niagna vilta et pin- 810. Ruollona filia invperatoris major natu obiit
guissima. Istas hastas summo niane corlicibuS et oclavo Idus Junii : ei Pippinus rex Italiae filius ejus
frondibus decoratas invenerunt : hi scilicet qui in •ciavb Idus.Julii. Magna fuii bounv'monaliias per
acie proxima mariyrii patniam adepturi erant iii omnes provincias imperatori subditas. Sol septimo
Dei iide : et ulira quam dici fas est, adhviranles, Idus Junii, ct secundo KalendasDecembris; liinauu-
tantuinque miraculum divinae gratiae ascribentes, deciino Kalendas Julii, el decinvooclavo Kalendas
absciderunt eas prope lerram, et radices qu;e re- Januarii, defeceruni. Carolus in (res paftes regni
nianserant in (erra in modum perlicarum, ex se sui ires exercilus misit: iiinnn irans Albiam, qui
ppsiea magna generarunt "arb.usta, quae adhuc in IJiHones debellavit;. allcrum' in Pannoniam, qui
illo loco apjiarent. EranCenim illorum mutiaeliastae reliquiasHunnorum, el Sclavos compressit; teiiiuni
de lignis fraxinis. Mira res, magnumque aminabus, contra Brittones, qui eorunv perfidiam couiudii.
gatulitim, et ingens corporibus detriinenCum. Quid (811.) Carolus filius iinperatoris major nalu obiit
piura? die ci-a-sUnaoccisa sunCquadraginta millia sccundo Nonas Decembris! Hemirigus rex Danoruiu
Christianorum, et dux Milo Rollilandi pater, et moritur ;: post quem duo inler se de regno conten-
equus Carolo pereinplus, Tunc Carolus stans pedes dentes, collidiiniur peue usqiie ad uijdecim iuillia
cum duobus millibus peditum Clirislianorunv, eva- DanOrum. Mogu.nUaepons quingentoruni passuun»
ginavit spaiam suam, liomine gaudiosam, el lruci- longitudinis irans Rhenum, quein Carolusper de-
dayil mullos Saracenos pef niedium. Advespera- cenv annos ingenti labore et mirabili opere de lignis
scente die conversi sunt Saraceni et Chrisliani in construxerat, ita ut perpetup durare posse videre-
castris. Atlera die venerunt Carolb in auxilium tur, ila fortuiCo iucendio tribus lioris conflagraviJ,
quatuor marquisii de locis Italiae, cunv quatiior u(ne una quidem bastula super aquam remanerct.
niillibus virorum bellatorum. Quod ut Aigolandus Carolus rerunv siiarum bseredem Chrislum testa
agnovil, in.fugatn versus esl : lunc Carolus cum inenlo facit; diviso in tres partes quidquid. in re
suis exercitibus remeavit in Gailiam. Hiems nvbllis- iiiancipii babcbal : tCrtiam parienv eorum' pauperi-
sinva et pesliJeris fuit. bus et famulanlibus palatio delcgavii, duaspartes
808. in Britannia post Kenulfum, qui 24 annis D I feliquas in paries viginti unam subdivisit: el me-
rcgnavil, cujus filius Kenehnus puer a sororc inno- tropolilanis episcppis, qui iolidem sibi suberant,
cue cxsus niartyr effectus est; regnavil Kednulfus dislribuit; ila ut metropolis Ecclesia fcriiam assi-
frater ejus aniio uno. Allero a Bertulfo expulsus, gnatae sibi partis haberet, et duas inier suffraga.
venit ad Carolum; per quem, u( ait Sigebertus, neos Cpiscpposdividerel; quarum haecsunl noinina :
regno et patriae fesiilulus es(. Leo papa tertius lega- Roma, Ravenna, Mediolanum, Forum Julii, id esf
los niisit in Britanniam, Adulfum diaconum, na- Aquileia, Gradus, Colonia, Maguntia, Juvanum quae
lione Saxonem : cuiri quo ab iinperatore Carolo et Salisburch, Tfeviris, Senonis, Bisuntio, Lugdu-
niissi sunt itbbates duo, Liriblfridus noiarius, et niim, Yienna, Rbihomagus, Remis, Arelas, Tareu*.

(54) Quaesequebanlnr de belloAigolandi, de Fer- Qtianquam etquaedarajam ante allata sunl fabulis
raculo gigante, de nece Francoruni in Runcia- respersa. Sed illa perniisinius, ui speciuieualiquod,
valle (a), elc, ex Turpiuo, seu vero, seu ficto, ne nobis- viiio verterelur omissio reliquarum fabu-
omisiuvus, uipote fabulosa, et a doctis reprobata.' Jaruin.
ta) Yere tamen contigililla clades,sed noneo nvodoquo ab archiepiscopoTurpiuofabnloseuarrattu.
853 CHRONICON.- LIB. XLV. AN. 812. 854:
lasia, ObVedunum, Buroega.a, Turonis, Situricav. .A.facere, donec ei sanctus praicepil. ifuerunt autern
Unaniquamque parlem sub proprio condilorio sigil- hi duo sancli de terrjtorip Arumnorum. Coi pora
latam reposuii; addens nomen civiialis meiropoli- eorqm jussit Winegardus lalenter apportari.ad.ar-
taiiae.cui mittenda erat. Carolus per quatuor ari- menlum gregis sui, et ibi fossa humo in.medio
nos vitae suae extremos crebris febribus correptus abscondi. Erat aulem in eodem armenlo. laurus
esl; ad exlremum etiarii uho pede claudicavit; et inaximus,. qui semper proliibebat caetera animalja,
lunc plura suo arbilraiti, quam medicorum consilio ne tocum illum aClingerenl, in quo sanccorunv cor-
faciebaf : quos exosos habebat, quia ei assa inter- - pora posila erant, sed abigebat illa cornibus snis,
dicebant, quibus assuelus eral : delectabalur vapo- Erat autem corpUs sancli Salvii primo posilum. iu
ribus aquarum naluraliier calentium. Nicepliorus fossa, el corpus discipuli ejus super illud jactatunj
Bulgariam ingreditur; et quia vicloriae lemperare in modum crucis. Si autein forle conligissei,. ut
nescivit, a Bulgaribus cum mulio senatorii ordinis aliquae sordes ibi cecidissenl, non cessabat taurus
numero peremptus est. Post quem Stauralius tilius per toCamnoctenv, donec pedibus suis locum mvui.-
ejus anno urio. hnpe.rat. dasset. Quaedam aulem fenvina nocte custodiens et,
812. Carolus Ludovico liiio suo coronam impe,- gyrans domum suam in villa Brenilico, vidit im-
rialem imponit, et Bernardum filium Pippini regein ^ mensum fulgorem in loco illo,ubi anneniunv erai,.
Ilatiaefacit. Apud ccenobium Elnonense S. Amandus el cucurril adostium, et vidit duas lampades acr
a Lauihario custode elevatur, anno ab ejus depo- censas tolum locum illunvinantes, velut in meridie :-
sitione circiter centesimo quinquagesimo secundo, et convocavil yicinos, ut miraculum Jioc viderent.
vicesimo die mensis Septembris. In legcnda tainen Factum esl hoc una nocie el altera, et relata est
ejus ponilur hacc elevatio corporis ejus. anno Do- res ad sacerdoles. Eodem lempore rcvelalum est
inini 809, anno ab ejus transitu centesimo quinqua- per angelum regi Carolo, ul mitCcrecValentianas,
gesimo. In quo die visus est idem sanctus in tumulo et diligenlissime requireret ubi sanclus Salvius
suo, vir cano capite reverendus, abslinerilia el ie- cum discipulo suo reqtiiesceret. Quod ei diclum est
juniis pallidus, incbrrupiione membrorum suave per tres noctes continuas. Inventique sunt, prooenlp
fragrantium quasi aromaiicus, ac toto corpore in- eos Genardo; ec adductus est Genarduset Wine-
contaminaius, dormienti simiilimus, vestimentis gardus filius ejus, el Winegarius servus, qrii illos
pontificalibus hoiiesta pulchritudine adornaius : inierfecerat. Et jussit rex Genafdo et Winegardo,
cujus ungues maiiuum ita excreveranl, ut eiiam ampulari virilia, et oculos erui, Winegario auleiu
manicas vestimentorum cremento suo penelrarent. Q servo oculos laniuni erui. Et imposita sunt corpora.
Has pro reliquiis secuti idem Lautliarius, vel Lo- saiictoruin super plauslra, ut adducerenlur ad ec-.
tharius; et incrementum simiiiier barbae cjus !•- clesiam Sancti Vedasfi, et non pptiierunl moveri.
londil, et fabrili. instrumento duos denles de gin- adducta multiludiive bpuni.. Et relinquenles in.
givis ejus extraxit: quos aliter non polerat. Post plaustro duos boves lanium, perniiserunt illos ire
quos siillae cruoris fluxerunt, quae adhuc acerra quo vellent: et cum summa festinacione perduxe-
servanlur eburnea. Slauralio deposilo Michael runt illa duo boves ad ecclesiam Sancti Marlini, in
gener Nicephori imperal annis duobus.Cujus legali qua sanclus Salvius orare consueveral, juxta Ya-
Michael episcopus, et Arsasius, el Theonosius pfo- lentianas, et ibi posita sunt.Et deditCarohis sancio
lospalarii, venienles Aquis, dixerunl laudes impe- Salvio tertiam partem. iltius ftsci, Eo lempore ve-
ratori Graeca lingua. Idibus Maii posl meridiem nerunt duae sorores cujusdam ducis Francorum ad
facla esi solis eclipsis. Corpus sancti Salvii in- regenv Carolum, conquerentes de fralre -suo, quod
ventum esl. Hic sanccus veneraC primum in paries haereditalem suam ej'us auferrel. Conventus super
fisci Nonensis , qui vocaCur Valencianas. Inde hoc a rege, respondil, se niliil eis auierre. Rex,
egressus celebravit nvissam in ecciesia Sancti Mar- autem fecii eum jurare super corpus sancli Salvli,
lini die Resurreclionis Dominicae, ubi et populuin D quod nibil deberet sororibus suis, ex his quae pe^
inslruxit: et posl missam invitavil eum ad pran- . tebant. Qui cumjurasset laHus, stalim medius cre.i
dium Genardus quidam, qui fiscum providebai sub puit, et per secre(u.m alvi ste.rcora proruper.iinl :.et
domiuo suo Abbone. Habebai aulem sanctus Sal- exivil sanguis ex o.culis.ejus.et.auriiius, ei ore, c(
vius miuisterium ecclesiasticuin aureunv, vesti- naribus; e.l post duas horas vitam finivit. G.enardus
meiita ex auro et gemmis ornaia, cingulum au- quoque caecatus dedit quidquid habebat sanclo
reunv, genunis et margaritis intextuni. Quae omriia Silvio. Winegardus autem filius ejus cuni venisset
ubique fereba( sccuin corain omnibus scicnter, ut ad ecclesiam, in qua sancius quiescebat, ei oraret
ita pervenirj;! ad palmain marlyrii. Haec aulem. sibi dari veniam, conimota est (o(a ecclesia. Qui
concupivit Winegardus filius Genardi, boino levis (remefaclus e( conversus in fugam, venit ad mo-
el prolervus ; omniaque fecit ei auferrj; et de ca- nasterium Sancti A.inandj: ei ibi permansit lugeus.
lice ei de palena jussit sibi fabricari selJam;.et vi- ct pceniiens bmriibus diebjvs vilae suae. Genardus
rum Dei misit in carcerem; et inisit servuni, ut quoque pater ejus, amissis corppralibus.oculis, spi-
iiiferficerel eura in carcere, el discipulujn ejus : et riiuates recepit, residens in domo sua, et poeni-.
faclum esl ila. Servus. tauieu hoc nou cst ausus lenliam agens. Winegarius auteni_seryus vejijt ad.
 855 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 856
«anclum Salvium, prosltalus anCe corpus ejus ciimi A , 818. Scloamir 'ex AbrpdiCaruma Lndovico defi-
lniilio imbre lacrymarum, rccepit Iumen in unoi cit, et ad Danos Itigit. Ludovicus Rridones sibi
ncnlo; st usquo ad dieni morlis suas pavit greges ini subigit; Miirnianns vero dux eoruin, qui nonien
servitiosancii Salvii. (813.) Per tolam Galtiam jussu regis sibi usurpaverat, ab eis perimidir. (819.) Ber-
Caroli cclebraia sunt concilia pro statu Ecclesia- nardus rex Italiae, conspirationis contra impera-
ruin ab episcopis. Primum Magunliae, secundum torem faclae acCusatiis, et reus majesfatis adjuili-
Remis, terlium Turonis, quartmn Cabilone, quin- catus, primo ociilis et regno, deh.inc vita privatur.
tuin Arelali. Mauri Cenlumccllas Tusciae civila- Episcopi in conjuratione deprehensi synodab de-
lem, et Nicaeam Narbonensis provinciaj vastave- creto depositi sunl, ei monasteriis mancipati. Alii
rnnt. Michael imperalor cum Bulgaribus piignans, nohiliores cum Bernardo rcge jussi sunt oculis pri-
vicuts, domum reversus, deposito diademaie mo- vari. Ermegardis regina Andcgavis obiil v Nonas
nacliiis eflicitiir. In cujus locum succedit Leo Bardae Oetobris. Arioldus in regnum Danorum a Ludoyico
palricii lilius. Grunvas rex Bulgarorum, qui anle remiltitur.
duos annos Nieephorum inlerfecerat, ei Micbaeleni 820. Scloamir rex Abroditarum, et Lupus dux
de Mosia fugaverat, elatus Consianlinopolim ob- Wasconum damnati capilis, a Ludovico exsilian-
sedit; quem mcenibus nrbis obequitanlem Leo eru- B ' tur. Generali concilio Aqiiisgraui babilo per dis-
ptione facta graviter vulneratum fugere coegit. positionem Ludovici, episcoporum quoque, et ab-
Muhammad amnviras fralri suo Abdallse congredi- batum, aliqua capicula ad usus rcgularium nioiia-
tur; a quo superatus, cum sibi conregnare in- chortim adtlita stint: ei mulla sanclarum Scripfi-
vitus palitur; et hoc bello regnum Saraccnorum per rarum compilatione facta, clericorum et clerica-
aliqnot annos discinditur. Leo posC Michael im- iiiim sanctimonialium regulavconstilulae sunt. Jtlenv
perat aiuiis octo. Ludovicus, cum adliuc essel annorum 34, clerum
814. Carolus morilur, et sepelilur Aquisgrani, Aqiiitanicuni, qui antea sub tyrannis degens, equi-
anno aetatis suae 72, imperii Romani 13. In quibus- talioni, ei bellicae exerciialioni, et missiliuni libra-
dam Clironicis legitur, quod mortuus est v tdus lioni, magis quam divino cultui operain dabat, ad-
Febriiarii, annoaetalis 71, regni 47, llatiae subaciae duclis hiitcinde magistris, legere el psallere insti-
43, imperii Romani anno 14. Post quem imperavit tuit. In hoc aulem concilio Jecit componi libruni
Ludovicus filius ejus annos 20. perfectionem vilae canonicae conlinentem; in quo
815. Inter Ludovicum et Leonem pax Jlnnatur. etiam inseri jussit cibi et potus, et omnium neccs-
Hariohlus rex Dauorum regno.et palria pulstis a Q ( sariorum summam. Quera librum per onines civi-
filiis Godefridi, ad Ludovicrim veniens implorat laies et monasteria regni sui fecit describi. Tunc
ejus opem. (816.)ChrunusBuIgarsuccessu insolens, cceperunt deponi ab episcbpis et clericis. balleis
Constanlinopolitanos incursat, usque ad porlas aureis, et gemniis, el cultris ornatae, exquisiiaeque
urbis crebris incursibus evagando. Constaniinopoli vestes, et talaria talos oneranlia. Nam simile mon-
factus esl terraemotus magnus per continuos dies, siro ducebat, virum ecclesiaslicum aspirare ad
quo miilla ufbis aedilicia, cCaliarum civilalunv cor- saecularis gloriae ornamentum. Monachos praecipiie
ruerunt: el in Aquilania apud Sanlonas in mense dilexit. Qui eliam monaclius fieret, nisi pater pro-
Sepiembri factus est terraemolus. Rhenus fluvius hibuisset. Multa monasleria sub eo conslrucla sunt,
vel reparata : ei. praecipue hsec : Monasteriuin S.
Alpinis nivibus auctus ullra solitum exundavil.
(817.) Leo papa moritur, anno episcopalus 25, v Ka- Philiberti, S. Floranlii, Carofi, Conchas, S. Ma-
Jendas Junii: post quem sedit nonagesimus nonus xeiiiii, Menalae, Magnilpci,Nearciacum, S. Savinii,
Slephanus papa, terlius hujiis nominis, mensibus Masciatum, Nonlliacum, S. Theefildi, S. Pascenlii
7. Ilic slatiin venit Remis ad imperatorem, el eum de Sora, Solemniacum, puellare S. Maria?, puellare
coronavit. Ludovicus exercilum conlra Danos mit- S. Radegundis, Devera, Deutera in pago Tolosano,
lil, ct per eum obsides accipit. Steplianus papa j. j Yadala in Sepiimania, Amane, Galiine, Sancti Lau
terlio postquam redierat merise moritur, octavo renlii, Sanctae Marioc,qua) dicitur in Rubine, Can
Kalendas Februarii. Post quem cenlesimus sedit nas, el caelera plurima.
Paschalis primus hujus nominis annis 7, diebus 821. Abliinc deficit narraiio regni Bulgarorum,
17. Ltina defecit Nonis Febfuarii. hora nociis 2. et Saracenorum. Paschalis papa corpus sanctae
Coinetes Jn signo Agitatoris apparuit. Porticus per -Cecilisevirginis, ipsa revelanie hivenii, aufeis in-
qnem iinperalor incedebat corruit cunv eo, et plus- dumentis velatum, sanguine ipsins adbuc infusis,
quam 29 hominibus. Facta est conjuratio conira et ipsam, et corpofa sanclorum marlyrum Vale-
imperatorein a Bernardo neppte suo : cujus prin- riani sponsi ejns, et Tiburtii, et Maxiini, ei Urbani
cipes fuerunt jEgidius, inter amicos regis primus, papae in ecclesiam a se illis aedificatam transposuit.
et Reginardus camerarius ejus, et Reginarius Re- Ludovicus partilionem regni inter filios suos fa-
giuarii comitis filius, et Anselmus Mediolanensis clain conlirinat sacramento optimatum suorum.
cpiscopus, et YolfQldus Cremonensis, et Theo- Leo imperator perimitur in palaiio suo conspira-
dulftis Aureliancnsis. Wascones a Ludovico desci- lione opiimatum suorum, el praecipuc Micliaelis
scunt. domesiicorum comiiis, qui-posi eum iriiperavii
 857 CTffiONICON.— LIB. XLV. AN. 826. 858
annis 9. Secundum quaedam Clironica anno praece- A . ictu fulnvinis examinati, fruges graijdine vasiatae,
denle facla esl peslilentia boviim et hominiim per cum ipsa grandinc lapides immensi jionderis ceci-
tolam Franciam; propter juges pluvias, et aerem derunt. Et bacc prodigia grandis hominum morla-
nimio humore solulum, frunienta et legumina cor- Iitas secuta est; propler quod imperator praecepit
rupta snnt; quae aut colligi non poierant, aut col- jejunia. In quo anno natus est ei filius Carolus cx
iecta putrescebant. Vinuin defecit propler caloris regina Judith. Fulgura de coelosereno interdiu ce-
inopiam, el illud quod remansit, acerbum et in- ciderunt. In terrilorio Crenierensi civitatis Ilaliaein
stiave fuil. Aulumnalis salio ila impedila fiiil, ut vico Grabadona in ecclesia Sancli Joannis Bapiistae,
penilus nihil frngum ante vernam lemperiem semi- imago sanctae Dei Genilricis puerum Jesnm gremio
naretur. Luna defecit vin Kalendas Decembris, iiora continenlis, ac magorum muiiera alferenliUrri in
noctis sexta. lienv . secundum qnaedam Ghrpnica apsida ejusdein ecclesiae depicta, et ob nirniam ve-
anno praiscnio Bernardus nepos Ludovico reconci- tustatem obscurala et pene abolila, lanla claritate
lialus est, e( in regnum restitutus, et Adelardus per duorum dierum spaiium effulsit, ut omnem
abbas Corbeiae recepit abbatiam suam; qui in Aqui- splendorem novae picturae suae venusiatis pulchri-
tauia exsulabat. Aiitumnalis satio in quibusdam lo- ludine vincere videretur. Magorum tamen Jma-
cis jugitate pluviarum impedita est; cui successit B gines, praeler illa munera, qua^ offerelVant, mi-
hiems tam prolixa et aspera, ut cl famosissima, Rhe- nime clariias illa irradiavii. In lerritorio Tullense,
iuis et Danubius, et Albis, et Sequana, et caetera juxta villam Comerciacum, puella quaedam an-
per Galliam et Germanianv flumina adeo solitla norum duodecim post sacram coinniunionem in
glacie stringerenlur, ut triginta vel eo amplius die- Pascha a sacerdote susceptam, primum per de-
bus plaustra veiut poniibus juncla suslinerent, cu- cem nvenses pane, deinde oinni cibo et potu per
jus resoluUo mullis juxta Rhenuni conslitulis ma- iriennium abstinuil et post ad communem vitain
gnum damnum inluiit. rediit.
822.ln regione Thuringorum in quodam loco juxfa 824. Hiems aspera facta est et prolixa, quae non
fluviuih cespes longtis pedes'50, lalus 14, allus 6, solum caetera animalia, sed et quosdain honiines im-
de.terra sine manibus praecisus et sublalus cst, et manilale frigoris exslinxit. Luna defecii n.Nonas
ad.pedes 25 trarislatus. Item in parte orientali Sa- Marlii hora noclis secunda. Pascbalis papa obiit:
xoni», quae Sorabtorum finibus contigua est, in post quem cenlesimus primus sedit Eugenius pri-
quodam dcserio loco juxta lacum, qui dicilur Tu- mus 1IIIJ'US iiominis annis tribus, mensibus duobus,
sco, iii niodum aggeris terra intuinuil, ei ad limi- c, qui eral archipresbyter tituli Sanctae Sabinaa, vin-
tem unius leugaelongiiudine porrecius sub uniits cenle nobiiium parte. Paucis ante solsiiiium aesti-
lioclis spalio absque huiuani operis moliniine ad vumdiebus in lerriiorip Eduensi aerc subila inu-
iuslar caili surrexit. Concilio habito Attiniaci iin- talione in tempeslatem converso, ingens fragmen
perator publice confessus esl se peccasse conira cuin grandine dicitur cecidisse, longunv pedes 15,
bmnes cpiscopos, quos invitos fecerat atlondere. latum 7, altuni 2. Corpora saiicloruin Severi Ra-
(823.) Drogo fraler Ludovici fit Metensis episcopus; vennatis episcopi, et uxoris ej'us Vincentiae, ei filiae
Lotbarius imperalofis filius a paire in Itaiiam di- Innocentiae ab Olgario archiepiscopo Maguniiam
rigitur; qtii a Paschali papa consecratus, coronam translata sunt. Legati Michaelis imperaloris inier
regni, et imperatoris et Augusti nomen accepit. caetera munera detulerunt Ludovico imperaiori li-
Theodorus Romanse Ecctesiae primiceriiis, et Leo bros Dionysii Areopagicae,ab ipso conscriplos De
nomenctalor gener ejus, in palriarchio Lateranensi liierarchia, petenle ipso Ludovico de Grseco in La-
primo excaecali suut, deinde decollati. Quod ideo linunv translalos. Qui libri Parisius, in ipso sancti
quidan dicebant factum, quia tardiores juslo vide- martyris festo cum gaudio suscepli sunl; quod
banlur jamad fidelitatem Lotharii juvenis. Quidaui gaudium virlus sancli marlyris auxit, 19 aegrolis
etiam dicebant hoc facliim esse j'ussu PaschaJis p-in ipsa nocte ibi sanalis. Valchandus*Leodiensis
papae, vel consilio. Sed ille se apud imperalores episcopus corpus sancli Lamberti transtulit a Leo-
suflicienter excusavit, et de hoc crimine cpram dio ad Andagiiim monaslerium. Rabanus fit abbas
papa el legatis Ludovici Romae in magno episco- Fuldensis, tjtii inulla de Scripturis sanclisdissertiii,
porum numero se jurejarando purgavit, et inter- 825. Herioldus rex Danorum cum uxore et filiis,
fectores defendit; quia de familia sancti Petfi el-sua parte Danorum Magunlise baplizalur : et ab
erant; et inlerfectos dixit fuisse reos majestatis. imperatore Ludovico muneribus et parle Frisiae Jn
Tunc missi sunt Romam Adalungus abbas Sancli beneficium sibi data honoratur. Baptizalus est au-
Yedasli, et Hunfridus comes Curiensis. Ebbo Re- tem apud Sanclum Albanum.
meiisis archiepiscopus consilio impefatoris, e( au- 826. Secundum quaedam Chronica in anno se-
etorilaie Roraani poncificis praBdieandi gracia ad quenii contigit hoc: Hilduinus abbas S.
Dionysii
Danos profectiis est, el multos ex eis baplizavit. Roniain miltens, annuenle precibus ej'us Eugenio
Terravmotus factus est in palatio Aquis. In Saxb- papa, ossa beatissvmi Sebastiani
accepil, ei apud
nia, iri pago qui vocatur Frizai, viginli ires villae Suessionem in basilica Sancti Medardi collocavit;
igne calesti crcmalaj sunt, homines et aiiimaJia ubi, dum adhuc iiihumala, in loculp in quo allata
859 HELINANPI FRlGIDI MONTIS MONACHl 880
fuefarit, jaceferit, inriuincra, et pene iricredibiiia A. huciilucque dispersa, post aqubdam liionacbo ipso
mifacula perpelrafiihf. Corpora Marcellini et Petri revetante collecla,Beneventum trarisferuntur. Ludo-
iiiarlyriim Rpma in Franciam translata mrillis vicus impefaiof quosdam sibi adversanles exaucto-
signis claruere. Corpus etiairi S. Gregor.ii papae ad ravil, alios exsiliavit, alios bonis privavit, acperhoc
urbeiri Suessionein iransialiim esse dicituf. Yisae fitios et optimates sups magis coritfa se exacerbavit.
siiiil in ccelo acies, et ierribiles coruscationes no- 832. GregOrius'papa in Galliam veniens, coriira
cturnae Jn aere discurrentes. ' iriiperatbfem ciim filiis agelvat. Iiriperalor uxorem
827. Eugeivius papa Obiit: cu. successit Vatenti- suam Judith, qnasi causahv malortirij abdicavit.
riiis diacomis, vix uno superstes' rhense, centesimus 833. Ludovicus imperator a suis deserlus ac pro-
secnndiis. Quo post XL dies secundum quosdam, ' ditus et in poteslalem filiorum redaclus, episcopo-
ponlificii delurtclo, Gregorius presbyfer liiiili San- furh judicio aima deposuit, et ad agendam pceniteu-
cti Marci ceniesimiis lertitis successit, Constan- iiain inclusus est. Sol ciltina per eclipsin deficiuni.
tinb papa nOriagesimus sexius, de numero pa- (834.) Ludovicus impefator relaxatus antiqu.um im-
pafum ^abraso. Hic auiem Gregorius quarlus hu- periumet uxorem fecjpil, ac filium Lolliariunv in
jus nominis, fjiii et Leo IV diclus est, seciit annis ItaJiain redire cbgit.
16, qui continuo fluxu sangiiiriis e naribns valde 835. Mphente Gregbrio papa, et episcopis omnj-
mPlesiabaiiir. tn hoc arino , secunduiri quaedam bus assentienlibus, Ludovicus imperator statujt ut
• in Gallia et Germania fesUvitas Omnium Sanclo-
Ciironica, Heutardus sui temporis pruderitissi-
uiiis Roriianr niisit, proplef corpora sanctorum ruiri in Kalendis 'Novejnbris celebreiur, quairi Ro-
Marcellini el Petfi : quae in suo lerritorio propriis uiaiii ex iustitulo Bonifacii papae celebrabant. Hoc
suinplibus condidit; sed nori dicitiir, in cujus ci- tempore rejiquiae Viti nvartyris a Parisius ad Cor-
Vilalis lerrilorio. (828.) Facta esl cbiljufatio contra beiam Saxoriiae Iransferuntur. Unde ipsi Fraiici
iiriperalorem a fiiiis. In Yasconia irans fluviuin testali suiit, quod ab JIIo lempbre gloria Franco-
Garuinriam ferurit annonam de ccelo plriisse simi- rum ad Saxoiies transieril. Ebbb Remorum arclii-
leiu frunvenlo; -sed paiiluiuiri bfeviora et roiundjora episcopus deponilur : alii quoque iniilii, qui cum
graiiarliiibeiilerii.' Rabanus abbas Tracfaius inlibrum eo iri dejecfiorierivLudovici conspiraveraut, daninau-
Sapieniice, el in Etclesidslicum, ad Olgaiiiim archi- lur et exsilianlur.
episcopum edidil. Amalarius libruin De ecclesiasti- 836. Gregofius papa consunvmalam noVaeUrlvis
cis\officiis, ef ArigelbiniiSTraciatusin libros Regum fabricam solemniter dedicavil, Leoninani urbem,
ad impefaiorem scribunt. Ansegisus abbas Lobien- Roirianam appellavit: vet a Leone leriio, qui hiijus
sis edicla Cafoli Magni et Ludovici filii ejus, ad operis fundamehla oJim jecerat, vel a seipso, 'iui
ecClesiastieariilegeiripertineniia, in duobustlibellis Leo quarliis dicius est.
' 837. Nbrilimanni Gaillias
digessit. Itaiicus Liidovici exercitus classe iifAfri- gravJter infestant, Do-
cairi tfansvuetus, magiiarivAfrorum sfragem dedil. resloluin vasfant, Andbverpum oppidum, et Wil-
Corpora sanctoruni Yalenfini eC Genesii Resquin- clanl efnporium silum jiixia oslitim Mbsteinceiidiiiit,
giam ivvoirastefiuriitranslata sunt. (829.) Aquis ter- a FiJsPnibus tribufuni accijyiunt. Gregofius papa
raeiriofus faclus est, el ventus tarii 'veliemens, ut pliires"urbes Ilalia;,: atit vetustate" aul hostiiiiate
nori solum doirios iiumiles^ sed et ipsius ecclesiae dirutas novis fabricis aut muris feSlaurat. Sarace-
leniphim plurivberinv magria ex pa.rte deriudarel. nis ad depraedariduni usque ad porluih Rornanum
Appafuif commoiio ec siinullas filioruiu contra iiri- veriienlibus Rbiiiaiii irisianCia Giegofii papae, auxi-
peraiorem. Hoc anno, qui esCannus ab ifiilio qua- lianiibus sibi Neapolitanis, eos bello excipiunt, et
drimillesimus seplirigentesimus Uicesinnis oclavus, cooperanle sibi divinilus gravi yentoruni Curbiiie,
finifiif iionus riiagnus anniis quirigertlorum et vi- vicios pene lisque ad inlerneciohem delenf. Coivte-
girili qualuor aririOriim.Hucusque iriveniClironicon ies iri signo Librae apparei.
cujusdam sine lilulo, ab <anno Domini 746, psque j. 838. Nortbniaiini YaJachiam irisulam vastant, et
ad' hunc anniinv. (830.) Gregofius papa doleris cre- tfibutum exiguni. (839.) Ludoviciis iiiiperator filio
bris Saf acenoriiiiv incursibus vexari el vastari sub- siio Lothario sub fide ad se venierili reconciliatur,
tirbia Romanse urbis circa ecclesiam B. Petri apo- eique dignitateni imperii tribuit, et coronain regiii.
siolorum priricipis , iritendit illic novam urbem 810. Cbmeies in signo Arieiis apparet: et post
sedifiCafe : ad quotl consilio et auxilio imperaloruin aliqubt dips plurimi instar slellarum igiiiciili per
ariiriiaius, nPVaiiifabricarij coepit. v ccelum discuirere videniur. Liidovicns liioritur.
831.: Apud CorisianfiiiopolirivTheppliilus imperat Couietae sidus apparuitiri sigftoYirginis, in ea par-
atniis 15. Saraceni Siciliarii Jricursarites, LippareJri te sigrii, qu&3periulam ejus subfus, caudairi vero
iiistilain (ievastarit, ubi corpus Barlhblomaei apo- sefpeniis siiriiliier Coritniique sirihgunt. Quod cum
stoli quiescebat, qiiae blim plumbi loculo insertuiii non niore 7 sideruiri erraritiiim orieivletn versus
et iii viiare demersiim- a paganis ripn fefenlibiis pergeret, quod dictu inifurii esl, dein sidus Lepnis,
iliud pfbpief sigribrum riimiam clafiiaienv ab om- eCCancri, ei Gemihorurij iransieris signa, in capiie
nibus venerari; ab India usque ad hanc insulaiji Tauri, landeinsub aurigae pedes igncurijgJobuin
ullio delaiiim fueral: cujus ossa iiiodo a Saraceuis jubaris proiixilaCciii, quam usquequatjac pbrrexe-
86» CHRONICON.— LIB. XLV. AN. 847. 862
rac, terminavit.Et post pauca nfirmatp imperalore, A primere volenlium forlifer compescuit, auctoribus
cibtis ej'us Juit per 40 dies solummodo die Dominica sedilionis capilali senlenlia damnalis. WILLEL.
Dominicum corpus. Cum vidisset daemonem aslare, MALMESBUR. Ethevulfus filius Egorilh rex, quem
dixit: Huis, huis; quod signilicat, Forqtt foras. quidam Alamachum vocant, rex Weslsaxonum
Aquilaniae praufuerat per annos 37. Obiit anno vilac regnavil anno Domini .858. Hic avito regno West-
suae 44, imperii 27, duodecimo Kalendas Julii, saxonum contentus, regna appcndicia, qti;c paler
Georgium presbylerum, qui se promiCCebaCmpre acquisierat, filio Eslalio contradidit; Hic Elhevul-
Graecprum faclnruni. organum , summo suscepit fus decimam pmnium praediorum infra regnum
gaudio. Post hnnc Autharius imperiura usurpans, suum Christi famulis concessit, liberam ab omnibus
iinperat annis 15, secundum alios, annis 9. GUILLEL- funclionibus, absolutam ab omnibus inquietndinibus,
MUSMALJIESBUR. HicLudovicus Caroli Magni iilius, composiloque regnoRomam abiit, ibique l.ribulum,
4 (ilios habuit: Lotharium, Pippinum, Ludovicum, quod hodieque Anglia pensitat, sanclo Petro obtu
Carolum Calvuin. Quorum Lotharius, yivente palre, lit coram Leone IV papa : qui etiam ante Eifredum
npmen imperatoris usurpans, regnavic annis 15 in filium ejus ad se missum honorifice susceperat, el
parCe Gennanise, quao nunc Lotharingia, quasi Lo- regem inunxerat. Ibique anno inlegro moratus,
tharii regnura dicitur, et in tota Italia cum Roma, " scbolam, Anglorum, quae ab Offa rege primum di-
vir onvniuiu anle se immanissimus, qui proprium citur insiiluta, et proximo anno contlagraverat,
patrcni crebro caplivatum in ergastulis virixit; quia, reparavit egregie. lnde domum per Galliam repa
uioiiua Ermegarde, de qua priores liberos tuleral, trians, Judilh filiam Carpli in conjugium duxil. Ex
Caroluni ex Judiih uxbre nalum crebrius cxoscula- his apparet, quod Carolus Catvus matrein habuit
batur. Pippinus aulem filius Ludovici regiiavil in Judilli, et fiiiam Judiib. In quibusdam Chronicis
Aquitaniaet Vasconia, Ludovicus tertius filius Lu- post Ludovicum Pium siatim ponitur Carolus Cal-
dovici,prseter Noricam quam habebat, tenuit regna, - yus, ei praecermiccicurLotharius major ejus filius,
quaepaier illi dederat, id est Alemanuiam, Thurin- ibique dicilur Carolus Calvus regnasse annis. 45.
giam, Austrasiam, e( Avarorum regnum. Carplus 844. Mauri Benevenlum occupant. Gregorins papa
vero niedietaCem Fianciae ab pccidente, et Cotam obiit: post quem sedit centesimus nuartns Sergius
Neusiriain, Brilaniiiam ininorem, el maximam par- secundus annis tribus: ad cujus electionem confir-
tem Burgundiae, Goihiam, Yasconiam , submoto mandanv Ludovicus Lolharii imperatoris Jiliusa pa-
inde Pippino filio Pippini, el in nvonasterio Sancti tre missus, ab eodein papa in regem 'Longobardo-
Medardi alionso. Qui postea inde per fugam ela- („ rum unctus est. Descripto in tres parles regno, fra-
psus, Aquilanianv regressos nvuho lempore /ugiendo tres.ad urbem Galliav Yifdunum conveniunt, et inter
ibi latuil, iterumque a Ranulfo praefecio perfide se pacificanlur ,. datis et acceptis inyicem sacra-
deceplus, et compreliensus, el ad Carolum adducius inentis. Carolus accepit ^occidentalia regna, ab
Silvanecli perpetuo exsilio est dctrusus. Lolharius Oceano Brilannico usque .ad Mpsam fluvium : in
vero anie obilum patris sui, 18 annis inimperato-, qua parte exiunc el mpdp noinen Franciae remansil.
rem unclus est; qui "post morlem palris, conlra Ludovico orientalia regna.cesseruul, id est omnis
fralres suos, Ludovicum regem Bajoariorum, et Germania usque ad Rheni flueiita :,et aliqnas irans,
Carolum, exercitum duxit, adjuncto sibi Pippino Rheuuro ciyiiates cum adjacenlibus plagis, prppier
cum Aquitanorum populo. yiiii copianv. LoCharius major natu omnia Italise
841; Carolus igitur el Ludovicus, dplentes se a regna tenuit, cum ipsa Roma ; nec nori el Provin-
fratrc suo Lothario debita parle privari, conlra ciam, el mediam partem Franciae intef Scaldim et
eum insurgere parant. Rhennnv, quae mulato nonvine ab eo denominata
842. Cometes in signo Aquarii apparet. Tribus est Lotbaringia. Jgilur post factam divisionem Ca-
crgo fralfibus de regni parUUone discordantibus, rolus regnat in Francia annis 34, Ludovicus frater
conseritur iiiter cos pugna in pago Antissiodorensi, JJj ejus in Germania annis 53. (845.) LudovicusrexGcr-
apud villam Fontanedum; et lanla caedes uirinque maniaeAbrodiles a se deficere molientes. bello per-
facta esl, ul riulla aetas meminerit tantam slragem, domuit, occisorege eorum : ejusque populunv. et
boininuin fuisse facfain in genle Francorum : et ita lerram sibi divinilus subjugatam per duces ordi-
eorum vires i.bi auenuaiae suiit, ul jam nec sups navit (846.) Apud Consiaivtinopolim Michael et
terminos ab exteris. lueij posseni. Yicioria tameu Theodora imperant annis 11. Norihmanni regiium
Carolo et Ludovico provenit, fugato Lothario. tbi Caroli graviter infeslant, et usque Parisius navigio
Franci cum omnibus nationibus sibi subjectis mu- veniuni; cum Frisonibus iribus praeliis confligunl;
tua se caedeproslraverunt. (843.) Fratribusnondum in primo vincuntur, in duobus vincuut.Ludovicus qua-
a bello desisieutibus, cpnsilio oplimatum landem. luordecim duces Bohemorum cum suis baptizari fe-
de partibus singuloruhv 40, primores eliguntur, qui cil.Caroluscum Briltonibusinfeliciterpugnat. (847.)
in uiiuni convenienies, regnuin aequaliler divide- Sergips papa obijt, el cessayil episcopatus mensi-
renl: el ita pax in annum sequentem induciatur. bus2, diebus 15. Posl quem sedil Leo centesimus
Ludovicus interim pergens in Saxoniam, validissi- quiiitus, annis 8, inensibus 5, diebus 6. Hic decre-
niani libeitorum conspirationein, dominos suos op- vil, ul dum missarum sacra solenniia celebianlur,
863 HELINANDlFRIGIDIMONTIS MONACHI 864
imlltis laicus iri presbylerio scare, vet sedere, vel A 1 iiiilliis, nisi puer unus, remancrcl. (855.) Terramo-
ingredi praesumai; nisi lantum sacra plebs qtise lus aeris insoliia commolio, turbines, leinpestatps,
ad minislrationem sacri officii consliiuta cst: et ut gfandincs, fiilniina, mulla multis modis incommoda
Octava? Assnmptionis sanclae Mariaein Ecclesia ce- Iiominibus inferunl. Quidam horiio igne coelesti
lebrarenlur, quod antenon fiebat. cOiisiimpius est, veste illaesa. Loiharius partito in-
848. Rabahusex abbateFiiidensi ordinatur archi- ier filios regiiA, abreniintiai sacculo: et in Pruriila
episcbpiis Maguntiae. Ceiebrata Synodo jussu Lu- inoivasierio babitu nionachi suscepto, non linillo.
dovici regis apud Magunliam, multa Ecclesiae ulilia post qnievil in Doniino. Posfquem Ludoviciis filius
decrevil. Quajdam pseudoproplielissa dicens inslare ejus olim a Sergio napa in regem inunctus, impe-
diem jiulicii, Maguiiliaivisollicilabal, ita ufetiam ravit annis 21. Lolharius vero frater ejus Lotharin-
aliqnos sacri ordtnis ad se inclinarel. Qtiae a Ra- giamlenuit. Obiit Lotharius isfe (exMatmesberien),
bano arrepta, confessa est, se per suggesiioiiem anno Doniini 855, rcgni sui 33. Hic ex Ermengarde
cnjusdam presbyteriqiia3stus causa hocfecisse. (846.) filia- Hugonis tres filiosi habuil: Ludovicuin, cui
Godcscalcus haereticiis, sed non dicitur in quo hae- regnum RomanoriVnvel llaliam tradidil; et Lolba-
reiicus fueril, ralionabiliter, ut multis visum est, rium, cui setlein imperialem reliquit; et Carolum,
convincilur; sed tamenin suo perseveravit errore. cui Provinciamgubernandam dimisit. (856.)Magin
S. Helena Constantini maier, quae a filio suo Gon- radus eremita mariyrizaiur. Rabanus obit. Con-
staiitino Romav in ecclesia Sanctorum Marcellini staniinopoii Micbael solus imperat annis 15. Bene-
ecPelri mariyrum sepulca fuerat, a Theogiso mo- dictus papa obit: et cessavil episcopalus die-
nacho transfertur in Franciam, el in dioeccsi Re- ,us 15.
mensi magna Francprum veneratione excoiitur. 857. Post quem sedil Nicolaus 1 lmjiis nominis.
(850.) Franci a Bohemis gravi praeliovincuntur: cui papa ceiilesimus scptimus annis 9, mcnsibus6,
bellospirilusmalignus sepracfuisse,per oscujusdani diCbus 20, qui in quibusdam Chronicis pouilur an-
arreptilii publice testalus est; et per se et per socios no 4, hujus Ludbvici lilii Loibafii. Hujus Nicolai
suos, scilicelspiiilussuperbioeeldiscordiae,egisseu't ' ordinationem Liidovicus imperator sua pTavsenlia
Franci terga verterenl. (851.) Reliquiavsancli Heririe- roboravit. Coloriiaeorta tempestale, poptilo ad basi-
tis nvartyris per Lolhariiim imperatorem in Galliain licani S. Pelri confugieiiie, subilo fulinen insiar
miuunlur, ei apud liulani monasteriuin honorifice igiiei draconis basilicam scidii,ac peiietraviiei tres
conduntiir. Fairies valida Germarijani aflerit, ita ut liOmirtes diversiS in locis uno ictii in mortein deje-
paier filium suum devorafe voluerii; quo tempore (_ cit; el alios sex eodem impelu semivivos reliquil.
Rabanus mullam pauperibus benevolentiam exhi- Elhelvulfus rex YestsaxonunVposl longanv percgri-
briit. (852.)Carolus rex Ffariconim filiPsfratris sui nalionem, qua Romai moratns fuerat, rediit in An-
Pippirii regis Pippiiiuiri etCarbhfm regnUm siilim gliam, accepta in inatriinoriiiiin Juditli filia Catoli
iriqiiielantes capit, et in monachos attonsos in nvo- Galvi. Ab hoc in quodam Chronico lcxitur linea
riasterium irudil. (853.) Northmahni permareBriian- generalionis regum Anglorunvsursum versus usque
liicum osiia Ligeris ingressi, urbeni Narinetem in- ad Adam (55). Anno Domini 857, diio-filii ElhelyuJfi
vadunl, episcopum Sabbato sancto Pascbav bapii- regniim patris parUenies-,EthelbaldiUsJnYesisaxoiiia
snium celebranlem (rucidant, clerum et populum Etlielbertus in Cantia regnaverunt.
periinunt, Andegavuin et Turonos occupani, lem- 858. Franci super crudelitaiem Caroli regis sui
pluiiv S. Martini incendunt, et Ul feinpeslas oirinia apud LudoviCumfrairemsuum exposlulani, et eum
dirimiiiit. r ad regnandum super se conlra Carolum"invitan*.
854. JliiicmaTiis Remorum episcopus floret: qrii Quod ille inconsulte aggressus, turpiter alicnis ex-
Vilam S. Reriiigii scripsil. Leo papaobiit: et ces- cessit finibus. fn parochia Maguniina spirilus ma-
savit episcoiialus nierisibus duobus, diebtis 15. lignu.'' evidens nequiliae suae dedit iiidicium. Nam
Hujus papae anno 4, ut in quibusdam Chfonicis D I primo lapidesjaciendo, el parieles domorum qjiasi
legilur, imperavil Lolliarius cum Ludovico filio malleis pulsando, deinde nvanifestc loqucndo, furta
annis 5, qui certe jam curh epdem filioJegitur, an- prodendo, discordias inter yieinos seminando, bo-
nis U imjverasse, ab anno 1 Sergii papae secundi. rivines inquielabat. Denique: aniinas oinnium coutra
Post hunc Leonem sedit Benedictus H, Cenfesiraus tiniim homiriem commovit, quasi propler ejus pec-
sexlus. Qtio per conspirationem quprumdain mali- cata*ca3teri talia palereniur : cujus frugcs in iinuiiv
gnorunv deposilo, Anastasius irivasit prailatnram. coacervatas incendit; qiii ubicunque inlrarel, sta-
Sed Aiiaslasio a legaiis Lbiharii dejecto, et in Car- tirii doinus illa cxurcbatitf, ut jairi iion esset
cerem iruso, Benedictus honorifice felocalur; et ei Iocus manendi, nisi in agris. Propier lioc
sedit annis 2,mensibus 6, diebus 10. Norihmanni, presbyterislitanias agenlibus, et bcnedictam aquam
qui pef 20 annos Franciam nimis atlriverant, inpa- spargentibus, inimicus lapides jaciendo, nvtiltis
triain reversi' intcstino iiiter se betlp usque ad in- cruentalis fandejvv aliquaridiu quievit. Presbyteris
ternccionein delcritur : ul de regia eorum siirpe auterii reccdeiitibus inimicus flebiliter ululans, tan-

(35) Fabulosfi hwc genealogia hic esl omissa.

 86S CHRONICON.- LIB. XLV. AN. 870. 866
denv presbyferuhi quemdam nominatim exprimens, A geucilitalis cultum veliel redire, inilitiaj cingulo
se quaudo aqua benedicla spergebalur, sub cappa et cullu regio resurapto, filium persecutus cepit,
illius, qnasi familiaris sui, Ialuisse professus est, et oculis ejus effossiseum in carcerem trusit, et
«ccusans cum cuin filia procuratoris concubuisse. filio juniore in regnum Jocalo sacrum habituin
Sic per iriennium liislitit.donecibidem cunclaaedi- recepit, et in eo usque ad finem vitae persevera-
ficia incendio consumerel. vit. Lndovicus rex Noricorum, id est Bajoaribrum,
859. Ludovicus rex Germaniae multa pralia filius Ludovici fii post festiviiatem Paschalem re-
contra ScJavos slrenue gessil, quorum princeps gnum suum inter filiossuos divisit, et Carolo dedit
dicebalur Rastrix; cui propter violalam fidem ocu- Noricam, itl csl Bajoariam, et Martas conlraSda-
los erui jussii. Principibus Caroli regis inter se vos et Longobardos;! Ludovico vero Thoringiani,
discordaiitibiis, Briilones desticutam auxilio terram et Auslrasios Francos, et Saxoniam ; Carolo alteri
invadenles, usque Piciavisomnia vaslandoveniunt, AJemanniam ei Curavalam, id est comitatuin Cor-
quos Tedeuntes Carolus prosecuiusBriiaiiniain in- nugalliae. (866.) Herespem a suis perempto, Salomon
trat, et pugna conserla Franci vincuutur, in quoruin filius ejus super Briilones regnal, qui Carolo contra
caeileBriitones grassaulur. se veriienli confcederatur. Northmanni Gallianv re-
860. Numeriius rex Briitonum, dum instarel- . peieiites.Nanneiis, Andegavis, Piclavis et Turonis
rcgnum FrancOrum depopulari, visum est ei assi- (erminos depopulandir. Quibus accurreutes dux
siere sibi S. Maurilionem Andegavensem olim Aqnitaniae Ranulphus, et Robertus fortis Mal-
episcopum, a quo in capite baculo percussus, iram chio, dum ipsi incaule praeliantes periinuutur,
Dei morte persensil. Hoc tempore Lenlultus dux caeteri a Norfliraannis ul oves a lupis acervaiim
Saxonum pater Ottonis ducis, avus Henrici regis sternuntur.
corpus sancti Innoceniii papaea Roma in Saxoniam 867. Saracenis Beneventanam regionem incur-
Iransfulit.' . saniibus, Ludovicus imperator virililer occurrit:
861. Herispoiis filius Numenei rex Briitonum Ca- ad cujusauxiliuui Loiharius frater properans, nnil-
folo regi confcederatur ; et muneratus ab eo, eius ta quidenvprael.iactun eo slsenue gessit; sed exer-
se doniinalioiii subdit. cilu suo propter inlemperiein aeris nvorbis cl
862. Loiharius Ludovici frater rex Lotharingiae inorsibus aranearuin niinis gravalo cuni multo
Waldradain pellicem superducens conjugi siiae suorum dispendio rediil. Hocanno regnavit Ethel-
Tliiebergao, conseniientibus archiepiscopis Gnnlario redus filius Ethenulfi : qui cum Danis mulia bella
Coloniensi, et Tliiethgaudo Trevcrensi, niagnam £< gessil. Uno anno novies coilatis et infeslis signiy
sibi calamilatcm paravit. Ellielbeiius rcx Caiitiae roiiflixil. Inlerfecti sunl a parte Danoruin comi-
moriiur, el Sciieburnae condilur; cujus loium re- tes 9, rex unus, populus sine nuinero. Obiit Nico-
gnunv Elhelbaldus adepius est frater cjus. Hu- laus papa : post queni ceutesimus oclavus sedil.
jus tempore nvantis piratarum appuisa Ilamptu- Adriauus 11, annis 5. Sed secundiim quacdamCliro-
nani, Wintoniam urbem populosam depopulata nitani pouilur2 annis tardius.
est. 868. Comeles manifeste apparuil. Michael impe-
**
863. Hubertus abbas et dtix frater Thiebergae re- rator Graecorum seusu diminutuS familiares suos
ginieprorepudiosororis suaeconira Lolharium insui- jtibebat cccidi, quos adse rediens sibi praesenlari
gii. Gunihariusel Tiethgaudus archiepiscopi Romae exigebal. Basilius, qneni Micliael imperaior paupe-
a papa Nicolao examinaii, cum el suis synodalibus rem ex farailia unius abbalis sibi asciverat, et cubi-
gesiis, quae perferebanl, et suo etiartv ore convi- cutariiim faclum ad lantos honores provexeral, ul
cti fuissent.episcopalu et sacris gradibus exordinati, aiter ab imperalore appellaretur, s;epe jttssus ab
anathematizati sunl, eisque iaica lanlum communio imperatore per insaniam occidi, tiniens ne lali occa-
concessa esl. slone occidereiur, elegit magis ipse imperatorem
864. Excommunicala pellice Waldrada, videns interficere, quanv ab eo inlerfici, et imperavit an-
Loihariusrexetiam sibiexcommunicaiionem inlen- nis 17.
tari, Thiebergam uxorem suam recepit. Sed non 869. Corpus sancti Mauri discipuli sancli Bene-
mulio posl eadem repudiala, pellicein recepit; nec dicli a Glana folio in Biirgundiam propier timorem
ulira illlo correptionis modo ab ea sepa.rari potuil. Northmannoruin transferlur ad ccenobium Fossa-
(865.) Corpora sanciorum maiiyrum Ensebii et Pu- lense, quod construxit saucttis Balberleus discipulus
tiani dono Nicolai papae ad Gallias lianslala, in sancli Columbani.
monasteriis vero religiosoruin sancto Pclro colla- 870. Lotharius rex ad Adrianum papam se ex-
lis honorifice tumulanlur. Rex Bulgarorum cum communicanlem vadii; a quo dum pro comproba-
suagente ad Cliristianismum conversus, missis ad tione innocentiie suaead examinalionem corporis
euin a sede apostolica sacris ordinis ministris, ac- el sangniiiis Doinini lam ipse quam oplimales in-
ccptis eliam a rege Ludovico subsidiis, adeo in fide vilati fuissenl; el ipse, et omnesqui ciimeo corpus
solidaiur, ut non multo posl majpre iilio in rcgem Doniini temere acciperepravsumpserunt, inira ipstini
ordinato, ipse abrenuntians saeculo mbuachus fa- annunv perierunl, ipso slaiim in redilu Placentiae
lus sit. Sed cum lilius ejus juvenilicer agens ad defuncto.
sf,7 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 868
871.Colbniae celebrala synooo ad dedicationem A / super barbaros otiosos , qnorum "plnrinvis occisis,
ecclesiae a iribtismefrppoliiisLuiiliperioMagunlino, reliqtii cum rege suo dcderunl obsides, quod Chri-
Bertulfo Trevirensi, Willeberto Coloniensi, cum stiani fierent, et ab Anglia discedercnt, quod et fe-
ab eis major ecciesia Sancti Petri deberel dedica- cerunt. Rex cortim Gedrum, quem nostri Gurmin-
ri, praecedente nocte auditac sunt voces malignorum dum vocani, cum 30 proceribus et omni pene
spiriluiim iiiter se dolenliiim el.conquerentium, sc jiopiilo bapiizatus, el in filiiim ab Elfredo rege
a possessis diu sedibus debere expelli. Carnlus rex susceplus est. Cacleri ex Danis, qui Chrisiiani esse
Francorum, derunclo fratre suo Lotbario, dunv Lo- noluertint, cuin Hastingo mare iransfreiaveruut.
tharingiam solus risurpare nititur, per rhoderan- Secundum quavdam Cbronica, 8 synodus sub
tiam et industriam fratrissui Ludovici regis Ger- Adriano papa facta est. Post hiinc ad annum sedit
manire ad hoc aliraclus est ut sequaliter inler se cenlcsimus nonus, Joannes VIII, annis 10, die-
regnum friiiruelis dividerent. Cujus Ludovici exer- bus 2.
cifus contra Sclavos varia bella vario evenlu 875. Ad lmric Joannem Joannes Romanac Ec-
gessil. clesiae diaconus scripsit . Vitam primi- Gregerii
872. Csroluni regem Francorum domestica in papae, in 4 libellis laudabiliter ediiam, Adalgisus
filiis calamitas afflixit. Siquidem Carlomanum in P dux Benevenlanorum a Graecis seducttis, conkra
clcriiatu usque ad diaconalus oliicium proveclum Lndovicum imperalorem rebellat, ct nvultas Itajiae
paler cepit et excaecavit; pro eo quod ad aposta- iirbes ab eb desciscere facit. Cui imperalor viriliter
siam converSus, el orivni genere noccndi regnum repugnans, Beneveritum et Capuam capit; sed dp-
jverturbans, alter quidam Julianus effecius erat. lis Adalgisi persuasus exercitum dimittere, ita ab
Alter filius ejus Carolus, dum inconsulle vohiissel eo esi cirCumvertlus, Ut non posset evadere, nisi
experiri cujusdam Albuini militis fortiludinem , ab lurpi foedere faetb compulsus jurasse Adalgiso se
eodem Albuino ignorante quis esset, interfccius nunquam in vita stia in Benevenli fines inlraturuiu.
cst. Basiliiis imperator Graecoriiniinler caetcra niu- Ob hoc Adalgisus a senatu Roivianoreus majesta-
nera niitiii Ludovico regi Germanorum crysiallum lis et hoslis publicus adjudicaus, et bello contra
mirae magniludinis gemmis et auro ornalum, cuin se decreto in Corsicam fugil. Carolus Junior Lu-
parte non modica sanctae criicis. Obiit Ethelredus dovici regisGermanorum filiiis a daeiKoniograyiter
Tex Eihenulfi lilius. Post qiiem regnavit Ofredus iu praesentia patris el optiinatum ejus vexatus, in
filius Etlieuf junior; qui olim a papa Leone V un- ipsa vexaiione conlitetur boc ideo sibi coiiligisse,
ctionem regiam et cOronam susceperal. Hic re- , quia contra patrem suum conspiralioneni facerc
gnavil annis 28, et mensibus sex. Novem con^ moliebalur.
tinuis annis cum lioslibus pugnavii : qui cnni, 874. In Jtaliae Brixiae (ribus dielius ac noctibus
quadain die in insula inclustis, solus doirii esset, sanguis dc coelopluisse nar-ratur.Norihinanni a regno
sociis per oram fluiniiiis ad piscandum dispersis, Gerinaniac tributum cxigenlcs, ab exercitu Ludovici
corpiis curis aegrum sopori dedit; et ecce sanctus graviier cacsi vincunlur. Innumerabiles locustaj
Cullibertus Lindifarnensis quondam episcopus sic Galliam depopulanlur, caeteris locustis majores,
dorinienlem alloquitur: < Ego sum Cuthberius, si habcntes senas alas, sex pedes, duos deuies lapiiJe
audisti, nvisit me Dominus, ut libi prospera niin- duriores; iil castrorura acies tnfmatim volantes,
tienv. Ariglia jamdiidum peccaiorum suoriini poetias duces cum paucis itinere unius diei mitteni.es ad
luil. Modo landem indigenaruin sanclorum merilis metanda loca venluiae muliitudini, circa horani
a Domino respecla esl. Tu nviserabiliter regno ex- nonam ad locum prsevisum venientes, ibique solis
lorris post paucum lempus in solio gloriose tcpv- ortum exspeciantes per spaiiuin unius dielaeaerem
neris. El hoc tibi siguum. Venient hodie piscaiorcs velabant, ipsum solis splendorem obnubilantes;
tui magnam piscium inuliilndinem corbibus eve- ore lato, exteHso iiileslino omnia viridia in herbis
hentes, qttod miriim est; cum gelanle aqua flumi- D et arboribus vastabant, spatium diurhi iiirieris 4
nis nihil lale sperelur, sed el iempus frigitlum aul 5 millibus extendentes. Hae miserabili specta-
omneiiv aricm piscantium eludit. Tu foriuiue se- culo usque ad mare Brilannicum pervenientes,
cundae compos, memenlo liberatoris tui, et ejns landem flalu veniorum in profundura niaris de-
nuiiiii. i Hoc idem visum est per somnium nvairl niersae suiil; sed a;stu Oceani ad liitus rejectse,
suae. Experrecti anvbo somnia sua referebant; et puiredine suaaere corrupto multos perirefeceruni.
ccce piscalores adveniunt cum magna piscium co- Secuia faines valida nvultos corisuiivpsit inedia,
pia. Non multo posl ergaslulum exire ausus, in qubi iit pcne teriia pafs homiiium consumpla sit iu
a Dariis tcnebalur, inagna astutia peficulum fecit. Gallia.
Regis enim Daiiorum subiil tenloria sub specie nun- 875. Hiems solilo asperior et prolixior ; nix et
lii, unius tanlum sibi fideiissimi fruens conscientia. gelu a Kalendis Novembris usqtie ad aequirtociitim
lbi tanquam artjs oculatoriae professor, etiam in vernale. Ludovico regi Gerilianoruin apparuil in
secfeiioria Iriclinii omnia arcana bcolis cl auribusi somiiis geniior suus Liidovicus Pius, admbrieiis
percepit, pluresqtie dies ibi inoratus ad Ebungianv eum per noinen sanciaeTrinitatis.uleum eriperet a
fediit, exporiensoue sociis omnia , irriiit repenlei tormentis, quibus delinebatur, ut tandem ajleniam
809 CHRONICON.—LIB.XLVI. AN. 878. 870
requiem liabere mereretur. Oo noc ad diversa mo-. A gere quam fugare, fratrem suum L,udovieuni re-
nasieria eleemosynis deslinatis obnixe filius suc- gem Gerriianiaelacessebat: riiinalusei lan(as copias
currebat, palri. Unde dalur inlelligi, quod licet se conduc(urum,ut ab equis fluinine exhausto, ipse
idem imperaior mulia Deo ei hominibus ptacita fe- per aridum alveum Germaniae fegnum intraret.
cissef, plura lainen Deo contraria in regno suo Henricus monachus VHam sancli Germani Aritis-
fieri consensil. In quibus graviora videbanlur, quod siodorensis lieroico meiroln sex libellis luculenter
haeresi Nicolaitarum non restilit, et mpnila Ga- exaratam Carolo imperatori oblulit, Ludovicus rex
brielisarchangeli duodecim capilulis comprebensa, Germaniae moritiir, relinquens tres filios suos hae-
qnae Emarclius ei legenda el servanda oblulit, ser- redes : qnibus regnum suum, ul suprfi diximus, di-
vare non studuil. Northmanni urbem-Andegavis visit; qui regnavit super filios suos in omni pietae
quasi in ea habitaluri cum suis omnibus occupanl. sua annis decem, obiil anno regni sui 54. Filii ejus
Ad quanv oppugnandam Carolus rex ascilo Salo- fiieruulLudovicus Junior, el Carolus,qui non mulio
mone rege Brittonum multis diebus eam obsedit. posl imperavil, et Carlomanus paier Arnnlfi impe
Sed cum Norfhmanniad desperationem adducli fuis- raloris. Carolus aulem Calvus imperator de morle
senl, rex mulio exercitu pecunia ab eis accepta fratris sui gavisus, injuslitiam, quam contra fra
egressum cis annuit, eisque hoc paclo pejora fa- trem conceperat, contra filios fratris perficere pa-
ciendi loctiin dedil. ralus, cunv 50 et eo amplius hominum millibus re-
876. Cometes soliio rulilantior apparet. Subiia gnunv eoruni aggressus, Coloniam usque venil; filiis
ctniraia aquarum iiinnil.ilio facta est in Jimio, ila Ludovici alias occupatis. Ludovicus aulem Junior
ut in Saxonia villa quaedam Ionge a lorrenlibus et legatione ad patruum missa, rogat ea qnae pacis
fluminibiis remota iii momento cum hominibus et sunt. Quod cum impeirare rion posset,virilitereuni
bestiis, cum arboribus el cedificiis, cum ecclesia et bello excepit; eumque viclum cum nimio exercitus
allari penilus absorpta sil, ut nullum habilatlonis damno fugere compulit, et cunv multo dedecore.
remanserit vestigium. Ludovicus imperalor in lta- lngruente in Germania pecorum pestilemia, dum
lia morilur : cujus patruus Carolus Calvus rex caives undique collecti cadaveribus incumberent,
Francorum Romam pergil; ubi Joanne papa et Ro- iia disparuerunt, ut nec vivi, nec morlui repe-
nvanis per munera sibi conciliaiis imperalor crea- rirentur.
tur, el imperai annis 2. Britloncs rege suo Salomone 878. Carolus Calvus Romam secundo profecius,
mortuo pro contentione regnandi inleslino inler se Bosoni germano uxoris suae neplem, iiliam Ludo-
bello collidunlur, sicque invili cessant ab cxler- |2 vici iniperaloris nxoreni dedit, et dala ei Provincia
.iiinio Galliae. in regeni cororiavit, u( e(iam regibus imperare vi-
877. Caroltis Calvus post adeplum imperium ul- dereiur. Qui audiens fratrueles suos Carlomanun)
tra se elalus consueludiues Francorum parvijien- et Carolum contra se exercitum atiducere, pavore
dens, Graecas glorias, et habitus insolilos affecla- solulus reditum parat; e( in reditu a quodam Se-
bat; ei talari dalmatiea indutus, desuper accinclus dechia Judseo male potionaius, Mantuae moriiur,
balteo pendente usque ad pedes, capite involuio anno imperii tertio inchoanle, regni aulem 38, ter-
vclamiiie serico, et diademate impostto pendebat: lio Nonas Oclobiis : qui coronatus fueral Roinaein
ei cum essel iepore timidior, et paratior liostes fu- imperalorem octavo Katendas Januarii.

LIBER XLVI

Carolus iste Calvus monasterium S. Cornelii. D Alibi legi ego, quod Romam pergens, in iiinere
apudCoinpendium fundavit et perfecit. Hic castrum obiil, et sepultus est apud Lugdurium in monasterio
cogitaverat ipse facere ad inslar Constantinopolis, Mantonay. Post multum leriipus apparuit ipse in
quem Carolus Magnus apud villam suam Aquis- visu noclis cuidam monacho Sancti Dionysii, no-
grani instituerat, inslituit apud v.illam S. Dionysii. mine Enhoiigario, et in eadem nocte cuidam cle-
El quoniam ecclesiae S. Dionysii mulla rapuerat, ilco Sancli QuinUni Viromanduensis, riominc Ai-
quae alii dederarit, spineam coronairi Domini, et plioni,dicensu(rique,seesse CarolUmCalvum, e( ex
unum de clavis, et de ligno cruciis, ei alia quaedam Dei jussu eis apparuisse, ul diceret eis, qiiod Deo,
ei "obtulil. Sudarium vero apud Compendium fcli- etsanctoDionysib displicebai, quodcorpusejus non
quil. flaec jnsliluit ipse tempore Nicolai papae. esset sepuKum in ecclesia S. Dionysii, cui lania
Anteqiiain aulem retiquiae istae ostenderenlur po- munera pro Dei honore conlnlcrat. Irent ergo, et
pulo, tanta fames solebal esse in Gallia, ut asinos dicereni Ludovico filio suo, et proceribus regni, ut
et caballos comederent; quod per Domini miseri- eum referreni. Sic ergo relaius est leinpore Valteri
cordiam postea cessavit. Sigebertus dicit, hunc Ca- abbatis Sancti Dionysii, et sepultus in ecclesia S.
rolum in reditu a Roma mortuum fuisse Manluae. Dionysii antc allare Sanciae Trinitatis. Hoc tenv-
871 HELINANDlFRIGIDI MONTISMONACHI 872
pore claruil Joannes Sco'us,virperspic3cisingenii, A oppidis succensis, venit Cenomanum, et obsedit
c( mellitae facundiav; qui dudum concrepanlibus eam; misitprsesides exercitus sui adTuronum. Sed
undique bcllorum Jragoribus per. Franciam, ad tunc Dei providenlia Carus el Ligeris adeo inunda-
Carolum Calvum transieral: cujus fogato Hierar verant, ut ad Turonum accedere non possent. Porro
chiam Dionysii Areopugitae e Graeco in Lalinum sexdecim monaclii gladio percussi, abbas ct alii 24
verbum e verbo Iranslulit. Composuit etiam Iibruni, in cavernis ialitanles evaserant. Qui ad hoc reser-
quem De~naluradivisione lilutavit, ad qusestiones vali sunt, ut patroni sui corpus prosequerentur.
solvendas bene utilem, si tamen ei in aliquibus Abbas tamen Iterbernus de lalebris abstractus nul-
ignoscaliir; iri quibus a Latinorum tramile dcvia- lis tormenlis cogi potuit, Vel (besauros Ecclesiae
vit, duin in Graecos acriier Pculos intendit. Hic prodere, vel monachos latitantes. Horum nullus re-
succedentibus annis munificenlia Elfredi allecius, siduus fuil, quem non Martinus Ecclesiavregimini
venif in Angliain, el apud monaslerium Malmesbe- praeficeret. Tunc abbase(iili 24, recedeniibus Da-
riejiSe a pueris quos docebat graphiis, ul fertur, nis, a canonicis sancti Marlini cum reverentia sus-
perforaius, etiam marlyr aestiinalus est. Hu:us lioc cepti sttnt, et adducti ad urbem, et ibi aliti. Tr.ins -
epitaphium fuit ": actis sex mensibus Rollo Cenoinanum cepil. Tunc
Claudilur hoc lumnto snhctus sophista Joannes, B iraiisiiiissiim esl corpris sancli Mariini Aiirelianis;
,'Qni ditalus erat jam vivens dogniale miro ; cujus custodes fuerunl Herbernus abbas cum 24
ilariyrio landem Chrisli conscendere tegiium , nionachis, et 12 canonicis, et 12 biirgeusibus Novi-
Quo tnetuil sancli regnant per stecula cuncli.
castri, qui illis in onvnibusnecessariis providebant.
Scabii sunt hi versus, eC moderni lemporis linva Postea peivenerunt ad sanclum Benediclum. Deinde
carenles. Eodem tempore claruil Milo raonachiis audieiites quod Rollo jara Aurelianis venisset,
Sancti Amandi; qui Vitam sancti Amandi meirice perrexerunl Cableiam, postea Autissiodoruni, ubi
composuil, el lihrum De soorietate ad Carolum imiuiiiera miracula facla suni in ecclesia Beati Ger-
Calvum scripsit. Sub hoc Milone adolesccbat nepos mani.
ejus Huhaldus, qui insepiem artium liberalium pe- GUILLELMUS. Cum advenlantes pro remediorum
riiia ciarus, egregie praeler cailera in musica cla- graiia plurima conferrent, orta est lis pro parli-
ruil: et de muliis sanclis cantus dulci el regulari lione pecuniae inter Turonicos et Autissiodorenses.'
nvodulatione coinposuit. Ad lianc lileni solvendam poiiiiur.leprusus inter
879. Post Caroluin Calvum regnai in Francia duorum sanclorum corpora. Arceiur tota nocle liu-
Ludovicus filius ejus, cogiioincnlo Balbus, annis 2. mana cuslotlia. Lucescente aurora apjiaruil pars
Jimior vero Carolus filius Ludovici Germanorum illa Jeprosi, quae proxima fueral Maiiino, tota cu-
regis impeiiiini adcplus est, adniiculibus sibi qui- rala , allera adhuc reiuaiiente leprosa. Regyralur
busdain nobilium Romanorum; quamvis Joannes corptis, et obverluni Marliuo lalus morbidum. AI-
papa satageret imperium transferre ad Ludo.vicum tero mane reperlus est loius curalus, cedenle Ger-
Balbiim. Qtn Joannes propler hoc injuriatusa Ro- mano honori hospiiis sui. Eo lempore Dani per an-
manis, quia Carolo non favebat, venit in Franciam, nos tredecim Galiias infeslavertint, donec tandem
et cum rege Ludovico Balbo a»no pene uno raora- ab Arnulfo imperatore mullis pracliis victi in An-
lus est. Noiihmannorum plusquam quinque millia a gliam refugerunt. In quo spatio Elfredus tolain in-
Francis in Gallia caesa sunl. Hytingus fugalus ab sulam, practer id qiiod Dani habebant, suissubdidii.
Anglia an Elfredo rcge, ui supra diciura esl, cuni Qui Cinidoniam capui regni Merciorum dedit cui-
suis transfretavil; cl Parisius, clTuronis, ct multas d.im primario cum filia sua Egclfreda ; ex qua idem
alias urbes, quae supra Sequanam et Ligerini siioe primarius, nomine Etelredus, luht liberos Eilieleii-
suni, civibus evacuans, usque ad Tyrrhenuin niare dam el Edvardum, qui postea regnavit. Hic Elfre-
grassatus est. dus jam duoilennls expers oinnis litteraturav erat,
880. ODO,Cluniacensis abbas. Hic Hastvngus.va- 0 Sed lamen a inalre benigno ludo inviialur, ul pro
slatis siiperioribus Galliae parUbus , obsedil Turo- mnnere, quod in manibus lenebat suscipcret, si
iiiiiii. Cujus Cuiriinurus crebro pulsaretur ariete, c.io atldiscerel.joco litteras ingressus, aviditate si-
currilur ad corpus sancli Marlini, el deferunl illud liculosa combibil. Hos libros in Angiicam linguam
adlocum debiliorem, mortiium pro vivis defcuso- converlii : Orositim, Paslorale sancti Gregorii, Ge-
reni facientes. Mox fugerunt Dani, quo6 Turonici sia Anglorum, Boetii librum De r-onsolat. Tempus
persecuti suiit usque ad sexium lapidem. Ibidem diurnum ita dividebat: Octo horas impendebat in
aedificala esl Saiicti Marlini ECclesia, in loco illo, scribendo, orando et legendo; pclo in cura corpo-
ubi sanclum corpus substiterat. ris, oclo jn expediendis regni negoliis. Eratque pro-
Ibidem erarit aiitiquariim maceriarum ruinac, ubi plerboc in capetla ejns candela 24 paiiium, aedi-
dicebatur aula fuisse Valenliniaiii, in qua sedens , luusque, qui per combuslionem candelae regeiri de
non dignalus e'sl assurgere Marlino, donec afllante singnlis oificiis admoneret. Dimidiain poiiionem
iiitendio lerriltis assiirrexit. Post triaJuslra fugae omniiim censuum suorum jusie dunlaxal acquisilo-
Hastiiigi, venil ab eisdein linibus Rollo. Qiii, victis ruin iiionasieriis dclegavil. Cunctos praelerea red-
Briiionibus ct Flandrensibus, ei urbibus eoruiu et ditus iii duas divisit partes, ci deinde primani iu
 875 CHRONJCON.— LIB. XLVI. AN. 885. 874
ires: quanim unam dedii ministris suis curialibus; ^ 882. Regnavil aiitenv annos duos, menscs ircs, dies
seciindam opcraloribiis, quos jugiler in novaruin viginti quatuor. Cui succcssti frater ejus Carloman-
acdiuinconslruelione mirabili, cl ignolo Anglis modo nus, qui regnavit annos ires, et dies sex.
conslruebal : tertiam advenis. Secunda pars redtli- 882. Carolus rex Germanortim, fralrc suo Carlo
iimiu iia divisa est, ut prima darelur paupeiibus manno defunclo, et non mullo posCLudovico aliero
regionis sint, secunda monasleriis, tertia, . . . fratre suo immatiira morte pra-venlo, post claras
. . . quaiia traiismarinis ecclesiis. de inimicis victorias rcgnum Germaniae lotum obti-
Semper in sinu gesiabal libellum, in quo conlineba" nuit simul ciim iinperio Romanorum. Carolus Roinae
tur rliurnus cursus Psalmorum, ui quando vacabat, a papa Joanne bcnedicitur. Normanni adjunclis
arriperet, et precarelur. Filiam Ethelfeldam dedit sibi Danis, Francianv elLotharingiam pervaganCes,
uXoremBaldiiino comiti Flandriac; cx qua ille ha- Ambiamim, ACrebatum, Corbeiam, Cameracum,
buit Arnulfum, de quo. sunl convilesFJandriae, et Tarvennain, fines Noricorum, Menapiorum, Breda-
Adiilphum, qui suscepil a Palre Bononiae comiia- tensium, omnemque terramcirca Schaltluni Jluinen,
liiin. Sepultus est Winloniae in moiiasterio suo. nionasleria Sanctorum Walterici et Richarii fcrro
Rollo aulcin iste, de quo supra diclum est, nobili et igne devasianC, Waltluviuin ingressi, tolam. Buii-
quidein, sed per vetustalem obsolcla prosapia Nori-' B nam, palatiuni eiiam Ncomagi incenderunt. Eodeni
corum, regis praecepto palria pulsus, mullos, quos anno Godefridus et Ligefridus reges Normannorum
vel aesalienum , vel conscieniia scclerum exagita- cum inaesiimabili muliicudine juxla Mosam in loctt
bat, magnis spebus sollicilalos sccum abduxit, py- Ilastan consedenles, Leodium, Triijectum, Tun-
ralicaiii aggrcssus, cui non baesit : cujus cives nec griam, Colon'a;n, Biiniiam cum adjacenlibus caslel-
arniis nec muris confisi, beatae Mariae simperalum lis coinburiinl. Aquis in palaiio equos siabulantes,
adorant, id csl camisiam ; quauv Carolus Calvus a oppidum ip.um cl palatiuui incendunl. Monasteria
Conslaniiiiopoli cum aliis reliquiis advehi feceral. Stabtilaus, Malmudarium, lndam , Prumiam incen-
Hanc camisiam in modum vexilli super propugna- dunt. Sacri ordinis in ulroque sexu minislri ubl
cula cusiodum expoiiuni; hosles visam ridere, et in poterant oppoiiunius, latebanl; el sanclorum cor-
eam sagiiias dirigere. Quorunvoculis mox obiene- pora et pignora locis lutioribus abscondebant. Ad
bralis, necante lendere, nec retrocedere valcbant. haec mala Hug filius Loiharii ex concubina Wal-
Quod vidcnies oppidani, niira eoruin caedese salia- drada in Loiharingia, ct Boso supra scriptus iu
runl. Evasil lamen RoIIo, quem suae fidei Deus rc- Burgundia tyrannizabaiit. (883.) Noruianni Treverini
servabai. Nec mullo posi Roihomaguin, et conlines incendtiiit, el Melas usqueperveiiiuiii; ibique coii-
f
ejus urbis oblinuil, anno Donviui 836, anno scilicel serio praelio Christianos vinciinl : in quo praclio
uno anle monem Caroli Calvi; cujus filius Ludo- Gualo Melensiuii) episcopus caesus est. Carolus im-
vicus Nortanimbros quidcui vicit, sed non expulit. peraior a Gallis el Germanis in auxilium evocatus,
llacc Guillelmus, qui seinper ponil nioriein Caroli Ntnuannos obsidel : cuin quo Godefridus rex
uno anno ciiius , quani Sigeberius : qni Sigebertus facto fcedere, ul sibi Frisia provincia, et Gisla filia
nunquam ponit cognomen bujus Caroli, quia nuii- Lolharii regis daretur, baptizatus est; et ab iinpe-
quanv iioininal eum Calvtim, sed simpliciter Caro- ratore de sacro fontesuscepius. Sigefrido quotpie
luni, *.liicum historia Calvum eum nppellant. Soi rcge ninvis imnvinuto, eos a suo regno reccdere fc-
Iiora diei nona ita obscuraius esl, ui stellac in co cit. Qui nvoxFranciain repeientes, posi multas in-
apparerent. Ludovicus Baibus morilur apuJ Com- cursiones, a Carloinanno Francorum rege duodecim
peiidium ih palatio, sexlo Idus Aprilis, uxorem millia marcarum argetili probaii pro tribulo exi-
suam gravidam relinquens : secundum Willelminw gunt :.e( sic in duodecim annospacem proinitlen-
anno Domini 870, sccundum Sigeberluui, duobus tes, mare repetunl. Hoc lempore Rodulphus quidani
niiniis, tafdiusqtie. De imperip Francis varie sea- corpus sancli Calixli papav et marlyris, qtii jejunia
tienlibus; aliis illud filio Ludovici Balbi ex concu- D I qualuor temporum instituil, a Roma in Fraiiciain
bina deberi jtidicanlibus; aiiis Bosoni provinckc Iransiulil. (884.) GUILLELHVS. Hoc anno nioituus est
Regulo ad illud injuste iiivadenduni assenlienlibus, Carlomannus rex Fraucpriim, octavoldus Decembris,
qui babebai uxorem neptera Caroli Calvi, aliis illud a singulari ferro percussus in saliu Ennelino, in
regno Germaniaeresociare volenlibus. Nascilur in- nvonte aerio. Deinde Carolusrex Suevorum filius.
terim LndoviciBalbililius poslhuraus. ls ex nomine Ludoviei regis Bajoariorum monarcliiam totius iin-
avi Carolus noniinatus esi. Filii lainen Ludovici perii Romanorum et Francorum assumpsil aiino
Balbi ex coucubina Ludovicus el Carlomanniis inte- Domini 885.
rim regnuin Francorura inter se dividentes regnant 885. Igittir mortuis duobus fratribus Francorum
annis 5 qui semper Bosonemperseciiti suhi. (881.) In regibus, Norinanni Franciam repetuiil, diceiites, se-
silva Franciac carbonaria plusquani novem millia ruiii rege Francorum lanlum, ilon cum Francis pa>
Romanorum caesa sunt. GUILLELMUS. l.udovicus fra- ctumpacis percussisse. Unde Franci compulsi Ca-
ter Cariomanni cum Normannis beilum gerens, in roluiu iinperalorem ad auxiliuin suuin inviiaijt, et
pago Merminiaco victorianv adeplus est, e| non Franciam ei subjiciunt, sccunduin Sigeherluiiv. Qui '
mullo p.ostobiit, pridie Nonas Augusli anno Domiiii coiitra Normannos apud Lovaniuii) casirainetaios
PATROL. CCXII. - '28
 875 DF.LINANDI -F-RIGIDIMONTIS MONACHI 870
semelef bis cxcrcilnm misii, scd nil digiium fccii.. A responderunl. Fuimus episcopi palris tui, et avim-
Regnavil tainen in Francia ab hoc anno annisquin- culorum luoi IIIII, ct duin debuinvusillos ei popu-
qi;e. Hincinafus Jit Renioium episcopus. lnni eoruin depace el concordia commonere, se-
886; Sigebertus hoc anno ponit Marinum papanv, riiinavimiisdiscordias, el fuiinus incenlorcs niaio-
qui in aliis chronicis Iribus annis anleponiliir, id rmn. Ideo nunc incendimur in islis lartareis suppli-
est aiino 883. Hic fuit papa 110, et sedit anno uiio ciis, et nos, el alii bomicidiorum el rapinaruin
mcnsiuts 5. liiig filius Loiharii rcgis cx Valdrada anialores. Huc eliam tni episcopi et saiellites ve-
pellicc, palernuin Lothariiigiacregnuni relicllando nienl, qui sinvilileramant nunc facere. Et IIJHV tre-
assequi sperans, Godefrido Norinaiinorum regi, mebiindus aiisciillareni, ecce nigerriini daemones
cui soror sua <Gisla nnpserat, medieiaie aifcctati avolanles cum uncts igneis, vplebant apprchendere
rcghi promissa persnadet, ut ab impcratore itnpe- fiiiim gloraeris, qucm in nvanii tcncbam , ei ad sc
riaies fiscos ad libitnm suum sibi addi peierel; atlrahere. Sed reverberaniibiis radiis illius glome-
per boc uirinqtie iniperatorem circumvcnire pu- ris-noii valebanl illunvaliingcrc. Deindc post ter-
ians; si ahnuerel, Dani ;et Normanni hostes regni gunvmcum cnrrentes, volnerunt nveaduncare, et in
"iii viscera regni immiilercniur : si negaret, juslanv ipsos puieos:- snlpluircos praecipiiare. Scd ductor
rebfellandicausam habere 'videreliir. Ad hoc ira- B mcus qni portabal gionierenv, jactavit super sca-
ctandum, jussu iniperaioris Hehrico duce, et Gotle- pulas mcas filuiu glomeris, ei duplicavil illum, lra-
frido iri Batuam conveniciitibiis, inter agcndumGo- xitque me post se fortiter, sicque ascendimus super
tlefridus ciim suis perinviiur; nec niiilto posf cliasn montes igneos altissimos, de quibtts oriebaniur pa-
llug ab Ilerifico excaecalur, et novissime in niona- ludes ct flumina fcrventia, et omnia melallorui»
clium Prumiae attondeiur. Apiid Coiisiantihopolim gcnera bullientia. Ubi repeii innumeias animasho-
Basilio imperaibre moftuP, Lco filius ejus imjierat minum, ct principura p.atris nvei, el fratrum meo-
an. 18. rnnv, el praecipitatas, alias usque ad capillos, alias
887. Nofriiarini a Lbvanio exeurites, Parisius usque ad mcntunv, alias tisque ad uiiibilicum ; el
•obsideiit: eoiilra qiios Henricus dux exercitiiin du- ctamaverunt aiime ejulando, Dum viximus, amavi-
censj dunvincaute cquiiat, in foveam, quain Nor- mus tecum, et cunvpatre tuo, et cuin fralribui tuis,
iriarini fecerant, et qiiisquiliis operuefaiit, iapsus et cum avuuculis luis facere pnclia, et holadias ,
iiiwidatiiri. Hub dux etabbas miraepielalis el pru- ef rapinas, pro cupidiiate lerrena. ideo in isia bul-
tieniia; moriiur. Agapiuis fii papa posf MarJniinv. lienlia fliiiiiina, et niclallorum diversa genera lor-
Jlic laineii 3ii ialiqiiibJisIibris noh annotaiur. Fuit . qnemur.
anteinpapall 1, vix anivounb. Ei cuui ad liaic timidus acccdercin, andivi rclrb
888. CarolusJmperalor cum Normannbs neqfii- nie animas clamauies : Potentes poientcr tormenia
jret expellere, tandemfactocuni eis foedere, conces- patientur (Sap. vi). Et respexi, et vidi stijverripas
sil eis regiones, quaeerant iiltra Sequanam, quarum fluminis bullicnlis fornaces piceas et sulphureas,
incolaeconlra sc febellabant : quaepars Franciae a plenas niagnis draconibus, el scoipionibiis, et ser-
-Normannis Normannia appellala esl. pemibus diversi geueris: ubi etiam vidi aliqnos
GuiLLELJtus. IIujus Caroti fertur h;cc visio. < In pairis mei principes, et fralrum meorum, et avun-
iioniine Dei suinini, Regis regum, ego Carolus im- cuiorUm meorum, dicenies niibi : Heu nobis, Ca-
jierator, gratuilo Dei dono rex Germanorum, et role! vidcs, quain graviai habemus lormenla, pro-
pairiciiis RoiHanoriiriv,afqueiniperalorFraiicoruii), pier iiostiain maliiiam et supeibiam, et niala consi-
sacra nocle diei Doriiiriicac,post ceiebratnm noctrir- lia, quae regibus noslris et libi dedinius, proptei
iiaruin horarum divinum oilicium, dum ireiu rc- cupidilatenv.Cuinqne dolendo coiitremisccrem, ac-
pansare,«'( vellem soinniiin capefe, veni( vox ad curreruiit ad nve dracones apeiiis faucibus plenis
irie terribiiileridiccrisi tCarole, exiela le modo spi- igne et sulphure ct pice, volentes me inglutire. Ai
riius luus in liora non motlica.i Siatiinque fui ra- j) j ductor Irieus iriplicavil super me filum ; a cujus
jiltis in spii-ilu; et qui me snslulit, erat carididissi- radiis clariiatis superata siini ora eorum ignca : cl
flius, lenens iri manu Sua gloinereiii lineuni, claris- peftraxil nie validius : ei desceiidimus in v.allcm
simuiii jtibar Juminis einitienlem; sicut solent co- quae erat ex iiiia parte tcriebrosa, et ardens, velut
iiiettc facefe, qtiando appareni, ccepilque illum clibanus ignis; ex aliera vero parte tam amcems-
dissolvcre, ci dixil ad ine :,'< Aifipe filiuin glomefis sima et splendidissiina, ut nulla raiione diccre va-
iuicaiitis, et Jiga ei noda firmiler in pollice ttue leam. Veiiique nve contra lenebrosanvet flamiiiivo-
maims dexierai; quia per illuin duceris in labyrih- lnain parlein, vidique ibi aliquos reges de genere
tlieas infernoruin poenas. i Hoc diclo proecessit ine riieoiii magnis suppliciis j ei inde niiiiis angusiia-
velbciter, dislbfqiiens filtini lucis sni glomeris, du- tus, putavi mestaiini in ipsis srippliciisdeniergeii-
xittjue in profuiidissiinas vallcs igneas, qtue erant dunv a giganiibus nigerriinis, qui ipsain valleui
plena: putcis ardeiilibus pice el siilphure, pluinbo, coiillaiiimabanl gencribus igniura; et vaide ire-
el cei-a, ei atlipe. Jbi ilivcui poiiiifices palris mei, meiis, glomeris lilo illuiiiiliante oculos ineos, viili
el avuiiculorum incoriiiii. Qiibs ctim pavcns intcr- e latere vallis paulisper albescere lumen ibiquc tluos
rogarcm, cur iani gravia patereniur Iprineiila, fontcs fluere. Unus erat niniium calidus, alicr veio
 871 CHRONICON.- LIB. XLVI. AN. 891. 878
clarns el tepidus, el eranl ibi duo dolia, cumqties A illi monarcbiain omnfim impcrii per ipsniil filuni.
illuc irem, filo glomeris regenie gressus nveos, in- Siatimque ipsum glonvumfulgidum sicul;jubaf so-
leiitus supcr IIIIIIIH,ubi erat fliiens aqua, vidi ibi lis coatlunaltiiii est loltim in manu cj'us. Sicqiic
pairem iueuni Lndovicum siare usque ad femora : post hoc facitiin notabile rcversus cst spirilus incus
cl diim essem nimis dolore aggravatus, el angore in corpus incum, vahle fessus ol conlcrritus. Post
percilus, dixitad nve: t Domine nveus, Carole, uoli hanc visionem , vix duobus annis supcrvixil - hic
timere. Scio, quia rtirsus revcrietur spirilus tuus Carolus. -;
ad corpus tiniin; el perraisit lc Dens huc venire, 889. Adrianus III sedil, papa ccntesimus duode-
iii videres, propier qua; peccala ego, el omnes quos ciiiiiis vel centesimris undecimus, quja Agapilus ,in
vidisti, talia loleramus supplicia. Uno enim die quibusdam libris nou numeralnr. Sedit atiiem anno
sum in isio ferventis dolii balneo; et altero die 1, et mensibus 4, Carolus imperaior zelat uxorem
transmilior in altero isto suavissimo aquse dolio : siiam, eo quod plus j'usio ageret cunv Luitliai-d.o
ct lioc fit precibns S. Pciri, ec S. Remigii; cnjus Vercellensi episcopo, cum proteslatur in concipue,'
palrociniis hactcnus genus nostrum regemlo re- sc iiiinqiiam cuni ea concnbiiisse carualiler, illa
gnavil. Sed si mihi subveneris cito , (u et mei se virginem gloriata, accepto repmlio inonastcriuiii
tpiscopi, et abbales, et omnis ordo ccclesiasticus, ]> jietiit. .•;;
niissis et oblatioiiibus, et orationibus, el psalmo- 890. Carolus impcralor corpPre el animo dcfi-
diis, vigiliis, ei eleeraosynis, velociler liberabor de ciens, ab optimalibns regni repudialur,.el Arniilfiis
isto aquae bullieiilis dolio. Nani fralcr mcus Lo- filins Carlomani regis, frairuelis ejus in rcgiium
tharius, et cjus filius Ludovicus, sancti Petri, san- sublimatus regnat annis 12. Hic Arnulfns patruo
ciique Remigii precibus jam excmpti sunl de istis suo Carolo exinvpcratori eliam necessariis cgenti
poeni.s,ei jam ducti in paradisi gandium.i Dixilque iisros in Alcmania delegavil; qui Carolus anuo se-
ad me : < Respiee sinistrorsum.i Respexi, clvidi qitenii obiit. GuiLLELMcs : Cui successit in regno
duo dolia altissima bullieniia. < Isla, inquil, libi Francorum Carolus puer, filius Ludovici illius, qni
stinl prxparata, nisi te einendaveris, et poeniten- apudCompendium obiil; in iinpcrio vero successit
tiam rgeris de tuis nefandis delictis.i Tunc ccepi ei Arnulfus, degenere imperatorio, lutor illius Lu-
graviler liorrere. Cernens autem duclor meus ine dovici pueri, de quo suj)erior visio egerat; qui Ar-
in lanto pavore, dixit ad me : < Sequere ine ad nulfus 11 an. regnavit. Isle Carolus duxil iixorctu
dexleram luciilentissimae vallis paradisi.i Et con- filiam Edwardi regis Angloruni.
tcmplalus siim in ingenli clarilale sedere cum 891. SIGEBKRTU:. Ronianiim iinperium et regnusi
gloriosis regibus avunctiliim meum Loiharium su-' C Franciaemisercdiscerpilur.InIialianamqiieRerenga-
pcr Iapidem lopazium iniric magniludinis, corona- riusei Wido deregnoconteiidunl. Frauci vero, negle-
iiiin diademate pretioso, ei juxta eum filium ejiis cto Carolo puero vix decenrii, filio Ltidovici Balbi,
LudOvicuin similiier coronaium; vidensque me, regem sibi praeiiciuniOdonem filium Roberti du-
comiier accersivit, blanda vocc dicens :-<Carole, cis, quem superius dixinvus a Normannis occjsum.
successor meus nuiic lerlius in invperio lloniano, Radulfus aulem, corona sibi imposita, rex Bui-
vcni ad me. Scio quod pcr poenaieiri locuni ve- gundionum slaluilur; quae regnum inulto tem-
nisii, ubi esl pater (uus frater meus posilus in pore duravil.
tliermis sibi destinaiis ; sed per misericordiain Dei SIGEBERTUS. Ab hoc tempore Luitprandus dia-
ciiissimede puenis illis libcrabitur, sicut et nos li- eonus Ticinensis Ecclesiac historiam suain ordi-
bera(i suraus, merilis S. Petri, et precibus S. Re- lur. Basilius fit papa ceniesimus duodecimtis. Hic
nvigii; cui Deus magnum aposlolalum dedit super kn aliquibus libris non invcnilur. Normanni Pari-
regcs, et super genus Fraiicorum; qui nisi quis- sius expugnaverunt, Burgundiam aggrediuiitur; ct
quiliis noslrae propaginis suifragatus fuerit, jam dc- Senonis urbem oppugnanl, sed non expugnant. Iu
sinet geiiealogia noslra regnare el imperarc. Unde _ Italia Sarraceni caslrum quoddam Fraxiiieium nc- .
scioquod lolleiur citius poteslas de manu lua, el cupantes, inagno exitio Italiac illud cejieruni. ,
postea pafvissimo vives tempore^i Tunc cpnvcrstis Guillelmus Elfredus, de quo siipra dictuin esi, fuit
coritra me Ludovicus filius ejus, dixit nvihi: < lm- liitcralissimiis, et semper valeiudinis adverss, ct
perimn, quod baclenus tcnuisli, jure haercdilario seinper aut fico aut aliquo interraneortim morbo
debel suscipefe Ludovicus filius filiaemeae.i Et hoc agilalus; quod eum a Domino precibus exegisse
dicto, visum esl mihi aflerre in praesenlia Ludo- aiunt, nt minus ilJecebras amplecteretur muiida-
vicum infanlulum : lunc intuens euin Lolbarius, nas. Cenlurias el decimas insliluit, et tantam pa-
dixit mihi : < Talis videiur esse infans, .qualis ille cem palriae infundit, ut ciiam per piiblicOsaggercs,
puer fuit, qucnv staluil Donvintis in medio disci- ubi seraiiae per quadriviuin findunlur, armillas au-
pnloriiin, et dixit: Dico vobis quia angelieorum reas juberel suspendi, quse viatorum aridilalcm fi-
semper vident faciem Pairit mei, qui in ccelit est derent, dum non essent, qui raperent. Roinani, et
(Maith. xviu). Tu vero redde illi poteslatem im- ad S. Thomam in India mulla iriuuera iriisii; le-
perii per.fihim glomeris, quem manu tenes.i Disno- gatus in hoc missus est Sigelmus Seifeburncnsis
dans ergo filium de pollice dexterae jieac, donabam , cpiscopus, qui penelrans Indiam, mtiltas gemaias el
S73 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI £80
plurinia aiomata inde reiulil; et parteni ligni Do- A aiinis sedit; atilsi ntillus sedil inter Adiianiini et
iniiiiii missaiu rcgi a papa Mafmo. Moiiasleriiim Sicphaniim, sicut quidam libri loquuntur, ergo lot
iiiiiiinconslruxit in Atlcliugia",ubi olim capiivus annis racavit ejiiscopatus; aiil Stcphanus islCprius
fiieral, ibique Jbannem abbalem iiistituit ex anli- sedit, quainscribatur hic, et pluribus annis, secuu-
qiia Saxouia oriundum : allerum in. Wiuionia, dum inagnuH)Jlugonem.sedit•siatim post Adrianum
qiiod dicitur Noviim monasterium, ubi Gribaldum anno Domini 886. Sedit aulem annis 6, diebus 13.
abbafem consihuit :: «jui se vocanle et archiepi- Norinanni Loiliariugiam repelentes, circa Leodiup.j
scopo riVillcnle,- cpgiiilus, quod se puerum olini, nt cunvChristianispugnaiU et vincunt. Arimlplius im-
'"feruivi,iranseuntem benigno confoveral liospitio. perator audiia; caede suorunv in Bajoaria contra
Causa evocaiionisfuit, ul liileraiuiae siutliiim pene Normannos properat cum valido exercilu, quos su-
jam liinc in Anglia sepnlluni sua stisciiafel indu- per fliivium, qui Tilia dicitnr, pedestri praelioador-
siria.llem Susloniensc nionasleiiuiii, quod saiidi- s.us, lanlam ex eis stragem fecit, ut ex innumerabili
•inoiiialilus"iniplevit; ubi, et abbalissam constiliiit niiliitudine vix superesset, qui ad classem adver-
Jiliam suam Efliginanv.tlabebat auiem ex Scondeuvi , sum minliuin ferret. Normannorumresidui iransva-
Asserionem qnemdam nobililer eruditum, quenv . dala MosaRibuariam et Arduennam vaslando per-
Scibrirnae fecil episcopum. Hic sensiini librorum H vaga.ni.es,trans mare receduni. Hoc lempore claruit
fioelii De Consoialioneplaiijoribus verbis enotlavil, Remigius Anlissiodorensis, in exponcndis Scriptu-
<juosrex ipse in Anglicam liiignam veriil. Evocavil ris divinis et hnmanis sludiosus. Hoc-etiam tem-
»exMercia Wicti-oruin cj)iscopuni Wcrefritiiin, qui pore claruii in Biirgundia Berno, ex coinile abbas
jussa regis Dialogohim librosin A-nglicumsermo- Gigniaccnsis ccenobii a se fundati: qui ctiam ex
nenVconveiii l. Post lninc regua-vitEduardus, cujns ' donoAuraecomiiissae construxil Cluniacumcceuo-
lUater Elhelfloda Etbelieili regis Merciorumrelicla, bium in cellain Gigniacensem.
«xperta diflicultatcin piJuii partus perpeluo a viro 896. linperator Zuendebaldum filium stium ex
abstinuit , proleslans iion Conveniretcgis filjae, ut concubina facit regem Lotliariensium. Carolus rex
lanlo periculo se conuniiteret. Eduardus regnavii opeti) Arnulfi imperatoris contra OJonem impto-
annis S3, ct dcdit liliam suam Editham Carolo regi ral: ad cujus auxilium Arnulfus exercilum uvisit,
Francoruiii filioLiidovici Balbi. Filias suas iusiiluit sed parum profuit. Carolus rex Ilundeum regein
primo litieris erudiri, ei mox colo el fusoelacu Normaiinoriimde sacro fonte suscepit.
«xefceri: Jilios quoque suos priino liiteris fecit GOILLELMUS. Carolus, gener Eduardi regis An-
imbul, deii.de reghi guberriaculaaddiscere. gliae,Rollonem accersivit, eC Chrislianum fieri fe-
892. SI«EBEKTUS. Normanni a Sennnis Parisius cil, ei Normanniain dedit eicum filiasuaGislan,qu»
repelunt, el iniie per Marronam fluvium icpulsi esset vas jiacis, i.ta ui ipse Rollo leneret Nornvan-
'Jiecas tirbeni iiiccnduiit, el usque Virdunuinel Tul- niani de dono Francorum, sicut de domino suo.
lum iirbes cuncia depopiilantur. Wido Bereiigariuin -T-uncasiaiuibus consnleiiiibus, ut pedenvlargitoris
l)is vicluiii *x praelio liigal. Odo rex Francnrum Da- oscularetur, dedignatus genibns regis advolvi, ap-
mos sjiper Axonam fluyiumbello vincit. pieliensiiin pedem ejus ad os suum slans allraxil:
893. Arnulphus rex Zuenilebaldp duci Maruen-
quo resupinato, seculus est risus Normanorum,
siuni ducatuiii BoeiHaiioruni addens, ct Boemanos Francis repreheiidenlibus, excnsat Roljo factuin,
per lioc sibi infestos fecil.et Zuendcbaldo per ad- allegans lalemprovinciae suae moreni. Dedil eiiam
jcCtioneinpoieniise roaieriani conlra se rebcllandi idem Carolus eitlem Rollo Coenomanornmcomi-
dedit. Ad quein debcllandum cuin non suiliceret, . Uittim, el Rritanniam, quae sunt 3ppendices Nor-
gentein Hungaroruin, Deo inimicam, regiioinniiisil, iiiannia'.
coiuiiiqiieauxilioZueiidebaliiunvdevicil, ct tribuia- Opo abbas Cluniacensis.RoIIone ad fidem con-
fiuiii fecit. verso rclaiiim.csl corptts sancti Marlini ab Amis-
*94. Sancius Waldriciis, vel Uldaricus in Bajoa- jj siodoro Turpnuin. ln cujus reditu quicunque quali-
riaiiasciiur. Norinanni iterum a Parisiiis rcpulsi, fi- cunqiie incommoilo delenii essenl, eiiam non ap-
ncs Biiloimin incessiirit et pfiinOviclores, poslea a poiiaii, eliam iibjv rogaiiles, etiam non volentes,
IJriloiiibus vincuiiiur, in duobus praeliis duodecim sanaii suiit. Nanvduo paralyiici de morbo suo vi-
millibiissuoriiin pcicinplis. Otloriefege per consir cluin quacrenles, autlienies qnae fiebant, comniuiii-
lium Francoriiiii in Aqtiiiariia ' dehioranie, ipsi caio consilio, apiatis baculis sub ascellas rcpere,
Franci pueruni CarPluin LiidoviciBalbi filiunii in, magis quam fugere tentabanl, fugieniesque in viti
rpgiiHiiipaierniini revocuhl, el Remi^a Fnlconear- sanati sunt.- Quod ipsi poslea confessi snnt, non
thiepiscopo jn- fegem iiiiihgi facJnrii;; et orilur audentes celare. Ingresso autein Marfinolines pa-
lojiga concerlaiio inief erim el Odoiiem. Sunderol- rochiaesuaeicmpore bruinali,omnia frucleta vesnia
dus Magunliaearchiepiscopus a Norniannis Uvor- sunl foliis et floribiis, et lam cerei quanvlampades
maijsemartyrizalur. Slejihanus flt papa ceniesimus accendcbanlur igne diviniius misso, et maxime in
diiodcciinus. ditabus basilicis in ejus nomine consecraiis, in Ma-
8U3. Si hoc anno Slcpliaiius iste qtiarius lmjus j'orc inonasterio, et in ecclesia Casirinovi, in qua
noiiiinis primuni sedit, ergo aut Basilius qualuor nuiic usque servalur, ci dextra kevatiuein bmmi.us
 881 CHRONICON.- LIB. XLVI. AN. 902. *&
etclesiis caiiipanaj divinitus pulsabaniur, ncminci A . pusculo rorle versus Romam fugieufe, et exercim
langente. Faclum esl hoc aiino a transvectionc: cnm claniore nimio seqnenie, Ronvani tiineiilcs se
rjus, xni Idibus Decembris, ei synodali anctoriiate . de nvuro projicinni, et hosiibus per factos acervos
decreium es(, n( iioc fesium celebrare agerelnr abi Joctim ascendentli nviirnm faciimt. Sicque capta
Adelardo archiepiscopb Tnronensi, et a provincia- Roina, iflos, qni paparii riijiniaveraiil, decollaij fe»
libus suis Rannone Aurelianensi fratre Adalardi, cit, et a papa in imperatorem Roinanoruin bene i-
Mainaldo Cenomanensi, Lupo Andegavensi, e( a cijjs esl. GUILLELMUS. Tempore' Eduardi regis An-
stifTraganeislolius provinciai episcopis. Secnndum glorum, eral Rbmae Formosus papa : qui misii
Sigcbertum videlnr, quod duos principes Norman- epislolas in Angliam, excommnnicans Eduardum,
iioriiin baptizati fecerii Carolus isle: Hundeum re- ct omnes subditos ejiis ; qtiia per seplem annos
geci Norinannoriiiii, quem ipse nominal, el Rol- plenos dcsliluta fueial oinnis regio Geinssarum, id
IPnciu isliim, quem nusquain nominai, el qtii ntin- est Veslsaxonia, episcnpis. Tunc congregato cou-
. cilio coiisliluli sunl singulis provinciis singuli
quani rex tliclus csl.
897. Ariiulfus imperaior a Berengario inlerpcl- cpiscopi, et quod olim duo babueranl, in quinqiie
laius ad aiixilium sui contra Widonem, Zuende- diviserunl.
baldum filitim stium ciim cxercilu misit in Italiam. r,
I SiGEBEnTUS. Fuleo Remornm areliiepiscopus pcr-
Scd Witlo viribus agens, et priniores exercitus do- niitur a Wingmaro salellite RiildiiiniFlandrensiniik
nis corrumpens, inefli.ares rcdire fecit. comilis, proeo quod ahbaliani Sancli Vedasti Aire-
898. Arnnlfiis imperainr Longobardiam polentcr baris a Carolo in beiieficiuni acceperal, quam Bal-
in-
ingressiis, Pergamum uibem armis cepil : cnjus dtiiims jani per aliquoi. annos nullo concedenle
comitein Ambrosiiiinanie poiiam urbis laqueo sus- vaseral.
pendeus, caeteris urbibus lerrore incusso, ad obse- 90.1.Wido rex. Arnulfum imperalorem se usque-
quelam suain omnes adiluxil. Otlo lniisicus cx «tiaqtie perseqtientem noit ferens, quippe cni nee
clerico TuiOnensi monacliiim profileiuc sub Ber- urbes, ncc casira iiatura inunila resistere polcrant,
none abbale. (899.) Odo rex Francorura moriiur, dum se fugiendo lutaretur, iniperator uxbrein ejns.
obtesians primates, ul Carolum in regiium suscipe- •bsedii : qnae jam rebus snis diflidens, per iiiiiim,
reni. Carolus reguo Fraacoruin loto rccepto, re- imperatoris familiarem miilla pecunia corruptiiin
guavit anuiS-27. Apud Triburias celebrata synodo ei poculum morliferum dedil. Quo liauslo periri-
conira laicos, qui auctorilaiem episcopalem immi- duum excitari non poluil, apertis oculis niliil loqui
nuere lentabant; plura super stalu saiiclaeEcclesiae aul senlirc vahiit: qnae res enm repedare coegit.
decreta sijnl. C Quem recedeniem Wido persecutusa Deo percussus
900. Formosus Portuensis episcopus fii papa Ro~ obiifc.
manus 114 conira voluntatcm qiiorumdam Roraa- (302.) GUU.LELMUS. Hoc anno inccepit regnare Edr
norum, qui Ser^ium tliaconiiin Romanae Ecclesiae war Jus fili;el.lfredifilius, de qupsiipra dicluiii est. Bo-
faccre papam voluerant, sed non prsevaliierani. Hic nefacius fit papa cetiie.-iiiiustleciinusqiiiiiCiis.Ariiul-
Formosus cum aliquando iiv siiiistram siispicionem phus in)j)eraior longa»aegritutlii)edissoltitus, vel;„tit!
Joanni jiapaeVeuissel, liinore ejns fugiens, episco- qiiidain feriuu alllictus a miniilis vermibiis,. q.nos
paium Poiiueiisein reliquil: el quia revocalus a pedunculos vocanl, atleo in corpore ejus scamriea-
papa retlire noluil, aiialheraalizatus csl: el landem tibus, ut a nullo medicorum miniii possent, mori-
ad saiisfacicndum papae in Galliam Veniens, usque tur, posl quem filius ejus Ltidovicus regnat-annis
ad laicalein-liabittiindegradalusest : juraiis se non 10. GuitLELMus.Tlicesl Ludoviciis illb pucr, de quo
amplius Romam inlraiurunv, ncc episcopatum suae Superior visio Caroli narral. Isle Llidovicus, secnn-'
urbisrepeiiluriiii); coulirmaus elianv piopriae manus tliiin Guilleliniim lilius fuil illius Caroli, qui dedil
scripto, se in laicali commiiuione perseveraturum. Noriiinuniaiii Rolloui et filiam siiam Gillam : secun-
Posl a Marlino sucCessore Joannis in episcopatu rn duin Sigebertum lilius fuil Arnulfi. Forle non de
contra datuni sacrainenluin rcstituius, non soliiin naturali filio dicil, sed de adoptato. Slephanns fit
Romam inlravit, sed ctianv Ronianae Ecclesiae pa- papa ceiUesimits decimus sexius, mensibus qua-
jvatum suscepii. Propier quod ctnn nuilto scandalo (iioi. Ilic primum a Formoso papa cpiscopus Ana-
pcr inultos annos quaestio el controversia agitala gniaeordinaltis, ipsiiin Eormosum perscquilur, c(
esi in Ecclcsia, aliis- ordinationein ejus et ab co onincs ordinationcs ejus irriias esse debere decre-
ordinaiorum irrilam esse debere pra-judicantibus ;. vi(, e( alia horribilia diclu in euui facit. L.egitur
aliis e contra qualiscunque fueril Formpsus, lamen . enim, qjiia ipse, non Sergjus, corpus Formosi a
propier sacerdoialis olficii digiiilatem, et Jidem sepulcro in concilio proiMCHtm,.et papali vesie
corum, qui ordinati ab eo.fuerant, o.innesconsecra- exnlum. laicali induerit, et abscissis duobus digilis
Ucnes ejus ralas esse debere, saniori consilio ju- dexirac maiius, in Tibcrim pr;t'cipilari fccit. Roma-
dicaniibus : praeseriim cum ipse Fornvosus a Mar- nus lit papa ceiitesiiiius decimus septimus. In Jtalia
lino papa absolutus fneril a sacramenlo ei perjurio. pro Widone filius ejtis Lambertus conlra Reren-
Ab hoc Formoso Amulfus impcrator Romam veiiil,. gariiim regnal parvissimo tempore; qub inoituo,
sed ntui adinissiis Romam Lcouinam obscdil. Lc- Rereugarius regno Italiae poiinu1.. TJieodorns Jit
 883; HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 884
papa centusimtis ijccimus oclavus. Hic contra Ste- A tus, qtii ab eodem Formoso episcopus ex diacono
pbaiiiini pnpam sentiens, recoriciliavil ordinatos a facius, ad Francos (amen se conluJit, ei conim
Forriiosb, quos Slephaniis per viin inliis Ronvaect -auxilio Chrislppborum iiivasorem capiens, c( in
iion foris cxordinaverat; nee tamen praesumpseral carcerem liiitlens, laienler Romain ingrcssnspajia-
c<« ilefiim consccrarc. His reconciliaiis Tlieodorus lum.invasii, e( Romanos minis ei (erroribus perpn-
papa Iibros . abrcnunlialionis reddidit, el ighi crc- lil, tit omnes ordinaliones Fornio.si irriias babereni,
mari praccipil. Joaiines fit papa cenlcsimus dccimtis el in iiliioncm suae rcpulsae, quod diciu quo.jue
iionus. Hic ctiam ad confirmaiitlani Formosi ordi- nelas est, Formosum sepulcro absiraclum in sedem
nalioiiem, quam Steplianiis deposuerat, synodum pontilicatus sacerdolaliler induliini ilecoUari pra:-
74 episeopnriim praesentibus Francoruin archi- cepit : el insupei. Iribus digiiis dcxtcra mailtis ab-
rpiscpjiis et rege apud Raveniiaii) siatuit, et coram scissis, iu Tibcriin jactari fecit; et onines quos ille
eis cumbusla cst synodus, quain Steplianus in dam- ordinaverat, injnsle exordinavit, ct injuslins reor-
liatioiiein Forriiosi fecerat. llungarorum gens liar- dinavii : quem Forinosum a piscatoribus iiivcniiinv,
bara, quae qtiibusdain clusis remorata nec ad me- et iii basilica piincipis-aposiplpriiin loculo depor-
ritliariani plagain, iiec ad occidentalem cxeuntli latunv qiiaedam sanclorum imagines adorasse, cl
ajitea iiabtterat facuiialem; per Arnulphum ruplis " verierabiliier saluiasse, palam omiiibiis visae siinl.
clusis emissa, quae Arnulfo vivcnte aliqiiantu- Apud Grascos Romanus Pater Rasileos factiis,. ni
Jiiiii leinpcraveral rabiem suam, modo co morluo sccurius ageret, malrem Constantini iiitperaioris
jior tolarii Galliam, Gcrmaniam, llaliam, ut lem- uxorem duxit, suam vcro filiam ijisi Constaiuino
peslas tlilTundiiiir.Ziieridebaldns rex a Lolbarien- dcspondit.
sibus in bello perimitiir. lri qua conSpiratibne cl 908. Romanus impelralo a principibus, ut etiam
licllb qnicUnqne vuliieraius esl, aut hvoriem non indumcnia impcrialia ct diadema imperii acciperet,
cvasil, aut iiuiiqiiam postca sanari potuit. Francone iioii jam tulor imperatoris, sed super iinperilorein
l.oodiensium episcopo mortuo, SleJihanuS episcopus imperalor csscvidebalur : qtii etiam Cbristoplio-
siibrogatiir, vir sanciiiate et scieniia cJartis; qui ruin filinm suuiiVinvperio ascilum Conslaniinu iin-
vitam cl passionem santii Lambcrii marlyris ad peratori inprocedendo praeferebai. (909.) Sed Chri-
llerniendtiiii episcoptim urbanius cdidil : cantuin stophorus non mtilio post ohiit. Hungaris llaliani
qiioqiie nocttirnum tle eodetn marlyre, ct de sancta devastaniibus, rcx Rercngarins eos bcllo aggressns
Tiinilale, et tle Invcnlione protomarlyris Siepbani, miscrabililer vincilur. Romanus Graccornm impe-
tlnlci el regulari modiilaiione composuil. Coiiradus , rator Bulgares Grajcos foriiler tlebcllaiiies.facto
patcr illius Conratli tjui post Ludoviciim regnavit foedere raitigavit.
pciimitur in bcllo a coniite Alberto. (905 ) Ludovi- 910. Saraceni ex Africa a rege sno missi in lia-
cus rex ^oiiscf lo cnm Hurigaris pracJioniiserabiliier liani, ul Apuliam et Calabriam contra Romaiium
vinciiur. Benedicius litpapa cciiiesimus vicesimus. imperaiorem rebellantcs sub dilionc illius rcdigereni
Apud Consianiinopoliiii Leone impcratore inoriuo, pugnando , Apulis et Calabris forliler debellatis
Consianiiiius filius ejits, el Alexander fraler Vincf- Romam verstis gyranles, Galerium moniem occu-
konis iinperal anno uno. panl, ibiqueinuuiiione sibi facla mullas urbes Iialiie
906. Leo lit papa centesimus vicesimus primtis. debellaverunl. Regiuo abbas Prumiensis Chronicam
Hunc posl 50 dies ordinatioiiis suac Clirislophorus : suam a Nativitale Domini iiichoatam usqtie ad huiic
presbyter suus capiens, Ct iu Carcercnvtrudeus per annum perduxit. Adclbcrlus qtiidam ex prinioribiis
iiivasionem lil papa centesiinus vicesimus secundus. Ausiiasiorum per septcnniiiin Ludovico regi rebel-
Hungari supcrioris anni victoria clati regrium Lu- lis, dolo Halonis episcopi Maguulini ad regem
dovici sub iribulo rcdigunl. Apud Gracos Roinanus deduclus ticcollaliir.
liuinilis genere, sed quia Jeoirem ferocem occide- 911. Hungari Gernianiam vaslant, Ludovicnm
rai, expcrtae fortitudinis habitus, el per hoc a |) liliiiiri Bosoiiis ex filia Ludovici imperaloris, ab
Lcone iiupefatore dux navalis cxcrcitus consliliitus, llalieusibus a Burgundia invitalrim ad rcgntim,
volens fieri tuior Corislaniini imperatoris, qtii ad- Berengarius excipiens bello, jurare illum conipulit,
inodiim puer erat; lutoretn illi a paire deputaltim, ut si rcdire perinillei'eliii, iiiiiiquam ullra in llaliaiu
ct onincs prilicipcs palatii atl se extra urbcm evo- veiiircl. (912.) Ludovicus rex Germaniae u;orilur.
; catos capil, el palaiio eliminal, et sorvienlcs sibi qui proptef iuspieniiain tyrannorum in Iialia, et
pfliciis ciirialibiis honorai. Pliocas autem qui ler- multain iivalorum ingrueiiiiam, imperia et benedi-
reslrem cxcrciutiii conlra Simonem Btilgarorum clionein non meruil; posl quein regnavii Conradus
regem duxerat,hoc nuiitioperierritusfngita bcllo, (filius siipradicli Conratji, qui ab Albeno coniite
ct omnes fugerc fecit; sicque aniinos et vires Bul- occisus esl), annis 7, qni et ipse Conradus caruil
gtirihus adtiidii Graecbs acriiis debellandi. Ipse vero imperiali benedictionc. Berno abbas inorilu.rus
Phocas a Roinano captt.a oculis privalur. Odonem olim musicum Cooradi consiiluil abbaiein
907 HuhgAii Hiilgaros victos Uibiiiarios faciunl. Cluniacensis cocnobii, ea conditione, ut Ecclesia
Sutguis hl papa ccntesimus vicesinius (er(ius. Iste Cluniacensis splveret annuaiim Ecclesiae Gignia-
csi Scrgius propier Formosuin a papatu feproba— ccnsi ccnsum duodecinidcnariorum. (9J3.) Ludovicu»
 885 CHRONICON;— LHfc/XLVL ,'AN. 921,, SSG
Bnsonis filius ab Ilaliensibus ad rcgnandiiii) rcin- ATinn
, J?ajoari;tv Biircardum elijkii) thiptMiiAkiHaiike
viiams, lam cito oblilus jtiramcnli stii, in lialiani lieilo lcrrnum atl se inflexii., Roberfiistlux frater
conlra Berengarium vadil : et eo expnlso,, regrtuia Olonis regis.appetens rcgnum Francoruin cpiilj;*."
Italiae usurpai.-(914.) Conlra Gonradum regem po- Carolum, inqnieiabal Fraiicjam ; ejiisqne instanctu
tciiiiores regni principes rebellionem ineditati ,, omnes pene priniorcs Franciae adversabaniiir C:i-
Arnaudus scilicet deBajoaria^Bucardus tle Suevia, rolo. (921.) Slejihano Leodiensiijivi episcppo de-,
Everardus de Francia, GisIeherlus de Lolharingia, fiinclo, Richarins vir caiholicus aCarolOper aucip-
el liorum oinnium praeceiieinior Henrieus dux de: riialera pap;c Romac ordinatiir cpiscopHS, repu-,
Saxonia et Turingia, tam sapientia qitam foiiitu- diato Hilduino, qui, pecunia ijata duci Gisle.ber.ip,,
diiie regis ad ejus gratiam reilucuiilur. Solus Af- ainbiebat episcopatiiin. Hoc tempore clftrebat in-
naudus Hungaros cum uxore et filiis fugiens, usque lcr nobiles Lolbaringix S. Wiberiiis, qul Gemmc-
atl monem regis ibi mansit. lacense cneiiobium fuiidavit; qui divitiis, jipbifila-,
915. Ludoviciis vero- recapiits a Berengario a tc ac poicntia clarus, cinguluiu inundanae niililix
custodibus auro corruptis in urbem immisso, oculis deponens, inonachus facf.is est. Ziptaiidiis dux
privatur. Uungari Bereiigario ronfoederali Alema- Rohemiae ad fidem Chrlsti" conversus, justc ci reli-
niam vaslant, et a Bajoariis ct Alemanis graviter Blgiose in Bohemia principatur : ei posl euin Walisr
cacduniur. Carolus rex Francorum regnuin Loiha- lans filius ejus jusiitia et sauctitate praeclarus, eui-
ringiae.recipil. fraler suus Boleslans niiiiis atlversabatur. (9i22.)
916. Hic esf Carolas gener Edwiardi reeis An- Ilttngaris Franciam, Alsatiara, Alentaniam, Sa.vo-
florum, qui Normanniam Rolloni dedit, et-filiam niamque depopiilaiuibus, Henricus rex juxta up-
aliam Gislani. Sarraceni a Fraxinelo et Gallero bem Meresburcli congressus, voveus Deo pro atli-
iiionte exeunles, Calabriam, Apuliam et Beneven- piscenda vicloria se haercsin Simonkcain.de regno-
luin, Romanorum quoque urbes i(a occupant, rit suo eradicalurum, eos pene usquc atf internecio-
unain niediain Romani,mediam Sarraceni tenerenl, nemdelevit. Idem rcx lleiiricus qtiosctinque fures,
el gravissime Italiam premebaril. Anastasius papa aut Jatrones, aul sicarios inanu fories, et bellis.
centesiimis vicesimus quarlus sedet. Post qucm aplos videbat, indulla eis vcnia, agros ct anna da-
Lando centesiinus vicesimus quintus. bat, el legionem ex eis faciens, ad debellantlos
barbaros exponebal, adj'iciens omnino, ut civibiis
Hungari Alenvaniam tolam devaslanies, usquc laiuiinvinoilo
Fuldam pervenerunt. parcereiil. Carolus rex Francorum
918: Roinantis imperaior Grfecorum filiossuos Ste ( cuni auxilio Lolharicnsium juxta urbem Suessjo-
el nem piignans coiura Roberdim fMtBem OUonis re-
phanum Conslantinum pro domino suo Conslan-
conlra se regnuin Francoriini invadebai,
liuo imperatore imperare conslituit: ipso Conslan- - gis, qui
cum muliis peremit, et se et Franciani Hen-
lino imperalore opere manuuni suarum, picluram
rico regi submitlll, eique in pignus perpelui foedc-
scilicet pulchre exerceivdo, viclum sibi quaerenle.
ris el amoris mittit manum pretiosi mariyris Dio-
Jlalionem Magtintiivuniepiscopum, cujusdolo olim
Parisiensis auro gemmisque inclusam.
Adelberius perierat, rex Conradus solliciiat etiam nysii
conlra Heiiricuiu Saxonuin ducem, propter poten- 923. Reges Heiiricus et Carolus aptid Runnaiiv
tiani ipsius sibi suspeclam, Ad qiiod cum jam tor- coufoederaniur, et Carolus reddil Itenrico fegi rc-
quem auream episcopus fabricassei, qriae collo gnum Lotharingiav, episcopis el coiniiibus ulriii-
duris secum convivantis injiceretuf, dolo prodiio quejurando rera conJirniantibtis. Africani qui per
frustraliis est : et posl triduum morbo et aiigene, munitionein Galeriani inontis tolain Italiam lania-
'
vei, ulalii dicunt, fulminis ictu interiit. Complices banl, per auxiliuin Romani Gravcorum impcraloris,
ctiam conciiii a duce palria eliininali siint. Misso consertam cum eis pugna, ila attriti stint, ufcne
aiitem exerciiu a rege conlra Henricuro, taiiia uniis quidem superfueril, qni non.aul trucidaretuj;
caede Saxones in eos debacchati sunl: ui a niimis D aui caperetur; niullis lesianlibtis,. apostolos Pe-
tlcclamarctur, ubinamessel infernus ille, qui taiitam trum.el Pautum in.iilo visos in, ajixilium Christiar
cacsorum niullituilinem capere possei. liungari per no rum,
Alemaniam uv Alsaliain, el usqjae atl Lotharingiam 93A. Hcnricus rex pacera 'riiw Hiingaris iu no>-
pervcniunt. ve.m annos firinat. Carolus rex-Eraiicorjiin a.comile
919. Gonr.ndus rex moriens, coram principibus Heriberlo capitur, Parioiie trudiiur in cusiodiain ,
rcgni: rcgein designat IJciiricuin filiuiii Ollonis ob necem Roherli ducis ab eo perenipii. Itutlulphns
Saxoiiiim ducis, qui regnavil annos 18. Joannes. rex Burgondionum ab Italiensibiis ad regnanttiim -
inviialus contra Berengiuiuni, couseiia ciim BeT
cjiiscopus Ravennatis fit papa cenlesinnis viccsi-
nitis sextus. (920.) Henricus rex conlia Ariiauldum rengario pugna, coqnevictoetexpu]so,regiium Ila-
ab Hungaris regressum cimf exerciiu in Bajoariam liac iribus annis lciiuit..Guilicliniis lioc anno post
profecius, eiim virtuic eisapienlia sua ad gratiam Edwardum qui regnavil annis 25, regriavil filius
stiani inflexil; addeus ei ordinaiionem episcojio- ejus EilicJfiunus (56; annis 10. Hic, ut fcrunl, cx-
(5fi) Iiifra Ethelslimus, Elelstanus; Eil.tllums.
 887 HELiNANDIFRiGIDI MONTISMONACHI 8S8
coiicnliina nalus est. Yix in lola Anglia fttit iilluin A
J ad Anglorum scbolam porlalus, lerlia nocle inor-
vclusiiim monasterium, qnbd non vel aedificiis,vcl luiis esl. Misit ad eumdcm Elhelslanum Rabaudus
oiiiaincntis, vel libris, vel pracdiis dccoraveril; prceposilus Samsonis arcliiepiscopi ossa sancli
rcccntia monaslcria faciebat qnasi ex professo, Scriaibris, et saricti Palerni, el saiicti Stabilionis,
vciusta qnasi aliutl agens, arlifici benignilate insi- qili fuit magister ejusdem sancii Paterni, el uno
giiicbal. Silrico regi Nortannimbrolae dedil in uxo- dic, ac eattem bora cum codem Palerno migravit
rem ur.ur, ex suis sororibus; qiio post nniiiim mor- ad Chrisliirri. Isli sancti lunc de Britannia minori,
tuoprovinciam illam sibi subegii. Widnaliiim re- ei de Normaniiia iranslati ad tuiiora Inca fnerant.
gtm Walnensiiim, et ..... a snis regnis cx- Sed et aliae tunc inullae reliquiae Nbrmannis Gallias
pnlit; qnos lamen poslea miseralionecommotus in infestanlibus simililcr lianslalic, facile venum pa-
aniiquiim sub se-rcgnare permisit.Posiremum illi tcbanl. Hic Elelslaniis de concnbina dicilur fuisse
fnil cum Adelano filio Sitrici, qui tiinens regein naliis hoc modoi Erat in qiiadam villa opilionis
sibi occiirrenlem cum exerciln, niiiniim se sinin- filia piilcherrima : haec per noclurnam visionem
lavit, cl assumpla in manu cilhara atl tcnloriuui vidil lunanv de suo venirc splenderc, el tolain An-
rcgis Etbelstimi venil, cantitans pro foribus, uude gliam siio liimihc illustrare. Quod ciun illa sodali-
facile admissus est, caniandoque inier psallendum B ^ bus rcinlisset, et illae hoc idein villicae, quae filios
orania oculis scrtiiabatur. Post conviviiini abire regis nutriebal, enarrasscnl; iila eani asSumpsil,
jtissus, pretium canlus accepil, quod asjiortare de- ci Joco filiae habuii. Qtiam poslea in tlomo ejus
dignans snb se, in icrra defodii, Nolatiim est hoc aiiainavil Edwardus regis Elfredi lilius, ex qua
n quodam, qui olim illi mililaverat, ei confcslim genuit Ethelstantiin. Atl bunc Elhelslanum niisit
Ethclslanp diclmn : qui homincm iiictisans, quotl Hcnricus Conratli filins rex Teulonicorum, elini-
hosteni prae ocnlis posiluin non prodidissel : hoc perator Roinanpruin, sorore.n ejusOlhoni filio ex-
responsum accepil: .<ldem sacramentiirii quod li- postulans. Allcram cjus soiorcin habuit Ludovicus
bi nuper, o rex, feci, quondam Adalano feceram. Aquitanoruiii princcps , de gcnere Caroli Magni
Sed amove hinc lcntoriiim, usqtie dum parles re- snperstes. (925.) Rex Henricus urbem Sclavorum
Jiclac venianl manc, ul inimicum pelitlantcr exsul- Brcunabufcli capii, ei viclis Sclavis Iribuium im-
tantem modesta cunclatione frangas. i Adalanus ponit. Posl liaec agrarios iuililes rcccnsens, edixii,
ergo nocle adyeniens, episcopum qucmtlam qui ut octo eorum in agris, nonus in rirbe mbrarciur :
vcspere ad cxcrcilum venerat cura omni familia quaienus Oclo in agris ei sibi cinono laborarcnt;
occidii, ultraque progrediens regem imparaium ., nonus vcro in urbe lerliam parteiii oinnium fru-
" guin illoruin reservaret in aedibus a se ad hoc
offendit; qiii hosles nihil tale ausuros puiaveral.
Rcx ergo straiis excussus, cuin sups ad bellum cxslruciis, ut inbello niliil alicui corum deessel;
acuerel, gladius ejtis foriuitu e vagina excitlif: urbesque rebus et viris plenae essenl. Berengarius
inclamaloque Deo el sanclo Adelmo, qui cral ejus rex ab Italiensibus impie perimitur. Hungari Sa-
es anliqua slirpe consanguineus, reducta ad vagi- lardo ducC Italiam pervagantes, Papiam obsidenl,
nain nianu invenit ensem, qni hodieque pro mira- el incendunl. (926.) Carolus rex Fraiicoruin sub cu-
culo servalur in lliesaufo regum, ei csi una parie stodia Herberti cxsril el inariyr morilur : post
sectilis, nec unquam auri vel argenti recepiibilis. qtiem Rodulphus rex Burguiidioniini regnai in
Uoc Dei tlono frettis tota die usque ad vcsperam Francia annis 2. Simeon Bnlgar ex philosopho
indefessus fugavit Adalanuin cum cxercilu. Ceci- iHOiiachus, ex nionacbo miles, dominatur Bulgari-
dil ibi rex ScOlorum Conslaiuiiius perfidac animo- bus, ei Graecos graviler -atteril, sed "Romaniis iin-
silatis ct vivacis senecae homo, aliiqtie reges S, et perator Graecorurii cjus insaniani, faclo lcedcre,
. comites' 12, ct omnispeiie tiirba Barbarorum. Pauci miligal. (927.) PosiTiiorlein Caroli regis, nolenlibus
qni remanseraril, pro fide Chrisli suscipienda con- Lolliaringis Henrico siibesse, qiiitlaiii Lotharingus,
scrvati sunl, Norwalcrisium, id cst Aqnilonaiium .- nomine Christianus, simulala iiilirmiiaie, Gisle-
Rritonum reguli vecligalis nomine anriuatim ci sol- beiium ducem ad se dolo cvocalum cepit, regique
vebant auri libras 20, argenii 500, boves 25, el inisil; ut per eiii» Lotharingiam sibi subigerel. At
quot liberet canes venaiicos, el aves vcnaticas. rex, irispecla indiistria eipolcntia Gisleberli, filiam
Urbem Exceslram Orlhoiinvalensibus abslulil, qtiam suam Terbergam ei despondit, et cum ilerura Lo-
iiirribus et muro munivit ex qUadralis lapidibus, tliaringiae praefecii. Ludovicus filius Caroli regis
Aroldus rex quidam Naiiriconim misii ei navem insitlianlcs sibi fugicns, pcr mare Iransiit, in An-
aurca roslra habeniem, ct veluni purpUreiitn, densa gliam, iriater eivimejus filia fuefat regis Anglorum..
tesludine inauraloriinv clypcorum inirinsecus cO- Rbdulphus rex ab lialis repudialur, ei Hugo comes
agilatam. Hunc Elelstanuiri, patre defuncto, volue- A.rclalensium in regnum Italiae subrogatur. (928.)
runtxnvuli in urbe Yuinionia secare, qiioiuni prin- Hngo. rex Ilalise quosdam Ilalos sibi suspeclos,
ceps erai Helfredus quidam, qui dcprehensus mis- consilio ct virtute Sainsonis comitis circuravcnios,
sus esiRomanv, ut ibi se coram apostolico Joanne sibi subslravil. Ralherius Lobicnsis mouachus, vir
jure jnrandp defendercl qui cum jurassel anle al- nimiae simplicitaUs, sed. experientia liberalium ar-
tare Sancli Pelri, cecidil, ei lnauibus faniulortjni tiui.n noininatus, cuni Iljlduino, qui olim cpiscopa-
 S89 etmONlCON. - LIB. XLVI. AN. 959. 890
tun. Lcodiensem anibierat, in Iialiain ad llngonemi A sones incursabani, vincit, et tributanos facil, et
facit. In urbe
regem piofeeius, ab eodem Hugone VerOnensis Cliuppam regem eorum baptizari
episcopus consiiuiiuir, Hilduiuo Mcdiolani. ordi- Genuensi fons sauguinis largiter fluxii, por(endens
nato. Rex Henricu&Ranna urbein Daliualioe capil, forussis ipsins urbis imminenicm ruinam : quae
«t Dafniatin;tribtiluin imponit. LudOvictis in Fran- eodem anno ab Africanis cum classe illuc vcnien-
ciarri reversus, Iicet .•erumnose, tamen in regno tibus capla, cunclis civibus, exceplis parvulis et
restilulus, regnal annis 27. (929.) Lanceam mirandi mnlieribus, caplis aut occisis, eiiam ihesaurissuis
operis, el clavis Jesu Cbrisli sanctificataii), qnae est vactiala.
diciiur Magni Conslantini fuisse, dofialam Rodul- 956. Rodiilphus rex Burgundiae moriltir. Leo YH,
mcnsir
plio regi Burgundionum elilaliae a Samsoue co- fil papa centesimus (ricCsimus, annis 3,
nviie, rex Henricus prccibus, miuis el inuneribus, bus 6, diebus 10. Hinc appaiet Sigeberium non
addila eliam parte provinciae Suevorum, a Rodul- bene adnotasse annos papatum; ciim Joannes ille,
sederil an-
pho Comiie exlorqtict: et hanc ad insigne ei tuta- qui proximus sedit ante liunc Leonem,
men imperii posieris reliquit. nis 4, mens. 10, secunduin magistrum Hugonem,
et secundum Sigeberlum non nisi anno uno. Ille
930. Joannes papa a mililibus Widonis marcliio- B lamen
nis captus, et in custodiam trusus, cervicali super Sigebeiius in cbronicis suis nunquain ponit
eorum annos, sed taniani dicit eos sedissc
os ejus posito pessime strangulafus est: post quem cenos
lunc, et non tot annisyel tol. Ego aulcm numeros
alter Joaimes lit papa ceniesimus vicesimus septi-
eorum de cbronicis magistri Hugonis ubique pono.
inus, frater Alberici Romani expulso Hugone fe-
Inger rex Russorum sciens exercilus Graecorum
geriiis. Alibi legilur hoc in loco Leo. Hic sexlus duclos esse contra Sarraccnos, el ad insularum
bnjiis nominis sedit papa ceniesimus vicesimus cuslodias ad expugnandara Conslanlino-
dispersos,
sepiimus mensibus 7. Venceslaus princeps Rohe- cum mille navibus et eo amplius venit, adeo
niiae afege Henrico in Praga urbe obsessus, se el polim
. de victoria jam securus, ulGraecos occitli, non capi
urbem regi dedidit, et imposilam Bolieiniae mul-
jtiberel; quibus inipera(or Romanus cunv paucis
ciani lribuli solvit.
virililer occurrens, Graeco igne circiimcirca in-
931. Heiiricus rex reges Nornvannorum etAbran- • jccto, pene omnes cum navibus paticis exnssit, pau-
daruin Chrislianos facit. Redocrii usque ad ducen- cis evadeniibus, oinnes capiivos decollari jussit.
la miilia Iioinintim conspirantes contra Henricuni 957. Sol sereno coelo Obscuratus est, per fene-
regein rebellant, et regniiin ejiis graviier infeslnnt, stras vero domoriim radios sanguineos einiltebat.
et vkinas gentes ad rebellandunv aniinanl, sed a C Hominis cujusdam sinistra manns ferro amputata,
ducibus regis Bernardo el Thiaelmaro gravi bellp
posl annuin pene ad integrnm ei dormieiili resti-
victi omnes pene moriunlur, aul fugienies in mare tuta esl; cui pro signo miracuii quasi sanguinea
viciniiin demerguntur : el hoc faclo vicinae gentes linea loco conjunclionis relicla esl. Ilenricus rex
rebelliorie delerreniur. moritur, qui licet in vincendis inimicis gloriosus
932. Arnauklus dux Bajoariorunv in Ilaliam con- fueril, quia tamen pacificus erai, iuillam operam
tra Hiigoneni regem veniens a Veronensibus sus- dedil, ut eflugaiis ab lialia lyrannis, qui quasi
cipitur, et cum Hugone confligens vinciiur. Rahe- conduclivi mercenarii aller alteri succedentes im-
rius cpiscopiis ab Itugoiie episcopatu pulsus, quia perium dilaniabant, benediclionem imperialem sus-
Bajoariis laveral, Papiae exsiliatur: ubi et librum ciperet. Guillelnius lamen , ul supra dictiim est,
de suis serumnis luculenter cdidit. Scripsil el alia dicil cum imperalorem Romahoruin fuisse; sed
inulta legentibus ulilia. fajlitur. Post quenv Olho filius ejtis ex Mathilde
955. Benevenlani contra Graecosbelltim agentes, filia Theodorici ducis Saxonum imperavil annis
quciquoi Gi;ccoiiini capiebaut cniiuchisabaiil. Sle-. .36. Mons vero ubi rex Henricus sepultus est, post-
phauiis septimus fit papa centesimus vicesimus oc- ea flammas muliis in locis evoiuebat. Obiit
lavus, annis duobus, et mense uno. ] Odo primus abbas Cluniacensis, cui sticcessit Ade-
D
954. Ilungari (ribu(um a Saxonibus repeieiUes, marus.
ab exercitu Henrici regis aul occidiiulur, aul ca- 958. Primus conlra Othonem rebellavil Everardus
piunlur, usque ad inlernecioncm. Tribulum qriod comes Pahuini, et cum eo Gillebertus dux Lotha-
repetel)atur, Deo pro gratiarum actione in eccle- ringiae : qui Gerbergam sororein ipsius imperalbris
siis cl pauperibus dislribuilur. O.Jio filius Henrici uxorem habebal. Hungari per Auslrasiam ei Ale-
regis uxorein ducil filiam Eadmundi regis An- manianv, muliis civitalibus igne cl gladio coiistini-
glorum. Hsec esl illa soror Elheisiani regiii de qua plis, Wormaiiae Rlieno transilo usque ad Oceanuni
sttperius loculus est Guillelmus: non Eadniuiidi, Galiias vastant, ei per lialiam redeunl. Priiiceps
sed Etiwardi regis fitia : sed Sigebertus alia no- Bohemiae Vanceslaus vir sanclus a fralre suo Bois-
mina ponit regujn Angliae quam Guillelmus ali- lao occiditur, anibiiione percipicndi principalus
guaiido. Joannes undeciinus fiji papa cenlesimus seducto. In cujus ultionein rex Olho belliun el iu-
vicesimtis nonus, annis 4, mensibns 10, cnjus an- dixil, et longa inter cos concerlatio per annos qna-
iio 1 Jegiiur regnasse Bercngarius JJl, annis 8. iuordecim proiracta est.
955. Rex HciiiicusDanos, qui per piralicam Jfri- 959. Evcrardus el Gislcberlus Henricum fralrcin
891 HELINANDtFRIGIDI MONTISMONACIH 892
j Heiliesburch casirum capil, ibiqiic a rege concliisus
Otlionis obsessum capitiiit; eumqiie fallacia sua ab j^
iinpeialoris lidelilalc scjunclum faciioni suaecon- reusintra ecclesiam coiifcssus intcriit.
junguni; suggcrentes ei regnuin magis compeierc Marinus fit papa centesimus triccsinms secundus
nalo in patfis regno, quanv Olhbrii ante fegiiunv et sedit nnnis 5, nicns 6, tliebus 14:, qui lainen
naio. Slcplianus.Vlll fil papa ceiuesimus Iricesimus anno seqiienti, noii islo, a magislro Hugone poni-
prinius el seilil aiuiis 3, mcnsjbiis 4, diebus 1S. lur. Ad liunc sanclus Waldericus Romam veniens,
Hungari a Saxonibus graviier caeduiilur. Otho a ab eo cogiiovit se futurum episcopiim Angusiav
Bajoariis sibi re.sisleniibus interira rcdiens Everar- Yindelicorum, quotlpost annos 15 factuni esi. Ex
dum cxsilial : iteriiiii Bajoarios aggressus Omncs. hoc conjicilur Marihum papain propheliae spiritum
sibi subdidil, pralcr unum filiuiii Ariiaudi. Idein habuisse. SIGEBEUTUS. Gislebcrtus et Everardiis
Otho conslruit urbem Machalbabiircb, quae et Par- ciiin Uenrico fratre imperaloris juxla Rlienuin
ihenoptdis dicia csl, id est virginnm civitas. Ilaere- cmiira Othonem bellum parantes, miliies Othonis
sis aiilhropoinoipbiiarum llaliani vex.al; conira oflendunt. El mulii cum paucis congiessione facta,
qiiam Raihcrius Yeronensis ejviscopus et verbis et Otltone inlerim in alio Rbeni Jittore anie clavos
scripiis reclainal. Domini lancea? inlixos in oralione prostrato, victi
940. Oiho in Loiharingiam usqtie ad Caprcmon- Q j tcrga dedcruni, Heiirico in brachio Insanabilitec
icm venil: Bercngarius jiiniorBerengarii seniorisex vulnerato. Oita dissensione inler principcs de va-
Jilia nepos, tiinens regeni Hugonenvse persequeif- lieiaie legis, ulriini debereni, avis superstitibus
tcm, pro co quod conlra euiii- rcgntim Itaiiac alTc- filii filiorum posl palres defunclos bairedilarc, an,
ctarci, ad Ileiniaiinum Siievorum diicera; ei jver exhaercditatis frairiielibus, dcberct havredilas atf
eum ad Ollionem regem fiigii. Rcx Olho Boislauin patruos redir.e ex regis Olhonis omnininque prin-
bcllb superat, at Boislaus pro vicioria securos cir- cipiim senlenlia, coguitio veritalis gladialorio judi-
cumvcnieiis, [irincipein niililiae regis cum niultis cio coinmissa est, cessilque victoria iis, qui ceus-
irucidai; rex vero Bohciniam dcvaslat. GUILLELMCS.ebani fratrum filios.deberecum patribus bxrediiare.
Hoc aniio rcgnavit Edinundus Adclslani frater an- Rex Otho obscdit Brissagam oppidum Aisatiic,
noriim octodecim; annis sex et dimidio regnavil. quod Ludovicus rex per niililes Gislebeiii et Eve-
Hic Glastoniensein Ecclesiam nvagnis prx-diis el rardi tenebat : in qua obsidione suaSti Frederici
Iionoribus ditavit, et confirmavit donalionem suam Maguntiiii cpiscopi, qiii jam aiiinio ab Olhone de-
pcr priviiegiuin lilteris aureis scriplum in iibro fecerai, nmlti ab codein Othone defccerunt; eaqne
Evaiigclioruni elcganter composilo, qtieiri eitlem re, aliis lerrilis sohis rex iiiierrilus iuansit. Inlerinv.
ecclcsiac dedil. Hic Edmundus laUonem quemtlam " fideies regis, Udo sciticet et Conradus fraier Her-
noinine Leo eliininaveral, qni riosl 6 anuos regres- manni SuevOrum ducis, Everardum el Gislcbcrtum
sus, die Sancti Augusliui C.anluariensis archiepi- praedando regno secnre inienlos juxta Rhcniim ir.o-
scopi iiiopinus ajvud Proucheleciae inier convivas pinate aggrcssi acerrime debellanl; Evefardo gla-
regis asscdit; quia scilicet luuc sotebant Angti fe- diis perempto, Gisleberto autenv Rlicni undis sub-
slive convivari, ob mcmoriam praedicationis sancti nierso. Caeierorum vix aliquis fuit, qui nou aul.
Angiisiini. Hic latro liinc forte juxla ducem re- trucidaretur, aut caperetur. Hoc nunlio infidelcs
ciiiiibebal. Quem rex ipse parlibus de ccena dcdi- regis corde frangiintur, et Ludovicus ab Alsaiia
gnalns fncrat, qui cu.uva rege solo recognilus fuis- discedit, et rex el fideles ejus cum ipso gratulantur.
set, caileris in vina spumantibus rex ira accensus Liidovicus rcx uxorem ducit Gerbergara quaeuxor
pr;cdoni in capillos irivblat,: et ad lerrain elidit; lucrai Gislebeiii, sororque erat Olhonis regis.-Fi-.
qui laienter sicam tle Vagina educlam iii pcctus liairi vcro Gislcberti neptem suanv dcdit OlhoBer-
rcgis inlixit, qui mox Cxaminalus csl. Latrp vcro tollo duci B;tjoari;Eet ducatus ejus Olhoni dalur.
concurrcntibiis satellilibus nieriibraiiin disccrptus Adeinarus Cluiiiacensis abbas substituit silii abba-
csi, nonnulios prius saucians. Pracviderat hunc rc- v. , icm Majbhun. GUILLELMUS. Hoe anno Gnjllclmus
gis fuieni beaius Diiivsianus tunc Glasloniensis ab- Rollonis filius dux Norinanniac, dolo in Fraiicia'
bas, damionis anlc se sallantis gcsliculalionibus, occisus est. ab Alsone, cognomerito Curto. Clavis
ct plausibus edoctus scurrilibus. Qui mox cbnscen- ad ejus ciiiguluii! invenla est feiae familiaris scri-
dcns, et ad curiam properans, in nvedio iiinere nii, in quo invenla sunt indiimcnia monachilia.quae
rci gestx niinfium. accepii. Sepulius cst in Gia- semper inlerbella niedilabalur se gestaiurura aptid
sionicnsi ecclcsia, dala in infcrias villa in qua Giiricgium; quein Ioctiin a lempore Hastingi dcsts
occnbuit. tuin ipse frulicosis senlibus puigaveral, ct ad buni.
944. LudoVicus rcx Francorum Lotharingiam in- statum qui modo esl evexerat. Ilujus filius ftiit
vatlcns, iisquc ad Alsaliam venit ductii Everardi el Richardus.
Gislcbcrli. Rex Hugo misso sibi Graeco igne ab 944. SiCEBERf us. Oiho dux Lolhariensium obii,.
impcralore Graccorum Fraxinetiim bppugnat, et cni succedit Conratlus gener regis Othoiiis. Siepha-
navibus Sarraccnorum exusiis illud cxpugnal, cl nus et.ConsiaiUiniis imperatores filii Romani impe-
cos inde f.ugal. Tagmarus fraier Olhonis regis ab raloris, uegrcferenlcs justa sc patris sui scvcrilauy
co ad hosles ipsius transil, ct.it.ter catcriLmala a iuvcnili lcviiale cocrccri. dispositis in patatio in-
893 CHRONICON.— LIB. XLYl. A-N.955. 801
sidiis, ignoranle allero Conslanlino Leonis impera- \ Henriciis Aqnileiam in Ilalia capil, Rmidalos bis
toris iilio, palrcnv dc palatii solio dcponuiit, ci supeial, Ticiniiim transil, cl cum imillis nianiibiis
imiso ei, ul moris cst, capile, ad vicinaiii insnlaiii. redit. Lutlovicus rcx Fraucoriim a suis tlucibus cir-
in qna ccenolriiaeprajliabaniur, traiismiiiunt. Sol cumvciiliis a Normannis capitur, et consilio IIujjo-
• horribjleni eclipsiin passus cst feria sexia, hora nis Latidnniim misstis publicie cuslotliac tradiinr.
diei 3, qno die in Hispania Abdaram rcx Sarrace- Carloinannus vero majorJiliiisejus a Normannis ab-
lioruin a Radamiro Cliristianissimo rege Galliciae ductns Rolhomagi moricur.
in bello superaius esl. In Itatia couieta rairaema- 949. Taxis rex Hungaroriim in Ilaliam veniens,
gniludiuis apparuit, poriendens famein quae secuta 10 modios nummorum a Berengario, ut redircl, ac-
esi. ' cepil. Rex Otlio cum 32 legionibns Franciam ad
915. RcxOlho corpns Innocenlii marlyris in urbe liberandum Ludovictim aggredilur. Liidovicus ejus
Magalaburch transfert; qui lotain Lolharingiam nielii a custodia relaxatur. Rex Oiho Latnliiuum
sibi subjugavit, resislcntc sibi solo Meieusium epi- capit, Hiigoucin intra Parisius coucliidit, Remis
scopo Adeberone. Stephamis el ConstanlinuS vi- capit, Hugouis ncpote, qni episcopalum Rcmeiisein
dentes post patris sui. dcpnlsionem Conslantinum iisurpavcrai cxpulso, legiiimum episcopum resii-
filium Leonis iniperaloris ab omnibns sibi prx- B luit. Usque Roihomagiim poleiiter accedit : et ca-
ferri, el sc jam vix in sccundis haberi, cnni delibe- slellis ac urbibus qnas ceperat Ludovico redditis,
rareni hocquod depalre feccrant cliara deConslan- in Saxoniam redit. Rex Otho in Bohemiam conira
lino facere, publicato eorum consilio per Diaboli- Boislaum proficiscitur.
numinceiitorein -htijus consilii, cum ad convivium 950. Boislaus rcgi rccoucilialnr, eique tandem
ex condicio consedisscrit el dc prioratu scdendi fidelilcr subjicitur : et paclo pacis secunduni IIII-
inicr se consulio dccertarem, dato signo a viris lum regis faclo iiianus ei dedil. Rege Oihone se-
ConslaiiUni ambo fraires solio dciiirbantnr, el lon- ciindam expediiionem in Franciam paranle, Hugo
sis capitibus ad itlcin liioiiaslciiuni atl quod pairem viiiulem ejus non fcrens ei juxla fluvium Caruiu
liansniiscranl, el ipsi iraiismitlunlur : el ita eva- occurril; el, paclo pacis sccundum nulum regis
ciiaio paialio ab imperaloribus abusivis, ipse Con- facio, manus ei dedit.
siantiniis cl Romaniis filius ejus cx Ulia Romani 951. Maguntiaab Oihotie rege oosessa esi. Fre-
imperatoris imperan( annis 19. Rex Otho Burgun- dericus archiepiscopus cajXus, et-in cuslodiam iru-
mafn sihi subjugat : barbaros occasione inlestini sus, non niulio posl per indulgehliam rcgis rela-
belJi undique irruenles Gero conves forliler ac fre- xatus. Rcx Otho filiuni siium Lidulfum ex filia rc-
quenier debclJal. Rcgi Francorum Ludovico Hugo gis AngloiIIIII(esiamenlo post se regem dcsignat.
tomes Parisiensis nimis adversatnr, qui lilins fuit . 952. LidiilpJius filinsOllionisregis, instinctu Con-
Roberti lyranni in bello Suessionico a Carolo repe radi ducis cum co rebellai conlra patrem : Rhe-
pcrempli. mesbiirch capit, et mullas alias urbes, ei principcs
946. Agapiius secundtis fil papa ccnlesimus iri- a palrc ad se avcrtit; rcx illuni intra Maguniiam
ccsimiis lerlius qui sedil annis 10, niens. 6, die- conclusum obsedit.
bus 10. Hcnricus fraier imperaloris in urbe Meiel- 953. Rellum fuil super Mosam inter Conradum ct
burclv a fraire obsessus, projeclis armis ad pedes Rliagineriiim comiienv Agincnsium. Murtuo Wich-
ejus procidens, et raiscricordiam implorans, in cu- fridoColoniensiuin archiepiscopo, successitei Bruno
slodiam includilur. Fredericus archiepiscopus Ma- frater Olhonis regis, cujns vitam Rogerns scripsit.
guntiae a civibus exclndiiur. Rcx Otho contra se re- Hiijus Brunonis studio translala sunl a Roraa Co-
bcllaie molienlcs nnillos cepit, el jnullos occidit. loniam corpora sanclorum Eligii, Patrocli, Privaii,.
Morluo Bertaldo duce, rex Oiho fratri suo llenrico Gregorii, cuni baculo sancli Petri.
dat dticaiiira Bajoaria', cl sic ciim rcprimil a re- 954. Rex Oibo iixorem seciiiidam dnrit, reliciam
bellionc. GKILLELMCS. HOC anno regnavit Edre- jj Ludovici llalorutu regis, el pcr eam Papiam accipil.
dus 111cx filiis Edwardi aiinis 9, et dinvidio.Dun- Rhaerius bis cjiiscopalu Veronensi ilcpulsus ordi-
slanus, nunlio hujus acgrolatitis.audilo, cmn illuc nalur Lcodiensiuiii episcnpus, posl Falabeiium,
equum accelerarel, vocem desuper soiianlcm an- agcnte Briinoiic arcliicpiscnpo.
divit, modo rex Edredus obdormivil in Doinino. 955. Lidulpho ad graiiain sui palns rctiucto, Cou-
Sepullus esl Yinlortiaein episcopalu. radus dux Dei el regis Iransfuga, ad Hungaros se
947. Bereugarium a Suevia in llaliam reversiim Iransfercns, eos in Loiharingiain usque ad Carbo-
videns rcx Hugo ab llaliensibus, se deserlo recipi, narium sylvara perduxil, cl virtuie Dei apud Lo-
Loiharium filium siiuni, nt sallem Bercugario con- bias conlra eos ostensa , ultra prodire prohibiti
rcgnel, llaliensium fidei comiricndat; ipse Arelatcra inanes rediernnl. Rerengariiis rex Iialiae in Ger-
nnde veneral rcpelit, qui llugo post anniiin mor- mania ad regem Oihonem venit, eique suis suique
tuus est, quo morluo Lolliarius filius eius in llalia filii manibus datis se illi commillic. Ludovico Fran-
stilo noiniiie ngnal annis 2. corum rcge morluo, Loiharius filius ex Gerberga
948. Berengarius aCtu et poiestate rcx, et cunclis sorore Othonis regnavit annis .51. GJJILLEMIUS.
accepius, per Italiaui lyrauuizat. Du:; Bajoariai lloc anno rcgnarc incc.pit Edvius filius Ediiiundi
 893 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIH 896
superioris regis; adolesccns pctulans ct libitli-• A sem, qni Longicolliis cognoininabalur, aptul Va-
nosus, qui cognalam siianvdiixit tixorem. Ipso quo- icntinianas evocalum cepii, el irrevocabili cxsilin
que tlic quo in rcgem sacralus fuerat, in frequen- damnavii.pro epquod regnum bellis inquietabat.vel
tissimo concessu procerum de rebus seriis agen- quod verius fuisse diciiur, pro eo quod, mortue
liim, e mcdio quasi ludibundus prorupit in trieli- Gisleberto duce consanguineo suo, ea quae Gisie-
iiiiini, et iri complexum ganeae devoluius. Dunsla- bertus uxori suae Gerbergae sorori imperaloris in
nusauiem lascivienlem juvcnem violenier c cubi- doiem coniuleral, violenter ei auferre praesumebat.
culo abstraxil, et pcllicem repudiare coacium per- Bonis Raginerii confiscalis, filii cjus Raginerus et,
petuuiH sibi inimicum fecii. Moxenim miserrimis Lamberlus ad Lotharium regeni Francorum confu-
saiellilibus suhnixus omncs monachos in lola An- gerunl. Prodigiosa res multos terret, et a viiiis
glia prius faciillatum auxilio deslilutos, mox exsi- coercei, notis crucis in veste plurimorum apparen-
lio dcporlatos calainitalibus indignis alTecil. Ipsum libiis; quorumdani aiUemvestibus qnasi lepra sbr-
Dunsiaiiiim in Flandriam expulit. Malmesberiense denlibns Guillelmns. Hoc anno regnare incoepii Ed-
ccenobiiimjam plusquam diieentis sepluaginla an- garus, lilius Eadniundi, fraler Etlwii, juvenculus
nis iiihabitatum a nionacliis, stabulum clericorum annorum 16. Qno nascenle, Dunslanus audisse fer-
fecii. Tunc corpus beati Adclmi lot annis abdiiiini B ] lur vocem Anglicam dicchtem : Pax Angliae,quan-
a clericis de lerra lcvatuiu, ct in scriuio localum diu puer ille regnaverit ef Dunsianus nosier vixe-
cst: cui dedil rex praetlium ampli.ssiinuin; in cae- ril sedecira annis regnavit; nulluin fere aiinum re-
iera ycro coanobianimis inliiinianns fuit, luin pro- gnavit, quo nop novum monasieriiini fundaveril.
pler aeiatis.lubriciim, lum propler pellicis consi- Rcgem Scoiorum Eynadium Romplorum Malcholi-
litini. Regnavii annis 4. SIGEBEIITUS. A Bajoariis niini archipiratam Malccsium; omnesque reges
conlra Sclavos prospcre pugpaiur. Joannes Xltlit Valnensitim numcro 5 ad curiam coaclos perpetHO
papa ccniesimus liigesinius qiiarlus ct sedil an- sacraincnto sibi obligavil: quos apud rirbein Legio-
nis 7. nem sibi occurrenies in pompam triumphi per flu-
956 In Italia lapismirae maguiUidinistonitru ct viiuji dcduxil tina navi impositos : in cujns prora
lempestate turbulenia tle coelpjaclus ingens mira- sedcbat ipse, et JJIi remigabaiil. Fama ejus excili
culuin videntibus prsebuil; templa plcrisqtie in lo- veiieiiiiil cum videre Saxones et Flandienses ct
cis valida leirtpeslaie concussa sunf; ulriusquc or- Dani : a qnibus didicerunl tunc lemporis Angli in-
dinis sacerdotes iclti fiilminis inlerieriinl, el jiltira coiidilam aninii fcrocitaicm a Saxonibus, a FJan-
horrenda dictu porienta moiistrala sunt. Frcdcrico drcnsibus cnervein coiponnn inolliliem, a Danis
MaguiiUno episcnpo .morluo successil Giiillehhus G * poialionem. Florcbat tunc in
Anglia Dunstaniis,
regis Othonis filius. Rhaerio ab cpiscopaiu Leo- priiis abbas Glasioniap, post episcopus Yintoniae-,
diensium ejccto subsliluitur Baldricus adniienle mox archicpiscopus Caniuarise, niuliae in sae.culo
avnnculo suo Raginerio comiie Mouiensi. Lidulfus poientine, magnaeqtie apud Deiinvgraiise : post re-
Oihonis regis filius in Ilalia inoiiltir, gem ElfredUm excilator lnirificus artium libera-
957. Hiiugaris inierim regnum Olhouis dticlu Jium et locoriiiiv regalium reparalor magnifictis t
Conradiducisdepopulanljbus,Olhoeos belloexcepit. qui ut potationem compalriolarum refrenaret, cla-
Conrailo ab Htingaris ad euni poenilcndorefugienle, vosaurcos vel argenleos jussit vasis afligi, ut, diiin
et oranie Deiim, ut pro |iocna perfidiaesuaeab fliin- metam suam quisque cognosceret, non plus sub-
garis peiimeiciur: quo bcllo Hungari in laniuir. serviente verecundia vel ipse appelerei, vel aliuin
sunl victi el alteiiuaii, ul ulira jam nec mutire appeterc cogerei. Hujiis discipulus fuit Aihelvol-
au.si. fucrint; aul nulltis, aui rarus .corum evasit. dus, ex mouacho Glasioniensi abbas Ailendonicn-
Conradus lamen secundum yolu.in suiim ibi occu- sis, et post episcopus Wihloniensis, qui laiia et
btiit: cres reguli Hungaroruin in bello capli, sits- tania fecit captit urbis unius, quot et qtiaitla vix
pendio perierunt. Bruno arcbiepiscopus ducalum j) j posse facere viderctur rex Angliaelolius. Hic cle-
Loihariensium posl Conradum adcptus, coenobium ricos expulit.de YVimonia,et pro eis monachos in-
S. Paiilaleonis Coloniae coiislruxil. Hcniiciis dttx troduxit. Floruit eiiajn tunc Osvaldus nepos Odo-
Bajoariae fraler regis Othonis mOrilur : cui suc- nis archicpiscopi, qni anic Duiisianum liierat cx
cessil Henricus filius cjus. monacho Floriacensi Yigbrniic cpiscopus, el post
9C8. Bruiio archiepiscopuSplures Norinannorum Eboraci arc.biepiscopiis: qui nionasterium Rame-
cum principibus eoruin baplizari fecil. Viemannus siaein quodain palustri loco acdilicavit,clericos a Vi-
a facie regis Othonis trans Albia.mftigiens, Sclavos gornia expulil, el posuit pro eis monachos regu-
in rcgnuin ejus conduxil : quos rex forliier debel- lares.
Javil, occiso regulo corunv cum lnultis, e.l septiii- 960. SIGEBERTus. Ho.c lemporc per indusliianv
gsnlis caplivis capiie ca^sis. Olhonis regis melioralo imperii et Ecclesiie slalu,
559. -Obiitsancius Gerardus fundator Broniensis iiiulta iiionasieria ct coenobia ad taudcm Dei aut
ccenotiii, Bruno arcbiepiscopus el archidux Lotha- resiaiiranlur, aut ampliaiuur, atit Mililicanlur.
ringiae secundas partes in rcgno fratris sui pnienicr 961. Gallia et Germania jam bene pacalis, inien-
cl indusirie agcns.; Ragvnerium comi.tein Moiilciir dens re.x Oiho eliaja llaliam pacare,. praeseriiiri vd
 807 CHRONICON.— LIB. XLVI. AN. 966. 898
hoc eitm anxie evocantibns Joanne papa cseterisque le A1 Beiiedicins V papa centesimtis irigesiinus quinttis,
episcopis, ut eos liberarel de manibus lyrannoiumn niensibiis 2, post queni Leo Vlll papa cenlesimus
Rcrciigarii cl Adelberli filii ejus, filium siiiiin Olh.o-
)- trigesimus sextus , anno uno, mens. 4.
nem puerum septennem Aquisgraiii die sahcloPen-t- 964. Adelberone Metensi episcopo niortiio, qui
lecosies in regem fecit inungi : eoque convmendalo 0 fraler fuerat Frederici ducis, succedit Deodoricus
archiepiscopis, fratri Brunoni, cl filio Guillelmo, add consobrinus imperaioris. Hic, utlegitiir, inspicicns
lialiam tendit. Apud CoivstantiiiopolimRomano iin- i- litteras nominum omnium episcoporum Melensium,
pcralore defunclo Nicephorus imperal annis 10. quas angeliis Domini diciiur dedisse saincio Cle-
962. Sanctus Wiberlus fundalor Gcnnnelacensis is inenii primo Metensium episcopo, et notalas alias
ccenobii apud Gorsiam, ubi Deo militabat propterr * auro, alias argenlo, alias viliore meiallo, pro me-
amorcm fervenlis ibi religionis, dornvivit iu Chri-- riloiiini qualkace : cuui viderec eliam priiivain lit-
sio. Cnrpus ejus relatum est ad coenobium Gem- tcram sui nominis argento praenotatam, dixisse fer-
melaccnse. tur, sc in episcopalu tanla bona factiirum, ut ipsa
965. Oiho Iialia pervagata etiyrannis nielu ejuss nominis sui littera auro deberet adnolari. Cujus
perlerrius, ita ut in locis nattira iniinitis laterent,, bouae iiitentionis initium ostensum esl in coenobio
aut Sarraceriorum auxilia quaererent, Romac a B ^ S.mariyiiseileviueVinceniii fundalo inipsitisurbis
Joanne papa in imperatorem benedicilur ; lyrannij instila Arnulpho sene Flandrensiuracomite mortuo.
ct Joanne papa et a Romanis abjuraniur. Eo repa- Loihariusrex Francorum gvaviterinfesfal elvaslal.
triante Adelbertus a papa Joanne a Fraxinelo Ro- 965. Joamies XIII fit papa ceniesimus trigesimus
inam revocatur, sed imperaiore redemue refugiunt. scpiimtis, vel trigesimus sextus, Benedicto priore
Colleclo autem a tota llalia episcoporum concilioa non conipulaio, tl sedit annis 7, niensibiis 11. Oiho
Joannes papa de nefariis causis infamatur : qui| imperalor Pentec.osien Aquisgranis celebravii, con-
lertio evocatus, dum se cxcusatum venire cuncla- currenlibus ibi a Francia sororibus suis Gerberga
lur, post mulla tandem eo a cunctis prxjudicalo, , Tegina Fraitcortim, matre Lolharii regis et Caroli
Leo adlitic laicus clectione omnium, et conscnsui ducis, et Hawitle uxore Hugonis Parisicnsium co-
imperaioris papa subsiituilur. SicqueLeopracsidens5 niilis, quorum filius fuit Hugo, qui postea regnavit
apostolicae sedi fecit ordinaliones, et ea quae crantt in Francia. Ubi omnis illa fegalis prosapia mulio
aposlolica. Nec longum Rbmaui alierala ficte apud1 cougralulatiortis gaudio est aflccta. Bruno archi-
imperaiorem, Joannem papam recipiunl. llle, sy- episcopus et tlux in Franciain pergens, ad pacifican-
nodo collecia, Leonem deposuit, et ejus gesta cas-. p_ dos ncpotes suos, Loiharium regem, et filios llu-
savit. Staliitumque e.->tpublico omnium jiidicio sy- gonis, febre correplus apud Coinjiendiuin, Reinos
iiodiim a Lcone babitam nec nominandam syno- redit; ibique quidquid in re mancipi Jiabebat, per
duni; setl prostibnlum favens adulieris. Quicun- testanieniuti) ecclesiis saneiortim delegaiis, moiiuiis
que ergo ab eo ordinaii eranl, damnati, jussi siinl[ esl. Ctijus corpus a Deoderico Metensium episcopo
suam ipsorum proscriptionem pracseulare in cliarla, Coloniain relatum est. Otho ltaliam rcpeiit. Guil-
haec verba conlinente : Pater tneus nihil mihi dedil. lelnuis dicit Joannem papam hoc anno generalem
£; sic dcpositi reinanseriint in gradibus, quos priiis5 synotlum congregasse..
tiabuerulil. Si qtii autein digni judicanlur, iierum, 966. Guillchnus archiepiscopus impcratoris fi-
ordinantur, non aCcepla priori cousecrationc : in- Jius Magunliae nioriltir. Hoc tcmpore Danis, qui
dicto iJJiseodem decrelo, quod et damnaiis a Con- , Clirisltiin sinvul el idola colebant, cum Popone cle-
sianlino neophylo. Romani igilur a papa Joanne. rico iu convivio allercaiuibus'siippr culiura Dei et
pecunia illccii, imperaiorem cuni paucis ltoiiuc. deoruin, Danis assereniibus, Jesum Christum esse
nioranlem subilo aggressi, iia ab imperatoris exer- quidem Deuin, Deos vero majores et antiquiores
citu sunt allrili, ul nisi ab jinperatore el papai esseillo; Popoue contra aiTirmanle Jesum Chri-
Lcone mililes imperatoris a caede revocarenttir, J) j) sliiin sohiiii esse veruin Deuin, qui Deus unus cst
usque ad iiilernecionem Romani delerentur. Quibusi in subsianiia, et trinus in personis; rex Danoiuni
per Leonem iniperatori reconciliatis, post absces- Alradus condidit clerico, ul fidenv proposiiam a se
sum iiriperaloris Leo papa sibi insidias parari seri- probarei lcslimonio verilatis. Quo anntiente, iugen-
tiens, ad imperaiorem fugit. Joarincs auiem ex tis pondcris ferrum valiie iguilum niaiiibus illius
papa se cum uxore cujusdaih oblectans, a diaholoi fereiidtiiii impoiiiiur. Quod cuni clerieus usque ad
in lempore pefcuiitur, ac sine viatico mbriiiir,, placilum omiiiuin lulissei absque ulla laesione, rex
Romani vero conlra juramentnm quod imperaiori abjecla penilus idololalria.se stiosque ad cole. diim
fecerant, se ininqiiam eleclnros papam siiiebjus et soluin vertiin Deum convcrtit; cJericus vero epi-
fiiii sui Oiliouis consensu, Benedictum sibi papairi scopus factus est. Yiciuauus diti coulra i.niperato-
slaluunl. Imperalor autem, Roraa obscssa, Rouia- rem rebellis a Misaca Sclavoruin regulo imperato-
nos caedeet fame adeo afllixit, ut Leonein papain fis amico et milite pcriniitur.GuiLLELMus.Eigaius,
se recepluros promiiierenl. Sic Benedictiis reje- rex Angliac, dtim quadam die in veualione essel,
cins est a papaitt ei sacerdoiio, et a Leoiie exor- fessus somnoqiie resoluius jacobat sub <malo sil-
dinatus est Guillelmus. Hoc-anuo Domini .965 sedil valicaj cuin ecce.canis feriiina venaiicapraegnaus,
 899 HELINANDIFRIGIDl MONTIS MONACIH 900
ct juxfa pedes illiiis accubiians, dormilantem exter- A orientalein remigrare consiiclus, utexploraret, ne
ruil. Nain, ips.i tacente, caluli alvo inclnsi multi- quitl piratae tnrbarenl. Hiemc et vere per oiiines
formes el sonoros latratus cdidcre. Aitoniltis rex: piovincias equitabal, judicia poientiorum cxqui-
oculos ad cacumen arboris iiilcndit, et videl pomai rcns, ne jus violarenl.
iiniinvct alteruni delapsa in fluvium.: qiiorum col- Vcnil aliquando, cum essel adolesccns, in mona-
Jisione bullisaeqiialibusinlersecriSpaniibus voce ar- sierium, quod situm est Vultumnhc; ubi quaedam
ticulata sic insoniiit: Vet hisle, id est bene est tibi. puella dc nobilibus Anglornm orla, ibler saiictimo-
Non innllo post iindarunv voliiminibiis ngeniibns,: niales in communi habitu iiiiliiebatur; qiiam videns
urceolns super aquam apparriit, et posl iirceolumi el conciipiscens,' misit pro illa ; quae timcns pndori
urcetis exundans aqtia : nam alier prior vacuus; suo, raplum velum a quadam sanciimoniali capili
eral, ei quamvis crebro giirgilis impulsu niajor mi- suo inrpostiii, el sic ad regem ivil. Quam vidcns
norenv urgerel, ui scilicei aquas suns in illiim in- ille, qiiam subilo, inquit, sanctimonialis eifecia es!
Jiinderet: nunquain id obtinere poluil, quin urceo- El ablalo velo, renitenti vim intulit. Hoc scieus
lus vactius recederei, ilcrumque quasi superbo Dunstanus, conlristatus valdc venit ad regera. Cui
gestu victor urccum impcleret. venienti ciiin rex occurrerel, et eum , ut solebat,
Regressus rex postlianc visionem donuim anxius, B per maiuim diicere vellci, Dunslamis manum suam
palefecil onniia matri suac : cui tanquauv sanclae turbaio vultu relraxil, nec ea contingi a rege pas-
leininae Deus miilta solebal revelare. Ilacc diceba- susesL Quem de adulterio increpans, aic: «Lava
tur Elfiga : quae lanv pia et dulcis erat, ut ctiam prius liianus luas per pceniientiara, ut possis lenere
reos quos judicium palam damuaverat, occulie re- manum pontificis. i Ad hoc rex lerritus cecidit ad
dimeret; quamlibei pretiosam vestem conspecto pedes ejus, veniam pelens. Cui Dunstanus seplen-
pauperi slaiim dabat, Corpore speciosissima, elar- ncm poenitenliara injuuxit, quam ille devoie com-
lificio mariuum prudentissima, et omnibus opcribus plevil. Ex illa virgine, qn;c dicebalur Vulfrida, ge-
bonis inleiiia. Postero igitur mane dixit filio stio : nuit rex Etgarus sanclam Ediglam. Aliani cujusdam
< Lalrattis catuloruni qiiein inatre quietcenle de- ducis filiam pulcherriinain adamavil; el eam ad se
dere, significat qnod post obittun tuum quiescenii- nocte adduci pravc.epil.Maierautem iiidignata ctiam
bus Jllis qui modo valent el vivunt, nondiiiii naii regis concubinatum in filiam, anciliam suani pro
nebulones contra Dei Ecclesiam latrabunt. Quod Jilia subornavil, quae et ipsa pulchra crat. Quo-
autein unum pomum secutuiri est allerum, ita ut dam lempore rex venatuin perrexerat, et Dunsia-
ex collisione secundi in primum viderelur vox so- lium, qui lunc forte sccunv erat, niissam rogavit
nttisse : vel his le, lioc innuil, quod ex te qui ad diflerre, donec rediret. Appropinqiiante hora tcrtia,
- iuslar arboris
magnae lotain in .umbras Angliam, vir Dei sacris induiiur vestibus, regenvque cxspc-
duo procedent filii : fautores secundi exstingueni clat, stans cubilis iiinixus altari, et lacrymis dedi-
primum : tunc diversae parlis inccntores dicenl lus. Tunc snbito sopore leviier pressus rapitur in
pueris utrisque, vel his le; quia inorluus rcgnabil cceluin, immistus angelis, audil eos sanclae 'fiini-
iii coelo, Vivus in ssecuio. Quod auieui urceus ina- lati iriodulatis vocibus canere \ Kyrie eleisou, Chri-
jor minorem implere non polerat, signat quod sleeleison, Kyrie eleisott, quoruin caiilum relincns,
geniCs aquilonares, quae iiumerosiores siinl qiiam ad se reversus est, et inlerrogat, si rex advcnissel,
Angli, Angtiaiu posl mortem luaiii iiHpeleni : et respondetur: Non. ltcrum ergo orat, et iteruin in
quamvis Crcbro compairiotanim adventu rumas coeluin raptus audit ibi altisona voce dici: lte, missa
suas iinplcant, nunquam lanven hunc aiigiilum esl; cumque responderetur: Deo gralias, accurre-
inundi poicruiu implere; sed Angli nostri cuin liinl clerici regis, regem adesse dicentes. Quibus
iuaxime vicli videbunlur eas expellenl. i Hic Et- ille rcspondit, quod jam missam audicrat, nec aliam
garus rex adeo in sanciitate sua severus fuit, ut eo dic vel auditurus esset, vel ceiebraturus. Inter-
lenvporibus ejus niilliis fuciit privatus lairo, iiullus DI rogatus quare; visiouein ajierit, et sumpto ex hoc
popularis praedo, nisi qui niallel propriae vitae dis- seinione, probibuit regi ne ulterius in die Douii-
jiendio in fortunas alienas grassari. Quin eliam 0111- nica venatum pergerel. Kyrie eleison quod in ccelo
nis genefis leraS sanguinis avidas ex regivo exler- audierat, suos clericos docuil, cl iu niullis loeis
iiiinare cogilavit. Widialo regi Yallensium indixil, liodie per Angiiam caiitalur.
ul sibi quolaiinis iiibulum ireceiuorlun Luporum Iloc Edgaro nalo niandavil paler ejus EdmiiiidUs
solveret. Quod cum ille tribus annis fecissel, quario Duiistano, quod volebal cum eo loqui. Ad quera duni
destiiit, nulliim se ulterius posse iiivenire profes- ircl, obviuni habuit diabolum niinio simileiri, luden-
sus. Gracillimi corporis fuil, et virlulis immensae, tem et subsjlienlem. Agnoscens per spiritum quid
ila ul ultro ad coiigredietidnin lacesseret::quenicun- siguificare vellet, jussil eura corara omnibus appa-
que atitlacem ; hoc niaxiir.e limens, ne in tali col- rere visibiliier, sicut apparebal sibi; quod et fa-
ludio liiiierelur. Oinni xsiaie pro Pascha naves per cluin es(. RequisUus Dunslanus quid signiGcaret
orania iiltora coadunari praecipiebal ad occidenta- gaudium daemonis, dixiiregem in proxinio uioriiu-
lem insulae parieni, cum orienlali classc : el rursus ruin, et regnum mnltas tribulatioues passurum.
cuiii occidenluli ad borealem; inde cum boreali ad Igiiur - / aniequaiu iransireiu scptcm ' dics, occisus
901 CHRONICON.— LIB. XLVI. AN. 966. UM
es( rex a !a(rone iii coiivivio, sicut supra diximus: A, Nam quodam dic eum dacmon illi essct infcstus in
cui successil Etlredus fraler ejus. Qui diligens Dun- spec.ie ursi, Dunstanus illum baculo quem lenebat-
staiium, faccre voluit eiim episcopum Wenlanum, verberavil, ita ut baculusipse in ires parics fran-
deftinetoj'am Elfego episcopo, cognomentc Calvo, geretur. El dicebat verberando : Exsurgat Deus et
qui fuerai cognalus Dunslani; ille autem noliiit. dissipentur inimici eju$, et fugiant qui oderunl eum
Rcx ergo rogavit rcginam,nl eum rogaretepisco- a facie ejus (Psal. LXVII),CIaddidil: <Si vivalDun-
painm suscipere. Qui respondit se vivente rege nori slanus, scias inimice, quod faciet talem baciilum,
fiiiurum epis.copum. Tunc siibslitulus esl Elfinus qui pro gracilitate non frangetur, ut isie. i Fecit
quidam. Septimo die vidit Dunslanus in somiiis, se ergo alium baculum foiiem etgrossum, cujussuni-
Ronvam pervcnisse, et beattim Petrnm in sua Ec- iniiaiem argento circumposilo decoravit, in modiim
clesia, et B. Pauiunv in sua adorasse, et mox ufiie sphairae concavae formato; in qna reposuil dentem
relicta in pairiam retlisse. Cunique Moriten: gaudii sancti Andreaeapnstoli, cuj'us sa>pe familiari fove-
atiigisset, apparuerunt ei Pctrus el Paulus, el An- batur alloqnio. Quadam igitnr die, dum orarcl apud
tlreas, siugtili in manibus suis singulos gladios auro Gandavum, obdprniivit, et vidil se essc apud Gla-
inscriplos praeferentes, et ei pro niunere bcnctli- sloniam cura fratribus vespertinam borain psallen-
] tibus, et post Magnifical canlabatur Anliphona:
clionis aposlolicaeconferenles. In glatlio Petri scri- B
plum eral: In principio erat Verbum, el Verbum Quare delraxistis sermonibus veritalis: quani cura
erat apud Deum, el Deus erat Verbum (Joan. i). ln canlassent usqtie ad illum locuni: Verumlamen quti:
gladio Pauli scripturn erat nomen Pauli; in gladio cogilasti expleie(Job vi), subito omnes conticue-
Andrcae,iiomcnAndreae. Cui Andreas, blande illum runl. Quibus taceniibus, duin vtiltii et vloceet siguis
inluens, modulala voce canebat : Tollile jugutn instaret Dunstanus, ut totam percaularent, et e
tnetimsuper vos, et discile a me, quia miits sum et contrario illi muti et confusi persislereni, audita
humiliscorde; elinvenielis requiem dnimabus veslris est vox de transverso in sublimibus, dicens : < Ne-
(Matth. n). Pctrus autein jubens illum nianum ex- qiiaquara, neqtiaquam fiel hoc, ut quod cogilavc-
lendere, percutiebal eum virga leni ictu in palma, rint, opere explcant. Niinquam eninvsc a Iua po-
dicens: <Juguni Domini ullerius ne abjicias. i Ex- testaie, o Dunsiane, evcllent. Nunquam ic ab illius
pergc-faclusrclulil regi Edredo visionem: qui expo- ccenobii pra:latioiie deponent. > Post haec fugatus
suit eain,tlicenseuni fulurumCanluariae episcopum; csl Eduvius ultra Tamisiam, ei nefanda merclrix
~
quia ibi ecclesia construcia est in honorem Fili Dei, ejns occisa.
qui est Verbum.in principio. Post hiec idcnv rcx Tunc Edgarus fraler ejus faclus esl rex a Iluvio
infirmaius mandavil Dunsiauo, ul veniret ad se. IG Huinbre usque ad fluvium Tamisite, et divisum est
Qui pergens, dum medium viac peregissel, audivit regnuni in dno. Hic Duiislanuin a Flandriarcvoca-
vocein de coelo dicentem.: <Rex Eiredus iu jvaee vil: tunc electus esl Dunscanus in episcopum Wi-
quiescil. » Ad quam vocem equus viri Dei sine ciorum. Qucm dum consecraret Odo Canluaricnsis
onvni hcsione ad terram corruens, exslincius esl. archiepiscopus, omisso Ecclesiae Wicioruin limlo,
Yeniens ergo Dunslanus ad regem , invenit eum litulavit eum ad archicpiscopaium Cantuariciisem.
defunclum, ef ab omnibus soluni relictum, omnibiis Interea rex Eduvius moiiuiis esl, cujus anima Dtiti-
sublrahenlibus se ab cxsequiis defuucli: ct ipse slano oranli a quibusdam telerriinis lioininibus
eum sepclivil. praeseutata esi; qui pro eo (aiUum ploravit et la-
Postquein regnavit Edmundi filius EJuvius, qiiem boravit, injiiriarum ejus immemor; donecseexau-
Dunstauus reliquit, videns eum incorrigibilein. ditum cognovii. Unde faclo non grandi inlervallo
Erat lunc quaedam inulier nobilis fornvosa, filiam Matiri illi ad Dunstanum redierunt sua pra-da va-
Jiabens forniosam; uiraque impudica regis erat cui, dicentes se vindicaturos de illo; quorum tni -
concubina; et laborabanl, ut allerutra illarum re- nas Diiuslaiius nibili pcndens, graiias egit Deo.
gina iieret. Per illam iiiuliereni ejectus est Dun- n Post ba'C faclus est episcopus Londoniensis, e( gu-
stanus de monasterio suo; quam etiani adjuverunl bernabal duas siniul Ecclesias, Wigornieiisem et
quidain fraires ejusdeiu monasterii, invidia iuoii, Loudoniensem, scd coaclus. Sic impleta est pr.or
eteo carere cupienies.. Cuinqiieres Ecclesiae diri- ejus visio. Nam Ecclesia Wigoniiensis in noini..e
perenlur, daenvonin atrio lempli risum excussum. Petri aposloli, Londoiiiensis in nomine Pauli tou-
edidit. Quod cognosceus JVunstanus ail: <Tu.gaii- secrata est. Postea mojiiio Odonp archiepiscojio, ad
des, uude doleo; sed cerle scias, quod nihil esf Canluariae sedcin iranslatus est. Itauc sedein obti-
gaudium, quod hunc habes me recedenie, respectu nueral prius a rege Ellinns Yuncnianus cpiscopns
irislitiae, quam habiturus es me revertenie. i His pcr regni principes , qtios muneribus deraulserat
audiiis, daemon aufugil. Deinde Duiistanus fugic in el promissionibus. Qtii cum Roniain pro palleo
Flandfiam; post quem niisi.l praefala mulier,,qni ei pergerel, in Alpibus pra? nimio frigore moiiuusesl.
ocuJos eruerenl; sed npn potuerunt cum consequi. Post hunc subslilnlus est Birlelmus Dorseiensis
Qui nvansit apud Gandavum, in quo loco sa?pevisi- episcopus, modestus et humilis ; sed quia 11011 erat
lavit eum , cl conforiavit sauclus Andreas aposlo- constans ad corrigenda vitia, jussus est redire ad
lus:cujnsapostoli dentem circumterebat in baculo. Ecclcsiamsuani. Eo temjiore quidam comcs duxc-,
 905 HELINANDIFRIGIDl MONTISMONACHl 001
fai cognaiam suanv; correptus a Dtinstano, parere A crepantihus; qiiibus tltim ipse inagnifice delcclatus
noluil, ul eam relinquerel; excominunicatur. Ille inienderel, accessitad eum juvenis quiJaiiv cantli-
adiil regem, conquerens de Dunstano. Rex nian- dissimo leclus anviclu, dicens: < Qnare, aliis oinni-
davit arcliiepiscopo, «t eum absolverel; qui nolriit, bus gaudenlibns et canlaiilibiis, tu solus taces in
sedeuin gravius excommunicayil. Ille Roiiiam cnm iniptiis matris tuae? i Cui respoiidit, se nesclre
nnillis muheribus misil; apostolicus mandavit Dun- quid in laudem regis cantaret. Cui ille: < Vis, in-
slano, ut eum absolveret. Absit hoc, inquil Dunstar quit, inslrui, quid cantare debeas?i Respohdii:
nus, ul causa alicnjns mortaiis Jioiriinis conlcm-- i Cupio. i Ei ille: «Canta: 0 Rex geniium , Domi-
nem Jegeih Dei mei! Quod videns comes poenituit, nator omniiim, propter seJem majestalis luss da
et uxorem suam repudiavit, nudisqne pedibus et nObis indulgeiviiam, Rex Chrisle, peccalorum, al-
laneis indutus, virgam In mann gerens, cecitlit ad leluia (58). > Quani srepius ille caritans et repetens,
pedcs Dunslani, generale concilium celebrantis, et niiro inodo deleclabatur. ExspergefactuS stalim illam
timc primo absolutus est. aiiliplionam jussit scribi. - -
Quodara tempore capli sunt ires fabricaiorcs Hic Diinstauus natus ftiit dc nobili Auglorumge-
falsnemonetac: quimox atljudicaii sunt ad sustinen- „1 nere. Paier ejus Herstanus, mater Kynedcrta dicta
dam poenam tali criniini promulgatam per Angliam, est. Haeceo pragiians, in die Purilicaiionis B. Ma-
id esl ad nvanuunvabscissionem. Quod Dunstanum riae cinn inarilo suo ibal ad ecclesiam Glaslonien-
non latuii. Die ergo Pehiecostes celebraturus mis- sera, pbrlantes cereos in mauibus, quos offenent.
sam percunclalus est; ulruin lex impleta essct; et Iucepla missa, sereno coelo, subito lumiaaiia oin-
responsunj cst, propier revcreiiliam diei feslj dila- niiiiii exsiincta sunt: el ecce, omnibus stupeniibus
lam esse poenam Usqtie in diera alterum. < Nequa- et attoniiis et se invicem respicientibiis, subiio
quani, inqiiit; ego ad altare hodie non accedam, igriis de coelo lapsus cereum Kyuedertae accendit :
donec debitam sustinuerint pcenam; nam iiegotium a quo oranes alii luinen imiltiati sunl. Bapiizalus
ad me fespicil, i ipse enirn viri in poleslate ejus puer vocatus est Dunstanus, quod iiiterpretaitir
eranl. Dixit, et pro eis qui manus perdiitiri erant montanus lapis. Quadam die parentes ejus diixenint
inullum plorans, oslcitdil, de qua affectione hoc cuin ad pncfatam ecclcsiam: ubi duin pro co per-
dixerit. Quibiis puniiis, ascendit ad aliare laeta noctareni, apparuil eis quidam vuhus angelici,
facie, dicetis : <Nunc confido, quod sacrificium de puerurn per inanuni acCipiens, el Jiinc inde mode-
iuaiiu inca stiscipiet Omnipoieiis. i In qua missa sto discursu per atrium duceiis, dixit illis: < Sic '
dum dicerel: Ecclesiam luani, quam pacificare, cu- C ^ iedificabitur locUs ad conversaiionein illorum, qui
itodire, adunare, et regere dignetis (37), nivea co- iri servitio Dei nutiJendi sunt, vela pucritia, vel a
Itiinba niullis videiuibus super eum descendit, et inorum pravilate in nPvilatem graliae per hunc
alis expansis super caputejus sic mansil in silcn- puerum convertendi. i Igitur in ipsa ecclesia nia-
tio, usque duiii sacrificiura perficeretur. Quo com- g.stro commendatus est. Quodam die inlirinattis est
pltto, diverlil snper luinbam Oilonis pnefati archi- valde; cumque viderelur spiriium exlmlare, raedia
cpiscopi, alissuiseam complexans,et rostrodeoscu- npcle subito lecto desiliit; et pro reddila sibi sa-
lans. Unde Dunslanus quoties poslea ante sepulcruin nitale gratias acturus ad ecclesiam currit. lnvidens
ejus iransivit, semper gertua flexit; et euiii poslca arilem illius dcvotioni diabolus, simulavit inagnuni
appellavil Odonem sododem, idestOdonem bonum. globum canum latrantium. Qui daemouum sciens
Dum aulem digrederetur ab allari, nvinistris pro csse figmenia, signavit se, et invocato nomiiie
signo quod acciderat in diversa eunlibus, non fuit Christi, virgain, quairi in via jaceiiiem invenit, vi-
qui casulam illius susciperel: quaepependit iu aere, bravil conlra eos, et fugere conipulit. Veniens au-
nec terrain (eligit, ne servum Dei a sua inleiitione lem ad ecclesiam, inveiiit eain clausam, el scalam
turbaret. Is dedicabal aliquando ecclesianvcujusdam 0£ paricli aJTixam: qiiam ascendens, nuJIumque adituui
nobilis; Ubi dum aqua deficeret ad minisieriuin, et reperieiis, coepil dcscendere ex altera lccli parte.
ille nobilis turbaretur, vir Domini percussil bactilo Dcus deleclalus in ejus devoliorie el innocenlia,
terram praemissaprece, et fons ernpit. Aliam qiiain- disponebat gressus ejus: cl subito per angeliim
dam ecclesiam dcdicabal, quam inspiciens non sublatus, antc allare deposilus est, Ecclesia iindique
esse conversam versus orientein , bumero suo pa- clausa, el ipso ignoranie, quod circa se ageretur:
rum suppressit eam ; el mox eamad orientcin con- elibi maneinveulus est dormiens. lnquisilus, quo-
verlisse fertur. Quadanv nocle cum dprmiret, per niodo illuc advehissei, siiiipliciter respondit, se ne-
visum raptus esl in siipeiiia, et videre sibi visus scire,
csl nialrein suanvcnidarii ppienlissiino rcgi conju- Eral lunc Athelniiis Cantuariensis archiepisco-
gio copulalani, sub imniensa coiifluciiliuin uiagna- pus, patiuus ejus, qui ciim regi Etbelslano com-
loriim laelitia, resoriaiiiibus uudiqiie Iiymnis Cl lau- nvendavit. Erat aulein idem Dunstanusperilus scri-
dibus in gloriam illius regis, diversis organis con- beudi, pingendj, sciilpendi, in ccra; ligno, osse,

(37) In canone missae. (58) Aiitiphona.

905 CHRONICON.— LIB. XLVI, AN. 9C6. 906
auro, argenlo, acre, et practer haec iri iustrumentis A A Quos versus chorus virginrim restimcridb cantabai.
musici generis. Dnm ergn vcnirei ad doiiuim cu- Poslea praediciae puellte biilos verstis, qui «eqiiiiii-
-
jitsdain malronae, ut horarium ei ihauraret iiv opris '': tur, canlabant:
Ecclesiaj et haberet jam opus in manibus, cythara PfiniK* ad itiia ruit magna de iuce superbut.
. Sic homo cnm tumuit, primus, ad imu ruit.
quam suspenderai adparieiein coepil pef seipsain
iiullo langenle psaJlere vocibus mbdulatis: Gaudent (SEDULIUS.) :.,
in cmihanimmsanctorum, antipbonam totaiii.liivider ' Sicque donec vir Dei in oratoriunrperdiictusest,
rnnt ei curiales, et eum de magica apud fcgem iri-:; virginum chorus primos, et virgines bin;c binOs,
faniaveriint. Qiiodvidens.ipse, ivitturic aiJcbgiiaiiifri sicui se habenl in prafato Sedtilii carininc, cania-
siium Elfegum Wenteniim episcopiini. Adqiiem cuiri«,:yeriiril.rEo lcriipore idem Duivsianus iiiipeiravit a
irel.abinsidiatOribusiiividispraevenius est, ef eqiib .-; Joannc papa, uf cicrici qUi nollent casle^';Vivefe;:;a'.-
dejecius, ei cgregie yerberalus; sed ne peiimere- , suis ecclesiis pellerentur, el riiohaclii pro cis intro-
lur, gralia Oei muliiludo canuni obstilif, quae ex diicereiilur. Quod audiens Atbewoldus"Wenianus
insperato in ebs irriiens, illum defendil. Venieiis episcopus saepe moniiil clericos stios, ut fcminas
igitur ad episcopuni/factus esl ab eo moiiaclius;';-.';reliriquerenl. Qui proniiifebaiit sc facluros, sed
quamvis pfoposuisset uxorem ducere; Deindcfaclus':;. r iiiinquam faciebanl. Quodille ceriiens, para Viijilii-
presbyter veiiii in Giastoniain, et fecit sibi cellu- : rimas moiiacliornm cuciillas, et die quo caniiur
lam, in eo Ioco, ubi cereus matris ejus diviniius , po.sicomniunione : Servile Domino iti limqte, etc.
accensus fueral; qualuor lantum peduin in lohgi-; vestes quasparaveralfecil dererri inchoruivi :qni-
ludine, duoriimet seniis in laliludine; altiuidostar bus projectis in nvedium, ail : < Animadvcnisiis
turam horainis capiebat. Iu mctlio osfii fenestra quid nvodo cantaveritis? — Aiiimadveriiriiusj i
crat: ibi orabat, et nianibus, mirabile dictu! ope- inqiliunt: < Ergo, inquit, servite Dominoiii limore,
rabatur. Ubi quadam die dum fabrili inlenderet et apprehendiie ditciplinani, ves(em scilicel mona-
operi, veuil ad eum daemonin liumana effigie, ro- cliilem : ne, sicul canlastis, pereatis de viajuna. i
gitans, nescio quid, sibi fieri. Qui cum se pararct Illi inducias petuut, ille auiem amplius dare no-
ex cliariiaiead faciendum, quod ille rogabal, daeniOii luil; sed onines qui monachi fieri nolucrunt, ejecit.
coepiiniutare formani et verba: ut iiunc senex, niuic Aliqui cx illis slalim facli sunt jnonachi, ad qnns
puer, nunc puella lasciva videretur. Quod videns . iiislruendos vocati ab eodem ponliiice liionaclii de
Dunstanus, inlellexit prsestigias, ei dissimulans Abendonia : reliqui ad regcni abierunt, sibf fieri
coepitpatienler ferre motus ejus : sumptisque tcna- .- justiliam postulanles. Cogilurconcilium aputl Win-
culis foiiiter ignitis, daemoiiemper nasuin forliter ihoniam : Dunslanus allegal ea qtiae ecdesiis data
arripuit, et stringendo tenuit: cumque ille cona- sunl, ideo dala, ut sanctecl recle vivenles clerici,
retur evadere, traxit illuin intus, et tandem diu exaudiri possint pro dantibus, a donis fitleliumsus-
vexaiumcum dedecoreprojecil.Quiperplaiearricur- tentati. Oral rex, tit hac sola vice clericis parcal,
rens , claniitabat ejulans : < Ulquid fecii diabolus el, si se nou correxerint, tunc cos expellat. Tunc
ille calvus? Memisericordiae opus ab eo peienteni DunslanUssiluit, demissocapilein terraiii dehegolio
misere aiflixil, et longo igne combussil. >Posl hoc in perlraclans; silueruhl omnes resppnsum ejus exspe-
eo loco non est ausus inimicus ulterius eum aggre- ; ctanles. Tunc imagoCrucifixi in allumaflixacunciis
di. Audiens hoc rusticus quidam, qui sedebat ad audieniibus dixil: < Non fiel: inde facla berie mu-
focum, aemulusbeati Dunsiani, ei libcnter audiens lareUs non bene. i f reracfaclisomnibus, ail Dunsia-
detraclatioiiein tlaeinoiiis,quasi miserationis obtenttv nus : «Quid ainpiiiisvultis, fralres inei.?jDivinasen-
suscepit "daemoriem bospiliO: qui paulo posl arri- tenlia negoliuiii diiri;iivit. » Aiunl : « Audiviiniis
jiiens filiuni ejus projecit in ignem, et cxiit. vere. » Igitur resederunt inonachi Winlhoniaein
Circuire soiebat idem sanctus post vigilias Joca pace, quandiu clerici illi vixerunl.
saucla, uno tanlum comite comitaius. Quod dum D ; Quibus inoiiuis, filii ipsorum ciipientes recupe-
laccret, audivit in ecclesia Reatae Mariae, quoe esl rare, quae in pareiilibiis perdiderant, coiiduxerant
juxla ecclesiam, in qua sanctus Aiiguslinusquiescit, queindam virum qui erai iii Scbtia, praegraiidis, iu
alia voce caiiiari: Gaudent in cwlis animw sanclo- ferebatur, eloquenliae, Bernelinum noinine, conlra
rum, aiuiphonam totani. Appropinquans autem Duiistanum. Conventum est igitur apud Kalnam,
ostio, et inirospiciens per rinvas, vidit lotara eccle- ubicuin velerenVquerim()niaindeposuisseiil,respon-
siani immenso ltimine pleiiam; et cuneuni candi- dit Dunstanus : < Catumnia jam Dominico ore defl-
dalorum ipsam aniiplionani laetiscaneiitein vpcibus. nila est:egojairiseiiexef laiiofjs impatiPiis.causaiii
Alio tempoie pracfaiam Virginis ccclesiam simili ; Ecclesiaesuie Doinirib Deo coiiimiiio. T Qtiod ciliri
causa peiebat, et ecce"beata Virgo Maria uumeroso dixisset, cecidit solarium cum oniiiibits qtii adeiani,
virginuni cboro coinitata illi occurrit; quem cum excepla illa sola parie iri qua Duustanus ct sui se-
suninio bonore exccpiuin adecclesianisuani tluceic debanl. Sic caluinnia illa sopita est. Igiuir 48 ino-
toepit, prarcinenlibBSduabus de choro pucllis: nasieria rivpnaclipfumvel saiictitHonialiumper Dun-
Cantemut Domino;sociar,cantenius honorem, stanum in Anglia constiiuu sunt; cooperaulibus
Dulcit anwr Chrisli personel ore pio. Osvaldoepiscopo Wigpruiensi, qui fuii jiost cpisco-
PATROL.CCXH. 29
 807 JIELINANDlFRIGIDI MONTISMONACHI SOS
pus Ebpracensis, el Aihevvahlo episcopo Winllin-,Ji ctjtni Elpidiinn conressorem, cujus:sociiiin Euiliy
niensi. Post baec coronnvit Diinsiainis Elgartiin chiiim episcbpnm ipsc iinperator jain susliilerai :
rcgem, qui a 16 annO selatis suae usque ad anniim ab Ainitermis Etiiychetem mariyrem, cum reliqniis
50,; sine Jnsigni regio vjxii: aniib 30 magnifice Ra- Mrfroniset Yiclotini sociornm ejns; a FuIginisFe-
llionix coronatus eStin Pehtccosle, nec nisi iriennio liciaiuiin episcopuin el maf tyrem ; a Parisio Ascle-
snpcrvixit. Quadain aulein die, cum a Canluaria piodprum mariyrem: a Sjioleia Scenani mariyreivi.
tiis.<'ed*rel,Duiisiaiius,coinitaliis diiolnis epiicopis, cum Gregorio marlyre Sjioietano • a Corduno j)i-
:AiliewoldOsiipratliclo , et cpiscopo Roffcnsi : illi . gnora Yinceniii leviiaeet marlyris; ab llispania olim
(iisccdcnles ab eo singuliin viam suam, postiilan- a duObus-monachis Capiiam, a Capua.vero ..iliuc
it;s ab eo bertedici, eum in lacryinas coinmoveriinl; ~deporiata; a Mevania allerum Yincentitim episco-
qni sciscilanles cur plpraret, < Qnia, inqiiil, cito pu.inet.mariyrein; a Yinorilia Leoniiumepiscopuinct
mpriluri estis, ct me amplius. non videbilis; nec maiiyrem; aFlorcntia Mineaienimartyrem, ab urbe
cgo yos;*»qiiod et iia contigit, Roffensis cnim epi- Tuderiina Foilimatimi..ejijscopiiin-etconfcssorem,a
seoptis, mox ut civilalem siiam inlrayit iiiflrttiatiis Corsiiiio.Lupian) Syracusaiiam virginem et inarly-
est, ei npn IHUJIOppst obiit. Winlbpniensis anle- rem, a Faraoldo duce SpolctanoruiHoliin iiluc irans-
qiiam adiirbem suanvperveivirel.inlirinadis esi, ct B latam a Syracusis; a Sabiiiis partes cprppnim Proihi
iioii inullo post niorluus.Posl quem coiistiiuiusesi ci Jlyaciiitbi. llaec omnia cujn parle caienuv sancii
cpiscopus E|fegtts : abbas Bathoiiiensis, mandante Pcifi appsloli, ;cum capillis ejusdem, e! sangni.ne
hoc doniiivpservo suo: Duiistaiio pefsanctuin An- sancii Siephani protoniariyris el cum pane cr;ir
dream aposloliui). tic.ulae sancii Laurcnlii; inaiiyris a papa Joanne
967. Eo lempore Bulgaribiis doininabantur filii sibi daia, ctim aiiis niullis: sanctofuin pignoribus,
•SiunvoliisPctrus -ef Rajanus, -quoriini Bajaiius iii praesulDeodericus in Galliam lioc anno traiistulii;
et in ecclesja Sancli Viiicenlii martyris a se ii.iin-
aii-eintigica adeo vaiebat,Til qitoties veillel, liipiis,
sula urbis consirucia Ipcavii.
vcliqHaelibeifcra lieri vidcrelur.
968. Ollio jttiiior a patre cvocatus Romairi, a 97J. Apuil Constaiiliuppoliiri Nicephorus impe-
papri joaiijvein iiiiperaiofein beiiedicilur. Otlib pa- ralor tiniens a liliis siiis iinperio cxpclli, qnia senex
ler .BeJieveiiiaiiosdiices potcntia siia ad subjectio- crai, vplebai cos eiinuiJiisare: qubrum malcr.re-
ncin siii inflexil: qiii; etiam in lerra Saxbnica veivas gina, quia niillo modo aliier pol.erat eos Jibera.re,
juiri ct argenti indiisiria sua piinitis aperuil. suasit Joanni Niccplioriini occiderc, et iinperarc.
_ Joannes itaquc octulie cuin funibiis inlravit pala-
969. Qijidam conies Olhonis iniperaioris ei fa- (
Roiiiaj anie bciiios ouiniuiria diabolo ar- liuin, et occiso Nicephorn, iHiperavi(;annos6........
niiiiaris, 972. pilio iniperalpr Othoni (ilio el; impcralori
jicjitiis, ita u( seipsiim denlibus discerperei, jussfi
iieptem Joaniiis.inipcratoris Consianlinopolilani ,
jmperalorisad papanvJoannem adJiicius, ul caiena Tlieophaniain
sancli Peiri collo ejus .circuindareUir, duin a Jall;i- noinine, a Joanne papa coronalam in
Cibtisclericis seiiiel ct bis alia caieiia fureiui ailh - legitjmp malriniortio spciavit. Naiigcrus fit episco-
piis Lepdiensis. Ilic nrbein inuro circuincijixii, sedi-
berelUrijiccqiiidquam feiricdii prbveriirel, iibi rijiiil . ficiis
viriuiis iiierat; (aiidem Vera saiicii Petri c;itciia'-" Iionestavii, jnajprem ecclesiam corpore .sancli
Lamberti insignilain a fnndamenlisrciipvavit.Cceuo-
allata, e.lcbllb fiircnlis circuniilaia, diaboius cla- bitiin Sancti Joaniiis Evangelistaein Jnsula fundavil.
jiians, ct niuituiii spuiiians abscessii. Qua caiena
dicefei 975. Benedietiis yi ,fit papa centesimus.lriccsi-
Ijebdericiis MieteiisiS :eji:scopuSarrejvfa, ciiin
«e eaui, riisi nvanii abscissa, noii dimissufum, laii- imis sepliirius, qui sedit annp r et nvensibns 6.
tleiri imperator sedatb litigio a papa Joanne obti- Oiho-senjpr impcrator obit; ciijus,;yitani Widin-
chindus inonaclius descripsil : qui eliam bisloriani
iiuii, uiaiiniiluiii hujus caienaj.exsectum episcopus
iivererelur. Ollio imperalpr dunj jiarleiri exercitus Saxonum usque ad hrinc anniim conscripsii.Posi
ad Gfaecpsjiijsissei, ui luorem lilio suo Qihoiiiacci-:'p quem: OlhO; filius, ejus imperat an. 10. Raghi-
iierlus et Lamberlus filii Raginerii Longicoili, paiir
pcreiii,XJrajci supef poSimiuni, Caslra diiipiunl ; latiin
viribus a-Francia retleiint; et ciim
plufcs occiduni, plufes capiuni, ei Constaiitiriorip- Garnoresiiniplis el Ranneltlo, qui comilaliim patris ejlis oc-
Jiin initliini. ;
cupavcranl, belloaputl Parioiiainconfligtlnt,;eosque
Adhpc dedecuS:virtdjcandum, OiJto cuiinetitiores . cuiii niullis periinuiit; ct super Hagnain fluviiim
ex suis |n Calabriairi mittit, qui Grjecos aggressi, , castcllo Biixitlaeinunito Lotliaririgiam- infestaiu.
])lurcs occitlnul; plures iruncatisiiaribus dehojie- Wenceslaus jvrinceps BoJiemiaea fratre suo Bolislao
slant, el pcr Apuliani et Calabriam a Graecistribu- prOpter pra.Tijiiciitluiri principatum inierfecius,
luiii.'..exigunCConsjaniiiiDpolilaiii audientes lioc, iirbcm Pragani iri qua requiescit; mullis iiiiraculis
conira jiiipefatgrem..'.-.suiiifiNiccjviiorumiiisiirguiil, illusirai. ' ;;.-,:.',: •'..•. :.
970. Deodeficus Meleiisiiini bpiscopus iliim pcr 974. Donus filpapa ceniesiiriiistricesimus ocia-
irieiinum lialica expetlitionc sub Oihone jiiipcratorc vus, qni sedit annO 1, ci mciis. 7 Rathcrins ajpud
niilitnrei, de divprsis Jtaliae Jocis ;quocuiique inotlo Lobiiisniorilur; de quo esl illtnl iiionoslicbon:
pouij.ljeprpora gaiiciojq.iji cpltcgit : a Marsia sau-, Verena; prKsttl, se4 ter Raleriuscxsul.
 909 CHRONICON.-• LIB. XLVI. AN. 979. 91»
Conlra Othoneni rebcllat paliiielis cjus Henricus,i A Benedictus,VII sedil papa ceiitesiintis quatlragesi-
dux Bajoariae. Oiho imperator casiellum Ruxidisi iniis, an. 9, niens. 6.
olisidet, captum diruil, caplos iiveo exsiliat, nec la- 977. Gens Leulieiornm ad it!olo'airiam revolvitur.
meu Raginerius a rebeilione desistil. S. Vniieotli Pragensis . episcopus , cognoiuenlo
975. BoHifaciusVII sedic papa cenlcsimiis Irige- Adeberlus, fanclilate et doctrina. aputl Winidos
simiisnoiins,aiino i *iribnse1. OlhoHeiiricuin duficiri- clarel. Filii Raghinerii animaii Francpruui eonsilio,
sibi subjugat. Majolusabbas Clnniacen is sarictiiate, ul pro se viriliier agerenl.: Raghincriis quippe
et feligione claret.-Gflu maguurii a Kal. Novenib. Hauvidcm filiam Hngonis postea regis, Lambcrliis
vero Gerbergam filiain Carpli dncis uxores dux-
usque ad tequinocitum vernalp. Guillel Elgarus rex..
iiioi itur, et sepclilur Glaslonia. Post qiiem regiia- . eranl, in terra palrnm suorum rclocali sunl. Dnca-
vit Eduardus lilius ejus 8 annis et dimidio. Tiiiic lus Lolharingiaedalnr Caroiofrairi Lotharii Fraii-
visns esl cometes. Apud vicujii regijinV.qui vocatur, corum regis , muliis insuper contlucto bencliciis,
Calna, tJeiici qiiondam ab ecclesiis sitis expiilsi ut el ipse ab insolenliis desistal, et fr.ntris sui Lp-
uova praclia siiscilariinl; quortini unus Olferius, Ihaiii motibus obSistal. Abhinc tle Conslaiiliiiojvo-
oiiinia pene monasieria, ijtisereverehdissfmusAlhe- lilano imperio lacet Sigehcrlus. Magister Hugo in
voldus construxerat, everlit. GonvenCiimest pfihvo| Chronicis dicit, quotl Joan. Sinvboliiis, qui inlerfc-
cit Nicephorum, imperavit pro eo cnm Basil'0 ct
ajvud Winthbiiiam, ubi imago Doniini, iil. supra
diximus, aperte coritra clericos Jociiia cst, iioh Coiislantino puefis. Joanne aulem defuncio, regna-
scdaiis illis. Convcntum est iieiuin apud Calnahi, verunl praetlicli Basilius et Constantinus..
ubi solarium, ul snpra dictiim cst, corruil. Absens 978. Pacalp undique regno, cum Otbo ihvperalor
cratTex jproptcr aefatem,sed considcbant ih cceiia- Aquisgrani mprareiiir, Lpcharius rexFraiicpruiii
culoiolius Angliaesenatores, cuin quibus repenie, . subico.ad invadendam Loiharingiam conlendit, ec
solarium lolum cuiri asseribus ct trabibus cecidil; cetlente iiiiperatore, quia ad pugnani imparaius
rex posc niuliam vasialioiieni repairiavit.
oinnibusqiie ad lerram allisis, splus Duiislanns super eraC,
unain trabem, qiisesupersles erai, evasit: reliqui Quera cum iiiaesiimatiiliexercilu Oiho prosccutus,
vel moritii siint, vetperpetuo langueruiil: Oinncs condiclo die scilicct Kal. Octpb. Fraiiciam ijiiravij,
Angli lunc ei dciiiccps in seiUentiani Diinstani,-re- qiiam usquead Kal. pccenib. jveryagaius, fines Re-
iiclis clericis, liaiisicrunl. Idem DurislaniisEdiiar- mensiuni, Lauduiiensiiiin, Siicssiomiiii, Parisieii-
tliim regein feceral contra voliinialein optiinatuin, sium, diversa clade vastavit, Ecclesiis lanium Dei
et noveitae, quai piieiultim noudiiin 7 ainiorum re-<Q omiii immiiiniale conccssa. In rcdcundo lamen
circa Axonam fluvium parlein inipediiiieiilOTiini
gem volebai facere, ul ipsa prp eo regnareli nnde auiiitii. De his
irata redeuuii du vcnalione Eduardn, dispersis hac quidam reciusus praedixil quod
ct illac sociis, cum silirel valde, poculum porrexit, cfsines hiijns mali incentores anic sepieniiium nio-
-
cl bibeniein salelles sica iranslbdil. Jbi oslensa' rcreiuur.
siinl dc ccelo lumiiia, et claudus gressum, inutifs 979. Igneaeacies in ccelovisaesuni per totam no-
verbum recuperaviiiGuinqne illuc Elfreda regina ctcm v Kal. Novemb. Hoc anno complenlur niille
anni a Nalivitate Christi, secuiidum vcrilatein
venissei, eqiitts ejiis ibiilein slaiis, nullis stimulis :
iroveri poiiiii. Miilatur eqifus, secundus quoque\; Evangelii qui secundum .cycluiii Dioiiysil auno
abhiiic viccsimo primo fiiiiuiitur : sicque in aniio
nioveri jion poliiii. Turtc :Elfcrius ilie cleficus, qiii
vcrilati cvangelicae contraria-
nvonasferia desirfixerat sacrb Corpore de • ignobili pohvinicacpassionis
lur. GUILLEMIUS. Hoc anno regiiaic incoepii Eihel-
locp levato, fegales itiferias apud Scestaniain sol- redus filitis Etgari et EffridaB,qiiiregnavii aiiiios56.
vit; sed post aniitim verinibus, quos pedjculos di-
Hic pusiolus citni bapiizarettir, circuiiisfaiuibus
cimus, coiisuiiipliiscst. Elffida vero tJurepoeiiitiiil,' _
atl solb dOrmieiis siiie episcopis, i.n sacro fonie cacavji, el Sacrameiila iii-
cilicio carnem jnduiaV'bt
cervicaJi. Mulier ptilchra el Casla, sed insolcns;;= 'D lerpolavit. Unde Dunslanus turbatus : PerDeum,
- inqiiii, et matrem ejus,"ignavus iioiiio erit ille. Hic .;
cujus irisolenlia in Eduardum longani patriavacqni decennis cuin fralrcin siiuin iiecaium conclaniari
sivil seryiiuiem. Est auieiil apud Sccsioiiiaiii mo-
audiret, fletu suo furen.lein inatrem adeo comnio- •
nasieriuiii feminaftlm Deo devolartnri.
vit, ut quia fiagellum ad iiianum non habebal, arre-
976. SIGEBEIITIIS. Olho iinperator cpnlra Slavos ptis candelis innocenlem cacdcret, nec prjus desi-
prbficisciiur. Filii Reghinerii Longicolli auxijip- slerel, qiiain pene exaninicni ei ipsa laciymis in-
Fiahcoijim, et inaxime Caroli poslea ducis fuUi, funderet. Quapiopier tola vita sua ila candelas
laccssunl bcllo Godefriduiu ef Arnulfuhi comiles; exborruii, ut.nunquam ante se palereiur inferri
qiii posl Warnerum. coiiiilalum Moniensem iiiyase- lumen carnni. llujus coronandi capiii cum B. Ditn-
rani. Monlem Castrilocum obsidcni, nuiliis uiriii- stanus diadema imponeret, ait corain omnibus.:..
qne in conlliclu fusis, obsitiio remola esi, victoria < Quia per mortem frairis tiii aspirasti adregnum,
anccps; ilalur lanien palma coiiiilibus.. Obiil san- prppterea audi vcrbum Doinini: llacctlit.il Doininus
tius Wajdricus Ausburgensis cpiscopus : cujns viia Deus : Nou dclebitiir pcccalum ignoraiuipsacniairis
qualis fuor.it,. iripx .niiraculprum gloria paiefecii. tuse, ct peccatum virorum, qui iiuerfucruni ccnsiljp
9H HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 912
ejtis deqiiain, tvisi mullo sniiguine miseroriiiu pro- A dovicuni el Lniloyiciimpaireni Lolharii qiiasi pro
vincialinm : et venient super genlem Aiiglornm uno compuial. Sic enini ait,.: Filius Caroli illius qui
mala, qualia non es( passa ad leinpiis illud. i tledit filiainsuaiiiGislam Ilolloni. fuit LudOvicus.Is a
980. Oiho imperaior Italiain peiit. Otho et Lo- qiiodamIsambardo,quiadpaganismumVersus;fideiii
(liarius rex convenicntes super Carum fltivinm luscrat, irritatus, ad- sihgularem pugnam proceres
pacificanlur, datis invicem sacramcniis : ci rcx suos de suffraglo convenit; jjiiibus hec fesporisum
Lolharius Lolharingiam abjurat. Corpora sancio- refercntibiiS, Hiigoquidani rion magni nominis iyro,
rum Landoaldi, Adriani, Amanlii, a Wenlrcsoiio filius Roberti coinilis Mohtisdesiderii iillro pro do-
Asbaniaevico transferunlur Gandavum, cum mulia mino diiellum expeliil, Ct pfpyocaiorem inieremit.
iniraculorum gloria. Ltidovicns ctnn loto exercitu apiid Ponioium sub-
981. Otho imperator Apuliain et Calabiiam Ita- scculus, omhibus barbafis, qiios ille addiixeral, yel
liaeprovincias ad jus regni Graccoruin appcndcntes occisis, vel ehtpsis, opiniam ianceain obiiniiit. Sejl
iransferre.ad impcrium Roraanum conaiur, niaximc non multo jiost pro exiiediiionisillius Iabore cx-
jvropler aflinilatem, quain per uxorcin suara Theo- trema vaieiudirie tiebilitalus, iiaeredeirf fegiii Hu-
plianiam cura impcratore Gnecoriim liabebat. gonem ilhim instiiuii, vel qtjia uxor ejus slerilis
982. Graeci infensi, quod imperaiorOtho provin- B I fiierat, vel qiiia pfo breviiale viiae sine prole erat.
cias Gra>coruniinvaderet, conducio sibi Sarraceno- lia defetit prosapia Caroli Magni.
.rtiin anxilio, imperatori in Calabria bello congre- 987. Ludovico rege Francorum morliio, Francis
diuntiir. Jn quo bello omncs. Jloinaiiorum copiae regiiuiri trapsferie voleiuibus ad Caroluin diicem
pcnc usque .id inlernecioneiu dclclae suiu. Impera- li alrem Lotbarii, duin ille reiri ad consilinni deferl,
ior natando uilens cvadere, a nauiis ignoraniibus regnuni FraiiCPfiim nsurpat Hugo lilius Ilugoiiis
eum, capilur; a quodam eoruin, qui negolialor comilis Parisiensis ex Havide sorore I Olhonis iiri-
Sclavorum «ral, agnilus, nec prodilus, per illum peralbfis. Ecce quanin diversitas, Guilletmus dicit
TGdcl.ita ad impcralricem, et Deodoricum Melen- isliim Jltigonem fuisse filitim Roberti Monlisdeside-
scm episcopura, qui in civitaie Rosan rei evenluiii rii ; Sigeberlus verb dicit eum fuisse fiiiuin Hugo-
prxstolabanlur, iliiliculier per Sclavum et episco- nis Parisierisis. Iieiri Guillelraus dicil hunc Uugo-
pum liberatur. Natilis quippe ad pecunias pro co nem diixisse uxorem filiam Eduardi regis Angloriim,
rcdiiuendo allalas iiihiantibus, imperaior ascenso sororem Ailielslani regis, qui longe ante hoc tem-
equo vix evasit : oinnihns auiem pro infoiiunio pus re^riavit, icmpore videlicet Henrici regis Teu-
reipublicieanimo consiernatis, sol.i fmjveralrix fc- ^ tonicorum, patris Oilionis primi, qui Oiho piiiiius
liiinca cl Grasca levilale instillahal eis, quod ab duxit Uxbfeiri unani sororem ejusdem Elbelsiani,
cxercitu naiionis suae vicli esseut Roraani; ac per alieram vero Ludoviciis Aquiianorum pririceps;
iioc ccepil primatibiis exosa liaberi. leriiam quae piilcberrima eral, duxii iste Hngo;
985. O.ho imperaior taedio el angore animi defi- misilqne patri pro ea niunera amplissima , aro-
cicns Roiux moritur, el de imperalore substiluendo niata, ei geininas preliosas,et praecipuesmaragdos,
.iiilcr primates dissenlitur : aliis filio ipsius Oihoui cquos currales plurimos cum phaieris, et vas qtiod-
.iniperium dcberi cerlantibus, aliis odio imperairicis dam ex onycbino ita coelalum, ut iii eo et flucluart,
iinperium a filio ejus transferre volciiiibus ad Hen- segeies, et geminare vites, et hoininuni iiioveri
•ricuin ducem filium Henrici, qui fuit fralcr primi imagines vitlerentur : et ila lucidum ci poliuiin, ut
fJthonis. Uic Henricus ipsiim Othonem puerura fa- vice speculi imagines intuentium redderel. Ensem
«liose rapluiu iu cuslodia lenebat; sed principes quoque Constantiiii Magni, in quo lilteris aureis
puerum de manu ejus extorquentes in regnuin sub nOiiicnanliqui possessoris legebatur. In capulo quo- .
Jimaiil; qui reguavii an. 19. que super crassas anri laniinas clavus ferreus afiixus
984. Loiharius rex Francorum ad invadendam crat, uniis c'x qualiior qiii Dominico corpori fuerant
Lotluiiiugiaiii rursuiii laborans, iirbera Virdiinuni 0| alfixi, laiiceam quoque Caroli Magni, quam impe-
et Godefriduin ipsius urbis comiiem cepit. Joannes raior inviclissiinus contra Sarracenos exerciiuni
XIV sedit papa centesiinus quadragesimus piiinus, ducens quoties in boslein vibravit, victor rediit.
mens. 9. Deodericus Metensiuni cpiscopus obit, et Ferebaiurque eadem csse quae Doininico laleri
secuudiiui proplieiiair. viri Dei, vix aliquis princi- ' iiianu mililis iinpacla pafadisura inorlalibus ape-
piuii, qtu in bcllo Calabrico evasit, tliu supervixit. ruil; vexillura quoque bealissimiinarlyrisMaurilii,
E|iiscopattim Meiensem suscepii AdeJbero, vir san- principis Thebex legionis, quo idem rex Carolus iri
cius et nobilis, lilius Fredcrici ducis. bello Hispatio quainlibet confertos inimicoruni cu-
985. Joannes W sedit papa ccnlesimiis qnadra- ncos dirumpere et fugare consueverat. Diadema
gesimus secundus anu. 10, inens. 7. Lotharius rex quoque ex auro mullo el gemmis pretiosis, qiiaruin
videns Otlioneni regem virtuie mililum suoruin splcndor oculos intuentiuin reverberabai. Pariicu-
prolicere, urbcm Viiduiium el Godefridiim red- him quoque sanctae crucis cryslallo inclusani; ita
dil. ut per ipstirii cryslalliiin pbsset' discerni coior,>t
986. Loihario rcge Francortiin morluo, Ludovi- qeamiias ligni; porliuiicula quoque coronae spineae
cus filius ejus regnat anno 1. Guillelnuis isttnn Lti- codciri niodb inclusain. Princeps hujus Jegalionis
 913 CHRONICON-— LIB. XLVI. AN. 98S'. . "tll.f
fuil Adulnlitis, filius Balduini comilis Flantlibc, cx( ^ sunipio (ibo.siirrexissct, br;ilpriurii peliit i;t desi-
Ji1ia regis Eduardi Hclvida sorore ipsius Ellnlsianii gnavii locuni iii qiib se ybiiiitscpcliri Mbx iariguof
ei palre. Jlaec siint verba Guillelini, qtii dicil biincc euiri invasil, sexi^feria Jeclb"deoviDuii,'biriiics* ad-
ipsmn Eihelslanum Eiluardi filium regnasse anno9 ventantes ad seqtientla Christl; vestigia incitabai.
Domini 92i, el non regiiavil nisi annis 16. Hicaii-- Sabbalo iieruin ebinnjiinicatus esi :'el tjunihbfani
icm Ilugo rcgnavil jirimum hbc anno, itl est aiinov suani exspeciaret, siibitb e JectbViri' qiipfjabielvai,
"Domini 987, fere 60 annis tardius, quam ille.E.iiie.l- -'" usqiib atl superlora ievaiiisisSvi/et tr;ibilMiS'olisi-
stanus, pro cujus sorore dicil eiini parli ejiisEdu-- steiiiibiis, ad leirairi leiiiier deiiiissiis.Quodemisso^
ardo' tol munera misisse; nec vitleb qtibinbdoi diirii qiiasi ad quiestenleih qiiiauhilefaiifyTever^
iitriusque regis tempora concordari possini. Re-- ieferiiiir, iieruiri usque aiil trabcs' i^ivVleCtcrsuo''
grisvil anteni Hngo isle aimis 9, Herluiniis prinius5 faptiis cst, ut priiisi, et iieruin Jeiiitcr ileriviSsiis.
abbas Geminelacensis Pbiit. - Hociisque Terlio' factiini esi. Tiiiiciiiiati eii^film-
988. Carolus dux regnum Frantorum ex patcrnai stanles ; « Vbs yififeiisqiio vojjoft SifmecrtinVuliis
et avila successione sibi debitum conira liugonemi vcnire, ite via ijfia iiicessi;" Deus "qriiiiie yocat^
nepotem suiun repelii, cumquc belloperiirgens, ur- ipse dirigat cprdael corpofa vesira. adsiiam vdlim-
bem Laudiinum capii. Hugo Carolum in Latidunoi B I ia!ein in pace. » Etresjionso"abbnvriibiis'i Ameii,
Obsidet; sed secundo obsidionis mense obscssi pro- traiisiit. PresliyierqtiidairiiBicr^ siipsiibbilis para-
silicntes castra obsideniiuin incendiitu, ef rex; lyiiens Jaclus, ad ciofpiissaiicti tieJairis cst; sieivsii-
piurimis perempt.is vjx fuga - evasii. GUILLELMUS.(jiveqtieiiidain, maiiiini |>er-tOiuincbrpii*'siiiiih du-
IIoC auiio moriuus est sanclus Diiiistanus, ciijus; centem, et nienibra siia rcsolidaiiteiu. Saiialus igi-
Viiam descripsit 0 Jiernus Caniuariae cantor, nulli lur graude *coiiviyiurii''celebrabai.' Exsiilfariijbiis-
noslro lempore siyto secundus, in musica omniiim'. i'. coiivivis, et DiinsiariUiri iaiidantibus, iuirieiis.iiler,
primus. 0slernus.de morie ejusdem sancli sic scri- ai( : i Nunqiiid riveJnter pauperes riuriiefaiis? Etsi.
bit : Insiabat, intjtiil, dies Ascensionis Dominicae, Diiiistaiius noiv esseii, saiialus fuissein."i Qiio"dicto».
et peraclis vigiliis remansii solus in oratione in sfaiiiii pristino riiorbocofreptus est: etcuihiiiisc-
ccclesia Dunstanus, et vidil, ct ecce innumcra rabiiiier claniaiel, eiiiisil spifiUiitji"/ .''*.'';'" '" ;
randidaioruni muliitiido coronas aureas in capi- - Teutonicus
quidanvab episcopo.sancfoiexcoihiiiur-
tibtis gesiantiiiiii inaeslimabili fulgore iiiicaiiliiim nicalus fuerat pib"criiiiiiieivbiiipiatis'ei.aKrpganlisej.
per ecclesiae jaiiuam irruuipens, aiue ipsiim conglo- ef per 7 annos Sataiiae liadilus, seiisii 'periiitp^olou
bata coiisiitit, una voce eum salulans lioc modo : «orpore Ireniebat. Qui tarideiii.ad| sepiilcruin
< Salve, Dtinsiane noster, sajve! Mamlat tibi, qiicin 1» ' Dunslani perlracluS,. iii nocle PuriiicaiipriisB; Ma-
taniopcre desideras, Filius Dei, quaterius si paialus ria?, quaiido rcspoiisorinni Videie mirdcul'uWiu-
es, venias, el diein hanc, ad cujus gaudiuiir sus- choabatur, da;moneni suum cuiiviiiiflto.crubfeeyp-
piras, nobiscum celebrcs. i Ad quotl ille iiiiperier- niuit. Qiitedain virgo a naiivitatb ca;cii, eratjiixtaB
rilusmanensscisciialusesl, qui csscnl. < Cherubini, tumbain saucii ad vigilias fesiiviiaiis sancli Andi-
inquiunl, ac seraphini sitmus : et rejsp.oi.itleqnid ceni, II Kalendas Sepieiiibris; qnati^durii cantare-
velis. i TurtC ille : < Hodie dies solemiiissimtis esf, tur rcsponsoriuin :. Sinl tumbi vesirt.pmcincii, ci
el incuinbil mibi pane verbi Dei plebeni relicere, lucernw ardeuiet (Luc. xn), illiiniiiiala bsl. Quidam,
et ostendere illi quoinodo ad hoc gaudiiiin possit puer claudus ab ulero, a niairc siia illuC dclatus
pervenire : propler quod et mulii coiiyenerunl, nec est; qui cum, niaiire sua:ofarite,'ppinuiri icnereik..
debeo illos decipere: et ideo liodie venire nou pos- subilo pomuiii illud rblari ccepil usque ad tumuluni
sum. i Qui di.veriinl : < Eia paratus esto, ul die •- sancii\. quod ille perdere- rioleriSvSiatiin.sauiisppsi
Sabba.Upneslo sis hinc nobiscum Roiuam venjre, iilud cucunil.. Moris eral in eodein inouasleiio
ei coram suinino poiiiifice tanctus, tanctut, San- pueros oinnes veiberari anle qtiintuni dieiii 'Naliibs
ctut, acternaliler canere. i Aiinuit illc, el illi rece- r, n Doniiiii, non pro culjiis eoiuiii,,sed pio usit laiiiiiiii^
dunl. Rogati siint. niagistri, ul condonaieni illiini tlicin -y
Leclo igilur eo die ad missain Evangelio, locuiiis qui ntiliiciuiit, sed ouines ad-viigas se praeparavc-
csiadplebem, qualiler nunquain locuius fucral^ et r.uiit. Ea uocte astilit in visu inii piicioruin Diili-
rcversus ad altare celebravit mysleiia. Ubi autcin slanus, dictms: < Cur lanluin pavidi esUs, o. pueri ?.
ventum est ad benediciionem siiper popiiluin, ile- — Quia, inquit, dbmiiieS iiirbr uiagisifbruni se-
rum ab aliari praedicaiurus regreditur : iia<ui non dari; ncquil. — Ne Uniealis,'^ ,*,egt>;.'eiiiri;se-
hominem, sed angelunv Joqui piitares. lleriiiiv ad tjabo. Ego suni Duiistanus, pater Jmjus uionasierii :
altare reverliiur, et data benedictiomv iterum ad lioceiil libi sigiiuin, quia libeiabo vos. Vatle, et
popuium redil, cunctis stupeiiUbus : el roox ut ad. dic cusiodibus ecclesiaeut miferant de juxia ine cl
itequendum os aperuil, laula cJarilate vulins ejus ab ecclesia cofpus filii AJredi,qiiem genlilenicwli-
resplenduit, u( nemo iii eum iniendere posset, bilis quoriuudain adulatio juxta me ausu lemciario
obiluinqne suum illis inslare praedixit, proniillcns sepelivii. Quod si citoiiou feceriui, lio.liJiaeccccle- .
se ilfis nunqnam deftiluium. Et lunc ad iiieiisam sia grave daranuni sustinebii. i Jain aurora illu-
Domini rcgressus est. Eadem die cum a mcnsa, cesccbaf, liora pucris iremenda, ci inagistri sfabaiit-
 913 HELINANDIFRIGIDi MONflS MONACHI 916
armali corrigiis nodatis, exspecianlcs pncros ante X pcrciissit eiim lerlio acriler, et iri lerranv prosirar
se transiiuros : el ccce subito oniiies magisiri ob- vil, 61 dispaniil. Ille jaceris ibi invenius est, et por-
liorirticftiiit, et piierbs per mediuui traiiseiniies non tauis in iiifirniiioriiim, ct ccejiil quoiidie augmcii-
fuil qiii laugerel. Adolescens auiem delnlil rivan- fari iiifirniitas, nec poieral dignosci qualis essel;
ilata ad cuslodcs, qui coiiiempseriinl. Poslea a ille aulem revelare nolebat. Tandem posilus est
quibusdain inonacliis Durislaiius a loco disreilere siiper ciliciuriv,et ccepit lilania pro co dici; cumqiie
visiis cst. A quibus ciiin tletineretiir, el cuf fece- dicerelur : Sancte Dunslane, ora pro eo, fogavil sc
deret quaererelur, respruidil-se felorem pagariae pOnisuper lecliim suuiiij tlicens se mbdo HOHmori-
caniis, cf quorumdain itlic viveiitiura iniquilales turum ; el accersiio piiore llcnrico confessns est ei
ferrc non posse : < Qna:res, inquit, si emendata noii onniia, el quod niori iion poleral antequain hoc
fueri:, ibia Iiaic civitas, et haecCctlesia luet.i Non cbnressus fuissel, el acccpta poenileniia et bcncdi-
mullo poSl civitas combusia est, et lota Ccclesia clionea priore, reddidil spiritum.
cum suis ollicinis, exceptb refeclorio el dofniitorio Casula saiicli Diinsiani, in qna cantare solebal,
ciim claiisiris, quacibi appehdebani. Quidam ar- erat apud Londoniani sine iillo auri ajiparam. Ma-
chidiacoiius Londoiiia; conversus esi in cbdeiivmo- trbiia quaedam Londoniensis graviier Jnfiriiiaia ,
nasleiio, Jilleraiurascieiilis^inUis, et crjejvitrcli- R credebat se niinqiiaiii deinccps sariandam; cni, u|
giosc conversari. Posi aununi qiio iiionaclius faclus piilabalur, mox moriiiirie sanctusDiinslainis apj>a~
csi, secretarii oJriciofuncius est, el toepii patilatini ruit, sciscilaiis iitnim vellei convalescere. Qtia re-
a religione lepescere, dum majori liberiate caeleris spondeiiie, se maxiine velle, ail : <Tolle aurifri-
polifcliir. Tantlem fiigam parabat, cuiri qriodam giiihi qitbd iiv arca tua esi, el pone illutl in ca-
jtivene sibi conscio; lainen udlmc animo fluciuabat sula, qriav esi apud Wcstnionasleriuin: el conva-
de hoc, quod factiirus eiai. Staiuii auleiu apud se, lesces. i Et facium esl iia : et quod mirabile fui t
iioii se discessuitim a iiionasieiio, sinc licentia aiirifrigiuni illud, nec niinns nec majus inventum
sancti Dunstani. Yenil iiaque ad luinbam ejus, est, quain casulae ornaius exigebat. GUILLELMUS
qiieiclauf faciens de illis : et siiam beiiedictibiiein Non nvulio post morlehv beali DuiiSlaui Dani infe-
jiciens, ut iier siiiiin prosequerenlur; dicens se Siaverunl Angliara, siculipse )>ropl>etayerai;iirbeni
ipslii.s-futifrtim qiiocuivque pergeret. Veiiiensqiie Cantuaiiam combusseriiiit, archiepiscopum reve-
pust thoiuni. inveiiit ibi monachuin queiridam re- rendissiirtiim Elfcgurivadtliixeriint iiiyiuculis; qiiein
vereiidissimum virgain lenenfem , ct ei inniiuin ciiiii rusticbs suos expilare cogereril, ui se redime-
stanlein, et se vividis otulis iiuuentem. Quo Viso, ret, ei nollei, lapidatum securi percusseruiii, el
cxpavit et ab eo diveriere voluit. Qui, virga oppo- C niaiiyrcm feceruiit. Cujus sangnine stillante ari-
sita, ail: < Qub vadis? i lnliuit ille nori esse lo- dum jnox reviruit. Ciijns Corptispro lanto miracnlo
quendum. At ille : < Si Ioquor ad le, dic quo va- permiserunt Dani reporlari Lnndbiiiartv,nbi ei se-
tlis. — Quo, inqiiit, mea inlerest. i At sanclus : pultiun est, et posl 10 aniios incorruptum reper-
» Nihil est, reverlero ad sepulcfum; ubi niodb tiini usque ad boe lempus durat el recens sangnis,
fuisti, eiinutata vbluniale iriteritiiisbra. i Rever- et corporis illibata iivlegriias, In Ariglia vcrp siint
sus ille, oravit sicut oraverat prius. Rediens ob- 32 pagi, quprum 16 liinc Dani invaserunt. (989.)
visum liabuii quenVprius in eodem loco ; qui quo SiGEBERTCS. Inundalio aquarum frequeiis et diutina
tenderet foquisivit. Cui ille : < Quid lioc ad te ? ullra solitum : avslas poslea fcrveniissinia, pluri-
— MiiJiiinv, inquii, qUOd et tu, si te non corre- busqno pcriiiciosa; unde el friigcs irivirioralaesunt.
xeris, Jn proxinio cxperieris. Nuiic igitur fedi ile- Carolus tlux Monlcm aciituin expugnat, Siiessionis
rum, el iniita nienlem, muta precerti. » Cuinqne usqtie vastantlo procedit. Inde Reinis aggreditur,
ille transire conareuii, potius quani fedire, ille vi- et Laudunuiii cum niulta praeda reverlitur. Sicciias
braia contra eiun virga, fedife illtim coegit. Qui inagna vcrnalis, unde ct saifo prima impedita esi, et
rediens nuiifiiin '.pavidUs', orayit tertio eumdcni . fanies ingens secuta. Nix nimia dccidii, et imber
&ermoiiera; ef rediens, ibi iion invcnil illum qup poslea conlinuus, qui aiilumnalem salionem om-
iiiverierai prius; piilaHsqiie.sebene orasse , prop.e- niuo iiijpedivit. (990.) Carolus dux Remis occupat;
iavil ad bsii.um clausiri, iibi oJTenditquera prius arcbiepiscopum , quera llugo rcx praefccerat, e'.
offcnderat, luibaio vulltt contra se slanlem, el quostlarii piiniales capit, et Lauduiio relegat.
ililerrpgantem qiip peigeiel. Qui responfJii : < Quis 991. Caroliis dux morilur, cui succedit Ollio filius
csiu, qui vne lania atictoritafe cousiriiigis? i Ait: ejus. Reniis synodo loiius F.rancifecorigregataAr.
< Quaeris,quis? Audi : Ego sunv Dunstanus, provi- nulplius iiepps Caroli ducis, qiieiiVipse Carolus epi-
sor ei aichic|)iscopns hujqs loci, ainalof iUoriim scopum Rerais subsliluerai, omnium jtidicib exor-
<!(adjulbr qui vere"fjlii suni liujus ecelesia;. El lu, - dinaius damnatur,' et Adelgarius presbyier, qui
ijuoiuodo suiTragiuinmeuni quacris, qui ihe el lo- urbem prodidil, el portas Carolo aperuil, insolubi-
curti i&tumvis deserere ? Mealiceniia hinc niintjuara Jiler cxcoiumunicalur; Gerberlus vero substituitur:
exibis,sed velis, uolis, hic reraaiiebis, hic nioiieiis; Sed quibusdam causam veiUilantibiis, non potuisse
ct quia mc audire conieinpsisti, ecce in pcena ttia . degradari Arniilpbuin, absque conscienlia el auclo-
probilbis quod non bcne fccisli; » cl levans-vif-gaui rilale Romani jvapae,Gcrbcrius dfpositus ad iiii-
917 CHRONICON.—LIB, XLVI. AN. 991 9?8
peiaiorein Oiiioneiii se cpntnlit: queiiTiniperalor A plecleris, ul nec lerram ncc aquarii tiiiifiefei: et
Havennaearchiepisco.pum, cl posl papani consiituii "ila ouairciilcni elnsii (o9),
Roiiiauijm. Unde Jatliini -esi inonoslicpn illud : ., Qiiaiiius jabpr est istii cprisidcrarej certc- riulln
Nam responsa daemortjimfallere lipmiiies
Tfansit ab R. Gerbertus dd R. fit papavigem R. uliliias.
desidcraiiliiim semper per aiiibages feruntiir" d\ia-
GUILLELUUS. Hic Cerlicrius ex Gal:ia.natiis,.,mon;a? btls de catisis : luiii qitja incerti. suiit de- fiiluris
chiis a puero apud Floriacum atlolevit : deiride oninibiis per liberum arbiiriinri,;; tiiin quiii, eliaiiisi
atlolescens claiislrnni exieiis, peirexit Hispaniain, ccrii essent, semper tanien homines consuleiilcs
qu;c olim a Romanis possessa, icmpore Honorii ini- se per ainbiguiiatem su.viivdecipere magis gaudc-
peraloris in jtis Goiliortiniconcesseiat. Gothi autem reni, quam jier cerlitudineni siiam, quae mjila psi.,
nsque ad lempora Grcgorii papae Ariani fueranl; inslrucre. Non sohiiii aniem iitilla utilitnsi lipssc
?ed tuiic per Leainlrtim Hispaleiisem episcopUra ista ciiriosa, scd etiam niagna pernicics. Uiide 15.
caibolici facti siini,et per Recarcdiim regein fratrem Auguslinus iri lib'. Decivitale Dei x, caj). 9 : < Fie-
Hcrnienegildi, quenvpaier nocle Paschali pro confes- bant, i. inquil, < miracula in Yeieri Testaiivciitbsiiu-
sionefitleiiiiterfecil. Leandio autein successit Jsido- plici fide alque fiducia.pictatis, npn iiicaiitatjpiiibus
rtis vir saiiciuseitlocttis, cujus corpus nostra relate ~ et carmiiiibtis nefariae ciiriositaiis aiic roniposi:is',
AlfiinsusGalliciasrex Toleluiii iransiulit ad ppndiis qiiain vel magiam, vel delestabiliore nbiiiirie goc-
aurp comparatum. Saraceui auteiij qui Gothoistibju- liani, vel hoiiorabiliore ihenrgiam vocaiit; qrii qtvasi'
gaverant, ipsi quoquea Carolo Magnovicti, Galliciaiii conantur ista discernere, el illicilis aiiibus detlifos
et Liisilaniani maximas liispaniae.-proyincias ami- alios damnabiles, qiios el maielicos vulgus appellat
scruiii : possidenl aulem usque Iiodie superiores (hos enim ad goetiani periinere diciiiii); alios atuem
regibnes; ei sicul ClirisUaiii Toleiiun, ita ipsi Jaudabiles videri voluiit, quibiis Uieurgiam depui-
Hispalini, qiiaui Sibiliam vulgariter vocant, capul taiit; cum sint uirique rilibus fallacibiis dlcmoiitinii
regui liabcut , divinalionibus et incaiilaliOiiibus obsiricti sub nomiiiibus angeloriiin. Nam et Poi^-
more genlis inienii. Ad lios veniens Gerbeitus, pliyrius quamdam quasi purgaiionem aniinae pe»
yiciiscientia Ptoloiuacuin Jn asirol.abio , Atcaii- thciirgiam, curictanter tamen et piidibuinla quo-
ilrnni itt astrprum interstitip, Firiiijcuiii .Jn.fato. daiumodo disputatione proiriiltit; reversionem verb
ibi didicil et cauius avium , et vplalus mysterium, ad Dcunv liaivc artem praestare ciiiquam ncgai,. ui
et leiiues ex iiifeinO excire Jiguras. Quadruvjuiii videas. eum inlcr vitutin sacrilegse cuiiosilalis ct-
quoque iia ehibii, ut illas in Galliain revocaret pliitosophiaeprofessrpnem seiitentiis atteriiaiililiiis-
jaiiidudum obsolelas. Abacum primits a Sairacenis' iliicluare. Nnnc enim lianc artem tanquam falla-
capiens, regulas dedii, quas vix intelligiintur a su- cem, et in ipsa acUpne periciilosam, cl legibii.spro-
dautibiis abacistis. Hospilabaiur apud queiudaiu bibitam, cavendarri monet • ntinc aulcm vehif iejiis.
philosophuu), qiicm priiivo niultis expensis, deinde laudaioribus cedens, iililcm "dicit esse niuiidandaj
jiiuliis proniissis deiiieruit. Hic pbilosophus unuiil parli aniiuse, non qniilcm intellectuali, qtia feriim
habebal coiiiccui lolius aiiis coiisciuui; qtiem .intelligibilium percipiiiu' veritas, niillas liabeiitiuiiv
nullo mcdo Gerbciius exlorquerc. pptuii a ihagi- siniititiidines coiporuin; sed spiriliiali, qiia corpo-
stro. Tandeiii illiim nocle furaius esl, auxiliante raliuin rerunv capijihliir imagincs.tlanc eniui dicit
Jitia pliilosophi, cum qua familiarilaieui asshlui- per quasdam cousecraiiones theurgicas, quas- lele-
laie paraverat, sub cervicali jiositum, et cum ias vocant, iiloneam fi.eri altpic aplain snsceptibrii
furlo aufugit. Philosophus somno excilus iiulicio spiriluiuii el aiigelorum, ad videndos deos. Ex qui-
stellarum perseculus esl fugiculcm. Proftigus au- bus tamen (heurgiris lelciis faietur inteljecluali •
leiiv eadem scienlia peiiculuni cpiiipeiJeiis, sub aniniae nihil pii'gaiionis accedere, quotl cain faciat
poivie ligueo qui proxirrius erat, se Occuliabat, idoneam ad videiidtim Deum suuni, ei perspicieiida
penduius imer poiitem et aqiiam :et ponteni anv- Dea quacvera stml. E.x quo intelligi potest, qiiatiuin
(59) Hacc,qu;c ex Guill. Majmcsberiensi auclor riacensis monachus in Yiia Roberti iFraricorum
cxscrijisii, fabnlosa nieriip judicant viri ilocli; et regis, cnjus magisier fuil Gerberius. Et quotrpe-
iinifiOainplius sequenlia, ijiue resecuiuius, de Ger- liiius fabiibim illam dcslruii esl. epiibaphiiuu Sil-
berlo sese tlaeiiioiii devovenie, tle ejus horrciida vestri sepulcro Roniic in basiliea Lateraneiisi a
nece Roinae iii ecclesia S. Crucis a tUcinoneillata : Sergio ejus successorc positum, digiium quovis
quaeliaUscrunt Sigebertus, ct pracfaius Maluiesber., uiagni noiniiiis pouiilice. Riimano,: u( liullo.modo
aliique ex Reiinone schismaiico, qui post aiuios-fere lauto eiogio commeiidari poluerit liomo tam pro-
ccniuiii.ah obilu Silvesiri 11 seu Gerberti sciipsit. hroso cxiiti, qualem Benno fiiigjt, palam.a daciupne
Fuil aiitem rudi sa.culo occasio qnaedain (iiigeiidau exsiinctus. Ex seipsa quoqite safis arguiiur fa-
bujus fabulae,quod niathemaiicie, ac praeseiiiih as- liula jpsa, tluiii tle ihesaiiro iiiCampo.Martio ane
irologiae scicniissiinus esset Gerbeiius. Sane ntil- inagica repeiip, el citria innueiisis o.pibusreferla-
lus unie Bciniouein de Silvesiro lalia scripsisse re- disscril, scti polius gaiiii.ljtijusniodi ciiiin soni-
perilur, qui eliam eadeuv nialitia alios Gregbrii VII hia ad anus tleliias perliueut, pblius qiiara ad..
praetlecessores uiagiae accusavil. Al contra qui bisioiieuin Videfiaron. ad annuiii 909, et Bellarra.
lcnipore Siivestri vixerunt, bonorjfice de.cp scri- I.bro iy, De pontifice Ronmn., c.;12. Porro, auc(P&
pseruut, ul Dilinarus scripior gravis, episcbpiis ii).aj;icasobscrvaiivn.cs postca improbat vcrbis sc-
' '
Mcrscburgius iu Suxonia, lib. vi;_ Hclgaldus Flo. ijuciiiibus:.
- »1$ HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl «20
tlenrum, vel qualcm visionerii fieri dicat ihcurgicis A crunl illum niliil aliud super aliare posmsse nisi
consecraliouibus, in qua non ea videnlur quae yera scliedtilani, iii qiia scriplum eral rcspnnsorium
sniit. Dciiique animam raiionalem, sive quod magis istud cum versii suo : Corneliut centurio, quod ipse
amal dicere, intelleclualem in superna dieit possc rex composuerat cum canlu suo. Joannes antem,
evadere; cliamsi: quod ejtis spiriialeiiesi, nulla cogiiomeiiloBelet, dicit Naugerum abbatem de Sari-
ihcnrgica fuerit arle purgalnm : porro aulem a cto Gallo de lerra Teui.onicorum primurn. cpinpo-
ihcurgo spirilaleni pnrgari hactenus, ut non ex hoc suisse sequenUas, et Nicolaus papa eas cauiari
.ad iminorlalitalem .-clcriiilaleinqueperveniat. Quan- insiiiuit: posl quem Hermannus Conlraciiis inven-
qiiam itaqiie discernat a daemonibusangelps, aerea lor aslrolabii, fecil: Rex qmnipqlens, et : Sancli
esse loca (lavropnum,ajlherea ve! empyrea djssefens Spirilus adsil nvbis gratia. Videat ergo Ieclt>r cui
angeloriim, el admoneat ulendum alicujus daemonis magis cetlerc velit, Giiillelnioan Joaimi.
mnicitia, qno subvecianle, vel paululum possil ele- 996, Gregorius fil papa ccntesimns anatlragcsi-
vari a ierra qiiisqiie ppsl inoriem, aliam vero viam nius lerliiis, annis 2.
csse perhibeal ad angeloruin superiia consorlia : : 997. Herberliis ordinafur Coloniensiiim cpisco-
caventlam lamen daemonum socielalem, expressa piis, qui mulla claruit sanctilate: clarebat eiiam
qiiodammodo confessione teslalur, ubi dicil animam B I boc icmpore inler Gallos Ansfridus, qui cum fuis-
post moriem luendo poenas, cultiim dxraonum a sei comes BiaUispensinm, non minus justitia quain
qtiibus circnniveniebaiur horrescere. Ipsamque poienUa saeculari famosus, deposito iniliiiae cingulo
llieurgiam, quam velut conciliatricem atigeloriini tonsuratus Jn clericum, eo proyectus esl ut lieret
(lcoiuniqiie commentlal, apuii lales agere potesla- episcopus Ullraj'eclcnsis.
tes negarc non potuii; quac vel ips;c iuvideaiUpur- 998. Joannes XVI fil papa centesimusi quadrage-
gaiioiii animae, vel artihus serviani invidorum, simus quartus, mens. 10. Post quem, ut aii Sigc-
querelam de hac re Chaldaei nescio cujus expro- beiinSj Gerbertus, qui et Siivester, lit papa ceriie-
ineiis : « Conqueritur, * inquit,-i.j yir in Chaldaea ; siuins qiiadragesimus quintus, qui et ipse ilitcr
, • bonus, purgandav auima?magno moliniiiie,frustra- claros scientia liiterariim egregie claruil. Quidani
< los sibi esse successus, cuni vir ad eadem polens lamen Iransito isto Sylvestro Agapituni in iiocloco
« lacuis iiividia, adjuralas sacrispretibus poienlias ponunl; quia Sylvesier non per ostium intrasse
;. < ailigasset, neposlulata concedereni. Ergp ef ligavit dicittir, qui ciiam a qtiibusdam necromanliae ar-
< ille, inqiiil, et iste non solvil.»Quo indicio dixit ap- guiiur, a tliabolo aulem percussus dicilnr obijsse.
parere theurgiam esse tam boni conliciendi quam _. GUILLEL. Ducum defectio ex superbia regis Ethel-
:;)ali, apud deos el apud hoinines disciplinam, pati redi processit. Anglps eriim iiullis causis exstanli-
etiam deos, et ad illas periurbatioiies passionesque bus, afficlo criniine opibus emiingebal; Danos levi-
deduci, quas communitcr daemonibus et hoiniriibus bus suspicionibns omnc.s in uno die per Aiigliain
Apuleius aitribtiit. i HaecAugtisiinus. :riicidari jiisseral: in uxorem adeo prptervus eral,
993. Iii Rurgtindia Odilo Alvernis oriundus, ex ut vix eam cubili digiiaretur; cnm pcllicibus volu-
clericp Brivalensi inonacliuni prolessus, in Clunia- tabaliir. Illa quoque conscienUairi alii sanguinis
censi ccenobio fu abbas post Majolum, per annos spirans, in marilum lumebat. Erat enim filia Ri-
5ii,:niirp religiohjs feryore^speclabilis ^quipnEler chardi comitis Nornvaniiiav,filii Guillehni, qui post
caelera pielaie insignis, non soluin vitae exemplis, patrem 52 annis illi ducatui praefuit, et octavo de-
sed etiain niiraculis in vita sua claruit. Qui cum cimo anno hujus regis Ethelredi vilam finivil. Jacet
reprebendcretur, quod in peccantes juslo miseri- apud Fiscaiium ccenobium, quod ipse aliquauiis
coidior esse yiderelur : <Sidamnandus sura, inquit, redditibus aniplialiim pe.r Guillelniiim abbatem Di-
malo damnari dc inisericordia quam dc duritia. » vionenseirt regnla monastica insignivit: yir eximius,
Oiho iu iniperatorem benedicitur. qui etiam Etbelreduin rcgcm injuriis saepepulsavit.
Wi. Florebant iioc lenipore in scicniia, Jiiiera- JJ j.Quod cuiii Romaeauditum essei, iion est passa Sc-
rum : iu Lolharingia, llerigerus abbas Lobiensis, des apostolica duos chrisiiaiios principes iiiter se
Adelboldus episcopus Ullrajecterisis ; in Fraiicia digladiari; sed inisil in Angliam Leoneni Treve-
, Fulbeiins episcopus Carnolensis, Abbo abbas Flo- reiisem episcopum, ul paceni coniponerel. Actum
riacensis : quj super calculiini Yiciorii commenia- cst hoc anno Domirii 991. SIGEUEUTUS. Hoc leinpore
lus est. Jlugone rcge Fiancorummoiiuo, Robertiis quidam rcligiosus ab llierosolyniis rediens in Sici-
filius ejus regnat annis 34. (9J5.) Isie rex Robertus liain, reclusi cujusdam hiimanitate aliquandiu rc-
fuit in ecclesiasticiscanticis non mediociiler doclus. creatus, didicit ab eo Jriier caelera, quod in illa
Deniqueel puliherriniani scqiieiiliam fecil: Sancli vicinia r-ssent Joca ilajnnias eriiclantia, quae vocan-
Spiritus adsit nobis gralia, et rcsponsoriiim istud : lur ab incolis ollaeYulcani, in quibus aiiimae dc-
•QJuda et Jerusalem: seil et hoc Atteluia fertiir functoriim lucbant diversa pro meiiiorum qualitaic
fecissc: Er.ipe me.de inimicitmeis: et cum quadaui supplicia, ad ea exsequenda depuialis ibi daemoni-
die essei Rpmaj^in yigijiai apostPlorum Petri et bus| qiiorum se crebro yoces, iras ct (errores,
Patili, oblulit scjiedulam quamdam supcr aliare. saepeeiiam tilulatus audissc dicebat, plaiigeniiuin,
PiUanti.bus iiljs magnuin a)iqjijd pbtulisse, r.eper- quod aninioefideliumde manibus eoruni eripereutur
{81 CHRONICON.— LIB. XLVI. AN. tOlO. 922
per eteeniosynas cl preces vivonim fidelium: ei A 1004.Gerardus Cameracensis episcopns,, ei Adel-
Iioc lempore magis per orationes Gluniacensiiiniin- boltlus Ullfajeciensis, magni in Ecclesia habeuiur, et
defesse orantium pro reqnie defunctorum. Hoc per in palatio. Henriciis rc,x Baiiibergens"einEcclesiam
illum religiosuin ahbas Odilo compcrto, constituil episcopalis sedis honore sublimat : et quia libris
per omnia monasleiia sibi subjecta ut, sicut priirio cafebal, eani omniuin reriim siiarum hseredeiii la-
die Novemb. soleiiinitas Omnium Saiicloruin .igilu?, ; cit.; Unde Deodericus Mciensium cpiscopus tlolens a
ila sequerili die oiiiniiim in Cbristo quiescenliiim dolem, et pairimonium sororis suae Chiiiiiguiitli.s
celebrelur. Qui ritus ad mullas Ecclesias iransiens, Impcralricis, delegari ab imperatore Bambergensi
fideiiuin defiiriciorufrimemoriam solemnizari fecil. Ecclesiae, rebellai. -
(999.): In llalia*Crescens palriciatu Romanorum 100S: Cometcs borribilis in anslro visus est.
arrepio, contra Ottonem imperatorein rebellat. Mortuo Otlone duce, duealus Lolharingiae daiur
1000. AnrtbJeSuCh.risti 1000,"seciiridumcbii!- comiii Godefrido, filio Godefridi Ardennensis. Uel-
puiationein Dionysii multa prodigia visa, lerrac- pericus de Ratione compoti hoc anno scripsil. -
motus faclus est permaximus. Conieles apparuit 1006. Fames et morialiias pene pef lotunv Prbem
xix Kal Januar. circa horam nonam, apcrto co:lo invaluii, iia ut sepelienlium laedio vivi adhuc spiri-
quasi facula ardens iltapsa est terris, cuifi longo ?. tum trahentes obruerenlur cuui hiPrluis. Castfum
traclti ct currilanto splendore, ut non modo qui in YalCntianas situm in marchia Fianciae ct Lotba-
agris eranl, Sed ctiam qui ih lectis irrupto lumine ringiae, ijuod Balduiniis comcs Flanilrensium inva-
ferireniiir. Quia cceli scissura selisini ev.lnescenie, serat, llenricus imperalor obsidet: coiicurrenlibus
inierim visa esl figura quasi serpenlis capile quidem ad auxilitiin ejus Roberto rege Francorum, et Ri-
crescenle cum caeruleis pedibus. : J chardo comite Normaiinoriim.
1001. Otto iniperatbf Roraae Cfesceriiem pafri- 1007 llenricus imperalor quia de obsidioue
cium aggredilur;: victris Crcsceris,-el ex fuga^re- Valentianensi inehicax redieiat-, cOntra Balduinuiii
iractuscapiiuri viliqrie junieiito aversp iinposiliis profeclus, castrum Gandavinn invadit: et devaslata
circiiiuduciiiir.El paulatini niembris truncalu ad ' terra aliquot primores Flandrensiiiiu capil; nnde
ultimum ante urberii siispeHdiUir;' fialdiiinus perterrilus JHi saiisfacii. ValentiaJias
1002. Olto iniperator Rbniae degerisj durii -se reddil, daiisque obsidibus cum sacraiiiento fitlelila-
ciim Romaiiis TCinissiusagit, (racians qualiler j'ura ^ iis, manus ei dedit. Pbslea iiiiperaiof seditibrie
regni et Ecclesiaead anliqiium staltim reformarel, suoriim coactuS, Valentianas Balduiiio comiti beher
Romaiii per hoc ad conleinplum.ejus adducli, sub- „ ficiavit; ul sibi conlra molus .suoriini auxilio essei;
ilo contra eum conspirant : et aliquol mililum jiraelerea ei etiam Valacras addidiu
ejus pereinptis euiti Jii palalio obsident; unde pcr 1008. Baldrictis Leodiceiisium episcopus oiJina-
iudiisliiani Henrici duciS Bajoariae, et Hugonis Tur, el BurCardiis YVPririacerisiiiiri : qui in Scripluris
marchionis llaliae simulalo pacto vix exiraclils stiidiosus magnum illud caiionuni voliimeii ediilil,
Roma""recedil cum Sylvestro papa ; et quia u.xor colliiboranie Ausberto abbate virb uutleqiiaque tlo-
Crcscenlis imperatorein spe regnaudi ad amorcui ctissiino.
sui pellexerat, dolens pro ejus discessu, veiielniui 1009. Eclipsis solis facta est liora ilici 2. Scr-
ci ininiisil: quo ille consumptus ii.ler remearidum gius IY sedit papa cenlesiniiis quadragesimus bcta-
n Italia nioriinr. Miliies transalpini corpus inipe- vns, an.2, m. 9. Normarini Frisiam infestariies Tilac
ratoiis criiri insignibuS inipeiii ad Galliam referen- oppidum incendunf. Hcnricus imperalor, Melis ur-
lcs, crebrisltalorum incursibus lacessili,anuis sibi bciii obsidet, propler Deodcriciini fraireni uxoris
viam paraiit. Sed cuiii jain res in tuio putarelur, su.e, conlra sc rebellanlem : qni episcopatum ipsius
tliix RajoariavHenricusinjuriato HeribertoColonicnsi uibis usurpavcrai. Dnx enlm Mosellanoriim Deo-
episcopo, a cujus ore onmes pendebani, insigiiia ab tlericus post fralrem siitini Alberonein, dato cpisco-
eo violenier cxlorsil; quasi jure baeictlilario sibi j. palu Melensiura Jilio suo adbuc puero, tutorcni ci
coinpetentia, Erat eiiiin Jiiius Henrici ducis, qui fuit substituerat ipsum Deodericum : quii puerp iirbe
genitus de Henrico fratre priini Olhonis imperalo- . excluso el episcopatu usurpaio, ipsum eliam Deo-
ris. Henricus igilur dux, concilialis sibi aniinis quo- dericum ducem bello cepii. Urbe crgo per obsidin-
ruintlain principum regni, ungilur in fegem a Yuil- : nein pene desolata, lantlem pax convenit.
ligialso Moguntiiio episcopo, ei impcrat. aii. 21. 1010. Bruno episcopus martyrizatur. Norinaniii
1005. Joaunes WII sedit jiapa cciitesimus qua- Fiisiain repeiiint, eiiniiltis cavsisUlirajectum oppi-
dragesimus scxlus mens. 11, post quem Joannes dum iiiceiisuni est. Gcns HungarOrum haciemis
XVlll sedil papa ccnlesimiis quadragesimus septi- Jdololatriae dedita, hoc lempore ad fldem Chrisii
mus anriis 5. Abbo Floriacensis abbas in Vuasco- converiilur per Gislam soiorcni imperatoris, quac
nia riiariyfizatur. Henricus fex polenliores viros nupta Hungarorum regi, ad hoc stia instaiuia re-
rcgni bella coulra se: concitare volentes celeriler gera adduxit, ut se cl totam Hungarorum gcntem
diviiicir, el reges geniilium iri inleriori Gcrmania baplizari expelerct; qui in baptisirio Stephanns est
coiiimoianles, qui diciuitur Vuinidi, tribularios sibi vocatus; cujus nverila per Hungariam mulla miia-
facil. culorum gloria couuneiidat.
 923 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 92 ^
lOTi. InLolliaringia jiixta iiionlcrifCastiilocum i ejus cum multis occiso, compliccs cjus dcterruii.
fonfituliis aqiue inullis saluberrimus in sanguiiieiii Hoc lempore S. Guiteth, qui et Adelbertus, Pra-
conversus,:quod probavit mulier, quaefaciejn suam ' gensis episcopus niarlyrizatur. Comilalus Belva--
ex liujiis fonlis aqua loiam psicndit nvnllis san- censis daiur Rbgerio eP'scopo. ;
guiiioleiitam.;(I012.)Albertusordinatiir abbas Gcm- 1015. Dux Godeliidus comiialiim Monicrtscm
'niclacen.sis'. Beiiedictus VIII lil papa cclucsimus depopulatur, qiicm Ragincihs cuiiv palrrio siib
quailragesiinus nonus, el seditanriis 12.GUILLELMUS. Laiubeflo Lovanicnsi inseCulus, ajiutl Floriiias
Hoc anno conligil ih quadam villa Saxoiiiaj ptignam conseruil, iilji plusquani 500 viri occisi
ubi erat ecclesia Magrii, nvarlyiis, lale quid : In siint, ei ipse Laniberltis occiibuit. Ubi fes niifa
vigiiia Nalalis Domini Roberius prcsbyfcr priinani roniigil. Cum eniin Lairiheiius spem.vicloriae jam
niissam de nocte inclipavcfat : itt in «.'oenieterio liaberel, habebal eiiim philaclcriurii a collo usqiie
Otbertus quidain cum 18 sodalibus, viris qiiiiide- ad pcclus pendenS sanclorum reliquiis rcfeiium,
cim, femjnis 3, choreas duccns, cahlilehas saccula-''• qiiorum pairocinio s'e iiv. periculis tutiim fore
res perstrepens, ita sacerdoieio iinpediebant uf credebat. Iristaiite ei lcnnino viire philatTeriiim.
ipsa verba cpriiin inier sacra missariini sotemnia n collo ejus exiens, snpcr lumulum canipi exsitivii,
invilus ipsonarci. Illemandat eis, ul lacercnl; qno B et mox coines an(ea inviclus periiiiitur. Qiiiilam
neglecio, imprecains est, tlicens : < Placeat Deo, et vcro milituui pliilacleiiuin accipiens in caliga siia
sancto Magno, iit ita iafitaiiies pernianealis usqiie iib.sciHidil;sed cbxiv ejiiset.crure iiUifnicsceiiie
ad aiiiiiim>Yerba poridiisliabuerunt. Filius presby- rem prodiflit, ct pliiJacleriuin tlo.miiiosiio Eiliclbiii
tcri Joaiines sororeni suam cantantem per bracliiiiin detlil, fialri scilicet dttcis.
ariiptiii, et slaliin illud ii cbrpbre aviilsit, sed gniia 1016. Sineoii Syracusis Sicilitc priun.liis, ct
sangtiinis ihde non exiii: illa vCrb tblb arino cfttn posiea nvoiiachus in mpiiie Sina , lioC icinptne
caeieris permansit, clioros du"ens et cantitans. clarcbat: qui llierosolyiiiain veriieiis, loiigam pio-
Pluvia non cecldit aiper cos, iiPn fiigus, nni calor,- Chrislo peregriiiatioiiein susccpil; e| cum Popyne
lipu fames, iion silis, iion lassiluilo eos affecil; in- Trcvironihi archiepiscopo ad Gallias veiiiens, Tre-
diimenia vel calCbaiiienla libi) srint aitrila; sed viris in alliliidine trirris inclusus cst : ibiqueposi
quasi vecordcs cantabaiii. Primum usqiie ad genua,^ mullas honiinuin persecuiiories, et leiitatioiies dae-
deinde usque ad femora lcrrae demefsi sunt. Fa- monum, bealo fine quievii: cujiis meriiuin frequens
brica lecii aliquando super eosiiulii Dei erigeba- miraculorum gloiia monslravil.
tur, ul pluvias'"arceret. Evoliiio anno Herbertus _ 1017. Cometes soliio mirabilior in modfim liabis
CoIouieUSisepiscopiis eos absolvil a nodo, qiitv maximaj per 4 menses ajvparriil. GobPldus post
inanus ebrurtvligabantur; ct aiile aliafeSancti Ma- Baldricinri fil L^odicensis episcpptis.
gni reCortCiliavit.Fiiia presbyteri cuin aliis duobiis 1018. In Fiisonia Deoderico coniile filio Arnur-
coulinuo exanimala est; caieri caelcris ConiiiiuJs phi Ganilavensis dcbellaiue Frisohes, in vindictam
proximis3 diebus et noclibus dormieriinl; aliqiii patris siii ab eiS occisi, Godefridus dux ad eHin'
postea ohierunl, ci miraculis, iit feftur, corusca- . tlehellatiiliiin ab iraperatore mitiiiiir, ei, cohscno
rijnl, quiavaltle pcpiiiliieriini.'CreiCrlpoeiiam suam pfxlio, repente voce, nescitur wnde.'eniissa:Fugite,
nieuibroriim Irenjore prodideruiit. Hoc ita scriplmn fnyiie, cunctis fugiehiibiis, inulli a paiicisFiisoiiibus
reliquit Olberlus ipse, qui fuiliiiiiis ex ijvsis; inciijus periniiihiur, dux vero capitnr.
scripli fiiiesicscripluni esl: Dqim sunl nobis litierw' 1019. Dux Godelridus impelrata Frisonibus'"ab
a dominOPeregrino, beati Rerberii successore,auno inipcraiore Toiius injusliiiae impiiniiaie, a capli-
Domini 1015. viiate solviiur; et iion nvulto post: nioriiur. Ciii
1013. Heiiricus iriiperator Ilaliairi petens, nt succedit in diicaiu fraterejusGotheio.
snbveniret suis, qubs Graxi pieniebaiilj circa Be- 1020. Roiliilplius rex Burgiindi* Burgniidionui»
iievciiluin, Salernura, el Capuain tlcbaccbanics, U < insoleriliis irriialns, regriiiniBiirgiiiuliae Uenrieo
Trojam civitaiem capit. Baldricus episcopus cnin in imperaiori dare iraclal; sed etirivab hac inleii-
villa Duguardis dicia castellftm iminirei, Lainbenus tione revocat simulaia Burgtiiidionum saiisfactio.
cpmes Lbvaiiiciisiseiiiii aggrediiur, et episCnpus ReS7cdiciuspapa in Galliam ad Heiiricuiri iniperaio-
Lamberto viiiceiite, muiiis stiorijm captis ei oc- renivenit.
cisis , gravi aiieriiiir" ihfbfiiinib.V.Terr* Jrioiiis 1021. Henficus imperalor Nalafe Doniini cele-
iaclus est maximus cirCa meriilieiii xfv KalcnJas brans Coloniae, Heriberlum arcliiepiscopiim olint
Deccmbris." a se injuriose traclalum huinili satisfactione placat:
1014. _Henr<cii's fcx iii imprratbreiii benedicisuf; cui reconcilialus aixtiicjiiscophs, prajili.xit se pro-
qui GodefridumduCerivin fines Diatuspensiuin cuin pediCni moritiiriinv; qui non miilio posl nioiiuiis,
cxercitti nvisilad obsideuduin castrum Lovaniuin ; inagnis Ccepit clarere viriiilibiis; cui Pilegriinus
sed incfficax rcdiil. Baldricus episropus in insula episniptis successil. Hic Pilegriirius superius pere-
Leotlicensi ctvnobiuni Sancli Jacobi aposloli fiiiv- grinns appeJlatiis cst ab Otberto ittp, qni fnil uiius
tlav.it. Dtix;GodcfridusGirardiini cbiiiilem iniiliis dc cboreas ducenlibus; sed iniraniluiii osi, quo-
niodis rcgiiuin inqnielantein hc.llovicii. In qiio fitib modoidcui Oibciius iu finc scripti sui dical, datas
 925 CHROMCON.— LIB.XLVl. AN. 1023. • 926
sibi fuisse lifleras a domino Pcrcgrino, beali Her-- A qui opiiiui vini ferax csl, oiTiciosacrisirc addixil,
' berU
successorc. an. Doiuini 1013, ciiriv bealriss; prpiiuntians illiim bpnuiri esse nibnachimi, qui
Hcrliertus hic a Sigeberto dicatur inbrtuus fuissee bene ciistodiens inunus injuncliim, iiec etiam iraius
anno Doinini1021*.GUILLELMUS. Colonia prius dictai fregit sileniitnn. Iste rex 28 annp ducatus sui
esf Agrippina ab Agrippa genero Aiigusli ':' posteal moruius esl, jussiiqiie se scpeiiri anie ostiiim
a.Trajano, qui ibj iri iiiiperiiim allecius, colonias5 ecclesiav, ui ab omHibiisconciilcaretur.et superse
civium Romanpruiri eo dednxil, Colonia. In hac: pliierel. Quenvpostea Guiilelniiis abbas tiilil inde,
fui.t quidanvepiseopus, clarus religione, sed lurpis3 cl ante altare locavil. Hiijns fraier Robertiis arclii-
corpore, qui faclus est episcopus hbc mbdo : im- episcbpus Rothomagifuitjqui honoreabusus, mulia
peralor DoiiiiuicaQuinquagesimaevenatiim pergens,, flagiiia coinmisit; sed postea in seiiiuin vcrgens,
solnsad are.ainsilvaedevenit, comilibuS hac elillac : mullis eleeinosynis quaedam delevii. Richardus iste
disjiersis : ibi liabebal ccclesiam presbyter ille• filitim habuii sui nominis, qul fuii dux ahnb uno;
agreslis, deformis valde, et quasi porteiiiuin na- dieitur fuisse invenenatus a fraire suo Robefio.
liirav. luipcrator sc militem mentitus sujVplitJier Unde ijise Robertus post 7 annos Hierosolyniam
inissain rogal. llle cbnfeslim se parat. imperaior perrexil: quidomumfevertens, apud Nicaeamnrliein
iiueiJm cOgiiabal, quare Deus, a qiio formPsa cun- Bithyriioe veneno iniercepius est. Huic Robeno
cia proceduiu, laui defornvein honiincm coiificere successil Guillelmus puer. Ediniindus fuii filins
sacramenla sua sineret. Yenlum cst ad illrini vcr- Ethelredi regis ; hon ex Emmd' uxore, sbd ex alia
sum Iraclatus : Scitote guoniam Dominut ipse est quadam, qiiam obscura fama recondidii. Hic magni
Deus (Ptal. xcix). ln quibus verbis cuni discordaret roboris fuit, ei aniino, el corpore : unde ab Anglis
puer prcsbyleri, sacerdos cbncilatiori Voce respoii- vocabalttr ferrcum laliis. llic cum Cinitone parti-
tlil, qiiasi -iirijieratori cogitaiiti : Ipse fecit itos, el lus esl Angliam : sibi Weslsaxoniam.'reiiriens, illi
non ipsi nos. Qiio dictorepefcussus iriijieralor, el concedciis Merciam, Non niullo post obiit, sepultus
propheiicuHi yirum aeslimaiis, inviliim etnri feclt Glasioniac. Fertur Edricum nvorlem ei pcr mini-
cpiscopiim. Hnjus Jiic faclor fuil. Eral in m«na- stros porrexisse; ejus .scilicel consilio ferreum
sierii) sancliiiionialiiim cjtisilem iirbis virgo qiiac- uncum ad naturae requisita sedenti in locis postc-
daii),"qu;r specie et dulci ad binncs seriiioiie atria- rioribus adegisse. Frater ejus cx maire Edwinus,
tores suos iiicendebal: quorum uiiiis tlives et ge- per proditorem Edricum, jubenle Ciuiloiie, Auglia
nerosus eam abdtixil, et loco jlista; conjugis habnit. cessit, qui diu jacialus, el tandem fuiiivo icililu
Mandat episcopus, ut niiilief tvioriastcrio~resiilua- /Q delitescens obiit; sepultus apud Caiiistocliiiim. Filii
lur, el fu. Jlcriim, absenie ponlifice, repeliluf; ejus Edvfius ct Edwardus missi sunfad regem Sue-
excommunicalur raptor, ila ut iiullus civiuin cuni vorum, ul perimcreniur; sed nviserationc cjus
eo convivari ant colloqui auderel. Tunc excomiHii- conservali siint, el regenv Hunorum petieruni, ubi.
nicatus in pracdia ruris sui abiil. Vcniente aulem maj"or diem obiit, minor Agatham reginav sororenv
episcopo ad exituui vitae, conver.erunl compalriolae, iixorem accepil. Fratres ex Eiiiraa Elfredus et '
oraiiles pro excbnimunicaio. Quibns ille rcspondil: Edwanlus, quandiu Cinilo vixil, in Norinannia liuo
< Siinisciille maledictaiii illani niuliercm deserueril, laiuere. Avunculus coruin Richardus sorofem suam
sii absuiiiius; si atiicm per.stiieril, sequenle anno Ciiiitoni uxorem dedit. Hiuc Ciniio aiino ab Jn-
hac cadein tlie ei eadeni hora qua ego decedam, carnationc Doinini 1017 regnare ceepit et 20 annis
sit ante Doiiiiiiuni reddere ralionerii paratils. Vi- regnavil. \
debiiis auterii riie, qnando signuin ad sexiam in- 1022. Durandus fil Leodichsium episcoptis, ex
sbiiuerii, spiriium efflare.i Sic oirinia impleia sunt, iiumillimo, el pauperrimo, et servilis conditiouis
uiroque sic iiioricriie. Ariiio eiviin sequente codeni gcnere; ul esset jam dpmiiius domiiVoriimsuPrufti
die el liora qiia praetlixeral, cxCommuiiicaliis ille carnalium. Aquisgrani conveiilu regali synodali
tiim amica sua ictus et exaniinatus cst. llem D D per aliquot dies celebralo, lanla siccitas el intem-
CCII.LELMUS. pei-ies aeris excanduit, ui niulti prae niuiio ardore
JSo iempore Eihelred<is Danos fiigiens, v.enit dcficerenl; mulla eiiam aniinalia siibilo irilerireni;
NoriDanniain ad Richarduiii fralrem rixoris siiae pavimento et coliimiiis inarmoreis lanto sudore
Emina?, filium Richardi ducis, qui ccenobium Fi- madentibus, ut aqua esse fespersa a iiescieniibus
scanense, qiiod pafer incbPaverat, pcrfecil. Ilic crederentur. (1023.) llenricus imperatof, et Rober-
noctibus cusiodias famuloruni fallcns, ad matulinas lus rex Francorum super Cafum iluviuin apud
inoriachorum ibat, gcnua fleclens in oraiione usqiie Evosium conveniunl, de siatu Ecclesiae, et regni,
ail liicem. Qiiadam nocle pcrgens ad ecclesiam, et imperii traciaiuii: et contliclo, ul super bis con-
osiiuni feperif obseraium : qui excesso violeriter firniandis eliam papairi Romanuiri sinuii ambo
pessulo "soporcm sacrisiae lurbavit. Qui surgens Papise opportune convenirent; iraperalor regein
a somno,et vitlens erim plebeio aiiviclu veslituin, in el suos, inullos etiam, qtii taiuura ad deinirandani
capjllos involal, el multos illi colaphos impegit. : imperaloriam majeslatem conveiierant, laiita iibe-
Ppsiridi.e in capiiiilo querelam ileposuit, et mona- ralitate donavit, ut opibus reguin Persaruin aui
clnmi illtim...... Die dictb monachtis a judicibus..... Arabuin posset coinparari regis munificenlia.
 mn HELINANDlFRIGIDI MONTIS MONACHI 928
1024. In Pasclia eclipsis solis facta esl. Jpannes A _ nlanus disiinctis per iniegruni diapason se oculis
Portuensis episcopus, frater Stcphaiii nuper ;de- et auribiis ingeruiilJiilent.E ei reinissaeelcvationes,
funcli, fil papa cenlesimus quadragesiinus noniis, yel depositiones earnnvdeiri sex vocrifti. :
ut vuit Sigebertusi Sed niirandum esl, cujus Sle* 1029. Coiiiadhs Jriiperaibr rebellahiibus Sclavis
pliani papac nuper dcfuncii frafer iste fuerii; cum ad eos debellantlos proficisciliir, et eodein anno si-
infer.Benediclum pracetlenicm ei isliim-seqiienfem inililer-cbnira Hurigarps rebeliaiiles, .::
niillus StepbanUs, imo niiiltis aliiis papa poriaiiir. 1030. GuiLLiiLiiiis,CinitO irex Arigliae Roinam
Magistef Hivgp in chfpiiicis siiis sic dicit :.Aiino :profecli!S,Tfavigio in Angliam rediif: ei inox:Mal-
Domirti 1*024 sedit Joarines*Xl,XJiapaVceriiesiriins chPliriurii regem Scbtorura febellariieiii" siibegit.
qiiiuquagesimus, afinis .9, ei mensi 9. SIGEBERT. Erat lunc iii Anglia" yir sapieniissiirius Egehiotus
Rogerlns iiiclyius Beivacensis episcbpiis pbiit: qui '-- archicpiscbpJfsCanUiariensis, secrindiis pbst Livin-"
ipier alia beneficia dedit ecclesiae S, Peiri,. cui guin, post Elfegnm hvaiiyreriv ex dccaho; assi.nn-
praesidebat. Abacuni in Nhrnvaniiia, et Mbriciactiin pius in episcopuin ; qui sanclum Elfeguni a Lonilo-
jri Vermanilensi palria; comilalum quOque ejiisdcm - nia revexit Canliiaiiam. Qui Roiria redifiis, apiul
tirbis ab Odpne Campaniensi conviie impeiravil, Papiarivbrachiiim sancti Aiiguslini dbciOris magni
tlaio ei-prp CPniriiercipcastro Sincralio in Bituri- ^' 100 lalenlis argenti, el".lalenvp auri coinparaluin,
ceiisi lerriiofio sito, qiipd sibi: jure niairiinonii apud Conveiittiriain inisil. Hujiis eliain monilu rex
competebai, Heiiriciis imperatpf mbritiir, deJegaiis Cinilo aj Iransmaririas Ecclesias pccunias inisii:
rcgein posl se fiUuruin Conraduni viruiu regii ge- efraaxiniead Eccjesiam Cariioteiisem, iibi lunc flo-
neris et egregise JibertaUs et jiberalitaiis; qui rebat Fulbertus episcbpus, sanciitale ei jvbilosopbia
niiiiquam se submiserat alinijus serviiuti. Cono iioiniiiatissimus :*qtii fiiiidainenla EccIcsjaBsancia:
dux pracpoteris ctim ad iiriperiuin aspirare vellei, Dei Geriitficis iecit: et;eamdein:peffecJt--ihi.ro la-
repuilialur inslinclu Abbonis Magimlini episcopi, jiideb labulatu: qui eiiam ab eatlem Dei Geniirice
el aliqiiorunv regni primalum : el Cojiradus ad in infirmilate sua visilalus fuisse dicilur, e( de ejiis
imperiuni stibliinatus iinperai annos JD. lacte saiictissimo recrcatus. Hic ciiim nuillo amore
1025. Joanrii p.apaeSlpphanus: fraier siius appa- et felicissimo in honorcm beatae Yirginis Dei jGc-
rens dixil se infernalibiis poenis bruciari;; sedspe- nilricis exarsit: quod ostendiint canttis de ea, qtios
rare se iiileivenlii Odilonis abbalis Cltiniaci ve- ille edidit coelestia vota sonanies. Inier caueia cjus
niam posse cpnseqiii. Proqnp Odiip landiu orantlo opuscula exstat Epislolaruin volumen; in qiiaium
laboravii, dpiiec: iili reyelareiUr seprp M\o ;essie< i «na graiias agit Ciniibiii, qpod :iargit:ilis suav vis-
cxaiidilnm. Reginaudus fii Leodicensiuin ejviscbpus,' cera in expensis Ecclcsiae Carnotensis: evTuilefii.
Cinilonis ari, 1S, inorluus est Robeiius rex
qui Lcolii , }ii. mpnle pubiicp JhsUfuit cceiipbiiiiu . Hiijlis
Sancli Laureriiii, eiqiie Sieplianiini abbaleni pi-se- - Francoriim Hugonis filius; vir eleeriiosynis dedi-
fecit. :';:•';;: i •:';:'':•":' tus, adeo ul festis dicbiis curii exuerei se vel in-
dueret yestibus regiis, si non aliud att iiiaiiuin ha-
1026. Roberliis rex Francorum ad invatlendanv
berel, ipsas vestes pauperibus dislribuerel: nisi ex
Lolliaringiaiii aninium intendit, sed cito ab boc induslria vesliarii
conatu desislil. Ganielone duce , qui propief pri- cereiit. Hic duos lilios egenos imporliine pelenles ar-
vatum otlium gravabat rcgnum Conradi, el aliis cuni. Odo Jiabuit, Odoliem cl Hciiri-
ad unitaiem inajor natu bebes eral; minor astutus et
principibus pacis adductis, regi pro- velieniens.Paler
el accrevit utilitas. inajorenii ininorein maier fovebai;
speritas regno qu;e nummis et pollicilis ingenlibus, sicnl suiil
1027. Conradus rex filium suum adhtic ptierum fcmina; in incpeptoperiinaces, orivnesduces Fran-
Heiiricum in regnuin subljmat Aquis. Ipse auieiii corinn iu sua vola liaduxil. Qui coronatus csl,
in Pasclia inimperalorem consecraius, quoiuuitliln iiiaxime aiinilcnie Roberlo Normanrio , priusqtiaiu
liaiorum contra se saevientitim inoliis Vcohipescii.]D plene jialer exspirarel. Cujns bencliciis obriixus
Fiorebaiit hoc lempore abbales, Odilo Cltiniaccnsis itlein lienricus, Guilleluiuin filiuin Roberli piicru-
pielaie insignis, Guillelmus Divionensis severitaie ltiin, cuiii pater Suus Jerosolymam irel, contra de-
reVerehdus, Ricliardus Virdunensis pia graviiate, seribres Obiiixissirtiejuvit. Qui Henrlcus regiiavit
ei gravi pielate discretus, Popp Slabiilacensis , an. 30, Cinito atitein fex Sccptonix defiinclus,
Elias Coloniensis, Alberius et Sleplianus Lcpdicen- YVinihonia'sepnlliis est. SIGEBERTVS. HPC lenipore
, ses, Benio Angiensis. ; jnssu Conradi imperatoris regali et synbdali con -
1028. Claruil eliam hoc lempore Guido Arelinus, veniu apud Triburias habito ,. iiiter;^aetera; episco-
nvagni inier musicos riominis: in lioc etiam philo- pi-boc capiluium decernere voliiefurit: Ulsi quarido
sophis praferentlus, quod ignolos canlus eliam pue- jejunium priirii inensis eveniret infra hebdoiiiadanv
rifi.cilius discuni per ejus regulam, quam per qua capul jejunii in 4 fefia cohstal, aiiiborimi
vocem magisiri^ aul peRusum ajicujus; inslrijinen- jcjiiniorum ceiebrilas ofllcii expleiione cbriiplere-
U: dum sex lilteris vel .sytlabis; modulalim appo- Itir. Sed Girardus Cameraceiisis , et pauci cuin eo>
§ilis ad sex voces quas splas rcgiilariter musica huic iiiultoriiin decreto coiUfadiceiitcs, oblihue-
jiecipil hisque vccibns per llexuras digilorum laeva runt, ul Jejuiiiuinprinii mcusis in altcfa hebdouva»
 929 CHRONICON.— LIB XLVI. AN. 1035.' - 930
da in qua habelur oflieiiiin, secundiini aiitiqiiain;, i:.\ eoiura, regem siiuiri ;ii)sbtenii&=, rex RbdHlphus
coiisneliidinciii celebretur. ft-gnuiu Burguridiifi.Conjado invperaibri tradil; qni
1031, SanCliis Bardo fii Maguntinus ,fpiscb.piis., a lempore Arntilfi impciaioris per aniios plusqiiani
Roberiuset Ricbardus minuendae dotno iimltitti-• 130 genUs suaa-regcs liabueranl; et ila fiurguinlia
dinis caiisa lioe leinpore a Normaiinia Francoriim i iterum fedacia es( inprpvjnciairi. GIIILLELMUS. Pbst
digressi Apuiiain expelunt; et Italjs iiiierisedissir ;": CiHiibhem filius ejus secunduin faiiiairi ex filia Ef-
deniibiis, dum alteri conlra alierum auxilium prae- felmi comitis,.regnavii annis 4, et nieiisibiiS4, qni
lant, tvac opportuniiate ltalos calliile et fortjier dfr' confirmalus in regno; novercain cxsiliayit. Qriae in
bellanf, ei successus suos urgendo noinen suiimi Flandiiam transiit ad Batduinum comitem; post
dilalaiii, ct fuliirae prosperitalis sibi viam parar.l, ,-''. Arnofdiim veroregnavirHaridenuclus bierinip, tlc-
cclipsis soiis facta est circa meridiem ni Kaleri-• cem dies iiiihus. Sphjium inisit iiiier pocuta apml
das JuJii. .. .'_ ': Lamundum juxta BliridavaWWiiitonejuxta Patreni
1032. Isliusmodi decretumab episcppis Franciaj!'•; sejpuliUsest, Harbidi Cadiyer defdssilni capile iriin-
daium esl siibjeclis sibi populis servari. Unus eo-• cari iecii, et iii Tainbnseni prbjici, Qiibd"/i^ ^iiotlain
•
runi.li.ixit, ccelitus sibi dejatas liiteras; quie pacefliI . piscaibre caplurii; iri sageria, Liintlbiiiae iuniulatum
nioiiercni renovaiidain in terra : qtiam rein Tiiari-. 3] esti Tributum inexorabile"'ei iiripprtabile Angli;c
davit cselefiS, el iiaec tradenda populis dedil, Aj-mai iinpdsuiu Prinibgenitus 6gelredi Elfredns iiiter
qtiisquain non ferjet, direpta. iion repeierel: suii" niorfein:Erbldi eiexspeciatidriern Iiujiis flarderiucii,
sanguinisyeIcrij'iis!ibetproxiijii ullor miriime exi- regriuiii; ut ferliiri iiigreMus^cbmpiitriatariiin per-
stens, percusspribus cogereturiridulgere., jejurtium i lidia,' ef rivaxiiherGbiJwini^Juiriinibusqi^ esti
in pace et aqua pmni feria^sexta servarent, sabbaio i apud "Gibiirigliehain. litde ad Eliense' ccehobiuin
a carne ci liquaniineTsbstiiierejit, spioqu.e hoccpn-; .:.^^direclus, nviseramviiampauco tempbre paneciba-
lenli jejnnio,. in oinnjuiii. peccatpruin reiuissioiiem ~'._ . rio susteniavit, pniriibiis"cbrivitibus,;praier;Deciraes;
imllani sjbialiam scirent at)j'icie;odam.pceniien!i;im;. decapiiatisi Hac de causa.llardenuclusHurigb Ef-
et libc-j$eseryare. sacramenfo iirmarent. .Qiiod qiii. jiuditunensi episcopo Jrifeiisus.j.: citjuscbnsilioilioc
nollei facere, clirisiiaiiiiaie privarelur;.ei exeiihtein,.. facluih dlcebatur.fJiiuiiisejpiscopa
•
desaculo nulius. yisiiarei,.nec sepiiliurffi (iVdCrei. ';'.^^"ahnuni^riercedeicorrupius-iesiiiiiit.; GodWii)us;.qiib-
Alia quoque importabilia quamplnrima idetleVeprse-... : ; qiie cbaclus "est sacraraeiiiiiiii"piirgalibiiis: aflerre :_-
cepta, quajoneri sunt/feJiiicare.Hanc iriandatpruin qtii eUainpost sacrarrierifuiii: detlii ei prbiriiuncre
iioviiaiem cnni niulii cupiui" novariihi rernm liben- raiein. aiifo rosifatani. liabenleiii 80 milites tjui
lius jiisio amplecterertthr, Gifardtis CairieraCeiii? is$C babebaiu in singulis brachiis ainiillas duas, unain-
cpiscopusi, quisotus Lotiiariensiiini'. appendebai ad : qiianique sexdeciin unciarinn auri-et:iriicapii.ir3US
parPchiain Francbruiri, liulliiis hortam potiiil itd-: cassides deauralas, et securim Danicam in humeio
^tluciad liaecsuscipientla. Secfsirtgula. capiiiila rC- . sinislro, et liaslile ferreum Jii dexiera nvanii.
fellebatdicens, genus liomiinini ab jriiiib irifariani: 1034. Odo Campaniensis regnum Radulpbi regis
esse tlivisfim, in bratorihiis, propiignatoribfis; agri-:: avunculi sui a Conrado imperaiofe riepote suorc-
culioribus. Ut iiiiuni duortim, et duos uniiis •egeie petens, uVsubeo regal Burguiitliam elfiagilat. Ilen-
auxilio. Iileo deberearina ferri, et rapinaSreddi; ricus rex Conradi filius uxorcm ducil liliam re^is
per aucloritaiem Jegis el graliae uliorein perfiissi;; Anglorum.
veloccisi noii exacerbari cogendo, sea sanctuiir 1055. Giiii.ELMUS. Harilenuclus fexi sororem
Evangeiium' ei reconcifiari. Jejuiiiiiin in 6 vel 7 siiiiin Giiiibildam Tiiiilonis cx Emma filiam Ileiiri-
feria, nec oiiiiiibns linum esse imponenilum; quia co Confadi. filio misil; qu« ad navem ducla est
nori est jina oniiiiuni possibilitas: iiec Oiiiiies lioc '- siipaniibus omivibus1Anglifepifbceribus,' el iii ex-
uno jejunio conlenlosessedebere,qiria iibii estiiiia- : pensas mnlla confcrentibiis; qiiaeiadspbnsiimjver-
oinniuiii pqenilendi nece.ssitas. Haep aiitein sacra- .'_ . veiiieivs', inullo lempbre cuni e0: fuil; iandem
ineiito fiiinare, vcl sacranienti violalioiieni perjurip adiilierii accusala, puernluin quemdam siii aJiim-
augere, nori esse uliie, His cPnlradicenies bxcoin- nuiii, qiiein seciim ex Angliaiduxerat, coritra dela-
inunicari, iiiHTinisvisitatioiies, vel mortuis sejiul- lorem giganteae molis homineiii ad monomaeliiani
iurani negari, apertc cOnlra Evangeliiim -esse, ct '-- opposuit, caeleris clienlibris tiinbre: refugieiitibus.
omnirip iletestabile: suilicere aiiihenlica Palrum; '; Coiicerio duello irisiiriUlaibr;per: niifaculuiii Dei
decreta':. et super iris negiectis irtippsiiuio coii- succiso popliie enervalus iesl. GiinihJis autem ppst
grueiiter poenileniiae ihbdum: Benedicius IX Setlil •'- '_ yictoriara viro 'suo rcpudiuni- dedit; et nec iiimis
papa cciitesiniiis qiiiiiqiiagesimus unus annis 1J. nec bianditiis cum eq nianere ullerius;;cpnsinsl;
Fredeficpduce Mosellanoium inoriuo, quia rivares sed saiiclimonialis JiabiiiinisuiiienSjini seryitio Dei
iilia iion habebat, quibus ducaius coi)ipeterct, '•; permansit.' •• ;'*- ;-•:: -:-.... :;>;'.
Gotbelo dux iinpetralo ab iinperatore ciiain Mosel- SiGisBERTus. 0do cPiitra i«vpera(orem rebellaiis
lanoruui ducatii, polenlius in Lotharingia princi- Loiharingiam incursat, rastella oppiignat; urbem
; Leiicoriim, quae Tullustlicitur, obsideii-ciin nullo
paiur.
Burgundiouibus uort desistcnlibus a cousueta - tempcrat JuTori suo.. :
 931 HELINANDlFRIGIDI MONTIS MONACHI 952
1036. Odo Barrum casirum obsidct el cajvit.. , A quadam , quac nivibtis et pruinis inlierrjicrat, uiio
. Gothelo aulem dux aegre ferens insoleniiam Fran- in Ipco diu-deiinereiHr, clericus quidam curialis
cortiin, cum Lolbaringis occurril Qdoni, elponser- faniiliaripr JHsto puellac crebras in ciibiculp ejus
lo prselio apud Barriim, Odo perimitur, et Franco-: .prolelabal vigilias; et quoiiiam difiicile est, criiiien
riim exercitus gravi caede atlrilus a Loliiaringia IIOIIprodere vnltu, adverlit hoc aliquis, et jain rem
fugcrccompellitur. : vulgo yeniilantc, solus imperator non credebat.
1037. Nprthmaniii.in Apulia copiis siiis paiilaliin ,. Quadaiu nocte dum diulius simul dormirenl nsqim
adductis, ad invadendam Apuliain fpiiiludine siia in mane, ecce nix lotam lerram operuerat. Tu.uc
et llaloruin inibccillilaie aiiiinal), caslellis et tirbi- clcricus, qui se deprehendeiiduiii ii) nive per yesti-
lms anl vi aiil dolo caplis , in Apulia potcnter gia timeret.persuasil amicap, ut dorso illius iraposi-
agiint, viciiiisque genlibus terrorem : sui; iiomiiiis lus anguslias illas evadcrei; quae a tergo levaiis
iiicuiiunt. Hcnriciis Lovaniensis comes d.orai sviae amisium exlra curiam extulil; et foiie lunc impe-
pcriiiiiiur: a caplivo.Jierinanno : cui-su.pced.ilfiliiis ra.ior.iniciiiin sHrrexerat, et vidil eos perfeneslKvm.
suus Oibo; cui iiiiinatiirn inoiie pcrempto sueccssit Posiea eyenil bccasio.'',ul episcopalum vaeaulem
palruus cjus Baldricus, qiti et Lauibeiius. darei clerico, ita eiinsusnrraiis : lAccijie cpiscopa-
1038. ln meiise Aprili oeiayo Idus ejustlem men- B lum liiinc, el vide ne ulierius iiiequites mulieres. >
sis, visaesiin coelo inier auslraJem el orienlalem Simililer dans abbaiiaro gennanab: < Esto, nit, ab-
plagam igiiea trabs ijiirae niaguiiudinis ; quae : baiissa, e( ultra non .p.aljaris. clericnm equilem...i
curiens super solem jain ad occasum vcrgenletn, Confusi iiji a fiagiiio desiiiiieruni. itleni jmperaior
visa est in terrani cadcre: cujus vcstigia diu videri habebat clcriciim satis Jiiteratum, cl bonae vocis,
poiuerunt. sed.viiem mereiriculam ardeiuius ainaritein, cum
1039. CpnradUsJinperalnr.ItaJiaro abit, ul nbel- qua nocle.. quadain spJeiiini yolulaius , nvane ad
lionem medilantes debellet; et quia omiies Lon- inissam imperaloris aslabat, imperator dissimulata
gobardi conjuraverant, ul non paterentur quemli- scienlia mandat ei,-ut se ad Evangelium legendum
b.et domjnuin, qui aliud yellei quam ipsi, ei qui pararet, qupd scilicel ejus nvelodia dejeciareiur;
aliud quaiii ipsi velleni, agerel conira se; quostlani erat enim diaconus. A-biuiit ille, ut niale sibi con-
episcopos in vincula conj'ecil; et.quia. episcopus scius;.urge( imperalor, iii probaret cj'us consian-
Mcdioianeiisis fuga lapsus esi, imperator siiburbia liatn-; ad exlrcmuin parere recusanlenv jubet a pa-
Mediolani in.cendil; die verpPenlecpsles.cum ini- t:ia exsulare. Qiiain senlcntiam amplcxus coiitinno
peralor in parva ecclesia secus urbera coronareiui' _ recessit. MilUlur posl eum» <l"i jam comjvilaiis
ad rpissain, iam.gravia liieiunl tonitrtia ct ftilgiira, omnibus, ctin sarciiiulam conipositis, iter nialura-
ut aliqui rneiile cxceilerent; aliqui ctiam spiritum vera(. QuiJactUirisubrideris :Prbbe, iiiquit, fccisti; et
exlialarent. Bruno vero episc»pus, qui niissam ca- cgo gratulor probitati iuav, qui iimorern Dei pluris
ncbat, ct secrctariiis imperaloris, cum aliis Iribus, peiidis qiiam palriam, plus irani Dei quam inedtii.
dixcrunt se inler inissanini solemnia vidisse san- Quapropfer babelo episcopaltim , qni jjiriinus' Jn
ctum AuibrpsiUnv.iinperaiori: cpininiiianlpm. Tu»ic iinpcrio yacaverit, tanluiri Jndecenii amori fe-
impefatcr Italia disccssit. Pritlie ltlus Maii eccli- .nuniies.;'';" .''""
"".';_"
'
psis solis fuit, etpridie Nonas Junii imperator obiil. Idem Henricus ceieuiabat Peniecosten aptid Ma-
Post quein Henricus lilius ejus imperavit annis 17 guntiam. Paulo ante missani cuiri sedilia parafeu-
sccundum Guillelmunv18. tur, in ecclesia oiium est jurgium Jnler cubicula-
lOiO. flic Heiiricus Vindelicos subegit, popnlos rios arcbiepiscopi cl abbalis Fuldensis coenpbii,
Suevis contermihos: ijui Vindelici, ut ait Giiillel- ulrorum doiniiius juxta imperalorem setlerei. Nain
niiis, iisque liodie Forlunam adorani; cujus idolum Fiildense ccenobiuin in Saxonia sancli Galli corpoie
in loco iiomiiiatissiriio poiienies,; coriiu dexterae jiisigne, cl praediis diiatum est pcrmagnilicis; ciijus
illius apivoininl plenum potu Jllo, quenv cx aqua ei D I loci abbas sexaginla millia armatoruni pr*bet in
niclJeconfeciiini bydionielltim vocaiii. lilehi fecisse lipslem imperaiori; Ci habel ex aniiquo privile-
1
jEgyptios, et oniiies pene Orieniales populos. affir- giiuvv, ut in magiiis festivilalibus ad dexleram ejus
inatsancius Hieroiiymtis snper lsaiani. Unde iiltiiuo sedcat. jtaquc venluni CSIad pugnam, fiiroiequc
die Novembris nvensis sedenies in ctnnmune prae- per ecclesiain gfassaiue pavimenltniVsanguine iniiii-
gusiani,: el si cornti plenuin invehefinl., niagiio tlavil: sed slalim episcopisconvolantibus paCei.rii.er
sifcpiiu applauduni ; qui eis scilicei in fiilrirb arino reliqubs dissidciiles statiua, leiiipluni purgalum, el
pleno cornii copia responsura sii in ortinibus:"si inissa festivis clamoribus acia. Scquentia auicnv
contra sit, geniui.it. Hos populos Henriciis tribiiia- peicanlata, el ultimo ejus versu diclo: Iluncdiem
rios fecit, ita ul oinnibus solcmnilalibiis qui us gloriosuni fecisti, vbx ab aere lapsa esl : Hutic diem
coroiiabatur, quatiipr reges eoriiiri lebeieni, qu.o bellicotum egd feci. Rigenlibus omnibus prte timof e,
carnes coiidiebaulur Jn humcris suis dtiobiis vecii- imperainf diligenier iiiieiiilens laeiiiiam iniinici,
bus per amiulos i, induclis ad coqiiinani vcctiia- ; <Tu, inqtiil, oinnis maliliaeinventor siinul et incen-
renl. itlem Henricusjucujidus et hilaris crat. Ha- ; tor, dicin bcllicosiim ei arrogaiiUbus hicluosum
bebat sorprem sanclimohialein , qiiae diifiv hieitie- fecisll; sed iios, pcf -Ueisj-atiara,!'q'ui ilJuin glorio-
 953 CHRONICON.-LIB, XLVI.AN.il 042. 9Zl
sum fccil, pauperibtis graiiosum reddemus, iel,,t A virili nibre cognosecrei, Godwinlis iste aliquando
mox reinccpia sequenlia solemni ploralu Spifilus5 sedcns ad nieiisam juxta i-ege.ro orto sernionc de
sancii graliaiii irivilabat, iiilelligehs iHiim adven-. Effrcdo fralreregis : < Tu; inquit,:0 fex, ad omnem
lasse illis ploraiilibus, illis canlantibiis, piiihibusi memorianv fralris fui rugalOi lil video, viiliii me
simuj pectora iiiiideiitibus. Finita'_'niissa , cgeriis! aspicis. Sed uec patiatur Deiis, nt isiam offam
per priecones. clamafis, oiriiies dapes quae sibi ctL Iraiisglmiani, si fui conscius alicujus rei, qnoe spe-
cui ialibus ' dabaiUuiyvn usus eorum exhausil, ipse> ctat ad cjus periculutn, vcl Tuuhi ihcoriimoduni. i
obsonia apponens, ipse juxla: diseiplinam iiiinislro- Hoc dicip, offaquain in os niiserat suffocatus, ocii-
i iini tle louge consistens;- ipse superilua ciborumi los inverlil ad inorteii). tnde' al)'".ipso fiiio Cjtts
abstergens. Idem Henricus lempore Conradi patrisi Aroldo, qui regi asiabat, sub rivensaabslracius esl.
sui a quoilam clerico lisiulani (u!era( argenieam, , Hic Godwimis liabuit prius Uxoreift sprorem Cini-
qua pueri Iiidentes aquam jaculantur, paclus eii lonis, cx qua piierum geniiii; qiii dum equo piierili
episcbpatum, cum foret imperaior. Adultus rcpe-. jactanler supcrbirci, ab codeiri porlaltis iii Taiiien-
leiili pollicitum impigre dedit. Non nmlio post, sem fluviuin, sivffocafus iiileriii. Materquoqiieejus
aspero morbo cofreptus decubuil, et morbo cre- ictu fiilminis exanimata csl. Haec dicebalur aginina
scenie iriduo eitseiisis c'l iniitus' -jacuit. Episcopi jj I niancipioriiro in Angtia coeiiipiaDaiioiivarcliiaiii so-
p.racseritesIriduano iridicto jejiitiio pro vila ejusDo- liere iiiiitere, ntaxinie pucllas piiicliras. Isie rex
iiii.vo siipplicabanl. Cohvalcscens acciluni ejiisco- Edwardus iniraculis et proji!icii;e spiriiu Claruit.
pum,qtiein pro fistula fecerat, seiilenlia concilii Pauperibus Jtosjvitibusijue, niaxiino ir.iiismarinis,
dejiosuit; professiis se toto illo iridiio daeinones beiiignns ct muiiificiis; Die sanclo Pascliae sedens
inleslOSsibi vidisse, flairimairi in se per Jistulai» jii- ad mcnsam apud ^yesitnoiiasierium diadeii;aie cbro-
ciilahies; flamniain dico adeti pertiiiacem, ut iioster natus, el optiiiiauiii) lufba vallains, caeicris avidius
ignisrespectu illius jpcus putelur : interim verp comedentibiis, avocalo a terrenis onimo tlivinuiii
jiivenein seriiiusiulaium adveriiasse, ferenleni cali- quiddain specuJams, effusuS est iri risuin. Reriioiis
ccin aureuin ilniiiensa! niagnitudiiiis, aqua pleninn; mcnsis ejus optiniaics eum proseculi sciscitahtur
ciijtis visione et Jaticis aspergine exslincios ardoies cur riscril. Ctiiiciatus mullum diiiquc, respondit:
cvaseral. Hic eral bealus Laureniius 'niarlyr gle- t Seplcindormienlesirtinontc Coilio requiCscurit^el
liosus, cujus ecclesiae lecluni lon^a carie dissolu- jani 200 annis in dextcrb lacehles laicre, nunc iri
luiii toinpagiiiari feccrai, el pfaeter alia uuiiiera ipsa hora risus mei laius ihverterunt sinisiitim,
caiice aureo eanidein ccclesiam liorioraver.it. Eum- fuiuriimqtie est, ul Tlannis iia jacearil, diruni ni-
dciii Heiiricum aliquamio inimicos ftigiianiem cerva C " mis miseris morlalibus omen. NariiJn his 7i annis
quxdanv ulira iivvadabilem lliivium evexii. SIGEBER- omnia veniura suni, qusc Domimis circa liricm
TUS.: Henricus inijieraior vadit ad debejlanduiri inundi praedixir vesiiUra : gehteiii cbiiifa genieiii
Odelricujn ducem Bobemaiioruin, sed Boheinanis surrecluram,"c'l regnum adveisiis fegiiuin, cl lerrae-
viriliter rcsisteiitibus iiieflicax reJii. '".•.'. ; nvotus, el peslileiitiani, el fairiem, et lcrrores de
lOij. Henricus iinperator iper oraliones saiicioriiin coe.lo, gentilium in Clirisiiarios bella, Clirisiiano-
virorum auxilio Uci sibi procuialo supciioiis anni .> riiin in eosdem victoriais. i Talia iniraniibus ihcul-
inforluniuin ultus, Odclrieuiii ducein;Boliciriia!isu- cahs, scplciri dorinienlium passioheih, et Jiabididi-
peral.; ;.' nes singulorunv j qiiod nulla docet liilera, iia eis
1042, Rello iniestino inier Hungaros moip, Pe- • disseruit, ac si quolidie cum eis viciiiaret. Eranl
Irus rex ab eis dcpulsus regno, auxilitiiii ab iinpe- auleiii ejus oplimates, qui cuni sciscilabanliir,
ralore Henrico jictit; qui proptereum iliingariain Aroldus ct abbas unus et episcopus unus. Ilis au-
devasiat. Guaiho ex clerico Sancii Lamberti, vir : diiis, comes Aroldus iiiisit "a'dJriqtiirendain veriia-
spiriiu sapienike et scieuiiac et fervore religioiiis iem milileni umim, abbas inoriachUin, episcpjius
insignilus, fit Lcodiensis episcopus. jj.clericum, ad iniperatorem. ConstaiUiiiopoiilaiiuiii;
ry
GuiLLELNUs. Iloc anno regnare incepil Edwardus adjectis regis Sui litieris el iriUneribiis.Qiios ille
Kgelredi fiiius, qui regnavit aiiiiis fere viginli qua- seciini bcnigne habilos ad cpiscopaiuni Epbcsi
lupr. Hic adeo iiiaiisueius fuit, ul nec viles honVirics destinavii, epislola, quanv sacram vocani, comi
vei-bo iaedere iipssei; et lameii erat ei apuil doiHc- lantc, ut osieiidercniuf legatis regis Angliae scplein
sticos reyerenlia veliemeiis, apud exteros nielus doriniciilium corpora. Factiimqtie csl secundum
ingeiis. Nam fovebai ejus simplicitaiem Dens ut : prophetiam Edwardi rcgis. Nam Grseciomiies lunc
posset limcri, qui nescircl irasci. Die saricio juraruni se accepissc a pairibus, illos seplcm siipcr
""
Paschxapud Loiidoniain magiia pompa coroiiatus dextrum laius qiiiescere; sed posi inirpiliiin An-
cst.abJidisio,archiepiscopo. Egithairi liliamGpdwirii glcfuiu in speluncim snper sjnistrum cos iiive-
duxit iixoreiii; in qtiaiii omncs peneJiberales"afies '. nisSe. Nec mora omnia illa secuia surit,.qua.v prir,-
conlliiieraiil; qtiafviyo el morlup marito probri ' dixerat. Agareni cnim, Arabes.el Turci, Syriarr ct
suspicipiie non caruit; scd moriens tempore Giiil- Xyciam, ei Mirorem Asiani, el majpres multas ur-
lelmi ullro jtirejurando tlc inlcgiitale saiisfecit. bcs, iiUerqtiasEphesura et JerosOlyivvam,depopulati
llex ifaeam tractavii, ul nec toro amoyeret, nec suhl. Scpteiu aniiis postca proximis ires papae, id
935 HELINANDIIFRIGIDI MONTISMONAClll 95C
est Vietor, Stephanus et Nicolaus moriui siiiii.. A tlinum cquo iiisidenti, et iter agentr. Apparuil au-
Apud Conslaniinopolim Constanlinus monachns im- tcm in speciein monstruosi animalis, cujus aures
peral. 1045. Magisier Hugo in Chronicis, post Ba- cl caiula asini erant, cauera ursi. Cumqne Vassus
silium el Consianlinum fralres, quos superius prae- tTeinefaciusfugain inirct, clamavit monstrum illud :
nominaverat, ponit Conslaiiiinum fratrem Basilii < Noli.ovir, expavescere; scitomehomiucm fuisse,
solum: posl hunc Romanum generum ejus; ciim sicut tu es. Sed quia beslialiter vixi, post mortem
uxore Zoe, deinde Michaelem Eiberiarcliiim cuui praesenlein besiiae speciemindui. i Ad qucm Vassns:
Zoe,deintle Michaelem Archoiilopaniui cunv Zne, < Quisnam fnisii ? — Ego, ail, solo nomine Bcnedi-
deinde istum ConslaiUinum liionachum cuin Zoe, clus fui; qui uuper ajiostolicani sedcm indignns
sed non ponil annos illorum. Henricns iniperalor oblinui. > Ad qucm ille: <Quid habcs reiribulionis ?
itcrum Hungariam ingressus cum paucis, Albouem — Nunc, inquit, usquead diein judicii per dumosa
regem bello fugavit, el lanceara insignem .regis et squalentia el sulfurea Ioca el felida ci bullien-
recepil. Peiriiin vero, qucm Alba expulerat, Hun- lia rapior et pertrahor : posl extremum vero judi-
garorum regnb restiluit, et Hungariam sibi Iribu- cium corpus meum simul aniinain irremediabilis
lariam fccit. rrucialus et irrevocabilis olla geliennalis barathri
1044. Famcs valida Galliam ei Gcrmaniam vexat. B me deglutiet; ita ut mibi nulla spes inposterinii
Obiit duz Golbelo, cujtis filius Godefridus, duin ei n'cnj)eraIioiiis reslet. > Posl baec verba disparuil.
ducatus Mosellanorum deuegatur, altero ducalu re- Fneral auteni ab ipso pontificatus exordio usque
pudiato, contra imperatorem rebellat. ad finem vitx in coeno luxuriae conversatus, el idco
1045. Godefridus hortalu quorumdam fitlelinm ab auribus asini in caudam desinebal; duxerat
ad recuperandam imperaloris gratiam addiictus, ab auiempcr tolum vitam carnalem, ideo caetcraursus
imperalore capiiur, el cuslodiae inancipalur : sed eral. 0 quam melius ilii fuerat, ul episcopatum
lilium suunvdans obsidem, relaxatur; quo defuncio deseruisset! Posl hunc Bcnedicium sedit Silvester
in obsidalu, iierum rebellat. Benediclus, qui Sirao- triginta scx, ul supra diclum esl, diebus quinqua-
niace papatum Romanum invascrat, cum essel riulis ginla quinque. Posl quem Gregorius Vi ante dicltis
liiteraium, allerura ad vices ccclesiastici ollicii ex- Gratianus, magriae.religiouis et sanctitatis vir, de
sequendas fecil papam Silveslrum corisecrari fecit. quo Guillemus hoc modo.refert : Is ila Ronvaniapo-
Quod cum mniiis iion placcret; tertius siip^rdu- stolatus slaluin per inerliani anlecessorum diminu-
citurGregbrius, qui duorum: vices solus iraplerel. fiim inveiiil,; ut praeter~pauba OPPW 3 ur^ vicina,
Magistef Hugo. Silvcster liisedit papa ceiilesi- cl oblationes fitlcliuiri, nibil haberet, quo se snsten-
nvus quiiiquageSirivussecundus diebus quihqiiagiiila ^ laret. Civitates e.t possessiones in Jonginquoposilae,
sex posl queiri Gregorius VI sedit papa cenlesimus quae ad jus Ecclesi* perlinebant a pravdojiibus
qiiinquageslnins leriius, annis duobus. Jste Bene- ablalae erajit:: traniites publici et s(rai;a viaruni
riictus IX, ut ail Pelrus Damianus, nepos fuil su- . pcr loiam llaliam a latronibus slipabantur, nt nul-
peribris Renedicii VIII, et dictus est BeneditTus lus peregriiuis nisi cum niajoriinanu inipune iraiis-
niinor, respeclu illiits majoris; de quo niajore Be- iret. Cessatum esl ab oirini provincia Roinani iler
nedicto Jdein Pelrus Damianus sic rcfert: tEpisco- aggredi. Iii ipsa. Urbe in niedio fbro vagabanlur
pus, inqtiit, quidam Capiianus vidil Benedicium sicarii. Aposloli ecclesiam vidcre cnpiens in sica-
niajoreni papani rilgro quasi coiporaliler equo insi- rios incideus, uullo niodo sine substanli.v: vcl sa-
dentem. Heu, inquil, noiine lii espapa Benedicius, luiis damno domum revertebaiur.
quem jam defunctuni noviinus? < Ego sum, inquil, Super ipsa sanctorum aposlolortim cl martyinm
iiiFelix ijise. — |Quomodo, inquit, esi iibi, Pa- corpora, super sacra altaria gladii nudabantur. Ob-
ter? — Graviter, inqtiil, tprqueor; sed de Dei laiiones accedenlium vixduni appositaede nvaiiibus
misericortlia non despero, si mihi adjutoriura prae- abriplebantur, abreptae in comessaiiones ct sco.r-
bealur. Sed perge ad fratrenv meum Joaniiein, qui n toruiri abusiones insumebanlur. Tantis nialis Gre-
ininc aposlolicaui sedeni occupal, eique de mea : gorius primo Jeiiiler, el ul poiililicem decel, Occnr-
parte dic, ut illam potissiine suiiiniain quse in lali rerp coepiit,amore plusquam lerrore; verbis, plus-
Ibeca reposila est, pro me in pauperes dislribuat, quam verberibus agens. Mandal urbanis, ut a pe-
sicque me redimendum esse. Quandocunque lamen rcgriiioruin infestatione cessarenl, ela rapina sa-
hoc miseralio divina decreverit, cognoscat. Nam crorum. Alterum enim est conlra naiuram , ul ille
caetera qua: pro me indigeiilibus tradita sunt, nil qui cominuni vescitur aere, non communi fruaiur
niibi penitus profueriint; quia de rapinis ei in- pace : et Cbrisiianus inter Chrislianos Jibere pro-
jusliliis acquisita siinl. i His auditis , episcopus gredi debei : dum omnes sint ex uno famulitip, et
Romam impigre adiil, el Joanni papie fralris verba onmes unius saiiguinis conjuncli coagulo, redempti
narravil; ei episcopaium mox deseruit, et mona- prelio. Alterum vero conira praecepta Dei qiiipiae-
cliuin induil. Ejusdem vero Benedicii nepos Benc- cepit, ul qni allari deserviunt, de altari vivarit
tiictus, qid posl eum tertius, Joauni vero papae II (1 Cor. IX). Doniuin Dei tlebere esse domum ora-
iri papatu successil, ul iluniberlus archiepiscopus lioiiis, non speluncam lalronum (Matih. xxi), nou
niibi narravit, apparuil cuidam Vasso juxla molcn- gladiatoriim convcnliculum. Perniilterenl obiatio-
 S37 CHRONICON.— LIB. XLVI. AN. 1045. 958
nes iidelium in usus iransire sacerriblum, vel in A exagitant. Communem morlalinm domum niihi ne-
expensas paupefurii; se nliquo modo prOvisUrum hi galvilis? Non arcetur abiniroiiu ecclesiae merelri-
illis, quos egeslas ad rapinas compellebat. Qtids ds cula : noii usnrarius, non latro; e( vos papairi in-
autem cupiditas exagiiabat, ipsi sibi pro timore re gredi prohibebitis ? Quid; refert, an jnonuus, an
Deij^ei saeculi honeslale moduiri honerenf. InvjiSo- o- vivus sacrarium intueaii nisi quod vivus muliis
res eCclesiastici patfiinorili niantlaliS et epislpiis- iis- adbuc tentatur illeCebris, u( necin Ecclesia a riva»
iriviiavit, ul autJndebila reddereiit, aul se jure Illa la cula sit immunisjibi saepe peccandi feperiens ina-
lenere in senatu Romano prObarent. Si neiftrum ni teriam, ubi veneral dilucreculpain, Mpriuus pec-.
faCefe Velleht, Ecclesiae lriSmbra se hon esse co- o- care nescii, imo nequii, supremo carens viaiico, *
griosCercnl. Talia Treqiienter cOticJbiialus, aiit ni- i- Quam iinmanisigititr barbaries est, ut hiinc a domo
liil, aufparuih profecit. Tunc exeomhuinicavii bfti- i- Dei cxcliidas, cui peccandi desit e( VoluiUase( fa^
nes^ qlii aiii laJla agerent, aut agenlilms cohvivio io cutlas ! Quapiopier, filii, lam prseruptae audaciaj
vel colloquio pariiciparent. llji autem exeoniriiurii- i- poeniieniiaiii agiie. Siulie enim ci. amare loculi
caii conira furere, minis aures lerrhare, miirour-p. estis. Setl ne sola me nili auctoritale putclis, et ra-
bis aniiis ciicunisonarc, adeo ut pene papam pc- ;_ lioneiu accipiiei Omnis acltis honiiiiis secuiidinn
ciderent. func papa ferro aliscissionis uferiduih ,n B cordis intentionem debet exaininari; ul eo vcrgat
judicaris, arma et equos uiidecurique conqtiislvit,l( facti judieium , unde processit iaciendi consilium.
inifiies et eqiiiies adoniavit. Ac"primuiu ecclesiainn Ut eiiim Verilasdicit : Si ocutus luusfuerit simplcx,
B. Peiri prjeorciipaifs: raptofps oblatioriiim vel ex- totam corpus luutn lucidum erit: si autein nequam,
stirixil, vel efftigavit. Occisis iiaqiie sibi resisiehii-j_,. toium corpu» luum erit lenebrosum (Matth.yj). Cre»
biiSj pricdia ei opjutla multo (eriipofe amissa iu arii ,'i- bro miserabilis iiuerpellavit egeiius, uiejuslevarein
liqiium jus rcBiiiuit. Quiriles .iiiferea" rapio"viyere ,e inopiam. Ego fulurorum nescius non abnui, sed di-
assiieti, sanguinarium illum vocabanl, eiindighuin,, versis inonelis onusiuriv dimisi; discedens ille la-
qUi Deo offcrfel, iot caedium cbnscius. Ipsi etiem- n, ironeiii offendit, qui videns eum iiummos pt>iian;eni,
cardinales iiaec dicebaiU : adeo ut> Cdmille valefu-,_ 'clava qnain fcrebat percussiiin occidit. Nunquid
dine, qiia defiinciiis esl, detuinbfifef, coiisilio pritiss iiide ] jutlicandus sum, qui peregrino dederim, unde
inter se habiio, atidefent euiri adirioriefe, ne se iii n 'causam moiiis incurrii? ln legibus ecclesi.asticis et
ecclesia S. Petri runrcaueris apostolicis luiiviilarii forcnsibus ' ideni facimi) diverso respectu et punitur
praeciperei, quiiol liouvinum mortibus officiUtrifce- . ' laudaiur. Aiiiinadveiiitur in latroiiem, qui liomi-
et
'
dasset. >, nein
1 bccidit in occulto; probatur iri nvilite, quod
Tunc ilte, recoUeCtospiritu, fprvisqtte luihinibuss fuderit I hoslem in bello. Itaque Iioinicidiuiii in isto
nvinax," hanc 'oraiioueni ivabuit: < Si ih vobis vel1 1laiidabile, in illo yiluperabile. Laudaius est olini
scintiriula huiuanae rationis, vel scieuiia divinaeaii- prajdecessor
I nosier, Adrianus I, pra>dicandie mcmo-
cioriiaiis CSse, tam' jiraecipili stiasiono noii corive-_ iriae, quod invcsiiluras ecclcsiarum Cafolo Magno
nifetis poiiiifiCem vcsiruiv). Qui quanium vixi , ett < concessilj ila iu nullus eJectus consecraretur ab
pairiiiionium ineuinin vestra tomriioda effudij eci < episcopo , nisi prius a rege insignirclur bacuic et
famarii niiihdi pro veslfa Jiberaliorieiiegtexi : et siJ anriulo. i Eral enim animus Garoli invicttis adversus
alii liaec quae prpsciiiditis aliexercnt, par erai, voss favariliam : necfaciletunc invenisset aditunv aJiquis,
obsislere; opiniones sluliorum irieliofibiis iriterpre-- nisi i inlrassel per ostiuin, Prseierca pcr tol terraruiii
laiioriibus lenientes. Cui, qiiaeso, iliesaurizavi ? iiiterslilia i nequibal rcquiri setles aposloli, n, iu uui-
Forsiian niibi. At thesauros antecessortinV ineoruinii cculqiie eJecto assensum snum cpmmodarei, dnm
habebani, tjui cujuslibef avaritiae sufficereni. Qtfibfis s esset ( prope rex qui nil per avaiitiani disponereu
salutem, quibus libeitaieni fesliliii? Referre.is qrii- Nunc I oninia reguin palatia luxus cl amblius oceupa-
tlcra iriihi. Al adofabar a popnlo, et libere qu;e VP- • ivit; quare mcrilo spoiisa Christi libcrlaiem suain
Jebairi aciiiabam; applaudeba:iir inihi lotis oratio-^ 0D asseverai,
; ne ilJiini lyrannns ambilioso ustirpatori
nibus, acclaiiiabatur Jii laiides ineas loiis diebus. projtilualj I laudaiurque in iioslri saiculi ponlifici-
Has iaudes, hbs plaiisus abstulii nilhi vestr;r. teiiui- 'bus, quod bas donationcs luleriiit principibus,Cerle
laiis coiituiius; ad vos flexi animdin"» et severiuss non ' est episcopi olficium; ul ipse jnbeal comniitti
agendum exisiiinavi; fortunarum vestraruiiv Jocu- pnuliuiii. I Cauicrumspedal ad niuiiiis episcopi, ut si
los.prjedo iiiipiiis baligurriebat. Vos inopem viiami 'iiaufragiuiu innoceiiliae yitJeat, et .ma.iiu ei.lingua
diurnb paiie agebatis; ille dc bblaiionibus vcsu-is5 occiirrau c Ezechiel saccrdoi.es accusBt, quo.d non
pfeivbsa sibi serica iriercabatur; vos popiilari elt sleierint s ex adverso, non se, opposueriiit muruni
dissuto amictu oCciillos u ovebatis jocos. itaque. vel ^ clypeum pro donio Israei. Duaesunt personae in
cuiri hsec nequirem pati, beliunv aliis indixi, iitt tEeclesia ad resecanda viiia coiisiitulae;una qu*
danino civinm emereni gioriam dericoriiin. Sed, ult cexacuat-eloquium, allera quae praistei gladiuivi.
modo experior, iri irtgratos collaia beneficia perdidi..' tEgo, ut vos mihi lestes eslis, iipn neglexi partes
Qnbd alii per angiilosiivussiiaiit, vos in jiublico evb*i meas. n Quoad speravi- prolicere , arniavi Jinguam;
niitis ; et libeiiatem quidein probP, sed piciatemi iliuin il cujus inierest rem agere gladio, ceiiilieavi
requiro. Morientem p-atreni iilii de sepultura suai nuntio. n Occupalum se reScripsil bello Vindelicpruiii>
PATIIOL, CGXII. 30
959 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 94»
rogans ut nieis labpribus., et sriis expensis non jA monaclium el monacham, quibus singullicndo, ait:
gr.ayarer latronum conciliabula dclurbare. Si re- < Ego miscrabili qtiodam fato nveodaemoniacis ar-
nuissem, quam excusationem Deo afferrem , cum Ubiis semp.er inservij. Ego viiiorum omniiim senli-
imperator suas in nie refudissel parles? Viderem na, el illeccbrarum magistra fui; et sperabam laineii
c«dem civiunv, daniiiiim ppregrinornm, et dormita- in religione vCstra, a me ipsa desperavi. Nuncergo
rem ? Quisquis parcit latronj, occidit innocenlem. quiascioinedaeiiiones babiluram cxaclores in pcena,
Sed objicilii.r, non ;essesacerdoiis, ut se ca^de cu- quos liabtii suasores in culpa; rogo vos per maierna
jusquam coiiittiaculct. Yerum esl: sed non se in- viscera,utniea lenietis alleviare lormenia.Nam de
quinat, qui sonlem premens, iusonlem liberal. Imo aninia sciiienliam damnalionis non rcvocabitis.
xero beati qui custbdiunt judicium, 41 faciunl jusii- Corpus ergo iiicum insuite in corio cervino, et iu-
tiam in pmni.temp.ore(Psal. cv). Saccrdoles fuerunt clndite in lapideo sarcophago, el operculum ferro
amplissima lautle famosi Phinees et Malatliias ; qui ei plumbo constringiie, et lapidem ipsum tribus
aiiiboindeiinqucnies.nianiisiia.uIti sunl. Alter magnis catenis circumdate. Si tribiis nocUbus iia
amplexus venereos pugioiie coiifodit; aller idolis secure jacuero, quarla die infodielis ine htimo :
iminolaniem iminolalilio crupri commiscuit. Za- quanquam vcrear ne ierra nolit me recipere, pro
charias sacerdos tburificantem regein expulit; el " maleficiis meis, psalmicines L , sint noclibus, et
procul dnbio noii dubiiassel occidere, nisi Deus il- missae cantenlur pro me lot diebus. i Facluni esi,
tum accelerasset cacdcre, praevenit eamdem manuin ul praeceperat, et nil valuit. Primis enim duabus
plaga divina, ut illius cadaver dcpasceret lepra , nociibus ciim chori clericorum psalinps canerenl
cujus animus usurpassel illicita. Deiurbatur regis circa corpus, singuli diemones oslimn ecclesiaeJin-
devolio; et non delurhabiiur Jatronis cupido? Pa- mani obice clausum leni negolio coiifringentes duas
rum esl quod excuso; eliam laudandum esl, quod cxtrenias catenas diruperunt, niedia quae operosius
feci. Coiuuii eniin illis beneficium , quibus videor elaborala, illibala durante. Terlia nocie circa galli
inlulisse exiiium. Poenani minni, dum mortem ac- canium strepitu advenieniiiim hoslium omue inona-
celeravi. Sceleratiiseuim quanlo plus vixerii,tanto sterium visum esl a fiiiidameiilis moveri. Uniis au-
plus peccabit, nisi forle sit aliquis, qucm Deus tem caeieris et vultu terribilior, el siatura celsior,
exemplo singulari respexerit. Mors in conimune januas inajori vi concussas in fragmenta dejecit; et
bona cst omnibus; pcr eam jusius reponitur in arroganli geslu accessii ad sarcppliaguni. liiclaina-
ccelesiibiis, injiislus ferias ponil sceleribus. Malus loque iiomine, ut surgeret iniperavii. Qua respon-
per eanv dal flagiliis termiiium, boniis pertcnditad r denic : < Nequeo pro viuculis, solveris, inquil, el
braviuin. S.ncliis propinquat ad palmam, peccator malo tuo. i Statimque caicn.im quae caeieioruni
speclat ad veiiiain, quia tigit fJagitiis metam. Gra- ferociam eluserat, nulfo conatu illc ut stupam diru-
IKCiijihi babeudae sunt illorum vice, qui tanlis mi- pit, operculumque tumbae pede depulii, et appre-
seriis exempti sunl meo inunere. Haec liabui, quae hensam nianu palatn omnibus ab ecclesia extraxit
pro ine dicercm, utveslras assertiones evacuarem. ad fores, ubi paratus crat eqnus niger superbum
Sed quoniain meae ct vesirse comminaliones falli biniiicns, uncis ferrels jier lotuin piotuberantibus.
possuiil, conimitlaiiiiis nos divino examini. Corpus Super quos niisera illa imposita, mox ab oculis in-
meUin antecessoruin more compositum anie januas luenlium cum toto sodalifio tlisparuii: audiebanlur
ccclesiae sislite; januac seris et repagulis damneii- lameiv clamores per quatuor fere milliaiia miseiabi-
lur. Si Dchs volueril ul ingrediar, applaudalis mi- les suppeiias orantis.
racnlo ; sin niinus, de cadavere pieo faciatis qujd- 1046. Hticusqiie GUILLELUUS. Hiiic SiGEBEnrDS.
quid vobis placuerii, Sic facluin esi, i Mox eniiii Iiisiiiiciii Godefridi conies FJandrensiuin Balduintis
ul corpus ejus anie porlas ecclesiie seris occlusas conlra imperaloreui rebellat. Roraae uno cpnira
posilum esl, (urbo ingens divinilus cmissus repa- duos, et duobus coiitra uivuiii aliercanlibus de pa-
gulact obstacula dirupit, et ipsas valvas vehenventi r> patii, imperalor Romam vadil; ei eis canonica et
impetu patefaclasad parieteiri cum nvagno fragore imperiali censura depositis Suidcgerus Babenbergis
impulit. cjiiscopus, qui et Clciueiis, fil papa cenlesimus
Eodein tempore inulier apud Bertlieleriam Anglire quinquagesinnis qnaiius , el ab eo rex Heniicus iu
villain augtiraliix ct malefica, cuin quadam die imperaiorem benedicilur. Sedii auiem nieiisibus
comminarelur cornicula qiiani babebai in deliciis, iO, diebus 7. Juraverunt auiein Roniani se sine
vocalius solito nescio quid coinmiiiata est. Quo conscnsu Heiirici iniperatorisiiuiiquain papam ele-
audito, dominae cultellus de nianii excidil, simul et cluros. Deoilerico Metensium episcopo defuncio
vulius expalluil, cl ingemiscens diutissimc aii : succedil Adalbcro fralruelis ejus , vir niagnaepru-
< Hodie ad ultiraum sulciim pervenit aralruin dcntiae et sanctitatis. Ecclesia Sanct» Gerlrudis
meuni; liotlie audiam et accipianvgrandeiiicommo- Niiigellensis, quaeanie aliqUot annos per negligen-
dum. i Adhuc ea lbquente venit iiunlius ad eam, tiam el injuriam ftoniinici sanguinis cffusi concrc-
dicens : <Moiiuus cst liliustuus, el tola famiiia mata fuerat, in novain resedificaia beiietliciiui,
snbilii ruiiia interiit. i Quo audilo continuo dolore pracsente imperalore.
saucia decubuit; vocaiique fecil superstilesliberos, 1047. Nix lanta in occidente decidit, ul siiyts
OIA feHRONlCON.—- ITR. XLVI. AN. 104S, 942
frangerel. Damasus H fit papa cciitesimus qtiinqna- A __he Sancius per quemdam cjiiscbpum admoniiiis est
gesimus quintus, qui scdil diebus 24. Godefridns cx partc S. Pelri qui ei apparucrat, ul fratrein
palaliuin Neotnagi incendii, el irrepafabiliier dc- suiini llildefonsum rclaxafet, ei eum usque ad
siruii. Urbem Clavoruin , qtiae Virdurius diciiuf, scepiruin provcherel. Poslea ipseB. Petms aposlo-
cfim niajori saiiclae Mariae ccclesia similiter incen- lus eidem Sancio commiiiandoiiioiiein, nisi hoc fa-
dit. Franco scliolasiicus Leodiensium,* el sciehita cerct, iiuimavit. Qui mox surgens cxlurbalus fra-
liiteraruiu, ct nioruni probitalc claret: qui ad Her- ireni emaiicipavit, duplicato censu paterno. Hilde-
maniium episcoptiin scripsil iibruni tle quadratura IbnsUs aulem eniancipalus, inieicessoribus suis
circuli (40), de qua re Aristoleles ail : < CiiCiili Cluuiaceiisibusduceiitas iiuri uiicias aniiualira sol-
quadraliira csi scibile: scieulia qiiidcm nonduni csi, vcre decrevil; et dieni liberationis suae celebrem
illud vefo scibile cs'.. i cis reliquit. Quadam die duui doriniret, vidit per
1048. Berno Leucorum episCojVusfit papii ccnie- somnium sub caplte suo cubare serpentiuni muJli-
Simus qiiinquagesiinris sexius, ef voealur LeoiX ttidincm : stibitoquc capitale suiim exciitieiis, inve-
qui sedii annos 5, menses 2, dies 6. Hic cum ad riil libruni Virgilii supposiluro, abjccloque codice
capcscendam sedcm aposldlicain Roinain pergcrel, sxculari in pace quievii. Aliquando fraires mona-
audivit voces angelorniiicantaniium : DicitDotiiinus: " sferii B. Mariie de Chafilale ex cohisiieludinepacis
Egocbgilo coghalionespacis, et non afflictionit. Hic osculo conforlabat. Dum ergo eum singuli per br-
de multis sanctis cantuscoinposuil, eiJnulla fecit et diheiiv oscularentur, vcnil quidairi lrionachus in
stripsit Ecclesiaeutilia. Hic ciim inpapalu pauperem ordine suo ad eiiin psculandiim, queni sanclus re-
leprosuiu-aiitc fore, offehdissel, folum diligenter in ; jcciu Inlerrogaius posiea a patre suo, respondil se
Jcctosuo Collocavit:quaecum reseralo ostio non inve- esse mecanicuni, el higroniantiae praesligiis in-
nisset, in paupere se Cliristum suscepisse obsiupuiu fecium, qneiri, mox sancius Hugo de monaslcrio
Sciendura tainen quod liunc Leonein ponii nia- expclli fccii. Dormiehs quadam die apud S. Joan-
gistcr llugb duobus annis lardius, id esl anno Do- nem Baptislaih Aiigeliacensein, vitlil in spirilu ful-
uiiiii 1030, qiiod ct veiius esl, sictii postea pioba- guf de sublinii vcniens, auditoiium Cluniaci sciu-
biiiius. Obiil Odilo Cluiiiacensis abbas, cui succcs- dere. Moxci venit in nienteiii, aliqueni de frairibus
sit Hugo Augusioduiieiisisleiriiorii indigeua, paue aliquid offcndisse, quod iniputandum esset conven-
Dalinalico ctmsulari, domino caslri Suinnuiii. Ma- tui, nisi e vesligio concurreretiir. Continuo rebus
tcr eo praegnansfasiidio paitus laboraus, qucnidain incccptis interccplis, suos uiget atl retlitum, et
religiosum coiisuluil. Qui ad niissain posiiis in cpii- (Q ciinclis admirauiibus Cluniacuni inqirovisus adve-
teinplatione, vidisse feriur sjjccieiu irifanlileiu nil. lngicSsusque Capiiuiuni ciicuinspeclis onini-
supra tiuniaiuiinniodunimirilice radiauieiu.Hic ado- bns, illuiri qtii scaiidalum fecefal severius incre-
lescens.missus est in expeditionc quamdam in jvrac- paVii. Pctre» inquiehs, revcla priori cuipain, de-
dilni cuiu coaivis, et ciijusdani nisliculi substa..-'t!o-- nuda vulnusj ut senUas niwiicinaui. Sic Pelrus de
lain tliripiiii invilus; cni postea annualiiii reddidit, Tariiaco qtiod comiuiseial confessus cst. Quidam
quod seincl perdiderai. Moiitto Odilonc, qui inona- fialer, noniine Durariuiis de Brendon, prius idiota
«boruni archangelus vocabatur, cum essct prior, apparens postmoduni Moysiaccnsisabbas, deniuiii
in abbatem clectus est, primo eum iioiiiinante Adal- episcopus Toiosanus , cifcuinspectus per caeiera,
nianiio, qui senex cl cocus, 40 aunis claustralis pro- verba risum inoveniia sape incaiulius proferebal.
visor cxstiterat, plerisque suorum id injunxerat of- Qna dc re sancius niullolies eiiin increpans, et uon
iicii, ui foras circuirenl, pants et cames, diversa- salis proficienSi tlc cuTero iiuciiiiiiiatus proplietiee
qtie cdulia compararenl, cuili pannoruin inultiplici sic eumcomnioiuiit. «Certc, inquit, fraier, nisi vcrba
icxlura. Circa lectuin ejus iiiveniebanlur, divcrsae ludicra moilaclio jnorsus intcrlicta vivcns dimi-
siijiellectilcs ad usus paiipcrum coempuc : hincCal- seris, jiost obituiii diSlriciius correplus, spumanti-
ccoriim vel inlsrularum, sive lunicarum fasccs; ii- D tibus labiis ad Superos redieiis cnorniilcr appare-
linc panuih niassa!, ci cai hiUin acervi. Tunicas bis.i Qui postcia laliter apparuit Siguiriocapcilanp
qtioque paiiperuin ciiin moiiacbis vel familiaribUs ejusdem patris; llebiliterqiie, ul sauclus Hugopro
ipse sartiebau Paier ejus faclo ilucis Burgiirtdia', cb iiilerccdcfet, exoravit. Quod cum idem Siguiuus
qni sororeni cjus liabebalpereinpius, spaiium |)oe- saucto IJugoni iclerret, praicopil ui sejviein fralres
uitentiae pertlidil; pro quo piissiuiiis lltigo ila se una hcbdomada pro dcfuucio silciitiuni cohiinuui»
mattare sluduii, iii prxief jejunia et eleeinbsynas teiiereiil. Quoruni uiius sileniiiiin iiiicrrupii. iUir-
el missas, ctiam loricani gcslaverit. Alirini queiii- sumqiie idein pbniifcx eidcm dcnuo revel^Jus, v.JJe
dam iniliicin fraiiis sui Dalnvatii hoinicidani iii conqucslus cst super illo fralre, qui duin noii siluii,
Cliiiiiacosuscepii. Angeluin sui cusibdem iioiUuin- saniiaiem illius inlerpolavil. Quod audiens sariclus
quam videbal. HildclbrisUsrex Ilispaniariiin plus pravcejiit, ut illa fraciura silcitiii alibrum scptem
omiiibus illuin excolebai, quia ejus precibus de diefum sileulio sarciiCiur. Quo faclo ideni poniifex
capiioue fratris sui evaseral. '.Qnifraler cjus noini- in habitu aposlolico se osiendens, purgaiovi
(40) Vide Patrohghc l. CXLIII,col. 1373.
943 HELINANDIFRIGIDI MONTJSMONACHl 944
sup gratias . rejvoitatvit-. In Silviiviaco qiiitlafrt A Sol juslitiae? Orliis stun de le, maier inclyia, nieo
frater a diabolo deceptus inanuni sibi inferens, parlu divino el regali dignissima. > Duuv haec ,
quasi ad arilicipandam coionam marlyrii , se iuquit, dicerel, qui dictmiv in potestate habe-
iri . sHva necavit.. Erat autenv gravis iracun- bat, visus est yidere diaboliun prope assislentem,
disc; et ideo forie adversarius in eum praeva- qiieiri iia corripuil: < Erubesce, teniator, ct fnge :
iuilv Hiijus aniraa ad judiciuin rapla accusatorem pracconia niea, quibiis domus dilectae rcsuliant, te
prauendenlem cullclluin necatpfium infesturri ha-^ turpiier excluiluni. His verbis increpalus, confusus
buit. Miser suacprodigus aiiimaeexulus rUculla apo- ille longius abcessil. Puer autem e Genilrice pia
siolica intercessiOne oblinuil, quatcnus anle iiitro- stipalus exerciiu angeloriun vobiscum, dilcciissimi,
iltim claustri Cluniacensis {andiu manerel ciicullam celebrat solemne praeclarum : occurriie Salvatoii,
babens in nianibus, tlonec precibus sancii Hugonis voce jubilanles et animo. > Coniigii aliquando eum-
ct ffalrivm illam induere mererelur; et ofdiiienv deni sanctum Hiigonem eucliarJstiam sacrosanclani
suuin recipere. Cpnfesiimque pius pater lantliu cnidam leproso dare, comnvuiiioiii homi.nuin cor-
precibus, ct cleeniosynis, et hpsiiis pwcepii insi- poraiiler subtraclo, tunc yero communicauli.Qui
stere, quousqtie spirilus defuucli alia visione cuift tumeniibus labiis el ore ulceroso corpus Domini
habitu suo apparuil; et corpus ccemeterio non ju- " injuriose maslicans, quamdam portiunculam iinpor-
dicalur indignum, Hanc visionem fralcr quidairt luna secatione rejccit, sequcnle nausea et spuma
conspiciens, iion slaliin ul debult, iiidicavil. Quo- horribili. Aderat ibi quidam Goderannus Beaii Rc^
circa in tcihpore.Rogalionum cpeteris ad processio- migii alumnus, qui lucuni siium Cluniaco inulave-
neni directis, solus Jn choro remanserai, uipole rai. Hic praefaiae secaiioni roahus ulrasquc suppo-
claiidus. Apparuit ergo illi vigilanti S. Odilo forma nens, lotam in os suunv projeeii, voniiltim nau-
yisibiii cUin duobiis viris. Et ecce facla oralione seaniis fideliler absorbens. Siupcfacuis Hugo lole-
anie aliare, illo Vocalo ingressus esl in Capiliilum, rabiliorem fuisse Laurentii craticulam indubiian-
fralrisque iliius pigritiam incrcpavit magua asperi- ter assefvit. Idem Hugo pcr iotam Qnadragesiinani
talis vehemeiUia , praccipicns assessoribus suis,, siugulis diebris Psalieiiuro decantare consueverau
acerrimam illi inferri disciplinanv. Posllitanias cor-
cor- 1049. Leo papa in Gailias veniens, ul motus im-
rcptus nunliaviiabbaUlamvisionemquamsuain
el afflclionem. perii a Balduino concilalos sedarct, Godefridum
ruplloricm PlaneiambealiPeiriapo-
reconciiiavit : Balduino aiiieiii
stoli apud Antiochiain gcsta lanvhabebal sccum; de qua qiiidem imperatori
tangens ipse Robertum viruin illuslrem paralyiicuin C peiiinaciiis ageuie, JmperalOr conlia eum exerci-
dixit: Pclrus dixit lum duxil. Tandem Balduinus flexiis, condicto die
apud Parisius, appsipius paraly- Ct
tico: Sahel le DominusJcsus Chrislus: surge et sterne Aquis imperalori s.ilislecil. Leo papa, in Gallia
tibi (41); et staiiin saiius facius est. (jrigo vir lau- Gennania syiibdi» liabilis, suium Ecclesiaemclio-
ravit. Eo lcmpore Reuiis liaiislaluin est corpus
dabilis el voce fesiivus in Natali .Doniini raucita-
lera incurreral, dolensque quia caniaie non poie- beati Remigii. liv quo concilio iiiierrogaius bealus
de sui promoiione. respontlii. Caro volult.spi-
ral, cuin tederei ad.siippe.iaiienni abbalis, misit Hugo
manuin post doisum ejus, ct lulil pileiini ipsins et ritus repugnavit. Ibi ergo Simoniaci lam popularcs
eollo suo circUindedil corvigiani capilli; cl mox ei qiiairi clefici, presbyteiiqtie uxoraii,' pefauasiohe
vox reddita esl. Reparavil Cluiiiacenseni ecclesiam, sancti Hugonis a catliolicoriim communione, et ab
ita ul sit millcnis fralribus capicndis idonea; in- ecclesiis eliiniuati stuil. In qtto eiiain concilio ideiri
dtictns ad hoc moniiu bca:i Petri aposloli, qtii cui- Hugo jussii domini papae cl persuasioue ctijusdam
darti vclerano apparuerai, el hoc ei injunxeral, ui nfiiiiiiialissimi viri sahcti Coiislaiilit Remeiisis ca-
abbati diceret ex parte cjus, qiiatenus ecclesiaui nonici JaudabiJilcr egii.
lepararet e( novam inciperei. Deiinie visus es! ipse 1050. Leo papa dura Normannos a Romaiioruin
aposiohis teiiere furiiculos, el tendcrc, et tcrminos 0"terininis deturbare satagil, inullain calamiiateiiijn-
ponere circumscribendac quanlitatj. In illa ecclcsia currit; quia cum mullis etiani ipse- capitur. Sed
in die Natalis Ddmini, post exboriaiionem frairuin iamcn relaxari iioluit, nisi eiiam suis rela^ui».
in capitulo banc visionem narravii: < Vidit a'iqii's Sancliis Tbcoballiis inler nobiles Fraiicoruni non
misericprdiae hvtirera in oraiorio beatissiinain.Uci iiifirousjioc lempore clarebai i qui nitinduin ct se-
Geiiitricera diviuuni infanlcin gcslanlem in sinti incUpsum abriegans, ct sequeiis Chfislun), in Vin-
nitide, qui mundis manibus applaudens gautlenter ceiuia Yenetke urbc rechisus , 12 conversaiionw
dicebal : < Eia nox isla lola mihi dcdicata Nalivi- suaeanno bealo fuie quievil. Quiquam acccpic Det>
latem .nieam;recoIit, ccelis gloriam, pacem iiomini- servierii, post moiiertv ejus niiraculorum prodidil
biis, prophetis absolulionein adveuisse proiiuiuiaf. magniiudo. Qssa cjus in Gallias translaia iiiuliain
NoxJs.ta nveaemitilal gloriie, nox isia fulgoris magni irtuliis iri locis vcneraliotiein m.eruerunt. Bardo Ma-
luce radiabit. Ubi est niodo, nequissimi. hosiis ne- gtinliiius episcopus obii; cujus sanciiias per HIIII-
quitia, qua sblebat gaudcre, aritequam orirer ego tam miraculorum graiiam palnil. Ralduiiius comea

^41) Aiuijihoiia Ecclesia?. .

 . »45 CHR0NICON. — LiB. XLVI. AN. 1052. 948;
Laudcnsis, invaso Hagionensinni comitatu, cbnlra A lens, el domi aptus el militiae. Tandem querelis
iiiiperatorem rebellat. uxoris coinmonitus rem parentibus delulit. Illi, ba-
1051. GCILLELHIUS. Eo lemp.orecrant diiaeaniciilae> bito consilio, Palumbp cnidani presbyterp subur-
iu straia qua Roinam iiur, tnio in lugurio moran- bauo rem produnl. Is erat iiigrnmahUcus ei potens.
les, imo imbuiaeinaleficio: quavhospitem.si quandoi in maleficiis. illectus ergo promissis mtillis, com-
solus superveneral, in eqiiun:, nul asinuin, aul siicini positam epislolam dedil jiiverii, diccns : « Vatle illa
mulaban!,el mercaiOribiisvendebaiit, pretiuin bibeft- hora noclis ad Compilum, ubi qiialuor viae concur-.
tes. Quadain die juveiiem qiiemdaui geslibus histrio- rutitel slans tacite considera. Tralisibuiil ibi figurae
nicis exigenlem vicTim, siisceplum hospilio asitium liominiim utiiusqiiesexiis.oninisitiaiis, eigradus,et
fecerunt, inultumindelucranies.per asinuinscilicei, condiiionis, equites et pedites; quidamlseti, quitlam
qui miraculo gestuum Iranseuules delinebal. Nam tristes. Quidquid audieris, non loquaris. Sequelur
qiiomodocunquepracccpisselaniis, inovebalur asintis. illam lurbam quidaro siaturaprocerior", forma Cor-
Non enim ainiserat iniellectiim, sed loquelarri. Mul- pulentior, ei ijise Deus. Tunc accedens, liuictaci-
luiiv inde quaeslum conflaverant velulae. Audiens lus epistolani tratles legendani, slalim iiet qno 1
bac vicinus dives, asinum emit lnagno preiio : postulas. > Sic factum esl. fnter caeieros irans-
djciumque"est ei ab illis velulis, ul cuslodirel euro, R euntes vidit ibi riuiliereiu ornaiu ineretrilio mulam
neiii atjuam iniraret. Servalus esl asintis diu ab iuequitanlem, crine soluio per liumeros jactato,
'
aqua : lamlein iixaiiiioreni nacius cusiodiam in • vilia aurea superius coiisiricio, aurcam virgam ge-
proxinviiiu lacum se projecit, cl ibi se diulius vo- renlem in manibus; qua roulam regebai, prae ie-
iutavit, el figuram retuperavii humanam, el asini- iniilate vesiiuni pene nuda apparebai, gestus exse-
naiu perdidii. Custos ejtis scisciialur ab eodeiivob- quens impudicos. Ultimus domintis turbae lerribiles
vio, si vidisset asintim. llle dixit se esse. Famulus in juvenem oculos cxacuens, ab axe superbo sma-
refert ad dominum suiim, ilominus ad aposlolicuin ragtlis el unionibus. composito, caiisas viaeab eo.
Leonem, virum noslro sacculo sanctissimum. Con- requirit. Nihil ijle contra, sed pertcnla nvaiiuporri-
vicise anus id faientur. Dubilantem papanv conlir- giiei episiolam. Daemonnotum sigillum iion aiisus
mavii Pctriis Dainianus, prbducto exemplo de Si- coutemniere, legit scriplum. Moxque brachiis in
mone Mago, qui Fauslinianiim videri fecii in figura coeliim clalis : < Deus, inquil, Omnipotens, quan-
Simoiiis. Hinc apparet qucdilli qui per iiigroinan- diu patieris ncquiiias Palumbi presbytcri? i Nec
lianifii, noii potesi iiiaqua fallere inluentem; sicut roora, salellites aiatere suo lniitil, qui ariimluiii
de pulvere illo, de quo superius diximus, quiin ahruiii Cxlorquerent a Venere. llla raullum lergiversala,
vertebat, quidquid contingebal; non quodila pro vero vix landem reddidii. Ita juveriis voli compoS sine
esset,sed quod iia videbatur, dohecaqiia diluereiur. obstaculo potitus est diu suspiratis amoribus. Pa-
Rotnx per iderivienVjvus eratjiivenisquidam locuples, tiimbus auiem, ubi daemonis clamorem ad. Demn,
et nobilis qui uxoreni noviter duxefat, .et sodalibus audivil, inicllexil prxsignari sibi finem dierum.
siiis convivium frequens paraverat. Posl cibum ilur Quocirca omnibus membris intus trtincatis misera^
in canipum, ut"liiderenl. Rex convivii ludi signjfer "bili poena dcfunctus esl, canfessus coram populp..
pilam poposcit. Iuteriin ariuuliim spousalitium di- Roroano iiiaudita ilagiiia. (1052i) G^llicqna lurba-
giio exlenlostaluae Yeiieris aereae, quae proxiine lur Ecclesia pcr Retengafiui» Tiironeiiscro, qui as-v
astabat, composuii : et cuin pene oinnes soluin serebat cucharistiam, quam sumimus in altari, non
lmpeierent, suspiciosus extis incalesceiiiibus pri- esse revera corpus Christi el. sanguiiieiii, sed fign-.
nuis se a Jusu reitiovil. Repeleiisque aiinuluiu in- ram qorporis el sangtiinis : coiifra qitein intiltiim a
venil staiuae digitum usque ad volain curvatuin, multis et verbis^et. scriptis dispuiatunv est. Intcr
tiiuque ibi luctaiur, noc anntiJuin exuere polesl x.. quos doronus Guido abbas de Cmce Sancli Lpu-
nec digiium frangere; lacitusqrie discedeus rem fridi contra eiini de corpore et sanguinu Domiui
celavit sodalibus. Nocte inteinpesla cum fanvulo TJ. j eleganiem edidil-librum.
rcdiens, digiliim iiivenk cxlentum , et aiuiuluin CuiLi.ELMus.Leo pajia V.ercellisc.ontra cunv ce-
subreptum. Dissimiilafb tlanino aJ nuptarii rediil: lebravit couciliuii). Scd post Loonis obiluin Ililde-
ciiiuque se iu lecto ^uxia eam collocasset, sensit braudus, archidiacojius ciiin esset. TTirpnis, mox,
quiddam nebulosiiin ei densum in.ter se el illani vo-r papa, Romae adunalis cpiuiliis, eil.m compnJit ad
luiaii, quod scnliii quidem, sed non videri poteral. sui dogmatis ajialhema. Responderunl ei Lanfrancus
Jloc obsiaculo ab amplexti. prolii.biius audivif el archicpiscopus, sed praeci|v.iieet forliier Guimiiii-
vocein, Mecum coucumbe; quia hodip nie- despon,- dtis, prius monaclius de sancto LeufredoNormandiie,
sasli. Ego tuiu Venus, cujus digito posuisti annu- posiea episcopus A.versanus Apuliae, noslri lemppria
luiu; habeo illuni, ncc roiidain, Terriius ill.e tanlp cloqueniissiinus. Rerengarius autem In fine ita, re-
prodigio, nilvilreferre vel ausus esl, vel. potuit. In- sipuii, ul sine relractaiibnc a, quibusdajn sajjciu.s
soinn.em-ducil noctem illanv, niuJtum secunv delji habealur; plenus eleeniosynis el liumililale, ma-
berans. Sic factuni est per niultum lempus, ut gnarum possessioijum dominus tlispeiiiendo, nou
qtiaciinqiie hora cum sjionsa concuinbere vcllei, famulus abscondendi ei adorando, nullam feminam
iilud idein seiitiret et audi.ret, E.rai sane alias. va,- coi.ispecluisuogaiiebaiu.radmi.iii. Bcrengarius ta-
947 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 948
men, qiiamvis se ctSTrexeril,eos quos depravaveral,. j\ ctionis pervenerat ad psalimtm; Deus laudcm meam
converlerc nequivil : adco pessimum csl alios ne tacneris (Psal. cviu). QiiCma fine nescio quo
exemplo vel verbo a bono infirmare; qnia forlassis praestigio relrogradci-diccns, nilebalur cantantium
peccalum lc gravabit alieniuii, cuni delclum fuciit laeiiliaro inlirmarc. Tinic verb vi divina ocnli vene-
timm. Qupd episcopum Carnoienseni_ Fulberlum ficava cavis prbibus evulsi cruore pollueruni ver-
pr&dixisse aiunt. llic auiem cuin eum in exlremis Siim iljum : Hqc oput eortim, qui detraHunt mihi
posiium mulli visilarent, el sedium capacilas vix apud Dominum (ibid). Exslanl usque hodie crnoris
contltientibus capiendis sufiicercl, ille inier opposi- signa imnianitalem njnlieris, pl ultiPnem Dci spi-
las catcrvas oculos longe rimaiiis , Berengarium rantia.
nisii quo poluit expellentHim ccnsuii; proteslatus In Selesiensi coenobio pestis exprta nujltos inlcr-
imin.iiieni dapinoneniprope ciun cpnsistere, multos- emil. Indictum est iriduaiiiijn jcjiinitmv : seennda
que ad eum sequenduni blandiente manu, et illice jejunii die puerp eatletii valetiitline decumbenli ap-
aiihelitu corriiinpere, Sed et ipse Berengariiis die paruerunt apostoli Pelrns et Paulus, dicenies, non
Epiphaniarum moriens, recordatus quol rniseros enm debere metuere moneiri, qnrc est et languoris
quondam adpjescens primo. siii orroris calore scTa cxitus, pl yilse perennis iniroiius. C-jclerumnemi-
siia infecisset, prodiiclo gemiui; i Hodie, inquit, in JJ
] neni de il.Ionionaslniio hiic pcslilerilia moriltiriim,
die appajilionis sux apparebit mibi Dominus ineus quod Deus praeclari regis Osyv.ildi concesserit ine-
Jesus Chrislqs propter poeiiitenliam, ut spero, ad ritis, pro compalrioiis cadem tlie snpplicaniis. Huiic
glpriarn, vel propter alios, ut timeo, ad poenain, > enim esse diem, quo idem rex occisus a peiiitlis aii-.
flfoc anno corpus I5dgari regis Glisloriiaescpulii iii- liini coeli inlraverit. Quaesiliisestdies mortis cjiis;
venjt abbjis Adilpradus iiicorruptum ; etquia lpce}- ila inyentus. Ex lunc inter martyres aiiinuherams
Jus, quem paraveia), magiiiiudine corporis angii- est.
Slior eraf, rpgales cxuvias ferro.ausus est lcmerare; Dnces Danoriim Hingiiar el Hiibba orienlaliutn
Unde conlinuo sanguis undatiin eniicuil, Tunc rp- Angloriim depopiiIabanUir provinciam : quonuu
giuin eorpus in scnnio, quod ipse ecclesiae conlule? piintus regeiii E Imuiidum non resisientein, sed
rat, super allare locatum est cum capite S.Apolli- projcclis armis splo prostralum el orantem post
paris mariyris, pt reliqiuis S. Viiicentii marlyris, aliqtia lormenla decapiiavit; caput julem a liclore
quaj JJIe nuigno emeral; ab.bafem yerp temera.to-• inter dumeia prpjeeiuru cst. Qiiod tlnm cives qnacre-
rem sa.cri corporis mo$ animus rcliquil, nec inulio1 renl, audieruiu vocem capilis oinivesad se inviian-
posl de ecclesia egressum niors invenit. Sanalus lis, quod Iupus laceriis circumplexus cuslodiebai:
esiibi fiiriostis et caecus. Nusquam gentium, ut opi- ^' qui bajnlos posl tergum ad iumuium usque seculus
nor, rcpciics, lot sanclorum post mortem illibata cst, nciiiiiieni laedens, el a nemine lacsus. Snper
corpora, ut in Anglia, quae fulnra)JncorrupUonis corpns cjus primo exstrucia est capclla lignea ;quani
specicm pnetenduiil. Quod ideo diyiniius factum cuin furcs expilare vellent, invisibilibus lolis in ipt—
^xistinfio, ut n^tjo pene extra orbem ppsita, in spem, sis conatibus irretiyii. Caput ejus reliquo corpori
resurreclionis animedir, ex consideratione (ot cor-• compaginaUim, sigiuim martyrii coccinea cicatrice
porum, qpx incorrupta perdurant.flaec supt: Teq- praeiendii. Ejusdem saricii crincs et ungues sensim
cain, Peldrica, ef Yulburga yirgineg. Rex Edmun- pnllulant; quos Osunen quanJam sancla mulier qua-
dus, arcbiepiscopus Elpliegits, Cutbertus anliquusi tannis tondere et resecare coiisiieveral, sacra veneT
Pater : omnes inyiplatis cute ei carne, flcxibilibusi raiione poSleris profuiuros. Hujus sancii corpns
articulis : e^tremus au(em vitali quodam teporc,, cum sibi minaciier ostendi prxciperel, Leostanus
speciem dormjenlium iridicanles. Kenulfus rex Mer- adplescens faroae, ul diccbai, incer.luni oculorum
piorum filium scpipnnem Kenelmqm Quendridac sq- fide cxplprare desiderans; mox ut vidit, amens
yoris fidei glendum, cpmniiserat. Illa falso sjbi re- eJTectusest : post nvodicum vcrmibus scaturiens
gnurn praisagiens, infantulmn lollendqm e medioi mprtiius pst. Eiheldrita, ut Beda auclor est, diior
salellili qui alumnus eral mandavil; qui puerum-- K bus yiris nupla virgo permansil. Paler ejns fnit
vcnalum -ducens.-inlpr frutefa obtruncavii: qupmi Aniia rex oiienlalium Anglorum. Habuit quoque
celatiim in Anglia slaiim Rpinae divinilus innoluit. alias ilnas filias, Eihelburgam, el Sexhurgam; qua-
Nain membrana super allare sancti Petri supeme! runi priina in monastcrio Galliae, quod diciliir Rri-
delapsa elemcniis Anglicis scripta coluniba deferen- gis, sanctimoniaiis primum, post abbaiissa fuit,
le, etneccm et sejiulerum per ordinem prodidil; ; semper incofriipla, anle nioricin, et post niortenv,
qnae a qUodam Anglo interpretaU esi: et mox cpi- sicut et soror- sua. AItera:Ercumberio regi Cautua-
tlola papae regibus Anglite compatriolam mariyrnmi riorum lixor data est ; ex quo geiiuil lilias duas,
indicavit. Unde frcquenii cullu corpusini)oceiilis ; Ercumgolam, de qua Beda multa scripsit, el Her-
solemniler Jevalum est. Cumque deferretur Winlorr mciiildam, quac.Vulfio regi Mercioruin tlala est in
Jabam, clericorum canlu et iaicorum plausu cxcir_. conjugem : ex quo babuil filiam Witcrburgam vir^
lala, Quendrida parricidalis fcmina, ex fencslra\ ginem : matcr apud fielinum jiosl malrem Sexbur-
cosnaculi, in quo stabat, caput exluiil, ct forle; gam abbalissa fuit. Filia apud civitalem Legioncm
• ct
psaHerium prae majiibus. habcns cpiitinuatipne Je- ptisat, qu?e ni^ximeoraiioiics feiiiinaytim pue-
 949 CHRONICON — LIB. XLVi. AN, ti_54. 950
rorum exaudire tradilur. Frater Vulli Merevnardus ji^ sentil. Pro qiip feconciliando Leo papa ad. impera-
et Ervaiburga filia Ermenredi frairis Ercunvberti, lorem venit; sed amicis discordiavinterturbantibus,
babuit filias dtias', Miidrilhaiii ei Milbiirgain : qua- id frustra fuil. Leb papa GirardiimLeucOrUnvsiipra
rum prima in coenobioSancti Augusiihi Canluariac, se qniniuin episcopum vitae sancliiate mir3bilem,
altera apud AVeiieloch reqiiiescit. Cujus Inauso- synodb habita per auctoritaieiri apostolicam decie-
leum qiiodam teropore effracium mulliim odorem vit in- numero sanctorum confcssoruin in Eeclesia
veltit balsami profudit, Edvardus scnior ex uxbre solemniler babcndiiiii. "' • '
Etlel pira habuit filias mullas : qiiarum una Ed- 1053. Balduinus coroes lerminbs Lpiliaririgiaein-
burga, tltim vix adinic irima essel, sictt palre pro- cursans, Hoytim oppiilum iricendil. Godefridus iic-
bitta esl. Posueral ille in tricliriio diversaruin prp- rum rebellat; quia ducla uxore Bonifacii marchio-
fessiohum orriarocnla, hinc calicem et Evangelia, nis jussu irtiperatoris a Lorigtvbardiaexpelliiur. Gfae-
inde armillas el monilia. IIIuc virguncula ablata est ci iri liaeresiin mulliformem deciinant, auctore Mi-
a nuirice, et genibus parentis assedit. Jussaque chaele palriarcha Constanlinopornaiio, elLeone Al-
uiniin vellet eJigere, prirtio aspectu siecularia de- darib Bulgarorum episcopo : qubrrim errores Leo
spiciens, prompie inanibus reptans, Evangelitim et papa fedarguit, scribens conlra eos librum firinis
calicem puellari iiinocentia adoravil. Exclamal cie- B ] Scripluraruin lestiinoniis roboratnm. Nicelas autem
ms assidentium, futurse sarictiiatis auspicium, exo- monachus Conslantinopolilanus, jui agnominabatur
scnlatus in puella, paler ipse arciioribus osculis Peccoratus, scripsit contra Romanos libriim pleniim
eam dignatus : .« Vade, inquii, quo (e vocat divini- erroriset stultitiae, praelitiilatum,De azymo, de Sab-
las. > liaque sanctimonialium habituin intlula in bato, de nuptiis tacerdolum.
urbe WiiVloniaesanctilale nuilia eiiituit, ita ut sin- GUILLEL. Eo tempoic corpus Pallanlis (ilii Evandii
"gulariim soeiarmn soccos furtim nocte subriperet, Romaeintegrum rcperium est, ciun hoc cpilapbio:
et diligcnier lotos et inunclos lectis earunl rursus Filius Evandri Paliat, quem lancea Tttrni
apponeret. Militit occidit, more tuo jacel hic.
Edgari regis filia Egitlia virgo sancla in Willun- Quos versus non tunc fattos crediderim, quamvis
nensi ccenobiojatet. Bealus Dunstatus duin conse- Carmcnlis litleras Latinas invenisse dicatur; sed
craret basilicam Sancti Dionysii, quam ille in amo- vel ab Ennio, vet ab aliqno aiio antiquo poeta. Ea
rem niartyris ajdificavcral, vidil islam juvenculam quidem iialura est condilorum corporuiri , quod
poilicem dexlruni freqiienterprolendere, et sigjinm carne tabescente cutis exlerior nervos, nervi ossa
crucis froiui suo iinprimere. Quo signo delcclalus con(inent. Hiatus vutiieris, quod in medio pectore
episcopus, ait ad eain : < Nunquam putrescat hic C Turnus fecerat i pollicibus el semis mensiiratus
digilus. > Continuoque inter inissariim solemnia est. Ardens lucerna ad caput inventa est. Quam
llere ccepit. Rcquisitus causam ail: < Cito haec flo- cum nulia liquoris aspergiiie, aut flaltis violenlia
rida rosa marcescet, cito avis dilecla Deo avola- exstinguere valerent, quidam subtilioris ingenii sub-
bit. > Sic facium esl. Morlua est illa die praedicto, (us flammam foramen feci(, e( mox iniroduc(o aere
post sex scilicet ab illo die seplimanas, cum esset ignis evanuit. Corpus muro applicatum vaslitatc sui
annorum viginti trium. Nec mullo posl idem Dun- magnitudinem mcenium vicit.Sed procedentibus die-
sianus vidii per somnium sanctum Dionysium eain- bus stillicidiis roris infusum, coniiniincm morlalium
dem virginem manu lencntem, et ex oraculo diviuo corruplionem agnovif, cule soluta, meinbrisque
constanler jubenlem, ut a fainulis honorificaretur fluentibus.
in terris, sicut a sponso et donvino vcnerabalttr in 1054. SIGEBERTCS. Leo papa per epislolam ad im-
coelis. Haccetiam in professione sanclimonialis au- peratorem ConstanUnum scriptam aninvum ejus
ratis ve tibris ulebatur. Liide palam increpila est a sibi concilians , apocrisarios suos, Uiimbertuin vi-
sancto ElhetwaJdo episcopo : qiue respondit: < Ve- delicel cardinalem, episcopum Silvav candidae, Pe-
rax ei irrefragabile judiciunv Dei sola inortalium op- j. (rum Amalfiianorum archiepiscopum, Fredericnm
peritur conscientia. Nam ct in sordibus luetuosis quoque seplimum levitam et cancellarium, dirigit
potest esse jactanlia. Quapropter puto quod taro Constanlinopolim, ad confutandas GraBcorum iiac-
incorrupta menspotest esse sub istis veslibus, quam reses, qui ul Simoniaci dontim Dei vendebanl; ut
sub luis discissis pellibus. > Itujiis corpus virgineum Valesii, hospites suos caSlratos etiam ad episcopa-
cuni levaretur aliius, inveniuin est tottim in cincres tum promovebant; ul Ariani, Latinos bapliz-alos
soiutum prxter dextrum pollicem, cl alvum, et alvo in nomine sanciae Trinitalis rcbapiizabant; ut Do-
subjecta. Unde disputanlibus iioniiullis, uni ex his nalistae in sola Graecia calholicam csse EccJcsiain
qui viderant dormienli virgo ipsa astiUt, dicens : jactabant; ul Pneumatomachi processionem Spiri-
<Nonmlrum si parles illaecorporis mei pulruerunt. tus sancli a symbolo abscindebanl; ut Nazareni
Nam usus habet, moriua corpora sic deflnere; ei judaismum observabant; parvulos morienies anie
ipsa utpote ptiella, membris illis peccavi. Sed jusle oclavum diem a nalivilalc bapUzari, uiulieres in
venter corrupius non esl, quem libido non letigii. partu vel menslruo periclilanlcs communicari, vel
Iminunis fui a crapula, el carnali cppuLi. > Sigc- si paganaeesscnl, baplizari prohibebahi; Latinos
bertus rcx Huiigaroruin ab impcralore Hcnrico dis- vocabani azyraitas,.et eosnimis persequenics eccle-
, gsi JtELlNASDl FRIGIDI MONf1S MONACHl 952
sias eprunv clatHlebanl, defernienlato sacrificabant, A^ 1055. Anno prdinaUir Colonlae episcopus, GcbaT
jn iiliissujs Romariam Ecclesiani anailieinali?aharif, bardus Eslredensts episcpptis Jit papa cenlesiiiuis
Cique /Cpnslantiiioppliiariam EccJesiam pracjvone- quinquagesiinus sepiimiis, et dicins; est-Victor II.
bfin,t.,Legaii;igiliir doinini papaeab imperatore be- HiC sedil ahnis\%-inensibus- 3, tliebus 13. PETRUS
iiigne habiti, NicelamTiionachiiiii anie euih vincunl; DAMIANVS. Hildebfandp Rpmai>?eEcclesise archidia-
adeo uf librum, quem coritra Rorivaiipsscf ipserat, conb rcfereivle ditlici, qupd cura jpse a :Vicipre
anaihemaiizaret el incenderei. Micbaele aiiienv pa- papa apocrisariiis ptl Gallias essel direclus, synp-
liiarcha nolenle eis collpqiji, cliarta excp.mmunica? dum cQngregavii: in qua sea; ejiiscopbs'.p.ro djverr
tipnis; ejiis coram cierp et populo isuper aliare san- sis criininibus deposuit. Jnterqiios qiiidam erat
ciaj JSpplnse,-.posila, re£edunt. Michael charlam episcopris SiinfJniace^factus, qui Spiriiuni saiicliuii
. ipam cprripiens et cprrunipens, populoque legeiis, vefbis exprimere npii valebat; quamvis Pairem et
itlPs. aii iiiipeiMtofe revocatps a.d syiio.dum, absente Filium Iibere et expediie prOiuiii(iaret;: qua diOJ-
iniperalore coiivocayit, Ut a populpJapidarenlur, cultale conviclus episcppamm deposuit. Hic Hilr
Qupd iiriperaiore prohiberiie commovit populiim debrandus archidiacoiius in Cluniacensi capitulo
coijlraieuiri; scd convictiis chaiiam excommUui- nvundi judicem ClVristurivperhibuil sanclo lltigoni
calipnis lalsasse, Michael bmnesijue sui a gratia se vidisse collalerajera; qiii sedens a dextris ejus
imperaibris et palaiip reiripli siint. liuinberius yerp regularem discipliiiaiiv favore prosequebalur. Post-
Siivje candidae haec decripsit;. e.t scripta Nicelae ea pajia faciiis bianilum lyrannum eurii vocitabat,
inoriachi et Leouis Ariidani cpnfulayil, qiiTtle La- saevis Jeoneiri, ihiiibiis. agnuro, SIGEBEHTUS. Iiupc-
iino ih Gfaecum(ranslata juss.u Ccjnstaniini inipera- ralore Jiv Jlalia conslilulo, mililes ejus Sctavfs e(
loris, a Grajcis recepla sunt. Henricus imperaior Lunliaiiis bello congrcssi, mulli capiuntiir atil peri-
Ilenricb fitio suo puero quiuquenni in regem sublj- nvunlur. Baltluintis Flandreiisis cum Godefridp
ma.ip Aqiiii, conlra Balduiniiiiv jiroficiscilur : quj avuncujuro SUUIIIFredericnni ducem intra Ardro-
Scaiduivifluvium Ralduino lugienle transieos, omnia verpefuin pbsidet; sed accurrentibus Lolharingis
^epbpulaiilr: iiiSupefapertis sibi clausulie [f. Mosae] »b oppugnatibnejdesislit.:
pjmls riiiiijaiif eaedem inimicpruriv facit : elultra 1056.*YicioT. papa in Gallias veliiens, gloriose
pregressus Lairibefiuin rpmiiem Batdtiini satelli- ab imperatpre siiscipitur, ei 'ep praesenie pon multp
tfjm cum jiifiltis p.erimit. Multos eiiani Flandrensitim posl iniperator Henricus morilur. GuiHelmus dicit
primaies exercitum suum persequeniesiritra urbenv eum obiisse_18Jmperii suj auno coinplelb. Apntl
Torjiacum concludii el bbsessos capit. keo papa r Spifani conditus est, quanv pse ex antiqiiissima et
moritur; adctijus sejJUlcrunvmul(a Romcclniracula diruia Nenvelo sic noroiiiavit. ...SIGEBEBTDS. PPS|
psicrisa stiii"| qpem filius ejus Reiiricus iinperayil ajiiiis 50,
Guiiieinius dicit liiinc Leorieni prius dicium J057,CpIpnia3generaii cpnveniuliabito, Baiduiniis
{Srnribnem et de Spiferisi "episcopo facluin fiiisse elGodefridus mediante papa Yictpre refrenantur et
papairi Leoneii) et nijignifi saiiclitaiis exsliiisse. atl gratianv regis et pacem reducuntur, e( omnes
Sigebertus dicil epni vocatum esse ad papaluro ex bellorunv inoius sedaniur.
Leucoruin episcopp, id esl ex urbe Tullp. Videal 1058. In fiisoivia, captis ab imperalpre llenrico.
leClpr, crii magis credendum sit. LUerque auieni aliquibus casiellis, Frisones a rebelliojie refrcnan-
saiicfiiaii ejris iesiimopiumpraebel. Petrus lameii lur. Fredericus filitis. Gotlielonis ducis ex clerico
Daniiariiis vir magnaa saHciitaUs eVscientiae, qui ep sancii sepfimus -Levita Ecclesiae Rpmanae, quia
(empore fJorebaf, scribens ad. papam Hildebran-* expsus erat iiriperaiprj Jlenricp, pro odio.fratris
duriv, ihler caetcra ait: « Tu referre soles de papa sui Godefridi ducis., .'.p.osllegalionem Coiislaniino-!
Leorie, qubd cpntra meriirinv miraculorum gratiam poliianam ajnid (Gassinensesinonacbus et pps( ab-
a pbitiii.o fpcrat conseciuus, eiiam dacmoneseffu- bas fa.clus akcratus iV-O.m.iue Stepbani fi( papa ceiw
gaiido. Ciii simile e.l illud, qiipd narravii Novarjien- D lesinuisquinquagesiiniis octavus. Qui Slephaniis IX
sis episcopus, quod dtuii iii Teuloiiia cuidani epi- sedit inensibus 9. Patfeburiiia Gernianise civiias
scopp conyjaipr iricederet et, iinniinenie reiectioiiis corobusla esl cunv. jnajpri Ecclesia. Iri mpnasierio
Jiora, ille quod apppnerei, npn haberet, volaiuibus. aulem iiioiiachoTUinScolus qiiidain inpnaclius, np,-
desiiper gruibus fide confprtaius, ail: P.raecipe, do,- rnine Paiernus,- niuHo tempore reclusus,: qui eiia.rn
inine, unam dc gruibus istis ad nos dejici; qupd hoc incendium sspe praedixeral, propter proppsi-
gtalim factuin esi. Eral taroen episCopus iJle, qni liim. jpciusipnis. exire iioleiis, se cpmhuri passus,
bocbravil ei inipelravil, carnalisyiiaj.i Ecce Petrus |loc sic referl Peirus Damianus : Iu quadam urbe
jsie Dajnianiis aperle oljjicii papap HUdebranili),, Teutonica erat qujdam servus Dei juxta monaste-
jpsum dixisse, liepnein is(uin iniraciiloriim gratiain rittin in celJuJa : cuti.reyelalupi esl qttia, nisi popiti
contra nierituin a Doiiiino cppsecul.unv fuisse. Hpc |us per poeniientiarti Deuin citp placaret, infra 30
tiirtim verum sii, Hfldebtaiidus 'Videril. Jlic ilerum rjies toia ciyitas incendip nerifei.. Promul|ala est
dicit Sigeberius : Belium fuit apud niareM.ortuum, visio. Npluerunt coiiyerti. Ille autein preiiosa quav-
sed qubd fuerii bellum, yei qnod sit iilud mare qiieinonasteyii jussil auferre, ut salva essent. ion-t
Mfrtuum,,1)011dicii, dem -aseptem urbis regio.nibvissujjiio igpis exo^itur,
 955 CHRONICON. - LIB, XLVI. AN. 1064 954
pervenitque usque ad cellamviri Oej; pumqne roga- . usquc ad umbilicum; inferius singularia oninia.
reiur exire, noluit; sed omnia judi.cio Dei commil- Ridebai, comedcbat, loquebatur una J flebal, esu-
tens, eombuslus.eslcnm sua celhila. . riebat, lacebal altera. Ore geinineinandiicabantur,
1059. In pago Bracliarensi juxta Tornacum mul- sed iino meaiu digerebaiur. Una defuncta siipervixil
liiiidines colubrorum.altrjnsecus congregatifi, prp- alicra, pene irierinio lnoriuam portans, dbnec el
digioso praelio inler se concurreruni; el multis pondere molis, et nidore eadaveris defecit. Putaium
utrinque occisis vicia pars fugiens.cayo.arbo.ris.se esl a quibusdaro, ct lilteris iradiiujn, qiibd liaerim-
abscontlii, Alierapars vinceniiuni mpre insequens, liercs Angliam el Nornianiiiam significarcnt; quac
ciim sibilo circuinstrcpebai, doiioc, circuinjeclo ab divisio iicei fuerinl, taroeiisub uno domino suni
hominibus igne, orones crenialaj sunl, Slpphamis uniiae. Hae quidquid pecuniarum avidis faucibus
in civilate Floreniina infirniatus, advenlenle.sanclp sorbiierinl, in unam lacunam defluit, qua? esl vel
Hugone CJnniacensi abbaie, dicebat inimicuin re- principiim avaritia, vel circiimposilaruni gentiuin
cedere, abeuiue accedere. ferocia. Moriuam ctpene extiauslaro Npiinanniaih vi-
1060. Magisier HUGO.Posl Slcplianum Benedi- gens pecuniis susleiilal Anglia, donec el ipsa fortas-
ctus X fit papa centesimus quinquagesimus noniis, sis exacloruin violentia succiimbat.
qui sedil mensibus 9. Iltinc Iieiieilietum iransil g SIGEBEUTUS. Ano Coloiiiensis episcopus consilio
Sigebeiius el Guillelinus siniililer, qui statiin post primorum regni indigne ferentium per Agncteni
Stephauum ponilNicoIaum. Henrictis rex Franco- inalrem imperaloris Henrici regnum non viriliter
riiin obit, miles slrenuus et bonus, poiionis liausli). gubernari, puerunv violenter et injuste capium sub
. Npn iriullo posi cometes longos el fiannneos crines . tuiela sua accepit et iiiiperii regiroen a maire ejus
per inane ducens apparuit; de quo quidain mona- amovif: et de bac re coram cunctis raiione reddila
clms Malmesberiie, Elnierus nomine : < Venisli, graliam tloniini sui iroperaioris rccepit, el peripsunv
inquit, venisii niiiliis iualribns tngeride, dudum esl, liliiim ad gratiam nvauisejus retliit. Al imperaloris
quod le vidi; sed nuuc nitillo lerribitiorem te iri- neccssilaienv verlens in voluntaiem, ut obslruerct
tueor pairiac liujus excidium uiinaniem. > |s erat ora loquentiura de se iniqiia, noii solum bonore
liiteris bene imbulus, avyo iiiamrus; qui iminaneiri regni, sed et onerc sacculi rejecio, Romae atl limina
audaciara in priina jiiventuie coijaius fueral. Nam aposloloriira se coiiiuiil; ibiqtie usque ad finem
pennas nianihussuis etpedibus ncscip qua ane iu? vita? omnilms excmplo el miraciilo fuit
nexuit, ui Dedaji niofe volarcl; et fabulam pro 1065. Aiiselnnis episcopus Lncensis fit papa Ale-r
verc 'amplexus, colleciaque a sumnvo lurris aura xandcr 11et sedit annos 11, nvenses 6, dies 25. Papa
C • .
spaiio siadii unius el plus volavit. Setl veiili et lur- u eentesinius scxagesimus priinus, contra quem
binis violeiilia, sinnil et temerarii facii coiiscientia Cadelo Parmensis episcopus papaltim ambiens, nia-
treinulus cccidit, perpeluo posl hoc debilis, crura gno scandalo Ecclcsiae; quia longa inier eos con-
pffractu"s; ipse vero ferebat fiiisse causain ruina?' certatio, ctiam usque nd-liomicidia prorupit. Exer^
suae, quod caudaininposieriori parte objitus fucrat citus mulius a Galliis in Hispanias coiilra Sarace-
apiaie. nos proficiscitur; sed- oinni regione a Saraceuis
1061. SIGEBEBTUS. Posl Henrieum filius ejiis Phi- vaslata, urgeiite faine ineflicax revertitur. Re^
lippusregnal iii Francia aiinis 49. Girardtts Flor Eiiwardus moriens Guillelnio coniiii Normanniaa
renliae episcopus, qui et Nicolaus IX Ii( papa ei-n- successionem Angliapdedil. Progenies autem West-
tesimiis sexagesimus qrii sedit aiinos duos el mcu- saxoiium, quae in Rrilania a Ceronio- quingenlis
ses - sex. Marianus chronpgraplius plarel; qui a sepluaginta oi iiiio annis, ab Ecberto ducentis sexa^
Scolia in Galiiam veuieiis, ColOniavprimo Ftilden^ ginta cl uno aiiiiis regnaverat, in ipso defecil. Dip
sis iiionachus, deiiide apud Maguniiain reclusus est. Nalalis Donvjniapud Lundoniaro portavit.coronani;
GUILLELMUS. ts longo viiaeolio clirpnographos scrur ibidemqtie morbo icius, quo se nioiiliiriini sciret,
lalus, dissonaiuiam cyclorum Dipitys.il ab- Anglica ]Q Ecclcsiain Wesinionasierii die sanclorum Innoccn-
veriiate depreheiidil. ltaqneab initio saeculiannos lium dedicari pracepil, et in eadem die Epipbani;e
singtijos recensens, 22 annos, qui circulis prxdiciis sepiiltus est. Quaro Ecclesiain jllo composilioiiis
depranl, superaddidit; sed paucos aul inillos sen- gcnere prinius in Anglia tcdificavit.
(eiiiia; sute seciaiores liabuii, Sic enim nostri leni- 10(54. H.T.c-Guillelinns, Sigeberius aulenv sic ;
poris doctus saepe reperit lioc "u.foiiuiiitiin, ul vix Ileraldus rex Angloruin obit; cui succedit Aroldus,
aliquis plenam scieniiae laudeni-refer;\l; adep.nrillus I|oc anno finitus esl iertius nvagnus cyclus anno^
fefe novis, licel prpbabiliter inveiitis serenitaiem rum quiiigeiuorum trigiuia duorum a Nalivitate
asseHsas pro Tiierilis indulgei; totis ponaiibtis in Domini bis exactus, couiiiieiis cyclos decemooveu-
sciiteiitiam veterum raptaiur. Qmne recCns sordet; ijalcs vigiiili octo; qui ad oiiuiem ratipnein Psscha-
ei quia sohis favor (Uil iiioCiiia,- cessante favore iis compoti omnino uiijis ab aevo in aevum in se-r
bbtorpueruniomhTa.(l062.)GpiLLELaus.Eoieiiipore melipsum sine errore revolvilur. Scd boc in eo
in.cbnlinioNornianniav el Briianiaepoiientnm visiinv reprehensibile videtur, quod aiinis DonvinicaeIncar-
esl in una, vel poiius duabus mulieribus. Duo eraiu nationis ei inconsideraie pranscriptis, discordal ab
capita, et quaiiior biacliia, csclyra geiniija oinuia Evangelii verifaie, in aijno Poiniuicae jiassionis prac-
 gss HELINANDI FRIGIDI
ferens decinvarii qiiartam luiiam Aprilis eb aririo in \
priiiia feria fuissc; qubd oiririirio;falsuin bst, qiiia
secuiidtinv iidein Evangelii eo ahno luna 14 fuit
in 5 lcria, el in 6 leria, luha 15, passus est Donii-
nus octavokalendas Apritis.
Frcderico rege: mortjio, Godefridus diicaiivro
- piaelio; Afoldutn crim nVUliisiperimit, et regnat
retejvil. Tertiug iivnghtis cycliis liori aiiiio incipilj
ciijiis iriitiiirii,iri"aliis"falsb aiirib jiraccedeiui irtsci i-
biiur, Bis eaim quirifjenta triginta duo, sunt rollle
sexaginta qiiatuor, non mille sCxagiiita tria. Hbc
jdcifco; dicp qpia omnia fere Chrbiiie.i hujusfalsi-
tatis dainnanda siiiil. Cbmelcs apparuii lola Pa-
scbali Iipbdoiiiadai Harvyic feirNbririarinbruhi pehe
MONT3SMONACHI 956
ciiiri iriiUeuavibus venit irt Angliam regnalurus; et
iu Eboraca civitate plusquam niiileJaicos, et 10.0,
presbylcros occidiuCui Araidus rex Anglorum cum
septem legionibus superveniens, eunicum muliis oc-
citlit; Iiiierlro Guillelrous coines Normannorum eum
Francisin Angiiairiinlrai; elconserto curii Anglis
ibi aniiis 26. Hoc quomodo faclum sit, latius pro-
Sequendiini esl sub alterius libri principio. Nara de
islo Guillelnio, nt ait Guiliel; Malmesberiensis, nar-
rari possunl, quae sint ineftibus iiicilamenlo, prom-
ptis et alacribus exemploj praseulibus usui, ju-
cundilali SequeiilibuSi

LIBER XLVII.

Guii.Lnxuus. Roberlus aller filius Richardi II mii- B excommunicavcrat, qma consangiiinei jimcti erant;
Jieris in cboreis salianlis speciem conspicalus, non et ideo nepotcm excogiiasse occasiones tieposilionis
absiinuit, qnin sibi eam nocte conjungcrct. Qtiam in persecutorem flagitiorum suorum, prp cnjus scc^
deinceps uriice diiexil; et aliqiiandiu justae conjiigis leris expialione idem Guillelmus postea acdificavit
loco habnit; puer ex ea editus est Guillelmus, no- monas'.erinm Sancti Stephani Cadomis; et illa rao-
mine Albaui, Cujiis inagninidinciii futuram mater iiasleiiuin Sanciae Tiiniiatis. Malgerio successil
somnio pr.-evidit: qnae inlestina suapcr iotanri An- Maurilius Fiscannensis inonachiis, inullis pleniis
gllain et Norinanniam exiendi vitlit et dilalari.Ipso virtulibus, et maxirne absiinentia. Is ad exlrenia
quoquequo puer naius humum piimo aliigit, ain- deveniens, vitali privalus lialilu, fere dimidia die
bas nianus junco, quo pavimenli piiivis cavebattir laiuit defunctiis : tandem cuin pararelur in eccle-
iinjilevit, stricle quod corripnerat compugnans ob- siam ferri, resumpta animaait ad circuinslanles :
slelrix fauslo omine actlamayit euro regem ftitu- « Utiima pastoris veslri veriia suscipiie. Naturalitcr
rum. Hic sepiennis actate, qtlando paler-ejus Hie- moniius fui, sed ul vohis nuiuiarem quae vidi, re-
rosolymilanuni iter aggressus esl, Gisleberius co- tluclus stim; nec diu subsistain, quia dormire in
mes lutor pueri consiiiuitur. Concilio apud Fisca- Donvinodeiectat. Duclores nvei veslibus ornaii, et
num proceribus indicto, lulela lutbris regis Fran- vtiltibus ad oiunem eleganliam erajil. Nihil delecla-
corunv Henrico assignalur. In noinen et fidein pueri, bilius illorum niiido sermone. Gaudens cum eis
jubenle palre; ab bmnibus juralrir. Qni mox u( ibam.ut ;mili.ividehaUif, versus orieiitem;proiriit-
adolevit.a rege Francoruro milili» insignia accepit; lebalur mibi sedes parajisi non miiltoposl intianda.
tluxitque uxorem Maihihlem filiain Balduini comitis In momentp praeterila Europa, ingressi Asiam veni-
Flandrise. Annis 50 comes fiiit Normannise. Mona- nuis Ilierosolyniani. Ibi^ sanclis adoraiis, Jor.lanera
sleriuro Sancli Slepliani aedilicavilCadomis.magni- pertendimus. Citerioris ripae accolae ductortitn
ficcquc dilavit; ubi Lanfrancuni abbatcm insliluit, meoruro inisU.contubernio laciiorem coelumfecere.
qui poslca fuit Conoliiriensis arehiepiscopus, vir Ego stiidio viseniliulteriora iransiluni inatiirabam.
anliquis scienlia et -religione coiiiparandus. Alte- Tunc comites ivieiDominiiin.praecepisse referunl, ut
ruin monasteriuni Haslingis Santli Mauirii ftiil: anie daeiiioiiuin visione lerrificarer, quaieims vc-
cum adliuc pcne puer esset, pairtium suuni Malge- niales culpae, quas conlessione non dilueranv, pa-
riiim archiepiscopalti Roihomagensi reniovii. Is vore illo horrendarum formaruin purgarentur. Ad-
eral litieratus satiSi sed pro coiiscieiuia nalalium liuc eis loqiientibus, asiiiit ex adverso lania vis
professionem oblitus, vcnaiionibus, ei avium cerfa- P daemonum hastilia aciua vibraiuiiun, et ignes ef-
ininibus justo smpius JiVlendens,-.eigazas eccle- flaniium, ui ager ferreus, el aer flamniciis vjderefur.
siasUcas conviviis profusioribtis insiinicns. Cujus Ita horrore concussus sum;: uf nec iivccelo, nec in
rei faina crebfescenie lola viia sua usu pallei ca- lcrra tiiluni refugiuiii seslimarem. ita meticulosus
ruii; quod negaiel scdes aposioiica hujnsmodi pri- ego dum qup evadaro tlubilo; uthaec dicens saluti
vile^iuife ei qui sacruro negligcbai oflicium. Unde vestrae nihjl iiegligens consulerem, recepi haliium,
crebro convenlus expostulante nepoic suo adversiis confcstim efTusurus. i Dixit, etpeue cuin verbo spi-
eum, et eo nihiloininus Jrreverenliiis ageuie, co- rituin cmisit. Corpus ejus iu cccicsia Sanciaj Ma-
gente ultinia neccssilate degradatus esi. Ferunt ri;e sepultum, miraculo, tit ajuni, divino trihus die-
quidanv, deposiiionis arcanam causam fuissc, quod bus ahius supcr teiram elevatuin esi.
idcin Malgerius Espolcin suuin cuni uxore Mailiild.fr Alcxander pnpa audita causa GuiJIelini, vcxiiliiin
957 CHRONICON.— LIB; XLVIL AN. 1068. 958
ei in omno regnnm Angliae misit. Gonventum esl A imperaiori Cpi.isiaiitiiiopolitano mililavil : c.iijns
aptid Sancltim WaJaricum, exspectalurque aura jussu pro slupro illustris femime leoni objectus est:
muliis diebus ad transfrctandum. Qna lardante ni- qui bclIiiKiniiudp Jaterum nisii suffocavil.
mis, ei populo GuiJlelmi murmurantc, jussit corpus 1067. Obiil sanclus Theobaldiis in. Yinceqtia Ve-
Sancti Walarici foras" efferri pro veiito posiulando. netiic urbe incliisiis. Multi tisqtie ad 7 niillia Iliero-
Mox prosper ventus carbasa implevit, Haslingis ap- solymam oraiitli voto peientes ab Arabibns in Para-
jmJeruni. In egressunavis pede lapsus, audivit ao sceve in quodam castello obsessi sunt, et tot pccisi
clainari sibi a proximo milite. Tenes Angliam co- aut vulnerali, ut de 7 millibns eleo amplius, vix
mes rex fnlurus. Aroldus revertens a bello, quo duo millia reversi siiii. Cono, qui et Conradus,...pri-
regem JNoricorum vieeral; misit exploratores. Qui nviceriiis Colonieiisis ab imperalor.e Henrico atl
intrar castra deprebensi, -jussi sunl-ab Willelnio siiscipiciiduni arcliiepiscopaiiira Trevererisem iiiis-
circnriidiici per tentoria, et mox large pasii ad SIIS,capitur a cotnite Treverorjiin Deodericp, et a
Dominum sunm incolumes remilii. Redetinles nnn- satellitibus ejus in sijyam ductus, de rupc terlio
liant dticis magnificam confulenliam, el addtinl, praecipitatnr, el atlhnc illaesus gladio transverbera-
pene omnes in exerciiu illo preslvyteros videri; lur. Corpus ejns silvae foliis oblegitur; quod a
qnia scilicet lotam faciem citm iitioque Iabio rasam qiiodam rustico invcnlum atl villam defertiir et sc^
liabeiit. Angli eivim siiperius labrum pilis incessan- pelitur. lnde a Deodcrico Viriliinensi episcopo
tcr fliicluanlibus inlriisiim dimillunt. Willeinius Iransportalum ad Tolegium rooiiasterium, muliis
lcgatum monacliiim niisit, tria ferenlem, ul scilicet siaiinv miraculis a Deo glorificatur. His temporibus
Aloltltis vel regno secunduhi conditiones discede- Belvacensis civitas suo deslilUia autisiiie, Guido
rei, vcl sub eo regnarel; vel cerle specianle utro* decanus custos Ecclesite Sancli Qiiinlini Yironiaih
que exercilu, gladio rem ventilaret. Aroldus lega- densis, el archidiacoiius Laudiinensjs constiluitnr
lum nec responso tlignaliis turbide abegit. Hlarn Relvacensium episcopus, el a Gervasio Reincnsi
noclcii), IIt accepimus, Angli totam in cainibus el mclropolitano conseeralur. Qui graviter ferens ca-?
potibus insoronem duxerunl ; Norinanni autem rere se praeseniia Quiniini nvariyris, in ejus hoiiore
corifessioni, postea somno paruin vacanies, mane etinemoria aetlilicavU ecclesiamhaud ionge a ince-
Dominico corpori communicariiiit. Coriies arma nibus Bellovacae urbis. Roinae diipbiisde papaiu
poscit, et casu loricam inversam induii, roiHisiiis coHientlcntibus Maiiltuc synotltis coIligiUvr, et inc^
tumulttianlibus. Q.ncincasum risn corrigcns : «Yer- dianlc Annoifc Coloniensi archicpiscopo, Alcxauder
lelnr, inqnii, comitatusmeus in regmim, i Tuiic P sc de Siinonia puigans, in sede lipostolica confir-
cantilena de Rollando inchOaia, piaelium comniis^ mattir; Gadelo vero ut Simoniacus fepudiaiur.
sumest; pugnaiuni est ulrinquc acriter. Fossaluhi 1068. JOASNES in Policratico. Rex Witleliriiis as
quoddam praeniptiim Angli fugientes nolo sibi coin- suinpto diademate et pace composita, legatosmisit
pendio invaserunl; ul>i lol Normannos conculca- ad extcras ualiones, ut a piscelaris omnium domibus
vere, ul luinuio cadaveriiin plaiiiliem campi scqua- quidqnid magiiiftcum et mirificum videretur, afler-
rcnt. Aroldus a lpnge iclu sagillae ip cerebrp per-. rent. Non sic Caius Caesar, qni sumpluariae legis
cussiis inieriil, Jacenlis femtir unus inililum gladio insistcns vesligio^ doinuni civilem polius quani ini—:
proscindens ignpivviiiiaenolalus est a Willelmo, et peratoriam in inensa jiriiua Iribtis solemnibus ptil-
niiiitia pulsps. ldem Willelmus ea die dtscurrendo, nieutis sive ferculis siaiuil esse contenlam; tli.m
pugnando, borlando, tres equos fortissimos sub se lanicn bcllaria parcntelica pro necessitale aut di-
cpnfossos amisit. Susurrabant ei cuslodes corporis, gnitate personarum, aiu exeiccnda liberalitate, aut
utse a pcriculo subtraheret; sed perstilil usqtie in solcmnilale dici primis mensis licuerit iinmiscere.
noctem. Nihil sanguinis cx ejus corpore. Iractum Solcmnia pulmenta simi, qua: in omnes perirans.
est, quamvis niutlis japulis iinpcleiclur. Corpus eunt; (juse a Gra;cis catholica nnncupanlur. Peren-
Aroldi- malri repelenti sine prelio reroisit, licet illa jD tetica sunt, quae ex causa ncccssitatis aut tiibani-
per legatos mulla obiulerit, Die Natalis Doinini cp? laiis in praeceplam parlem aliqua raiione veniuni,
ronatus esl al) Alredo Eboraccnsi archiepiscopo, sic dicta, quoniam solemuibiis solent, intcrponi.
nolens hoc munus snscipere a Regando Canluar Rellaria dicunlur onvne genus mensae secunthe ;
riensi, quia non legitiiue lacius fuerai archicpisco- quonianv ibi soleni-apponi, qu:c piilchriora sunt el
pus. Vcxilliiin rcgiuin Aroldi Roroani niisil ad pa- delicaiiora. Dnde YABBO. Rellaria illa maxime incl-
pam; quod cral in horoinis pugnanlis figura, auro lila sun(, quae mellita. non sunt. Quod forte eo rc-
et lapidibus arte sumpiuosa coniexluin. Urbem ferri polest, quia iueijli gratiora sunt ea quae iic-
Exoniani rebellantem subegit levi negotio, parte cessitas appelil, quam quiB irrilaljo gulae invcnit.
ipuri nliro cadenie, et ingressum illi danie, quam SipEDEnius.Deodoriciis conies Treveroruin de inar
ilje auda.ciiis assilicrat, prolcsians homines irreve- lyrizaio Conone apiid Deujn el Jiomines rcus, ex-r
rentps dejiciendos Dei auxilio; qnia unus eoruni silialur ab imperatore,, el spscepia peregTinaiioue
supra niurum sians nudalo inguine aurenv sonitu ciintli Hierosolyinaiiv, qui I de co, ct de omnibiis
iufcrioris partis lurbavcrai in contenvptuniNorniah-. qui in coiniiaiu ej'us pergcbaiit, advcnerit.aiJluic
iiorum, Hujiis auteni ^rehli Harugar fraier claip ncscilur. Hinc Fiancis, hinc ^coiis Angliam iiupr
 969 HEUNANDI FRIGIDI MONTIS MONACHl 860
'
sahlibus Aiigli fanie consUmunltif, inulti eorunv A franco archiepiscopo dignanier assurrexil, profes-
btiihaiiis caf nibiis vesciiritiii'.'"'";"' "-.•'*•" suS se illud ihsighe reverentiae delulissenon hoiiori
1069. Giiido Belvacensis episcppus dtiolvus anhis -arcliiepiscopi, «ed ahiori magislri. .HicL.anfiaHCUS
fuerat archiepiscopus
jierfcclain dedlcavit ecclesiam in lionore advocaii exabbaie Cadpmensi facins
siii tQiiintiiii iivaftyris, iv Nbrias Ociobris. Fliirivviii- Carituariac. Atl hujusLanfranci niissam quidain ju-
biis glaciali rigore constriclis im.peraiOr Rcnriciis venis inoiiacbus legeral Evangelium : qni cuui pa-
ierrain Lutillanoruni ingressiis, -eos riirivia cavde ienani pontifici posi^Paler noster offerret, vidil cq-
jvVosiravit, iefrarri eortirij nimiiini "dervojiiilatus. -ram se quosdarii yulius ie(errimps irialignorum
1070. Gerardris dux MosellaritSruiivmofifur, et spiriluum : ad quonim aspecius perlerritus, ponti-
diix GodefiJihis.-Gifartlo succedil flliiis ejus Oderi- ftcem inter nvanus sacra ieiieni.em ulrisque brachiis
ciis, Gbde.friilP Godefridiis filiiis ejus. Goilcfridus -striclini aniplectitur, horribilitef clahians ei dicens:
gibbosiis corpore quitleiri exigtius, sed animo Pxb- Chrislus vincil, Chrislus tntperat. Conlerriti sunt
iniiis. Huiigari coritfa Saloinonein regem suuni re- Pmnes qui aderaht, e| porlatus est ilje a mililibus
belllorjenv liiediiaritur; sed terrore Herifici iiivpe- in cameram poniificis. Pbst nvissam convenilur in
raioris, ctijus sorbr riiipserat Salbmoni' fefrenaii-* capiiulo. Addtlciiur ille dicmoiie plenns fortiter
tur. "':' ,;" "' ligaius. Sermoiiem facii Laiifrancus de itlo, Ctjube(
1071. Godeffidus dux tilteriores Ffisoncs bello coninuiniler pro eo oraiionem fieri, Mox, ut videbar-
aggressus," ebs" peiie ad interriecloneiii deleti Tre- lur, sanns effectus est, et pro agehdis gratiis ad
veris in ecclesia Sartcli Paulini in crypta siiblerra- Sepulcriiin - saiicli: Dunsiani praeseniaius. Cumqtie
riea inveniiUi Cofpus ejiisdeiri saricfi Paulini, quae Compleiorium canraretur. siibilo ilie.raptus destallo
olliri a Piirygia; iibi exSulaveral, fepoiiatuiii, ibi a suo'accurril ad -priorem llenriciihi : qtiein ille
Felicfe episcbpb; cafehis ferfeis" fuerai suspensiini, staliin apprelieiideris; dtixit iri dormitbriuii), et
ci jiixta eiuii iriulta corpora saiiciOfiim.Ad dexte- nocienv irisomriem anle illiim tluxii. Media nocte
ram ejiis PaJrtVacius coiisul et p.atricius Trevero» exclaroan.s oinnes inquieiavit. Duclus eslad sepui-
ffiin : ad siriistfaiiv Tyrus, uniis de princijvibus cruiii saricli Diiustani niinium renitcns. Ubi cum
ThcbaeieJegibniS', Cummullis Thebieortun in eadem venissel, furere coepi1 , et in Christum Jnlinilas
urbe a Riciiovafo mariyrizatiis. Ail caput 7 scna- blasplieinias usqtie ad dicm evoinuit, Mane referlur
lores cjiisdeJri urbis, Maxcntius, CortstaiiUus , Cre- in doinnm inlirmorttm, ulii per mtilios dies criiciains
scciitiu*, JusliriiiSv Cl ires fratres, Leantler, et esl"iQuicunqueladeuiri accedebani, si criinen aiiquod
Alexaiitler, etSotber. Ad pedes Hormisda, Papirius, f liabebant, de qno npndura*"COnfessi eraht, publice
Consiaiis, Jovianus. Et cum multi aliiibi jacerent, dctegebat JIIos in ptcnis perpeluis sibi sociaudos,
iibrunVlantiiro nomina, et lempus*,eldiespassionis Unde nonnulli erubescenies pure confessi sunt.
aureic lillerie in parieie scrijiiae signabani : eosque Qni ciihv IlerunvJiJi se praesenlasseiit, quaerebiil qni
omnes passos fuisse sub RiciiPvaro dicebaiit. csseiit, et rinde venissent, et quomotlo lain subiio
J072, Balduino jiinibre Flandrensiuro comite t!e- loii esseiit, et stiam societatem aniisiSsent. PPslIucc
ftincto, Robertus frater ejus Flandrensium consen- cuin ppsilus esset iri.medib sanclarum reliquiaruin,
su coiitra Arniilfiiin fralrueiero suuih Flandrias oc- exsiliens cum lecto iri qubjacebat, volebat Itigere
ciipat. Arnulfus autertv cum Philippo Francorum saiicios: ciimqneTllic reiinereiur, d;cmoii per ven-
rege occurril patruo suo Rotverlo, •et pugna con-. (rem ejus lanqiiam catus parvultis currebai, nunc
seria Arriulfus perimiiur, Philippus rex fuga libe- vcrsus os, niinc versus inferiora, quaerens exitum,
yatur : ei multis bccisis, bihc Ricliildis iriaier Ar- Gurivquc Jratres reficefent, fratcr qui relictus er3t
iiulphi, illinc Robertus capilur; et altero pro altero acl ciistodieiidum euivi, nViillum devOlus erga san-t
relaxato, bellum inler eos vario eveniu protraliilur. ctiini Diinslanuin, contisiis de Oei adjiitorio accepil
1073. ln hoc aniio duobusJriagHis annis a 15 an- crucem, quam sanctus Dnnsianus solebat faccre
po Tibcrii revolutis, omiiiasecunduin cursuni solis p. p poriari anfe ;se more arcliiepiscopi, et pbsuit eanv
rl liinoe concordant illi anno, qiio baplizalus cst super daemoniacurir, clamans cunv lacrymis : San-
Doiviinus, id cstoctavo idtis Januarii; die Dominico cte Duiislaiie, siiccurrc. Mox dtempn exiil. Tune
Epijihahiii!, Jniliuh) jejhnii ejils in u feiia, tenialio aeger levatis PCuIis iu cceium, ei perfusus iacrymis,
ejus xv KalendaS Martii, in vi feria. Dubbus fratri- ait '.:«Gralias tibi ago, sanclo Paier Dunstane, el
bus Riissoniro regibus de regiio cbriieiidentibus, tibi, frater dileciissivne, -quia tuisiiicriiis", sanclis-.
alter eoriiin a consoriio fegni piitsus.interpellat sinve donvinc, et luacharitaiiva prece, frater cha-
Hciiriciiiii impeiaioreni, se et regiltini Russoruin ei fissime, liberatus siiiii ab liosle. i Post ha;c Bajo-
submillens, si ejiis auxilio regiiOTesliinereiiir; sed casehsis episcopus, qtii eral cprivesCanliae^ movit
id frusira ftiit.-quia gravissiuia iirimperio Roinano quasdam calumhias adversus Lanfranciinv s.uper
orta tlissehsio nioriebai, inagis sua tueri qifam alic- lerras et cbnsueilidines EccJesioe Cantriariensis.
pa acquirere. Saxones1etiim lnultrS et niagnis iiiju- Gumqiie adessel dics placiti, LanfrancuS sollicite
riis et iiijtisiitiis ab iinperatore aflecti conlra eunv invocavil sanctum Durislanum. Ea noele asiilii ei
febellaiit • ad quos dcbellandos imperalor inslanter sanclus in vis.u,-dicens': • Lanfrance, ne tristeris,
conlcndit. Aiexarider papa venienli Rojnam Laij- ego libi adcip, et si il_Io§upn viceris, scias me non
$&i CHRONICON.— LIB. XLVIl. AN. 1074. 962
esse, q\>itecum loqiior.i.Sic faclum est. Lanjraiico A gladio, et jam provinciam islam spissus et nebulo-
in crastinuiii bnmia. quaeobjiciebautur, ciinctis siu- sus aer circuinvolat, Fugiamus eigo qnanxocius. i
pentibiis, anii.ihilaiite. Ilisdiclis, inlroienlcs diversorium, ad curam corpoii
1674. SIGEBERTUS. HiidebrandUs archidiaconus assedcre, continuoqiie riapibus appositis exortns est
Romanoruin fil papa cenlesinius sexagesiinus pri- in donio luclus, jihiribus ex familia subilo exstin-
mus Gregorius Yll, et setlit aniios 12, mcnsem ctis. Qua pestc per vicinas aedes grasSanlc, iiiox
uiium, dies 3, GUILLELMUS. Hic Ilililebrantlus, ut asccnsis mulis diffugcrunl. Idein archidiaconus in
audiyi a quodam, qtii hoc audierat referre abbalem Gallia consetlerat in concilio vice papa1; ibi plures
Cluniaci Hugonero, cogitationes alioruin propbelico episcopi per Simoniam, quoruin uniis bnjus crimi-
mentis inluilu nuntiabal, quem ideo papa Alcxan- nis iiisimnlaius iinllis tesiibus argui, nullis argti-
def cancellis aposiolicorum praefecerai; pro.cnjii.s incnlis poterat confulari, ila diccndi arte callebat.
officii iniuitu Hildebrandus lanquam cancellariiis Tunc architliaconus : < Cesset hnmanum cloqnium,
circiiibal provincias, ut perperam ac.la coirigerei. prodiicaiiiroraculum divinjim. Certum esiquod epi-
Die quadain cum equitarei cuin niulia turba obse- scopalis graiia Spiiilussancti tlonuin cst; elquisquis
queiiiiuin, abbas Ilugo in extreino aginiiic cuiii suis episcopalum merealur, donum sancii Spirilus conv-
monachis proscqiiebaniur. Yisoque eminus tanlp - parari posse pecunia opinalur. Coram nobis crgo
viri honore, coepit cogilare in animo suo, unde es- qui juriicio Spiritus sancii congregali sumus, dicat
sel lanlus bonor boinuiicioni exsilis staturae, despt- isle : Cloria Palri, el Filio, el Spiritui sancto. QnotJ
cabilis parenlclav: prbcul dubio lioc ex superbia ei si exprcsse ct sinc iiliibalione dixcrit, constabit
accidere, qiiod lol obambiilalores liaberel. Vix hoc apud me, iion esse illutii Simoniactim, i Accejvit
mente versaral, cum arcbidiaconus, reflexo equo, illc libens hanc condilioncin, nihil minus ratus,
et calcaribus concitato, a lbnge clanvans, ct abba- quam hoc tlicere. Et certe Gloria. Patri et Filio ex
tenv advocans : t Tutu, inquil, male cogilasti. Non inlegro prolulil; sed in Spirilii sanclo haesil.Susci-
enim mihi lianc gloriam, si gloria dici potest, quae talo cunctorum sirepim nullo conatu vei tuuc
cito transii, velJnvpiUo, vpl imputari yplo, sed bea- vel deinceps lota vila sua Spiriliini sanctuin nomi
lis aposlolis, quoruni privilegio niihi exhibetur. > nare potuit. Hunc dcjcctuin ab episcopatu abbas
Erubesccus abbas, hoc solum rcspondil : i Quaesp, praedictus pro leslimonio iniraculi sacpesccuuvdu-
domine,quomodonosiiCogitaiioiiem roeam? >—t Ab xil. Hic Gregorins excomnvuiiicavit omncs electos,
ore, inijuit, tuoquasi perfistulas ad aures meas pro- qui investiluram Ecclesiarum de roanu laici accipe-
duclus esl.i Item Eccfesiaiu aliquando siinuringress 1 2 rent.
abbas ei arcliidiaconns, ul orarcnl, coulinualis ct SICEBERTUS (42). bregorius papa, ceienrata syno-
juriclis latcribns prosiraii devotius orarunl: lunc do, Simoniacos aiialhcroatizal, uxoralos sacertlolcs
respexil arcliidiaconus abbalem inrbulenio riclu a divino oflicio reniovel, eflaicis missam eorum au-
infrendcns. Abbas foras.egressus causam comnvolio- dire iiuerdicii, novo excmplo, ei ul niuhis visum
nis inqiiisivii. Ctii itle : t Si nie amare yis, cave ne esi, inconsidcrato judicio, conlra sanclornm Patruin
ulicriiis hac me iiijnria expungas. Domiim, cnim senleniiain, qui scripseruiu, quotl sacraniem.i, quav
mcus Jcsns, speciosus ilie jiraefiliis homimim (Psql. in Ecclesia (iuni, baptismiis, chrisma, corpifs et
XLIV)postuiaiionibus meis visibiliier aslabat, inien- sanguis Christi, Spirilti sancto latenter operante,
dens diclis, et sereiiis favens ocuiis. Sedoraiiouis eornindem sacramcnlorum effcctum seil per bonos
lu;c addiclns violenlia, me deseruit, ad le conver- seu per malos intra Ecclesiam Dei dispensanlui',
sus. Puto esse genus injiiriie, amico cripere auelo- lum quia Spiritus sanetus inystice illa viyifiCat, nec
rem salulis suse. Prseterea noveris nioiialilaiem bonoruin meritis tlispeiisaioruin anipiiflcantnr, ncfi
homin>iin, el huie loco imininere excidiiim. Vidi nialoruin peccaiis aileniianiur. Ilnrie cst : Hic est,
euim anselura Dei slanlem sujiei altare eyagiriaio ) qtii baptizat (Joan. i). Similrter hic est, oui conse-

(42) Si quae Videntiir iii nosiro aucforc pontlii-. Bellar. cit. contra cahnnnias Sigeherti scripsit
cibus quibusdam injuriosa, maxiine llildcbrandp, ' saiiclus Anselmus in epistola ad Giiitlelmuiriabba-
seu Gregorio VII,illa sunl Sigeberlo ascribcnda, imO tein, qnae cst numero ociava, ubi sic ait: i De
sunl ipsa Sigeberti verba, qui huic poniilici inleii- presbyieris qni se apeiie rcproba libidinis conver-
sus fuii, fovens partes imperaioris, quo cuin poii- saiione Deo repiobabiles exhibenl, pirinino'.teiicn-
lifici Gregorio summae iuiiniciiiae fuerunt. De hoc duin esl qiiod apostolica providenlia ecclesiastico
SigeberlO cardin. Bellar. Jib. De scriptoribus eccle- . jusloque rigore constiluii. Neuipe ivullaleiius con-
siaslicis : < bigebeiius, inquit, in sua Ciironologia venit, iit ibi irrevereiiter .a«ieul, ubi perliiiaciicr
iuiquior fuit Gregorio Yil, <>bstudium erga impera- aperta ct iinpudenii libidine fcienies, Dei el sancio-
lorein; qua de c.ausa non pauca inciuilus csl, et runi piohibiiionein cpnieinnendb, sacris allaribn»
obiium ipsius Gregorj'.i IpSe deserviuni; imo non deserviuni, sed qiiaiiium atl
praesertim cuni narrai 1074
Sigebeiius ad aiinuui ait a Gregorio VII pro- ipsos, commactilant: nbn quo quis ea qnxlraciant
bibitos luisse uxoratos sacerdotes divina oJIiciace- contemnenda, seti (ractanies exsecrandos exisii-
lebrare, novo exenip.Sp. el incpnsideraio. Quae eliani nvel: ni qtii Dei el angelbrum praeseiiiiam non re-
verba relcrt llelinaiidijs, nec ea damnai. Al quale vereiUur, vel bominum Tlelesialioiie repulsi, sacn»
crimenesi hoc? Quis hodie ferrel hujusiiiodi Sa- contaminare dcsislaiit. i — Vide.qnaead hunc lociiii»
cerdoies asiare altari, et divina bflicia celebrare? . Sigebcni adiioiaviiiius, Pairologiai t. CliX, cpl.-H7f
Ideo eiianv in de.ensionei» Gregorii papa, ut ait 218, 221. EBIT. -
963 HELIMANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 904
crai. Ex qua re fam grave scandalum ortum est, ul 1A'passionis Domirii : ei per lianc consequcntiam so-
iinllius haeresis lempore sancla EccJesia graviori laris et luilari, curstis concordantem Evangelicae
scbismale divisa sit ; bis pro -justitia,-illis contra verilali, Djonysiusposuil Nativitatem Cbristi viginli
jtislitiam ageulibus; a.liis a Simonia non decliiian- et uiib anrip farjlius quahv debuit.
libns, aliis nolani avariliae bonesto nomine prcete- 1077. Henricus irivperatbr coacib "Wormati« cori-
Xenlibus; duinque se gralis dare jaclant, sub clia- cilio criiscoporiim 34 et nvullorum primalum rCgili,
fitatis nomine vendiint. Et ul.de Monlanis dicit dccerni jubet.omnia decreia et facia ilildebrandi papae
Eusebius, sub nomiiie oblaiionuin artificiosius uiu- irrita essedcbere, ibiqne onmes, pfsier paucos, HiU
nera accipiuni. Porro coiirmculiam paucis lenfiiiii- debraridtim abjurant, cumque papaiu abdicaiidum
bus, aliquibus eam modo eausaquaestus ac jactan- esse jutlicant. Hildebraridtis econtfa iinperatbrem
liae siroulanlibus, multis inconlineniiam perjnrio, cVcomliniiiical, ul priinalcs h-gui, quasi jnsta e\
aut mullipiici adnltcrio cumulantibiis. Ad baec hac caiisa. excomiHUnicatb rcgi contradicant. Domiiiica
oppof tuniiaie laicis insHrgentibns cont ra sacros or- in Palmis circa hprarii sexlara sefeiio coslo stella
dines, ei se ab onini Ecclesise subjectione excutieii- apparuii. Principibiis Saxoniini, qui in dedilioneiri
libus, laici sacra mysleria lemeranl, et de liis iir.jieraioris erant retaxaiis, per eosdera qtiibus
dispiiiantes infantes baptizant, sordido biiinore "' coiiimissi fueranl, Saxones insiiiictu Uil.lebrandi
nonnnnquam pro sacro oleoef chrismale utenies. In papae Tebellant. tpse papa oCcurrens imperalori iu
exlreinoviiaiyiaticuniDominicuro.elusilatumEccIe- Longbbardia, sub faisa eunj spe absolvit. Om-
sise obsequiuro sepitlttirae a presbyleris conjugatis nes eniro qni prius llildcbrandtim ahjuravefarii,
accipere parvipendunt; dccimus presbyleris depu- perjuriiim perjufio cumulanles, imperatorem abju-
tatas igni crenianl, cl nt in tino caslera perpentlas, rant, et Rodulphum fegeirt Burguiuliae supbr se
laici corpus Domini a conjugaiis presbyteris conse- regem staiiuuil, coroiia ci a jvapa njssa, cui cral
crattim saepe pedibus cpnculcayeriint, et sangui- inscripluiri :
iicra Donvini in aliari effuderiinl, et nnilia lalia Petrq dedit Pelro^Pelrutdiadttha Rbdulpho.
contra jus el fas gesta in Ecclesia sunt : ei hac oc- Ilutic Sigefridtis arcliiepiscopuS Magunti* in regem
casione muliipseiidomagisiri exsiirgcnlcs in Ecclc- benedixil, cl facla a Magiinlinis sedilione contra
sia, prpfanis novitatibus plebeni ab Ecclesiae disci- cos, RbduJpJius cum arcliiepiscopo npetu aufngii.
jilina aveiiiint. llililebranilns papa omiies adversanles impefatori
1075. Heiiriciis imperator Saxones gravissinio nbsolvii ab infldeliiate el perjnrio. Imperator,- Al-
prailio vincii, eosque iterata expeditione perurgcns, Q , piuin adilibus contia se inunilis, uliiqne eOruin in-
cunctps eprii.ni principes, episcopos, duces, coniiies, sidias friislratus, pef Aquileiam venil Ralisppnain,
caeieiosqne potenies ad dediiionenv coegit. Hungari cl Rodiilpliijnv ariorsus, euin fngere conipnlil, et
conira imperatorem rebellant, regemque suiiin Sa- heriila. exjveililipiieSueviaii) depopulalur. (1078.)
loinonem regno deiurbaluro sub diulurna cusiodia Ilciiricus impeiaior Sueviain dcpopulatus casiella
c-xcrutianl. (l076.)Grcgoriuspapa toInsinUenii • ffangil, pmnia vasiando inimicis suis formidinem,
cuni iraperalorera inveliitur, et qiioscunque poiest, aniicls addit foriitijdinero ; el niulios, qui exdespe-
ab ep. scripiis ei verbis avertit: animura eliain ratioue-refurii a se defeceraivt, ad se retraliil. llcr-
Agnefis inairis ipsius impcraioiis ab co alienat. Si- mamius cpiscopiis Hildebrando pnpas ad animain
carins iu Fiisonia Godcfriduiii duccni periinit. Bal- coiifcederatur, acper hoc impcraiori rebellis urbe
duiiriis puer frater Arnujli occisi ad Davengiuin Meicnsi pcllitur. Ab hoc leinpore coepit rcflorere in
bellavii conlra excrcitum palrui sui Robcrli: quein Ecclcsia B. Qninliiii Belvacensis ordt) canonicus,
pugnarido devicil, Magiuim gelu.el glacies validis- jiriinuiii ab aposiolis, posica a B. Augiislinoepisco-
sima a Kalendis Novenibris usquc ad inediiiro Apri- po regiilaritcr instiiulus, sub inagisiro lvone vene
lis. Hoc anno, qui esi 15 aunus novi cycli decemno- rabili cjiisdem ecclesiae praeposito, postea episcopo
vciinalis in repeiilb magno anno Dionysii, duobus D Carnpiensi, IIqc.leiiip.ore Pelrus Damianus scripsit
niagriis annis a passibne lioiiiiriiirevoluiis, omnSa ad papam Ilililcbrantlum, reddcns ralionem, cur
qtuc ad cursuin solis el luna! speClaiU, anhe Doroi- cpiscopaluin diuiiserit.
nica: passionis concortlanl. Uiide apparet quod Erafenim vir reljgione pl sapientia npminatissi-
Dionysius non recie annos Domini cyclo sno aiine- nvus.Qiii qiiacriatiiibi iiarrat, quae iu hoc loco expen-
xuii. Quia ab aiino Doniini S52 cycluiii siiiiin ordiltis dendadecrevi: i Quia, inqiiit, reftttavi ecclesiasii-
est. Nimirum ipse inlenriit ipsum ijatuln fuisse ciiiii rcgiiiicri, ceii.iurii annoruri) jioenitcntia inihi
aniio 2 prioris ifiagni : ac pCr libc bic aniiiis anno injuncta ,esl, secuiiduiri remedia feguiae nvonasje-
Doiiiinicacpassionis concordal : sjc debel esse ina- rioriini(45). 1 Porfe detalibus remediis loquilurbic,
gni cycli annus non 13, sed 32, quia is full annus de qiialibus, ubi dicit: i Dominicus, inquit, lorica

(45) Npta Bellarhiirium \\b. Deiicriploribiis EccL, • imposiia a"Giegbfip Ylfpapa; ohiif eriiin Petrns (Da-
uln rie Pelro Damiani agil, cjiisque nioiicin anno miani) antcquam Gfegpriiis Yll-ppntifex cligereiur.
1072, cpnsignai, haec coiiseqiieiiter noiare. i Ex Yefuro non labula esl, sed ccrla historia, (jiuca nosfjo
quoiiiiquii, refcllitur fabula Helinandi et Viricentii llelinando refertiir. Yerba enim ipsa Peiri D.iniiani,
Rellovaceiisis, de pocniienlia ccnium auiiorum iili quae et iii ejus ojieribus ediiis leguntur, exscripsit
965 CHRONICON.~ LIB. XLYII. AN. 1078. 966
ferrea veslilus erat ad camem, dnobusque circn-'. A ciime ei plebes addtinlur in beneliciis ssDcularibus.
lis ferreis cinclus in corpore, et duobus per armos Quaeliberaliias pessima et egenlibus adimil, untle
brachiorum. Hic armata scopis utraque; inanu, vivant; ei dicecesaneos deterrel, ul deciinas non
dtiodecim psalleria veslibus exutus, iotuin noctein persolvanl; illos occidens in corpore, islos in
ducens pervigilem, cuin die allera persolvil, et de anima. Florcnlinae civitaiisepiscopus ludo scliac-
tenio decimo usque ad Beati quorum.t Hujus viri corum prxfuit. Queni ego incfepans atlliuc cpisco-
exemplo mos inolevil in iipslris partibus, ut non pus, injunxi ei, ut percurreret tria psalleria, ac 12
soluro viri, sed et nobiles mulieres hujus purgalo- pauperum pedes lavaret, et eos reflcerel. el singn-
rii genus iiiliiaiiler arriperent. Nam relicla Te- lis singulos denarios darel; ut manibus ablueret,
ihaldi, niulier magiii generis, el ir.agnae dignilatis quod nianibus polluerat. llujus lemporis quosdam
retulit nvihi, se per praeflxam liujus disciplinae re- casus mirabiles, quos idem Petrus Damianiis spar-
gulani centuin aniioruiii poeiiitentiam peregisse, sim in Iibris suis narrat, hic inserere dignuin
tribus disciplinarum millibuspro uno anno compu- duxi. Dux Yenetiav ConslaiUinopoiitanae urbis ha-
tatis. Talis igilur cciiluin aiinontiii poenilentia ilti bebat uxorcm, qttx tain tenere el tam delicale vi-
injunctacst; quia cpiscopaiuin diiniserat amore . vebat, et tam arliflciosa voluplate se mulcebat, ut
religionis, cuin esset valde itlonens Ecclcsiac regi-..'. sc communibus aquis dedignaretur abluere; sed
niiui. Scd ipse ralioncm reddens, mullos sanclds ejus servi de rnre coeli undiquc collecto Iaborio-
anie se hpc idem dicil fecisse Vaierius, inquit, SIIIIIei balneum praeparabant. Cibos suos non lan-
Hipjionensis Augustinuiu sibi successorein consli- gebal; sed ab eunuchis ejus alimenta quaeque mi-
luit. Lucidius Evodensis imminente obilu ad cce- nuiius concidebantur in frustula : qure mox illa
nobium convolavil: cui, ut ail Gregorins in Re- . quibusdam fuscinuiis nurcis el bidentibus ori suo
gistro, bealus Andreas apparuil, et lioram obilus liguriens adhibebat. Cubiculum ejiis lol aiomalibus
nnniiavit. Adelberlus Veniensis episcopus mona-. el thyriiiamatibus redolebal, nt ctiam dictu fctidiini
chum induens mariyrii paimam inveuire promer.uit. sil, ct audilu incredibile. Sed dtiln adhuc viveret,
liem qtiidaro sancius poenitens episcopatu diraisso vibrato super cani judicii nvucrone eorpns ejus
landem ab angelo visitatur, et jubetur ad episco- . onvne compulriiil, ita ut lolum ciibiculuiii iniolera-
patum redire, sed noluit; donec admonenle eodem_- bili felore conipleret; nullusqiie illaro ferre poitiil,
angelo beatus Remigius celeriter advcnil, qui hoc non cosmeta, non servulus. Yix uiia sola ancilb
ei imperavit, el luncpriino obedivit. Et infra : Me- iion sine specierum redolentiuro auxilio in ejus
lius est, pondus . abjicere, (|uaro cum dctriinento r, , servitio remansii; quae tamen raptim acccdens,
Domini, cujns servus suiii, frariis cer-vicibus inier- ciirsim reccdebat. Diuiius hoc Jangitore decocta, et
ire. Unde scripium est. Quare non dedisti pecu- inisefabiJitcr cruciata, amicis quoque hclantibus
niam meam ad mensam, el ego venient exegitsent ,.. diem clausii extreinuni. Hnic illud potesl aplari.
cum usurit utique quod meum.ett ?(Lne. xix.) Idest, Quantum se exaltavit, elin deliciis fuit; tamen date
inquit llieronymus, dcjiosuisses ad altare, quod illi tormentum el luclum (Apoc. xvm). Ei rursus ;
ferre ncn poleras. Dum eniin ln ignavus iicgoliator Polentes potenter lormenta palientur, et forlioribus
tlenariuin fenes, alicrius locuin, qui pccmiiam thi- forlit intlat crucialio (Sap. vi).
plicare poterat, occupasii. Noniie apud quosdam . Sopliia fuit duorum marcliioiium IJgozonis soror,
cjviscoposquotidie regales epukc, quotidie appara- cl Raineri fllia. Haec diim sana essel el incolumis,
lus, quolidie nuptiale conviviuin? el unde refrige- . peliit abbaleni Sancli Cbristopliori, ut sihi scpiiltu-
rare debnerant iiidigcnles, rccreanl niililes, el ad , rani in eodeni monastcrio pararel. Qnb reniteiue,
corniii niensain deliciis alflucnlibus alieni ruclaut: ci illam delilare dicente, illa taroen, Jicet dillicile,
ctiro illi, quornm esl lota subslautia foras exclusi, iinpetravit. Faclum est ergo sepulcrum ejus in
famis inopia contabescuni : et qnod diabolicaro vi- . clauslro nionacboiiim. Quod illa mox ut ingressa
detur aequare malitiam, pncdiis in inililia profliga- D 1 conspexil, nescio qoo Dei judicio a>gritudinem in-
tis, omnique possessione terrarum, insupcr et de- curril; el paulo pesl abortiit et obiil, ct ibidein se-

Ilelinandtis. Qtiia, inqnit, refulavi ccclesiasliciim
regimen (id est quia meum episcopaium dimisi),
cenlum annoriiin pccnileiuia mihi injtincia esl, se-
ciinduin reniedia regnlae monasteriorum. i Yerba
siinl noii lielinainli, sed Petri Damiaui ad Hilde-
brandum. Al non dicil Pelrus, ncc ilem Hclinan-
dtis, poenileiitianv illain fuisse ab ipso Hildebranilo
iiijiiiictain, imo ojiposilum inmiit, ciim el hoc scri-
bal, qnasi illi miiins noliiin. Deinde potuit iinponi
pgenileiuia illa ab lliltlebrando, laiiquanv pontilicis
legato qno miinere ante poiilificaluin Jiiiigebaliir. "
Dices.narrat PetruS illani poeiiileiitiainHildebraiido
ponlilici; et lamen obierat antequam llildebran-
dus fieret ponlifex. Respondeo, narral eam lliltle-
brando qui fuil postca pontifex, non qui iiinc esset.
Quod si Helinandus putavit illum lunc ponlilicem
fuisse, erravit soium in circunislatilia aclionis il-
lius, quam referi, nec propierca fabula esl poeni-
tenlia illa JOOannoruin Pelro imposila. Quacjiueui-
tcntia quoinotlo implerctur eliam a delicaiis el no-
bilibus fcniiuis, viric apud cumdcm Peirum in ipsa
cpisiola ad llildebranilum. Sed advcrie iiullaiii
iiiciilioncm aputl hiinc noslrum auctorem lieri pon-
titicis fcininae, seu papisiae Joannae, quia fabula illa
nouduui eral fabricala : sed nec dpcloris Parisieu-
sis qni c feretro capui erexerit, ciim oratipncs pro
co iioriiliim tiiinulalo (iereiii in ecclesia. Quae aciio
lam memorabilis si ei ct Sigeberto nota fuit, ini-
runi valile esi ab eis fuissc prajleruiissam; iguo-
tam auicin eisfuisse, niagis niiranduiii.
867 HELINANDlFRIGIDI MONTIS MONACHl S6g
pulfaesl Ciijns tiiniuliis cum csset gypseus, el arte A haec cuni obesns esset corpore, et robusiior soliio
r-.enienlariorum sludiosissime communitns, tantam vidcretiir, coepil obslinale deposcere, ul ad suunv
lainen iJluviem per coiilinutiin circilcf annniii monasieriuii) reverierelnr, suadenie hoc tiiabolo,
exhalavil; ul fratres in lola illa medielaie clauslri Ut postea paluit. Nam mox ut nvonasieriiiro petiit,
morari non sinerel. Onuiis enim caro qtianlo icne- cum aliqtio alio nvonacho dierunv malorum selie,
rins el mollius eriiicalur, tanlo delerius in pntretli- lilteris aequeperiio alqne librario, inceslum incur-
nem vertiiur. Qnidain inonachus dum frixiiras rilj et segritudine roox irrueiite decnbuii, ei non
quastiain in refeclorium deferret in vasculo, pfti- iniilto posl confessus et coiifusus deccssii. Quidam
rieriie gula mox iiuaro in os projiciens furiivc com- i inoiiachus Faventinae civiiatis afdere fecil aquam
edit. Moxquc tanliis enm libiriinis ardor invasit, in lampade pro oleo ; el postea inluxiirianv incidit,
Ut qUod Hunqu.ini ante feceral, nulla se raiione et piiblice virgis Cicsus, turjviier decalvatus est.
comprimeret, donep propriis manibns semen ejice- Ejusdcm civiiatis presbjTero angelus Doniini ex
ret. Sic post bticcellairi inlroivit in euin Salanas. consueludine adveniehat, el sacramcntuin Doininici
ln monasierio Beaii Yincentii non pfocul a vnoiia- corporis dc offerciuis manibus asstimebat, vitlentc
sterio.quod dicilur Peira Pertusai consiiuilo, regu- prihcipe.Tanilem idem presbyter in ltixuriam inci-
lare coiistitueraimis edicium,'ut in Quadragesima B dit, ei eccC angelus Domihi eo offerenle, ulconsiie-
per iiiduuin nonnisi nvodicuin panis cum aqua verat, venit, et iiispeclaiileprincipe spongiain iiri-
omnes suinerent, nulla verba proferrent nec hve- plelaii) aqna snper capul ejus expressit; omnesqud
lioiicnj, nec oraiioiiein in audientia, nudis pedibns sordes atque squalores.qiiosex corppre illius ante
ihccdcrent: expleto Psalierio lniilua se scopafiim conlraxerai, membris ejus oinnibiis ilerum supcr*
castigatione qnoiiriie purgarent. Ilanc rcgulam qiti- fndii. ObslupcsctTis princeps secreie presbyteruni
dani fraler edendo violavil, qui peritus er.il scri- adiiioniiii: qhi primo negans, poslea confessus est,
beiidi, notanrit, tornaridi, fabrlcandi, Aiigur, ceno- sc praeterila nocte in quadam cubicularia ejus cor-
'
batcs, thedicus, ntagus, oinnia hovcrat. Meriia ruisse. Duo viri dc primoribns. ejusdem civilalis
Quadragesima ille crasSus el hiiidus el obesiis rc- fuidam diacono siinul apparuere per visum, qiti
jienle infirmaius esl. Autlicram auicm illuiri pro ferreis casulis in motltim sacerdolum laloienus vi-
peccatis suis a inissarum celcbraiione sequestra- debaniur induli. Percuncianle illo, el dkenlet
luin. Super qua recum admouui, sed hoc negavii: ulrum vos qui in illa vita eslis, jiigitcr Dominuui
secunda die corpus Doriiiiiicuro sCdens iu leclo bcnediciiis , respondcrunt: <Nos qui apud inferos
anxius a me flagitabat. CUmque abbas euni super aeicrno igiic cruciMiiur, uunquam benedicimus Dc»
hoc corripcret, qui praesens hobiscum astabat, pro " nvinuni. » Quidain princeps Salernitanns, cum
eo scilicel quod nnlla signa moriis in eo appaie-- quadanv die prospexissel de monte Vesuvioflanimas
lenl; ille nihiloriviiius perstilit, el sacerdote jam erumpere, proiiuus ail: t Procul dubio aliquis
cum sacraihentb aslaute, applicans ad se uniiin de sceleratus dives in proximo moriluriis esl, cl in
iralribus, nescio quori grave pcccaium ei insusur- infernum desceiisurus. i Esl enim talis consueludo
ravii in aurem ; qui auoniius et nesciens quam ei in illis partibus ut, iniminenlc morte divitis re-
pienitentiam injtiiigerel, tandcni 15 annospoeni- probi,nions ille flaramas evonial jiiceas et siilphu-
lentix ei injunxil. Moxque ille ut corpns Doniini reas. llis diciis, supervenienie proxima nocic, dum
suscepil, ani.nam cumfelle siniul evoiuuil. Quod-fcl ideni princeps seciirus cum meretricc conciimbe-
usqiie ad sepulturam llueic noii ccssavil. ln prae- rct, expiravil: quem illa, ui postea referebal, quid
fato Uionaslcrio slaiulum eral, el per Iriemiium cbnligissel ignorans, durius perlulit, el vix landcm
jam servalum, ul hbris caivonicis beat;e Mariav ase non hoihinem, sed cadaver projccit. Qiiidam
sempef virginis oflicia dicerenliir : dc quo ccepit prcsbyter Neapolilanus volens certius quod non
niurimir.ire mouachus qiiidam, nomine Gozo, re- licebal addisccre, illuc ubi gelieniiale baraihrum
|ifobae vilac, sed dicacis cl accuratae facundiae , n fervenliuseruciabal, propinquarcpraesumpsit; post
cl obiinuil per quacsiioties suas, iiihone bcataj Vir- • missarum soleinnia infulaius qtiasi armatus proce-
ginis amplius non dicerentur. Moxiniiumeraeadver- dens. Scd dum nlira quam solebant homines leme-
siiates adversus idcm iiionasierium cxorUe suiit, rarins scrulaior acccssit, redire noivvalens, postea
dcpraedaliones, rapinae, cbnflagraUones, scrvoiinn non comparuit. Alius presbyier inairero suain Be-
et fainiliariuni ejusdcm loci Inlcitlalio. Jtur ad im- neventi aegroiantem relitptii. Qui dum perdiiccret
peralorcm Teulonicmn , sed frustra. Yenitur atl donviniim suum per fincs Ncapolis, extindanliljtis
iiie;dicoeis hacc acciriisse, quia niairem pacis :i se flamnvis intendens, audivit clniiiorenv,quem inalris
projcceranl: el mox in lerrani prostrali nuniii, tli- suae esse cognovjl. Nolavit lioi'am, et luiic compe-
curit se nunquam de cactero.laudes beatae Virginis rit inalrero suam Pbiisse.
oriiisshros. Sic in brevi postea pacein rectiperaitl. Qtiidam clericus ciun pellice sua per qninqiien-
.Monachus quidam nobis cohabitalurus colucsil, iiiiini"Iuxurians, inccnsa tirbe fPrluito inceiidio,
ctper oclo annos nobiscum mansit, caste ct lauda- siniul in tina domo cpmbuslus invenliis esl. Quidanl
biliuir Juxta fratrUro teslimpiiiuiii; et nobis mnlta prcsbylcr conversionem proiniltens, et differcns,
volumina scripsil, Eral enim peritus seribcndu Posi in parvo fluviolo de cquo cccidit, el submersus est»
 9G9 . CHRONICON.--LtB. XLYH. AN, 1078. 970
Joarines CommlcJensis episcopus pofcunv viduse A qtiia monaslerium dimisi,et uxpreip siccepi.. i Et
iibslulit, 'ptofavil illa, nbn eslexaudila. Qui ditm iLcrum'.posjt flelus et rugitus dicebat quiesceiis :
coJtiederei.percuissus est ingutture: quod vuliius « Modo verberaveruut me, quia pauperibus mcndi-
quandiu vixit ajnbdjcis saiiari rion pbluit. Tunc cantibus, roaxinieqne Scpligenis non mpjjo jiihil
ergo cohverSusest ad religionem, quod niiillo anle dedi; sed efiam, qiiod pessjmuiil esj, frpquenter
prbmiserat; et iinplere rion volpbal, Diu tameii irrisi. » Rursusque: t Modp|i;asligaiussiin),qpia sex
posiea in conversione vixit, tanla laborans gultiuis nummos a qiiadamviduajpauperculamiiiupaccepi et
nioieslia, ut cum inagna difficuJtaie alimenlaper- redderenolui. Quolpasisusfecililla inlabprando, dum
cipefet; et ad gemmam refectiOnem fratrum Sibi veriirct illos a merrquirciis, totmodoiclusdeambo-
sticccdeatium discmnberei; vixque in tarilo. spalip rum sanctorum inanibusperiuli, dummeparilerycr-
caperbl; «nde Stomackum recreafet. berarent. Ut scialis aulera, inquit, quia non men--
Yir qriidam dives Harduinus eeria deveiione Uor, perendie liora sexia d.eJibp sscculo migraturus
inilii spoponderat, qubd si non posset ante, saltew sum. i Eral iunc sextaferia. Nocte vero
qua Pomi-
ctiipteio deceiuiio Irapsiret ad religionem in nvonas- liicus illucescebat dies in fiamis paJinarum, de leclo
terio Beaii VJnceiuii, quod in Arpingia situm «61, cunctis nvigrantibus exsiliens, scaputare e( cili-
Expteto termirip iergiversafi ccepit, et abbas ejm^ - cium, quae jiixla se erant, repente corripujl, et
deiii Jivonasterii votis cjus farebat, et dissuadebat niox Ecclesiam Beati Andrese altonJtus el fesljnus
converti; cujus niaiirum necessariis SHSlenlabiUiir intravit; ubi slrato composjius, his quiaderani fra-
auxiliis. tutcrea languore corfepltis, coafessus, ,ej tribus ait: * Ecce sanclorum verberibus
flageilatus,
pauperibus .et ecclesi.is multa iargjens, quasi cunp? ita purificatus de corpore egredior, sicui de fonl*-
tis bene dispositissecurns, assistentessibi epgnsu.ps
baplismatismundusexivi.i Igilur inter sacra missa-
et^lQnes sub hac .aiiestoiione tEpflsirin,si(;:t Obse. rum soJeronia Domiriica
*ro vos,inquit, per charilatem, quae Dcus PSt, nl passioue vix perlecta, Jvora
huic moriali quam praedixerat, obiii. Nudalo «j'us corpoie ad
nempnve tfjtae reddi deppscat, n$jn$ invenise sunt in eo vibices, el sligmata
lavandum,
tniparatum, quod absii! mors improvisa reperiat.j In eodenv nvonasterio crypta est, et ,in
Moriuus esl ergo, et aliquanto tenvppje ppsl mprr plagarum.
eodem fons, unde bealus Gregorius bibebaj, et p^i-
lein suam abbati illi apparuit pocie per visum. Yi-
bile lapideum, in quo resiale quiescebat. Quam aJi-
•debar, «l-ecce in spaUosa -caropi planitie imperalori canictiJa ingressa esi,
vel quemlibet ex«ejsa polesias «uiri (.oiius rjegni quando crypiara prsegnans
iJte ul in ea parturirel. Quaj nlox ut prasfato cubiculp
-copioso conveniebat eserpiju, GuuMjue stuppr Desiderius Gass'iT
facUishuc illucque pculps d.educerel, eece Hardni* (Jappropiiiquavil.-niorieiis corruil.
nus a quibh&daincuslodibus ^elerifcer.deduceb.aiur : nensis abbas narravil niihi. Servus, inqiiii, DeijSear
< Hcus, uiqui!.abbas,iSi$legr,idump.arumper. Mfljj poliiaiuc regionis in prserupla rupe juxla vianj pur
Jjlicam soliiarius liabijabal. Qui dum nociiinio Jem-
non loqi.i.eris,Hard,ujne? Eia, fratef, qpid libiesl?
el feneslram eelklae liorarum exr
L-.elaris, an pjiterjs? IJI poeua cs, ,aji iiiglpria? • •porepsalleret,
Tjjflc jlle iiisiis ei,.flehJlis; .<Quid me, iiiqtiit,, JIIT ploraior aperiret, vidil mulios jEthiopes Mer ,par*
el longo tractu onuslos fenp sagjnarios comr
terfpgas de glp.ria,qui jugibns ppenis afficiof? i A.d pere,
minare: cumque eos inquireret, qni esseni,.ei JCU?
.qupdabbas > t Quid ergp libi fepil beal.us Yincen- rei gratia tiscc jjumenlorum pabuia veclaiienl:
"Jius.5» Ai ille: j Sauctus, iiujui|> Yjii.csnti.us dju jus
mc fccii sntiiji sperare colloquiiini; sed quia tbjduiii iMaligni, iiiqiiiunt, spiritus sutnus. Haxcautejn par
ramtis, non pabula pecofibus ^lendis, sed fouaeiita
fa.tijgaius boc obiiiiere npii merui, speip hanc
oiiinino jain fruslratus aniisi.j Sic plane proniiosio- polius ignium hominibus comburendis. PriestoJaT
iij|ip^';friistrab.%M^> 3b JQO,.qu,eip si.mj.li.iprp.rpmji- murenim in proximo principem Ca.puas,qui jam
ieii.do foislKiver.at. decumbil, el Joannem uiagislriini riiilitum Neapo-
lii pipnasierio qjip.d' Jvealus .Ci^gprjus jnfra Rp- Q JitariiBcivilalis, qui adhuc vivil incolumis. i Jllicp
-roan» ui bjs iri(B,niacp.ndidil, quidaro puer a pareii- virDei Joaiuiero festinus adiii, quie vidc^al ,u au-
.tjb.usobj.atus ^si.iQui cuj» :adplescerei, ad .sae.culu.in dieral, narravit. Per idem lempus Gitn secjjiPid.us
rediilj ci uxp.renv.du.xii. C.uro,quejuyenis faciiiS contra Sarracenoslbat Gaiabriam.iiis a^udiUs,Jto.ajir
csset, divjiio judicjo percussus In gutfui^ej cflepii nes ait: cModoneeessebabep imperatori occujwrje,
agTpt.are u.sque ;ad ajiprieija- Xandem se peliit ,a.l 61 deslaiu lerrae liujus diligenter iraciare.P.psl ejMS
mpriasterium;^eporl^n. Jtbjquepoeivitudinemde suis absccssum spondeo, qnod ssecirtum deseraijv^t rpor
• auiem piobaret, jjirun»: ivcrUjU»
prsyita.fibius.jel Ijabiluijj jnpnacjji recepjt. Juumqiie naclius fiaiii. Ut,
aljjs Jeclo assisie- esset, quod ille iiatrabal, nunliujn dwejit ad Ga-
ujpfiejusTCjiui npnnuUi* jacentjs
Pandulfum jam pio.ritu.uinijiyenil. Jtpse
rel,iC«epil ijte ^ejjjens et ulMlans inprdijiata voce puam, qui
aiiititum: ioaivnes, AiijjeqijaHi^n^
garrir,e; cuuique ju.creparelur, gjiare lion quiesce- quoque magister
i'ci, ;€JSpnjvp,Jriqujl,- vid.ejis JiJ.eaiumAn.dreani apo- peratof ad iltas paries anuigercl, -vjx .4"#U8|S,
sipJjHfli.,ei ;s,aMC.tum .G,regpri.uin.acerrimis ,me stiis superviveiis, niorttius esi.rM;irlii:i:us, quj m GaiU)al-
tvir iiuii.iaruiu yir-tu-
verJjeribusflagellantes? i P.pslcapautulumquiescfens duiensi eremo cominofaiiir,
Ji.Mrayil."
rcspirabat, et-dicebai: « Mptlp verberaveruiU me, itiiri, et prsccipue graiix lacr.y.maiwjvi,
U
TATROL.CCXII.
 971 HELINANDIFKIGIDI MONTISMONACHI 97i
Monarchus eral mariiimj terrilorii in coenobio, j\ quotl si statim non biberei: prolinus exspiraret,
quotl dicitur Adpinuiu, riiullis peecalbriiuvnexibiis> Praecepit episcopus illud panperi dari; cumquc
involulus: cni cuin nvagnact longa poeniiemia amplius silirel episcopus quam ante, jussil iicruni
fuisset iiijuncta, illc a quodarif familiari suo auxi- vas vinarium inspici, si foite aliquid superessei,
Iitiiri peiiit, ad comporlandum pondus poenilentise. el reperlum est jilenuro. Abbas quidam jussit emi
Qubd orius ille dcvote suscipiens, praecepil eum lampredaui ;, eiripla est una Viginti nuinmis Pa-
scciitum niariere de lanta parle persolvenda. Qui piensibus; coacia et apposila; cl ccce pauper ad
sicbbligatus noivniullo pbsl mortuusesl. Eraiau- jaiicaro itl nvaxiroesibi dari postulal, quod abbaii
icm vilae iiiicr fratres JrrerJrehensihilis Cl opinio- apposiium erat. Miltit ei abbas iniegrum adhuc
nis lioncslae. Non roultis post diebus pcenilenli piscem. lllico pauper cum paropside plena piscc
jnbh.iclio in somnis ajiparuit. Qiii inquisilus, quo- iu sulvJimese exttilil, et cceltim cunciis videntibns
riiodo se.habCret: «Male,inquit, et dure, sed pro- penetravil. Ecceprobatio, qiiod illud, quod in sinu
pier te. Nani liber a propriis, quia luis me vincu- pauperis occiiltarous, in coaiumrepoiMinus. Episco-
lis iiinodavi, et alienam caulioncm non persolvi, pus qiiidam lampredani pracparari jussit, cumquc
flagellis duris aiteslor. Sed quaesoie, ut vigiles pro nvissam canlaret, illecebroso gustus ejusdeiii piscif
le, eiliberes riic. Yade iiaque, ei deprecarecon- R tenlatus esl affcctii. Erubuit illc, expletaque missa,
vcnliihv,;rit quod sjiopondipersolvant.etme eruant.i febreiicum pisceili pauperi dari jussil. Quidam pa-
Quod cuni facium cssetj ille rursus proefalo nio- ler fairiilias ununv solum iiiimmum babebat in lo-
riacbo apparuit, vuliu feslivo elsereno; dicens se culo ad emendum aliquid, quod cum pane com-
per oriitiones frairum a pocnis crulum, et sanctis ederet. Inleriin pauper advenil, et niisericordiani
conjiinctnii). posiulavil. Dat ci nuromuro illum. Redit domum,
ln panibus Galliarum inter abbaiem et quemdam jianis solitus ei apponilur.Ei eccevir quidam igno-
sscculi poleiilem orfaest magna conleniio de pos- tus, et quem nunquam anlea viderat, festinus ci
sessione; ila ul ulriusque partis faulores postlonga anxius viginli solidos dcnariorum in linleo ligaios,
jurgia ad arnva condixerint. Potens ille saicularis in roanu ejus poaiil, dicens ei a domino suo mis-
lurrols ariiiatorum slipalus, canipum pralialurus sos, et tanquam qiii exspectareiur, mox recessit.
ihgrediiur. Abbas auiem; Cunctis qui pro sediini- Quidam nobilis geuere; sed degener nvoribus, dnxii
care venerant stium prohibnit comitaluin, solos consanguineam suain iniClavomaco regno. Excom-
moiiacbos suos equis imposuit, capila cucullis ope- municatus est ab episcopo pio, coutempsit. Ad di-
riri praecepil, et sic armatus ad loctiin certaniinis Vinaevero indigrialionis indiciuni conlingit, 111pa-
venii. Protinus adversarii lanto horrore concussi C * nes de nuptialibus mensis in plalcas anteomnes
sunt, iit mox equis desilireiil, anua projicerent, prbjecii, a caniblis non iangerenlur. Non multo.
lerrav se liunviliier siernerenl, indulgeniiam fiagita- posl ille in cubiculo dormiens fuliiiiiiatus esl. Cum
Tent. Si objiciattir, Leonem papam bella geslasse, aptid Parmensem urbem sluderein, in vigilia san-
respcndeo, non ideo Peirum factum esse apostolo- etoruni inarlyrum Gervasii el Prblasii vir quidam
rum principem, quia iiegavit; nec David ideo pro- maiurius surrexit, elboves srios in remotiora pas-
phetam, quia'i)ueclialiisest.;Mala vel bona non de cua diixil. Cujus vicinus qnidam domum ingressus,
meritis hominum, sed: de propriis debeiit qnaliia- ei febricilarc se' simulans, leclum uxoris ejus in-
tibus aestimari. Gregorius mulias rapinas et violen- iravil; cuinque denlibus striderei el tremeret, iila
tias a Longobardis passus est, Ambrosius ab Aria- velut febricitanti marilo compaliens, illurti aro -
nis : utcrque sola patienlia diniicavii. plexa esl, ei lodice contexit. Quam ille violans
Dusinus episcopus, capite jejunii feria quarla, cohtiiiup recessil; nec mulio posl mariius redil,
fecit sibi el railiiibus sumpluosum convivium prae- slralum reperii; cui uxor cxprobrans, ail: «Optinie
parari; cujus vulluin repente paralysis corripuil, poteris Iiodie sanctorum martyruni ecclesiam in-
et faciem, el os, ei cum tali morbo diu poslea vixii. .-., gredi, quae tibi contigua est cttin caeteris Chrisiia-
Quidam atienam suem furaius esl. Eral aulem vir nis.i Crinique ille altoniius inquireret, quid lo-
ille hospiialis valde. Inlerea adest Jesus in efligie queretur, etfem totam per ordinem coghovissel, et
pauperis, el taiiqijam prolixo crine egebai tonsore. cogribscentes uterque se esse delusos,- valde con-
Illeprotinus reverenler assurgens, assumpiis for- sternali siint. Tandein resumplo spiritu, e( oroni
cipibus eum tondere ccepil. Quod dum facerel, re- Tubore pos(pOsiio, conveniunt cum cacieris ad no-
peril in occipitio ejus duos oculos laiiianles. Expa- cttirnum officium; ei querelam coram omnibii;
vit Jlle, et iiiquisivit, quidliocessel. Cui ille : «Ego, deposuerunf; et vindiclam de tanlo scelere po-
jnquit, Jesus vocor, qui undiqiie cuncta conlem- posceriiivt a Domino, ul latentem adulteriim notum
plor; etis(i sunt oculi, quijius vidi suem, quam in faccrel. Mox aduller daemone plenus, et seipsum la-
cavea modo conclusisti, moxque disparuit. > cerans inlravit ecclesiam: modoin allUirivolans,
Quidam episcopus vable sitiens,viminv sibi aflerfi nvodogravissimo impelu in ima se praccipitans;
prsecepil, cumque pincerna toium qnod crat vasculo niodo ad parietem caput elitlens, modo in pavimen-
exhausisSel in pociilum, et episcopo delulisset; ecce lum se insaniendo prosternens; tandem infelicem
pauper iinpoTlunus iltud sibi dari poposcit, dicens, animam coram populoexhalavii.
S13 CHRONIGON.- LIB. XLYII. AN. 1078, 97i
Ferlur in regione Puleolis in Apulia, inler aquas ,A quiilanv comes bonai opinionis, et vilae innoccnlis
ante decen-
nigras ei feiidas, saxosum: esse promonloriiim et secundum opinionem hominum, qui
obilum quidam'
scnipeum'; ex quibus aquis consuclo more teler- niiim defunclus luerat; post cnj'us
rimaevideniur aviculacconsurgere,; ei a vesperlina religiosus virper spirilum ati inferipra dcsceniicns/
Sabbalj hora usque ad oriiihi feriae secundae huma- vitlit eumdcm comiiem in sii|vrcinogradu cujusdam
nis aspeciibtis apparere, ci velut solulae a vinculis scalae. Qua; scaia inler sl.ridchlcs el Crepilanlcs
liberespatiari, al.is exteiidere, pliimasdeperdere•:. Jlammas videbalur erccla, nd suscipiendos omncs,
ncc unquam viderilur vesci,' nec quolibet aucupis quiex eadem convilalum gencalogia descentlcrcni.
ingeriiopossunl capi. In matutino feriaesccundae in- Snrgebat aiiiem scala illa de immenso baralhro.
gens corvus ad inslar vulmris cas perseqriilur, et IIoc aulem ordine succedenlinm . singuli texeban-
posl illas crociiat, quae protinus se immcrguiit, lur; ul qui novus adveniebal, suprcmunv gradunv
nec uJlerius apparent usque ad vesperam sequenlis lenehat scala:; el qui in eo rcpertuserat, ad infc-
Sabbali. Has nonnulli perhibcnl animas csse Jio- riorem proximunv descendebant. Cumque vir, qui
minum gehennaedeputatas, sed Domiuiro dic cuni hoc aspiciebat, quaererel, quare comes ille sui
adjacentibus uoctibus progloria restirreclionis Do- temporis, qui lain jusle vixcrat, illic lorqiicretur,
niinicse refrigerio poliri. Cui assertioiii Prutlenlius audivii. Propler qiiamdani possessionem Melensis
(4i) in bymno conscniit dicens : Ecclesiac, qnam beato Stephano proavus ejus abs-
Sunlelspirilibnsswpciidcciilibus tulcrat; clillejaro decinius in bxiediiate succcs-
Pcenanmi,... feriw, serat. In pariibus Babylpni.e habebal posscssioiiein
illa nocte factae, qua rediil Deus v.iclor ab infc- sedcs aposlolica, unde (aiilum balsami reddiium
lis Aclieroruis. Sed Desiderius Cassinensis abbas annuaiiin capiebal, quod sulTiceret illumiiiaii.thc
rem sic se habere fuiulitus abnegat. Stamberlus lampadi ante altare sancti Petri appensae, ei sem-
lamen archiepiscopus pracsente Desiderio relulil, jver ardenti. Hanc possessinncin, accepta pecunia,
se hoc.audissc ab incolis Apuliae. Idem Humberius jiapa dislraxit, et pensionem aromaiis quani acci-
rclulit, quod in roonaslerio.Sancli Silvcslri in ter- pcrc solebai, amisil. Aliqnanto post cum idem papa
ritorio.Vrbinale quidam monachus obiii, et ab in- ante sanclum attarc quasi devotus astarel, orans;
cipienle gallicinii noclurnalis ariiculo usque ad se- ecce terribitis et grandaevusseuex, in cujus eiiam
cundam diei horam cadaver exanimefratribuscir- facere barbilacsium videbalur, elalo bracbio cola-
ctiiuquaquc jaccnlibus jacuit. Ciinique ad roissam pliiim illi vehemenler incussii elait : «Tu exstin-
pro eo Agnus Dei diceretur surrexil; cuinque Jratres ,Q xisli lucernam meam amc me : el ego exslingup
attoniii propius accessissent, ul ab ore illius vcrba lucernaro luamanteDeum,! nioxqtie disparuii.Pro-
audirenl, ille roaledic(a ct contumclias in Detim linus ille corruit et paulo post obiil.
coepil evomere, crucem oblatamei, ul oscularelur, Puerulus quidam quinqucnnis Hubahli nobilis-
conspuere, et inleiiicralam Dei Genilriccm igiiomi- simi viri, qui mecum degit in eremo, filius, in meo
niosis opprobriis lacerare, et dicebat: « Quare pio nvonaslerio faclus fuerat moiiaclms. Hic cuni in
nve psallitis, vel sacrilicia offeiiis? Ego iu ipsa siratu suo quievisset vespere, mane in pistriiio
flamma Tarlari fui, ibique roagisfcr meus ct do- clausis ulrinque januis inventus esl. Dicebat sc
miinisLucifer coronam Stiam avream inexslinguibili illuc a quibiisdam hominibus ad magnum couvivium
senvper ardore candentein milii in capile posuil; deducluin, ubi omnes epularum deliciae videbaulur;
ejiisdemque melalli clilamydem qua induebatur, ibique eum manducare fecerunl. Dicebal ctiam,
ine vestivii.i Erat auiem cianiys lam longa, ui talo quod eum usque ad castellum, quod supercmiiiet
tenus fliierel; lam fcrveiiler iguita, ut gtiUasemit- monti.deferenles, snper ipsutn iiniinuabulum,qtiod
lcre viderelur. Ciimque fralres, eum ul pneiiiteri- juxia in cxcelso dependei, deposuerunt. ln Bouoniae
tiamageret, adnvonereiu, ille analhemaiizabai, partibus duo quidam amici ac compares discumbe-
et omuia lledemploris nosli i inysteria ore sacrilego D bani; quibus allaius esl gallus. Quod puJmeiiliiin
condemnabat. Tunc monaclii loto corde pro illo unus illorum, accepto culiello ^ut mos esi, in l'ru-
oranles, exiuis vestibus, se verberautes, ci pugnis sia desecuit, triiumquc piper ciim.liquamiue sti-
peclora lundenies, oronibus quibus valebaiupre- perfudil. Quo facto, alter ait: « Profeclo coin|vaipi,
cum generibus insudabanl, el ecce desperalus ilie sic explicuisli gallunVhunc, ul ipse Pelrus, eiiam-
nd se redit, Salvatoris onuiipoicniiam laudat, Sa- si adveiiirei, curars non possit. » Cui mox intulit
tanae iudificationcs abrenuiuiat, crucem adoral, aiter : < Plane nori nvodosi bcalus Pelrus, sed etsi
poeniieniiaiii flagiial. Confessus esl autem, quod ipse Cbristus imperet, gallns liic nunqiiam resur-
posl abrenuntiationem saeculi in fornicaiioneiii In- gel. > Ad banc vocem repente gallus vivus, el plu-
ciderat, quam catenus celaverai, laudansque ct be- niis coopertus exsiiivit, alas pcrussil, ei cccinil,
ncdicens Deuro usque in die allera vixi(,el in san- pluinas cxcussit, totumque liqiiainen super eos qui
cla cpnfessione niigravil. couvcscebantur aspersii. Illico sacrilegi blasphenii ,-
Hildcbrandus mihi retuiit, quod in Teutonia cral in consoersione piperis lepra percussi sunt; quae

f44) Catlienierinoii.liTin. v, vers. 125, 26.

«7& HELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHI 976
plaga l.eprseetiam iri posleros eorum hxreditaria A 1082, In Gallia Hermaniuis niiles cofbna sib'
jiernvansii iisque ad pbilum. IJnde in famuiatum imposita post Rodullum in Saxonia lyrannideni
siibacti su.nl Boiioniensis ecclesiae, qusc beaii Petri cxefcet, Marianus Scotus chroiiicara suam na-
insignitur vbcabulo. livilate Chrisli inclioatam usque ad hunC annum
Quidain iiisUtores Yeneliae cum applicuisscnt, perduxit; qui erat aetalis suae annus 56, multum
viiicriinl lcoiiem SpiriS dracoiiis non procul a lil- laborahs efrorem cofrigere de annis Domini, qui
tbre involufUiri, liabi ViPlenter a dfacone ih spe- invenitur in cyclo Dionysii; quem facile est vi-
luncam. P^andoces auletn, qui fepente ad ivoc dere, fiinc posilis ab eo ahnis Domini sccundum
speclaculiim coriveherarii, audacief dracohcm in- cycluin Dibnysii, allrinsecus aiilem secunduin ve-
vaduht, et perirtiurit et leoiieni liberanl. Qiii non ritaleiri Evangelii.
irigfalus, per aliqubl dies, quibiis paridoces illic 1083, Henricus imperalor, rupta Roma Leohina,
moraii siiiil, quotidic pclleri) uliam ahimalis a se Rorivaiii obsidet. Condicto inter imperatorem et
capli advexit. Quidam ctim eoiivictbre suOad ligna papam die,; ad causain iiiler cos disccrnendam,
cavdenda pergebal; cl ecce scfpCris irabalis magiy- cum pax, dissiniularite papa, inter eos non convc-
ludinis, dubbus aitollens colla capitibus, in eos niret, Homani et nvtilti ltaliae popnli a papa de-
impetuni fccit. Unus autem eorum qui ienebat se- n sciscunl. Qui fugiens ad Normannos in Apulia se
eurim Unum caput ejus abslulil, et mox ei-securis contulit. (1034.) Romani imperatorein urbe reci-
adterrani cecidil; quairi serpens iratus inox altcrp piunt, el eornm judicio Hildebrandus papalu abdi-
capite mordicus apprehendil, et spiris suis eum in- caltir : Guiberlus papa eflicilur, et Clemens rionvi-
volvens in spelunCam suain tulit. Qui dum tiahere- natuf. His qui pro imperalorc cranl coiitendentibus
iur, ciamabat ad socium, ut eum defenderet, vel jusie Hildebrandiiiri esse. depositum, lanquam nia-
ci securim quafti tenebatiri nianibiis darel. Qiii li- jestatis reiim; qui conlra iroperalofeiri , alium rc-
niens noluit, sed fiigit; ct idcirco a sacerdoiibus gerivPrdiiiavefunt, et febellandi a»4adam-assum-
lanquam riiortis reus exsiliiini subire coactus est. pscruni: his autem qui cpntra setiliebant reclaman-
Huciisque de Petro Damiano. Nuivc ad bisloriae libus, iiniversalem papam , non universali judicio,
torisequeritiam redeamus. SiGEBiiktcs. Hoc anno sed paucoruni intlicio, Jaic.ili lonsura, iniperiali
iiicoeptuincstcoenPbiuiriSancti SaJvaloiis in insula poteiilia non posse anvoveri n ponlilicalu; et quod
ijuae diciiiir Aquicirictus, a viris illuslribus Siclibro gravius esl, in locum venieiuis episcopi alium suf-
ct Gaiiefo. Hoc temjjore in Orienic Tuici super fecliim cPiitra caiiOnicain aiictoritaiem agere, et
Arabes el Saracenos irivalueruht, et Arincniam et caetera idgcnus. Henriciis rex pairiciiis Ronvano-
ruin coiistiiuitur, et a Clemeiiie rsub in hnperaio-
Syriarh incursantes, nvttllas urbes et ipsairi An. iC
liochiam ceperUht. HenriCus iropefatbr in Peiiie- rem benedicitur. ConvesMoiUensisBahlu'nius uxo •
cbste coriventu babiib Maguriiiac decrevii Hiide- rem ducit Idanv.
branduin h papafu depbnenduriv; ct Lbrigobardiam Henricus jinperalor Magnniia! regalS ei synodali
peiens, Guiberluiri Raverinaeepiscopum pro Hildp- convenlu habilo, cxigit ab omnibus, ut Hildebran-
brando paparii tdesignat. dum deponant, ei Giiiberli ordiiiationem subscripio
lKldebrandus papa quasi divinilus revelatiim approbenl: cnjus aliqtii tnanu ei ore favenics, corde
lanien Hildebfando adhaerebant. HermannUs Me-
s9)i praedixil, hoc anno falsiim regenv esse inoritu-
lensis sibi absenii abjiidicato episcopaiu, iterum
runi: verunv quideiiv, sed fefetlii euro de faJso rege
urbe pellilur imperalor in episcopalu Motensi
conjecliira , secuiiduro suum velle super Heiuico
mercenarium 'supjiosuit, sed non audieruni oves
rege inlerpretata. Rex enim Ilenrictis Saxonibns Chrisli vocem alienorum :
imperalor Saxoncs ag-
gravi praJio congredilur, ct in congressu falsus Illi pacem peinnt ei impeiranl, pacli quod
rex Rodulfiis cuin mullis Saxoniae priucipibus ex- greditur.
omnibus pro hac rebellione proscriplis sua rcsti-
siiiiguiluf. luereniur. Quod quia faclum non est, iterum re-
1081. Magnus lerr« molus cum gravi rougitu D ] bellanl, incentore prae cunclis Ecberio comiie im-
lerrae facius esl 6 Ealcndas Aprilis prima hora no- peratoris
consanguinco, Galierus ex clero siincii
clis, porlendens imminens malum, quod in toto LamberU in Anglia episcopus Anglorum odiis in-
orbe insonuii, el unde terra tlolct el doluii. Henri- nocens impeiilur , el in celebrando missam ab eis
cus cuini imperator ad debellandunv papam-Hilde- quasi aller Stephanus papa martyrizalur. Non dicit
brnndum ltaliam petit: conlra quem papa urbibus in qua civilate lioc faclum sit: et mirum est qnotl
cl casiellis munitis se ad rebellandum accingit, GuillelmuS,qui historiam Anglorrimhiijus lemporis
eumque Romam hostililer adeunlenv non recipit. scribil, nihil de islo refert. Hildebrandiis papa,
Henricus autem, expngnalis urbibus et castellis, qui el Grcgorius VII, apud Salernum exsulans mo-
quae conlra se pro Hildebrando eranl, Romara rilur.
Leonianam pbsidet. GUILLELMUS. Qup audiio, Guis- GUILLELMUS. Vir aptid Deum felicis graiise, et
cardus Boimundi Romam tetendit; cujus fama ler- apnd honvines ausierilatis fortassis niniiae. Denique
rilus Henricus curivfalso papa fugit. Rediit Hilde- feiiur quod inter eum et invperatorem primi lu-
lirandus, sed non mullp posl ilerum ab Henrico muliiis initio HJum nudipedem et forfices ctim sco-
fugaius esl. pis portaiiiem, nec sallem foribus admiserit, abo-
$71 CimONieON. — LIB. XLYII. AN. 10rf7. 978
ininalus honunem sacrilegiitn , ct sororii incesti A cis dcsnlata, Barenses cives pracoccupaverunt eps,
reum. Qnav repulsa multortini necis causa fuil. ntinvero 47 ab Anliochia Myrrliam yenientes, qui a
SICEBEKTBS. De hoc ila scriplum reperi. Yolumus quatuor (antunv nvonachis ibi inyenlis exlorserunt
vos scire, qui eccJcsiasticaecurae soUiciti.eslis, quod sibi osteudi titinbam sancti. Qua cffracta, ossa
dominus aposttilicus Hildebrandus papa, qui ei Nicolai in olei liqnore nalanlia inlegro nuinero ex-
€regorins VII, nunc in exlremis positus vocavii ad iraxerunl, el Barim ciun gloria deiulerunt. Facta
se linum de 12 cardinalibus, quem multum dilige- esl haec translalio anno 745 a depositipne saneti
bat prse caeleris; ei confessus est Deo el sancio Nicolai. Translalionem ejus scripsii Jpanrics ar-
Petro, el loli Ecclesiae, se valde peccasse in pasio- chidiaconus Barinae ccclesiae, jubente,UrsioiiC Ba-
rali cura, quae ei ad regendum commissa erat; et rensis el Canusinae ccclesiae arcbiepiscopo. Missus
suadente diabolo contra hiimainim genus odium ei cst ttinc teniporis quidam ex Palaiinis magnaiibus
irarri concilasse. Postea vero fruineiuinam, quasin ab imperatore suo, cui parebai terra .Myracorutn.
orbe ierrarum efFusa est, pro aiigmento chariiaiis Hic veniens oravit sanclumNicoJauni,uiei aliquam
coepisse dicebal. Tunc demunv nvisit praedicium sui paiTiculanv dignarelur os(endere, quam oscu-
cdnfessofem suum ad imperatorem, ei ad totanv Ec- Jari valerel. Minister igitur ectiesiae cunv peniculo
cJesiato, Ut oplaret 111 i indulgcnliam; quiu flnem B ex(raxisse( aliquid de liquoreurnae,. dens unus ex-
viiae suaeaspiciebal, e( janv ci(o indneba( se ange- (racdis esl; quem in aurea pyxide magnaius ifle
iicam vestenv, et dimisit ac dissolvit omnia jura... abscondit, et super altare quod ibj eral ppsuii-
banriorum suoruni iniperalori.cloinni popuIoChii- Paiiluluivi post aspiciens, vidit de pyxide olcum
stiano, vivis ct defuncUs,ctericis ct Jaicis; el jussit niauare, el involvit eam pallio, putaiis sic posse
suos abire de domo Deoderici, e( auficos imperalo- siare oieiim; sed (anto magis nianavi(. Dcsperavil
ris ascendere. (1086.) Saxones urbem Linaburch igiuir se posse habere in occulio, qito sibi Domituts.
obsidentes , ut episcppuro ipsius Alberonem expul- manifestaverat. Cui sanclus Nicolaus in yisio.nc-
sum a civibus sedi suae resliiuant, Henricus im- apparuit, dicens: «Ecce poslulaiioni tuac saiisfeci,.
perator aggredilur; sed exercilus divinitus exter- sed exlra ferre non poleris, qnja non permitlo sic
riluscessit; etceciderunl ex eis.plusquani qualuor ininiitam particulam a menvbris aliis separari.i ln
millia, qualtiordecini lantum a parie Saxopum oc- crastino dentem ubi posuerai noii iiivenii. Igitur
cisis. Nimia aquarum inundalio multis in locis Barenses cum tribus navibus negotii causa ibatu
damno et periculo fuit, Nam cl in Italia lanla fuit Anliochiam, insulam Cacavam adierurtt, dcinde ad.
illuvies, ul rupes liquescenies pJures villas ruina insjilas Mageslras venerunt, deinde ad luca Macri.,..
sua destruerent. Desiderius abbas Cassinensis fil " portus sancU Georgii a Barinis quinque niilliariis.
papa ceniesimus sexagesimus lertius, et sedit nien- dislat.*Posi(um es( corpus sancliNicoIai a transfe-
sibus duobus; qui etYiclor lertius, u( ait Sigeber- rentibus in ecclesia Sancti Bcnedicli: tibi prima
tuSjdyssenleria dissolulus, non mullo post morilur. die plusquain iriginta infirmi sanati siini. Homo
GUILLELUUS. Ad primain missara exagilatus nescio quidam de Ancouitanis parlibus curvalp corpore,
quo discrimine cecidii; calicc, si dignum est cre- nvanuumet pedum carensolBciis.osculans capsellam.
dere, veneno infeclo. SIGEBERTOS. Anselmiis Lu- sanajus esl. Sacerdos de Camerino lerritorio^
censis episcopus Hildebrandi cooperator indefessus, gultam paliens in spina, venicns Barmn ad san-
apud Manluam exsulans moriiur, qui in Jcremiam ctum; cx quo vcnit ad eum locuro , undc Baruia
et in Psalmos Iraclatus edidit; et doctrinain Hilde- potesl aspici, cocpit jvaulaiim erigi,, perveniiquc
brandi libro Iueulentp conflrnvavit. Cujus sanclitas* tolus sanus, Parenles advexerunt pulchrum daemo-
miraculis declarata est. Domeslicae aves, pavones, niactim ab Amalfa, qtti sanalus est in loco supra-
galiin* et anseres a domibus se exlraneantes, diclo, mide Baruni priroo videlur; ubi crux erat
onvnesfiunl sylvaUcae.Auguslinus, in lib. IIJ Deci- posita ab iis qui sanaii erant. Sanali sunt de
vitate Dei, simile porlentum narrai conligisse, di- y quodam caslello infanlula una toto corpore debilis;
cens: < Anlequam se adversus Ronvanvsociale La- ei puerulus, qui nullum eduliuin pplerat in sionva-
lium commoveret, omnia animalia humanis tisibns cho reiinere. Quidam paiiperculus a Dirachio uxo-
«ubdita, canes, equi, asini, bpves, et quaccunque rem suam omnibus roerabris debilem, praeter lin-
alia pecora sub bominura dominio crani, subito giiam, sanam reduxit. Sanala esi mulier de Dal-
efferala, et domeslicae lenilatis oblita, relictis tectis malia leprosa. Anciltula Siponliiii cujusdam dorso
libcra vagabantur; et omnem non solum alicnorum, incurvaia sanata est. Sanata esl mulier fela, et
verum eliam doininorum aversabantur accessum; laele carens; sanalus puerulus cujusdam de Mace-
nec sine exilio vel periculo audciitis, si qijis de riensibus, qui nuiiquain gressus pptuerai movere
proximo urgeret. Quanti nvali signum fuit, si iioc nalurales; sanalus quidam pauper Tarenti maiiens, '
signum fuil; quod tantum malum fuit, si eliam pedibus non valens incedere.et vjx polens sedere;
signiim non Tuil.> dicente ad euminspmnisqiiadam iniagine : «Quare f
1087, Inler imperatorpm el Saxones varip nonvadisBarum?—Quomodo,inquit,possuin?-Vade,
eveniu saepeptignalur. Yenitianis medilanlibus au- inqnil, quia poles; et surrcxit sauus. Miles quidam
ferrecorpus saucli.Nicolai a Myrrlica^Lycisea Tur- perdideral rcs aliquas; suspicans aulera lioc fccisse
879 HELINANDIFRFGlDlMONTIS MONACHI 980
qiiciiidari) suuin sateJlilero, iibiam cjus sica pcr- A i bcrti regis Ahgliae, vlvenle adhuc pa(fe , Norman-
cussit iclu ancipiii. In quo vulnere vermes innali, niam sibi negari aegre ferens, in Ilaliam iralus
tibiam rctltlcbant tilcerosam. Qui veniens ad san- abiit, ut duceret filiam Bonifacii marcliionis, cujus
cttttn, sanatus est. De Gallia CisaJpina sanalae sunl auxiliis patri adversaretur. Hac yero spe fruslralus,
duae nvulieres, una caecaei altera dap.moniaca. Quae Philippum regem Francorurh conira pairiam exci-
aiiterivfuefat caDca.obiulit sanctb oculos argentcos, lavit : quare benedictione gehitoris , et Anglia
cum lapidibus preliosls. carriit, post moriem. ejus Normannia vix rctenta. Ri-
1088. SICEBERTUS. Eodem aono pisce? in aquis chardus alter fllius Guillclmi cervos ih nova foresta
lnorlui suiit. In Hispania rex Gallicise Aiilal. Sa- venans, rabidi aeris nebula morbum lethaJera fertur
racenos forliter tlebellat, et Toletum maximam eo- inCurrisse. Locus esl, quem Guillelmuspater, deser-
ruin urbciiv pCr aliquot annos obsessam landenv lis villis, et subruiis ecclesiis, per 50 el eo amulius
rxpugnal, et ciilluiii Chrislianilalis in eo dilaial. roilliaria in saltus cl luslra ferarum redegerat. Pro
Urbanus II papa ccnlesimus sexagesirous quartus, quo peccalo Guillelmus filius ejus , qui post eum
scdit annos 11, menses 4. GUILLEL. Hic Odo prius regnavil, el Richardus nepos ejus, filius Roberli
fuil archidiaconus Remensis, deinde prior Clunia- coniitis Normaniiiae ibidenv perierunl : primus sa-
censls, post episcopiis Ostiensis. SIGEBERTUS. O.lo " gitta pectus ictus, secundus arboris ramusculo col-
cx moivachoChiniaceiisi episcopus Osliensis conira liini trajecms : vel, ut quidam dicunl, cquo per-
imperaiorem eiGuiberluni fit papa, nominc llrbs- iranseunle faucibus appensus. Eiliae Guillelrai fuere
IIIIS. llinc in Ecclcsia scandala, ct in regno augcs- Cecilia, Cadornensis abbatissa; Conslaiitia, Britan-
cnnl dissidia; duin atler' ab allero dissidet; diini ni» comilissa, qua; ausleritale justitiac provincialCj
rcgnuin ct sacerdotium dissentit; duiii alter alte- in morliferairi sibi pblionein exacuit, Adala Blesen-
fum excommunical; alter allerius excOmniunica- sis comilissa, quae apud MarcenniaCum sancliino-
tionem , aut ex causae, aut ex pcrsonae prayudicie nialis Iiabitum sumpsit. Quarta Aroldo proinissa,
conicmnit; dunique alter in alterum exconimuni- anle nupUas obiil. Quinla Adelfonso Gallavciaeregi
candi auclorilaie magis ex suo Jibiiu, quain cx jurata, virgineam mprtem impefravit a Deb. In cu-
justiliac respectu abiililur , aucloritas illius qui de- jiis defunctae gcnibus callus repertus esl Cx crebra
tlit ligandi ct solvendi poteslalem despicitur. Ni- oratione. Igilur extremo vitse teiijpore Iiabitans rex
miriim , ut pace omnium bonoruni dixcrim , hacc GuiUelmus in Normannia, conlraxit inimiciliascum
sola novitas, ne dicamhacrcsis, necduin in miindo lege FrancOrum Philippo : qui de illo aii: « Rex
cmerserat, ul sacerdoles illius, qui dicit tegi apo- < « Angliacjacet Roihbmagi niore ablulariini parlu fe-
stata (Job xxxiv), el qui facii regnare hypocritam minarum cubile fovens; jocatus in ejus venlrem,
liibpler peccata populi, doceanl populuro, quod quem potione allcviarat. i Quo perslricius convicio,
nialis rcgibiis ijullauv debeanl subjcclionem ; el li- respondil-: « Ciiin ad inissam ppsl paiTum iero,
cct eis saCraroertliim fideliialis fecerini, nullani la- cenliim inillia candelaruro ei libabo. i
nven debeanl fvdelitatenv; nec perjuri dicantur, qui Non niullo post mense Auguslo Franciam aggres-
conlra regem senserint; imo qui regi paruerit, pro sus, Medaucuni oppidum injeclis ignibus cremavit:
excomiriunicalo habealiir :'qui conlra fecerit, a ubi ipse, dum propius flammas succenderet, calore
noxa injuriae*et perjurii absolvatur. foci, et aulumni inaequalitale morbum naclus est.
lOSO.GodefridoGodefridi gibbosi exsorore nepoti Dicunl quidam, quod praeruptam fossanvsonipes ejus
tandem ducalus datur. Annus pestilens, inaxime in iransiliens, intcrrauca sessoris diruperit; quia iu
occidentali parte Lothariagiae : ubi mulii sacro igne anleriori parteveiiterprotuberabal. (1092). Jnceiito-
interibia consumente computrescentes, excsis mem- ribus Saxoriici belti omnibus pcne jicreinplis, Saxo-
bris instar carbonum nigrescentes, aul miserabili.ler nes pertaesi inalorum, composiia irtter se pace'quie-
moriuntur, aul rrianibus el pcdibus pufrefaclis ct scuni a'b omni nvolu bellorum. Dommis Ivo S.
iruncatis inisefabilior viia reservatur. Multi vero D Quinlini Belvacensis praepositus ab Urbano papa
roembrorum contractione distorli demenlaiuiir. consecraius, iit Carnotensis episcopus. Guillel. rex
(1090.)Henriciis,imperaloraddebclIahdos adversan- Angloruni II sirigularis" censurae et severilalis
tes sibi Ilaliam pelit. Hermanniis tyrannus a Saxo- cbil : cui succedit Guillelmus filius ejtis. Atictor.
hia LPIliariiigiam repetens, ad concitandos regni Guillclinus dicit: Morluus est Guiilelmus Rolho-
molus laborat. Qur dum muro cujusdam castelli magi viu Idus Seplembris, anno regni sui 22,
incaute approximal, jaclo e tiirri saxo in capite viiaj 59, anno Domini 1087. Corpus ejus per Seqita-
perculilur, et morilur. Metis corpus S. Clementis nanv Catlomnn; delatum est, et ibi humatum : qiiem
primi episcopi ab aposloiis illic ordiriari invcnlum lamen locuin quictis sine caluinnia iiupetrare non
levalur. In Saxonia Ecberlus comes, dum fitlelcs potuit. Nam miles qiiidanv, ad ciijus patrinvoiiiuro
imperaloris bello insequilur, et ipse periniilur. locus ille perlinuerat, clara voce rapinam corite-
Sierililas frugum lerrae augescit, cl fames paulatim stans, sepulturam inhibuit, dicens locuni sibi ab
irrcpii. Henricus imperator in Italia castella et mu- eo violenter ablalunv. Unde ab Henrico , qui solus
niliohes adversantium sibi expugnal; Manluam ex filiis fegis aderat, centunv librae argcnli roilili
quoquaobsidel et capii. (fOijl) Robenus ftlius Gui- persoluice sunt. Robeitus primogenitus tunc iii
 881 CHRONICON.- LIB. XLYII. AN. 1092. 982
Vrancia conlra patrem bcllabat; Guillelmus, ante- A ei invadalus est propecunia deccnl niilliiim marca-
quara pater exspirarel.in Angliam enavigaverat. Eo rum. Quapropier imporlabilispeiisionis edictum per
lempore in proviricia YValaruminventum est sepul- tolamAngtiam cucurrit.Ciimqiie episcopi ct abbales
crum Walveni, qui fuil Arturi nepos, et regnavil in frequenter regem atlirciit, de lioc querimonianv fa-
ca parle Brilannke,quneadhuc Walveia vocalur. Hic cicnles, respondil ille :«Nunquidnon habetis scrinia
a fratreel nepole Hengestii regno pulsus est, licet aurpetargeiuocoinposila.ossibusniortuorumpleiia?!
iniles fueril nominalissinvus. SepuIcrHm ejus super Igitur capsas saiiclorum nudare coacfi sun.l, cruci-
*ram maris inventuin esl ii pedes longum. Sepul- fixos despoliare, caliccs conflare, non in usus.pau-
crunv aulein Arturi nusqnauv visitur. Guillelmum perum, sed in fiscum regiuro. Yenaliones quas pri-
filium regis GuillelmiLanfrancusarchiepiscopus nu- mo indulserat, adeo prohibuit, ut capiale esset,
irivit, ei militem fecit: el die Cosmae ct Damiani cervunv prendidisse. Propler hxc ct hujiismodi saepe
Jn regeni sacravit. Erat ila liberalis , nl prodigus; a ducibus contra eurn conjuralum esl. Guillelmus de
ita riiagnanimus, ul superbus; ita severus, ut sacvus. Oy proditionis aputl rcgem accusalus, delatoremque
JVruni Deum reverebatur, homines niliil: cum ad duelltim provocans, exociilalus ct extesliculatus
Deus timendtis sil omni tempore, homopro lempore. est. Hxc delatio plures innocenies involvit, quoruni
Yesiium suarum pretium iri immensum extoiii vo- anus fuit Guillelinus de Alderia , homo decorus et
Jebat, dedignans si qnis alleviasset. coinpater regis. Qui patibulo afligi jussus, Osmundo
Quodanvnuine calcealiirus novas caligas; qiiacsivit episcopo Salesberiac confessus, et per oinnes cccle-
a cubiciilario,qiianiiconslareiii;ciimque illerespon- sias oppidi flagellatus, dispersis ad inopes veslibus,
tlissel Ires solidos, indignabuiulus ei fremens : ad suspendium ntnltis ibat, delicaiam carncm fre-
.« Fili, ait, merelricis , ex qno habet rex caligas quenlibus super lapides genuflexionibus cruentans,
iani cxsilis pretii. Yade el alfer nvihi cmptas nvarca cpiscopo cl populosequenli ad loctim suppiicii, ait:
argcnli. i lvil ille, et mullo viliorcs atferens, quanti < Sic Dcus adjuvel animam meain , el a malis libe-
praeceperat emptas, menlitus cst.tAlqui, inqtiil rcx, rel, sicut de re qua accusor, imniunis sum. > Au-
.islae regiac niajestati convenitinl.iliaqiie ex eo cubi- dita discordia , quae erai inlcr liibanuro papam ct
cularius prelium vesUmentorum ejus pro voluutaie Guibertum Havcimaiem, debilum Romanae sedi ne-
numerabat, multa periiufe suis uiilitaiibus nundi- gavil, pronior tameivin Guiberti gralianv: quae fuit
nans. Tandem exhaustus expensis, ad rapinas con- prima cansa dissidii inter eum ct Anselmiim.
verlil aninium , adjiivante eum in iioc scelere Ra- Secundo anno regni ejus ingens lerrac niotiis ui
nulfo clcrico, cx itifimo geuere hoininum lingua el P Idus Augusti lolam Angliam exlerruil, horrcndo
caJlitiiiale proveclo ad summum : quo auclore sacri miraculo , ul acdiliciaomnia eininus resilirent, et
Kcclcsiarum lionores, mortuis pasloribus venundati. mox prislino modo residcrent. Sccuta cst iiiopia
Nam.audila nioiie cujuslibet episcopi vel abbatis, oninium fructuum , larda maturilas frugiim , ul vix
confestiro clericus regis eo mittebatur, qui onuiia ad festum S. Andreae messes rcconderentui'. Quarto
inventa scriplo exciperel, omnesqne in posterum ejus anno fuit tumujius fulgurunv, nvolus lurbinum.
reddilus fisco rcgio inferret. Subsliluebalurque in Idibus Octobris apud Yincelrumbani ictus de ccelo
loco defuncti quilibet, non pro "morum , sej pro emissus lurrislaius tanta vi impnlit, ut debilitata
nuramorum experimenjo. Seqtiebantur curiam effe- maleria in confinio tecti fforamen] ingcns ad liu-
niinaiorunv manus, el gaifconum greges, ui recie a nianoc grossitudinis modunveflicerel. Quo ingressus,
qiiodam sapiente diclum sil : « Curia regis Angliae trabem maximam in fragmina per tolam disjecit
non esl majesialis diversoriuin, sed exoletorum ecclesiam , el crucifixi capul cum dextra libia , et
prostibulum. i Ad dedecus illiuS temporis pcrliiict, iniaginem sanctaj Mariae dej'ecit. Seculus est felor
quod Anselnius ar"chiej)iscopusista corrigere cona- intolerabilis. Tandem monachi felici ausu irrum-
lus, sed socieiate suffraganeorum desiitutus, sponle penles, benedictae aqnaeaspergine inimici praestigias
tlisccssil, nequiliae lemporis ccdens." Qui cura ]D effugarunl. Fuil quoque discordia ventprum inter
jarojamque navigaiurus in porlu venios exspeclaret, se dissidenlium ab Euro ausiro veniens xvi Kalen-
jussu regis, tu praedo publicus cxpilatus esl, mau- das Novembris, qui Lmuloniaeplusquam sexcentas
ticis omnibus et bnl^is in medium prolatis el doroos effregit. Curilerabanlur ecclesiae cum domi-
exquisitis. Judaeos quos a Rothomago paler ejus bus, maceriae cum parielibus. ldcm furor ventorum
Lundoniam iranslulerat, cum in quadam solemnilate tecium ecclesiaeSanclaj Mariae,quaead arcus dicitur,
cum adirenl, inunera offerenles, ausus est animare pariier sublevavit, et duo ibi homines obruli: fere-
ad conflictum conira Christianos ,. pronuniians banturqne ligna cum trabibus per inane, miranti-
quia, si vicissenl, in eorum seclam transiret. Magiip busqui Ionge, limeniibus qui prope slabant. Qua-
ergo.iimore cpiscoporum el clericorum resaclaesl, tuor Ugna sex et viginli pedes longa lanla vi pariter in
piasollicitudinefldei Christianae timentium. De quo humum impacta sunt, ul vix qualubr pedes exsiarenl,
cerlamine Judaei nihil praeter confnsionem relule- nvirabilevisu, quomododuriliemslraiaepublicaeper-
runt, quamvismuliotiesjacliiarint, se non raiione, ruperinl, e.oibi ordineposita, quo in tecto ab artifice
sed factione superalos. Robertus fr.tter ejus cum fuerant collocata; quaeob impedimenium transeun-
aggredi veilet iler Jerosolymitruuim, Nprmaiiniaiii tium ad |)Ianilicm terrse dcsecla Sunt, quod alilor
 9S3 IIELJNANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 984
ifiii fieqiiifeiit. Quinto bjus aivtto eaderiv vioienlia A iefga exsppiiaia iirgebat. inier baee illft clamabat:
fiiiiiiillis apud Saiesbeiiafti lecium tiif ris eeclesise « Accipe, Dpmine, miseruiri Fnlcoiieiri perjurum
Driihiiibdisjecil, iriuliainque maieriamiabefactaVit; iiiiim, fugiliviim tuum. i Doroum lariien contra
qtiirita tlie postquam eain tlcdicavcral Osrivundiis, desideriuuv suum placide fegfessus est. Pbst aliquot
phvclarii meiiioriaecpiscoptis.(1093..)Coi)radtis (ilius aiiiios filitim halmit Gofridum, cbgnonienlP Mar-
iiiiperatoris IJchrici i» italiam se ad patris sui ad- leiilim. Qiiod Cogriomensibi usurpaVerat, quia vi-
Versarios cbiittilil. Qtiae res priofcs pairis sui vicio- iiebatur piiines slbi obsisieriles felicitale quadam
rias rhuHum obscuiavit, el vires ej'iis aileiuiaVit. cpriiundere; Nam dominum suum comiiCmPie(a-
BabuJus iguitus a ineridie ad aquiloiiein per ccelum tiensehi aperto Martc cepit, ferreisque vinCulisin-
ferri visus esl Kalendis Augnsii, prinva lipfa hociis. iiodatum ad ignobiiis pacis conditioiics cbegii ut
CuuLELMts.ScxtO Guiltcimi regis anno tantitm litil BiirdCgala ciVilaie cederet, et finibns ejiis ; et de
in Anglia tliluvUiin, e\ abiindauiia imbrium , qiian- caeieris anriuum vecligal pensilarel. Qui Captospro
tmri iviiliusroeniinerai. Mox aceedente liiemc, fluvii feiri irijiiria, et ciborum iriopia post tfiduurii de-
iia suiu congelaii, ut essent pervii eqiiis £l qtiadri- ftincuis esi. Ctijus novercam Mariellus duxit, fra-
gistei plausiiis. (1094.) GcluresolulO ex impeiu gla- tres ih iuieiarii suscijviens. Mo* Theobaldi comitis
eialiuhi fiiisiroruin ponles effraeti.Gefardus Cpi- B Blesensis ingressris limites, urbem Turonicaro ob-
scbpris Camcraceiisis obil, Cui Gualcherussucccdii: sedil, et ipsum in eadeni. Qui captns, et in efga-
sed ipsb poslea ab episcbpaiu pulsP Manasses brdi- stiilo reclusus, virbero sibi bmhibiisqiie suis hacre-
liatur Cpiscopus. In Galiia ei Geririania gravis ho* dibus in perpeiuuiri abjuravii. Isle Gaufridus riio-
qui ad ira- iiens Gaufrido sororis snae filio comitaiurii dedil;
iiiiiiuin monalitas facla csi. irt Italia, 1111
peraiofem ab hosiibiis ejus se traiisluleralil, eo ad qiii simplex fuit ef imbcHis. Hujus frater FuJco du-
Galliam feverso omnes pene ad libsies ejns rursuiri cafum crirripuil; cogHomiiiatusest Relhuf ; quia
transerirtt, et muniiiories ab eo cxpugnaias coritra germani siiiiplicilaii CfebroJnfrendens, ad uliimum
ciim muniunl. GUILLELMUS. Seplimb anno GniHelnii lionore spolialum perpclua lenuii in cusiodia. Hic
icgis priipler iribula, quae rex in Nbrrrianhia positus Fulco liabuit uxbrero, qriS relicio eo Pbilippo nu-
cdixerat, agricuhura defecil; qtia deficienlc, se- Jisil fegi Fraiicorilm. Qui ambre ejus ita captus
cuia esl fanies; qua crescenie successit morlalitas cst, ut illa sibi in briiriibiis imperarei, cuin ipsc
liominum , adeo crebra, ut ileessei morituris cura -, omnibus aliis -iriiperare cuperei. Denique omnium
morluis sepulturai Turic eliaift YValnenses in Nor- digilis se riotafi, el ab OiiVniOfbe CliiistiariO seex-
maimos efferati, Gicestrehsem pagiini, el jiaiiem comroiinicari plopler ejus libidinem aliqiianiis ari-
SeleSberierisem depopiilaii suni, ct Anglesiam arinis c iiis passus est. Filii ejus Fulcoriis fuerunl Gelfri-
bblihueriint. dus, Marlelius ei Fulco. Primus irisidils suorum
i095\ SIGEBERTUS. Fahies diu cohceplaTalidissime necatusest. Eraiit eo tempore iri Naivnetis Civitale
irigravatuf, el fii annus calaniiioSus, miiliis fame duo clerici nondrim palieritibus aririis presbyteri,
Jaboranlibus, pauperibns per furia et incendia di- Jitteris affaiim irisiructi, inierse mulliun ainici. Hi
tiores gravilef vexantibus. CUrir validb veiitoiuiri pactum iiiierunl inter se, ut iiter ebrum prioriivo-
lurbirie eliam leiise movtisfacfus csl iriedia iiocfe iv reretur, alteri vel vigilanti vel dorinieriti appareret
Idiis Septembris. Rex AngJorUfna fratribtis suis infra 30 dies, data accepiaque cbrpbrali fide. Nec
sollicitatur in Normannia et Ariglia. Iri hvulta ief- multo post uiius bbiii. Trigesinib die asliiif alteri
farurii pafte secundo Nonas Aprilis circa diluciilturi vigilanti, et nescio quid opefis molienti morluus
siellae pcrplureS de ccelbiiV terrain cecidisse visae vultu exsangui ei pallido. Qui prior vivuin com-
siiri.; ' pellans,« Agrioscis me, i Triqiiit ? « AghosCP, ait
Inler quas Uriam maxiihaftilabi irt lerfarri ciihi ille, et lriiror, quid taiidiu hibraliis fuisli. > IHe
qiiidani iri Ff ancia stuperet, et hotato locb ubi labi prius moram excrisans, < Tandeni, ail, iandem
visa est, cum aquam ibi fudissei, loriuim cum fef- ,Q venio ; et advehlus riveussi voluefis iibi flei Coro-
vbris soho inde exire magis slilpuit. Heiiricus Lo^ inodus, niilii omninb infrubtuosus. Nam sempiter-
vaiiiensis cbirieS ^bfiiriiiiir. Rex ilurigrtfofuiri nio- nis deputatus sriin suppliciis. —Ego, ait alter, le
riiur. In cpmiiatii Namurcehsi pariem subcirieri- j'uvabo precibus, jejiuiiis ef eJeeiribsyitis mriltis. >
ciurri quasi sangnine irifecliiri) vidimus. Urbahiis At itle respondii: « Sine pcenitehiia suiit. judicla
papa, per B'tiJrgii'ri'dSari) et Ffahclairi cbnciiiis ha- Dci. Iri iiVferrioduin fotat aslf a polus, dunv pulsal
liitis, flildebfahdi dCcfeta reiiovaiei coiififriial: et liitora poriiiis, pfo Criininibus riieis puniar. Si totus
Piiilippijin fegem iFraiicorum, qui, viveiite uxbre liiUndus rnihi fehvedia exquirefet, aeierna lamen et
siia, aVtpfius viveritis Uxorem supefduxefat, ex- iivrturiicfa pifihariim gcriera paiiar; El ui atiquaui
cbminrihical, 'GuiLLELMCs. Fulco fuii aiiliqiius Co- e.vriieis iiihhhierabilibiis pfleiiis 'agnbscas, en una:
inbs Ariilcgavbruiri; qui SPhex ilijrosoljmarii adiit. proteriditqiie « ffianuiivsariibso uicerb slillanlem. >
lbi a dUbbiis servis 4acfahiehtb coactis, 'utqiisejii- « Yitieiufive, inquit, ilhi Jevis ? i Cumque ille le-
berel faceferily pef publicurii tfactiis est riudtisad vem sibi "videri rbierret; ipse moriuus curvatis in
,sef)0ifuri^lJpij.Viii|, frircis inspectiuuibus. Alter vblam digitis, tres guftas deflnentis tabi super
resieii! llghcuih cbllo cjus inl.rserat, aller ilagris eurti jaculalus est. Qtiarum duaelcmpora, unaJfon-
 9R5 CHRONICON.— LJB. XLVII. AN. 1095. 980
iem coiitingetitcs, ciiiem siciit ignito jiiculo pene- ^ cxigniiir. In eoileni cpncilio excominiinicavil papa
irafiiiii; forahveft nucis capax efficientes. lllo tna- regenv Francoriim, et omnes qui emiv vcl regom
gnanv pcenam esse, doloris claniore prolestanle, vcl doniiuuin snum voeaverint, et ei obedierini.
* Hoc, inqiiit jhofluiis, brit libi qiiandiu vixeris, Simililer et illam maledictam conjugem ejus ; et
ci ptrihariihi nvearum grave dociiineniiim ; et nisi qui eam reginam vel dominam vocaverint, donec
ueglexeris, salutis (Uae siiigulare hvoiiiihehriuri. ad emtTidatiouem venerint ; ut aJler ab allero dis-
Yade ergo diiirt licei, el mnia babitum simtil ei ccdat. Siniiliter Gnibertmn Ravennateiv), qui se
aniniuin ; CleSlOmonaclius Rhedpnis apiid S. Me- papam appeliarat, et Henricuro imperatorem, qui
lauium. > Cumqne vivus ad hoc fespoiidere nollei, eiim manutehel, et caetcros, qui eis conseniiunt.
morluus etim ocuii vigOre perstrihgens, « Si dubi- Posl liaic sermonem habuit ad populum, exhorlans
tas, ihquii, coriverii, miser, Jege lilieras istas. > cos ad crucem' sumendam, inter^cacteradicens :
Etlioc dicens, manum tetendit tetris notis inscri- « Ul ait Salnmon : Nihil timidius neqtiitia, nihil
piam : in quibus Satanas, et criine iiiferorum satel- laboriosius (Sap. xvu), Nunc a vobis par. labor at-
lilium omtii ccclesiaslico ccclui gralias de lariaro qne metns pretio meliore peuiniur. An -nesciiis,
Ciriittebant;] quod Ciun ipsi in nullo suis voluptati- quod vivere hominibns calamiias, mori felicilas
bus dcessent, lum taniuin nunierum stibdiiaruni Wesl ? Mors enim bonis accelerat palriaro, malis re-
ahimarulh paterciilur ad iuferna dcscendere, prae- secat roalitiam. > SIGEBEKTUS. Eclipsis; lunac.facia
dicaliOiiis ilicuria, qtianuuii nuriquam retroacta vi- est III id. Februarii, el rursus III Idus Augusti.
derahl saeculSiHis diciis, loqiientis aspectus dispa- Occideiitales populi dolemes foca sancta Ilieroso-
ruit: audiens oinnia vendens, ei dans pauperibus, lymis a genlilibus profanari, Turcos etiam Cliri-
'
sahcluii) Melanium adiil, cl trionachus ibi factus stianorum jam mulla ex parte invasisse|innume-
optime conversatus esii ltem GUILLELMUS. Hoc anno, rabiies una inspiratione commoti, et multis si^nis
id est arihO Domini 1095, Urbanus papa venil iu sibi ostensis alii ah aliis animaii, duces, comiles,
Galliain, et celebravit conciliiiin, apud Ciarum potentes, nobiles et ignobiles, diviles el pauperes,
montem : in qiio inter caeiera slaliiluui est, iilepi* liberiet servi, episcopi el clerici, senes et juvenes,
scopi, abbales, vel aliquis declero, aliquam ecclo pueri et pueHse, onvnes uno aivimo, nullo anga-
siasticanv dignilalem de nvanu principum vel quo- rianle, irodique concurrunl: ab Hispania, a Pro-
rumlibel laicoruin non accipiat:ct ut ckrici.in Vincia, ab Aquitania, a Brilannia, a Scotia, ab Au-
duabus civitaiibus vel ecclesiis pracbendas non lia- glia, a Normannia, a.Francia, a: Lotharingia, a
beani. Ul riemo simul sit abbas ct episcopus.Ut Burgundia, a Germania, a Longobardia, ab Apuiia,
ccclesiaslica digniias anullo yendalur aulemaiur. IC ei ab aliis regnis, virlute el signo sanctae crucis
Ui nullus cujuslibet sacri ortlinis carnaJi comnvcr- signali etarmati, ullum ire paranl injuriam Dei iu
cio utatur; ut eis auferanlur Ecclesia» dignitates, hosles Chrisliani nominis :et quanto quisque hac-
qui scienler a se vel a pareulibus suis emptas ha- lenus ad exercendaminundi mililiamerat pronior,
buerinl. Ul eis igiiPscatur, qui lioc ignoraverinl a lanlo nunc ad exercendam ultro Dei mililiam.fii
canonibus prohibilutn. Ut iieiiio iaicorum a capile prompiior, flrmissimaque pace interim ubique
jcjunii, nemo clericorum a Quin juagesima usque in coinposiia, et piiiiio Judaeos in urbibus in quibus
Pascha carnes coniedat. Ut in Sabbalo Pascluc erant agressi, eos ad credendum in Cbrislum com-
nonnisi post nonam pfllcium celebiettir. U( ab ad- pellunl. Credere nplentes bonis privanl.Trucidani,
vcntu Domini usque ad octavas Epiphaniae, et a urbibus eliminant. Aliqui Judacprum zclo lenendae
Septuagesima usque ad octavas Paschae, et a pri- lcgis palriae ducli, se muluo irucidant; alii ad lem-
ina die Rogationum usque ad octavas Pentecosies, pus se credere simulantes, posl ad judaismum re-
et a 4 feria occidenle sole oriini tempore usque ad volvunlur. Eminebant in hoc Dei hoslico dux Lo-
foriam 2, orienie sole. . . . custodiatur. Ur qui tliaringix Godefridus ; et fralresejus Eusiachius
episcopum ceperit, oronino exlex babeatur. Ul qui elBalduinus, Anselmus de Ilibodi monlc, Baklui-
saeri ordinis viros, vel corum fantulos ceperii, uiis comes Meiensis, Roberlus comes Flandrensis^
anatheina sit. Ut qui episcoporum vei clericOrum Stephanus comes Blesensis, flugo Magnus [frater
morieiuinm bona ceperu, anathema sit. Ut nemo Philippi regis Francorum, Robcrtus conves Nor-
vn episcopum eligaiur, nisi presbyier, aut diaconus, niannorum, Raimuntlus comes Saucti iEgidii, Boa-
aut subdiacoiius : ct cui nalaliuin dignitas suffra- inuiidus dux Apuliic, GUILLELMCS. Nunquam lot
getur^ nisi maxinia necessilale, tl licentia papae. gcntes in unam coiere senienliam. Opjnionenv ho-
Uifilii presbyierorum vel concubinaruin ad pre- niinunv vincebal nunverus ; quanivis cesiimaretur
sbyleraiura non proveliantur, nisi prius ad religio- sexagesies cenlunv millia ; qui omnes Hierosoly-
sam vitam intraverinl. Ul qui ad ecclesiaui vel ad mam pergebant. .Raymundus fuit filius Yuilelmi,
crucehi confugerii, dala niembrorum impunilatc antiquissimi Tolosae comilis : cujus uxor Alhvedis
justiiiav iradatur, vel innocens liberelur. Ut una- inullinuba primum nupsit Arelatensi conviti, nvox
qtiiBijneecclesia decimas suas habeai, nec atl alle- liuic Guillelmo ; cui cunv duos peperissel Jilios, \
lam lianseant. Ul laicus decimas non vendat, ncc Barcinonensem coinilem juae hoc elegil. Guillel-
reiineat. Bt pro sepultura mortuorUro prelium non iinis iste rooriens Gtiillelnio fvlio suo dcditconvila-
987 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 9&$
tum Tolosanum, Raimundo Caturcensem : cuiiilem A j qnod aniip Doniini 1095, pridie npnarnm AprJIiunv
postea adjecit virtuiibus suis Arclatensem, el Nar- feria i, hina 25, visus esl ab innumeris inspectp-
bonensem, ei Provincialem, el Iiemoviccnscm. To- ribusii) Galliis lanlus slellaruni discursiis, ut gran-
losam quoque a germano suo posiea emit. Ex una do, nisi lucerent, pro dcnsilale putarenlur, quas
piJlicunv stiarmn ,'filiuin babuit Bertranum, qnem qnidanv opioaii sunt cecidisse. Quidam molum ea
haeredemsibi consiiluil. ln. -ultima auaie sna nxo- runvmolum Ghristianilalis interpretali smU. Anno
rcm duxit filiam regis Tarraconensis. In hac via enim subsequente el synodus Avernis habila esl,
Hietosolymilana primus omnium laicoruni crucem etvia incboaia. Porro anle hanc synodum gencraje
acccpil, animatiis ab episcopo Podii, qui etiram conciliiim celebraverat idem Urbanus papa apud
Urbani papaesusceperal inpraedicaiione, positjiiam Placentiain. Excessil autem medicina moilum ;quia,
idem Urbanus in iliriere ad conciliiimCiaronvon- plusquam debuii, in quibusdam volunlas eundi
lense obiit. Eral anienv inier alios conies Morico- llierosolymam subrepsit. Namet mulli eremil8e,et
licnsis, vir omni corporis obscenilatc infamis, in'c reclusi etmonachi, domiciliis suis non satis sapien-
ideo minusin alioruiri delictainexofabilis : qui pro ter reliclis, ire viam perrexerunt. Quidam lamcn
delicto palris modico jiueriilunv in obsidalum acci- orationis gralia ab abbatibus suis accepla, liceniia
pieris, ehm excaecavit,' ocnlos miselli nefandis un- B I prolecti sunl; plures aulcm fugiendo se subduxc-
guibus abrumpens. ruut. Multi eniin de gente plebea crucem sibi divi-
• SIGEBEBTUS. Comeles in occidente apparuil tota nitus innatam jactitandoostenlabanl; quodet idem
prima hebdomada Octobris. Nimiaaqiiarum innn- quaedam de mulierculis pravsumpserunl ; quod
dationc aulumiialis salio inipeditur ; el sleriliias omnino falsunv esse depreheiisum est. Alii vcro
frtignin tefrae sequilur. Exercilus Dei terminos pa- ferrum caliduin inslar. crucissibii adhibuerunt, vcl
ganorum aggressus virililer agit. Primunv belhuiv peste jactantiae, vel bonae volunlatis ostenlalione.
fuit eis ad ponlenv Farfar fluminis, ix Kalendas Bbamundiim vero Roberti Guiscardi filium., Roge-
Maftii : ubi niulti Turci occisi sunt. Sccundnnvbel- rii ducis frairem secufus esl Tancredus nepos
lum fuil eisapud Nicaeam111Nonas Maiiii ; in quo suus, et Ricbardus de principatu. in duobus pii-
ctianv pagani victi, Nicaea capla, el Laodicia. Et niis praeliispraevaluerunt Turci conlra genlem sine
cUni essehl plusquam: trecenta roillia armatoruro rege et sine duce. Primo apud Castellum Excro-
iii exercilu Chrisliano, tania eis reruin omniuin gorga, quod omnibus. incolis vacuum Chrisliani in-
suppetebai copia, ul aries iino nummo, bos vix traverant omnibus copiis rfiferlum.
duOdecini iiummis vcnderelur. GUII.LELMUS. Turci Quod utrum linvore an induslria incolae reliquis-
jain XLarinis Bilbyniain possederanl, qu;c est pars' C senl, iiicertuin esl. Fons et puieus quo castelluni
Mirioris Asiae, qiiam Romaniam dicunt. Hujus do- suslenlabatur, extra eral. Quo Christianis ablatc,
uiiniis erat tunc Solinvanns. Abjectis auleiri arcu- Rainaldus quidaro, quero ducera sibi feceranl, cum
lius, cbntinuis Iribu.s diebus fugerunt Turci. Sol- Turcis consiliatus csl, ul fratres suos illis prode-
danus auteni apud Persas est, qui apud Romanos rei, si possel, cl transfugeret ad eos. Muhiibi apo-
Anguslus, totiiis Orieiuis et omriium Sarraceno- stalae facli sunt; alii vel sagiuati ad.signum, vel
rum reclor. Quonirii, id est Persarum imperium, veiiundaii, vel captlvi abdurti. Hanc primanv per-
i;leo ut acsiimti, landiti durai; quia gens iJla paruni sccuiionem passi sunt Cliristiani, 3 Kaleiulas Oc-
bcllicosa, ei vivacis sanguiiiis inops, seiriel acce- tobris. Audienles arilem Turci, quod Pelrus ere-
pluin dediscere iiescit scrviiium; ignorans, ul ait miia, el Gallcrus, cogriomentp Sineliabcre,. in
Lucanus, ideo dalos, ne qnisquain servial, enses. civiiatc, cui nonven Ciniiol, prope Nicaenamessent,
Hoc aiuio, qui fuil aiinus 10 Guillelmi regis Anglis ierunt coiilra eos, el ;accurrenles obviaycruni Gal-
11,apparuit comclcs Kalendis Octobris 15 diebus, tero , quem cum nuilils peremeriint. Peirus. vero
majorem crinenv emillens ad Orientero, nvinorem jain'Gonsianlinopolim redierat; quoniam illi ac-
versus Euroauslrum. Appariieruiil el aliae slellae, «, quiescere gens litigiosa nolebat. Turci aulcnv cas-
quasi jacula inier se emittenles. Eodero aiuio An- tellum Ciniiol obsederunt, et ceperimt, cl Chrislia-
sclmus primas Angliae lcnebras errbneorum fugiens nos ibi invenios vel pccidefunt, vel capiivaverunt.
Romam ivil. Baldricus ex Bnrguliensi abbale Do;- Et hoc ilem passi sunl Christiani mense Oclobri.
lensium archiopiscopus, qui scripsit hisloriam Hie- Diim iia;c agerentur, Godefridus cum fralribiis suis
rosolymilanam, dicit, quod Turci, qui Hierosoly- Batdiiiiio ei Eiisiachio, et Balduinus de Mbnle cuni
niis eranl, sepulcrum Domini sincbaiu paulo hono- lurmis suis per HiiHgariamcommeantes, Constan-
rilicenliiis servari ; nPn qnia muitum de religione lirtopolim appropinquabanl, Podiensis episcopus, et
Cbrisliana curabant, sed quoniam sic Ulilitalibus comes: Raimiindus per Sclavariam gradiebanlur.
ct cupidilatibus stiis salisfaciebant, per oblationes HiigOMagiius, et comes Flahdrensis Roberlus, el
adventantiuiri, qui imperinm' suum jain usque Au- alius Roberius coines Normannorum cuin suis Ro-
Uochiam dilalaverani. Dicil eliain quod episcopus nvam praeeunies, in Apuliam devenerunt. Audiens
Podiensis, nominc Hainvarus, primus omniunv in Boamundus fainam adventus eorum,- singuloruDv
ipso coricilio Claromotitensi liceniiam ab Uibano probiiatibus signisqne pcrscrulalis,: pallium opli-
papa :acc'epit ciiiuli Hierosolyniam. Dicil eliam, munv s.ibi praefcpil aflcrri; quocl pcr paiTicuhvs
 989 CHRONICON,— LTB.XLYII. AN. 1095. 990
roncisunj, crucem unicuique siiorum dislribiiit, A Rngia'; invenlosque ibi Turcos qtiara plurinvos su-
suamque sibi retinuit. Imperator Conslantinopoli- peravit et fugavil; e( Armenii reddidepiinl illi Ru-
lanns Alexis maJuiri exercilui Dei niachinabaiur. zam civitalem, ct quaedam caslella. Maj'or auiem
VeniHtnest Castoriam, ubi Nalale Domini celebra- - exercilus cuni magna (lilficnllale venil.in vallem
i'unt. Inde in Palagoniam caslrum iiiunilissimiim Anliochiav, quac est Syriae melropolis. GUILLELMUS.
haereticonim, omnibiis bonis referlum. Quoradici- Hapc posl Romam, el Constanlinppolim, et AJexan-
tus dirulo , venerunl ad flmnen Bardarum ; ubi driam, quaiio in loco cunclis per orbero civitalibus
Tancredus cum suis imperatoris saielliles fugavil; praelaia est.'Flnviiis ibi est, qui modp Fannus,
cl qtiosdam peremii, quosdam vinctos Boanvundo olim Orons dictits esl, duodecimo ab urbemilliario
praesentavit. Hoc belium faclum est feria iv, in Ca- pelago influens, fliicntis rapacibus, et ipso iiiipciu
pile jejunii, Inde venliim esi ad Surranv civilalem, frigidioribus, salubris aurae temperie civiiali mede-
ubi sufficiens habuere nvercalum. lbi Boamundus tnr, commealum navium oppidanis invehens. Per-
cum duobus Corpalatiis aniicilias iniit. Imle ven- severanliam obsiilenlium quanlolibet tcmpore deri-
tunv esl ad civitatem Cusa feria iv, anie ccenam Do- det. Est praeterea ipsa civilas moenibus lula, mon-
rtiini. Yenerunt Nica-am pridie Nonas Maii. Obsessa libus ardua. Ecclesia Beaii Pctri et ecclesia Bealae
cst civitas per septem hebdomadas : ei ires dies, el " Mariae, qnandiu ibi Turci fuerunl, illibaiac manse-
landem capla, et a Christianis imperaiori Alexio runl. BALDERirus. Ilanc primo obsedit Boanumdus ui
rcddiia : qui Turcos, qui ab ea atl se refugeraut, Kal. Novembris.iv feria a tribus portis. Erant in
in pace susceperat. Intle ad quemdam pervenit civitate Armenii inulti, et Siiriani Chrisliani qui-
ponlem excrciius Dei. Teriia die Turcos iiniumeros dem, sed Turcis obnoxii. Qui fiigam sinvuJantes au-
osieuderunt, Sarraccnos, Angulanos , Persas, Ire- dacter exibanlin caslra mendicanies, el caslrorum
centa el sexaginta millia, et Arabes innumeres. cxploranles consilia , in urbero reponabant. Quod
C;csa sunt ibi barbarorum nvulta millia. Ceci.lit foi muliinn nocuil Chrislianis. Ibi in castris lanta
Guillelinus niarchistis frale.r Tancredi, et Gaufridus fames facla esl, quoii aselli onus vendebatur o.clo
tle Monte scabioso, et muili alii. Turci jactiianl se puratis, qui valent denariorum 120 solidos. Guillel-
de Francoruui stirpe genitos, et eoruro proavos a inus carpenlarius ei Pelrus eremila Jalenter aufu-
Chrislianitale descendisse; hullosque naluralifer gerunt; quos inventos Tancredus 'apprehendit, et
mililare debere, nisi se, el Francos. Faclura est iuhoneste convicialos et coaclos redire compulil.
hoc praelium Kalendis Julii. Invenlum esl in eorum Qnintiim belluin factinn esl anle Anliochiain, in
tentoriis auri et argenli pluriinum, equi, bovcs, et qtio niulli Turci occisi sunl, et equi eorum capti;
cameli, mulae, verveces, et asini, et copiosa su- in quo bello nulli fuerant Turci pedites, sed omnes
pellex. Solimanus auienv Soliroani senioris filius de eqtiiles. Centiim capita perempioruiii missa siint
Nicaea fugiens invenil Arabum decem nvillia; quibus legaiis Admirabilis Babyltmiic. Facliiin est hoc
fugam persuasit; el venienles ad civilaies ei cas- praelium idibus FebruariiferiaiiianteCaput jejiinii.
lella , in quibus morabanlur Suriani Cbristiani, di- Praeterea Turci in alio bello peremcrunl plusqnairi
cebal eis subdole , devicimus Francos, el sic intra mille Ciuislianos. ln sexio iteruin praelio vicli Tur-
porlas eorum rccipiebantur. Ingressi aulem domos ci, ubi moiiui sunt principes Turcorum iluodccim,
eorum et ecclesias depraedabanlur, el avifcrebanl quos Adnatalios vocanl, el iuille quingenli rivilites
cis onvnia conctipiscibilia, et filios ei filias. His au- fortissinvi, defensores civitalis. Chrisiiani burdones
ditis, Cbrisliani eos insequentes venerunilconiuin, quatuor csesorum capitibus onustos niiserunl ad
inde ad civilatem Erachiam, quae, Turcis abjectis, portum, uhi eranl legaii de Babylortki. Armenios et
illis se reddidil. Deinde veneriuit Tliarsiiriv Tanere- Surianos, qui necessaria in civilaieivi abundanter
dus el Balduinus fr.iier ducis Godefridi, el ceperunl deferebanl, TanCredus cepit, et omnia eis abslulit.
eam. Ibi per conteniionero Balduinus Tliarsuin solus Facta est ergo fanies iri civilate. :-
oblinuil. Tancredo auiem non multo jiost fcdditae .p SIGEBEBTUS. Ex ccenobio Molismensi viginli et
sunl duae civitalcs, Azera, ei Muuiislia , et caslclla nnus monachi cuin patre ipsius mOhasierii RobeKo
plurihia. Aliis opliuiatibus reddila est civitas Al- Cistercium deveneruiil; Qui venerabilis Hugonis
phia. Quain pctiil milcs quidaiu terrae illiusindi- Lugdunensis afchiepiscopi, ct sedis apostolicae
gena, nomine Simeon, ei accepil. Deinde vericriihi tunc legati, et religiosi virii Gaiteri Cabilonensis
ad Catsareani Caj>padociae, quae ad soluin usque episcopi, et Odonis ducis Burguiidiae freti coiisilio,
diruta eral, Ruinae lameii adhuc demoiislrabaiit, auctorilate roborati, inveiilam eremum in.abbatiain
quid fucril. Deinde venerunt ad pulchram el opi- consliluere cceperuiii.praefalo Robcrtoiconstituto in
sinanvcivilatem Plastenliain, qiiani Turci tribus heb- abbalem ab episcopo Cabitoiicnsi ordinatb; aliis sub
domadibus obsederant, sed eral "iiiexpugnabilis. ipso iii eodem loco stabiliiatem firmajiiibusi. Sed
llacc illico patuit Chrislianis. Hanc Pelriis de Atfia noit mIIIlo post itlem Roberlus reqtiifentibUs eum
jvciiif, e acccpit. Deinde veniuin esl ad Coponiio- iiionachis Molismensibus, jilssu Urbarii papae, et
bilem cl copiosaro civiialero quae illis reddita est, Galteri Cabilonensis episcopi Iiceivtia Molismtini
Deinde venerunt in vallein Anliochitc. Pelrus autem reducilur, et Albericus in Jocum ejus subsliiuilur.
de Roasa declinaus ab aliis, iniroivi' vallenv de GUILLELMUS. Tempore GuiHcliui'II, regis, Angliae
991 HELSNANDIFRIGiDI MONTIS MONACHI 9S2
coepit religio Cislclleiisis. Pertinet aulcm ad glo- A Yade el dic populp meo : Lnpanar et prostibiiliini,
riariv Angliae,quotl lalem virum genueril, qni hiijiis el Pmnem a vobis removele abusnm, et infra quin-
religioiiis auclor fuilet rocdiator. Is fuil Hardingns que 6\es, si reversi fueritis ad nic, cbnvertar ad
noiiiine, a puero Sorebarnae monachus. Poslea vos, et bpporUiiiiirn vobis providebo auxilium; et
panno; illos pertxsns, Scoliam, mox Franciani inlerimquotidiedecantenl (45) : Congregali sunt
coniendit : ubi aliquol annis studuit. Dcinde Ro- iniinici riosiri, et glorianluriii virtule sua :contere
lii-iiii ciim clerico corisbric profecius est : qui forlitudinem illorum, Domine, el disperge illos; ui
cundd et redeundo quotidie tolum Psalterium can- cogrioscant, quia non est alius, qui pugnet pro
labant. Deinde BiirgiuLliam regrcssus, Molismo nobis, nisi tu Deus noslcr.iDispcrde illos iu virliile
novb et magno mbnaslerio se tolondil. lbi cum ci lua, e( depone eos protcclor noster, Doinine. Cui-
qiiacdaniproporiereiuurobservaiida, quaerioneranlde dam eliam percgrino, nomine Pelro, ajiparuil san-
Regula, ccejvil eortim rationem inquirere, et lan- (TnsAndreas aposlolus, demonstrans ei locum in
diu de quibusdam superfluis ciun uiio et alio dis- ecclesia Beali Pelri, in quo invenieiida eral lancea
putavit, nt abiiatenv ip.suroel alios 22 in suam sen- Salvatoris. NOIImullo post jgnis de coelo cadcre
tentiani iiiducercl. Igitur Cistellas yenere , locttm visus est iu castra Turcorunv noclc, Panis paxima-
prius saliriosum; et ibi sleteruiil sulTragio arclii- " liusei permodicus Bizantheo vendebaiur. Equinatr
ejiiscopi Viennensis. qui nunc aposloticusesi. Abbas carnes el asininae pro iniperialibus coinpulaliantur.
lanilcm qui ciim eis veneral, a suis rnonacliis re- Gallina 15 solidis, ovum duobus solidis, nux ju-
quisitiis, ad eps rediil, quasi coacltis, sed volens. glans appreliabalur denario; Hanc passjonem cpn-
Omnes qui cumeo veneranl de MolismO', cum illo liiiuam loleraveruni diebus 36. Stcplianus Jnterinv
regressi siiiit, praeler oclo, qui sibi abbatenv consti- cbmes Bleseiisis prppier infirmilatcm secesscrat
tueraiii Albericum qiienidani de suis, priorcin vero apud Alexandrelam, quae non Jongc abest ab An-
llardingum, qui el Slephanus. liociiia convalescendi gralia. Cujus redilunv omnes
BALDERICUS. Erat in obscssa Antiochia quidam CKspectabanl, quia vir consilii eral. Quiiit audivit
adroira(us Turcarum , nomine Pyrrhiis, qui foedus Turcos civilatem circumvalJasse, lalenter inoiitaiia
amicitia; perfidtlesiiilernuiilioscuniBoamundoiiiie- conscendit, et feslinanter clandestinus discessit,
ral. Fama ejus allecius liic Boamundo filitun suum pulans suos defecisse, vel in brevi defecluros loie;
misil obsidcm, et reddidit ei tres turres quas lene- et pervenieus ad imperalorem, qui cunv magna
bal, ct sic.capta cst civitas. Cassianus aulenv dux multiludine Graecorum ei Gallorum in auxilium
Turcorum inler fugieriles delituit; cujus capiu _ nostrorum veniebat, persuasil ei, ul reverierentur.
Armeni abslulerunt, et Boaniundo delulerunt. Cor- Hanc offcnsam el hanc infaiiiiaro Stephanus idem
berahiiiis aulem princcps eorum qui ad auxilium. bictus postea conlriiionc cordis et ponfnsione ,
Anliocliiae confluxerant, accepla liccniia saeviendi rcdiens a patria in Jeriisalem piavit, ci sic omni-
in Chrisiianos a califa genlis suaeapostolico, intiu- bus salisfecil. *Tredecim liomiiics laboriosi et slre-
meras genles sibi coagulaverat: inier quas ei admi- nui foderunt a mane usque ad vesperanv, el invenc-
raius Jerosolymitanorum, et rex Dainascenoruro. riint lanceaih Domini nimis alte infossam.
His Anliochiam appropiriquanlibus, Solisadoius Nunc apparet illanl opiuioitem falsain cssc,
Cassiani filius, dedil Corberaiuio municipium for- quam supervus posuil Guillelmus Malmcsberiensis
lissinium, quod urbi inuninebai. Quo facto, Corbc- de lancea Caroli Magni, quae ferebatur eadenvesse,
rannus civilalem obsidel : ad quem venil maier quae Dominico laleri ceiuurionis nianu invpacta,
ejus centenaria, auguratrix et sortilcga, praediccns paradisum morlalibus aperuii. Hacc eiiim lancea
ei quod si pugnaret ctiro Chrislianis, superandus modo invenla, ul ait Sigeberlus, a lempore aposlo-
essel ab illis. Mctti Sarracenorum aufugerunl de lorum visa non fueral. Quomodo auiein ibi infossa
exercitu Clirislianoruin deiuissi per iiiuriiin, Guil- fuerit, vel a quo, vel quando, non liieinini me ie-
lelmus dc Gcntamenil, ei Alberictis frater ejus, ^ gisse. Quod auieiii Guillelinus dicii, illam lanceam
Guido TrisSelius, el Lamberlus pauper perpeluo e Caroli, qiixcunque fuit, laleri Duiniuico ceuturionis
proprio; appellati deinceps Funarobuli. Fames manu invpactam , miror valde cur dixerit, cum
in civitate pra;valuil; cuidam vero sacerdoli appa- Evangelium Joannis aperte dicat, quod unus ex
ruil Doininus cum beaiissima Gcniirice sua, el Petro lnililibus lancea ktlus ejus aperuil (Joan. xix).
apostolo, cruce super capul Domini resplendeme: Unus, inquii, ex militibus, non uiius ex cenlurioni-
pxprbbrans beneflcia quac Cbristianis conlulerat, et bus : nisi forle miles ei eendirio ftiit. At de beato
ingraltludinem eoruni cum mulieribus fornican- islo sic legitur in mariyrologio, Idibiis Marlii, aputl
lium. Cumque miiiareur se vindicalurum de illis, Caesaream beati Longini niilitis, qni lancea latus
cl mala sua illis redditurum; mater misericordiae, Domirii aperuii. De isto sic lcgiiur in actibus ejus :
el beatus Petius ceciderunl ad pedes ejus, suppli- Longinus miles, qui lancea lalus Domini perforavii,
canles, ne pfo paucofum culpis cunctis irascereiur. mililabal cenlurioni, qui aslans cruci credidii.
Qui precibus eorum acquiesccns dixit prcsbyiero. Quod duni percussisset, ct vidisjtel lnirabilia quae

(45) Responsorium Ecclcsiac,

995 CHRONICON.— LIB. XLYII. AN. 1099. 994
fie!>anl, percuiiens pecttis stium, dixit nvagnayoce: A j Boamundo de Anliochia civilaie, exivil de Maora
Vere Filius Dei est hic : el recedens a militia ciim peregrinis homiiiibus nudis pedibus Idibns
credidil, audiens ab aposlolis fidem, quac esl in Januarii. Rex Cajsaracse fecil cum illis paccm.
Doiiiino. Non igitiir cenlurioiiis , sed inaiiu Lon- Post haec praedaii sunt in quotlani castellp anima-
giiii niiliiis impacta est lancca illi laleri Dominico, Jiunv5 miilia, et aJimenta mulla, et castrenses dc-
nec pbstea anle hoc tempiis in IISIIalius liominis (lciuiit excrcitui equos, et iaurum plurimum, ct
fuit, nec principis, nec privaii. Dum auteni Chri- •nultaro pecuniam. Inde venerunl ad urbem Ce-
stiani exirenl de eivilaie ad pugiiam conira Cor- phalianv, pulcherriroani, et bonis omnibus ple-
berannum, quaedam dulcis pluviola lanquam ro- nam , quam cives reliqtieniiit et fugerunt. Franci
scida stilla cecidit supcr cos, equos ei cqnites ila en potili yencruul in vallein quamdaro uberem ,
Iaeiiflcans, ul equi hinnirerit, el equitum aniini ubi dies duodecim quieverunl. Deinde caslellum
exhilarescerent. Erat eniin pluvia illa laro subtilis quoddam inveneiunt vacuum hominibiis, sed bonis
elino.ilica , ul magis sentiri poiueril, quam videri, omiiibns plciiHiiv; liumenlo , vino, et oleo, et fa-
vchit quiedam gullulae rorantes. Non nvnlto post riiia , et hbrdeo. Ibi fecerunf Purificationenv san-
ab ipsis monlibus exire visus esl cxercilils innu- cta; Marise. Ibi miseruni ad eos tiunlios sups rex
inerabilis, equis albis iiisisienies, in manibus £B de Carmela civitale, el rex Tripplis : cnjus dona
vexilla canditla praeferenles. Cujtis agminis duces refutavenint. Inde venerunt ad oppidum Archac.
erant sanctus Georgius, el sanclus Demetrius, et Ubi 14 milites Chrisiiani Ttircos 60 vjcerunt. Post
sanctus Mcrcurius, ille qui Jiilianuiii Aposlatam . liaec feceruiil pacem cum admiralio Gibelli. Poslea
inierfecil. Yicli ergo Turci fugerunt. lbi captt rex Tripolis dedit cis trecenlos pcregrinos , el
sunl equi multl, oves el boves, et gazae iiiiui- Tnercalunv eis praestilit. Post haec vencruiit ad ci-
inerae, el in civilaiem rcduclae. Faclum est hoc Vitalem Baruc, et inde ad Sagittam, inde ad Sur,
prseliiim IVKalendas Julii, in vigilia apostolorum el inde ad Accam, inde ad Casiellum Caijvbas, et
Pelri et Pauli. Missus est Hugo Magnus ad impe- inde jiixia CaesaTcain, ubi die Pentecosies iv Ka-
raiorcm Alexium , ut civitatein Anliochiam acci- Jendas Junii quieveruni. Inde ad Ranilcram , juxla
perel, et pactiones illibalas conservaret. Npn qviam civilatulam boiiorabilis monstralur Ecclesia,
mulio posl roorluus cst in Aniiocbia episcopus in qua preiiosissimwn beati Georgii corpus quie-
Podiensis. Post hacc, comes sancli jEgidii subjecii verat, ubi a paganis delenlus marlyrium, nt di-
sibi Albaranv civiiatem Sarracenoruin non ignobi- cilur, consunvmavit. Ibi eplscopuin de novo resii-
lem, Infra civitalem Aiuiochiain sunl quattior nion- iueriirti, cui decimas facultaium suarum obtule-
'
lanae satis allac; in quarum una, sublimiori scili- " runl; quia non liftbebat,nnde viverei. Ramlera ad
cei, casicHuin csi, quod omni praeminet civitaii : Jerusalem 24 miliiariis distat. Cum vero ad Jocuni
deorsum civitas csl decenier ajdificata, el duplici veiiium esi, iinde Jerusalem poierat aspici, prav
nmro circunvdaia. Murtis iriierior amplus el ailus, gandio uirois fleverunt; et flexis genibus adoran-
cl quadris lapidibus conipaclus : in quo sunl qua- tes , terram deosculati sunt, et vn Idus _unii feria
dringeiitav qiiinquaginfa [lurrcs] formosis moeuiis tertia eam obsetlerunt.
venustatac, defensx propugnacutis : murus exte- 1099. SIGEBEHTUS. Chrislianis Turcps forliter
rior non est-lar.tae celsitudinis, sed lanven adiivi- debellantibus, eorumqne urbes et castella beJIan-
randacvenusiails. Con(ine( in se irecentas etqua- do silvi vindicantibus, conligil ibi apud qiipddam
dragin(a ecclesias; palriaTchaivvJvabet; cujus pa- "innriilissimum caslrum, nomine Archas, eis Jeru-
triarchatni subjiciuntur 153 episcopi. Ab oriente 4 salem oclo maiisionibtis siluin mullos eorum per-
claudilur montanis : ab occidenle civitalis nuiros ire; et Anselmus de Ribodi monte lapide per-
praeterfluil fluvius FaTfar. Octoginta -et qulnque cnssus in capite occubuit; Jioc soloinmPdo posi
reges cam constiluendo subJimaverunt; qoorosi acceplum vulnus ler verbunv repetens: « Deus, ad-
niaxirous Ct primus Aiitiocbus a quO dcnominaia jjjjuva me. i Exercilus autem Dei divino moniiu in
csl. Hanc Clirisliani per 8 mcnses et diem unum iuleriora. Ilispaniae [Palestime] profectus, larga
Pbsederanl e't ceperanl. 1'oslca in ipsa Civitaie Dei manu refocillalus est; quia cives el casiellani
jaih capla geniiles obsessos ebs lenuerunl per trcs regionis illius legatos cum mullis donariis ad eos
hebdomadas. ln qua obsidione taritus confluxii prscmiltebanl; paraii eliam oppida vel urbes eis
geulilium exercilus, ui nttllus copiosiorem ineroi- tradere. A quibus Chrisliahi securilale aecepia,
neril se vjdisse, vel audisse. Requieveruni in ea ex tribulo urbibus indicto, iiilerim efiam multis
Chrisfiaivi 5 mensibus el 9 diebus. Post haec ven- eorum, qui se sublraxerant, ad eos apud tyrum '
tum est ad Mariam civilalein opulenlam , quae recurrenlibus, tandem perveneruni Jerusalem :
capia esl hora vesperlina die Sabbaii, iu Idus De- eaque obsessa cuin laborarent, et maxime aquae
cembris. Morati sunl Franci in ea menseiii inte- peuuria, omnes ex communi decrelo nudis pedi-
Jerusalehv. Octavo
grum el tres dies. lbi morluus esl Oriensis epi- ims quolidie orando circuibanl
scojms. Ibi passi sunl Cbristiani famem validam, igitur lalis liuvnilialionis die, obsidionis Tvuteni'39.
ut Turcorum carnes conederent. Comes sancti Idibus JuIIi, sexia Teria cajna est Jerusalem : ei
jEgidii spreta conicnfione, quam habebal cuin in teinpio Salomoriis, ct in poriicu ejiis.Chrisiiaiij
 995 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 966
cum paganis bello conserlo, tanla iri eos caede de- \j nius, cujus lenipore vencrunl Sarraceni, ct ejecc-
bacchati sunl, ul in sanguine occisorum cquiia- runi orones Chrislianos de Jerusalem,. excepto
rent usque ad genua equorum. Cuivique ordinaliim palriarcha, quein ob reverentiain sanctilatis ibi
cssei, qui Jerusalem deberent retinere , jam prin- dinviserunt. lllud fuii lempus, quo Sarraceni lo-
cipibus derepairiaiulo iractaniibus, ecce rex Sar- lanv }Egyplum, et Africam , Judaeam et Hispa-
racenornin: ad debelhmdos eos vCnil Ascalonein , niarii, iel Raleares insulas pervaserunl. Partein
cum cenium niillibus equiium, ei quadringeiuis Hispaniae abslulil cis Carolus Magmis : rcliquam,
millibus pcdiiuro.Qiiibiis cum occurrisset exercitos el omnes lerras qtias noniinavit, usque lipdie pos-
Domini, in qtio non plusqnam quinque millia equi- sident annis jam abhinc circitcr quingenlis. P«st
lum, et lS.iniHia pedituiH erant Deo, pro servis hunc So|)lironium oclavo Joco fuil Theodosius ;
snis ad eum clamaiilibus pugnanle , el nube eos ab quero Bernardus pracstalus inonaclius dicil raptum
aestu solis dcfendente, Sarraceni solum Chrislia- fuisse a monaslerio suo, quod dislabat ad Jeru-
uprum inipclu lerrili orones projeclis armis fnge- salcm 15 iiiillibns, ei factum fuisse palriarcham.
iiinl; el.in boc 6 bello jv Kalendas Augusti facto Tuiic etiaro dicii fuisse Micbaelcm palriarcham
caesa centuro millia: paganoriiin. Jn porla vero Babylonis super iEgyptum, uaiislalo palriarclialu
Ascalpnae suffocali sunl ad duo nvillia. Eorunv au- B I Alexandriae in Babylonem. Posl hunc oclavo ite-
icm qui in nvari perierunl, el qui inler spineta riim loco fuil Ilorestes, in cujus lempore venit
silvarum consumpli sunt, incerlus est numerus. Acliim Soldanus de Babylonia , nepos Horeslis
Capla aulem esi Jerusalenv posi annos circiier qua- palriarchac , ct misit exercitum suum in Jerusa-
dringeiuos sexaginta, ex quo sub Ileraclio impera- lem, et dextruxit oinnes ecclesias, et avunculum
tore sccunda vice capia possessa esla Sarracenis. snuro pairiarcham abtluci fecit in Babyloiiem, e'.
GUILLELMUS. Mons Sion iiilra urbenv Jerusalem ibitlem occidi.
reccplus pro arce eminet. lbi lemplum Domini, Posl liunc fuil Theophilus , el posl Nicejihorus.
el lempliun quod dicunt Salomonis , incerUim qni- Hic acdificavit casaro Sancii ^epulcri, quae niinc
bus aticloribus avdificaia, Turcorum celebri co- esl, favenle Soldano Achinv. Post hunc fuit So-
Icbanlur frequenlia. In lemplo Domini collocatum phrnniiis; in ciijns tempore Turci venerunt Hiero-
crat siniulacrum Mabomel. Ibi tereli opere coin-- solymaro , el onir.es Sarracenos inlerfecerunt, et
pacla ecclesia Sancii Sepulcri capax, aedificaia a obiimieriini civitatem ; Christiahi auleuv remanse-
Conslantino Magno nullara unqiiam ab inimicis fidei runt sub dominio Turcorum. Post hunc fuil £u-
lulil injuriam ; melu , ut conjicio, ignis ccelesiis, f, lliymius, et posl Ji.unc Simeon; in cnjus tcmpore
qui quotannis in vigilia Pasclue lampadibus repente veneruni Franci, et cxpugnaverunl Jerusalem , ei
serenus infulget. Quod nijraculum quando ccepeiif, lilveraverunt eam de manibus Turcorum, et rcgis
vcl si ante tempora paganorum fuerit, nuHius bi- Babyloniae. Decimo quinto die Julii capta esl Je-
siorise relatione cognoscilur. Legilur in libro Ber- rusalem. Parlem ligni Dominici quidam Syrus
nardi monachi, quod abh<ne aimis 251, anno sci- avita successione domi cuslodiiam reddidil. Ibi
licet Domini 970, idem Hierosolymam profecius, dux Godefridus clecius esi in regem , filius*Eusia-
ignem illum viderii, hospiuuusque fuerit in xeno- chii comilis Bononiensis ; qui per inaiernnin genus
dochio, qnod il)i Carolus Magnus construi jussit : ad Magni Caroli speclnbat lineam. Maler ejus Ida
ubi el bibliolhecam jngeniis expensse compegit: Godefridi anliqui Lolharingorum ducis filia , ba-
ianlamque_^Egypli,et per id Jocoruni conuvieniorat buil fralrem Godefridum, cogiiomenlo Beocardum.
pacem Christianos sub dominio Sarracenoruin lia- Uxor hujus Godefridi iuit Maihildis marchissa, Go-
b.uisse: ul si aiicuivianii in inediis forle triviis defridus aulem Idae filius imperalori Henrico milila-
jumentum.quo necessaria deveherel, morerelur, vil conlra papam Hidebranduro ; et in oppngnanda
iiu( deficeret, ille relictis sarciuis ad proximam Roma partem muri, quae sibi obiigerat, primns
iirbem expedilus pro auxilio pergeret, onuiia quse D j irnipii. Poslea praj niroio labore in nimia siti vi-
reliqtierat inlacla... repertnrus. Quindecim primi num nimium bauriens, felirein quartanaro nactus
episcopi HierosoJymitani circumcisi fuere, sequen- esl. Audita autem fama viae Hierosolymiianae, illuc
tes incircuincisi. Caius episcopus 21, prinius ibi se iturum vovit, si Deus ei redderet sanitaiem. Quo
.celcbravil.Jtesclia niore Romanorum. Teinpore Ma- volo ehiisso, mox vires ejus penitus refloruerunt,
' carii cpiscopi 29,'invcnla esl ibi sancta crnx ab In Anliochena obsidione Turcuiri
quemdam siugula-
Helcna. Cyrillus episcopus 42 , constittiit ecclesiam rem pugnanv posccnicm medium a laieribus gladio
Sancli Sepulcri, ei montis Calvariae, el Bellilehem , Lolharingo dissecuit. Cujus desecia medieiatc jam
ct Vallis Josnphai. Usquc ad hunc Cyrillum ojnnes in armis palpitanie, reJiquam lulit equo cui inse-
vpcati sunl episcopi. Post bos surrexerunl pa- deral; adeo firme Turcus ille inscderat equo suo.
lriarchee, quorum octavus fuit Zacharias , in cnjus ldem Godcfridus alicrum Turcura avquc congrcs-
(enippre Coslroe rex Persarum des(ruxi( ecclesias sum , vibrato in capul ense a vcrlice usque ad in-
Judaeaee( Jerusalein. Ciijus exercidis occidil 56 nvil- guina diflidil j ct cx eodem iclu sellam ei spiuani
lia Christianorunv. Posl bunc constitulus cslMode- equi penilus discidil. In eadem obsidione mililem
sius ab Heraclio iinpcratore. Posl qneui fuil Sophro- quemdam suum pabulalum progressuin, a Jeone
997 CHRONICON.— LIB. XLVH. AN. 1101. 988
iiivasum, el clypeo se dcfcndcntem lamlein occisum A j clcsiam quamdam iniravcrat, superbe et insolcn-
aiieoindolnilyul vcnabulo feram iransfoderil: qtiae ter, ut solc.bat, circuinslaiilcs despiciens; liinc
saucia, et dolore ricrius saevicnsin eum irruit, ila crucifixum liiordicus npprehendcns, bracbia illi
quod e ferro quod exstabal in vulnere Ubiam ejus corrosil, crura pcnciruncavit; crucifixiim diu lo-
sauciavit : qui mox gladio besliam evisceravii. Hoc lerasse, sed landem regcm pcde ita dejiulisse, ul
anrio , qui fuit aiinns •GuillclmiII regis Anglix 12, supinus catleret. Ex ctijus jaCeniis orelanla flamii a
fliiclus marinus pcr fluviiim Tamensero ascendil, ct effusa esl, nl fumeoruin. vohiniinum orbes eiiam
villas mulias cum hominibus mersil. -sidera . lambercnt. . IIo.csoinnium cum qtiid.amei
11.00. SICEBEBTUS. Giiiberliis el Urbanus de pa- ireiulisset, rcspondit : Monaclius est,et causa IUHH-
patu Boniano conlendentes, moriendo uierque fi- morum monachililer soiiiniat. Daleefccnliim soli-
•neni faciiinl suse conlcnlionis. Raginerus , qui et dos. Eadem die percussns in salin poctiis sagitta,
Paschalis fil papa. Magister IIIJGO.Anno Domini quam jecerai Galierus Tiriaus milcs quittam de
II08, Indictionis LXXVI oclavo , id esi Hcnrici 111 Francia, qui ccrviim volebat perculere; qni prope
16 sedit Paschalis H papa ceniesimus sexagesi- regem slabat. Obiit anno Doniini 1100, regui sui
mus qiiinitis, ahnos oclodccim , menses v, dies 7. 15, vitae i\, IV NonasAugusli. NuIIum sno leinporc
ACCTOB. Sciendum qiiod Henricus isie tertius fuit IB conventum ecclesiasiicum fieri permisil. Sacros
IIcnricortim,sedsecundusimperalorunv. Namprimus honorcs sui juris esse dictitabat. Eo die qun.mor-
Henricus, ul snpra dicium est, imperalor non •luus esl, Ircs cpiscopalus, el 12 abbalias vacanlcs
fuit, sed laniunv rex ; et ideo dicit, anno ejus 16, in inariu sua lenebat.
quia isie Henriciis 1-1hoc anno imperaverai annis 1101. SIGEBERTUS. Guillelmo successit in rcguo
46, quamvis jam regnassel annis H. SIGEBEB. Rex fraier suns llcnricus. Iloberltis comes Flandren-
Codefridus morilur. GLILLLLMUS. Gtiillclmnsfa. lus sium a Hierosolymis repalrians, detulit sccum bra-
est rex. Ferlur oiii dcsueludine febrein amiquam cbium sancii Gcorgii martyris.qiiod ecclcsiae Aqui-
revocasse. Anno utvoregnavii. Obiil 14 Kalendas cinensi transmisit. Conradns (iljiis llenrici iinpe-
Augusii. Tiunulalus est sub rupe Godgolhana. ln- raloris adhuc palri r.ebellis in Italia inoriliir. Hen-
icrrogalus de successore , ntilluro noiivinavit: sed ricus imperalor Henricum Lemburgcnsenv sibi ad-
eum laniuni, qui dignus essct. versantem debellal; el cxpngnalis ejus castellis
Posl quem eleclus est in regem Balduinus fratcr etim ad dedilioncm cogit; sed impcralor iimlia sum-
ejns. Hujiis acliis scripsil ex parle Fulcherius Car- ma graiianv siiaiivredimenli cliam tlucaliim Lolha-
nolensis capellanus ejusdem.- Robertus autem co- ringiae donal. GUILLELSIUS. Rex Balduintis corona-
ines Norroanniae genus: suum indelebili nvacula C tus est apud Belblihem a Danibcrlo palriarclia die
respersil; quia, cum csset filius rcgis, et ei con- Nalalis Domini anno 1101.- Yix tunc erant in lola
sensu omniuin procerum offerretur rcgnum Jero- nviiitia Chrisiianoruni- qnadringenli milites, et.lol
solymorum, noluit accipere, labores metuens. pediles, qui Jerusalem et Ramulam, cl Caipham, ct
Uxorem in redilu duxil in Apulia filiaro Guillelmi Joppen custodirerit. Illo anno sacratiis ignis in vi-
ttp Conversana, elcgantissimac speciei, ex qua lulit gilia Paschae lardavil usque in mane Resiirreclio-
Jiiium Guillelnvum, qni post paucos annos obiit, nis Dominicae. Accensa aulem diviuilus una lam-
niprbo, ul aiunt, contraclo consilio pellicisex main- pade sepulcri, mox per oroncnv ecelesiani cactene
inis striciis pro aJUuentia lactis. Postreino idem lampades divinitus accensae sunt. Postea C;esaream
Robertus, falua liberaliiate consumplis omriibus, Paleslinaecepit Balduinus.' Cap(us es( ibi admira-
ad lanlam redacius est inopiam, ul precarium vi- tus urbis, et cpiscopus'"corum, queni Arclitiditim
t lum a burgcnsibus nuridinaretur, et tandenv a fra- vocant ibi Tnrcus irt collo pugno Cbrisliaivi per-
tre Henrico iri vinculis posilus. Hoc anno, qui fuit cussus byzanteos cvomuit.' Mares cnim iiitra gin-
iilUmus annus viiae Guillelmi regis Angliae, diabo- giviis, feminaeinira pudenda' byzanleos abscontle-
Jus yisibililer apparuit honvinibus in saltibus et D I ranl. Subegit idem rex poslea TiberiadeiiViSido-
deviis transeuntes alloculus. Praeterea in pago Ber- ncm, Accaronertv, et cunctas urbes marilimas. Ve-
tuhesare in villa Hanstede, continuis 15 diebus nil aiitcm Jerusalem ad illius impetrandum connii-
fons sanguinem lanv uberlinv mahavit, ut vicinum bium coniiiissa Siciliav, iiifinilas gazas secum af-
vadum inficeret. Anselmiis autenv Cantuariensis ferens. Quam luncquidem duxit, sed post dimisil;
archiepiscopus, cum quo omnis pariter religio ex- quia, ut aiunt, geriilalia ejus cancri morbtis exede-
sulavit, venil hoc anno Macenniacum. Cumqueibi J).il. Roberto FJandrerisium comite inquietante ur-
loquerelur cum Htigone abbale Cluniacensis, re- bem Cameracum, ilcnricus imperator contra eum
spondit abbas, proxima noctc regcm Gnillelrtium prcficiscilur; el aliquibus ejus caslellis expugnaiis,
ante Deum ductum el adjudicatum damnationi. asperitale instanlis hiemis redire Compellilur. BAL-
Idem rex pridie quam perirel, vidil per quietem cmcus. Dum Boamundus Aiiliochiae omni prospe-
se phlebolpmiK ;iclu sanguinem cmiltere, radium- riiale fruerelur, omnesque afliues stios aul vi, aui
que cruoris in coelrimusqne pcrtendi, ila ul lucem obscqiienti amore sibi subjungeret, conligil niense
obniibilaret. Eadem riocle monachus quidam trans- Jnlio Gabrielem quemdam Armedium f {. Arme-
niariiiiis vidit per somnium, quod idcro rex in ec- nium], ui se et civitalem stiani Mililinam ei ira-
 999 HELINANDIFRIGIDI MQNTISMONACHI iCOC»
dcre't. Ad quam suscipiendam dum Boaiiuindns. A olvviamierat.Qiii -duxif eos Jernsalem, ubi Pasch.Ji
cum paucis vadit, circumvcnius insidiis ciijnsdanv fesliviiale peraela redieruni Jfoppen. Tuijc coines
admiraldi Turcorum, paiiismanis nomine, non Piclaviensis, quia pauper et inops erat, et oinnibiis
f Jonge a praefala urbe caplus ei deienlus est. carens, dpnvum regressus cst, nayem conscendens,
11,05;.SIGEBERTUS. Legiae, gcnerali conventu lia- Alii qtioquc domum similiter regredj cupientes,
bilo Roberlus conies FJandrensis in gralianv impe- .vcntis se et mari ^onimiserunt; sed venlo resi-
raioris recipilur. BALDIUCUS. Boamundus per Dei slenle Joppen redirc compulsi suni. Hi ilaque apud
graliam.a vinculis liberaiur. GUILLELMUS. HicBoa- Joppen cum rege erani, quandp nuntiaium esl regi
liuindiis adhuc puer nil.erat quod reiinerel; sed de invasione hoslium snper Ramulnenses. Rex pu-
etianv puerilia xenia dispergebal. Cum patre suo adl lans praccursores quostjam inissos caiisapravdae,ct
bellum Dyrrachium profecius est. Cumqueoppidani facile inlcrcipi posse, coiifestinvequum aseendit, et
fiducla niceniurojactilarent, ideo urbem illam Dyr- cuin pancis profectus. Cpmes autem Blesensis Ste-
rachium niincupaiam, quod conira onines obsi- jihaims eum praemonuil, ne incaute et absque pro-
diones invperieirita duraret: et ego, inquii Guiscar- yjdeniia.ei consilio exirct. Cui rex indignatus
dus Boaroundi: pater, vpcpr Duraiidiis; ; cl ideo respondil, quod si ipse el socii sui tnnc cssenl iu
cousqiie Jn obsidipne durabo.qiip ciyilati Tiojnen B Fraijcia,'|jimen,j.llc npn proiiterel .illos invadere.
auferanv, nl npn Pyrrachium, sed mpUUuraamodo El egressus est _cum:pajicis. Mox cpiniies pnefali
dicaiur, Cu.us rcsponsi conslanlia pavefacli niox ei arniaii cum sua roijiija ilJiiin secuti sunt. Illi vix
portas aperueruni. Boamiiiidus auiem captus et di- diicenU miliies erani, bosies phisquam 20 miJlia.
missus, argenleps cpnipedes qnibHS illigatiis fuerat, Ergo uiulii|tie ab lioslibns caetlunlnr. Rcx fugiens
ADtiocJiianvsefumdetulit.KpnmuJio post in Gallias intravit Raniiilam, pt nocie solo comi.iatus armi-
venil, offerens catenas S, Lepnardo. Uxorem duxit gero eqnum velocissinium ascendens, qui prae vc-
fiJiara regis Francorum. Pro suspicatione noxiae locilale Gazoli vocabatur, per metlios hosles se
potionis cullcllum habebai paralum, qui ante ora contulit ad montana. Stepbaous Bleseusis, et Ste-
comedeiitis iiiflxus sudore prodebat inanubrii, si plianus Burgundiensis sibi cajiiia perdiderunt. Hugo
aliquid certi allaium sessei vcneficji. Posi bunc quoque Liciniaeensis, cl Jofridus Viudoroensis,et
Tancretlus nepos ejus praeluii Aiitiochiae; cui suc- inulli ali.i ibi liueitlaii siint. Alii caplivi in Babylo-
cessit Rogerius Jiljus Ricbarili. BALDBICUS. Guil- niam ducti sniit. De omni jnilitia, quain rcx de
lelnuis comes Pictaviensis, et Stephanus comcs Joppe eduxerat, vix Ircs cvaserunt, id est arniiger
JBleseiisis,qui ab obsidione Autiochiaeredieraiu in t jcgis, ei Luitbardus, e( vicecoiues Joppilarum.Noii
1
paiiiain, ct lliigo Magnus, qui posl Anliocliiam ^1 iiiulio posi rex Baltlninuscum Hiigouede Tiberiade
capiani rcpairiavfifat, et Raimuiidus cojnes p,ro- optinio liiilile, qui ei in auxilium venerat, inullos
viucinlis, qui post Jerusalem cajvlam Coiislanlino- Sarracenos apud Joppeu inlerfecit: et eodem anno
jiolim ad ini|ieraiorem se coiiUiIerai, ei Stejihanus civjiaiem Accaron ceperunf, " auxilip Jaiiuensiuin et
xoracs Burgundiaj, etniulli alij jvobilesel potenles Pjsanorum.
vjri, cum jiuiunvero jexereituRonianiae fines in- J1.0A. Quidam clerjcus de Yendope.ra, ctini stu-
gressi ;Suul; qui per lerfiuniive^nies, urbes el casira dejie.ijji scliof.is.apuij Lugdunuiii, v.idit in visipne
subjugandp Jerpsplyinam iendebaut. His obstilit no.ciis quarodani vallein siib qtiodam inonte, stipcr
Soliiiian adminuus, cui per.priroos duces jiineris tjuciii civjias qua;dam pukberrima sjia erat: ciijus
Nicaea sublaia fuerat, llic cuin innumera inauu aspcctus nimiuin do.leclabat jiitueiues, ila ul quis-
Turcorum insidias ei tetendil. Mulicres ibi muliac quis cain yideret, de conspeclu jllius saliari non
gladio,perjenuii,...plucps caplivae duclae suni, viri poBsei. ei jnodis pjnjijbus ljvbprarei, quomodp ad
inulU trucidatj, yel ferreis compedibus jnanci- illam perv.crure valeret. InXereavitiji.fluviunvquem-
pati. lbi perdidil comes Piclaviensis liomines suos dain sub pede jnonlis, imo circa peileni, curren-
pene pmnes, equos ct mulos ei jumenia; eipene jy , lem, Qu.ein dujn circuirei, quaerens.aiiem, quo-
omnia quae babcbat; qui tandem Aivtiocliiamlu- nioilo illiun iransmearet, vidil...super ripam fltimi-
gubi-is pervenil. Cpmes Rainvuudus pcrdevia Ju- lj.is 12 pauperes, sive 14 layantes in Jluinihe tunicas
giens cum parle suj exercitus vix evasi(. Stepha- suas. luler quos crat qiiitlain veste candidissima in-
nus Blcscnsis, ei Siephaiius cojnes Burgundiae, et ilnlus, multuin aliis dissiiuilis, qui adjijvabai iilos
llugo llagntis, et Hugp Liciijiejisis fraler Ra.i- , in Itiiiicaruiii suaiuin abluUpne: qui postquam ad-
mundi comilis , in altera parle cxcrciius tramiie juverat unuro, ibal adjuvare allerum. Tunc cleri-
devio TJiarsum devcneruni. lbi Hugp Magnus mor- cus quibaec vidpbal iacpessit ad illii.m,,qui .c.^tcros
luus est. .Aliip.roceres pergenieg JerusaLem Tor.to- jny.abat, ci dixil pi • • Qusc gens estis vos.?.i Qiii
sain ceperuiil, .Sari'acenps pnvnes ibi iuy.culps.iu- ait: i Isii p.aiipcres ho.miiies suni pcenileiiiiani
lerfecerunl,. et de ^poliis eorunv aliqtianiuluui r.e- agejites, ,ct,se a peccaiis sujs.layanles : ei ego.stnu
creati sunl. Comes Rairoundus Torlosae rehiansii, Filius .DejJesus Chrisius; sinp cujus atixitip nec
ei cnm sibi oblinuil *.quod aliis nvplesuimfuil, quia is.U, nec ,ajii possunt bene face.re. Civitas liaic j»ul-
ijvse.transitus jioyeiat, per qtips (raiisiuiri er;aniv, chra, qiiain yidps,, paradis.us est, ubi ego manco:
A'liiy.eneruiilJpppeu cuin rege Balduino? qtii^.eis et qtianiio qiiisque tunicam suaiu laveritj iil est
10C1 CIIRONICON.— LIB. XLVH. AN. 1105. 1002
pnenilenliam peregerit, in illam inlrabil. Tu ipse A i viiani suam in Ecclesiae consiimpseril obsequio, ut
s'niis diu qua?sisii viain,. qua itur ail illam ; sed careat saltem unius anni post mortem slipendio.
nulla iilia via qnam ista, dncit ad eam > Uis diclis, Scito ergo le citissime obiturum : sed quidquid
r-leiicns a soinno evigilavit, et mirari coepit de vi- proie (iet, ad aliorum quibus abstulisii referetur
sione. Cuin auiein nori mulio post reilissei a schola commodum. 1 modo; et afios luo corrige exemplo;
in palriaiu suam, narravil episcopo Cahilonensi, quos corrupisti verbo. Abiit ille, et nil se vanum
cui familiaris eral, visionein lianc. Qna audita, vidisse, tam recentibus plagis, quam morte proxima
episcopns sunsii ei ut s%ciilum relinqueret et re- demonstravit. Ea tempestate Valslanus Wigornien-
ligionem inlrarel; commendans ei super omnes or- sis episcopus cum de parva lilteraruni scientia
(linem Cisterciensem. Ille venil Cislercium, et in- pulsalus, foras concilium exiisset, ut subliliori con-
venil locum iiiculluin el deserlum el fratres inler silio responsum comerel suum, rernoto animo a lu-
bcstias conversantes. Ad poriam vero inoiiasierii multibus, aii ad socios : Credite mihi, nondum can-
qiiasde vimine facta eral, pendebal inalleus ferreiis; lavimus horam sexlam. Sociis autem referentibus,
ciijus soniln ad pnrlam portarius appellabatiir ab ut prius agerent propler quod venerant; quia satis
intrare volenlibns. Hoc sonilu vocatus porlarius superque sufliceret canlibus lempus : t Regem et
veiiil ad eum foras, et inclinans saiiitavil eiim.Quem " proceres, si hocauilieiinl, risui se liaberi opinalu-
clericus ihlueiis, slatim recognovit eunidrjm se vi- ros, ait. Credile mibi; prius faciemus Dei servi-
disse inter eos qui tunicas suas in flumine lavabanl. liuin, el posl agitabimus hominum litigium. >Hora
Rogaviique eum ul adduceret ad se alibalem. Ab- igitur cauiata, el nulla lergiversatione excogilata,
bas igitur et lotus convenlus vcnit ad eum : et re- nullo commentato splendore veri, confestim anlam
cognovit (iericus omnes se vidisse lunicas suas in perrexit. Suis eum retinere lentanlibus persuaderi
flnmine lavanles : statiinque cecidil ad pedesab- non poiuit; quin polius illis causse suae liinenli-
liatis, rogans cum lacrymis nl suscipeiclur. Qui bus, pro certo, ait, iNoveritis me visibiliter hic vi-
snsceplus, non multo posl factus esl prior. dere beaios arcliiepiscopos Dunstanum Cantuarien-
1105. Henricus filius Henrici imperatoris a palre scm, et OswalJum Eboracensem , qui hodie suis
aversus, quoscunque polest ab eo avertit, et sub me precibus tuenles , falsiloquorum acumen liebe-
obienlu meliorandi regni in eum iusurgil, contra tabunt. > ltaque data beriediclione monacho mini-
jnsetfas. Qui quam indigne patrem suum tracla- nia; facundise viro, sed'Normannise linguaesciolo,
verit, declarai epistola ipsius palris ad Philippiim rem perorans obtinuit. Sciendum autem quod Do-
regeni Francoruin scripla (46). Florebal Iioc lem- Q | robernia ipsa est Cantuaria : Dunelmensis EccJesia
pore Hildeberlus Cenomaneusis episeopus, Beren- Lindifarnensis est. Cestra vero olim dicebatur ci-
garii Turonensis discipulus, versiliealor et diclafor vitas Legion, et ejus episcopus Clirifeldensis, a villa
egregius; qui epilaphium ejusdem Berengarii ma- quadain. Porro Circcstrensis cpiscopus et Sisc.lieii-
gnifice. scripsit versibus 52, qui de Roma compo- . sis, idem ; Klmancnsis et Norwicensis idem, Scri-
suil boc dislichon . burueiisis ei Salsberiensis idem . Dorcestrensis et
Vribs felix, *i vel dcminis urbs illa careret, Liiicolniensisideni, Vellensis eiBarlhoniensis idem.
Vel tlomiuis essel turpe carere [ide. Perierunt autem jamdudum episcopatus Ripensis,
GEILLELMOS. Eo lempore in «enobio Fuldensi ez- et Ligaslrecensis , et Sidnaceslrensis, et Domniu-
ifudis lues gras ata, prius abbalem corripuil, mox censis, nescio quomodo, et Angiislaldensis, vi ho-
multos monacborum exsiinxil. Superstites primo slilitatis. Tempore auiem Edwardi simplicis Cor-
quideni sibi limefe, oraliones et eleemosynas largio- luibiciisisepiscopaliiS'et Cridiensis uniii siuil, et
ics facere; sed processu lemporis, ut esl naiurabin- iranslalns esl episcopatus in Oxonium. Archiepisco-
niuin.pedeienlim metu demplo omittere, praserlini pus Canluariae in concilio pra;sidens habeia dextro
cellerarius qui passim clamitabal, non possepehum lalere arcbiepisCopum Eboraci, et juxla eunVepi-
tot expensis sufflcere: sperasse se seniper aliquod ® : scopum Wintoniaj; a sinistio Lundoniensem. Si
allevamentuin, proloielaltonibusfunerum: nil ulira aulem Cantuariensis in concilio adesse iioii potu-
spei esse, si quod vivi nequissent, morlui eonsume- erit, Eboracensis in conciiio prxsidebit/ habens a
i«nt. Itacum quadam nocte propter necessaria diu dexiris Lundoniensem episcopum, a sinistris Wiu-
soporem dislulisset, tandein elaqueatis morarum tuuiensem. Cajteri secundum tempora ordinalionum
iiexibus in dormiloritim pergebat;- el ecce videt in scdilia sua agnoscunt. Cantuariensis archiepiscopus
«apitalo abbatem,ei omnesqui obierant illo anno,eo habet sub se episcopos Hiberiiiae et Walorum ;
quo decesserant ordine sedere. Tremens et cffugere Eboraceusis babet onuies episcopos IraiiSiLlinbram
gesiiens, vi retroaclns, incrcpitus, more monaslico- fliivium ditioni sua; subjectos': Episcopum Ru-
flagellatus, audivit verba abbatis in hane senten- spensem, Anguslaldehsem, quijam defecerunt, Lin-
tiam :« Siultnm est, de alteriusmorle emolumentoi difarnensem, et de Candida casa, quse nunc Wi-
inhiare; cum sors cujusque sub eodem pendeatt leruedicitur, et omnes episcopos Scotioe, et Or-
fato. lmpjum etiam est, cum monachus omnemi cliidum.

{45}Refert lianc epistolam Sigebertus ad an. 110(5,

PATAOL. CCXII. Z2
1003 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACIH 5804
1100. BALDRICUS et SIGEBERTUS. Rex Balduinus .\ coiilra pairem suiun consilio suo animaveral, et. a
•cum Jerosolyuiiiis innnmerafrlciti paganorum mul- filio ad palrem rediens paries filii debellaverat,
liiiidincm glpriosa victoria coniewnt inier Joppen morluo imperaiore, se ut reum majeslalis filio
et Ramulam. rogis reddidit; el ab eo captus cuslodise .Iradilus
SIGEBERTUS. Qnarlo Nonas Februarii siella per est; de qua tamcn custodia ipse per industriam suam
diem visa est in ccelo ab hora leriia usque in horani evasit; sed ducalns ejus datus esl Godefrido comili
n.onam, quasi cubito distans a sole. Henrico im- Lovaniensium. (l!07.)Henricus exdtix affectans rc-
peralore inorante Leodii, filins ejus venit Aquis- petere ducalum, occupal eppidum Aquisgrani con-
granum, el volens venire Leodium conlra palrcm tra Godefridum ducem. Quod non ferens Godefri-
siium, quinta feria Dominiese cceiiai, praemisil suos dus, oppidum violenler irrupit; oppidanos a favore
militcs prseoccupare ponlem apnd Wisatum , ne Henrici. exterruil; aliuuos potenles, comites, et
quis sibi venienli obslarel. Sed militibus patris mullos nobiles cepil. lpse lienricus.cum filiis suis
c6ncurr.eniibus.aii exoccupandum pontein, mililes vix fugaevasit. Uxorem ejus capere dux indigntim
filii a ponte.repcllunlur, aliis eoriim captis, aliis duxit. Comites el bonoratiores eorum quos ceperat,
in Mosain demersis, aliis occisis. lnter quos etiam per condilionem sub se militandi sibi concilialos
Bruno-com.esoccisus est. Sicque filius coplra patrem 5 ad fidelitalem suam addtixit. Bellum fuit apud Te-
veniens rediit inglorius. Coloniensibus fidem impe- hethebrai inter Roberlum comitem Norniannia;, et
ratori servantibus, corum tamen arcbiepiscopo Henricum regem Angliae. Abbas Cistercii Albericus
filium imperaloris conlra palrein animante, Colo- moritur; post quem Stephanus, natione Anglicus,
iiia obsessa oppugnalur, sed non expugnatur. Inle- •religionis, paupertatis, et disciplinse regularis ar-
rim Henricus imperator Leodii meritur. GKILLELMBS.denlissimus aiuator, et fidelissimus ajmulaior, ab-
Hic Henricus Hildebrandi inin.icus ore facundus bas factus esl. -ln hujus diebus omnes ordinis Cis-
fuit, acer ingenio, eleemosynis largus. Sexagies el teicicnsis honorabanl sanclilatem ; sed rcfugiebant
bis acie coltala dimicavit; plurcs inimicorum ejus auslerilaiein; cl resiliebant ab eorum imitalione,
vitam misero exitu finiere. Quidam ex adversariis quibus appropinquabant devolione. Tunc incellam
cjus homo potens el factiosus, dum resupinata cer- novilioruin tam clerici quamlaici, uirique secun-
vice in convivio resideret, repente a muribus cir dum sa;culuin nobiles et potenles, 30 pariter in-
cumvallalus esl, ui nunquam possel effugere; tan- gressi sunl. lnfra annos duodecim viginli abbatias
tiis erat numcrns bestiolarum, ul in qualibel ampla creavit.
provincia lol esse non puiareniur. Fustibus el sub- Tunc facla csl Cbarta ckaritatis ab ipso Stephano
selliisdiu repiilssefugari non potuerunt. Nulli vero abbate Cisterciensi, et viginti abbatibus, aucloritaie
uocere lenlabanl, nisi illi soli, qncm dcnUbns, et sigilli apostolici coiifirmaia. Ab ilto ergo lempore
terribili quodam occenlupersequebanlur. Ille aiilem rejeceruni ab ordine frocos et pelliceas, staminia
a famulis ultra jactum sagitlaj in pelagus pervecius et cypuiia, elfemioalia, el pectina, et coopertoria,
cst, sed frustra. Nam conlinuo lanta vis murium ct sirametiia lectorum, ac diversa. ciboruin in re-
inundavil, «t niarmoT paleis conslraium jurares : feclo.riofercula, et sagimen, el dmiwa qnas puritali
eteum jam tabulatanavis corrodereiitjCtnaufragiuin Regulae advefsabantur. Al)dicaveruiit eiiam eccie-
certum aqiia per rimulos ingrediens minarelur, sias, allaria, oblationes, et decimas, sepulturas
fanuili puppem ad lillus relorquenl. Miser ergo ille aliorum hominum ; et furnos, el molendina, et
in lcrrain expositus, mox totus dilaceratus hor;en- villas, el rusticos; qtiia nec in vita sancti Bene-
dam miiriiiin famein explevit. Sed boc ideo minus dicii, iiec.in ejus Regula legebanl, eumdem san-
mirum jmlico ; qnia cerlum est in Asiaticis regio- ctum hujusmodi possedisse, ncc fcminas monasle-
nibus, si Jeopardus aliquem mordicus altigerit, rium ejus intrasse, nec mortuos ibidem sepultos
confeslim muriuni copiam adventare, ul vulnera- fuisse, excepla sorore sua sancia Scholastica : di-
tum commingant; immundumque urinse diluvium D centes bealum Benedictum proecepisse, ut niona-
comitari hoininis exiiium. Si vero scdulilale arcen- chus a saicularibus aciibus se facial alienum. Dee'-
tium intra 9 dies viiala fueril pemicies, advocari nias quoque dicebaut a sanctis Patribus in i parti-
medicortim industriam, el profeclo valiluram. Con- iiones distributas; unam scilicet episcopo, alleram
spicatus est rejator meus quemdam «jusmodi sau- prcsbytero vel clero, tertiain hospitibus ad iliain
citini, cum desperaret in lerra salutem, in altum .ecclcsiam venientibus; seu viduis et infirmis, sive
jaclis anchoris processisse; ncc mora plusquam pauperibus alium victuin non babentibiis quartam
millc niures annasse, corlicibus malorum granato- resiatirationi ecclesiaB.Elquia in boc compolo per-
rum, quoriim medullas exederant, inclusos, niira. sonam monaclii, qui terras suas possidet, ul de el
bile dictu ; sed obstrepenlibus. nautis demersos. per sc, ct per pecora sua Iaborando vival, non repe-
Nihil eiiim ille parens rerum creatum deslituit in- riebanl; idcirco ha;c veluli aliorum jus, injiisle sib
genio, nil noxium sine remedio. usurpare delreclabanl. Memini me audisse magi-
SIGEBEBTUS. Henrico imperatori inortuo successi' strum Pctrum camorem Parisiensem, virum juslissi-
'
filius ejus Henricus. Dux aulem Henricus, qui ab nium alque doctissimum, referentem de abbale islo
mperalore ad filium ejus animo iransiens eum Cisterciensi Stephano, qttod ctuu quadam die ei
 1053 CHRONICON.— IJB. XLVII. AN. 1108. 1O0G'
iitnuialnm essel a suo cellerario, nibil haberi in A ciioiiiiinleeloribiisimposuil. Extremoni ejus vcrbunt
monaslerio, unde vel uuo die illa ft\i:rtim pancilas fuii ad circumslanlcs : Benedicile. Corpus ejus in
susieiilari posset, respondil : Sleniile nobis iluos capiiulo a fralribus albis indutis prius aqtia, deinde
asinos. Qui cum sirati fuissenl, fecit secum ascen- viuo ablulum est; ad ullimum modico balsamo,
dere conversiim sutun, et jnssit ei, ul in quodam quod supereral in brevi: vasculo, ternis vicibtis
vico panein mendicaret oslialim ad opus fralruin, loluiii corpus magnuni affluetucr periincliiiii est;
et ipse similiter in alio faceret; et posiquam sic quotl vix ad soltiui lepidum c.ipni sudiceret, nisi
feeissent, ad unum locum, quem ei designaveral, benediclione ccelesti niuliiplicaium inlcr matius
convenireitt. Factum esl ila; et in loco pra-dicto obsequetilium superabundaret.
sibi jain redemites olmaban!; cum ecce abbas videt Beaitis autem Dionysius '-'apparuit cuidam fratit
sacculum conversi mullo plciiioreni qtiain sniim, et apud Nongenium, dicens, ut fcstinarel abire Clu-
snbridendo ait.: i Ubi iiiendicastis? Ul video vos in niacum, ut valedicere posset S. Hugoni. stalim de-
e-rassiore plalca collegistis, quam ego. Ubi obsecro cessuro. « Veni ego infclix, sud sancium iuigrantem
collegislis? Quis vobis plus donavit? _, Respondil noii iuveni. Datum est lamcn spirilui, qnod nega-
conversus : < Presbyter ille , quem. vos opliuie ttim est corpori.Vidieiiiin uiisios morlalibtis super-
nostis, sacculum mciim feresolus implevit totum. » B * os, ct cunfMiionachorumcollogio Matrem Dei maris
Quod audiens abbas ingemuit, et ait : i Va;nobis- slellam clarius coruscare; cujtis prsesentia sagit-
Quare ibi aliquid accepistis ? Nesciehalis, quod , iarios quosdatn apparenles ita exicrruil, et fuga-
presby:er ille Siinoniace ibi ordinatus esi, et qnid- vii, sicut vcnlus validus autumnales frondes de-
quid accipit lepra et rapina esl? Vivit Doininus, jicere cousiievii. Inter quos MaTtinus'geinma sa-
quod de onmi quod dedit vobis, nihil omnino gti- cerdotmn, et Benedicln?, sol abbatum, spiritum
siabimus. Absil enim, ul peccatum illius comeda - S. Hugoiiis deduceiues, intra quaindaiu vineain
mus, et nobis ihcorporemus! » Convocatisque pasto- speciosam el fertilissiinain collocarunl, ut ibi ju-
ribus ovium, qui non Ionge erant, totum conversi cundaieutr, et in niodico mansitarel. Ubi nie ipse
sacculum in sinus eorum evacuavit. aspicientem S. Hugo.ita invitabat: Goniede cha-'
1108. SIGEBERTCS. Ilenricus imperalor conlra Ro- ri.,sinie, de candidis raceinisj qui nobis superahun-
berium comitem Flandrensem vadit; et pacto danl; et fac inecum solemne coiuubernium. Eso
pacis utrimqtie magis simulato, qtiam composiio, neinpe paruin:.bic pausabo; donec qtiidam lumor
incffieax redit. Boatuuiidus dux Apttliae,contracto subsidal, quem in pedibus pulvcrulentis de longo
inidcctiiique exercilu, accingilur ad iiivadenduiii . circuilu lerrarum contraxi. Sed evestigio curalis
C
Conslaiiiinopolilanum imperioiri. ln parochia Le- gr^-ssibus, et excusso puivere iiuindaiio, liber ad
giensi-porca enixa est porcellum babentcm facieni potiora transibo. Dic autem successori meo Pouiio,
liominis. Natus est etiam pullus gallina: qttadrupes. ut huiniliiaiis et innoceiuise thesauros custodiat, ci
Iinperaior Henricus conlra Hungaros vadil; sed nccessilaies oiiinium suas repuians, misericordia;
pacto facto, redit. Pbilippus rex Francorum obil; sludeal, zelum monastici ordinis exemplo mei sa-
post quem filius ejus Ludovicns- regnal annis 29. pienler disponai. Sic enim virililer agens, a Deo
{(109.) Obiil Anselmus Caiiluariensis arcbiepisco- consequetur auxiliuiii, qtti non deserit speranles in
pus, et Hugo Cluniaceiisis abbas, anno ordinationis. se. t Eadem quoque nocte, quaPalerbeatusdormivit
siiae 60, ut ail Gilo, <pii Vitam cjusscripsil. Paueis; in Domiiio, vidit abbasquidam in visione duos leclcs
diebus autequant moreieiur, cuidam rusiicano lio- decenter adoruatos, angelorum manibus ad astra
inini in agro laboranli apparuit sanclormn visio, sustolli : el audivit voces in sublimi diceniiuin :
quos praecedebat qtiscdam regalis domiua, cujus. Heroas duos sui correclores et; sseculi straiis aaro
dorsum transeumis, «l non facicm videbat. Illud radianlibus vitaeinerito*collocabimus, videlicet Can-
sanclum agmen quidam senior subsequebaiur: qui luariensem archiepiscopum, et Cluuiacensem abba-
restitil, et aii : « Cujus est, o agricula, ager iste, nj lem ; qui multorum sunt paires filioruni in gIori:i.
qiiem colis? > Qui ait : i B. Petri et domni abbatisi Isti qnideni duo pene sub uno icinpore deces-
Cluniacensis. » El-senioi- ad boc. « Meus csl, in- seriint. '.'..
quil, ager, abbas, el famulus'. Tu aulcm fesiinai AUCTOR,De abbatibus Clwiiacensibus a primo
niiiiiiare ineo abbali, ut dispouat donuii suse, qtianii usque ad huiic Hugoneni, facti sunl bi versus :
nutrivit, quod post modicuiu lempus hujus viucfinem1 Ordine Bemo prius, strtl honore bealior Odo.
sortictiir. Dic auleni ei Pelruni apostolum lioc libii Surgit ab kis saticius Majolus [ormu virvrum,
nunltasse. Qui vero ;ne praecedunl, Dei Gcnilricein,' Igneus ardenlem vix cokibens animum.
Vosffuil Avernis sacer Odilo mhsus ab orit,
saiiclosque demuuia famulanlcs. >'ldcm Hugo in1 Slitior ingen o, quam ferus iinperio.
aniculo morlis posiius, recolcns antiiversaiiumi . Vroximus, Hugo, venis, discreiis usus kabenis,
Oattfridi archiepiseopi, el Widonis abbalis; obli- Oniine posterior, utililaleprivr.
viosos adinoniiil; lam lenuis erat memoriae, ctl SICEBER. Hoc anno niulti sacroigne accendun-
tania; cbaritalis, quod ibi fratcrna: salulis eral uoni ttir, ineinbris instar carbonuni nigresceiitibus.
iniiuemor, ubi raro quisquam reininiscitur propria:. AIJCTOR. Tres plaga; tribus regionibus appropriaii
Iii ipsa nocle qua mortuus csl, beuediciiones le- soleut : Anglorunifaiues, Gallonnn , ignis, Norma-
 1007 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI 10GS
nortim lepra. In (erritorio tamen Belvacensi raris- ^ GUILLELMUS abbas Sancti T!;indorici. Anno ab
sime solet accidere pcena Ignis : quod B. Gomniaro Incarnatione Domini 1111. Anno a constiiutione
speciali dono a Deo datum asserunl. domus Cislerciencis 15, beatus Bernardus annos
IHO.SIGEBERT.In mense Junio cometes appa- nalus 22, cnin sociis plusquam 30 jngrcssus est
ruit, radios dirigens ad austrum : multis conji- cellam noviiinrtim sub abbate Stephano. Inter
cienlibus, hoc signo portendi, fuliiram regis Hen- quos fuit flugo Hali.sconensis, qui Ponti»iacense
riciexpedilionemversiisIiatiam.^HH.) Rex Henri- ccenobium sedificavii, qui poslca factus esl Antis-
cus Romam vatfit, propier sedendam discordiam, siodorensis episcopus. Patersancti Bernardi dictus
•qiiiBerat intcr regnum et sacerdoiium : quie coepii est Tescelinus.Vdominusoppidi Fontanorum : maler
a papa Gregorio VII (47) et exagilata a successori- ejus dicta esl Alezex castro Montebarri. HBCC septem
bus ejus Viciore, el Urbano, el-prse omnibus a liberos habuil, sex niares futuros monachos, ct
iPascbali, scandalo eral loti mnndo. Rex enim nii unam feminam fuluram sanclimonialem : quos
-volens aucloritate el consuetudine, et auctoralibus alienis uberibus nutriendos nolebat eonimiltere,
privilegiis imperatorum, qui a Carolo Magno }am infundens eis naluram lwni materni cum lacte
per trecentos et ampliiis annos imperaveranl, sub materno. Non patiebatiir eos delicatioribus assue-
<63 apostolicis, et dabant licite cpiscopatus et ab- B scere cibis. ttaec cum haberet in ordine tertium
lialias per virgam et annulum, hoc siittm jus alle- Rernardum in utero, soinniavil se habere in utero
gal. Contra hanc inajorum aiictoritatem censebant catellum lotum candidmn, et in dorso subrufum et
papa) synodali judiciOj nee posse, nee debere dari lalrantem. Responsuin est, qnod infansille contra
per virgam, vel per annulum episcopatum, aliquam inimicos Dei magnos ktralus ederet, et mundam
ecclesiasticam dignilatem, vel invesiiiuram a Jai- vitam ducerel, et magnum poiientioe exempluni
cali manu; et quicunque ila episcopatum, aul prseberet. Adultus puer lraditusest magislro apud
aliam ecclesiastici juris invcslituram acciptebant, Castellionem; cujus castri ecclesia poslmodum
excommiiiiicabaiitur. Propler hanc pracipue cau- per ejus operam a conversatione seecularium in
sam rex Rontam lendebat, et si qui Longobardo- ordiuem regularium canonicorum promola esl. In.
rum quoqoomodo ei resistere volebanl, potenter nocie Natalis Domini apparuil ei velut sponsus
eos proiercbal. Magister HIJGO.Anno Domini ltll, procedens e ihalamo suo, benigmis puer Jesus.
qui fuit Paschalis papas 12, imperavit apud Theu- Prsedicla yero Alez mater ejus l3borans in extre--
tonicos Henricus IV. Hic in primo anno regni sui rois, et psallens cum clericis, et dicens litaniam,
ccpil Paschalem papam. Invenitur tamen jam idetn cum dicerelur : Ver passionem el crucexn tuam li-
Henricns regnasse annis 4. Nam hic est annus 5, bera eam, Dontine, levata manu signansse, spirilum
regni ejus. Sed hunc annum ideo ponit, ul arbi- reddidil; ila quod deinceps manum suam deponere
tror, Magisler Hugo primum iu imperio ejus, quia non pottiil, quam ad se signandam levarat. Quadam
iii boc anno per .lecoiiciliaiionein quee facta esl in- vero nocle inslinctu deemonis iiqeela est in leclum
ler eum el papam, factus est ipse imperator Ro- dormientis Bernardi puella nuda. Quam ille sen-
inanorum. Unde Sigeberlus in Chronicis suis sic tiens, vertit se in parlem alleram, et dormivit. llla
infert. In recoiiciliatione, inquil, quae facla est in- palpanle et slimulante permansit immobilis. Sk-
ter imperalorem et papam, ipsum papam cum epi- que illa vjcta et confusa aufngit. Alio lempore sol-
scopis et cardinalibus ccepcral die Paschae, Henrico lieitalus est a qtiadam hospita sua.quje se in le-
in imperalorem coronato; posl lectum evangelium ctum ejus jaciens, alliciebat eum ad carnalem co-
uadidii ei.papa anle altare beaiorum aposlolorum pulam. Ille auiem cousilii iion inops clamavil: Lar
Petri et Pauli in oculis omnium principum pri- trones! latrones! quod illa audiens aufugil: et
vilegium de inveslitura episcopaiuinn et abbalia- faGlumesl boc per ler. Ctnn autem arctius impli-
rnm (48), lam per annulum quam per virgani: caretur amore scienliai ssccularis, videre sibi visus
seilicel ul regni ejus episcopis vel abbalibus libere I> esl malrem suam eonqucrenlem et dicentem.quotl
el prater violenliam el Simoniam electis, investi- eum non nutrissel ad banc nugaeitatem. Semper
turam virgai et annuli conferat. Posl investituras post cibum pensare solitus erat, quantum come-
vero, canonice consecratioitem accipiat ab epi- derat. Annum in cella' uoviiiorum exegerat, cum
scopo, ad qucm pertinuerit. ConfirnialiopaciS inlcr adhuc putarel in capite Ecclesise unam tanliim fe-
apostolicum et imperalorem, dum in celebratione nestram vitream esse, cum ibi tres essent. Sic vi-
missse traderel ei corpus el sanguinein Domini no- debantur ei dormientes morlui apitd bomines, qno-
stri Jesu Christi, hajc esl. «Domine imperator, modo apud Deum mortui dormienies.
hoc corpus Domini naiiim ex Maria virgine, pas- SIGEBERTUS. Deo peccatis hominum offenso Ee-
SIHIIpio uobis in cruce, sicut sancta et aposloliea clesia Sancli Micbaelis de periculo rnarisfulgiirata
tenct Ecclesia, dainus tibi in confirmationent veraj divinitiis arsit cum xdificiis omnibus. Baldrieus
pacis-inlcr me, el tc. Dalum Idibus Aprilis, indi- episcopus Laudunensis cives ipsius urliis a sacia-
ctionc 4. » menlo pc-rperam juratx communionis revocare ni-
(47)vVide qux de Sigcbcrii conviciis in Grego - (48) Investiiuras beneficioriim Vi exiorsii impe-
rium VII adnoiavimtis supra,. ad an. 1074 raioi' a pontifice»
 1009 CIIRONICON.— LIB. XLVHI. AN. 1113. iGiO
sus, a seditiosis ad arma concurreiitibus, quod di- A quaidam uvae insuper arefaciae. Subsecuia est
clu nefas est, gladio confossns interiit, feria quinta gravis hominum etdiulurna valeludo, cum proflu-
paschalis hebdomada», 7. Kalendas Maii in Litania vio venlris, el morlalilate. AUCTOR. Sacrnm ignem
majore. Tiimulluante eliam impetu confus» mul- ponil bic Sigebertus, nisi fallor, pro ccelesii co-
iitniliiiis dotnus episcopi succendilur. Unde ipsa rusco. Nam proprie sacer ignis appellaii .solet
etiam mater ccclesia BeataeMariae.elecclesiaSancli gcnus pblegmonis in hoininibiis, quod medki erisi-
Joarinis Baplistae inabbatia moiiialitim, cum omni- pilam voeant. Hic ergo ipse ponilur. Itein SIGE-
bus aliis ecclesiis e vicino appcndentibusconcreman- BEBTUS. Apud Ravennam elParmam civiiates Ita-
tttr. In auctores autem seditionis a Ludovico rege liaj sanguis pluit Junio mense. AUCTOR. Hic finituv
Francornm lam severe vindicalum est, ut tam Tu- bisloria chronica Sigeberli, qua.in sc.ripsit ipse a
tnros q.uani praesentes a siniili scelere delerreie priino anno Gratiani, id est ab anno Domini 380,
possil exemplum. Hanc tribulationeii) Laudunen- iisque ad hunc annum Henrici imperatoris 7, Ludq-
sium qttaedam perlurbatio praicesserat, quxfulurac vici Pbilippi filii, regis Francorum4, Henrici regis
Imjus calaniilatis seminarium et radix fuil, et qu»- Anglorum 15. Abhinc (1115) nullum chronographum
dain modo praeminiia.Quidam euiin princeps nobi- reperi, iiuliumque hisloricum, de lemporibus se-
iis, el castellanus Laudunensis, nomine Girardus B quoilibus conlinue scribentem. In quibusdam vero
de Cirisiaco, dum in eadam sanctae Dei Genitricis Chronicis Sigeberli posl finem bisloriae ejus inveni
ecclesia genibus flexis supplicitcr oraret, ab inimi- annos cbronici adnotalos, et quasdam notulas
cis suis, qui eum . alibi aggredi non audebant, do- brevissimas, unius lanlum lineae capaces, super
lose circumvenius, et ab oraiione surgens, diversis quosdam annos appositas; ncn continue, sicul fe-
ij'adiorujii plagis ibidem est interfectus. Cujus san- cit Sigeberius, qui nullum annum reliquit, in quo-
guine pavimenlum ecclesiae respersum cum mul- non aliquid adnotaverit, sed interrupte, quibus-
toiies aqua superlusa noii posset ad plenutii ablui, dam annis absque .adnolalione historica vacuis.
pluresqiie spectaitun yenientes, non paruni super relictis, sicut llieronymus et Pjosperin suis Chro-
hoc mirareiilur; magister Aiiselmus tunc temporis nicis faciunt. Tales crgo nolulas breves, el inter-
Laudunensis ecelesiae decanus, vir sciemiae et ruplas, sictit dixi, reperi ab hoc loco usque ad
eloqueutiae faina notissinuis , quibusdam secrete ar.num Philippi regis Francorum, qui modoregnal,
colloquens pramunliasse fertur, illam sanguinis Ludovici regis filius, el Ludoviei nondum regis
cffusionem «on nisi ejusdem ecclesiae concrema- pater, vicesimum sextuiu. Qu% igilur ab hoc loco
lione diluendam : qiiouiam lantum scelus uoii aqua, posilurus sum, a certis aucloribus diligeiitissiine
sed poiius igne esset expiaudum : et ita conligii. C uiidecunque collegi. Hic igitur liber. quadragesimus.
SICEBEET. Mense Juuio siligines et arbores sacro scptiinus lineni accipiat.
igne adusue speui sui fruclus mcntitae sunl, ct

LIBER XLVIM.

Anno praefato, id est an. Domiui llio, electus ejusdem castri doinimis. Apud caslellum Buscenii
est in episcopum Laudunensem Barlholomseus, lam sanalusest filius domini casielli, raptoiis pessimi
generis uobilitate, quam morum probilate, reruin- puer, annorum 15, a iiativitale stirdus et mulus.
que opulenlia, in tota Laudunensi Remensique pro- Quo f:<cto pater pueri discalceaiis pedibus ad ec-
• vincia faiuosissimus, el a Radulfo Remensi archi- clesiam cueurrit, el fereiro sanctae Mariae40 soli-
episcopo consecratus. Qui majorem ecclesiam san- D dos oblulit. Non enim muliam habebat pecuniam.
claeMaiia,-Lauduncnsis, et alias 12. Ecclesias cum Qui eliam fereirum sanclae Mariaecum caeieris mi-
domo episcopi, et multis aliis domibus clericorum litibus humeris suis imposuit, et illud usquead ca-
et laicorum invenil combuslas. Electi stiiil ergo 7 slellum proximum duobus milliariis dislans nudis
canonici Laudunensis. ecclesioe, ct"6 servietiles, pedibus portavit. Quod audienies inimici raploris
qui ferelruin sanciae Mariae, et alias capsas reli- illius, el miraculum de filio ejus faclurn, et ipsi
quiarum per diversas circuniferrent ecclesias ad nudis pedibus obviam riuint, et feretrum ab illis
expetendas cleemosynas fidelium pro restauratio- pacifice susccplum in casiellum suum deferunl. In-
ue ecclesiarum,. Quae reljquiae imtltis niiraculis de venerunt Turonos. Ibi quaedam feinina, quaede
clarilicalae.sunt; quaj iniracula scripserunl cano- lectosurgere non poterat jam per 8 annos et nus-
nici ecclesiae Laudunensis. Ex quibus pauca bre- quam ire, uisi poitarettir, sanata est boc modo.
viter causa acdificalionis excerpsimus. Apud Issol- Apparuit ei dormienti Mater misericordise, praeci-
dunum duo conlracti sanati stint; quorum cal- piens, til se ad feretrum suum in ecclesia Sancti
canei naiibus adhaercbant. Hos pro Dei amore Mauritii facerel deferri. Et porlata est in vano,
uiultojain lcmpore paverat in doino sua Galfridus, supposilaque feretro prolinus obdonnivil, et sana
 lOII HELINANDIFRIGIDl MONTIS.MONACHl 1012
stirrexil. Ibidem apud Sanclum Martinnm saitaius A progrediutr, genibusque flexis coram ferelro, et
se beatam Mariam ereptum, oblulit so-
juvenis;a nativitaie surdus et mulus, ex loto cor- dicens, per
sudorem emillens, et venis circa aures infla- lidos XL. Iierum jubenie episcopo per omnes ec-
pore
ubertitn fluxii ex auribus ; qui poslea clesias signa pulsantiir, et ipse terlio Te Deum
tis, sanguis
cnm fereiro ivil Laudunum. Posl ha-c venit illud laudamus incepit. MiiUnm ibi prae gaudio ploraiuin
Franciam
ferelrum ad Sancturn Laiirentium de Cala in fesio esl. Igiiur ex oblationibus fidclium per
Monaehus autem quidam ibi colleclis toto aulumnali el hieniali tenipore ecclesra
cjiisdem. marlyris.
habilans paii.non potuit, ul ferelrum bcalae Virgi- Saiict» MariseLaudunensis ex magna parie con-
nis siiperaltare SancliLaurentii poneretur, sed fe- slrucla est. .
cil illud poui super quoddam minus.allare in parle Sequeiili Quadragesima, cum adhuc pars operis
maxima sttperessel, et pecunia paulatim deficeret,
ecclesia;, limehsamiltere obJaliones consueias in
codern festo. Cuin vero Turonenses, qui ferelrum electi sunt ex canonicis Lauduncnsibus .septem.
subsecuti fuerarit referenles miraciila qtioc vide- quibus traditum esl feretrum sanctae Mariae ctiin
aliis pluribus sanctorum reliquiis, inter qtias emi-
ranl, oinnes peregrinos supcrveiiienies ad ferelritm
nebat forma et dignitale unum phylacterium, iit
invitarent, ltionachus ille' livore. percussus, fecit
feteirnin et omnes reliquias de ecclesia ejici. Sed - quo sic scriplum Iegilur :
sibi Spongia, crux Domini, eum sindone, cum faciaii.
praepositus castelli tentorium spatiosum, quod ile sacral, atque lui, Genitrix, et virgv, capilli.
paraverat, tradidit defereiuibus ferelruri), et ma- Cum his reliquiis profecti Sunt"in Angliam, qu.-e
lronae plurimas deferentes cortinas idem leiilorium lunc
lemporis magna divitiarum potlebat opuleiitia:
deccntissime. omaverunt', el luminaribus copiosis pro pace et jtislitia, quam rex Henricus in ea fa-
tola nocle spleudidum reddideruut. ciebat. Feria n post Domiuicatn Isti sunt dies pro-
Praefatus autem moiiacbusad vesperam epilepsiae fecli suiil a Lauduno, et eodem anno circa Nativi-
morbo graviler arreptus, coram omni populo in lalem B. Mariae Laudiinum redierunt , iniractila
icrram cecidit, magiiumque lerrorem videnl'bus quae interim
coniigeranl, enarrantes. Apud Nigel-
incussii. etiam major de lurre cadens lain in pago Viromanduensi, quidam Joannes a
' cohfracla Campana
'
esl; et lurris ipsa in superiori parte nativitate surdus et rnuius Sanaius est, potaios
lissa crepuit. Monacbus ergoscro pcenilens, nudis
aqua reliquiarum lotarum, toto ienipore post dor-
coram fereiro terrae prostratus, ccelesti mitiouem sub feretro sudans; sanguine de naribns
' pedibns
humiliter satislecit, rogans ul idem fe- Cl auribus el vcnis circa collum inflatis ubertim
' Reginae
relrum supBr iiiajus altare referretur; sed Laudu» „ profltienle ; qtii prosecutus esl fereiruiii usque ad
'
nen.ses noluerunt. Apttd Andegavos iiiulier partu ' m.are. Circa Parasceven venerunt Alrebalum. Ibi
laborans usque ad uiorlem, bibens aquam, in qua eral senex
quidam aurifox, jam per aiinos 12 lu-
reliquiae lotae fuerant, siaiini partu edito liberata niine oculorum privattis. Hic amliens fereirum
est: gratias agens cocblear argenieum obttilit. Ce- sanctae MariaeLaudunensis allatum esse, inlerro-
nomannis iriafrona quaedam dives et slerilis in eo- gabat formam et qualitalem feretri. Quam cum
dcm anno filium genuit, et venil Laudurium, gratias cognovisset, protinns imo ex pectore alla suspiria
agens. In Naiivilale sanctae Alariaevenit idcm fere- trahens, et ubertim plorans, dicebal: «Hoc lere-
trum Carnoluin, cui occurril venerandus lvo epi- irum ego peccator propriis manibus in juvenlute
scopiiS"cuin tota processione canonicorum usque mea composui, j',<ssudomini Eiinandi Laudunensis-
ati vineas : posituriique est feretrum in majori ec- episcopi. > ln quo idem episcopus pretiosissimas
clesia siiper allare Sanclae Mariae.lbi mulier con- reliquias posuil: iiiter quas fuil capui S. Valerki
tracta erat, jam per 5 anrios in domo, ubi coque- abbatis, et caput sancti Montani monachi et re-
batur panis episcopi. Huic prima noctis hora ap- clusi, qui naiiviiaiem B. Remigii praedixit, el de
'
paruit in somnis beata virgo Maria, praecipiens lacte Ciliniae malris ejus lumen recepit, sicul prae-
ei, rit quaritocius surgeret; et ad majorem eccle- D | dixerat. 0 si hanc misericordiain faceres inecuin, o
siam irel, feretrmnqiie Laudunense quaercrei. Pro- piissima maler, ut inslar S. Monlani recepto lu-
linus evigilaris sana cucurrit ad ecclesiam, pcr niine, rursus ferelrtiiri luum quod coniposui n>e- '
plateas cum.gaudio vociferans, et clamans, et in- rerer videre! Hsec dicens et plorans rogabat, nl de
geminans : « Doinina sancta Maria. > Siaiim epi- lotura retiquiarum oculi sui tangerenlur. Qno faelo
scopus omnia signa praecepit sonari diutius, et de ipsa aqna bibit, el lola nocie corain feietro
fpsemel incepil : Te Deuni laudamus. Quod dum pervigil iti orationc mansit; mane facto lumen rc-
caiuaretUr, allera corilracta sanata iiitravil; duo- cepit. ;
que scabelltila, quibus rcpiando se circumferre so- Apud Sanctum Aiidomarum quaedam ptiella ma-
lebal, super allare posuit. Rursus signa pulsaiiiur, nnin habens aridam a nativilale, sanata est lu
et Te Deum canlatur, episcopo incipiente. Qnod feslo sancli Marcievangelislae veneruni apud Wis-
anlequam finiretur, quidam juvenis miles, qui in sant, et a nauiis convocati navem intraveruiii: et
castello quodam catenis Tcligatus captus servaba- cum eis plures negoiiatores, qui propter lanain
turi liberatus ex insperato ecclesiam in^rcdiiui-, cniendam in Angliam ibant, ei cum feretro setu-
materque sua cum civibus occunemibus ad aitare rius se transire sperabant; plusquam ccc marcas
 1013 CHRONICON.— LIB. XLYIU. AN. 1115. 1014'
sccum iu marsupiis porlanles. Magisler navis di-- A peccata sua confcssus; si tamen idoneae aetatis
cebalur Coldistanus. Circa maris medium Videruntt esset.
piratas naviganlcs, el iii navi eorum lanceas ett Apud Wiuloniam sanatus est quidairi milcs,
gladios, et clypeos coruscanles. Tiinc singuli ad1 pincerna regis, qui jam per 8 annos ca?cus fuerat;
alterulrum prae tiiiiore peccata sua confessi sunl; ; et alius dilissimus, Valterus nomine, qui jam sex
el'aui presbyler laico confitebatur. Praedicti nego- annis lecto decubueFal, et practcr hoc fltixu venr
tiatores de vila jatti desperantes, marsttpia sua cum^ tris laborabat. Hic tribus clericis, qui ad eum re-
lota pecunia feretro obtulerutil; flentes, el orantes3 iiquias delulerant, tres annulos aureos obtulil, ct
bealam Mariain, ut eos de piralarum nianibus li- accurrens ante feretrum, tres scyphos argenleos,
beraret, el de periculo morlis, et totam eorum pe- et multam pecuniam , et alia omainenta oblulit.
ctiniam ad reslaurandam suam ecclesiam 'reiiuc- Quaecum in plalea delata nonnulli viderent, el di-
rei. Piratis appropinquantibiis, magisler navis3 cerenl eutii pauca obiulisse,' seciindum mullitudi-
exbortatus est Bosonem presbylerum, ut assuniptis; nem divitiarum suarum, nam ferebatur plusquain
Dei Genitricis reliquiis, piraiis sibi nocendi pu- tvia millia iibrariim Angliaemonelae in thesauris
tesiatem interdical. Mox ille pbylacterium cum ca- habere, respondit, se ad praiscns nolle ampiius
pillis beatse Mariaeassumeiis, cum limore el devo-> dare, donec omiies usuras, quas a debitoribus suis
lione iii emineniioreni locum puppis ascendil, ipso, acceperai, redderet, sicut Deo promiserat. Unde
magislro navis ulraque manu cum sustcntante; protinus per toiam urbem fecit clamare praecones,
mautique conlra hosies elevala, ex aucloritate , ul quicunque ei usiiras dederal, veniret, et sua re-
Cbristi et matris ejus fortiier adjurans, ne ultra ciperet. Praeler hunc alii 12 sanati sunt, ca?ci,
veniant, nec polesiatem sibi nocendi habeant, in- claudi, surdi, mriti. Post haec venit ferelrum ad
tcrdicit. Slatiin nl sigiium crucis de eodem phyia- Christi-Keccam viilaiu, sic diclain, id est Chrisli
cierio contra hostem fecit, dicto cilius ventus vc- Ecclcsiam, in octavis Pentecostes, ubi celebcrrimus
liemens et contrarius navem eorum retro lulii, eral negotialorum convenlus.' Ibi erat decanus qtii-
malus navis frangitiir, pars mali supor uimm ex dam cum 12 canonicis, qui nolueruni feretrum sus-
ipsis decidens, ipsuii) excerebrat, et in mare mor- cipere, ne perderent oblationes negoiiatoruii); quia
tuuni praecipitat. Post modicum navis cum feretro ecclesia eorum nondum perfecla erat. Et quoniam
sana el laela ad portum pervenit. Negotiatores li- ingens pluvia eral, vix landein decanus concessit,
beraii sacculos suos, quos obiuleram, resumpse- ul feretrum ponerent super miiiiis altare, in re-
itiiil. Cumque toia Anglia circuila niagnos acervos • inota ecclesiae parte. El cum viderct ncgotiatores
lanacemendo suam pecuniam expendissent, et de C *- fere omnes qui miracula Winloniae facta audierani,
ipsa lana magttam domum implessent supra liltus ire ad ferelrum, cl offerre : iraius praecepil fere-
maris, quod Douvra dicilur, eadem nocle qua in Iritin de ecclesia ejici. ibi ergo equi Lauduneit-
crastinum transire debuerant, domus illa cum tota siuii), et vesles pluvia madebani, et prae muliiiu-
lana cremata est. Posl haec feretrum venit Can- ditie negotiatorum in tola villa hospitium non in-
luariam, lbi Laudunenscs honorifice suscepti sunt venerunt. Tunc malrona quaedam illis compatiens,.
ab Willelmo archiepiscopo; qui diidum pro videndo rogavit marilum suum, ul domuin noVam quam
et audicndo magistro Anselmo Laudunum pelens, ' aidificaverant, el jairi duabus marcis negolialoribus
nuiliis diebus in domo episcopi manserat; ibique locaverat, reginae coeli, quse de ecclesia ejecta.
filioE.Raiidulphi cancellarii regis Anglorum do- fuerat, commodaret; et in ea tam ipsam, quam
cuerat. Ibi.eral quacdam matrona ditissima, jam clericos ejus bospitari seqticnti nocte permittat, et
per 8 dies dolore patiendi cruciata. Quaecum ma- interim sibi aliud hospilium quaeranl. Annuil ille,
viium suum misissel ad Laudunenses, quserendtim et clericos jam pene prse pluvia deficientes in do-
si qttis lorle illoium aliqnid medicinaenosset; Bozo : inum illam suscipil, vestesque illorum lulo perfusas
presbyter illum admonuil, ut consulcret conjugi _" ablui, et siccari fecit, et feretrum B. Virginis coni-
sux veracem peccaloruni confessionem presbytei o peienii loco decenter cortinis adomato cullocavil,
suo facere, el de aqua lotarum rcliquiarum confi- et eis deinceps omnem hospilalitatein exbibuit.
denier bibere. Illa vero, qtiae jam prae dolore lo- Unus ex negotiatoribus tres campanas quas ve-
qiielam penilus et memoriani amiserat, proiinus ex nales habebat, ad domus laqnearia suspensas pul-
ipso calore fidoi aliquaululuur roborata, venienli sans, socios suos earum soniiu convocat, el locum
presbytero peccata stta fideliier confessa est, sub- emineniiorem ascendens,: quomodo decanus fere-
jungens, eadem nocte sibi in visu qtiamdan) spe- • trum de ecclesia ejecerit; enarral; et ul nullus ad
ciosissimain doiiiinam de Francia venientem appa- ecclesiam eat, sed polius ad hospitium feretri san-
ruisse, et ut peccata sua veraciter confiteretur ciaj Mariaedivinum officium audituri conveniant,
praecepisse-; sicque eam sanandam promisisse. - exhorialur. Postremo cuncti unanimiler edicium
lgilur staiim postquam aquam reliquiarum bibe- proponunt, ul si quis ad ecclesiam iret v solidos^
rat, parlu edito sanata esi, qua3 mttnera et orn.t- sociis persolveret.
menia mulla beatae Mariae oblulit. Nemo autem Erat autein tunc Sabbatum ante octavas Pente-
ibi sanari poluit, nisi de ipso episcopatu, et nisi costes. Hospcs ille prope oppidum Uabebat unam
?I015 . HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHl 101«
donium, in qua boves et pecora servabantur; ibi- A Laudunensibus in crastitio retulisset infirnitis, et
qne manebat pauper ruslicus iisdem pecoribus cu- ex aqua loiarum reliquiarum bibisset, illico sa-
siodiendis deputaius; cujusfilia|parvula torlum pe- riatus esl. Inde venerunt in provinciam Danavexe-
dem a naiivilaie habebat, iia ut calcaneus in an- riae: ubi osienderunt eis indigeme cathedram ct
lcriori parte, digi.ti vero pedis in posteriori essent. furnum famosi illius regis, secundum fabulas Bii-
Haec bibens de aqua reliquiarum, et pedem suuin lannorum, Artiiri. Ibi honoravii eos plurimum.A!-
de illa aspergens, vigilans coram ferelro, mane sa- gardus clcricus, qui fuit postea Constaiuiensis i»
nata est.In crastino draco qiiidam flammtvomiis de Normannia episcopus; qui fuerat Laudtini auditm-
mari exiens, in vjllam illam adyolavit; el priino magisiri Aiiselmti Ibi apud villam, qu;e Bunnia di-
ecclesiam, deinde quasdam domos flamma, quain cilur, puclla decennis a nativitate cacca, illumi-
ex suis naribus emitlebat, succendit. Fereirum nata esl; el juvenis a nalivilate surdus anditum
vero sanclae Mariaevix dimidio stadio jam recesse- reeepit. Qiiidam vcro manum habens aridam jur-
rat. Posl quod cursores snper equos advenertint, gari coepit cnm uno ex 1 auduiieiisium servis pro
rogaveruntque Laudunenses, ut ardenli villae sub- ~ Arturo, et idco saiiari non poluit. Apttd caslrtun
venircnt. Qui humana curiosilate lantuni prodi- Bannisluplum manebal quidam princeps, nnmine
gium videre siiientes, deputatis feretro idoneis cu B Joellus de Totenes; ctijtis uxor erat Gennana VTer-
stodibus velociier super eqttos ad yicum reiurre- niundi de Pinquengiii. Hic bonorifice suscepii Lati-
.runt, viderunlque dracoiiem incredibilis longitu- dimenses cum feretro per triduum.et scyplntin ai-
.dinis, habentem 5 capita, flammasque sulpbureas genleum, et calicem preiiosum, et corlinas, el alia
per nares emiiieiiiem, et de Joco ad locum volan- oriiamenta eis obtulit, et equum qui ea deferre',
Mem, domosque sigillaliin succcndentem. Ecclesia et alia malta, ad valorein 15 librarum Lauiluneiiss
vero ila concremala est, ut non spltun iigna, sed inoneiaL'.In dotno ejus eral qutedam puella duo-
etiam parietes el inaximi lapides, e.l ipsa allaria iu de.nnis tolo corpore incurvata , quae quandin fc-
cinerem redacta sint, ut nullo modo apparerel, ibi retrtim ibi fuit, sanala non est. Cum autem disce-
fuisse ecclesiam. Decanus aulem videns ecclesiam dentibus eis magno fletti clamaret: i Heu piissim»
et donium suam succeusam, vestes et supellectilein doinina, sancta virgo Maria! ergone sic discedes.
suain festinanter colligens et eircumligans, ad na- et ine incuralam diiiiitles? > Prolinus cunctis vi-
vem qna; in proximo maris liiiore erat dclixa, dentihus sana facta, projeclis scabelltilis exsiliens
deferri lecil. Sed draco, ac si propler lioc soltiin slelit, et eucurril ad fereiruin, gratias agens. I!ii
venissel, navem volalu petens, ciincta quse in ea siniiiiier curatus est nionachtis sciaticus de Chari-
erant succendil, et ipsam navem, incredibile dictn. C laie. Apud Toleiies sanaius esi senex, R nativitate
Domus aulem hospiiis illius qui ferelrum colle- claudus, geriuanus praeposili ipsius caslri. Quo sa-
gerat, incolumis et illaesa, cum omnibus quae in ca nato frater ejus oblulit coram feretro 40 solidos
eranl remansit; el illa eiiam procul posiia. in qua sterlingorum : et posl eum populus infinitiis nnilta
ejus pecora servabantttr. Negoiiatores eliam illi addidil.
qni multam Laudunensibus impenderanl bcnevo- Eranl autem ibi tres juvenes ejusdem territorii,
lenliam, ita per Dei graiiam servati suiit, ut de om- earnis consangiiinitate propinqui, qui videntes tati-
nibus rebus suis, atit niliil, au.t parum perdereni. lain peciiniam defcrri ad ferctrum, detrahere ro>
Decanus atiteni ille qui feretrum de ecclesia eje- periinlLauduiiensibus, dicenies, eos qusestus grati*
cerat, sera molus poenitenlia, niulis pedibus, illud per magicain arlem facere miranila. Quorum tiniis
prosecutus esl, et coram eo prostralus, ilaque Dei alios hortalus est, utsecuni irentad fereirum, siu;u-
judicia protestaius, indiilgentiam postulabat. Apud lantes se illud osculari, et sic de nummis supcr
Execestriam bonorifice suscepit Laudtinenses cum allare positis ora sua lanibendo replerenl. IHisau-
feretro Robertus archidiaconus, qui diu Lauduni tem hoc facere noletilibus, perfulus ille fecit qiiod
manseral pro audienda leclione inagislri Anselmi. U dixerat, etdeacervo nummorum, quantum poluit,
. Ibi 16 infirini curali sfint: Ibi auletn erat quidam ore lambendo rapuil , reJiensque ad socios, num-
conlractus de episcopaiu Salesberiensi, qui curari mos quos rapuerat osiendit, invitaus eossecum ire
non potuit, donec venil feretruin in Jepiscopatum ad labernani. Qnibus eum sequi nolentibus miser
ejus. De Salesberia veiieruni ad abbaliam sancli- ille labernam introivit, et saiiatus exivit. Caeleri
nionialium, quae dicittir Wiltonia : ubi ostensa cst duo ad convenlum populi redierunt. Il!e aiitem
eis sepullura Venerabilis Bedae presbyteri; juxta ascenso equo proximam silvam intravii, quae vix-
quem sepultaest mulier illa versilicairix inclyia. dimidio siadio aberai, et reste lignea collo suo
;.bi jacebat quidam longo jam lempore febricitans circumligata, ad unius arboris ramiiin sesuspendit.
ad sepulcruni Venerabilis Beda; presbyteri; quia Equus cui insederat, vactius ad populi conventum
plures ibi coiisueveraiit sanari. Ipsa vero nocte, in rediit. Quem videntes praefati duo juvenes, equi ve-
cujus crastinum feretruin Lauduneuse illuc adveuit, sligia perlustrando et cursim prosequendo, ad sil-
inttlier illa Versificatrix apparuil infirmo, dicens : vam celeriter pervenerunl, eumque suspensuni el
« Non poies hic modo per Bedam sanari, quoniam mortuum repererunt. Solveniesque marsupium ejus
beata Dei Genitrix ad nos descendit. >. Quod cum qttod pendcbal ad baltheuin, invenerunl nunnnos
1017 CHRONICON.— L!Ii. XLVIH. AN. 1117. 10!8
quos rapucrat adhuc recenti saliva infectos : quos A , cnraesset, et obtintiil. Inquo spatio saepe sagimcn
proiiniis cum magno ejulatu ad feretrum deportan- crudum comedil pro buiyro, et oleum bibit pro
les, snper altare reposuerunl: terraque proslrati, aqna a servitore negligenlissimo et iiilill sciente pcr
pro anima cognali sui misericordiam Dei Geiiilrieis crrorem sibi oblata. Tunc enini sensum gitstamli
imploraiiles, coram omnibus facinus, quia deftin- perdiderat, quanlum ad saporum dignoscentiam,
chis perpelraverai, retulerunl. Mirati sunl omnes prae nimia abstinentia, ut solam aquam frigidatn
lam celerem Dei vindiclam, el peclora sua lundendo sibi sapere leslaretur. Felix, cui solum illud repn-
ubenim lacrynias effuderunt. Apud urbem Bageam talur ad culpain, qiiod alii stimere sibi sotent ad
quidam puer in calidis balneis se balneans sub- gloriam. Claravallis aulem noii longe a fluvio Alba.
iiierstis esl annorum 12. Qui a parentibus sui$ de- anliqua fuit spelunca latronum, quae dicebaiur
laius ad feretrtim, posiius est inler duos igrtes, et vallis Absinihialis, vel propter copian) absiuthii,
corptis ejus suspensuin est capite deorstim, et pe- vel propler amariludinem incideniiiiin in latroncs.
dibus surstiui; el os ejus aperlum est, ligntun par- Fratres Claravallenses tnnc lemporis saepius piti-
vum inter detties su.peiiores et inferiores infixiiiii.,- menlaria ex foliis fagi conficiebanl. Panis erat si-
Q;ii ctini iiiultam aquas abundanliam evomuisset, el milis illi prophetico ex hordeo, el milio et vitia.
corpus ejus jam sttflicienier calefacium esset, depo- "I (Jsa. xxvni.)
silus rCportatus est ad feretrum,el aqua lolurae re- Vidittunclemporis beaius Bernardtis pueruin sibi
liquiarum lotus, et in ore ejus parum ex eadem cum divina claritate aslantem, el magiia auclori-
aqua dislillaluin est; qui mox revixit sanus, el do- lale sibi praecipientern, ul fidiicialiter ioquereliir,
ituiiu rediii. Hiicusqiie miracula Laiiduiiensis fere- quiilquid ei suggerereiurin apei lione oris stii; quandn
tri; quae facla suiil aiiuo Domini 1114 et 1115 in iioii ipseessel, qui loquereiur; sed Spirilus Patris
Francia et in Anglia. lllud vero quod faclutri est sni qui loqtieretur in eo. Quidam fraier, quem pro
sub Elinando episcopo Laudunensi apud Conciacum, secrela culpa abstincre praeceperal a conuiiunione
de nmliere illa quae geiierum suiitn occidi fecil, in (|uadam praecipua solemnilate, erubescens quod
quia infamala erat, qtiasi adulietaretur cutn illo, solus remaneret incommunicatus ivil cum aliis
ei ideo adjudicala ad cremandum, scrvala esl per coinmunicare. Qnem videns sanclus coiniiiunioneiii
beatam Marium ini.er ignesillsesa, quia cttlpauisuam illi negare noluit; sed tacite precatus est.ulDeus
vcra confessione pttrgavii; quae lamen ne inalilia aliquid inclius de lania pr^snnipiione ordinarci.
mutaret iiilcllccium illius, non nisi triduum super- llle ergo frater sumptum corpus Domini nullomodo
vixil, alterius temporis mj-aculum esi; quod id- Q , glutire poluil. Posl sexlam vero traxil sanclum iu
circo a nobis in suo tempore positum non est, quia pariem, conlitens ei prajsuniplioneni suam : quem
iion satis milii constat, quo lentpore episcopus iile increpans sanclus, orando fccit, ul sine diflicultaie
mibi synoniiiius exstiierii. Fuil auiem, ulexprae- corpus Domini gliiliret. Quibusdam inililibus euiui-
taxatis miraculis habemus, ante Baldricum episco- busad torneamentum jussii dar^ ccrvisiam quani
piim. Ego auteiii in hoc opere niliil adnolare de- beriedixeratad bibendum, qui statim conversi suii:.
trevi,iiisi mihi conslet, quo tempore faclum sit. Valcherus de Monle mirabil', cum infantuliis obla-
Igilur hoc lempore florebanl in Francia apud lusesseieia matre sttaad benedicendum, quia in
Lauduuum ille magister Anselmus et frater ejus ejus domo hospiiatus erat, cum inler ioqtiendum
Radiilpkus. lioc etiam anno, id est anno Dpntini sanclus aliqtioties manus protenderel, miilioticii
1115, fundatum - esl ccenobium Claraevallis sub osculaius cst mantim ejus trahens eam adossutitii..
primo abbiite sancto Bernardo. Sed ct ccenobium Clericus quidani, noniine Nicolaus, impeti'a\it per
Ponliniacense a Masticonensi Iliigone, qui posiea ctini a Doniino gialianil.iciyniariiiii.
inil Autissiodorensis episcopus. Hi duo viri 5 anno 1116. Ivo episcopus Cariiotensis, qui Pliil ppuiii.
a. conversione sua abbates facti sunt. Iniraveraiil regem Franciajexconimuiiicaverai propellrce su;e
enim pariter dotnitm Cistercii anno Domini 1115, D I conjugi superducta, obit, vir mullariim virtuiui»
sicut scribit G.uillelmtisabbas Sancti Theodoriii, el sinuil el litlerarum ; qni decrela abbreviavil, et
anno aconslitiitione ilomus.Cisterciensis 15,quamvis mulia alia utilia scripsil. lu suhurbio Antioclua:
Sigeberltisinsuis chronicis dicat illo>30 socios iu- noclu lerra dehiscens , domos cum babilaloribiis
trasse doiiitim Cislercii anno 10, a constitutioiie absorbuii. Uirum ille hiatiis ciini lerraemolii vcl
cjusdem domus, scilicet 1 abbatis Slephani. Erat sine terrajaiolii couligeril, adnotator iste non di-
autem beatus Bernardus anuoiuin 22, quando con- cit. Sed credibilius est, (|ttod cuui aliquo lerra:-
versus est; el quando abbas Claracvallis faclus esl, motu hoc factum sil. Vix eiiim lerra lam lato biatii
annoruin 27. Qui prclecliis Catalaunum ad susci- hiare potest, ul inlegras' domos absorbeai, quiu
piendain benedictionem suam, qtiia Lingonensis eiiam tremal. Ralionesde naturalibus causis lerra:-
cpiscopatus luuc vacabal, susceplus esl cum magna nioius superius posuimus, in htijus operislibro29,
reverenlia a Caialaunensi episcopo Guillemo de in 18 capitulis comprehensas. Ibi ergo requiran-
Campeilis. Qui videns juvenein tain macilentum el tttr.
exes[ corporis; loto corpore prostralus in terra, 1117. Hoc anno nibil inveni adnolatum : sicnl
(letiit a capltulo Cislercieiisi, ui aimo uno sub sua et iu 4 anie isium prxcedeuie, id cst anno Domiiii
 1C19 HELINANDlFRIGIDI MONTISMONACIH 1020
1114. Sed sicul in eo posui miracula ieretri beatoe s A turum promiserai, el resiliit a promisso. > Acce-
MariaeLaudiineiisis facta per Franciam, quaehabnii dens aulem propius bealus Jacobus, ct obsecrans,
ex aucloritate libelli ecclesiae Laudiinensis, quii dicebat: « Domiiie, meus esl peregrinus, nedeleas,
eadem miracul» describit; sic et in hoc anno adno- obsecro, nomen ejus. > Gni Doriiinus: « Mens, in-
tanda est mors Balditini regisllierosolymorum, fra- quil, non peregriniis, ssd civisessedebneral. Nonnc
tris Godefridi. Qtii Balduinus postGodefridum fra- niajus ,est civem menm esse quam luum peregri-
irem siiutii, qui regriavii anno uno, coronalus estt num? > Apostolus autem Jacobus persistens in sttp-
iri regeni, ut Baldricuset Gtiillelmitsscribtint, aiino> plicatione : « Ne deleas, inquit, Domine piissinie,
Dqmini 1101, et ut pracfatus Guillelmus scribit, nedeleas, obsecro. Ego tibi pro co fidejubeo, quod
regnavit annis 17. Unde constat, quod hoc annoi faciet, quod proposuerat. > Et Dominus ad eum ;
rnorluus sil. Obiil enim ul scribit Guillelmus anno, « Quando faciel? > Apostoltts autem,: i Infra dies
regni sui 7, livcnsc 4. Ctii succcssit alter Baldtiiiiusj 15. > Excitus ad haecverba Joanncs, solo prosler-
cognaius ejus, dux Edessoe. Ha?cEdessa distat ab, niiur, elfidejussori-Suo cuin uberriina laciyinarum
Eiiphrale20iniIIiariis, abAnliochia 100. Graeci di- effusionegratias egit, dicens: i Faciamprorsus.apo-
eiiniEdessam, Syri Roibasiatii. Non legitur, quot stole sancte, faciamquod tam niisericordiler pro
ainiis Balduinus iste regnaverit. Iliicusque Guillel-. B me p.ollicitiises. > Non intilto post fletum magnum
liius Malmesberiensis hisloriam suam scripsit adI ilerum obdormivit: lterumque Dominus cum prae-
Roberlum comilem Normaniae. diciis aposlolis adfuil, jussilque ilcrun) libriim
1118. Terraemotus hoc anno accidisse dicittir aperiri, in quo audivitidem Joannes beatum Pe-
irum iegentem : Murenulas aureas faciemus tibi,
. adeo validus, ut quarumdam ui-bium partes subrue-
vermictdaias argento (Canl. I). Mox Joannes sur-
ret; sed non diciiur quarum urbium, nec in qtta
gens et praefixum diem prauvenieris, adimplevit
parte orbis lerraemoius isle acciderit : et idco
Hic fuit primus abbas coeuobii Bonaevallis,
niiiiis uegligenter adnotalur castts, qui sic adnola- volum.
et posl Ecclesiae Valenlina; antisles, cujus vita ct
tur.
mors muhis meritis el miraculis claruit. Plane
1119. Gelasius II fit papa cenlesimus sexagesi- merito Israelitis
improperatur, quod corde redie-
mus scxlus, aiiiio uno. rint in JEgyptmri (Act. vn), quando iste Joannes,
1120. Magisler Hiigo dicit in chronicis hiinc qui a Cistercio resiliebat, jussus cst deleri de libro
. annurn 8, llenrici 4 qui intelligcndus eside inipe- viiae.
rio, iion regno. Calixlus II papa centesimus scpti- Simulquc considerandum nobis, qnanla devolione
niiis, sedit annos 5, mense 10, dies 13. Iste Cali-'G sanciorum nobis sini imploranda suffragia, qui lain
xins, itl (loninus Gaufridus Aniissiodorensis ail, ex amicabililer spoiidcnt pro riobis, et lam eflicacitev
Guidone Viennensi arcbicpiscopo, factus esl papa iulercedunl. Hoc exempluin apenissime facitconira
Calixtus : qtii Cisiercienseni ordiiiein prirnus ii) ter- hfcreticos iiostri temporis, qui dicitnltir Paterini,
ritorid Viennensi plantavii, in monasterio Boriae- id esl Manichaei, sive Publicani, qui diciinl vanas
vailis; cujus coenobii pritnus abbas fttil Joannes esse peregrinaiiones, et vanas esse eorum invoca-
Lugduneiisis, postea ponlifex Valeiuinus. Cujus tiones; nec uostras preces ad eorutri pervenire no-
dignitalisftilurae praesagiuoifuitlaetissimum pulcber- tiliam, quibus jairi nihil sil cum nostra vita com-
rima quaedam visio, qtiam idem Joannesanie con- mune : cum ipsi sancii coeli sint, de quibuS scri-
vcrsioncm siiam vidii, boc modo. putni est: Oraiic huniilianiissepeiietraH-oelos(£'cc/i.
Gofridus super Apocalypsin. Cum priuia nostri xxv). El in Apocalypsi scriptum esl, quotl Angetus
ordinis Cisterciensis jacerentur fuiidamenla, erat in slelit anlealtare aureuin, babens tkuribulum aureum
Ecclesia Liigdunensi clericus hoiieslus et honora- in manu sua : el dala sunt ei incensa multa, ut da-
bilis Joann.es, qui rumore nostri ordinis conipiin- ret de oratwnibus.sanclorum super altare aureum,
cius, tacilus seeum proposuil, in eo.rum se colle- quod est anie tkronum. Et ascendit, inquil, fumus
u
gio sociandum. Quid proposilinn. post paucos dies, incemorum de oralionibus sancloium , de manu an-
subeiinte alia cogitationc, muiavit, et pro quadam geli coram Deo (Apoc. vin). Eadem namque ratione
rccoinpeiisalioue talis proposili peregrinationem n.ec ad angelorum riotitian) perveniieni precest»;-
Sancti Jacobi aggressus esi. Qua devote completa slrae, quibus cum vita uostra nil commuiie est;
rediens, a domcsticis graiulabundc susceplus est, similiter nec ad Dei, iiiaxiincque Cliristi, qui jain
et fatigains ex ilinere in cubiculuin se recepil. nihil habet ctini vila uoslra comniune; quamvis
Qiiiesceniique mox adfuit in visu Deus et Dominus oliin habuerit, sicut ipse dicil: Ego sum primus et
nosier Jesus Christns, cnm duobusbeaiis apostolis novissimns,el vivus, el fui mortuns (Apoc. i). Sed el
Pelro et Jacolio. Quoriiin Petius libruin mauu te- Petrus apostolus in Epislola n : Juslumy inqiiil, ar-
nebat, quein praecepi.l.Dominus aperiii. Eral aulcm bilror, quandiu sum in kvc labei naculo, suscilare vos
scripins aureis litteris, coniineiis nomina pra;desii- in coinmoiiitiune: certus quod veloxesl depositio ta-
iialoiHim.Jussus ergo apqslolus coepil legere; et bernqculi mei. Daboautem operam freqttenter kabere
cum ibi legerel nomen Joannis illius :'i Toile, ail vos in memoria poSl obiium meum (II Velr. i). Ecce
Doniiiius; lollc, delc euin, dele, quia ntcumscfu- apostolus fidcntcr prontmit, sc illis, qui per illuin.
 1021 CHRONICON.—LIB. XLVHI. AN. 1120. 1022
crediderant, eliam post mortem noff defulurum in A cendns esi, ei nunc Auguslus Arcadius , qui ossa
auxilioopportuno. beiui Samuelis longo posl lempore traristulil Thra-
Dives ille evangelicus in inferno sepullus habe- ciam? > El « Proponis inihi libruin
paulo post:
bal niemoriam et curam rralrum suorum adbuc iii
apocrypbnm, qui sub nomine Esdr:e a le, tuique
earneviveiilium; el rogabat Abraham, ne venireiitin similibus legitur; ubi scripltim est, qtiod posl mor-
locum lormeiilorum ubi ipseerat (Luc. xvi): el animaj tem nullus
pro aliis audeat deprecari. Quem cgo
sanclorum quaein ccelo recumbunl cum Deo Abra- librum
nunquam legi. Qnid enim necesse est, in
ham, el Isaac, etJacob (Malth. VIII), cbarorumsuo- manus sumere, qtiod Ecclesia non recipit? > Et
iiiin memoriam non habebunl; el preces invdcan- : « Nisi forte in morem genlilium im-
post pauca
tinin sesiirda aure pe'rtran'sibuiit?liiuiiiiiit diabolns
piortimque Porpbyrii et Eunomii, has pr:es'igias
immissiones suas in corda hominum per angelos esse dacnionum
coufingis: et non vere claniare d;c-
malos (Vsal. LXXVU;: siiniliter el Deus suas
per iiiones, sed suasimularetormenla. > Et postpatica :
•angelosbonos. Unde : Angeli eorum semper vident « Libere proclamabis, le esseaul Mercorium, pro-
faciem Vatris (Maith. xvm). Utqnid enim dictin- piernummoruin cupiditatcm, aulNocluriiinum juxta
tur angeli eorum, si niliil eis prosunl; si
pro eis ni- Plauii Amphiirionem : quo dormieiite Jupiler in
liil faciunt? Ad Danielem dicit angelus : Nemo est B 1 Alcmense adttlterio duas nocics copulavil, utmagnae
adjutor meus in omnibus his, nisi Michael prittceps fartiiiidinis Hercules uasceretur; aut cerlc Liberum
vester (Dan. x). Ad Tobiam dicil Raphael
angelus, pairem pro cbrietale el caaiare ex huirieris depen-
se ejiis orationes et Jacrymas et eleeniosynas Deo detite, el semper rubente facie, et spiimanlibus
obtulisse (Tob. xn): et ad Coriieliuni iionduiii re- Iabiis, cffrenalisque convitiis. » El post pauca :
naititii idem dicil aitgelns, qui ei apparuit « Quando, inquil, iraltis fueid, el malum aliqtiid in
(Act. x).
Omnes, sicnl ait Aposlolus administratorii spirilus aiiimo meo cogilavero, el me nocturnum phanlas-
su/U,missi propler eos qui kwredilaiem capiuiil sa- ma (leluscril, basilicas marlyrum intrare non au-
lutis (Bebr. i). Ejusdem aulein polenliae et charita- deo, iia totus et animo et corpore perlimesco. »
lis stnit aniniae sancloium corporibus exutae, et lla;c Hieronyinns. 0 quam melius est audire ellege-
angclorum agmjnibus admistae, cujuset angeli, sic- re iibruin illtiin H Macbabaeorum, ubi scripltim est:
tit aperle legitur in legendis sanctorum . Unde Suncia ergo et salubris est cogilatio pro defunciis
Paulus apostolus poslquam decollalus est, Plantitlas exorare, ut a peccatis solvantur (II Mach. xn), quam
ni.itrotias slolam suain reddidil sanguine suo sanc- librum illttm apocrypbum combustione dignum, qui
lissimo infectam : ei sicul Neroni prae.iixerai i Cum prohihel orare pro moruiisl.Sed baec brctiier di-
mihi capitt abscisimi fuerit, tibi vivus apparebo. > c cla sutil contra hanc haeresim delesiandam. Nunc
Circa hofam nonam jaituis clausis visibiliicr sielit ad bistoriam revertamur. Hoc anno dicilur pugnas-
aiiieeuii), el ait : i Cacsar,ecce ego Paulus Cbrisli se Hcnricus rex Anglorum conlra Ludovicum regem
r:gis aetemi el invicti miles. Vel nunc crede, quia Francorum inter Andelejum et Nongejum : sed noii
iion siiin mortuus, sed Vivo Deo ineo. i Plenae sunl diciiur, cui victoria cesserit, nec qua? fnerii t-ausa
vitae sanciorum bujusmodi iniraculis, qttae demon- belli; quod siiiml adnolari debuisset, ul scireiur,
sirani, quomodo sancti jam came exult potenier cnjusjtislior causa fiieril.
a.ljuvant invocaiites se viventes in carne. Hic error, Hoc aniio nil aduoiaiiun invcni, sed ex dictis
qui modo generaiis el communis esl omnium Pa- domiii Gaufridi Anlissiodorensis, qui scripsil Viiam
lerinorum et Bulgaroruin, quos vulgari nomine pu- B. Pelri Tarentasiensis archiepiscopi, coiligi po-
blicanos appellamus, olim specialis fuit Vigilanlii test, eumdem Peirum hoc aiino saeculum reliquisse,
presbyteri, qui dicebat sacrilegium esse orationem et conversum fuisse in monasierio Bonaivallis : qtii
facere ad sanctorum reliquias: qni ul ail- Ilierony- 20 annos babebat, quando converstis est, el 73
iniis, cum anliplirasi nomen sorlilus esi. Nam Dor- quando morluus est. Sed morltius esl anno Doini-
niiiaiiiius rectius quani Vigilantius dicerelur. p| ni 1174; natus est ergo anno 1102, a qtto annus
Niniiruni respondebat gencri suo, ul qui de la- isie vicesimus esl. Natus est atileiii in territorie
tronum ei convenarum nalus esl seinine : quos Vieiinensi, pareniibus secundum saiculum hutnili-
ronsiil Pompeius, edomiia Hispania, et ad trium- bus, sed lide et conversatione apitd Deum niagnis
pliuiii redire fesiinans, de Pyrenajis jugis dcposuii, et ingeiiuis. Jam enim luiic, cum Petrtis iste ptte-
cl in unum oppidum congregavil; unde et coiive- ruliis lilteris Iradilus esl , cceperanl absiinenliae
narum urbs nomen accepit. Fecerat autem idem operam dare, et abppere conjngii ex conscnsu ab-
Pompeius et in Orienlis partibtis ; ubi Cilicibtis et slinere. Deputabant meliora fultra pauperibtis, ipsi
Isauris piralis latronibusqtte superatis ; iuter. Cili- in palea remanenies. Pctrus auiem puer amator
c.iam el Isauriam sui nominis coudidil civiiatem. lillerarum, et ludornm fngitans, lilierarum sludia
Ilnic ergo Vigilanlio; imo dormilantio, inicrcaelera arripuil: unciione magis qnani eruditione magi-
sic respondet Rieronymus : • Sacrilegusne fuit stra : ita ut anno primp psalmos onines Davidicos
Conslantintis imperator, qui sanctas reliquias An- cordeienus psallerel. Pater ejus cilicio utebatur ad
dreae,.Lucac, Timothaei, transtulit Conslantinopo- carnem; filiis snis clericis ambo parentes nulla vo-
im; apud quas dicmones nigiunl? Sacrilegus di- lcbain ecclesiastica beneficia dari. Pcirus Lamber-
 !(TZ HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHl M>24
funi germannm stinm ab iiutio conversionis suac A hiiaiem celeberrime observabat Adclfonsus rex
secuin traxil: qui Lamberlus postea abbas fitil in Galticiae; quia corpus apostoli m Kal. JanuarH
inonasterioCliesiiiaco. Petriis qubqiic non riiulio siisceperai fralecia. In quo die propier honorem 12
piist faclus est abbas in Stameilio coenobio, sic di- aposlolorum offerebat snper allare S. Jacobi anniia-
cto, quasi slanle inedio inter duas provincias el tiiii 12 marcasargeiUi, et 12 lalenta auri; etnovos
duos comiiaius. Ab eo lenipore Stamedienses fra- mililes faciebai^ et conviviiim generate ad quod
tres famam magiiam liberalitaiis el liumanitaiis vocabantnr omnes per praeconem el lubam.
roeperuni adipisci. Jani liinc Petrus panis Ctcasei Beda refert, quod quidam bomo Italicus qooddam
frusia circuiiiferens, in sinu pauperum occurren- magrium peccalum.eommistirat; quod vix- landent
tiiim abscondehat. Quod etiani in episeopatu magis confessus esl Suo sacerdoii et episcbpo. Episcopus
exercuii, sociis etiain sriis onera pia comtnuiiicaiis. niisit eiiin ad Sanciutn J.tcobuin, ut laceret secunr
Sipraiidenduiiiesset iter ageiiti, diveiticula quac- «lumconsiliuni Tbeodeiniri Coiiipostellanerisis ep!-
rens, juxta callem piiblicuiii residebal: ut mensa scopi, cuni schedula, in quascriptumer.it pecca-
ejiis tunc etiam essei Cuni paiipcribus et peregrinis. liim itlud ; qtiain jussil enm poliere super altare,
Providerat aiilem Doiriiniis uliiuim coiigruani lutic el aposlolum Jacobuii) snppliciier orare, ut inlerce-
viii marcbioitciii Italiae, Sabaudiae el Maiuilaniae B derel pro se. Factumqiie est ila. Ciimque Theode-
coniitem Amedaeuiii. ricus arcbiepiscopiis missam celebraturus invenis-
1122. TerrariDOtiis hoe anno accidisse dicitur in set scbediilam piicalam, et qitaesiisset, quis eam ib?
Advenlu Don;ii)i, iv Llus Deceiijbris; sed non di- posuissct, ilie confcssus esi Cutri'iacr-yrnis' cunclis
cittir iibi, nec laitien generalis credendus eslfuisse. anilieiuibiis quid cgissct^ et eiirii epjscolpus ilcruin
1123. Heiiricus IV iiiiperalor moritur : cui suc- inspexissei in scliediilam , inventa est iion scripta,
cedit Lotharius, qui regiiavit amiis 22. Tiironis orta sed lota sine lillcris ; nec atisus csl ci arcbiepisco-
sedilione iiiier clericos el laicos., ecclesia S. Mar- pus Theodemirus aliam poeniteiitiam injungere r
tini arsil. (H24<)Clirisliaiii ctim Saracenis puguanl nisi lanlum iil deiiiceps omnem vi feriam jejunaret.
iitlcr Jerusalem ct Ascatonerii, et cessit victoria Magisler lluliertus EcclesiaeBizunliiiae-Saiictae Ma-
Clirisiiatiis. Calixttis papa iiiorilur , qui'scripsit li- rise Magdalerise cauoiilcus, scripsit, quod anno Do-
bitiin De miraculis S.Jacobi, coinpilando in uniiin niini 1080 iriginia bomines Lothariiigi proposue-
vOliimen quoe Sparsiii] iegerai. Quein libcllutii niin- rrint se Visiiaiuros Sanctuni Jacbbum, et paclum,
qtram poluil perdere; cum a latroiiibus aliquaiido inier sc coiiservandae fidelilatis iuierurit. Unus ta-
omnibus aliis rebus spotiatus sit, et donuis in qua („ nien ex illo numero hoc sacramenlo fidelilatis ?:
hospitaius eral cumomiii Supellcctili sua arseril: noliiil iniplicarc. Tandem omnes pariler iter ag-
etciimipse in mari naufragiiim passus sil; libellus gressi, veiierunt usque ad urbem GaSconicam, quar
ejus semper evasit orime periculum ignis, aqiia; et dicitur Poiia chisa. Ibi unus ex illis infiriiialus ultra
latronuin: Ex quo libello patica ad aedificalidiiem ii-e non poluit. Qui adjulus est a sociis propter pa-
exscripsi. Iii episiola Leonis papaescriptuiii es.i, quod ciuiri lidei usque ad porium CiseriC per 15 diescum
B. Jacobiis anno 11 ab ascensibiie Domiiii passtis gravi labbre, quia lolnm illrid spaiium in 5 diebus
est tempore Azyiiiorum , cuni Josia discipulO suo. ab expedilis solct iransiri. Ibiiandem gravati ttedio.
Qui Josias, ut ail Calixlus, fuisse dicitnr dapifcr illtiin dcseruerunt. Remansil aulem cum co ille-
Herodis. Cuin auiem diu iguola esscl dies passiouis qui pactuiri non firmaveral, et in proxhna nocte
apostoli, ctiidain fideli iuilii nolo visum esl in nocie vigiiias circa eum exercuit in vico Sancii Michaeli*.
Aniiuntiaiionis beatae Mariae, qiiod dttin B. Jacobus Mane facio inliiJiius dixit socio suo, quod tenlaret
iii aulaii) Herodis diiCereuir judicandus, facta esl inoniem ascendere, si adjuvarelur. Adquod socins:
- altercatio inagna inier geiites et Judaeos « Adjtivabote, qiiandiiivixero. > Postquam inoiitem-
pi-o apo-
stoio\ Tandem ab Herode judicatus, extra Urijeni aSceiidcruiil dies claudilttr, ct infitnms moriiur,.
ducilur el decollaiur. Slatinique Inclyius quidani, D cujus sociuS angusiialtis Sanctum Jacobuiii in auxi-
qui quasi praelatuS erat, lacrymabilitei' sic de eo litini pctiit. Qui apparuil ei in specie militis super
loculus est ad plebetn. In aula regia circa leriiam eqtiiim scdentis, dicens : • Da mihi hunc inorluum,
est judicattis, el circa iiouain, ut Christus, passus : et lii post mc super equum reside, donec veniamus-
lali scilicel bora et die, qtta niagisler passus est usque ad locum scpulturae. > Nocie ilaqiie illa por •
el discipulus. Hieroiiyiniis tanieii in Martyrologio, tavit iter dierum 12 usque ad Montein gaudii San-
quod ad saiictos Cpiscopos Chioirialiuiii el Heliodo- cti Jacobi, ttbi illos depositil; ct jussit vivo, ut iret
niiii sciipsit, viu Kaieiid. Augusti passidnemejus adcanoiiicosSancii Jacobi, et rogaret eos, ut ad-
celelirandani scripsii; qiiod el Alexander 11 papa jiivareni euni ad sepetieiidum nroriuuiu suum San-
facieiiikiin scripsit, propler dies Passionis ei resur- cli Jaeobi peregrinuni.
ieclionis Dominicae: qui Alexander calenas S. Pe- Anselmus Cariiiiariensis episcopus scripsil, quod
lii ab llierosolyiiiis Romam dclatas, aqua et oleo tics milites dioecesis Lugdunensis, de oppido Du-
lotas recondidii. Octavo eiiim Kalcnd. Augttsti B. (iiczei, etintes ad Sanciuni Jacobum, 111'eiieiiiiU
Jacobus a Syria usqiie ad Coiripostellam fertur, et niulierculairi illuc euiiiem reculas suas in qitodatn
iiiKa'1. Jantiarii sepuliuiaj tradituni. Hanc soleni- sacciilo defereriteiu : quau rogavit eos , ut se alle-
1025 CHRONICON.— LIB. XLVIII. AN. 1123. 10£6
viarcnl dc sarcinula siia. Hiijus ergo maniicam j^ ^ arguere. In crastinum eos conseciitus est cum a;--
unus suscepil portandam. Ointti autem die ad ve- mala manu, fttrti eos arguens. Ad qiiem illi : « Su-
speram mulier mililcs insecuia, de sarcinula sua per quem rem luam inveneris, jusle illum condenj-
necessaria accipiebal: el ad primum gallorum can- nabis. » Inveiitoque scyplip in manlica eortim, bona
liini, quandu pedites peregrini proficisci solcnl, corum rapiens, ad piibjiciim judicium iraxil. Jiulcx
inaniicain suam niiliti rcddebant; ct ita eo lajlior, atitein pictale motiis, jttssil alierum dimilli, <;t
quo cxpeditior iter suum pergebat : el in hoc mi- alterum suspendi : et cceperunl coniendere pater et
lcs mulieri serviebal amore Saucti Jiicobi. Cum lilius, quis suspenderetur. Taiidein filius pro patre,
autem adhuc ab urbe Sancli Jacobi 12 dieiis disla- ipso renuenle, coegit se suspendi. Pater vero
ret, invenit pauperem qui rogavit euin, ulei equum uioestissimtis ad Sanctum Jacpbum profectus est.
suum ad equilandum acconiniodarel, quaiemis ad Rediens autem post 36 dies divertit ad corpus filii
Sanctum Jacobum pervenire valerel. lnfirmabalur sui adliuc pendsniis. Ubi cum ejtilarel, dicens:
cnim ; alioqui moreretur, quia amplius ire non po- i Fili mi, uiqiiid vivo ego videns te siispensum ? >
terat. Consensil miles, et eum super equum suum filitiseonsolans patremsuum, respondil: < Nolipaier
imposnil, elbaculiim ejus in manu sua accepii, el de pcena mea, quae niilla esi,. lugere, scd gaude;
ccepit ire pedes, .sarciuulam muliercube collo suo -. * quia su.tvius niihi esl miiic, qtiam unt|uam in loia
portaus. vila mea fuit. Nam lieaius Jacobus maiiibtis sttis
Ciiiuque ita pergcret, lassiludine et calore solis nie susleiitans, oinnimoda me refocillal dulcediue.»
iiifirmatus esl. Quod ubi persensit, recordatus quOd Audiens hoc pater cucurrit in urbeni, el fecit filiiun
in multis Deum offenderat, parrere sibi noluil, sed suum deponi. Cives ergo inielligentes bospiiem eos
iiifirmiialemsuam usque ad Sanctum Jacobum sic ex avarilia accusasse, ibidem ettin suspenderunt.
eimdo toleravit. Ubi cum pervenissel, adoralo Anno Domini 1105 in Italia apud caslrum Coizanum
Deo et cjtts aposiolo, bospitio receplus lecto decu- qtiidam Bernatdus capttis et calenaiiis, in proliin-
buit. Visitatus esl a sociis, el rogalus, ut confiic- dum cujusdam lurris ab inimicis suis projeclus est.
rctur ct coinminiicaret, el oleo sanclo liniretur. Cui die noiitique B. Jacobum appellanli apparuit
Avertii ille faciem suam. Consternali socii rogabanl idem apostolus, dicens : « Yeni, sequere me usque
pro eo sanctum Jacobutu. Tfiduo sine cibo et potu Galeciam > : el diruptis catenis ejus, disparui:.
mansil; tandein suspiravit dicens : « Gratias Deo Statim percgiinns ille suspensis ad colliim boiis,
etsanclo Jacobo, quia liberatus sum. Mox, inquii, usqtie ad lurris summilatein sine ulio juvamine,
iil infirinari nie sensi, volui confiierj, communicari, praeier solins aposloli, conscendit: cl de suriuni-
cl uugi. Scd dum in silemio cogitarem, venit ad me C < i-aieturris usrjtie ad leriain unum salltini feiii ;
lurba dxmonum quae lantum me-oppressit, ul nec ctijiis sublimilas erat 60 cubitorum. Anno UOG
signo, ex illa bora potuerim innuere aliquid, quod miles quidam gulam babens iiiilalam, a nullo me-
ad meam salutem pertinueril. Iiilclligebam lamen dico sanari poteral. Hic tactu cujusdain ci'usilx-,
quae dicebalis, sed non poleram respondere. Nar.i quam (|uidam peregrinus defcr.cbat, sanalus esi.
daemonumalius mibi linguam striugebal, alii caput Anno set|uenle qtiidam negoiiator caplus a qtiodam
et corpus meum qrio volebanl, nie nolenie, verte- barone, et in carcerein missus prpplcr res sitas,
bant. Tandem beatus Jacobus advcnit, ferens in si- inclamavit S. Jacobum; qui apparuil ei nocle, ei
nislra manu sacculum mulierculae qticni luleram, imperans ut surgeret, perduxit ettm ad summita-
quasi pro clypeo sibi, in dextera baculum pauperis, lcm lurris; quae se lanluin inclinavit, quod visa
cui equuiri ineum accomniodaveram, quasi pro est cacuinen suuni usque ad lerram dcponere : a
lancea ; et daeiiiones fugavii. Miliite ergo cilo ad qua sine sallu discedens, soluiiis abiil. Custodes
presbyterum. > Missurn est, dumqiie presbyler ve- excilati eum iiisequenles , venerunt juxla eiini : at
iiire inorareltir, iuterim publice admonuil unuiri ilivinitus exc:rcati,eumiioiiJnveiieitinl; quictin: stiis
de sociis suis, diccns :« Amice, noli amodo.Girino _» catenis quibus ligalus ftierat, ivit ad S. Jacobum.
Calvo domino luo mililare. Veracifcr enim dam- Comcs S. yEgidii, PotUins nomiiie, cuin fra:re
natiis esl, el in pioximo mala morie moriiurus. suo ivit ad Sanclum Jacobum. Qtto pervenieriles,
Quod ei facluiii est. Nam dum ille non multo post rogaverunt aedilcm, ul periniiiercl eis anie corpus
iniliiein arinis iuvadendo inlerfieerel, Jancea cjtis aposloli vigilare. Consueludp cnini erat, ut po»l
transfossus est. Ipse vero peregrinus de seipso solis occasum januac ejusdcm oratorii clauderenlnr
dixit, se in hoc saeciilo non diutius permansiiruro. usque mane. Qtii noluit. Al illi irisies reccsseriint
Qui non niulio posl confessus el coinmunicaius . ad hospitia sua : et congregantes onines percgriuos
bono fine qnievjt. » suae socielalis» parnerunl sibi luminaria quaenene-
Calixtus papa. Anno DGinini W90, qtiidam T.MI- rent in inanibus : ct couftuiali in fide, veneruni
lonicus enin filio siiO ibat ad Sariclum Jacobum. ad januas clausas fere diicenii peregrini; el oran-
Veniens auieiii apnd Tolosam hospitatus esl tes dixerunt alta voce : « S. Jacobe, si libi.placel
apud qnemdam, qui concupiscens ejus pecu- nostra peregrinatio, aperi nol>is:oratprititii lutim. »
liiani, excogitavit, tti in maiilica scypbum suiiri) Nondum verba finieraiit, et ecce jaiiuae cnm tanti)
argenleuin abscondercl, qtio possei itlos - furli strepiiu apertsc sunl, ul pntarent eas in minulias
 1027 HELINANDIFRIGIDl MONTISMONACHI 1028
fracias. Rupia sunl aiitem repagula, et serae ei ca-• A idcirco misii me ad te, nt ab liis crgastulis eniain
lcnse quibus obserabanlur. Quidam episcopus de! te,»diriiplisquecaienis cjus disparuit. Exiens ergo
Graecia, Slephaniis noiriine, relicto episcopaiu,venit, ille sbltiltis, trilit seCum pro testiinonio partem ca-
ad S. Jacobtim in paupere habilu : elibi facta est, tenae, quam ostendebal omnibtts pagnnis, quibus
ei cellula de juncis; in qua die noc:uqiie, jcjuuiis, obviab:it, (|ui volebanl eum capere : cl statim qui-
et vigiliis, et oralionibus inleiidebat/ Cuinque ora- ciinque adversarius cjus ab eo fugiebal: et ita per
relqiiadam die, turba ruslicoruiri jiixla cellulami terram Saraeenoium securus venit usque ad ter-
cjus apostolum, sic rogare coepit :'« Beate Jacobe, ram Cltiislianoruni. Mulla etiam agmina leonum,
bone miles, ab instantibus malis nos liberes. > Quod iirsoriini, pardorutn, dracontiin, illum per deserta
ille audieris, increpans eos, dixit : 0 stiilti rustici, gradientem devorare volebant; sed visa caiena
B. Jacobum non miliiem, sed piscalorem appellate. quairt apostolus letigerat, mox ab eo fugiebani.
F.adetn nocte B. JacobuS apparuil illi iri vesle can- lltinc hoiriinem ilerum ad Sancium Jacobum ve-
didissima, dnas claves in manu lenens, arma ferens nieniem atnio 1100, egoCalixtus reperi inter Stellam
liilgeiilissiina, ut radii solis, qiiem leriio Vocans, ' et Grugnum nudis pedibus et excOrialis, qui ha;c
aii: « Stepliane sei-veDei, qui me non militem, sed omnia niilii narravit. Inter Hispanos apud Vinde-
pi.catorem voCarijussisli, ideb taliler libi appareo, B ' lionum die feslo Sancti Jacobi triiicum quidaiu
u! scias ine Deo miiiiare. Iinpeiravi a Doriiino, nt rusticus excussit in area. Postea cum iret ad bal-
oinniiini adjulor sitn qui in me sperant. Et ut fir- neuin, ct ibi sederet, pellis dorsi ejus ab liumeiis
uiiits hoe credas, eum his clavibus, quas maiiu te- usque ad crura balnei parietibus adlucsil, ibiquc
«teo, porlis Colimbriae urbis apertis, quae 7 annis cuhciis vidciitibus spirilum cxhalavil. Iiiter Vas-
;i Fernando rege Christianorum obsidione oppii- cones apud Albinetura plebs feslum apostoli ser-
Diiiur, crastina die inlromissis Chrisiianis liora 3, vare nolcbat. Eadem nocle tota vill.a succensa
eqrum reddam potestaii. » Et ila faclum esl. Orium est, igne ut aiunt de ccelo misso. In villa S. Da-
esl aliquando bellum foitissimum inter comilcm miani, in lerritorio. Montispessulani jussa est qua>-.
Monlis Calcariae, ct mililem stiuiii, nomine Guillel- dam rustica facere panem subcineritium. Qui alla-
uiiim; qui captus est a comile, et anle eum aJdu- latusad menSam et fractus, sanguiiicm fluxii. Isia
cltis. Queiii cum comes dectillari jussissei, et mi!es tria postrema miractita .non Sunt de libro Calixli.
ciamaret: « Jacobe apostole Dei, queiri Herodes 1125. Post Calixtuin: sedit Honorius II, papa
Jerosblyinis gladio occidit, adjuva me, et libera me cenlesimus sexagesimuS octavuS, annos 5 et nien-
a spiculatoris gladio; » ter ictum inimensum nudo c. ses 2. Ad hunc Honorium bealus Bernardus
eollo erectis ad coelum manibus sustiiiuit; el nihil pjures epistolas scripsit. Tyrus capta esse dicitur,
Ijesiis est. Tiinc spiculator mucronem fixitin ven- sed non dicitur a quibus, a Chrislianis vel Sarace
trem ejus; quem B. jacobus sic hebetavit, quod nis; quapropter qtiihoe adnotavit, brevis esse la-
nec icium ejus sensit. Tunc comcs jussit eum in borans, obscurus factus est.
castro suo recltidi. Cui bealuni Jacobum invocaiui 1126. Hiems aspCrrima facta est, el fames valiila.
niaiie apostolus ei' stans apparuil, dicens :« Ecce In Hasbania monslrum nasciiur.anle homo, et retro
adsum, quem invocasli. » Tunc impleta esl doiniis canis. Carolus comes Flandrorum proditione quo
laiita suavitale odoris, quod omnes qui ibi erant rumdam procerum suoruin Brtigij i:i ecclesia orans
puiaverunt se esse in paradiso, propter odorem; occisus esl.
et propler Iticem, qu;e immensa ibi apparuit. Tuuc 1127. ln auciores sceleris acarrime vindicaium
in ipso fulgore B. Jacobus eduxil euin corani oiuni- esl a Ludovico Francorum rege Philippi filio; ila
bus manulenens, el perduxil iisque ad postremam til cliain noniiiilli ad rotam daninaii sint Eorum
portam caslri, custodibus quasi excaecatis : et aper- progenies lola exsiliata est; et multi innocentes
tis januis, ambo pariter usque ad uuuiii milliariiun qiite iioii rapuerant exsolucrunl. Inler quos fue-
extra muros perrexerunt. Tunc miles amore apo- D I runt pater meus Hermanus, et frater ejus Elle-
stdli accensus, perrexil in Galeciain, ad visitandum batulus. qui pueri nobiles et pulcberrimi maguis
corpus apostoii. haereditalibus perdilis, de Flandriis in Franciain
Quidam civis de Barcihona pefrexit ad S. Jaco- aufiigerunl.
bum, et itihil aliud ab eo peiivii, nisi tanium, ut 1128. Gaufridus cpiscopus Rolhomagensis oliit:
eum a captione iiiimicoruni suornm liberaret, si posl quem faclus est archiepiscopus Hugo cx mo-
forte inciderct in eam. Postea contigit, eum trede- nacho Cluniacensi, vir religiosus et liueralus; qui
cies capi et vendi per nundinas et fora. Quicunqiie scripsil lihrum elcgantem de diversis qusestionibus,
aiitein emebant, tenere nequibant; B. Jacobo caie- ad Malthaeum Albanensem , qui similiier de Clu-
nas c}tts, et viricula' omnia contereiile. Terlio de- niaco assuinptus fueral. Ad bunc Hugonein scripsit
ciino apparuit ei vincto duplicibus catenis a quodam B. Bernardus episiolam, inier caetera sic ei scri-
Saraceno, et ait: <Quia diim essesin basilica mea, bens : « Si diei malitia invalescil, non praevaleat.
iaiUiuii pelisii a me liberaiionem corporis tui, el Si turbal, non perlurbet. Mirabiles elationes maris,
iioii salttiem animae iuae, idcirco in haec pericula setl mirabilior in altis Doininus. Benignc, si non
lapsus es. Sed ,quia Dominus miserlus est tibi, disiimulas, egit tecum «sque adhuc supcfna mise-
 1029 CHRONICON.—LIB. XLVHI. AN. 1129. 1030
raiio, Pater illnslris. Provida namqtie flispensa- A >necclesia Bealoe Virginis fuerunt. Ad preces au-
lioue non prius praefecltis es inalis, quam sociattis lem populi de aliis eccle.iis, et de majori ecclesia
lionis : qiioruin consoriio ei.exemplo bonis fier.es: in eamdem ecclesiam concurreiitis, adfuit' beata
ct sic etiam poslmodum inler malos vivere bonus Dei Genitrix, traliens secum forlia agmina sancto-
posses. El quidem inier bonos bonum esse, salu- rum spirituum; ad cujus pra;seuliam formidaret
tein habet: inter malos vero, el laudem. Illud lanlae infertis, et paverent porlae moriis. Cujus adventu
faniiliaiitaiis esl, quaiita?.ei securilatis : hoc aulein prsecursor lam magnus tremor Ecclesiam replevit,
laiiiae virtulis, quanlae et difliciiltalis. Magiium iit terraemolum esse factum, aui ecclesiam a fun-
neuipe est, taugere picem, el non inqtiinari ab e.a : damenlis esse concussam arbitrantes, fiigercnt
iu igtie sine laesione versarj, et in tenebris absque omnes. Sed ubi nil adesse periculi senserunt re-
caligine commorari. Habilqvi, inqitit David, cum versi omnes ardorem languenlium extenuaium, et
liabitantibus Cedar (Vsal. cxix), Non ait, in Cedar; pmnem dolorem consopitum , celerrima suavitate
sed, cum habitantibus Cedur: lanquam qui semper colhua inveniuiit. Aiuni a quibusdam Ianguentibus
habilarct in luminc: licct ipsi fuciil cum liabiiau- pridie hujtis.beneficii coelitus copiosas clarilates
libi.is in tenebiis, id est iti Cedar, coliabilatio. cor-' per feneslras ecclesiae vitreas illapsas; quasi quae-
poralis. Sic cum olitn JEgyplii palparent leitebras, B ] dam praeconia largilioiiis sitbsequentis. intra 15 ,
i.ituen ubicunqiie filii lsrael erant, qui cerle cum dies nominalim adnotati sunl cenlum el tres ab hoc
ipsis erant, eral lux. Unde idem Prophela aigttil igne resiincti. Sed el plurimi assevcrarit, stellas
quosd.iin iion veros Israelitas, qtti commisii inter inirae magniludinis tenebrosam iiociis caliginein
gentes, didicerunt opera eorum, ei (aclum esl illis ultra ecclesiam persequendo effugasse.
in scandalum (Vsal. cv). Sufliciebat olim libi apnd Mulier quaedam, nomine Gendrada , viriim ba-
tuos Cluniaceiises custodire innocentiam : porro bens, nomine Theodericum, commanens in Riparia
apud Rothoniagenses opus esl patieniia, sicul dicit ultra Axonam lluviumj qui prseterlabitur urberii
Apostoliis :" Servum Dei non oporlet litigare, sed Suessionensem; de villa , qnae dicitur Andiguii-
magis patientem esse ad omnes(H Tim. n). Non curlis, inier caeteros venerat ad Ecclestiiin : cujtis
soluin paiientem; qui nolit viuci ainalo,sed eiiam faciem ignis ille depaverat, et nasum, ct labiuin
paeificum, qui vincal in bnno malum : ul nialos snperius, et usque ad mammillas el gjrigivas, et
portes el quos sitstiiies sanes : in palicntia tua dentes molares, et exstincius estignis a facie ejus.
possidens animaiii luam. Sed sis etiam pacilicus, Sed omni occursanti jam molesla et odiosa fiebat,
vi possideas tibi commissam. Esto patiens quia es gravis omnibus , eiiam suis ad videndum. Ilaque
cum malis: esto pacificus, quia praies uialis. Har C compulsa esl lotam faciem praeter oculo^ madenti
heat cbaritas tua zelum, sed.adhibeat pro tempore panniculo velare. Redit ad ecclesiani, Bealae Virgi-
inoibim severitas. Censura quidem nunquani ,re- nis, faclaque candela qnam offerrei, ivit dormitum.
missa, intermissa lamcn plerumque plus proficil. Eadem nocle maturitis evigilans,' sensit lolatum
Sit vigor juslilia; semper fervidus, sed nunquam fluiiare panniculum; quem dtim resiingere, sur-
praeceps. Sicul non omue quod iibet licel: sic non stunque redticere nililiir, etpartim proficii, coacla
onine quod licel, statim etiam expedit. Haec me- esl circumjaceniium implorare auxilitim. Qui dimi
litis me ipse nosli, ideoque supersedeo. Orari pro morantur, somno vel frigore tardi, illa posciilii-
nte incessaiiter poslulo, quia incessanter pecco. > ; cernam accendi, et sibi auxilium ferii : seiisilque
1129. HUGOFARSITUS. Anno Douiini 1129 in pago iiiterim carnem snb digitis ci panniculo pressam
Suessionensi potestali adversa^ concessum est, mollescere ; et nesciebai quia caro est labii et nasi
percuiere multos plaga invisibili diversae aetalis et reformati : dtimque saepitts revolvit pannum, s;e-
sexus: ila iit semel succensa eorum corpora cum piusque proinde atlrectat creamram noviier pla-
' imolerabili crucialu arderent. Est atitein mor- sinatam, clamavil tervOce niaxiina: « Deus et sancta
bns liic tabificus, sub exlenta livenli cule carnein JJ j Maria, adjtiva .- > ad qnam vocem exciii et turbaii
ab ossibus separans et consumens, et mora lem- qui aderanl, maturius inferuiil lumeri, et vident
poris augmenta dolorum et ardoris capiens, per nasum et labium noviter fdrinatum. Quidam puer
singula momenta cogil miseros mori; sed desi- . annorum undecim pecorum cuslos, ardens pedibus
deranlibus ruortem non venil, donec dcpas.is a matre sua advecius est: rcmedioque doloris intra
artubus ignis ille celer el pestifer invadil niem- paucos dies acceplo ad doniuni revectus esl. Erat-
iira vitalia; et qttod val.le mirutn est, ignis bic autem de Yallibus. Sed dum ntttti divino ptter iileni
sine calore validus ad consiimeiiduiii, tanto fri- non immemor lanli bencficii desiderio visendae
gore velut glacie pcrfundit miserabiles, ut. nul- domus Beaiae Virginis flagrarei, et super boc quoti-
lis remediis possint calefieri. Iiem,- quod. nqi), mi- die molestus inairem perurgeret, et illa penilus uon
niis est mirabile, ex qup. divina gratia restinctus acquiescerel, < Redeat, iriquil, in ine inlirmitas, ut
fuerit, iugato morlali frigore lanlus calor in . tiecesse habeam illuc referri. > Quod el facium esl.
cisdem partibus acgros pervadit , ut morbiis Relatus igitur illuc a matre ad iiigressum proces-
cancri eidem fervori persaepe se societ, nisi medi- sionis matris ecclesiae exciissus a quiete, in gratia-
camcntis occurratur. Sex diebus mense Sepiembri rum actionem rupilclamoribusaelher, Narravitqiie
 1031 HELINANDIFRIGIDI MONTIS MONACHI, 1033
omnibus raptum seTuisjse ante Deiim, el doininam A } laboravit, et muliunv profecit. Hic cum esset ali-
noslram Dei Genitricem pro populo snpplicaniem quando in urbe Noviomoin domo Simonis episcopi.
vidisse, uldignareiurDeus hunc morbuin a populo ad eum adductus est Uervaeus de Raugentio, puer
averlere el evertere; et hanc scinlillam qu.e acci- adinodiiin gfaliosus, orlus ex regto sungtiine, et
deral auferre; ei hoc responsum a Filiosno benigiie ipsius episcopi nepos; dequo sequenli nocle famulo
accepisSe : « Mater, tu es mai-is stella, fiat oninis suo Chrisltis ostendil, i|iiod erat post teinpora longa
voliintas tua : » dumque eadem Virgo iieritm quae- fiiluriim. Siqiiidein videbalur sibi in missarum ce-
rerelur super doirio sua, quae vilis cl abjecta prae lebraiioue angelo cuidam pacis osculum dafe, quod
caueris crat, audivil a FiliO suo, quod de trans ad puerum deferrelur. Nec dubius de revelatione,
mare, et de traiis Rheiium peciiiiiaiii facercl afferri, euindem Hervacum renuiitiaturum saeculo, et futu-
deqiiadoiiius ejtts acilificarelur, et in omnium oculis runi aliquando devotum Cbrisli faitiulum promiile-
iiiiuenliumclaritaic magna et gloria illustraret eam. bal. Qtiem postea venerabilis Valerannus primus
Populo eliam Siiessioiieiisi mala evenire ex parie abbas Ufsicampi monaclium fecil, et angclico fun-
Dci praedixil; quia siiae Genilricis ecclesiam 11011 i ctus oflicio, pacem, quairi ex ore patris sancti ipse
reficerenl. Elquidem iriulios ex eadem urbeignis : susceperat, commuuicavil Hervaio; qui eliam prae-
itivas.i; quae et qtialia restent, nescimus. Idem puer - dicto Valeranno in rcginiine Ursicampi sticcessit,
paulo post se moriiuruni testatus esi, ct sic evenit; et novissimeobiliim suiiin imminentem sanus atlliuc
nec enim mcrisem supervixil. Mirum aiitein valde et incoluinis, eodem Valeranno sibi per revelatio-
de hoc puero erat, quod ab jnitio inundi omnem netn annuiiliante, praescivitatqiic praedixit..
historiam recensens, lotam uarrationem suam cur- Innocenlii vita , fama, ei scicnlia digna siininio
sim rytlunice digerebat: lextuin Evangelii et acms sacerdolio babebalur Petrus autem Leonis ad hunc
Domini sic ordine recensebat, lanquam onmia ini lionoris apicem anibieus, a suis faiitoribus pretio
libro legercl, et diclata ab aliis prouuiuiaret. De. corrnptis noniinatus est Anaclettts. Congregaverai
josBph viro heatae Virginis inter ctclera aii : « Quii sane opts innumeras, tam ih exaclionibits curioe,
tenet scepirum florentis virgie, cusios erat glorio- qiiam in legalioiiiin) negolialionibus, quas ad ex-
sa?. > Haecnarrabal claus>s oculis, tanquam lticet)! spcclalas iiundiiias reservarat : insuper el palerni
Iransiloriam exosus : laicis el illitieratis vix digna- ccnsiis ampla congeries eatenus sigillata, modo
baiur facere verbnm, lanquam ignoranliam eorum distribula in popultim , ad fas et iiefas venalem
perlxsus. Ejtis morltii corpus tania gralia peifudit, popultim armaveranl. Qnibus erogatis, donaria
nt candore et clarilate vullus angelicum nescio , regum in ornameniis ecclesiae ab ipsisevulsit alta-
quid et divinum signarei. Apiul villam, qute dicitur ribus : et ciim calices frangete, crucifixos aureos
Kala, in tetritorio Suessioneiisi, qtiaepossessio estt membratiin dividere, ipsi profaui Cluistiaiii vel
itialris ecclesiu: Reatorum mai-iyrum Gervasii el eriibescerent, vel tiinei-enl : quaesili sunt Jtidaei,
Prolasii iriulier ob parlus diflictillalem laborans, qui vasa sacra, et imagines dicatas Deo audacter
cpnliniiis iribus hebdoniadihus periclitabatur, per- coiniiUnncrenl. Convocaio. inlerea apud Stampas
suasaque a convicinis mulieribus, se nudis pedibus. concilio, S. Bernardus Innocentium suscipi per-
ituram ad B. Mariatn Suessionis vovens, noviier suasii. Qui Iiinocentius Aurelianis bonorifice a Lu-
iiberaia est, sed ordine sttipendo. Nam primum ex dovico rege Francorum siiscepltts est. Inde Carno-
titero sno emisit tres lapides, primum in magnitu- tuiii deductus est a GaufridoCaFiiotensium episcopo,
dine ovi anserini, seciindum fere in niagnitudine. niagnarum .yiriulum viro, ubi occurril et Henricus
dvi gallinae, lertius non minor aliqua nuce erai. rex Angloriim.
liislapidibuseffusis statim sequilur parius infantis; 1130. Ccenobium apud Bellum montcm ftindaiiir
iitii et gfatiaiii baplismi acccpit, et paucos dies, sub abbate priiuo Alexandro, a viro vcnerabili Ro-
«upervixii. Quacdam mulier maier faniilias de Ble- berio de Candoe.
licurle caecilate percussa esl, quae villa est pnqte 0] 1151. Synodus magna Remis celebraliir a papa
Cociacum. Haeeadducta est Suessionem, ubi reco- liinoccntio, in qua, mullis ad honorem Dei dispo-
giiila est a majore Austrecliiae cognalo ejus, cumi sitis, regem Ludovicuin pro Philippo fratre, quem
il!a amplexarelur aliarc. Qui causam ejus praesentiae de equo dcjeclum porcus occideral, vivenie adbuc
pcrcunctalus, praesenie Mathilde abbatissa, « me- paire, coronavit in regem. Idein Innoccniiiis mo-
riio, inquii, cognaia mea ciecitate percussa es; nasterium Sancti Medardi Suessione, quod esl trans
quia cuin sis ancilla doininae noslrje sanclse Mariae, flumen sittim, dedicavit. Adfuit intcr caeieros niu-
"ci Dominiiiii abnegasti; confitere igiinr veriiatem, iier de pago Laudiineiisi, quae cuin aliis monasle-
si vis a Malre veritalis sanari. > Faclum est, et rium Bcaiae Virginis iiigfessura processit; sed
sanala csl. viriuie iuvisibili ab ingressu repulsa est. Titnc ni-
• Ceeiiobiuiri
Ursicampi fuiKlatur. Poslllonorium se- niio pavore vexari coepil, el tolo corpore tremere.
«lit Romaelnnoccntiiis ill papa centesimus sexagesi- Confcssa el absolula ingressum promeruii.
'nrtis noiiiis.Contra quempercontentioiiem ordinaius 1132. Synodus inagna apud Pisas celebratur ab
i-st Petriis Leonis. Ad ctijus scliisniatis pesiem se- Innocentio papa, el lolius Occidentis cpiscopis. So-
tteiidaiu vocatus a Claiavalle S. Bernardus mulitim lulo concilio ad reconciliandos Mcdiolaiienses r1.o-
 1033 GHRONICON.- LIB. XLVllI. AN. 1142. 1034
minus papa sanclum Bernardrim et Guidonem A tum. Ibi sanata est mulier per virum sanctum, qua3
Pisanum, et Malthaeum Abbanensem episcopum a jani per sex annos ab incubo daemone fuerat op-
lalere sno direxit; qui schisma per Anselmum iri pressa.
eadem urbe faclum abluerent. Qtiibus, rogante Decanus autcm Ecclesiae Piclaviensis altare, in
abbate, adjunctus est Gaufridus Carnotensis epi- quo S. Bernardus missam cantaverat, confringere
scopus. lbi sanaii sunt multi daemoniaci. ausus est. Post breve lempus percussus a Deo,
1135. Eclipsis solis facta est iu Norias Augusli. cum jam animam exhalarei, vidit domum suam
Lotharius imperator mprilur. Sanclus Bernardus plenam daemonibus : et se a daemoniojugulari cla-
et sanclus Malachiasflorcnt sanclilate, doctrina et mitans, a cifcumstantibus poslulabat cultellum,
mulia mifaculorum gloria. Sed et sanctus Hugo quem ad daemonemextrahendum immergeret gut-
Gratianopolilanus episcopus, quem beatus Bernar- luri suo, et inler haec verba exspiravit. Archipre-
dus visilavit; qiiem videns episcopus prostratus sbyler vero, qui Pelri invasoris Pictaviensis Eccle-
solotenus adoravii; quod videns sancltis Berhardus siae deiiunliabal synodum, coram ipsis, quos ad
corruit et ipse anle eum; et facti sunt deinccps convcntum perfidiae invitabat, a diabolo correptus
duo illi filii splendoris cor unum et anima una. est. Sed el in alios mullos, qui in schisniate illo
•• 1134. Conradus nepos Henricv supefibris regnat B ferventiores exslilerant, manus Dei manifeslam
posl Lotharium. Apud Romanos et Alemannos re- exercuit ultionem. Tandem principe reconciliato,
gnal annis22. Eo tempore conversus est Mascelinus et episcopis qui expulsi fuerant, in suis sedibus
bonestus et hohorabilis clericus Maguiuiiius, et revocatis, Girardus solut perseverans in malis, sitie
seculus bcatum Bernardura apud Claramvallem. confessione et viatico repente in lectulo suo mor-
Abbas Alexander cum omni convenlu suo, an- luus invenlus esl, et enormiler iuniidus. Qui a
nuenle rege Anglorum Henrico, venit in foresiam nepotibus suis in basilica quadam sepultus est; sed
de Lnins, et in eremitorio, quod dicebatur Morluum a Gaufrido Carnotensi episcopo inde exiraclus est,
mare, aedificavitmonasterium suum.(1155.)Henficus et alio projectus. Nepotes quoque ejus ab eadem
rex Anglorum obit anno regni sui 55, cui succes- Ecclesia eliminali sunt; et oriinis progenies et
sit Stephanus nepos ejus, vm Kalend. Januarii : plamatio a radice avulsa, per exlera-regiia lanli
qui regnavit annis 19. (H56.)Eo lemporeoonversus judicii circumferens queriinoniai exsuiavH. Rex
esl Gaufridus.de Perona, qui postmodum prior Siciliae Rogerus solus de principibus lnnocentio
Claraevallis effectus est; cujus eliam pater vir no- non obediens, misil adPeirum Leonis, ul Petruin
bilis el polens in Claravalle monachus prsefectns Pisanum sibi a suo latere delegaret, cOnfidehs in
factusest, et a S. Bernardo sepullus. Laborabat eo ^ eloquentia Pelri Pisani. Sed abbas sanctus ipsum
lempore sub schisma'licOrumoppresslone tota Bur- Petrum Pisanum papae Innocentio reconciliavit.
«Jegalensisprovincia; el non erat in Aquilania, qui Post triduum Petrus Leonis impcenitens moritur :
posset resistere principi.cujus aniniam induraverat cadaver ejus in lalebris sepelitur, et usque hodie
Deus : qui,.persuadenie Giraruo Engolismensi epi- fovea illa a calholicis ignofatuf. (1137.) Abbas Ale-
seopo, et inslillanle in cor ejus semiua dissensionis, xander domum Morlui maris conjunxit ordini Ci-
factus fuerat sehismalis defensor et auclor. Hic. slerciensi; el Valeranus abbas Ursicampi suscepit
Girardus misit ad Petium Leonis, ut ei legationem . eam in filiam, el monachos suos illuc transtulit.
concederel, el ipse ei fidelitale jurata obediret: . (1138.) Abbas Alexander abbalis curam ditnisit; cui
insuper et principem terra^, ei qtioscunqtte posset, successil Adam, quondam priof Ursicampi. Ludovi-
ad ejus imperium deciinaret. Gavisus bonio perdi- cus rex obiit anno regni sui 29. (1159.) Ludavictis
tionis locttm se invenisse, iii quo dilalaret malitiam filius Ludovici, hujus Philippi, qui modo est, patcr,
suatr,, ciio annuit, et libenter : et misit ad eum regnat apud Francos"annis 40. Qui Ludovicus jam
Gilonem Tusculanum cardinalem episcopum, qui ante annos 7 coronatus fuerat in regem. (1140.)
solus de Romanis cum Peiro Portuensi ei adliaese- fj Abbaiia de Fresmoiit fundala est sub primo abbaie
rat. Igiiur Girardtis, rcsumptis cofnibus, quod aute Manasselo. Eo tempore Heuricus germanus Ludo-
non fecerat, publice procedebat niitratus; Ab.his vici regis apud Claramvallem monaClius effeclus
ergo duobus violenler cxpelliiur a sede sua Cttillel- est; qui non mullo post ad episcopatum Belvacen-
uius episcopus Pictavierisis; vir bonestus et callio- sem assumptus est. (1141.) Anglia famect gladio
licus : et pro eo alius quidatu nobilis geriere, sed atterilur, principibus illius lerrae inler se discor-
degener fide, intrusus est. Similiter ii LemovicCnsi daniibus. (1142.) Eo lempbrepapalnnocenliusapud
Ecclesia inlruserunt Ranulfum quemdani Dorateh- Aquas Salvias fundavit monastefium S. Anastasii
sem; qui non niulto post cadens de equo resnpinus mariyris, conslructis ibi ccenobialibus mansioni-
in via planav uno lanluni lapide ultore; qui ad hoc btts ; et petiit a Claravalle conventum el abbatem.
ibi:rclictus erat, infixo capiti ejus, et qtiassalo ce- Mittitur illuc cum conventu Bernardus olim Pisanae
rebro exspiravit. Audiens hicc el hujusmodi Gau- Ecclesiae vicedominus.
fridus venerabilis Carrioieusis episcopus, cui a papa Eo lenipore fuit Petrus Abaelardus magisler in-
liinocentio Aquitaniae legatio fuerat cOnimeiidata, signis, celeberfimus in opinione scienliae, sed de
duxil secum S. Berhardnm. Venerunt ergo Nanue- fide periide dogmatizans. Hujus scripta incendio ei
PATROL. CCXIL 33
 '
1035 HELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACIII 1036
scriptorem silenlio condcmnavit Iiinoceniius papa. ,A Ubi apud nrbem Spirensium tanlus crat convenlus
Capitula in libris ejus reprehensibilia adnotavit ut Conradus rex,ne populus eum comprimeret,
B. Bernardus in epislola quam dc illo scripsit ad deposila chlamide eum in proprias uluas suscipiens,
Innocentium papam. Libri lamen ejus adbuc a mul- de basilica asportarit. Bernardus abbas Sancli Ana-
lis curiose servantur, quibus aquae furlivae dul- siasii in papam Romanum eligitur, et fil papa cen-
eiores sunt, ei panis abscond lus suavior. Ego ipse tesimus septuageSimus secundus, vocalurque Euge-
in eismulta repreliensibilia inveni. HujusPelri ali- nius III. Hic, sedilione orta in populo, pulverem
qiiandodiscipiilusfueralGatifriilusAiitissiodorcnsis, pedum in litiganies excussitet, relictis eis, in Fran-
qui mullo tempore notaritis fuit beali Bernardi. ciam venil. ln cujus comilatu mulla signa fecit
Hic inter caelera de eodem Petro dicil -. « Ego mihi sancttis Bernardus. Ad htinc Papam scripsil idem
aiiquando magislrum fuisse recordor, qui cum pe- vir sanctus librnm multaesubtilitatis el ulililaiis,
dibus el inteslinis nil amplius de agno pascbati aut cujns lilulns esl : De consideralione.
ipse vprans, aul discipnlis exbibens, el se pariter 1146. Gnillelmus puer in Anglia crucifigitur a
ct suos non modica ejus parte fraudabat. Siquidem Judaeis die Parasceves in urbe Normico; de qut>
visio legitur : Puer quidam nomine Guillelmus,
prctium redemptionis cvacuans, nil aliud nobis iu talis
sacrificio passionis Dominicac commendabal, nisi n] annorum 15, dormiens vidit virum splendidum
virtulis exemplum et amoris incenlivum. Quod enim dicentem sibi: Sequere me; et ccepii mox videre
umbram letram a sed exleni visione duclo-
Scriplurae perhibenl de poleslate diaboli prelioso ris sui confortatus lajva,
est. Dehinc vallem vidit tene-
illo sanguine humanum genus esse fedemplum,
in eo solo constare dicebal, quod exemplum nobis brosam, habeniem hinc igiiem, illinc aquam fri-
exhibilum cst, usque ad morlem pro verilale et gidissimam, ubi animac de nno in aliud semper
iransibant. Posl hsec deduxil ille senior pnerum
justilia cerlandi; et adhibiltim csl velut quoddam ad alia
inccntivum amoris: cuin ex impenso amoreoccasio lormenla, ubi vidil sedilia ignea infinila
data esl redamand). Quasi vero et liaecduo in mor- et plcberii iunumeram eisdem impelli sedilibus; et
libus prophetarum pro veritale el justtlia occiso- daemonCs.monetam flammeamde saeculis profere-
ei in ora singulorum projiciebant : quam illi
rum nobis ante exhibita non sinl; et quidem magna bant,
baec et vera, sed non sola. Benedicius Deus qtti per fauces el gutliir emiltebani, sed daemonesite-
riim in ora eorum regerebanl. Posiea vidit a dae-
mihi simul.el vobis magistrum dedit poslea me- manibus carnes, qua3 formam perfecii hominis ha-
liorem ; per quem prioris redarguil ignorantiain,
bere in caldarias projici et sub mo-
insolentiam conuilavit. IIle enim lanquam verus menlovidebantur,
Hebraeus avide prorsus vorabat, et vorandum nobis C ' quasi mox naii infantis apparebanl. Haefu-
soinulis ignitis a caldariis ejeclae in priorem aetatem
sollicile commeridabat, capul agui cum pedibus ct transformari videbanlur et sic saepius in caldariis
inteslinis ; sic iniilandum pra?dicans Dominui» pa- Ductus inde ad alium igneni, vidit
ut . reccquebantur.
tienlem etsic redamandum amantem, principa- iiitiiKiieros homines in eum
re- projeclos in singulis
lem bujiis sacrificii causam, velut agni caput,
et adorarel humanam. JNiicturis-dissolvi, et iterum de flamma ejectae ad
deniptionem in eo profiterelur loca sua reversae sunt junclttrae. Postea vidil mul-
Tria Jiamque specialia nobis in sua passione Chf i-
t»s super rolas volubiles affigi, viros per virilia,
slus exhibuit; exemplum virlulis, incenlivum amo-
feminas per membra genitalia; et omnes clama-
ris, redempiipnis sacramenlum. Quod lerlium eva-
bant : Vse, vac! Post haec vidil mullos super sedes
enanti baerelico nil prodesse caelcra poterant. Sine
igneas quasi fures in campo suspensos capitibus
causa eiiiin prp virlule certavit usque ad morlem, deorsum : alii frigbre morienles, vestes subter po-
patienliae nobis praebens exempium : el sine causa silas videbanl, sed tangere non valebant. Alii fame
exhjbuit el commendavii liujus immensae dilectio- cruciati cibos desiderabiles subler posilos tangere
nis affeclum, si iion recipit ab olim jara addicta non polerant; et in quacunque necessitate
HaecGau-. positis
captivitas copiosaeredemplionis effectum. D' aliis non subvenerant, in eadem consullationem
fridus conlra Petrum olim magistrum suum forli- nullarii recipiebanl. Postea yidil lartaruni
aperlum,
ter et calholice scribil. Hujus eliam Petri Abaelardi qui videbaiur in descensu profundior sit lon-
me docuii a quam
discipulus fttit magisler meus, qui gitudo viae a Dprobernia in Lundoniam. Ibi bosiis
puero, Radulphus, naiione Anglicus, cognomento antiquus sedebat in medio flammaedislenlus in sex
Graniinaiicus, EcclesiseBelvacensis, vir lam in di- parles. Gum autem puer staret juxla oram pulei
vinis quam in saecularibus lilleris erudilus. tremens, teler spirilus, qui sinistro laieri ejus
1143. Ccelesiinus II fu papa centesimus septua- semper ab egressione domus adhaerebat, coepit eum
gesimus. accusare dicens : i Omnia praya liuic pttero semper
1144. Lucius 11fit papa centesimus scptuagesi- suggessi.» Ea vero quae puer confessus erat ante
mus primus. Civitas Rothomagi reddita est Gau- Pascha (nam posl Pascha boc accidii), omniuo la-
frido comiti Andegavensi. Venius vehementissimus cebat.Tol lamen et lanta crimina illi objecit, ul ad
arbores et .turreSj et domos plurimas subvertit. aeiernam damnalionem suflicere crederentur. Tunc •
1145. Fames magna invalescit in Francia. San- ad admonitionem ductoris cum puer signo crutis
ctus Bernardus in Alemannia multas virtutes facit. se muniret, puteus non comuaruit. Ductore vcro
1037 CHRONICON.— LIB. XLVIH. AN. 1149. 1038
illo recedente, puer diu in tenebris stelit tremens. A putalione redarguit. Consideransaulem nonnullos
Revertens auiem ductor, puerum ad lucidum splen- ex his qui praesidebant, jam quidem animadvcf-
doremduxit; et slalim apparuit murus infinila?Ion- lentes blasphemiam in doctrina, adhuc tamen avcr-
gitudinis el laiitudinis, in quo nullus patebat ad- teiites injuriam a perSona, accensus esl zelo, et
itus. Venienles illuc, in momento ullra se raplos domeslicam sibi Gallicanam seorsum convocavit
inveneruni. ln patria illa desiderabili apparuit do- Ecclesiam. Communi denique consilio a Patribus
mus rolunda,quae 12 portashabebat, sicut scri- decem provinciarnm, aliis autem episcopis etabba- .
plum est: Aboriente porlm tres, etc. (Ezech. XLVIH.) lihus plurimis, dictarite viro Dei, novis dogmatibus
Hanc ingressi tam amplam viderunl, ut quolquot opponilur symbolum novum. Cui etiam subscribun-
in mundo siinl, ipsius parlem decimam implere tur nomina singulorum, ut eorum videlicet om-
non pbssenl. Ibi multos in magna gloria videbal, nium irrepreliensibilis.zelus caeleris innolescat. Ita
sed alios gloriosiores. Tunc vidit decem bealorum demum apostolico judicio et aucloritale universalis
caiervas. Veniens aulem ad orienlalem porlam, Ecclesiaeerror ille damnatur. Episcopus Gislebef-
circa mcdium oslii vidil allare quoddam, circa tns, an-eidem damnationi consenliat, inlerrogatur.
quod viri splcndidi sedcbant: qui omnes uni lanquam Consentiens, ct publice refutans quae prius scn-
praestantissimo -famulabanlur. llle coronam aureain B pserat et aflirmaverat, indulgenliam ipse eonsequi-
habebat in capite, duodecim crucibus aureis insi- lur, maxime quod ab iuitio caulus fuisset ea lege
gnem. Puerum in bac visione laetantem alloquitur se eamdem disputationem ingredi, ut promilteret
duelor suus :« Hic luiis locus erit, si bene vixeris : sine ulla sese obslinatione pro Ecclcsiaesanctse ar<<
sciasque hunc esse pueiuni Guillelmum, quem Ju- bilrio correcltinini libcre opinionem siiam. Horum
daei apud Norinvric crucifixerunl. Hic, licel jam sit duornm niagislrorum, Petri videlicel Abaelardi, et
in magna gloria pro brevipoena, longe tamen adhuc Gisleberli Porralae quidam discipuli uimium zelan-
majorem habebit. Nondum tamen faciem Redem- les pro ipsis beato Bernardo, el loti Cisierciensi
ploris coutemplari ineruit, nec socii ejus, quos in! ordini posica delrabere coeperunl. Quorum unus
lanta gloria ccrnis. > llerum digressus ab eo sialim, magisler Slcphanus, cognomenlo de Alinerra, dixit
rediit, et dixit;« Sequereme.quia illuc le reducam, niihi, seipsum inierfuisse illi Rcmensi concilio, et
ubi te cepi, jubente Deo. Venies autcm, si bene la- Bevnardum noslrum nihil adversus Gisleberliim
boraveris, ad banc gloriam. > Mox ad corpus liceli suum praevaluisse; sed econlrario ipsum Gislebet-
reniiens reversus est. Hic in n feria paulo ante no- luin opinionem suam ralionibus el auclorilatibus
nam dormire coepit. In m feria circa lertiam in fa- , pcr omnia confirmasse : qtiosdam vero episcopos et
cie se erigens signavit se ; quando scilicet laiiarum , abbales Galliaeprivala gralia Bernardi noslri SQ-
vidit apertum. ln v feria circa meridiem revjxit. mnium illiussenlenliae praetulisse, et papam Euge-
1147. Eclipsis solis facta est v Nonas Novembris. nitiii) ad ejus damnalionem induxissc. Adjiciebat
dic Dominica hora 3. Rex Ludovicns c.iimFraneis; etiam Bernardum nostrum eo tempore inagnam co:i-
aggrediiur iier Hierosolymilanum anno regni sui 9. fusionem passum fuisse apud Anlissiodorura : ubi
1148. Remis concilium a papa Eugenio celebra- quemdam mortuum, quem coram omni populo
tur. In quo concilio publice cotifutavil beatus Bcr- suscilandum praedixerat, post multas orationes in-
nardus magistrum Gisleberlum , cogtiomenio Por- cassum fusas suscitare non praevaluit. Erat aulein
ratam; dispulando ctim eo singulariter, tanquami iste Slephanus de clericis Henrici comitis Campa-
sui lemporis singularis aihleia. Hic Gislebertuss niae, canonicus Belvacensis, et Sancti Quiriaci
erat Piclavorum episcopus, in sacns lilteris plun- apud Prevignum, et exercilalissimus in omni gc-
nium exercitatus : sed subliiniora se scrulalus ad1 nere faceliarum utriusque linguse, Lalinae et Galli-
insipientiam sibi. Siquidem de S. Trinitalis unila- ca?; avarissimus tamen; velut qui semper secalus
le, el divjiiitatis simplicilale non simpliciter sen- fuerat otium, el cibum alicnum : qni eotlem anno
liens, nec fideliter scribens , discipulis suis panesi D
I quo mihi haec narravil, morluus est, credo in ul-
proponebalabscondilos,ciiuriivaspropinabalaquas; lionem sancti Bernardi, cui deiraxeral.
nec facile quidsaperet, imoquantum desiperet,per- 1149. Anno islo S. M.ilacliias obiil, sicui Iegitur
sonis auiheniicis faiebaiur.Tiinebal enim, quod apud1 in visione, quam scripsit Marcus qitidam G. aiiha-
Senouas Petrum Abaelardum ei dixisse feruni: tissae; dc qua quaedam in hoc loco excerpenda de-
Tua res agiiur, paries cum proximus ardel. crevi. Ail enim: Anno ab Incarnaiione Domiiu
Novissiine lamen cum jam fidelium superbocc 1149, qui fuit annus 2 cxpeduionis Hierosolyirio-
invalescerel scandalum, cresceret niurmur, vocatuss rwm Gonradi regis Romanorum, et annus 4 Eugc-
ad medium cst, ct libriini tradere jussus, in quoj nii papae; in quo anno ipse papa de partibus Gal-
blaspbemias evomuerat, graves quidem, sed verbo- liaeRoniaiii rcversus est, in quo etiam S. Malacbias
rum quodam involucro circumseptas. Sanctus ergo> in Claravalle mortuus esl, visa est haec visio : Dua;
Beruardus primo quidem lotum quod ille verborumr " stiiil metropoles in Hibernia, Ardinacha septen-
cavillationibus occultare nitebalur, sublilibus in- .rionalium Hiberniensiuin , Caselensis australium ;
terrogaliouibus elicieus, deinde vero lam suis ra- de qua orlus fuit vir quidam , Tundalus notniiie.
liociniis, quam sanctorum teslimoniis biduana dis- nobilis genere, crudelis aciione, fonna corporis
1059 HELINANDlFRIGIDI MONTISMONACHI 1040
egfegius, fortitudine robustus, de salute animre A mortis canticum ; quia filia rnnrlis cst, et. cibus
siiaeflibil sollicitus. Graviier ferebat, si quis ci vel ignis inexstinguibilis , amica tenebrarum , et lucis
breViter de salute anima: loqiierelur. Ecclesiam ne- inimica. >Et conversi ad eam, stridebant deniibus
gligebat, paiiperes Chrisli nec videre volebat, mi- in eam; et ungulis.propriis prse fiirore nimio genas.
mis el joculatoribus pro vana gloria distribuebal lelerrimas laniabaut, dicenles : «.Ecce misera, po-
quidquid babebal. Hic cum multos baberel amicos pulns, quem elcgisti : cttm quibus arsura intrabis
et sodales, inter eos habebat unuin, qui commili- infernum. Nntrix scandali,amatrix discordiae,quod
toriis debito trium e quorum iebitor erat. Hic cum cl nos aniaiiius , quare nori superbis modo, quare
statutum prsestolarelur lerminum, transacto tem- noii adulieraiis, quare non fornicaris? Ubi est va-
pore illum convenii. Qui cnm bene recepms ab eo nitas tua, et vana laelitia? Ubi rjstis immoderatus,
pereiidinarct tribus nOclibus, coepit tractare de ubi fortitudo lua, qua plurimis insultabas ? Quare
cerlis rebiis: cui cum iile responderel se modo ad raodo non annuis ocnlis, non teris pede, non digilo
manurii non liabere quod petebat, iraitis recedebat. loqueris, non pravo corde macbinaris malum; sicul
Debilorautem illum mitigare cupiens, rogavit eum facere solebas, in levilatibus et lecaciiatibus luis? »
iii, priusquam recederet, cibum secum sumeret. Re- Cum haec et similia dicerent, vidil a longe venien-
scdit, el sccuri dcposita, quam in manu lenebat, B 1 lem quaTsislellam liicidissimam, in qua siatim in-
eibum sumere cum illo ceepil; statimque percussns fatigabiles fixit intuilus , speran.s se. aliquod sola-
invisibiliter, inanum quam extenderat replicare tiuni per eain percepturum. Erat aulem angelus
iioii potuii ad os suum; et clamare coepit lerribili- ejus. Qui cum appropinquasset, proprio eani salu-
ier, suamque securim quam deposuerat uxori socii lavit nomine, dicens : i Ave, Tondale; quid agis? >
cominendavit, dicens :.« Cuslodi meam securim, Videns aiitein illa speciosum juvenem nimis, et au-
quia ego morior. > Slalimque corruil corpus ejus diens.se proprio.nomine salulatam, prac limore si-
exanime, ac si nunquam vitam habuissel. Adsiinl ini.ilei,gaudio sic respondit: « Heu, domine Pater!
oniiiia signa mortis; accurril familia, tollilur cibus, ci.rcunided.erunt,m.e dplores inferni, praeoccupave-
clamaiit armigeri, plorat liospes, corpus exlendi- ru.nl. rne la.qnei mprtis.» Cuj angelus : « Modo me
ttir, pulsatUur signa, accurrit. clerus, miralur po- vocas:dpm.inumel patrem, quem semper tecumha-
pulus, tbla civilas boni militis morte lurbatur. Ab behas, ev nnnquani roe tali nomine dignum judica-
hora decima in iv feria usque in eaindem liorain in bas. > Al illa: < Doniine, ubi unquam le.vidi, aui
Sabbato mortuus sic jactiit; calor tamen modicus ubi uiiquam dulcissimam tua.m voQera.audivi?>.Ad
in sinistra parte pecloris a diligeniev palpaniibus quem angelus : «Ego.seiriper le s.equebar.anativ.i-
sentiebatur; el ideo eum sublcrrare noluerunt. " tale tua, quociuique ibas : et minquam consiliis
Post baec resumpsit spirilum, et debili flalu quasi lueis acquiescere vpl.ebas. > Et cxtendcns iuai«u:i
per bofae unius spaliura respirare ccepit. Mirantibus in ununi iminuiidoruin spifituuiii, qui prae caetsris
omnibus debili inluilu circumspicere coapit. inter- eimaledicusinsuliabat: «Ecce, inqnit, ille, cujus
rogalus, si vellet communicare, innuit sibi afferri volunlaii el consilio semper oblemperabas. Sed ad-
corpus Domini. Quod cnin sumpsissel, ct vinum erit libi misericordia Dei, quam non meruisti. Esto
bibissel, coepit in gratiarum aclione Deumiaudafe^ igilur sceura el laejta; quia patieris pauea de niul-
el dicere: « 0Deus, major est misericQrdia, tua tis, qupemerueras. Sequere me, el.quaecunque tibi
quaminiquilas roca, licet magnasUniinis, Quan- monslravero, mempiiter lerie,; quia ilerum ad cor-
las ostendisti milii Iribtilalioites mujtas et malas! pus reverteris. > Tunc illa, ultra modura perlerrila,
et conversus vivificasli me, et de abyssis; terrae relicto corpore suo , super quod steterat, accessit
reduxisti me. >. propius. Daeiuonesbaec audientes, et mala quae ini-
Quod cuin dixisset, staliin sub testanietuoomiiia nabaiilur, se non posse inlerre videntes, blaspbema-
quae habebat dispersit, et. dedil. pauperibus; e,t sc verunt Deum, injustum euni esse diceiites; qui»
signo crucis signari praecepit, et pristiiiaiii vilam • iion reddebat, sicut promiserat, unicuiqtie secun-
fundittts se reliclurum vovil : el cuncta quae vide- dum opera sua El post ba-e in semelipsos insurie-
ral, el passus fuerat narravit, dicens: C.um anima xerunt, et plagis quibuscunque poleraut, se mutuo
mea corpus exueret, et illud morluum es.se cogno- pefcutiebaiil; el niniio fctere reliclo^ cum tristitia
sceret, realus stti conscieDtia ccepit fornudare, el el indignatione recesserunt. Aiigelus vero praece-
qiijd agere.t nesciebat. Timebat quideni, sed quid dens dixit ad aiiiiiiain : « Sequcie me. > Qua; re-
limerei, ignovabat. Volebat ad cprpus rcdire , scd sppndU,; « Heu domine mi! si praecesseris,islire-
intrare uon.poteral; foras exire, sed ttbiqueperli- tro me capienl, et seie.rnis iguibus tradent > Ad
niesccbal. Igilur flens el geinebunda, ct quid ageret quem angclus : i Netimeas, quia plures nobiscum
nescia, iii nullo confidens, nisi in inisericordia Dei, sunt, quatn cum.illis. Si. Deuspro nqb.isquis contra
landeii) vidit venientetn ad se laniam imniundprum nos ? (fiom., viij.) Cadeiit a tatere luo mille, et
spiriiuuni multitudinem , ut non solum doiuum et decemjniUiadextristuisiad le auleriinqn appropin-
atfiuin domus, sed eliani vicos et platea.s civilatis quabit, Oculis tuis considerabis, et relribu.tionem
iuiplercnl; et circuindanles miseram.ammain dixc- peccqtqrum videbis(Vsql. xc). >
runl: « Cantemus liuic miserae auimx debitum Hit diciis profecti suut. Cumque longius penge-
 1041 CHRONICON.— LIR. XLVHI. AN. 1149. 1042
rent simul, nullumqiie praeler splendorem aiigclii A bal atttem in ore suo duos parasitos giganles versis
lumen haberenl, landem venerunl ad vaHein te:-ri- capilibus valdeincompositos: quorum unus habebat
bilem, el tenebrosam valde, et operlam moriis ca-• caput sursum ad superiores dentes praefataebestise,
:
ligine. Erat autem profunda, et carbonibus arden- et pedes deorsum ad inferiores; alius e converso
libusplena, operculum ferreum habens spissitudinisi et erant quasi columnae in ore ejus, qui os illud in
, sex cubiioruni, quod ardore nimio ipsos ardcnles: siniililudinem trium portarum dividebant. Flamma
'superabat carbones; cujus felor omnes quas hu- inexslinguibilis ex ore illo exibal, qme in.tres parlcs
cusque passa fuerat anima tribulaliones superabal. per illas tres porias dividebalur, et conlra ipsam
Supcf, iliam laininam dcscendebat inulliludo mise- flammam animse damnandae intrare cogebantur.
rarum animaruni; el illic cremabantur, donec ati Felor quoque incomparabilis ex ore ipso exibal, et
modum cremii in sarlagine liquescerenl; et quod - planctus mulliludinis de ventre ejus per idem os
erat gravius, per pnediclam laminam colabantur, audiebatur. lntus enim erant multa inillia virorum
sicut colari solet cera per paniitiiii; ct iteruin in ac mulierum dira lormenta luenlium. Anlecujiisos
carbonibus ignis ardentibus reuovabantur ad lor- etiam immundorum spirituum multitudo animas
iiienium. Haecerat poena parricidarum , fratricida- inlrare cogentium stahat; eas, antequam intrarent,
rmn, homicidarum, vel faclo, vel consensu. « Sed JJ mitltis plagiset verberibus aflligentes. Cuinqueani-
posl hancpcenam, iuquit angelus, ducunltir ad ma- ma Tundali diu aspexissel lam borribile monstrum,
jores. Tu autem, quamvis bomicida sis, modo tamen niniis exterritadixil ad angelum: « Domine, quare
istani non patieris. > Post haecvenerunt in monlcin illtic appropinquas ? > Ad quem angelus : < ller,
mirae magriiludinis, et borroris magni, et vasla? so- inquit •, nostrum aliter explere non possnmus.
iiludiuis; qui iranseunlibus aiigustum valde praebc- Hoc tormeinurn tion possunl vitare, nisi electi.
bat iter. Ex una parle illius monlis erat ignis puii- Haecbeslia vocalnr Acberon, el devoral omues ava-
dus, sulpbureus el tcnebrosus : ex altera parte nix ros. De bac scriplum est : Absorbebit flnvium et
giacialis, et ventus bon ibilis. Et erat mons ille lor- non mirabilur; el kabel fiduciam qitod influal Jordu--
toribus picnus, qui furcas habebanl fen-eas ignitas, nis in os ejus (Job XL); Hi vcro qui in ore ejus et
el iridentes acutissimos, quibus jiigulabant anitnas . iiiier dcnies appareut contrapositi, gigantes sunt
transite volentes, ct iraliebant ad pcenas : ct pcr et snis lemporibus in nequHia sua diabolo fidelcs
vices de nive ct grandiric niiltebarit eos in ignciii, fuerunt. > Ei cum haec dixisset' angelus accedens
el econvefso. « Haeccst, inquit angclus, poena in- propius antecedcbalanimain, el stelitanlc besliam.
sidialorum et pcffidorum. > Post haec anima illa Anima vero licei noleris seqiiebaiur : etcum simui
prae timore pedeteulim aiigelum sequens venit ad *^* siarenl anle bestiam, aiigelus disparuil, et anima
valiem profundam , et pulidam iiimis, el lenebro- misera sola femaiisil. baemones aulem circumdede-
sam; cujus prolUnditalein ipsa quidem aniina vi- runl cam ut canesrabidi, el flageliaiam Iraxerunt
dere non polerat; sonilum lanien sulphurci flunii- secum in ventreni bestioe. Qtiania veroibi passasit,
nis, el ululatum patientium in eo audiebal. Fumus , vuhus ejus et morum conversio pbstea indicavit.
vero de sulpbttre et dc cadaveribus iride surgebat Passaestibi niorsus et Iaceraliones canum, urso-
fetidus, qui superabal omncs poenas, quas pritts iiun , leontim , scrpentiiim et -ariimaliuin aiioriiin
vidcral. lbi erat labula longissima, de uno monle iiiriunierabiliiiri) incdgnitorurii et rnbhsiruosortim
in alintn moriiem pofrecta, in modum poiitis supfa fcrdcitalem, daeriioAuiriictus, ardoreiu ignis, aspe-
vallcm exlensa : qiiaemiilepassus habebal in longi- vitalem ffigofis, felbfem sulphuris, caliginem ocu-
tudine; iti"latitiidine pedein urium. Qucni pontem lortini, fluxuiri lacryiilai-uill ardcriiiuiii, stridorcm
transire nemo nisi eleclus potcral. De hoc ponle denlitim, copiam tribulationun). lbise riiisera aiiinia
vidit multos cadere, et uniini solum presbytenim de praeieriiis accuSabiit; et pfae riiiriia tfisiitia et
illicstim peftraniiire , qui erat peregriTius, .porlans despefalioiie genas prbpiias laceiabat : et cum se
pa.lmam, et iiidtitus sclavinia : et primus anle om- pj piilaret ibi aetefrialiler daiimalani, nescio qtio or-
nesiiiircpidusperlransibal. Angeiusauleiii limeiilein diiie cxlfa bestiaiii se esse serisii : et curii lorigius
consolans aniniam, dixit : < Ne timeas; ab bac a bestia' jacefet debilis, apefieris ociilos, vidil propo
poeiia liberaberis, sed aliam palieris. > El praece- illuri), qiii anlecedebal, 7 angelum iucis. Triiic illa
deus tenuit eam, ei ulfra ponlein duxit illaesam, gaiidCus, licet afflicta, muttuin laudavit Ddiiunum
diceus : « Haecest vatlis horribilis, et poena super- de sua misericordi.-i; aiigelus aiifeui lcligil illaiiV,ci
boruin. > coiifoftavil.
Prtecedcrile amem angelo, profecti srint per viam Etiiilcs iride, longins viderunl stagritiii) airipium .
lenebfosan), el lortuosani, et diflicilem : ei cum valde et lempestuosum, cujus fluetus elaii rioli per-
uuthnm laborafelin eundo per lenebras, vidilani- mitfebarii videre cdeliuri.'Ibi erai plufiiiia iriultitudo
ma a longe besiiani incredibili liiagivitudine et bestiafutn lefribilium, riirigieniiuin ut aiiimas devo-
horrore inlolefabilem : quaa erat major omnibns fafeiil. Pcr lattim slagni pons mutturii ariguslus
inoniibus, quos prius viderat. Oculi ejus quasi col- cfat, et longiis usque addtid riiilliaiia. Latifiiilocjiis
les igniti, os ejus valde patens et apeftum videbalur erat unius palmi; lohgibr erat cl angustior, quam
posse capere 9 millia honiinum armatoriim. Habe- pons superior. Eraique tabula illa plena clavis ht-
J0S3 HELINANDlFRIGIDI MONTlS MONACHl 1044
reis aputissimis insertis; qui omnitim iranseunlium A\ Et ciim diceret Tumlalus : « Domine, quo imits
« loftor teterrimus
pedes perforabani. Omriesqhe besiiae ad illum pon- inodo? » Ait arigelus : Quidam
tem coiiveniebant, ut ciburii inde sumererit; animas noslrum exspectal advenium , cujtis hospitium
scilicet quae iransire nori poterant. Erant atilem non possumus praeterire. Qnod hospitium semper
beslioe laiitae magniludinis, iit magnis ttirribus as- estplenum hospiiibus, sed hospes ille adhuc alios
similarenlui : de ore ipsorum exibal ignis lam ve- hospites ad supplicium desiderat invenive. » Cum-
liemens,, ut slagnuin ipsum a cernenlibus bullire que iret per loca tenebrosa et arida, apparuit eis
mons arduus
piiiaretur. Vidit aiitem ibi animatn quamdam in doriuis aperla maxiina, quasi qtiidam
pbnte valde plorantem et se muliis criminibusac- prae niriiia magniludine, rotunda quasi furnus.
cusantem , efatque magno pondere inanipulorum Flamma inde exibal, qua; per mille passtis animas
frtinicnti onuslam, et htiricponlem cogebatur l.rans- quas invenire potevat coniburebai. Qiiod videns
Ire, et quamvis plantas clavis perforalas njmis Tundalus, dixil ad angelum : i Ecce apptoptnqtia-
doleret, magis tamen limebat in stagnum cadere , mus ad portas mortis. QuiSme miserum liberabil? >
cl iri ora palentia beniarum. Quaerenii Tundato ' Cui angelus : «*Ab isla quidem flamma exleriore
in-
qnid hoc esset, dixit angelus : « Ista pccna specia- liberaberis; sed ipsam domuin unde procedit,
liler tibi Condigna esCet tui' similibus furluni per- ^trabis. > El cum propius accederent, viderunt
vel vel modicum. Non laiiien carnifices cum securibus el culiris, ^et bis acutis
pelranlibus, magnum,
eodem modo paliunlur qui in minimis, ct qui in dolabris, et terebris, et falcibus, et forcipibus acu-
el vangis, et fossoriis, et caeteris inslru-
inagnis delinquunl, nisi illud modicum sacrilegium lissimis,
lueril. Sacrilegii aulem reus est, qui vcl rem sacra- nieuiis, quibus aninias excoriare, vel decollare,
tam , velde loco sacrato aliqnid furatur. Maxime vel findere, vel truncare poierant, in medio fla>n-
vero rei sunl, qui sub habitu religionis delinquunt. maTuni slanles; et sub manibus eorum multiludi-
Hunc ponlem oporiel le transire, et vaccam iudo- nem animaruiiihaec omnia suslinentium. Quod vi-
inilam lecum ducere, ct illaesam roibi ullra pontem dens Tundalus, dixii ad angelum : i 'Obsccro, do-
si abhoc solo me libera supplicio. et
reddere; quia vaccam compalris tui aliquando fu- mirie, placel,
ratus es. »Ad quod Tundalus : < Domine, nonne coeleris qnae post liaec qccurrerint, me tradi con-
illam reddidi? >—<Reddidisti, inquit, sed quando cede. > Cui angelus: i Hoc est majus suppliciuin
omnibus quae haclenus vidisli : sed adhuc videbis
jllam abscondere non potuisii: et ideo plenum non
uiiuin inajus. Intra vero islud supplicium, quia
palieris suppliciuin; quia minus esl malum velle
_ canes rabidi te exspectant. > Tundaltis autein tre-
qtiani perficere; licei utrumque malum sit anle (
mens, et prae angusiia delicieris.rogabat ne inlra-
>
Peum. Et his diciis oslendit ei angelus vaccam
sed ilon profecit. Daemonesaulem videntes eum
indomitam. Tundaltis igitur vellet nollet lenuil vac- rel,
sibi concessuri), circumdederunt eum el magnis
pam, et eam quibuscunque minis poterat instigare conviiiis exprobrantes, cum supradiciis instrumen-
Conabatur ad poniem. Besliap vero mugienles venie- lis in frusta
et cibum suum de Tun- discerpserunt. Dominus bujus domus
Jiant, ponieexspeciabanl. dicebalur Piiisirinus. In qua domo eral gemilus, et
dalus coepit iter agere. vacca aulem nolebal eum tristiiia, flelus et slridor dentium; lenlus ignis ex-
sequi: cum siarel Tundaluscadebat vacca; et cum iriiisecus, et intrinsecus vastum incendium. Avi-
slaret. illa cadebal Tundalus : el sic yersa vice modo dilas cibi inexplebilis ibi erat, nec saliari' poterat
cadendo, modo slando, venerunl usque ad medium. uimietas gulae. Venerea loca doloribus cruciaban-
pontis. Cumque ijluc venissenl, videruril illum , qui tur permaxtniis. Pudenda ipsa putredine corfupta
portabal manipulos trilici sibi venire obviam : qui videbantur scalurire vermibus : el iri ipsa verenda
rugabat animam Tundaji, quae vaccam ducebat, ne virorurii ac mUlierum. non solum saecularium. sed
iibj pontem praeoccupafet: et Tundalus similiter etiara religiosorum, dirae quaedam iritrabant bestiae.
togabat, ul iter suum complere eum sinerel , quia D ] Ibi anima Tundalise juste pati lalia fatebalur.
•jam medium perfecerai. Neuler non dico reyerli, Sed.quando Dco placuit, nesciens quo ordine, se
sed nec respicere relro polerat. Sic siantes et plo- extra toruierita esse cognovil. Sedebat auiem in
ranles, ponlem planlarum suarum sanguine cruen- lenebris, et umbra inoriis : et videns angcluni
tabarit. Cumque ita diuliusstarent, nescieiUes quo- suum, dixii.: < lleii, domine mi, ubi est quod au-
inodo, uterque altcruin se pertransisse vidil. 'ftin- divimus, Misericordia Domini pleiia est lerra ?>
dalus autem angelum suum quem relro reliquerat, (Vsal. xxxu.) Rcspondil angelus :« Haec scnlenlia
ante se vidil. Quidixilci : « Bene venias. De vacca multos decepii : Deus eniin licet sit .niisericors,
ainplius non cures, quia nibil amplius ei debes. > est tamen juslus. Mulia vindicat, sed plnra con-
Ciimque Tundalus ostenderel pedes suos, dicereique donat. Tu jusle passus es, quidquid passus es..Scd
quod amplius ire non posset, respondil angelus : tunc graiias ages, quando videbis quae tormenta
« Meminisse debes, qtiam veloces fuerint pedes lui per misericordiani Dei evaseris. Si Deus cuncta
ad effundenduni sanguinem; e.t ideo conlrilio et diniitteret, cur honio juslus esset? et si supplicia
vel a
jnfelicitas in viis tuis. > El tangcns eum , sanavit )iun pertimescefet, quare peccare limeret,
etiUKet sic praecessii,. yuiupialibus suis se aveiieret? Et quid opqs esset,
1015 CHRONICON.— LIB. XLVIII. AN. 1149. 1046
nt coufessi pceniterent, si Deuni non timcrent? iA conclamantes stridor glacierum inundantiitm, ct
Peccatoribns in corpore pcenilentiam non agenli- tilulaltis animartim ferventium suslinenlium talem
bus misericorditer a Deo parcilur. Sed tamen hi poeiiam. et mugitus besliarum exeunlium ab eis
pro suis merilis periiiiuntur. Jttstis quoque pro perveniebanl ad qeeluin. Erant enim in omnibns
suis excessibus temporale commodum in corpore diversis memhris et digitis diversarum bestiarum
dcgenlibus jusle toHittir, sed bona eis sine line capita, quae ipsa membra mordebaiit usque ad
mansuela misericorditer cum angelis reservan- nervos et ossa. Habebant auiem linguas vivas in
lur. MullamalaoperacondonalDeus, nuilum lamen modum aspidum, quae totum palalum et arlerias
opus boiiuni ab eo irremuneratum relinquitur.Nemo consumebant usque ad pulmones. Verenda quoque
liheresl a peccato, nec infans unius horae (Jofrxiv, ipsorum virorum et mulierum eranl in simililudine
sec, LXX). Multi lameu liberantur a pceua, ul eos serpenlium, qui inferiores partes venlris lacera-
non langatiimbra moriis. Idcoaulcmjusti qui poenas banl; el ipsa viscera inde sludebanl abstrahcrc.
non paiiuntur post mortem, ad videndum iaiiien Tunc ait angelus : < Haec est poena monachorum,
ilias ducuniur ut, visis lormcntis, a quibus per Dei canonicorum, sanclimoiiilium, caeterorumque ec-
graiiam liberanlur, magis inardcscaiil in amorem clesiaslicorum, qui mentiri Deo per tonsuvam et
Dei et in laudem Creatoris sui. Sicul econtrario B j habilum noscuntur : qui linguas srias exacuerunt
aniiiia; aelernis suppliciis dignaeprius ducuntur ad, sicut serpentes; et membra sua non cohibuerunt
.«ancioriimgloriam (49) ut, visis pranniisquaesponle ab immundis operibus. Hanc poenam sustinebunt,
de«eruerunt, magis postea doleanl. Nullum enim qui immoderata luxuria se polluunl, et ideo istam
lain grave supplicium est, qtiam a Dei el sanclo- sustinere le oporlet. > His dictis rapuerunl eam
ruiii consorlio sequeslrari. Ideo ille presbyler, daemones cum impelu, et dederunt bestite dcvo-
quem primum pontem secure transire vidisti, du- randam.
clus est ad supplicium, ut visis poenis ardentius Cum aulem post praedicta lormenla essel in
laudet illuti), qui vocavit eum ad gloriam suam. parlu viperarum, adftiit ei angelus lucis, el tan-
Nam fidelis el prudens servtis inventtis esl : et gens earo sanavit et se sequi praecepit. Praeter ful-
ideo accipiel coronam vitae, qttam repromisil Deus gorem aulem angeli nullum ltinien babebant, per-
diligentibus se. Sed quoniam nondum omnia mala gebanlque per loca terribilia, el multis praeceden-
v.dimus, properemus. > libus diriora, via valde angusla, et quasl de cacu.-
Praecedeute igitur ange.o vidit Tundalus be- niine allissimi hioiitis lendente in praecipilium.
siiam, caeleris quas ante videral longe dissimilem, Quanto autem plus descendebal anima illa, tanto
el duas alas habenlem, collum longissimum, ro- minus reditum ad vitani sperabat. Dixil autem ad
striun ferreum, ei ungulas fcrreas : de cujus ore angelum : < Domine quo imus? > Respondit ange-
flamma inexstingiiibilis rucluabal. Sedebat aulem lus: < Haec via ducit ad mortem. > El anima *
haec be.^lia super slagnum glacie condensiim, el < Quid est igitur, quod scriplum esl: Lata et spa-
devorabat animas, quae in venlre ejus per supplicia liosa esl via, qum ducil ad mortem; et multi sunt,
redigcbantur ad nihiliim ; el iieruni pariebat eas In qui imrant per eam (Matlh. vn), cum nemincm
siagniiin glacie congeiatum; ibique renovabantur proelcr nos hic videamus? > Respondit angelus :
iterum ad tormentum. Praegnabantur vero omnes < Non de hac via dictum esl hoc; sed de impu-
anima?, lam virorum quam mulierum, quae de- dica, et illicita, et saeculari vita, quae ducit ad
scendebani in stagnum, et iia gravidae tempns prae- istam. > Eunles auiemiongius, et ulfra modum la-
stolabanlur ad partum ; intus autein mordebantiir boranles, venerunt in vallem fabrorum : ibique
in visceribus more viperino a prole concepia; sic- viderunl fabricas, in quibus maximus audiehatnr
que vegetabantur miserae in unda frigida Mortuii luctus. Tunc ait angelus : < Torlor isle vocalur
maris glacie concreta : cumque tempus esset, ulL Vulcanus, per cujus ingcnium corruerunt plurimi,
parerent, clamantes replebaiu inferos ululatibus, D elabipso cruciantur. >—iDomine, inquil anima, si
et sic serpentes pariebant. Pariebant au.ein noni debeo pali ejussupplicium? >—« Debes, i.ail. Qui
solum feminae, sed etiam viri : el hi non solum per• duclor praecedebateam. llla aulem plorans, seque-
jiiembra quac natura constiluit tali oflicio convc- batur eiiin. Et ecce lortores cum ignitis forcipibus,
nientia, sed eliam per brachia simul et pectora: : angelo sancto nil dicenle, ceperunt.illam, et proje-
exibantque erumpenles per cuncla membra besliae; cerunt in caminum ignis ardenlis; et sic sufllanies
habenles capita ardeniia, et ferrea, el rosira acu- follibus, sicut solet ferrum in fornace examinari,
lissiina; quibus ipsa unde exibanl corpora dilania- ita examinabanl eam, donec ad nihilum redigeren-
bant. Bestiaenamque illae volcnles exire, cum cau- ttir animae, quae ibi paiiebaiitur. Cumque ita li-
das suas non possent secum trahere, in ipsa cor-- quefievenl, ul nil aliud nisi aqua apparereiit, jugu-
pora unde cxibant roslra sua ardenlia et ferrea> labanlur tridentibus ferreis : el posilae super incu-
retorquere non ccssabant, donec usque ad nervos5 demf perculiebantur malleis, donec vicenae, vel
etiisque ad <>ss:iarida constlmerent; et sic siniul1 ceulcn»; in unam massam redigerentur, ei tanten

(49) Caule lege.

1047 HELINANDI FRIGIDI MONTIS MONACHIr 1048
qnod est gravius, nec sic perirent; desiderabant A^ misera anima poenis et cruciatibus digmt, unde
enim morlem, et invenire non poterant. Loque- hiic venisti? Nibil adltuc experta es, adhuc videbis
bantur autem tortores ad invicem dicenles :« Nun- dignnm opefibus tuis tormentum, deqtio necexire
qtiid stiflicil? > Et alii in alia fabrica respondebant: poieris, nec in eo perire; sed semper in cruciatu
« Prpjicite nobis, ut videamus ,si sufficil; et proji- vivens, ardebis sine fefrigefio, sine lumine, sine
ciebant, et alii capiebanl eas in forcipibus ferreis, consolaiione, sine omivi anxilio. Nullam deinceps
anlequam terram langercnt, el sicul primi, ita et misericordiam sperare poteris. Appropinquasti
ipsi eas ignibus tradebant : et ila imisere modo usque ad portas morlis, et infernis infefioribus
liuc, modo illuc prpjiciebantur, et ubique combu- sine mora praesenlaberis. <}ui le huc adduxit ipse
rebantur, donec simul pelles el carnes, et nervi et le decepil; liberet le, si potest, de manibus no-
ossa i.n favillam redigerenlur, et flammam ignis. slris, non videbis eum amplius.. > Et ad itivicem
Posl mtillas passiones adfuit. Tundalo advocalus loqueban.tur : i Quid amplius moranmr? Trahamus
suus, el apprehendens eum de medio favillae, dixit • eam, et demuseam Lucifero devorandam. > Etsic
< Quomodo vales? Nunqiiid libi tam dulcia fuerunl arina yibrantes, minabantur illi mortem aelernani.
carnis obleclamenta, ut pro eis lot et lanla mala Ipsi autem immundi spiriUis eranl nigri, siculcar^
"
debeas suslinere? > lslepenilus respondere non * bones, oculi eorum ut iampades ignis ardentes:
polerat; quia ppst lanlum supplicium non habebat deules eorum nive eandidiores:; caudas habebant
vires ad loqttendum. Tunc angelus : « Conforlare, nt scorpiones, ungnes ferreos valde aculos, alas
quia Dominus deducit ad inferos, et reducil, Qtiam- ut vulluris,
vis eiiini magna sinl, quae bucusqtie passa es, ma- Interea adfuit angelus Domini qui, fngalis spiri^
jora tamen sunl, a quibus per Dei misericordiai» libus tenebrarum, consolalus esl ream suam, dir
liberaberis. > El addidit : « Omnes quos superius cens : « Gaude et laelare, filia lucis, quia niisericor-
vidisli, judicium Dei exspectant. Sed l»i qui adhuc diam el non judicium consequeris. Poenas quidem
siiiu in inferioribus, jam jutlicaii sunt. Adliuc enim inagnas videbis, sed eas non patieris. Veni ergo
non pervenisti ad inferos inferiores. Et more solito et oslendam iibi pessimum humani generis inimi-
tangens eam et conforlans, praecessit. cttm. > Et praecedens ad porlas inferi, dixii :
Ciiinque siiitul pergerent, el incedentes sermoci- « Veni.et vide. Scito tamen quod nuHuni ltimen
nareiuur, ecce subitus horror, et frigusiniolerabile, his qui Iuic depulantur, lucel: sed lu potcris eos
et fetor intolerabilis, et lenebrae prioribus incompa- videre, et ipsi non videbunl te. Appropians autem
rabiles. Tribulatio et angustia animam Tundali inva- Q ( anima vidit principem tenebrarum, et profundum
serunl, iia ut oinnia fundamenia lerraeviderentur sibi inferni. Quae autem el quaiia ibi videril inaudita
coniremiscere, et angelo praecedenti compulsaesl lonneiita, si centiim capita, et in unoquoque capile
dicere: t Ileu, domine nii, quid est, quod prae solito centuni linguas haberet, enarrare nuitomodo pos-'
slare non possum? > Quo diclo non poluil se mo- set. Ibi visus esl princeps diabolus, qui magniiu-
vere prae formidine : e*tecce angclus cito disparuii, dine praccellebat omnes beslias, quas ante vide-
et eum amplius videre non poluit. Et staiim coepit rat: cujus corporis quatuiiaii ipsa quae viderat
desperare. Non cst enim scientia, nec opus, nec anima liil sciebat comparare. Erat illa beslia ni-
ralio apud inferos, quo illa properabat (Eccle. tx). gerrima sicut corvus, formam liabens humani
Audivil autem clamorcs et ululalus mirae mullitu- eprporis a pedibus usque ad capul: excepto, quod
dinis, el lonilruiim tam horribile, ul nec parvitas plurimas babebal rnanus etcaudam. Erant ei non
. iiostra potuerit capere, nec tingua ejqs enarrare. ininiis mille manibus, in longiiudine quasi cenluni
Circumspiciens ergo, si quomodo videre possel cubili, iu grossiludine decem. Unaqmcque ir.anus
unde venerat, vidit fossam quadraiarn, et quadran- digilos vicenos habebat, el digiti ejus centenas
gulani quasicisternam. Qui puleus piilidam flammae palmas in iongittidine, denas in grossitudine : un-
et frimi emiiiebal calumnam; quse columna exten- P. gues lanceis militum grossiores et longiores, et ip-t
debaiur usque ad coelos; et in ipsa columna erat sosferreos; in pedibus lolidem. Roslrum ejus ni—.
inultiiudo inaxima animarum et daeiiiontim more niis longum et grossum, cauda asperrima el longa,
faviilarum cum flamma ascendentium; et ad nihi- et ad noceiidum aniinabus aculeis aculissimis pr:c-
luni redaclae ilerum catlebanl cum daemoiijbusin parata. Jacet autem illttd horretiditm monslrum
forriacem usque in profundun). Quo viso anima super cralem ferreain, suppositis ardeniibus pru-
Tundali volebat se retro trahere, sed non valebat nis ab iiuiumerabili iuuliiludine daemonumfollibus
a tefra pedes levare : et dum hoc saepius lentaret, sufllantium. Circumdat autem ipsum lama mulii-
et facere non posset, himio furore repleta in se- ludb animarum et daemonum, quanlam nulli cre-
melipsam exarsit, ei genas suas unguibus lacerans dibile esset mundum tot annis parere potuisse a
claniavit : i Vae mihi; quare non morior? Qnare principio. Ligalus est autem ille boslis anliqims
non morior? Quae me decepit deineniia? > Ati- per singula membra, e' per singulas junciuras ca-
dientes hoc daemones, qui cum flamma ascendc- tenis fervcis et aercis, ignitis el valde grossis :
baiit, circumdederunl eam cttiii instrumenlis, qui- cunique sic vcrsatur in carbonibns, el undique
})Uqanimas ad tormenta rapiebanl, dicentes:' « 0 comburitur, nimia excandescens. ira, vcrtit se de.
 1049 CHRONICON.— LIB. XLVIH. AN. 1149. 1050
unoiaiere iu aliud lalus, et omnes mantts suas in, A nehris lux apparuit, fugaioque limoresecurilas ved-
muitiiudinem animarum extendil, easqtie repletas5 iit, et deposita trislilia anima illa repleta cst
animabus constringil, sicut rustictis siliens race-. ^audio et laelilia ; ita ul se tam cito niuialani mi-
imis coiiiprimil, ul inde vinum eliciat : iiiianlum, raretur, et diceret: « 0 domine, quoriiodo lam cito
ui nclla ibi sil anima, quae lali conslrictione non, niuiaia suiii? i Cui angelus : « Behedicta sis. Ne
privetur capite, vel pedibus, aul manibus : el Itmc» mireris, haec est mutatio dextefae Excelsi. Per
suspirans sufllat et spargit aiiimas in diversas par- aliam viatn redire debemus in regionem nosiram.
tes geliennae; et slatim erucluat puteus. ille, dei Tu ergo, benedic Deun>,et sequere me. > Euntes
quo praediximus, ietidam flammam : et cum reira-. aulem viderunt mnrum niriiis altum, et irifra mu-
bit auheliium sutim dira illa bestia, retraliit ad se; ruin ex illa parte qtia venerant, erat pluriina mul-
omnes animas, quas ante sparserat, et cuui imv.oi litudo virorum ac mulieruin, pluviam el ventum
el sulplitire i.n os ejus cadentes devorat. Sed etl sustiiieniiuii), et erant valde tristes, famein el siliin
quaecunque manus ejus effiiginnl, ne slringantur, , siistinenies : lumen lamen habebant, ei leiorcni
illas cum cauda sna percuiit: et sic misera iliai non sentiebant.
bestia percutiens semper percutilur ; el lormeiitai Tunc ail angelus : ilsti quidemmali fucruni, sed
animabus inferens, in tormentis omnibus super• B non valde; honeste vixerunt, sed boiia temporalia
omnes cruciatur. pauperibus non sunl lai-gili; et ideo per aliquol
Tunc ait angetus ad animam: x Hic est Luciferi- patiuntur annos pluviam el ventuin, famem et sitim;
priucipium viarum Dei, qui versabatur in deliciiss sed post ducenlur adjionam requiem. > Et euntes
paradisi. Qni si solutus fuerit, coehtm sinrul eii paululum, venerunt ad portain, quae uitro aperta
lerram usque ad inferos cuncta perturbaret. Hi au- esl eis. Quam cum inlrassent, videruiil campum
lem quicuhqne cum eo sunt, partim sunt angeli le- pulchrum odbriferum, floribus plcuum, lucidum et
nebrarum, parlim filii A<lae; et jam judicati sunt, satis amoeuum ; in quo mullae animse erant utrius-
ct multos alios exspecianl, qui velChristuni aiega- que. scxus, exsultantes : et nox ibi nunquam fuit,
runt, vel negantium opera fecerunt. Passisunt au- nec sol illis occidil, el esi ibi fons aquoe vivae.Tuno
tem ea quae vidisii prius minora tormenta, et postL ait: iHic habitant boni, sed non boni valde : qui
ducti sunt ad ista : de quibus tormentis nullus qui; de crucialibus erepti, nondum merentur sanctorum
ea semel inlraverit, amplius exire polerit. Hi sutitt consortio conjungi. Fons isle vocatur vivens. Si
praelali et principes mali, de quibus scriptum est: . quis ex hac aqua gusiaverit, vivet in selernum, nec
Votentes poieuter lormenla palientur (Sap. vi); quii siliel ullra. > Et procedentes paultilum, viderunt
non bene nsi sunt potentia sibi a Deo data. Tunc. C laicos sibi nolos, inier quos eraiu Cantaber el Do-
ait anima ad angelum : « Quare potcnlia non bonis. iiattis reges. Quibus visis, ait anima ad angelum :
dalur, ut bene praesinl? > Respondil angelus :« Aull « Domine, quid esl boc? Isti dnO viri erant in vita
subdilorum culpae hoc exigunt, ut bonos rectores . sua nimis crudeles, et inter se invicem multum
non babeant, ant ipsis bonis in hoc parcitur, utt. inimici. Quo ergo meritoiiuc venerunl? > Respon-
galuti animarum suarum melius provideant. Hic. ditangelus : < De hac inimicitia ante inortem poe-
atitem infelix princeps tenebrarum diclus est; non, niluerunt. Canlaber autem diu languit, et votnm
propier polenliam quam babeat, sed propter prima- vovil, quod si vixissct, monachus fierel. Donatus
iiiin quem tenet in lenebris. Omnes autem aliae> autem per mnltos annos in vinculis religatus, om-
pcenae,quamvis maximaesint, respectu tamen hujus; nia quaecunque habuii dedit pauperibus : el ideo
pto nihil computanlur. i Ad hoc anima : « Verumi justilia ejus nianet in sseciilum saeculi. Et tu narra-
certe est. Nam videre tantummodo istum locum, bisviventibus omnia ha;c. > Cum auterii modicuiu
magis me conturbat, et felorem ejus sustinereplus ; procedereiu, viderunl domum mirabiliter ornatam,
nie gravat, quam pati omnia, quae ante patiebar. cujus parieles el omnis slructura ex auro et ar-
Unde rogo, si polest fieri, ut hinc me subtraltas5 j) D g'enlo erat, et cx omnium lapidum pretiosorum ge-
cilo, et hic mecruciari amplius non permillas. Hic; neribus. Sed fenestrae ibi non eranf, nec osiitim;
eniin vioeo multos cognatos et sodales, el notos3 et lamen omnes qui intrare volebani, intrabant.
meos, quos meciiin in saeculo gaudebam habere so- Eral aulem inlus tam splendida, ac si non dico
cios; quorum hic consorlium multum abboresco. unus sol, sed quasi ibi multi splenderehl soles.
Scio autem pro certo, quod nisi niilii divina suc- . Eratque nimisampla et rotunda, et nullis columnis
ctirrat misericordia, merilis meis exigentibus, noni fulta : el totum etiarn ejus vestibulum auro et iapi-
minus ista patiar, quam ipsi.» Ad quem angelus : dibus preliosis eral slratum. Circumspiciens auteni
< Veni, o felix anima, convertere in requiem tuam;; Tundalus vidit unum sedile aureum cum gemmis
quia Deus beneficit libi. Non enim haec patieris ; el serico, et omnibus ornamentis ornatum, et re-
nec amplius, nisi promerueris, isla videbis. Huc-- gem Cbormarcnm in ipso throno sedere, veslilum
tisque vidisli inimicorum Dei carcerem : amodoi mirabilibtts veslimeniis, et preliosissimis, supra
videbis gloriam amicorum cjus. > Conversa animax omne prclium terrenum. Et ttiiii slarct admirans,
scquebalur angelum praecedentem; et cum nonl vencrunt plurimi in domum illam cum muneribus
longe pergcrent, felor evanuit, deslructisquc tc- ad regem, el oflerebant singuli cum gaudio tnun;ra
 ItfSl HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHl 1052
SUJI.El dum slarel Tiindalus diutius ante dominum A nia aromata el odoramenta. Tunc Tundalus ait ad
.suum rcgem Chormarcum, erat enini dominus suus angclum : « Obsecro, Dominc nii, in bac rcquie
iii saeculo, Venerunt multi sacerdotes et levitae in- nianeanius. > Ad quem angelus : « Bene libi sit,
duti, sicul ad missam canlandam, cum sericis ca- adlutc majora vidcbis. Haecsunt gatidia conjngalo-
sulis et aliis ornamentis valde preliosis : et orna- rum, qui fidem conjugii servavcrunt, et familias
baiur undiquc domus illa regia mirabili ornameiito. suas in timpre Dei bene et jusle rexerunt; et bona
Ponebanl scyphos el calices aureos et argenleos, et sua pauperibus et pcregrinis, el ecclesiis Chrisli
pyxides eburneas supcr paxillos el tabulas; et sic comniiiiiicaverunl; qui in judicio audituri sunt: Ve-
<!onutsilla ornabatur, ul si major in regno Dei glo- nite, benedicliValris mei, percipite regnum,quodvobis
ria non esset, ista posse sufficere viderelur. Omnes paralum est ab origine mundi (Malih. xxv). Tundalus
crgo illi, qui minisirabant, ante rcgem venientes, aiuem mullum rogabat, ut ibi remaneret; sed non
ci genua flectenies, dicebant: Labores manuum lua- obtinuit. Post baec profecti sunt. Videbatur auiem
rum ijuia manducabis, beatus es , el bene tibi erit ei nulltis labor in ambulando, et quacunque pcr-
(Vsal. cxxvn). Tunc Tuiidalus ait ad angelum : iransibant, inclinatis capilihus ct laetisvultibus cum
* Miror, Domine, de tol miriistris, inler quos ncc ingcnti gaudio occurrebanl, el eam proprio nomitie
unum de sua familia rccognosco. > Ad hoc angelus: " salutabaiil, et Deum, qui eam liberavit glorifica-
i Non sunt.isli de sua familia, scd pauperes Cbristi, banl, dicentes :Laus tibi, Domine, rex a-terna:gloriw,
et peregrini, quibus rex bona sua largiebatur; et qiti non vis mortem peccatoris, sed ul converlalur el
ideo per manus eoruni merces relribtiiiur auerna. > vivat ( Ezech. xx>); qui securidum misericordiam
Tunc ait Tundalus : i Doniine, passiisrieesl domi- luam ab inferiii crucialibus animam istam eripere
nus meus aliqualormenta? >—i Passus est, inqnil, dignatus es, el sanctorum luorum consoriio sociare.
cf adbuC quotidie palitur, et adbuc paiietur. Ex- Cum auiem sic plurimas tnrbas penransissenl,-ap-
specta paultiltim, et videbis. > Et cuin paululum paruit alius murus tani altus, ul primus; sed de
exspeciasset, obscurata est domus, el omnes babi- auropurissimo el praeclarissimo, ita ut magis de-
lalores ejus illico conslernati sunt; et rex conlri- leclaretur quaecunque illum vidissct anima, in solo
staius exivii cum flelu. Qtiem cum Tundalus seque- nilore metalli, quam in oniui gloria quam anle vi-
reltir, vidil hanc muiiiludiuem qu.-im ante inttts iderat. Cumque simili modo inlrassent illum ut pri-
videral, expansis in coelum manibus devotissime niuni, apparuerunl. illis plurima sedilia de auro, ct
deprecantem Deum, el diceniem : i Domine Deus. gemmis, et hniversis lapidum pretiosorum generi-
omiiipolens, sicutvis, el sicul scis, miserere servi rC hus construcla, et pretiosissimis ornaineiitis co-
tui. > Et respiciens vidit regem in igne usqtte adI operta : in quibus sedebam seniores viri el feminae,
umbilicum; etab umbilico sursum cilicio indiiluin. vcstiti sericis et slolis candidis et variis, et univer-
i Hanc puenain, inquil angelus, quotidie paiiiur sis ornaiibus; qualia nec ante videral, nec cogilare
per ires horas, et per horas viginii et unain reqttie- poterat: et erat facies uniuscujusque - splendida
scit. Et hoc ideo quia lcgitimi coujugii mactilavil sicut sol splendensin meridie; et capillos habebant
sacramenium: Ideo patitiir usque ad iiinbilicum. auro similiimos, el coronas aureas iisdem gemmis
Ciiicitim vcro portat, quia jttssil inlerfici comilein ornalas. Sed el lecloria posita erant coram eis au-
juxta S. Patricium, et praevaricalus est jusjuran- rea, quibus superposili eranl libri aureis littevis
dnm. Exceplis his duobus, cuncta ei crimina di- scripti, et canlabanl Domino AUeluia in novo can-
missa sunl. Sed jam ascendamus. > lico, el tain dulci melodia, ut cunctorum praeterito-
El cum paululum processissent, viderfint numiiii rtim obliviscerelur anima quae semel audiret voces
nimis praeclarum. Erat enim argenteus lolus.splen- eorum..
didus valde. et decorus. Elcum nulla ibi porta ap- Tunc ait angelus ad Tundalum : Isti sunt sancti,
parerct, Tundalus tamen nesciens quomodo inlra- ." qni pro lestamenlo Dei sua corpora tradiderunt, et
vii, et circtinispicieiis, vidil cboros sancloriim ex-. in sanguine Agni laverunt slolas suas (50) : et con-
siiliaiilium,et dicentium : i Gloria tibi, Deus Paier; linentes, quWe saeculari vita ad Dei servitium con-
vcrsi suni, el qui semetipsos cum vitiis el concu-
gloria libi, DeusFili Dei;gioria libi, Spiritussancte
Deus.> Eranl aulem viri el feminaevestiti candidiss piscentiis crucifigenies, sobrie, et juste, et pie
veslimentis et preliosissimis; sine macula et ruga,' vixerunt. Cum aulem Tundalus curiosus circum-
jiicundi cl hilares, gaudenlesque, et sanclam. Tii- spiceret, vidit quasi casira et papiliones plurimos,
nilatein laudantes. Candor autem veslimentorum, purpura el bysso, aur.o et argento et serico mifa
sicut nix recens erat, percussa solis radio. Voces . varietale confectos. Iu quibus chordas et organa, ei
vero consonanles, quasi musicum melos reddebanl, cilharas cum organistis et cymbalis canentes. Cae-
jjpnos, claritas autem, jucundilas, amcenitas, hila- lera quoque omniuiri musicorum genera suavissi-
ritas, pulchriludo, honeslas, sanilas, aetemitas, mis sonis audivit concinenles : et quaesivit, quau
uiianimitas, omnibus eral a;qualis, et charitas. haec essent. Cui angelus : « Ista est religiosorum
Odor lllius campi in quo erant isti, superabat om- rcquies, monachorum, conversorum, canonicoruni

^50) AiitiplioiiaEcclosisE, •
 (033 CHRONICON.- LIB. XLVHI. AN. 1149. 1054
et sanctimonialium; qui promissam obedientiami A . loribus melallis inlerpositisjita ul aur.im viderettir
his qui pnesunt, hilariter el devole impendunt : et habere pro caemenlo; lapides ejnserant cryslallus,
qui magis gaudent subesse, quarii piteesse; qttii chrysolithus. beryllus el jaspis, byacinlhus et
volunlalem propriam rermquunt, et alienae oblem- smaragdus, sapphirns et onycbinus, lopazius et
perant; qui dum sunt in corpore, cceleslia sapiunl; ; sardius, chrysoprassus et ameihyslus, turchatus
qui refrenant linguas suas non solum a malis, sedI atque granatus. His et similibus splendebat murns
elhim a bonis proptcr laciturnilatis amorem.»Tunc . valde, et mentes intuentium mullum in se provo-
ait Tundalus : «Domine, si tibi placel, volo pro- cabai. Ascendemes igilur murum , videre procul
pius accedere, et eoS qui intus sutit videre. >Pla- dubio, quod oculus non vidil, nec auris audivit, nec
cet, mquit, ut videas eos el audias: sed non intra- in cor hominis ascendit, quai prmparavit Deus dili-
bis ad eos. Isli namque fruuntur praesenlia S. Tri- geniibus se (I Cor. n; Isai. LXIV).Viderunt ibrno-
nilatis, et qui semel ad eos inlraveril, omnitrai vem ordines angelorum, el bealorum spiriluum cum
immemor praeleritorum, ulterius non disjungitur-a illis mislorum; atidieriint ibi verba ineffahilla, quae
consorlio sanctoruin, nisi forte virgo fuerit, el con- non polest homo, nec licet homini loqui. Et dixit
jungi merealur choris angelorum. Et accedeiues _ inclina angelus ad animam Tundali : Audi, filia, el vtde, et
aurem tttam; et obliviscere populum tuutn
propins viderunt ituus utriusque sexus animas, quae ]
assimilabaiuur angelis : quaruin splendor et odor ei domum palris tui; et concupiscel rea decorem
tuum (VsaL,MJV). Ecce palet qttanla sil amcenilas,
delectabilis, et sonus suavissimus, otnnem gloriam
sanctorum
quam ante videranl, superabant. Sed haric omneai jucutiditas, dignilas,eisublimilas.inleresse
cboris angelormn omnium sanctorum : el quod
dulcedinem superabant voces ipsorum spiriluum,
omne praecellit gaudiuin, eum qui panis est ange-
Quibus nulius labor eral in exallalione voeis,' nec
laliia videbanlur moveri, nec niaims ad inslrumenla lortim, et vita omnium, sentire clemenlem et pium.
musica levare curabant, et lamen ad libilum cujus- Ab illo autem loco, in quo tunc stabanl, non so-
l»ni omnem qiiam ante videranl gloriam, verum et
que melos reddebanl. Firmamentum quod eral su-
supplicia videbant, et quou magis miran-
percapiia eoriim multuni splendebal, de quo cale- praedicta
nae pendebanl auri purissimi virgulis aTgenleis in- dum est, ipsum orbem lerraium quasi sub uno
solis radio videbant, sicut scriplum esl: Cernent
termistae, pulcherrima varietate contextae: de qui- terram
bus scyphi et pbi.ike, el lintinnabula, cl cymbala, de tonge (Isai. XXXJII). Non enini potest
et lilia, et sphoerulae pendebant aureae. Inter quas creaturoe visum oblundere, cui, semel concessum
multiiudo maxima versabalurangelorum volaniium. esl omnium Creatorem videre. Et miro modo
' cmn starent in eodem loco, in quo prius stelerant,
et aureas alas habeiitium; qui leui volalu inler fj
non se vertentes in aliquam parlem, cunclos tamen
cilenas volanles suavissimum alque dulcissimum
audientibus reddebant sonum. Cum ergo Tundalus ex eodeni loco ante el reiro posiios videbaul. Non
initiis delectalus vellel ibi slare, dixit ei angelus : solum autem visus, verum omnium rerum scientia
dabalur insolila, ita ul non essel ibi opus inierro-
< Respice. » Et respiciens vidil unam arborem
inaximam et latissiinairi fiondibus viridissimam, gare amplius aliquem; sed omnia sciebat ibi Tun-
dalus aperte et intcgre quaecunque volebai. Cuni
lloribusque pulcherriinam, omniumque fructuum
autem ita esset ibi Tundalus , adfuit ei sanctus
generibus et frugum feriilissimam. In ctijus fron-
Ruadantis confessor, cum liiagna iaelitia salutans
«iibus a.ves.riiultaediversorum colorum, el diversa-
ruin vocum generibus canlanles el organizanies eiim, et ampleclcns, intimse cbaritatis visceribus,
ail: Dominus cuslodial inlroilutn luum et exitum
niorabantur. Sub cujus ramjs Iilia ct rosae, et cun-
ex hoc nunc et usque in sceculttm (Vsal. cxx).
ciarum berbarum specierumque oiloriferaium ge- luum,
sum Ruadanus patruus luus, cui jure debilor
ucra oriebanlur; et sub eadeih arbore viri mulli et Ego
es sepullurae ,' et cum hoc dixissel, stelit, nil am-
fcminae in cellis aureis el eburneis, semper bene-
plius dicens.
ni.cenles eliaudanles Deum pro universis beneficiis D Tundalus autem respiciens vidit sanctum Patri-
siiis ei donis suis ; et habebal unusquisque coro- Cium Hiberniensium
apostoliiin , cum inagna turba
nain auream in capite suo mirabiliter ornalam, et
episcoporuin ; inler quos quatuor sibi nolos vidit,
-sccptrum aureum in manu sua; et vestili talibus id esl
Ccelesiinum, qui fnit archiepiscopus Ardina-
vestimentis, quibus.ante visi monachi. chae, et Malachiam, qui Cceleslino successit: qrii
Tunc ait angelus ad Tundalum: < Ilaccarbor typus Romam veniens tempore Innocentii papae, legatus
esl sauctae Ecclesiae; hi qui sunt sub ea, sunl con- el arcbiepiscopus ab ipso est consiitutus; qui om-
structores et defensdres Ecclesiarum ; el pro bene- nia quae habere poteral, sanclis el pauperibus di-
ficiis quaesanclse Ecclesiae largiti sunt, fraternila- videbal. Hic constructor exslilit 44 coeiiobioriim-
teiu ipsorum conseculi sunt; qriia per illorum com- monachdrum, canonicorum, sanctimonialium, qui-
moniiionem saecularem habitum reliquerunt, et re- bus omnia necessaria providebal el nihil oriinino
ligiose vixerunt. > Cuinque profecli fuissent, vide- sibi retinebat. lbique vidil Christianum Liiuduiien-
runt murum altiiudine, pulcbriludine el splendore sem episcopum, fratrem praedicti Malachiae uter:-
cieleris dissimilem. JSrat namque ex omnium lapi- iiuiii, mirse conlinenliae virun. et volunlariae pau,
dMiiipretiosorimi generibus conslraium, variis co- perlatis amaiorem, el Neemiam Qluanensis civiiatis
1055 HELINAND1FRIGIDI MONTIS MONACHP 1056
nntistitem, viftim simplicem BUjiie ftiodesluni, sa- :A maiiifestus apparens illis, el amtillis aliis visus,
pienlia qudque el eastiiaie piavcaeleris fnigentein. extrabii eos et dediicit. Gumque nulla foreloppor-
Hos qualubr cogriovit episcopos. Eratqiie jrixta ilunitas diverlendi, sequentes praevium ducem sunm
eos iinum sedile mirahlliler ornatrim, in quoherhb desiiper labnlas quibus cuslodes bidebant, inler
sedebat; et dixittundaius: i€ujtiS esi istudsedile, illos medios pertransibanl. Necmirnm; si vider.i
et quare sic vacat?» Respondit sancius Maiachias: pfaesentes ab hostibus jpsi non poterant: qui sic
< Cujusdani de ffalribus noslris, qtii nondiim roi- videre sibi videbaniiir absenles. Necabeis pontifex
gfavit a cofpore; et curii migravefil, liic sedebit. » * anie disparuit, quam cvasisse perieula, et ad Ioctim
Cum.auten) in liis ohinibus aniftia Tiindali vaMe sese cogrioscerenl pervenisse securum. -Unde et
delectaretur, ailfiiit an<;eli)sDomirii, qrii earii anie- voto sese obiigaDtes, non guslavere cibum, donec
cedebal,et blaiide illairi atloqueris, aii:« Vidisti liacc ad suiliberaloris praesentiam accedcrerit , nova el
omnia?» Elilia: <Videb, doririne. Qbsecro, siue mira Dei magnalia praedicantes. lmplacabiles ini-
me hic esse.» Cui angelus: «Debes ad cofpustuntri niiciiias, etbdia inveierala frequenter exslinxil, et
redire, et omnia quae vidisti ad ritiliiatem proxi- gravia admodum bella compescuit. Dcsperatas re-
mofutn memoriler reiinere. > Qtio aiidiio, anima _ conciliaiiones inler maximos etiam principes -
trisiis el flens resporidit: * Doniiiie, quid ianii htali Domiiio cooperanie, el sermonem ejtis confirmante
egi, ut relicta tanta gioria ad covpus redeari) ? > sequerittbus signis (Mqrci xvi) , efleeit. Intef pfm-
Et ille:«Adharicitoh mererituriiiirare, nisi virgirics, cipem simm coniitem Iinbertiim', et Raymund-jm
qui corpora sua an imrriuridb iactu, et cofda sria comitem Tolosaritim in regione Graliaiiopolitana eo
ab omni iftVniiiiidoaffeefii cuslodiunt; et aduri riia- tempore dominanleriii non sine mullis incendiis, et
gis pro lanla glotia, quam coinquinari aliqria tufpi homicidiis guefrafn diiilius agilatam multo'labore
concupiscehlia volunt: quod lu rioluistt facefe, et sedavit. Cujus oecasione negotii ad Henvicum re-
verbis meis credere ; et ideo non polefis hic ina- gem Aijgtoruin vebementer desideratus accessit:
, uere. Reveftere ergo ad corpus tuurii, et abstine in 0,110ilinere mivaculum sliigulafe divina virlus
ab his quaj aiite faciebasi. Corisilium meuiri, et pei-eum peffecit apml S. Symphorianum, qtiod est
auxilittn) tlbi rion deefil: sed pfseseiitiaiiter atque castrum Lugdiiiiensis Ecclesiae, paucis ab urbe
fidelilef libi inanebiL > Ei cuiri haec dixisset an- leucis dislaiis. Ibi eral vir lidelis Petrus de Fraxi-
gelus , coiivefsa ariinia siaiim sensil se iriole cor- netOj notus el lfonoiatits inter convicaneos suos»
poris esse gfavatarri. Niiilum ititefvalliim nec ullum viroruni religiosorum officiosus sedulusque sus-
lenipoiis intercessit momenturii; sed in uno iC ccptbr, magnae conversationis pariter el opinio-
eodeirique teriipofis puricto in ccetis loquebatur ad nis: qui Virum sariclum ad hospitium "suum ali-
arigeliihi, el iii tefris se sensil induefe corpiis suum. quaiidot quasi vim faciendo, pertraxit. Huic filia
Tnric ipsa debilis corporales aperuil^oculos: et jiivencula erai, miserabili iiicominoditale laborans.
Siispiians', riibilqiie diceiis, respexit clericos cir- Egerat enim mulier quaedain malefica per ne-
curiistaiiles, et sumpsit corpus Domini ctim gra- quitiam invidae socrus inducta, ut languore tabe-
liarutri aclione; el oinnia quae habuil dispersit, et. sceret diesperato, nec viri sui praeseniiam , nec
dedit pauperibus: et sighum sanctae crucis vesti- asneclum ullatenus loleraret. Affeclione autem
menlis suis quibus vesticbalur, superafligi jussit. muliebri genitrix pefsuasa , ut Satanas Salaiiam
Cuiicta quae yiderat, quse reiinere poluit, nobis ejiceretj famosuni quemdani maleficum accersivii,
posimoduin recitavil, bonam vilain nos ducere Adfuitj exploravii, agnovilj et juvenculam asserens
moiiuit, verbumque Dei, quod aiile nescierat, cum inferratam, teril arhoruin coftiCes: pocula verbis
inagna devbtione et humiliiate ac scientia praedi- el herbis i)ifecia propinat. Mordet eliam propriis
cabal. Nos autem, qui vitam ejus iinitari non dentibus brachium niiscnc mulieris iu diiobus locis
possumus, haec sallem ad ulilitatein legenlium scri- ckca fonlem brachii; ila ut utraque morswra su-
bere studuimus. AUCTOK. Hucusquede visioneTun- D perior el inferior distarel a fonle bfacbii quasi
dali quae coniigil anno. quo moftuus est S. Ma- palmo uno. Res nova, res mira. Ab illo quidem
laciiias: cujus Malacluae vitam niiraculis gloriosam languore convaluil: sed iiuerduin velut ex corde
et vinuiibus plenam S. Bernardus vcraci et ele- senliensat.-us procedere, cruciabatur airociler,
ganti stylo digessit. Nunc ad histOriae. seriem red- donec per superiorein morsuram brachii , quam
eamus. milla cicatrix, sicut nec inferiorem , obduxerat,
1150. Eo lempore florebat, nuilta miraculorum acus educeret vis occulta. Pluresjam in hunc mo-
gratia Petrus Tarenlasiensis.episcopus. Cujus vir- dum per lemporum inlfervalla quam triginla acus
tutum fania cum ad civiiatetn Lauseunam perve- prodierant: quaedam, ul vulgo dicitur, excapsatte,
nisset, tres viri ibi in carcere clausi, cuslodibus quaedam admitlendis idonea filis foraniina, praefe-
suis anle oslium carceris obseratum ludentibus, rentes. Exhibelur ergo viro sancto a patre filia
flenles et lugentes, ccepernnl nomen ejus suppli- cujtis lugnbrcm explicat tragoediam: et ecce mox
citer et fideliier invocare. Adesl continuo poniifex jtivencula seiiliens acnm , gemebunda deploral.
invocatus, solvil compedilos , manum porrigit, Quam accedens utuis de fralribus laicis viro Dci
ad te-
aperit osiium, Jubet ut exeunles sequanlur se. Sic serviens.cruenlam extraxil, annis oluribus
1037 CHRONICON.— LIB. XLVIII. AN. 1156. . 105S
stinioniitm, conservandam. Oral sanctus, et lbcuift 1V coniinentiam ipsius mulieris, qnse non sicutTcgir
vulnetis langcns, in virlute fidei pollicelur, nec' na, sed fere sicul nieretrix se.hflbebat.
ferrum, riec chalybem ultra processurum. Factum- 1155. Post Eugenium iertium, qui sedit annis 8,
que est ita : sed mutata maleria malilia nondum sedit- Anaslasius papa cenlesimiis sepluagesiintis
penilus exstincta, per alleram bracbii inferiorem lertius, anno nno. Eodem anrio sanctus B.ernardtis
morsuram, quam vir sanctus non leligerat; quia nioritur.
necdnm inde aliquid exieral, coeperunt sndes lignei 1154. Siephanus Blcsensis rex, Angloruin morilur
parvuli, quos vulgo brochas vocant, ex quercino anno regni sui 19, Lndovici regis.Francorum 16.
•obore, vel fraxineo, pro ferreis acubus egredi, Adrianus nalione Anglus fit papa cenlesim.us septua-
grossiores spinis, el modico longiores, fiec tairien gesimus qtiartus. Obiit Adam secundus abbas Mortui
nhius imnes longiludinis vel grosssitudinis ; sictil maris ; cui successit Steplianiis prior Ursicampi.
neu acus fuerant. Sexdecim jam infra animm et Huic Adriano papae familiaris fuit Joannes Salesbe-
de eodem
p&ucos menses ex muliere ligna prodieranl. Adfuit riensis, el ipse Anglicus natione, qni
deinde revefendus anlisles Petrus, ctii divinitus Adriano lalia refert : « Audfvi; papani Adriauum
servabatur lanti miraculi plenii.udo. Offertur mulier dicentem, quod Romano poiilifice nemo miserior
missariim solemnia celebranli, sicul praeceperal jR est, conditione ejus nulla miserabilior. Falebatur
enim se in eadem sede tantas miserias invenisse,
vespere praecedenli. Eadem hora seplimuin deci-
mnrn ex carne mulieris iignum egreditur: quod ut facla collatione praesentium tola praecedens ama-
sufc oculis omniuni capetlanus exlraxil. Confiten- riludo jucundilas et felicilas fuerit. Spinosam dicc-
tem itaque niulierem praesul absolvil, et sacramen- bat calhedram Itomani pontificis, manlum aculis-
lum. ei trad.ens. eiicbarisliae, ab omni deiiiceps simis usquequaquc conserlum acttleis, lanlaeque
ct comminuat luinie-
cujusciinque materiae progressu jttbet eam esse molis, ul robusiissimos terat,
securam. Sic ab omnibus piaestigiis liberata adluc- ros , coronam et phrygium clara merito videri,
sit viro sno, Hberosque procreavil; virtulem viri qtioiiiam ignea suni. Seque nuiiquam a natali solo
sancti posiea mi.iltis annis. praedicavil, quam in Anglia; malle exisse, aut in claustro beati Rufi
geipsa mernit experiri. apud Valenliam perpeluo laluisse, quam laulas in-
ad Irasse anguslias : nisi qnia divinae dispensatinni
Hnjiismodi inalcfici dicunlur. vullivoli, quj.
reluclari non auderet. Hoc etiam mihi saepissime
affecius bpminum imilandos, in molliori. tnaleria,
sicut.cera vel limo, corum quos perverlere-lii.tun- adjecit, quod cum de gradu in gradum a clauslrali
clerico per omnia oflicia in suinmum pnntificem
lur, effigies expiinuiiii; ctijus illusionis Virgilius
ia Vharmaceutria meminii, dicens.(^/^a.Tjii); C ascendissel, nihil unquam fclicilatis, atil tranquillae
quielis vitae priori adjeclum est ab asceiisii : el, ul
Limus.ut hic durescit, el haic ul cera. liquescil. vcrbis ejus ular :'ln incude, inquit, et maileb sein-
Uno.eodemqiteigni; sicnpslro Daphnis amore.
per dilatavil me Dominus: sed nunc oneri, quod
Naso quoquein libro Heroid. (Epistola vi): infirmilati meae imposuii, si placet, supponat dexte-
Dcvovet absenles, simulacraque cerea fingit, ram, .^uohiam imporlabilemihi esi. Noriue miscria
Etmiserum tenites in jecur urget acus.
dignus est, qui pro tanla pugriat miseria? Sit ditis-
Horum matitia, etiam cum plurimum noceiit, arti- simus, qui eligilur, seqtienti die paitper crit, et iii-
ficiolevi, ut aiunt quidam, dissolvilur, si qui su- finitis fere crediioribus tenebilur obligalus. Ambire
specti sunl conventi ab aliquo crimen inficientur; ergo ad stimmum pontificium, et non sine fraiemo
au.t si.confessi fuerint, rogenlur maleficium revo- sangiiine ad illud ascendere esl Romulo succedcre
care, Sed si hoc verum- esl, quomodo famosus ille in parricidiis, non Ptiro in ovibus pascendis. Bene
inaleficus, qui iitaleficium primus agnovit, laiii ergo dicitur, nec lam nuncupalive quam subsian-
facile remedium non adhibuit? tive, suminus poniifex servus servoruin. Serviat
1151. Assidua et diulina pluviarum inundatio enim servis avaritiae Romanis necesse esl, adeo ut
messionem lardavit el impedivit. Sanctus Bernar- nisi servierit, fiat aut exponlifex, aut exromanus.
dus letiiam processionem Ascensionis Douiinicae (1155.) Henricus Henrici Superioris ex filia nepos
in ordinc nostro conslituit. Nam antea nonnisi (fuil enim filius Malhildis imperatricis, cujus pater
duaepraecedenles, Purificationis scilicel ct Doini- fuit Henricus filius Guilleimi N,nthi, qui Angliain
nicae. in Ramis Palmarum , fiebant. Sed dignum acquisivii, et fraier Guillelmi Rufi, qui in vena-
duxitesse vir ille sar.clus, ut Cbrislum redeuntem lionesagitia percusstts esl a milite), regnal iu An-
de terris adccelos prosequeremur : sicut angelitm glia aiinis 55. Abhinc nil inveiii de temporibus
illum fuerant prosecuti, venieritem de coelisadnos: imperatorum Alemaniiiae : et ideo pro eis aduo-
el in librb Ordinis Romani ea die inlilulatur slatio landi sunt anni regum Franciae. Florebat hoc tem-
ad ssiuclaiiiJerusalem. pore Theobaldus Cantuarieusis arcbiepiscopus de
1152. Relictam Ludovici regis Francorufn uxo- Beccensi monasterio assumptus : vila per omnia
rem duxit Henricus comes Andegavensis, el dux laudabilis, et magnificus, el tam in ssecularibus
Nortbinanniae, postea rexAngliae. Unde guerra oiia quam in ecclesiaslicis negotiis experieiitissimus..
esi inter eos. Hanc reliquit Ludovicus, pfopter in- (1156.) Signuii) crucis aoparuit in luna. Alberictis
 «nj9 HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI. 1060
miles Belvaceusis pro fide Chiisli marlyrium passus A et vidi clarilalem centuplo majorem quam prius :
est. Non dicitur, ubi, vel qnomodo passus sil: ideo el ibi audivi angelos et animas ineffabili melodia
hoc hegligenlissime cst adnotatum. cantantes. Cumque putarem me ibi esse inlratu-
1157. Tres lunac visae sunt. e.t in media signum rum, duclor meus resiitit; et me per viam, per
rucis. Thomas archidiaconus Canliiariensis per quam duxeral, reduxit, usque ad loctim prioris
induslriam archiepiscopi Tbeobaldi faclus est regis clarilalis, et dixit : « Scis lu, quae sunt, quae vidi-
Henrici cancellarius. sli? > Anima : « Nescio, domine. » Ail :« Vallis
1158. Filia Ludovici regis Francorum dalur filio illa plena ardore, et nive, et grandine, Iocus est
Henrici regis Anglorum, ul pax inter eos firmetur. animarum se purganlium; quae confessionem et
(1159.) NonisSepiembris tres soles visi sunl in pane pcenitenliam peccalorum suorum dislulerunt usque
occideiilali; sed duobus paulatim deficienlibtis, ad morlem. Sed qtioniam lunc sallem poenituerunt,
sol diei, qtti medius erat, remausil usque ad oc- in die judicii per Dei misericordiam liberabuntur.
casum. Possunl lamen inierim alleviari a poenis per pre-
1660. Hnjus femporis sunt niiracula healaeMariae ces el eleemosynas fidelium, et maxime per cele-
de Rnpe Amaloris. Eo lempore quidam Brilannus brationem missarum. Puleus ille est os infernalis
quadam nocle mortutis est in principio nociis; et B abyssi. Campus isle floridus loctts esl animarun
maiie revixit. Hic narrabal : Quidam pulcber an- sanctarum, quse in bonis operibus exierunl de cor-
gelus ii) veste nilidissima duxit me in vallem pro- pore, et regnum Dei exspectant cnni inagna laelitia
iundissimam , quae ex una parte plena erat igne el exsullatione : quem cl tu ipse, qui ad corpus
magno, ex allera parle nive, grandine et glacie. tuum reversurus es, si de saltite auimae luaesolli-
Ibi plures aniniae per vices alternas transibant ab citus fueris, cum illis bealis spiritibus iecipics.»
aquis nivium ad calorem maximum, et e convcrso : Cumque rogarem eum, ut ibi me remanere per-
cumque cogilarem, quod ibi esset infernus respon- mitteret, quia nolebam ad corpus reverli. subilo me
dit angelus cogilationi ineae: « Non esl hic infer- inier homines bic viventem tnvcni. Hiciiomo post
nus, ul tu putas, adhuc aliud videbis. > Et dttxit hatic visionem conversus esl in domo Cislerciensis
mc ulterius, et coeperunt ante nos lenebrae irispis- ordinis, quae dicitur Malros, juxta quam erat quae-
sari, iia ut nil videre possem praeler fulgorem ve- dam aqua decurrens : in qua, ul carriem suam do-
siis angelicae. Et ecce cceperuhi mihi apparere ma- maret, saepe stabat in frigore liiemis usque ad
gni globi flammarum, qui de quodam puteo ascen- menlum : et quando aqua illa glacie durabalur,
debanl usque ad" nubes; et iierum recidebanl in frangcbal crustam glaciei, el cum veste sua ibi
puteiini illum. Tunc angelus qui me ducebal rc.li- l* stabat, quandiu sufferre polerat. Inde exiens ve-
quil mc in illa densitate tenebrarum , in qua vitli stcm non mutabal, sed sinebat cam in suo corpore
magnam mulliiudinem animarum in modum favil- desiccari. Qui auiem videbant eum, compalicnies
larum ascendentium ct recidenlium in puleum cum ei, dicebani : « Qttombdo, frater, lantam asjieri-
globo flammarum tenebroso : et de ore illius putei laiem frigoris tolerare potcs? > Qtti respondebal :
exibat fetor immensus et inlolerabilis. Et ecce au- « Asperiora ego vidi. >
divi magnos ululatus animarum ploratiliura, et 1101. Eo lempore fuit in ziiigiia vir quidam ma-
magnos cachinnos daemonum illas ad lorrnenta gnarum \irium corporis, et propter illas vires ma-
irahenlinm. Eranl autem anima? quinquc. Unus gni nominis. Hic post multa peccata reprebeiisus
allonsus ul clericus, allera femina, tres laici. Tunc a sua conscienlia propositit ire Jerosolytnam, ut ibi
nigerrimi spirilus exibanl cle infertio, jactanies vires suas expenderel in servitio Dci, juxta iltud :
flammam sulphhream per nares suas, tenentes for- Fqrliludinem meam ad le cuslodiam (Vsal. LVIII);
cipes, per quas me volebant trahere ad se, el non ct de lioc volo consuluil abbatem queiiidaniCisier-
poterant. Cumque me circuindarenl, circumspicie- ciensis ordinis: qui persuasit ei ul crucem religionis
iiain, si forte mihi alicunde veniret auxilium. Et. j. acciperet, et ad ccelesteni Jerusalem properaret.
ecce apparuil mihi clariias cujusdam slella?,: quse Et fecil sic : et ccepit esse valde fervens in reli-
cura appropinquasset, illi tetri spiritus abscesse- gione. Postea ientalus a Satana niulavil proposi-
runt. Et apprehendcns mc angelus, reduxil versus liim ; et proposuit se corporaliter iiurum in Jerusa-
orienlem, et vcnimus ad murum quemdam aUum Icm, sicul prius voverat. Sed quia lunc abbas piae-
- et lougum, in quo ntillus apparebal introiltis; et scns non eral, dislulit recessionem cOulra volun-
subiio fuimus super illtim. Intra qiiem eral campus tatem suam usque crastinum. Eadem nocte cum de
quidain pulcberrimus, floribus odoraiuissiinis ple- necessariis ad lectum suum rediret, vidit supra
nus; per quorum odorem liberalus sttm a felore quamdain trabem dormitorii daemoneiiiscdentem iu
inferni, quem passus fueram. Ibi magna claritas specie simiae: el coepit cogilare quod diabolus es-
erat, plusquam solaris, ul videbalur. Ibi erant ma- set, quia i'n illo ordine lalcs besliae non nutriuntur.
gni greges candidaiorum sedentium super sedilia Diabolus autem seiiliens se cognitum, desiliil de
piilclierrima. Et cum cogitarem ibi esse regnum trabe super illum, et verberavii illum tam forliter,
Dei, respondil angelus cogiiationimeae : « Non est quod sanguis de naribus ejus et ore exibai. Et hoc
hic regEum Dei. > Post hoc ullerius progredimur, facto evanuit. lllo clamante fratres exterriti sunt:
 1061 CHRONICON.— LIB. XLVIH. AN. 1101. 1062
et videntes illuin novitium lam graviter lacsitm, A cluis qnondam stiits mandot ei, ut corrigat se, sol-
porlaverunl in infirmilorium. Qui jacuii exsensis in liciliusque se habeat, quam hucusque habiiit, cu-
lecio suo tribus diebus, et videbalur magis mor- stodiendo ordinem sutim. Ilis intersigniis credat,
luus quam vivus, aperlisque oculis nibil videbat. quod ctim ego migrarem de corpore, vidi quamdam
Qui cum ila jacerel, apparuit ei sanclus Benedictus, coronam descendeiUem de ccelo, quam pulavi
dicens :« Benedicite. > Et ille : « Dominus. > Quae- meara fore, sed data est cuidam monacho, qui ante
sivitque.dicens : < Qui estis, domine? > — < Ego rne morluus est; pro qua re contrislalus fui, invi-
sum, inquil, fraler Benedictus : sequere me. > Et dens bono fratris mei. De qua re eidem abbati con-
secuius est eum in spiritu; et coeperunt ascendere fessionem feci, et pcenilui. Teipsum admoneo ut in
'
sublimes gradus, et erant in singulis gradibus duo proposito luo petmaneas bumilis el obediens, hono-
dsemenes, qui incantabanl ascendentes, et In sin- res fugiens, el tuam propriam voluniatem nunquam
gulis. gradibus perculiebant illum novilium. Qui - facere delecteris, et seinpcr Deum liirieas. >
defatigatus ab ictibus daemomimvix jam sequi po- Posl haec verba sanctus Benedictus jussit sanclo
leral ductorem suum. Respieiens autem posl se Rapliaeli, ul duceret noviTiiim, quo ducendus erat.
sanctus Beuediclus, posuit manum suam super ca- Tunc S. Raphael duxil eum in paradisum : et cum
put novitii, et confortavil eum. Post illos gradus B appropinquarent,- vidil novilius civitaiem quam-
ascensos vidit novitius locum magnae clarilalis el dam ex auro, cujus porla immensae pnlchriludinis
viridilatis in regione puri auheris : et vidit ibi ca- eral. Quam cum mirarelur, angelus misit eum in-
pellam in aere pendenlem, lain perviam, ui mira- tra portam; el vidit inlra paradisum berbas el ar-
relur, ad quid tam parva capella facla erat. Ad borcs pulcherrimas, ei aves cantanles. Sub una
fluem sanctus Benedictus : < Noli mirari forinsecam arbore erat fons limpidissimus, cujus rivi per me-
capellse angusliam; quia nescis, quam lala et ain- diam civitatem fluebant.. Cumque novilius vellet
pla, quam alta et preliosa sil inlus. Morlalis bonio pausare juxta foniem, duxil eiini angelus ad aliam
non debet mirari opera Dei, qui scit solus ratio- arborem mirae allitudiiiis et pulchriludinis : super
nem operum suorum. > Inlratis autem sanclus Be- qua erat homo pulcherrimus, et praegrandis sta-
nediclus, jussil novitium stare post ostium. Ibi erat lurae qu<?ai gigas, vestilus vcste diversorum colo-
quidam candidatorum grex, sedentes in circuitu , rum a pedibus usque ad pectus. < Hic est, inquit •
interiori capella;: et sedebat inler eos Mater mise- angelus, primus pater humani generis protoplasttis
ricordiae, respleodens sicut sol inler stellas. Ad Adam, per sanguinem Jesu Christi Filii Dei redem-
quam accedens S. Benedicius, ail : « Benedicite. » p ptus. Veslimenlum ejus esl veslis illa gloriae, qua
Et Illa : < Dominus. Domina, inquil, ecce novitius, spbliaverat eum humani generis inimicus per irans-
quem adduci jussistis. > El illa : < Facile illum co- fjrcssionem divini mandaii. Ab Abel filio suo primo
ram venire. > Qui cum accessissel, dixil ad eum v jusio ccepit ipse recuperare vestem suam per bona
domina: < Vis morari in domo mca mecum, ad epera Oliorum suorum et filiarum. Quando totus
serviendum mibi, sicut promisisti ? > Ail : < Etiam, vestitus erit, erit sanclorum numerus consumma7
domina. > — i Ergo, inquit, jura mihi super illud tus, el finem habebit sa^culum. > Post haecveiieriini
altare, etvove, quod mibi servies sempCr, etnpera angelus el noviiius ad regionem umbrae mortis, et
Domini facies et custodies. > Qui cum jurasset, terram lenebrosam; et vidit novitius quasi lurres
dixit domina nostra ad S. Benediclum : i Redttcite borribiles, et putavit quod ibi essel infernus. Sed
eum, unde adduxistis.> Tunc S. Benedictus postiit angelus dixit : < Non esl. Illse autem turres sunl
eum post ostium, dicens : < Aspice diligenter, et camini infernales, per quos fumus el flamma ignis
retine lirmiter quod visurus es, quia uiile libi erit ceterni exeunl. > Post ba;c vident hominem' in ar-
haec vidisse. > Tunc S. Benediclus accepit pelvim, dente calhedra sedenlem, anle quem slabaut quasi
et linteo praecinxil se, et dedit pelvun dominacno- pulchrse feminae, quae lenebanl cereos ardentes,
; quos intpingebanl in faciem ejus el in os, et retra-
slrae : el coepit illa lavare pedes omnium ibi seden- D
lium per ordinem, el S. Benediclus post eam exler- hehant similiter ardenles per ejus interranea, et
gebal flexis genibus. semper banc pcenam paliebanlur. Hic homo, ait"
Faclo illo mandato sanctus Benediclus reduxit angelus, amicus fuit carni suae et inimicus aiiimae
noviiium per loca florida et delectabilia, et suaviter suae, gulosus el luxuriosus. Calhedra significat .
redolentia : et ecce multitudo monachorum el no- quod potens fuii in malitia. Amavil mulieres; et
viliorum occurrerunt eis. Exquibus quidam pul- ideo maligni spiriiusin tali specie lorquent eum.
chras coronas habebant in capitibus suis; aliinon- Post haecvident liominem, quemnigerrimi spiriius
dum habebant in capitibus, sed cum fiducia exspe- excoriabant vivum, et fricabant cum sale, et su-
ciabant. Inler quos erat quidam monachus, qui per pcr cralicula eum assabant. Hic, inquil angelus,
sigiiiim peiiit a sancto Benediclo licentiam lo- potens fuit, et crudelis in subditos. Post hsec vi-
quendi cum illo noviiio, el accepit. Qua accepta, dent hominem super equum ardenlem; clypeum
dixil ad noviiium : < Fraler Gunlhelme , ego fui , igneum gerentem, el super collum equi caprain
monachus de domo tua. Precor ul dicas abbali luo tenentem, el ad caudam eqni sui trahebat liabiltim
"
et meo ex parte mea, quod frater Mallbaeus mona- nibnaehi. Hic, inquit angelus, pauper hotno fuit,
 1015 IIELINANDIFRIGIDIMONTIS MONACHI. 1064
se&de rapina vivens; Capram nnam rapuit a qua-• Al"od dicitur Gasline. Ubi dum forliter tenlaretur
dam paupere femina. Circa finem vitae voluit fierii a carne sua, affligebat se. Iti Quadragesima jejuna-
monaclius, non vere pcenilcndo, scd tit ignominiami bat absiinens ab oinni polu, praeter unum diemiii
suam parumper tegeret. Nam si viverei.-cogilabat septimana. In hieme slabat veslilus in aqua fri-
se rediturum ad priorem Vitam : et ideo lrahiliia- gida nsque ad; colltim. Disciplinam sibimel dahat
bilum religionis, sicnl quam parvam aeslimabal. iisqncquo-virgaedinunperentur. Quod ciim quadani
Cnpra et clypeus igneus suiu tormenla damna- die facerel, et se cecidisset usquc ad sanguineiii,
tionis suae. Post liaecvident diversas personas re- audivit vocem a parle occidenfis dicentem : «Nil
ligiosas monacliorum , monialium, episcoporum : prodest tibi, quod facis. Iste Deus, quem inclainas,
quorum qiiidam fidebanl elcacliinnabantnr, alii non dabit tibi quod peiis. Sed convenere ad me,
coiiviliabantur, alii sludebant gulae satiandae, alii ct auxiliabor libi.» Qttod ille attdiens, intellexit
libidini explenda? : non quod istae voluplales posl vocetn esse inhnici. Et cum orasset Deum, nt au-
morlem sirit, sed ad majorem confusionem el ex- xiiiarelur sibi contra, lenlaiiones, proposuil aggredi
cruciationem , similitudines pfaeleritorum pecca- percgrinatipnem ad diversos sanclos, et ita Unire
tbrurri in ipsis suis crucialibus repraesentant, dae- vitam suam in peregrinando. Et cum diu hoc co-
monibus ad lioc eos cogenlibus : qui eliam poslea B 1 gilasset,. accepto baculo egressus esl nudis pedi-
ebs percutiebant de fuslibus per media-capita us- bus: et cum venisset ante quamdam ecclesiam,
que ad excussionein cerebrorum, et ejectionem flexis genibus rogavil Deum, ut darel ei bonum
oculorum, et hoc incessabililer; «onsilium. Vix ab oratione surrexerat, et ec.ce
Pbst liaecangelus Raphael duxit noviliurn, usqne sensit felorem magnum; per quem.iptellexit dia-
ad profundum inferni; ubi vidil rolarri horribilem: bolum prope asiare, qui ei suggerebai relinqnere
igneam el homineniexientum desuper: et dum rota habilum religionis. et locum suum; gratias agens
volveretur, qttaedamvox dixit ad novilium ierritum": Domino de tali signo, reversus esl ad fralres suos.
« Videsreni terfibiiem; sed adhuc terribiliorem vide- Hic aliquandp in feslo sancli Slephani dormiebat
bis.>Eteccerola tamrapidocursu-desceitditusque ad ad matutinas, et cum legerelur illa lectio, ubi le-
profundum inferni,et lam magiuvmfarsum fecit in gitur : Et lapidabant Stepkanum (Act. vn), exper-
cademlo, ut tolus mundus cecidisse videretur, coeluin, gefactus ad hoc verbum, reprehendit se de somno-
terra, inare. Et dunv rota caderet, onines animoe lenlia , dicens : i Vae mihi, qui sic ohdormio ad
caplivae quoe ibi eranl, oninesque daemones pulsa- obsequium Dei. lsle sanctusnon dormiebat, quando
bant illumhominem; ct nialedicebaiit ei, etexcom- lapidabaiur : et egomiser rogare debneram istum
nmnicabaiu eum. Hic erat Judas traditor. Et dum sanctiim mai-iyrem ut oraret pro me. » Et post lia^c
indc redirent angelus Rapbael el novitius, apparuit ccepit inleiiiissime vigilare, et rogare sanctum Ste-
eis angelus, qui gubcrnabat solem in humanige- ihanum, nl oraret pro se. In crastino cum esset in
neris servitulem. Post liacc dixil sanctus Raphael refectorio, anlequam aliqnid gustasset, venil ad
ad novitiuni : « Oportet je redire ad corpus tuum. cum vox, dicens :« Tu intendis ad accipiendas ler-
Visionein islam nutli narres, nisi abbati luo, el renas escas; et non cogitas de glorioso protomar-
hoc in confessione. > Tunc novilius revixil, qui tri- tyre, qui oral pro le. » Tunc aperli sunt oculi
bus diebus jacuerat mprmus : et coepit oscitare, ejus, et levans oculos in ccelum, vidit mariyrem
ct gemiius et plaiictus dare ; et oblitus praecepium oraniem pro se, sicut vox ei dixerat. Quod cum
angeli, ccepit statim narrare quae viderat, dicens vidissei, siaiim surrexit, iet petiit locrim secrelum,
circumslaiilibuS et quaerenlibiis quidvidissel: <Vidi in quo oraret, et dixit : i Sancte Stcphane, quas
iiiferrium, vidi paradisum. >El cum hoc dicerei, libi gralias agam de boc tanio beneficio luo? Nihil
saiictus Benedictus venil cum baculo ante cum, et habeo proprium, quod libi dem; sed tamcn hoc
perctissit os infirmi inbbedieulis. lnfirmus auiera do libi, qsiod pro amore tui non induar lineis, sed
oppbnens niantim iclui, percussus est graviter in £j laneis tanlum; » qubd et feclt. Hic cum posiea nio-
digiio; et quaereiis causatn percussionis, audivil ncret caeleros, ut in bono proposilo perscverarent,
a saricto Benedictb, quia •iriobediens fuisli; el si narrabal, dicens : i Eram aliqiiando in Gastinelo
laesus es in carne, scilo qnia liiagis iaesus es in jacens in lecto pleno paleis in solario qnodam, ei
aniina ; et qtiia peccasti loqtiendo, loquelam perdes «uiii vellem repausare, sentiebam nescio quid,
Odiebus, el injuncla ei pcenilcnlia dispafuil. Per quod se movebat sub renibtts meis. Dixi hoc ma-
ilios 9 dies graviier iiifirmatus est, el maiins ejus gistro meo, sed illa molio non quievit. Quadam
intumuit. 'Post 9 dies sanus faclus est, et dixil die inspiianle niibi Doniinoccepi everlere paleam
abbati sub soli, quae videral. Abbas auteiii, qui lecli mei: el-eversa palea cum niliil invenirem, le-
praeceptum tacendi" nbn acceperai, ad aedilica- vavi uiiuin de asseribus solarii sub quo inveni
tionem audientium et legeniium visionein reve- iinura pedulem veierem , et in eodem magnam
lavit. inassam denariorum. Quos cum invenissem, rcli-
1192. Eo lempore quidam Ccnomanensis, uo- clis illis cuctirri ad Inagistrum hoslrum, et confcs-
inine Chrisiianus, juvenis convefsus est in ere- sus suni quiil invenissem. Ulejussil mibi ut affcr-
initorium oiioddatn in archieoiscoDalu Turonensi, rem illos ad se. Qttod cuin fecissem omnes fraties
1065 CHRONICON.- LIB. XLVHI. AN, 1IG5. 1066
jussit congrcgari; qui omnes excommunicavcrunt A csi ad ctirani abbatiae Ursicanipi: cui Gaufritlus 4
illiim, qui hoc fcccral. Quod cnm audisset carpen- successil in abbatin Mortni maris.
tarius quidani, dixil se hoc fecisse : el pctivil ve- 1164. Hugo episcopns Rolhomagensis obiit, cui
iiiam hiimiliter, correclionem promiltcns. Magisier Roiioldus Ehroicensis episcopus in archicpiscopalu
auiem indulsit ei, el injunxit pceuitchtiam; sed sncccssil. (1165 ) PliitippusLudoviii filius.qnimodo
denarios male acquisilos rclincre noliiil, imo (Ii- regnal, nascilor, anno regni palris27. Tarenlasicn»
visit cos pauperibus. Post haec idem fraier Chri- sis cpiscopus vcnil apnd Calvum monlcm, qui.est
stianiis andiens famam dc ordine Cisierciensi, coe- in roulinio Franciac et Noniianniac, pro pacc refor-
pil .'idmonere socios suos, ut ad illum iransifcnl. inauda inlcr rcgcs Ludoviciim cl Hcnricum : ubi
At illi noluerunl, se'd slatucrunl inler se, iit-qui iiuilias virttiics pcr ciim opcratus cst Dotninus iri
vellenl de ipsis ad ordinem Cislercicnsei» Iransire, praesentia duorum rcgum, et Hcnrici juniorisircgis
iransircnl : et eumdem Chrislianuin miscrunl ad Anglia;, et Philippi comilis Flandrcnsis. In Capite
abbaliam de Elcemosyna; cum quo ivji prior suus ji-jiinii iinposutt cincrcs bcncdicios capiii rcgis An-
ciirtiiriff sucrio. Vti&t.?nnum probalionis cxplelum gliae apnd Mortuum mare. Eodcm anno Thonias
spiriius maligni sxpe apparebant eidem Christiano Cauluariensi.s arcbicpiscopus e.xsul ab Anglio auftw
in visione ncciis, miniiaiues ei, rjuodeiini expelle- ^ git in Fraiiciam, el venii Scnonas ad papam Ale^
rent de domo illa; el in vanum /aborare illuin di- xandrum 111, afferens sccum cousuciudiucs rcgis
cebant, qui.a non duraret jn ordwie iilo. At ille Angliae scripias, propter quas exsulabal, E.isigiiur
recurrebai ad oralionem. Et dum hac bel|um ha- lencns iu manibus cliarlam cxpl.ctlaiii et expansam
bcret cuin daemoiiibus , quadam die Tacla cst ad anie pedes cjus posuit, dicens : < Eece, paier,
eum quaedainvox a capite iecti sui, diccns : i Me- sacrae, imo sacrilegae consuetiidioes regis Angliae|
inor csto hiijus versiculi de Psalterio : Deus, in no- canpnibus ct dccretis, el cjiani ipsontm lerreno-
tnine luo salvitm me fac, cl in virlute ttta judica me rum principum lcgibus adversae, pro quibus exsir
(Vsal. LIII).>Quod audiens ille recilavit et ad omnes lium sustinerc cogimur : ut eas s,incix palernttaij
leniaiioiies diaboli semper poslea dc isto versiculo, yesirac Qsicndcremus, adveniauts. Jubcat igitur
lanquam clypco sese iminivii. Cum aiitem daemoiies sanctitas vcslra, si placet, cas legi el atidiri. Quis-
vidercnt cum babcre fiduciam iii islo versu, dicc- quis enini isla audierit, mirum cst, si non liuniaril
banl: < Sltille, lioc nos ledocuimus, hoc volumtis ul ambae aures cjus; audiens a Cbrislianis conlra Ic-
dicas. > Tiinc ille in dubio positus, utriim hunc gem Chrisliaiiiialis agi : et damnalis sauctpruin
dicere debcrcl, an non, qnia simplcx cral ei illittc- Qf Palrum venerandis instiiutis ijovas ci iiiaudilas
ratus, quaesivii a cleijcis, quid haec vox significa- velerum lyrannorum pracsumplas abusioncs in Ec^-
rct, A quibus cum audisset hoc csse principium clesiam intrpduci. » II;cc cuiii, flexis geuibus,
cujusdam psalmi, lotum ilium psajmuni per gra- dixisscl, jtibenle papa, surrexii, sleiilque in mediQ
lianl Dci didicil; cl in hac pugua conlra dauiioucs circumstaiite eiim lurba plericoruin suoruni. Cuni-
diu fuii. Quadam nocte duni fratres in bicme posl que ad praeccptum domini papae poiisueludines il!a>
vigilias sederenl, ct Icgerent ad liimen in capisulo, legcrentiir, et qtti legebat priiiiiiii) proiiuniiassc^
ille reniansit in tjaustro orans. El cum oraret, dixit capitulum, ccepil venerandtis aniisles contra propo-
ad eum vox de coelo: i llliboni boiuiiies, quosvidcs siium capilulum mirabiliter dissorere, pl rcgis in -
in capitulo, sunl manyres Dei. > Eodem anno vidit lentioneni plenius clucidarc ac deiegere : osicndcns
jdcm Chrisiianus omnem convenium circumdari a et convincens ct dccrelis el Jegibus, jn qujbus, ct
daqmonibiis;qui lanlqe mulliiutlinis erant, ul tegcre in quanlis, quod pronuiiliaium fueraj, sauclorum
viderenlur quidquid cral inler cceluni el terram. Palrrim canonibus pbvjaret :, quaniriniquo discrir
Qtiod uiim ille viderel, et dicercl: < Domine Peus, inen Ecclesiaeinniiinercl, si fex i|uodihleudebai,oLr
quidhoc potcst csse : qnis potcrit evadere pericula lincrei, Siiniliiei- fecit ad singtila capilula, dontino
isla ? > Audivil vocem diceiitein sibi: < Qui humi- D j papa eum libemer audicnic, ct assertiones cjus di-
iiialem habere poiueril, ab omnibus bis laqucis ligenler per singula tiolan:e. Cardinalcs lanicn, qui,
Jiberabitur. > Non niullo posl.venil quaedani darjlas accepta a rcge pecunia, pariem ejiisfovebani, miilr
aboriente: qiiam cum praesentirenl maligni spiri- lam vexalionem beaio viro in stia cattsa pracstilCT
lus, evanuerunt : el illi gloriosi spiriius qui eranl runl, praecipue Guillelmus Papiensis, qtij praec.aeicjis
jn illo luininc, appropinquaverunt, ct illum locum regi eral amicior et familiarior. Hic eniin beatum
ubi cranl sancli ilji homines solari claritate replc- virum modis omnibus impedife salagens, ad singula
verum, cl in cadcm clariiale apparuil regina an- iiisurgebal, scque ei objiciebat: muliaciproponcns,
gelorum. Quam cum ilje aspiccret el dicerel inlra inulta inquircps, quoc vjr vcneraliilis ul fila aranca?
se : < Deus bone, qtio vadii domina nostra, advo- rtin) sine difficultate el haesilalioiie vcl solvebai, vcl
caia noslra, salvalrix miindi? » rcsponditci eadem convincebat. Putabat cnini idem Quillcliuus, quod
Doinina : « Vcnio succurrere huic loco qui mco in- archiepiscopus oralionc uterelur alicna , cl iion
djgei auxilio. Venio auxlliari huic pauperi abbaliae propria; el quia, si posscl cum a Irantiie sui scr-r
ct alioriim pauperum locis ijni confidtinl in irie. > monis deflectcre, conlinuo cuni Imlibrio ct confiii
1165. Slephaiius abbas Mortui maiis rcvocalus sioni habeiiduin. Sed el ipsc sanclus iiilclligei.nj
PATIVOL.CCXII.
 •t8S57 HEUNANDI ERIGIDI MONTIS MONACHI 106«
GiiilMnuim sibi.-ex directo obniii, aliqttoties eum A iempus efal; Ef ecee diip ]upi cum taiito strepitu,
reeiproco sermoriis cxciirsu ita suis intricavii et ut piitarerilureqiiiles adveiiissc, acciirrefufii; qiio-
*iHaque:ivit obJcciipiiibuS.ui omnibus nianifesium Tum urius illam pergiifturyalius^ublevalisadiihi-
fleret,' qupd rionsblurt) pfopriis uiereiur.viribtis et blliciim vestibus diyersis ei ieliialibus/Vulneribiis
iiiseriiludirie , • verurii eiiam, quod insuperabilis saucialamVnOii villaerectb tramite, qrio ireqrieriier
esscl ingeiiii et cloqiientiac. fitgari solebarit.a cariibus, sed trans niurbs duos,
Cumque lam in expositionc caiisae suae, quam in el s:i'pe ircs vclut iiihil projicicnies.ad siivam
eonientione cuiii'ady~ersariis rriagna pars dieicon- peflraxcrurit. Silya veroperdimidiiim milliare ab
"sumpiafuissei; erant eriirri 16 capiiulaconsuctu- oppido distabat. Mulier aurem adliuc spifaiis spiri-
'tiirihrii illarum ad quaV standb responderai, .idnii-
•
tiim exbalalura suprcnrurvi, in virlule Spiritiis sait-
'raiis iandetn dominus papa cjiis siipieiitiarii, ina- cti el benignitaic virgiiiis Mariae feris 'proecepit
giiificeriiiam atque praestariiiain, vocavil eriiri ad terocibiisi iie cbfpus Suiirii ulterius lacefafeiit; et
•se, jubCHsque-eumscdere juxla se, dixil: « Bene jie diuiiiis in eam gfassafentur, iiihrbuiL Jtlox ab
"veneiis, fraler charissiriie, » cuniqtie ei corigaudens, ejus laceratione desisluril, cofpns exsaiigue supcr-
ciini bcne venisse faepiiisrepeliisseij grniias ei agefe venieniiHm infcsialione ferarum diiigenier conser-
B vanles. Inicrea criin canibus i-eqiiirebstui; et se-
ceepii, qtiod taniuin oims tamque arduum iiegbiiuni
;:su$cepisset; et quod ;Ecclesiahi Dei tain periculpsts qneiui d:c, cum deiecta- sub algore noctis perrio-
iempoiibus conlra ly taiinofi:m assultus iueri prae- ctasset, ihveniai ad villam relala csl.Adep atucm
isunrpsissctj ipse qubque verierandus ariiisles cum eral lacerata, quqdivix iii ea agnbsci poteralfbfina
idcbiib libriofe >elreyeveniia doiiiirio papje iriiiUipIi- liuinaiia. ©e facerbcbi-pore verniest-tsai,;^ coui_
tces gratias rciulit, qiiod euiii tarilOhonofe dignatiis liebant : aspeelii lerribilis: eral,; ctiani sariguine
. fuerit. Tunc dbniiiius papa cbiisiieiudines illas per- propiiiqtiis. Qui eiiamieain immlsericofditer repu-
petiio damnavit, -et observalores' aiquc exactores icraiit, Plectrum Jihgutc nori mbvcbaiiir ad aliquod
'earrim aetcrno aiiathciiiail subdidit. Vir igiliir Do- vcrbum fornianduh) : viclualia ori infusa per fora-
utini aliqnanlo tenipore -ih curia demorauis, tan- inina guituris el pecloris cxibanl, iiicorpofalb leiiui
dem ctiin licenlia elcoflsilio doniiui papacPonlinta- vel modico saporc. Nervoruin Conlraciioiie:et inem-
4iim se eonluiii, ibiquc: feririe per biennium fuit. broruin laesione geniia peciofi adliaerebaht; el vul-
- ibi inief caciera saiict;» aBniuialiohissludia; eiiairi nera, de quibiis hoi) riiodica caro delracta fucrat,
babitum monaohilem eoncupivit >et accepit. Misso wtte superdiici iion poleranl. Haiic igiliif phrenles
aiitciii ad doniiinim papam luhc Senonis coiiuiio- -, sui impbsiiam veliiculo nOcte ad reinotam villam
rarilem secretius nunlio, habiliim religidhis sibiab detiiieruni : qtirc diniissa pr;c foribus ihonstrum ab
eo fieri, benedici-el transiiiiili postnlavilet impe- inlrocuiiiibus ptijaliatur; el )ie diuiiusapud eos
-tfavil;- dominb papa inler caetera ita rescribenie-: rnorareiur, iigatam-asino qtiasi lfiiiicuin:prbcul
>i:Misimus libi, Ifaier dilecte, iiabilintvnoiiqualem dticifcceruni. Desceiidcns atitcni asiims' qubddain
/vbluiniuS, sed qualem IialHiiiiius. » Cqgnoseens igi- inonlis pfaecipiiium, bibilurus de lorrentte; qiii rti-
ittir fex Aiigloi-iiin in,- qtiahto liQnore veiieratidtis piiius dcfefebaiiir iri valleinV capiil :depbsuUVn)u-
pbniifex a domiuo papa >susoeplus : csset, ct quod iierque quatiaxeviriclafuerat, 1
iri aqtiaiiiiapsa est.
in iPbnliniaco lOcuin sibi iuausionisclegissel; ciun Sed beala Maria iioii; passa esi earii mergi/iiiib
jam inipsuni desaivire -non posset', in siios iiiaudito eairi stipef iindairi evectam flumiuis iii-ripa cbiisii-
evuJelilatjs gem-re debacchalus csl; ptaccepitque tuil. Abstva<;iade fluiiiirie in bbfreo ctijusdafn iio-
ut, libiciirique -aliquis de co.gnati.bne ejus -viraut bilis, ciijtis Doiiiiiius cbr leiigerat, ab hbiiiihum
iiiulier inveiiirt potuissel, exhaeredatiis et spoliatus sequesirata-obi).soriio :soliiafia jacebat; quia pfae
bbiiis propriis ,a: regiibpcllereiufj-exaclo prius ab felofe tyus et Viilnertiiiviiiimaiiilate gravabaiitur
eoisacratiientOi qubdiPbnliiiiacnni coiitrislaiidi iir^ in liiiiusassisleiitiuin, et olfacius; Miles au jeiii cii-
chiepiscopi gvatia proficiscerelur;; et se ei prae- rj rairt ejtis ageils,:vulneiibiis*viiium ei "oleuminfuriili
senlarei. Titnc expulsi- sunt senes et: juvenes ad: jiibcbat.. Mulier iiiiei-itri cui-a niedeiuiuiii et ailiiti-
sed .ct .iriulicres niculo ciborUm refoririabalur, sed modice 1 :; cl
eogna.lionemi ejus perlinchtes;
,
cuinpticrts lacientibus, ct quoedai))gravida?. ^; .,-.. seniper Gcnilricem Dei iri, mentc ruriiiiiabatV pcr
'.'.llocahiibiab.adveiilu Anglorum in Bfilaiiniam caiu sanaii se sperans;; sighisqtte el .huiiliiis, et
verbulis ad Rocliemadof; se :fciii
inajorein 1850, abaptisinaieeoruiii 634, abiiiiroiju: qtiibtis polcfat
Noriiianriorutii ;100; hoc annoin''Riiiiieii.ensi pagO precabatiiv; Ad qiiaut ;ccclcsiam iaiideni hiiscra-
qiiaedamten)pest;as;gfavii(lagellocastigavjlpopiilum: lioneniuliofutii delaia:esti:Ubi:cuin iiiciirvaui srif-
Dei; Ninn-Iripiferbces :>btlheribus nialruiii parvutos sumirespicerenbn ppsset* pcfsisteiis iiroratione,,
vapiebanl, et duris inofsibus dcvorabaril. Mulier ct cordis coniritiorie exatfdiri meruii el sanavi.
autcm quaedam,jioiniii.e.'.. phane de Venere, cujus 1 '.07. Ea : leinpcslate Ilenricus Belvacensis epi-
fraier.tam-ipevniciosaclade jam succubucrai.ma- seoptis ivtiiisfcviur: iii arcbiepiscQpatum Reiiieu-
tre brachium a: corpore:pueri cvulsiini duuiaxal sem. •-•.':;;;." '".-'"'•"' '--:: '" -:-- :
relinente, vigi.liaAssutnptipiiis bcalaeMariachoritun: 1168. Ctii in episcopalu Bclvacensi :successit
iiiravil, ut s;iicas; colljgcrct. NchuIostiii),.(iuippe Bar.liolomrciis.--(1169,)H'.'iirictis rcx Angliicntajorcm
I0G9 'CHRONICON.— LIB. XLIX. AN. 1184.' 1070
filiuni siiUin Ileiiricuii) generutn Ludovici regis A Ltidovico rcgi Francorum proniiseral, pacem fa-
Francornm in odium S. Tbomac arcbiepiscopi cturiis cum arcliiepiscopo Cantuariensi, fccit mis-
Canluariensis fecil consecrari in rcgem'a Rogero saiDcantaii pro fidelibus defunclis, sciens qnodad
Eboracensi episcopo : quod solum ad Canluaiicn- cam pax non darclur, nolens pacem suniere ali
sem perlinebat arcliicpiscbpum. archiepiscopo. Unde.etidem S. archiepiscopus eo-
1170. Eo lempore ih parlibus Orientis, el in dem aiino in ccclesia, et pro Ecclcsia hiariyriiiiu
terra promissionis, exigeiilibus peccatis liomiiuim, passus esl. '.'.
lernemolus mullas urbcs, ecclesias, oppida el vil- 1172. Roberlus pra;posilus de Arca episcopalus
las subruit, et innumera poputorum millia bians
dtios regebal, Alrebalensem et Tomacenseni, filius
lcrra degluliyii, et aedificiorum casu mortuoS ope-
fabri cujusdam ruslici Carnotensis : qui, itl aitinl,
ru.il. Inler caeieros, qui lam repenlino cadebant familiari daemone utebafur : per qtiem itd iaiilos
cxcidio, Hermanntis qtiidam, generc Vienncnsis, bonores
educaius Auliochia?, cum esset in caslro Caesaieo, veiierai.(1173.)Civilas Rolhomagi obsessa
csl a Ludovico rege Francorun), el Henrico novo
.quod est de jure palriarchalus Anlioclieni, in cc-
clesia B. P-efridiun yiderel coriiscaiiones, fulgura rege, et Philippo comite Flandrensi. .
>cl lonitrua; et liialtts lcrrae ex. his dunlaxal, qui B 1174. Obiit S. Pelrus Tarcnlasieiisis episeopus :
eranl iii ecclesia, plusqiiam 140 vivos degluiissel, obiit elGaulridus IVabbas Morlui maris.cui succeS'
ipse quoque colloienus jam delapsus, piissimain sit Ricliaidits I abbasdc Valacia. (1173.) Prxeposilus
Malrem Domini apud Hocheniador palrocinanlcm de Ares a ribaudis occiditur : procurante, ul aiuiit,
invocavil; el prcccs suas exaudicndas coiiliiiuo necein ejusJacobo de Avenes inelyib niilite. (1176.).
scnsit. Naincum circiimquaque morientes rugiieni, Non niti1lo posi, imo codem anno morluus esl Hcn-
ci ad inferiora leriae ruerent, h:c licel coarciaretur licus Renicnsis archiepiscbpus. Fueral, aulem in-
a ierra,el pene siiffocarelur,auxilio Reginaevirgiiium vidia inagna inier cos de polentaiu ; qtiia ille domi-
a.terra extractus evasit vivtts. In Naiali apostolo- nabalur Flaiidriae, iste Franciae, el ambo in brevi
ruin Pelri el Pauli conligil boc optis liorrenduiii. exstincli sunl. (1177.) Eclipsis solis liora soxta facla
j,117L) Ileiuiciis rex Aiigliae,sicul doiniiio papicet cst ldibus Septcnibns.

LIBER XLIX.

1178. Philipptis Ludovici regis filius coronatur in C 1184. Florebat hoc lempore Pelrus monoctiliis
regeniarino regni patris stiiiO, vivenie adhuc paire, abbas Claraivaliensis, qui subliinilalem generis sui
qiii eodem anno morliius esl. scmpcr, ijiiantum ppluit, dissimiilalione. celavit.
1179. lgilur anno Ilenrici regis Anglorum 7, re- Igniaci iioviiius faclus esl. In cibo nil unquatu
gnal PliilippusLudovici iilius, qui ainio praecedeiuc pr«ier coninuinc sumpsii, de ipso coiitmuni mul-
cbronaius fucral in regem Remis a Guillelmo Re- luin cl saepe sibi subdiicens. Cucullam lanluin ba-
meusi arcliiepiscopo Kalendis Novembiis. Qui vi- bcbat et ttihicam. In hiemc prselcr solilum un.im
deliceiGuillelmtis de archiepiscopatu Senonensi in ructtllam, vel uiiam Ittnieam liabebat, Bolis iiuii-
arcbiepiscopum Remcnseiii iranslalus eral. Post quam usiis est, nec pedulibus, nisi simpiicibtis. Vi-
Ricbardum fit abbas 6 Mortui niaiis Guillclnius giliis ct jugiler el pertinaciter interfiiil. Vilis voie»
Anglicus, 2 abbas de Valacia. bat videri, non huiuilispraedicaii. Graiias .sacculares
1180. Ptiilippus filius Roberti de Biena; licpos nec babuil, ncc habere quaesivii; ut pbliium elo»
Ludovici regis FrancOrum, et cognatus liujus Pbi- qiiiuni, venusialeiri persoua;, induslriam in nego-
lippj qui ntuic est, qui per industriam palrui sui liis saecularibus, favorabilem largiiateni. Bona in-
Henrici Remensis archiepiscbpi clectus csl in ejii- tiiua possidebat. Iiitexlerioribiis se obscurtim, esse
scbpuiii/BeJvaceiiWm, reuieiis a yia Iljerosojynii- D gandebat. Nec sicobscurus ctvilis eral, ul pulabat;
laua, 4 aiinb.electibnis suoe coiisecratur. sed apud reclc judicanies inulium vcnerabilis et
1181'.Obi.il'Alexaiider III papa cciiicsimus seplu.a*-. amabilis eral. Nocte quadam anteqttam veniret
gesiuiiisquiiiliis. Qui cum aiiqiiariilo a quodani ap- Igniactini vidit in visu noctis, quod atilam ingredc-
pcliarelur bonus papa, respondit .- « Bonus papa reiur pulcherrimani, in qua sedes erat posila, ei
essem, si scirem praedicare, judicare ei pccniien- super sedcm sedcns qiiaedamdomina, vultus atlino-
tiam dare. > duin rcvcrendi. iugiediciui aulam occitrrebanl
1182. Lucitis fil papa cenlesiinus sepluagcsimus canes nigri el horribiles, qui impciu facto in cum,
sexius. lacerare cum volcbanl. Sed domina illa magna et
1183. Obiit Henricus rex Anglorum jtinior, et venerabilis cancs aucloritaie sua niagnificc fugavit,
Rolholdus Rolhomagensis arcbiepiscopus : cui ct Pelrini) ad se vocalum blandis manibtts, cl duUi
successil Galterus de Constanlia. demulcens allonnio, sccuriiiii csss jussil. Eral scni-
 IfcTI HELINANDIFRIGIDI MONTISMONACHI 1072
penin coilcni slaiii ; a quo cum quidam abbas fa- A snam a ccllerario exigeris habcre non polerat, cel-
iiiitiai-isejiisqiticreriel, quomodo idem scmpcr csse lcravio asscrente, de jurb ei reddendam non esse.
4)0osci,respondit : « Giun esseiiiiioviliiis quidam Quod cum mercenarius ad abbatcm refefre vellelv
Kpiriins sensibililcr visus est in mc intrare.: Ex qui ttiitc a;groiabal, noh poterat:, quia cellerarius
Uiric;iusque niinc spirilus ilic, vis:illa, vel affectio eum iniroirenon sinebal. FHrcnsigiliivilleadiinam
iiiihi quodammbdo dominaltir,;rcgii me, cl deducit . de grangiis finitimis accessit,'feferis prunas ardcri-
•Yeluiovciu Joscpli : sparsiim per infcriora ffcquen? les in cacabOj ul eam inceinlcret. Jloceo cogiiarile,
ter irilrorsuiii colligii, aliis volentem iiilendere ad ecce adfuit abbas, el qnid vellet agere, ihqiiisivit.
orationem cogil. Ea quae bculis ingrediunlur, aut Expavit ille viso alibale stiiporc vcheinenti; et to-
atiribtis obstrepuni, . facit aliqtiolics noii sentire.» liini prbpositiiiri causamqtie prOposilicorifessus est.
"Sieut dicil Gregoritis : « Quein perfecie acierna; Citi nbbas :« Nefaciasboc, cfas ad mc iiiihfirniito-
vilae charilas absorbtier.it, ad terrena foris desjderia rinni venii eliiierceaeni iibi jubebo restitni.» Fecit
•velulinscnsibilcm reddit.i Cumadhucnoviiius.essel ille, ul sibi fuefat impcfatuiri. Etnissoqtie hominc
in ordine, aliqnando vigiliis inlcreral, aliisque crini spe certa inerccdis habendae, dixii abbas ser-
- vienli sibi fralri Nicolao : iVere
psalleniibus ipse staiis inchoro dorriliebai; scnsit- fraier, siiios deDo-
que qnasi lacium alicujus, qui pulsans cuin sttavi- " niino cogitaremus, Dominus cogilarel de nobis. >
-ler-excitabal. Putavif priorem csse, cl cvigilaiisj Coiijiciens ille ffaier aliqtiid eum magui vidisso,
'
aperlis oculis,rip.miriem vidil. Ciiinquc ei saepe inseculiisest iiomii)em abeuntem, prudenter etiri-
cbriiigisset; et saepius^excitaiorcm ribn videret; iri- geniose polliceris sfeci celare cbnsilium, el accele-
.lellexii diviiiam esse "viiiuieni '-: ct aegfe: ferebat, rarc ncgoiitihi; rei gesioe narrationem exlofsil.
qribd sc ei blfefcbal, cl non se ei bsicndebai. Qua- Morhus, quetn fisuihiin dicunl, euni molcstabat.
-darn igitur nocle cuni solitum exeilalbreiri sensissel", llle morbum celabal, sed sc morbidum celarc noii
cxciius ocnlos cito aperiiit; ct inlenlus vidil Sibi poleral, iransivitqiie per locum illum nionachus
astafe jnvenem splciididum "si decoruhi; et quasi quidam de Claravalle, celebris in arle medicinae.
4)i)febsi)abeiitem capillos. Qui siatim ab illo disce- Suggcssefunl el fratres de morbb abbatis, ti ijite
-deiis,pcr mediuin clibfum ibat, iftorose et mariifesie stiasit et persiiasit abbati, ul riibrbum inspicefei.
iircbiiensi Qui.poslqtiam iia diu apparuerat, dispa- Vidii,;el fralribtts fislulam esse respbndii, et eb loci;
:jtiil. Media nocie Dbniinica fralrcs psallebanl, et qubsecari, ac per hoc sanari non possil, ct adjccit.
ipsc cuni illis. Tunc dolor capilis eurii invasit, tani i Homoisie,si Pastiiaviderii,tiunquam amplius ino
velieincns, ut clioruui egretti cbgilarel: el cuni se rieiur. >Iste lamen convaluit; mnliisque poslea vixit
jKepier boc moverel, audivit vocem dicenlem sibi:.' C annis. Vocatus ibal ad eleclionem abbalis lgnia-
Laudans itivocitboDominum, cl ab inimicis tneis sal- ccnsis, cum Robcrlo qnodam monacbo Igniaci, re-
xus ero (Vsal.xxu).Hac vbcecbnfortaius fcmansil; Jigioso ct liilerato, qucm sectim habebat, ulpote
el posf iiioiiicuri) invajesceriie iteriim dolbre, ite- familiarcm, ad srian) consolalionem. Orabat auiem
lurii egfediiiispoiicbat, eliierum liisomiii vbx prae- inteiitc Dominum, ul-sibi inspirarel, ad ciijus ele-
* Jiiissa. Tota illa nbcte-et seqtieriie Doiiiiiiica iisqiie ctibneiri :aspir:ire tleberel. Haec eo cogiianie el
ail firieiiiconvenlualis missie iiori cessavifconllictuS oranie, audivit vocein diceiilein silii :« Criiiiad il-
ilie doloris, ei corifortatib-vocis. Guiriqueiri ordine lum ioCuin vencfis, quod requirisagriosces. » Jairi
stibaccessisset ad eornualtaris, ut coniinuiiionem locum illiim...conlingcbat,' ei"lioiiduin vbticbiripbs
accipcrctj iri ipsa iiiclirtaiibnevisiim csi ei, qubd crat. Orahte illo aticnlius, vox iteruiri dixil: i: \iu
lapis'niaghi poiidciis^ de capile suo Corftierel, et lcrroga moriachum illuiri, qui lecHin vadit; ipse llbi
pfbtiiius se crigcris ,! et: iaiictam cbmiriiiriibriefri ilicei, quis futurussilabbas.» Accersito staliniRc-
sbmeris;iab bnirii'iilo:dolbfe'saiiaiiis cst. Qiiidariv berto, dixil ei abbas :"i Pergiiiuis Igniaciirri; -et
religibsiis cjtis farinliaiis aliquando teritalus de credo,: qtiod ex nie plurirtuim pendebil eleclio. Vos,
liostrac fidci iaiioriejquacsivit ab eo iiicbiifessionero .: qui fvaffuri) morcs cognbseitis, dicilc mihi, qiitiiii
rie-sua, si uiiqiiaiii ialcni leritaiibncm scrisisset. digiiiorcm hoc bilicib judicatis. » Ai ille incunclan-
Qoi ail : « Noniiificiof, irie plefnriique tali cogl- ler : < Nulliim vobis digniorcm judico :"idco vo$
laiibiie pulsatum; scd multiplex cxperimcritiiin fulurum abbaiem pra-dico. > Cui abbas : « Scio
fidcii omncni hicfiiri talenvinfirmilaiein firnvavif.» (piod pioniotionen) meam vcllclis; sed hoc non csl
Qiiaesivit ille, qtiod essct "experimeiittim. <: Multa, posiltim in veslra pbiesiaie. Volo, ut alitim quem-
inquil, de Deo' scnsi, et aliquando lale aliquidi cuiique cligi dlgnnni nominelis. > Al ille : « Nul-
qiiod ciiii) scriiire desii, gravitis iuli, qtiaisi si iii liitri, iriquit, aliuiri rioiiiinabd. Vos desiderantitni-
clibaiiuin ariicntcm projiceret. » versi, vos eritis abbas. » Vcnlum est igniacum; el
Fac.ttis cst. piiorigniaci, deiiide abbas Vallis Re- uiianinii cOiisensiiomnium absque ulla conlradi-
gis. Qiiari) cleciioitem taiis visio pr*cessil : Yido- ctioric eleclus esi In abbalem.
biilrif 'alibafi, qriiiiinc pracerat Igniacb, caiidelabfmn Porro aniequam eligeretur, quidam fraterreli-
ardcns et lue.cris ante altare iitajns posiiuiiisubiio gibstis, nortiihe Nicolaus, qui diii furictus est officio
per fiiajorem vilreani cxife : pbsi inbdicuii) elecius cariloris, precabatiir jugiler Dominiim ,: rit eis ido-
cst. Qtiidain de merccnariis Yallis Hegis irieicedcm neiim providcret abliatem, Crii aliquaiidb oranti vpx
 1073 GHRONICON.^LIB. XLIX. AN; 118*. 107*
manifesie sic ait: « Nicolae, habebis abbatem, el, A j claudiiiilur abbaiis ociiji, ct subilo labitur iiisoin-
illc oslcndel libi, quid le oporteal facere. » Osten- nuni. Moxque ut dormire coeperat quasi grandi
surus cnim erat omiiibus verae religioiiis, el saiicii mole sensil sc gravari : inlellexilque, quod maii-,
fervoris cxeinplum. Citmque Pelrus factus fuisset gnus spiritus essel, qtti sic eiim opprimeliat, qui
abbas, N'colaiis supra connnunem ordinem aliquid etiam dicebat: i Quid est, quod facerc conaris? »
altentare volebal; sed quia delicatus el debilis eral, Respondit abbas . « Qnid est, qnod facere iniendo;
ncquaqiiam piaesumebat. ln hac flucluatione positus ego? > Ei diaholus : « Putas te Balduinum posse
audivit aliquaiido voccra dicenlein sibi : < Nicolae, auferre inihi, qui in peccalis suis usqtie ad linciu
nunqiiam formidcs pnpnilenliam agere. > Quidam yilae pcrmansit? > Cui abbas : « Nonnepeccata sna
familiaris ciim illo com- confessus esl: iionne in extremis pceniiiiit, et ad.
' religiosus vidcret c}us aliqiiando
edens.eum pisces coram se posilos non gu-. Dei miscricordiam confugit? Etsi coeiera omnia ta-
siantem, el enm riimiaeparcilalis argueret, rcspon- ceam, nescis, quia sanguis Cbristi pro peccatoribus
dii :« Imo parcius comcderem, nisi,,corpori meo effusus est in remissionem peccalorum? Per pretio-
parccvem. » De illo diccre solebal Gislebertus ab? sum illum sanguineiri, qui de latere dormienli.s iu
bas Fusniaci: Ncminem nnqnam vidi,cui desiiigu- cruce manavii, le conjuro,maledicte, ut hinc proti-
larilale minus. male conligcrit. . Plurimisqjte eunv B I nus abscedas.et ih illum nullam poicslaieni liabeas. '»<
iniime nescieiuibus simp|ex videbaljur el hebes, Victns et confusus diabolus aufugii, et abbas de
quia tanliloqutis erat; clcuni loqiiebalur, quasi vicloria exltilaralus, Te Deum laudamus, canlare
laicus. Omnia enim botia sua occullabat. Balduiniis coepit, et canlavit dormieiiSi nsque ad illttm locuii!,
miles clartis genere, el dives valdc, iiihil niali re- Tu Rex gloria; Ckriste : ct evigilans louim byiiinuin
linqnebat, nisi quod facere iion poierai, Pelrum ta- in Dei laudem persolvit : ei cuni adhuc in ore ha-
nieii abbalem lgniaci valde diligebal, elres ejus a bcrct versuni i.lhini,,/n l<; Domine,spernvi, non conr
quibuslibcl iujuriis luebalur, cum aliis doniibus [nndarin ajiernum, horolpgium cecitlil. Siivgit abbas
mulla mala inferret. Infirmatus vocavil-abbalem; ad vigilias, vocis illius mcmor, qu;e ei dixeiai,
qui audita ejus confessioue moniiit eiitn,. til reiiiin- Baldiiinuiiiauxilio indigere. Qravit lota nocte pro.
tiaret saeculo; anniiit illc, sed licentiam a conjuge illo. Mane fratribiis in capilulo cohgregalis, injuu-
liabcre non poltiit. Reversus esl abbas ad nionaste- xil singulis tricenale pro eo ,,quod et ipse facere
riuni. Non mnllo post ille des],eraius de vila a slainil. Per illos dies 30 Balduinus saepe appaiuit
parciiiibus suis ad nionaslefiumadductus csl, de- in specie supplicantis, lanqnani aiixilitnn posiukius,
puiaiurin cellain, vesiitur sacro babitu, ct ei cit- et lunc maxime, qnaMiloabbatis devofio lepiua crat
stodcs depulanlur. Eadem nocle labttla pro co puj- ei langueiis.
sata excilali fralres acctirrunl; persolvil abbas Quadam die ibal abbas ad grangiam, etea.tjie
officium, diciiitliir etiam 7 psalmi, scd nondum missam canlare non poluit. Apparuil ei BalJuinus
niigrat. Recollocaiil se fraires. in via, multo irislior quain solerel. Tricenaiio evo-
. Interim duo ex frairibns super infirmo duas vi- iulo die sancto Parasceves ante Pascba cum lege-
iiones vident. Unus videbat, quod lolus conventus . relursecunda leotio, vidit abbas duos bomines vesli^
anle infirmum stabai, inclinaloque huniiliter eo, los pnrpura, speciosos nitiiis, yenSeiites ad medium-
pacis osculuin ei dabat. AJier videbal, quod irifir- cbori, qui rrairem Balduinum vesiiium isenibruiio
mus jacens in.-Ieclo yellet de leclo surgere, sed non niedium deduccbanl. Cumque adduxisseiU eum atilo
possct. Cunique ci adesset, ui adjuvaret cum, dice- abbatem, in loco qup seilebat, praeseniaverunt euni
bal infirmus; < Noli n;e adjuvare , opeia lua non illi dicenles : « Uic est Balduinus. » Cqgitante au-
indipco. Nam beatus Beuediclus adjnvut nie, qui lem abbaie, quid dc eo essent facluri, ducitiu etitii
etiain mandal abbali, utipse niilii coronam facial.» ad aliare, ei sic eum offcrunt. Quo facto visio uoii
.Necniora, scciiiulo pulsatur labiila; adstitu fratreSi , comparuit. Posl liacc Balduiiius abbali non apparuii.
.(uigral iufiruitis , el porialurin .clroruin. V.igilalur jj
j Iiiiellcxil aulem abbas in oblalione illa,,quod Bal-
circa eum, abbas, vatlit pausatinn, qui IUIICpaulis- duinits eral recoiiciliatus; sed iii nigra vesle, quod
.pcr acgrolabal. Qui,jaceus in Jecto, ct adliuc vigi- adbuc poenaesubjacebal.. Paulq autein ante .quatii
ians, coepit cqgitarc,. c± sccuin diccr.e.: f Ppinjne Baldiiiitus iste niorerelttf, iniles quidain in extieinis
Deus, qiiid crit de, bqmine, islo.,,, quem lantnrum posilus, mandavcrat, abbati, ul se yisilarel. Veniens
aslringunl yincula peccaiorntii? Qiiid ei prodest, abbas confess.ioneii)ejus aiidivit, et-ei consuluit ut
quod mala sua.confessiis esl, el quod i.n cxireniis saeculo renuntiaret; etiii Valle Regis.quaj domui
pqenituii, el quod habitiiiii religionis sumps.it.? Ubi ejiis erat vicinior, habilum reli~gionissumeret,.,quod
esl modo : beite illicst, a.n inalc? > Haeccogilans et fecii. Abbas reversus Iguiacum, cogitare ccepit
audivit yocem diceiilem : < -Ipse n)u!tu.m iudigel dicens : « Quid proderitinililiisti rcligionis habitiis .
auxilio. >Uoc audiens abbas slatim ad ecclcsiani sic assumpltis? > El audivil vocem dicenleui :
iv|t in spiriiu, el quasi.geiuia flectensante singula « Mullum proderil ei; et scilo quod in islo et iii
..altaria saiictorum,quae ibi eraiit, tp.la devotione qua quolibet, qui in ordine Cislerciensi moritur,, nullani
poleral, eoruin.palrocinia. implorabal, quateiuisilli babiiurus esl diabolus potcsliileni, donec dala fueril
a Doniino oiisericordiaii) .inipcirarciit. Iloc faclo de. co scntcniia. >.
 '
1075 HELINANDIFRlGIDI MONTISMONACHI 1076
Henricus eomes Campaniseprecalusesi ajiquando A . lens bpere ei sermbne : qui post riiodiciim in epi-
'servtim Dei, ul pro se Dominum pfecafetur. Celer scopuni cardinalem assnmplns cst.
Iiravit ille niissam , iuiercessurus pro eo. Expleto Tunc erat pfiof Clafaevailis Gisleberliis, qui
inyslevib, cum ille-dicturus extremam eollectam ad poslea fuit abbasFusniaci.qui cogitabai/Pelruni ab
siios se cbhveiiissei minislros:;. appariiit ei cbiries Igniiico transfeffe Clarainvallera.1Ad qiiem ila co-
alisens, signuri) crucisliabeiis in vcste, sicut habere gifaiitem ffater quidaiiv ail": « Videbaiur friilii,
sbleiit, qiii Hicrosotymam irc pfbponuril. Noridum qiiod ntiniiabaiur nobis, ad Jiaric-doiriuiriClifisiiim
taiiieii, ul conies:pbsiea prbfessiis est; sibi signum Doiriinrim:advehire. OccurrebamuS obviain ad fores
crucis aptaveral; setl eo die post iiiiiilani flttctua- moriasierii. Videbamiis.eiim libniiabehlem specicm,
tioiiem liocse faciuruin. iridubilanter firiiiaviu Sc- neqite decorem; statura brevem, Iiabiiu patiperem,
dcbat aliquarido in capilulo vir bealus, et eral dies aspectu despicabiiem. Nulli tanien"''eral "diibium,
annuaObiiuscujusdain fratris; Caiflor, ad ciijnsoifi- quin ipseessel DOmiriiisJesiis Clirislus."'»Audiens
cium hoc perlinebal, suggcssil ei, ul fratfem illum, hoc Gisleberlus ihleHexit Cbrislttm in fornia Petri
tiiciit erat consiieludo, absolvcret. Abbas auleni re- apparuisse. Petrus autem ad electlonem citafus
spondit:: < Iiidiget absolutione. > Qiio dicto absotvil aufugil; qni lamen absens electiis est. In eodcin
cum. B itinere ciirii monachi Claraevallensesdeferreht cbr-
Quidam autem dc seiilbfibus, nomine Joar.nes, pus abbalis Gerardi Claramvallem, et venissenl
nori; procul ab eo residens, notavit verbttm illud : curi) cofpore apud CalalaHnuiii, et Peirus t.rislis de-
'
et caiisam sermonis; ab eo data :,bpporluni|aie duceret corptiS, idem Gefardus appariiit Peirb ab-
qiiae.sivit.Qtiirespondit; « Nupe.rmibi vigilanti vi- bali Igntaci, diceiis : «Nolicoritrisiari de mbfie mea;
sibiliter apparuit: iriferrogalus.qu.e.a.me, aii adhuc quia crini Domirio riostro Jesri Chrisib siim. Cum
Doihiiium.vidercl' fespondit: Nbnduin est lempiis. veiieris' aptid Clafaiiivallerii , facies bbsequium
Qubdicto disparuit. > Testabatur atiiein ideri)Joan- metim, "elsepelies me.>Cum ergbidemPelrusfoga-
nes", quod diu ct religiose cOnversatiisftierat in br- lus ab aliis abbatibiis cahtafel "niijsam pro defuii-
diiie, biennio anle iiiortemsuam inpieslissiriip riior- cio, ei csset in caiione missoe, appanierunt ei san-
bo, ")etrit ipse piitabat, ptir^aiorio fuerat faiigatus. ctus Bernafdiis ei saiicttis Malacbias: uniis cx una
Sed nimiritm noii solum arcla, scd ,ct longa esl via', paite altaris, etitlius ex a!ia,drcenles : «Nolidubi-
qnae duciiad videndurii Dcum (Mattk. yii); eiieati' tare quod abbas Gerardus sit socias angelbrijfriiet
ntttndo corde, qiidniam ipsi Deum videbunt (Mqlth. iii gloria beierna.» Ciim igituf laleret Peiriis, nefic-
v). Sed quis gloriabitur mundum se habere cor? rct abbas Claraevallis, qttaesUiisiriveiitus est in
Ver inulias tribulaliones, lioc csi purgaliones, bpof- 'C qtiadain grangia, inier conversos cOrivefsans, et ea
tet nos intrarein regnuin Dei (Acl. xiv). Adlibc opus die 1'enain praiis versans. lnde diicius igriiacum,
est lbiigb lima; labbre; Ofabat aliqiianJo sanctiis iiv precibus viiici non pbtuit; sed ordinis auctoritaie
qtiadam ecclesia ; ct oponti asiiiertuu sanclus Ber- coacttts regimen suscepil. Craslino die cuni p.ro-
nardus el Sanctus Malachias. Conversus ad ipsos ficisci debereht, Gislebertus febre correpltts esi.
stiam orationem et iiitenlionem direxii. Ctti unus Ad qtiem abbas : « Quafe riic innecessitate relin-
eortim dixii: «Tu erisabbas C|ara;valiis.> Quo diclo qullis? >Ait : « Quia iebfiato. > Cui abbas :
1
disparuefunt, et ille tcfrilus remansil; quia iiuii- « Surgite, eamus hirtc', febris vobis iillerius nOn
qiiairi hoc fieri voliiissct. Non innlto post abbas Ge- nocebi.1.» Suirexit ille, ct pbsl pauiuluiiv~salia!us
rardiis Claraevallis lgiiiacum venit; ubi tiinc erat esl. Posl aliquod lempus visilabai abbatias Clarae-
HiigodeBasotltiis, qui graviter in ofdiue delique- vallis, cl Gistebertus"cmn eo'; qui sedebat in equo:
rat: ciijus offensampriefalus Gerardus' regiilari se- suaviier pbrtarile, sed saepius offendeiite. Quod vi-
vefiiale vindiCaveral. Et eralille Hugo cum ffalri- dens abbas afgriil euin, quafe iarii periculoso equo
bus iegris corpore,: niente jacciis infirmus. /E.l ctttri uierelurl At ille:« Quia, inqriil, iiividibsusnoii esi, ct
abbaleiii disponefel; occidcre, sedebal.jn ..ycsiibulpn suaviter portat. Sed si milii riieluitis,' rogiite Do-
ilbirius infirmorum fvaler qiiidanii-eligiosus, Ilaynio miiiurii, uiatiiplius hbc vilib iioil:taborei.» Ad qticin
nbiriine, riaiionc Remensis. Tnnc vidit ille Haymo abbas ;« Nuiiqtiid de jtinieriiiscura est Deb? Atia-
(luas lioiribilis formaepersorias inlfoireiii iiifirmilo- iiieri brp Deiim, rie ita cbrruat, ut vobis inaium fa-
liuiri. Abbas aiiteni Gerardus nocle illa vigiliis in- cial. » Ustis esl eo poslea Gisleberius multis annis.
lcrfiiit; et dumirei propier iiecessiialein in dormi- Mbx auleiri ut factus eSl abbas Fusniaci, cqtiuni ei
torium, Hngo in iusidiis pbsilus ferro ad facinus Bolicrias deseruit. Sed quidani Bolieriariiin fralcr
praeparalo illum lelhaliter vulheravit; qui vixit tis- equumilltimascei]dit,subquo,iiiiosuperqiieniequtis
que in dieiri sequeiiiem. Cifca vesperum positis co- illelam graviier corruit,quodfraterillccrusfiegerit.
ram ij)so frairibus dixit : Dirigeine, Domine, in ve- Papa Komaiiiis aiidita ejus lama, vocavit cnni,
rilaic lud, eldoceme: quia lu es, Deus,salvqtormeus, el peccata"sua ci confesstis est; el sanctam eucha-
ei le sustiniii lola die (Vstil. xxiv). El hoe diclo ob- risiiain de maiiii ejus siiscepil; el ctiam hahittmi
.dofniivit in Dbinino. Cujus corpiis Petrus usque Cislercicnsis brdiriis suscepissci, si vif Dei periiti-
C "afahivallerii"deduxil,Valdciiniciis,neabbas ficrct. sissci; scd suiriptlis liecessafios dcdif-ei ad facicu-
Scd tutic abbas faclus cst Hcnriciis quidam, vir po- daiii uiiaiii illiiis brdiiiis abbatiani. iDquadaii! \ie-
 1077 CHRONICON- LIB. XLIX. AN. 1185. • 1078
- clesia Galjicana orta cst disseirsio inier clericos de A tione sua sanattis essel. Evigilans ille somniuin
eleclioneponiificis. Praesens erai cardinalis Roma- credidit, et snonsionis exiium exspectabat. Post
nus. Comprpmiseruiit in eum clerici.^qnod de drio- paucos dies persona quaedam, cujus amore ligaba-
bus, quos illi nominaverant, i|1um eligerent, quem tur illiciio, et qua vivente se saitari posseiiou spc-
illc noinir.arel. Cardinalis vinini sanctum consuluil, rabai, deftinctaesi.Quoauditog.ivisiisesiirediceiis:
quis de duobus melior illi vjilerelur, qui respondil: « Laqucus conlrilus esl, el nos liberati sumus. >
« In diiobnsfalsis denarih melior. inveniri non po- 1185. Eodem lempore inulla saiicliiaiis gratia
tesi. > Cum adlinc essel in Valle. Regis abbas, ex florebat Hugo venerabilis abbas Bonacvallis, qni
violentia morbi capitis alier a diiobns pculis ejus juvenis rcliuquens saet-ulumconversiis esl in dotiio
toius liquefactus effluxlt, et facitts est nionoculus. Cisierciensis ordinis, quaeilicitur Maceriae; el cce-
Qtii posiea jocando dicere solebat, nniim ce de ini- pit valde religiose conversari. Et posl haeclentatus
nricis suis evasisse, ei sc a residtto magis quam a valde, cogitabat ad saeculum redire. Et hoe cogi-
perdilo formidare. Quod ad solalium damna corpp- tans, intravit lemplnmiit orarct. Ei oravit ciim
ris aegre ferenlium dicebat, eos per compassionein lacrymis, et fiexis-genibiis leiendit niaitus in cce-
in se liansfonnaii.':, seque eis per htimiliiatem si- liini, et oculos lacrymis plenos lcvavit in coelirm.
uiilaiis. Nam a sensibus suis corporeis. vir jaiii con- B
I El vidit super aliare Matrem inisericordiae vcsiiiiuii
suiiimalissimus nnn meluebal. Dtim adhuc essct Jumine sicut vestimenlo : et visum csl ei, qnod
abbas Igniaci, fratres aliqttando priorem non habc- videret Jesum Filium ejus juxia eam ; ei qtremodo
banl; cumqtie ditferret euni consiiiiiere, senior qrii- annuiiiiaiiis fuerat ab angelo, et de Virgine natus,
dam causam dilalionis ab eo inquisivit. Qui rcspon- ct pas:oribiis aiinuiuiatus; el quomodo circumcisus
dil: « Super boc Domiiiuin rogare non cesso, nec et caplus a Judaeis, et flagellalus; ei illusus, et cru-
aliquod ab eo responsum accipio. > Nominavit au- cifixus, quomodo resurrexit lerlia die, el quailra-
lcm ille senior iiiiuin, quem. idoneum scstimabat. gesima ascendil in coelum. Cttiii haee onuiia vide-
Al ille : « Non vnli liunc Dpminus. > Ex.hoc salis >rel, dixit ei Domina nosira : « Viriliter age, et
liquet, quam familiaris erat Deo. Ferebat equi- coiiforieliir cor luiim in Domino : et certus esto te
tando scapularia pedilum pueroruin, cappa pcn- amodo lalibus tenlaiionibus non pulsahduin. > Post
dula, et vetusta indulus. Dixil ei aliquando quidam haec ccepit nimiis absliiieniiis se affligerc, ita ut
religiosus familiaris, eqttiians juxla eiun :« Prae- pene sensum et mcmoriam perdere viderelur. ln-
cedamtis eos qui nos pvaeceduut,ul procellam liujus terea sanclus Bernardus, qui lunc adliuc vivebal,
pulveris evadanius. > Qui respondit: « Si praecedi- „ venil ad eiiin per Dei providentiam , et jussil eum
nius, erunt ipsi iu sorie in quasumus, el poena re- milti in iiifirmilorium, et ut ei singulis noctibus,
versura esl in capul isla suuin. > Quodam inessio- vigiliae caiitarenlur, priusquam caUeris iiilinnis;
nis lcmpore, exierat cttm fratribus ad labprem. qualenus poslea salis pbsset dormire; et ul haberet
Dnin ergo monachi pansareiil in silenlio, vidit ab- generalem liceuliain loquendi ubi vellet; et ita pev
bas tres mulieres pulcberrimas venienles inler Dei misericordiam iit brevi convaluit. Tunc ccepit
fialres, quaruin una caeterismirabiliier praecellebat. in eo rcligio mulla fervescere. Nec mulio post
Tunc abbas ivit obviam illis, et ait: « Certe n.ul- abbas factus esi Bonaevallis.' Sub hoc sancto viro
tuin audaces esiis, quaesic veniiis inter nos. Nonnc factus esl qiiidaui juvenis novitius valde fervcns in
bene scitis quod mtilier non debet venire inier suis principiis. Qui poslea lenlalus valde cogitahat
nos, inter fralres scilicet de ordine nostro? > Tunc ad sscculum rcdire, ct hanc togitationem confessus
illa praeclarior caeteris : « Ego bene debco venire csl abbaii. Qui ccepit ei suadere ut remaiierel, sed
inter mcos. Ego eniiii sum maicr Domini Jesu nibil profecit. Nain ille afflrmabat omnimodis se
("hrisli Maria, quae veuio visitare messores meos; recessurum. Tunc abbas : « Fili, miserere animae
el ista est Maria Magdalena, el ista esi Maria ^".gy- luae, pl&cens Deo, et non perdas gloriam tibi para-
pliaca. > Qno audiio cecidil abbas ad pedes ejus ; fj p lani. Ego enim sponduo libi, et fidejussorem liujus
quos cum vcllet amplecli, evanuit. Eo morluo, qui- sponsiouis ine staluo, quod si lu rcmanseris, san-
dam fraicr ununi de detilibus ejus pro reliquiis cioritm aiigelorum aeternus socius eris. > Ad liaec
extrahere cogitavil : pulans hoc se facile faclurum, verba confortalus ille in Doniino perstiiit, el opiime
quia niorltius os aperlum habebal. Cumque se ad postea conversatus esi. Qtii duobus aiiiiisaQlequam
boc facienduni praepararcl, os iia clausum el ob- morerelur gravissima infiiinitate laboravil, intan-
slructuin reperit, ul propositum implere iion pos- lum, ut ei fratres valde compaierentur, videntes
set. Quidam nionachus prior cujusdam cellulae dolorcin ejus nimium. Ad qtiem confortandura mis^
virum sauclum frequentare solebat. Qui gravi ten- sus est sandus Jub cuin maxima clarilate, qua
talione pulsalus, et peccatorum -vinculis irretilus, orlum ihifirinitoriuin repletum est. Cuinque infir-
ejus consilium el auxilitini expeiebat; jusseratau- inus de lanta clarilale mirarelur, dixirei sanctus
temeuin bonam spem divinaeconsolalionis habere. Job : « Scis lu qttis sum ego? > El ille: < Nescio,
— « Ego, inquil, sum Job, quem Pater
Qui audieus illuni luortuum, valde contrislari c«e- domine. »
misil
pit. Post mortem apparuit ci sanclus in somnis, niisericordiaruin el Deus lotitts consolaiionis
coiisohuis-euiii; ct asscrens quod ab oiuni lenla- ad cotisolaiiduin lc. Sicut cgo in tall infirmitale
 107!) HELINANDiFRIGIDI MONTISJtfONACHI 10S0
piitieiis fni, sic et lii: el ideb mcciiin florebis in" i A leiicbat convenliun. Tandem iiicidil in paralys.i.;
-
gloria nica, et cr.is ctis iiiecum, cl meles quod se- et diii langnit in irilirmUorio. Ihi eral niagislcr 110-
ininasii. » Quod et factura csf. vrtioriim, Joannes nomine, iiiflrmus usque^ad.mor-
Non iriullo pbsl apparuit alibaii sub ih gloria ma- tem; ad/quem Joariries ait: < Frater Benedicle,
giia, rcddens ei gralias, qtibd pef cjus' admoriilio- audis qiiaj ego audio? » Cui ille: « Nihil audio:
nein in ordine persiilerai. Slib eodclri viro saticloi quidI aiidiiis? » — « Audio, inquit, voces angclo-
facli siint novilii clericus uniis, el miles uitus per- runi psaljenlium, lanquani vocein cilharoedorum
fidus et dolosus; qni in eodem anno caslella dupi nitiltonnn, qui venitinl pro aninia noslii paralylici:
tradiderat et desiruxcrat. Huicmiliti doniiienti vi- et egb craS eiun sequar. Fcslina pnlsarc labitlam ;
debalur in yisu lioclis, quod in puleum caderctl quia aninia cjus mulium fesilnat egredi. > Tunc
tam profundiiiri, ut tres dies corisumerct in ca- fraler Uenedivtus ciicttrrit pnlsare labulam; el an-
dendo, doncc in fun.diim pervenirei. Quod cuin ab- lcqiiam fraircs omites essenl congregati,iiiigiavil
baii sancto reiulissei, illcinterpfelalnsesl piitcunil ille paralyiiciis: in craatino Joannes. Quidam far
abyssi..infer.iialis,.in quem casurus eral, si ordiiienii niiiliis cellerarii Bpha;v:illisihfiriiiaius cst usquc aii
relinquerel; el ideo inbnebal eiim, ul reniaiiefel. morteii), ct coufessus csl peccaia sua iDonaciio
Al ille no.lu.it,sed rccessit; el tcrliadie ab inimicisi " cpiifessoriipaupermn : et dixil jlle quoddam.pccca-
suis inlerfeclus csU Clcricus leritalus, sed noni luiii, qtiod monachiis liiriuil recipere, et iiijunxil
viclus confessus cst; abbati .teiUaiionem siiam ; ihfiriito, itl lioc confilcretur abbati : quod ille con-
quem consplans abbas, proniisil ci, quod si rema- "cessit, si vivcrel. lnieriiii.famiilus illemoriuus est.
neret j. Rcgina tnundi proianiniaejus yeiiiret, et Abbas aiitein cum rcdiisset;de via posl completo-
diiceret eam in rcquiem suam, qiipdet.factiim cst. tiiitiri, et sederel in lecip stte, volens se dtscal-
Nam pridie quani:)norerelur, apparuit ei Dominai ceare, vidit illuin nioriuum asceiidenlem gradus
ncstra, dicens se vpnire propter euin, ei quod iiii 'doriiiilorii: qiii veniens anle iljitm cecidit ad pedes-
dic craslina fuiurus esset in requie aeieriia ; ct itai 'rjns, veiiiani petens : rogaiis liuinililer, ut siiam
contigit. In Annii.ntia.lipncbeaiae Mariae cum idemi confessionem audiref, dicens se niissunv ad eiim
abbas cxcilaiet fralres iiv clioin ad vigilias, vidit propter hpc. Etcoiifessus esl cum tanta, laciyina-
(liabolum in medio cboro statiiem ,iu fovnia horri- rtini abundanlia ,, quoil cliam abbas moius esl atl
abbas prse timore eaderet. Qui ie-
I)il.j>,".ilA..ui..ipse lacrymas, ,el pioraycrunt antbo intanluh), ul ma-
vatus a fratribus signavit se, et rediit ad scdeiii iiica cucullteabbaiis vaide bumeclarelur. Post ab-
suain. ln crasiino n.arravil abbas in capiluio, qttid (-. sylulioneiii iiiortuiis rogalhiiniiiiier abbalem, til
videral^ el dixil aliqticm dc fralrihus esse iri ciiini- braret prb se, quia in inagnis lormcnlis eral. Et
nali, propler. quem diabolus vcncral. Quo audilo dum abbas vclfet tactu proLare, utvum in corporc.
onines limuerutil; sed qui retts eral cclavil con- csset, an in spiritu, inorluusevanuii.
scieiiiiain sttatn. In altero ciastiito ilefum dixil ln crasfir.o abbas quoesivii a confessore paupe-
abbas atlbuc diabplum esse inier illos : el tiinc rtini, si iiiorluus illi lale crinien confcssus fuissel;
iralres omnes confessi siinl, ct acceperunt singiiii ttii respondii: « Eiiam; Et qupmodo illud noslis? >
disciplinas, precantes Domintiui, ut rei, coiiscien- — < Ab ore, inqitil, cjus andivi. »
tiani reyelarei^ a.hbaii; qupd e,t iactum cst. Tutic Quidam jiiveiiisihonachus in eadem domp nuper
abbas reum traxil iu pariem, et dixit ei pecCauiin deccsscrati ciijus hialer postea, viso abbaic, cospit
stiitin. Quo audito ille cccidil a.d pcilcs ejus, rogans anxie' fierc dc (ilio suo. Quam ille cpnsolans ail:
vcniam sibi dari,,et poeiiiiciiliani sccnndum voltin- « Noli ;(lere; ceria es|o quod filiys tiius in hiagna
ialcm abbalis sibi ihjiingi. Qttp facto diabplus ultra gloria esl., Egb scio, qualuer vi.xer.it, et quam san-
.noii coiiipariiit. cie. > Quo audito inaier ejus recepit.consplalioncni.
In quadam filia Bona;val)isabbas qttidam gencre Non multo post cum idcm abbasoraret, apparuit
nobilis, sed niotibiis degcner, dignis ex causis ab D ci moitacjiiis ille in vnllu clarissimo, el salutaui
itbif :sarielp Yvifbdcpositus est, ci aiiris dignior in 'eiiiri f 'qiiCiii abbas fe<-ogh(>sceris,::ail:« QitOiiiOdo
-loco cjus subslitttlus. Cttmque post hoc facluin libi cst, lili? > — « Bene, inquil, domiue, ttl vidc-
sancius Hitgo disccdcrel, qtiidam garrulus.familia- iis. Nonne pridie dixislis malri meae, qttod in mn-
vis depositi coe/pii ei detrahere, el ptiblice diccre, gna gloria'.'cram? Ceiie vcrum dixistis. > El boc
ijuod propter Invidiam magis qtiarii pfopter justi- diclb evaiiiiit. Qiiidam conversus de alia donio
liaiiv cuii) deposueval. Qtip auilito, .saiiclus Uugo, •proptcr culpam suam inissus fuerat Boiiainvatlei)),
nianibus exiensisii) coclum,vogavii Deum ut.mani- ubi infirmatus csl tisqiie ad morteii). Abbas aiilcm
festaret se pura el recta iiilciuione hoe fecisse : visitans ciim , rogavil , ul secure conlitevetiir
el mox ille garriilusiiisaiiiens ccep.ildiscurrerepcr peccalum sutun , dc quo ; irifamabalur : quod
.tolam/curtem abbalise, el coniedere stercpra peco- ille" liiinquam confiteri volueral,-ncc eliain abbaii
vuin, quae ibi evaiit. Quo.viso niisertus ejus viv proprio. Ille auteni negavit loium; et. pcliil sibi
saiictus, oravit pro eo, et sanatus est, dari corpuS Domini. Abbas auicm Hugo suadebat
- ln domo Bonaevalliscrat quidam lnoriaclitts rcr- ei, ut
notiprxsumcrel corpus Doinini accipere, nisi
. vens, qui e»iii cssei dcbilis corporc, scnipcr tainen bcne confi.-bsusfuissct. At illc ditcns se henccou-
10S1 POLMADETMORTE."-J'EXCERPTA. 1082
lessum, instiltiit, ut sibi afferrclur corpus Domini: A nocerel. (1192.) RexPbilippus subjugareincipil sibi
quod tiiiii presbyief attulissel, ct iu os ejus' po- Normaniiiain. ltex Richardus vedieiis a via Hieroso-
suissei, ille stalitri: ccepir clamare : « Qriid faciam, lymilana capius esi el incarceralus a duce Anstrise,
niiser, quid laciam? » Tiinc presbyter auslulit ab et llenrico imperalpri iradilus , missus esl iri cu-
eo corptis Domini, quod: superiiivgitani teiiebal, et siodiam apud Spirim. In qua': ciisiodia cum ideni
nvoxille exspiravil.ldeiii abbas aliquaiido infifnia- Ricliardus peccala stia cuidam cpiscopo cPnfessus,
tus inlravit jn iuliiiniloiiiiin, el vidil columbam jiroposuisset se conliiiere de :ca;tefo; non niulto
nivc candidiorcm supcriiumcrtim monaclii infir- posl qiiidain cpiscopus Angliaevisitans eiim, et gra-
marii, quam cum idem monachus vellcl apprelien- liam cjus captans, suadct ei/qiiasi.pro. saliite.'c'or-
derc, iila volans, venit ad abbaieni; et inlravil in poris conservanda... sicqiie tnisertitii in sua nequi-
siiium ejus : el postCaCxivit per apefturain iiihicae, lia confortavit. llelulit hoc inilii quidam episcopus,
eliixit roslrttm suum in ifuvem ahbaiis; dicerisei Hispania; faniiJiaris nieus, vif "rcligibsissiihris : qui
vcrbis humanis : < In nbmirie Pairis, el FiJii, el id audiem a qiiodam alio episcopo, cui idem Ui-
Spiriius sancli : para IC; parate,para te. Maridai cbardiis iii exiremis confessus cst, se ab alio ejti-
tibi sanclus Bernafdus ul vadas'facere paceiti R scojio sic fuisse deccpium.(H93.)Ctihi Saialiadiaus
inier papam el imperatoreiri. » Quairi ille posiea sciret sibi niorlem imriiihere, signifefuin suuiri vo-
• "-'; "'. -'--'•
fecit. cavil, dicens: Tu, qui sbles dercrre vexilla iiiea pcf
1186.UibaiuislIlfUpapaccniesiiiuissepluagesimiis bella, fer vexilluui morlis ineae pahiiiculuin vilcm
scplinuis.(H87.)ObiiiapiidParisiiisGauffiduscotnes pcr lolam Damascuin super lanccairi, clamitando :
Briianniae, terlius filinsregis Anglorufn. (1188) Sa- Eccc rcx Ofioniis moriens nori ferei secum, nisi
lahadiiuis lolum sibi subjicil Ofieiitem. lloc ainto liuncpaiihnm vilent.El sic nioiiuiis esl.(1194.) Rcx
constilnta esi, el descripta forma visilalionis, quae Richardtis spoliaiis ecclesiis Arigltseel Npfinarihiae
legitur liodic in visilalionibus pcr singiilas domos calicibtts aurcis el argenleis, ac cxicris ornameii-
Ordinis iibslri. Rcx Pliilippus Turbhum cepil. lis, rcdiniit se a capiiviiaie : plus quain ducenlics
(1189.) Henricus rex Anglorumobiil apud Cerioma- niiJlemarcis imperatofi el cactcfisiiaroiiibus: par-
nu)ri, anno regni sui 55, post quem filius ejns fe- tim dalis, parlim sub obsidibus proiuissis. (1195.) Rex
gnat. (1190.) Rex Francorum Philippus, el rex Au- Ricliardus rccuperare iiicipit tefrani Nornianniae.
gloroin Richardus vailuul Hierbsblyinain .rilefqiie ldem icx lam lnuneribns quain proniissis omnes
cum magno comitatii: el apud Messanaiii civitatem fcre proceres Galliaesibi obligat.et Pbilippo vegi
Apuliae,sive Siciliae, inimiciiias iiilef seconlfaljunt? iC Fraricorum Pnnie robur mililias sttx subtrabii.
(1191.) Rex Francorum snbjugat sibi Accaronem, (1198.) Itirioceiiiiuslll papa ccniesinius octogesinnis
qtiacalio nomine dicitiir Ptolemais, civilas mariii- primus. Ricbardus vcx sagiita percussus inlcriii.
ma. Rex Richardus invidens glorial Pbilippi regis Posl quein rcgual fraler ejus JOaniies. Obiit Guil-
Ffancorum, subirahebat se ab onnii auxilio oppor- leluius abbas Mortui maris. (1199,) Facta est bients
Umo, et munera accipiebal a Salahadino. Philip- asperrima per tres meiises ct amplius e.ontiiiuala :
pus coiiicsFlaiidriaeiii expediiione Hierosolyniiiaha uhde seciila esl maxiina liiorlalifas ariimaliuiri ; et
inoritur. Philippus aulem rex FianCoruui limens maxime ovium ac vervecuni silVesfrium cx figbre
dol-im Ricliardi regis Anglorum , magisqiie j ol frigoris, el fames secuta. (1200,) Civilas Rotbonia-
aiurii~ ciipidilaic duclus lerrae Flandriaruin, cqii-r gi cum tola Norinannia subjugata esl Pliilippp regi
tra voluiiiaieni omiiiiirii fere procerum Francorum Fraucorum. Rex Anglorum Joannes fugii in An-
a tena Ilierosolymitana reverliiur', coiifirmaiis. gliam, lerrilus, ne a barbnibus ifadefetur iii iriaiiuV
prius jurameiiio Iticbaido, qtiod infra 40-dies, posl- Pliilippi regis. Civiias Constanlinbjvolis a Fraiicis " s
quarii revcrsus essel in Frariciam, terrx cjtts noii capitur (1204).

'
V"EXGERP'TA
Ex Helinandi poemaie, Gallico idiotoate conscriplo, cui titulus : Detnorte.
(Ilisi. litl. de ItiFrance, t. XVIII, Paris, Firmin Didot, 1853, in-4„ p. 101),etc;)

D
Stvculose valedixisse innitil auctor.
Mors, qui ih'as mis niuer "en mue,
Eu lel esluvo ou ii cors sue
Che quillisl au siecle d*outraige.
Por ce ai-je cangic men cpraige,
Et ai laissie cl giu ct raigc:.
Mal se mpuille qui ne sVssue.
1085
IV.
Morlcm alloquitur auctor, el ut amicis suis initucias
conccdal prccalur.
Mors, je fenvoi a mes amis,
Nc iui>:commc a aiicinis,
Nc commc a gcnLque je poinl liacc;
Ains proi Dieu qui cl cucr m"a mis,
Kc cc lor soille k'ai praniis,
Qu'il lor doinsl longe vie, cl grace
I)e bicn vivre lol lor cspace.
Maisiu quijoes a la cache
De chiatis oii Dex paor n"a mis,
Moull fais grans biens par la nianache ;
Car la paors purgc cl saacbe
L'ame, aussi com par un lamis
XVI.
De episcoso Bellovacensi (51).
Mors, va a liiauvais tol coraut
A 1'evesque qui in'aiiiie laul,
ORDO HEKUM : 108 f
A El qu I loz jors in'a tenu cbicr;
Di li qu'il erl sans conlremcni
l!n jour ii toi, mais nc sai quanl.
Or se paint dont _'espelwiiicr
Sa vic, ei sa ncf cspuisicr,
El de boncs mucrs aluchir-r, elc.
XVH.
De Knviomensi (52) el Aurelianensi (55) episcopit,
Mors, qtii les hatis en prison liens,
Aussi cominc tuis povrcs chicns,
Ke li siecles a en dcspit,
Salue dcus cvesques micns,
Ccli de Noyon el d'Orliens [«.'. dWniieiisJ;
Di lcur qu'ils onl niaiiiz dc rcspit
Ke en lor faces n'esi escrit:
Tu fais dc lonc tcrme un petil.
Or se gardenl de les engiens.
- Tu prens Jo dormanl en son lii,
Tu louls au riche son deiii,
Tu.fais biauie devcnir (iens.

"5l)Pbilippum de Drogis (de Drettx) iiilelligit, qui (53) Henrico de Drogis, episropi Rcllovacensis
Ecclcsiic Bcllovacensi ab auno 117")ad anniiin us- fralrc, anno 1199defunclo. Quod si tCAmienslegas,
quc 1217 prieliiil. lunc inlelligeThcobaldiim de lleilly, qui amio 1109
i5.) Sicpb.ino deNemore. 1188-1221. 1204 sedem Ambianeiis.cm rcxil.

|N HOG TOM() CONTINENTUK.

^UJE

PETUVS Dti lllGA ET JEGIMVS PATUSIEXSIS. CAP.V. — Capitnlade.sacrameiiloaltaris. - C0

Noliiis1. CAP.VI.— CapiLulade confessioiie. 60
—
C*r. VII. Capilulacirca matriiiioiiium. 62
I. — In Petrum de Higa. 9
CAI>. —
"VIII. Capilula de sacrjmenlo exlrema?.unc-
Notitiaaltera in Petriini de lliga. 15 .-" : 62
]|. —Notitia in /KjjidiuiiiPansicnspm. 13 lionis.
FKAGMEMAEX AbKOKA, V.riis in locis obiler Communiaprtecepta svnodalia. 65
inscrla. STATUTAET DONATIONESTIJE.
j..__ Pro'.ogtispr..saiciis.. . 17
II. — Prologttsnietriciis. t9 I.—€harla Odi-nisqtta concessitpcclcsia; S. Vietoris
20 r.arisiensis aiii.ualia semiprjcbpiidaruuiecclosia; Pyri-
III. — Prolog .s mclrieusaller. ' ' -69
IV.—Fraguienlii.ex Genesi. 21 siensis. —
."
Odonis
V.-—Exlibro )."xbdi. 25 II. Lillcrje opiscopiP:irisiensis,proaholcii(lo
"VI. — Kx libro Jttiiiili. -4 feslo "?atnoruin,el.reslilueiida solcifiiiilateUrcuiiicisio-
VII. — Liber Ksllier. 26 riis Dominj. 70
- VIII.— De siiticlaSttsaiina. 31 JU. — Aliie lilleriE rjtiscleni Odonis Pansiensis epi-
IX.— Ue Kubcn. - 51 scopi- pro solemiiilateUrcunieisiotiis Domiui el sancli 7-
X.— DeAotli. 51 Stcpliani.—
XI. — DeJttda Macliabaeo. 51 IV. Pbilippus lex Odonemopiscopuina belli ottp,-
3t rihtts eMinit. it
XII-XIV.— Jix Evangciio. —
V. Pl.i.ippus rex coiiflrmalIthPi-taLein clatistnl';i-
XV.—V.xEvangeli')seciuidtiniM.illheiitn. 51 71
\\l —.Kccapilulatioulriusqtieicstaiiienli. 51 risicnsis.— '
OdoParMeiisis pise-ptts asseril doniimGuido-
iiGlDII PAUIiIfc"N8I8'VKKSL'S de itutiicroltbrorum nisVI. dc Le.is laelamiibbiiliiude Hn"r_. 75
ulrinsque Tcstamenli el modolegendi. VII. — LiltCTJB O donis super Irgiiiiiintiniir.liheroriuu
VEKSUSEJLSDEMde pu-nisinl'iiui. dc
dominiregissusceploiuiii liliiidticisMetiiiii», lempore
01)0 DE SOLIACO, PAIUSIESSJS EPISCOPUS. papie Innoceiilii. '75
47.. -'-
VIII. OdoParisieiisiscpiscopiisabbati S. Aictorisfa-
Nolitia. cit poleslatem presbyleros a stiis parocltiis ad libilum
•-••
SYNODICiECONSTrriJTIONES: amovendi.
' . 75
—
: .CAP. ' I. — Dc.- riiodo: et teiripofe cclebrandi ' .,.-::svno- IX. LitleraeOdoiiisepiseopiParisiensisdesibi jira-
57 seiilaio ad cutatn piirociii»S. Slephaiiidc Monlejicr ab-
dtlll). '.' ::'.'"-;?. H:'.. ."!.:--:;-
....CAI>.II. — De eodem. -.'-'.'-. ,. ,,.., E>8 batem S. Genovefa)Theobaldo ,S, '''" rGcnovcfaj"'";caiio-
'';;."CAI>. —
III. '^pi'ui1a"%.apUsinuriT4affg1eri)i"i?-'.!''. ''':, 59 ..riico. 76
, C-At\
' Capilula de ,sacr.anicnlo.c-nfirm.itioT , X;— I.illeriE.supBr
, IV. i-.-pr; coiiippsitioiieliriiiliuini episcopa-
77
nis." ,59 •'tuiimlfclvacensis et Parisiensis.
 «85 QUJ2 IN HOG TOMO COISTlNEMTR. 108G
XI.—I.illwi» cjus"em Odonis de der.ima.dcEspiers GUNTHERILIGLRINTS.siverierebtis gestis Fride-
qti:;mAdam de Monsteroliodedit qualuor malricularits rici imperatorisAugusli,cogiiome.iito jEnobarbi,Hbridc-
presbyleris. 77 cem.
XII.—I.itter» ejusdem pro instilutionc quatadr ma- Episloladedicatoria. 2!53
triculariorumsacerdoluminecclesiaParisiensi. 78 Praefatioediloris. 237
—
XIII. Ins.itulioarioiversariiOdonis 1'actaa cupilulo . PrsefatioprimseeditionisLigurini. 239
Parisiensi. 81 In LigtiriniimdisserMio prirria.
—
XIV. OdoPansiensis episcqpuspra>hcridam ct vica- § I. — De Ligtiriniauctore.ejusqiienomine., 261
riam capiluloParisieiisicoiicedit. 81 —
III. —Auclorispersonact patria. 265
. XV.—Donationesfactse.Portui rcgis. 82 S III. Judiciaquasdamaucloris Fridericol Vel asqua-
XVI.— Lillerse OdonisParisiensis episcopi, pro in- lis vel sallemsupparis. 270
stitutionefestiS. Beroardiin cc.clesiaParisicnsi.
—
82 § IV. — De lemporescriptioperisquale idipsumprse
XVII. Lilteraj ejusdemOdonisqua donatnovaliaca- se leral, et auclor an rebus inierfuissecensendus. 27S
pilulp Parisiensi. - 85 § V. — Operisratio, scriplorisauctoritas. 277
—
XVIII. Auctoramentumde vcndilionequorumdam —
§ VI. —Eiudilorumin Ligurinumlestimonia. 280
a
praediorum GuidonedomiuoCaprosia;faela. 83 | VII. CodicumLigurini msctorum defcclus cjns-
XIX.-^Fundalio ecclesii»SaiictiSymphoriani. 81 que causaprobabilis... ... . 283
XX.—Iii-itituiioduorumsacerdotumfacta ab eodem § VIII. — Editiones. 286
Odonein ecclesiaS.nictiSymphofianiParisiensis. 83 § IX —De sparsisvariorumiri Ligurinumcuris. 296
—
XXI. Odo episcopus Parisiensis cotilirniat jnilam In Ligurinitmdisserlaliosecunda.
composilionem inler abbatemS. Dionvsiiel abbatissam § I. — AnliquaStautrensiumsedes el-prima genlis in-
dc Footel. 86 crementa. 299
—
XXII. OdoParisiensisepiscopuset llenricus abbas § II.-— FridericusII, cognomineCoclcsseu Monoculus,
S. Diunysiide ecclesiade Argentoliodisceptantescon- imperiicanclidalus;ejus gcsta ad Rhenum. 301
ciliantuf. 88 | III— Stauffensiumfralrumcumriovo rege Lotbario
XXIII.— Odouisepiscopi,Hugonisdecani, et universi simoltiites. 502
capiluli Parisiensis, quibus siguiticaiit prapposllivum S IV. — Chunradusregnumaffectat. 303
cancellariiimjurnvissc se slatutum.quod episcopusPa- § V. — BellunicumSuevis in Germania. 30+
risiensis de residentia cancellarii lccerat, observatu- | VI. — Stauffensessupplicesin gratiamrecepli. 304
rum. 89 § VII. — Lolbariiobitus; Chunradusrex Germanorum.
XXIV.— F.undatioejusdemepiscopipro mandatofa- ' ^-..:.-:'- .. 30S
ciendoin coenaDomini. 90 § —
VIII. Etectiofruslraimpugnatnr. 50S
—
XXV. Litlera!Cdouisad InnocenliumIII papam. — IX. — Deserlum negotium, Henricus proscriptus.
§
Sigtiificatquid in maleiiadivorliiintra regem ct reginam 307
actumsil. . .91 § X. —'-Bellum Saxona-Bavaricilm; pugna ad Wcins-
XXVI.—Pelrus de Nemore, Parisicnsis cpiscopus, berg. 308
Odonisdonatioitesconlirmat. 91 § XI. —SaxoniaGuelphis vindicala; profectio Ilalica
Relalioinsignismiraculi,tempore OdonisParisiensis impedita; focduscum Byzaiilinis; bellum Siauffense-Za-
episcopi, merilis beaUe Genovefsepalrali super exun- ritigicum. 509
datioue Sequanae, urbi Parifiorum excidium minitan- 8X11.—Expeditio Chttnradisacra. 311
tis. '95 § XIII.— Cltunriidireditus, novissimagesta et obitus.
GUNTIIEBUSCISTERCIENSIS MONACUUS. 311
—
§ XIV. Fridericns dux Suevise, Germanorum rex.
Nolitia. 93 Ejus electio,indoles, et regni auspicia. 516
LIBRITREDECIMDE ORATIONE, JEJUNIO ET § XV.— Noviregis crga patriamsludia. 317
ELEEMOSYNA. |XVI. — Ilalia?stalus, Kriderici pr.oposila. 517
LectoribenevoloF. ConradusLeontorius. 97 cam.§ XVII.— Friderici auctorilasin EcclesiamGcrmani- 521
Prooemium. 99 — 522
Prologusin opusculum. 101 § XVIII. Regni fotis majestas.
— OrbisimperitunafTeclatum. 52""
LIBEKPBIMUS.— De orallone. De divisioneoralio- |8 XIX.
XX.— Erga lamiliamstudia. 523
nis in quatuor species,id est in grammaticamoralionem,
diidecticam,rheloricam alque catholicam. 105 LIGURINUS. '
LIBERSECUNDUS. — Deconlentis in oratione,scili- Notarumcompendia. 527
eclquis petat, quid petat, a quo petat, cui -petat,qtiare ArgumentaLigurinilibris incerlamanu prffifixa. 529 531.
pct-l, el quaiitcr petat. —De primo coiileulo oratio- Liber primus.
iils. 113 Liber secundus. 519
LIBERTERTIUS.—De secundoconlento orationis, ' l.iber lerlius. : 563
id esl quid, quis petat, bonummaluraan medium.—De Liber quarLus. 577
l.iber quinius. 391
inspiratoriobono. 125 Liber sexlus. 403
LIBERQUARTUS.— De meritoriobono. 131 419
LIBERyiiNTUS. — De remuneratoriobono. 133 Liber septimtis.
Liberoctavus. 435
LIBERSEXTUS.—Dediversisspeciebus mali,etdeler- Liber nonus. 449
tio contentoorationis,id esl, a quo quis pelat; de qtjarto, 461
id csl cui pclal; de quinlo,qua:e peiat; de sexlo,qua- Liberdecimus.
literpp.lal. 143 HELINANVUSFRIGIDI MONTlSilONACHUS.
LIBERSEPTIMUS.— De ohtinenlia et effcctu ora- Notltiahislorico-litleraria. 477
tionis. —Recapiluiatioses coiiteiiioruin111 oratioue.133 HELINANDI SERMONES.
IIBEROCTAVUS. — De liis qua; perlinent ad ora- Sermo I. — In advenluDomini. 481
tioncm, modoelforma. 163 —
Sermo II. In NataliDominii. 486
lemporevidelicet, l oco,
•' LIBER NONUS-— De quadru.pliciforma oralionis, Sermo III. — In Natali Dominin. — Ad clericos.
Dominica videlicet, domeslica, monaslica, ccclesia- 498
slica. —De qualuorprimisoraiionisDominica;pelitioni- Sermo IV. —In "Epiphania Dominii. 511
bus. 171 Sermo V. — In EpipnaniaDominin. 821
LIBERDECIMUS. — De tribus reliquis orationis Do- —
Sermo VI. In PurificationeI). Ma.ria) i. 5i'i
miniciepelilionibus. SermoVII. — In PurilicalioneB Mafiten. 533
189
LIBEltUNDECIMUS. — De praediclispelitionibusor- SermoVIII. — Iu ramisPalmarumt. 5ti
dinecoiiverso. 197 SermoIX. — ln ramis Palmarumn. 53t
LIBERDUODECIMUS. — De jejunio. SermoX. — In ramisPalmarumtn. 361
207 572
LIBEHDECIMUS .TERTIUS.— De eleemosyna. 209 SermoXI. — In rnmisPalmarumiv.
— In ramisPalmarumv. S80
HISTORIACAPT.-EA LATINISCONSTANTINOPO- SermoXn. Sermo XIII. — In Pascha. 588
i LEOS. . SermoXIV. — Iu AscensioneDominii. 391
1 Citnisinsad lectorem. 221 Sermo XV.—Iu AsccnsioneDominiu. 393
ObservaiioJacobiBasnagiiin Gunlheri HisloriamCon- SermoXVl.—ln fesloPenteeostesi. 61t
stantinopolilaiiiini. 225 Sermo XVII.— In eodemsolemnitateu. 620
Prologusattcloris. 225 SermoXVIII.— In festoPentecostesm. 625
Inripil Uisiofia Coiist.mlinopoleosa Lalinis caplie. —
ScrmoXIX. In AsstimpUoneB. MarioDvirginis i.
2_"> 63.
 1J)ST OIiDO HERUM QVJ& 'N «OC TOJ40("O.NTINENTUR 1088
" SermoXX. — IB AssumptioneR Mariicn. 6i6 DE BONOREGIMINE FRINCIPIS.
—
ScrmoXXI. In NativitatcH. Maria;wginls >. 632
"SermoXXII.— CAP.XIV. -r- De conslituendo;fege,et pfimodempri-
Iu Nativitate B. Mariasvjrginis it. bus ejiis. .". - : 753
•661 CAP.XV.— I)e slitdipejus,el.sapicntia. ;; .".. 756
ScrmoXXIII.— In festo OmniumSanctorumi. 6(:8 —
CAP.XVI. Deipstwsequitale. : '-- 737
—
Se.rmoXXIV. In fesloOmniumSanclorunin. 678 —
CAP.XVII. De pf*mioregalis jusljtiaBin.ipso, et in
—
SermoXXV. In fcslo OmniiimSanctorum m." 683 hserede. .. 758
SermoXXVI.— In synodoTolosana,in ecclcsiaS. Ja- CAP.XVHI..T— De quatuor principinecessafiis,el cor-
cbbiliabilus. 692 pore reipitblica). 759
—
. ScrmbXXVII. In Dedicationc. .700 —
CAr.XIX. De feverenliaDci el cultusui. '740
— —
SermoXXVIII. De poteslate el prohilale Ecclesi.-B. CAP.XX. —De pHicialium disciplina. .741':
711- c t
CAP.XXI. De publicisexacloribus, eorumvioleri-
-74_
HELINANDI FLORESA VINCENTIO PELLOYACEN- li?,CAP.XXII.— Desequit-le ,
judiciL ;; 742
SICOLLECTI. —
CAP.XXIII. Demilitumeiectione,et eorum oflicio.
; Moriitiim". 721 743
rra?fatioVinceHtiiBellovacensis. 721 CAP.XXIV.— Quod ))bedire debeant priucipi, sed
DECOGNIIiONESUl. magisDeo. — 744
—
CAP.I.' Moneaturvisitalorcssejpsos visitareet.exa- CAP.XXV. Demutuoaflectuprincipisetsubdilorum,
minare. '-.... 721 744
—
C»P.II. Deillo ApplUnisoraculognollii seauton,itl : DE REPARATIONE LAPSI, sive EpistolaHelinandi
*st «osce 723 ad Galterumclericum.
. CAP.III.teipsum.
— De cognitioiiccxleripris hominis. - 724 PASSIOGEREONIS.VICTORIS, CASSIIETFLOREN-
CAP.IV. •—De iorieinlerioris
cogriii liomjtiis,quantum THTHEB^EOIVUM MARTYRUM a bHelinando scripta.
ad speciemnaturalcm. : . :725 '•—
Prplogus. Quso rationede marlyrihus,hic.prpposil.is,
CAP.V. — De cognilionecjusdembominisquanlumad tfactaturussit auctor,exponit. 759
speciemarbitrariam. ; 726 —
CAP.I. Saitctoruminfidecoristanliaet martyrium.
CAP.VI. —Deseplem similitudinibusanimseadDeum: 761
el primode tribusprimis. 727 —
CAP.II. Ecclesia in S. Gerconis sociorumqueeju»
C*p.VH.— Deqtialuorullimis. ,728 honoremexstruclamiraculisqueillustrata. 766
—
CAP.VIH. De cognilionehumanicorporis. 729 HELINANDI CHRONICON.
CAP.IX.— Adhucde miseriaejiisdem. 730 Liber quadragesimusquintus. 771
—
CAP.X. Adhucde cognitionehominis, et sirimabus Liber quadragesimussexlus. 869
mortem 731 : Liber quadragesimusseplimus, 955
• CAP.XI. —apparenlibus.
post
Exemplumad bi-c de famiiiaHcllcquini. Liber quadnigesiirius oclavus. 1009
Libcrquadragesimusnpnus. 1069
—
CAP.XII. Ilcrumaliud exemplumadjdem. 753; Excerplaex HelinandipoemaleGalliccesaralp, cui li-
—
CAP.'XHI. Adbucde codem. „.' 734 tulusiiDemorte..."'";"', 108}

FINIS TOSHDUGENTESI5JIDUODECIMI,

Ex tyjiis MIGN.E,au PetilMonlrouge.